Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ arham zrImaJcandrakulAmbaranabhomaNizrImadabhayadevasUripraNItavRttiyutaM zrImadbhagavatIsUtraM (tRtIyabhAgaH ) prakAzayitrI - zrI siddhakSetrAgamavAcanAdyavasaravihitAgamArpaNAdyutsarpaNAgata 1200 suratavAstavyaMzreSThinagInabhAi kapUracaMda patnI bAI rukmiNI, 1000 pattanavAstavya bAbusAheba jIvanalAlajI pannAlAlajI, 561 jAmanagaravAstavyazreSThidhArazIbhAi devarAjaprabhRtivitIrNasahAyena zrIsiddhAcalabRhadgoSThIkA diSTazreSThi veNI candrasUracandradvArA AgamodayasamitiH mohamayyAM nirNayasAgaramudraNAlaye rAmacaMdra yesU zeDagedvArA mudrayitvA prakAzitaM vIrasaMvat 2447 vikramasaMvat 1977 krAiSTa san 1921 niyatagrAhakavyatiriktAnAM vetanaM 3-4-0 pratayaH 1000 For Personal & Private Use Only niyatagrAhakebhyaH prAbhRtam
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Printed by Ramchandra Yesu Shedge, at the Nirnaya-nagar Press 23, Kolbhat Lane, Bombay. Published by Shah Venichand Surchand for Agamodayasamiti, Mehesana. All rights reserved by the Agamodayasamiti. For Personal & Private Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha paJcadazaM gozAlakAkhyaM zatakam // vyAkhyAtaM caturdazazatam, atha paJcadazamArabhyate, tasya cAyaM pUrveNa sahAbhisambandhA - anantarazate kevaLI ralaprabhAdikaM vastu jAnAtItyuktaM tatparijJAnaM cAtmasambandhi yathA bhagavatA zrImanmahAvIreNa gautamAyAvirbhAvitaM gozAlakasya svaziSyAbhAsasya narakAdigatimadhikRtya tathA'nenocyate ityevaMsambandhasyAsyedamAdisUtram - namo sudevayAe bhagavaIe / teNaM kAleNaM 2 sAvatthI nAmaM nagarI hotthA vannao, tIse NaM sAvatthIe nagarIe bahiyA uttarapuracchime disIbhAe tattha NaM koie nAmaM ceie hotthA vannao, tattha NaM sAvatthIe nagarIe hAlAhalA nAmaM kuMbhakArI AjIviovAsiyA parivasati aDDA jAva aparibhUyA AjIviyasamayaMsi laddhaTThA gahiyaTThA pucchiyaTThA viNicchiyaTThA aTThimiMjape mANurAgarattA ayamAuso ! AjIviyasamaye aTThe ayaM paramaTThe sese aNaTThetti AjIviyasamaeNaM appANaM bhAvemANI viharai / teNaM kAleNaM 2 gosAle maMkhaliputte cauvIsavAsapariyAe hAlAhalAe kuMbhakArIe kuMbhakArAvarNasi AjIviyasaMghasaMparivuDe AjIviyasamaeNaM appANaM bhAvemANe viharai, tae NaM tassa gosA0 maMkhalipu0 annadA kadAyi ime cha disAcarA aMtiyaM pAunbhavitthA, taMjahA-sANe kalaMde kaNiyAre acchide aggivesAyaNe ajjunne gomAyuputte, tae NaM te cha disAcarA aTThavihaM putragayaM maggadasamaM satehiM 2 matidaMsaNehiM nijjuhaMti sa0 2 gosAlaM maMkhaliputtaM uvaTThA For Personal & Private Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 659 // iMsu, tae NaM se gosAle maMkhaliputte teNaM ar3aMgassa mahAnimittassa keNai ulloyametteNaM sadhesiM pANANaM bhU0 jI0 sattANaM imAI cha aNaikkamaNijAI vAgaraNAhaM vAgareti, taM0 - lAbhaM alAbhaM suhaM dukkhaM jIviyaM maraNaM tahA / tae NaM se gosAle maMkhaliputte teNaM ahaMgassa mahAnimittassa keNai ulloyametteNaM sAvatthIe / nagarIe ajiNe jiNappalAvI aNarahA arahappalAvI akevalI kevalippalAvI asavannU savannuppalAvI ajiNe jiNasaddaM pagAsemANe viharai ( sUtraM 539 ) // 'teNa'mityAdi, maMkhaliputte ' tti maGkhalyabhidhAnamaGghasya putraH 'cauvIsavAsapariyAe 'tti caturviMzativarSapramANapratrajyAparyAyaH' disAcara'tti dizaM - merAM caranti - yAnti manyante bhagavato vayaM ziSyA iti dikcarAH dezATA vA, dikcarA bhagavacchiSyAH pArzvasthIbhUtA iti TIkAkAraH 'pAsAvaccija' tti cUrNikAraH 'aMtiyaM pAunbhavijja'tti samIpamAgatAH 'aTThavihaM puvagayaM maggadasamaM' ti aSTavidham-aSTaprakAraM nimittamiti zeSaH, taccedaM divyaM 1 autpAtaM 2 AntarikSaM 3 bhaumaM 4 AGgaM 5 svaraM 6 lakSaNaM 7 vyaJjanaM 8 ceti, pUrvagataM - pUrvAbhidhAnazrutavizeSamadhyagataM, tathA mArgoM - gItamArganRtyamArgalakSaNau sambhAvyete 'dasama'tti atra navamazabdasya luptasya darzanAnnavamadazamAviti dRzyaM, tatazca mArgoM navamadazamau yatra tattathA, 'saehiM' 2 ti svakaiH 2 svakIyaiH 2 'maidaMsaNehiM' ti mateH buddhermatyA vA darzanAni - prameyasya paricchedanAni matidarzanAni tai: 'nijjUhati'tti niryathayanti pUrvalakSaNazrutaparyAyayUthAnnirdhArayanti uddharantItyarthaH 'ubaTThAIsu'tti upasthita vantaH Azritavanta ityarthaH, 'aTThagassa'tti aSTabhedasya 'keNa 'tti kenacit - tathAvidhajanAviditasvarUpeNa 'ulloyamette For Personal & Private Use Only 15 gozAlaMkazate SaidizAcara samAgamaH sU 539 / / 659 //
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ SUSASSASSSSSSS 'ti uddezamAtreNa 'imAiMcha aNaikamaNijAIti imAni SaDU anatikramaNIyAni-vyabhicArayitumazakyAni 'vAgaraNAI' ti pRSTena satA yAni vyAkriyante-abhidhIyante tAni vyAkaraNAni puruSArthopayogitvAccaitAni SaDuktAni, anyathA naSTamuSTicintAlUkAprabhRtInyanyAnyapi bahUni nimittagocarIbhavantIti // 'ajiNe jiNappalAvi' tti ajina:-avItarAgaH san jinamAtmAnaM prakarSeNa lapatItyevaMzIlo jinapralApI, evamamyAnyapi padAni vAcyAni, navaram arhn-puunaahH| | kevalI-paripUrNajJAnAdiH, kimuktaM bhavati ?-'ajiNe' ityaadi| | tae NaM sAvatthIe nagarIe siMghADagajAva pahesu bahujaNo annamannassa evamAikkhai jAva evaM parUveti evaM khalu devANuppiyA! gosAle maMkhaliputte jiNe jiNappalAvI jAva pakAsemANe viharati, se kahameyaM manne evaM ?, teNaM kAleNaM 2 sAmI samosaDhe jAva parisA paDigayA, teNaM kAleNaM 2 samaNassa bhagavao mahAvI rassa jehe aMtevAsI iMdabhUtINAmaM aNagAre. goyamagotteNaM jAva chaTuMcha?NaM evaM jahA bitiyasae niyaMThuddesae | le jAva aDamANe bahujaNasaI nisAmeti, bahujaNo annamannassa evamAikkhai 4-evaM khalu devANuppiyA ! go sAle maMkhaliputte jiNe jiNappalAvI jAva pagAsemANe viharati, se kahameyaM manne evaM ?, tae NaM bhagavaM goyame bahujaNassa aMtiyaM eyamaDhe socA nisamma jAva jAyasaDhe jAva bhattapANaM paDidaMseti jAva pajuvAsamANe evaM va0-evaM khalu ahaM bhaMte ! taM ceva jAva jiNasaI pagAsemANe viharati se kahameyaM bhaMte ! evaM ?, taM icchAmi gaMbhaMte ! gosAlassa maMkhaliputtassa uhANapariyANiyaM parikahiyaM, goyamAdI samaNe bhagavaM mahAvIre For Personal & Private Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ lakazate gozAlakotthAnapariyAnika hotyA, saravaNe saciva gobahalassa viM cittaphalA sU. 540 vyAkhyA. bhagavaM goyamaM evaM vayAsI-(jaNNaM) se bahujaNe annamannassa evamAikkhai 4-evaM khalu gosAle maMkhaliputte| prajJaptiH jiNe jiNappalAvI jAva pagAsemANe viharai taNNaM micchA, ahaM puNa goyamA ! evamAikkhAmi jAva parUabhayadevI- vemi-evaM khalu eyassa gosAlassa maMkhaliputtassa maMkhalinAmaM maMkhe pitA hotyA, tassa NaM makhalissa maMkhassa yA vRttiH2 bhaddAnAmaM bhAriyA hotthA sukumAla jAva paDirUvA, tae NaM sA bhaddA bhAriyA annadA kadAyi gudhiNI yAvi // 66 // hotthA, teNaM kAleNaM 2 saravaNe nAmaM sannivese hotthA riddhasthimie jAva sannibhappagAse pAsAdIe 4, tattha NaM saravaNe sannivese gobahule nAma mAhaNe parivasati aDDhe jAva aparibhUe riuveda jAva supariniTTie yAvi hotyA, tassa NaM gobahulassa mAhaNassa gosAlA yAvi hotyA, tae NaM se maMkhalImaMkhe nAmaM annayA kayAi bhaddAe bhAriyAe guviNIe saddhiM cittaphalagahatthagae makhattaNeNaM appANaM bhAvemANe puvANupuviM caramANe gAmANugAmaM dUijamANe jeNeva saravaNe sannivese jeNeva gobahulassa mAhaNassa gosAlA teNeva uvA0 2 gobahulassa mAhaNassa gosAlAe egadesaMsi bhaMDanikkhevaM kareMti bhaMDa02 saravaNe sannivese uccanIyamajjhidamAI kulAI gharasamudANassa bhikkhAyariyAe aDamANe vasahIe savao samaMtA maggaNagavesaNaM kareti vasa hIe savao samaMtA maggaNavesaNaM karemANe annattha vasahiM alabhamANe tasseva gobahulassa mAhaNassa gosAlAe egadesaMsi vAsAvAsaM uvAgae, tae NaM sA bhaddA bhAriyA navaNhaM mAsANaM bahupaDipunnANaM aDaTThamANa rAiMdiyANaM vItikaMtANaM susumAlajAva paDirUvagaM dAragaM payAghA, tae NaM tassa dAragassa ammApiyaro ekkA SURESOLUC-CROSS dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ rasame divase vItikaMte jAva bArasAhe divase ayameyArUvaM guNNaM guNaniSpannaM nAmaghejjaM ka0 - jamhA NaM amhaM ime dArae gobahulassa mAhaNassa gosAlAe jAe taM hou NaM amhaM imassa dAragassa nAmaghejjaM gosAle gosA| letti, tae NaM tassa dAragassa ammApiyaro nAmadhejjaM kareMti gosAleti, tae NaM se gosAle dArae ummukabAlabhAve viSNAya pariNayamette jovaNagamaNuppatte sayameva pADiekaM cittaphalagaM kareti sayameva cittaphalagahatthagae maMkhattaNeNaM appANaM bhAvemANe viharati ( sUtraM 540 ) // 'evaM jahA bitiyasae niyaMDuddesae' tti dvitIyazatasya paJcamodezake 'uTThANapariyANiyaM ti pariyAnaM - vividhavyati| karaparigamanaM tadeva pAriyAnikaM - caritam utthAnAt - janmana Arabhya pAriyAnikaM utthAnapAriyAnikaM tatparikathitaM bhagavadbhiriti gamyate / 'maMkhe'tti maGkhaH - citraphalakavyagrakaro bhikSAkavizeSaH 'sukumAla' iha yAvatkaraNAdevaM dRzyaM - 'sukumA | lapANipAe lakkhaNavaMjaNaguNovavee' ityAdi / 'riddhatthimiya' iha yAvatkaraNAdevaM dRzyam -- 'Rddhatthimiyasamiddhe |pamuiyajaNa jANavae' ityAdi vyAkhyA tu pUrvavat, 'cittaphalagahatthagae' tti citraphalakaM haste gataM yasya sa tathA, 'pADi - ekkaM ti ekamAtmAnaM prati pratyekaM pituH phalakAdbhinnamityarthaH / teNaM kAleNaM 2 ahaM goyamA ! tIsaM vAsAI AgAravAsamajhe vasittA ammA piIhiM devattagaehiM evaM jahA bhAvaNAe jAva egaM devadsamAdAya muMDe bhavittA AgArAo aNagAriyaM pacaittae, tae NaM ahaM goyamA ! paDhamaM vAsAvAsaM addhamAsaMaddhamA seNaM khamamANe aTThiyagAmaM nissAe paDhamaM aMtarAvAsaM vAsAvAsaM uvAgae, For Personal & Private Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15gozAlakazate zrIvIreNa gozAlasaMgamaH sU 541 vyAkhyA-18 docaM vAsaM mAsaMmAseNaM khamamANe puvANupuSviM caramANe gAmANugAmaM dUijjamANe jeNeva rAyagihe nagare jeNeca | prajJaptiH abhayadevI nAliMdA bAhiriyA jeNeva taMtuvAyasAlA teNeva uvAgacchAmi te. 2 ahApaDirUvaM uggahaM ogiNhAmi 6 yA vRttiH2 ahA02taMtuvAyasAlAe egadesaMsi vAsAvAsaM uvAgae, tae NaM ahaM goyamA ! paDhamaM mAsakhamaNaM vasaM panjitA gaM viharAmitae NaM se gosAle maMkhaliputte cittaphalagahatthagae maMkhattaNeNaM appANaM bhAvemANe puvaa||66|| taNupuviMcaramANe jAva dUijjamANe jeNeva rAyagihe nagare jeNeva nAliMdA bAhiriyA jeNeva taMtuvAyasAlA teNeva uvA gacchai te. 2 taMtuvAyasAlAe egadesaMsi bhaMDanikkhevaM kareti bhaM0 2 rAyagihe nagare uccanIya jAva annattha katthavi vasahiM alabhamANe tIse ya taMtuvAyasAlAe egadesaMsi vAsAvAsaM uvAgae jattheva NaM ahaM goyamA !, (taeNaM AhaMgopamA) paDhamamAsakkhamaNapAraNagaMsi taMtuvAyasAlAopaDinikkhamAmi taMtu02NAlaMdAbAhiriyaM majajhamajameNaM jeNeva rAyagihe nagare teNeva uvA0 2 rAyagihe nagare uccanIya jAva aDamANe vijayassa gAhAvaissa gihaM aNupavihe, tae NaM se vijae gAhAvatI mamaM ebamANaM pAsati 2 hahatuTTha0 khippAmeva AsaNAo bhanbhuDheikhi0 2 pAyapIDhAo paccoruhai 2 pAuyAo omuyai pA. 2 egasADiyaM uttarAsaMgaM kareti aMjalimauliyahatthe mamaM sattaTThapayAI aNugacchai 2mamaMtikkhutto AyAhiNapayAhiNaM kareti 2mamaM vaMdati namasati 2 mamaM viuleNaM asaNapANakhAimasAimeNaM paDilAbhessAmittikaTTatuTe paDilAbhemANevi tuTe paDilAmitevi tuDe, tae NaM tassa vijayassa gAhAvaissa teNaM vasuddheNaM dAyagasuddheNaM [tavassivisuddheNaM tikaraNasuddheNaM paDi CRNARDOR // 66 // Main Education International For Personal & Private Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ CACACASC CHORUSAUHIGHSHIRAISHIA gAhamasuddhaNaM] tiviheNaM tikaraNasuddheNaM dANeNaM mae paDilAbhie samANe devAue nibaddha saMsAre prittiike| gihaMsi ya se imAI paMca divAI pAunbhUyAI, taMjahA-vasudhArA vuTThA 1 dasaddhavanne kusume nivAtie 2lu-17 kkheve kae 3 AhayAo devaduMdubhIo 4 aMtarAvi ya NaM AgAse aho dANe 2 ti ghuDhe, tae NaM rAyagihe nagare siMghADagajAba pahesu bahujaNo annamannassa evamAikkhai jAva evaM parUvei-ghane NaM devANuppiyA! vijae gAhAvatI kayatthe NaM devANuppiyA ! vijaye gAhAvaI kayapunne NaM devaannuppiyaa| vijae gAhAvaI kayalakkhaNe Na devANuppiyA! vijaye gAhAvaI kayA NaM loyA devANuppiyA ! vijayassa gAhAvaissa suladdhe gNdevaannuppiyaa| mANussae jammajIviyaphale vijayassa gAhAvaissa jassa NaM gihaMsi tahArUve sAdhu sAdhurUve paDilAbhie samANe imAI paMca divAI pAunbhUyAI, taMjahA-vasudhArA vuTTA jAva aho dANe 2 ghuDhe, taM dhanne kayatye kayapune kayalakkhaNe kayA NaM loyA sulaDhe mANussae jammajIviyaphale vijayassa gAhAvaissa vij02| tae NaM se gosAle maMkhaliputte bahujaNassa aMtie eyamaDhe socA nisamma samuppannasaMsae samuppannakouhalle jeNeva vijayassa gAhAvaissa gihe teNeva uvAgacchai teNeva02 pAsai vijayassa gAhAvaissa gihaMsi vasuhAraM ghuTuM dasaddhavannaM kusumaM nivaDiyaM mamaM ca NaM vijayassa gAhAvaissa gihAo paDinikkhamamANaM pAsati 2 hahatuDhe jeNeva mamaM aMtie teNeva uvAga02 mamaM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei 2 mamaM vaM0 namaM0 P2mama evaM bayAsI-tujhe NaM bhaMte ! mamaM dhammAyariyA ahannaM tujhaM dhammaMtevAsI, tae NaM ahaM goyamA ! USSAGASC For Personal & Private Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- gosAlassa maMkhaliputtassa eyama8 no ADhAmi no parijANAmi tusiNIe saMciTThAmi, tae NaM ahaM goyamA ! 15gozAprajJaptiH rAyagihAo nagarAo paDinikkhamAmi pa02NAlaMdaM bAhiriyaM majjhamajjheNaM jeNeva taMtuvAyasAlA teNeva lakazate abhayadevI uvA02docaM mAsakhamaNaM uvasaMpanjittANaM viharAmi, tae NaM ahaM goyamA ! docaM mAsakkhamaNapAraNagaMsi zrIvIreNa yA vRttiH2 taMtuvAyasAlAo paDinikkhamAmi taM0 2 nAlaMdaM bAhiriyaM majjhamajjheNaM jeNeva rAyagihe nagare jAva aDa gozAla saMgamaH 66mANe ANaMdussa gAhAvaissa gihaM aNuppaviDhe, tae NaM se ANaMde gAhAvatI mama ejamANaM pAsati evaM sU 541 jaheva vijayassa navaraM mamaM viulAe khajjagavihIe paDilAbhessAmIti tuDe sesaM taM ceva jAva tacaM mAsakkhamaNaM uvasaMpajjittANaM viharAmi, tae NaM ahaM goyamA! taccamAsakkhamaNapAraNagaMsi taMtuvAyasAlAo paDi|nikkhamAmi taM02 taheva jAva aDamANe suNaMdassa gAhAvaissa gihaM aNupaviDhe,taeNaM se suNaMde gAhAvatI evaM || 21 jaheva vijayagAhAvatI navaraM mamaM sabakAmaguNieNaM bhoyaNeNaM paDilAbheti sesaM taM ceva jAva cautthaMmAsakkhamaNaM |uvasaMpajittANaM viharAmi, tIse NaM nAlaMdAe bAhiriyAe adUrasAmaMte ettha NaM kollAe nAma sannivese hotthA sannivesavannao, tattha NaM kollAe saMnivese bahule nAma mAhaNe parivasai aDhe jAva aparibhUe riuveyajAvasupari // 662 // nihie yAvi hotthA,taeNaM se bahule mAhaNe kattiyacAummAsiyapADivagaMsiviuleNaM mahughayasaMjutteNaM paramaNNeNaM 8 mAhaNe AyAmetthA, tae NaM ahaM goyamA! cautthamAsakkhamaNapAraNagaMsi taMtuvAyasAlAo paDinikkhamAmi taM.2NAlaMdaM bAhiriyaM majjhamajjhaNaM niggacchAmi ni02 jeNeva kollAe saMnivese teNeva uvAgacchAmi 2 OSIGURASHIRISHISHUSHUSHUSUS dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ | kullAe sannivese uccanIya0 jAva aDamANassa bahulassa mAhaNassa gihaM aNuppaviTThe, tae NaM se bahule mAhaNe mamaM ejyamANaM taheva jAva mamaM viuleNaM mahughayasaMjutteNaM paramanneNaM paDilA bhessAmIti tuTThe sesaM jahA vijayassa jAva bahule mAhaNe bahu0 / tae NaM se gosAle maMkhaliputte mamaM taMtuvAyasAlAe apAsamANe rAyagihe nagare sanbhitarabAhiriyAe mamaM savao samaMtA maggaNagavesaNaM kareti mamaM katthavi sutiM vA khutiM vA pavattiM vA alabha - mANe jeNeva taMtuvAyasAlA teNeva uvA0 2 sADiyAo ya pADiyAo ya kuMDiyAo ya pAhaNAo ya cittaphalagaM ca mAhaNe AyAmeti AyAmettA sauttaro muMDaM kAreti sa0 2 taMtuvAyasAlAo paDinikkhamati taM0 2 NAlaMda bAhiriyaM majjhamajjheNaM niggacchai nigga0 2 jeNeva kollAgasannivese teNeva uvAgacchai, tae NaM tassa kollAgassa saMnivesarasa bahiyA bahiyA bahujaNo annamannassa evamAikkhati jAva parUveti dhanne NaM | devANuppiyA ! bahule mAhaNe taM ceva jAva jIviyaphale bahulassa mAhaNassa ba0 2, tae NaM tassa gosAlassa maMkhaliputtassa bahujaNassa aMtiyaM eyamahaM socA nisamma ayameyArUve anbhatthie jAva samuppajjitthA - jArisiyA NaM mamaM dhammAyariyassa dhammovadesagassa samaNassa bhagavao mahAvIrassa iDDI juttI jase bale vIrie purisakAra parakame laddhe patte abhisamannAgae no khalu atthi tArisiyA NaM annassa karasaha tahArUvassa samaNassa vA mAhaNassa vA iDDI juttI jAva parikkame laddhe patte abhisamannAgae taM nissaMdiddhaM ca NaM ettha mamaM | dhammAyarie dhammovadesae samaNe bhagavaM mahAvIre bhavissatItikaTTu kollAgasannivese sabhitarabAhirie mamaM For Personal & Private Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- 1sao samaMtA maggaNagavesaNaM karei mamaM savao jAva karemANe kollAgasaMnivesassa bahiyA paNiyabhUmIe prajJapti mae saddhiM abhisamannAgae, tae NaM se gosAle maMkhaliputte hahatuDhe mamaM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM jAva namaMsittA evaM bayAsI-tujjhe NaM bhaMte ! mama dhammAyariyA ahannaM tujjhaM aMtevAsI, tae NaM ahaM moyamA ! yA vRttiH2 gosAlassa maMkhaliputtassa eyamaTuM paDisuNemi, tae NaM ahaM goyamA ! gosAleNaM maMkhaliputteNaM saddhiM pnniymuu||663|| mIe chavAsAiM lAbhaM alAbhaM sukhaM dukkhaM sakAramasakkAraM paccaNubbhavamANe aNiccajAgariyaM viharitthA(sUtraM541 // "AgAravAsamajhe vasitta'tti agAravAsa-gRhavAsamadhyuSya-Asevya evaM jahA bhAvaNAe'tti AcAradvitIyazrutaskandhasya paJcadaze'dhyayane, anena cedaM sUcitaM-'samattapAinne nAhaM samaNo hohaM ammApiyaraMmi jIvaMtetti samAptAbhigraha ityarthaH 'ciccA hirannaM ciccA suvannaM ciccA bala'mityAdIni, 'paDhamaM vAsaMti vibhaktipariNAmAt atrajyApratipaceH prathame varSe 'nissAe'tti nizrAya nizrAM kRtvetyarthaH 'paDhamaM aMtarAvAsaMti vibhaktipariNAmAdeSa prathame'ntaraM-avasaro varSasya-vRSTeyaMtrAsAvantaravarSaH athavA'ntare'pi-jigamiSatakSetramaprApyApi yatra sati sAdhubhiravazyamAvAso vidhIvate soDantarAvAso-gharSAkAlastatra 'vAsAvAsaMtivarSAsu vAsaH-cAturmAsikamavasthAnaM vrssaavaasstmupaagtH-upaashritH| docaM vAsaMti dvitIye vo 'taMtuvAyasAla'tti kuvindazAlA'aMjalimaliyahatthe'tti aJjalinA mukulitau-mukulAkArau kRtau hastau yena | sa tathA, 'davasuddhaNaM ti dravyaM-odanAdikaM zuddhaM-udgamAdidoSarahitaM yatra dAne tattathA tena 'dAyagasuddheNaM'sidatyaka zuddho | yatrAsAdidoSarahitatvAt tattathA tena, evamitaradapi, 'tiviheNaM ti uktalakSaNena trividhena, athavA trividhena kRtakAritA 14 gozAlakazate zrIvIreNa gozAlasaMgamaH sU 541 SACROSSAULO U SNESS // 66 // For Personal & Private Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ numatimedena trikaraNazuddhana-manovAkAyazuddhena 'vasuhArA suTTatti vasudhArA dravyarUpA dhArA vRSTA 'aho dANaM ti ahozabdo vismaye 'kayatthe 'ti kRtArtha:-kRtasvaprayojanaH 'kayalakkhaNe'tti kRtaphalavallakSaNa ityarthaH 'kayA maM loga'tti kRtau zubhaphalau avayave samudAyopacArAt loko-ihalokaparaloko 'jammajIviyaphale'tti janmano jIvitavyasya ca yatphalaM tattathA 'tahArUve sAhu sAhurUve'tti 'tathArUpaM tathAvidhe avijJAtavratavizeSa ityarthaH 'sAdhauM zramaNe 'sAdhurUpe sAdhvAkAre, 'dhammaMtevAsitti zilpAdigrahaNArthamapi ziSyo bhavatItyata ucyatedhAntevAsI, 'khajagavihIe'tti khaNDakhAdyAdilakSaNabhojanaprakAreNa 'sabakAmaguNieNaM ti sarve kAmaguNA-abhilApaviSayabhUtA rasAdayaH saJjAtA yatra tatsarvakAmaguNitaM tena 'paramanneNaM ti paramAnena-baireyyA 'AyAmetva'tti AcAmitavAn tamojanadAnadvAreNocchiSTatAsampAdanena tacchuddhyarthamAcamanaM kAritavAn bhojitavAniti tAtparyArthaH / 'sambhi tarabAhirie'tti sahAbhyantareNa vibhAgena bAhyena ca yattattathA tatra 'maggaNagavesaNaM'ti anvayato mArgaNaM vyatirekato tU gaveSaNaM tatazca samAhAradvandvaH 'suI vatti zrUyata iti zrutiH-zabdastAM cakSuSA kila dRzyamAno'rthaH zabdena nizcIyata iti | zrutigrahaNaM 'khuI vatti kSavaNaM kSutiH-chItkRtaM tAm , eSA'pyadRzyamanuSyAdigamikA bhavatIti gRhItA, 'pavattiM vatti pravRtti vArtA, 'sADiyAo'tti paridhAnavastrANi 'pADiyAo'tti uttarIyavastrANi, kvacit 'bhaMDiyAo'tti dRzyate tatra bhaNDikA-randhanAdibhAjanAni, 'mAhaNe AyAmeti'tti zATikAdInAn brAhmaNAn lambhayati zATikAdIn / brAhmaNebhyo dadAtItyarthaH, 'sauttarohati saha uttarauSThena sottarauSThaM-sazmazruka yathA bhavatItyevaM 'muMDaMti muNDanaM kArayati sUI katti kSavaNa kSutiyata iti zrutiH-zabda gaNagavesaNa tijanya tAtparyAyaH / 'sambhika oNtti paridhAnavasvAdiSA'pyadRzyamanuSyAdigama zabdena nizcIyata iti For Personal & Private Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2/ // 66 // 15gozAlakazate tilastambA dhikAra sU 542 nApitena 'paNiyabhUmIe'tti paNitabhUmau-bhANDavizrAmasthAne praNItabhUmau vA-manojJabhUmau 'abhisamannAgae'tti militaH 'eyamaDhe paDisuNemitti abhyupagacchAmi, yaccaitasyAyogyasyApyabhyupagamanaM bhagavatastadakSINarAgatayA paricayeneSatsnehagarbhAnukampAsadbhAvAt chadmasthatayA'nAgatadoSAnavagamAdavazyaMbhAvitvAccaitasyArthasyeti bhAvanIyamiti / 'paNiyabhUmIe'tti paNitabhUmerArabhya praNItabhUmau vA-manojJabhUmau vihRtavAniti yogaH, aNiccajAgariyaM ti anityacintAM kurvanniti vaakyshessH| tae NaM ahaM goyamA ! annayA kadAyi paDhamasaradakAlasamayaMsi appavuTTikAyaMsi gosAleNaM maMkhaliputteNaM saddhiM siddhatthagAmAo nagarAo kummAragAma nagaraM saMpaTTIe vihArAe, tassa NaM siddhatthassa gAmassa nagarassa kummAragAmassa nagarassa ya aMtarA ettha NaM mahaM ege tilathaMbhae pattie pupphie hariyagarerijamANe |sirIe atIva 2 uvasobhemANe 2 ciTThaha, tae NaM gosAle maMkhaliputte taM tilathaMbhagaM pAsai 2 mamaM |vaM0 namaM02 evaM vayAsI-esa NaM bhaMte ! tilathaMbhae kiM nipphajissaha no nipphajassati !, ee ya satta tilapupphajIvA udAittA 2 kahiM gacchihiMti kahiM uvavajihiMti ?. tae NaM ahaM goyamA ! gosAlaM maMkhaliputtaM evaM vayAsI-gosAlA ! esa NaM tilathaMbhae niSphajissai no na nipphanjissai, ee ya satta tilapupphajIvA udAittA 2 eyassa ceva tilathaMbhagassa egAe tilasaMguliyAe satta tilA pacAyAissaMti, tae NaM se gosAle maMkhaliputte mamaM evaM AikkhamANassa eyamadvaM no saddahati no pattiyati no roei eyamajhu asadahamA0 apattiya0 aroemANe mamaM paNihAe ayaNNaM micchAvAdI bhavauttikaTTha mamaM aMtiyAo saNiyaM 2 pacosakA vavajihiMti, maha, ee ya sa gosAle // 66 // For Personal & Private Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2jeNeva se tilathaMbhae teNeva uvA02 taM tilathaMbhagaM salehayAyaM ceva uppADei u02 egaMte eDeti, takkhaPNamettaM ca NaM goyamA! dive abbhavaddalae pAubbhUe, tae NaM se dive abbhavaddalae khippAmeva pataNataNAeti 2khippAmeva pavijuyAti 2 khippAmeva naccodagaM NAtimaTTiyaM paviralapaphusiyaM rayareNuviNAsaNaM divaM salilodagaM vAsaM vAsati jeNaM se tilathaMbhae Asatthe paJcAyAe tattheva baddhamUle tattheva patihie, te ya satta tilapuSphajIvA uddAittA 2 tasseva tilathaMbhagassa egAe tilasaMguliyAe satta tilA paJcAyAyA (sUtraM 542) // _ 'paDhamasarayakAlasamayaMsitti samayabhASayA mArgazIrSapoSI zaradabhidhIyate tatra prathamazaratkAlasamaye mArgazIrSe, 'appabuTTikAyaMsitti alpazabdasyAbhAvavacanatvAdavidyamAnavarSa ityarthaH, anye tvazvayukArtiko zaradityAhuH, alpavRSTikAyatvAcca tatrApi viharatAM na dUSaNamiti, etaccAsaGgatameva, bhagavato'pyavazyaM paryuSaNasya karttavyatvenaM paryuSaNAkalpe'bhihitatvAditi / 'hariyagarerijamANe'tti haritaka itikRtvA 'rerijamANe'tti atizayena rAjamAna ityarthaH / 'tae NaM ahaM goyamA ! gosAlaM maMkhaliputtaM evaM vayAsitti, iha yadbhagavataH pUrvakAlapratipannamaunAbhigrahasyApi pratyuttaradAnaM tade-| kAdika vacanaM mutkalamityevamabhigrahaNasya saMbhAvyamAnatvena na viruddhamiti, 'tilasaMgaliyAe'tti tilaphalikAyAM 'mamaM paNihAe'tti mAM praNidhAya-mAmAzrityAyaM mithyAvAdI bhavatvitivikalpaM kRtvA, 'abbhavaddalae'tti abhrarUpaM vAro-jalasya dalikaM-kAraNamabhravAdalakaM 'pataNataNAyaitti prakarSeNa taNataNAyate garjatItyarthaH 'naccodagaMti nAtyudakaM yathA bhavati 'nAimaTTiyaMti nAtikaI maM yathA bhavatItyarthaH 'paviralapapphusiyaMti praviralAH praspRzikA-vinuSo yatra tattathA, 'rayare For Personal & Private Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ NaviNAsaNaM ti rajo-bAtopATitaM vyomavarti reNavazca-bhUmisthitapazivastadvinAzanaM-tadupazamaka, 'salilodagavAsaMti 15 gozAvyAkhyAprajJaptiH | salilA:-zItAdimahAnadyastAsAmiva yadudaka-rasAdiguNasAMdhAditi tasya yo varSaH sa salilodakavarSo'tastaM, 'baddha lakazate vaiabhayadevI zyAyanatemUle'tti baddhamUlaH san 'tattheSa paiTTie'tti yatra patitastatraiva pratiSThitaH yA vRttiH2 jolezyA tae NaM ahaM goyamA ! gosAleNaM makhaliputteNaM saddhiM jeNeva kuMDaggAme nagare teNeva uvA0, tae tassa sU 543 // 665 // kuMDaggAmassa nagarassa bahiyA vesiyAyaNe nAmaM bAlatavassI chaTuMchaTeNaM aNikkhitteNaM tavokammeNa uhUM bAhAmao pagijjhiya 2 sUrAbhimuhe AyAvaNabhUmIe AyAvemANe viharai AicateyataviyAoya se chappaIo sabao samaMtA aminissavaMti pANabhUyajIvasattadayaTTayAe ca NaM paDiyAo 2 tattheva 2 zujo 2 paJcokameti, tae NaM se gosAle maMkhaliputse vesiyAyaNaM bAlasavassi pAsati pA0 2 mamaM aMtiyAo saNiyaM 2 paccosakA mamaM0 2 jeNeva vesiyAyaNe bAlatavassI teNeva uvA0 2 vesiyAyaNaM bAlatavassi evaM bayAsI-kiM bhavaM muNI muNie udAhu jUyAsenjAyarae , tae NaM se vesiyAyaNe bAlatavassI gosalissa makhaliputtassa eyamaI No ADhAti no pariyANAti tusiNIe saMciti, tae NaM se gosAle maMkhaliputte vesiyAyaNaM bAla-10 6 tavassi docapi tacaMpi evaM vayAsI-kiM bhavaM muNI muNie jAva sejAyarae, tae NaM se vesiyAyaNe baalt-8||665|| vassI gosAleNaM maMkhaliputteNaM docaMpi tacaMpi evaM vutte samANe Asurutte jAva misimisemANe AyAvaNabhUmIo pacorubhati A0 2 teyAsamugghAeNaM samohannai teyAsamugghAeNaM samohannittA sattadRpayAI paccosakA For Personal & Private Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ ARREARRORS sa02 gosAlassa maMkhaliputtassa vahAe sarIragaMsi teyaM nisiraha, tae Na ahaM goyamA ! gosAlassa maMkhaliputtassa aNukaMpaNaTTayAe vesiyAyaNassa bAlatavassissa teyapaDisAharaNaTTayAe ettha NaM aMtarA ahaM sIyaliyaM teyalessaM nisirAmi jAe sA mamaM sIyaliyAe teyalessAe vesiyAyaNassa bAlatavassissa sIosiNA teyalessA paDihayA, tae NaM se vesiyAyaNe bAlatavassI mamaM sIyaliyAe teyalessAe sIosiNaM teyalessaM paDihayaM jANittA gosAlassa maMkhaliputtassa sarIragassa kiMci AbAhaM vA vAbAhaM vA chavicchedaM vA akIramANaM pAsittA sIosiNaM teyalessaM paDisAharai sIo02 mama evaM vayAsI-se gayameyaM bhagavaM! se gayameyaM bhagavaM, tae NaM gosAle maMkhaliputtemamaM evaM vayAsI-kiNhaM bhaMte ! esa jUyAsijjAyarae tujhe evaM vayAsI-se gayameyaM bhagavaM! gayagayameyaM bhagavaM, tae NaM ahaMgoyamA.! gosAlaM maMkhaliputtaM evaM bayAsItumaM NaM gosAlA! vesiyAnaNaM bAlatavassiM pAsasi pAsittA mamaM aMtiyAo tusiNiyaM 2 paccosakasi jeNeva vesiyAyaNe bAlatavassI teNeva uvAgacchasi te02 vesiyAyaNaM bAlatavassi evaM vayAsI-kiM bhavaM muNI muNie udAhu jUyAsejjAyarae 1, tae NaM se vesiyAyaNe bAlatavassI tava eyamaha no ADhAti no parijANAti tusiNIe saMciTThai, tae NaM tumaM gosAlA vesiyAyaNaM bolatavassiM docaMpi tacaMpi evaM vayAsIkiM bhavaM muNI muNie jAva sejAyarae, tae NaM se vesiyAyaNe bAlatavassI tuma docaMpi tacaMpi evaM vutte samANe Asurutte jAva paccosakati pa0 2 tava vahAe sarIragaMsi teyalessaM nissarai, tae NaM ahaM gosAlA! tava MAHARAMSAMACHAR For Personal & Private Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ ssissa sIyateyalessAmAkiMci AvAhaM vA nagameyaM bhagavaM gayA hai| vyAkhyA- aNukaMpaNaTTayAe vesiyAyaNassa bAlatavassissa sIyateyalessApaDisAharaNaTTayAe ettha NaM aMtarA sIyaliya-||15 gozAprajJaptiH teyalessaM nisirAmi jAva paDiyaM jANittA tava ya sarIragassa kiMci AvAhaM vA vAbAhaM vA chavicchedaM | | lakazate abhayadevI- vA akIramANaM pAsettA sIosiNaM teyalessaM paDisAharati sI02 mamaM evaM vayAsI-se gayameyaM bhagavaM gaya- pauTTapariyA vRttiH2 2 meyaM bhagavaM?, tae NaM se gosAle maMkhaliputte mamaM aMtiyAo eyamaDhe socA nisamma bhIe jAva saMjAyabhaye mamaM vaMdati namaMsati mama 2 evaM vayAsI-kahannaM bhaMte ! saMkhittaviulateyalesse bhavati ?, tae NaM ahaM sU 544 goyamA ! gosAlaM maMkhaliputtaM evaM vayAsI-jeNaM gosAlA egAe saNahAe kummAsapiDiyAe egeNa ya viya DAsaeNaM chaTuMchaTTeNaM anikkhitteNaM tavokammeNaM urdu bAhAo pagijhiya 2 jAva viharati se NaM aMto chaNhaM dAmAsANaM saMkhittaviulateyalesse bhavati, tae NaM se gosAle makhaliputte mamaM eyamaDhesamma viNaeNaM paDimuNeti (sUtraM 543)|tennN ahaM goyamA ! annadA kadAi gosAleNaM maMkhaliputteNaM saddhiM kummagAmAo nagarAo 4|| siddhatthaggAmaM nagaraM saMpaTTie vihArAe jAhe ya motaM desaM havamAgayA jattha NaM se tilarthabhae, tae NaM se | gosAle maMkhaliputte evaM vayAsI-tujhe NaM bhaMte ! tadA mamaM evaM Aikkhaha jAva parUveha-gosAlA ! esa gaM tilarthabhae nipphajissai taM ceva jAva paJcAissaMti taNaM micchA imaM ca NaM paJcakkhameva dIsai esa NaM se| // 666 // tilarthabhae No nipphanne anipphanameva te ya satta tilapupphajIvA udAittA 2 no eyassa ceva tilathaMbhagassa egAe tilasaMguliyAe satta tilA padAyAyA, tae NaM ahaM goyamA ! gosAlaM maMkhaliputtaM evaM vayAsI-tuma viulateyalesse bhakimmeNaM uhaM vAhAo pANasaNahAe kummAsapiDiyA annadA kadAgesAle makhaliputte mameM jAva viharati se paMgaNa ya viSa dan Education International For Personal & Private Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ NaM gosAlA! tadA mamaM evaM AikkhamANassa jAva parUvemANassa eyama8 mo sahahasi mo pattiyasi no royayasi eyamaDhe asaddahamANe apattiyamANe aroemANe mamaM paNihAe ayannaM micchAvAdI bhavauttikaTTa mamaM aMtiyAo saNiyaM 2 pacosakkasi pa02 jeNeva se tilathaMbhae teNeva uvA. 2 jAva egaMtamaMte eDesi, takkhaNamettaM gosAlA ! dive anbhavaddalae pAunbhUe, tae NaM se dive abbhavaddalae khippAmeva taM ceva jAva tassa ceva tilathaMbhagassa egAe tilasaMguliyAe satta tilA paJcAyAyA, taM esaNaM gosAlA ! se tilathaMbhae nipphanne paNo aniSphannameva, te ya satta tilapupphajIvA udAittA 2 eyassa ceva tilathaMbhayassa egAe tilasaMguliyAe satta tilA paJcAyAyA, evaM khalu gosAlA ! vaNassaikAiyA pauTTaparihAraM pariharaMti, tae NaM se gosAle maMkhaliputte mamaM evamAikkhamANassa jAva parUMvemANassa eyamadvaM no saddahati 3 eyamaDhe asaddahamANe jAva aroemANe jeNeva se tilathaMbhae teNeva uvA02tAotilathaMbhayAotaM tilasaMguliyaM khuDuti khuDDittA karayalaMsi satta tile papphoDei,tae NaM tassa gosAlassa maMkhaliputtassa te satta tile gaNamANassa ayameyArUve anbhatthie| jAva samuppajitthA-evaM khalu sabajIvAvi pauparihAraM pariharaMti,esa NaM goyamA ! gosAlassa maMkhaliputtassa pauTTe esaNaMgoyamA!gosAlassa maMkhaliputtassa mamaM aMtiyAoAyAe avakamaNe paM0 (sUtraM 544)tae NaM se gosAle maMkhaliputte egAe saNahAe kummAsapiDiyAe ya egeNa ya viyaDAsaeNaM chaTuMchaTTeNaM anikkhitteNaM tavokammeNaM urdubAhAbho pagijhiyarajAva viharaha, taeNaM se gosAle maMkhaliputte aMtochaha mAsANaM saMkhittaviulate For Personal & Private Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 667 // yalese jAe ( sUtraM 545 ) tae NaM tassa gosAlassa maMkhaliputtassa annayA kayAvi ime chaddisAcarA aMtiya pAu bhavitthA taM sANo taM caiva sarvvaM jAva ajiNe jiNasaddaM pagAsemANe viharati, taM no khalu goyamA ! gosAle maMkhaliputte jiNe jiNappalAvI jAva jiNasaddaM pagAsemANe viharaha, gosAle NaM maMkhaliputte ajiNe jiNappalAvI jAva pagAsemANe viharai, tae NaM sA mahatimahAlayA mahaccaparisA jahA sive jAva paDigayA / tae NaM sAvatthIe nagarIe siMghADagajAva bahujaNo annamannassa jAva parUveha-jannaM devANuppiyA ! gosAle | maMkhaliputte jiNe jiNappalAvI jAva viharai taM micchA, samaNe bhagavaM mahAvIre evaM Aikkhar3a jAva parUveha| evaM khalu tassa gosAlassa maMkhaliputtassa maMkhalI nAmaM maMkhapitA hotthA, tae NaM tassa maMkhalissa evaM ceva taM sarvvaM bhANiyavaM jAva ajiNe jiNasaddaM pagAsemANe viharai, taM no khalu gosAle maMkhaliputte jiNe jiNappa| lAvI jAva viharai gosAle maMkhaliputte ajiNe jiNappalAvI jAva viharaha, samaNe bhagavaM mahAvIre jiNe | jiNappalAvI jAva jiNasaddaM pagAsemANe viharai, tae NaM se gosAle maMkhaliputte bahujaNassa aMtiyaM eyamahaM | socA nisamma Asurutte jAva misimisemANe AyAvaNabhUmIo paJcoruhai AyAvaNabhUmIo pacoruhahattA | sAvatthi nagariM majjhamajjheNaM jeNeva hAlAhalAe kuMbhakArIe kuMbhakArAvaNe teNeva uvAgacchai teNe0 2 hAlAhalAe | kuMbhakArIe kuMbhakArAvaNaMsi AjIviyasaMghasaMparivuDe mahayA amarisaM vaha mANe evaM vAvi viharai (sUtraM 546 ) // 'pANabhUyajIva sattadayaTTayAe 'tti prANAdiSu samAnyena yA dayA saivArthaH prANAdidayArthastadbhAvastattA tayA, athavA For Personal & Private Use Only 15 gozAlakazate paTTapari hAraH tejolezyA vIro paryamarSaH sU 544-546 // 667 //
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ FARRRRRRRRRRRRRE SaTrapadikA eva prANAnAmucchAsAdInAM bhAvAtprANAH bhavanadharmakatvAdbhUtAH upayogalakSaNatvAjjIvAH sattvopapetatvAtsattvAstataH karmadhArayastadarthatAyai, cazabdaH punararthaH, 'tattheva'tti ziraHprabhRtike, "kiM bhavaM muNI muNie'tti kiM bhavAn | 'muniH tapasvI jAtaH 'munie'tti jJAte tattve sati jJAtvA vA tattvam , athavA kiM bhavAn 'munI' tapasvinI 'muNie'tti munikaH-tapasvIti, athavA kiM bhavAn 'muniH' yatiH uta 'muNikaH' grahagRhItaH 'udAhutti utAho iti vikalpArtho nipAtaH 'jUyAsenjAyaraetti yUkAnAM sthAnadAteti, 'sattaTTa payAI paccosakkai'tti prayatnavizeSArthamurabhra iva prahAradAnArthamiti, 'sIusiNaM teyalessati svAM-svakIyAmuSNAM tejolezyAM se gayameyaM bhagavaM gayagayamevaM bhagavaM'ti atha gataMavagatametanmayA he bhagavan ! yathA bhagavataH prasAdAdayaM na dagdhaH, sambhramArthatvAcca gatazabdasya punaH punaruccAraNam , iha ca yadgozAlakasya saMrakSaNaM bhagavatA kRtaM tatsarAgatvena dayaikarasatvAdbhagavataH, yacca sunakSatrasarvAnubhUtimunipuGgavayorna kari- | Syati tadvItarAgatvena labdhyanupajIvakatvAdavazyaMbhAvibhAvatvAddhetyavaseyamiti / 'saMkhittaviulateyalese'tti saGkSiptA'prayogakAle vipulA prayogakAle tejolezyA-labdhivizeSo yasya sa tathA, 'sanahAe'tti sanakhayA yasyAM piNDikAyAM badhyamAnAyAmaGgulInakhA aGguSThasyAdho laganti sA sanakhetyucyate 'kummAsapiDiyAe'tti kulmASAH-arddhasvinnA mudgAdayo mASA ityanye 'viyaDAsaeNaM'ti vikaTaM-jalaM tasyAzayaH Azrayo vA-sthAnaM vikaTAzayo vikaTAzrayo vA tena, amuM ca prastAvAculukamAhuvRddhAH, 'jAhe ya motti yadA ca smo-bhavAmo vayaM 'aniSphannameva'tti makArasyAgamikatvAdaniSpanna eva / 'vaNassaikAiyAo pauTTaparihAraM pariharaMti'tti parivRtya 2-mRtvA 2 yastasyaiva vanaspatizarIrasya parihAraH-paribhogastatraivotyA ERICORRISASARA For Personal & Private Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- do'sau parivRtyaparihArastaMpariharanti-kurvantItyarthaH, 'khuDDaitti troTayati 'paudde'tti parivartaH parivarttavAda ityarthaH 15gozAprajJaptiH 'AyAe avakamaNe'tti AtmanA''dAya copadezam 'apakramaNam' apasaraNaM 'jahA sive'tti zivarAjarSicarite 'maha- lakazate abhayadevI-dA yA amarisa'tti mahAntamamarSam 'evaM vAvi'tti evaM ceti prajJApakopadaryamAnakopacihnam , apIti smuccye| AnandAya yA vRttiH2 | teNaM kAleNaM 2 samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI ANaMde nAma there pagaibhadae jAva viNIe chaTuM gozAlokto // 668 // chaTeNaM aNikkhitteNaM tavokammeNaM saMjameNaM tavasA appANaMbhAvemANe viharai,tae NaM se ANaMde there chaDhakkhama vaNigdRSTA ntaHsU547 |NapAraNagaMsi paDhamAe porisIe evaM jahA goyamasAmI taheva Apucchai taheva jAva uccanIyamajjhimajAva aDamANe hAlAhalAe kuMbhakArIe kuMbhakArAvaNassa adUrasAmaMte vIivayai, tae NaM se gosAle maMkhaliputte ANaMdaM theraM hAlAhalAe kuMbhakArIe kuMbhakArAvaNassa adUrasAmaMteNaM vIivayamANaM pAsai pA0 2 evaM vayAsI-ehi |tAva ANaMdA ! io egaM mahaM uvamiyaM nisAmehi, tae NaM se ANaMde dhere gosAleNaM maMkhaliputteNaM evaM vutte hai samANe jeNeva hAlAhalAe kuMbhakArIe kuMbhakArAvaNe jeNeva gosAle maMkhaliputte teNeSa uvAgacchati, tae NaM se gosAle maMkhaliputte ANaMdaM theraM evaM vayAsI-evaM khalu ANaMdA! ito cirAtIyAe addhAe kei uccAvagA // 668 / 4 vaNiyA asthaatthI atthaluddhA atthagavesI atthakaMkhiyA atthapivAsA atthagavesaNayAe NANAvihaviulapaNi-18 yabhaMDamAyAe sagaDIsAgaDeNaM subahuM bhattapANaM patthayaNaMgahAya egaM mahaM agAmiyaM aNohiyaM chinnAvAyaM dIhamaddhaM aDaviM aNuppaviTThA, tae NaM tesiM vaNiyANaM tIse akAmiyAe aNohiyAe chinnAvAyAe dIhamaddhAe dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ aDavIe kiMci desaM aNuppattANaM samANANaM se puSagahie udae aNupuveNaM paribhujemANe pari0 2 khINe, tae NaM te vaNiyA khINodatA samANA taNhAe paribbhavamANA annamanne saddAveMti anna. 2 evaM va0-evaM khalu devANuppiyA ! amhaM imIse agAmiyAe jAva aDavIe kiMci desaM aNuppattANaM samANANaM se puvagahie udae aNuputveNaM paribhujemANe pari0 khINe taM seyaM khalu devANuppiyA ! amhaM imIse agAmiyAe jAva aDavIe udagassa sabao samaMtA maggaNagavesaNaM karettaettikaTTha annamannassa aMtie eyama8 paDisuNeti anna02tIse NaM agAmiyAe jAva aDavIe udgassa savao samaMtA maggaNagavesaNaM kareMti udagassa savao samaMtA maggaNagavesaNaM karemANA egaM mahaM vaNasaMDaM AsAdeMti kiNhaM kiNhobhAsaM jAva nikuraMbabhUyaM pAsAdIyaM jAva paDirUvaM, tassa NaM vaNasaMDassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahegaM vammIyaM AsAdeMti, |tassa NaM vammiyassa cattAri vappuo abbhuggayAo abhinisaDhAo tiriyaM susaMpaggahiyAo ahe pannagaddharUvAo pannagaddhasaMThANasaMThiyAo pAsAdIyAo jAva paDirUvAo, tae NaM te vANiyA hahatuTTa0 annamannaM saddAveMti a02 evaM vayAsI-evaM khalu devA ! amhe imIse agAmiyAe jAva sabao samatA maggaNagavesaNaM karemANehiM ime vaNasaMDe AsAdie kiNhe kiNhobhAse imassa NaM vaNasaMDassa bahumajjhadesabhAe ime vammIe. AsAdie imassa NaM vammIyassa cattAri vappuo abbhuggayAo jAva paDirUvAo taM seyaM khalu devANuppiyA! amhaM imassa vammIyassa paDhamaM vapi.bhindittae avi yAI orAlaM udagarayaNaM assAdessAmo, tae NaM For Personal & Private Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaNigdRSTA R vyAkhyA-te vANiyA annamannassa aMtiyaM eyamaDhe paDimuNeti aM0 2 tassa vammIyassa paDhamaM vappi bhidaMti, te NaM tattha 14 gozAprajJaptiH acchaM patthaM jaccaM taNuyaM phAliyavannAbhaM orAlaM udagarayaNaM AsAdaMti, tae NaM te vaNiyA haTTatuTTha0 pANiyaM dalakazate abhayadevI- pibaMti pA0 2 vAhaNAI pajeMti vA02 bhAyaNAI bhareMti bhA0 2 docaMpi annamannaM evaM vadAsI-evaM khalu PiAnandAya devANuppiyA ! amhe hiM imassa vammIyassa paDhamAe vappIe bhiNNAe orAle udagarayaNe assAdie taM seyaM | gozAlokto // 669 // khalu devANuppiyA! amhaM imassa vammIyassa docaMpi vappiM bhiMdittae, avi yAI ettha orAlaM suvannarayaNaM 5 " ntaHsU547 AsAdessAmo, tae NaM te vaNiyA annamannassa aMtiyaM eyamaha paDisuNeti aM0 2 tassa vammIyassa docaMpi vappiM bhiMdaMti teNaM tattha acchaM jaccaM tAvaNijjaM mahatthaM mahagdhaM maharihaM orAlaM suvannarayaNaM assAdeti, tae NaM te vaNiyA hatuTTha0 bhAyaNAI bhareMti 2 pavahaNAI bhareMti 2 tacaMpi annamannaM evaM va0-evaM khalu de! amhe imassa vammIyassa paDhamAe vappAe bhinnAe orAle udagarayaNe AsAdie docAe vappAe bhinnAe orAle suvannarayaNe assAdie taM seyaM khalu devANuppiyA! amhaM imassa vammIyassa tacaMpi vapi bhiMdittae, avi yAiM ettha orAlaM maNirayaNaM assAdessAmo, tae NaM te vaNiyA annamannassa aMtiyaM eyamaDhe paDisuNeti aM02|| | tassa vammIyassa tacaMpi vapi bhiMdaMti, te NaMtattha vimalaM nimmalaM nibalaM nikkalaM mahatthaM mahagdhaM maharihaM orAlaM // 66 // maNirayaNaM assAdeti, tae NaM te vaNiyA hatuTTha0 bhAyaNAI bhareMti bhA0 2 pavahaNAI bhareMti 2 cautthaMpi || annamannaM evaM vayAsI-evaM khalu devA! amhe imassa vammIyassa paDhamAe vappAe bhinnAe orAle udagarayaNe SARAMSAROGREOS For Personal & Private Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ assAdie docAe vappAe bhinnAe orAle suvaNNarayaNe assAdie taccAe vappAe bhinnAe orAle maNirayaNe assAdie taM seyaM khalu devANuppiyA ! amhaM imassa vammIyassa cautthaMpi vapi bhiMdittae avi yAI uttamaM mahagdhaM maharihaM orAlaM vairarayaNaM assAdessAmo, tae NaM tesiM vaNiyANaM ege vaNie hiyakAmae suhakAmae patthakAmae ANukaMpie nissesie hiyasuhanissesakAmae te vaNie evaM vayAsI-evaM khalu devA ! amhe imassa vammIyassa paDhamAe vappAe bhinnAe orAle udagarayaNe jAva tacAe vappAe bhinnAe orAle maNirayaNe assAdie taM hou alAhi pajjattaM esA cautthI vappA mA bhijau, cautthI Ne vappA sauvasaggA yAvi hotthA, tae NaM te vaNiyA tassa vaNiyassa hiyakAmagassa suhakAmajAva hiyasuhanissesakAmagassa evamAikkhamANasa jAva parUvemANassa eyamadvaM no saddahaMti jAva no royaMti, eyamaDheM asaddahamANA jAva aroemANA tassa vammIyassa cautthaMpi vapi bhiMdaMti, te NaM tattha uggavisaM caMDavisaM ghoravisaM mahAvisaM atikAyamahAkAyaM masimUsAkAlagayaM nayaNavisarosapunnaM aMjaNapuMjanigarappagAsaM rattacchaM jamalajuyalacaMcalacalaMtajIhaM dharaNitalaveNiyabhUyaM ukkaDaphuDakuDilajaDulakakkhaDavikaDaphaDADovakaraNadacchaM lohAgaradhammamANadhamadhameMtaghosaM aNAgaliyacaMDativarosaM samuhiM turiyaM cavalaM dhamaMtaM diTThIvisaM sappaM saMghaTeti, tae NaM se diTThIvise sappe tehiM | vaNiehiM saMghaTTie samANe Asurutte jAva misamisemANe saNiyaM 2 uddeti 2 sarasarasarassa vammIyassa siharatalaM durUhei si02 AiccaM NijjhAti A0 2 te vaNie aNimisAe diTThIe savao samaMtA samabhiloeti, dhiraNitalaveNiyabhUyaM ukkaDariyaM cavalaM dharmataM diThThIvita vara uDeti 2 sarasarasarassa mAmiloeti, For Personal & Private Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA-1 tae NaM te vaNiyA teNaM diTThIviseNaM sappeNaM aNimisAe diTThIe savao samaMtA samabhiloiyA samANA 15gozAprajJaptiH khippAmeva sabhaMDamattovagaraNayA egAhacaM kUDAhacaM bhAsarAsI kayAyAvi hotthA, tattha NaM je se vaNie tasiM lakazate abhayadevI- vaNiyANaM hiyakAmae jAva hiyasuhanissesakAmae se NaM aNukaMpayAe devayAe sabhaMDamattovagaraNamAyAe niyagaM AnandAya yA vRttiH2 mA nagaraM sAhie, evAmeva ANaMdA! tavavi dhammAyarieNaM dhammovaesaeNaM samaNaNaM nAyaputteNaM orAle pariyAe gozAloko | vnnigdRssttaa||670|| AsAie orAlA kittivannasahasilogA sadevamaNuyAsure loe puvaMti guvaMti thuvaMti iti khalu samaNe bhagavaM vantaHsU547 mahAvIre iti02, taMjadi me se ajaja kiMcivi vadati to NaM taveNaM teeNaM egAhacaM kUDAhacaM bhAsarAsiM karemi jahA vA vAleNaM te vaNiyA, tumaM ca NaM ANaMdA ! sArakkhAmi saMgovAmi jahA vA se vaNie tesiM vaNiyANaM hiyakAmae jAva nissesakAmae aNukaMpayAe devayAe sabhaMDamattova0 jAva sAhie, taM gaccha NaM tuma | ANaMdA ! tava dhammAyariyassa dhammovaesagassa samaNassa nAyaputtassa eyamadvaM parikahe hi / tae NaM se ANaMde there gosAleNaM makhaliputteNaM evaM vutte samANe bhIe jAva saMjAyabhae gosAlassa maMkhaliputtassa aMtiyAo hAlAhalAe kuMbhakArIe kuMbhakArAvaNAo paDinikkhamati 2 sigghaM turiyaM sAvatthi nagariM majjhamajjheNaM niggacchai ni. jeNeva kohae ceie jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvA0 2samaNaM bhagavaM mahAvIraM // 670 // tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM kareti 2 vaMdati namaM0 2 evaM va0-evaM khalu ahaM bhaMte ! chaTTakkhamaNapAraNagaMsi tujjhehiM abbhaNunnAe samANe sAvatthIe nagarIe uccanIyajAva aDamANe hAlAhalAe kuMbhakArIe jAva vIyI-2 For Personal & Private Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 vayAmi, tae NaM gosAle maMkhaliputte mamaM hAlAhalAe jAba pAsittA evaM SayAsI-ehi tAva ANaMdA / imod| ega mahaM udyamiyaM nisAmehi, tae NaM ahaM gosAleNaM makhaliputeNaM evaM butte samANe jeNeva hAlAhalAe kuMbhahakArIe kuMbhakArAvaNe jeNeva gosAle maMkhaliputte teNeva uvAgacchAmi, tae NaM se gosAle maMkhaliputse mamaM evaM| vayAsI-evaM khalu ANaMdA ! io cirAtIyAe addhAe kei uccAvayA vaNiyA evaM taM ceva jAva savaM niravasesaM| |bhANiyacaM jAva niyaganagaraM sAhie taM gaccha NaM tuma ANaMdA ! dhammAyariyassa dhammova0 jAva parikahehi | (sUtraM 547) taM pabhU NaM bhaMte ! gosAle maMkhaliputte taveNaM teeNaM egAhacaM kUDAhacaM bhAsarAsiM karettae ? |visae NaM bhaMte ! gosAlassa maMkhaliputtassa jAva karettae? samatthe NaM bhaMte!gosAle jAva karettae 1, pabhU NaM AjANaMdA ! gosAle maMkhaliputte taveNaM jAva karettae visae NaM ANaMdA ! gosAle jAva karesae samatthe NaM ANaM dA! gosAle jAva kare0, no ceva NaM arihaMte bhagavaMte, pariyAvaNiyaM puNa karejA, jAvatieNaM ANaMdA !| gosAlassa maMkhaliputtassa tavatee etto aNaMtaguNavisiTTayarAe ceva tavatee aNagArANaM bhagavaMtANaM, khaMtikhamA puNa aNagArA bhagavaMto, jAvaieNaM ANaMdA ! aNagArANaM bhagavaMtANaM tavatee etto aNaMtaguNavisiTTayarAe ceva tavatee therANaM bhagavaMtANaM khaMtikhamA puNa therA bhagavaMto, jAvatieNaM ANaMdA / therANaM bhagavaMtANaM| tayatee etto aNaMtaguNavisiDhiyatarAe ceva tavatee arihaMtANaM bhagavaMtANaM, khaMtikhamA puNa arihaMtA bhaga0, taM pabhU NaM ANaMdA ! gosAle maM0 putte taveNaM teeNaM jAva karettae visae NaM ANaMdA ! jAva kare0 samatthe NaM SA PAISAISAISIRRRRRRR 56 dan Education International For Personal & Private Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- ANaMdA ! jAva kare0 no ceva NaM arihaMte bhagavate, pAriyAvaNiyaM puNa karejA (sUtraM548)taM gaccha NaM tumaM ANaM- 15 gozAprajJaptiH dA ! goyamAINaM samaNANaM niggaMthANaM eyamaDheM parikahehi-mA NaM ajjo ! tujjhaM kei gosAlaM maMkhaliputtaM dhammi- lakazate yAe paDicoyaNAe paDicoeu dhammiyAe paDisAraNAe paDisAreu dhammieNaM paDoyAreNaM paDoyAreu, gosAle | vaNigdRSTAyA vRttiHNaM maMkhaliputte samaNehiM niggaM0 micchaM vipaDivanne, tae NaM se ANaMde there samaNeNaM bha. mahAvIreNaM evaM vutte ntaHsU547 sa0 samaNaM bha0 ma0 vaM0 namaM02 jeNeva goyamAdisamaNA niggaMthA teNeva uvAga02 goyamAdi samaNe niggaMthe // 671 // 4 tejaH zaktiH AmaMteti A.2 evaM va0-evaM khalu ajo! chaTukkhamaNapAraNagaMsi samaNeNaM bhagavayA mahAvIraNaM abbhaNu PM nodanAni | SedhaH sU nAe samANe sAvatthIe nagarIe uccanIya taM ceva savaM jAva nAyaputtassa eyamaE parikahehi, taM mA NaM ajjo ! 55549 tujjhe keI gosAlaM maMkhaliputtaM dhammiyAe paDicoyaNAe paDicoeu jAva micchaM vipaDivanne (sUtraM 549) // ___ 'mahaM uvamiyaMti mama sambandhi mahadvA viziSTa-aupamyamupamA dRSTAnta ityarthaH 'cirAtItAe addhAe'tti ciramatIte kAle 'uccAvaya'tti uccAvacA-uttamAnuttamAH 'atyatthi'tti dravyaprayojanAH, kuta evam ? ityAha-'atthaluddha'tti dravyalAlasAH ata eva 'asthagavesiya'tti, arthagaveSiNo'pi kuta ityAha-atthakaMkhiya'tti prApte'pyarthe'vicchinnecchAH , 'atthapivAsiya'tti aprAptArthaviSayasaJjAtatRSNAH, yata evamata evAha-'asthagavesaNayAe'ityAdi, 'paNiyabhaMDe'tti paNitaM // 67 vyavahArastadartha bhANDaM paNitaM vA-krayANakaM tadrUpaM bhANDaM na tu bhAjanamiti paNitabhANDaM 'sagaDIsAgaDeNaM'ti zakavyogantrikAH zakaTAnAM-gantrIvizeSANAM samUhaH zAkaTaM tataH samAhAradvandvo'tastena bhattapANapatthayaNaM'ti bhaktapAnarUpaM yatsa ASSASSISSA For Personal & Private Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ thyadanaM - zambalaM tattathA, 'agAmiyaM'ti agrAmikAM akAmikAM vA-anabhilASaviSayabhUtAm 'aNohiyaM ti avidyamAnajalaughikAmatigahanatvenAvidyamAnohAM vA 'chinnAvA yaMti vyavacchinnasArthaghopAdyApAtAM 'dIhama' ti dIrghamArgAM dIrghakAlAM vA 'kiNhaM kinhobhAsaM' iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM - 'nIlaM nIlobhAsaM hariyaM hariobhAsa' mityAdi, vyAkhyA cAsya prAgvat, 'mahegaM vammIyaM'ti mahAntamekaM valmIkaM 'vappuo' tti vapUMSi - zarIrANi zikharANItyarthaH 'anbhuggayAo'tti abhyudvatAnyavodgatAni voccAnItyarthaH 'abhinisaDhAo' tti abhividhinA nirgatAH saTAH - tadavayavarUpAH kezariskandhasaTAvad yeSAM tAnyabhiniHzaTAni, idaM ca teSAmUrddhagataM svarUpamatha tiryagAha - 'tiriyaM susaMpagahiyAo' tti 'susaMpragRhItAni ' susaMvRtAni nAtivistIrNAnItyarthaH, adhaH kiMbhUtAni ? ityAha- 'ahe paNagaddharUvAo'tti sarpArddharUpANi yAdRzaM pannaga| syodaracchinnasya pucchata UGkhakRtamarddhamadho vistIrNamuparyupari cAtizlakSNaM bhavatItyevaM rUpaM yeSAM tAni tathA, pannagArddharUpANi | carvaNAdinA'pi bhavantItyAha - 'pannagaddha saMThANasaMThiyAo'tti bhAvitameva / 'orAlaM udgarayaNaM AsAissAmo' tti asyAyamabhiprAyaH - evaMvidhabhUmigartte kilodakaM bhavati valmIke cAvazyambhAvino garttAH ataH zikharabhede gataH prakaTo bhavi Syati tatra ca jalaM bhaviSyatIti, 'acche'ti nirmalaM 'patthaM' ti pathyaM - rogopazamahetuH 'jacca' ti jAtyaM saMskArarahitaM 'taNuyaM'ti tanukaM sujaramityarthaH 'phAliyavaNNAbhaM'ti sphaTikavarNavadAbhA yasya tattathA, ata eva 'orAlaM' ti pradhAnam 'udagarayaNaM' ti udakameva ratnamudakaratnaM udakajAtau tasyotkRSTatvAt, 'vAhaNAIM pajjeti tti balIvardAdivAhanAni pAyayanti 'acche' ti nirmalaM 'jacaM 'ti akRtrimaM 'tAvaNijjaM'ti tApanIyaM tApasahaM 'mahatthaM ti mahAprayojanaM 'mahagghaM'ti mahAmUlyaM For Personal & Private Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- 'maharihaM'ti mahatAM yogyaM vimalaM'ti vigatAgantukamalaM 'nimmalaM'ti svAbhAvikamalarahitaM 'nittalaM'ti nistalamati- 15 gozAprajJaptiH tamityarthaH 'nikalaM'ti niSkalaM trAsAdiratnadoSarahitaM 'vairarayaNaM'ti vajrAbhidhAnaralaM, 'hiyakAmae'tti iha hitaM dilakazate abhayadevIapAyAbhAvaH 'suhakAmae'tti sukhaM-AnamdarUpaM 'patthakAmae'tti pathyamiva pathyaM-AnandakAraNaM vastu 'ANukaMpie'tti anu paNigdRSTAyA vRttiH2/ kampayA caratItyAnukampikaH 'nisseyasie'tti niHzreyasaM yanmokSamicchatIti naiHzreyasikaH, adhikRtavANijasyoktaireva guNaiH ntAdi // 672 // kaizcidyugapadyogamAha-hie'tyAdi, taM hou alAhi pajjataMNe'tti tat-tasmAd bhavatu alaM paryAptamityete zabdAHpratiSedhavAca katvenaikArthA AtyantikapratiSedhapratipAdanArthamuktAHNe'tti naH-asmAkaM sauvasaggA yAvitti iha cApItisambhAvanArthaH,'u8 gavisaM ti durjaraviSaM 'caMDavisaM ti daSTakanarakAyasya jhagiti vyApakaviSa ghoravisaMti paramparayA puruSasahasrasyApi hananasama-12 rthavirSa 'mahAviSaM ti jambUdvIpapramANasyApi dehasya byApanasamarthaviSam 'aikAyamahAkAya'ti kAyAn zeSAhInAmatikrAnto'tikAyo'ta eba mahAkAyastataH karmadhArayaH, athavA'tikAyAnAM madhye mahAkAyo'tikAyamahAkAyo'tastaM, 'masimUsAkA|laga'tti maSI-kajjalaM mUSA ca-suvarNAditApanabhAjanavizeSaste iva kAlako yaH sa tathA taM 'nayaNavisarosapunnaM ti naya| naviSeNa-dRSTiviSeNa roSeNa ca pUrNo yaH sa tathA tam 'aMjaNapuMjanigarappagAsaM'ti aJjanapuJjAnAM nikarasyeva prakAzo dIptiryasya sa tathA taM, pUrva kAlavarNatvamuktamiha tu dIptiriti na punaruktateti, 'rattacchaM'ti raktAkSaM 'jamalajuyalacaMcala- // 672 // 8||calaMtajIhaMti jamalaM-sahavarti yugalaM-dvayaM caJcalaM yathA bhavatyevaM calantyoH -aticapalayorjihvayoryasya sa tathA taM, prAkR-12 | tatvAccaivaM samAsaH, 'dharaNitalaveNibhUyaMti dharaNItalasya veNIbhUto-vanitAzirasaH kezabandhavizeSa iva yaH kRSNatvadI-II For Personal & Private Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ rghatvazlakSNapazcAdbhAgatvAdisAdharmyAtsa tathA tam 'ukkaDaphuDakuDilajaDulakakkhaDa viyaDaphaDADovakaraNadacchati utka | To balavatA'nyenAdhvaMsanIyatvAt sphuTo - vyaktaH prayatnavihitatvAt kuTilo - vakrastatsvarUpatvAt jaTila :- skandhadeze kezariNAmivAhInAM kesarasadbhAvAt karkazo- niSThuro balavattvAt vikaTo - vistIrNo yaH sphaTATopaH - phaNAsaMrambhastatkaraNe dakSo yaH sa tathA taM 'lohAgaradhammamANadhamadharmetaghosaM'ti lohasyevAkare dhmAyamAnasya-agninA tApyamAnasya dhamadhamAyamAnodhamadhametivarNavyaktimivotpAdayan ghoSaH - zabdo yasya sa tathA tam, 'aNAgaliyacaMDa tivarosa' ti anirgalitaH - ani vArito'nAkalito vA'prameyazcaNDaH tIno roSo yasya sa tathA taM, 'samuhiyaturiyacavalaM dharmataM 'ti zuno mukhaM zvamukhaM tasye - vAcaraNaM zvamukhikA - kauleyakasyeva bhaSaNaM tAM tvaritaM ca capalamaticaDulatayA dhamantaM zabdaM kurvantamityarthaH 'sarasarasarasarassa' tti sarpagateranukaraNam 'AicaM nijjhAya'tti AdityaM pazyati dRSTilakSaNaviSasya tIkSNatArtha 'sabhaMDamattovagaraNamAyAya'tti saha bhANDamAtrayA - paNitaparicchadena upakaraNamAtrayA ca ye te tathA, 'egAhaccaM 'ti ekA eva AhatyA - AhananaM prahAro yatra bhasmIkaraNe tadekAhatyaM tadyathA bhavatyevaM kathamiva ? ityAha- 'kUDAhaccaM 'ti kUTasyeva - pASANamayamAraNamahAyantrasye vAhatyA - AhananaM yatra tat kUTAhatyaM tadyathA bhavatItyevaM, 'pariyAra'tti paryAyaH - avasthA 'kittivannasaddasi - | loga 'tti iha vRddhavyAkhyA - sarvadigvyApI sAdhuvAdaH kIrttiH ekadigvyApI varNaH arddhadigvyApI zabdaH tatsthAna eva zlokaH zlAghetiyAvat 'sadevabhaNuyAsure loe' tti saha devairmanujairasuraizca yo loko - jIvalokaH sa tathA tatra, 'puvaMti' tti 'plavante'. gacchanti 'luGgatau' iti vacanAt 'guvaMti' 'gupyanti' vyAkulIbhavanti 'gupa vyAkulatve' iti vacanAt 'dhuvaMti' tti kvacittatra For Personal & Private Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 673 // 'stUyante' abhiSyante - abhinandyante, kvacit paribhamantIti dRzyate, vyaktaM caitaditi, etadeva darzayati - ' iti khalvi' - tyAdi, itizabdaH prakhyAtaguNAnuvAdanArthaH, 'taM'ti tasmAditi nigamanaM, 'taveNaM teeNaM'ti tapojanyaM tejastapa eva vA tena 'tejasA' tejolezyayA 'jahA vA vAleNaM'ti yathaiva 'byAlena' bhujagena 'sArakkhAmi'tti saMrakSAmi dAhabhayAt 'saMgovayAmi'tti saMgopayAmi kSemasthAnaprApaNena / jAvaM ca NaM ANaMde there goyamAINaM samaNANaM niggaMthANaM eyamahaM parikahei tAvaM ca NaM se gosAle maMkha0 pu0 hAlAha0 kuM0 kuMbhakArAvaNAo paDini0 paDini0 AjIviyasaMghasaMparivuDe mahayA amarisaM vahamANe sigdhaM turiyaM jAva sAvatthi nagariM majjhaMmajjheNaM nigga0 2 jeNeva koTThae cehae jeNeva samaNe bha0 mahA0 | teNeva uvA0 te0 2 samaNassa bha0 ma0 adUrasAmaMte ThiccA samaNaM bha0 mahA0 evaM vayAsI muhu NaM Auso ! kAsavA ! mamaM evaM vayAsI sAhU NaM Auso ! kAsavA ! mamaM evaM vayAsI- gosAle maMkhaliputte mamaM dhammaMtevAsI gosAle0 2, jeNaM se maMkhaliputte tava dhammaMtevAsI se NaM sukke sukkAbhijAie bhavittA kAlamAse | kAlaM kiccA annayaresu devaloesa devattAe uvavanne, ahannaM udAinAmaM kuMDiyAyaNIe ajjuNassa goyamaputtassa | sarIragaM vippajahAmi, a0 2 gosAlassa maMkhaliputtassa sarIragaM aNuSpavisAmi go0 2 imaM sattamaM paTTaparihAraM pariharAmi, jevi AI Auso ! kAsavA ! amhaM samayaMsi kei sijjhisu vA sijjhati vA sijjhi|ssaMti vA satre te caurAsItiM mahAkappasaya sahassAiM satta dive satta saMjUhe satta saMniganbhe satta paTTapa For Personal & Private Use Only 15 gozAlakazate parAvRtta parihAraH sU550 // 673 //
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ rihAre paMca kammaNi sayasahassAI sahiM ca sahassAI chacca sae tini ya kammaMse aNuputveNaM khavaittA tao pacchA sijjhaMti bujjhaMti mucaMti parinivAiMti sabadakkhANamaMtaM kareMsu vA kareMti vA karissaMti vA, se jahA vA gaMgA mahAnadI jao pavUDhA jahiM vA pajuvatthiyA esa NaM addhapaMcajoyaNasayAI AyAmeNaM addhajoyaNaM |vikkhaMbheNaM paMca dhaNusayAI uveheNaM eeNaM gaMgApamANeNaM satta gaMgAo sA egA mahAgaMgA satta mahAgaMgAo sA egA sAdINagaMgA satta sAdINagaMgAo sA egA maccagaMgA satta maccugaMgAo sA egA lohiyagaMgA satta lohiyagaMgAo sA egA AvatIgaMgA satta AvatIgaMgAo sA egA paramAvatI evAmeva saputvAvareNaM egaM gaMgAsayasahassaM sattara sahassA chaccaguNapannagaMgAsayA bhavaMtIti makkhAyA, tAsiM duvihe uddhAre paNNatte, taMjahA-suhamaboMdikalevare ceva bAyaraboMdikalevare ceva, tattha NaM je se suhamaboMdikalevare se Thappe tattha NaM je se bAyaraboMdikalevare tao NaM vAsasae 2 gae 2 egamegaM gaMgAvAlayaM avahAya jAvatieNaM kAleNaM se kAha khINe NIrae nilleve niTTie bhavati settaM sare sarappamANe, eeNaM sarappamANeNaM tinni sarasayasAhassIo se ege mahAkappe caurAsIi mahAkappasayasahassAI se ege mahAmANase, aNaMtAo saMjUhAo jIva caya caittA uvarille mANase saMjUhe deve uvavajati, se NaMtattha divAI bhogabhogAI bhuMjamANe viharai viharittA tAo devalogAo AukkhaeNaM bhavakkhaeNaM ThiikkhaeNaM aNaMtaraM cayaM caittA paDhame sanniganbhe jIve paJcAyAti, se gaM taohiMto aNaMtaraM uccaTTittA majjhille mANase saMjUhe deve uvavajai, se NaM tattha divAI bhogabhogAI jAva Jain Education Interational For Personal & Private Use Only www.iainelibrary.org
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15gozAlakazate parAvRtta parihAraH sU 550 vyAkhyA- viharittA tAo devaloyAo Au0 3 jAva caittA doce sanniganbhe jIve paccAyAti, se NaM taohito prajJaptiH aNaMtaraM uccaTTittA hehille mANase saMjUhe deve uvavajai, se NaM tattha divAI jAva caittA tace sanniganbhe jIve abhayadevI | paccAyAti, se NaM taohiMto jAva uccaTTittA uvarille mANusuttare saMjUhe deve uvavajihiti, se NaM tattha divAI yAvRttiH2/ bhoga jAva caittA cautthe sanniganbhe jIve paccAyAti, se NaM taohito aNaMtaraM uccaTTittA majjhille mANusuttare // 674 // saMjUhe deve uvavajjati, se NaM tattha divAiM bhoga jAva caittA paMcame sannigambhe jIve paJcAyAti, se NaM tao| hiMto aNaMtaraM uccahittA hiDille mANusuttare saMjUhe deve uvavajjati, se NaM tattha divAI bhoga jAva caittA chaDhe |sanniganbhe jIve paJcAyAti, se NaM taohiMto aNaMtaraM uvavAhittA baMbhaloge nAma se kappe pannatte pAINapaDIMNAyate udINadAhiNavicchinne jahA ThANapade jAva paMca vaDeMsagA paM0, taMjahA-asogavaDeMsae jAva paDirUvA, se NaM tattha deve uvavajai, se NaM tattha dasa sAgarovamAI divAI bhoga jAva caittA sattame sanniganbhe jIve pacAyAti, se NaM tattha navaNhaM mAsANaM bahupaDipunnANaM aTThamANa jAva vItikaMtANaM sukumAlagabhaddalae miukuMDalakuMciyakesae maTTagaMDatalakannapIDhae devakumArasappabhae dArae payAyati, se NaM ahaM kAsavA!, teNaM ahaM Auso ! kAsavA ! komAriyapaJcajAe komAraeNaM baMbhaceravAseNaM aviddhakannae ceva saMkhANaM paDilabhAmi saM0 2 ime satta pauTTaparihAre pariharAmi, taMjahA-eNejagassa mallarAmassa mallamaMDiyassa rohassa bhAraddAissa ajugaNagassa goyamaputtassa gosAlassa maMkhaliputtassa, tattha NaM je se paDhame pauddaparihAre se NaM rAyagihassa naga ta For Personal & Private Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ | rassa bahiyA maMDiyakucchisi ceiyaMsi udAissa kuMDiyAyaNassa sarIraM vippajahAmi udA0 2 eNejjagassa sarIragaM aNuppavisAmi eNe0 2 bAvIsa vAsAI paDhamaM paTTaparihAraM pariharAmi, tattha NaM je se doce paupa|rihAre se uddaMDapurassa nagarassa bahiyA caMdoyaraNaMsi ceiyaMsi eNejjagassa sarIragaM vippajahAmi 2 ttA eNe0 | mallarAmassa sarIragaM aNuppavisAmi malla0 2 ekavIsaM vAsAI docaM pauparihAraM pariharAmi, tattha NaM je se | tacce pauTTaparihAre se NaM caMpAe nagarIe bahiyA aMgamaMdiraMmi ceiyaMsi mallarAmassa sarIraMgaM vippajahAmi malla0 maMDiyassa sarIragaM aNuSpavisAmi mallamaMDi0 2 vIsaM vAsAIM taccaM pauTTaparihAraM pariharAmi, tattha NaM je se cautthe pauparihAre se NaM vANArasIe nagarIe bahiyA kAmamahAvaNaMsi ceiyaMsi maMDiyassa sarIragaM vippajahAmi maMDi0 2 rohassa sarIragaM aNuppavisAmi, roha0 2 ekUNavIsaM vAsAi ya cautthaM pauparihAraM pariharAmi, tattha NaM je se paMcame pauTTaparihAre se NaM AlabhiyAe nagarIe bahiyA pattakA lagayaMsi ceiyaMsi rohassa sarIragaM vippajahAmi roha0 2 bhAraddAissa sarIragaM aNuSpavisAmi bhA0 2 aTThArasa vAsAIM paMcamaM paTTaparihAraM pariharAmi, tattha NaM je se chaTThe pauddaparihAre se NaM vesAlIe nagarIe bahiyA koMDiyAyaNaMsi ceiyaMsi bhAraddAiyassa sarIraM vippajahAmi bhA0 2 ajuNagassa goyamaputtassa sarIragaM aNuppavisAmi a0 2 sattara vAsAI cha pauTTaparihAraM pariharAmi, tattha NaM je se sattame pauTTaparihAre se NaM iheva sAvatthIe nagarIe hAlAhalAe kuMbhakArIe kuMbhakArAvarNasi ajjuNagassa goyamaputtassa sarIragaM vippajahAmi ajjuNayassa For Personal & Private Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ SE vyAkhyAprajJaptiH abhayadevI- yA vRttiH2 14 gozAlakazate parAvRttaparihAraH sU 550 // 675 // 2 gosAlassa maMkhaliputtassa sarIragaM alaM thiraM dhuvaM dhAraNijaM sIyasahaM uNhasahaM khuhAsaha vivihadaMsamasaga|parIsahovasaggasahaM thirasaMghayaNaMtikaTTataM aNuppavisAmi taM0 2 taM se NaM solasa vAsAI imaM sattamaM pauTTa parihAraM pariharAmi, evAmeva Auso ! kAsavA ! egeNaM tettIseNaM vAsasaeNaM satta paudRparihArA parihariyA / |bhavaMtIti makkhAyA, taM suTThaNaM Auso ! kAsavA! mamaM evaM bayAsI sAdhu NaM Auso ! kAsavA ! mama | evaM vayAsI-gosAle maMkha liputte mamaM dhammaMtevAsitti gosAle0 2 (sUtraM 550) // ___ 'pabhutti prabhaviSNugozAlako bhasmarAziM kartum ? ityekaH praznaH, prabhutvaM ca dvidhA-viSayamAtrApekSayA tatkaraNatazceti punaH pRcchati-'visae Na'mityAdi, anena ca prathamo vikalpaH pRSTaH, 'samatthe Na'mityAdinA tu dvitIya iti, 'pAritAvaNiyaMti pAritApanikI kriyAM punaH kuryAditi / 'aNagArANaMti sAmAnyasAdhUnAM 'khaMtikkhama'tti kSAntyA-krodhanigraheNa kSamanta iti kSAntikSamAH 'therANaMti AcAryAdInAM vayaHzrutaparyAyasthavirANAM / 'paDicoyaNAe'tti tanmatapratikUlA codanA-karttavyaprotsAhanA praticodanA tayA 'paDisAharaNAe'tti tanmatapratikUlatayA vismRtArthasmAraNA tayA, kimukta |bhavati ?-'dhammieNa'mityAdi, 'paDoyAreNaM'ti pratyupacAreNa pratyupakAreNa vA 'paDoyAreu'tti 'pratyupacArayatu' pratyupacAraM karotu evaM pratyupakArayatu vA 'micchaM vipaDivannetti mithyAtvaM mlecchayaM vA-anAryatvaM vizeSataH pratipanna ityarthaH / 'muha 'ti upAlambhavacanam 'Auso'tti he AyuSman !-ciraprazastajIvita ! 'kAsava'tti kAzyapagotrIya ! 'sattama |pauTTaparihAraM pariharAmitti saptamaM zarIrAntarapravezaM karomItyarthaH, 'jevi AIti ye'pi ca 'AIti nipAtaH 'cau ARSASREGARCANCES // 675 // For Personal & Private Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAsIiM mahAkappasayasahassAI ityAdi gozAlakasiddhAntArthaH sthApyo, vRddhairapyanAkhyAtatvAt , Aha ca cUrNikAra:| saMdiddhattAo tassa siddhaMtassa na lakkhijai'tti tathA'pi zabdAnusAreNa kiMzciducyate-caturazItimahAkalpazatasahasrANi kSapayitveti yogaH, tatra kalpAH-kAlavizeSAH, te ca lokaprasiddhA api bhavantIti tadvyavacchedArthamuktaM mahAkalpAvakSyamANasvarUpAsteSAM yAni zatasahasrANi-lakSANi tAni tathA, 'satta dive'tti sapta 'divyAn' devabhavAn 'satsa saMjUhe'tti | sapta saMyUthAna-nikAyavizeSAn , 'satta sanniganbhe'tti sajJigarbhAn-manuSyagarbhavasatIH, ete ca tanmatena mokSagAminAM saptasAntarA bhavanti vakSyati caivaitAn svayameveti, 'satta pauTTaparihAre'tti sapta zarIrAntarapravezAn , ete ca saptamasajJigarbhA|nantaraM krameNAvaseyAH, tathA 'paMce'tyAdAvidaM saMbhAvyate "paMca kammaNi sayasahassAI ti karmaNi-karmaviSaye karmaNAmi-TU tyarthaH paJca zatasahasrANi lakSANi 'tinni ya kammaMsitti trIMzca karmabhedAn 'khavaitta'tti 'kSapayitvA' ativAhya / 'se jahe tyAdinA mahAkalpapramANamAha, tatra 'se jahA vatti mahAkalpapramANavAkyopanyAsArthaH 'jahiM vA pajuvatthiya'tti yatra gatvA pari-sAmastyena upasthitA-uparatA samAptA ityarthaH 'esa NaM addhatti eSa gaGgAyA mArgaH 'eeNaM gaMgApamANeNaM'ti gaGgAyAstanmArgasya cAbhedAdgaGgApramANenetyuktam 'evAmeva'tti uktenaiva krameNa 'sapuvAvareNaM'ti saha pUrveNa gaGgAdinA yada| paraM mahAgaGgAdi tat sapUrvAparaM tena bhAvapratyayalopadarzanAtsapUrvAparatayetyarthaH / 'tAsiM duvihe' ityAdi, tAsAM gaGgAdInAM dra gaGgAdigatavAlukAkaNAdInAmityarthaH dvividha uddhAraH uddharaNIyadvaividhyAt, 'suhamayoMdikalevare ceva'tti sUkSmabondIni| sUkSmAkArANi kalevarANi-asaGkhyAtakhaNDIkRtavAlukAkaNarUpANi yatroddhAre sa tathA 'bAyaraboMdikalevare ceva'tti [granthA JainEducation international For Personal & Private Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 15gozAlakazateparAvRttaparihAraH sU550 // 676 // JANASAMACHAR gram 14000] bAdarabondIni-bAdarAkArANi kalevarANi-vAlukAkaNarUpANi yatra tathA, 'Thappe'tti na vyAkhyeyaH itarastu vyAkhyeya ityarthaH 'avahAya'tti apahAya-tyaktvA 'se kohe'tti sa koSTho-gaGgAsamudAyAtmakaH 'khINe'tti kSINaH sa cAvazeSasadbhAve'pyucyate yathA kSINadhAnyaM koSThAgAramata ucyate 'nIrae'tti nIrajAH sa ca tadbhUmigatarajasAmadhyabhAve ucyate ityAha-'nilleve'tti nirlepaH bhUmibhittyAdisaMzliSTasikatAlepAbhAvAt , kimuktaM bhavati ?-'niSThitaH' niravayavIkRta iti / 'settaM sare'tti artha tattAvatkAlakhaNDaM saraH-saraHsaGgaM bhavati mAnasasajhaM sara ityarthaH 'sarappamANe'tti sara evoktalakSaNaM pramANaM-vakSyamANamahAkalpAdermAnaM saraHpramANaM 'mahAmANase'tti mAnasottaraM, yaduktaM caturazItimahAkalpazatasahasrANIti, tatprarUpitam , atha saptAnAM divyAdInAM prarUpaNAyAha-'aNaMtAo saMjUhAo'tti anantajIvasamudAyarUpAnnikAyAt 'cayaM caitta'tti cyavaM cyutvA-cyavanaM kRtvA cayaM vA-dehaM 'caitta'tti tyaktvA 'uvarille'tti uparitanamadhyamAdhastanAnAM mAnasAnAM sadbhAvAt tadanyavyavacchedAyoparitane ityuktaM 'mANase tti gaGgAdiprarUpaNataH prAguktasvarUpe sarasi saraHpramANAyuSkayukte ityarthaH 'saMjUhe'tti nikAyavizeSe deve 'uvavajai'tti prathamo divyabhavaH saJjJigarbhasaGkhyAsUtrokta eva, evaM triSu mAnaseSu saMyUtheSvAdyasaMyUthasahiteSu catvAri saMyUthAni trayazca devabhavAH, tathA 'mAnasottare'tti mahAmAnase pUrvoktamahAkalpa-8 pramitAyuSkavati, yacca prAguktaM caturazItiM mahAkalpAn zatasahasrANi kSapayitveti tatprathamamahAmAnasApekSayeti draSTavyaM, anyathA triSu mahAmAnaseSu bahutarANi tAni syuriti, eteSu coparimAdibhedAtriSu mAnasottareSu trINyeva saMyUthAni trayazca devabhavAH, Aditastu sapta saMyUthAni SaT ca devabhavAH, saptamadevabhavastu brahmaloke, sa ca saMyUthaM na bhavati, sUtre saMyUthatvenAnabhihita // 676 // Jain Education Inte r nal For Personal & Private Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ tvAditi, 'pAINapaDINAyae udINadAhiNavicchinne'tti ihAyAmaviSkambhayoH sthApanAmAtratvamavagantavyaM tasya pratipUrNacandrasaMsthAnasaMsthitatvena tayostulyatvAditi 'jahA ThANapae'tti brahmalokasvarUpaM tathA vAcyaM yathA 'sthAnapade' prajJApanAdvitIyaprakaraNe, taccairva-paDipunnacaMdasaMThANasaMThie acimAlI bhAsarAsippabhe'ityAdi, 'asogavaDeMsae' ityatra yAvatkaraNAt 'sattivannavaDeMsae caMpagavaDeMsae cUyavaDeMsae majjhe ya baMbhaloyavaDeMsae'ityAdi dRzya, 'sukumAlagabhaddalae'tti sukumArakazcAsau bhadrazca-bhadramUrtiriti samAsaH, lakArakakArautu svArthikAviti, 'miukuMDalakuMciyakesae'tti mRdavaH kuNDalamiva-darbhAdikuNDalakamiva kuJcitAzca kezA yasya sa tathA 'mahagaMDatalakaNNapIDhae'tti mRSTagaNDatale karNapIThake karNAbharaNavizeSau yasya sa tathA, 'devakumArasappabhae'tti devakumAravatsaprabhaH devakumArasamAnaprabhovA yaHsa tathA kazabdaH svArthika | iti, komAriyAe paJcajAe'tti kumArasyeyaM kaumArI saiva kaumArikI tasyAMpravrajyAyAM viSayabhUtAyAM saGkhyAna-buddhiM pratilebha iti yogaH 'aviddhakannae ceva'tti kuzrutizalAkayA'viddhakarNaH-avyutpannamatirityarthaH / 'eNejasse'tyAdi, ihaiNakAdayaH paJca nAmato'bhihitAH dvau punarantyau pitRnAmasahitAviti / 'alaM thiraMti atyartha sthiraM vivakSitakAlaM yAvadavazyaMsthAyitvAt 'dhuvaMti dhruvaM tadguNAnAM dhruvatvAt ata eva 'dhAraNijati dhArayituM yogyam , etadeva bhAvayitumAha-'sIe'ityAdi, evaMbhUtaM ca tat kutaH ? ityAha-'thirasaMghayaNaM ti avighaTamAnasaMhananamityarthaH 'itikaTThatti 'itikRtvA' itiheto|stadanupravizAmIti / tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre gosAlaM maMkhaliputtaM evaM vayAsI-gosAlA ! se jahAnAmae-teNae siyA For Personal & Private Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 gozAlakazate | stenadRSTAntaH AkrozaHtejolezyAmocanaM sU 551553 vyAkhyA- gAmellaehiM paranbhamANe pa0 2 katthaya garcha vA dariM vA duggaM vA NinnaM vA pavvayaM vA visamaM vA aNassAdemANe prajJaptiH egeNaM mahaM unnAlomeNa vA saNalomeNa vA kappAsapamheNa vA taNasUeNa vA attANaM AvarettANaM ciTThajjA se abhayadevI-IG NaM aNAvarie Avariyamiti appANaM mannai appacchaNNe ya pacchaNNamiti appANaM mannati aNiluke NilukayA vRttiH2 | miti appANaM mannati apalAe palAyamiti appANaM mannati evAmeva tumaMpi gosAlA! aNanne saMte ann||677|| | miti appANaM upalabhasi taM mA evaM gosAlA ! nArihasi gosAlA ! sacceva te sA chAyA no annA (sUtraM 551)|te NaM se gosAle maMkhaliputte samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM evaM vutte samANe Asurutte 5 samaNaM bhagavaM mahAvIraM uccAvayAhiM AusaNAhi Ausati uccA0 2 uccAvayAhiM uddhaMsaNAhiM uddhaMseti uddhaMsetsA uccAvayAhiM nibhaMchaNAhiM nibhaMcheti u02 uccAvayAhiM nicchoDaNAhiM nicchoDeti u.2 evaM vayAsI-nadvesi kadAi viNadvesi kadAi bhaTTho'si kayAi naDhaviNaDe bhaTTesi kadAyi anja ! na bhavasi nAhi te mamAhiMto suhamatthi (sUtraM 552) / teNaM kAleNaM 2 samaNasaM bhagavao ma0 aMtevAsI pAINajANavae savANubhUtI NAmaM aNagAre pagaibhaddae jAva viNIe dhammAyariyANarAgeNaM eyamajhu asaddahamANe uTThAe uTTeti u02 jeNeva gosAle maMkhaliputte teNeva uvA0 2 gosAlaM makhaliputtaM evaM vayAsI-jevi tAva gosAlA ! tahArUvassa samaNassa vA mAhaNassa vA aMtiyaM egamavi AyariyaM dhammiyaM suvayaNaM nisAmeti sevi tAva vaMdati namaMsati jAva kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pajuvAsai kimaMga puNa tumaM gosAlA! bhagavayA ceva pavAvie bhaga OSALISERERASIESKOSHAREX // 677) For Personal & Private Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ vayA ceva muMDAvie bhagavayA ceva sehAvie bhagavayA ceva sikkhAvie bhagavayA ceva bahussutIkae bhagavao ceva micchaM vippaDivanne, taM mA evaM gosAlA! nArihasi gosAlA! sacceva te sA chAyA no annA, tae NaM se gosAle maMkhaliputte savANubhUtiNAma aNagAreNaM evaM vutte samANe Asurutte 5 savANubhUti aNagAraM taveNaM teeNaM egAhaccaM kUDAhaccaM jAva bhAsarAsiM kareti,tae NaM se gosAle maMkhaliputte savANubhUti aNagAraM taveNaM teeNaM egAhacaM kUDAhacaM jAva bhAsarAsiM karettA docaMpi samaNaM bhagavaM mahAvIraM uccAvayAhiM AusaNAhiM Ausai jAva suhaM nasthi / teNaM kAleNaM 2 samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI kosalajANavae suNakkhatte NAmaM aNagAre pagaibhadae viNIe dhammAyariyANurAgeNaM jahA savANubhUtI taheva jAva sacceva te sA chAyA no annA / tae NaM se gosAle maMkhaliputte suNakkhatteNaM aNagAreNaM evaM vutte samANe Asurutte 5 sunakkhattaM aNagAraM taveNaM teeNaM paritAvei, tae NaM se sunakkhate aNagAre gosAleNaM maMkhaliputteNaM taveNaM teeNaM paritAviesamANe jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchaharasamaNaM bhagavantaM mahAvIraM tikkhutto2 havaMdai namasai 2 sayameva paMca mahatvayAI Arubhati sa02 samaNAya samaNIo ya khAmei sama02 AloiyapaDi kaMte samAhipatte ANupuccIe kaalge| tae NaM se gosAle maMkhaliputte sunakkhattaM aNagAraM taveNaM teeNaM pari tAvettA tacaMpi samaNaM bhagavaM mahAvIraM uccAvayAhiM AusaNAhiM Ausati savaMtaM ceva jAva suhaM natthi / taeNaM dAsamaNe bhagavaM mahAvIre gosAlaM makhaliputta evaM vayAsI-jevi tAva gosAlA!tahAruvassasamaNassa vAmAhaNassa For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 678 // vA taM caiva jAva pajjuvAsei, kimaMga puNa gosAlA ! tumaM mae ceva pacAvie jAva mae caiva bahussuIkae mamaM ceva micchaM vippaDivanne ?, taM mA evaM gosAlA ! jAva no annA, tae NaM se gosAle maMkhaliputte samaNeNaM bhagavayA mahAvI| reNaM evaM vRtte samANe Asurute 5 teyAsamugdhAeNaM samohannai teyA0 sattaTTha payAI pacosakara 2 samaNassa bhagavao mahAvIrassa vahAe sarIragaMsi teyaM nisirati se jahAnAmae vAukkaliyAi vA vAyamaMDaliyAi vA | selaMsi vA kuDuMsi vA thaMbhaMsi vA thUbhaMsi vA AvarijjamANI vA nivArijjamANI vA sA NaM tattheva No | kamati no pakkamati evAmeva gosAlassavi maMkhaliputtassa tave tee samaNassa bhagavao mahAvIrassa vahAe | sarIragaMsi nisiTTe samANe se NaM tattha no kamati no pakkamati aMci (yaMci) kareMti aMci0 2 AyAhiNapayAhiNaM kareti A0 2 uddhaM vehAsaM uppaie, se NaM tao paDihae paDiniyatte samANe tameva gosAlassa maMkhaliputtassa | sarIragaM aNuDahamANe 2 aMto 2 aNuppaviTThe, tae NaM se gosAle maMkhaliputte saeNaM teeNaM annAiTThe samANe samaNaM bhagavaM mahAvIraM evaM vayAsI tumaM NaM Auso ! kAsavA ! mamaM taveNaM teeNaM annAiTThe samANe aMto chaNhaM mAsANaM pittajjaraparigayasarIre dAhavakaMtIe chaumatthe ceva kAlaM karessasi, tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre gosAlaM maMkhaliputtaM evaM vayAsI - no khalu ahaM gosAlA ! tava taveNaM teeNaM annAiTThe samANe aMto chaNhaM jAva kAlaM karessAmi annaM annAI solasa vAsAiM jiNe suhatthI viharissAmi tumaM NaM gosAlA ! appaNA ceva sayeNaM teeNaM annAiTThe samANe aMto sattarattassa pittajjaraparigayasarIre jAva chaumatthe ceva kAlaM karessasi, For Personal & Private Use Only 15 gozAlakazate tejolezyA mocanaM sU553 // 678 //
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ pattarAsIi vA tapAsa agaNipariNAmita nisirettA tae NaM sAvatthIe nagarIe siMghADaga jAva pahesu bahajaNo annamannassa evamAikkhai jAva evaM parUvei, evaM khalu-devANuppiyA ! sAvatthIe nagarIe bahiyA kohae ceie duve jiNA saMlavaMti, ege vayaMti-tumaM purvi kAlaM karessasi ege vadaMti tumaM purvi kAlaM karessasi, tattha NaM ke puNa sammAvAdI ke puNa micchAvAdI, tattha NaM je se ahappahANe jaNe se vadati-samaNebhagavaM mahAvIre sammAvAdIgosAle maMkhaliputte micchAvAdI, ajjoti samaNe bhagavaM mahAvIre samaNe niggaMthe AmaMtettA evaM vayAsI-ajjo ! se jahAnAmae taNarAsIi vA kaTTarAsIi vA pattarAsIi vA tayArAsIi vA tusarAsIi vA bhusarAsIi vA gomayarAsIi vA avakararAsIi vA agaNijhAmie agaNijhUsie agaNipariNAmie hayateye gayateye nahateye bhaTTateye lusatee viNaDhateye jAva evAmeva gosAle maMkha liputte mama vahAe sarIragaMsi teyaM nisirettA hayateye gayateye jAva viNaDhateye jAe, taMchadeNaM ajo! tujhe gosAlaM makhaliputtaM dhammiyAe paDicoyaNAe paDicoeha dhammi02 dhammiyAe paDisAraNAe paDisAreha dhammi02 dhammieNaM paDoyAreNaM paDoyAreha dhammi02 advehi ya heUhi ya pasiNehi ya vAgaraNehi ya kAraNehi ya nippaTThapasiNavAgaraNaM kareha. tae NaM te samaNA niggaMthA samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM evaM vuttA samANA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vadati namasaMti vaM0 na0 jeNeva gosAle maMkhaliputte teNeva uvAgacchaMti teNeva | 2 gosAlaM makhaliputtaM dhammiyAe paDicoyaNAe paDicoeti dha02 dhammiyAe paDisAharaNAe paDisAhareMti dha0 2 dhammieNaM paDoyAreNaM paDoyAreti dha02 aDehi ya hehi ya kAraNehi ya jAva vAgaraNaM vAgareMti / tae dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ |15gozA| lakazate tejolezyAmocanaM sU 553 vyAkhyA-15 || NaM se gosAle maMkhaliputte samaNehiM niggaMthehiM dhammiyAe paDicoyaNAe paDicotijamANe jAva nippaTTapasiNa prajJaptiH vAgaraNe kIramANe AsuruttejAva misimisemANe no saMcAeti samaNANaM niggaMthANaM sarIragassa kiMci AvAhaM abhayadevI- vA vAbAhaM vA uppAettae chavicchedaM vA karettae, tae NaM te AjIviyA therA gosAlaM maMkhaliputtaM samaNahiM yA vRttiH24 niggaMthehiM dhammiyAe paDicoyaNAe paDicoejamANaM dhammiyAe paDisAraNAe paDisArijamANaM dhammieNaM paDoyAreNa ya paDoyArejamANaM ahehi ya heUhi ya jAva kIramANaM AsuruttaM jAva misimisemANaM samaNANaM // 679 // niggaMthANaM sarIragassa kiMci AvAhaM vA vAbAhaM vA chavicchedaM vA akaremANaM pAsaMti pA0 2 gosAlassa maMkhaliputtassa aMtiyAo AyAe avakamaMti AyAe avakkamittA 2 jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchaMti te. samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto A0 2 vaMdati namaM0 2 samaNaM bhagavaM mahAvIraM uvasaMpajittANaM viharaMti, atthegaiyA AjIviyA therA gosAlaM ceva maMkhaliputtaM uvasaMpajittANaM viharati / tae NaM se gosAle makhaliputte jassaTTAe havamAgae tamaDhe asAhemANe rudAI paloemANe dIhuNhAI nIsAsamANe dADhiyAe lomAe laMcamANe avaDaM kaMr3ayamANe puyaliM papphoDemANe hatthe viNicuNamANe dohivi pAehiM bhUmi kohemANe hAhA aho ! hao'hamassItikaTTa samaNassa bha0 mahA0 aMtiyAo koTTayAo ceiyAoM paDinikkhamati pa02 jeNeva sAvatthI nagarI jeNeva hAlAhalAe kuMbhakArIe kuMbhakArAvaNe teNeva uvAgacchai te02 hAlAhalAe kuMbhakArIe kuMbhakArAvaNaMsi aMbakUNagahatthagae majapANagaM piyamANe abhikkhaNaM // 679 // For Personal & Private Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAyamANe abhikkhaNaM naccamANe abhikkhaNaM hAlAhalAe kuMbhakArIe aMjalikammaM karemANe sIyalaeNaM mahiyApANaeNaM AyaMcaNiudeNaM gAyAiM parisiMcamANe viharati (sUtraM 553) / ajjoti samaNe bhagavaM mahAvIre samaNe niggaMthe AmaMtettA evaM vayAsI- jAvatieNaM ajjo ! gosAleNaM maMkhaliputteNaM mamaM vahAe sarIragaMsi teye nisaTTe | se NaM alAhi pajjante solasaNhaM jaNavayANaM, taM0- aMgANaM baMgANaM magahANaM malayANaM mAlavagANaM atthANaM vatthANaM kotthANaM pAdANaM lADhANaM vajANaM molINaM kAsINaM kosalANaM avAhANaM suMbhuttarANaM ghAtAe vahAe | ucchAdaNayAe bhAsIkaraNayAe, jaMpiya ajjo ! gosAle maMkhaliputte hAlAhalAe kuMbhakArIe kuMbhakArAvaNaMsi aMbakUNagahatthagae majjapANaM piyamANe abhikkhaNaM jAva aMjalikammaM karemANe viharai tassavi ya NaM vajjassa pacchAdaNaTTayAe imAI aTTha carimAI pannaveti, taMjahA- carime pANe carime geye carime naTTe carime aMjali - kamme carime pokkhalasaMvahae mahAmehe carime seyaNae gaMdhahatthI carime mahAsilAkaMTae saMgAme ahaM ca NaM imIse | osappiNIe cauvIsAe titthakarANaM carime titthakare sijjhissaM jAva aMtaM karessaMti, jaMpi ya ajjo ! | gosAle maMkhaliputte sIyalaeNaM maTTiyApANaeNaM AyaMcaNiudaraNaM gAyAI parisiMcamANe viharai tassavi yaNaM vajjassa pacchAdaNaTTayAe imAI cattAri pANagAI pannaveti, se kiM taM pANae ?, pANae cauvihe pannatte, taMjahAgoe hatthamaddiyae Ayavatattae silApa bhaTThae, settaM pANae, se kiM taM apANae ?, apANa vi paNNatte, taMjahA - thAlapANae tayApANae siMbalipANae suddhapANae, se kiM taM thAlapANae 1, 2 jaNNaM dAthA For Personal & Private Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 680 // lagaM vA dAvAragaM vA dAkuMbhagaM vA dAkalasaM vA sIyalagaM ullagaM hatthehiM parAmusaha na ya pANiyaM piyaha settaM thAlapANae, se kiM taM tayApANae 1, 2 jaNNaM aMba vA aMbADagaM vA jahA paogapade jAva boraM vA tiMduruyaM vA [ taruyaM ] vA taruNagaM vA AmagaM vA AsagaMsi AvIleti vA pavIleti vA na ya pANiyaM piyai settaM tathApANae, se kiM taM siMbalipANae 1, 2 jaNNaM kalasaMgaliyaM vA muggasiMgaliyaM vA mAsasaMgaliyaM vA siMbalisaMgaliyaM vA taruNiyaM AmiyaM AsagaMsi AvIleti vA pavIleti vA Na ya pANiyaM piyati settaM siMbalipANae, se kiM taM suddhapANae ?, su0 japaNaM chammAse suddhakhAimaM khAiti do mAse puDhavisaMthArovagae ya do | mAse kaTTasaMthArovagae do mAse dagbhasaMdhArovagae, tassa NaM bahupaDipunnANaM chaNhaM mAsANaM aMtimarAie ime do devA mahaDDiyA jAva mahesakkhA aMtiyaM pAunbhavaMti, taM0 punnabhaddeya mANibhadde ya, tae NaM te devA sIyalaehiM ullaehiM hatthehiM gAyAiM parAmusaMti je NaM te deve sAijjati se NaM AsIvisattAe kammaM pakareti je NaM te deve | no sAijjati tassa NaM saMsi sarIragaMsi agaNikAe saMbhavati, se NaM saeNaM teeNaM sarIragaM jhAmeti sa0 2 | tao pacchA sijjhati jAva aMtaM kareti, settaM suddhapANae / tattha NaM sAvatthIe nayarIe ayaMpule NAmaM AjIviovAsae parivasai aDDe jAva aparibhUe jahA hAlAhalA jAva AjIviyasamaeNaM appANaM bhAvemANe viharati, tae NaM tassa ayaMpulassa AjIviovAsagassa annayA kadApi putrarattAvarattakAlasamayaMsi kuTuMbajAgariyaM jAga|ramANassa ayameyArUve anbhatthie jAva samuppajjitthA - kiMsaMThiyA hallA paNNattA?, tae NaM tassa ayaMpulassa AjI For Personal & Private Use Only 15 gozAkaza gozAlatejolezyAzaktiH caramASTakamaya pulAgamazca sU 554 // 680 //
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ ovAsagassa docaMpi ayameyArUve anbhatthie jAva samuppajjitthA evaM khalu mamaM dhammAyarie dhammovadesae gosAle maMkhaliputte utpannanANadaMsaNadhare jAva saGghannU saGghadarisI iheva sAvatthIe nagarIe hAlAhalAe kuMbhakArIe kuMbhakArAvaNaMsi AjIviyasaMghasaMparivuDe AjIviyasamaeNaM appANaM bhAvemANe viharai, taM seyaM khalu me kallaM jAva jalate gosAlaM maMkhaliputtaM vaMdittA jAva pajjuvAsettA imaM eyArUvaM vAgaraNaM vAgarittaetikaDa evaM saMpeheti evaM0 2 kallaM jAva jalate pahAe kayajAva appamahagghAbharaNAlaMkiyasarIre sAo gihAo paDinikkhamati sA0 2 pAyavihAracAreNaM sAvatthi nagariM majjhamajjheNaM jeNeva hAlAhalAe kuMbhakArIe kuMbhakArAvaNe teNeva uvAga0 2 pAsaha gosAlaM maMkhaliputtaM hAlAhalAe kuMbhakArIe kuMbhakArAvaNaMsi aMbakUNagahatthagayaM jAva aMjalikamaM karemANaM sIyalayAeNaM maTTiyA jAva gAyAI parisiMcamANaM pAsai 2 lajie | vilie viDDe saNiyaM 2 paccosakkara, tae NaM te AjIviyA therA ayaMpulaM AjIviyovAsagaM lajjiyaM jAva paccosakamANaM pAsai pA0 2 evaM vayAsI- ehi tAva ayaMpulA ! etao, tae NaM se ayaMpule AjIviyovAsae AjIvi | yatherehiM evaM vRtte samANe jeNeva AjIviyA therA teNeva uvAgacchai teNeva0 2 AjIvie there vaMdati namaM|sati 2 naccAsanne jAva pajjuvAsai, ayaMpulAi AjIviyA therA ayaMpulaM AjIviyovAsagaM evaM va0-se nUNaM te ayaMpulA ! pucarattAvarapttakAlasamayaMsi jAva kiMsaMThiyA hallA paNNattA ?, tae NaM tava ayaMpulA ! docaMpi aya| meyA0 taM caiva sarvvaM bhANiyavaM jAva sAvatthi nagariM majjhamajjheNaM jeNeva hAlAhalAe kuMbhakArIe kuMbhakArA For Personal & Private Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA vaNe jeNeva ihaM teNeva havamAgae, se nUNaM te ayaMpulA ! ahe sama?, haMtA asthi, jaMpi ya ayaMpulA ! tava prajJaptiH | dhammAyarie dhammovadesae gosAle maMkhaliputte hAlAhalAe kuMbhakArIe kuMbhakArAvaNaMsi aMbakUNagahatthagae abhayadevI- jAva aMjaliM karemANe viharati tatthavi NaM bhagavaM imAI aha carimAiM panaveti, taM0-carime pANe jAva aMtaM yA vRttiH2|| karessati, jevi ya ayaMpulA ! tava dhammAyarie dhammovadesae gosAle maMkhaliputte sIyalayAe NaM maTTiyA jAva viharati tatthavi NaM bhaMte ! imAiM cattAri pANagAiM cattAri apANagAI panaveti, se kiM taM pANae ? 2 // 681 // jAva tao pacchA sijjhati jAva aMtaM kareti, taM gaccha NaM tuma ayaMpulA ! esa ceva tava dhammAyarie dhammovadesae gosAle makhaliputte imaM eyArUvaM vAgaraNaM vAgarittaetti, tae NaM se ayaMpule AjIviyovAsae AjIviehi therehiM evaM vutte samANe hadvatuDhe uTThAe uTTeti u02 jeNeva gosAle maMkhaliputte teNeva pahArettha gamaNAe, tae NaM te AjIviyA therA gosAlassa maMkhaliputtassa aMbakUNagapaDAvaNaTTayAe egaMtamaMte saMgAraM kuvvai, tae NaM se gosAle maMkhaliputte AjIviyANaM therANaM saMgAraM paDicchai saM02 aMbakUNagaMegaMtamaMte eDei, tae NaM se ayaMpule AjIviyovAsae jeNeva gosAle maMkhaliputte teNela uvAga0 teNeva02 gosAlaM maMkhaliputtaM tikkhutto jAva pajjuvAsati, ayaMpulAdI gosAle maMkhaliputte ayaMpulaM AjIviyovAsagaM evaM vayAsIse nUNaM ayaMpulA ! pucarattAvarattakAlasamayaMsi jAva jeNeva mamaM aMtiyaM teNeva havamAgae, se nUNaM ayaMpulA ! aDhe samaThe, haMtA asthi, taM no khalu esa aMbakUNae aMbacoyae NaM ese, kiMsaMThiyA hallA pannattA ?, 14 gozAlakazate gozAlatejolezyAzaktiHcaramASTakamayaMpulAgamazca sU 554 CAMSANCCORRORS // 681 // For Personal & Private Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaMsImUlasaMThiyA hallA paNNattA, vINaM vAehi re vIragA vI0 2, tae NaM se ayaMpule AjIviyovAsae gosAleNaM maMkha liputteNaM imaM eyArUvaM vAgaraNaM vAgarie samANe haddatuDhe jAva hiyae gosAlaM maMkhaliputtaM vaM0 na02pasiNAI pu0pa02 aTThAI pariyAdiyai a0 2 uTThAe uTTeti u02 gosAlaM maMkhaliputtaM vaM0 na02 jAva pddige| tae NaM se gosAle maMkhaliputte appaNo maraNaM Abhokada 2 AjIvie there saddAvei A02 evaM vayAsI-tujjhe NaM devANuppiyA! mamaM kAlagayaM jANettA surabhiNA gaMdhodaeNaM NhANeha su02 pamhalasukumAlAe gaMdhakAsAIe gAyAI lUheha gA02 saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM gAyAI aNuliMpaha sa. 2 maharihaM haMsalakkhaNaM pADasADagaM niyaMseha maha02 savAlaMkAravibhUsiyaM kareha sa02 purisasahassavAhiNiM sIyaM dUrUheha puri02 sAvatthIe nayarIe siMghADagajAvapahesu mahayA mahayA saddeNaM ugghosemANA evaM vadaha-evaM khalu | devANuppiyA! gosAle maMkhaliputte jiNe jiNappalAvI jAva jiNasaI pagAsemANe viharittA imIse osappiNIe cauvIsAe titthayarANaM carime titthayare siddhe jAva sabadukkhappahINe iDDisakkArasamudaeNaM mama sarIragassa NIharaNaM kareha, tae NaM te AjIviyA therA gosAlassa maMkhaliputtassa eyamaDhe viNaeNaM paDisuNeti (suutrN554)|te NaM tassa gosAlassa maMkhaliputtassa sattarattaMsi pariNamamANaMsi paDiladdhasammattassa ayameyArUve anbhatthie jAva samuppajjitthA-No khalu ahaM jiNe jiNappalAvI jAva jiNasaI pagAsemANaM viharati, ahaM NaM | gosAle ceva maMkhaliputtesamaNaghAyae samaNamArae samaNapaDiNIe AyariyauvajjhAyANaM ayasakArae avannakA For Personal & Private Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15gozAlakazatesamyaktvotpAdaH sU 555 tadupAsakakRta nIharaNaM sU 556 . vyAkhyA- rae akittikArae bahUhiM asambhAvubhAvaNAhiM micchattAbhinivesehi ya appANaM vA paraM vA tabhayaM vA prajJaptiH buggAhemANe vuppAemANe viharittA saeNaM teeNaM annAiTe samANe aMto sattarattassa pittajjaraparigayasarIre abhayadevI dAhavakaMtIe chaumatthe ceva kAlaM karessaM, samaNe bhagavaM mahAvIre jiNe jiNappalAvI jAva jiNasaI pagAseyA vRttiH24 |mANe viharai, evaM saMpeheti evaM saMpehittA AjIvie there saddAvei A0 2 uccAvayasavahasAvie kareti // 682 // uccA02 evaM vayAsI-no khalu ahaM jiNe jiNappalAvI jAva pakAsemANe viharai, ahannaM gosAle maMkhaliputte samaNaghAyae jAva chaumatthe ceva kAlaM karessaM, samaNe bhagavaM mahAvIre jiNe jiNappalAvI jAva jiNasaI |pagAsemANe viharai, taM tujjhe NaM devANuppiyA! mamaM kAlagayaM jANettA vAme pAe suMbeNaM baMdhaha vA. 2tikkhutto muhe udvahaha ti02sAvatthIe nagarIe siMghADagajAva pahesu Akahivikirhi karemANA mahayA 2 saddeNaM ugghosemANA u0 evaM vadaha-no khalu devANuppiyA ! gosAle maMkhaliputte jiNe jiNappalAvI jAva viharie, esa NaM gosAle ceva maMkhaliputte samaNaghAyae jAva chaumatthe ceva kAlagae, samaNe bhagavaM mahAvIre jiNe jiNappalAvI jAva viharai mahayA aNiDDIasakkArasamudaeNaM mamaM saragassa nIharaNaM karejAha, evaM vadittA kAlagae (sUtraM555) / tae NaM AjIviyA therA gosAlaM maMkhaliputtaM kAlagayaM jANittA hAlAhalAe kuNbhkaariie|| kuMbhakArAvaNassa duvArAI piheMti du02 hAlAhalAe kuMbhakArIe kuMbhakArAvaNassa bahumajjhadesabhAe sAva. tthi nagariM AlihaMti sA02 gosAlassa maMkhaliputtassa sarIragaM vAme pAde suMbeNaM baMdhati vA0 2 tikkhutto // 682 // For Personal & Private Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ muhe uDuTuMti 2 sAvatthIe nagarIe siMgghADagajAva pahesu AkarSivikarhi karemANA NIyaM 2 saNaM ugghose|mANA u02 evaM kyAsI-no khala devANuppiyA! gosAle maMkhaliputte jiNe jiNappalAvI jAba viharaha esa NaM ceva gosA0 maMkhalipu0 samaNaghAyae jAva chaumatthe ceva kAlagae sama0 bha0 mahAjiNe jiNappa. |jAva viharai savahapaDimokkhaNagaM kareMti sa02 docaMpi pUyAsakArathivIkaraNaTThayAe gosAlassa maMkhalipu. vA| mAo pAdAo suMbaM muyaMti su02 hAlAhalA. kuM0 kuM0 duvAravayaNAI avaguNaMti a02 gosAlassa maMkhaliputtassa sarIragaM surabhiNA gaMdhodaeNaM pahANeti taM ceva jAva mahayA iDDisakArasamudaeNaM gosAlassa maMkhaliputtassa sarIrassa nIharaNaM kareMti (sUtraM 556) // . 'gaDuM vatti gartaH zvanaM 'dariti zRgAlAdikRtabhUvivaravizeSaM 'duggaM'ti duHkhagamyaM vanagahanAdi 'nimnati nimnaM | zuSkasaraHprabhRti 'paJcayaM vatti pratItaM 'visamati gartapASANAdivyAkulam 'egeNa mahaMti ekena mahatA 'taNasUeNa vatti 'tRNasUkena' tRNAgreNa 'aNAvarie'tti anAvRto'sAvAvaraNasyAlpatvAt 'ubalabhasi'tti upalambhayasi darzayasIhA tyarthaH 'taM mA evaM gosAla'tti iha kurviti zeSaH 'nArihasi gosAla'tti iha caivaM kartumiti zeSaH, 'sacceva te sA* chAya'tti saiva te chAyA anyathA darzayitumiSTA chAyA-prakRtiH / 'uccAvayAhiM'ti asamaJjasAbhiH 'AusaNAhiM'ti mRto'si tvamityAdibhirvacanaiH 'Akrozapati' zapati 'uddhaMsaNAhiti duSkulInetyAdibhiH kulAdyabhimAnapAtanArthairvacanaiH 'uddhaMseItti kulAdyabhimAnAdadhaH pAtayatIva 'mibhaMchaNAhiM'ti na tvayA mama prayojanamityAdibhiH paruSavacanaiH 'nibhaM For Personal & Private Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 15 gozAlakazataM // 683 // cchei'tti nitarAM duSTamabhidhatte 'nicchoDaNAhiM ti tyajAsmadIyAMstIrthakarAlaGkArAnityAdibhiH 'nicchoDei'tti prAptamartha tyAjayatIti 'naTesi kayAi'tti naSTaH svAcAranAzAt 'asi' bhavasi tvaM 'kayAi'tti kadAciditi vitarkArthaH ahamevaM | manye yaduta naSTastvamasIti 'viNaTesi'tti mRto'si 'bhaTThositti bhraSTo'si-sampadaH vyapeto'si tvaM dharmatrayasya yogapadyena yogAt naSTavinaSTabhraSTo'sIti 'nAhi tetti naiva te / 'pAINajANavae'tti prAcInajAnapadaH prAcya ityarthaH 'pavAvie'tti ziSyatvenAbhyupagataH 'abbhuvagamo pavaja'tti vacanAt, 'muMDAvie'tti muNDitasya tasya ziSyatvenAnumananAt | 'sehAvie'tti vratitvena sedhitaH batisamAcArasevAyAM tasya bhagavato hetubhUtatvAt 'sikkhAvie'tti zikSitastejo| lezyAdhupadezadAnataH 'bahussuIkae'tti niyativAdAdipratipattihetubhUtatvAt 'kosalajANavae'tti ayodhyaadeshotpnnH| 'vAukaliyAi vatti vAtotkalikA sthitvA 2 yo vAto vAti sA vAtotkalikA 'vAyamaMDaliyAi vatti maNDalikAbhiryo vAti 'selaMsi vA' ityAdau tRtIyArthe saptamI 'AvarijamANi tti skhalyamAnA 'nivArijamANi'tti nivartyamAnA |'no kamai'tti na kramate' na prabhavati 'no pakkamaittina prakarSeNa kramate 'aMcitAMciMti azcite-sakRdgate azcitena vA-sakRdgatena dezenAzciH-punargamanamazcitAJciH, athavA'cyA-gamanena saha AJciH-bhAgamanamacyAzcirgamAgama ityarthaH tAM karoti 'annAiDe'tti 'anvAviSTaH' abhivyAptaH 'suhatthi'tti suhastIva suhastI 'ahappahANe jaNe'tti yathApradhAno jano yo yaH pradhAna ityarthaH, 'agaNijhAmie'tti agninA dhmAto-dagdho dhyAmito vA ISadagdhaH 'agaNijhUsie'tti agninA sevitaH kSapito vA 'agaNipariNamie'tti agninA pariNAmitaH-pUrvasvabhAvatyAjanenAtmabhAvaM nItaH, tatazca hatatejA dhUlyA // 683 // S 1 For Personal & Private Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ dinA gatatejAH kvacit svata eva naSTatejAH kvacidavyaktIbhUtatejAH bhraSTatejAH kvacitsvarUpa bhraSTatejA - dhyAmatejA ityarthaH luptatejAH kvacit arddhabhUtatejAH 'luplu cchedane chidira dvaidhIbhAve' itivacanAt kimuktaM bhavati ? - 'vinaSTatejA' niHsatAkIbhUtatejAH, ekArthA vaite zabdAH, 'chaMdeNaM' ti svAbhiprAyeNa yatheSTamityarthaH 'niSpaTTapasiNavAgaraNaM' ti nirgatAni spaSTAni | praznavyAkaraNANi yasya sa tathA tam / 'ruMdAI paloemANe 'ti dIrghA dRSTIrdikSu prakSipannityarthaH, mAnadhanAnAM hatamAnAnAM lakSaNamidaM, 'dIhuNhAI nIsAsamANe tti niHzvAsAniti gamyate 'dADhiyAe lomAI'ti uttarauSThasya romANi 'ava'ti kRkATikAM 'puyaliM papphoDemANe'tti 'putatI' putapradezaM prasphoTayan 'viNiNamANe 'ti vinirdhunvan 'hAhA aho | hao'hamassItika 'tti hA hA aho hato'hamasmIti kRtvA - iti bhaNitvetyarthaH 'aMbakUNa gahatthagae' tti AmraphalahastagataH svakIya tapastejojanitadAhopazamanArthamAtrAsthikaM cUSanniti bhAvaH, gAnAdayastu madyapAnakRtA vikArAH samavaseyAH, 'maTTiyA pANaeNaM'ti mRttikAmizritajalena, mRttikAjalaM sAmAnyamapyastyata Aha- 'AyaMcaNiodaNaM ti iha | TIkA vyAkhyA - AtanyanikodakaM kumbhakArasya yadbhAjane sthitaM temanAya mRnmizraM jalaM tena / 'alAhi pajjaMte' tti 'alam' atyarthaM 'paryAptaH' zakto ghAtAyeti yogaH ghAtAyeti hananAya tadAzritatrasApekSayA 'vahAe'tti vadhAya etacca tadAzritasthAva| rApekSayA 'ucchAyaNayAe'tti ucchAdanatAyai sacetanAcetanatadgatavastUcchAdanAyeti etacca prakArAntareNApi bhavatItyagni|pariNAmopadarzanAyAha - 'bhAsIkaraNayAe 'ti / ' vajjassa' tti varjasya - avadyasya vajrasya vA madyapAnAdipApasyetyarthaH 'carame' tti na punaridaM bhaviSyatItikRtvA caramaM tatra pAnakAdIni catvAri svagatAni, caramatA caiSAM svasya nirvANagamanena For Personal & Private Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- punarakaraNAt , etAni ca kila nirvANakAle jinasyAvazyambhAvInIti nAstyeteSu doSa ityasya tathA nAhametAni dAhopaza 18|15 gozAprajJaptiH mAyopasevAmItyasya cArthasya prakAzanArthatvAdavadyapracchAdanArthAni bhavanti, puSkalasaMvartakAdIni tu trINi bAhyAni prakRtA lakazataM abhayadevI nupayoge'pi caramasAmAnyAjanacittaraJjanAya caramANyuktAni, janena hi teSAM sAtizayatvAccaramatA zraddhIyate tatastaiH sahoyA vRttiH2/ tAnAmAghakUNakapAnakAdInAmapi sA suzraddheyA bhavatviti buddhayeti, 'pANagAIti jalavizeSA vratiyogyAH 'apANayAI ti| // 684 // pAnakasadRzAni zItalatvena dAhopazamahetavaH 'gopuTThae'tti' gopRSThAdyatpatitaM 'hatyamaddiyaM ti hastena marditaM-mRditaM malita mityarthaH yathaitadevAtanyanikodakaM 'thAlapANae'tti sthAlaM-tra9 tasAnakamiva dAhopazamahetutvAt sthAlapAnakam , upalakSaNatvAdasya bhAjanAntaragraho'pi dRzyaH, evamanyAnyapi navaraM tvak-challI sImbalI-kalAyAdiphalikA, 'suddhapANae'tti devahastasparza iti, 'dAthAlaya'tti udakAI sthAlaka 'dAvAragaM'ti udakavAraka 'dAkuMbhaga'tti iha kumbho mahAn 'dAkalasaM' ti kalazastu laghutaraH 'jahA paogapae'tti prajJApanAyAM SoDazapade, tatra cedamevamabhidhIyate-'bhavaM vA phaNasaM vA dA limaM vA ityAdi 'taruNagaMti abhinavam 'AmagaMti apakvam 'AsagaMsitti mukhe 'ApIDayet' ISat prapIDayet prakahAta iha yaditi zeSaH 'kala'tti kalAyo-dhAnyavizeSaH 'siMbali'tti vRkSavizeSaH 'puDhavisaMthArovagae' ityatra varttata iti |zeSo dRzyaH 'je NaM te deve sAijaItti yasto devau 'svadate' anumanyate 'saMsitti svake svakIye ityarthaH / 'halla'tti // 684 // |govAlikAtRNasamAnAkAraH kITakavizeSaH 'jAva samvanna' iti iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM-'jiNe arahA kevalI ti, 'vAgaraNa ti praznaH 'dhAgarittae'si praSTaM 'bilie'tti 'vyalIkitaH' saJjAtavyalIka: 'viDe'tti brIDA'syAstIti vIDa: dan Education International For Personal & Private Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ BSNALISARKARMA lajjAprakarSavAnityarthaH, bhUmArthe'styarthapratyayopAdAnAt / 'egaMtamaMte'tti vijane bhUvibhAge yAvadayaMpulo gozAlakAntike nAgacchatItyarthaH 'saMgAraM'ti 'saGketam' ayaMpulo bhavatsamIpe AgamiSyati tato bhavAnAmrakUNikaM parityajatu saMvRtazca bhavara tvevaMrUpamiti / 'taM no khalu esa aMbakUNae'tti tadidaM kilAmrAsthikaM na bhavati yadgatinAmakalpyaM yadbhavatA''ghAsthi katayA vikalpitaM, kintvidaM yadbhavatA dRSTaM tadAsatvaka, etadevAha-'aMbacoyae NaM ese'tti iyaM ca nirvANamamanakAle AzrayaNIyaiva, tvakpAnakatvAdasyA iti / tathA hallAsaMsthAnaM yatpRSTamAsIttadarzayannAha-'vaMsImUlasaMThiya'tti idaM ca | vaMzImUlasaMsthitatvaM tRNagovAlikAyAH lokapratItameveti, etAvatyukte madirAmadavihvalitamanovRttirasAvakasmAdAha-'vINaM vAehi re vIragA 2' etadeva dvirAvarttayati, etacconmAdavacanaM tasyopAsakasya zRNvato'pi na vyalIkakAraNaM jAtaM, yo hi | siddhiM gacchati sa caramaM geyAdi karotItyAdivacanairvimohitamatitvAditi / 'haMsalakkhaNaM'ti haMsasvarUpaM zuklamityarthaH haMsa|cihna ceti 'iDIsakArasamudaeNaM' RddhyA ye satkArAH-pUjAvizeSAsteSAM yaH samudayaH sa tathA tena, athavA RddhisatkAra samudayairityarthaH, samudayazca janAnAM saGkaH, 'samaNaghAyae'tti zramaNayostejolezyAkSepalakSaNaghAtadAnAt ghAtado ghAtako |vA, ata eva zramaNamAraka iti, 'dAhavakaMtIe'tti dAhotpattyA 'suMbeNaMti valkarajvA 'udbhaha'tti avaSThIvyata-niSThIvyata, kvacit 'ucchubhaha'tti dRzyate tatra cApazabdaM kiJcitkSipatetyarthaH 'AkaTTavikaditi AkarSavaikarSikAm, 'pUyAsakArathirIkaraNaTTayAe'tti pUjAsatkArayoH pUrvaprAptayoH sthiratAhetoH yadi tu te gozAlakazarIrasya viziSTapUjAM na For Personal & Private Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 685 // | kurvanti tadA loko jAnAti nAyaM jino babhUva na caite jinaziSyA ityevamasthirau pUjAsatkArau syAtAmiti tayoH sthirI - karaNArtham 'avaguNaMti 'tti apAvRNvanti / tae NaM sama0 bha0 ma0 annayA kadAyi sAvatthIo nagarIo koTTayAo cehayAo paDinikkhamati paDi0 2 bahiyA jaNavayavihAraM viharai / teNaM kAleNaM 2 meMDhiyagAme nAmaM nagare hotthA vannao, tassa NaM meMDhiyagAmassa nagarassa bahiyA uttarapuracchime disIbhAe ettha NaM sAlakoTThae nAmaM ceie hotthA vannao jAva puDhavisi - lApaTTao, tassa NaM sAlakoTThagassa NaM ceiyassa adUrasAmaMte ettha NaM maheMge mAluyAkacchae yAvi hotthA kiNhe kiNhobhAse jAva nikuraMbabhUe pattie puSphie phalie hariyagarerijjamANe sirIe atIva 2 uvasobhemANe ciTThati, tattha NaM meMDhiyagAme nagare revatI nAmaM gAhAvaiNI parivasati aDDA jAva aparibhUyA, tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre annayA kadAyi putrANupudhiM caramANe jAva jeNeva meMDhiyagAme nagare jeNeva sANa (la) koTThe ceie jAva parisA paDigayA / tae NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa sarIragaMsi vipule rogAyaMke pAunbhUe ujjale | jAva durahiyAse pittajjaraparigayasarIre dAhavakaMtIe yAvi viharati, aviyAI lohiyavaccApi pakarei, cAu| vannaM vAgareti evaM khalu samaNe bha0 mahA0 gosAlassa maMkhaliputtassa taveNaM teeNaM annAiTThe samANe aMto chaNhaM mAsANaM pittajjaraparigayasarIre dAhavakaMtIe chaumatthe ceva kAlaM karessati / teNaM kAleNaM 2 samaNassa bhaga0 mahA0 aMtevAsI sIhe nAmaM aNagAre pagaibhaddae jAva viNIe mAluyAkacchagassa adUrasAmaMte chaTuMcha For Personal & Private Use Only 15 gozAlakazate siMharSyAnItauSadhA ddAhazamaH sU 557 // 685||
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ LIRIGIRISSA TreNaM anikkhitteNaM 2tavokammeNaM uTuMbAhA jAva viharati, tae NaM tassa sIhassa aNagArassa jhANaMtariyAe vaTTamANassa ayameyArUve jAva samuppajitthA-evaM khalu mamaM dhammAyariyassa dhammovadesagassa samaNassa bhagavao mahAvIrassa sarIragaMsi viule rogAyaMke pAunbhUe ujjale jAva chaumatthe ceva kAlaM karissati, vadissaMti yaNaM annatitthiyA chaumatthe ceva kAlagae, imeNaM eyArUvarNa mahayA maNomANasieNaM dukkhaNaM abhibhUe| samANe AyAvaNabhUmIo pacorubhai AyA0 2 jeNeva mAluyAkacchae teNeva uvA0 2mAlayAkacchagaM aMto |2 aNupavisai mAluyA0 2 mahayA 2 saddeNaM kuhukuhussa parunne / ajotti samaNe bhagavaM mahAvIre samaNe niggaMthe AmaMteti A0 2 evaM vayAsI-evaM khalu ajo ! mamaM aMtevAsI sIhe nAma aNagAre pagaibhaddae / taM ceva savaM bhANiyacaM jAva parunne, taM gacchaha NaM ajjo ! tujhe sIhaM aNagAraM saddaha, tae NaM te samaNA ni-2 ggaMthA samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM evaM vuttA samaNA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaM0 na02 samaNassa bhaga0 ma0 aMtiyAo sANa(la)koDhayAo ceiyAopaDinikkhamaMti sA02 jeNeva mAluyAkacchae jeNeva sIhe aNa|gAre teNeva uvAgacchanti 2 sIhaM aNagAraM evaM vayAsI-sIhA!dhammAyariyA saddAveMti, tae NaM se sIhe aNa|gAre samaNehiM niggaMthehiM saddhiM mAluyAkacchagAo paDinikkhamati pa0 2 jeNeva sANa(la)kohae ceie jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvA02 samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto A0 2jAva pajuvAsati, sIhAdi / |samaNe bhagavaM mahAvIre sIhaM aNagAraM evaM vayAsI-se nUNaM te sIhA ! jhANaMtariyAe vamANassa ayameyA For Personal & Private Use Only
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ || rUve jAva parUnne, se nUNaM te sIhA ! ahe samaDhe ?, haMtA atthi, taM no khalu ahaM sIhA ! gosAlassa maMkhali 15gozAprajJaptiH puttassa taveNaM teeNaM annAihe samANe aMto chaNhaM mAsANaM jAva kAlaM karessaM, ahannaM annAI addhasolasa vA-3|| lakazate abhayadevI-|| sAiM jiNe suhatthI viharissAmi, taM gacchaha NaM tuma sIhA ! meMDhiyagAmaM nagaraM revatIe gAhAvatiNIe gihe siMhAyA vRttiH tattha NaM revatIe gAhAvatiNIe mamaM aTThAe duve kavoyasarIrA uvakkhaDiyA tehiM no aho, asthi se anne nItoSadhA pAriyAsie majArakaDae kukkuDamaMsae tamAharAhi eeNaM aTTho, tae NaM se sIhe aNagAre samaNeNaM bhagavayA dAhazamaH // 686 // |mahAvIreNaM evaM vutte samANe hahatuDhe jAva hiyae samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaM0 namaM0vaM. na. aturiyamacavala sU 557 masaMbhaMtaM muhapottiyaM paDileheti mu02 jahA goyamasAmI jAva jeNeva samaNe bha0 ma0 teNeva uvA02 samaNaM bha0 mahA. vaMda0 na02 samaNassa bha0 mahA0 aMtiyAosANa(la)kohayAo ceiyAopaDinikkhamati pa02 atu-|| riyajAva jeNeva meMDhiyagAme nagare teNeva uvA02 meM DhiyagAmaM nagaraM majjhamajjheNaM jeNeva revatIe gAhAvaiNIe gihe teNeva uvA0 2 revatIe gAhAvatiNIe gihaM aNuppaviDhe, tae NaM sA revatI gAhAvatiNI sIhaM aNagAraM enjamANaM pAsati pA02 hajutuha.khippAmeva AsaNAo akSuTei 2 sIhaM aNagAraM sattaha payAI aNugacchai sa02tikkhutto A02 vaMdati na02 evaM vayAsI-saMdisaMtu NaM devANuppiyA ! kimAgamaNappayoyaNaM, tae NaM se sIhe aNagAre revati gAhAvaiNI evaM vayAsI-evaM khalu tume devANuppie ! samaNa. bha. ma. aTTAe duve kavoyasarIrA uvakkhaDiyA tehiM no atthe, atthi te anne pAriyAsie majjArakaDae kukuDama RECRUSHORARY // 68 For Personal & Private Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ sae eyamAharAhi, teNaM aTTho, tae NaM sA revatI gAhAvaiNI sIhaM aNagAraM evaM vayAsI kesa NaM sIhA ! | se NANI vA tavassI vA jeNaM tava esa aTThe mama tAva rahassakaDe havamakakhAe jao NaM tumaM jANAsi ? evaM jahA khaMde jAva jao NaM ahaM jANAmi, tae NaM sA revatI gAhAvatiNI sIhassa aNagArassa aMtiyaM eyamahaM soccA nisamma haTTatuTThA jeNeva bhaktaghare teNeva uvA0 2 pattagaM moeti pattagaM moettA jeNeva sIhe | aNagAre teNeva uvA0 2 sIhassa aNagArassa paDiggahagaMsi taM savaM saMmaM nissirati, tae NaM tIe revatIe gAhAvatiNIe teNaM davasudveNaM jAva dANeNaM sIhe aNagAre paDilAbhie samANe devAue nibaddhe jahA vijayassa jAva jammajIviyaphale revatIe gAhAvatiNIe revatI0 2, tae NaM se sIhe aNagAre revatIe gAhAvatiNIe gihAo paDinikkhamati0 2 meMDhiyagAmaM nagaraM majjhamajjheNaM niggacchati niggacchattA jahA goyamasAmI jAva bhantapANaM paDidaMseti 2 samaNassa bhagavao mahAvIrassa pANiMsi taM sarvvaM saMmaM nissirati, tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre amucchie jAva aNajjhovavanne bilamiva pannagabhUSaNaM appANeNaM tamAhAraM sarIrakoTThagaMsi pakkhivati, tae NaM samaNassa bhagao mahAvIrassa tamAhAraM AhAriyassa samANassa se vipule rogAyaMke khippAmeva uvasamaM patte haTThe jAe Aroge baliyasarIre tuTThA samaNA tuTThAo samaNIo tuTThA sAvayA tuTThAo sAviyAo tuTThA devA tuTThAo devIo sadevamaNuyAsure loe tuTThe haTThe jAe samaNe bhagavaM mahAvIre haTTa 2 / (sUtra 557) bhaMteti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdati namaM0 2 evaM vayAsI evaM khalu devANuppiyANaM For Personal & Private Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 687 // aMtevAsI pAINajANavae savANubhUtInAmaM aNagAre pagatibhaddae jAva viNIe se NaM bhaMte ! tadA gosAleNaM maMkhaliputteNaM taveNaM teeNaM bhAsarAsIkae samANe kahiM kahiM ubavanne ?, evaM khalu goyamA ! mamaM aMtevAsI pAINajANavae saGghANubhUtInAmaM aNagAre pagaibhaddae jAva viNIe se NaM tadA gosAleNaM maMkhaliputteNaM | taveNaM bhAsarAsIkae samANe uhuM caMdimasUriya jAva baMbhalaMtakamahAsukne kappe vIivaittA sahassAre kappe devattAe uvavanne, tattha NaM atthegatiyANaM devANaM aTThArasa sAgarovamAiM ThitI pannattA tattha NaM savANubhUtissavi | devassa aTThArasa sAgarovamAI ThitI pannattA, se NaM savANubhUtI deve tAo devalogAo AukkhaeNaM bhavakkhaeNaM ThikkhaNaM jAva mahAvidehe vAse sijjhihiti jAva aMtaM karehiti / evaM khalu devANuppiyANaM aMtevAsI kosalajANavae sunakkhante nAmaM aNagAre pagaibhaddae jAva viNIe se NaM bhaMte ! tadA NaM | gosAleNaM maMkhaliputteNaM taveNaM paritAvie samANe kAlamAse kAlaM kiccA kahiM gae kahiM uvabanne ?, evaM khalu goyamA ! mamaM aMtevAsI sunakkhatte nAmaM aNagAre pagaibhaddae jAva viNIe se NaM tadA gosAleNaM maMkhali - putteNaM taveNaM teeNaM paritAvie samANe jeNeva mamaM aMtie teNeva uvAga0 2 vaMdati namaM0 2 sayameva paMca mahavayAI Arubheti sayameva paMca mahavayAI0 samaNA ya samaNIo ya khAmeti 2 AloiyapaDikaMte samAhipatte | kAlamAse kAlaM kiccA uDuM caMdimasUriyajAva ANayapANayAraNakappe vIIvaittA accue kappe devattAe uvavanne, tattha NaM atthegatiyANaM devANaM bAvIsaM sAgarovamAI ThitI paNNattA, tattha NaM sunakkhattassavi devassa bAvIsaM For Personal & Private Use Only 15 gozAlakazate sarvAnubhUtisunakSatra sAdhugatiH sU 558 // 687 //
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAgarovamAI sesaM jahA savANubhUtissa jAva aMtaM kAhiti (sUtraM 558) / evaM khalu devANuppiyANaM aMtevAsI kusisse gosAle nAmaM makhaliputte se NaM bhaMte ! gosAle maMkhaliputte kAlamAse kAlaM kiccA kahiM ga08 kahiM uva0, evaM khalu goyamA ! mamaM aMtevAsI kusisse gosAle nAmaM maMkhaliputte samaNaghAyae jAva chaumatthe ceva kAlamAse kAlaM kiccA uTuM caMdima jAva akSue kappe de0 uva0, tattha NaM atthega. devANaM bAvIsaM sA0 ThitI pa0 tattha NaM gosAlassavi devassa bAvIsaM sA. ThitI pa0 / se NaM bhaMte ! gosAle deve tAo deva0 Aukkha03 jAva kahiM uvavajihiti ?, goyamA ! iheva jaMbU02 bhArahe vAse viMjhagiripAyamUle paMDesu | jaNavaesu sayaduvAre nagare saMmutissa ranno bhaddAe bhAriyAe kucchisi puttattAe paJcAyAhiti, se NaM tattha navaNhaM mA0 bahupa0 jAva vItikaMtANaM jAva surUve dArae payAhiti, jaM rayaNiM ca NaM se dArae jAihiti taM rayaNiM ca NaM sayaduvAre nagare sabhitarabAhirie bhAraggaso ya kuMbhaggaso ya paumavAse ya rayaNavAse ya vAse vAsihiti, tae NaM tassa dAragassa ammApiyaro ekkArasame divase vItikaMte jAva saMpatte bArasAhadivase ayameyArUvaM goNNaM guNanipphannaM nAmadhenaM kAhiMti-jamhA NaM amhaM imaMsi dAragaMsi jAyaMsi samANaMsi sayaduvAre nagare sabhitarabAhirie jAva rayaNavAse vuDhe taM hou NaM amhaM imassa dAragassa nAmadhenaM mahApaume mahA0 tae NaM tassa dAragassa ammApiyaro nAmadhejaM karehiMti mahApaumotti, tae NaM taM mahApaumaM dAragaM | ammApiyaro sAtiregaTThavAsajAyagaM jANittA sobhaNaMsi tihikaraNadivasanakkhattamuhuttaMsi mahayA 2 rAyA-| For Personal & Private Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51 vyAkhyA prajJapti abhayadevIyA vRttiH2] 15gozAlakazategozAlaka- . gativimalavAhanabhavazca sU559 bhisegeNaM abhisiMcehiMti, se NaM tattha rAyA bhavissati mahayA himavaMtamahaMtavannao jAva viharissai, tae NaM tassa mahApaumassa ranno annadA kadAyi do devA mahaDDiyA jAva mahesakkhA seNAkammaM kAhiMti, taM0-punnabhadde ya mANibhadde ya, tae NaM sayaduvAre nagare bahave rAIsaratalavarajAva mahesakkhA seNAkammaM jAva satyavAhappabhiIo annamannaM saddAvehiMti a0 evaM vaMdehiti-jamhA NaM devANuppiyA! amhaM mahApaumassa ranno do devA mahaDDiyA jAva seNAkammaM kareMti taM0-punnabhadde ya mANibhadde ya, taM hou NaM devANuppiyA!amhaM mahApaumassa ranno docaMpi nAmadheje devaseNe de02, tae NaM tassa mahApaumassa ranno doce'vi nAmadheje bhavissati devaseNeti 2. nae gaM tassa devaseNassa ranno annayA kayAi sete saMkhatalavimalasannigAse cauddete hasthirayaNe samuppajissai, tae NaM se devaseNe rAyA taM seyaM saMkhatalavimalasannigAsaM cauiMtaM hatthirayaNaM dUrUDhe samANe sayadavAraM nagaraM majhamajjheNaM abhikkhaNaM 2 atijAhiti nijAhiti ya, taeNaM sayaduvAre nagare bahaverAIsarajAva pabhiIo annamannaM sahAveMti a0 2 vadehiMti-jamhA NaM devANuppiyA! amhaM devaseNassa ranno sete saMkhatalasannikAse cauiMte hatthirayaNe samuppanne, taM hou NaM devANuppiyA ! amhaM devaseNassa ranno taccevi nAmadheje vimalavAhaNe vi02, tae NaM tassa devaseNassa ranno taccevi nAmadheje vimalavAhaNetti / tae NaM se vimalavAhaNe rAyA annayA kadAyi samaNehiM niggaMthehiM micchaM vippaDivajihiti appegatie Ausehiti appegatie avahasihiti appezatie nicchoDehiti appegatie ninbhatthehiti appegatie baMdhehiti appegatie NiraMbhehiti // 688 // For Personal & Private Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ ARRERSARKAR | appegatiyANaM chavicchedaM karehiti appegatie pamArehii appegatiyANaM uddavehiti appegatiyANaM vatthaM pADaggahaM kaMbalaM pAyapuMchaNaM Acchidihiti viJchidihiti bhiMdihiti avaharihiti appegatiyANaM bhattapANaM vocchidihiti appegatie Ninnagare karehiti appegatie nivisae karehiti, tae NaM sayaduvAre nagare bahave rAIsarajAva vadihiMti-evaM khalu devANu vimalavAhaNe rAyA samaNehiM niggaMthehiM micchaM vippaDivanne appegatie Aussati jAva nivisae kareti, taM no khalu devANuppiyA! evaM amhaM seyaM no khalu eyaM vimalavAhaNassa ranno seyaM no khalu eyaM rajassa vA rahassa vA balassa vA vAhaNassa vA purassa vA aMteurassa vA jaNavayassa vA seyaM japaNaM vimalavAhaNe rAyA samaNehiM niggaMthehiM micchaM vippaDivanne, taM seyaM khalu devANuppiyA! amhaM vimalavAhaNaM rAyaM eyamaDhe vinavittaettikaTTa annamannassa aMtiyaM eyamajhu paDisuNeti aM0 2 jeNeva vimalavAhaNe rAyA teNeva u02 karayalapariggahiyaM vimalavAhaNaM rAyaM jaeNaM vijaeNaM vaddhAveMti ja0 2 evaM va0-evaM khalu devANu0 samaNehiM niggaMthehi micchaM vippaDivannA appegatie AussaMti jAva appegatie nidhisae kareMti, taM no khalu eyaM devANuppiyANaM seyaM no khalu eyaM amhaM seyaM no khalu eyaM rajassa vA jAva jaNavayassa vA seyaM jaM NaM devANuppiyA! samaNehiM niggaMthehi micchaM vippaDivannA taM viramaMtu NaM devANuppiyA! eassa aTThassa akaraNayAe, tae NaM se vimalavAhaNe rAyA tehiM bahahiM rAIsarajAva satthavAhappabhiIhiM eyamajhu vinnatte samANe no dhammotti no tavotti micchA viNaeNaM eyamajhu paDisuNehiMti, tassa NaM sayaduvA SESAUSIASHASHASHASHANG kU devANu samaNA karayalapariNatiya annamantrassa oNvipaDivale, taM saMyaM khalegramsa vA jaNa-// For Personal & Private Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ gozAlakazate gozAlakagativimalavAhanabhava|zca sU559 vyAkhyA- rassa nagarassa bahiyA uttarapuracchime disIbhAge ettha NaM subhUmibhAge nAma ujANe bhavissai sabouya prajJaptiH vnno| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM vimalassa arahao pauppae sumaMgale nAma aNagAre jAisaMpanne jahA abhayadevI dhammaghosassa vannao jAva saMkhittaviulateyalesse tinnANovagae subhUmibhAgassa ujjJANassa adUrasAmaMte chaTuM chaTTeNaM aNi jAva AyAvemANe viharissati / tae NaM se vimalavAhaNe rAyA annayA kadAyi rahacariyaM // 689 // kAuM nijAhiti, tae NaM se vimalavAhaNe rAyA subhUmibhAgassa ujANassa adUrasAmaMte rahacariyaM karemANe sumaMgalaM aNagAraM chaTuMchaTTeNaM jAva AyAvemANaM pAsihiti pA0 2 Asurutte jAva misimisemANe sumaMgalaM aNagAraM rahasireNaM [granthAgram 10000] NollAvehiti, tae NaM se sumaMgale aNagAre vimalavAhaNeNaM rannA rahasireNaM nollAvie samANe saNiyaM 2 uhahiti u02 docaMpi uI bAhAo pagijjhiya jAva AyAvemANe viharissati, tae NaM se vimalavAhaNe rAyA sumaMgalaM aNagAraM docaMpi rahasireNaM NollAvehiti, tae NaM se sumaMgale aNagAre vimalavAhaNeNaM rannA docaMpi rahasireNaM NollAvie samANe saNiyaM 2 uThehiti u02 ohiM pAMjati 2ttA vimalavAhaNassa raNo tItaddhaM ohiNA Abhoehiti 2ttA vimalavAhaNaM rAyaM evaM| vaihiti-no khalu tumaM vimalavAhaNe rAyA no khalu tuma devaseNe rAyA no khalu tumaM mahApaume rAyA, tumapaNaM io tace bhavaggahaNe gosAle nAmaM maMkhaliputte hotthA samaNaghAyae jAva chaumatthe ceva kAlagae, zataM jati te tadA savANubhUtiNA aNagAreNaM pabhuNAvi hoUNaM saMmmaM sahiyaM khamiyaM titikkhayaM ahiyAsiyaM MORCARCH // 689 // For Personal & Private Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ | jai te tadA sunakkhatteNaM aNa0 jAva ahiyAsiyaM, jai te tadA samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM pabhuNAvi jAva ahiyAsiyaM taM no khalu te ahaM tahA sammaM sahissaM jAva ahiyAsissaM, ahaM te navaraM sahayaM sarahaM sasArahiyaM taveNaM teeNaM egAhacaM kUDAhacaM bhAsarAsiM karejjAmi, tae NaM se vimalavAhaNe rAyA sumaMgaleNaM aNa| gAreNaM evaM vRtte samANe Asurutte jAva misimisemANe sumaMgalaM aNagAraM taccapi rahasireNaM NollAvehiti, | tae NaM se sumaMgale aNagAre vimalavAhaNeNaM raNNA taccapi rahasireNaM nollAvie samANe Asurute jAva misi - | misemANe AyAvaNabhUmIo pacorubhai A0 2 teyAsamugdhAeNaM samohanihiti teyA0 2 sattaTTha payAiM paJcco| saktihiti sattaTTha0 2 vimalavAhaNaM rAyaM sahayaM sarahaM sasArahiyaM taveNaM teeNaM jAva bhAsarAsiM karehiti / | sumaMgale NaM bhaMte ! aNagAre vimalavAhaNaM rAyaM sahayaM jAva bhAsarAsiM karentA kahiM gacchihiti kahiM uvava| jihiti ?, goyamA ! sumaMgale aNagAre NaM vimalavAhaNaM rAyaM sahayaM jAva bhAsarAsiM karettA bahUhiM cauttha chaTTha|hamadasamaduvAlasajAvavicittehiM tavokammehiM appANaM bhAvemANe bahUI vAsAI sAmannapariyAgaM pAuNehi 2ttA | mAsiyAe saMlehaNAe sadvi bhattAe aNasaNAe jAva chedettA AloiyapaDikkate samAhipatte uhuM caMdimajAva gevijjavimANAvAsasayaM vIyIvaittA saGghaTTasiddhe mahAvimANe devattAe uvavajihiti, tattha NaM devANaM ajahannama - | NukkoseNaM tentIsaM sAgarovamAI ThitI pa0, tattha NaM sumaMgalassavi devassa ajahannamaNukkosaNaM tettIsaM sAgaro * For Personal & Private Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA vamAI ThitI pannattA / se NaM bhaMte ! sumaMgale deve tAo devalogAo jAva mahAvidehe vAse sijjhihiti jAva ||15 gozAprajJaptiH aMtaM kareti (sUtraM 559) / lakazatam abhayadevI- 'sANa(la)kohae nAmaM ceIe hotthA vannao'tti tadvarNako vAcyaH sa ca 'cirAIe'ityAdi 'jAva puDhavisilApayA vRttiH2/4 dRo'tti pRthivIzilApaTTakavarNakaM yAvat sa ca-'tassa NaM asogavarapAyavassa hehA IsiMkhaMdhIsamallINe ityAdi // 690 // 'mAluyAkacchae'tti mAlukA nAma ekAsthikA vRkSavizeSAsteSAM yatkakSa-gahanaM tattathA / 'viule'tti zarIravyApakatvAt | 'rogAyaMketti rogaH-pIDAkArI sa cAsAvAtaGkazca-vyAdhiriti rogAtaGkaH 'ujalle tti ujvalaH pIDApohalakSaNavipakSalezenAyakalaGkitaH, yAvatkaraNAdidaM dRzya-'tiule' trIn-manovAkAyalakSaNAnarthAstulayati-jayatIti tritulaH 'pagADhe' prakarSavAn 'kakase' karkazadravyamivAniSTa ityarthaH 'kaDue' tathaiva 'caMDe' raudraH 'tive' sAmAnyasya jhagitimaraNahetuH 'dukkhe'tti duHkho duHkhahetutvAt 'dugge'tti kvacit tatra ca durgamivAnabhibhavanIyatvAt , kimuktaM bhavati ?-'durahiyAse'tti duradhi sahyaH soDhumazakya ityarthaH 'dAhavakaMtIe'tti dAho vyutkrAntaH-utsanno yasya sa svArthikakapratyaye dAhavyutkrAntikaH 'ataviyAIti apicetyabhyuccaye 'AIti vAkyAlaGkAre 'lohiyavaccAiMpitti lohitavAsyapi-rudhirAtmakapurISANyapi karoti kimanyena pIDAvarNaneneti bhAvaH, tAni hi kilAtyantavedanosAdakerogesati bhavanti, 'cAuvaNaM'ti cAturvarNya-brAhma // 690 // NAdilokaH, 'jhANaMtariyAe'tti ekasya dhyAnasya samAptiranyasyAnArambha ityeSA dhyAnAntarikA tasyAM 'maNomANasieNaMti manasyeva na bahirvacanAdibhiraprakAzitatvAt yanmAnasikaM duHkhaM tanmanomAnasikaM tena 'duve kavoyA ityAdeH zrUya AAAAA For Personal & Private Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ mANamevArtha kecinmanyante, anye tvAhuH-kapotakaH-pakSivizeSastadvad ye phale varNasAdharmyAtte kapote-kUSmANDe ive kapote 4 kapotake te ca te zarIre vanaspatijIvadehatvAt kapotakazarIre, athavA kapotakazarIre iva dhUsaravarNasAdhAdeva kapotaka-8 zarIre kUSmANDaphale eva te upasaMskRte-saMskRte tehiM no aho tti bahupApatvAt 'pAriAsie'tti parivAsitaM hyastanamityarthaH, 'majjArakaDae'ityAderapi kecit zrUyamANamevArtha manyante, anye tvAhuH-mArjAro-vAyuvizeSastadupazamanAya kRtaM-saMskRtaM mAjorakRtam , apare tvAhuH-mArjAro-virAlikAbhidhAno vanaspativizeSastena kRta-bhAvitaM yattattathA, kiM tat ? ityAha'kurkuTakamAMsakaM' bIjapUraka kaTAham 'AharAhi'tti nirvdytvaaditi| 'pattagaM moeti'tti pAtraka-piTharakAvizeSa muzcati sikkake uparikRtaM sattasmAdavatArayatItyarthaH 'jahA vijayassa'tti yathA ihaiva-iha zate vijayasya vasudhArAdyuktaM evaM tasyA api vAcyamityarthaH, 'bilamive'tyAdi 'bile iva' randhra iva 'pannagabhUtena' sarpakalpena 'AtmanA' karaNabhUtena 'taM' siMhAra nagAropanItamAhAra zarIrakoSTha ke prakSipatIti 'haDe'tti 'hRSTaH' nirvyAdhiH 'aroge'tti niSpIDaH 'tuTTe haDhe jAe'tti 'tuSTaH'| toSavAn 'hRSTaH' vismitaH, kasmAdevam ? ityAha-samaNe ityAdi 'haTTe'tti nIrogo jAta iti / 'bhAraggaso yatti bhAraparimANataH, bhArazca-bhArakaH puruSodvahanIyo viMzatipalazatapramANo veti, "kuMbhaggaso ya'tti kumbho-jaghanya ADhakAnAM SaSTyA madhyamastvazItyA utkRSTaH punaH zateneti, 'paumavAse ya rayaNavAse ya vAse vAsihiti'tti varSaH' vRSTirvaSiSyati, kiMvidhaH? ityAha-'padmavarSaH padmavarSarUpaH, evaM ratnavarSa iti, 'see'tti zvetaH, kathaMbhUtaH ?-'saMkhadalavimalasannigAse'tti zaGkhasya yaddalaM-khaNDaM talaM vA tadrUpaM vimalaM tatsaMnikAzaH-sadRzo yaH sa tathA, prAkRtatvAccaivaM samAsaH, 'Ausi For Personal & Private Use Only www.iainelbrary.org
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ G |15gozAlakazatam vyAkhyA- hii'tti AkrozAn dAsyati 'nicchoDehii'tti puruSAntarasambandhitahastAdyavayavAH kAraNato ye zramaNAstAMstato viyojayi prajJaptiH pyati 'ninbhatthehii'tti AkrozavyatiriktadurvacanAni dAsyati 'pamArehiItti pramAra-maraNakriyAprArambha kariSyati pramAraabhayadevI- | yiti 'uddavehiitti apadrAvayiSyati, athavA 'pamArihiItti mArayiSyati 'uddavehiitti upadravAn kariSyati AcchiyA vRttiH2 dihii'tti ISat chetsyati 'vicchidehiitti vizeSeNa vividhatayA vA chetsyati 'bhiMdihiha'tti sphoTayiSyati paatraapekssme||19|| tat 'avaharihiitti apahariSyati-uddAlayiSyati 'ninnagare karehiti'tti 'nirnagarAn' nagaraniSkAntAn kariSyati, 'rajassa vatti rAjyasya vA, rAjyaM ca rAjAdipadArthasamudAyaH, Aha ca-"svAmyamAtyazca rASTraM ca, kozo durga balaM suhRt / saptAGgamucyate rAjyaM, buddhisattvasamAzrayam // 1 // " rASTrAdayastu tadvizeSAH, kintu rASTra-janapadaikadezaH, 'viramaMtu NaM devANuppiyA! eassa aTThassa akaraNayAe'tti viramaNaM kila vacanAdyapekSayA'pi syAdata ucyate-akaraNatayA-karaNaniSedharUpatayA / 'vimalassa'tti vimalajinaH kilotsarpiNyAmekaviMzatitamaH samavAye dRzyate sa cAvasarpiNIcaturthajinasthAne prApnoti tasmAccArvAcInajinAntareSu bahavaH sAgaropamakoTayo'tikrAntA labhyante, ayaM ca mahApadmo dvAviMzateH sAgaropamANAmante bhaviSyatI duHkhagamamidaM, athavA yo dvAviMzateHsAgaropamANAmante tIrthakRdutsarpiNyAM bhaviSyati tasyApi vimala iti nAma saMbhAvyate, anekAbhidhAnAbhidheyatvAnmahApuruSANAmiti, pauppae'tti ziSyasantAnaH, 'jahA dhammaghosassa vannahai o'tti yathA dharmaghoSasya-ekAdazazataikAdazoddezakAbhihitasya varNakastathA'sya vAcyaH, sa ca 'jAisaMpanne kulasaMpanne balasaMpanne'ityAdiriti rihacariyaMti rathacaryA 'nollAvehii'tti nodayiSyati-prerayiSyati sahitamityAdaya ekArthAH / // 691 // For Personal & Private Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimalavAhaNe NaM bhaMte ! rAyA sumaMgaleNaM aNagAreNaM sahae jAva bhAsarAsIkae samANe kahiM gacchihiti / kahi. uvavajihiti ?, goyamA ! vimalavAhaNe NaM rAyA sumaMgaleNaM aNagAreNaM sahaye jAva bhAsarAsIkae samANe ahesattamAe puDhavIe ukkosakAlahiiyaMsi narayaMsi neraiyattAe uvavajihiti, seNaM tato aNaMtaraM uccadvittA macchesu uvavajihiti, seNaM tattha satthavajjhe dAhavakaMtIe kAlamAse kAlaM kiccA docaMpi ahe sattamAe puDhavIe ukkosakAla dvitIyaMsi naragaMsi neraiyattAe uvavajihiti, se NaM to'NaMtaraM uccahittA docaMpi macchesu uvavajihiti, tatthavi NaM satthavajjhe jAva kiccA chaTThIe tamAe puDhavIe ukkosakAlahiiyaMsi naragaMsi neraiyattAe uvavajihiti, se NaM taohiMto jAva upaTTittA itthiyAsu uvavajihiti, tatthavi NaM satthavajjhe dAha jAva docaMpi chaTThIe tamAe puDhavIe ukkosakAlajAva uccaTTittA doccaMpi itthiyAsu uvava0, tatthavi NaM sattha-|3|| vajjhe jAva kiccA paMcamAe dhUmappabhAe puDhavIe ukkosakAlajAva uccahittA uraesu uvavajihiti, tatthavi NaM |satthavajjhe jAva kiccA docaMpi paMcamAe jAva uccaTTittA docaMpi uraesu uvavajihiti, jAva kiccA cautthIe paMkappabhAe puDhavIe ukkosakAladvitIyaMsi jAva uccahitA sIhesu uvavajihiti tatthavi NaM satthavajjhe taheva jAva kiccA docaMpi cautthIe paMkajAva uccaTTittA docaMpi sIhesu uvava0 jAva kiccA taccAe vAluyappabhAe ukkosakAlajAva uccaTTittA pakkhIsu uvava0 tatthavi NaM satthavajjhe jAva kiccA docaMpi taccAe vAluyajAva uccada hittA docaMpi pakkhIsu uvava0 jAva kiccA doccAe sakarappabhAe jAva uccaTTittA sirIsavesu uvava0 tatthavi For Personal & Private Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 15gozA|lakazataM | gozAlakasya saMsAre bhramaNaM sU559 // 692 // NaM sattha0 jAva kiccA docaMpi docAe sakarappabhAe jAva uccahittA docaMpi sirIsavesu uvava. jAva kicA imIse rayaNappabhAe puDhavIe ukkosakAladvitIyaMsi naragaMsi neraiyattAe uvavajihiti, jAva uccahittA saNIsu uvava0 tatthavi NaM satthavajjhe jAva kiccA asannIsu uvavajihi ti, tatthavi NaM satthavajjhe jAve kiccA docaMpi imIse rayaNappabhAe puDhavIe paliovamassa asaMkhejahabhAgadvitIyaMsi garagaMsi neraiyattAe | uvavajihiti, se NaM tao jAva uccaTTittA jAiM imAI khayaravihANAI bhavaMti, taM0-cammapakkhINaM lomapakkhINaM samuggapakkhINaM viyayapakkhINaM tesu aNegasayasahassakhutto uddAittA 2 tattheva 2 bhujjo 2 paJcAyAhiti, savatthavi NaM satthavajjhe dAhavakaMtIe kAlamAse kAlaM kiccA jAI imAI bhuyaparisappavihANAI bhavaMti, taMjahA-gohANaM naulANaM jahA pannavaNApae jAva jAhagANaM, tesu aNegasayasahassakhutto sesaM jahA khahacarANaM jAva kiccA jAI imAI uraparisappavihANAI bhavaMti, taM0-ahINaM ayagarANaM AsAliyANaM mahoragANaM, tesu aNegasayasaha0 jAva kiccA jAI imAI cauppadavihANAI bhavaMti, taM0-egakhurANaM dukhurANaM gaMDIpadANaM saNahapadANaM, tesu aNegasayasahassa jAva kiccA jAI imAiM jalayaravihANAI bhavaMti taM0-macchANaM kacchabhANaM jAva susumArANaM, tesu aNegasayasahajAva kiccA jAI imAI cariMdiyavihANAI bhavaMti,taM0| aMdhiyANaM pottiyANaM jahA pannavaNApade jAva gomayakIDANaM, tesu aNegasayasaha jAva kiccA jAI imAI teiMdiyavihANAI bhavaMti, taM0-uvaciyANaM jAva hatthisoMDANaM tesu aNegajAva kiccA jAI imAI beiMdiyavi // 692 // 9 For Personal & Private Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18| hANAI bhavaMti taM0-pulAkimiyANaM jAva samuddalikkhANaM, tesu aNegasayajAva kiccA jAI imAI vamassaivi. hANAI bhavaMti, taM0-rukakhANaM gucchANaM jAva kuhaNANaM, tesu aNegasaya jAva pacAyAissai, ussannaM ca | kaDayarukkhesu kaDuyavallIsu sabathavi NaM satthavajjhe jAva kiccA jAI imAI vAukAiyavihANAI bhavaMti. taMjahA-pAINavAyANaM jAva suddhavAyANaM tesu aNegasayasahassajAva kiccA jAI imAI teukAiyavihA| NAI bhavaMti, taM0-iMgAlANaM jAva sUrakaMtamaNinissiyANaM, tesu aNegasayasaha0 jAva kiccA jAI imAI A|ukkAiyavihANAI bhavaMti, taM-ussANaM jAva khAtodagANaM, tesu aNegasayasahajAva pacAyAtissai, ussaNNaM |ca NaM khArodaesu khAtodaesu, savatthavi NaM satthavajjhe jAva kiyA jAiM imAiM puDhavikAiyavihANAI bhavaMti, taM.-puDhavINaM sakarANaM jAva sUrakaMtANaM, tesu aNegasayajAva paccAyAhiti, ussannaM ca NaM kharabAyarapuDhavikkAiema. savatthavi NaM satthavajhe jAva kiccA rAyagihe nagare bAhiM khariyattAe uvavajihiha, tatthavi NaM satthavajjhe jAva kiccA ducaMpi rAyagihe nagare aMtokhariyattAe uvavajihiti, tatthavi NaM satthavajjhe jAva kiccA (sUtraM 559) // __'satthavajhetti zastravadhyaH san 'dAhavatIe'tti dAhotpattyA kAlaM kRtveti yogaH dAhavyutkrAntiko vA bhUtveti zeSaH, iha ca yathoktakrameNaivAsajJiprabhRtayo ratnaprabhAdiSu yata utpadyanta ityasau tathaivotpAditaH, yadAha-"assaNNI khalu paDhama doccaM ca sirIsivA taiya pakkhI / sIhA jaMti cautthiM uragA puNa paMcamiM puDhaviM // 1 // chaDhei ca itthiyAo macchA maNuyA ya sattami puDhaviM // "[ asaMjJinaH khalu prathamAM dvitIyAM ca sarisRpAH tRtIyAM pakSiNaH / siMhA yAnti caturthI paMcamI punaH HACE ASSESSMUSSOS dain Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - vyAkhyA-18|| pRthvImuragAH // 1 // SaSThI ca striyo matsyA manuSyAzca saptamI pRthvIm // ] iti, 'khahacaravihANAIti iha vidhAnAni-bhedAH||||15 gozAprajJaptiH 'cammapakkhINaM'ti valgulIprabhRtInAM 'lomapakkhINaM'ti haMsaprabhRtInAM 'samuggapakkhINaM ti samudgakAkArapakSavatAM manu- lakazataM abhayadevI- SyakSetrabahirvatinAM viyayapakkhINaM ti vistAritapakSavatAM samayakSetrabahirvatinAmeveti 'aNegasayasahassakhutto'ityAdi tu gozAlakayA vRttiH2 | yaduktaM tatsAntaramavaseyaM, nirantarasya paJcendriyatvalAbhasyotkarSato'pyaSTabhavapramANasyaiva bhAvAt , yadAha-'paMciMdiyatiriya sya saMsAre bhramaNaM // 69 // narA sattaTThabhavA bhavaggaheNa" [ paJcendriyastiryagnarAH saptASTabhavAH bhavagrahaNaiH] tti 'jahA pannavaNApae'tti. prajJApanAyAH sU 559 prathamapade, tatra caivamidaM-'saraDANaM sallANa'mityAdi / 'egakhurANa'ti azvAdInAM 'dukhurANaM ti gavAdInAM 'gaMDIpayANaM'ti hastyAdInAM 'saNahappayANaM ti sanakhapadAnAM siMhAdinakharANAM 'kacchabhANaMti iha yAvatkaraNAdidaM dRzya|'gAhANaM magarANaM pottiyANaM ityatra 'jahA pannavaNApae'tti anena yatsUcitaM tadidaM-'macchiyANaM gamasiyANa'mityAdi, 'uvaciyANaM' iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM-rohiNiyANaM kuMthaNaM piviliyANa'mityAdi, 'pulAkimiyANa'mi-2 tyatra yAvatkaraNAdidaM dRzyaM-'kucchikimiyANaM gaMDUlagANaM golomANa'mityAdi, 'rukkhANaMti vRkSANAmekAsthikabahubIjakabhedena dvividhAnAM, tatraikAsthikAH nimbAmrAdayaH bahubIjA-asthikatindukAdayaH, 'gucchANaM ti vRntAkIprabhRtInAM yAvakaraNAdidaM dRzya-gummANaM layANaM vallINaM paJcagANaM taNANaM valayANaM hariyANaM osahINaM jalaruhANaM'ti tatra | // 692 // | 'gulmAnAM' navamAlikAprabhRtInAM 'latAnAM' padmalatAdInAM 'vallInAM' puSpaphalIprabhRtInAM 'parvakANAm' ikSuprabhRtInAM 'tRNAnAM' darbhakuzAdInAM 'valayAnAM' tAlatamAlAdInAM 'haritAnAm' adhyArohakatandulIyakAdInAm 'auSadhInAM' zAligodhUmaprabhRtInAM SARLASSASSASS dain Education International For Personal & Private Use Only Nagainelibrary.org
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ OBISSAROSTASAARISTOS | 'jalaruhANAM' kumudAdInAM 'kuhaNANaM ti kuhuNAnAm AyukAyaprabhRtibhUmIsphoTAnAm 'ussannaM ca NaM ti bAhulyena punaH, | 'pAINavAyANaM ti pUrvavAtAnAM yAvatkaraNAdevaM dRzya-'paDINavAyANaM dAhiNavAyANa'mityAdi, 'suddhavAyANaM'ti || mandastimitavAyUnAm , 'iMgAlANaM' iha yAvatkaraNAdevaM dRzya-'jAlANaM mummurANaM accINa'mityAdi, tatra ca 'jvAlAnAm' analasambaddhasvarUpANAM 'murmurANAM' phumphukAdau masRNAgnirUpANAm 'arciSAm' analApratibaddhajvAlAnAmiti / 'osANaM ti rAtrijalAnAm , iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM-'himANaM mahiyANaM'ti, 'khAodayANaM'ti khAtAyAM-bhUmau | yAnyudakAni tAni khAtodakAni, 'puDhavINa ti mRttikAnAM 'sakarANaM ti zarkarikANAM yAvatkaraNAdidaM dRzya-'vAluyANaM uvalANaM ti, 'sUrakatANaM ti maNivizeSANAM, 'bAhiM khariyattAe'tti nagarabahirvativezyAtvena prAntajavezyAtvenetyanye, 'aMtokhariyattAe'tti nagarAbhyantaravezyAtvena viziSTavezyAtvenetyanye / | iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAseviMjhagiripAyamUle bebhele sannivese mAhaNakulaMsi dAriyattAe pnycaayaahiti| tae NaM taM dAriyaM ammApiyaro ummukkabAlabhAvaM jovaNagamaNuppattaM paDirUvaeNaM sukkeNaM paDirUvieNaM viNaeNaM | paDirUviyassa bhattArassa bhAriyattAe dalaissati, sANaM tassa bhAriyA bhavissati iTTA kaMtA jAva aNumayA||* | bhaMDakaraMDagasamANA tellakelA iva susaMgoviyA celapeDA iva susaMpariggahiyA rayaNakaraMDaoviva susArakkhiyA susaMgoviyA mA NaM sIyaM mA NaM uNhaM jAva parissahovasaggA phusNtu| tae NaM sA dAriyA annadA kadAyi gudhiNI sasurakulAo kulagharaM nijamANI aMtarA davaggijAlAbhihayA kAlamAse kAlaM kiccA dAhiNillesu SUSISHA SENROSASANA - dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 // 694 // aggikumAresu devesu devattAe uvavajihiti, se NaM tatohiMto aNaMtaraM uccaTTittA mANussaM viggahaM labhihiti 15gozAmANussaM 2 kevalaM bohiM bujjhihiti ke02 muMDe bhavittA AgArAo aNagAriyaM paJcahiti, tatthaviya NaM| lakazate | virAhiyasAmanne kAlamAse kAlaM kiccA dAhiNillesu asurakumAresudevesu devattAe uvavajihiti, se NaM tao- dArikAsahiMto jAva uccahittA mANusaM viggahaM taM ceva jAva tatthavi NaM virAhiyasAmanne kAlamAse jAva kicA dAhi- myaktvacara| Nillesu nAgakumAresu devesu devattAe uvavanjihiti, se NaM taohiMto aNaMtaraM evaM eeNaM abhilAveNaM dAhi- NayutAbhavA. | Nillesu suvannakumAresu evaM vijjukumAresu evaM aggikumAravajaM jAva dAhiNillesu thaNiyakumAresu se NaM tao dRDhapratijJa bhavazva jAva uccaTTittAmANussaM viggahaM labhihiti jAva virAhiyasAmanne joisiema devesu uvavajihiti, se NaM tao sU560 aNaMtaraM cayaM caittA mANussaM viggahaM labhihiti jAva avirAhiyasAmanne kAlamAse kAlaM kiccA sohamme kappe |devattAe uvavajihiti, seNaM taohiMto aNaMtaraM cayaM caittA mANussaM viggahaM labhihiti kevalaM bohiM bu|jjhihiti, tatthavi NaM avirAhiyasAmanne kAlamAse kAlaM kicA IsANe kappe devattAe uvavajihiti, se NaM / tao caittA mANussaM viggahaM labhihiti, tatthavi NaM avirAhiyasAmanne kAlamAse kAlaM kiccA saNaMkumAre kappe devattAe uvavajihiti, se NaM taohiMto evaM jahA saNaMkumAre tahA baMbhaloe mahAmukke ANae AraNe, // 694 // se NaM tao jAva avirAhiyasAmanne kAlamAse kAlaM kiccA sabaTTasiddhe mahAvimANe devattAe uvavajihiti, se NaM taohiMto aNaMtaraM cayaM caittA mahAvidehe vAse jAI imAI kulAI bhavaMti-aDDAI jAva aparibhUyAI, For Personal & Private Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ LORROCOCOMSROSCORE tahappagAresu kulesu puttattAe paJcAyAhiti, evaM jahA uvavAie dRDhappainnavattavayA saceva vattavayA niravasesA |bhANiyavA jAva kevalavaranANadasaNe samuppajihiti, tae NaM se daDhappainne kevalI appaNo tIaddhaM AbhoehIi appa0 2 samaNe niggaMthe saddAvehiti sama02 evaM vadihIi-evaM khalu ahaM ajo! io cirAtIyAe addhAe gosAle nAmamaMkhaliputte hotthA samaNaghAyae jAva chaumatthe cevakAlagaetammUlagaM ca NaM ahaM ajo! aNAdIyaM aNavadaggaM dIhamaddhaM cAuraMtasaMsArakaMtAraM aNupariyaTTie, taM mA NaM ajo! tujhaM keyi bhavatu AyariyapaDiNIyae uvajjhAyapaDiNIe AyariyauvajjhAyANaM ayasakArae avannakArae akittikArae, mA NaM sevi evaM ceva aNAdIyaM aNavadaggaM jAva saMsArakaMtAraM aNupariyaTTihiti jahANaM ahaM / tae NaM te samaNA niggaMthA dRDhappainnassa kevalissa aMtiyaM eyama0 sonisamma bhIyA tatthA tasiyA saMsArabhauviggA DhappainnaM kevaliM vaMdirhiti vaM02 tassa ThANassa AloiehiMti nidihiMti jAva paDivajihiMti, tae NaM se daDhappainne kevalI bahUI vAsAI kevalapariyAgaM pAuNihiti bahahiM 2 appaNo AusesaM jANettA bhattaM paJcakkhAhiti evaM jahA uvavAie 8 jAva savvadukkhANamaMtaM kAhiti / sevaM bhaMte !2tti jAva viharaha (sUtraM 560) // teyanisaggo smmtto|| samattaM ca pannarasamaM sayaM ekkasarayaM // 15-1 // 'paDirUvieNaM sukkeNaM ti 'pratirUpakena' ucitena zulkena-dAnena 'bhaMDakaraMDagasamANe ti AbharaNabhAjanatulyA Ade OSCARSALISAA AA* dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- yetyarthaH 'tellakelA iva susaMgoviya'tti tailakelA iva-tailAzrayo bhAjanavizeSaH saurASTraprasiddhaH sA ca suSTu saMgopanIyA prajJaptiH bhavatyanyathA luThati tatazca tailahAniH syAditi, 'celapeDA iva susaMparigahiya'tti celapeDAvat-vastramaJjUSeva suSTu saMparivRttA abhayadevI (gRhItA)-nirupadrave sthAne niveshitaa| 'dAhiNillesu asurakumAresudevesu devattAe uvavajihiti'tti virAdhitazrAmayA vRttiH2 NyatvAdanyathA'nagArANAM vaimAnikeSvevotpattiH syAditi, yacceha 'dAhiNillesu'tti procyate tattasya krUrakarmatvena dkssinnksse||695|| veSvevotpAda itikRtvA, 'avirAhiyasAmanne'tti ArAdhitacaraNa ityarthaH, ArAdhitacaraNatA ceha caraNapratipattisamayA dArabhya maraNAntaM yAvanniraticAratayA tasya pAlanA, Aha ca-"ArAhaNA ya etthaM caraNapaDivattisamayao pabhiI / AmaraNaMtamajassaM saMjamaparipAlaNaM vihiNA // 1 // " iti [ArAdhanA cAtra cAritrapratipattisamayata Arabhya AmaraNAntamajasraM vidhinA saMyamaparipAlanA // 1 // ] evaM ceha yadyapi cAritrapratipattibhavA virAdhanAyuktA agnikumAravarjabhavanapatijyotikatvahetubhavasahitA daza avirAdhanAbhavAstu yathoktasaudhAdidevalokasarvArthasiddhayutpattihetavaH saptASTamazca siddhigamanabhava ityevamaSTAdaza cAritrabhavA uktAH, zrUyante cASTaiva bhavAMzcAritraM bhavati tathA'pi na virodhaH, avirAdhanAbhavAnAmeva grahaNAhai diti, anye tvAhuH-"aTTha bhavA u caritte" [cAritre'STau bhvaaH|] ityatra sUtre AdAnabhavAnAM vRttikRtA vyAkhyAtatvAt cAritrapratipattivizeSitA evaM bhavA grAhyAH, nArAdhanAvirAdhanAvizeSaNaM kAryam, anyathA yadbhagavatA zrImanmahAvIreNa hAlikAya pravrajyA bIjamiti dApitA tannirarthakaM syAt , samyaktvamAtreNaiva bIjamAtrasya siddhatvAt , yattu cAritradAnaM tasya | 15 gozAlakazate dArikAsamyaktvacaraNayutAbhavA dRDhapratijJabhavazca sU 560 // 695 // For Personal & Private Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ tadaSTamacAritre siddhiretasya syAditi vikalpAdupapannaM syAditi, yacca dazasu virAdhanAbhaveSu tasya cAritramupavarNitaM tadravya - to'pi syAditi na doSa iti, anye tvAhu:- na hi vRttikAravacanamAtrAvaSTambhAdevAdhikRta sUtramanyathA vyAkhyeyaM bhavati, Avazyaka cUrNikAreNApyArAdhanApakSasya samarthitatvAditi / 'evaM jahA uvavAie' ityAdi bhAvitamevAmmaDa parivrAjakakathAnaka iti // paJcadazaM zataM vRttitaH samAptamiti // zrImanmahAvIrajinaprabhAvAdgozAlakAhaGkRtivadgateSu / samastavighneSu samApiteyaM, vRttiH zate paJcadaze mayeti // 1 // 505157 FR // iti zrImadabhayadevasUrivaryavihitavivaraNayutaM paJcadazaM gozAlAkhyaM zatakaM samAptam // KUTUSL For Personal & Private Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH - abhayadevIyA vRttiH 2 // 696 // // atha SoDazaM zatakam // vyAkhyAtaM paJcadazaM zataM, tatra caikendriyAdiSu gozAlakajIvasyAnekadhA janma maraNaM coktaM, ihApi jIvasya janmamaraNAdyucyate ityevaM sambandhasyAsyeyamuddezakAbhidhAnasUcikA gAthA ahigaraNi jarA kamme jAvatiyaM gaMgadatta sumiNe ya / uvaoga loga bali ohI dIva udahI disA thaNiyA // 1 // teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe jAva pajjuvAsamANe evaM vayAsI-atthi NaM bhaMte ! adhikaraNisi vAuyAe vakkamati ?, haMtA asthi, se bhaMte ! kiM puDhe uddAha apuTThe uddAi ?, goyamA ! puDhe uddAha no apuDhe uddAi, se bhaMte! kiM sasarIrI nikakhamadda asarIrI nikkhamahU evaM jahA khaMdae jAva no asarIrI nikkhamai ( sUtraM 569 ) / iMgAlakAriyAe NaM bhaMte ! agaNikAe kevatiyaM kAlaM saMciTThati ?, goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM tinni rAiMdiyAI, annevi tattha vAuyAe vakkamati, na viNA vAuyAeNaM agaNikAe ujjalati (sUtraM 562 ) // 'ahigaraNI'tyAdi, 'ahigaraNi'tti adhikriyate-priyate kuTTanArtha lohAdi yasyAM sA'dhikaraNI - lohakArAdyupakaraNavizeSastatprabhRtipadArthavizeSitArthaviSaya uddezako'dhikaraNyevocyate, sa cAtra prathamaH, 'jara'tti jarAdyarthaviSayatvAjjare ti dvitIyaH, 'kamme' tti karmmaprakRtiprabhRtikArthaviSayatvAtkamrmeti tRtIyaH, 'jAvaiyaM' ti 'jAvaiya' mityanenAdizabdenopalakSito For Personal & Private Use Only 16 zatake uddezaH 1 adhikaNyAMvAyuH aMgArakA nerAyuH sU 561-562 // 696 //
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ gedazaH, 'yaNi vikAdazaH 'udahitti udAhitti avadhijJAnaprarUpaNAvAmadhAyakatvAloka hai| jAvaiyamiti caturthaH, 'gaMgadatta'tti gaGgAdattadevavaktavyatApratibaddhatvAd gaGgadatta eva paJcamaH, 'sumiNe ya'tti svamaviSayatvAtsvapna iti SaSThaH, 'uvaoga'tti upayogArthapratipAdakatvAdupayoga eva saptamaH, 'loga'tti lokasvarUpAbhidhAyakatvAlloka evASTamaH, 'bali'tti balisambandhipadArthAbhidhAyikatvAdalireva navamaH, 'ohi'tti avadhijJAnaprarUpaNArthatvAdavadhireva dazamaH, kA 'dIva'tti dvIpakumAravaktavyatArtho dvIpa evaikAdazaH 'udahi'tti udadhikumAraviSayatvAdudadhireva dvAdaza 'dili'tti dikku-15 mAraviSayatvAdigeva trayodazaH, 'thaNie'tti stanitakumAraviSayatvAtstanita eva caturdaza iti // tatrAdhikaraNItyudezakArthaprastAvanArthamAha-'teNa'mityAdi, 'atthi'tti astyayaM pakSaH 'ahigarapriMsitti adhikaraNyAM 'vAuyAe'tti vAyukAyaH 'vakkamaItti vyutkrAmati ayodhanAbhighAtenotpadyate, ayaM cAkrAntasambhavatvenAdAvacetanatayotpanno'pi pazcAtsacetanIbhavatIti sambhAvyata iti // utpannazca san niyata iti praznayannAha se bhaMte'ityAdi, 'puDhe'tti spRSTaH svakAyazastrAdinA sazarIrazca kaDevarAnniSkAmati kArmaNAdyapekSayA audArikAdyapekSayA tvazarIrIti // agnisahacaratvAdvAyorvAyusUtrAnantaramagnisUtramAha-'iMgAle'tyAdi, 'iMgAlakAriyAe'tti aGgArAn karotIti aGgArakArikA-agnizakaTikA tasyAM, na kevalaM tasyAmagnikAyo bhavati 'anne'vi'ttha'tti anyo'pyatra vAyukAyo vyutkrAmati, yatrAgnistatra vAyuritikRtvA, kasmAdevamityAha|'na viNe'tyAdi / agyadhikArAdevAgnitaptalohamadhikRtyAha____ 'purise NaM bhaMte ! ayaM ayakosi ayomaeNaM saMDAsaeNaM ubihamANe vA pavihamANe vA katikirie ?, goyamA! jAvaM ca NaM se purise ayaM ayakoDeMsi ayomaeNaM saMDAsaeNaM ucihiti vA pavihiti vA tAvaM. Jain Educa For Personal & Private Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- ca NaM se purise kAtiyAe jAva pANAivAyakiriyAe paMcahiM kiriyAhiM puDhe, jesiMpiya NaM jIvANaM sarIrehito |16 zatake prajJaptiH | ae nivvattie ayakoTTe nivattie saMDAsae nivattie iMgAlA nivattiyA iMgAlakaDDiNi nivvattiyA bhatthA niva uddezaH1 abhayadevI|ttiyA tevi NaM jIvA kAiyAe jAva paMcahi kiriyAhiM puTThA / purise NaM bhaMte ! ayaM ayakohAo ayomaeNaM ayAkarmayA vRttiH2 |saMDAsaeNaM gahAya ahikaraNiMsi ukkhibamANe vA nikkhitvamANe vA katikirie ?, goyamA ! jAvaM ca NaM se Ni kriyAH sU 563 // 697 // purise ayaM ayakoTThAo jAva nikkhivai vA tAvaM ca NaM se purise kAiyAe jAva pANAivAyakiriyAe paMcahiM kiriyAhiM puDhe, jesipi NaM jIvA NaM sarIrehito ayo nibattie saMDAsae nivattie cammeDhe nivattie muTTie nivattie adhikaraNi adhikaraNikhoDI Ni udagadoNI Ni adhikaraNasAlA nivattiyA tevi NaM jIvA kAiyAe jAva paMcahiM kiriyAhiM puTThA (sUtraM 563) // oil 'purise NaM bhaMte !'ityAdi, 'arya'ti loham 'ayakoTTasitti lohapratApanArthe kuzUle 'uvihamANe vatti utkSipan || vA 'pavihamANe va'tti prakSipan vA 'iMgAlakaDiNi'tti ISadvArA lohamayayaSTiH "bhattha'tti dhmAnakhallA, iha caayHprbhRH||8 tipadArthanirvarttakajIvAnAM paJcakriyatvamaviratibhAvenAvaseyamiti / 'cammehe'tti lohamayaH pratalAyato lohAdikuTTanaprayojano lohakArAdyupakaraNavizeSaH, 'muhie'tti laghataro ghanaH 'ahigaraNikhoDi'tti yatra kASThe'dhikaraNI nivezyate 'udagado- // 697 // diNi'tti jalabhAjanaM yatra taptaM lohaM zItalIkaraNAya kSipyate 'ahigaraNasAla'tti lohaparikarmagRham // prAkkiyAH prarUpitA-| |stAsu cAdhikaraNikI, sA cAdhikaraNino'dhikaraNe sati bhavatItyatastadvayanirUpaNAyAha SEARCHSASURROR dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ SAIGROSSERISHISAIGRA jIve NaM bhaMte ! kiM adhikaraNI adhikaraNaM ?, goyamA!jIve adhikaraNIvi adhikaraNaMpi, sekeNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai jIve adhikaraNIvi adhikaraNaMpi, goyamA ! aviratiM paDucca se teNa?NaM jAva ahikaraNaMpi // neraie NaM bhaMte ! kiM adhikaraNI adhikaraNaM ?, goyamA ! adhikaraNIvi adhikaraNaMpi evaM jaheva jIve taheva neraievi, evaM niraMtaraM jAva vemANie // jIve NaM bhaMte ! kiM sAhikaraNI nirahikaraNI ?, goyamA ! sAhikaraNI no nirahikaraNI, se keNaTeNaM pucchA, goyamA ! aviratiM paDucca, se teNaDheNaM jAva no nirahikaraNI evaM jAva vemANie // jIve NaM bhaMte ! kiM AyAhikaraNI parAhikaraNI tadubhayAhikaraNI, goyamA ! AyAhikaraNIvi parAhikaraNIvi tadubhayAhikaraNIvi, se keNa?NaM bhaMte ! evaM vucai jAva tadubhayAhikaraNIvi ?, goyamA ! aviratiM paDucca, se teNaTeNaM jAva tadabhayAhikaraNIvi, evaM jAva vemANie // jIvANaM bhaMte ! adhikaraNe kiM Ayappaoganivattie parappayoganivattie tadubhayappayoganivattie ?, goyamA! Ayappayoganivattievi parappayoganivattievi tadubhayappayoganivattievi, sekeNaTeNaM bhaMte! evaM vucai?, goyamA aviratiM paDuca, se teNaDheNaM jAva tadubhayappayoganivattievi, evaM jAva vemANiyANaM (suutrN564)||kinnN bhaMte! sarIragA paNNattA?,goyamA ! |paMca sarIrA paNNattA, taMjahA-orAlie jAva kammae |kti NaM bhaMte ! iMdiyA paNNattA ?, goyamA ! paMca iMdi-|| yA paNNattA, taMjahA-soiMdie jAva phAsiMdie, kativihe NaM bhaMte ! joe paNNatte?, goyamA ! tivihe joe paNNatte, taMjahA-maNajoe vaijoe kAyajoe // jIve NaM bhaMte ! orAliyasarIraM nivattemANe kiM adhikaraNI ASSASASARAM For Personal & Private Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA-1 adhikaraNaM?, goyamA ! adhikaraNIvi adhikaraNaMpi, se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai adhikaraNIvi adhikara |16 zatake prajJaptiHNaMpi?, goyamA ! aviratiM paDucca, se teNaTeNaM jAva adhikaraNaMpi, puDhavikAie NaM bhaMte ! orAliyasarIraM uddezaH1 abhayadevI-18 nivvattemANe kiM adhikaraNI adhikaraNaM?, evaM ceva, evaM jAva mANusse / evaM veuviyasarIraMpi, navaraM jassa jIvasyAkayA vRttiH2 asthi / jIve NaM bhaMte ! AhAragasarIraM nivattemANe kiM adhikaraNI ? pucchA, goyamA ! adhikaraNIvi raNatvaM shrii||698|| adhikaraNaMpi, se keNa?NaM jAva adhikaraNaMpi ?, goyamA ! pamAyaM paDDucca, se teNa?NaM jAva adhikaraNaMpi, rAdInAMca evaM maNussevi, teyAsarIraM jahA orAliyaM, navaraM savajIvANaM bhANiyatvaM, evaM kmmgsriirNpi| jIve NaM bhaMte ! sU 564soiMdiyaM nivattemANe kiM adhikaraNI adhikaraNaM, evaM jaheva orAliyasarIraM taheva soiMdiyaMpi bhANiyavaM, navaraM jassa atthi soiMdiyaM, evaM cakkhidiyaghANidiyajibhidiyaphAsiMdiyANaSi, navaraM jANiyavaM jassA jaM asthi / jIve NaM bhaMte ! maNajogaM nivattamANe kiM aMdhikaraNI adhikaraNaM, evaM jaheva soiMdiyaM taheva niravasesaM, vaijogo evaM ceva, navaraM egidiyavajANaM, evaM kAyajogovi, navaraM saghajIvANaM jAva vemaannie| sevaM bhaMte !2 tti (sUtraM 565) // 16-1 // ___ 'jIve Na'mityAdi, 'ahigaraNIvitti adhikaraNaM-durgatinimittaM vastu tacca vivakSayA zarIramindriyANi ca tathA laa||698|| ra bAhyo halagantryAdiparigrahastadasyAstItyadhikaraNI jIvaH 'ahikaraNapitti zarIrAdyadhikaraNebhyaH kathaJcidavyatiriktavAda|dhikaraNaM jIvaH, etacca dvayaM jIvasyAviratiM pratItyocyate tena yo viratimAn asau zarIrAdibhAve'pi nAdhikaraNI nApya RECARRRRRRE For Personal & Private Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ hacAritvAt sAdhikA vartata iti samAsAntavyataH pRcchati-'jIvana ityAdi, adhikaraNI hai| dhikaraNamaviratiyuktasyaiva zarIrAderadhikaraNatvAditi // etadeva caturviMzatidaNDake darzayati-'neraie'ityAdi, adhikaraNI jIva iti prAguktaM, sa ca dUravartinA'pyadhikaraNena syAd yathA gomAn ityataH pRcchati-'jIve 'mityAdi, 'sAhigaraNi'tti saha-sahabhAvinA'dhikaraNena-zarIrAdinA vartata iti samAsAntenvidhiH sAdhikaraNI, saMsArijIvasya zarIrendri|yarUpAdhikaraNasya sarvadaiva sahacAritvAt sAdhikaraNatvamupadizyate, zastrAdyadhikaraNApekSayA tu svasvAmibhAvasya tadaviratirUpasya sahavartitvAjjIvaH sAdhikaraNItyucyate, ata eva vakSyati-'aviraiM paDucca'tti, ata eva saMyatAnAM zarIrAdisadbhAve'pyaviraterabhAvAnna sAdhikaraNitvaM, 'nirahigaraNitti nirgatamadhikaraNamasmAditi niradhikaraNI samAsAntavidheH adhikaraNadUravatItyarthaH, sa ca na bhavati, avirateradhikaraNabhUtAyA adaravarttitvAditi, athavA sahAdhikaraNibhiH-putramitrAdi[bhirvarttata iti sAdhikaraNI, kasyApi jIvasya putrAdInAmabhAve'pi tadviSayaviraterabhAvAtsAdhikaraNitvamavaseyamata eva no niradhikaraNItyapi mantavyamiti // adhikaraNAdhikArAdevedamAha-'jIve 'mityAdi, 'AyAhigaraNi'tti adhikaraNI kRSyAdimAna AtmanA'dhikaraNI AtmAdhikaraNI, nanu yasya kRSyAdi nAsti sa kathamadhikaraNIti ?, atrocyate, aviratyahApekSayeti, ata evAviratiM pratItyeti vakSyati, 'parAhigaraNitti parataH-pareSAmadhikaraNe pravartanenAdhikaraNI parAdhikaraNI, 'tadubhayAhigaraNitti tayoH-AtmaparayorubhayaM tadubhayaM tato'dhikaraNI yaH sa tatheti // athAdhikaraNasyaiva hetuprarUpaNA4rthamAha-'jIvANamityAdi, 'Ayappaoganivattie'tti AtmanaH prayogeNa-manaHprabhRtivyApAreNa nirvartitaM-niSpA ditaM yattattathA, evamanyadapi dvayam // nanu yasya vacanAdi parapravarttanaM vastu nAsti tasya kathaM paraprayoganivarttitAdi bhavi For Personal & Private Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA-18||pyatItyAzaGkAmupadarya pariharannAha-'se keNa'mityAdi, aviratyapekSayA trividhamapyastIti bhAvanIyamiti // atha zarIrA- 16 zatake prajJaptiHNAmindriyANAM yogAnAM ca nirvartanAyAM jIvAderadhikaraNitvAdi prarUpayannidamAha-'kati NaM bhaMte !'ityAdi, 'ahigara- uddezaH1 abhayadevI- NIvi ahigaraNaMpitti pUrvavat 'evaM ceva'tti anena jIvasUtrAbhilApaH pRthivIkAyikasUtre samasto vAcya iti darzitam , jarAzoko hAtta evaM veuvi'ityAdi vyaktaM, navaraM 'jassa asthi tti iha tasya jIvapadasya vAcyamiti zeSaH, tatra nArakadevAnAM vAyoH paJce yA sU 566 // 699 // ndriyatiryaGmanuSyANAM ca tadastIti jJeyaM, 'pamAyaM paDucca'tti ihAhArakazarIraM saMyamavatAmeva bhavati tatra cAviraterabhAve'pi hai| pramAdAdadhikaraNitvamavaseyaM, daNDakacintAyAM cAhArakaM manuSyasyaiva bhavatItyata uktam-evaM maNussevitti, 'navaraMjassA atthi soiMdiyaM ti tasya vAcyamiti zeSaH, taccaikendriyavikalendriyavarjAnAmanyeSAM syaaditi||ssoddshshte prthmH||16-1|| sAva sogevi , gAyoge se teNIvikAiyANa M prathamoddezake jIvAnAmadhikaraNamuktaM, dvitIye tu teSAmeva jarAzokAdiko dharma ucyate ityevaMsambandhasyAsyedamAdisUtram rAyagihe jAva evaM vayAsI-jIvANaM bhaMte ! kiM jarA soge?, goyamA ! jIvANaM jarAvi sogevi, se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vu0 jAva sogevi ?, goyamA ! jeNaM jIvA sArIraM vedaNaM vedeti tesi NaM jIvANaM jarA je NaM |jIvA mANasaM vedaNaM vedeti tesiNaM jIvANaM soge se teNaTeNaM jAva sogevi, evaM neraiyANavi, evaM jAva thaNiyakumArANaM, puDhavikAiyANaM bhaMte ! kiM jarA soge?, goyamA ! puDhavikAiyANaM jarA no soge, se keNaTeNaM jAva no soge ?, goyamA ! puDhavikAiyANaM sArIraM vedaNaM vedeti no mANasaM vedaNaM vedeti se teNaDhaNaM // 699 // For Personal & Private Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAva no soge, evaM jAva cauriMdiyANaM, sesANaM jahA jIvANaM jAva vaimANiyANaM, sevaM bhaMte ! 2 tti jAva pajuvAsati (sUtraM 566 ) // 'rAga' ityAdi, 'jara'tti ' vayohAnau' iti vacanAt jaraNaM jarA - vayohAniH zArIraduHkharUpA ceyamato yadanyadapi zArIraM duHkhaM tadanayopalakSitaM, tatazca jIvAnAM kiM jarA bhavati ?, 'soge' tti zocanaM zoko - dainyam, upalakSaNatvA| deva cAsya sakalamAnasa duHkhaparigrahastatazca uta zoko bhavatIti, caturviMzatidaNDake ca yeSAM zarIraM teSAM jarA yeSAM tu mano|'pyasti teSAmubhayamiti // anantaraM vaimAnikAnAM jarAzokA vuktau atha teSAmeva vizeSasya zakrasya vaktavyatAmabhidhAtukAma Aha te kAle 2 sakke deviMde devarAyA vajjapANI puraMdare jAva bhuMjamANe viharaha, imaM ca NaM kevalakappaM jaMbuddIvaM 2 vipuleNaM ohiNA AbhoemANe 2 pAsati samaNaM bhagavaM mahAvIraM jaMbuddIve 2 evaM jahA IsANe taiyasae taheva sakkovi navaraM Abhioge Na saddAveti harI pAyattANiyAhivaI sughosA ghaMTA pAlao vimANakArI pAlagaM vimANaM uttarille nijjJANamagge dAhiNapuracchimille ratikarapaJcae sesaM taM ceva jAva | nAmagaM sAvettA pajjuvAsati dhammakahA jAva parisA paDigayA, tae NaM se sake deviMde devarAyA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM dhammaM socA nisamma hahtuTTha0 samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdati nama'sati 2 evaM vayAsI| kativihe NaM bhaMte ! umgahe pannatte ?, sakkA ! paMcavihe uggahe paNNatte, taMjahA- deviMdoggahe rAyoggahe gAhAvaiuggahe sAgAriyauggahe sAhammiyauggahe // je ime bhaMte ! ajjattAe samaNA niggaMthA viharaMti eesi NaM ahaM uggahaM For Personal & Private Use Only
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 zatake | uddezaH 2 indradatto'vagrahaH sU 567 vyAkhyA- aNujANAmItikaTu samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdati namaMsati 2 tameva divaM jANavimANaM durUhati 2 jAmeva prajJaptiH disaM pAunbhUe tAmeva disaM pddige| bhaMtetti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahA. vaMdati na0 2 evaM vayAsIabhayadevI la NaM bhaMte ! sake deviMde devarAyA tujjhe NaM evaM vadai sace NaM esamajhe ?, haMtA sace (sUtraM 567) // yA vRttiH2/ 'teNaM kAleNa'mityAdi, 'evaM jahA IsANo taiyasae tahA sakkovi' tti yathezAnastRtIyazate prathamoddezake raaj||700|| praznIyAtidezenAbhihitastathA zakro'pIha vAcyaH, sarvathA sAmyaparihArArtha tvAha-'navaramAbhioge Na saddAvaI'ityAdi tatra kilezAno mahAvIramavadhinA'valokyAbhiyogikAn devAn zabdayAmAsa zakrastu naivaM, tathA tatra laghuparAkramaH padAtya|nIkAdhipatirnandighoSAghaNTAtADanAya niyukta uktaH iha tu sughoSAghaNTAtADanAya hariNaigameSI niyukta iti vAcyaM, tathA || tatra puSpako vimAnakArI ukta iha tu pAlako'sau vAcyaH, tathA tatra puSpaka vimAnamuktamiha tu pAlakaM vAcyaM, tathA tatra dakSiNo niryANamArga ukta iha tUttaro vAcyaH, tathA tatra nandIzvaradvIpe uttarapUrvo ratikaraparvata IzAnendrasyAvatArAyokta iha tu pUrvadakSiNo'sau vAcyaH 'nAmagaM sAvetta'tti svakIyaM nAma zrAvayitvA yadutAhaM bhadanta ! zakro devarAjo bhavantaM 18|| vande namasyAmi cetyevam , 'uggahe'tti avagRhyate-svAminA svIkriyate yaH so'vagrahaH 'deviMdoggahe ya'tti devendraH-zaka da izAno vA tasyAvagraho-dakSiNaM lokArddhamuttaraM veti devendrAvagrahaH 'rAoggahetti rAjA-cakravatI tasyAvagrahaH-paTkhaNDa |bharatAdikSetraM rAjAvagrahaH 'gAhAvaIuggahe'tti gRhapatiH-mANDaliko rAjA tasyAvagrahaH-svakIyaM maNDalamiti gRhapatyava4|| grahaH 'sAgAriyauggahe'tti sahAgAreNa-gehena vartata iti sAgAraH sa eva sAgArikastasyAvagraho-gRhameveti sAgArikAva // 700 // Join Education Interational For Personal & Private Use Only
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ grahaH 'sAhammiyauggahe' tti samAnena dharmeNa carantIti sAdhammikAH sAdhyapekSayA sAdhava eva teSAmavagrahaH - tadAbhAvyaM paJcakrozaparimANaM kSetramRtuvaddhe mAsamekaM varSAsu caturo mAsAn yAvaditi sAdharmikAvagrahaH / evamupazrutyendro yadAcakhyau tadAha - 'je ime' ityAdi, 'evaM vayaitti evaM pUrvoktam 'ahaM uggahaM aNujANAmi' ityevaMrUpaM 'vadati' abhidhatte satya eSo'rtha iti // atha bhavatvayamarthaH satyastathA'pyayaM svarUpeNa samyagvAdI uta na ? ityAzaGkayAha hi ! deviMde devarAyA kiM sammAvAdI micchAvAdI ?, goyamA ! sammAvAdI no micchAvAdI // sakke NaM bhaMte / deviMde devarAyA kiM saccaM bhAsaM bhAsati mosaM bhAsaM bhAsati saccAmosaM bhAsaM bhAsati asaccAmosaM bhAsaM bhAsati ?, goyamA / saccapi bhAsaM bhAsati jAva asaccAmosaMpi bhAsaM bhAsati // | sakke NaM bhaMte ! deviMde devarAyA kiM sAvajjaM bhAsaM bhAsati aNavajjaM bhAsaM bhAsati ?, goyamA ! sAvajaMpi bhAsaM bhAsati aNavajjaMpi bhAsaM bhAsati, se keNaTTeNaM bhaMte! evaM buccai- sAvajjaMpi jAva aNavajjaMpi bhAsaM bhAsati ?, goyamA ! jAhe NaM sakke deviMde devarAyA suhumakArya aNijUhittANaM bhAsaM bhAsati tAhe NaM sake deviMde devarAyA sAvajjaM bhAsaM bhAsati jAhe NaM sakke deviMde devarAyA suhumakAyaM nijUhittA NaM bhAsaM bhAsati tAhe NaM sakke deviMde devarAyA aNavajjaM bhAsaM bhAsati, se teNaTTeNaM jAva bhAsati, sake NaM bhaMte! deviMde devarAyA kiM bhavasiddhIe abhavasi0 sammadiTThIe evaM jahA mouddesae saNakumAro jAva no acarime // sUtraM 568 ) // 'sakke Na'mityAdi, samyag vadituM zIlaM svabhAvo yasya sa samyagvAdI prAyeNAsau samyageva vadatIti / samyagvAdazI For Personal & Private Use Only
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ latve'pi pramAdAdinA kimasau caturvidhAM bhASAM bhASate na vA? iti praznayannAha-sake Na'mityAdi, satyA'pi bhASA 16 zatake prajJaptiH kathaJcidbhASyamANA sAvadyA saMbhavatIti punaH pRcchati-'sakke Na'mityAdi, 'sAvajjati sahAvadyena-garhitakarmaNeti sAva | uddezaH 2 abhayadevI- dyA tAM 'jAhe gaMti yadA 'suhamakAyaMti sUkSmakAyaM hastAdikaM vastviti vRddhAH, anye tvAhuH-'suhumakAyaM ti vastram indrasya sayAvRtti 'ani jahittati 'apohya' adattvA, hastAdyAvRtamukhasya hi bhASamANasya jIvasaMrakSaNato'navadyA bhASA bhavati anyA tu | mygvaadi||701|| || sAvadyeti // zakramevAdhikRtyAha-'sake Na'mityAdi, 'mouddesae'tti tRtIyazate prathamodezake // tvAdi cato jIvANaM bhaMte ! kiM ceyakaDA kammA kajati aceyakaDA kammA kajaMti ?, goyamA! jIvANaM ceyakaDA 'cetaHkRtA kammA kajaMti no aceyakaDA kammA kajaMti, se keNa. bhaMte ! evaM buccai jAva kajjaMti ?, goyamA ! jIvANaM ni karmANi sU 569 AhArovaciyA poggalA boMdiciyA poggalA kalevaraciyA poggalA tahA 2NaM te poggalA pariNamaMti natthi aceyakaDA kammA samaNAuso!, duTTANesu dusejAsu dunnisIhiyAsu tahA 2 NaM te poggalA pariNamaMti nasthi aceyakaDA kammA samaNAuso!, AyaMke se vahAe hoti saMkappe se vahAe hoti maraNaMte se vahAe hoti tahA 2NaM te poggalA pariNamaMti natthi aceyakaDA kammA samaNAuso!, se teNaTeNaM jAva kammA kajaMti, evaM neratiyANavi evaM jAva vemaanniyaannN| sevaM bhaMte! sevaM bhaMte !jAva viharati (suutrN569)||16-2|| 18 // 701 // | anantaraM zakrasvarUpamuktaM, tacca karmato bhavatIti sambandhena karmasvarUpaprarUpaNAyAha-'jIvANa'mityAdi, 'ceyakaDakamma'tti cetaH-caitanyaM jIvasvarUpabhUtA cetanetyarthaH tena kRtAni-baddhAni cetaHkRtAni karmANi 'kajaMti'tti bhava For Personal & Private Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ ta kRtAni hanti, katham ? iti ceducyate-'jIvANati jIvAnAmeva nAjIvAnAm 'AhArovaciyA poggala'tti AhArarUpahai|tayopacitAH-sazcitA ye pudgalAH 'boMdiciyA poggala'tti iha bondiH-avyaktAvayavaM zarIraM tato bonditayA| citA ye pudgalAH, tathA 'kaDevaraciya'tti kaDevaratayA citA ye pudgalAH 'tahA tahA te puggalA pariNamaMti'tti | tena tena prakAreNa AhArAditayetyarthaH te pudgalAH pariNamanti, evaM ca karmapudgalA api jIvAnAmeva tathA 2 pariNamantItikRtvA caitanyakRtAni karmANi, ato nigamyate-'nathi aceyakaDA kammatti na bhavanti 'acetaHkRtAni' acaitanyakRtAni karmANi he zramaNa ! he AyuSman ! iti, athavA 'ceyakaDA kammA kajaMti'tti ceyaM-cayanaM caya ityarthaH bhAve yapratyayavidhAnAt tatkRtAni saJcayakRtAni pudgalasaJcayarUpANi karmANi bhavanti, katham ?, 'AhAro|vaciyA poggalA ityAdi, AhArarUpA upacitAH santaH pudgalA bhavanti, tathA bondirUpAzcitAH santaH pudgalA bhavanti, tathA kaDevararUpAzcitAH santaH pudgalA bhavanti, kiMbahunA ?, tathocchAsAdirUpatayA te pudgalAH pariNamanti cayAdeveti zeSaH, evaM ca na santi 'aceyakRtAni' asaJcayakRtAni karmANi AhArabondikaDevarapudgalavaditi / tathA 'duTThANesutti | zItAtapadaMzamazakAdiyukteSu-kAyotsargAsanAdyAzrayeSu 'dusejAsutti duHkhotpAdakavasatiSu 'dunnisIhiyAsu'tti duHkha-18 | hetusvAdhyAyabhUmiSu 'tathA 2' tena 2 prakAreNa bahuvidhAsAtotpAdakatayA 'te poggala'tti te kArmaNapudgalAH pariNamanti, |tatazca jIvAnAmevAsAtasambhavAttairevAsAtahetubhUtakarmANi kRtAni anyathA'kRtAbhyAgamadoSaprasaGgaH, jIvakRtatve ca teSAM cetaHkRtatvaM siddhamato nigamyate 'nathi aceyakaDA kamma'tti, ceyavyAkhyAnaM tvevaM nIyate-yato duHsthAnAdiSvasAtahetutayA yakRtAni pudgalasa pakaDA kammA kajati , AhArarUpA *ARUSAASAASAASAAC-RARO Jain Education Interational For Personal & Private Use Only
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- pudgalAH pariNamanti ato no'ceyakRtAni karmANi-nAsazcayarUpANi karmANi, asaJcayarUpANAmatisUkSmatvenAsAtotpAda-18 16 zatake prajJaptiH katvAsambhavAd viSalavavaditi, tathA 'Aryake'ityAdi, 'AtaGkaH' kRcchrajIvitakArI jvarAdiH 'se' tasya jIvasya 'vadhAyada uddezaH 3 abhayadevI- maraNAya bhavati, evaM 'saGkalpaH' bhayAdivikalpaH maraNAntaH-maraNarUpo'nto-vinAzo yasmAtsaH maraNAntaH-daNDAdidhAtaH, karmaprakRtiyA vRttiH2 tatra ca tathA 2' tena 2 prakAreNa vadhajanakatvena te 'pudgalAH' AtaGkAdijanakAsAtasaMvedanIyasambandhinaH 'pariNamanti' vedavedAdi |sU 570 // 702 // da vartante, evaM ca vadhasya jIvAnAmeva bhAvAd vadhahetavo'sAtavedyapudgalA jIvakRtAH atazcetaHkRtAni karmANi na santyacetaH kRtAni, ceyavyAkhyAnaM tu pUrvoktAnusAreNAvagantavyamiti // SoDazazate dvitiiyH||16-2|| dvitIyodezakAnte karmAbhihitaM, tRtIye'pi tadevocyate, ityevaMsambandhasyAsyedamAdisUtramrAyagihe jAva evaM payAsI-kati NaM bhaMte ! kammapayaDIo paNNattAo?, goyamA ! aTTha kammapayaDIo paNNattAo, taMjahA-nANAvaraNijjaM jAva aMtarAiyaM, evaM jAva vemaa0| jIve NaM bhaMte ! nANAvaraNijja kamma vedemANe kati kammapagaDIo vedeti ?, goyamA ! aDha kammappagaDIo, evaM jahA panavaNAe vedAbeuddesao so ceva niravaseso bhANiyaco, vedAbaMdhovi taheva, baMdhAvedovi taheva, baMdhAbaMdhovi taheva bhANiyabo jAva vemANiyANaMti / sevaM bhaMte !2 jAva viharati (sUtraM 570) // 'rAyagihe'ityAdi, 'evaM jahA pannavaNAe'ityAdi, 'veyAveuddesao'tti vede-vedane karmaprakRteH ekasyAH vedo-veda // 70 dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ namanyAsAM prakRtInAM yatroddezake'bhidhIyate sa vedAvedaH sa evoddezakaH-prajJApanAyAH saptaviMzatitamaM padaM vedAvedodezakaH || dIrghatA ceha saJjJAtvAt , sa caivamarthataH-gautama ! aSTa karmaprakRtIrvedayati sapta vA mohasya kSaye upazamai vA (zeSaghAtikSaye catasro vA ), evaM manuSyo'pi, nArakAdistu vaimAnikAnto'STAvevetyevamAdiriti / 'vedAbaMdhovi taheva'tti ekasyAH|| karmaprakRterveda-vedane anyAsAM kiyatInAM bandho bhavatIti pratipAdyate yatrAsau vedAbandha ucyate, so'pi tathaiva prajJApanAyAmivetyarthaH, sa ca prajJApanAyAM SaDviMzatitamapadarUpaH, evaM cAsau- kai NaM bhaMte ! kammappagaDIo paNNattAo?, goyamA ! aha kammapagaDIo paNNattAo, taMjahA -NANAvaraNaM jAva aMtarAiyaM, evaM neraiyANaM jAva vemANiyANaM |jiivennN bhaMte ! NANAvaraNija kammaM vedemANe kai kammapagaDIo baMdhai ?, goyamA ! sattavihabaMdhae vA avihabaMdhae vA chabihabaMdhae: vA egavihabaMdhae vA' ityAdi, tatrASTavidhabandhakaH pratItaH, saptavidhavandhakastvAyurbandhakAlAdanyatra, Savidhabandhaka AyurmohavarjAnAM sUkSmasamparAyaH, ekavidhabandhako vedanIyApekSayopazAntamohAdiH, 'baMdhAvedovi taheva'tti ekasyAH karmaprakRterbandhe satyanyAsAM kiyatInAM vedo bhavati ? ityevamartho bandhAveda uddezaka ucyate, so'pi tathaiva-prajJApanAyAmivetyarthaH, sa caprajJApanAyAM paJcaviMzatitamapadarUpaH, evaM cAsau-'kai NaM bhaMte !' ityAdi prAgiva, vizeSastvayaM-'jIve NaM bhaMte ! NANAvaraNija kammaM baMdhemANe kai kammapagaDIo veei ?, goyamA ! niyamA aThTha kasmappagaDIo veeI' ityAdi, 'baMdhAbaMdho'tti ekasyA bandhe'nyAsAM kiyatInAM bandhaH? iti yatrocyate'sau bandhAbandha ityucyate, sa ca prajJApanAyAM caturviMzatitamaM padaM, sa caiva-kaha NamityAdi tathaiva, vizeSaH punarayaM-'jIve NaM bhaMte ! NANAvaraNija kammaM baMdhemANe kai kammappagaDIo For Personal & Private Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyAvRttiH2 baMdhai ?, goyamA! sattavihabaMdhae vA aTTavihabaMdhae vA chabihabaMdhae vA' ityAdi, iha saGgrahagAthA kvacid dRzyate-"veyAveo 16 zatake paDhamo 1 veyAbaMdho ya bIyao hoi 2 / baMdhAveo taio 3 cautthao baMdhabaMdho u 4 // 1 // " iti // anantaraM bandhakriyA | | uddezaH3 | ukteti kriyAvizeSAbhidhAnAya prastAvanApUrvakamidamAha azabhchede / tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre annadA kadAyi rAyagihAo nagarAo guNasilAo ceiyAo paDinikkha kriyA sU 571 mati 2 bahiyA jaNavayavihAraM viharati, teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ulluyatIre nAmanagare hotthA vannao, tassaNaM | uluyatIrassa nagarassa bahiyA uttarapuracchime disibhAe ettha NaM egajaMbUe nAmaM cehae hotthA vannao, tae NaM || samaNe bhagavaM mahAvIre annadA kadAyi puvANuputviM caramANe jAva egajaMbUe samosaDhe jAva parisA paDigayA, bhaMtetti | bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI-aNagArassa NaM bhaMte ! || bhAviyappaNo chaTuMchaTTeNaM aNikkhitteNaM jAva AyAvemANassa tassa NaM puracchimeNaM avaDaM divasaM no kappati hatthaM vA pAdaM vA bAhaM vA UraM vA AuTTAvettae vA pasArettae vA, paJcacchimeNaM se avaDaM divasaM kappati hatthaM ||8 |vA pAdaM vA jAva UraM vA AuMTAvettae vA pasArettae vA, tassa NaM aMsiyAo laMbaMti taM ca veje adakkhuda IsiM pADeti isiM 2 aMsiyAo chiMdejA se nUNaM bhaMte ! je chiMdati tassa kiriyAM kajati jassa chijjati no // 703 // tassa kiriyA kajjai NaNNatthegeNaM dhammaMtarAieNaM ?, haMtA goyamA ! je chiMdati jAva dhmmNtraaennN| sevaM bhaMte! sevaM bhaMteti // (sUtraM 571) // 16-3 // . COSASCOSTURAS For Personal & Private Use Only www.iainelibrary.org
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'tae Na' mityAdi // 'puracchimeNaM' ti pUrvabhAge - pUrvAhne ityarthaH 'avaddhaM' ti apagatArddhamarddhadivasaM yAvat na kalpate hastAdyAkuNTayituM kAyotsargavyavasthitatvAt 'paccacchi meNaM'ti pazcimabhAge 'avaddhaM divasaM ti dinArddha yAvat kalpate hastAdyAkuNTayituM kAyotsargAbhAvAt, etacca cUrNyanusAritayA vyAkhyAtaM, 'tassa ya'tti tasya punaH sAdhorevaM kAyotsargAbhigrahavataH 'aMsiyAo 'tti arzAsi tAni ca nAsikAsatkAnIti cUrNikAra', 'taM ca'tti taM cAnagAraM kRtakAyotsarga lambamAnArzasam 'adakkhu' ti adrAkSIt, tatazcArzasAM chedArthaM 'IsiM pADe 'ti tamanagAraM bhUmyAM pAtayati, nApAtitasyArzazchedaH kartta zakyata iti, 'tassa' pti vaidyasya 'kriyA' vyApArarUpA sA ca zubhA dharmabuddhyA chindAnasya lobhAdinA tvazubhA 'kriyate' | bhavati 'jassa chijjai' tti yasya sAdhorarzAsi chidyante no tasya kriyA bhavati nirvyApAratvAt kiM sarvathA kriyAyA abhAvaH 1, naivamata Aha-- 'nannatthe'tyAdi, neti yo'yaM niSedhaH so'nyatraikasmAddharmAntarAyAd, dharmAntarAyalakSaNakriyA tasyApi bhavatIti bhAvaH, dharmAntarAyazca zubhadhyAnavicchedAdarzazchedAnumodanAdveti // SoDazazate tRtIyaH // 16-3 // anantaroddezake'nagAravaktavyatoktA, caturthe'pyasAvevocyate ityevaMsambaddhasyAsyedamAdisUtram - rAyagihe jAva evaM vayAsI - jAvatiyannaM bhaMte ! annahalAyae samaNe niggaMthe kammaM nijjareti evatiyaM kammaM naraesa neratiyANaM vAseNa vA vAsehiM vA vAsasaehiM vA khavati ?, No tiNaTThe samaTThe, jAvatiyaNNaM bhaMte ! cautthabhattie samaNe niggaMthe kammaM nijareti evatiyaM kammaM naraesa neraiyA vAsasaeNaM vA vAsasaehiM vA For Personal & Private Use Only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ OOCR vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH // 704 // OSSRISOSTOSAS tos vAsasahassehiM vA vAsasayasahassehiM (Na) vA khaviyaMti?, No tiNaDhe samaDhe, jAvatiyannaM bhaMte ! chaTThabhattie samaNe 16 zatake niggaMthe kammaM nijareti evatiyaM kammanaraesuneraiyA vAsasahasseNa vA vAsasahassehiM vA vAsasayasahasseNa (hiM) | uddezaH4 vA khavayaMti ?, No tiNaDhe samaDhe, jAvatiyannaM bhaMte ! aTThamabhattie samaNe niggaMthe kammaM nijareti evatiyaM | annaglAya| kammaM naraesu neratiyA vAsasayasahasseNa vA vAsasayasahassehiM vA vAsakoDIe vA khavayaMti, no tiNaDhe kacaturthAdi samaDe, jAvatiyannaM bhaMte ! dasamabhattie samaNe niggaMthe kammaM nijareti evatiyaM kammaM naraesu neratiyA vAsa bhiH karmakSakoDIe vA vAsakoDIhiM vA vAsakoDAkoDIe vA khavayaMti ?, no tiNaDhe samaDhe, se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai diyaHsU 572 jAvatiyaM annailAtae samaNe niggaMdhe kammaM nijareti evatiyaM kammaM naraema neratiyA vAseNa vA vAsehiM vA vAsasaeNa vA (jAva) vAsa(saya)sahasseNa vA nokhavayaMti jAvatiyaM cautthabhattie, evaM taM ceva puSabhaNiyaM uccAreyacaM jAva vAsakoDAkoDIe vA nokhavayaMti ?, goyamA! se jahAnAmae-keha purise junne jarAjajariyadehe siDhilatayAvalitaraMgasaMpiNaddhamatte paviralaparisaDiyadaMtaseDhI upahAbhihae taNhAbhihae Aure bujhie pibAsie dubbale kilaMte emaM mahaM kosaMbagaMDiyaM sukaM jaDilaM maMThillaM cikkaNaM vAiddhaM apattithaM muMDeNa parasumA apakamajjA, tae NaM se purise mahaMtAI 2 saddAI kareha no mahatAI 2 dalAI avadAlei, ebAmeca goSamA ! meraiyANaM // 704 // |pAcA kammA mADIkayAI cikaNIkayAI evaM jahA chaTTasae jAba no mahApajavasANA bhacaMti, se jahAnAmae keI purile ahikararSi AuDemANe mahayA nAva no mahApaJjabasANA bhavaMti, se jahAnAmae ke purise For Personal & Private Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ taruNe balabaM jAva mehAvI niuNasippovagae egaM mahaM sAmaligaMDiyaM ullaM ajaDilaM agaMThillaM acikkaNaM avAiddhaM sapattiyaM tikkheNa parasuNA akkamejA, tae NaM se NaM purise no mahaMtAI 2 saddAI kareti mahaMtAI 2 dalAI avaddAleti, evAmeva goyamA! samaNANaM niggaMdhANaM ahAbAdarAI kammAI siDhilIkayAI NiTThiyAI kayAI jAva khippAmeva parividdhatthAI bhavaMti jAvatiyaM tAvatiyaM jAva mahApajjavasANA bhavaMti, se jahA vA kei purise mukkataNahatthagaM jAyateyaMsi pakkhivejA evaM jahA chaTThasae tahA ayokavallevi jAva mahApa0 bhavaMti, se teNaTeNaM goyamA! evaM buccai jAvatiyaM annailAyae samaNe nigmaMthe kammaM nitaM ceva jAva vAsako DAkoDIe vA no khavayaMti // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! jAva viharai // (sUtraM 572) // 16-4 // __'rAyagihe'ityAdi, 'annagilAyate'tti annaM vinA glAyati-glAno bhavatItyannaglAyakaH pratyagrakUrAdiniSpattiM yAvad bubhukSAturatayA pratIkSitumazaknuvan yaH paryuSitakUrAdi prAtareva bhuGkte kUragahukaprAya ityarthaH, cUrNikAreNa tu niHspRhattvAt 'sIyakUrabhoI aMtapaMtAhAro'tti vyAkhyAtaM, atha kathamidaM pratyAyyaM yaduta nArako mahAkaSTApanno mahatA'pi kAlena tAvatkarma na kSapayati yAvatsAdhuralpakaSTApanno'lpakAleneti ?, ucyate, dRSTAntataH, sa cAyaM-se jahAnAmae ke purise'tti yatheti dRSTAnte nAma-sambhAvane e ityalaGkAre 'se'tti sa kazcitpuruSaH 'junnetti jIrNaH-hAnigatadehaH, sa ca kAraNavazAdavRddhabhA-| ve'pi syAdata Aha-'jarAjajariyadehe'tti vyaktaM, ata eva 'siDhila(ttatavAlitaraMgasaMpiNaddhamattetti zithilatayA tvacAvalItarakaizca sapinaddha-pariNataM gAtraM-deho yasya sa tathA 'paviralaparisaDiyadaMtaseDhi'tti praviralA:-kecit kvacicca mahAkaSTApanno mahatA ucyate, dRSTAntataH, tyalaGkAre se For Personal & Private Use Only
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA-8 parizaTitA daMtA yasyAM sA tathAvidhA zreNirdantAnAmeva yasya sa tathA 'Aure'tti AturaH-duHsthaH 'jhujhie'tti bubhukSitaH16 zatake prajJaptiH jhurita iti TIkAkAraH 'dubbale'tti balahInaH 'kilaMtetti manaHklamaM gataH,evaMrUpo hi puruSazchedane'samartho bhavatItyevaM vize- | uddezaH5 abhayadevI- |SitaH, 'kosaMbagaMDiyaMti 'kosaMbatti vRkSavizeSastasya gaNDikA-khaNDavizeSastAM 'jaDilaM'ti jaTAvatIM valitodvalitAmiti zakrasyASToyA vRttiH24 vRddhAH 'gaMThillaM'ti granthimatI 'cikkaNaM'ti zlakSNaskandhaniSpannAM 'vAiddhanti vyAdigdhAM-viziSTadravyopadigdhAM vakrAmiti tkSiptapraznAH | sU 573 // 705 // vRddhAH 'apattiyaMti apAtrikAm-avidyamAnAdhArAm , evambhUtA ca gaNDikA duzchedyA bhavatItyevaM vizeSitA, tathA pariNamamAparazurapi muNDaH-acchedako bhavatIti muNDa iti vizeSitaH, zeSaM tUddezakAntaM yAvat SaSThazatavadvyAkhyeyamiti // SoDaza laNAH pariNazate cturthH||16-4|| patA:sU574 COMCOCALSAMASSASSOOS caturthoddezake nArakANAM karmanirjaraNazaktisvarUpamuktaM, paJcame tu devasyAgamanAdizaktisvarUpamucyate ityevaMsambaddhasyAsyedamAdisUtram| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ullayatIre nAmaM nagare hotthA vannao, egajaMbUe ceie vannao, teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sAmI samosaDhe jAva parisA pajuvAsati, teNaM kAleNaM 2 sake deviMda devarAyA vajapANI evaM jaheva 4|| bitiyauddesae taheva diveNaM jANavimANeNaM Agao jAva jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai 2] jAva namaMsittA evaM vayAsI-deve NaM bhaMte ! mahaDDie jAva mahesakkhe bAhirae poggale apariyAittA pabhU // 705 // For Personal & Private Use Only
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ SHUSURARASURA Agamittae ?, no tiNaDhe samajhe, deve NaM bhaMte ! mahaDDie jAva mahesakkhe bAhirae poggale pariyAittA pabhU Agamittae ?, haMtA pabhU, deve NaM bhaMte!mahaDDie evaM eeNaM abhilAvaNaM gamittae 2 evaM bhAsittae vA vAgarittae vA 3 ummisAvettae vA nimisAvettae vA 4 AuTTAvettae vA pasArettae vA 5 ThANaM vA sejjaM vA hai nisIhiyaM vA ceittae vA 6 evaM viuvittae vA7 evaM pariyArAvettae vA 8 jAva haMtA pabhU, imAiM aha ukkhittapasiNavAgaraNAI pucchai, imAI 2 saMbhaMtiyavaMdaNaeNaM vaMdati saMbhaMtiya02 tameva divaM jANavimANaM durUhati 2 jAmeva disaM pAunbhUe tAmeva disaM paDigae (sUtraM 573) // bhaMtetti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdati namaMsati 2 evaM vayAsI-annadA NaM bhaMte ! sakke deviMde devarAyA devANuppiyaM vaMdati namaMsati sakkAreti jAva pajuvAsati, kiNhaM bhaMte ! aja sake deviMde devarAyA devANuppiyaM aha ukkhittapasiNavAgaraNAI | pucchai2 saMbhaMtiyavaMdaNaeNaM vaMdati NamaMsatira jAva paDigae ?,goyamAdi samaNe bhagavaM ma.bhagavaM goyamaM evaM vayA sI-evaM khalu goyamA ! teNaM kAleNaM2 mahAmukke kappe mahAsAmANe vimANe do devA mahaDDiyA jAva mahesakkhA| egavimANaMsi devattAe uvavannA, taM0-mAyimicchadihiuvavannae ya amAyisammadihiuvavannae ya, tae NaM se || mAyimicchAdihiuvavannae deve taM amAyisammadihiuvavannagaM devaM evaM vayAsI-pariNamamANA poggalA no pariNayA apariNayA pariNamaMtIti poggalA no pariNayA apariNayA,tae NaM se amAyisammadiTTIuvavannae deve taMdra mAyimicchadiTThIuvavannagaM devaM evaM vayAsI-pariNamamANA poggalA pariNayA no apariNayA pariNamaMtIti SASAURICORSAIG For Personal & Private Use Only
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- poggalA pariNayA no apariNayA, taM mAyimicchadiTThIuvavannagaM evaM paDihaNai 2 ohiM pauMjai ohiM 2 mamaM 16 zatake prajJaptiH ohiNA Abhoei mamaM 2 ayameyArUve jAva samuppanjitthA-evaM khalu samaNe bhagavaM mahAvIre jaMbuddIve 24aa uddezaH 5 abhayadevI- jeNeva bhArahe vAse jeNeva ulluyatIre nagare jeNeva egajaMbue ceie ahApaDirUvaM jAva viharati, taM seyaM khalu me pariNamamAyAvRttiH2 samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdittA jAva pajuvAsittA imaM eyArUvaM vAgaraNaM pucchittaettikaTTha evaM saMpehei evaM NAH prinn||706|| |saMpehittA cauhivi sAmANiyasAhassIhiM pariyAro jahA sUriyAbhassa jAva nigghosanAiyaraveNaM jeNeva jaMbu tAHsU574 | gaGgadattakRdIve 2 jeNeva bhArahe vAse jeNeva ulluyAtIre nagare jeNeva egajaMbue ceie jeNeva mamaM aMtiyaM teNeva pahArettha taMvandanAdi gamaNAe, tae NaM se sake deviMde devarAyA tassa devassa taM divaM devaDhei divaM devajutiM divaM devANubhAgaM divaM sU 575 teyalessaM asahamANe mamaM aTTha ukkhittapasiNavAgaraNAI pucchaha saMbhaMtiya jAva paDigae (sUtraM 574) jAvaM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre bhagavao goyamassa eyamaDhe parikaheti tAvaM ca NaM se deve taM desaM havamAgae, tae |NaM se deve samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto vaMdati namaMsati 2 evaM vayAsI-evaM khalu bhaMte ! mahAmukke kappe mahAsAmANe vimANe ege mAyimicchadihiuvavannae deve mamaM evaM vayAsI-pariNamamANA poggalA no parikR NayA apariNayA pariNamaMtIti poggalA no pariNayA apariNayA, tae NaM ahaM taM mAyimicchadihiuvavannagaM // 706 // devaM evaM vayAsI-pariNamamANA poggalA pariNayA no apariNayA pariNamaMtIti poggalA pariNayA No apariNayA, se kahameyaM bhaMte ! evaM 1, gaMgadattAdisamaNe bhagavaM mahAvIre maMgadattaM evaM bayAsI-ahaMpi paM gaMgadattA! For Personal & Private Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ SAHASR evamAikkhAmi 4 pariNamamANA poggalA jAva no apariNayA saccamese ahe,tae NaM se gaMgadatta deve samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM eyamaTuM socA nisamma haDatuDe samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdati namaM0 2 naccAsanne jAya pajjuvAsati, tae NaM samaNe bha0mahAvIre gaMgadattassa devassa tIse ya jAva dhamma parikahei jAva ArAhae| bhavati, tae NaM se gaMgadatte deve samaNassa bhagavao0 aMtie dhammaM socA nisamma hahatuDhe uThAe uTheti u01samaNaM bhagavaM mahAvIra vaMdati namaMsati 2 evaM vayAsI-ahaNhaM bhaMte ! gaMgadatte deve kiM bhavasiddhie abhavasiddhie ? evaM jahA sUriyAbho jAva battIsativihaM naTTavihaM uvadaMseti uva. 2 jAva tAmeva disaM piDigae (sUtraM 575) // teNa'mityAdi, iha sarvo'pi saMsArI bAhyAn pudgalAnanupAdAya na kAJcit kriyAM karotIti siddhameva, kintu devaH kila kAmaharddhikaH, maharddhikatvAdeva ca gamanAdikriyAMmA kadAcit kariSyatIti sambhAdhanAyAM zakraH praznaM cakAra-'deve NaM bhaMte !|| | ityAdi, 'bhAsittae vA vAgarittae vati bhASituM-vaktuM vyAkarttam-uttaraM dAtumityanayorvizeSaH, praznazcAyaM tRtIyaH, unmeSAdizcaturthaH, AkuNTanAdiH paJcamaH, sthAnAdiH SaSThaH, vikurvitumiti saptamaH, paricArayitumaSTamaH 8 'ukkhittapasiNavAgaraNAIti utkSisAnIvokSitAni-avistAritasvarUpANi pracchanIyatvAtpraznAH vyAkriyamANatvAcca vyAkaraNAni yAni tAni tathA 'saMbhaMtiyavaMdamaevaM ti sambhrAntiH sambhramaH autsukya tayA nivRttaM sAmbhrAntikaM yadvandanaM tattathA tena / 'pariNamamAyA pogyalA mo pariNatti vartamAnAtItakAlayorvirodhAdata evAha-apariNaya'tti, ihaivopapattimAha ANAMA For Personal & Private Use Only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 707 // | pariNamantIti kRtvA no pariNatAste vyapadizyanta iti mithyAdRSTivacanaM, samyagdRSTiH punarAha - 'pariNamamANA poggalA| pariNayA no apariNaya'tti, kutaH 1 ityAha-pariNamantItikRtvA pudgalAH pariNatA no apariNatAH, pariNamantIti hi yaducyate tatpariNAmasadbhAve nAnyathA'tiprasaGgAt, pariNAmasadbhAve tu pariNamantIti vyapadeze pariNatatvamavazyaMbhAvi, yadi hi | pariNAme satyapi pariNatatvaM na syAttadA sarvadA tadabhAvaprasaGga iti / 'parivAro jahA sUriyAbhasse' tyanenedaM sUcitaM'tihiM parisAhiM sattahiM aNiehiM sattahiM aNiyAhivaIhiM solasahiM AyarakkhadevasAhassIhiM annehi ya bahUhiM mahAsAmANavimANavAsIhiM vemANiehiM devehiM saddhiM saMparivuDe' ityAdi / 1 bhaMtetti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM jAva evaM vayAsI-gaMgadattassa NaM bhaMte / devassa sA divA | devaDDI divA devajutI jAva aNuSpaviTThA ?, goyamA ! sarIraM gayA sarIraM aNuppaviTThA kUDAgArasAlAdihaMto jAba sarIraM annuppvitttthaa| aho NaM bhaMte ! gaMgadatte deve mahaTThie jAva mahesakkhe ?, gaMgadatteNaM bhaMte ! deveNaM | sA divA devaDI divA devajuttI kiNNA laddhA jAva gaMgadatteNaM deveNaM sA divA devaDI jAva abhisamannAgayA ?, goyamAdI samaNe bhagavaM mahAvIre bhagavaM goyamaM evaM vayAsI evaM khalu goyamA ! teNaM kAleNaM 2 iheva jaMbu| dIve 2 bhArahe vAse hatthiNApure nAma nagare hotthA vannao, sahasaMbavaNe ujjANe vannao, tattha NaM hatthiNApure nagare gaMgadatte nAmaM gAhAvatI parivasati aDDhe jAva aparibhUe, teNaM kAleNaM 2 muNisuvae arahA Adigare jAva saGghannU saGghadarisI AgAsagaeNaM cakkaNaM jAva pakaDijamANeNaM pa0 sIsagaNasaMparivuDe pucANupudhiM For Personal & Private Use Only 16 zatake uddezaH 5 gaGgadattapUbhavAdi sU 576 // 707 //
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ caramANe gAmANugAmaM jAva jeNeva sahasaMbavaNe ujANe jAva viharati parisA niggayA jAva pajjuvAsati, tae NaM se gaMgadatte gAhAvatI imIse kahAe laTTe samANe haTTatu jAva kayabalijAva sarIre sAo gihAo paDinikkhamati 2pAyavihAracAreNaM hatthiNAgapuraM nagaraM majhamajjheNaM niggacchati 2 jeNeva sahasaMbavaNe ujANe jeNeva muNisubbae arahA teNeva uvAgacchai 2 muNisuvvayaM arahaM tikkhutto A0 2 jAva tivihAe pajuvAsaNAe pajjuvAsati, tae NaM muNisubbae arahA gaMgadattassa gAhAvatissa tIse ya mahatijAva parisA paDigayA, tae NaM se gaMgadatte gAhAvatI muNisuvvayassa arahao aMtiyaM dhammaM socA nisamma haTTatuTTa0 uThAe udyati 2 muNisuvvayaM arahaM vaMdati namaMsati vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI-saddahAmi NaM bhaMte ! niggaMthaM pAvayaNaM jAva sejaheyaM tujjhe vadaha, jaM navaraM devANuppiyA! jeTTaputtaM kuTuMbe ThAvemi tae NaM ahaM devANuppiyANaM aMtiyaM muMDe jAva pavayAmi, ahAsuhaM devANuppiyA ! mA paDibaMdhaM, tae NaM se gaMgadatte gAhAvaI muNimukhaeNaM arahayA evaM vutte samANe haTTatuTTa. muNisuvvayaM arihaM vaMdati na0 2 muNisuvayassa arahao aMtiyAo sahadasaMbavaNAo ujANAo paDinikkhamati pa02 jeNeva hatthiNApure nagare jeNeva sae gihe teNeva uvA02 viulaM asaNaM pANaM jAva uvakkhaDAveti u02mittaNAtiNiyagajAva AmaMteti AmaMtettA tao pacchA pahAe | jahA pUraNe jAva jeTTaputtaM kuTuMbe ThAveti taM mittaNAti jAva jeTTaputtaM ca Apucchati A02 purisasahassavAhaNi sIyaM durUhati purisasaha 2 mittaNAtiniyagajAva parijaNeNaM jeTTaputteNa ya samaNugammamANamagge sabi USHOSHISHISHIATSUSTASOS AAAAAAAAA-MAKA For Personal & Private Use Only
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- DDIe jAvaNAditaraveNaM hathiNAgapuraM majjhamajjheNaM niggacchada ni02 jeNeva sahasaMbavaNe ujjANe teNeva | 16 zatake prajJaptiH uvA02 chattAdite titthagarAtisae pAsati evaM jahA udAyaNo jAva sayameva AbharaNaM muyai sa02 saya- dA uddezaH5 abhayadevI meva paMcamuTTiyaM loyaM kareti sa02 jeNeva muNisubbae arahA evaM jaheva udAyaNo taheva pacaie, taheva ekkArasa | gaGgadattapUyA vRttiH2) | aMgAI ahijai jAva mAsiyAe saMlehaNAe sarhi bhattAI aNasaNAe jAva chedeti sahi bhattAiM0 2 Alo vaibhavAdi // 708 // iyapaDikaMte samAhipatte kAlamAse kAlaM kiccA mahAsukke kappe mahAsAmANe vimANe uvavAyasabhAe deva sU 576 sayaNijasi jAva gaMgadattadevattAe uvavanne, tae NaM se gaMgadatte deve ahuNovavannamettae samANe paMcavihAe pajattIe pajjattibhAvaM gacchati, taMjahA-AhArapajjattIe jAva bhAsAmaNapajjattIe, evaM khalu goyamA ! gaMgadatteNaM deveNaM sA divA devaDDI jAva abhisamA gaMgadattassa NaM bhaMte ! kevatiyaM kAlaM ThitI pannattA?, goyamA ! sattarasasAgarovamAI ThitI, gaMgadatte NaM bhaMte ! deve tAo devalogAo AukkhaeNaM jAva mahAvi. vAse sijjhihiti jAva aMtaM kAhiti // sevaM bhaMte ! 2tti // (sUtraM 576) // .16-5 // __'divaM teyalessaM asahamANe'tti iha kila zakraH pUrvabhave kArtikAbhidhAno'bhinavazreSThI babhUva gaGgadattastu jIrNaH zreSThIti, tayozca prAyo matsaro bhavatItyasAvasahanakAraNaM saMbhAvyata iti, 'evaM jahA sUriyAbho'tti anenedaM sUcita-5 // 708 // 'sammAdiTThI micchAdiTThI parittasaMsArie aNaMtasaMsArie sulabhabohie dullabhabohie ArAhae virAhae carime acarime' || ityAdIti // poDazazatasya paJcamoddezaH paripUrNatAM praaptH||16-5|| For Personal & Private Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ ROSHOSHIRISAU paJcamodezake gaGgAdattasya siddhiruktA, sA ca bhavyAnAM keSAJcit svamenApi sUcitA bhavatIti svamasvarUpaM SaSThenocyate ityevaMsambandhasyAsyedamAdisUtram___ kativihe NaM bhaMte ! suviNadaMsaNe paNNatte ?, goyamA ! paMcavihe suviNadasaNe paNNatte, taMjahA-ahAtace |payANe ciMtAsuviNe tavivarIe avattadaMsaNe // sutte NaM bhaMte ! suviNaM pAsati jAgare suviNaM pAsati suttajAgare suviNaM pAsati ?, goyamA ! no sutte suviNaM pAsai no jAgare suviNaM pAsai suttajAgare suviNaM pAsaha // jIvA gaM bhaMte ! kiM suttA jAgarA suttajAgarA ?, goyamA ! jIvA suttAdhi jAgarAvi suttajAga-1 rAvi, neraiyA NaM bhaMte ! kiM suttA ? pucchA, goyamA neraiyA suttA no jAgarA no suttajAgarA, evaM jAva| || cariMdiyA, paMciMdiyatirikkhajoNiyA NaM bhaMte ! kiM suttA0 pucchA, goyamA ! suttA no jAgarA suttajAga-| rAvi, maNussA jahA jIvA, vANamaMtarajoisiyavemANiyA jahA neraiyA // (sUtraM 577) // saMvuDe NaM bhaMte ! suviNaM pAsai asaMvuDe suviNaM pAsai saMvuDAsaMvuDe suviNaM pAsai ?, goyamA ! saMvuDevi suviNaM pAsai asaMvuDevi suviNaM pAsai saMvuDAsaMvuDevi suviNaM pAsai, saMvuDe suviNaM pAsati ahAtacaM pAsati, asaMvuDe suviNaM pAsati tahAvita hojjA annahA vA taM hojA, saMkhuDAsaMvaDe suviNaM pAsati evaM ceva // jIvA NaM bhaMte ! ki saMbuDA asaMbuDA saMbuDAsaMbuDA?, goyamA! jIvA saMbuDAvi asaMbuDAvi saMbuDAsaMbuDAvi, evaM jaheva suttANaM| daMDao taheva bhaanniyo| kati NaM bhaMte ! suviNA paNNattA, goyamA ! bAyAlIsaM suviNA pannattA, kahaNaM R IACHIA For Personal & Private Use Only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- bhaMte ! mahAsuviNA paNNattA?, goyamA! tIsaM mahAsuviNA paNNattA, kati NaM bhaMte ! savasuviNA paNNattA ?, 416 zatake prajJaptiH goyamA ! bAvattari savasuviNA paNNattA / titthayaramAyaro NaM bhaMte ! titthagaraMsi gambhaM vakkamamANaMsi kati uddezaH 6 abhayadevI suptAdiddamahAsuviNe pAsittANaM paDibujhaMti ?, goyamA! titthayaramAyaro NaM titthayaraMsi gambhaM vakamamANaMsi eesiM* yA vRttiH2 zyasvamabhetIsAe mahAsuviNANaM ime coddasa mahAsuviNe pAsittANaM paDibujhaMti, taM0-gayausabhasIhaabhiseyajAva dAH sU577 // 709 // sihiM ca / cakkavahimAyaro NaM bhaMte ! cakkavahisi gambhaM vakkamamANaMsi kati mahAsumiNe pAsittA gaMTU saMvRtAdI. paDibujhaMti ?, goyamA!cakkavahimAyarocakavahisijAva vakkamamANaMsi eesiM tIsAe mahAsu0 evaM jahA ti- nAM satyasva. sthagaramAyaro jAva sihiM ca / vAsudevamAyaro NaM pucchA, goyamA ! vAsudevamAyaro jAva vakkamamANaMsi matAdi72 eesiM coddasaNhaM mahAsuviNANaM annayare satta mahAsuviNe pAsittANaM pddibu0| baladevamAyaro vA NaM pucchA, | svapnAzca sU goyamA ! baladevamAyaro jAva eesiM coddasaNhaM mahAsuviNANaM annayare cattAri mahAsuviNe pAsittA NaM| 578 vIra dRSTAH10sva paDi0 / maMDaliyamAyaro NaM bhaMte ! pucchA0, goyamA! maMDaliyamAyaro jAva eesiM codasaNhaM mahAsu0 mAH sU579 annayaraM egaM mahaM suviNaM jAva paDibu0 (sUtraM 578) // samaNe bha0 mahAvIre chaumatthakAliyAe aMtimarA| iyaMsi ime dasa mahAsuviNe pAsittANaM paDibuddhe, taM0-egaM ca NaM mahaM ghorarUvadittadharaM tAlapisAyaM suviNe // 709 // hA parAjiyaM pAsittANaM paDibuddhe 1 egaM ca NaM mahaM sukillapakkhagaM puMsakoilaM suviNe pAsi02 egaM ca NaM mahaM cittavicittapakkhagaM puMsakoilagaM suviNe pAsittA NaM paDibuddhe 3 egaM ca NaM mahaM dAmadugaM savarayaNAmayaM suviNe Jan Education International For Personal & Private Use Only
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ ASSALAMUASSAX pAsittA0 4 egaM ca NaM mahaM seyagovaragaM suviNe pA05 egaM ca NaM mahaM paumasaraM savao samaMtA kusumiya0 suviNe0 6 egaM ca NaM mahaM sAgaraM ummIvIyIsahassakaliyaM bhuyAhiM tinnaM suviNe pAsittA07 egaM ca NaM mahaM diNayaraM teyasA jalaMtaM suviNe pAsai08 egaM ca NaM mahaM hariveruliyavannAbhaNaM niyageNaM aMteNaM mANusuttaraM pavayaM savao samaMtA AveDhiyaM pariveDhiyaM suviNe pAsittANaM paDivuddhe 9 egaM ca NaM mahaM maMdare pacae maMdaracUliyAe uvariM sIhAsaNavaragayaM appANaM suviNe pAsittA NaM paDibuddhe 10 / jaNaM samaNaM bhagavaM ma0 egaM | ghorarUvadittadharaM tAlapisAyaM suviNe parAjiyaM pA0 jAva paDibuddhe taNNaM samaNeNaM bhagavayA mahA. mohaNijje kamme mUlAo ugdhAyie 1 jannaM samaNe bha0 ma0 egaM mahaM sukillajAva paDibuddhe taNNaM samaNe bha0 ma0 sukkajjhANovagae viharati, jaNaM samaNe bha0ma0 egaM mahaM cittavicittajAva paDibuddhe taNNaM samaNebha0ma0vicitaM / | sasamayaparasamaiyaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM Aghaveti pannaveti paraveti daMseti nidaMseti uvadaMseti, taMjahA| AyAraM sUyagaDaM jAva dihivAyaM 3, japaNaM samaNe bha0 ma0 egaM mahaM dAmadugaM sabarayaNAmayaM suviNe pAsittANaM |paDibuddhe taNNaM samaNe bha0 ma0 duvihaM dhamma pannaveti, taM0-AgAradhamma vA aNAgAradhamma vA 4, japaNaM samaNe bha0 ma0 egaM mahaM seyagovaragaM jAva paDibuddhe taNNaM samaNassa bha0 ma0 cAucaNNAinne samaNasaMghe, taM0-samaNA |samaNIo sAvayA sAviyAo5, jaNNaM samaNe bha0 ma0 egaM mahaM paumasaraM jAva paDibuddhe taNNaM samaNe jAva vIre cauvihe deve pannaveti, taM0-bhavaNavAsI vANamaMtare jotisie vemANie 6, jannaM samaNe bhaga0 ma0 egaM For Personal & Private Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- mahaM sAgaraM jAva paDibuddhe tannaM samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM aNNAdIe aNavadagge jAva saMsArakatAre tinne 7, 16 zatake prajJaptiH jannaM samaNe bhagavaM ma0 egaM mahaM diNayaraM jAva paDibuddhe tannaM samaNassa bha0 ma0 arNate aNuttare ni0ni0 ka0 uddezaH6 abhayadeSI-3 paDi0 kevala daMsa0 samuppanne 8, jaNNaM samaNe Ava vIre egaM mahaM hariveruliya jAva paDibu. taNNaM samaNassa svamAdhiyA vRttiH2] tabha0 ma0 orAlA kittivannasaddasiloyA sadevamaNuyAsure loe paribhamaMti-iti khalu samaNe bhagavaM mahAvIre kAraH iti09, jannaM samaNe bhagavaM mahAvIre maMdare pavae maMdaracUliyAe jAva paDibuddhe taNaM samaNe bhagavaM mahAvIre // 710 // sadevamaNuAsurAe parisAe majhagae kevalI dhammaM Aghaveti jAva uvadaMseti // (579) // 'kAvihe'ityAdi, 'suviNadaMsaNe'tti svapnasya-svApakriyAnugatArthavikalpasya darzanaM-anubhavanaM, tacca svapnabhedAtpaJcavidhamiti, "ahAtace ti yathA-yena prakAreNa tathya-satyaM tattvaM vA tena yo vartate'sau yathAtathyo yathAtattvo vA, sa ca dRSTA visaMvAdI phalAvisaMvAdIvA, tatra dRSTArthAvisaMvAdI svapnaH kila ko'pi svapnaM pazyati yathA mahyaM phalaM haste dattaM jAgarita-18 stathaiva pazyatIti, phalAvisaMvAdI tu kila ko'pi govRSakuJjarAdyArUDhamAtmAnaM pazyati buddhazca kAlAntare sampadaM labhata iti, 'payANe tti pratanana pratAno-vistArastadrUpaH svamo yathAtathyaH tadanyo vA pratAna ityucyate, vizeSaNakRta eva cAnayorbhadaH, evamuttaratrApi, 'ciMtAsumiNe'tti jAgradavasthasya yA cintA-arthacintanaM tatsaMdarzanAtmakaH svamazcintAsvapnaH, 'tavivarIya'tti // 710 // | yAdRzaM vastu svame dRSTaM tadviparItasyArthasya jAgaraNe yatra prAptiH sa tadviparItasvapno yathA kazcidAtmAnaM medhyaviliptaM svame | pazyati jAgaritastu medhyamartha kaMcana prApnotIti, anye tu tadviparItamevamAhuH-kazcit svarUpeNa mRttikAsthalamArUDhaH svapne NAGAR Jan Education International For Personal & Private Use Only
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ ca pazyatyAtmAnamazvArUDhamiti, 'avattadaMsaNe'tti avyakta-aspaSTaM darzanaM-anubhavaH svapnArthasya ytraasaavvyktdrshnH|| svamAdhikArAdevedamabhidhAtumAha-'sutte NamityAdi, 'suttajAgare'tti nAtisupto nAtijAgradityarthaH, iha supto jAgarazca dravyabhAvAbhyAM syAttatra dravyato nidrApekSayA bhAvatazca viratyapekSayA, tatra ca svamavyatikaro nidrApekSa uktaH, atha viratya| pekSayA jIvAdInAM paJcaviMzateH padAnAM suptatvajAgaratve prarUpayannAha-'jIvA Na'mityAdi, tatra 'suttatti sarvaviratirUpanaizcayikaprabodhabhAvAt 'jAgara'tti sarvaviratirUpapravarajAgaraNasadbhAvAt 'suttajAgara'tti aviratirUpasuptaprabuddhatAsadbhA| vAditi // pUrva svamadraSTAra uktAH, atha svamasyaiva tathyAtathyavibhAgadarzanArtha tAnevAha-saMbuDe 'mityAdi, 'saMvRtaH' niruddhAzravadvAraH sarvavirata ityarthaH, asya ca jAgarasya ca zabdakRta eva vizeSaH, dvayorapi sarvaviratAbhidhAyakatvAt kintu jAgaraH sarvaviratiyukto bodhApekSayocyate saMvRtastu tathAvidhabodhopetasarvaviratyapekSayeti, 'saMbuDe NaM suviNaM pAsai ahA. tacaM pAsai'tti satyamityarthaH, saMvRtazceha viziSTatarasaMvRtatvayukto grAhyaH sa ca prAyaH kSINamalatvAt devatA'nugrahayuktatvAcca 18|satyaM svamaM pazyatIti // anantaraM saMvRtAdiH svapnaM pazyatItyuktamatha saMvRtatvAdyeva jIvAdiSu darzayannAha-'jIvA Na'mi-15 tyAdi // svapmAdhikArAdevedamAha-kai Na'mityAdi, 'bAyAlIsaM suviNa'tti viziSTaphalasUcakasvapnApekSayA dvicatvAriMzadanyathA'samayeyAste saMbhavantIti, 'mahAsuviNa'tti mahattamaphalasUcakAH 'bAvattari'tti eteSAmeva mIlanAt / 'aMtima-1 rAiyaMsi'tti rAtrerantime bhAge 'ghorarUvadittadharaM'ti ghoraM yadrUpaM dIptaM ca dRptaM vA taddhArayati yaH sa tathA taM 'tAlapisAyaM'ti tAlo-vRkSavizeSaH sa ca svabhAvAhI? bhavati tatazca tAla iva pizAcastAlapizAcastam , eSAM ca pizAcAdya tAyuktamaya muvija vitariti hAsyati For Personal & Private Use Only
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 zatake uddezaH6 svamAdhi. kAra: vyAkhyA- rthAnAM mohanIyAdibhiH svapmaphalaviSayabhUtaiH saha sAdharmya svayamabhyUhyaM, 'puMsakoilagaM'ti puMskokilaM-kokilapuruSamityarthaH, prajJaptiH 'dAmadugaM'ti mAlAdvayam 'ummIvIisahassakaliyaMti ihormayo-mahAkallolAH vIcayastu isvAH, athavomINAM vIcayoabhayadevI viviktavyAni tatsahasrakalitaM, 'hariveruliyavaNNAbheNaM ti haricca-tannIlaM vaiDUryavarNAbhaM ceti samAsastena 'AveDiMyaMti yA vRttiH2 abhividhinA veSTitaM sarvata ityarthaH 'pariveDhiyaMti punaH punarityarthaH 'uvari'tti upari 'gaNipiDagaM'ti gnniinaaN-arthpri||711|| licchedAnAM piTakamiva piTaka-Azrayo gaNipiTakaM gaNino vA-AcAryasya piTakamiva-sarvasvabhAjanamiva gaNipiTakam 'Agha vei'tti AkhyApayati sAmAnyavizeSarUpataH 'pannaveti'tti sAmAnyataH 'parUveItti pratisUtramarthakathanena 'daMsei'tti tadabhidheyapratyupekSaNAdikriyAdarzanena 'nidaMsei'tti kathaJcidagRhNato'nukampayA nizcayena punaH punadarzayati 'uvadaMsei'tti sakalanayayuktibhiriti, 'cAuNNAinne'tti cAturvarNazcAsAvAkIrNazca jJAnAdiguNairiti cAturvarNAkIrNaH 'cauvihe deve pannavei'tti prajJApayati-pratibodhayati ziSyIkarotItyarthaH, 'aNaMteti viSayAnantatvAt 'aNuttare'tti sarvapradhAnatvAt , yAvatkaraNAdidaM dRzya-nivAghAe'kaTakuDyAdinA'pratihatatvAt 'nirAvaraNe' kSAyikatvAt 'kasiNe' sakalArthagrAhakatvAt 'paDipunne' aMzenApi svakIyenAnyUnatvAditi / itthI vA purise vA suviNaMte egaM mahaM hayapaMtiM vA gayapaMtiM vA jAva vasabhapaMtiM vA pAsamANe pAsati || durUhamANe durUhati durUDhamiti appANaM mannati takkhaNAmeva bujjhati teNeva bhavaggahaNeNaM sijjhati jAva aMtaM kareti / itthI vA purise vA suviNaMte egaM mahaM dAmiNiM pAINapaDiNAyataM duhao samudde puDhe pAsamANe // 711 // For Personal & Private Use Only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAsati saMvellemANe saMvellei saMvelliyamiti appANaM mannati takkhaNAmeva appANaM bujjhati teNeva bhavaggahaNeNaM | jAva aMtaM kareti / itthI vA purise vA egaM mahaM rajju pAINapaDiNAyataM duhao logaMte puDhe pAsamANe pAsati chiMdamANe chiMdati chinnamiti appANaM mannati takkhaNAmeva jAva aMtaM kareti / itthI vA purise vA suviNate egaM mahaM kiNhamuttagaM vA jAva sukillamuttagaM vA pAsamANe pAsati uggovemANe uggovei uggovitamiti || | appANaM mannati takkhaNAmeva jAva aMtaM kareti / itthI vA purise vA suviNaMte egaM mahaM ayarAsiM vA taMbarAsiM tauyarAsiMvA sIsagarAsiM vA pAsamANe pAsati durUhamANe durUhati durUDhamiti appANaM mannati takkhaNAmeva bujjhati doce bhavaggahaNe sijjhati jAva aMtaM kareti / itthI vA purise vA suviNaMte egaM mahaM hirannarAsiM vA suvannarAsiM vA rayaNarAsiM vA vairarAsiM vA pAsamANe pAsai durUhamANe durUhai durUDhamiti | appANaM mannati takkhaNAmeva bujjhati teNeva bhavaggahaNeNaM sijjhati jAva aMtaM kareti / itthI vA purise vA suviNaMte egaM mahaM taNarAsiM vA jahA teyanisagge jAva avakararAsiM vA pAsamANe pAsati vikkhiramANe vikkhirai vikiNNamiti appANaM mannati takkhaNAmeva bujjhati teNeva jAva aMtaM kareti / itthI vA purise vA suviNaMte egaM mahaM sarathaMbhaM vA vIriNathaMbhaM vA vaMsImUlathaMbhaM vA vallImUlathaMbhaM vA pAsamANe pAsai ummUlemANe ummUlei ummUlitamiti appANaM mannai takkhaNAmeva bujjhati teNeva jAva aMtaM kareti / itthI vA purise vA suviNaMte egaM mahaM khIrakuMbhaM vA dadhikuMbhaM vA ghayakuMbhaM vA madhukuMbhaM vA pAsamANe pAsati uppADemANe For Personal & Private Use Only
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 zatake uddezaH 6 siddhidAra svamA sU 580 vyAkhyA uppADei uppADitamiti appANaM mannati takkhaNAmeva bujjhati teNeva jAva aMtaM karei / itthI vA purise * prajJaptiH vA suviNaMte egaM mahaM surAviyaDakuMbhaM vA sovIraviyaDakuMbha vA tellakuMbhaM vA vasAkuMbhaM vA pAsamANe pAsati abhayadevI- bhiMdamANe bhiMdati bhinnamiti appANaM mannati takkhaNAmeva bujjhati dogheNaM bhava0 jAva aMtaM kareti / itthI vA yA vRttiH2 purise vA suviNaMte egaM mahaM paumasaraM kusumiyaM pAsamANe pAsati ogAhamANe ogAhati ogADhamiti appANaM mannati takkhaNAmeva0 teNeSa jAva aMtaM kareti / itthI vA jAva suviNaMte egaM mahaM sAgaraM ummiiviiyii||712|| jAva kaliyaM pAsamANe pAsati taramANe tarati tinnamiti appANaM mannati takkhaNAmeva jAva aMtaM kareti / itthI vA jAva suviNaMte egaM mahaM bhavaNaM savarayaNAmayaM pAsamANe pAsati [durUhamANe durUhati durUDhamiti0] aNuppavisamANe aNuppavisati aNuppaviTThamiti appANaM mannati takkhaNAmeva bujjhati teNeva jAva aMtaM kareti / itthI vA purise vA suviNate egaM mahaM vimANaM sabarayaNAmayaM pAsamANe pAsai durUhamANe durUhati durUDhamiti appANaM mannati takkhaNAmeva bujjhati teNeva jAva aMtaM kareMti // (sUtraM 580) // || 'suviNate'tti 'svapnAnte' svapnasya vibhAge avasAne vA 'gayapaMtiM vA' iha yAvatkaraNAdidaM zyaM-'narapaMtiM vA evaM dAkinnarakiMpurisamahoragagaMdharva'tti 'pAsamANe pAsaiti pazyan pazyattAguNayuktaH san 'pazyati' avalokayati, 'dAmiNi'nti V|gavAdInAM bandhanavizeSabhUtAM raju 'duhao'tti dvayorapi pArzvayorityarthaH 'saMvellemANe'tti saMghellayan saMvartayan 'saMvelliya miti appANaM manaItti saMvellitAntAmityAtmanA manyate vibhaktipariNAmAditi 'uggovemANe'si udgopayan vimohaya // 712 // For Personal & Private Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ nityarthaH 'jahA teyanisagga'tti yathA gozAlake, anena cedaM sUcitaM-pattarAsIti vA tayArAsIti vA bhusarAsIti vA tusarAsIti vA gomayarAsIti vatti 'surAviyaDakuMbha'ti surArUpaM yad vikaTaM-jalaM tasya kumbho yaH sa tathA 'sovIraga|viyaDakuMbhaM vatti iha sauvIrake-kAJjikamiti // anantaraM svamA uktAste cAcakSurviSayA ityacakSurviSayitAsAdharmyaNa gandhapudgalavaktavyatAmabhidhAtumAha___ aha bhaMte ! kohapuDANa vA jAva keyatIpuDANa vA aNuvAyaMsi ubhijamANANa vA jAva ThANAo vA ThANaM |saMkAmijjamANANaM ki koTe vAti jAva keyaI vAi ?, goyamA ! no kohe vAMti jAva no keyaI vAtI ghANasahagayA poggalA vAti / sevaM bhaMte 2tti (sUtraM 581) // 16-6 // 'ahe'tyAdi, 'kohapuDANa vatti koSThe yaH pacyate vAsasamudAyaH sa koSTha eva tasya puTA:-puTikAH koSThapuTAsteSAM, yAvatkaraNAdidaM dRzya- pattapuDANa vA coyapuDANa vA tagarapuDANa vetyAdi, tatra patrANi-tamAlapatrANi 'coya'tti tvak tagaraM ca-gandhadravyavizeSaH 'aNuvAyaMsi' anukUlo vAto yatra deze so'nuvAto'tastatra yasmAddezAdvAyurAgacchati tatretyarthaH | 'ubhijamANANa vatti prAbalyenoI vA dIryamANAnAm , iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM-'nibhijjamANANa vA' prAbalyAbhAvenAdho vA dIryamANAnAm 'ukirijamANANa vA vikkirijamANANa vA'ityAdi pratItArthAzcaite zabdAH, "kiM koThe vAi'tti | koSTho-vAsasamudAyo vAti-dUrAdAgacchati, Agatya ghrANagrAhyo bhavatIti bhAvaH, 'ghANasahagaya'tti prAyata itighrANo-Andho gandhopalambhakriyA vA tena saha gatA:-pravRttA ye pudgalAste prANasahagatAH gandhaguNopetA ityrthH|| SoDazazate SaSThaH // 16-6 // For Personal & Private Use Only
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA SaSThoddezakAnte gandhapudgalA vAntItyuktaM, te copayogenAvasIyanta ityupayogastadvizeSabhUtA pazyattA ca saptame prarUpyate prajJaptiH ||3|| ityevaMsambaddhasyAsyedamAdisUtramabhayadevI- kativihe NaM bhaMte! uvaoge pannatte?, goyamA! duvihe uvaoge pannatte evaM jahA uvayogapadaM pannavaNAe taheva yA vRttiH2 se niravasesaM bhANiyacaM, pAsaNayApadaMca niravasesaM neyatvaM / sevaM bhaMte ! sevaM bhaMtetti // (sUtraM 582) // 16-7 // // 713 // Oil 'kaivihe Na'mityAdi, 'evaM jahe'tyAdi, upayogapadaM prajJApanAyAmekonatriMzattama, taccaivaM-'taMjahA-sAgArovaoge ya aNAgArovaoge ya / sAgArovaoge NaM bhaMte ! kativihe paNNatte ?, goyamA ! aTThavihe paNNatte, taMjahA-AbhiNibohiyaNANasAgArovaoge suyaNANasAgArovaoge evaM ohiNANa. maNapajjavanANa. kevalanANa. matiannANasAgArovaoge suyaannANasAgArovaoge vibhNgnaannsaagaarovoge| aNAgArovaoge NaM bhaMte ! kativihe paNNate ?, goyamA ! caubihe | |paNNatte, taMjahA-cakkhudaMsaNaaNAgArovaoge acakkhudaMsaNaANAgArovaoge ohiMdasaNaaNAgArovaoge kevaladasaNaaNAgArovaoge'ityAdi, etacca vyaktameva, 'pAsaNayApayaM ca Neyati pazyattApadamiha sthAne'dhyetavyamityarthaH, tacca prajJApanAyAM triMzattamaM, taccaivaM-'kativihA NaM bhaMte ! pAsaNayA paNNattA ?, goyamA ! duvihA pAsaNayA paNNattA, taMjahA-sAgA. rapAsaNayA aNAgArapAsaNayA, sAgArapAsaNayA NaM bhaMte ! kativihA paNNattA ?,goyamA ! chabihA pa0, taM0-suyaNANasAgArapAsaNayA evaM ohinANa. maNanANa kevalanANa suyaannANa. vibhaMganANasAgArapAsaNayA, aNAgArapAsaNayA NaM bhaMte ! kativihA pa0 ?, goyamA ! tivihA paNNattA, taMjahA-cakkhudaMsaNaaNAgArapAsaNayA ohidaMsaNaaNAgArapAsaNayA kevalada CALSADARSANSARGANISEX |16 zatake | uddezaH6 ghrANasahagatapudgalavAtaM sU 581 uddezaH7 upayogapazyatte sU 582 // 713 // For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ saNaaNAgArapAsaNyA' ityAdi, asya cAyamarthaH - 'pAsaNaya'tti pazyato bhAvaH pazyattA - bodhapariNAmavizeSaH, nanu pazyatto| payogayostulye sAkArAnAkArabhedatve kaH prativizeSaH 1, ucyate, yatra traikAliko'vabodho'sti tatra pazyattA yatra punarvartta| mAnakAlastraikAlikazca tatropayoga ityayaM vizeSaH, ata eva matijJAnaM matyajJAnaM ca sAkArapazyattAyAM noktaM, tasyotpannAvinaSTArthagrAhakatvena sAmpratakAlaviSayatvAt, atha kasmAdanAkArapazyattAyAM cakSurdarzanamadhItaM na zeSendriyadarzanaM, ucyate, pazyattA prakRSTamIkSaNamucyate 'dRzir prekSaNe' iti vacanAt, prekSaNaM ca cakSurdarzanasyaivAsti na zeSANAM, cakSurindriyopayogasya | zeSendriyopayogApekSayA'lpakAlatvAt, yatra copayogo'lpakAlastatrekSaNasya prakarSo jhaTityarthaparicchedAt, tadevaM cakSurdarzana| syaiva pazyattA netarasyeti, ayaM cArthaH prajJApanAto vizeSeNAvagamya iti // SoDazazate saptamaH // 16-7 // saptame upayoga uktaH, sa ca lokaviSayo'pItisambandhAdaSTame loko'bhidhIyate, tasya cedamAdisUtram - kiMmahAlae NaM bhaMte ! loe pannatte ?, goyamA ! mahatimahAlae jahA bArasamasae taheva jAya asaMkhejAo joyaNako DAkoDIo parikkheveNaM, loyarasa NaM bhaMte ! puracchimille carimaMte kiM jIvA jIvadesA jIvapaesA ajIvA ajIvadesA ajIvapaesA ?, goyamA ! no jIvA jIvadesAvi jIvapaesAvi ajIvAvi ajIvadesAvi ajIva esAvi // je jIvadesA te niyamaM egiMdiyadesA ya ahavA egiMdiyadesA ya beiMdiyarasa ya dese evaM jahA dasamasae aggeyIdisA taheva navaraM desesu aniMdiyANaM Aillavirahio / je arUvI ajIvA te / Jain Educationtational For Personal & Private Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ chavihA, addhAsamayo natthi,sesaMtaM ceva savaM nirvsesN| logassaNaM bhaMte!dAhiNille carimaMte kiM jIvA0 1, evaM 416 zatake * uddezaH8 prajJaptiHceva, evaM paJcacchimilleSi, uttarillevi, logassa NaM bhaMte ! uvarille carimaMte kiM jIvA? pucchA, goyamA ! no lokamahattA abhayadevI- jIvA jIvadesAvi jAva ajIvapaesAvi / je jIvadesA te niyamaM egidiyadesA ya aNiMdiyadesA ya ahavA ticaramAntAyA vRttiH24 egiMdiyadesA ya aNidiya03diyassa ya dese, ahavA egiMdiyadesA ya aNidiyadesA ya diyANa ya desA, evaM daujIvajI // 714 // majhillavirahio jAva paMciMdi0, je jIvappaesA te niyamaM egiMdiyappaesA ya aNidiyappaesA ya ahavATU vadezAdi egidiyappaesA ya aNiMdiyappaesA ya diyassappadesAya ahavA egidiyapaesA ya aNiMdiyappaesA ya beI- sU 583 || diyANa ya paesA, evaM Adillavirahio jAva paMciMdiyANaM, ajIvA jahA dasamasae tamAe taheva niravasesaM // logassa NaM bhaMte ! hehille carimaMte kiM jIvA pucchA ?, goyamA ! no jIvA jIvadesAvi jAva ajIvappa-| esAvi, je jIvadesA te niyama egidiyadesA ahavA egidiyadesA ya beiMdiyassa dese ahavA egidiyadesA |ya diyANa ya desA evaM majjhillavirahio jAva aNiMdiyANaM padesA AillavirahiyA saversi jahA pura-|| dAcchimille carimaMte taheva, ajIvA jaheva uvarille carimaMte taheva // imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe puracchimille carimaMte ki jIvApucchA, goyamA! no jIvA evaM jaheva logassa taheva cattArivi carimaMtA | // 714 // jAva uttarille, uvarille taheva jahA dasamasaevimalA disAtaheva niravasesaM, heTThille carimaMte taheva navaraM dese parci-19 diesu tiyabhaMgotti sesaM taM ceva, evaM jahA rayaNappabhAe cattAri caramaMtA bhaNiyA evaM sakkarappabhAevi uvari For Personal & Private Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ maheTThillA jahA rayaNappabhAe heTThille / evaM jAva ahe sattamAe, evaM sohammassavi jAva accuyassa gevijjavimANANaM evaM ceva, navaraM uvarimaheTThillesu caramaMtesu desesu paMciMdiyANavi majjhillavirahio ceva evaM jahA gevejja vimANA tahA aNuttaravimANAvi IsinbhArAvi // (sUtraM 583) paramANupoggale NaM bhaMte ! logassa puracchimillAo carimaMtAo paJcacchimillaM carimaMtaM egasamaeNaM gacchati paJcacchimillAo carimaMtAo puracchimilaM carimaMtaM egasamaeNaM gacchati dAhiNillAo carimaMtAo uttarilaM0 uttarillAo0 dAhiNillaM0 ubarillAo caramaMtAo heTThilaM carimaMtaM evaM jAva gacchati heTThillAo carimaMtAo uvarillaM carimaMtaM egasamaeNaM gacchati?, haMtA goyamA ! paramANupoggale NaM logassa puracchimilaM taM caiva jAva uvarillaM carimaMtaM gacchati ( sUtraM 584 ) // 'kiMmahAlae Na' mityAdi, 'caramaMte 'ti caramarUpo'ntazcaramAntaH, tatra cAsaGkhyAtapradezAvagAhitvAjjIvasyAsambhava ityata Aha- 'nojIve' tti, jIvadezAdInAM tvekapradeze'pyavagAhaH saMbhavatItyuktaM 'jIvadesAvI' tyAdi, 'ajIvAvi'tti pudgalaskandhAH 'ajIva desAvitti dharmAstikAyAdidezAH skandhadezAzca tatra saMbhavanti, evamajIvapradezA api // atha jIvAdidezAdiSu vizeSamAha - 'je jIve' tyAdi, ye jIvadezAste pRthivyAdyekendriyajIvAnAM dezAsteSAM lokAnte'vazyaM bhAvAdityeko vikalpaH, 'ahava' tti prakArAntaradarzanArthaH, ekendriyANAM bahutvAdvahavastatra taddezA bhavanti, dvIndriyasya ca kAdAcitkatvAtkadAciddezaH syAdityeko dvikayogavikalpaH, yadyapi hi lokAnte dvIndriyo nAsti tathA'pi yo dvIndriya ekendriyetpitsurmAraNAntikasamudghAtaM gatastamAzrityAyaM vikalpa iti / 'evaM jahe 'tyAdi, yathA dazamazate AgneyIM dizamA For Personal & Private Use Only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 715 // | zrityoktaM tatheha pUrvacaramAntamAzritya vAcyaM taccedam- ' ahavA egiMdiyadesA ya be iMdiyarasa ya desA ahavA egiMdiyadesA ya beiM diyANa ya desA ahavA egiMdiyadesA ya teiMdiyarasa ya dese' ityAdi, yaH punariha vizeSastaddarzanAyAha- 'navaraM aniMdiyANa' mityAdi, anindriyasambandhini dezaviSaye bhaGgakatraye 'ahavA egiMdiyadesA ya aniMdiyassa dese' ityevaM rUpaH prathamabhaGgako dazamazate AgneyIprakaraNe'bhihito'pIha na vAcyo, yataH kevalisamudghAte kapATAdyavasthAyAM lokasya pUrvacaramAnte pradezavRddhihAnikRtalokadantakasadbhAvenAnindriyasya bahUnAM dezAnAM sambhavo na tvekasyeti, tathA''gneyyAM dazavidheSvarUpidravyeSu dharmAdharmmAkAzAstikAyadravyANAM tasyAmabhAvAtsaptavidhA arUpiNa uktAH lokasya pUrvacaramAnteSvaddhA| samayasyApyabhAvAt SaDvidhAste vAcyAH, addhAsamayasya tu tatrAbhAvaH samayakSetra eva tadbhAvAt, ata evAha - 'je arUvI ajIvA te chabihA addhAsamayo natthi'tti, 'uvarille carimaMte'tti, anena siddhopalakSita uparitanacarimAnto vivakSitastatra | caikendriyadezA anindriyadezAzca santItikRtvA''ha - 'je jIve' tyAdi, ihAyameko dvikasaMyogaH, trikasaMyogeSu ca dvau dvau kAryoM, teSu hi madhyamabhaGgaH 'ahavA egiMdiyadesA ya aNidiyadesA ya beiMdiyassa ya desAH ityevaMrUpo nAsti, dvIndriyasya ca dezA ityasyAsambhavAd, yato dvIndriyasyoparitana carimAnte mAraNAntikasamudghAtena gatasyApi deza eva tatra saMbhavati na punaH pradezavRddhihAnikRtalokadantakavazAdanekapratarAtmakapUrvacaramAntavaddezAH, uparitanacarimAntasyaikapratararUpatayA loka| dantakAbhAvena dezAnekatvA hetutvAditi, ata evAha- 'evaM majjhillavirahio' tti trikabhaGgaka iti prakramaH, uparitanacarimA| ntApekSayA jIvapradezaprarUpaNAyAmevaM 'Aillavirahio'ti yaduktaM tasyAyamarthaH - iha pUrvokte bhaGgakatraye pradezApekSayA ' ahavA For Personal & Private Use Only 16 zatake uddezaH 8 lokamahattA caramAntA dau jIvajI vadezAdi sU 583 // 715 //
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ e tamAe'tti ajIvAnAyavajajIvAnAM yatraikapradezako na vAcyo,dIndriyasya ca egiMdiyapaesA ya aNiMdiyappaesA ya beiMdiyassappaese' ityayaM prathamabhaGgako na vAcyo,dvIndriyasya ca pradeza ityasyAsambhavAta , tadasambhavaJca lokavyApakAvasthAnindriyavarjajIvAnAM yatraikapradezastatrAsaGkhyAtAnAmeva teSAM bhAvAditi, "ajIvA jhaa| dasamasae tamAe'tti ajIvAnAzritya yathA dazamazate "tamAe'tti tamAbhidhAnAM dizamAzritya sUtramadhItaM tathehoparitana-18 | caramAntamAzritya vAcyaM, tacaivaM-je ajIvA te duvihA paNNattA, taMjahA-rUvIajIvA ya arUviajIvA ya, je rUviajIvA|| te caubihA paNNattA, taMjahA-khaMdhA 4, je arUviajIvA te chavihA paNNattA, taMjahA-no dhammatthikAe dhammatthikAyassa | | dese dhammatthikAyassappaesA' evamadhAkAzAstikAyayorapIti // 'logassa NaM bhaMte ! hiDille ityAdi, iha pUrvacaramAnta-13 bhavadbhaGgAH kAryAH, navaraM tadIyasya bhaGgakatrayasya madhyAt 'ahavA egidiyadesA ya beiMdiyarasa ya desA' ityevaMrUpo hai 15 madhyamabhaGgako'tra varjanIyaH, uparitanacarimAntaprakaraNoktayuktestasyAsambhavAd, ata evAha-'evaM majjhillavirahio'tti, 2 dezabhaGgakA darzitAH atha pradezabhaGgakadarzanAyAha-'paesA AillavirahiyA sadhesiM jahA puracchimille carimaMte'tti, pradezacintAyAmAdyabhaGgakarahitAH pradezA vAcyA ityarthaH Adyazca bhaGgaka ekavacanAntapradezazabdopetaH sa ca pradezAnAmadhazcaramAnte'pi bahutvAnna saMbhavati saMbhavati ca 'ahavA egidiyapaesA ya beiMdiyassa paesA ahavA egidiyappaesA ya beiMdiyANa ya|| |paesA'ityetadvayaM, 'sabersi'ti dvIndriyAdInAmanindriyAntAnAm 'ajIve'tyAdi vyaktameva // caramAntAdhikArAdevedamAha'imIse NamityAdi / 'uvarile jahA dasamasae vimalA disA taheva niravasesa'ti dazamazate yathA vimalA diguktA tathaiva ratnaprabhoparitanacaramAnso vAcyo niravazeSaM yathA bhavatIti, sa caivam-'imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe uvarile For Personal & Private Use Only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA carimante kiM jIvA061,goyamA! no jIvA' ekapradezapratarAtmakatvena tatra teSAmanavasthAnAt 'jIvadesAvi 5, je jIvadesA16zatake prajJaptiH te niyamA egiMdiyadesA' sarvatra teSAM bhAvAt 'ahavA egidiyadesA ya veiMdiyassa ya dese 1 ahavA egiMdiyadesA ya veiMdi- uddezaH 8 abhayadevI- yassa ya desA 2 ahavA egidiyadesA ya veiMdiyANa ya desA 3, ratnaprabhA hi dvIndriyANAmAzrayaH,te caikendriyApekSayA'tisto- lokamahattA yA vRttiH28 kAstatazca taduparitanacarimAnte teSAM kadAciddezaH syAddezA veti, evaM trIndriyAdiSvapyanindriyAnteSu, tathA 'je jIvappaesA caramAntAte niyamA egidiyapaesA ahavA egidiyapaesAvi beiMdiyassa paesA 1 ahavA egidiyapaesA beiMdiyANa ya paesA 2' dau jIvajI // 716 // evaM trIndriyAdiSvapyanIndriyAnteSu, tathA 'je ajIvA te duvihA pannattA,taMjahA-rUviajIvA ya arUviajIvA ya, je rUvi vadezAdi ajIvA te caubihA pannattA, taMjahA-khaMdhA jAva paramANupoggalA, je arUvI ajIvA te sattavihA pannattA, taMjahA-no dhamma sU 583 thikAe dhammatthikAssa dese dhammatthikAyassa paesA evamadhammasthikAyassavi AgAsatthikAyassavi addhAsamae'tti addhAsamayo hi manuSyakSetrAntarvartini ratnaprabhoparitanacarimAnte'styeveti, 'heTThile carimaMte' iti yathA'dhazcaramAnto lokasyoktaH evaM ratnaprabhApRthivyA apyasAviti sa cAnantarokta eva, vizeSastvayaM-lokAdhastanacaramAnte dvIndriyAdInAM dezabhaGgakatrayaM madhyamarahitamuktaM iha tu ratnaprabhA'dhastanacaramAnte paJcendriyANAM paripUrNameva tadvAcyaM, zeSANAM tu dvIndriyAdInAM madhyamarahitameva, yato ratnaprabhA'dhastanacaramAnte devapaJcendriyANAM gamAgamadvAreNa dezo dezAzca saMbhavantyataH paJcendriyANAM tattatra paripUrNamevAsti, dvIndriyANAM tu ratnaprabhA'dhastanacarimAnte mAraNAntikasamudghAtena gatAnAmeva tatra deza eva saMbhavati na dezAH tasyai // 716 // kapratararUpatvena dezAnekatvAhetutvAditi teSAM tattatra madhyamarahitameveti, ata evAha-'navaraM dese' ityAdi, 'cattAricaramAMta' Jain Education Inter nal For Personal & Private Use Only
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ tti pUrvapazcimadakSiNottararUpAH 'uvarimahaDillA jahA rayaNappabhAe heDhilletti zarkarAprabhAyA uparitanAdhastanacaramAntau ratnaprabhAyA uparitanAdhastanacaramAntavadvAcyau, dvIndriyAdiSu pUrvoktayuktamadhyamabhaGgarahitaM paJcendriyeSu tu paripUrNa dezabhaGgakatrayaM, pradezacintAyAM tu dvIndriyAdiSu sarveSvAdyabhaGgakarahitatvena zeSabhaGgakadvayaM, ajIvacintAyAM tu rUpiNAM catuSkamarUpiNAM tvaddhAsamayasya tatrAbhAvena SaTuM vAcyamiti bhAvaH / atha zarkarAprabhAtidezena zeSapRthivInAM saudharmAdidevalokAnAM graiveyakavimAnAnAM ca prastutavaktavyatAmAha-evaM jAva ahesattamAe' ityAdi, aveyakavimAneSu tu yo vizeSastaM darzayitumAha'navara'mityAdi, acyutAntadevalokeSu hi devapaJcendriyANAM gamAgamasadbhAvAt uparitanAdhastanacaramAntayoH paJcendriyeSu la dezAnAzritya bhaGgakatrayaM saMbhavati, aveyakeSu vimAneSu tu devapaJcendriyagamAgamAbhAvAd dvIndriyAdiSviva paJcendriyeSvapi madhyamabhaGgakarahitaM zeSabhaGgakadvayaM tayorbhavatIti // caramAdhikArAdevedamaparamAha-'paramANu'ityAdi, idaM ca gamanasAmarthya | paramANostathAsvabhAvatvAditi mantavyamiti // anantaraM paramANoH kriyAvizeSa ukta iti kriyAdhikArAdidamAha purise NaM bhaMte ! vAsaM vAsati no vAsatIti hatthaM vA pAyaM vA bAhuM vA uru vA AuTTAvemANe vA pasAremANe vA katikirie ?, goyamA jAvaM ca NaM se purise vAsaM vAsati vAsaM no vAsatIti hatthaM vA jAva UruM vA AuTTAveti vA pasAreti vA tAvaM ca NaM se purise kAiyAe jAva paMcahi kiriyAhiM puDhe ||(suutrN 585) // 'purise Na'mityAdi, 'vAsaM vAsaI varSoM-megho varSati no vA varSoM varSatIti jJApanArthamiti zeSaH, acakSurAloke dain Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA. prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 717 // hi vRSTirAkAze hastAdiprasAraNAdeva gamyate itikRtvA hastAdikaM AkuNTayedvA prasArayedvA''dita eveti // AkuNTanAdiprastAvAdidamAha - deve NaM bhaMte! mahahie jAva mahesakkhe logaMte ThicA pabhU alogaMsi hatthaM vA jAva UruM vA AuMTAvettae vA pasArettae vA ?, No tiNaTThe samaTThe, se keNadveNaM bhaMte ! evaM buccai deve NaM mahaDIe jAva logaMte ThiccA No pabhU alogaMsi hatthaM vA jAva pasArettae vA ?, jIvANaM AhArovaciyA poggalA boMdiciyA poggalA kalevaraciyA poggalA poggalAmeva pappa jIvANa ya ajIvANa ya gatipariyAe Ahijjai, aloe NaM nevatthi jIvA nevatthi poggalA se teNaTTe NaM jAva pasArentae vA // sevaM bhaMte ! 2ti // ( sUtraM 586 ) / / 16-8 / / 'deve Na' mityAdi, 'jIvANaM AhArovaciyA poggala'tti jIvAnAM jIvAnugatA ityarthaH AhAropacitA-AhArarUpatayopacitAH 'boMdiciyA poggala'tti avyaktAvayavazarIrarUpatayA citAH ' kaDevara ciyA poggala'tti zarIrarUpatayA citAH, | upalakSaNatvAccAsya ucccAsacitAH pudgalA ityAdyapi draSTavyaM, anena cedamuktaM - jIvAnugAmisvabhAvAH pudgalA bhavanti, tatazca yatraiva kSetre jIvAstatraiva pudgalAnAM gatiH syAt, tathA ' puggalAmeva pappa'tti pudgalAneva 'prApya' Azritya jIvAnAM ca 'ajIvANa ya' pudgalAnAM ca gatiparyAyo-gatidharmaH 'Ahijjai'tti AkhyAyate, idamuktaM bhavati-yatra kSetre pudgalAstatraiva jIvAnAM pudgalAnAM ca gatirbhavati, evaM cAloke naiva santi jIvA naiva ca santi pudgalA iti tatra jIvapudgalAnAM gatirnAsti, | tadabhAvAccAloke devo hastAdyAkuNTayituM prasArayituM vA na prabhuriti // SoDazazate'STamaH // 16-8 // 180 For Personal & Private Use Only 16 zatake uddezaH 8 vRSTau hastA dyAkuJcanA daukriyAH sU 585 aloke'nA kuzJcalAdi sU 586 // 717 //
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ XNAUSAMASALAMROSAGARLS aSTamoddezake devavaktavyatoktA, navame tu balerdevavizeSasya socyate ityevaMsambandhasyAsyedamAdisUtramkahinnaM bhaMte ! balissa vairoyaNiMdassa vairoyaNaranno sabhA suhammA pannattA ?, goyamA ! jaMbuddIve dIve maMdarassa pacayassa uttareNaM tiriyamasaMkhejje jaheva camarassa jAva bAyAlIsaM joyaNasahassA ogAhittA | ettha NaM balissa vairoyaNiMdassa baha0 2 ruyagiMde nAma uppAyapacae pannatte satsarasa ekavIse joyaNasae evaM |pamANaM jaheva tigicchikUDassa pAsAyavaDeMsagassavi taM ceva pamANaM sIhAsaNaM saparivAraM balissa pariyAreNaM aho taheva navaraM ruyagiMdappabhAI 3 sesaM taM ceva jAva balicaMcAe rAyahANIe annasiM ca jAva ruyagiMdassa NaM uppAyapavayassa uttareNaM chakkoDisae taheva jAva cattAlIsaM joyaNasahassAI ogAhittA ettha NaM balissa vairoyarNidassa vairoyaNaranno balicaMcA nAma rAyahANI pannattA egaM joyaNasayasahassaM pamANaM taheva jAva balipeDhassa uvavAo jAva AyarakkhA sacaM taheva niravasesaM navaraM sAtiregaM sAgarovamaM ThitI pannattA sesaM taM hai ceva jAva balI vairoyaNiMde balI 2 // sevaM bhaMte 2 jAva viharati // (sUtraM 587) // 16-9 // __ 'kahi NamityAdi, 'jaheva camarassa'tti yathA camarasya dvitIyazatASTamoddezakAbhihitasya sudharmasabhAsvarUpAbhidhAyakaM | sUtraM tathA balerapi vAcyaM, tacca tata evAvaseyam, "evaM pamANaM jaheva tigicchikUDassa'tti yathA camarasatkasya dvitIyata zatASTamoddezakAbhihitasyaiva tigicchikUTAbhidhAnasyotpAtaparvatasya pramANamabhihitaM tathA'syApi rucakendrasya vAcyaM, etadapi / | tata evAvaseyaM, 'pAsAyavaDeMsagassavi taM ceva pamANa ti yatpramANaM camarasambandhinastigicchikUTAbhidhAnosAtaparvato For Personal & Private Use Only
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ parivartinaH prAsAdAvataMsakasya tadeva balisatkasyApi rucakendrAbhidhAnotpAtaparvatoparivartinastasya, tadapi dvitIyazatAdevA | 16 zatake prajJaptiH 15 vaseyaM, 'siMhAsaNaM saparivAraM balissa parivAreNaM ti prAsAdAvataMsakamadhyabhAge siMhAsanaM balisatkaM balisatkaparivAra- uddezaH9 abhayadevI- siMhAsanopetaM vAcyamityarthaH tadapi dvitIyazatASTamoddezakavivaraNoktacamarasiMhAsananyAyena vAcyaM, kevalaM tatra camarasya balevaktavya yA vRttiH2 sAmAnikAsanAnAM catuHSaSTiH sahasrANi AtmarakSAsanAnAM tu tAnyeva caturguNAnyuktAni balestu sAmAnikAsanAnAM SaSTiH tAsU 587 // 718 // sahasrANi AtmarakSAsanAnAM tu tAnyeva caturguNAnItyetAvAn vizeSaH, "aho taheva navaraM ruyagiMdappabhAIti yathA tigicchikUTasya nAmAnvarthAbhidhAyaka vAkyaM tathA'syApi vAcyaM, kevalaM tigicchikUTAnvarthapraznasyottare yasmAttigicchiprabhANyutpalAdIni tatra santi tena tigicchikUTa ityucyata ityuktaM iha tu rucakendraprabhANi tAni santIti vAcyaM, rucakendrastu | ratnavizeSa iti, tatpunararthataH sUtramevamadhyeyaM-se keNadveNaM bhaMte ! evaM vuccai ruyagiMde 2 uppAyapathae ?, goyamA ! ruyagiMde NaM |bahUNi uppalANi paumAI kumuyAI jAva ruyagiMdavaNNAI ruyagiMdalesAiM ruyagiMdappabhAI, se teNadveNaM ruyagiMde 2 uppAyapabae'tti 'taheva jAva'tti yathA camaracaJcAvyatikare sUtramuktamihApi tathaiva vAcyaM, taccedaM-paNapannaM koDIo pannAsaM ca sayasahassAI pannAsaM ca sahassAI vIivaittA imaM ca rayaNappabhaM puDhaviti 'pamANaM taheva'tti yathA camaracaJcAyAH, taccedam // 718 // 'ege joyaNasathasahassaM AyAmavikkhaMbheNaM tinni joyaNasayasahassAI solasa ya sahassAI donni ya sattAvIse joyaNasae / |tinni ya kose aTThAvIsaM ca dhaNusayaM terasa ya aMgulAI addhaMgulayaM ca kiMcivisesAhiyaM parikkheveNaM paNNattaM' 'jAva | balipeDhassa'tti nagarIpramANAbhidhAnAnantaraM prAkAratadvAropakArikAlayanaprAsAdAvataMsakasudharmasabhAcaityabhavanopapAtasabhA For Personal & Private Use Only
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ hradAbhiSekasabhA'laGkArikasabhAvyavasAyasabhAdInAM pramANaM svarUpaM ca tAvadvAcyaM yAvadbhalipIThasya, tacca sthAnAntarAdavaseyaM, |'uvavAo'tti upapAtasabhAyAM balerupapAtavaktavyatA vAcyA, sA caivaM-'teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM balI vairoyaNiMde 2 ahuNovavannamettae samANe paMcavihAe pajjattIe pajattibhAvaM gacchaI'ityAdi, 'jAva Ayarakkha'tti iha yAvatkaraNAdabhiSekoslaGkAragrahaNaM pustakavAcanaM siddhAyatanapratimAdyarcanaM sudharmasabhAgamanaM tatrasthasya ca tasya sAmAnikA agramahiSyaH parSado'nIkAdhipatayaH AtmarakSAzca pArzvato niSIdantIti vAcyaM / etadvaktavyatApratibaddhasamastasUtrAtidezAyAha-savaM taheva nirava sesaM'ti, sarvathA sAmyaparihArArthamAha-'navara'mityAdi, ayamarthaH-camarasya sAgaropamaM sthitiH prajJaptetyuktaM balestu sAtireka hai| sAgaropamaM sthitiH prajJapteti vAcyamiti // SoDazazate navamaH // 16-9 // vahAe pajattae vaktavyatA vAcyA, sAcA tAbadvAcyaM yAvadalipIna navamoddezake balervaktavyatoktA, balizcAvadhimAnityavadheH svarUpaM dazame ucyata ityevaMsambandhasyAsyedamAdisUtramkativihe NaM bhaMte ! ohI pannatte?,goyamA duvihA ohI pa0, ohIpadaM niravasesaM bhANiyacaM ||sevN bhaMte ! sevaM bhaMte ! jAva viharati // (sUtraM 588) // 16-10 // 'kaivihe Na'mityAdi, 'ohIpayaMti prajJApanAyAstrayastriMzattamaM, taccaivaM-'taMjahA-bhavapaccaiyA khaovasamiyA ya, doNhaM bhavapaccaiyA, taMjahA-devANa ya neraiyANa ya, doNhaM khaovasamiyA, taMjahA-mANussANaM paMciMdiyatirikkhajoNiyANa ya, ityAdIti // SoDazazate dshmH||16-10|| Jain Education Internal oral For Personal & Private Use Only
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH // 719 // dazame'vadhiruktaH, ekAdaze tvavadhimadvizeSa ucyate ityevaMsambandhasyAsyedamAdisUtram 16 zatake dIvakumArA NaM bhaMte ! save samAhArA save samussAsanissAsA ?, No tiNahe samahe, evaM jahA paDhamasae uddezaH10 bitiyauddesae dIvakumArANaM vattavayA taheva jAva samAuyA samussAsanissAsA / dIvakumArANaM bhaMte ! kati avadhiH lessAo pannattAo?, goyamA ! cattAri lessAo pannattAo, taMjahA-kaNhalessA jAva teulessA / eesiNaM sU 588 bhaMte ! dIvakumArANaM kaNhalessANaM jAva teulessANa ya kayare 2 hiMto jAva visesAhiyA vA?, goyamA ! uddeza:11 savatthovA dIvakumArA teulessA kAulessA asaMkhejaguNA nIlalessA visesAhiyA kaNhalessA visesA dvIpakumA kaaraaHu,12hiyaa| eesi NaM bhaMte ! dIvakumArANaM kaNhalesANaM jAva teUlessANa ya kayare 2 hiMto appaDDiyA vA maha | 13-14 |DiyA vA ?, goyamA ! kaNhalessAhiMto nIlalessA mahaDDiyA jAva satvamahaDDIyA teulessA / sevaM bhaMte ! sevaM udadhidika bhaMte ! jAva viharati // udahikumArA NaM bhaMte! save samAhArA0 evaM ceva, sevN0|| 16-12 // evaM disAkumA- stanitA rAvi // 16-13 // evaM thaNiyakumArAvi, sevaM bhaMte sevaM bhaMte ! jAva viharai // 16-14 // solasamaM sayaM sU 589 samattaM // (sUtraM 589) // 16-14 // 'dIve'tyAdi // evamanyadapyudezakatrayaM pAThayitavyamiti // SoDazazataM vRttitaH parisamAptamiti // samyakazrutAcAravivarjito'pyahaM, yadaprakopAtkRtavAn vicAraNAm / | // 719 // avighnametAM prati SoDazaM zataM, vAgdevatA sA bhavatAdvarapradA // 1 // hiyA jAva viharati evaM dhaNiyakumA samatta // 16-13 // evaM dhAdiGamArA NaM bhAsava mahahiyA jAva sA miti // SoDazaza 48061-06 For Personal & Private Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAtaM SoDazaM zataM atha kramAyAtaM saptadazamArabhyate, tasya cAdAvevoddezakasaGgrahAya gAthA namo sudevayA bhagavaIe | kuMjara 1 saMjaya 2 selesi 3 kiriya 4 IsANa 5 puDhavi 6-7 daga 8-9 vAka 10-11 / egiMdiya 92 nAga 13 suvanna 14 vijju 15 vAyu 16 ggi 17 santarase // 1 // rAyagihe jAva evaM vayAsI- udAyI NaM bhaMte ! hatthirAyA kaohiMto anaMtaraM ucghaTTittA udAyiha sthirAyattAe uvavanno ?, goyamA ! asurakumArehiMto devehiMto anaMtaraM ucghaTTittA udAyihatthirAyattAe uvavanne, udAyI NaM bhaMte ! hattharAyA kAlamAse kAlaM kiccA kahiM gacchihiti kahiM uvavajjihiti ?, goyamA ! imI seNaM rayaNapabhAe puDhavIe ukkosasAgarovamadvitIyaMsi nirayAvAsaMsi neraiyattAe uvavajjihiti, se NaM bhaMte ! taohiMto anaMtaraM udyaTTittA kahiM ga0 kahi u0 1, goyamA ! mahAvidehe vAse sijjhihiti jAva aMtaM kAhiti // bhUyANaMde NaM bhaMte! hattharAyA kaohiMto anaMtaraM ucaTTittA bhUyANaMde hatthirAyattAe evaM jaheba udAyI jAva aMtaM kAhiti // ( sUtra 590 ) // 'kuMjare 'tyAdi, tatra 'kuMjara'tti zreNikasUnoH kUNikarAjasya satka udAyinAmA hastirAjastatpramukhArthAbhidhAyakatvAt | kuJjara eva prathamoddezaka ucyate, evaM sarvatra 1, 'saMjaya'tti saMyatAdyarthapratipAdako dvitIyaH 2 'selesitti zailezyAdivaktavyatArthastRtIyaH 3 'kiriya'tti kriyAdyarthAbhidhAyakazcaturthaH 4 'IsANa' tti IzAnendravaktavyatArthaH paJcamaH 5 'puDhavi' tti pRthivyarthaH SaSThaH 6 saptamazca 7 'daMga'tti apkAyArtho'STamo navamazca 9 'vAu'tti vAyukAyArtho dazama ekAdazazca 11 'egiMdiya'tti ekendriya svarUpArtho dvAdazaH 12 'nAga'tti nAgakumAravaktavyatArthastrayodazaH 13 'suvanna'tti suvarNakumA For Personal & Private Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 zatake uddezaH1 udAyibhU. | tAnandau | sU 590 tAlAdipacAlanAdau parise NaM bhaMte napurise tAlamA vyAkhyA- rArthAnugatazcaturdazaH 14 'viju'tti vidyutkumArAbhidhAyakaH paJcadazaH 15 'vAu'tti vAyukumAravaktavyatArthaH SoDaza 16 prajJaptiH 'aggi'tti agnikumAravaktavyatArthaH saptadazaH 17 'sattarase'tti saptadazazate ete uddezakA bhavanti / tatra prathamoddezakArtha- abhayadevI- pratipAdanArthamAha-rAyagihe'ityAdi // 'bhUyANaMde'tti bhUtAnandAbhidhAnaH kUNikakarAjasya pradhAnahastI // anantaraM yA vRttiH26 bhUtAnandasyodvartanAdikA kriyokteti kriyaa'dhikaaraadevedmaah||72|| purise NaM bhaMte ! tAlamAruhai tA02 tAlAo tAlaphalaM pacAlemANe vA pavADemANe vA katikirie ? goyamA ! jAvaMca NaM se purise tAlamAruhai tAlamA02 tAlAo tAlaphalaM payAlei bA pavADei vA tAvaM ca NaM se purise kAiyAe jAva paMcahiM kiriyAhiM puDhe, jesiMpiya NaM jIvANaM sarIrohiMto tale nibattie talaphale nivattie te'viNaM jIvAkAiyAe jAva paMcahiM kiriyAhiM puTThA // ahe NaM bhaMte ! se tAlapphale appaNo garuyattAe jAva paccovayamANe jAI tattha pANAI jAva jIviyAo vavaroveti tae NaM bhaMte ! se purise katikirie ?, goyamA ! jAvaM ca NaM se purise talapphale appaNo garuyattAe jAva jIviyAo vavaroveti tAvaM ca NaM se purise kAiyAe jAva carahiM kiriyAhiM puDhe, jesipiNaM jIvANaM sarIrohiMto tale nibattie tevi NaM jIvA kAiyAe jAva cauhiM kiriyAhiM puTThA, jesipiNaM jIvANaM sarIrohiMtotAlapphale nivattie teviNaMjIvA kAiyAe jAva paMcahiM kiriyAhiM puTThA, jeviya se jIvA ahe vIsasAe paccovayamANassa uvaggahe vaTuMti te'viya NaM jIvA kAiyAe jAva paMcahiM kiriyAhiM puTTA // purise NaM bhaMte ! rukkhassa mUlaM pacAlemANe vA pavADemANe vA kati kriyA: puDhe, jesimiyA // ahe NaM bhatabhate ! se puti vidhAovanavattie tevi jIvA kAiyAe / sU 591 RSACROCARRCOALA SAMASSACROSAGAOS // 720 // For Personal & Private Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ kirie ?, goyamA ! jAvaM ca NaM se purise rukkhassa mUlaM pacAlemANe vA pavADemANe vA tAvaM ca NaM se purise kAiyAe jAva paMcahiM kiriyAhiM puDhe, jesiMpiya NaM jIvANaM sarIrehiMto mUle nivvattie jAva bIe da nivattie teviya NaM jIvA kAiyAe jAva paMcahiM kiriyAhiM puTThA, ahe NaM bhaMte ! se mUle appaNo garuya tAe jAva jIviyAo vavarovei tao NaM bhaMte ! se purise katikirie ?, goyamA ! jAvaM ca NaM se mule appaNo jAva vavarovei tAvaM ca NaM se purise kAiyAe jAva cAhiM kiriyAhiM puDhe, jesiMpiya NaM jIvANaM sarIrohiMto kaMde nivattie jAva bIe nivattie tevi NaM jIvA kAiyAe jAva cauhiM. paTTA, jesiMpiya jIvANaM sarIrohiMto mUle nivattie tevi NaM jIvA kAiyAe jAva paMcahi kiriyAhiM puTTA, jeviya NaM se jIvA ahe vIsasAe paccovayamANassa uvaggahe baTuMti tevi NaM jIvA kAiyAe jAva paMcahi kiriyAhiM paTTA // purise NaM bhaMte ! rukkhassa kaMdaM pacAlei0, go0! tAvaM ca NaM se purise jAva paMcahiM kiriyAhiM puDhe, jesipiNaM jIvANaM sarIrehiMto mUle nivattiejAva bIe nivvattie tevi NaM jIvA jAva paMcahiM kiriyAhiM puTTA, ahe gaM bhaMte! se kaMde appaNo jAva cauhiM puTTe, jesipi NaM jIvANaM sarIrehiMto mUle nivattie khaMdhe ni0 jAva cAhiM puTThA, jesiMpiNaM jIvANaM sarIrehiMto kaMde nivvattie tevi ya NaM jIvA jAva paMcahiM puTThA, jevi ya se jIvA ahe vIsasAe paccovayamANassa jAva paMcahiM puTThA jahA khaMdho evaM jAva bIyaM (sUtraM 591) // 'purise Na'mityAdi, 'tAlaM'ti tAlavRkSaM 'pacAlemANe vatti pracalayan vA 'pavADemANe vatti adhaHprapAtayan vA For Personal & Private Use Only
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'paMcahiM kiriyAhiM puDhe 'tti tAlaphalAnAM tAlaphalAzritajIvAnAM ca puruSaH prANAtipAtakriyAkArI, yazca prANAtipAtakrivyAkhyA yAkArako'sAvAdyAnAmapItikRtvA paJcabhiH kriyAbhiH spRSTa ityuktaM 1, ye'pi ca tAlaphalanirvarttakajIvAste'pi ca 17 zatake prajJaptiH paJcakriyAstadanyajIvAn saGghaTanAdibhirapadrAvayantItikRtvA 2, 'ahe NamityAdi, atha puruSakRtatAlaphalapracalanAderanantaraM uddezaH1 abhayadevIyA vRttiH2|| tattAlaphalamAtmano gurukatayA yAvatkaraNAt sambhArikatayA gurukasambhArikatayeti dRzyaM 'paccovayamANe tti pratyavapatat udAyibhU. yAMstatrAkAzAdau prANAdIn jIvitAd vyaparopayati 'tao gaM'ti tebhyaH sakAzAt katikriyo'sau puruSaH?, ucyate, catu | tAnandau // 721 // Skriyo, vadhanimittabhAvasyAlpatvena tAsAM catasRNAmeva vivakSaNAt , tadalpatvaM ca yathA puruSasya tAlaphalapracalanAdI sAkSA | sU 590 tAlAdipradvadhanimittabhAvo'sti na tathA tAlaphalavyApAditajIveSvitikRtvA 3, evaM tAlanirvarttakajIvA api 4, phalanirvarttakAstu cAlanAdA pazcakriyA eva, sAkSAtteSAM vadhanimittatvAt 5, ye cAdhonipatatastAlaphalasyopagrahe-upakAre vartante jIvAste'pi paJca- kriyA: kriyAH, vadhe teSAM nimittabhAvasya bahutaratvAt 6, eteSAM ca sUtrANAM vizeSato vyAkhyAnaM paJcamazatoktakANDakSetRpuruSasU- sU 591 trAdavaseyam , etAni ca phaladvAreNa paTU kriyAsthAnAnyuktAni, mUlAdiSvapi paDeva bhAvanIyAni, 'evaM jAva bIyaMti anena kandasUtrANIva skandhatvakazAlapravAlapatrapuSpaphalabIjasutrANyadhyeyAnIti sUcitam // kriyAdhikArAdeva zarIrendriyayo | geSu kriyAprarUpaNArthamidamAha| kati NaM bhaMte ! sarIragA paNNatA ?, goyamA ! paMca sarIragA pannattA, taMjahA-orAliyajAvakammae / kati // 72 // naNaM bhaMte ! iMdiyA paM0 1, goyamA ! paMca iMdiyA paM0, taM0-soiMdie jAva phAsidie / kativihe NaM bhaMte ! joera dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ MARRES 50 , goyamA ! tivihe joe pa0, taM0-maNajoe vayajoe kAyajoe / jIve NaM bhaMte ! orAliyasarIraM nivattemANe katikirie ?, goyamA ! siya tikirie siya caukirie siya paMcakirie, evaM puDhavikkAievi evaM jAva maNusse / jIvA NaM bhaMte ! orAliyasarIraM nivattemANA katikiriyA ?, goyamA ! tikiriyAvi caukiriyAvi paMcakiriyAvi, evaM puDhavikAiyA evaM jAva maNussA, evaM veuviyasarIreNavi do daMDagA navaraM jassa asthi veudhviyaM evaM jAva kammagasarIraM, evaM soiMdiyaM jAva phAsiMdiyaM, evaM maNajogaM vayajogaM kAyajogaM jassa jaM asthi taM bhANiyavaM, ee egattapuhutteNaM chabIsaM daMDagA (sUtraM 592) // 'kati NaM bhaMte!' ityAdi, tatra 'jIve NaM bhaMte!' ityAdau siya tikirie siya caukirie siya paMcakirie'tti | yadA audArikazarIraM paraparitApAdyabhAvena nivartayati tadA trikriyaH yadA tu paraparitApaM kurvastannivartayati tadA catuSkriyaH, | yadA tu paramatipAtayaMstannivartayati tadA paJcakriya iti / pRthaktvadaNDake syAcchabdaprayogo nAsti, ekadApi sarvavikalpasa bhAvAditi / 'chaccIsaM daMDaga'tti paJcazarIrANIndriyANi ca trayazca yogAH ete ca mIlitAstrayodaza, ete caikatvapRtha6 ktvAbhyAM guNitAH SaviMzatiriti // anantaraM kriyA uktAstAzca jIvadhA iti jIvadharmAdhikArAjjIvadharmarUpAn | bhAvAnabhidhAtumAha __ kativihe NaM bhaMte ! bhAve paNNatte?, goyamA ! chavihe bhAve pa0, taM0-udaie uvasamie jAva sannivAie, 8 se kiM taM udaie?, udaie bhAve duvihe paNNatte, taMjahA-udaie udayanippanne ya, evaM eeNaM abhilAveNaM jahA U SPExtes For Personal & Private Use Only
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 // 722 // aNuogadAre channAmaM taheva niravasesaM bhANiyacaM jAva se taM sannivAie bhaave|| sevaM bhaMte ! mevoni (sUtraM 593) // 17-1 // 'kativihe NaM bhaMte ! bhAve ityAdi, audayikAdInAM ca svarUpaM prAg vyAkhyAtameva, 'evaM eeNaM abhilaarejnaa| aNuogadAre'ityAdi, anena cedaM sUcita-se kitaM udaie?, 2 aTTa kammapagaDINaM udaeNaM, se taM udaDae'ityAdIti // saptadazazate prthmH|| 17-1 // FARRANAS | 17 zatake uddezaH1 zarIrAdibhyaH kriyA: bhAvAH u.2 | dharmAdharmasthitatAsU 592-594 prathamoddezakAnte bhAvA uktAstadvantazca saMyatAdayo bhavantIti dvitIye te ucyanta ityevNsmbddhsyaasyedmaadisuutrm| se nUNaM bhaMte ! saMyataviratapaDihayapacakkhAyapAvakamme dhamme Thie assaMjayaavirayaapaDihayapaccakkhAyapAvakamme adhamme Thite saMjayAsaMjae dhammAdhamme Thite ?, haMtA goyamA ! saMjayavirayajAva dhammAdhamme Thie, eesiNaM bhaMte ! dhammaMsi vA ahammaMsi vA dhammAdhammaMsi vA cakiyA kei Asaittae vA jAva tuyaTTittae vA ?, goyamA! No tiNaDhe samajhe, se keNaM khAi aTeNaM bhaMte ! evaM vuccai jAva dhammAdhamme Thite ?, goyamA! saMjayavirayajAva pAvakamme dhamme Thite dhammaM ceva uvasaMpajittANaM viharati, asaMyatajAva pAvakamme adhamme Thie adhamma ceva uvasaMpajittANaM viharai, saMjayAsaMjae dhammAdhamme Thite dhammAdhamma uvasaMpajjittANaM viharati, se teNaTeNaM jAva Thie // jIvA NaM bhaMte ! kiM dhamme ThiyA adhamme ThiyA dhammAdhamme ThiyA ?, goyamA ! jIvA // 722 // For Personal & Private Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhammevi ThitA adhammevi ThitA dhammAdhammevi ThitA, nerai0 pu0 1, goyamA ! NeraiyA No dhamme ThitA adhamme ThitA No dhammAdhamme ThitA, evaM jAva cauriMdiyANaM, paMciMdiyatirikkhajo0 pucchA, goyamA ! paMciMdiyatirikkha joNi0 no dhamme ThiyA adhamme ThiyA dhammAdhammevi ThiyA, maNussA jahA jIvA, vANamaMtarajoi0 vaimANi0 jahA nera0 ( sUtraM 594 ) // 'senRNaM bhaMte!' ityAdi, 'dhamme'tti saMyame 'cakkiyA kei Asaittae vatti dharmmAdau zaknuyAt kazcidAsayituM 1, nAyamarthaH samartho, dharmAderamUrttatvAt mUrtte eva cAsanAdikaraNasya zakyatvAditi // atha dharmmasthitatvAdikaM daNDake nirUpa| yannAha - 'jIvA Na' mityAdi vyaktaM, saMyatAdayaH prAgupadarzitAste ca paNDitAdayo vyapadizyante, atra cArthe'nyayUthikamatamupadarzayannAha - annautthiyA NaM bhaMte ! eva mAikkhaMti jAva parUveMti evaM khalu samaNA paMDiyA samaNovAsayA bAlapaMDiyA | jassa NaM egapANAevi daMDe aNikkhitte se NaM egaMtavAletti vattavaM siyA, se kahameyaM bhaMte ! evaM 1, goyamA ! | japaNaM te annautthiyA evamAikkhaMti jAva vattavaM siyA, je te evamAhaMsu micchaM te evamA0, ahaM puNa goyamA ! evamAikkhAmi jAva parUvemi evaM khalu samaNA paMDiyA samaNovAsagA bAlapaMDiyA jassa NaM egapA| NAevi daMDe nikkhitte se NaM no egaMtabAleti vattavaM siyA // jIvA NaM bhaMte ! kiM bAlA paMDiyA bAlapaM| DiyA ?, goyamA ! jIvA bAlAvi paMDiyAvi bAlapaMDiyAvi, neraiyANaM pucchA, goyamA ! neraiyA bAlA no paMDiyA For Personal & Private Use Only
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ SEASE no bAlapaMDiyA, evaM jAva cauriMdiyANaM / paMciMdiyatirikkha0 pucchA, goyamA ! paMciMdiyatirikkhajoNiyA vyAkhyA. prajJaptiH bAlA no paMDiyA bAlapaMDiyAvi, maNussA jahA jIvA, vANamaMtarajoisiyavemANiyA jahAneraiyA (suutrN595)|| 17zatake abhayadevI- __'anna ityAdi, 'samaNA paMDiyA samaNovAsayA bAlapaMDiya'tti etat kila pakSadvayaM jinAbhimatamevAnuvAdaparata uddezaH2 yA vRttiH2/31 |yoktvA balatvAdI dvitIyapakSaM dUSayantaste idaM prajJApayanti-'jassa NaM egapANAevi daMDe'ityAdi, 'jassa'tti yena dehinA 'eka jIvajIvAprANinyapi' ekatrApi jIve sAparAdhAdau pRthvIkAyikAdau vA, kiM punarbahuSu?, daNDo-vadhaH 'aNikkhitta'tti 'anikSiptaH' // 723 // tmanozcA| anujjhito'pratyAkhyAto bhavati sa ekAntabAla iti vaktavyaH syAt , evaM ca zramaNopAsakA ekAntabAlA eva na bAlapa-2 nyamataM sU 4||NDitAH, ekAntabAlavyapadezanibandhanasyAsarvaprANidaNDatyAgasya bhAvAditi paramataM, svamataM tvekapANinyapi yena daNDapari-4595.596 hAraH kRto'sau naikAntena bAlaH, kiM tarhi?, bAlapaNDito, viratyaMzasadbhAvena mizratvAttasya, etadevAha-'jassa nnmityaadi| etadeva bAlatvAdi jIvAdiSu nirUpayannAha-'jIvA NamityAdi, prAguktAnAM saMyatAdInAmihoktAnAM ca paNDitAdInAM | yadyapi zabdata eva bhedo nArthatastathA'pi saMyatatvAdivyapadezaH kriyAvyapekSaH paNDitvAdivyapadezastu bodhavizeSApekSa iti // | anyayUthikaprakramAdevedamAha___ annautthiyA NaM bhaMte ! evamAikkhaMti jAva parUveMti-evaM khala pANAtivAe musAvAe jAva micchAdasaNa8|| salle vaTTamANassa anne jIve anne jIvAyA pANAivAyaveramaNe jAva pariggahaveramaNe kohavivege jAva tamicchAdasaNasallavivege vahamANassa anne jIve anne jIvAyA, uppattiyAe jAva pariNAmiyAe vahamANassa // 723 // tena bAlaH, kiM tahi?, bAlapANDatyAgasya bhAvAditi paramata, svatakA ekAntabAlA eva na vAla For Personal & Private Use Only
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ annautthiyA evamAikkhIva micchAdasaNasalle vaDamANavaNa bhaMte ! mahahIe va buccai deve NaM jA anne jIve anne jIvAyA, uppattiyAe uggahe IhA avAe dhAraNAe vaTTamANassa jAva jIvAyA, uTThANe jAva parakame vaTTamANassa jAva jIvAyA, neraiyatte tirikkhamaNussadevatte vaTTamANassa jAvajIvAyA, nANAvaraNijje jAva aMtarAie vaTTamANassa jAva jIvAyA, evaM kaNhalessAe jAva sukkalessAe sammadihIe 3 evaM cakkhudaMsaNe 4 AbhiNibohiyanANe 5 matiannANe 3 AhArasannAe 4 evaM orAliyasarIre 5 evaM maNajoe 3 sAgArova oge aNAgArovaoge vaTTamANassa aNNe jIve anne jIvAyA, se kahameyaM bhaMte ! evaM ?, goyamA ! japaNaM te | annautthiyA evamAikkhaMti jAva micchaM te evamAhaMsu, ahaM puNa goyamA ! evamAikkhAmi jAva parUvemievaM khalu pANAtivAe jAva micchAdasaNasalle vaTTamANassa sacceva jIve sacceva jIvAyA jAva aNAgArovaoge vaTTamANassa sacceva jIve sacceva jIvAyA (suutrN596)|| deve NaM bhaMte !mahaDDIe jAva mahesa. puvAmeva rUvI bhavittA pabhU arUviM viuvittANaM cihittae ?, No tiNaTe samaDhe, se keNaDhaNaM bhaMte ! evaM vucai deve NaM jAva no pabhU arUviM viuvittANaM cihittae ?, goyamA! ahameyaM jANAmi ahameyaM pAsAmi ahameyaM bujjhAmi ahameyaM abhisamannAgacchAmi, mae eyaM nAyaM mae eyaM diDha mae eyaM buddhaM mae eyaM abhisamannAgayaM japaNaM tahAgayassa jIvassa sarUvissa sakammarasa sarAgassa savedaNassa samohassa salesassa sasarIrassa tAo sarIrAo | avippamukkassa evaM pannAyati, taMjahA-kAlate vA jAva sukillatte vA subbhigaMdhatte vA dunbhigaMdhatte vA titte vA jAva mahura0 kakkhaDatte jAva lukkhatte, se teNa?NaM goyamA ! jAva ciTTittae // sacceva NaM bhaMte ! se jIve CARRORSCOROSCREE mahahAe jAva mahesa. puvAmAga viM viuvittA ciAhatae, No tiNaDhe sama For Personal & Private Use Only
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyAvRttiH2 // 724 // | puvAmeva arUvI bhavittA pabhU rUviM viuvittANaM cihittae ?, No tiNaDhe jAva ci0, go!ahameyaM jANAmi 17 zatake jAva jannaM tahAgayassa jIvassa arUvassa akamma0 arAga0 avedassa amohassa alesassa asarIrassa tAo uddezaH2 sarIrAo vippamukkassa No evaM pannAyati, taM0-kAlattevA jAva lukkhatte vA, se teNa?NaM jAva cihittae vA // rUpyarUpisevaM bhaMte ! 2tti (sUtraM 597) // 17-2 // tAbhavanaM | 'annautthiyA NamityAdi, prANAtipAtAdiSu vartamAnasya dehinaH 'anne jIvetti jIvati-prANAn dhArayatIti jIvaH sU 597 zarIraM prakRtirityarthaH sa cAnyo-vyatiriktaH anyo jIvasya-dehasya sambandhI adhiSThAtRtvAdAtmA-jIvAtmA puruSa ityarthaH, anyatvaM ca tayoH pudgalApudgalasvabhAvatvAt , tatazca zarIrasya prANAtipAtAdiSu vartamAnasya dRzyatvAccharIrameva tatkartR na. punarAtmetyeke, anye tvAhuH-jIvatIti jIvo-nArakAdiparyAyaH jIvAtmA tu sarvabhedAnugAmi jIvadravyaM, dravyaparyAyayozcAnyatvaM tathAvidhapratibhAsabhedanibandhanatvAt ghaTapaTAdivat , tathAhi-dravyamanugatAkArAM buddhiM janayati paryAyAstvananugatAkArAmiti, anye tvAhuH-anyo jIvo'nyazca jIvAtmA-jIvasyaiva svarUpamiti, prANAtipAtAdivicitrakriyAbhidhAnaM ceha | sarvAvasthAsu jIvajIvAtmano dakhyApanArthamiti paramataM, svamataM tu 'sacceva jIve sacceva jIvAya'tti sa eva jIvaH-zarIraM sa eva jIvAtmA jIva ityarthaH kathaJciditi gamyaM, na hyanayoratyantaM bhedaH, atyantabhede dehena spRSTasyAsaMvedanaprasaGgo dehaka // 724 // | tasya ca kammeNo janmAntare vedanAbhAvaprasaGgaH, anyakRtasyAnyasaMvedane cAkRtAbhyAgamaprasaGgaH, atyantamabhede ca paralokAbhAva iti, dravyaparyAyavyAkhyAne'pi na dravyaparyAyayoratyantaM bhedastathA'nupalabdheH, yazca pratibhAsabhedo nAsAvAtyantikatadde-13 For Personal & Private Use Only
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ &dakRtaH kintu padArthAnAmeva tulyAtulyarUpakRta iti, jIvAtmA-jIvasvarUpaM, iha tu vyAkhyAne svarUpavato na svarUpamatyantaM | bhinnaM, bhede hi niHsvarUpatA tasya prApnoti, na ca zabdabhede vastuno bhedo'sti, zilAputrakasya vapurityAdAviveti // pUrvaM jIva4. dravyasya tatparyAyasya vA bheda uktaH, atha jIvadravyavizeSasya paryAyAntarApattivaktavyatAmabhidhAtumidamAha-'deve Na'mi-18 tyAdi, 'puvAmeva rUpI bhavitta'tti pUrva-vivakSitakAlAt zarIrAdipudgalasambandhAt mUrto bhUtvA mUrtaH sannityarthaH prabhuH | 'arUviM'ti arUpiNaM-rUpAtItamamUrttamAtmAnamiti gamyate, 'goyamA'ityAdinA svakIyasya vacanasyAvyabhicAritvopadarza nAya sadbodhapUrvakatAM darzayannuttaramAha-'ahameyaM jANAmitti aham 'etat vakSyamANamadhikRtapraznanirNayabhUtaM vastu || jAnAmi vizeSaparicchedenetyarthaH 'pAsAmiti sAmAnyaparicchedato darzanenetyarthaH 'bujjhAmi'tti buddhye-zraddadhe, bodheH samya gdarzanaparyAyatvAt , kimuktaM bhavati ?-'abhisamAgacchAmi'tti abhividhinA sAGgatyena cAvagacchAmi-sarvaiH pari-IN |cchittiprakAraiH paricchinajhi, anenAtmano vartamAnakAle'rthaparicchedakatvamuktamathAtItakAle ebhireva dhAtubhistadarzayannAha'mae'ityAdi, kiM tadabhisamanvAgatam ? ityAha-'janna'mityAdi, 'tahAgayassa'tti tathAgatasya-taM devatvAdikaM prakAramApannasya 'sarUvissa'tti varNagandhAdiguNavataH, atha svarUpeNAmUrtasya sato jIvasya kathametat ? ityAha-'sakammarasa'tti karmApudgalasambandhAditi bhAvaH, etadeva kathamityata Aha-'sarAgassa'tti rAgasambandhAt kammesambandha iti bhAvaH, rAgazceha mAyAlobhalakSaNo grAhyaH, tathA 'saveyassa'tti rUyAdivedayuktasya, tathA 'samohassa'tti iha mohaH-kalatrAdiSu sneho mithyAtvaM cAritramoho vA 'salesassa sasarIrassa'tti vyakta 'tAo sarIrAo avippamukkassa'tti yena zarIreNa | OSRESTORAGOSTERARIO For Personal & Private Use Only
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 725 // | sazarIrastasmAccharIrAdavipramuktasya ' evaM 'ti vakSyamANaM prajJAyate sAmAnyajanenApi tadyathA - kAlatvaM vetyAdi, yatastasya kAlatvAdi prajJAyate'to nAsau tathAgato jIvo rUpI sannarUpamAtmAnaM vikurvya prabhuH sthAtumiti // etadeva viparyayeNa darzayannAha - 'sacceva NaM bhaMte !' ityAdi, 'sacceva NaM bhaMte! se jIvetti yo devAdirabhUt sa evAsau bhadanta ! jIvaH 'pUrvameva ' viva| kSitakAlAt 'aruvi'tti avarNAdiH 'rUviM'ti varNAdimattvaM 'no evaM pannAyati'tti naivaM kevalinA'pi prajJAyate'sattvAt, asattvaM ca muktasya karmmabandhahetvabhAvena karmmAbhAvAt, tadabhAve ca zarIrAbhAvAdvarNAdyabhAva iti nArUpIbhUtvA rUpIbhavatIti // saptadazazate dvitIyaH // 17-2 // dvitIyoddezakAnte rUpitAbhavanalakSaNo jIvasya dharmo nirUpitaH, tRtIye tvejanAdilakSaNo'sau nirUpyata ityevaMsambaddhasyAsyedamAdisUtram - selesiM paDivannae NaM bhaMte ! aNagAre sayA samiyaM eyati veyati jAva taM taM bhAvaM pariNamati ?, No tiNaTThe samaTThe, NaNNatthegeNaM parappayogeNaM // kativihA NaM bhaMte ! eyaNA paNNattA ?, goyamA ! paMcavihA eyaNA paNNatA, taMjahA - daveyaNA khetteyaNA kAleyaNA bhaveyaNA bhAveyaNA, daddeyaNA NaM bhaMte ! kativihA pa0 1, goyamA ! cauvihA pa0, taMjahA - neraiyadaveyaNA tirikkha0 maNussa0 devadaddeyaNA, se keNa0 evaM buccai-neraiyadaveyaNA 21, goyamA ! jannaM neraiyA neraiyadace vahiMsu vA varddhati vA vahissaMti vA te NaM tattha neratiyA neratiyadadhe vaTTa. For Personal & Private Use Only 17 zatake uddezaH 3 zailezyAmejanAtadbhedA zca sU 598 // 725 //
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 mANA neraiyadaveyaNaM eiMsu vA eyaMti vA eissaMti vA, se teNaTeNaM jAva daveyaNA, se keNatuNaM bhaMte ! evaM |8| hai vuccai tirikkhajoNiyaveyaNA evaM ceva, navaraM tirikkhajoNiyadave0 bhANiyavaM, sesaM taM ceva, evaM jAva, | devadaveyaNA / khetteyaNA NaM bhaMte ! kativihA paNNattA , goyamA ! caubihA pa0, taM0-neraiyakhetteyaNA jAva devakhettayaNA, se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai neraiyakhetteyaNA 021, evaM ceva navaraM neraiyakhettayaNA bhANiyavA, evaM jAva devakhetteyaNA, evaM kAleyaNAvi, evaM bhaveyaNAvi, bhAveyaNAvi jAva devabhAveyaNA (suutrN598)|| | 'selesimityAdi, 'nannatthegeNaM parappaogeNaM'ti na iti 'no iNaDhe samaDhe'tti yo'yaM niSedhaH so'nyatraikasmAt || paraprayogAd, ejanAdikAraNeSu madhye paraprayogeNaivaikena zailezyAmejanAdi bhavati na kAraNAntareNeti bhaavH|| ejanAdhikArAdevedamAha-kaI'tyAdi, 'daceyaNa'tti dravyANAM-nArakAdijIvasaMpRktapudgaladravyANAM nArakAdijIvadravyANAM vA ejanA-calanA dravyaijanA khetteyaNa'tti kSetre-nArakAdikSetre vartamAnAnAmejanA kSetraijanA 'kAleyaNa'tti kAle-nArakAdikAle vartamAnAnAme|janA kAlaijanA 'bhaveyaNa'tti bhave-nArakAdibhave vartamAnAnAmejanA bhavaijanA 'bhAveyaNa'tti bhAve-audayikAdirUpe vartamAnAnAM nArakAdInAM tadgatapudgaladravyANAM vaijanA bhAvaijanA, 'neraiyace vahiMsutti nairayikalakSaNaM yajIvadravyaM dravyaparyAyayoH kathaJcidabhedAnnArakatvamevetyarthaH tatra 'vahisutti vRttavantaH 'neraiyaveyaNa'tti nairayikajIvasaMpRktapudgaladravyANAM nairayikajI13 vadravyANAM vaijanA nairayikadravyaijanA tAm 'eiMsutti jJAtavanto'nubhUtavanto vetyarthaH // ejanAyA eva vizeSamadhikRtyAha kativihA NaM bhaMte ! calaNA paNNatA?, goyamA ! tivihA calaNA pa0, taM0-sarIracalaNA iMdiyacalaNA AUSRISAIGAISRUSSAROS dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 // 726 // jogacalaNA, sarIracalaNA NaM bhaMte ! kativihA pa01, goyamA ! paMcavihA pa0, taM0-orAliyasarIracalaNA 17 zatake jAva kammagasarIracalaNA, iMdiyacalaNA NaM bhaMte ! kativihA pa0 ?, goyamA ! paMcavihA paNNattA, taMjahA- uddezaH3 soiMdiyacalaNA jAva phAsiMdiyacalaNA, jogacalaNA NaM bhaMte ! kativihA pa01, go0 ! tivihA pa0, taM0- calanAtamaNajogacalaNA vaijogacalaNA kAyajogacalaNA, se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai orAliyasarIracalaNA o0 jhedAzca 2?, goyamA ! je NaM jIvA orAliyasarIre vaTTamANA orAliyasarIrapayogAI davAiM orAliyasarIrattAe sU 599 pariNAmemANA orAliyasarIracalaNaM caliMsu vA calaMti vA calissaMti vA se teNaTeNaM jAva orAliyasarI| racalaNA0o02, se keNaTeNaM bhaMte ! evaM bu. veuviyasarIracalaNA veu0, evaM ceva navaraM veuviyasarIre vaTTamANA evaM jAva kammagasarIracalaNA, se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vu. soiMdiyacalaNA 21, goyamA ! jannaM jIvA soiMdie.vahamANA soiMdiyapAogAI davAiM soiMdiyattAe pariNAmemANA soiMdiyacalaNaM caliMsu vA calaMti| |vA calissaMti vA se teNa?NaM jAva sotiMdiyacalaNA so02, evaM jAva phAsiMdiyacalaNA, se keNatuNaM evaM buccai maNojogacalaNA 21, goyamA ! jaNaM jIvA maNajoe vadramANA maNajogappAogAI dabAI maNajogattAe pariNAmemANA maNajogacalaNaM caliMsu vA caliMti vA calirasaMti vA se teNaTeNaM jAva maNajogacalaNA| // 726 // | maNa0 2, evaM vaijogacalaNAvi, evaM kAyajogacalaNAvi // (sU0 599) aha bhaMte ! saMvege nivee gurusAhammi-15 |yasussUsaNayA AloyaNayA niMdaNayA garahaNayA khamAvaNayA suyasahAyatA viusamaNayA bhAve appaDibaddhayA NG For Personal & Private Use Only
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ viNivaNayA vivittasayaNAsaNasevaNayA soiMdiyasaMvare jAva phAsiMdiyasaMvare jogapaccakkhANe sarIrapaccakkhANe kasAyapaccakkhANe saMbhogapaJcakkhANe uvahipaccakkhANe bhattapaccakkhANe khamA virAgayA bhAvasacce jogasacce karaNasace maNasamaNNAharaNayA vayasamannAharaNayA kAyasamannAharaNayA kohavivege jAvamicchAdasaNasalla vivege NANasaMpannayA daMsaNasaM0 carittasaM0 vedaNaahiyAsaNayA mAraNaMtiyaahiyAsaNayA ee NaM bhante ! payA kiMpajavasaNaphalA paNNattA ?, samaNAuso! goyamA! saMvege nivege jAva mAraNaMtiyaahiyAsa. ee NaM siddhi pajjavasANaphalA paM0 samaNAusoM ! // sevaM bhaMte!2 jAva viharati // (sUtraM 600) // 17-3 // 'kaI'tyAdi, 'calaNa'tti ejanA eva sphuTatarasvabhAvA 'sarIracalaNa'tti zarIrasya-audArikAdezcalanA-tatprAyogya pudga lAnAM tadrUpatayA pariNamane vyApAraH zarIracalanA, evamindriyayogacalane api, 'orAliyasarIracalaNaM caliMsutti audArikazarIracalanAM kRtavantaH // anantaraM calanAdharmo bhedata uktaH, atha saMvegAdidharmAn phalato'bhidhitsuridamAha'ahe tyAdi, atheti paripraznArthaH 'saMveetti saMvejanaM saMvego-mokSAbhilASaH 'nivee'tti nirvedaH-saMsAraviraktatA 'gurusAhammiyasussUsaNaya'tti gurUNAM-dIkSAdyAcAryANAM sAdharmikANAM ca-sAmAnyasAdhUnAM yA zuzrUSaNatA-sevA sA tathA |'AloyaNa'tti A-abhividhinA sakaladoSANAM locanA-gurupurataH prakAzanA AlocanA saighAlocanatA 'niMdaNaya'tti nindanaM-AtmanaivAtmadoSaparikutsanaM 'garahaNaya'tti garhaNaM-parasamakSamAtmadoSodbhAvanaM 'khamAvaNaya tti parasyAsantoSavataH kSamotpAdanaM 'viusamaNaya'tti vyavazamanatA-parasmin krodhAnnivarttayati sati krodhojAnaM, etacca kvacinna dRzyate, 'suyasa For Personal & Private Use Only ww.nelibrary.org
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 *****ISKUSTVA 17 zatake uddezaH3 calanAtajhedAzca sU 599 // 727 // hAyaya'tti zrutameva sahAyo yasyAsau zrutasahAyastAvastattA, 'bhAve appaDibaddhaya'tti bhAve-hAsAdAvapratibaddhatA-anubandhavarjanaM 'viNivaTTaNaya'tti vinivartanaM-viramaNamasaMyamasthAnebhyaH 'vivittasayaNAsaNasevaNaya'tti viviktAni-khyAdyasaMsaktAni yAni zayanAsanAni upalakSaNatvAdupAzrayazca teSAM yA sevanA sA tathA zrotrendriyasaMvarAdayaH pratItAH 'jogapaccakkhANe'tti kRtakAritAnumatilakSaNAnAM manaHprabhRtivyApArANAM prANAtipAtAdiSu pratyAkhyAna-nirodhapratijJAnaM yogapratyAkhyAnaM, 'sarIrapacakkhANe'tti zarIrasya pratyAkhyAnaM-abhiSvaGgaprativarjanaparijJAnaM zarIrapratyAkhyAnaM 'kasAyapaccakkhANetti krodhAdipratyAkhyAnaM-tAna na karomIti pratijJAnaM 'saMbhogapaccakkhANe'tti samiti-saMkareNa svaparalAbhamIlanAtmakena bhogaH sambhogaH-ekamaNDalIbhoktakatvamityeko'rthaH tasya yat pratyAkhyAna-jinakalpAdipratipattyA parihArastattathA, 'uvahipaccakkhANe'tti upadheradhikasya niyamaH bhaktapratyAkhyAnaM vyaktaM 'khama'tti zAntiH 'virAgaya'tti vItarAgatA-rAgadveSApagamarUpA 'bhAvasacce'tti bhAvasatyaM-zuddhAntarAtmatArUpaM pAramArthikAvitathatvamityarthaH 'jogasacce'tti yogA:-manovAkkAyAsteSAM satyaM-avitathatvaM yogasatyaM 'karaNasacce tti karaNe-pratilekhanAdau satyaM-yathoktatvaM karaNasatyaM 'maNasamannAharaNaya'tti manasaH samiti-samyak anviti-svAvasthAnurUpeNa ADiti-maryAdayA AgamAbhihitabhAvAbhivyAptyA vA haraNaM-saGkhapaNaM mana:samanvAharaNaM tadeva manaHsamanvAharaNatA, evamitare api, 'kohavivege'tti krodhavivekaH-kopatyAgaH tasya durantatAdiparibhA vanenodayanirodhaH 'veyaNaahiyAsaNaya'tti kSudhAdipIDAsahanaM 'mAraNaMtiyaahiyAsaNaya'tti kalyANamitrabuddhyA mAraNAntikopasargasahanamiti // saptadazazate tRtiiyH||17-3|| kasya niyamaH bhaktyA tasya yat pratyAkhyAnANetti samiti saMkaraNAkhyAnaM kasAyapacara // 727 // R A dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyoddezake ejanAdikA kriyoktA, caturthe'pi kriyaivocyate ityevaMsambandhasyAsyedamAdisUtramteNaM kAleNaM 2 rAyagihe nagare jAva evaM vayAsI-asthi NaM bhaMte ! jIvANaM pANAivAeNaM kiriyA kajai ?, haMtA asthi, sA maMte ! kiM puTThA kajai apuTThA kajai, goyamA ! puTThA kanjai no apuTThA kajai, evaM jahA paDhamasae chahuddesae jAva no aNANuputvikaDAti vattavaM siyA, evaM jAva vemANiyANaM, navaraM jIvANaM egidiyANa ya nivAghAeNaM chaddisiM vAghAyaM paDucca siya tidisiMsiya caudisiM siya paMcadisiM sesANaM niyama chddisiN| | asthi NaM bhaMte ! jIvANaM musAvAeNaM kiriyA kajjA ?, haMtA atthi, sA bhaMte ! kiM puTThA kajaha jahA pANAiPvAeNaM daMDao evaM musAvAeNavi, evaM adinnAdANeNavi mehuNeNavi pariggaheNavi, evaM ee paMca daMDagA / jaMsamayannaM bhaMte ! jIvANaM pANAivAeNaM kiriyA kajai sA bhaMte ! kiM puTThA kajA apuTThA kajai, evaM taheva | jAva vattavaM siyA jAva vemANiyANaM, evaM jAva pariggaheNaM, evaM etevi paMca daMDagA 10 / jaMdeseNaM bhaMte ! jIvANaM pANAivAeNaM kiriyA kajati evaM ceva jAva pariggaheNaM, evaM etevi paMca daMDagA 15 / jaMpaesannaM bhaMte ! jIvANaM pANAivAeNaM kiriyA kajai sA bhaMte ! kiM puTThA kajati evaM taheva daNDao evaM jAva parigga-| heNaM 20, evaM ee vIsaM daMDagA / (sUtraM 601) jIvANaM bhaMte ! kiM attakaDe dukkhe parakaDe dukkhe tadubhayakaDe dukkhe ?, goyamA! attakaDe dukkhe no parakaDe dukkhe notabhayakaDe dukkhe, evaMjAva vemANiyANaM, jIvANaM bhaMte! dakiM attakaDaM dukkhaM vedeti parakaDaM dukkhaM vedeti tadubhayakaDaM dukkhaM vedeti?, goyamA ! attakaDaMdukkhaM vedeti no For Personal & Private Use Only
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH // 728 // parakaDaM dukkhaM vedeti no tadubhayakaDaM dukkhaM vedeti, evaM jAva vemANiyANaM / jIvANaM bhaMte!kiM attakaDA veyaNA 17 cAtake parakaDA veyaNA pucchA, goyamA! attakaDA veyaNA No parakaDA veyaNA NotadubhayakaDAveyaNA evaM jAva vemANi | uddezaH4 yANaM,jIvANaM bhaMte ! kiM attakaDaM vedaNaM vedeti paraka000 tadubhayaka0001, goyamA! jIvA attakaDaM prANAtipAveya. ve0 no paraka notadubhaya0 evaM jAva vemANiyANaM / sevaM bhaMte ! sevaM bhaMtetti // (sUtraM 602) // 17-4 // tAde kriyA: ___ 'teNa mityAdi, 'evaM jahA paDhamasae chaTTaddesae'tti anenedaM sUcitaM-'sA bhaMte ! kiM ogADhA kajai aNogADhA kajjai,5 AtmadikRgoyamA ! ogADhA kajjai no aNogADhA kajaI' ityAdi, vyAkhyA cAsya pUrvavat / 'jaMsamayaM ti yasmin samaye prANA- tatvaMduHkhAtipAtena kriyA-karma kriyate iha sthAne tasminniti vAkyazeSo dRzyaH, 'jaMdesaM'ti yasmin deze-kSetravibhAge prANAtipAtena 601-602 kriyA kriyate tasminniti vAkyazeSo'trApi dRzyaH, 'jaMpaesaMti yasmin pradeze laghutame kSetravibhAge // kriyA prAguktA sA ca karma karma ca duHkhahetutvAduHkhamiti tannirUpaNAyAha-'jIvANa'mityAdi daNDakadvayam / karmajanyA ca vedanA |bhavatIti tannirUpaNAya daNDakadvayamAha-'jIvANa'mityAdi // saptadazazate cturthH||17-4 // dInoM sU 3 I caturthoddezakAnte vaimAnikAnAM vaktavyatoktA, atha paJcamoddezake vaimAnikavizeSasya socyate ityevaMsambandhasyAsyedamAdisUtram kahiNaM bhaMte ! IsANassa deviMdassa devaranno sabhA suhammA paNNatA ?, goyamA ! jaMbuddIve 2 maMdarassa paJca // 728 // For Personal & Private Use Only
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ || yassa uttareNaM imIse rayaNappa0 puDha0 bahusamaramaNijAo bhUmibhAgAo uhUM caMdimasUriyajahA ThANapade jAva majhe IsANavaDeMsae mahAvimANe se NaM IsANavaDeMsae mahAvimANe addhaterasa joyaNasayasahassAI evaM jahA dasamasae sakkavimANavattavayA sAihavi IsANassa niravasesA bhANiyacA jAva AyarakkhA, ThitI sAtiregAI do sAgarovamAI, sesaM taMceva jAvaIsANe deviMde devarAyAI02, sevaM bhaMte ! sevaM bhNtetti||(suutr 603) // 17-4 // ___ 'kahi 'mityAdi, 'jahA ThANapae'tti prajJApanAyA dvitIyapade, tatra cedamevam-'uhuM caMdimasUriyagahagaNaNakkhattatArA| rUvANaM bahUI joyaNasayAI bahUI joyaNasahassAI bahUI joyaNasayasahassAI jAva uppaittA ettha NaM IsANe NAma kappe pannatte ityAdi, 'evaM jahA dasamasae sakkavimANavattavayA'ityAdi, anena ca yatsUcitaM taditthamavagantavyam-'addhaterasajoyaNasayasahassAI AyAmavikkhaMbheNaM UyAlIsaM ca sayasahassAI bAvannaM ca sahassAI aha ya aDayAle joyaNasae parikkheveNa mityAdi / saptadazazate pnycmH||17-5|| paJcamodezake IzAnakalpa uktaH, SaSThe tu kalpAdiSu pRthivIkAyikotpattirucyata ityevaMsambandhasyAsyedamAdisUtrampuDhavikAie NaM bhaMte ! imIse raya0 puDha0 samohae 2 je bhavie sohamme kappe puDhavikkAiyattAe uvavajittae se bhaMte ! kiM purvi uvavajittA pacchA saMpAuNejA purvi vA saMpAuNittA pacchA uvava01, goyamA ! puviM vA uvavajittA pacchA saMpAuNejA puciM vA saMpAuNittA pacchA uvavajejA, se keNa?NaM jAva pacchA uvava For Personal & Private Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA. prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 // 729 // jejA ?, goyamA ! puDhavikAiyANaM tao samugghAyA paM0, taM0-vedaNAsamugghAe kasAyasamugghAe mAraNaMtiya-1||17 zatake / samugghAe, mAraNaMtiyasamugghAeNaM samohaNamANe deseNa vA samohaNati saveNa vA samohaNati deseNaM samohannamANe puchi saMpAuNittA pacchA uvavajijA, saveNaM samohaNamANe puSviM uvavajettA pacchA saMpAuNejjA,se teNaTeNaM izAnasudhajAva uvavajijjA / puDhavikkAie NaM bhaMte ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe jAva samohae sa02 je bhavie IsANe masabhA sU kappe puDhavi evaM ceva IsANevi, evaM jAva accuyagevijavimANe, aNuttaravimANe IsipabbhArAe ya evaM ceva / | 17pRthvApuDhavikAie NaM bhaMte ! sakarappabhAe puDhavIe samohae 2 sa.je bhavie sohamme kappe puDhavi0 evaM jahA rayaNa- prA. ppabhAe puDhavikAie uvavAio evaM sakArappabhAevi puDhavikAio uvavAeyavo jAva IsipanbhArAe, evaM syutpAdo jahA rayaNappabhAe vattavayA bhaNiyA evaM jAva ahesattamAe samohae IsIpabbhArAe uvavAeyaco / sevaM bhaMte ! 2tti // (sUtraM 604) // 17-6 // puDhavikAie NaM bhaMte ! sohamme kappe samohae samohaNittA je bhavie imIse rayaNappabhAe puDhavIe puDhavIkAiyattAe uvavajjittae se NaM bhaMte ! kiM purvi sesaM taM ceva jahA rayaNappabhApuDhavikAie savvakappesu jAva IsipabbhArAe tAva uvavAio evaM sohammapuDhavikAiovi sattasuvi puDhavIsu uvavAeyabo jAva ahesattamAe, evaM jahA sohammapuDhavikAio savapuDhavIsu uvavAio evaM jAva IsipanbhArApuDhavikAio sadhapuDhavIsu uvavAeyavo jAva ahesattamAe, sevaM bhNte!2|| (sUtraM 605)| // 17-7 // AukkAie NaM bhaMte ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe samoha. 2 je bhavie sohamme kappe AukAi // 729 // Jain Education Interational For Personal & Private Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ | yattAe uvavajjittae evaM jahA puDhavikAio tahA AukAiovi sabakappesu jAva IsipambhArAe taheva uvavAeyaco evaM jahA rayaNappabhAAukAio uvavAio tahA jAva ahesattamApuDhaviAukAio uvavAeyaco jAva IsipambhArAe, sevaM bhaMte ! 2 // (sUtraM 606) // 17-8 // AukAie NaM bhaMte ! sohamme kappesamohae samoha. je bhavie imIse rayaNappabhAe puDhavIe ghaNodadhivalaesu AukAiyattAe uvavajittae se NaM bhaMte ! sesaM taM ceva evaM jAva ahesattamAe jahA sohammaAukkAio evaM jAva IsipabbhArAAukkAio jAva ahesattamAe uvavAeyavo, sevaM bhaMte !2 // (sUtraM 607) // 17-9 // vAukAie NaM bhaMte ! imIse rayaNappabhAe jAva je bhavie sohamme kamme vAukkAiyattAe uvava jittae se NaM jahA puDhavikAio tahA vAMukAiovi navaraM vAukkAiyANaM cattAri samugghAyA paM0, taM0-vedaNAsamugghAe jAva veuviyasamugyAe, mAraNatiyasamugdhAeNaM samohaNamANe deseNa vA samo0 sesaM taM ceva jAva ahesattamAe samohao IsipabbhArAe uvavAeyagho, sevaM bhaMte !2 // (sUtraM 608) // 17-10 // vAkkAie NaM bhaMte ! sohamme kappe samohae sa02 je bhavie imIse rayaNappabhAe puDhavIe ghaNavAe taNuvAe ghaNavAyavalaesu taNuvAyavalaesu vAukkAiyattAe uvayajettae se NaM bhaMte ! sesaM taM ceva evaM jahA sohamme vAukAio sattasuvi puDhavIsu uvavAio evaM jAva IsipambhArAe vAukkAio ahesattamAe jAva uvavAeyaco, sevaM bhaMte ! 2 // (sUtraM 609) // 17-11 // egidiyANaM bhaMte ! sacce samAharA save samasarIrA evaM jahA paDhamasae bitiyauddesae puDhavikkAiyANaM vatta SHAHISHAHARA AISHAHIRANA For Personal & Private Use Only
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ MARRERA vyAkhyAvayA bhaNiyA sA ceva egidiyANaM iha bhANiyavA jAva samAuyA samovavannagA / egidiyA NaM bhaMte ! kati &|17 zatake prajJaptiH | lessAo pa01, goyamA! cattAri lessAo paM0, taM-kaNhalessA jAva teulessA / eesi NaM bhaMte ! egidi- mA uddezaH 5 abhayadevI-yANaM kaNhalessANaM jAva visesAhiyA vA ?, goyamA ! savatthovA egidiyANaM teulessA kAulessA aNaMta-IzAnasudha. yA vRttiH2 guNA NIlalessA visesAhiyA kaNhalesA visesaahiyaa| eesi NaM bhaMte ! egidiyA NaM kaNhalessA iDDI jaheva masabhA sU dIvakumArANaM, sevaM bhaMte ! 2 // (sUtraM 610) // 17-12 // nAgakumArA NaM bhaMte ! save samAhArA jahA sola- 603 u.6. // 730 // samasae dIvakumAruddese taheva niravasesaM bhANiyavaM jAva iDDIti, sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! jAva viharati // | 17 pRthvA(sUtraM 611) // 17-13 // suvannakumArA NaM bhaMte ! save samAhArA evaM ceva sevaM bhaMte !2 // (sUtra 612) // dInAM saMprA tyutpAdau // 17-14 // vijukumArA NaM bhaMte ! save samAhArA evaM ceva, sevaM bhNte!2|| (sUtra 613) // 17-15 // vAyukumArA NaM bhaMte ! so samAhArA evaM ceva, sevaM bhaMte !2 // (sUtraM 614) // 17-16 // aggikumArANaM bhaMte ! save samAhArA evaM ceva, sevaM bhaMte ! 2 // (sUtraM 615) // 17-17 // sattarasamaM sayaM samattaM // 17 // ___ 'puDhavikAie Na'mityAdi, 'samohae'ti samavahataH-kRtamAraNAntikasamudghAtaH 'uvavajitta'tti utpAdakSetraM gatvA 'saMpAuNeja'tti pudgalagrahaNaM kuryAt uta vyatyayaH iti praznaH, 'goyamA ! purvi vA uvavajittA pacchA saMpAuNejati // 73 // mAraNAntikasamudghAtAnnivRtya yadA prAktanazarIrasya sarvathAtyAgAd gendukagatyotpattidezaM gacchati tadocyate pUrvamutpadya pazcAtsaMprApnuyAt-pudgalAn gRhIyAt AhArayedityarthaH, 'purvi vA saMpAuNittA pacchA uvavajeja'tti yadA mAraNAntikasamu R For Personal & Private Use Only
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4SARRAAT ghAtagata eva viyate IlikAgatyosAdasthAnaM yAti tadocyate pUrva samprApya-pudgalAn gRhItvA pazcAdutpadyeta, prAktanazarIrasthajIvapradezasaMharaNataH samastajIvapradezairutpattikSetragato bhavediti bhAvaH, 'deseNa vA samohannai sadheNa vA samohannaiti yadA mAraNAntikasamudghAtagato mriyate tadA IlikAgatyotpattidezaM prApnoti tatra ca jIvadezasya pUrvadehe eva sthitatvAd dezasya cotsattideze prAptatvAt dezena samavahantItyucyate, yadA tumAraNAntikasamudghAtAt pratinivRttaHsan mriyate tadA sarvapradezasaMharaNato gendukagatyosattidezaM prAptau sarveNa samavahata ityucyate, tatra ca dezena samavahanyamAnaH-IlikAgatyA gacchannityarthaH pUrva samprApya-pudgalAn gRhItvA pazcAdutpadyate-sarvAtmanotpAdakSetre Agacchati, 'sabeNaM samohaNamANe'tti gendukagatyA gaccha|nnityarthaH, pUrvamutpadya-sarvAtmanotpAdadezamAsAdya pazcAt 'saMpAuNeja'tti pudgalagrahaNaM kuryAditi // saptadazazate sssstthH||17-6|| zeSAstu sugamA eva // 17-7-8-9-10-11-12-13-14-15-16-17 // tadevaM saptadazazataM vRttitaH parisamAptam // zate saptadaze vRttiH, kRteyaM gurbanugrahAt / yadandho yAti mArgeNa, so'nubhaavo'nukrssinnH||1|| SALILABANGLA iti zrImadabhayadevAcAryavihitavRttiyuta saptadazaM zataM samAptam / / For Personal & Private Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2/ | 18 zatake | uddezaH1 jIvAdInAM prathamacarama tve sU 616 // 73 // vyAkhyAtaM saptadazaM zatam , athAvasarAyAtamaSTAdazaM vyAkhyAyate, tasya ca tAvadAdAveveyamuddezakasahaNI gAthApaDhame 1 visAha 2 mAyaMdie ya 3 pANAivAya 4 asure ya 5 / gula 6 kevali 7 aNagAre 8 bhavie 9 taha somilaTArase 10 // 7 // teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe jAva evaM vayAsI-jIve NaM bhaMte ! jIvabhAveNaM kiM paDhame apaDhame ?, goyamA ! no paDhame apaDhame, evaM neraie jAva ve0 / siddha NaM bhaMte ! siddhabhAveNaM kiM paDhame apaDhame ?, goyamA ! paDhame no apaDhame, jIvANaM bhaMte ! jIvabhAveNaM kiM paDhamA apaDhamA?, goyamA! no paDhamA apaDhamA, evaM jAva vemANiyA 1 / siddhANaM pucchA, goyamA! paDhamA no apaDhamA // AhArae NaM bhaMte ! jIve AhArabhAveNaM kiM paDhame apaDhame ?, goyamA ! no paDhame apar3hame, evaM jAva bemANie, pohattie evaM ceva / aNAhArae NaM bhaMte ! jIve aNAhArabhAveNaM pucchA, goyamA! siya paDhame siya apaDhame / neraie NaM bhaMte ! evaM neratie jAva vemANie no paDhame apaDhame, siddhe paDhame no apaDame / aNAhAragANaM bhaMte ! jIvA aNAhA|rabhAveNaM pucchA, goyamA ! paDhamAvi apaDhamAvi, neraiyA jAva vemANiyA No paDhamA apaDhamA, siddhA paDhamA no apaDhamA, ekkakke pucchA bhANiyavA 2 // bhavasiddhIe egattapuhutteNaM jahA AhArae, evaM abhavasiddhIevi, nobhavasiddhIyanoabhavasiddhIe NaM bhaMte ! jIve nobhava. pucchA, goyamA ! paDhame no apaDhame, NobhavasiddhInoabhavasiddhIyA NaM bhaMte ! siddhA nobha0 abhava0, evaM ceva puhutteNavi doNhavi // // 73 // dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ sannI NaM bhaMte ! jIve sannIbhAveNaM kiM paDhame pucchA, goyamA ! no paDhame apaDhame, evaM vigaliMdiyavajaM jAva vemANie, evaM puhuttennvi3| asannI evaM ceva egattapuhutteNaM navaraM jAva vANamaMtarA, nosannInoasannI jIve maNusse siddhe paDhame no apaDhame, evaM puhuttennvi4||slese NaM bhaMte ! pucchA, goyamA ! jahA AhArae evaM puhutteNavi kaNhalessA jAva sukkalessA evaM ceva navaraM jassa jA lesA asthi / alese NaM jIvamaNussasiddhe jahA nosannInoasannI 5 // sammadiTTIe NaM bhaMte ! jIve sammadihibhAveNaM kiM paDhame pucchA, goyamA ! siya paDhame siya apaDhame, evaM egidiyavajjaM jAva vemANie, siddhe paDhame no apaDhame, puhuttiyA jIvA paDhamAvi apaDhamAvi, evaM jAva vemANiyA, siddhA paDhamA no apaDhamA, micchAdiTThIe egattapuhutteNaM jahA AhAragA, sammAmicchAdiTThI egattapuhutteNaM jahA sammadiTThI, navaraM jassa asthi sammAmicchattaM 6 // saMjae jIve maNusse ya egattapuhutteNa jahA sammadiTThI, asaMjae jahA AhArae, saMjayAsaMjae jIve paMciMdiyatirikkhajoNiyamaNussA egattapuhutteNaM jahA sammadihI nosaMjaenoassaMjaenosaMjayAsaMjae jIve siddhe ya egattapuhutteNaM paDhame no apaDhame 7 // sakasAyI kohakasAyI jAvalobhakasAyI ee egattattupuhutteNaM jahA AhArae, akasA0 | jIve siya paDhame siya apaDhame, evaM maNussevi, siddhe paDhame no apaDhame, puhutteNaM jIvA maNussAvi paDhamAvi apaDhamAvi, siddhA paDhamA no apaDhamA 8||nnaannii egattapuhutteNaM jahA sammadiTThI AbhiNibohiyanANI jAva maNapajavanANI egattapuhutteNaM evaM ceva navaraM jassa jaM atthi, kevalanANI jIve maNusse siddha ya ega For Personal & Private Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA ttapuhatteNaM paDhamA no apaDhamA / annANI maiannANIsuyaannANI vibhaMganA0 egattapuhutteNaM jahA AhArae 9 // |18 zatake prajJaptiH sajogI maNajogI vayajogI kAyajogI egattapuhatteNaM jahA AhArae navaraM jassa jo jogo asthi, ajogI uddezaH1 abhayadevI- |jIvamaNussasiddhA egattapuhatteNaM paDhamA no apaDhamA 10 // sAgArovauttA aNAgArovau0 egattapu. NaM jahA jIvAdInAM yA vRttiH2 aNAhArae 11 // savedago jAva napuMsagavedago egattapuhutteNaM jahA AhArae navaraM jassa jo vedo atthi, prathamacarama tve sU 616 // 732 // avedao egattapuhutteNaM tisuvi padesu jahA akasAyI 12 // sasarIrI jahA AhArae evaM jAva kammagasarIrI, jassa jaM asthi sarIraM, navaraM AhAramasarIrI egattapuhatteNaM jahA sammadiTThI, asarIrI jIvo siddho egattapuhu0 paDhamA no apaDhamA 13 // paMcahiM pajjattIhiM paMcahiM apajattIhiM egattapuhutteNaM jahA AhArae, navaraM jassa jA atthi jAva vemANiyA nopaDhamA apaDhamA 14 // imA lakkhaNagAhA-jo jeNapattapucho bhAvo so teNa apaDhamao hoi / sesesu hoi paDhamo apattapatvesa bhaaves||1||jiive NaM bhaMte ! jIvabhAveNaM kiM carime acarime 1, goyamA ! no carime acarime / nerahae NaM bhaMte ! neraiyabhAveNaM pucchA, goyamA ! siya carime dAsiya acarime, evaM jAva vemANie, siddhe jahA jIve / jIvA NaM pucchA, goyamA! no carimA acarimA, nera-18| |iyA carimAvi acarimAvi, evaM jAva vemANiyA, siddhA jahA jIvA 1 // AhArae savattha egatteNaM siya // 732 // carime siya acarime puhatteNaM carimAvi acarimAvi aNAhArao jIve siddho ya egatteNavi puhutteNavino dacarime acarime, sesahANesu egattapuhatteNaM jahA AhArao 2 // bhavasiddhIo jIvapade egattapuhutteNaM carime 4 For Personal & Private Use Only
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ no acarime, sesahANesu jahA aahaaro| abhavasiddhIo savattha egattapuhutteNaM no carime acarime, nobhavasiddhIyanoabhavasiddhIya jIvA siddhA ya egattapuhutteNaM jahA abhvsiddhiio3|| sannI jahA AhArao, evaM asannIvi, nosannInoasannI jIvapade siddhapadeya acarime, maNussapade carame egattapuhatteNaM 4||slesso jAva sukkalesso jahA AhArao navaraM jassa jA asthi, alesso jahA nosannInoasannI 5 // sammadiTThI 4 jahA aNAhArao, micchAdiTThI jahA AhArao, sammAmicchAdiTTI egidiyavigaliMdiyavaja siya carime siya acarime, puhutteNaM carimAvi acarimAvi 6 // saMjao jIvo maNusso ya jahA AhArao, assaMjaoDavinadeva, saMjayAsaMjaevi taheva, navaraM jassa jaM asthi, nosaMjayanoasaMjayanosaMjayAsaMjaya jahA nobhavasiddhIyanoabhavasiddhImI 7 // sakasAI jAva lobhakasAyI sabahANesu jahA AhArao, akasAyI jIvapade siddhe ya no carimo acarimo, maNussapade siya carimo siya acarimo 8||nnaannii jahA sammaTTiI satvattha AbhiNibohiyanANI jAva maNapajjavanANI jahA AhArao navaraM jassa jaM asthi kevalanANI jahA nosannInoasannI, annANI jAva vibhaMganANI jahA AhArao 9 // sajogI jAba kAyajogI jahA AhArao jassa hai jo jogo asthi ajogI jahA nosannInoasannI 10 // sAgArovautto aNAgArovautto ya jahA aNAhArao 11 / savedao jAva napuMsagavedao jahA AhArao avedaojahA akasAI 12 // sasarIrI jAvakammagasarIrI jahA AhArabho navaraM jassa jaM asthi, asarIrIjahA nobhavasiddhIyanoabhavasiddhIya 13 // paMcAhiM Avi taheva, saMjadImA 7 // sakasA siya carimo For Personal & Private Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ dipajjattIhiM paMcahiM apajjattIhiM jahA AhArao savattha egattapuhutteNaM daMDagA bhANiyabA 14 // imA lakkhaNavyAkhyA 5| 18 zatake prajJapti jAgA gAhA-jo jaM pAvihiti puNo bhAvaM so teNa acarimo hoi / acaMtaviogo jassa jeNa bhAveNa so carimo uddezaH1 abhydevii-8||1|| sevaM bhaMte ! 2 jAva viharati // (sUtraM 616) // 18-1 // jIvAdInAM yA vRttiHlA 'paDhame tyAdi, tatra 'paDhametti jIvAdInAmarthAnAM prathamAprathamatvAdivicAraparAyaNa uddezakaH prathama ucyate, sa cAsya prathamacarama prathamaH 1 'visAhatti vizAkhAnagarI tadupalakSito vizAkheti dvitIyaH 2 'mAgaMdie'tti mAkandIputrAbhidhAnAnagAro tve sU 616 // 733 // palakSito mAkandikastRtIyaH 3 'pANAivAya'tti prANAtipAtAdiviSayaH prANAtipAtazcaturthaH 4 'asure ya'tti asurAdivaktavyatApradhAno'suraH paJcamaH 5'gula'tti gulAdyarthavizeSasvarUpanirUpaNaparo gulaH SaSThaH6 kevali'tti kevalyAdiviSayaH kevalI | saptamaH 7 "aNagAre'tti anagArAdiviSayo'nagAro'STamaH 8 'bhaviya'tti bhavyadravyanArakAdiprarUpaNArthoM bhavyo navamaH 9 'somila'tti somilAbhidhAnabrAhmaNavaktavyatopalakSitaH somilo dazamaH 10, 'aTThArase'tti aSTAdazazate ete uddezakA iti // tatra prathamoddezakArthapratipAdanArthamAha-'teNa mityAdi, uddezakadvArasagrahaNI ceyaM gAthA kvacidRzyate-"jIvAhAragabhavasannilesAdiTTI ya saMjayakasAe / NANe joguvaoge vee ya sarIrapajjattI // 1 // " asyAzcArtha uddezakArthAdhigamyaH, tatra |prathamadvArAbhidhAnAyAha-'jIveNaM bhaMte'ityAdi, jIvo bhadanta ! 'jIvabhAvena' jIvatvena kiM 'prathama' prathamatAdharma yuktaH ?, ayamarthaH-kiM jIvatvamasatprathamatayA prApta uta 'apaDhameM'tti aprathamaH-anAdyavasthitajIvatva ityarthaH, atro- // 73 // sattaraM-'no paDhame apaDhame tti, iha ca prathamatvAprathamatvayorlakSaNagAthA-"jo jeNa pattapuvo bhAvo so teNa'paDhamao CROADSSSSOCIAS For Personal & Private Use Only
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ SAMAANEMALSOCIAL hoi / jo jaM apattapuvaM pAvai so teNa paDhamo u // 1 // " iti [ yo yena prAptapUrvo bhAvaH sa tasyAprathamo bhavati / yo yamaprAptapUrva prApnoti sa tasya prathamaH // 1 // ] 'evaM neraie'tti nArako'pyaprathamaH anAdisaMsAre nArakatvasyAnantazaH prAptapUrvatvAditi / 'siddha NaM bhaMte !' ityAdau 'paDhame'tti siddhena siddhatvasyAprAptapUrvasya prAptatvAttenAsau prathama iti, bahutve'pyevameveti // AhArakadvAre-'AhArae Na'mityAdi, AhArakatvena no prathamaH anAdibhave'nantazaH prAptapUrvakatvAdAhArakatvasya, evaM nArakAdirapi, siddhastvAhArakatvena na pRcchayate, anAhArakatvAttasyeti / 'aNAhArae Na'mityAdau, 'siya paDhame tti syAditi-kazcijjIvo'nAhArakatvena prathamo yathA siddhaH kazciccAprathamo yathA saMsArI, saMsAriNo vigrahagatAvanAhArakatvasyAnantazo bhUtapUrvatvAditi / 'ekkeke pucchA bhANiyavatti yatra kila pRcchAvAkyamalikhitaM | tatraikaikasmin pade pRcchAvAkyaM vaacymityrthH| bhavyadvAre-'bhavasiddhIe'ityAdi, bhavasiddhika ekatvena bahutvena ca hai yathA''hArako'bhihitaH evaM vAcyaH, aprathama ityarthaH, yato bhavyasya bhavyatvamanAdisiddhamato'sau bhavyatvena na prathamaH, eva mabhavasiddhiko'pi, 'nobhavasiddhiyanoabhavasiddhie NaM' iha ca jIvapadaM siddhapadaM ca daNDakamadhyAtsaMbhavati natu nArakAdIni, nobhavasiddhikanoabhavasiddhikapadena siddhasyaivAbhidhAnAt , tayozcaikatve pRthaktve ca prathamatvaM vAcyam // sajJidvAre'sannI Na'mityAdi, saJI jIvaH sajJibhAvenAprathamo'nantazaH sajJitvalAbhAt, 'vigaliMdiyavajaM jAvavemANie'tti ekadvitricaturindriyAn varjayitvA zeSA nArakAdivaimAnikAntAH sajJino'prathamatayA vAcyA ityarthaH, evamasaLyapi navaraM 'jAva vANamaMtara'tti asajJitvavizeSitAni jIvanArakAdIni vyantarAntAni padAnyaprathamatayA vAcyAni, teSu hi For Personal & Private Use Only
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevI dhuvRtta ti yasya nArakAderyA kRSNAdisAzanAmiveti, etadevAha-alele prathama tyasya tatprathamatayA sa prathamatvamaya apaDhame'tti kazcitsamyAdA dhamiti, evaM egidiyazama ityevaM vAcyaH, prathama bhAvAt / mitra // 734 // MOREGAORESCREENER sajJiSvapi bhUtapUrvagatyA'sajJitvaM labhyate asajJinAmutpAdAt , pRthivyAdayastvasajJina eva, teSAM cAprathamatvamananta- 18 zatake stallAbhAditi, ubhayaniSedhapadaM ca jIvamanuSyasiddheSu labhyate, tatra ca prathamatvaM vAcyamata evokaM-nosaJItyAdi // lezyA- R uddezaH 1 dvAre-'salese Na'mityAdi 'jahA AhArae'ti aprathama ityarthaH anAditvAtsalezyatvasyeti 'navaraM jassa jA lesA atthi'- jIvAdInAM tti yasya nArakAderyA kRSNAdilezyA'sti sA tasya vAcyA, idaM ca pratItameva, alezyapadaM tu jIvamanuSyasiddheSvasti, teSAM ca prathamacarama prathamatvaM vAcyaM, nosajJinoasaMjJinAmiveti, etadevAha- alese NamityAdi // dRSTidvAre-'sammaddivie Na'mityAdi, 'siya tve sU 616 |paDhame siya apaDhameM tti kazcitsamyagdRSTiIvaH samyagdRSTitayA prathamo yasya tatprathamatayA samyagdarzanalAbhaH kazcicAmathamo| yena pratipatitaM sat samyagdarzanaM punarlabdhamiti, 'evaM egidiyavajaMti ekendriyANAM samyaktvaM nAsti tato nArakAdi| daNDakacintAyAmekendriyAn varjayitvA zeSaH syAtprathamaH syAdaprathama ityevaM vAcyaH, prathamasamyaktvalAbhApekSayA prathamaH dvitIyAdilAbhApekSayA tvaprathamaH, siddhastu prathama eva siddhatvAnugatasya samyaktvasya tadAnImeva bhAvAt / 'micchAdiDDI'tyAdi, 'jahA AhAragati ekatve pRthaktve ca mithyAdRSTInAmaprathamatvamityarthaH, anAditvAnmithyAdarzanasyeti / 'sammA| micchAdiTTI'tyAdi 'jahA sammadihi'tti syAtprathamaH syAdaprathamaH prathametarasamyagmithyAdarzanalAbhApekSayeti bhAvaH, 'navara |jassa asthi sammAmicchattaMti daNDakacintAyAM yasya nArakAdermizradarzanamasti sa eveha prathamAprathamacintAyAmadhikarttavyaH // 8 // 73 // saMyatadvAre-'saMjae'ityAdi, iha ca jIvapadaM manuSyapadaM caite dve eva staH, tayozcaikatvAdinA yathA samyagdRSTiraktastathA'sau vAcyaH, syAtprathamaH syAdaprathama ityarthaH, etacca saMyamasya prathametaralAbhApekSayA'vaseyamiti 'assaMjae jahA AhArae'tti For Personal & Private Use Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ aprathama ityarthaH asaMyatatvasthAnAditvAt , 'saMjayAsaMjae'ityAdi saMyatAsaMyato jIvapade paJcendriyatiryapade manuSyapadecadA | bhavatItyata eteSvekatvAdinA samyagdRSTivadvAcyaH syAtprathamaH syAdaprathama ityarthaH, prathamAprathamatvaM ca prathametaradezaviratilAbhApekSayeti 'mosaMjaenoassaMjae'ityAdi, niSiddhasaMyamAsaMyamamizrabhAvo jIvaH siddhazca syAt sa ca prathama eveti|| kaSAyadvAre-'sakasAItyAdi, kapAyiNaH AhArakavadaprathamA anAditvAtkapAyitvasyeti "akasAItyAdi, akaSAyo jIvaH syAtprathamo yathAkhyAtacAritrasya prathamalAbhe syAdaprathamo dvitIyAdilAbhe, evaM manuSyo'pi, siddhastu prathama eva, siddhatvAnugatasyAkaSAyabhAvasya prathamatvAditi // jJAnadvAre-'NANI'tyAdi, 'jahA sammaddiTThI'tti syAtprathamaH sthAdaprathama ityarthaH tatra kevalI prathamaH akevalI tu prathamajJAnalAbhe prathamaH anyathA tvaprathama iti, 'navaraM jaM jassa asthiti jIvAdidaNDakacintAyAM yat matijJAnAdi yasya jIvanArakAderasti tattasya vAcyamiti, tacca pratItameva, 'kevalanANI| tyAdi vyaktam , 'annANI'tyAdi, "jahA AhArae'tti aprathama ityarthaH, anAditvenAnantazo'jJAnasya sabhedasya lAbhAditi // yogadvAre-'sajogI'tyAdi, etadapyAhArakavadaprathamamityarthaH 'jassa jo jogo atthiti jIvanArakAdidaNDakacintAyAM yasya jIvAderyo manoyogAdirasti sa tasya vAcyaH, sa ca pratIta eveti, 'ajogI'tyAdi, jIvo manuSyaH siddhazcAyogI bhavati sa ca prathama eveti // upayogadvAre-'sAgAre'tyAdi 'jahA aNAhArae'tti sAkAropayukkA anAkAropayuktAzca yathA'nAhArako'bhihitastathA vAcyAH, te ca jIvapade syAtprathamAH siddhApekSayA syAdaprathamAH saMsAryapekSayA, nArakAdivaimAnikAntapadeSu tu no pathamA aprathamA anAditvAttallAbhasya, siddhapade tu prathamA no amathamAH sAkArAnAkAropayoga For Personal & Private Use Only
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA-18 vizeSitasya siddhatvasya prathamata eva bhAvAditi // vedadvAre-saveyage'tyAdi, 'jahA AhArae' aprathama evetyarthaH ||18 zatake prajJaptiH 'navaraM jassa jo vedo atthi'tti jIvAdidaNDakacintAyAM yasya nArakAryo napuMsakAdirvedo'sti sa tasya vAcyaH sa ca | uddezaH1 abhayadevI- pratIta eveti, 'aveyao'ityAdi avedako yathA'kaSAyI tathA vAcyastriSvapi padeSu-jIvamanuSyasiddhalakSaNeSu, tatra ca jIvAdInAM yA vRttiH2 jIvamanuSyapadayoH syAtprathamaH syAdaprathamaH avedakatvasya prathametaralAbhApekSayA, siddhastvaprathama eveti // zarIradvAre-'sasa prathamacarama tve sU 116 // 735 // lArIrI'tyAdi, ayamapyAhArakavadaprathama eveti 'navaramAhAragasarIrI'tyAdi 'jahA sammadihi'tti syAtprathamaH syAdaprathama | ityarthaH, ayaM caivaM prathametarAhArakazarIrasya lAbhApekSayeti, azarIrI jIvaH syAt siddhazca sa ca prathama eveti ||pryaaptidvaare"pNchii'tyaadi, paJcabhiH paryAptibhiH paryAptakaH tathA paJcabhiraparyAptibhiraparyAptaka AhArakavadaprathama iti, 'jassa jA atthi'tti daNDakacintAyAM yasya yAH paryAptayastasya tA vAcyAstAzca pratItA eveti // atha prathamAprathamalakSaNAbhidhAnAyAha-'jo jeNa'gAhA, yo-bhAvo-jIvatvAdiryena jIvAdinA kA 'prAptapUrvaH' avAptapUrvaH "bhAvaH' paryAyaH 'sa' jIvAdistena-bhAvenAprathamako bhavati, 'sesesutti saptamyAstRtIyArthatvAt 'zeSaiH' prAptapUrvabhAvavyatiriktairbhavati prathamaH, kiMsvarUpaiH zeSaiH? ityAha-aprAptapUrvairbhAvairiti gAthArthaH // atha prathamAdivipakSaM caramAditvaM jIvAdiSveva dvAreSu nirUpayannidamAha-'jIve Na'mityAdi, jIvo bhadanta ! 'jIvabhAvena' jIvatvaparyAyeNa kiM caramaH ?-kiM jIvatvasya prAptavyacaramabhAgaH kiM jIvatvaM // 735 // | mokSyatItyarthaH 'acaramatti avidyamAnajIvatvacaramasamayo, jIvatvamatyantaM na mokSyatItyarthaH, iha prazne Aha-'no' naiva 'caramaH' prAptavyajIvatvAvasAno, jIvatvasyAvyavacchedAditi / 'nerahae Na'mityAdi 'siya carime siya acarime'tti dan Education International For Personal & Private Use Only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ yo nArako nArakatvAdudvattaH san punarnarakagatiM na yAsyati siddhagamanAt sa caramaH anyastvacaramaH, evaM yaavdvaimaanikH| |'siddhe jahA jIve'tti acarama ityarthaH, na hi siddhaH siddhatayA vinaGgyatIti / 'jIvA Na'mityAdi, pRthaktvadaNDakastathAvidha eveti // AhArakadvAre-'AhArae savattha'tti sarveSu jIvAdipadeSu 'siya carime siya acarime'tti kazciccaramo | yo nirvAsyati anyastvacarama iti / anAhArakapade'nAhArakatvena jIvaH siddhazcAcaramo vAcyaH, anAhArakatvasya tadIyasyAparyavasitatvAt , jIvazceha siddhAvastha eveti, etadevAha-'aNAhArao'ityAdi, 'sesaThANesu'tti nArakAdiSu padeSu 'jahA AhArao'tti syAccaramaH syAdacarama ityarthaH, yo nArakAditvenAnAhArakatvaM punarna lapsyate sa caramo yastu tallahaipsyate'sau acarama iti // bhavyadvAre-'bhavasiddhIo'ityAdi, bhavyo jIvo bhavyatvena caramaH, siddhigamanena bhavyatvasya hai| caramatvaprAptaH, etacca sarve'pi bhavasiddhikA jIvAH setsyantIti vacanaprAmANyAdabhihitamiti 'abhavasiddhio savattha'tti sarveSu jIvAdipadeSu 'no carime'tti abhavyasya bhavyatvenAbhAvAt , 'nobhavetyAdi ubhayaniSedhavAn jIvapade siddhapade | cAbhavasiddhikavadacaramaH tasya siddhatvAt siddhasya ca siddhatvaparyAyAnapagamAditi // sajJidvAre-'sannI jahA AhArao'tti sajJitvena syAccaramaH syAdacarama ityarthaH, evamasaJjhyapi, ubhayaniSedhavAMzca jIvaH siddhazcAcaramo, manuSyastu caramaH | | ubhayaniSedhavato manuSyasya kevalitvena punarmanuSyatvasyAlAbhAditi // lezyAdvAre-'salesA'ityAdi, 'jahA AhArao'tti syAccaramaH syAdacarama ityarthaH, tatra ye nirvAsyanti te salezyatvasya caramAH, anye tvacaramA iti // dRSTidvAre|'sammaddiTTI jahA aNAhArao'tti jIvaH siddhazca samyagdRSTiracaramo yato jIvasya samyaktvaM pratipatitamapyavazyaMbhAvi, RISTORAGAISRISISSA Jain Education Intemanona For Personal & Private Use Only
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA-1 prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 // 736 // siddhasya tu tanna pratipatatyeva, nArakAdayastu syAccaramAH syAdacaramAH, ye nArakAdayo nArakatvAdinA saha punaH samyaktvaM na | 18 zatake lapsyante te caramAH ye tvanyathA te'caramA iti / 'micchAdiTThI jahA AhArao'tti syAcaramaH syAdacarama ityarthaH, | uddezaH 1 yo hi jIvo nirvAsyati sa mithyAdRSTitvena caramo yastvanyathA'sAvacaramaH, nArakAdistu yo mithyAtvayuktaM nArakatvaM punarna jIvAdInAM lapsyate sa caramo'nyastvacaramaH, 'sammAmicche'tyAdi, 'egidiyavigaliMdiyavajaMti eteSAM kila mizraM na bhavatIti prathamacarama nArakAdidaNDake naite mizrAlApake uccArayitavyA ityarthaH, asya copalakSaNatvena samyagdRSTyAlApake ekendriyavarjami tve sU616 tyapi draSTavyaM, evamanyatrApi yadyatra na saMbhavati tattatra svayaM varjanIyaM, yathA sajJipade ekendriyAdayaH asajJipade jyotikAdaya iti, 'siya carime siya acarime'samyagmithyAdRSTiH syAccaramo yasya tatprAptiH punarna bhaviSyati, itarastvacarama iti // saMyatadvAre-saMjao'ityAdi, ayamarthaH-saMyato jIvaH syAccaramo yasya punaH saMyamo na bhaviSyati anyastvacaramaH, 4 | evaM manuSyo'pi, yata etayoreva saMyatatvamiti 'assaMjao'vi taheva'tti asaMyato'pi tathaiva yathA''hArakaH syAccaramaH syAdacarama ityarthaH, evaM saMyatAsaMyato'pi, kevalaM jIvapaJcendriyatiryagmanuSyapadeSvevAyaM vAcyaH, ata evAha-'navaraM jassa jaM atthi'tti, niSiddhatrayastvacaramaH siddhatvAttasyeti // kaSAyadvAre-'sakasAItyAdi, ayamarthaH-sakaSAyaH sabhedo jIvAdisthAneSu syAccaramaH syAdacaramaH, tatra yo jIvo nirvAsyati sa sakaSAyitvena caramo'nyastvacaramaH, nArakAdistu yaH sakaSA|yitvaM nArakAdyupetaM punarna prApsyati sa caramo'nyastvacaramaH 'akasAyI'tyAdi 'akaSAyIM' upazAntamohAdiH sa ca // 736 // |jIvo manuSyaH siddhazca syAt , tatra jIvaH siddhazcAcaramo yato jIvasyAkapAyitvaM pratipatitamapyavazyambhAvi, siddhasya tu na partha:-saMyatAo'vi manuSyapAdi, aya For Personal & Private Use Only
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ OSHIRISH pratipatatyeva, manuSyastvakaSAyitopetaM manuSyatvaM yaH punarna lapsyate sa caramo yastu lapsyate so'carama iti // jJAnadvAre-- |'nANI jahA sammadihitti, ayamiha samyagdRSTidRSTAntalabdho'rthaH-jIvaH siddhazcAcaramaH jIvo hi jJAnasya sataH pratipA| te'pyavazyaM punarbhAvenAcaramaH, siddhastvakSINajJAnabhAva eva bhavatItyacaramaH, zeSAstu jJAnopetanArakatvAdInAM punarlAbhAsambhave |caramA anyathA tvacaramA iti, 'savvattha'tti sarveSu jIvAdisiddhAnteSu padeSu ekendriyavarjiteSviti gamyaM, jJAnabhedApekSa| yA''ha-'AbhiNibohie'ityAdi, 'jahA AhArao'ttikaraNAt syAJcaramaH syAdacarama iti dRzya, tatrAbhinibodhikAdijJAnaM yaH kevalajJAnaprAptyA punarapi na lapsyate sa caramo'nyasvatvacaramaH, 'jassa jaM atthi'tti yasya jIvanArakAderyadAbhinibodhikAdyasti tasya tadvAcyaM, tacca pratItameva, kevalanANI'tyAdi, kevalajJAnI acaramo vAcya iti bhAvaH 'annANI' ityAdi ajJAnI sabhedaH syAccaramaH syAdacarama ityarthaH yo hyajJAnaM punarna lapsyate sa caramaH yastvabhavyo jJAnaM na lapsyate evAsAvacarama iti [granthAgram 15000] evaM yatra yatrAhArakAtidezastatra tatra syAccaramaH syAdacarama iti vyAkhyeyaM, | zeSamapyanayava dizA'myuhyamiti // atha caramAcaramalakSaNAbhidhAnAyAha-'jo jaM pAvihiti'gAhA 'yaH' jIvo nArakAdiH N'ya' jIvatvaM nArakatvAdikamapratipatitaM pratipatitaM vA 'prApsyati'lapsyate punaH punarapi "bhAvaM' dhammai sa 'tena' bhAvenatadbhAvApekSayetyarthaH acaramo bhavati, tathA 'atyantaviyogaH' sarvathAvirahaH 'yasya' jIvAderyena bhAvena sa teneti zeSaH caramo bhavatIti // aSTAdazazatasya prathamaH // 18-1 // HIASAT dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prathamoddezake vaimAniko vaimAnikabhAvena syAccaramaH syAdacarama ityuktam , atha vaimAnikavizeSo yastadbhAvena caramaH sa ||2|| 18 zataka prajJaptiH dvitIyoddezake darzyate ityevaMsambandhasyAsyedamAdisUtram uddeza:2 abhayadevIteNaM kAleNaM 2 visAhAnAma nagarI hotthA vannao, bahuputtie ceie vannao, sAmI samosaDhe jAva pajju kArtikazreyA vRttiH2 | vAsai, teNaM kAleNaM 2 sake deviMde devarAyA vajapANI puraMdare evaM jahA solasamasae bitiyauddesae taheva STyadhikAraH sU 617 // 737 // | diveNaM jANavimANeNaM Agao navaraM ettha AbhiyogAdi asthi jAva battIsativihaM naTTavihiM uvadaMseti uva. 2 jAva pddige| bhaMtetti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM jAva evaM vayAsI-jahA taIyasae IsANassa taheva kUDAgAradiDhato taheva putvabhavapucchA jAva abhisamannAgayA ?, goyamAdi samaNe bhagavaM mahAvIre bhagavaM goyama evaM vayAsI-evaM khalu goyamA ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM iheva jaMbuddIve 2 bhArahe vAse hathiNApure nAma nagare hotthA vannao, sahassaMbavaNe ujANe vannao, tattha NaM hathiNAgapure nagare * kattie nAma sehI parivasati aDDe jAva aparibhUe NegamapaDhamAsaNie NegamaTThasahassassa bahusu kajjesu ya M kAraNesu ya koDaMbesu ya evaM jahA rAyappaseNaije citte jAva cakkhubhUe NegamaTThasahassassa sayassa ya kuMDaM bassa AhevacaM jAva kAremANe pAlemANe ya samaNovAsae ahigayajIvAjIve jAva viharati / teNaM kAleNaM 2 737 // *muNimukhae arahA Adigare jahA solasamasae taheva jAva samosaDhe jAva parisA pajjuvAsati, tae NaM se | kattie seTThI imIse kahAe laDhe samANe hadvatuTTha evaM jahA ekArasamasae sudaMsaNe taheva niggao jAva paJju-ISH KARNA USISAIRAALASA dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsati, tae NaM muNisuvae arahA kattiyassa seTThissa dhammakahA jAva parisA paDigayA, tae NaM se kattie seTThI muNisudvayajAva nisamma hahatuTTha uTThAe uTTheti u0 2 muNisuvayaM jAva evaM vayAsI - evameyaM bhaMte ! jAva se jaheyaM tujjhe vadaha navaraM devANuppiyA ! negamaTTasahassaM ApucchAmi jeTThaputtaM ca kuTuMbe ThAvemi, tae NaM ahaM devANuppiyANaM aMtiyaM pavayAmi ahAsuraM jAva mA paDibaMdhaM, tae NaM se kattie seTThI jAva paDinikkha| mati 2 jeNeva hatthiNApure nagare jeNeva sae gehe teNeva uvAgacchai 2 NegamaTThasahassaM saddAveti 2 evaM vayAsIevaM khalu devANuppiyA ! mae muNisudhvayassa arahao aMtiyaM dhamme nisante se'viya me dhamme icchie paDicchie abhiruie, tae NaM ahaM devAppiyA ! saMsArabhayuvigge jAva pacayAmi taM tujjhe NaM devANuppiyA ! kiM kareha kiM vavasaha kiM bhe hiyaicchie kiM bhe sAmatthe ?, tae NaM taM NegamaTThasahassaMpi taM kattiyaM seTThi evaM | vayAsI - jai NaM devANuppiyA ! saMsArabhayuviggA jAva pavaissaMti ahaM devANuppiyA ! kiM anne AlaMbaNe | vA AhAre vA paDibaMdhe vA ? amhevi NaM devANuppiyA ! saMsArabhayuviggA bhIyA jammaNamaraNANaM devANuSpiehiM saddhiM muNisuvayassa arahao aMtiyaM muMDA bhavittA AgArAo jAva pavayAmo, tae NaM se kattie seTThI taM negamaTTasahassaM evaM vayAsI-jadi NaM devANuppiyA ! saMsArabhayuviggA bhIyA jammaNamaraNANaM mae saddhiM | muNisuccayajAvapaJcayaha taM gacchaha NaM tujjhe devANuppiyA ! saesa gihesu vipulaM asaNaM jAva uvakkhaDAveha mittanAijAva purao jeTThaputte kuTuMbe ThAveha jeTTha0 2 taM mittanAijAva jeTThaputte Apucchaha Apu0 2 purisasa - For Personal & Private Use Only
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA-18|hassavAhiNIo sIyAo durUhaha 2ttA mittanAijAvaparijaNeNaM jeTTaputtehi ya samaNugammamANamaggA sabaDDIe 18 zatake prajJaptiH jAva raveNaM akAlaparihINaM ceva mama aMtiyaM pAunbhavaha, tae NaM te negamaTThasahassaMpi kattiyassa sehissA uddezaH2 abhayadevI- eyama8 viNaeNaM paDisuNeti pa02jeNeva sAiM sAiM gihAI teNeva uvAgacchaha 2vipulaM asaNajAva uvakkhaDA- kArtikazreveMti 2 mittanAijAva tasseva mittanAijAva purao jeTTaputte kuTuMbe ThAveMti jeTTaputte. 2 taM mittanAijAva SThyadhikAraH sU 617 // 738 // jeTTaputte ya ApucchaMti jeTTa02 purisasahassavAhiNIo sIyAo durUhaMti du. 2 mittaNAtijAva parijaNaNaM jeTTaputtehi ya samaNugammamANamaggA sabaDDIe jAva raveNaM akAlaparihINaM ceva kattiyassa sehissa aMtiyaM pAubhavaMti, tae NaM se kattie seTTI vipulaM asaNaM 4 jahA gaMgadatto jAva mittaNAtijAbaparijaNeNaM jeTTaputteNaM NegamaTTasahasseNa ya samNugammamANamagge sabaDie jAva raveNaM hathiNApuraM nagaraM majjhaMmajjheNaM jahA gaMgadatto jAva Alitte NaM bhaMte ! loe palitte NaM bhaMte ! loe Alittapalitte NaM bhaMte ! loe jAva | aNugAmiyattAe bhavissati taM icchAmi NaM bhaMte ! NegamaTThasahasseNa saddhiM sayameva pavAviyaM jAva dhammamAi|kkhiyaM, tae NaM muNisuvae arahA kattiyaM seTTiNegamaTThasahasseNaM saddhiM sayameva pavAveti jAva dhammamAikkhai, |evaM devANuppiyA ! gaMtavaM evaM ciTThiyatvaM jAva saMjamiyacaM, tae NaM se kattie seTTI negamaTThasahasseNa saddhiM muNi- 738 // suvayassa arahao imaM eyArUvaM dhammiyaM uvadesaM sammaM paDivajai tamANAe tahA gacchati jAva saMjameti, tae NaM se kattie seTThI NegamahasahasseNaM saddhiM aNagAre jAe IriyAsamie jAva guttavaMbhayArI, tae NaM se dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ kattie aNagAre muNisuvayassa arahao tahArUvANaM therANaM aMtiyaM sAmAiyamAiyAI codasa puvAI ahijjai sA0 2 bahUhiM cautthachaTThaTThamajAva appANaM bhAvemANe bahupaDipunnAI duvAla savAsAI sAmannapariyAgaM pAu - nai pA0 2 mAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhoseI mA0 2 sardvi bhattAiM aNasaNAe chedeti sa0 2 Aloiya| jAva kAlaM kiccA sohamme kappe sohammavaDeMsara vimANe uvAvAyasabhAe devasayaNijjaMsi jAva sake devidattAe ubavanne, tae NaM se sake deviMde devarAyA ahuNovavaNNe, sesaM jahA gaMgadattassa jAva aMtaM kAhiti navaraM |ThitI do sAgarovamAiM sesaM taM caiva / sevaM bhaMte 12 nti // (sUtraM 617 ) // aSTAdazazate dvitIyoddezakaH // 18-2 // 'teNa'mityAdi // 'NegamapaDhamAsaNie 'tti iha naigamA - vANijakAH 'kajjesu ya'tti gRhakaraNasvajanasanmAnAdikRtyeSu | ' kAraNesu' tti iSTArthAnAM hetuSu - kRSipazupoSaNavANijyAdiSu' kuhuMcesu' tti sambandhavizeSavanmAnuSavRndeSu viSayabhUteSu 'evaM jahA rAyappaseNaijje' ityAdi, anena cedaM sUcitaM- 'maMtesu ya gujjhesu ya rahassesu ya vavahAresu ya nicchaesa ya ApucchaNije | meDhI pamANaM AhAro AlaMbaNaM cakkhU meDhibhUe pamANabhUe AhArabhUe AlaMbaNabhUe'tti tatra 'mantreSu' paryAlocaneSu 'guhyeSu' lajjanIyavyavahAragopaneSu 'rahasyeSu' ekAntayogyeSu 'nizcayeSu' itthamevedaM vidheyamityevaMrUpanirNayeSu 'ApRcchanIya: ' | praSTavyaH kimiti ? yato'sau 'meDhi 'tti meDhI - khalakamadhyavarttinI sthUNA yasyAM niyamitA gopatirdhAnyaM gAhayati tadvadyamA| lambya sakalanaigamamaNDalaM karaNIyArthAn dhAnyamiva vivecayati sa meDhI, tathA 'pramANa' pratyakSAdi tadvadyastadRSTArthAnAma| vyabhicAritvena tathaiva pravRttinivRttigocaratvAtsa pramANaM, tathA AdhAraH Adheyasyeva sarvakAryeSu lokAnAmupakAritvAt, tathA For Personal & Private Use Only
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJaptiH / 'AlambanaM rajjvAdi tadvadApana dinistArakatvAdAlambana, tathA cakSuH-locanaM tallokasya vividha kAryeSu pravRttinivRtti- 28zataka viSayapradarzakatvAccakSuriti, etadeva prapaJcayati-'meDhibhUeityAdi, bhUtazabda upamArtha iti, 'jahA yaMgadattotti poDaza- uddeza 3 abhayadevI-3 zatasya paJcamoddezake yathA gaGgadatto'bhihitastathA'yaM vAcya iti // aSTAdazazate dvitIya uddezakaH samAptimagamat // mAkandikA yAvRttiH dAya zramaNA nAM mithyaa||739|| * dvitIyoddezake kArtikasyAntakriyoktA, tRtIye tu pRthivyAdeH socyate ityevaMsambandhasyAsyevamAdisUtram duSkRtaM teNaM kAleNaM 2 rAyagihe nagare hotthA vanao guNasilae ceie vannao jAva parisA paDigayA, teNaM kAleNaM sU 618 teNaM sa0 samaNassa bhagavao mahAvIrassa jAva aMtevAsI mAgaMdiyaputte mAma aNagAre pagAbhadae jahA maMDiyaputte jAva pajjuvAsamANe evaM vayAsI-se nUrNa bhaMte ! kAulesse puDhavikAie kAulessehito puDhavikAiehiMto aNaMtaraM uccaTTittA mANusaM viggahaM labhati mA02 kevalaM bohiM bujjhati ke0 2 tao pacchA sijjhati pUjAva aMtaM kareti, haMtA mAgaMdiyaputtA ! kAulesse paDhavikAhae jAva aMtaM kareti / se nUrNa maMte! kAulese *AUkAie kAulesehito AukAiehiMto aNaMtaraM uccahittA mANusaM viggahaM labhati mA0 2 kevalaM bohi bujjhati jAva aMtaM kareti !, haMtA mAgaMdiyaputtA ! jAva aMtaM kareti / se nUrNa bhaMte ! kAulesse vanassahakAra // 739 // daie evaM ceva jAva aMtaM kareti, sevaM bhaMte 2ti mAgaMdiyapute aNagAre samarNa bhagavaM mahAvIra jAva narmasisA * jeNeva samaNe niggaMthe teNeva uvAgacchati uvA 2 samaNe niggaMthe evaM kyAsI-evaM khastu ajokaausesse| For Personal & Private Use Only
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ puDhavikAie taheva jAva aMtaM kareti evaM khalu ano! kAulesse AukAie jAva aMtaM kareti, evaM khalAte ajjo| kAulesse vaNassaikAie jAva aMtaM kareti, tae Na te samaNA niggayA mAgadiyaputtassa aNagArassa da ebamAikkhamANassa jAva evaM pakhavemANassa evaMmaI no saMdahaMti 3 eyama? asadahamANA 3 jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchati 2 samarNa bhagavaM mahAvIraM vadati narmasatira evaM vayAsI-evaM khalu bhaMte ! mAgaMdiyaputte aNagAre amha evamAikkhati jAva parUveti-evaM khalu ajjoM ! kAulesse puDhavikAie jApa aMtaM kareti, evaM khalu ajjo ! kAulesse AukkAie jAva ataM kareti, evaM vaNassaikAievi jAva aMtaM karoti, sekahameyaM bhaMte ! evaM?, ajotti samaNe bhagavaM mahAvIre te samaNe niggaMthe AmaMtittA evaM vayAsI-jaNNaM ajo! mAgaMdiyaputte aNamAre tujjhe evaM Aikkhati jAva parUveti-evaM khalu ajjo ! kAulesse puDhavikAie jAva aMtaM kareti, evaM svastu ajo! kAulesse AukAie jAva aMtaM kareti, evaM khalu ajo! kAulesse vaNassakAievijAya aMtaM kareti, sacce NaM esamale ahaMpiNaM alo! ekamAikvAmi evaM khalu ajjo ! kaNhalese puDha0 kaNhalesahiMto puDhavikAiehiMto jAva aMtaM kareti evaM khalu majjo nIla lesse puDhavikA0 jAva aMtaM kareMti evaM kAulessevi jahA puDhavikAie evaM AukAievi evaM vaNassaikAievi sacce NaM esmddhe|| sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! tti samaNA niggaMthA samaNaM bhagavaM mahA0 0 namaM02 jeNeca SEXY Jain Education Interational For Personal & Private Use Only wwwbar og
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprAjJaptiH amayadevIyAvRttiH2/ // 740 // | 18 zatake uddezaH3 nirjarAdipudgalAnAM jJAnAdi sU119 * mAgaMdiyaputte aNagAre teNeva uvAga02 mAgaMdiyaputtaM aNagAraM vaMdati namaM0 2 eyama8 sammaM viNaeNaM bhujo 2 khAmeMti (sUtraM 618) // 'teNaM kAleNa'mityAdi, 'jahA maMDiyaputte'tti anenedaM sUcitaM-'pagaiuvasaMte pagaipayaNukohamANamAyalobhetyAdi, iha ca pRthivyavanaspatInAmanantarabhave mAnuSatvaprAptyA'ntakriyA saMbhavati na tejovAyUnAM, teSAmAnamtaryeNa mAnuSatvAprApterataH pRthivyAditrayasyaivAntakriyAmAzritya 'se nUNa'mityAdinA praznaH kRto na tejovAyUnAmiti // anantaramantakriyoktA, athAntakriyAyAM ye nirjarApudgalAstadvaktavyatAmabhidhAtumAha tae NaM se mAgaMdiyaputte aNagAre uDAe uddeti jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchati te02samaNaM bhagavaM mahA0 0 nama02 evaM vayAsI-aNagArassaNaM bhaMte ! bhAviyappaNo savaM kammaM vedemANassa savaM kamma nijaremANassa carimaMmAraM maramANassa sarva mAraM maramANassa sadhaM sarIraM vippajahamANassa carimaM kammaM vedemANassa carimaM kammaM nijaremANassa carimaM sarIraM vippajahamANassa mAraNaMtiyaM kammaM vedemANassa mAraNaMtiyaM kammaM nijare mANassa mAraM maramANassamAraNaMtiyaM sarIraM vippajahamANassa je carimA nijarApoggalA suhamANaM te poggalA pa0 samaNAuso! sarva logaMpiNaM te uggAhitANaM ciTThati ?, haMtA mAgaMdiyaputtA !, aNagArassa NaM bhaMte ! bhAviyappaNo jAva ogAhittANaM ciTThati chaumatthe NaM bhaMte ! maNusse tesiM nijarApoggalANaM kiMci ANattaM vA NANattaM vA evaM jahA iMdiyauddesae paDhame jAva vemANiyA jAva tastha NaM je te uvauttA te jANaMti pAsaMti AKADCASSACAOMOM 444 // 740 // For Personal & Private Use Only www.ainelibrary.org
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ AhAreMti, se teNa?NaM nikkhevo bhANiyavotti na pAsaMti AhAraMti, neraiyA NaM bhaM0 nijarApuggalA na jANaMti na pAsaMti AhAraMti, evaM jAva paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM, maNussA NaM bhaMte ! nijarApoggale kiM jANaMti pAsaMti AhAraMti udAhu na jANaMti na pAsaMti nAhAraMti !, goyamA ! atthegaiyA jANaMti 3 atthega na jANaMti na pAsaMti AhAraMti, se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai atthegaiyA jANaM0 pAsaM0 AhA. || atthega na jANaM0 na pAsaM0 AhAraM0 1, goyamA ! maNussA duvihA pannattA, taMjahA-sannIbhUyA ya asannIbhUyA 81 ya, tattha NaM je te asannibhUyA te na jANaMti na pAsaMti AhAraMti, tattha NaM je te sannIbhUyA te duvihA paM0, taM0-uvauttA aNuvauttA ya, tastha NaM je te aNuvauttA te na yANaMti na pAsaMti AhAraMti, tattha NaM je te uvauttA te jANaMti 3, se teNaDhaNaM goyamA ! evaM vuccai atthegaiyA na jANaMti 2 AhArati atthegaiyA jANaMti 3, vANamaMtarajoisiyA jahA neraiyA / vemANiyANaM bhaMte te nijarApoggale kiM jANaMti 6 , goyamA ! jahA maNussA navaraM vemANiyA duSihA paM0, taM0-mAimicchadiTThIuvavannagA ya amAisammadiTThIuvavanagA ya, tattha NaM je te mAyimicchadihiuccavannagA te NaM na jA na pA0 AhA. tattha NaM je te amAyisammadiTThIuvava0 || te duvihA paM0 20-aNaMtarovavannagA ya paraMparovavannagA ya, tattha NaM je te aNaMtarovavannagA te NaM na yANaMti na pAsaMti AhAreMti, tattha NaM je te paraMparovavannagA te duvihA paM0, taM0-pajattagAya apajjattagA ya, tatthaNaM je te dain Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ apajasamA teNaM na jANaMti 2 AhAraMti, tattha NaM je te pajjAsagAte duvihA paM0, taM0-uvauttAka aguvattA 18 18 zatake prajJaptiH dAya, tattha NaM je te aNuvautsAte Na yAti 2 AhAraMti ( sUtra 619) / uddezaH abhayadevI* 'aNagArasse tyAdi, bhAktiAtmA-jJAnAdibhirvAsitAtmA, kevalI ceha saMmAyA, saMkhyA sarva karma-gakopamAhilayarUpa-* nirjarA dina yA vRttiH pudgalAnAM mAyuSo bhedenAbhidhAsyamAnatvAt 'vedayataH' anubhavataH pradezavipAkAnubhavAbhyAM ata eva sarva karma bhavopamAhirUpameva jJAnAdi // 742 // 'mirjarayata' AtmapradezebhyaH zAtayataH tathA 'sarva' sarvAyuHpudralApekSaM 'mAraM' maraNaM antimamityartha 'niyamANasya' sU 619 *gacchataH tathA 'sarva' samastaM 'zarIram' audArikAdi viprajahataH, etadeva vizeSitataramAha-'carama kamma'mityAdi, 'caramaM karma' AyuSazcaramasamayavedyaM vedayata evaM nirjarayataH tathA 'casma' caramAyuHpudralakSayApekSaM 'mAreM maraNaM 'niyamAdaNasya' gacchataH, tathA caramaM zarIraM yaccaramAvasthAyAmasti tattyajataH, etadeva sphuTataramAha-mAraNaMtiyaM karma' ityAdi, maraNasya-sarvAyuSkAkSayalakSaNasyAntaH-samIpaM maraNAntaH-AyuSkacaramasamayastatra bhavaM mAraNAntika 'karma bhavoMpaprAhitrayarUpaM vedayatA evaM nirjarayataH tathA 'mAraNAntika' mAraNAntikAyurdalikApekSaM 'mAraM' maraNaM kurvata, evaM zarIraM tyajataH, ye 'caramA sarvAntimA: 'nirjarApuddalA' nijINakarmadalikAni sUkSmAste pudgalAH prajJaptA bhagavadbhiH he zramaNAyuSman / iti bhagavata AmantraNa, sarvalokamapi te'vagAhya-tatsvabhAvatvenAbhivyAmya tiSThantItipraznA,anottaraM-'haMtA mAgaMdiyaputte tvAdi, 'Umatthe pati kevalI hi jAnAtyeva tAniti na tataM kizcitpraSTavyamastItikRtvA 'chAumatthe khuktI, rAmakhora miratizayoM grAma, 'ANataMti anyatvam-anaNArazyasambandhino lAste bhedA 'NANasaM katti vA vikRtaM nAnA For Personal & Private Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAvamA evaM jahA iMdiyausae parame tti evaM yathA prajJApanAyA pazcadazapathasya prathamoddezaka tathA zeSaM vAcyam, arthAH videzazcAyaM tena yatreha goyameM ti padaM tatra 'mAgaMdiyaputteti draSTavyaM, tasyaika pracchakatvAt , taccedam-'omattaM vA tucchanna vA garuyattaM vA lahuyattaM vA jANati pAsati', goyamA! no iNaDhe samajhe, se keNaDeNaM bhaMte ! evaM vuccai chaUmatthe NaM maNUse tersi nijarApuggalANaM No kiMci ANattaM vA 6 jANati pAsati !, goMyamA deve'pi ya NaM atthegaie je NaM tesiM nijarA-dA poggalANaM no] kiMci ANattaM vA 6na jANai na pAsai, se teNaTheNaM goyamA / evaM vuccai chaumatthe NaM maNUse tesiM nijarApuggalANaM no] kiMci ANattaM vA 6 na jANai na pAsai, suhumA NaM te puggalA pannattA samaNAuso ! sabalogapi ya Na te ogAhittANaM ciTThati' etacca vyaktaM, navaram 'omattaM'tti avamatvam-janatA 'tucchattaMti tucchatvaM-nissAratA, nirvacana- sUtre tu 'deve'viya NaM atthegaie'tti manuSyebhyaH prAyeNa deka paTuprajJoM bhavatIti devagrahaNaM, tatazca devo'pi cAstyekakA || kazcidviziSTAvadhijJAnavikalo yasteSAM nirjarApudgalAnAM na kiJcidanyatvAdi jAnAti kiM punarmanuSyaH, pakagrahaNAcca vizi TAvadhijJAnayukto devo jAnAtItyavasIyate iti, 'jAva vemANie'tti anenendriyapadaprathamoddezakAbhihita eva prAga vyAkhyAtasUtrAnantaravartI caturviMzatidaNDakaH sUcitaH, sa ca kiyaDraM vAcyaH ? ityAha-'jAva tattha NaM je te uvauttA' 15|| ityAdi, evaM cAso daNDakaH-'neraiyA NaM bhaMte / nijarApuggale ki jANaMti pAsaMti AhAriMti udAhu na jANaMti0' zeSa di tu likhitamevAsta iti, gatArtha caitat navaramAhArayantItyatra sarvatra ojaAhAro gRhyate, tasya zarIravizeSagrAhyatvAt tasya hai cAhArakatve sarvatrabhAvAt, lomAhAraprakSepAhArayostu tvagmukhayorbhAva eva bhAvAt , yadAha-"sarIreNoyAhAro tayAya phAseNa BHIMUSLIMSMSX STORRORISM For Personal & Private Use Only
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ pA-1 18 zatake | uddezaH3 dravyabhAvabandhI sU 620 vyAkhyA-1 lomaAhAro / pakkhevAhAro puNa kAvalio hoi nAyabo // 1 // " [kArmaNenaujaAhAraH tvacA sparzena ca lomaahaarH| prajJaptiH || prakSepAhAraH punaH kAvaliko bhavati jJAtavyaH // 1 // ] manuSyasUtre tu sajJibhUtA viziSTAvadhijJAnyAdayo gRhyante, abhayadevI-dA yeSAM te nirjarApudgalA jnyaanvissyaaH| vaimAnikasUtre tu vaimAnikA amAyisamyagdRSTaya upayuktAstAna jAnanti ye viziSTAvayAvRttiH2 dhayo, mAyimithyAdRSTayastu na jAnanti mithyAdRSTitvAdeveti // anantaraM nirjarApudgalAzcintitAste ca bandhe sati bhavantIti // 742 // bandhaM nirUpayannAha || kativihe NaM bhante ! baMdhe pa01,mAgaMdiyaputtA! duvihe pataM0-davavaMdheya bhAvabaMdhe ya, davabaMdhe NaM bhaMte! kativihe pa01, mAgaMdiyaputtA ! duvihe pa0 taM0-paogabaMdhe ya vIsasAdhaMdhe ya, vIsasAbaMdhe NaM bhaMte ! kativihe paM01, mAgaMdiyaputtA ! duvihe pa0, taM0-sAiyavIsasAbaMdhe ya aNAdIyavIsasAbaMdhe ya, payogabaMdhe NaM bhaMte ! kativihe paM0, mAgaM0 puttA ! duvihe paM0, taM0-siDhilabaMdhaNabandhe ya dhaNiyapaMdhaNabandhe ya, bhAvabaMdhe NaM bhaMte ! kativihe paM0 1, mAgaMdiyaputtA ! duvihe paM0 20-mUlapagaDibaMdhe ya uttarapagaDibaMdhe ya, neraiyANaM bhaMte ! kativihe bhAvabaMdhe pa0, mAgaMdiyaputtA ! duvihe bhAvabaMdhe paM0 20-mUlapagaDibaMdhe ya uttarapagaDibaMdhe ya, evaM jAva vemANiyANaM, nANAvaraNijjassa NaM bhaMte ! kammassa kativihe bhAvabaMdhe pa01, mAgaMdiyA! dubihe bhAvabaMdhe pa0 taM0mUlapagaDibaMdhe ya uttarapayaDibaMdhe ya, neratiyANaM bhaMte ! nANAvaraNijassa kammassa kativihe bhAvabaMdhe0pa0, // 742 // For Personal & Private Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ YUXHAUSAHARASH mAgaMdiyaputtA ! duvihe bhAvabaMdhe pa0 taM0-mUlapagaDibaMdhe ya uttarapayaDi. evaM jAva vemANiyANaM, jaddA nANA| varaNijeNaM daMDao bhaNio evaM jAva aMtarAieNaM bhANiyanvo // (sUtraM 620) // / 'kaivihe 'mityAdi, 'davabaMdhe ya'tti dravyabandha AgamAdibhedAdanekavidhaH kevalamihobhayavyatirikto grAhyaH, sa ca dravyeNa-sneharajjvAdinA dravyasya vA paraspareNa bandho dravyabandhaH, "bhAvabaMdhe yatti bhAvabandha AgamAdibhedAd dvedhA, sa ceha noAgamato grAhyaH, tatra bhAvena-mithyAtvAdinA bhAvasya vA-upayogabhAvAvyatirekAt jIvasya bandho bhAvabandhaH, 'paoyabaMdhe ya'tti jIvaprayogeNa dravyANAM bandhanaM 'vIsasAbaMdhe'tti svabhAvataH 'sAIvIsasAbaMdhe'tti abhrAdInAm 'aNAIyavIsasAbaMdhe ya'tti dharmAstikAyAdharmAstikAyAdInAM siDhilabaMdhaNabandhe ya'tti tRNapUlikAdInAM 'dhaNiyabaMdhaNabandhe | ya'tti rathacakrAdInAmiti // karmAdhikArAdidamAhakammAdhikArAdidamAha- . jIvANaM bhaMte ! pAve kamme je ya kaDe jAva je ya kajissai atthi yAi tassa kei NANate ?, haMtA asthi, se keNoNaM bhaMte ! evaM buccai jIvANaM pAve kamme jeya kaDe jAva je ya kajissati asthi yAi tassa NANate? mAgaMdiyaputtA ! se jahAnAmae-kei purise dhaNuM parAmusai dhaNuM 2 usuM parAmusai u0 2 ThANaM ThA0 2 AyayakannAyayaM usu kareMti A02 uDDe vehAsaM ubihai se nUNaM mAgaMdiyaputtA! tassa usussa uDe vehAsaM uccIDhassa samANassa eyativi NANattaM jAva taM taM bhAvaM pariNamativi NANattaM?, haMtA bhagavaM ! eyativiNANattaM jAva dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA pariNamativiNANattaM se teNadveNaM mAgaMdiyaputtA! evaM tuca jAva taM taM bhAvaM pariNamativiNANataM, meraiyANaM 18 cAtaka prajJaptiH pAye kamme je yA kaDe evaM ceva navaraM jAva vemANiyANaM // (sUtra 621) // 18 uddezA3 abhayadevI- RI 'jIvANa'mityAdi, 'eyaivi nANataMti 'ejate' kampate yadasAviSustadapi 'nAnAtvaM' bhedo'nejamAvasthApekSayA, yAva-palU kamenAnAyA vRttiA2 haikaraNAt 'veyaiviNANataM'ityAdi draSTavyam , ayamabhiprAyaH-yathA bANasyo kSiptasyaijanAdikaM nAnAtvamasti evaM vasU karmaNaH kRtatvakriyamANatvakariSyamANatvarUpaM tIvramandapariNAmabhedAttadanurUpakAryakAritvarUpaM ca nAnAtvamavaseyamiti // 743 // AhAragraha|| nirjare di anantaraM karma nirUpitaM, tacca pudgalarUpamiti pudgalAnadhikRtyAha 18 sU122 merajhyANa maitai / jai poggale AhArattAe geNhati tesiNaM bhaMte ! poggalANaM seyakAlaMsi katibhAgaM AhA||| reti katibhAgaM bijaraiti, mArgadiyaputtA! asaMkhejahabhAgaM AhAraiti arNatamArga nijareti, caviyA | bhiMte / keha tesu nijarApoggalasu Asaisae vI jAva tuyattie vau~ ? No tiNaheM samaThe aNIharaNameyaM buiya hai| samakAuso evaM jAva vemANiyANa seva mate / savaM bhNteti|| sUtra ) 13 // XI 'meraie'tyAdi, sathakAlaMsitti eNyati kAle grahaNAnantaramityarthaH 'asaMkhevaimANa AhAriti ti gRhIta - dAlAnAmasaGgameyabhAgamAhArIkurvanti gRhItAnAmevAnantabhAgaM 'nirjarayanti' mUtrAdivattyajantiA, 'cakriyAkti zaknuyAtA. 'aNA- 74 // haraNameyaM bujhyaM ti Adhriyate'nenetyAdharaNaM-AdhArastaniSedho'nAdharaNaM-AdhaghumakSama etannirjarApudgajAtamuktaM jinairiti / / aSTAdazazateM tRtIyaH // 18-3 // For Personal & Private Use Only
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyodezakasyAnte nirjarApulAnAmAsitumityAdibhiH padairarthataH paribhogo vicAritazcaturthe tu prANAtipAtAdInAmasau vicAryyata ityevaMsaMmbandhasthAsyedamAdisUtram - kAle 2 rAga jAva bhagavaM goyame evaM kyAsI - aha bhaMte ! pANAzvAe musAcAe jAva micchAdaMsaNasalle pANAivAyaveramaNe musAvAe jAva micchAdaMsaNasalaveramaNe puDhavikAie jAMca vaNassaikAi dhamma | tthikAe adhammatthikAe AgAsatthikAe jIve asarIrapaDibaddhe paramANupoggale selesiM paDivannae aNagAre | sarve ya bAyaraboMdidharA kalevarA ee NaM duvihA jIvadavA ya ajIvadadhA ya jIvANaM bhaMte! paribhogattAe hamA gacchati ?, goyamA ! pANAivAe jAvaM ee NaM duvihA jIvadavA ya ajIvadavA ya asthegatiyA jIvANaM paribhogattAe havamAgacchati atthegatiyA jIvANaM jAva no havamAgacchati se keNadveNaM bhaMte / evaM bubai pANAivAe jAva no habamAgacchati ?, goyamA ! pANAivAe jAva micchAdaMsaNasalle puDhavikAie jAva vaNassaikA|ie sa ya bAyaraboMdidharA kalevarA ee NaM duvihA jIvadavA ya ajIvadavA ya, jIvANaM paribhogattAe havamAgacchaMti, pANAivAyaveramaNe jAva micchAdaMsaNa sallavivege dhammatthikAe adhammatthikAe jA vaparamANupo gale selesI paDivannae aNagAre ee NaM duvihA jIvadvA ya ajIvadavA ya jIvANaM paribhogattAe no havamAgacchanti se teNadveNaM jAva no havamAgacchati // ( sUtraM 623 ) / kati NaM bhaMte ! kasAyA pannattA 1, goyamA ! cittAri kasAyA pa0 saM0- kasAyapadaM niravasesa bhANiyAM jAva nijjarissaMti lobheNaM // kati NaM bhaMte ! jummaha " For Personal & Private Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ avahAreNa jeNarAsI basie setaM karavA 18zana uddezaH 3 prANAtipAtAdInAmupa bhogetarau kR tAdiyugmAH sU 623624 vyAkhyA-15 pannattA, goyamA! cattAri jummA pannattA-kaDajumme teyoge dAvarajumme kalioge, se keNa?NaM bhaMte ! evaM prajJapti:lA vuccai jAva kaliyoe ?, goyamA! je NaM rAsIcaukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe caupajjavasie settaM kaDaabhayadevI- jumme, je NaM rAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe tipajjavasie settaM teyoe,jeNaMrAsI caukkaeNaM avahAyA vRttiH24 reNaM avahIramANe dupajjavasie settaM dAvarajumme,jeNaMrAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe egapajavasie settaM // 744 // kalioge, se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai jAva kalioe // neraiyA NaM bhaMte ! kiM kaDajummA teyogA dAvara jummA kaliyogA 41, goyamA ! jahannapade kaDajummA ukkosapade teyogA ajahannukkosapade siya kaDajummA 1 jAva siya kaliyogA 4, evaM jAva thaNiyakumArA / vaNassaikAiyANaM pucchA, goyamA ! jahannapade apadA ukkosapade ya apadA ajahannukosiyapade siya kaDajummA jAva siya kliyogaa| beiMdiyA NaM pucchA, goyamA ! jahannapade kaDajummA ukkosapade dAvarajummA, ajahannamaNukkosapade siya kaDajummA jAva siya kaliyogA, evaM jAva caturiMdiyA, sesA egidiyA jahAdiyA, paMciMdiyatirikkhajoNiyA jAva vemANiyA jahA neraiyA, siddhA jahA vaNassaikAiyA / itthIoNaM bhaMte ! kiM kaDajummA0 ? pucchA, goyamA ! jahannapade kaDajummAo ukkosapade siya kaDajummAoajahannamaNukkosapade siya kaDajummAo jAva siya kaliyogAo, evaM asurakumAristhIovi jAva thaNiyakumAraitthIo, evaM tirikkhajoNigraitthIo evaM maNusitthIo evaM jAva vaannmNtrjoisiyvemaanniydevitthiio|| (sUtra 624)jAvatiyANaMbhaMte! varA aMdhagavaNhiNojIvA tAvatiyA parA aMdhagava // 744 // For Personal & Private Use Only
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ REARSARASHRA hiNo jIvA ?, haMtA goyamA ! jAvatiyA varA aMdhagavahiNo jIvA tAvatiyA parA aMdhagavaNhiNo jiivaa| sevaM bhaMte 2 ti|| (sUtraM 125) // 18-4 // 'Na'mityAdi, 'jIve asarIrapaDibaddheti tyaktasarvazarIro jIvaH 'bAyaraboMdidharA kalevara'tti sthUlAkAradharANi na sUkSmANi kaDevarANi-nizcetanA dehAH athavA 'bAdarabondidharA'bAdarAkAradhAriNaH kaDevarAvyatirekAt kaDevarAdvIndriyAdayo jIvAH, ee NamityAdi, etAni prANAtipAtAdIni sAmAnyato dvividhAni na pratyekaM, tatra pRthivIkAyAdayo jIvadravyANi, prANAtipAtAdayastu na jIvadravyANyapi tu taddhA iti na jIvadravyANyajIvadravyANi dharmAstikAyAdayastu ajIvarUpANi dravyANItikRtvA'jIvadravyANIti jIvAnAM paribhogyatvAyAgacchanti, jIvaiH paribhujyanta ityarthaH, tatra prANAtipAtAdIn yadA karoti tadA tAn sevate pravRttirUpatvAtteSAmityevaM tatparibhogaH athavA cAritramohanIyakarmada6 likabhogahetutvAtteSAM cAritramohANubhogaH prANAtipAtAdiparibhoga ucyate, pRthivyAdInAM tu paribhogo gamanazocanAdibhiH || pratIta eva, prANAtipAtaviramaNAdInAM tu na paribhogo'sti vadhAdiviratirUpatvena jIvasvarUpatvAtteSAM, dharmAstikAyAdInAM tu caturNAmamUrttatvena paramANoH sUkSmatvena zailezIpratipannAnagArasya ca preSaNAdyaviSayatvenAnupayogitvAnna paribhoga iti // paribhogazca bhAvataH kaSAyavatAmeva bhavatIti kaSAyAn prajJApayitumAha-'kai NamityAdi, 'kasAyapadaMti prajJApanAyAM caturdazaM, taccaivaM-'kohakasAe mANakasAe mAyAkasAe lobhakasAeM' ityAdi nijarissaMti lobheNaM'ti asyaivaM sambandhaH'bemANiyA meM bhaMte ! kaihiM bAghohiM alu kammapayaDIo nijarissaMti, goyamA ! cAhiM ThANehi, taMjahA-koheNaM jAva For Personal & Private Use Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ lobheNaM'ti, iha nArakAdInAmaSTApi karmANyudaye vartante, udayavartinAM ca teSAmavazyaM nirjaraNamasti, kaSAyodayavartinazca te | vyAkhyA 18zatake prajJaptiH tatazca kaSAyodaye karmanirjarAyA bhAgat krodhAdibhirvaimAnikAnAmaSTakarmaprakRtinirjaraNamucyate iti||anntrN kaSAyA nirU | uddeza 3 abhayadevI-4 | pitAH, teca catuHsaGkhyatvAtkRtayugmalakSaNasaGkhyAvizeSavAcyA ityato yugmasvarUpapratipAdanAyAha-'kaiNa'mityAdi, 'cattAri vANAtipAyA vRttiH2/ jumma'tti iha gaNitaparibhASayA samo rAziyugmamucyate viSamastvoja iti, tatra ca yadyapIha dvau rAzI yugmazabdavAcyau tAdInAmupa dvau caujaHzabdavAcyau bhavatastathA'pIha yugmazabdena rAzayo vivakSitAH atazcatvAri yugmAni rAzaya ityarthaH, tatra 'kaDa bhogetarau kR // 745 // | jumme tti kRtaM-siddhaM pUrNa tataH parasya rAzisaJjJAntarasyAbhAvena na tvojaHprabhRtivadapUrNa yad yugma-samarAzivizeSastatkR-15 tAdiyugmAH sU 623tayugmaM, 'teoe'tti tribhirAdita eva kRtayugmAdvoparivartibhirojo-viSamarAzivizeSakhyojaH, 'dAvarajumme tti dvAbhyA 624 mAdita eva kRtayugmAdvoparivartibhyAM yadaparaM yugmaM kRtayugmAdanyattannipAtanavidheAparayugma, 'kalioe'tti kalinA-ekena Adita eva kRtayugmAvoparivarninA ojo-viSamarAzivizeSaH kalyoja iti / 'je NaM rAsI'tyAdi, yo rAzizcatuSkenApahAreNApahiyamANazcatuSparyavasito bhavati sa kRtayugmamityabhidhIyate, yatrApi rAzau catUrUpatvena catuSkApahAro nAsti so'pi catuSparyavasitatvasadbhAvAtkRtayugmameva, evamuttarapadeSvapi // anantaraM kRtayugmAdirAzayaH prarUpitAH, atha taireva nArakAdIn prarUpayannAha-'neraiyA Na'mityAdi 'jahannapade kaDajumma'tti atyantastokatvena 'kRtayugmAH ' kRtayugmasajJitAH'ukosapae'tti sarvotkRSTatAyAM tryojaHsaJjitAH madhyamapade caturvidhA api, etaccaivamAjJAprAmANyAdavagantavyam / // 745 // 'vaNassaikAiyANa'mityAdi, vanaspatikAyikA jaghanyapade utkRSTapade cApadAH, jaghanyapadasyotkRSTapadasya ca teSAmabhAvAt, RESEASOORK For Personal & Private Use Only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathAhi-jaghanyapadamutkRSTapadaM ca taducyate yanniyatarUpaM tacca yathA nArakAdInAM kAlAntareNApi labhyate na tathA vanaspatInAM, teSAM paramparayA siddhigamanena tadrAzeranantatvAparityAge'pyaniyatarUpatvAditi, 'siddhA jahA vaNassaikAiya'tti jaghanyapade utkRSTapade cApadAH, ajaghanyotkRSTapade ca syAt kRtayugmAdaya ityarthaH, tatra jaghanyotkRSTapadApekSayA'padatvaM varddhamAnatayA | teSAmaniyataparimANatvAdbhAvanIyamiti // jIvaparimANAdhikArAdidamAha-jAvaie'tyAdi, yAvantaH 'vara'tti arvAgbhA|gavartinaH AyuSkApekSayA'lpAyuSkA ityarthaH 'aMdhagavaNhiNotti aMhipA-vRkSAsteSAM vahnayastadAzrayatvenetyahipavahnayo bAdarate kAyikA ityarthaH, anye tvAhuH-andhakAH-aprakAzakAH sUkSmanAmakarmodayAdye vahnayaste'ndhakavahnayo jIvAH 'tAvaiyatti tatparimANAH 'para'tti parAH prakRSTAH sthitito dIrghAyuSa ityartha iti praznaH, "haMte'tyAdhuttaramiti // | aSTAdazazate caturthaH // 18-4 // caturthoddezakAnte tejaskAyikavaktavyatoktA te ca bhAsvarajIvA iti paJcame bhAsvarajIvavizeSavaktavyatocyate ityevaMsambaddhasyAsyedamAdisUtramdobhaMte ! asurakumArA egaMsi asurakumArAvAsaMsi asurakumAradevattAe uvavannA tattha NaM ege asurakumAre deve pAsAdIe darisaNije abhirUve paDirUve ege asurakumAre deve se NaM no pAsAdIe no darisaNije no abhiruve / nopaDirUve se kahameyaM bhaMte ! evaM ?,goyamA!asurakumArA devA duvihA pa0, taM0-veuviyasarIrA ya aveuvi-18 For Personal & Private Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyAvRttiH2 // 746 yasarIrA ya, tattha NaMje se veuviyasarIre asurakumAre deve se NaM pAsAdIe jAva paDirUve, tattha gaMje se 18 zatake aveuviyasarIre asurakumAre deve seNaM no pAsAdIe jAva no paDirUve, sekeNa?NaM bhaMte! evaM vuccai tattha NaM PuddezaH 5 je se veubviyasarIre taM ceka jAvapaDirUve ?, goyamA! se jahAnAmae-ihaM maNuyalogaMsi duve purisA bhavaMti- asurAdiprA eme purise alaMbiyavibhUsie ege purise aNalaMkiyavibhUsie, eesi NaM goyamA ! dohaM purisANaM kayare sAdIyaterapurise pAsAdIe jAva paDirUve kayare purise no pAsAdIe jAva no paDirUve je bA se purise alaMkiya tesU 626 vibhUsie je vA se purise aNalaMkiyavibhUsie ?, bhagavaM! tattha je se purise alaMkiyavibhUsie se NaM purise pAsAdIe jAva paDirUbe, tastha NaM je se purise aNalaMkiyavibhUsie se NaM purise no pAsAdIe jAva no |paDirUve se teNaTeNaM jAva no pddiruuve| do bhaMte ! nAgakumArAdevA egaMsi nAgakumArAvAsaMsi evaM ceva evaM jAvayakumArA vANamaMtarajotisiyA vemANiyA evaM ceva // (sUtraM 626) // 'do bhaMte'ityAdi 'veviyasarIra'tti vibhuussitshriiraaH|| anantaramasurakumArAdInAM vizeSa uktaH, atha vizeSAdhikArAdidamAha dobhaMte / nerasiyA egasi ratiyAvAsaMsi neratiyattAe uvavannA, tattha NaM ege neraie mahAkammatarAe ceka jAca mahAvyaNatarAe va ege berahae appakammatarAe ceba jAva appaveSaNatarAe ceva se kahameyaM M746 // bhaMte / evaM?, gopamA! meraiyA dubihA pa020-mAyimicchAviDiuvamA ya amAyisammadihiuvanagA For Personal & Private Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ ya, tattha NaM je se mAyimicchAdiTThiyavannae neraie se NaM mahAkammatarAe ceva jAva mahAveyaNatarAe ceva, tastha NaM je se amAthisammadiTTiuvayannae neraie se NaM appakammatarAe ceva jAva appaveyaNatarAe ceva, do bhaMte 1 asurakumArA evaM meSa evaM emiMdikamyiliMdiyAM jAva vemAniyA // ( sUtraM 327 ) / 'do bhaMte / neraie' tyAdi, 'mahAkammatarAe ceva' tti iha yAvatkaraNAt 'mahAkiriyatarAe ke mahAsavatarAe ceva' ti dRzyaM, vyAkhyA bhAsya prAgvat / 'rugidiyavigaliMdiyayajaM ti ihaikendriyAdivarjanameteSAM mAyimithyAdRSTitvenAmAyisamyagdRSTivizeSaNasyAyujyamAnatvAditi // prAgU nArakAdivaktavya toktA te cAyuSkapratisaMvedanAvanta iti teSAM tAM nirUpayannAha-- neraie NaM bhaMte ! anaMtaraM ughaTTittA je bhavie paMciMdiyatirikkhajoNiesa uvavajjittae se NaM bhaMte ! kayaraM AuyaM parisaMvedeti ?, goyamA ! neraiyAuyaM paDisaMvedeti paMciMdiyatirikkhajoNiyAue se purao kaDe ciTThati, evaM maNussesuvi, navaraM maNussAe se purao kaDe ciTThai / asurakumArA NaM bhaMte ! anaMtaraM ughaTTittA je bhavie puDhavikAiesa uvavajjintae pucchA, go0 ! asurakumArAjyaM paDisaMvedeti puDhavikAiyAue se purao kaDe ciTThai, evaM jo jahiM bhavio uvakajjitae tassa taM purao kaDaM ciTThati, jattha Thio taM paDisaMvedeti jAva vaimANie, navaraM puDhacikAie puDhavikAiesa uvavajjati puDhavikAiyAuyaM paDisaMbeeti anne ya se puDhavikkAiyAu | purao kaDe ciTThati evaM jAba masso sadvANe ubavAeko paradvANe taheba || (sUtraM 628) do bhaMte ! asurakumArA For Personal & Private Use Only
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAegaMsi asurakumArAvAsaMsi asurakumAradevattAe uvavannA tattha NaM ege asurakumAre deve ujjuyaM viuvissAmIti 18 zatake prajJaptiH | ujuyaM viuvai vaMkaM viuvissAmIti vaMkaM viucvai jaM jahA icchai taM tahA viuccai ege asurakumAre deve | uddezaH5 abhayadevI- | ujjuyaM viuvissAmIti va viuccai va viuvissAmIti ujjuyaM viubai jaM jahA icchati No taM tahA viu nArakayormayA vRttiH2/ hAlpavedanA bai se kahameyaM bhaMte ! evaM ?, goyamA ! asurakumArA devA duvihA paM0, taM0-mAyimicchadihiuvavannagA ya |di vedyamAna // 747 // 8| amAyisammaviTThIuvavannagA ya, tattha NaM je se mAyimicchAdiviuvavannae asurakumAre deve se NaM ujuyaM puraskRtAyuviuvissAmIti vakaM viucvati jAva No taM tahA viucvai, tattha NaM je se amAyisammadihiuvavannae asura- SI RjvItakumAre deve se ujjuyaM viu. jAva taM tahA viucvai |do bhaMte! nAgakumArA evaM ceva evaM jAva thaNiyavANamaM0 rAvaikriyA sU 627joisi0 vemANiyA evaM ceva // sevaM bhaMte ! 2 tti // (sUtraM 629) // 18-5 // 629 || 'neraie Na'mityAdi, etacca vyaktameva // pUrvamAyuHpratisaMvedanoktA, atha tadvizeSavaktavyatAmAha-'do bhaMte ! asura-18 kumArA ityAdi, yacceha mAyimithyAdRSTInAmasurakumArAdInAmRjuvikurvaNecchAyAmapi vaGkavikurvaNaM bhavati tanmAyAmithyAtvapratyayakarmaprabhAvAt , amAyisamyagdRSTInAM tu yatheccha vikurvaNA bhavati tadArjavopetasamyaktvapratyayakarmavazAditi // // 747 // aSTAdazazate paJcamaH // 18-5 // OROSHASHSSHOSES For Personal & Private Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamoddezake'surAdInAM sacetanAnAmanekasvabhAvatoktA, SaSThe tu guDAdInAmacetanAnAM sacetanAnAM ca socyate ityevaM sambaddhasyAsyedamAdisUtram - phANiyagule NaM bhaMte! kativanne katigaMdhe katirase katiphAse paNNatte ?, goyamA ! ettha NaM do nayA bhavaMti, taM0 - nicchaiyanae ya vAvahAriyanae ya, vAvahAriyanayassa goDDe phANiyagule necchaiyanayassa paMcavanne | dugaMdhe paMcara se aTThaphAse pa0 / bhamare NaM bhaMte ! kativanne ? pucchA, goyamA ! ettha NaM do nayA bhavati, taM0nicchAiyanae ya vAvahAriyana e ya, vAvahAriyanayassa kAlae bhamare necchaiyanayassa paMcavanne jAva aTThaphAse paM0 / | suyapicche NaM bhaMte ! kativanne evaM ceva, navaraM vAvahAriyanayassa nIlae suyapicche necchaiyanayassa paMcavaNNe sesaM taM ceva, evaM eeNaM abhilAveNaM lohiyA maMjiTTiyA pItiyA hAliddA sukillae saMkhe subbhigaMdhe koTThe dubbhigaMdhe mayagasarIre titte niMbe kaDuyA suMThI kasAe kaviTThe aMbA aMbiliyA mahure khaMDe kakkhaDe vahare maue navaNIe garue ae lahue uluyapatte sIe hime usiNe agaNikAe Niddhe telle, chAriyA NaM bhaMte ! pucchA, goyamA ! ettha do nayA bhavaMti, taM0- nicchaiyanae ya vavahAriyanae ya, vavahAriyanayassa lukkhA chAriyA necchAiyanayassa paMcavannA jAva aTThaphAsA pannattA (sUtraM 330 ) // 'phANie 'tyAdi, 'phANiyagule NaM'ti dravaguDaH 'goDDe' tti gaulyaM - gaulyarasopetaM madhurarasopetamitiyAvat, vyavahAro For Personal & Private Use Only
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH // 748 // hi lokasaMvyavahAraparatvAt tadeva tatrAbhyupagacchati zeSarasavarNAdIstu sato'pyupekSata iti, 'nicchaiyanayassa'tti naizcayi- 18 zatake kanayasya matena paJcavarNAdiparamANUnAM tatra vidyamAnatvAt paJcavarNAdiriti // | uddezaH 6 paramANupoggale NaM bhaMte ! kativanne jAva katiphAse pannatte ?, goyamA ! egavanne egagaMdhe egarase duphAse nizcayetarA pannatte // dupaesie NaM bhaMte ! khaMdhe kativanne pucchA, goyamA ! siya egavanne siya duvanne siya ega gaMdhe siya bhyAM golyA || dugaMdhe siya egarase siya durase siya duphAse siya tiphAse siya cauphAse pannatte, evaM tipaesievi, navaraM divarNAdi paramANvAdi siya egavane siya duvanne siya tivanne, evaM rasesuvi, sesaM jahA dupaesiyassa, evaM caupaesievi navaraM siya varNAdisU egavanne jAva siya cauvanne, evaM rasesuvi sesaM taM ceva, evaM paMcapaesievi, navaraM siya egavanne jAva siya 630-631 paMcavanne, evaM rasesuvi gaMdhaphAsA taheva, jahA paMcapaesio evaM jAva asNkhejpesio|| suhumapariNae NaM bhaMte ! aNaMtapaesie khaMdhe kativanne jahA paMcapaesie taheva niravasesaM, bAdarapariNae NaM bhaMte ! aNaMtapaesie khaMdhe kativanne pucchA, goyamA ! siya egavanne jAva siya paMcavanne siya egagaMdhe siya dugaMdhe siya egarase jAvara siya paMcarase siya cauphAse jAva siya aTThaphAse pa0 // sevaM bhaMte ! 2ti||(suutrN 631) // 18-6 // __ 'paramANupoggale Na'mityAdi, iha ca varNagandharaseSu paJca dvau paJca ca vikalpAH 'duphAse'tti snigdharUkSazItoSNasparzA-dA // 748 // nAmanyatAviruddhasparzavayayukta ityarthaH, iha ca catvAro vikalpAH zItasnigdhayoH zItarUkSayo uSNasnigdhayoH uSNarUkSayozca / sambandhAditi // 'dupapasiSa NamityAdi, 'siya emavoti yorapi pradezayorekavarNatvAda, iha ca paJca vikalpAH, 445CARRIAL For Personal & Private Use Only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'siya duvanne' tti pratipradezaM varNAntarabhAvAt iha ca daza vikalpAH, evaM gandhAdiSvapi, 'siya duphAse tti pradezadvaya| syApi zIta snigdhatvAdibhAvAt, ihApi ta eva catvAro vikalpAH, 'siya tiphAse'tti iha catvAro vikalpAstatra pradezadvayasyApi zItabhAvAt, ekasya ca tatra snigdhabhAvAt dvitIyasya ca rUkSabhAvAdekaH, 'evam' anenaiva nyAyena pradezadvaya| syoSNabhAvAdvitIyaH, tathA pradezadvayasyApi snigdhabhAvAt tatra caikasya zItabhAvAdekasya coSNabhAvAttRtIyaH, 'evam' ane| naiva nyAyena pradezadvayasya rUkSabhAvAccaturtha iti, 'siya cauphAse'tti iha 'dese sIe dese usiNe dese niddhe dese lakkhe' tti vakSyamANavacanAdekaH, evaM tripradezAdiSvapi svayamabhyUhyam || 'sumapariNae NamityAdi, anantapradeziko bAdarapari - NAmo'pi skandho bhavati dvyaNukAdistu sUkSmapariNAma evetyanantapradezikaskandhaH sUkSmapariNAmatvena vizeSitastatrAdyAzca - tvAraH sparzAH sUkSmeSu bAdareSu cAnantapradezikaskandheSu bhavanti, mRdukaThinagurulaghusparzAstu bAdareSveveti // aSTAdazazate SaSThaH // 18-6 // paSThodezake nayavAdimatamAzritya vastu vicAritaM, saptame tvanyayUthikamatamAzritya tadvicAryate ityevaMsambandhasyAsye. damAdisUtram - rAyagihe jAva evaM vayAsI - annautthiyA NaM bhaMte / evamAikvaMti jAva parUveMti evaM khalu kevalI jakkhAeseNaM AtiTThe samANe Ahacca do bhAsAo bhAsati, taM0-mosaM vA saccAmosaM vA, se kahameyaM bhaMte ! For Personal & Private Use Only
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 zatake | uddezaH7 kevalino'nAviSTatA sU 632 karmopadhyAdyA sU633 vyAkhyA evaM ?, goyamA ! jaNaM te annautthiyA jAva je te evamAhaMsu micchaM te eSamAhiMsu, ahaM puNa goyamA ! prajJaptiH evamAikkhAmi 4-no khalu kevalI jakkhAeseNaM Aissati, no khalu kevalI jakkhAeseNaM AtiDhe samANe abhayadevI- Ahaca do bhAsAo bhAsati taM0-mosaM vA saccAmosaM vA, kevalI NaM asAvajAo aparovaghAiyAo yA vRttiH2 Ahaca do bhAsAo bhAsati, ta0-sacaM vA asaccAmosaM vA // (sUtraM 632) // 'rAyagihe'ityAdi, 'jakkhAeseNaM Aissai'tti devAvezena 'Avizyate' adhiSThIyata iti, 'no khalu'ityAdi. 1749 // no khalu kevalI yakSAvezenAvizyate anantavIryatvAttasya, 'aNNAtiTTe'tti anyaavisstt:-prvshiikRtH|| satyAdibhASAdvayaM ca bhASamANaH kevalI upadhiparigrahapraNidhAnAdikaM vicitraM vastu bhASata iti tadarzanArthamAha___ kativihe NaM bhaMte ! uvahI paNNatte ?, goyamA ! tivihe uvahI pa0, taM0-kammovahI sarIrovahI bAhirabhaMDamattovagaraNovahI, neraiyANaM bhaMte ! pucchA, goyamA ! duvihe uvahI pa0 taM0-kammovahI ya sarIrovahI ya, sesANaM tivihA uvahI egidiyavajANaM jAva vemANiyANaM, egidiyANaM duvihe pa0 taMjahA-kammovahI ya sarIrovahI ya, kativihe gaM bhaMte ! uvahI paM?, gotivihe uvahI pa0 taMjahA-saccitte acitte mIsae, evaM neraiyANavi, evaM niravasesaM jAva vemANiyANaM / kativihe NaM bhaMte ! pariggahe pa01, goyamA ! tivihe pari ggahe pa0, taM0-kammapariggahe sarIrapariggahe bAhiragabhaMDamattovagaraNapariggahe, neraiyANaM bhaMte ! evaM jahA 18 uvahiNA do daMDagA bhaNiyA tahA pariggaheNavi do daMDagA bhANiyavA, [granthAgram 11000] kaivihe NaM yavajavahI paM?, goru tihaNa bhate ! parigAha, neraiyANaM mA) kaivihe gaM // 749 // For Personal & Private Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaMte ! paNihANe pa0 1, goyamA ! tivihe paNihANe pa0, taM0-maNapaNihANe vaipaNihANe kAyapaNihANe, neraiyANaM bhaMte ! kaivihe paNihANe pa0, evaM ceva evaM jAva thaNiyakumArANaM, puDhavikAiyANaM pucchA, goyamA ! ege kAyapaNihANe pa0, evaM jAva vaNassaikAiyANaM, beiMdiyANaM pucchA, goyamA ! duvihe paNihANe pa0 taM-vahapaNihANe ya kAyapaNihANe ya, evaM jAva cauriMdiyANaM, sesANaM tivihevi jAva vaimANiyANaM / kativihe NaM bhaMte ! duppaNihANe pa0 1, goyamA ! tivihe duppaNihANe pa0, taM0 - maNaduSpaNihANe jaheva paNihANeNaM daMDago bhaNio taheva duSpaNihANeNavi bhANiyo / kativihe NaM bhaMte / suppaNihANe pa0 1, goyamA ! tivihe suppaNihANe pa0, taMjahA- maNasuppaNihANe vaisuppaNihANe kAyasuppaNihANe, maNussANaM bhaMte ! kai vihe suppaNihANe pa0 1 evaM ceva jAva vemANiyANaM sevaM bhaMte 2 jAva viharati / tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jAva bahiyA jaNavayavihAraM viharai // ( sUtraM 633 ) // 'kativi Na' mityAdi, tatra upadhIyate - upaSTabhyate yenAtmA'sAvupadhiH, 'bAhira bhaMDamattovagaraNovahI' ti bAhyekarmmazarIravyatirikte ye bhANDamAtropakaraNe tadrUpo ya upadhiH sa tathA tatra bhANDamAtrA - bhAjanarUpaH paricchadaH upakaraNaM ca - vastrAdIti, 'egiMdiyavajjANaM'ti ekendriyANAM bhANDamAtrAdi nAstIti tadvarjitAnAmanyeSAM trividho'pyastIti / 'saccitte 'tyAdi, saccittAdidravyANi zarIrAdIni, 'evaM neraiyANavi'tti anenedaM sUcitaM- 'neraiyANaM bhaMte ! kaivihe uvahI pa0 1, goyamA ! tivihe uvahI pa0, taMjahA- sacitte acitte mIsae'tti tatra nArakANAM sacitta upadhiH - zarIram For Personal & Private Use Only
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA 18| aJcitsa-utpattisthAna mizrastu-zarIramevocchrAsAdipudgalayuktaM teSAM sacetanAcetanatvena mizratvasya vivakSaNAditi pariggahe'tikA 18 zatake prajJaptiH parigRhyata iti parigrahaH, athaitasyopadhezca ko bhedaH 1, ucyate, upakAraka upadhiH mamatvabuddhyA parigRhyamANastu parigraha iti / uddezaH 7 abhayadevI- | 'paNihANe'tti prakarSeNa niyate Alambane dhAnaM-dharaNaM manaHprabhRteriti praNidhAnam // eSu ca kevalibhASiteSvartheSu viprati- maddukazrAvayA vRttiH2|||| padyamAno'hamAnI mAnavo nyAyena nirasanIya ityetat caritena darzayannAha kavRttaM sU 634 // 750 // teNaM kAleNaM 2 rAyagihe nAmaM nagare guNasilae ceie vannao jAva puDhavisilApaTTao, tassa NaM guNasilassa ceyassa adUrasAmaMte bahave annautthiyA parivasaMti, taM0-kAlodAyI selodAyI evaM jahA sattamasae annautthiuddesae jAva se kahameyaM manne evaM ?, tattha NaM rAyagihe nagare mahue nAma samaNovAsae parivasati | aDDhe jAva aparibhUe abhigayajIvA jAva viharati, tae NaM samaNe bhagavaM ma0 annayA kadAyi puvANupuSviM caramANe jAva samosaDhe parisA paDigayA jAva pajuvAsati, tae NaM mahue samaNovAsae zmIse kahAe laTTe samANe haddatuTThajAva hiyae pahAe jAva sarIre sayAo gihAo paDinikkhamati sa0 2 pAdavihAracAreNaM rAyagihaM nagaraM jAva niggacchati ni02 teMsiM annautthiyANaM adUrasAmaMteNaM vIyIvayati, tae NaM te annautthiyA mahuyaM samaNovAsayaM adUrasAmaMteNaM vIyIvayamANaM pAsaMti 2 annamannaM saddAveMti 2tsA evaM vayAsI // 750 // evaM khalu devANuppiyA ! amhaM imA kahA aviuppakaDA imaM ca NaM mahue samaNovAsae amhaM adUrasAmaMteNaM 6 vIivayai taM seyaM khalu devANuppiyA! amhaM mahuyaM samaNovAsayaM eyamaI pucchittaettikaTTha annamannassa aMtiyaM For Personal & Private Use Only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ eyamaDhe paDisuNeti annamannassa 2ttA jeNeva mahue samaNovAsae teNeva uvA02mahuyaM samaNovAsayaM evaM vadAsI-evaM khalu mahuyA! tava dhammAyarie dhammovadesae samaNe NAyaputte paMca asthikAye pannavei jahA sattame |sae annautthiuddesae jAva kahameyaM mahuyA ! evaM ?, tae NaM se mahae samaNovAsae te annausthie evaM vayAsI-jati kajaM kajati jANAmo pAsAmo ahe kajjaMna kajati na jANAmo na pAsAmo, tae NaM te annausthiyA mahuyaM samaNovAsayaM evaM vayAsI-kesa NaM tuma mahuyA! samaNovAsagANaM bhavasi je NaM tumaM eyamaTuM na jANasi na pAsasi ?, tae NaM se mahue samaNovAsae te annautthie evaM vayAsI-asthi NaM Auso! vAuyAe vAti, haMtA asthi, tujjhe NaM Auso! vAuyAyassa vAyamANassa evaM pAsaha, No tiNaDhe samaDhe, atthi NaM Auso! ghANasahagayA poggalA ?, haMtA asthi, tujjhe NaM Auso ! ghANasahagayANaM poggalANaM evaM pAsaha ?, No tiNadve, atthi NaM bhaMte ! Auso! araNisahagaye agaNikAye ?, haMtA asthi, tujjhe NaM Auso ! araNisahagayarasa agaNikAyassa rUvaM pAsaha ?, No ti0, asthi NaM Auso! samudassa pAragayAI rUvAI ?, haMtA asthi, tujjhe NaM Auso! samudassa pAragayAI ruvAiM pAsaha , No ti0, asthi NaM Auso ! devalogagayAI rUvAI ?, haMtA atthi, tujhe NaM Auso ! devalogagayAI rUvAI pAsaha ?, No ti0, evAmeva Auso! ahaM vA tujjhe vA anno vA chaumattho jai jo jaM na jANai na pAsai taM savaM na bhavati evaM te subahue loe Na bhavissatItikaTTa te NaM annautthie evaM paDihaNai evaM pa02 jeNeva guNasi. ceie For Personal & Private Use Only
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 751 // jeNeva samaNe bha0 mahA0 teNeva uvAga0 2 samaNaM bhagavaM mahAvIraM paMcaviheNaM abhigameNaM jAva pajjuvAsati / mahuyAdI ! samaNe bha0 mahA' maduyaM samaNovAsagaM evaM vayAsI-suDDu NaM mahuyA ! tumaM te annautthie evaM vayAsI, sAhU NaM mahuyA ! tumaM te annau0 evaM vayAsI, jeNaM mahuyA ! ahaM vA heuM vA pasiNaM vA vAgaraNaM vA annAyaM adihaM assutaM amayaM aviNNAyaM bahujaNamajjhe Aghaveti pannaveti jAva uvadaMseti se NaM arihaMtANaM AsAyaNAe vahati arihaMtapannattassa dhammassa AsAyaNAe vaTTati kevalINaM AsAyaNAe vaTTati | kevalipannattassa dhammassa AsAyaNAe vahati taM suDDu NaM tumaM mahuyA ! te annau0 evaM vayAsI sAhU NaM tumaM mahuyA ! jAva evaM vayAsI, tae NaM mahue samaNovAsae samaNeNaM bhaga0 mahA0 evaM vu0 samANe haTTa tuTThe samaNaM bha0 mahAvIraM vaM0 na0 2 NacAsanne jAva pajjubAsaha, tae NaM sama0 bha0 ma0 mahuyassa samaNovA sagassa tIse ya jAva parisA paDigayA, tae NaM mahu0 samaNassa bha0 ma0 jAva nisamma haTThatu pasiNAI vAgaraNAI pucchati pa0 2 aTThAI pariyAtii 2 uTThAe uTThe0 2samaNaM bhagavaM mahA0 vaM0 namaM0 2 jAva pddige| bhaMtetti bhagavaM goyame samaNe bhagavaM mahA0 vaM0 namaM0 2 evaM vayAsI- pabhU NaM bhaMte ! mahue samaNovAsae devANuppiyANaM aMtiyaM jAva pavaisae ?, No tiNaTThe samaTThe, evaM aheva saMkhe tadeva aruNAbhe jAva aMtaM kAhiti // (sUtraM 634 ) deve NaM bhaMte ! mahahie jAva mahasakkhe rUvasahassaM viudvittA pabhU annamanneNaM saddhiM saMgAmaM saMgAmittae 1, haMtA pabhU / tAo NaM bhaMte! boMdIo kiM egajIvaphuDAo aNegajIvaphuDAo ?, goyamA ! egajIvaphuDAo No aNegajI For Personal & Private Use Only 18 zatake uddeza 7 mahukavRttaM sU 634 vaikriyeNa saMgrAmaH sU 635 // 751 //
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuDAo, tesi NaM bhaMte! voMdaNaM aMtarA kiM egajIvaphur3A aNegajIvaphuDA ?, goyamA / egajIvaDA no aNegajIba phuDA / purise NaM bhaMte ! aMtareNaM hattheNa vA evaM jahA aTTamasae taie uddesae jAva no khalu tattha satthaM kamati (sUtraM 635 ) || atthi NaM bhaMte ! devAsurANaM saMgAme 21, haMtA atthi, devAsure NaM bhaMte! saMgAmesu bahamANesu kinnaM tesiM devANaM paharaNarayaNattAe pariNamati ?, goyamA ! jannaM te devA taNaM vA kaTuM vA pasaM vA sakkaraM vA parAmusaMti taM taM tesiM devANaM paharaNarayaNattAe pariNamati, jaheva devANaM taheva asurakumArANaM ?, No tiNaTThe samaTThe, asurakumArANaM devANaM nicaM viudhiyA paharaNarayaNA pa0 (sUtraM 636 ) / deve NaM bhaMte ! mahahie jAva mahesakkhe pabhU lavaNasamudaM aNupariyahittANaM havamAgacchittae 1, haMtA pabhU, deve NaM bhaMte! mahahie evaM dhAyaisaMDaM dIvaM jAva haMtA pabhU, evaM jAva ruyagavaraM dIvaM jAva haMtA pabhU, te NaM paraM bItIvaejjA no ceva NaM aNupariyahejjA ( sUtraM 637) / asthi NaM bhaMte ! devA je anaMte kammaMse jahantreNaM ekeNa vA dohiM vA tIhiM vA ukkoseNaM paMcahiM vAsasaehiM svavayaMti ?, haMtA asthi, atthi NaM bhaMte ! devA je anaMte kammaMse jahaneNaM ekkeNa vA dohiM vA tIhiM vA ukkoseNaM paMcahiM vAsasahassehiM khavayaMti ?, haMtA asthi, atthi NaM bhaMte ! te devA je anaMte kammaMse jahaneNaM ekkeNa vA dohiM vA tIhiM vA ukkoseNaM paMcahiM vAsasayasahassehiM khavayaMti ?, haMtA atthi, kayareNaM bhaMte ! te devA je anaMte kammaMse janneNaM ekkeNa vA jAva paMcahiM vAsasaehiM khavayaMti ?, kapare NaM bhaMte ! te devA jAva paMcahiM vAsasahassehiM khavayaMti ?, kayare NaM bhaMte ! te devA jAva paMcahiM bAsasa For Personal & Private Use Only
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA yasahassehiM khavayaMti ?, goyamA ! vANamaMtarA devA aNaMte kammaMse egegaM vAsasaeNaM khavayaMti, asuriMdavajiyA 18 zatake prajJaptiH bhavaNavAsI devA aNaMte kammaMse dohiM vAsasaehiM khavayaMti, asurakumArA NaM devA aNaMte kammaMse tIhiM vAsa- | uddezaH7 abhayadevI- sarahiM khavayaMti, gahanakkhattatArArUvA joisiyA devA aNaMte kammaMse carahiM vAsa jAva khavayaMti caMdima- | devAsurara. yAvRttiH2 bhUriyA joisiMdA jotisarAyANo aNaMte kammase paMcahi vAsasaehiM khavayaMti sohammIsANagA devA aNaMte gamteSAMparyakammase egeNaM vAsasahasseNaM jAva khavayaMti saNaMkumAramAhiMdagA devA aNaMte kammaMse dohiM vAsasahassehi TanaM karmAza // 752 // kSayakAlamsU khavayaMti, evaM eeNaM abhilAveNaM baMbhalogalaMtagA devA aNaMte kammase tIhiM vAsasahassehiM khavayaMti mahAsukka-18||636-638 sahassAragA devA aNaMte cauhiM vAsasaha ANayapANayaAraNaacuyagA devA aNaMte paMcahiM vAsasahassehiM khavayaMti hiDimagevijagA devA aNaMte kammaMse egeNaM vAsasayasahasseNaM khavayaMti majjhimagevejagA devA aNaMte bhadohiM vAsasayasahassehiM jAva khavayaMti uvarimagevejagA devA aNaMte kammaMse tihiM vAsajAva khavayaMti vijaya-|| vejayaMtajayaMtaaparAjiyagA devA aNaMte cauhiM vAsa jAva khavayaMti sacaTThasiddhagA devA aNaMte kammaMse paMcahiM vAsasayasahassehiM khavayaMti, eeNaTeNaM gote devA je aNaMte kammaMse jahannaNaM ekkeNa vA dohiM vA tIhiM vA ukkoseNaM paMcahiM vAsasaehiM khavayaMti eeNaM go0 te devA jAva paMcahiM vAsasahassehiM khavayaMti, eeNatuNaM go0 te devA jApa paMcahiM vAsasayasahassehiM khvyNti| sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // (sUtraM 638) // 18-7 // // 752 // 'teNa'mityAdi, 'evaM jahA sattamasae'ityAdinA yatsUcitaM tasyArthato lezo darzyate-kAlodAyiselodAyisevAlodA Jain Education Internal oral For Personal & Private Use Only
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ yiprabhRtikAnAmanyayUthikAnAmekatra saMhitAnAM mithaH kathAsaMlApaH samutpanno yaduta mahAvIraH paJcAstikAyAn dharmAstikAyAdIn prajJApayati, tatra ca dharmAdharmAkAzapudgalAstikAyAnacetanAn jIvAstikAyaM ca sacetanaM tathA dharmAdharmmAkAzajIvAstikAyAnarUpiNaH pudgalAstikAyaM ca rUpiNaM prajJApayatIti 'se kahameyaM manne evaM 'ti atha kathametad-dharmAstikAyAdi vastu manye iti vitakArthaH ' evaM ' sacetanAcetanAdirUpeNa, adRzyamAnatvenAsambhavAttasyeti hRdayam, 'aviuppaka De'tti apizabdaH saMbhAvanArthaH ut-prAbalyena ca prakRtA - prastutA prakaTA vA utprakRtotprakaTA vA athavA avidvadbhiH - ajAnadbhiH | prakRtA - kRtA prastutA vA avidvatprakRtA, 'jai kajjaM kajjai jANAmo pAsAmo'tti yadi tairdharmAstikAyAdibhiH kArya | svakIyaM kriyate tadA tena kAryeNa tAn jAnImaH pazyAmazcAvagacchAma ityarthaH dhUmenAgnimiva, atha kArya tairna kriyate tadA na jAnImo na pazyAmazca, ayamabhiprAyaH - kAryAdiliGgadvAreNaivArvAgrahazAmatIndriyapadArthAvagamo bhavati, na ca dharmAsti| kAyAdInAmasmatpratItaM kiJcit kAryAdiliGgaM dRzyata iti tadabhAvAttanna jAnIma eva vayamiti // atha madrukaM dharmmA|stikAyAdyaparijJAnAbhyupagamavantamupAlambhayituM yatte prAhustadAha - 'kesa Na' mityAdi, ka eSa tvaM maDDuka ! zramaNopAsakAnAM | madhye bhavasi yastvametamarthaM zramaNopAsakajJeyaM dharmmAstikAyAdyastitvalakSaNaM na jAnAsi na pazyasi 1, na kazcidityarthaH // | athaivamupAlabdhaH sannasau yattairadRzyamAnatvena dharmAstikAyAdyasambhava ityuktaM tadvighaTanena tAn pratihantumidamAha - 'atthi | Na'mityAdi, 'ghANasahagaya'tti ghAyata iti prANo - gandhaguNastena sahagatAH - tatsahacaritAstadvanto ghrANasahagatAH | ' araNisahagae'tti araNiH - abhyartha nirmanthanIyakASThaM tena saha gato yaH sa tathA taM 'muhu NaM mahuyA ! tumaM 'ti suSThu For Personal & Private Use Only
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA-18|| tvaM he mahukA ! yena tvayA'stikAyAnajAnatA na jAnIma ityuktam, anyathA ajAnannapi yadi jAnIma ityabhaNiSyastadA'ha-1|| 18 zatake prajJaptiH dAdInAmasyAzAtanAkArako'bhaviSyastvamiti // pUrva mahukazramaNopAsako'ruNAbhe vimAne devatvenotpatsyata ityuktam , atha | uddezaH abhayadevI devAdhikArAdevavaktavyatAmevoddezakAntaM yAvadAha-'deve 'mityAdi, 'tArsi boMdINaM aMtara'tti teSAM vikurvitazarIrA- devAsurara yA vRttiH NAmantarANi 'evaM jahA aTThamasae'ityAdi anena yatsUcitaM tadidaM-'pAeNa vA hatyeNa vA aMguliyAe vA silAgAe Na teSAMparya TanaM karmAza // 75 // vA kadveNa vA kaliMceNa kA AmusamANe vA AlihamANe vA vilihamANe vA annayareNa vA tikkheNaM satyajAeNaM 8 kSayakAlaHsU AchiMdamANe vA vicchidamANe vA agaNikAeNa vA samoDahamANe vA tesiM jIyappaesANaM AvAhaM bA bAbAhaM vA karei 636-630 chaviccheyaM kA upAei, No iNaThe samaDhe'tti vyAkhyA cAsya prAgvat / 'jannaM devA taNaM vA kaTuM vA' ityAdi, iha ca yahevAnAM tRNAdyapi praharaNIbhavati tadacintyapuNyasambhAravazAt subhUmacakravartinaH sthAlamiva, asurANAM tu yannisyavikurvitAni tAni bhavanti taddevApekSayA teSAM mandatarapuNyatvAsathAvidhapuruSANAmivetyavagantavyamiti / 'vItIvaejati ekayA dizA vyatikrameta 'no ceva NaM aNupariyaTTeja'tti naiva sarvataH paricameta, tathAvidhaprayojanAbhAvAditi sambhAvyate / 'asthi NaM maMte ! ityAdi, iha devAnAM puNyakarmapudgalAH prakRSTaprakRSTataraprakRSTasamAnubhAgA AyuSkakarmasahacaritatayA vedanIyA anantAnantA bhavanti tatazca santi bhadanta ! te devA ye teSAmanantAnantakauzAnAM madhyAdanantAna kauzAn jaghanyena kAlasyAlpatayA ekAdinA varSazatena utkarSatastu paJcabhirvarSazataiH kSaphyantItyAdi praznaH, 'goyameM khAdyuttaraM, satra vyantarA anantAn kAzAn varSazatenaikena kSapayanti anantAnAmapi tadIyapudgalAnAmalpAnubhAgatayA lokenaiva bAlena SASARSUSNESSSSS // 753 // Jain Education Internalonal For Personal & Private Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSapayituM zakyatvAt tathAvidhAlpasnehAhAravat , tathA tAvata eva karmAzAn asuravarjitabhavanapatayo dvAbhyAM varSazatAbhyAM kSapayanti, tadIyapugalAnAM vyantarapudgalApekSayA prakRSTAnubhAvena bahutarakAlena kSapayituM zakyatvAt snigdhatarAhAravaditi, evamuttaratrApi bhAvanA kAryeti // aSTAdazazate saptamoddezakaH // 18-7 // ** SOLA saptamodezakAnte karmakSapaNokkA, aSTame tu tadvandho nirUpyata ityevaMsambaddhasyAsyedamAdisUtramrAyagihe jAva evaM vayAsI-aNagArassa NaM bhaMte ! bhAviyappaNo purao duhao jugamAyAe pehAe rIyaMrIyamANassa pAyassa ahe kukuDapote vA baTTApote vA kuliMgacchAe vA pariyAvajjejjA tassa bhNte| kiM IriyAvahiyA kiriyA kajai saMparAiyA kiriyA kajjA, goyamA / aNagArassa NaM bhAviyappaNo jAva tassa NaM iriyApahiyA kiriyA kajaino saMparAiyA kiriyA kajai, se keNa?NaM bhaMte! evaM buccA jahA sattamasae |saMvuDadesae jAva aTTho nikkhitto| sevaM bhaMte sevaM bhaMte ! jAva viharati // tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre // bahiyA jAba viharati (sUtra 639) 'rAyagidde ityAdi, 'purao'tti agrataH 'duhao'tti 'dvidhA' antarA'ntarA pArzvataH pRSThatazcetyarthaH 'jugamAyAeti yUpamAtrayA dRSyA 'pehAe'tti prekSya 2 rIya'ti gata-gamana rIyamANassa'tti kurvata ityarthaH 'kukkuDapoyae'tti kukuTaDimbhaH 'vadyApoyae'tti iha vartakA-pakSivizeSaH 'kuliMgacchAeva'tti pipIlikAdisadRzaH 'pariyAvajjeja'tti 'paryApayeta' *OSAA******** dan Education International For Personal & Private Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRtti 18 zatake | uddezaH samitasyuva| dhe'pIyopathikI sU // 754 // viyeta 'evaM jahA sattamasae'ityAdi, anena ca yatsUcitaM tasyArthaleza evam-atha kenArthena bhadanta ! evamucyate, gautama ! yasya krodhAdayo vyavacchinnA bhavanti tasyeryApathikyeva kriyA bhavatItyAdi 'jAva aTTho nikkhitto'tti 'se keNaTeNaM bhaMte' ityAdivAkyasya nigamanaM yAvadityarthaH, tacca se teNaTeNaM goyamA'ityAdi // prAggamanamAzritya vicAraH kRtaH, atha tadevAzrityAnyayUthikamataniSedhataH sa evocyate teNaM kAleNaM 2 rAyagihe jAva puDhavisilApaTTae tassa NaM guNasilassa ceyassa adUrasAmaMte bahave annautthiyA parivati, tae NaM samaNe bhagavaM mahA. jAvasamosaDhe jAva parisA paDigayA, teNaM kAleNaM 2 samaNassa bha0ma0 jeThe aMtevAsI iMdabhUtInAma aNagAre jAva uTuMjANU jAva viharaha, tae NaM te annautthiyA jeNeva bhagavaM goyame teNeva uvAgacchanti uvAgacchaittA bhagavaM goyamaM evaM vayAsI-tujjhe NaM ajjo!tivihaM tiviheNaM assaMjayA jAva egaMtabAlA yAvi bhavaha, tae NaM bhagavaM goyame annautthie evaM vayAsI-se keNaM kAraNeNaM ajjo! amhe tivihaM tiviheNaM assaMjayA jAva egaMtavAlA yAvi bhavAmo, tae NaM te annautthiyA bhagavaM goyamaM evaM vayAsI-tujhe gaM ajo!rIyaM rIyamANA pANe peceha abhihaNaha jAva uvaddaveha, tae NaM tujhe pANe pelcemANA jAva uvaddavemANA tivihaMtiviheNaM jAva egaMtabAlA yAvi bhavaha, taeNaM bhagavaM goyame te annausthie evaM vayA-1 sI-no khalu ajo! amhe rIyaM rIyamANA pANe pecemojAva uvaddavemoamhe NaM ajo!rIyaM rIyamANA kAyaMca joyaM ca rIyaM ca paDuca dissA 2 padissA 2 vayAmo tae NaM amhe dissA dissA vayamANA padissA padissA anyatIrthakavAda sU 640 // 754 // For Personal & Private Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ vayamANA No pANe pecemo jAva No uvaddavemo, tae NaM amhe pANe apecemANA jAva aNoddavemANA tivihaM ti--- viheNaM jAva egaMtapaMDiyA yAvi bhavAmo, tujhe NaM ajjo ! appaNA ceva tivihaM tiviheNaM jAva egaMtabAlA yAvi bhavaha, tae NaM te annautthiyA bhagavaM goyamaM evaM va0- keNaM kAraNeNaM ajjo ! amhe tividaM tiviheNaM jAva bhavAmo, tae NaM bhagavaM goyame te annautthie evaM va0 tujhe NaM ajjo ! rIyaM rIyamANA pANe peveha jAva uvaddaveha tae NaM tujjhe pANe pecamANA jAva uvaddavemANA tivihaM jAva egaMtavAlA yAvi bhavaha, tae NaM bhagavaM goyame te anna uthie evaM paDihaNai paDiNittA jeNeva samaNe bhagavaM mahA0 teNeva uvAga0 2 samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdati nama'sati vaMdittA namasittA NacAsanne jAva pajjuvAsati, goyamAdi samaNe bhagavaM mahAvIre bhagavaM goyamaM evaM bayAsI - sudu NaM tumaM go0 ! te annautthie evaM va0 sAhu NaM tumaM goyamA ! te annautthie evaM va0 atthi NaM go0 mamaM bahave aMtevAsI samaNA niggaMthA chaumatthA jeNaMno pabhU eyaM vAgaraNaM vAgarettae jahA NaM tumaM taM suha NaM tumaM go0 ! te annautthie evaM vayAsI sAhUNaM tumaM go0 ! te annautthie evaM vayAsI (sUtraM 640 ) tae NaM bhagavaM goyame samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNa evaM vRtte samANe haTTatuTThe samaNaM bha0 ma0 vaM0 nama0 evaM vayAsI-chau| matthe NaM bhaMte / maNuse paramANupoggalaM kiM jANati pAsati udAhu na jANati na pAsati ?, goyamA ! atthegatie jANati na pAsati atthegatie na jANati na pAsati, chaumatthe NaM bhaMte ! maNUse dupaesiMyaM khaMdhaM kiM jANati 21, evaM ceva, evaM jAva asaMkhejjapadesiyaM, chaumatthe NaM bhaMte / maNUse anaMtapaesiyaM khaMdhaM kiM pucchA, For Personal & Private Use Only
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJaptiH SANSARA 18 zatake uddezaH8 chadmasthasya paramANojJA nAjJAne sU 641 vyAkhyA- goyamA!atthegatie jANati pAsati 1 atthegatie jANatina pAsati 2 atthegatie na jANati pAsaha ase gatie na jANaina pAsati 4 ahohie NaM bhaMte ! maNusse paramANupoggalaM jahAchaumatthe evaM ahohievi jAva abhayadevI- aNaMtapadesiyaM, paramAhohieNaM bhaMtemaNUse paramANupoggalaM jaM samayaM jANatitaM samayaMpAsati jaM samayaMpAsati yA vRtti taM samayaM jANati ?, No tiNaDhe samaDhe, se keNa?NaM bhaMte ! evaM vuccai paramAhohie NaM maNUse paramANupoggalaM // 755 // jaM samayaM jANati no taM samayaM pAsati jaM samayaM pAsati no taM samayaM jANati ?, goyamA ! sAgAre se mANe bhavai aNAgAre se daMsaNe bhavai, se teNaTeNaM jAva no taM samayaM jANati evaM jAva annNtpdesiyN|| kevalI NaM bhaMte ! maNusse paramANupoggalaM jahA paramAhohie tahA kevalIvi jAva aNaMtapaesiyaM // sevaM 18 bhaMte 2tti // (sUtraM 641) // 18-8 // PRIL 'tae 'mityAdi, 'peceha'tti AkrAmatha 'kAyaM catti dehaM pratItya vrajAma iti yogaH, dehazcedgamanazakto bhavati tadA vrajAmo nAnyathA azvazakaTAdinetyarthaH, yogaM ca-saMyamavyApAraM jJAnAdyupaSTambhakaprayojanaM bhikSATanAdi, na taM vinetyarthaH, 'rIyaM ca'tti 'gamanaM ca' atvaritAdikaM gamanavizeSa 'pratItya Azritya, katham ? ityAha-'dissA dissa'tti dRSTA 2 'padissA padissa'tti prakarSeNa dRSTvA 2 // prAk chadmasthA evaM vyAkartuM na prabhava ityuktam , atha chadmasthamevAzritya praznayanAha-chaumatthe'tyAdi, iha chadmastho niratizayo grAhyaH 'jANaina pAsaitti zrutopayuktaH zrutajJAnI, zrute darzanAbhAvAt , tadanyastu 'na jANaina pAsaI'tti anantapradezikasUtre catvAro bhaGgA bhavanti, jAnAti sparzanAdinA pazyati ca | RRC // 755 // Jain Education Inter nal For Personal & Private Use Only
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ cakSuSatyekaH 1, tathA'nyo jAnAti sparzAdinA na pazyati cakSuSA cakSuSo'bhAvAditi dvitIyaH 2, tathA'nyo na jAnAti sparzAdyagocaratvAt pazyati cakSuSeti tRtIyaH 3, tathA'nyo na jAnAti na pazyati cAviSayatvAditi caturthaH // chajhasthA dhikArAcchadmasthavizeSabhUtAdho'vadhikaparamAdho'vadhikasUtre // paramAvadhikazcAvazyamantarmuhUrtena kevalI bhavatIti kevalisUtra, // 4 // tatra ca 'sAgAre se nANe bhavati'tti.'sAkAra vizeSagrahaNasvarUpaM 'se'tasya paramAdho'vadhikasya tadvA jJAnaM bhavati, tadvi parvayabhUtaM ca darzanamataH parasparaviruddhayorekasamaye nAsti sambhava iti // aSTAdazazate'STamaH // 18-8 // XXSSSSSSSSSSSSS aSTamodezakAnte kevalI prarUpitaH, sa ca bhavyadravyasiddha ityevaM bhavyadravyAdhikArAnnavame bhavyadravyanArakAdayo'bhidhIyante ityevaMsambaddhasyAsyedamAdisUtram rAyagihe jAva evaM vayAsI-asthi NaM bhaMte bhaviyadavaneraiyA bhavi021,haMtA asthi, se keNaDhaNaMbhaMte! evaM vuccai bhaviyadachanera0bha0,je bhavieparcidie tirikkhajoNie vA maNusse vA neraiesu uvavajjittae se teNa,evaM jAva thaNiyaku0, atthiNaM bhaMte ! bhaviyadavapuDhavi0 bha021, haMtA asthi, se keNa go0! je bhavie tirikkhajoNie vA maNusse vA devevApuDhavikAiesu uvava0 seteNa AukkAiyavaNassaikAiyANaM evaM ceva uvavAo, teubAUbeiMdiyateiMdiyacariMdiyANa ya je bhavie tirikkhajoNie maNusse vA, paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM / je bhavie neraie vA tirikkhajoNie vA maNusse vA deve vA paMciMdiyatirikkhajoNie vA, evaM maNussAvi, - For Personal & Private Use Only
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 zatake uddezaH 9 bhavyadravya narakAdi | sU 642 vyAkhyA- vANamaMtarajoisiyavemANiyANaM jahA neraiyA // bhaviyadavaneraiyassa NaM bhaMte ! kevatiyaM kAlaM ThitI pannattA ?, prajJaptiH goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM puvakoDI, bhaviyadaraasurakumArassa NaM bhaMte ! kevatiyaM kAlaM ThitI abhayadevI- pannattA ?, goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM tinni paliocamAI, evaM jAva thaNiyakumArassa / bhaviyada- yA vRttiH2|| vapuDhavikAiyassa NaM pucchA, goyamA! jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM sAtiregAI do sAgarovamAiM, evaM // 756 // AukAiyassavi, teuvAU jahA neraiyassa, vaNassaikAiyassa jahA puDhavikAiyassa, beiMdiyassa teiMdiyassa cauridiyassa jahA neraiyassa, paMciMdiyatirikkhajoNiyassa jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM tettIsa sAgarovamAiM, evaM maNussAvi, vANamaMtarajoisiyavemANiyasta jahA asurakumArassa // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMtetti // (sUtraM 642) // 18-9 // | 'rAyagihe'ityAdi, 'bhaviyadavaneraiya'tti dravyabhUtA nArakA dravyanArakAH, te ca bhUtanArakaparyAyatayA'pi bhavajantIti bhavyazabdena vizeSitAH, bhavyAzca te dravyanArakAzceti vigrahaH, te caikabhavikabaddhAyuSkAbhimukhanAmagotrabhedA bhavanti // 'bhaviyavaneraiyassetyAdi, 'aMtomuhuttaMti sajJinamasajJinaM vA narakagAminamantarmuhUrttAyuSamapekSyAntarmuhUrta sthitirukkA, 'pucakoDi'tti manuSyaM paJcendriyatiryaJcaM cAzrityeti bhavyadravyAsurAdInAmapi jaghanyA sthitiritthameva,utkRSTA tu 'tinni paliovamAIti uttarakurvAdimithunakanarAdInAzrityoktA, yataste mRtA deveSUtpadyanta iti, dravyapRthivIkAyikasya 'sAiregAI do sAgarovamAIti IzAnadevamAzrityoktA, dravyatejaso dravyavAyozca 'jahA neraiyarasa'tti antarmu KESKUSTASSUSTUS // 756 // dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ hurtamekA'nyA ca pUrvakoTI, devAdInAM mithunakAnAM ca tatrAnutpAdAditi / paJcendriyatirazcaH 'ukoseNaM tettIsaM sAgarovamAIti saptamapRthivInArakApekSayoktamiti // aSTAdazazate navamaH // 18-9 // navamoddezakAnte bhavyadravyanArakAdivaktavyatoktA, atha bhavyadravyAdhikArAdbhavyadravyadevasyAnagArasya vaktavyatA dazame | BI | ucyate ityevaMsambaddhasyAsyedamAdisUtram| rAyagihe jAva evaM vayAsI-aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA asidhAraM vA khuradhAraM vA ogAhejA ?, haMtA uggAhejA, se NaM tattha chijjeja vA bhijeja vA ?, No tiNaDhe sa0 No khalu tattha satthaM kamai, evaM jahA paMcamasae paramANupoggalavattavayA jAva aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA udAvattaM vA jAva no khalu tattha satthaM kamai (sUtraM 643) // __ 'rAyagihe'ityAdi, iha cAnagArasya kSuradhArAdiSu pravezo vaikriyalabdhisAmarthyAdavaseyaH, 'evaM jahA paMcamasae'ityAdi, anena ca yatsUcitaM tadidam-'aNagAre NaM bhaMte ! bhAviyappA agaNikAyassa majhamajjheNaM vIivaejjA ?, haMtA vIivaejA, se NaM tattha jhiyAejjA ?, no iNadve samaDhe, no khalu tattha satthaM kamai' ityAdi // pUrvamanagArasyAsidhArAdiSyavagAhanoktA, athAvagAhanAmeva sparzanAlakSaNaparyAyAntareNa paramANvAdiSvabhidhAtumAha paramANupoggale NaM bhaMte ! vAuyAegaM phuDe vAuyAe vA paramANupoggaleNaM phuDe ?, goyamA ! paramANupoggale For Personal & Private Use Only M m.jainelibrary.org
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ SA vyAkhyA-1davAuyAeNaM phuDe mo vAuyAe paramANupoggaleNaM phuDe / duppaesieNaM bhaMte! khaM0 vAuyAeNaM evaM ceva evaM jAva 18zatake prajJaptiH asaMkhejapaesie // aNaMtapaesie NaM bhaMte ! khaMdhe vAupucchA, goyamA ! aNaMtapaesie khaMdhe vAuyAeNaM phuDe uddeza 10 abhayadevI- || vAuyAe aNaMtapaesieNaM khaMdheNaM siya phur3e siya no phuDe // vatthI bhaMte ! vAuyAeNaM phuDe vAuyAe vatthiNA asyAdinA yAvRttiH2 yAvRtti:2 || phuDe ?, goyamA! vatthI vAuyAeNaM phuDe no vAuyAe vatthiNA phuDe // (sUtraM 644) // .. . vaikriyasyAMI 'paramANupoggale Na'mityAdi, 'vAuyAeNaM phuDe'tti paramANupudgalo vAyukAyena 'spRSTaH' vyApto madhye kSipta ityrthH| cchedaHvAyu. // 757 // || 'no vAuyAe' ityAdi no vAyukAyaH paramANupudgalena 'spRSTaH'vyApto madhye kSipto, vAyormahattvAd aNozca niSpradezatvenA // paramANvA. deH spRSTatA tisUkSmatayA vyApakatvAbhAvAditi // 'aNaMtapaesie Na'mityAdi, anantapradezikaH skandho vAyunA vyApto bhavati pRthvyAana sUkSmataratvAttasya, vAyukAyaH punaranantapradezikaskandhena syAd vyAptaH syAnna vyAptaH, katham ?, yadA vAyuskandhApekSayA dho dravyA mahAnasau bhavati tadA vAyustena vyApto bhavatyanyadA tu neti // 'vatthI'tyAdi, 'vastiH' dRtivAyukAyena 'spRSTaH' vyAptaH|| NisU sAmastyena tadvivaraparipUraNAt no vAyukAyo vastinA spRSTo vastervAyukAyasya parita eva bhAvAt // anantaraM pudgaladravyANi 643-645 spRSTatvadharmato nirUpitAni, atha varNAdibhistAnyeva nirUpayannAha| asthi NaM bhaMte ! imIse rayaNappabhAe puDha0 ahe davAI vannao kAlanIlalohiyahAliddasukillAI gaMdhao // 757 // sunbhigaMdhAI dunbhigaMdhAI rasao tittakaDayakasAyaaMbilamaharAI phAsao kakkhaDamauyagaruyalahuyasIyausiNaniddhalukkhAI annamannabaddhAI annamanapuTThAI jAva annamanaghaDatAe ciTuMti ?, haMtA asthi, evaM jAva RASHLESSING Jain Educatidin ational For Personal & Private Use Only
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahesattamAe / asthi NaM bhaMte ! sohamma0 kappassa ahe evaM ceva evaM jAva IsipambhArAe puDha0 sevaM bhaMte!2 jAva viharai / tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jAva bahiyA jaNavayavihAraM viharati // (sUtraM 645) // / ___ 'atthI'tyAdi, 'annamannabaddhAI ti gADhAzleSataH 'annamannapuTThAIti AgADhAzleSataH, yAvatkaraNAt 'annamannaogADhAI ti ekakSetrAzritAnItyAdi dRzyam , 'annamanaghaDatAe'tti parasparasamudAyatayA // anantaraM pudgaladravyANi nirUpitAni, athAtmadravyadharmavizeSAnAtmadravyaM ca saMvidhAnakadvAreNa nirUpayannidamAha teNaM kAleNaM 2 vANiyagAme nAma nagare hotthA vannao, dUtipalAsae cetie vannao, tattha NaM vANiyagAme nagare somile nAma mAhaNe parivasati aDhe jAva aparibhUe riucvedajAva supariniTThie paMcaNhaM khaMDiyasayANaM |sayassa kuTuMbassa AhevaccaM jAva viharati, tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jAva samosaDhe jAva parisA paJjudavAsati, tae NaM tassa somilassa mAhaNassa imIse kahAe laTThassa samANassa ayameyArUve jAva samuppa jitthA-evaM khalu samaNe NAyaputte puvANupurvi caramANe gAmANugAmaM dUijjamANe suhaMsuheNaM jAva ihamAgae jAva dUtipalAsae ceie ahApaDirUvaM jAva viharai taM gacchAmi NaM samaNassa nAyaputtassa aMtiyaM pAubhavAmi imAiM ca NaM eyArUvAiM aTThAI jAva vAgaraNAiM pucchissAmi, taM jai ime se imAiM eyArUvAI aTThAI jAva vAgaraNAiM vAgarehiti tato NaM vaMdIhAmi namasIhAmi jAvapajuvAsIhAmi, ahameyaM se imAI aTThAiM jAva vAgaraNAI no vAgarehiti to NaM eehiM ceva advehi ya jAva vAgaraNehi ya nippaTThapasiNavAgaraNaM For Personal & Private Use Only
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- karessAmItikaTTha evaM saMpehei 2 pahAe jAva sarIre sAo gihAo paDinikkhamati paDi02 pAyavihAracAreNaM| prajJaptiH egeNaM khaMDiyasaeNaM saddhiM saMparivuDe vANiyagAma nagaraM majjhamajjheNaM niggacchai 2 jeNeva dUtipalAsae cehae| abhayadevI-8 jeNeva samaNe bhaga0 ma0 teNeva uvA02 samaNassa 3 adUrasAmaMte ThicA samaNaM bhagavaM ma0 evaM vayAsI-jattA somilasya yA vRttiH2 te bhaMte ! javaNijaM0 avAbAhaM0 phAsuyavihAraM01, somilA!jattAvi me javaNijjaMpi me abAbAhaMpi me phAsu- yAtrAdisarSe yavihAraMpi me, kiM te bhaMte ! jattA?, somilA ! jaM me tavaniyamasaMjamasajjhAyajhANAvassayamAdIesu jogesu / pAdipraznaH // 758 // sU 646 jayaNA settaM jattA, kiM te bhaMte ! javaNijjaM ?, somilA ! javaNijje duvihe paM0, taM0-iMdiyajavaNije ya noIdiyajavaNije ya, se kiM taM iMdiyajavaNije 1,2 me soiMdiyacakkhidiyaghANidiyajibhidiyaphAsiMdiyAI niruvahayAI vase vaTuMti settaM iMdiyajavaNijje, se kiM taM noiMdiyajavaNijje ?, 2 ja me kohamANamAyAlobhA vocchinnA no udIreMti se taM noiMdiyajavaNije, settaM javaNije, kiM te bhaMte ! avAbAhaM ?, somilA ! jaM me| vAtiyapittiyasiMbhiyasannivAiyA vivihA rogAyaMkA sarIragayA dosA uvasaMtA no udIreMti settaM acAbAhaM, kiM te bhaMte ! phAsuyavihAraM ?, somilA ! jannaM ArAmesu ujANesu devakulesu sabhAsu pavAsu itthIpasupaMDagavivajiyAsu vasahIsu phAsuesaNikaM pIDhaphalagasenjAsaMthAragaM uvasaMpanjitANaM viharAmi settaM phAsu | 758 // yavihAraM // sarisavA te bhaMte ! kiM bhakkheyA abhakkhayA?, somilA ! sarisavA bhakkheyAvi abhakkheyAvi, se keNaDhe0 sarisavA me bhakkheyAvi abhakkheyAvi ?, se nUNaM te somilA! baMbhannaesu naesu duvihA sari MALEGAONGRESS Jain Education Inter nal For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ | savA pattA, taMjahA - mittasarisavA ya dhannasarisavA ya, tattha NaM je te mittasarisavA te tivihA paM0 ta0| sahajAyayA sahavaDiyayA sahapaMsukIliyayA, te NaM samaNANaM niggaMthANaM abhakkheyA, tattha NaM je te dhannasarisavA te duvihA pa0, taM0 - satthapariNayA ya asatthapariNayA ya, tattha NaM je te asatthapariNayA te NaM samaNANaM niggaMthANaM abhakkheyA, tattha NaM je se satthapariNayA te dubihA paM0 taM0- esaNijjA ya aNesaNijjA ya, tastha NaM je te aNesaNijjA te samaNANaM niggaMthANaM abhakkheyA, tattha NaM je te esaNijjA te dubihA pa0 taM0 - jAipA ya ajAiyA ya, tattha NaM je te ajAiyA te NaM samaNANaM niggaMthANaM abhakkheyA, tattha NaM je te jAtiyA te duvihA pa0 naM0 - laddhA ya aladdhA ya, tattha NaM je te aladdhA te NaM samaNANaM niggaMdhANaM abhakkheyA, tattha NaM je te laddhA te NaM samaNANaM niggaMthANaM bhakkheyA, se teNadveNaM somilA ! evaM buccai jAva abhakveyAvi / mAsA te bhaMte! kiM bhakkheyA abhakkheyA ?, somilA ! mAsA me bhaktreyAvi abhakkheyAvi, se keNadveNaM jAva abhakkheyAvi, nUNaM te somilA ! baMbhannaesa naesa duvihA mAsA pa0, taM0 - davamAsA ya kAlamAsA ya, | tattha NaM je te kAlamAsA te NaM sAvaNAdIyA AsADhapajjavasANA dubAlasa taM0 - sAvaNe bhaddavae Asoe | kattie maggasire pose mAhe phAguNe citte vaisAhe jeTThAmUle AsADhe, te NaM samaNANaM niggaMthANaM abhakkhayA, tastha NaM je te davamAsA te dubihA pa0 taM0-atthamAsA ya ghaNNamAsA ya, tattha NaM je te atthamAsA te duvihA pa0 taM0 - suvannamAsA ya ruppamAsA ya, te NaM samaNANaM niggaMthANaM abhakkheyA, tattha NaM je te dhanna For Personal & Private Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaSiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 759 // mAsA te dubihA pa0 taM0 - satyapariNayA ya asatyapariNayA ya evaM jahA dhannasarisavA jAva se teNaTTeNaM jAva abhakkheyAvi / kulatthA te bhaMte ! kiM bhakveyA abhakkheyA?, somilA ! kulatthA bhakveyAvi abhakkhyAvi, se ke NadveNaM jAva abhakkheyAvi ?, se nUNaM somilA ! te baMbhannae naesa duvihA kulatthA pa0 taM - itthikulatthAya dhannakulatthA ya, tattha NaM je te itthikulatthA te tivihA paM0, taMjahA - kulakannayAi vA kulavahUyAti vA kulamAuyAi vA, te NaM samaNANaM niggaMdhANaM abhakkheyA, tattha NaM je te dhannakulatthA evaM jahA dhannasarisavA se teNadveNaM jAva abhakkheyAvi // ( sUtraM 646 ) // 'te' mityAdi, 'imAI ca NaM'ti imAni ca vakSyamANAni yAtrAyApanIyAdIni 'janta'ti yAnaM yAtrA - saMyamayogeSu pravRttiH 'javaNijjaM 'ti yApanIyaM - mokSAdhvani gacchatAM prayojaka indriyAdivazyatArUpo dharmmaH 'adhAbAha' ti zarIrabAdhAnAmabhAva: 'phAsuyavihAraM 'ti prAsukavihAro - nirjIva Azraya iti, 'tavaniyamasaMjamasajjhAyajhANAvassaya mAiesa'tti iha tapaH - anazanAdi niyamAH - tadviSayA abhigrahavizeSAH yathA etAvattapaHsvAdhyAyavaiyAvRttyAdi mayA'vazyaM rAtrindivAdI vidheyamityAdirUpAH saMyamaH -pratyupekSAdiH svAdhyAyo - dharmakathAdi dhyAnaM-dharmAdiH AvazyakaM - SaD vidhaM, eteSu ca yadyapi bhagavataH kiJcinna tadAnIM vizeSataH saMbhavati tathA'pi tatphalasadbhAvAttadastItyavagantavyaM, 'jayaNa'tti pravRttiH 'iMdiyajabaNijjaM ti indriyaviSayaM yApanIyaM - vazyatvamindriyayApanIyaM, evaM noindriyayApanIyaM, navaraM nozabdasya mizravacanatvAdindri| yairmizrAH sahArthatvAdvA indriyANAM sahacaritA noindriyAH- kaSAyAH, eSAM ca yAtrAdipadAnAM sAmayikagambhIrArthatvena bhaga For Personal & Private Use Only 18 zatake uddezaH 10 somilasya yAtrAdisarpa | pAdipraznaH sU 646 // 759 //
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ || vatastadarthaparijJAna masambhAvayatA tenApabhrAjanArthaM praznaH kRta iti // ' sarisava'tti ekatra prAkRtazailyA sadRzavayasaH - samA| navayasaH anyatra sarSapAH - siddhArthakAH, 'davamAsa'tti dravyarUpA mASAH 'kAlamAsa'tti kAlarUpA mAsAH, 'kulattha'tti ekatra kule tiSThantIti kulasthAH - kulAGganAH, anyatra kulatthAH dhAnyavizeSAH, sarisavAdipadapraznazca chalagrahaNenopahAsArthaM kRta iti // atha casUriM vimucya bhagavato vastutattvajJAna jijJAsayA''ha - ege bhavaM duve bhavaM akkhae bhavaM avae bhavaM avaTTie bhavaM aNegabhUyabhAvabhavie bhavaM ?, somilA ! egevi ahaM jAva aNegabhUyabhAvabhavievi ahaM, se keNaTTeNaM bhaMte ! evaM vuJcai jAva bhavievi ahaM 1, somilA ! daTTayAe ege ahaM nANadaMsaNaTTayAe duvihe ahaM paesaiyAe akkhaeva ahaM avaevi ahaM avaTTievi ahaM uvayogaTTayAe aNegabhUya bhAvabhavievi ahaM, se teNaTTeNaM jAva bhavievi ahaM, ettha NaM se somile mAhaNe saMbuddhe samaNaM bhagavaM mahAvIraM jahA khaMdao jAva se jaheyaM tujjhe vadaha jahA NaM devANuppiyANaM aMtie bahave rAIsara evaMjahA rAyappaseNaije citto jAva duvAlasavihaM sAvagadhammaM paDivajjati paMDivajittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdati jAva paDigae, tae NaM se somile mAhaNe samaNovAsae jAe abhigayajIvA jAva viharai / | aMtetti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdati namaM0 vaM0 namaM0 pabhU NaM bhaMte ! somile mAhaNe devANupiyANaM aMtie muMDe bhavittA jaheva saMkhe taheva niravasesaM jAva aMtaM kAhiti / sevaM bhaMte ! 2 tti jAva viharati // ( sUtraM 647 ) // 18-10 // // aTThArasamaM sayaM samattaM // 18 // For Personal & Private Use Only
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA-18|| 'ege bhava'mityAdi, eko bhavAnityekatvAbhyupagame bhagavatA''tmanaH kRte zrotrAdivijJAnAnAmavayavAnAM cAtmano'ne- 18 zatake prajJaptiH ||katopalabdhita ekatvaM dUSayiSyAmIti buddhyA paryanuyogaH somilabhaTTena kRtaH, dvau bhavAniti ca dvitvAbhyupagame'hamityeka-uddezaH10 tvaviziSTasyArthasya dvitvavirodhena dvitvaM dUSayiSyAmIti buddhyA paryanuyogo vihitaH, 'akkhae bhava'mityAdinA ca padatra ekadvitvAyeNa nityAtmapakSaH paryanuyuktaH, 'aNegabhUyabhAvabhavie bhavaMti aneke bhUtA-atItAH bhAvAH-sattApariNAmA bhavyAzca diprazna: sU 647 // 760 // bhAvino yasya sa tathA, anena cAtItabhaviSyatsattApraznenAnityatApakSaH paryanuyuktaH, ekataraparigrahe tasyaiva dUSaNAyeti, tatra ca bhagavatA syAdvAdasya nikhiladoSagocarAtikrAntatvAttamavalambyottaramadAyi-'egevi ahamityAdi, kathamityetat ? ityata Aha-dabaTTayAe ego'haMti jIvadravyasyaikatvenaiko'haM na tu pradezArthatayA, tathA hi anekatvAnmametyavayavAdInAmanekatvopalambho na bAdhakaH, tathA kazcitsvabhAvamAzrityaikatvasaGkhyAviziSTasyApi padArthasya svabhAvAntaradvayApekSayA dvitva-|3|| mapi na viruddhamityata uktaM-'nANadaMsaNaTThayAe duvevi ahaMti, na caikasya svabhAvabhedo na dRzyate, eko hi devadattAdiH puruSa ekadaiva tattadapekSayA pitRtvaputratvabhrAtRtvabhrAtRvyatvAdInanekAn svabhAvA~llabhata iti, tathA pradezArthatayA'saGkhyeyapradezatAmAkAzrityAkSato'pyahaM sarvathA pradezAnAM kSayAbhAvAt , tathA'vyayo'pyahaM katipayAnAmapi ca vyayAbhAvAt , kimuktaM bhavati - || avasthito'pyaha-nityo'pyaham , asaGgyeyapradezitA hi na kadAcanApi vyapaiti ato nityatA'bhyupagame'pi na doSaH, tathA 760 // "uvaogaTTayAe'tti vividhaviSayAnupayogAnAzrityAnekabhUtabhAvabhaviko'pyaham, atItAnAgatayohi kAlayoranekaviSayabodhAnAmAtmanaH kathaJcidabhinnAnAM bhUtatvAd bhAvitvAccetyanityapakSo'pi na doSAyeti / evaM jahA rAyappaseNaijje ityAdi, AUSHROOMSAMANDSAUR For Personal & Private Use Only
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ anena ca yatsUcitaM tasyArthalezo daryate-yathA devAnAMpriyANAmantike bahavo rAjezvaratalavarAdayastyaktvA hiraNyasuvarNAdi muNDA bhUtvA'gArAdanagAritAM pravrajanti na khalu tathA zaknomi pravrajitumitIcchAmyahamaNuvratAdikaM gRhidharma bhagavadantike 4 pratipattuM, tato bhagavAnAha-yathAsukhaM devAnAMpriya ! mA pratibandho'stu, tatastamasau pratyapadyata iti // aSTAdazazate dazamaH // 18-10 // // aSTAdazaM zataM ca vRttitaH parisamAptamiti // 18 // sastaniaserastastratoantrastastanatarnareasenastastanaseseag aSTAdazazatavRttirvihitA vRttAni vIkSya vRttikRtAm / prAkRtanaro hyadRSTaM na karma kartuM prabhurbhavati // 1 // BerserERSERSTRSRSRSRSRSRSRSRSRSRSRSRSRSRSRS vyAkhyAtamaSTAdazazatam , athAvasarAyAtamekonaviMzatitamaM vyAkhyAyate, tatra cAdAvevoddezakasaGgrahAya gAthA lessA ya 1 gabbha 2 puDhavI 3 mahAsavA 4 carama 5 dIva 6 bhavaNA 7 ya / nivatti8 karaNa 9 vaNacaraBA surA 10 ya egUNavIsaime // 1 // rAyagihe jAva evaM vayAsI-kati NaM bhaMte ! lessAo pannattAo ?, goyamA! challesAo pannattAo, taMjahA-evaM jahA pannavaNAe cauttho lesuddesao bhANiyaco nirvseso|| sevaM bhaMte 2 // (sUtraM 648) // 19-1 // II 'lesse'tyAdi, tatra 'lessA yatti lezyAH prathamoddezake vAcyA ityasau lezyoddezaka evocyate, evamanyatrApi 1 cazabdaH samuccaye, 'gambha'tti garbhAbhidhAyako dvitIyaH 2 'puDhavi'tti pRthivIkAyikAdivaktavyatArthastRtIyaH 3 'mahAsava'tti W||nArakA mahAzravA mahAkriyA ityAdyarthaparazcaturthaH 4, 'carama'tti caramebhyo'lpasthitikebhyo nArakAdibhyaH paramA-mahAsthi For Personal & Private Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA tayo mahAkarmatarA ityAdyarthapratipAdanArthaH paJcamaH 5, 'dIva'tti dvIpAdyabhidhAnArthaH SaSThaH 6'bhavaNA yatti bhavanAdyarthAbhidhAnArthaH saptamaH 7'nivatti'tti nivRttiH-niSpattiH zarIrAdestadartho'STamaH 8'karaNa'tti karaNArtho navamaH 9 'vaNaca 19 zatake prajJaptiH abhayadevI- rasurA yatti vanacarasurA-vyantarA devAstadvaktavyatArtho dazama iti 10, tatra prathamoddezakastAvadvyAkhyAyate, tasya cedamAdi udezaH1 yA vRttiH2 lezyA: sU sUtram-'rAyagihe ityAdi, 'pannavaNAe cauttho lesuddesao bhANiyaco'tti prajJApanAyAzcaturthoM lezyApadasya saptadaza-|| 648 u.2 // 761 // | syoddezako lezyoddezaka iha sthAne bhaNitavyaH, sa ca-'kaNhalesA jAva sukkalesA'ityAdiriti // ekonaviMzatitamazate | || lezyAH prathama uddezakaH smaaptH|| 19-1 // sU 649 atha lezyA'dhikAravAneva dvitIyastasya cedamAdisUtramkati NaM bhaMte ! lessAo pa0? evaM jahA pannavaNAe ganbhuddeso so ceva niravaseso bhANiyaho / sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! (sUtraM 649) // 19-2 uddeshkH|| 31 'kai Na'mityAdi, 'evaM jahA pannavaNAe'ityAdi, 'evam' anena krameNa yathA prajJApanAyAM garbhoddezake-garbhasUtropa-5 da lakSitoddezake saptadazapadasya SaSThe sUtraM tatheha vAcyaM, tanyUnAdhikatvaparihArArthamAha-sa eva garbhodezako niravazeSo bhaNi tavya iti, anena ca yatsUcitaM tadidaM-'goyamA ! challessAo pannattAo, taMjahA-kaNhalessA jAva sukkalessA, maNussANaM // 761 // bhaMte ! kai lessAo pa0, goyamA ! challessAo pannattAo, taMjahA-kaNhalessA jAva sukkalessA' ityAdIti, yAni ca For Personal & Private Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtrANyAzritya garbhoddezako'yamuktastAnImAni-kaNhalesse NaM bhaMte ! maNusse kaNhalessaM ganbhaM jaNejjA ?, haMtA goyamA ! jaNejjA / kaNhalesse NaM bhaMte ! maNUse nIlalesaM ganbhaM jaNejjA ? haMtA goyamA ! jaNejjA' ityAdIti // ekonaviMzatitamazate dvitiiyH||19-2|| dvitIyoddezake lezyA uktAstadyuktAzca pRthivIkAyikAditvenotpadyanta iti pRthivIkAyikAdayastRtIye nirUpyanta ityevaMsambandhasyAsyedamAdisUtramrAyagihe jAva evaM vayAsI siya bhaMte ! jAva cattAri paMca puDhavikAiyA egayao sAdhAraNasarIra baMdhaMti ega02 tao pacchA AhAreti vA pariNAmeMti vA sarIraM vA baMdhaMti ?, no iNaDhe samaDhe, puDhavikkAiyANaM patteyAhArA patteyapariNAmA patteyaM sarIraM baMdhaMti pa02tato pacchA AhAreti vA pariNAmeMti vA sarIraM vA baMdhaMti 1 tesi NaM bhaMte ! jIvANaM kati lessAo pa01, goyamA!cattAri lessAo0pa0, taM0-kaNhalessA nIla kAu0 | teu02, te NaM bhaMte ! jIvA kiM sammadihI micchAdiTThI sammAmicchAdihI?,goyamA ! no sammadiTThI micchAdiTThI no sammAmicchadiTThI 3, te NaM bhaMte jIvA kiM nANI annANI ?, goyamA ! no nANI annANI, niyamA | duannANI, taM0-maiannANI ya suyaannANI ya 4, te NaM bhaMte ! jIvA kiM maNajogI vayajogI kAyajogI?, goyamA! no maNajogI no vayajogI kAyajogI 5, te NaM bhaMte jIvA kiM sAgArovauttA aNAgArovauttA?, For Personal & Private Use Only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13||goyamA ! sAgArovauttAvi aNAgArovauttAvi6, te NaM bhaMte ! jIvA kimAhAramAhAreMti?, goyamA ! davao 19 zatake prajJaptiH NaM aNaMtapadesiyAI davAI evaM jahA pannavaNAe paDhame AhAruddesae jAvasavappaNayAe AhAramAhAreMti 7,taNaM | uddezaH 3 abhayadevI- bhante !jIvA jamAhAreti taM cijaMti jaMno AhAraiti taM no cijaMticinne vA se uddAi palisappati vA ?, haMtA / pRthvyAdi|| goyamA! te NaM jIvA jamAhAreMti taM cijaMti ja no jAva palisappati vA 8, tesi NaM bhaMte ! jIvANaM evaM zarIrAdi sU 650 // 762 // sannAti vA pannAti vAmaNoti vA vaIi vA amhe NaM AhAramAhAremo?,NotiNaDhe sa. AhAreMti puNate tesiM 9, tesiNaM bhaMte ! jIvANaM evaM sannA0 jAva vIyIti vA amhe NaM ihANi? phAseyare vedemopaDisaMvedemo?, Noti. |paDisaMvedeti puNa te 10, te NaM bhaMte / jIvA kiM pANAivAe uvakkhAijaMti musAvAe adinAjAva micchAdasaNasalle uvakkhAijjaMti , goyamA! pANAivAevi uvakkhAijati jAva micchAdasaNasallevi uvakkhAijaMti, jesipi NaM jIvANaM te jIvA evamAhijjati tesiMpiNaM jIvANaM no vijAe nANatte 11 // te NaM bhaMte ! jIvA kaohiMto uvava0 kiM nerahaehiMto uvavajaMti ? evaM jahA vakaMtIe puDhavikAiyANaM uvavAo tahA bhANiyavo 12 // tesi NaM bhaMte ! jIvANaM kevatiyaM kAlaM ThitI pa01, goyamA ! jahanneNaM aMtomuha0 akoseNaM bAvIsaM vAsasahassAI 13 // tesi NaM bhaMte ! jIvANaM kati samugghAyA pa0?, goyamAtao samugghAyA paM0, taM0-veya- 762 // NAsamugghAe kasAya0 mAraNaMtiyasate NaM bhaMte ! jIvA mAraNaMtiyasamugghAeNaM kiM samohayA maraMti asamohayA maraMti ?, goyamA ! samohayAvi maraMti asamohayAvi maraMti // te NaM bhaMte ! jIvA aNaMtaraM uccahittA dan Education International For Personal & Private Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahiM gacchaMti kahiM uvavajaMti ?, evaM ubaTTaNA jahA vakaMtIe 12 / siya bhaMte ! jAva cattAri paMca AukkA4 iyA egayao sAhAraNasarIraM baMdhati ega02 tao pacchA AhAreMti evaM jo puDhavikAiyANaM gamo so ceva |bhANiyabo jAva uccadRti navaraM ThitI sattavAsasahassAI ukkoseNaM sesaM taM ceva / siya bhaMte ! jAva cattAri paMca teukkAiyA evaM ceva navaraM uvavAo ThitI ucaTTaNA ya jahA pannavaNAe sesaM taM ceva / vAukAiyANaM evaM ceva nANattaM navaraM cattAri smugdhaayaa| siya bhaMte ! jAva cattAri paMca vaNassaikAiyApucchA, goyamA ! | No tiNaDhe samaDhe, aNaMtA vaNassaikAiyA egayao sAhAraNasarIraM baMdhaMti ega02 tao pacchA AhAreMti |vA pari02 sesaM jahA teukAiyANaM jAva uccaTuMti navaraM AhAro niyama chaddisiM, ThitI jahanneNaM aMtomuhattaM 8ukkoseNavi aMtomuhuttaM, sesaM taM ceva // (sUtraM 650) - 'rAyagihe'ityAdi, iha ceyaM dvAragAthA kvacid dRzyate-"siya lesadiviNANe joguvaoge tahA kimaahaaro| pANAivAya uppAyaThiI samugghAyaubaTTI ||1||"ti, asyAzcArtho vanaspatidaNDakAntoddezakAdhigamAvagamya eva, tatra syAdvAre / 'siya'tti syAd-bhavedayamarthaH, athavA prAyaH pRthivIkAyikAH pratyekaM zarIraM badhnantIti siddhaM, kintu 'siya'tti syAt da kadAcit 'jAva cattAri paMca puDhavikAiya'tti catvAraH paJca vA yAvatkaraNAd dvau vA trayo vA upalakSaNatvAccAsya bahutarA vA pRthivIkAyikA jIvAH 'egao'tti ekata ekIbhUya saMyujyetyarthaH 'sAhAraNasarIraM baMdhaMti'tti bahUnAM sAmAnyazarIraM| 18|| bannanti, AditastatprAyogyapudgalagrahaNataH, 'AhArati vatti vizeSAhArApekSayA sAmAnyAhArasyAviziSTazarIrabandhanasamaya For Personal & Private Use Only
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 // 763 // MADARSAR eva kRtatvAt 'sarIraM vA baMdhaMti'tti AhAritapariNAmitapudgalaiH zarIrasya pUrvabandhApekSayA vizeSato kdhaM kurvantItyarthaH, 19zatave nAyamarthaH samartho, yataH pRthivIkAyikAH pratyekAhArAH pratyekapariNAmAzcAtaH pratyekaM zarIraM banantIti tatprAyogyapudgala- | uddezaH3 grahaNataH, tatazcAhArayantItyAdi etacca prAgvaditi // kimAhAradvAre-'evaM jahA pannavaNAe paDhame AhAruddesae'tti pRthvyAdievaM yathA prajJApanAyAmaSTAviMzatitamapadasya prathame AhArAbhidhAyakodezake sUtraM tatheha vAcyaM, taJcaivaM-'khettao asaMkhejapae zarIrAdi sogADhAI kAlato annayarakAlaThitIyAI bhAvao vanamaMtAI gaMdhamaMtAI rasamaMtAI phAsamaMtAI' ityAdIti taM cijaItti sU 650 tat-pudgalajAtaM zarIrendriyatayA pariNamatItyarthaH 'cinne vA se uhAi'tti cIrNa ca-AhAritaM sattat pudgalajAtam 'apadravati' apayAti vinazyatIti malavat sArazcAsya zarIrendriyatayA pariNamati, etadevAha-'palisappai vatti parisarpati ca pari-samantAdgacchati, 'evaM sannAi vatti evaM'vakSyamANollekhena 'sajJA' vyAvahArikArthAvagraharUpA matiH pravartata iti zeSaH, 'pannAi vatti prajJA-sUkSmArthaviSayA matireva, 'maNoi va'tti manodravyasvabhAvaM, 'vaIi vatti vAg dravyazrutarUpA // prANAtipAtAdidvAre-'pANAivAe uvakkhAijjatI'tyAdi prANAtipAte sthitA iti zeSaH prANAtipAtavRttaya ityarthaH, upAkhyAyante-abhidhIyante, yazceha vacanAdyabhAve'pi pRthivIkAyikAnAM mRSAvAdAdibhirupAkhyAnaM tanmRSAvAdAdya|viratimAzrityocyata iti, atha hantabyAdijIvAnAM kA vArtA ? ityAha-'jesiMpi 'mityAdi, yeSAmapi jiivaanaamti-||-763|| pAtAdiviSayabhUtAnAM prastAvApRthivIkAyikAnAmeva sambandhinA'tipAtAdinA 'te jIva'tti te-atipAtAdikAriNo || jIvAH 'evamAhijaMti'tti atipAtAdikAriNa ete ityAkhyAyante, teSAmapi jIvAnAmatipAtAdiviSayabhUtAnAM na kevalaM For Personal & Private Use Only
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghAtakAnAM 'no' naiva 'vijJAtam' avagataM 'nAnAtvaM' bhedo yaduta vayaM vadhyAdaya ete tu vadhakAdaya ityamanaskatvAtteSAmiti // utpAdadvAre-'evaM jahA vakaMtIe'ityAdi, iha ca vyutkrAntiH prajJApanAyAH paSThaM padaM, anena ca yatsUcita tadidaM-'kiM neraiehiMto uvavajati tirikkhajoNiehiMto uvavajaMti maNussehiMto uvavajaMti devehiMto uvavajjati !, goyamA ! no neraiehiMto uvavajati tirikkhajoNiehiMto uvavajati maNussehito uvavajaMti devahito uvavajaMti // samudghAtadvAre-'samohayAvi'tti samudghAte vartamAnAH kRtadaNDA ityarthaH 'asamohayAvitti daNDAduparatA akRtasamudghAtA vA // udvarttanAdvAre evaM uccaTTaNA jahA vakaMtIe'tti, anena cedaM sUcitaM-kiM neraiesu jAva devesu?, goyamA! no neraiesu uvavajjati tirikkhajoNiesu uva0 maNussesu uvavajaMti no devesu uvavajaMti'tti / tejaskAyikadaNDake 'navaraM uvavAo ThiI ubaTTaNA ya jahA pannavaNAe'tti, iha syAdAdidvArANi pRthivIkAyikadaNDakavadvAcyAni, utpAdAdiSu hai punarvizeSo'sti sa ca prajJApanAyAmiveha draSTavyaH, sa caivamarthataH teSAmupapAtastiryagmanuSyebhya eva sthitistUtkRSTA'horAtratrayaM tata uddhRttAstu te tiryakSvevotpadyante, yathA cehotpAdavizeSo'sti tathA lezyAyAmapi yatastejaso'prazastalezyA eva, pRthivIkAyikAstvAdyacaturlezyAH, yaccedamiha na sUcitaM tadvicitratvAtsUtragateriti / vAyukAyadaNDake 'cattAri samugghAya'tti pRthivyAdInAmAdyAstrayaH samudghAtAH vAyUnAM tu vedanAkaSAyamAraNAntikavaikriyalakSaNAzcatvAraH samudghAtAH saMbhavanti | teSAM vaikriyazarIrasya sambhavAditi / vanaspatikAyadaNDake 'navaraM AhAro niyama chadisiM'ti yaduktaM tannAvagamyate dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 // 764 // |lokAntaniSkuTAnyAzritya tridigAderapyAhArasya teSAM sambhavAd vAdaranigodAn vA''zrityedamavaseyaM, teSAM pRthivyAyAdhi 19 zatake tatvena SaDdikkAhArasyaiva sambhavAditi // athaiSAmeva pRthivyAdInAmavagAhanA'lpatvAdinirUpaNAyAha uddezaH3 eesi NaM bhaMte! puDhavikAiyANaM AuteuvAuvaNassaikAiyANaM suhumANaM bAdarANaM pajjattagANaM apajatta gANaM pRthvyAdyajAva jahannukkosiyAe ogAhaNAe kayare 2 jAva visesAhiyA vA ?, goyamA ! savatthovA suhamanioyassa gAhanAlpaapajattassa jahanniyA ogAhaNA 1 suhumavAukkAiyassa apajjattagassa jahanniyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA 2 bahutvaM suhumateUapajattassa jaha* ogAhaNA asaMkhejaguNA 3 suhumaAUapaja0 jaha0 asaM04 suhumapuDhaviapajjatta. sU 651 jahanniyA ogAhaNA asaMkhejaguNA 5 yAdavAukAiyassa apajjattagassa jahaniyA ogAhaNA asaMkhejaguNA 6 bAdarateUapajattajahanniyA ogAhaNA asaMkhejaguNA 7 bAdaraAuapajattajahaniyA ogA. asaMkhe08 bAdarapuDhavIkAiyaapajjatta jahanniyA ogAhaNA asaMkhejaguNA 9 patteyasarIrabAdaravaNassaikAiyassa bAdaranioyassa eesiNaM pajjattagANaM eesiNaM apajjattagANaM jahanniyA ogAhaNA doNhavi tullA asaMkhe010-11 suhama-14 nigoyassa pajattagassa jahaniyA ogAhaNA asaM0 12 tasseva apajattagassa ukkosi0 ogA visesA 13 tassa ceva apajattagassa ukko0 ogA. visesA014 suhumavAukAiyassa pajjattaga0 jaha0 ogA0 asaM0 154 tassa ceva apajjattagassa ukkosiyA ogAhaNA vise0 16 tassa ceva pajattagassa ukkosA vise0 17 evaM | // 764 // sahamateukkAiyassavi 18 / 19 / 20 evaM sahumaAukkAiyassavi 21 / 22 / 23 evaM suhamapuDhavikAiyassa visesA Jain Education Inter n al For Personal & Private Use Only
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 / 25 / 26 evaM bAdaravAukAiyassa vi027|28|29 evaM bAyarateUkAiyassa vi030||31||32 evaM bAdara-|| AukADayassa vi033234||35 evaM bAdarapuDhavikAiyassa vi0 36 // 37 // 38 sacesiM tiviheNaM gameNaM bhANiyacaM. bAdaranigoyassa pajjattagassa jahanniyA ogAhaNA asaMkhejjaguNA 39 tassa ceva apajjattagassa ukkosiyA ogAhaNA visesAhiyA 40 tassa ceva pajjattagassa ukkosiyA ogAhaNA visesAhiyA 41 ptteysriir-|| bAdaravaNassaikAiyassa pajjattagassa ja0 ogA0 asaM 42 tassa ceva apajatta0 ukko0 ogAhaNA asaM043 tassa ceva paja. u0 ogA0 asN044|| (sUtraM 651) // ___ 'eesi Na'mityAdi, iha kila pRthivyaptejovAyunigodAH pratyekaM sUkSmabAdarabhedAH evamete dazaikAdazazca pratyekavana-4 spatiH ete ca pratyeka paryAptakAparyAptakabhedAH 22 te'pi jaghanyotkRSTAvagAhanA ityevaM catuzcatvAriMzati jIvabhedeSu stokAdipadanyAsenAvagAhanA vyAkhyeyA, sthApanA caivaM-pRthivIkAyasyAdhaH sUkSmabAdarapade tayoradhaH pratyeka paryAptAparyAptapade teSAmadhaH pratyeka jaghanyotkRSTAvagAhaneti, evamapkAyikAdayo'pi sthApyAH, pratyekavanaspatezcAdhaH paryAptAparyAptapadadvayaM tayoradhaH | pratyeka jaghanyotkRSTA cAvagAhaneti, iha ca pRthivyAdInAmaGgalAsaGkhyeyabhAgamAtrAvagAhanatve'pyasaGkhyeyabhedatvAdaGgalAsaGkhyeya|bhAgasyetaretarApekSayA'saGkhyeyaguNatvaM na virudhyate, pratyekazarIravanaspatInAM cotkRSTA'vagAhanA yojanasahanaM samadhikamavagantavyeti // pRthivyAdInAM ye'vagAhanAbhedAsteSAM stokatvAdyuktam , atha kAyamAzritya teSAmevetaretarApekSayA sUkSmatvanirUpaNAyAha For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2/ // 765 // eyassa NaM bhaMte ! puDhavikAiyassa AukkAiyassa teU0 vAU. vaNassaikAiyassa kayare kAye sabasuhume ||3||19 zatake kayare kAe sabasuhumatarAe ?, goyamA ! vaNassaikAie sabasuhume vaNassaikAie sabasuhumatarAe 1,eyarasa NaM uddezaH 3 bhaMte ! puDhavikAiyassa AukAi teu0 vAukkAiyassa kayare kAye sabasuhame kayare kAye savasuhumatarAe ?, 2 pRthvyAdiSu goyamA ! vAukAe sabasuhume vAukkAye sabasuhamatarAe 2, eyarasa NaM bhaMte ! puDhavikAiyassa AukkAiyassa |sUkSmAvagA teukAiyassa kayare kAye savvasuhume kayare kAe savvasuhumatarAe ?, goyamA! teukkAe sabasuhame teukkAe sava hanA sU 652 suhumatarAe 3, eyarasa NaM bhaMte ! puDhavikAiyassa AukkAiyassa kayare kAe sabasuhume kayare kAye sabasuhumatarAe ?, goyamA ! AukkAe sabasuhame AukkAe sabasuhumatarAe 4 // eyassa NaM bhaMte ! puDhavikAiyassa Au. teuvAu0 vaNassaikAiyassa kayare kAye sababAdare kayare kAye savavAdaratarAe ?, goyamA ! vaNassaikAye savabAdare vaNassaikAye savavAdaratarAe 1, eyassa NaM bhaMte ! puDhavikAiyassa AukkAiya0 teukAiya0 vAukAiyassa |kayare kAe savadhAdare kayare kAe savavAdaratarAe ?, goyamA! puDhavikAe sababAdare puDhavikAe sababAdarata-18 rAe 2, eyassa NaM bhaMte ! AukkAiyassateUkAiyassa vAukAiyassa kayarekAe sababAdare kayare kAe sabayAdara-| tarAe ?, goyamA! AukkAe savavAdare AukkAe sababAdaratarAe 3, eyarasa NaM bhaMte! teukAiyassa vAukkAiyassa di||765|| | kayare kAe savayAdare kayare kAe savavAdaratarAe ?, goyamA ! teukkAe sababAdare teukkAe sabavAdaratarAe 4 // 18 kemahAlae NaM bhaMte ! puDhavisarIre pannatte, goyamA ! aNaMtANaM muhumavaNassaikAiyANaM jAvaiyA sarIrA se| For Personal & Private Use Only
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ ege suhumavAusarIre asaMkhejANaM suhamavAusarIrANaM jAvatiyA sarIrA se ege suhumateUsarIre, asaMkhejANaM suhumateUkAiyasarIrANaM jAvatiyA sarIrA se ege suhume AUsarIre, asaMkhejANaM suhumaAukkAiyasarIrANaM jAvaiyA sarIrA se ege suhame puDhavisarIre, asaMkhejjANaM suhamapuDhavikAiyasarIrANaM jAvaiyA sarIrA se ege bAdaravAusarIre, asaM0 bAdaravAukkAiyANaM jAvaiyA sarI0 se ege bAdarateUsarIre, asaMkhejANaM bAdarateukAiyANaM jAvatiyA sarIrA se ege bAdaraAusarIre, asaMkhejANaM bAdaraAu0 jAvatiyA sarIrA se ege cAdarapuDhavisarIre, emahAlae NaM goyamA ! puDhavisarIre pannatte // (sUtraM 652) // ___ 'eyasse'tyAdi, 'kayare kAe'tti kataro jIvanikAyaH 'sabasuhame'tti sarvathA sUkSmaH sarvasUkSmaH, ayaM ca cakSuragrAhyatAmAtreNa padArthAntaramanapekSyApi syAd yathA sUkSmo vAyuH sUkSmaM mana ityata Aha-'sabasuhumatarAe'tti sarveSAM madhye'tizayena sUkSmataraH sa eva sarvasUkSmataraka iti||suukssmvipriito bAdara iti sUkSmatvanirUpaNAnantaraM pRthivyAdInAmeva bAdaratvanirUpaNAyAha-'eyassa NamityAdi / pUrvoktamevArtha prakArAntareNAha-'kemahAlae Na'mityAdi, 'arNatArNa suhumavaNassaikAiyANaM jAvaiyA sarIrA se ege suhamavAusarIre'tti, iha yAvaddhahaNenAsaGkhyAtAni zarIrANi grAhyANi anantAnAmapi | vanaspatInAmekAdyasakyeyAntazarIratvAd anantAnAM ca taccharIrANAmabhAvAt prAk ca sUkSmavanaspatyavagAhanA'pekSayA sUkSma| vAyvavagAhanAyA asalyAtaguNatvenoktatvAditi, 'asaMkhejANa'mityAdi, 'suhamavAusarIrANa'ti vAyureva zarIraM yeSAM || te tathA sUkSmAzca te vAyuzarIrAzca-vAyukAyikAH sUkSmavAyuzarIrAsteSAmasaGyeyAnAM 'suhamavAukAiyANaM ti vacitpAThaH dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyAvRttiH2 19zatake uddezA3 pRthvyAdizarIramahattAvedane sU 653 // 766 // | sa ca pratIta eva, 'jAvaiyA sarIra'tti yAvanti zarIrANi pratyekazarIratvAtteSAmasaGkhyeyAnyeva 'se ege suhamai teusarIre'tti tadekaM sUkSmatejaHzarIraM taavcchriirprmaannmityrthH|| prakArAntareNa pRthivIkAyikAvagAhanApramANamAha puDhavikAiyassa NaM bhaMte ! kemahAliyA sarIrogAhaNA pannattA ?, goyamA ! se jahAnAmae ranno cAuraMtacakavahissa vannagapesiyA taruNI balavaM juga juvANI appAyaMkA vannao jAva niuNasippovagayA navaraM cammeTThaduhaNamuTTiyasamAyaNiciyagattakAyA na bhaNNati sesaM taM ceva jAva niuNasippovagayA tikkhAe vayarAmaIe saNhakaraNIe tikkheNaM vairAmaeNaM vaTTAvaraeNaM egaM mahaM puDhavikAiyaM jatugolAsamANaM gahAya paDisAhariya pa02paDisaMkhiviya paDi0 2 jAva iNAmevattikaTThatisattakkhutto uppIsejA tattha NaM goyamA ! atthegatiyA puDhavikkAiyA AliddhA atthegaiyA puDhavikkAiyA no AliddhA atthegaiyA saMghaTTi(hiyA atthegaiyA no saMghahi(hiyA atthegaiyA pariyAviyA atthegaiyA no pariyAviyA atthegaiyA uddaviyA atthegaiyA no uddaviyA atthegaiyA piTThA atthegatiyA nopiTThA, puDhavikAiyassa NaM goyamA! emahAliyA sarIrogAhaNA papaNattA // puDhavikAieNaM bhaMte ! akaMte samANe kerisiyaM vedaNaM paccaNubbhavamANe viharati ?, goyamA ! se jahAnAmae ke purise taruNe balavaM jAva niuNasippovagae egaM purisaM junnaM jarAjajariyadehaM jAvadubbalaM kilaMtaM jamalapANiNA muddhANaMsi abhihaNijjA se NaM goyamA ! purise teNaM puriseNaM jamalapANiNA muddhANaMsi abhihae samANe kerisiyaM vedaNaM paccaNubbhavamANe viharati ?, aNiTuM samaNAuso', tassa gaM goyamA ! purisassa // 766 // For Personal & Private Use Only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ vedaNAhiMto puDhavikAie akaMte samANe etto aNiTTatariya ceva akaMtatariyaM jAva amaNAmatariyaM ceva vedaNaM paJcaNumbhavamANe viharati / AuyAe NaM bhaMte ! saMghaTTie samANe kerisiyaM vedaNaM pacaNubhavamANe viharati ?, goyamA ! jahA puDhavikAie evaM ceva, evaM teUyAevi, evaM vAUyAevi, evaM vaNassaikAevi jAva viharati sevaM bhaMte ! 2 tti // (sUtraM 653) // 19-3 // _ 'puDhavI'tyAdi, 'vannagapesiya'tti candanapeSikA taruNIti pravarddhamAnavayAH 'balavaM'ti sAmarthyavatI 'jugavaM'ti suSamaduSamAdiviziSTakAlavatI 'juvANi'tti vayaHprAptA 'appAyaMka'tti nIrogA 'vannao'tti anenedaM sUcitaM-'thiraggahatthA daDhapANipAyapiTuMtarorupariNae'tyAdi, iha varNake 'cammeduduhaNe'tyAdyapyadhItaM tadiha na vAcyaM, etasya vizeSaNasya striyA asambhavAt , ata evAha-'cammedvaduhaNamuTThiyasamAhayaniciyagattakAyA na bhannaI'tti, tatra ca carmeSTakAdIni vyAyAmakriyA yAmupakaraNAni taiH samAhatAni vyAyAmapravRttAvata eva nicitAni ca-ghanIbhUtAni gAtrANi-aGgAni yatra sa tathA tathAda vidhaH kAyo yasyAH sA tatheti, 'tikkhAe'tti paruSAyAM 'vairAmaIe'tti vajramayyAM sA hi nIrandhrA kaThinA ca bhavati 'saNhakaraNIe'tti zlakSNAni-cUrNarUpANi dravyANi kriyante yasyAM sA zlakSNakaraNI-peSaNazilA tasyAM 'vaTThAvaraeNaMti , | vartakavareNa-loSTakapradhAnena 'puDhavikAiyaMti pRthivIkAyikasamudayaM 'jatugolAsamANaM'ti DimbharUpakrIDanakajatugolakapramANaM nAtimahAntamityarthaH 'paDisAharie'tyAdi iha pratisaMharaNaM zilAyAH zilAputrakAcca saMhRtya piNDIkaraNaM pratisavepaNaM tu zilAyAH patataH saMrakSaNaM, 'atthegaiya'tti santi 'eke kecana 'Aliddha'tti AdigdhAH zilAyAM zilAputrake For Personal & Private Use Only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 // 767 // | vA lagnAH 'saMghaTThiya'tti saGgharSitAH 'paritAviya'tti pIDitAH 'uddaviya'tti mAritA, katham ?, yataH 'piTThati piSTAH 'emahAliya'tti evaMmahatIti mahatI cAtisUkSmeti bhAvaH yato viziSTAyAmapi peSaNasAmagyAM kecinna piSTA naiva ca chuptA 19 zataka | apIti // 'atthegaiyA saMghaTTiyatti prAguktaM saTTazcAkramaNabhedo'ta AkrAntAnAM pRthivyAdInAM yAdRzI vedanA bhavati uddeza:3 pRthvyAdi. tatprarUpaNAyAha-"puDhavI'tyAdi, 'akaMte samANe'tti AkramaNe sati 'jamalapANiNa'tti muSTineti bhAvaH 'aNiTuM zarIramahasamaNAuso!tti gautamavacanam 'etto'tti uktalakSaNAyA vedanAyAH sakAzAditi ||ekonviNshtitmshte tRtiiyH||21-3|| ttAvedane sU 653 pRthivIkAyikAdayo mahAvedanA iti tRtIyoddezake'bhihitaM, caturthe tu nArakAdayo mahAvedanAdidhammairnirUpyanta ityevaM|saMbaddhasyAsyedamAdisUtram siya bhaMte ! neraiyA mahAsavA mahAkiriyA mahAvayaNA mahAnijarA ? goyamA ! No tiNaThe samaDhe 1 siya bhaMte ! neraiyA mahAsavA mahAkiriyA mahAvayaNA appanijarA ? haMtA siyA 2, siya bhaMte ! neraiyA mahAsavA mahAkiriyA appaveyaNA mahAnijarA?,goyamANo tiNaDhe samaDhe 3, siya bhaMte !neraiyA mahAsavA mahA| kiriyA appavedaNA appanijarA ? goyamA! No tiNa? samaDhe 4, siya bhaMte ! neraiyA mahAsavA appakiriyA mahAvedaNA mahAnijarA ?, goyamA ! No tiNaDhe samaDhe 5, siya bhaMte ! neraiyA mahAsavA appakiriyA // 767 // mahAveyaNA appanijjarA, goyamA ! notiNaDhe samaDhe 6, siya bhaMte ! neratiyA mahAsavA appakiriyA appa-18. dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ vedaNA mahAnijarA?, no tiNaDhe samaDhe, siya bhaMte ! neratiyA mahAsavA appakiriyA appavedaNA appani jarA ?, No tiNaDhe sama48, siya bhaMte ! neraDyA appAsavA mahAkiriyA mahAvedaNA mahAnijarA ?, Pno tiNaDhe samaDhe 9, siya bhaMte ! neraiyA appAsavA mahAkiriyA mahAvedaNA appanijarA ?, no tiNaDhe samaDhe 10, siya bhaMte ! neraiyA appAsavA mahAkiriyA appaveyaNA mahAnijarA?, no tiNahe samaDhe 11, siya bhaMte ! neraiyA appAsavA mahAkiriyA appavedaNA appanijarA?, No tiNaDhe samaDhe 12, siya maMte ! neraiyA appAsavA appakiriyA mahAveyaNA mahAnijarAno tiNaDhe samaDhe 13, siya bhaMte ! neratiyA appAsavA appakiriyA mahAvedaNA appanijarA ?, no tiNaDhe samaDhe 14, siya bhaMte ! neraiyA appAsavA' appakiriyA appadheyaNA mahAnijarA?, no tiNaDhe samaDhe 15, siya bhaMte ! neraiyA appAsavA appakiriyA appaveyaNA appanijjarA ?, No tiNaDhe samaDhe 13, ete solasa bhaMgA / siya bhaMte ! asurakumArA mahA-PERFR E savA mahAkiriyA mahAvedaNA mahAnijarA?, No #WFFFF tiNaDhe samaDhe, evaM cauttho bhaMgo bhANiyaco, sesA #F REE F Www | pannarasa bhaMgA khoDeyacA, evaM jAva thaNiyakamArA, # FEEn www FEE |siya bhaMte ! puDhavikAiyA mahAsavA mahAkiriyA mahAveSaNA mahAnirAhatA, evaM jAka-siya bhaMte ! puDha a ma a a a nA0 2 asurAdeH 4 pRthvyAdeH 16 vyantarAdeH 4 For Personal & Private Use Only
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ AMA vyAkhyA-3 | vikAiyA appAsavA appakiriyA appaveyaNA appanijarA ?haMtA siyA, evaM jAva maNussA, vANamaMtarajoi prajJaptiH siyavemANiyA jahA asurakumArA sevaM bhaMte ! 2tti // (sUtraM 654) // 19-4 // abhayadevI | 'siya bhaMte !'ityAdi, 'siya'tti 'syuH bhaveyu rayikA mahAzravAH pracurakarmabandhanAt mahAkriyAH kAyikyAdikriyA vRttiH2 ||yANAM mahattvAt mahAvedanA vedanAyAstIvratvAt mahAnirjarAH karmakSapaNabahutvAt , eSAM ca caturNA padAnAM SoDaza bhaGgA| // 768 // dabhavanti, eteSu ca nArakANAM dvitIyabhaGgako'nujJAtasteSAmAzravAditrayasya mahattvAt karmanirjarAyAstvalpatvAt , zeSANAM tu pratiSedhaH / asurAdideveSu caturthabhaGgo'nujJAtaH, te hi mahAzravA mahAkriyAzca viziSTAviratiyuktatvAt alpavedanAzca 4|| prAyeNAsAtodayAbhAvAt alpanirjarAzca prAyo'zubhapariNAmatvAt , zeSAstu niSedhanIyAH, pRthivyAdInAM tu catvAryapi padAni tatpariNatervicitratvAt savyabhicArANIti SoDazApi bhaGgakA bhavantIti, uktaJca-"bIeNa u neraiyA hoti cauttheNa suragaNA ske| orAlasarIrA puNa sabehi paehiM bhaNiyabA // 1 // " iti [dvitIye tu nairayikA bhavanti caturthe suragaNAH 8|| sarve / audArikazarIriNaH punaH sarveSu padeSu bhaNitavyAH // 1 // ] // ekonaviMzatitamazate caturthaH // 21-4 // 19 zatake uddezaH 4 nArakAdInAM mahAlpAzravavatvAdi sU 654 // 768 // caturthe nArakAdayo nirUpitAH, paJcame'pi ta eva bhaGgyantareNa nirUpyanta ityevaMsambaddhasyAsyedamAdisUtramasthi NaM bhaMte ! carimAvi neratiyA paramAvi neratiyA ?, haMtA asthi, se nUNaM bhaMte ! caramehiMto neraiehiMto paramA neraiyA mahAkammatarAe ceva mahassavatarAe ceva mahAveyaNatarAe ceva paramehiMto vA neirae Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ NAMASALA hiMto vA caramA neraiyA appakammatarAe ceva appakiriyatarAe ceva appAsavatarAe ceva appaveyaNatarAe 6 ceva ?, haMtA goyamA! caramehiMto neraiehiMto paramA jAva mahAvayaNatarAe ceva paramehiMto vA neraiehito caramA neraiyA jAva appaveyaNatarA ceva, se keNa?NaM bhaMte ! evaM vucai jAva appaveyaNatarA ceva ?, goyamA ! zAThitiM paDucca, se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai jAva appavedaNatarA ceva / asthi NaM bhaMte ! caramAvi asuraku-| |mArA paramAvi asurakumArA ?, evaM ceva, navaraM vivarIyaM bhANiyacaM, paramA appakammA caramA mahAkammA, sesara taM ceva jAva thaNiyakumArA tAva evameva, puDhavikAiyA jAvamaNussA evaM jahA neraDyA, vANamaMtarajoisiya * |vemANiyA jahA asurakumArA ||(suutrN 655) 'asthi Na'mityAdi, 'caramAvi'tti alpasthitayo'pi 'paramAvi'tti mahAsthitayo'pi, 'ThiiM paDucceti yeSAM nArakANAM || mahatI sthitiste itarebhyo mahAkarmatarAdayo'zubhakApekSayA bhavanti, yeSAM tvalpA sthitiste itarebhyo'lpakarmatarAdayo bhavantIti bhAvaH / asurasUtre 'navaraM vivarIyaMti pUrvokkApekSayA viparItaM vAcyaM, taccaivaM-se nUNaM bhaMte ! caramehito asurakumArehiMto paramA asurakumArA appakammatarA ceva appakiriyatarA cevetyAdi, alpakarmatvaM ca teSAmasAtAdyazubhakarmApekSa alpakriyatvaM ca tathAvidhakAyikyAdikaSTakriyA'pekSa alpAzravatvaM tu tathAvidhakaSTakriyAjanyakarmabandhApekSaM alpavedanatvaM ca pIDAbhAvApekSamavaseyamiti / 'puDhavikkAie'tyAdi, audArikazarIrA alpasthitikebhyo mahAsthitayo mahAkadiyo bhavanti, mahAsthitikatvAdeva / vaimAnikA alpavedanA ityuktam , atha vedanAsvarUpamAha For Personal & Private Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ di kaivihA NaM bhaMte ! vedaNA pa0 1, goyamA!duvihA vedaNA pa0, taM0 nidAya anidA yoneraiyA zaMbhaMte !kiM | 19 zatake prajJaptiH nidAyaM vedaNaM veyaMti anidAyaM jahA pannavaNAe jAva vemaanniytti|sevN bhaMte! sevaM bhNtetti||(suutrN 656) // 19-5 // uddezaH 5 abhayadevI ___ 'kaI'tyAdi, 'nidA yatti niyataM dAna-zuddhirjIvasya 'daipa zodhane' itivacanAnnidA-jJAnamAbhoga ityarthaH tadyuktA veda-18 || caramaparama yAvRttiH2] nA'pi nidA-AbhogavatItyarthaH cazabdaH samuccaye 'aNidA yatti anAbhogavatI 'kiM nidAyati kakArasya svArthika- naarkaadii||769|| pratyayatvAnnidAmityarthaH 'jahA pannavaNAe'tti tatra cedamevaM-'goyamA ! nidAyapi veyaNaM veyaMti aNidAyapi veyaNaM veyaM nAM mahAveda tI'tyAdi // ekonaviMzatitamazate paJcamaH // 19-5 // | nAdi veda nAsU655 resowerpaJcamoddezake vedanoktA sA ca dvIpAdiSu bhavatIti dvIpAdayaH SaSThe ucyante ityevaMsambaddhasyAsyedamAdisUtram dvIpasamudrA kahi NaM bhaMte ! dIvasamuddA ? kevaiyA NaM bhaMte ! dIvasamuddA ? kiMsaMThiyA NaM bhaMte ! dIvasamuddA ? evaM jahA hai sU 657 jIvAbhigame dIvasamududdeso so ceva ihavi joisiyamaMDiuddesagavajjo bhANiyaho jAva pariNAmo jIvauvavAo jAva aNaMtakhutto sevaM bhaMtetti // (sUtraM 657) // 19-6 // | 'kahi Na'mityAdi, 'evaM jahe'tyAdi, 'jahA iti yathetyarthaH, sa caivaM-'kimAgArabhAvapaDoyArA NaM bhaMte ! dIvasamuddA pa0 ?, goyamA ! jaMbuddIvAiyA dIvA lavaNAiyA samuddA'ityAdi, sa ca kiM samasto'pi vAcyaH ?, naivamityata Aha-'joi-|| samaMDioddesagavajjo'tti jyotiSena-jyotiSkaparimANena maNDito ya uddezako dvIpasamudroddezakAvayavavizeSastadvarjaH taM PARAR // 769 // Join Education Interational For Personal & Private Use Only
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ vihAyetyarthaH, jyotiSamaNDitoddezakazcaivaM-'jaMbuddIve NaM bhaMte ! kai caMdA pabhAsiMsu vA pabhAsaMti pabhAsissaMti vA ? kai sUriyA tavaiMsu vA ? ityAdi, sa ca kiya9raM vAcyaH ityata Aha-'jAva pariNAmo'tti sa cAyaM-'dIvasamuddA NaM bhaMte ! kiM puDhavipariNAmA pannattA ?' ityAdi, tathA 'jIvauvavAo'tti dvIpasamudreSu jIvopapAto vAcyaH, sa caivaM-'dIvasamu| desu NaM bhaMte ! sabapANA 4 puDhavikAiyattAe 6 uvavannapubA ?, haMtA goyamA ! asaI aduvA' zeSaM tu likhitamevAsta iti // ekonaviMzatitamazate sssstthH|| 19-6 // SaSThoddezake dvIpasamudrA uktAste ca devAvAsA iti devAvAsAdhikArAdasurakumArAdyAvAsAH saptame prarUpyante ityevaMsambaddhasyAsyedamAdisUtram___ kevatiyA NaM bhaMte ! asurakumArabhavaNAvAsasayasahassA 501, goyamA ! causaddhiM asurakumArabhavaNAvAsasayasahassA pa0, te NaM bhaMte ! kiMmayA pa01, goyamA ! sabarayaNAmayA acchA saNhA jAva paDirUvA, tattha NaM bahave jIvA ya poggalA ya vakkamati viukkamati cayaMti uvavajati sAsayA NaM te bhavaNA davaTTayAe | vannapajjavehiM jAva phAsapajavehiM asAsayA, evaM jAva thaNiyakumArAvAsA, kevatiyA NaM bhaMte ! vANamaMtara-| bhomejanagarAvAsasayasahassA pa01, goyamA ! asaMkhejjA vANamaMtarabhomejanagarAvAsasayasahassA pa0, te NaM bhaMte ! kiMmayA pa01 sesaM taM ceva, kevatiyAM NaM bhaMte ! joisiyavimANAvAsasayasahassA ? pucchA, goyamA ! For Personal & Private Use Only
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- asaMkhejA joisiyavimANAvAsasayasahassA 50, te NaM bhaMte ! kiMmayA pa0?, goyamA ! savaphAlihAmayA 19 zatake prajJaptiH acchA, sesaM taM ceva, sohamme NaM bhaMte ! kappe kevatiyA vimANAvAsasayasahassA pa01, goyamA! battIsaM uddezaH7 abhayadevI-||8|| vimANAvAsasayasahassA, te NaM bhaMte ! kiMmayA pa01, goyamA! sabarayaNAmayA acchA sesaM taM ceva jAva aNu-18 devAvAsAH yAvRtti taravimANA, navaraM jANeyavA jattha jatteyA bhavaNA vimANA vaa| sevaM bhaMte! 2 ti||(suutrN 658) // 19-7 // sU658 // 770 // 'kevaDyA Na'mityAdi, "bhomejanagara'tti bhUmerantarbhavAni bhaumeyakAni tAni ca tAni nagarANi ceti vigrahaH 'savaphA|lihAmaya'tti srvsphttikmyaaH|| ekonaviMzatitamazate sptmH|| 19-7 // 40@versaptame'surAdInAM bhavanAdItyuktAni, asurAdayazca nivRttimanto bhavantItyaSTame nivRttirucyate ityevasambaddhasyAsye. |damAdisUtram kativihANaM bhaMte ! jIvanivattI pa01, goyamA! paMcavihA jIvanivattI pa0, taM0-egidiyajIvanivattie jAva paMciMdiyajIvanivattie, egidiyajIvanivattie NaM bhaMte ! kativihA pa0-1, goyamA! paMcavihA pa0, taM0puDhavikAiyaegidiyajIvanivattI jAva vaNassaikAiyaegidiyajIvanibattI, puDhavikAiyaegidiyajIvanivattI NaM bhaMte ! kativihA pa0, goyamA ! duvihA pa0 taM0-suhumapuDhavikAiyaegidiyajIvanivattI ya bAdara // 770 // | puDhavI evaM ceva eeNaM abhilAveNaM bhedo jahA vaDagabaMdho teyagasarIrassa jAvasabasiddhaaNuttarovavAtiyaka dain Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ ppAtItavemANiyadevapaMciMdiyajIvanivattI NaM bhaMte ! kativihA pa01, goyamA! duvihA pa00-pajattagasa. bahasiddhaaNuttarovavAtiyajAvadevapaMciMdiyajIvanivattI ya apajattasavaTThasiddhANuttarovavAiyajAvadevapaMciMdijAyajIvanivattI ya / kativihA NaM bhaMte ! kammanibattI pa0?, goyamA ! aTTavihA kammanivattI pa0, taM0-nANAdUvaraNijjanakammanivattI jAva aMtarAiyakammanivattI, neraiyANaM bhaMte ! kativihA kammanivattI pa0?, goyamA ! aTTavihA kammanivattI pa0, taM0-nANAvaraNijjakammanivattI jAva aMtarAiyakammanivattI, evaM jAva vemANiyANaM / kativihANaM bhaMte ! sarIranivattI pa01, goyamA ! paMcavihA sarIranivattI pa0, taM0-orAliyasarIranivattI jAva kammagasarIranivattI / neraiyANaM bhaMte ! evaM ceva evaM jAva vemANiyANaM, navaraM nAyavaM jassa jai sarIrANi / kaivihA NaM bhaMte ! saciMdiyanivattI pa01, goyamA ! paMcavihA sabidiyanivattI pa0, taM0-soIdiyanivattI jAva phAsiMdiyanivattI evaM jAva neraiyA jAva thaNiyakumArANaM, puDhavikAiyANaM pucchA, goyamA ! egA phAsiMdiyanivattI pa0, evaM jassa jai iMdiyANi jAva vemANiyANaM / kaivihA NaM bhaMte ! bhAsAnivattI pa01. goyamA ! caubihAbhAsAnivattI paM0, taM0-saccAbhAsAnivattI mosAbhAsAnivattI saccAmosamAsAnivattI asacAmosamAsAnivattI, evaM egidiyavajjaM jassa jA bhAsA jAva vemANiyANaM, kai|| vihA NaM bhaMte ! maNanivattIe pa0 1, goyamA ! cauvihA maNanivattI pa0, taM0-saccamaNanivattIjAva asacA-1|| mosamaNanivattIe evaM egidiyavigaliMdiyavajaM jAva vemANiyANaM / kaivihA NaM bhaMte ! kasAyanivattI pa01, dain Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ sU 659 vyAkhyA goyamA ! cauvihA kasAyanivattI pa0, taM0-kohakasAyanivattI jAva lobhakasAyanivattI evaM jAva vemA- |19zatake prajJaptiH NiyANaM / kaivihA NaM bhaMte ! vannanivattI pa0 1, goyamA! paMcavihA vannanivattI pa0 taM0-kAlavannanivattI jAva | uddezaH 8 abhayadevI- sukillavannanivattI, evaM niravasesaM jAva vemANiyANaM, evaM gaMdhanibattI duvihA jAva vemANiyANaM, rasanivattI jIvendriyA yA vRttiH2 18 paMcavihA jAva vemANiyANaM, phAsanivattI aTTavihA jAva vemANiyANaM / kativihA NaM bhaMte ! saMThANanibattI dinivRttiH // 771 // pa0, goyamA ! chavihA saMThANanivattI pa0 taM0-samacauraMsasaMThANanivattI jAva huMDasaMThANanivattI, neraiyANaM pucchA goyamA ! egA huMDasaMThANanivattI pa0, asurakumArANaM pucchA, goyamA ! egA samacauraMsasaMThANanibattI pa0, evaM jAvathaNiyakumArANaM, puDhavikAiyANaM pucchA goyamA ! egA masUracaMdasaMThANanibattI pa0, evaM jassa jaM saMThANaM jAvavemANiyANaM, kaivihA NaM bhaMte ! sannAnivattI pa01, goyamA! cauvihA sannA nivattI pa0 taM0AhArasannAnivattI jAva pariggahasannAnivattI evaMjAva vemANiyANaM, kaivihA NaM bhaMte / lessAnivattI / pa01, goyamA! chavihA lessAnivattIpa0,0-kaNhalessAnivattI jAva sukkalessAnivattI evaM jAvavemANiyANa |jassa jai lessaao|kivihaa gaMbhaMte ! diTThInivattIpa01, goyamA tivihA diTThInivattI pa0,taMjahA-sammAdi-||6 IN|| dvinivattI micchAdiTrinivattI sammAmicchadiTrInivattI evaM jAva vemANiyANaM jassa jaivihA ditttthii|ktivihaa|| // 771 // NaM bhaMte ! NANanivattI pannattA ?, goyamA ! paMcavihA NANanivattI pa0, taM0-AbhiNibohiyaNANanivattI jAva kevalanANanivattI, evaM egiMdiyavajjaM jAva vemANiyANaM jassa jhnnaannaa|ktivihaannN bhaMte! annANanivattI pa01, RRC NAGAR For Personal & Private Use Only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ ARRIAGEMERGRICA goyamA ! tivihA annANanivattI paM0, taM0-maiannANanivattI suyaannANanivattI vibhaMganANanibattI, evaM jassa jai annANA jAvavemANiyANaM / kaivihANaM bhaMte !joganivattI pa01, goyamA! tivihA joganivattI pa0, 4 taM0-maNajoganivattI vayajoganivattI kAyajoganivvattI, evaM jAvavemANiyANaM jassa jaiviho jogo| kai| vihA NaM bhaMte ! uvaoganivattI pa0, goyamA ! duvihA uvaoganivattI pa0, taM0-sAgArovaoganivattI aNAgArovaoganivattI evaM jAva vemANiyANaM, [atra saGgrahagAthe vAcanAntare-jIvANaM nivattI kammappagaDI sarIranivattI / saviMdiyanivattI bhAsA ya maNe kasAyA y||1|| banne gaMdhe rase phAse saMThANavihI ya hoi boddhayo / lesAdiTThINANe uvaoge ceva joge y||2||] sevaM bhaMte !2 // (sUtraM 659) // 19-8 // ___ 'kaivihe Na'mityAdi, nivarttanaM-nivRttiniSpattijavisyaikendriyAditayA nirvRttirjIvanirvRttiH 'jahA vaDugabaMdho teya|| gasarIrassa'tti yathA mahallabandhAdhikAre''STamazate navamoddezakAbhihite tejaHzarIrasya bandha ukta evamiha nirvRttirvAcyA, sA ca tata eva dRzyeti // pUrva jIvApekSayA nirvRttiruktA, atha tatkAryataddharmApekSayA tAmAha-'kaivihe'tyAdi, 'kasA| yanivatti'tti kaSAyavedanIyapudgalanirvarttanaM 'jassa jaM saMThANaM'ti tatrApkAyikAnAM stibukasaMsthAnaM tejasAM sUcIkalApasaMsthAna vAyUnAM patAkAsaMsthAnaM vanaspatInAM nAnAkArasaMsthAnaM vikalendriyANAM huNDaM paJcendriyatirazcAM manuSyANAM ca SaD vyantarAdInAM samacaturasrasaMsthAnam // ekonaviMzatitamazate'STamaH // 19-8 // ->00 -- For Personal & Private Use Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ NAni sU660 vyAkhyAaSTame nirvRttiruktA, sA ca karaNe sati bhavatIti karaNaM navame'bhidhIyate ityevaMsambaddhasyAsyedamAdisUtram 19 zatake prajJaptiH kaivihe NaM bhaMte ! karaNe paNNatte?, goyamA! paMcavihe karaNe pannatte, taMjahA-davakaraNe khettakaraNe kAlakaraNe uddezaH9 abhayadevI bhavakaraNe bhAvakaraNe, neraiyANaM bhaMte ! kativihe karaNe pa01, goyamA ! paMcavihe karaNe pa0, taM0-davakaraNe dravyAdizayA vRttiH2/ jAva bhAvakaraNe evaM jAva vemANiyANaM / kativihe NaM bhaMte ! sarIrakaraNe pa01, goyamA ! paMcavihe sarIrakaraNe shriiraadikr||772|| | pannatte, taMjahA-orAliyasarIrakaraNe jAvakammagasarIrakaraNe ya evaM jAva vemANiyANaM jassa jai sarIrANi / kaivihe NaM bhaMte ! iMdiyakaraNe pa01, goyamA! paMcavihe iMdiyakaraNe paM0, taMjahA-soiMdiyakaraNe jAva phAsiMdiyakaraNe evaM jAva vemANiyANaM jassa jai iMdiyAiM, evaM eeNaM kameNaM bhAsAkaraNe cauvihe maNakaraNe cauvihe kasAyakaraNe caubihe samugghAyakaraNe sattavihe sannAkaraNe cauvihe lesAkaraNe chabihe diDhikaraNe tivihe vedakaraNe tivihe pannatte, taMjahA-itthivedakaraNe purisavedakaraNe napuMsakavedakaraNe, ee sacce neraiyAdI daMDagA | jAva vemANiyANaM jassa jaM atthi taM tassa sabaMbhANiyatvaM / kativihe NaM bhaMte ! pANAivAyakaraNe paM01,goyamA ! |paMcavihe pANAivAyakaraNe paM020-egidiyapANAivAyakaraNe jAva paMciMdiyapANAivAyakaraNe, evaM niravasesa 5 hai jAvavemANiyANaM / kaivihe gaM bhaMte ! poggalakaraNe pa0, goyamA! paMcavihe poggalakaraNe paM020-vannakaraNe gaMdhakaraNe rasakaraNe phAsakaraNe saMThANakaraNe, vanakaraNe NaM bhaMte ! kativihe pa01, goyamA ! paMcavihe pa0, // 772 // taMjahA-kAlavannakaraNe jAva sukillavannakaraNe, evaM bhedo, gaMdhakaraNe duvihe rasakaraNe paMcavihe phAsakaraNe 54505ROORSANSAR For Personal & Private Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4- aTTavihe, saMThANakaraNe NaM bhaMte ! kativihe pa0, goyamA! paMcavihe pa0, taMjahA-parimaMDalasaMThANe jAva AyatasaMThANakaraNetti sevaM bhaMte ! 2tti jAva viharati / / (sUtraM 660) // 19-9 // 'kaivihe Na'mityAdi, tatra kriyate'neneti karaNaM-kriyAyAH sAdhakatamaM kRtirvA karaNaM-kriyAmAtraM, nanvasmin vyAkhyAne karaNasya nivRttezca na bhedaH syAt , nivRtterapi kriyArUpatvAt , naivaM, karaNamArambhakriyA nivRttistu kAryasya niSpattiriti / / 'dabakaraNe'tti dravyarUpaM karaNaM-dAtrAdi dravyasya vA-kaTAdeH dravyeNa-zalAkAdinA dravye vA-pAtrAdau karaNaM dravyakaraNaM, 'khetta-1 karaNaM'ti kSetrameva karaNaM kSetrasya vA-zAlikSetrAdeH karaNaM kSetreNa vA karaNaM svAdhyAyAdeH kSetrakaraNaM, 'kAlakaraNe'tti kAla eva karaNaM kAlasya vA-avasarAdeH karaNaM kAlena vA kAle vA karaNaM kAlakaraNaM, "bhavakaraNaM'ti bhavo nArakAdiH sa eva | karaNaM tasya vA tena vA tasmin vA karaNam , evaM bhAvakaraNamapi, zeSaM tUddezakasamAptiM yAvat susamamiti // ekonaviMzatitamazate nvmH||19-9|| navame karaNamuktaM, dazame tu vyantarANAmAhArakaraNamabhidhIyate ityevaMsambaddho'yaMvANamaMtarANaM bhaMte ! save samAhArA evaM jahA solasamasae dIvakumAruddesao jAca appaDDiyattisevaM bhaMte 2 // (sUtraM 661) // 19-10 // // ekUNavIsatimaM sayaM sammattaM // 19 // 45CACANCY For Personal & Private Use Only
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- sugamo navaraM 'jAva appaDDiya'tti anenedamuddezakAntimasUtraM sUcitam-'eesi NaM bhaMte ! vANamaMtarANaM kaNhalesANaM * 19 zatake prajJaptiH jAva teulesANa ya kayare2 hiMto appaDiyA vA mahaDDiyA vA?, goyamA ! kaNhalesehiMto nIlalessA mahaDDiyA jAva sabama uddeza:10 abhayadevInA haDDiyA teulessa'tti // ekonaviMzatitamazate dshmH||19-10|| // ekonaviMzatitamazataM ca vRttitaH samAptamiti // 19 // vyantarAdIyA vRttiH2 nAM samAhAsanasanasana RARARANASarasarana ARSA as / rAdi // 773 // ekonaviMzasya zatasya TIkAmajJo'pyakA sujanAnubhAvAt / candropalazcandramarIciyogAdanambuvAho'pi payaHprasUte // 1 // |sU 661 mensen ASDRAGERSPREERSREBREDASDASDASDASDASTRERASTASERSERSPRSLAS vyAkhyAtamekonaviMzatitamaM zatam , athAvasarAyAtaM viMzatitamamArabhyate, tasya cAdAvevodezakasaGgrahaNIM 'beiMdiye3|| tyAdigAthAmAha| iMdiya 1 mAgAse 2 pANavahe 3 uvacae 4 ya paramANU 5 / aMtara 6 baMdhe 7 bhUmI 8cAraNa 9 sovakamA 10 jIvA ||1||raaygihe jAva evaM vayAsI-siya bhaMte / jAva cattAri paMca beMdiyA egayao sAhAraNasarIraM baMdhaMti 2 tao pacchA AhAreti vA pariNAmeti vA sarIraM vA baMdhaMti ?, No tiNaDhe samaDhe, beMdiyA NaM patteyAhArA patteyapariNAmA patteyasarIraM baMdhaMti pa02 tao pacchA AhAraiti vA pariNAmeMti vA sarIraM vA baMdhaMti, // 773 // tesiNaM bhaMte ! jIvANaM kati lessAopa01,goyamA! tao lessApaM020-kaNhalessA nIlalessA kAulessA, evaM jahA egUNavIsatime sae teUkAiyANaM jAva uccadaMti, navaraM sammadiTThIvi micchadiTThIvi no sammAmi ARRRRRC dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ cchadiTTIvi, do nANA do annANA niyama, no maNajogI vayajogIvi kAyajogIvi, AhAro niyama chaddisiM. da tesi NaM bhaMte ! jIvANaM evaM sannAti vA pannAti vA maNeti vA vaiti vA amhe NaM iTTANiDhe rase ihANi? phAse paDisaMvedemo?, No tiNaDhe samaDhe, paDisaMvedeti puNate, ThitI jahanneNaM aMtomuhattaM ukkoseNaM bArasa saMvaccharAI, sesaM taM ceva, evaM teiMdiyAvi, evaM cariMdiyAvi, nANattaM iMdiesu ThitIe ya sesaM taM ceva ThitI jahA pannavaNAe / siya bhaMte ! jAva cattAri paMca paMciMdiyA egayao sAhAraNaM evaM jahA beMdiyANaM navaraM challesAo dihI tivihAvi cattAri nANA tinni annANA bhayaNAe tiviho jogo, tesi NaM bhaMte ! jIvANaM evaM sannAti vA panAti vA jAva vatIti vA amhe NaM AhAramAhAramo?, goyamA ! atthegaiyANaM evaM sannAi vA pannAi vA maNoi vA vatIti vA amhe NaM AhAramAhAremo atthegaiyANaM no evaM sannAti vA jAvavatIti vA amhe NaM AhAramAhAremo AhAreMti puNa te, tesi NaM bhaMte ! jIvANaM evaM sannAti vA jAvavaiti vA amhe NaM ihANiDhe sadde iTANiDhe rUve iTANiDhe gaMdhe ihANiDhe rase ihANiDhe phAse paDisaMvedemo ?, goyamA ! atthegatiyANaM evaM sannAti vA jAva vayIti vA amhe NaM iTANiTe sadde jAva iTTANiDhe phAse paDisaMvedemo atthegatiyANaM no evaM sannAi vA jAvavayIi vA amhe NaM iTANiDhe sadde jAva ihANiDhe phAse paDisaMve0 paDisaMvedeti puNa te, te NaM bhaMte ! jIvA kiM pANAivAe uvakkhAvijaMti0, goyamA ! atthegatiyA pANAtivAevi uvakkhAijaMti jAva micchAdasaNasallevi uvakkhAijaMti atthegatiyA no pANAivAe For Personal & Private Use Only
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 zatake uddezaH 1 dvIndriyAdInAM zarIrabandhAdi sU 662 vyAkhyA- | uvakkhAtijaMti no musA jAva no micchAdasaNasalle uvakkhAtijaMti, jesipi NaM jIvANaM te jIvA evamA prajJaptiH | hijati tesiMpiNaM jIvANaM atthegatiyANaM vinAe nANatte atthegatiyANaM no viNNAe no nANatte, uvavAo abhayadevI sabao jAva sabaTTasiddhAo ThitI jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAI chassamugdhAyA kevaliyA vRttiH2/ | vajA ubaTTaNA savattha gacchaMti jAva sabasiddhati, sesaM jahA beMdiyANaM / eesi NaM bhaMte ! beiMdiyANaM pNci||774|| diyANaM kayare 2 jAva visesAhiyA vA?, goyamA ! savatthovA paMciMdiyA cauridiyA visesAhiyA teiMdiyA visesAhiyA beiMdiyA visesaahiyaa| sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! jAva viharati // (sUtraM 662) // 20-1 // ___ tatra 'beiMdiya'ttidvIndriyAdivaktavyatApratibaddhaH prathamoddezako dvIndriyoddezaka evocyata ityevamanyatrApi, 'AgAse'tti AkAzAdyarthoM dvitIyaH, 'pANavahe'tti prANAtipAtAdyarthaparastRtIyaH, 'uvacae'ttizrotrendriyAdyuparyArthazcaturthaH, paramANuvaktavyatArthaH paJcamaH, 'aMtara'tti ratnaprabhAzarkaraprabhAdyantarAlavaktavyatArthaH SaSThaH, 'baMdhe'tti jIvaprayogAdibandhArthaH saptamaH, 'bhUmI'ti karmAkarmabhUmyAdipratipAdanArtho'STamaH, 'cAraNa'tti vidyAcAraNAdyartho navamaH, 'sovakkamA jIva'tti sopakramAliyuSo nirupakamAyuSazca jIvA dazame vAcyA iti, tatra prathamoddezako vyAkhyAyate, tasya cedamAdisUtram-'rAyagihe' ityAdi, 'siya'tti syAt kadAcinna sarvadA 'egayao'tti ekataH-ekIbhUya saMyujyetyarthaH 'sAhAraNasarIraM baMdhaMti' 'sAdhAraNazarIram' anekajIvasAmAnya bannanti prathamatayA tatyAyogyapudgalagrahaNataH 'ThiI jahA panavaNAe'tti tatra trIndriyANAmutkRSTA ekonapaJcAzadrAtriMdivAni caturindriyANAM tu SaNmAsAH, jaghanyA tUbhayeSAmapyantarmuhUrta, 'cattAri nANa'tti paJcendri // 774 // For Personal & Private Use Only
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ SERECORRENESS yANAM catvAri matyAdijJAnAni bhavanti kevalaM tvanindriyANAmeveti, 'atthegaiyANaM'ti sajJinAmityarthaH 'atthegahayA 4 pANAivAe uvakkhAijaMti'tti asaMyatAH 'atthegaiyA no pANAivAe uvakkhAijati'tti saMyatAH 'jesipi NaM jIvA Na'mityAdi yeSAmapi jIvAnAM sambandhinA'tipAtAdinA te paJcendriyA jIvA evamAkhyAyante yathA prANAtipAtAdimanta eta iti teSAmapi jIvAnAmastyayamoM yadutaikeSAM sajJinAmityarthaH 'vijJAtaM'pratItaM 'nAnAtvaM' bhedo yadutaite vayaM vadhyAdaya ete tu vadhakAdaya iti, astyekeSAM-asajJinAmityarthaH no vijJAtaM nAnAtvamuktarUpamiti // viMzatitamazate prathamaH // 20-1 // | prathamoddezake dvIndriyAdayaHprarUpitAste cAkAzAdyAdhArAbhavantyato dvitIye AkAzAdi prarUpyate ityevaMsambaddhasyAsye| damAdisUtram" kahavihe NaM bhaMte ! AgAse pa0 ?, goyamA ! duvihe AgAse pa0, taM0-loyAgAse ya aloyAgAse ya, loyAgAseNaM bhaMte ! kiM jIvA jIvadesA?, evaM jahA vitiyasae atthiuddese taha ceva ihavi bhANiyavaM, navaraM abhilAvo jAva dhammatthikAeNaM bhaMte ! kemahAlae pa01, goyamA ! loe loyamette loyappamANe loyaphuDe loyaM ceva ogAhittANaM ciTThati, evaM jAva poggalatthikAe / aheloe NaM bhaMte ! dhammatthikAyassa kevatiyaM ogADhe ?, goyamA ! sAtiregaM addhaM ogADhe, evaM eeNaM abhilAveNaM jahA bitiyasae jAva IsipambhArA NaM bhaMte ! puDhavI loyAgAsassa kiM saMkhejaibhAgaM0 ogADhA ? pucchA, goyamA! no saMkhejaibhAgaM ogADhA asaMkhejaibhAgaM ogADhA no saMkhejje bhAge ogADhA no asaMkhene bhAge no sabaloyaM ogADhA sesaM taM ceva // (sUtraM 663) For Personal & Private Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA __'kativihe ityAdi, navaraM 'abhilAvotti ayamarthaH-dvitIyazatasyAstikAyoddezakastAvadiha nirvizeSo'dhyeyo yAvat |20 zatake prajJaptiH 'dhammatthikAe NaM bhaMte !' ityAdirAlApakasUtraM ca navaraM-kevalaM 'loyaM ceva phusittANaM ciTThaItti etasya sthAne 'loyaM ceva uddezaH 2 abhayadevI-8 ogAhittANaM ciTThaI' ityayamabhilApo dRzya iti // athAnantaroktAnAM dharmAstikAyAdInAmekAthikAnyAha | AkAzAyA vRttiH2 dhammatthikAyassa NaM bhaMte ! kevaiyA abhivayaNA pannattA ?, goyamA ! aNegA abhivayaNA pannattA, taMjahA diH su663 dharmAstikA // 775 // dhammei vA dhammatthikAyeti vA pANAivAyaveramaNAi vA musAvAyaveramaNeti evaM jAva pariggahaveramaNeti | yAdyabhivavA kohavivegeti vA jAva micchAdasaNasallavivegeti vAIriyAsamitIti vA bhAsAsamie esaNAsamie AyA canAni NabhaMDamattanikkhevaNa. uccArapAsavaNakhelajallasiMghANapAriTThAvaNiyAsamitIti vA maNaguttIti vA vaigu-18 sU 664 ttIti vA kAyaguttIti vA je yAvanne tahappagArA save te dhammatthikAyassa abhivayaNA, adhammatthikAya|ssa NaM bhaMte ! kevatiyA abhivayaNA pannattA ?, goyamA ! aNegA abhivayaNA pa0, taM0-adhammeti vA adhammathikAeti vA pANAivAeti vA jAva micchAdasaNasalleti vA IriyAassamitIti vA jAva uccArapAsavaNajAvapArihAvaNiyAassamitIti vA maNaaguttIti vA vaiaguttIti vA kAyaaguttIti vA je yAvanne // 775 // tahappagArA save te adhammatthikAyassa abhivayaNA, AgAsatthikAyassa NaM pucchA, goyamA ! aNegA abhivayaNA pa0 taM0-AgAseti vA AgAsatthikAyeti vA gagaNeti vA nabheti vA sameti vA visameti vA khaheti vA viheti vA vIyIti vA vivareti vA aMbareti vA aMbarasetti vA chiDDetti vA jhusireti vA maggeti CAMERASARASHISA 49 For Personal & Private Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ % SCS RSSSSSROOSROSSES vA vimuheti vA addeti vA viyaddeti vA AdhAreti vA bhAyaNeti vA aMtarikkheti vA sAmeti vA uvAsaMtarei vA phalihei vA agamii vA aNaMteti vA je yAvanne tahappagArA sabe te AgAsatthikAyassa abhivynnaa| jIvatthikAyassaNaM bhaMte ! kevatiyA abhivayaNA pa01,goyamA!aNegA abhivayaNApaM020-jIveti vA jIvatthikAyeti vA bhUeti vA satteti vA vinnUti vA ceyAti vA jeyAti vA AyAti vA raMgaNAti vA hiMDueti vA poggaleti vA mANaveti vA kattAti vA vikattAti vA jaeti vA jaMtuti vA joNiti vA sayaMbhUti vA sasarIrIti vA nAyaeti vA aMtarappAti vA je yAvanne tahappagArA sacce te jAva abhivynnaa| poggalatthikAyassa NaM bhaMte ! pucchA, goyamA ! aNegA abhivayaNA pataM0-poggaleti vA poggalatthikAyeti vA paramANupoggaleti vA dupaesieti vA tipaesieti vA jAva asaMkhejapaesieti vA aNaMtapaesieti vA je yAva0 sabe te poggalatthikAyassa abhivayaNA / sevaM bhaMte ! 2tti // (sUtraM 664) // 20-2 // 'abhivayaNeti 'abhI'tyabhidhAyakAni vacanAni-zabdA abhivacanAni paryAyazabdA ityarthaH, "dhammei vatti jIva| pudgalAnAM gatiparyAye dhAraNAddharmaH 'iti' upapradarzane 'vA' vikalpe 'dhammatthikAe vatti dharmazcAsAvastikAyazca-pradezarAziriti dhammAstikAyaH, 'pANAivAyaveramaNeha vA ityAdi, iha dharmaH-cAritralakSaNaH sa ca prANAtipAtaviramaNAdirUpaH, tatazca dharmazabdasAdhAdastikAyarUpasyApi dharmasya prANAtipAtaviramaNAdayaH paryAyatayA pravartanta iti, 'je yAvanne'tyAdi, ye cAnye'pi tathAprakArAH-cAritradharmAbhidhAyakAH sAmAnyato vizeSato vA zabdAste sarve'pi dharmAstikAyasyAbhi EOSSACRORGANESS dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevI yA vRttiH // 776 // vacanAnIti / 'adhamma'tti dharma:-uktalakSaNastadviparItastvadharmaH-jIvapudgalAnAM sthityupaSTambhakArI, zeSa prAgiva / 'AgA 20 zatake setti A-maryAdayA abhividhinA vA sarve'rthAH kAzante-svaM svabhAvaM labhaMte yatra tadAkAzaM, 'gagaNe tti atizayagamana uddezaH2 viSayatvAd gaganaM niruktivazAt , 'nabhetti na bhAti-dIpyate iti nabhaH, 'same'tti nimnonnatatvAbhAvAtsamaM 'visameti dharmAstikA durgamatvAdviSamaM 'khahe tti khanane bhuvo hAne ca-tyAge yadbhavati tat khahamiti niruktivazAt , 'vihe'tti vizeSeNa hIyate yAdyabhivatyajyate taditi vihAyaH athavA vidhIyate-kriyate kAryajAtamasminniti vihaM, 'vIi'tti vecanAt-viviktasvabhAvatvAdvIciH, canAni 'vivare'tti vigatavaraNatayA vivaram 'aMbare'tti ambeva-mAteva jananasAdhAdambA-jalaM tasya rANAd-dAnAnniruktito'mbaraM, sU664 'aMbarase'tti ambA-pUrvoktayuktyA jalaM tadrUpo raso yasmAttanniruktito'mbarasaM, 'chiDDe'tti chidaH-chedanasyAstitvAcchidraM / 'jhusire'tti jhuSeH-zoSasya dAnAt zuSiraM, 'magge'tti pathirUpatvAnmArgaH, 'vimuhe'tti mukhasya-AderabhAvAdvimukham 'adde'tti | adyate-gamyate aTTayate vA-atikramyate'nenetyaH aTTo vA viyadde'tti sa eva viziSTo vyardo vyahovA, 'AdhAre'tti AdhA|raNAdAdhAraH 'vometti vizeSeNAvanAdvyoma, 'bhAyaNe'tti bhAjanAd-vizvasyAzrayaNAbhAjanam, "aMtalikkhe'tti antaHmadhye IkSA-darzanaM yasya tadantarIkSaM, 'sAmetti zyAmavarNatvAt zyAmam 'ovAsaMtare'tti avakAzarUpamantaraM na vizeSAdirUpamityavakAzAntaram 'agame'tti gamanakriyArahitatvenAgamaM 'phalihitti sphaTikamivAcchatvAt sphaTikam 'aNaMte'ti antavarjitatvAt / 'ceya'tti cetA pudgalAnAM cayakArI cetayitAvA 'jeya'tti jetA karmaripUNAm 'Aya' ttiAtmA nAnA- // 776 // gatisatatagAmitvAt 'raMgaNe'tti raGgaNaM-rAgastadyogAdraGgaNaH 'hiMDae'tti hiNDukatvena hiNDukA, 'poggale'tti pUraNAdga Jain Education Internalonal For Personal & Private Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ lanAJca zarIrAdInAM pudgalaH, 'mANava'tti mA-niSedhe navaH-pratyayo mAnavaH anAditvAtpurANa ityarthaH 'katta'ti kartAkArakaH karmaNAM 'vigatta'tti vividhatayA karttA vikartA vikartayitA vA-chedakaH karmaNAmeva 'jae'tti atizayagamanAjagat 'jaMtu'tti jananAjantuH 'joNi'tti yoniranyeSAmutpAdakatvAt 'sayaMbhutti svayaMbhavanAtsvayambhUH 'sasarIri'tti saha zarIreNeti sazarIrI 'nAyae'tti nAyakaH-karmaNAM netA 'aMtarappatti antaH-madhyarUpa AtmA na zarIrarUpa ityantarAtmeti // viMzatitamazate dvitIya uddezakaH samApta iti // 20-2 // dvitIyoddezake prANAtipAtAdikA adhAstikAyasya paryAyatvenoktAH, tRtIye tu te'nye cAtmano'nanyatvenocyante hai ityevaMsambaddhasyAsyedamAdisUtram___ aha bhaMte ! pANAivA musAvA. jAva micchAdaM0 pANAtivAyaveramaNe jAva micchAdasaNasallavivege uppattiyA jAva pAriNAmiyA uggahe jAvadhAraNA uThANe kamme bale vIrie purisakkAraparakkame neraiyatte asura-| kumAratte jAva vemANiyatte nANAvaraNije jAva aMtarAie kaNhalessA jAva sukkalessA sammadiTThI 3 cakkhudasaNe 4 AbhiNibohiyaNANe jAva vibhaMganANe AhArasannA 4 orAliyasarIre 5 maNajoge 3 sAgArovaoge aNAgArovaoge je yAvanne ta0 save te NaNNattha AyAe pariNamaMti?, haMtA goyamA! pANAivAe jAva save te NaNNattha AyAe pariNamaMti // (sUtraM 665) For Personal & Private Use Only
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- 'ahe tyAdi, 'NaNattha AyAe pariNamaMti'tti nAnyatrAtmanaHpariNamanti-AtmAnaM varjayitvA nAnyatraite vartante, AtmaprajJaptiH paryAyatvAdeSAM, paryAyANAM ca paryAyiNA saha kathaJcidekatvAdAtmarUpAH sarva evaite nAtmano bhinnatvena pariNamantIti bhAvaH // abhayadevI anantaraM prANAtipAtAdayo jIvadhAzcintitAH, atha kathaJcittaddharmA eva varNAdayazcintyanteyA vRttiH2 __ jIve NaM bhaMte ! gabhaM vakkamamANe kativannaM evaM jahA bArasamasae paMcamuddese jAva kammaoNaM jae No // 777 // da akammao vibhattibhAvaM pariNamati / sevaM bhaMte ! 2tti jAva viharati (sUtraM 666) 20-3 // 'jIve Na'mityAdi, jIvo hi garbhe utpadyamAnastaijasakArmaNazarIrasahita audArikazarIragrahaNaM karoti, zarIrANi ca || varNAdiyuktAni tadavyatiriktazca kathazcijIvo'ta ucyate-'kativanna'mityAdi, 'evaM jahe'tyAdinA cedaM sUcitaM-'katirasaM katiphAsaM pariNAmaM pariNamati ?, goyamA ! paMcavannaM paMcarasaM dugaMdhaM aTThaphAsaM pariNAmaM pariNamatI'tyAdi, vyAkhyA cAsya pUrvavadeveti // viMzatitamazate tRtiiyH|| 20-3 // HORRORISSARDAREKAR 20 zatake | uddezaH 3 prANAtipAtAdInAmA| tmapariNAmatA sU665 gabhavyukrama sU666 // 777 // tRtIye pariNAma uktazcaturthe tu pariNAmAdhikArAdindriyopacayalakSaNaH pariNAma evocyata ityevaMsambaddhasyasyedamAdisUtram kaivihe NaM bhaMte ! iMdiyauvacae pannatte?, goyamA ! paMcavihe iMdiyovacae pa0 taM0-soiMdiyauvacae evaM | bitio iMdiyauddesao niravaseso bhANiyanvo jahA pannavaNAe / sevaM bhaMte !2tti bhagavaM goyame jAva viharati // (sUtraM 667) // 20-4 // Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'kaha'tyAdi, 'evaM bitio iMdiyauddesao'ityAdi yathA prajJApanAyAM paJcadazasyendriyapadasya dvitIya uddezakastathA'yaM vAcyaH, sa caivaM-soiMdiovacae cakkhidiovacae ghANidiovacae rasaNiMdiovacae phAsiMdiovacae' ityAdi ||viNsh4 titamazate cturthH||20-4|| caturthe indriyopacaya uktaH, sa ca paramANubhiritipaJcame paramANusvarUpamucyate ityevaMsambaddhasyAsyedamAdisUtramparamANupoggale NaM bhaMte ! kativanne katigaMdhe katirase katiphAse pannatte ?, goyamA ! egavanne egagaMdhe ega-||3|| | rase duphAse pannatte, taMjahA-jai egavanne siya kAlae siya nIlae siya lohie siya hAlidde siya sukille jai egagaMdhe siya sunbhigaMdhe siya dunbhigaMdhe, jai egarase siya titte siya kaDue siya kasAe siya aMbile siya mahure, jai duphAse siya sIe ya niddhe ya 1 siya sIe ya lukkhe ya 2 siya usiNe ya niddhe ya 3 siya usiNe ya lukkhe ya 4 // duppaesie NaM bhaMte ! khaMdhe kativanne ? evaM jahA aTThArasamasae chaTuddesae jAva | |siya cauphAse pannatte, jai egavanne siya kAlae jAva siya sukillae jai duvanne siya kAlae nIlae ya 1 |siya kAlae ya lohie ya 2 siya kAlae ya hAliddae ya 3 siya kAlae ya sukillae ya 4 siya nIlae lohie| hai|5 siya nI0 hAlidda06 siya nIlae ya sukillae ya 7siya lohie ya hAliddae ya 8 siya lohie ya sukki lae ya 9siya hAliddae ya sukillae ya 10 evaM ee duyAsaMjoge dasa bhaMgA / jai egagaMdhe siya subhigaMdhe 1 For Personal & Private Use Only
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevI- yA vRttiH2|| // 778 // siya dunbhigaMdhe ya 2 jai dugaMdhe subbhigaMdhe ya rasesu jahA vannesu jai duphAse siya sIe ya niddhe ya evaM jaheva paramANupoggale 4, jai tiphAse save sIe dese niddhe dese lukkhe 1 save usiNe dese niddhe dese lukkhe | uddezaH 4 2 save niddhe dese sIe dese usiNe 3 save lukkhe dese sIe dese usiNe 4 jai cauphAse dese sIe dese | da indriyopaca usiNe dese niddhe dese lukkhe 1 ee nava bhaMgA phAsesu // tipaesie NaM bhaMte ! khaMdhe kativanne jahA aTThArasa- yaHsU 667 masae chaTThadese jAva cauphAse pa0, jai egavanne siya kAlae jAva sukillae 5 jai duvanne siya kAlae ya paramANvA | divarNAdi siya nIlage ya 1 siya kAlage ya nIlagA ya 2 siyakAlagA ya nIlae ya 3 siya kAlae ya lohiyae ya 1 sU 668 |siya kAlae ya lohIyagA ya 2 siya kAlagA ya lohiyae ya 3 evaM hAliddaeNavi samaM bhaMgA 3 evaM sukillaeNavi samaM 3 siya nIlae ya lohiyae ya etthaMpi bhaMgA 3 evaM hAliddaeNavi samaM bhaMgA 3 evaM sukilleNavi samaM bhaMgA 3 siya lohiyae ya hAliddae ya bhaGgA 3 evaM sukilleNavi samaM 3 siya hAlihae ya sukillae ya "bhaMgA 3 evaM sace te dasa duyAsaMjogA bhaMgA tIsaM bhavaMti, jai tivanne siya kAlae ya nIlae ya lohiyae ya 1 siya kAlae ya nIlae ya hAliddae ya 2 siya kAlae ya nIlae ya sukillae ya 3 siya kAlae ya lohi. yae ya hAliddae ya 4 siya kAlae ya lohiyae ya sukillae ya5siya kAlae ya hAliddae ya mukkilae ya6 siya nIlae ya lohiyae ya hAliddae ya7siya nIlae yalohie ya sukillae ya 8 siya nIlae ya hAliddae ya suSi // 7781 llae ya 9siya lohie ya hAliddae ya sukillae ya 10 evaM ee dasa tiyaasNjogaa| jai egagaMdhe siya sumbhi dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaMdhe 1 saya dugbhigaMdhe 2 jai dugaMdhe siya subhigaMdhe ya dubbhigaMdhe ya bhaMgA 3 / rasA jahA vannA / jai dukAse siya sIe ya niddhe ya evaM jaheba dupaesiyassa taheva cattAri bhaMgA 4, jai tiphAse sadhe sIe dese ni dese lakkhe 1 sadhe sIe dese niddhe desA lukkhA 2 sabai sIe desA niddhA dese lakkhe 3 sabai usiNe dese niDe dese lakkhe 3 etthavi bhaMgA tinni, sabai niddhe dese sIe dese usiNe bhaMgA tinni 9, sabai lukkhe dese sIe | dese usiNe bhaMgA tinni evaM 12, jai cauphAse dese sIe dese usiNe dese niddhe dese lakkhe 1 dese sIe dese usane dese niddhe desA lukkhA 2 dese sIe dese usiNe desA niddhA dese lakkhe 3 dese sIe desA usiNA dese niddhe dese lakkhe 4 dese sIe desA usiNA dese niddhe desA lukkhA 5 dese sIe desA usiNA | desA niddhA dese lakkhe 6 desA sIyA dese usiNe dese niddhe dese lakkhe 7 desA sIyA dese usaNe dese | niddhe desA lukkhA 8 desA sIyA dese usiNe desA niddhA dese lakkhe 9 evaM ee tipaesie phAsesu paNavIsaM bhaMgA // cauppaesie NaM bhaMte / khaMdhe kativanne jahA aTThArasamasae jAva siya cauphAse pannatte jai ega| vanne siya kAlae ya jAva sukillae 5 jai duvanne siya kAlae ya nIlage ya 1 siya kAlage ya nIlagA ya 2 | siya kAlagA ya nIlage ya 3 siya kAlagA ya nIlagA ya 4 siya kAlae ya lohiyae ya etthavi cattAri bhaMgA 4 siya kAlae ya hAlie ya 4 siyakAlae ya sukkile ya 4 siya nIlae ya lohiyae ya 4 sivanI| lae ya hAlidae ya 4 siya nIlae ya sukillae ya 4 siya lohiyae ya hAlie ya 4 siya lohiyae ya sukki For Personal & Private Use Only
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ yA vRttiH2/4 20 zatake | uddezaH4 indriyopaca yaHsU667 divarNAdi paramANvA. lo. hA0 sukilasiya kAlae nAlAsukki04Aya dunbhigaMdhe ra sU668 vyAkhyA- llae ya 4 siya lohiyae ya hAliddae ya 4 siya lohiyae ya sukillae ya4 siya hAlihae ya sukillae ya4 prajJaptiH evaM ee dasa duyAsaMjogA bhaMgA puNa cattAlIsaM 40, jai tivanne siya kAlae ya nIlae ya lohiyae ya 1 siya abhayadevI kAlae nIlae lohiyagA ya2 siya kAlagA ya nIlagA ya lohiyae ya3 siya kAlagA ya nIlae ya lohi yae ya ee bhaMgA 4 evaM kAlanIlahAliddaehiM bhaMgA 4 kAlanIlasukilla 4 kAlalohiyahAlidda 4 kaallohi||779|| yasukilla 4 kAlahAlihasukilla4 nIlalohiyahAliddagANaM bhaMgA 4 nIlalohiyasukilla 4 nIlahAlihasu killa4 lo0 hA0 sukillagANaM bhaMgA 4 evaM ee dasatiyAsaMjogA ekeke saMjoe cattAri bhaMgA satve te cattAlIsaM bhaMgA 40, jai cauvanne siya kAlae nIla. lohiya hAliddae ya1siya kA nIla lo. sukillae 2 siya kA0 nIla0 hAli0 sukilla 3 siya kA lohA0 sukki04siyanI0 lohihA0 su05 evamete caukagasaMjoe paMca bhaMgA ee save nauibhaMgA, jai egagaMdhe siya sunbhigaMdhe siya dunbhigaMdhe ya jai dugaMdhe siya |subhigaMdhe ya siya dunbhigaMdhe ya / rasA jahA vannA / jai daphAse jaheva paramANupoggale 4, jai tiphAse save 18|| sIe dese niddhe dese lukkhe 1 save sIe dese niddhe desAlakkhA 2 save sIe desA niddhA dese lukkhe 3 save sIe desA niddhA desA lukkhA 4 sacce usiNe dese niddhe dese lukkhe evaM bhaMgA 4 savve niddhe dese sIe dese usiNe 4 save lukkhe dese sIe dese usiNe 4 ee tiphAse solasabhaMgA, jai cauphAse dese sIe dese usiNe dese niddhe dese lukkhe 1 dese sIe dese usiNe dese niddha desA lukkhA 2 dese sIe dese usiNe desA niddhA // 779 // For Personal & Private Use Only
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ dese lakkhe 3 dese sIe dese usiNe desA niddhA desAlukkhA4desesIe desA usiNA dese niddhe dese lukkhe hai dese sIe desA usiNA dese niddhe desA lukkhA 6 dese sIe desA usiNA desA niddhA dese lukkhe 7 dese sIe desA usiNA desA niddhA desA lukkhA 8 desA sIyA dese usiNe dese niddhe dese lukkhe 9 evaM ee cauphAse solasa bhaMgA bhANiyavA jAva desA sIyA desA usiNA desA niddhA desA lukkhA save ete di phAsesu chattIsaM bhaMgA // paMcapaesie NaM bhaMte ! khaMdhe kativanne jahA aTThArasamasae jAva siya cauphAse pa0. jai egavanne egavannaduvannA jaheva cauppaesie, jai tivanne siya kA nIlae lohiyae ya1siya kAla nIlae lohiyA ya 2 siya kAla nIlagA ya 3. lohie ya 3 siya kAlae nIlagA ya lohiyagA ya 4 siya kAla nIlae ya lohiyae ya 5 siya kAlagA ya nIlage ya lohiyagA ya 6 siya kAlagA nIlagA ya lohiyae ya 7 siya kAlae nIlae hAliddae ya etthavi satta bhaMgA7, evaM kAlaganIlagasukillaesu satta bhaMgA, kAlagalo| hiyahAliddesu 7 kAlagalohiyasukillesu 7 kAlagahAlihasukillesu 7 nIlagalohiyahAlihesu 7 nIlagalohiyasukillesu satta bhaMgA 7 nIlagahAliddasukillesu 7 lohiyahAlihasukillesuvi satta bhaMgA 7 evamete tiyAsaMjoe ee sattari bhaMgA, jai cauvanne siya kAlae ya nIlae lohiyae hAliddae ya 1 siya kAlae ya nIlae ya lohiyae ya hAlliddagA ya rasiya kAlae ya nIlaeyalohiyagA yahAliddage ya 3siya kAlae nIlagAya lohihai yage ya hAliddage ya4siya kAlagAya nIlae yalohiyae ya hAliddae ya5 eepaMca bhaMgA, siya kAlae ya nIlae ya lohie yA lohiyagA laganIlagara For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 780 // | lohiyae ya sukillae ya etthavi paMca bhaMgA, evaM kAlaganIlagahAlidasukillesuvi paMca bhaMgA, kAlagalohiyahAliddasukillaesuvi paMca bhaMgA 5, nIlagalohiyahAliddasukillesuvi paMca bhaMgA, evamete caukkagasaMjoeNaM paNa| vIsa bhaMgA, jai paMcabanne kAlae ya nIlae lohiyae hAlie sukillae sabamete ekkagaduyagatiyagacaukkapaMcagasaMjoeNaM IpAlaM bhaMgasayaM bhavati / gaMdhA jahA cauppaesiyassa / rasA jahA vannA / phAsA jahA cauppaesiyassa | chappaesie NaM bhaMte ! khaMdhe kativanne ?, evaM jahA paMcapaesie jAva siya cauphAse pannatte, jaha | egavanne egavannaduvannA jahA paMcapaesiyassa, jai tivanne siya kAlae ya nIlae ya lohiyae ya evaM jaheva paMcaparasiyassa santa bhaMgA jAva siya kAlagA ya nIlagA ya lohiyae ya 7 siya kAlagA ya nIlagA ya lohiyagA ya 8 ee aTTa bhaGgA evamete dasa tiyAsaMjogA ekkekkae saMjoge aTTha bhaMgA evaM saccevi tiyagasaMjoge asIti bhaMgA, jai cauvanne siya kAlae ya nIlae ya lohiyae ya hAlie ya 1 siya kAlae ya nIlae ya lohiyae ya hAlihayA ya 2 siya kAlae ya nIlae ya lohiyA ya hAlie ya 3 siya kAlage ya nIlage ya lohiyagA ya hAliddae ya 4 siya kAlage ya nIlagAya lohiyae ya hAlie ya 5 siya kAlae ya nIlagA ya lohiyae hAlihagA ya 6 siya kAlage ya nIlagA ya lohiyagA ya hAlie ya 7 liya kAlagA va nIlae ya lohiyae ya hAlidapa ya 8 | siya kAlamA nIlae lohiyae hAlihagA ya 9 siya kAlagA nIlage lohiyagA ya hAliddage va 10 siya kAlagA ya nIlagAya lohiyae ya hAlie ya 11 ee ekkArasa bhaMgA, evameve paMcacaukkAsaMjogA kAyadA For Personal & Private Use Only 20 zatake uddezaH 4 indriyopaca yaH sU 667 paramANvA divarNAdi sU 668 / / 780 // //
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekekkasaMjoe ekArasa bhaMgA save te caukkagasaMjoeNaM paNapannaM bhaMgA, jaipaMcavanne siya kAlae ya nIlae ya lohieya ya hAliddae ya sukillae ya1siya kAlae ya nIlae lohiyae hAliddae sukillagA ya 2 siya kAlae nIlae lohiyae hAliddagA ya sukillae ya 3 siya kAlae nIlae lohiyagA hAliddae ya sukillae 4 siya hai kAlae ya nIlagA ya lohiyae ya hAliddae sukillae ya 5 siya kAlagA nIlage ya lohiyage ya hAliddae ya sukillae 6 evaM ee chanbhaMgA bhANiyabA, evamete savevi ekkagadyagatiyagacauktagapaMcagasaMjogesu chAsIyaM bhaMgasayaM bhavati / gaMdhA jahA paMcapaesiyarasa / rasA jahA eyaraseva / vannA phAsA jahA cuppesiyss|| sattapaesie NaM bhaMte ! khaMdhe kativanne01, jahA paMcapaesie jAva siya cauphAse pa0,jai egavanne evaM egavannaduvaNNativannA jahA chappaesiyassa, jai cauvanne siya kAlae ya nIlae ya lohiyae ya hAliddae ya 1 siya kAlae ya2 nIlae ya lohiyae ya hAliddagA ya 2 siya kAlae ya nIlae ya lohiyagA hAliddae 3 evamete cauktagasaMjogeNaM pannarasa bhaMgA bhANiyavA jAva siya kAlagA ya nIlagAya lohiyagA ya hAliddae ya 15 evamete paMcacaukkasaMjogA neyavA ekeke saMjoe pannarasa bhaMgA sabamete paMcasattari bhaMgA bhavati / jai paMcavanne siya kAlae ya nIlae ya lohiyae hAliddae sukillae 1 siya kAlae nIlae ya lohiyae ya hAliGge ya sukillagA ya 2 siya kAlae ya nIlae lohiyae hAliddagA ya sukillae ya 3 siya kAlae ya nIlae ya lohiyae ya hAliddagA ya sukillagA ya 4 siya kAlae ya nIlae ya lohiyagA ya hAliddae ya sukillae ya 5siya kAlae ya nIlae For Personal & Private Use Only
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAya lohiyagA ya hAliddage ya sukillae ya 6 siya kAlae ya nIlae ya lohiyagA ya hAlidagA ya sukillae 20 zatake prajJaptiH jaya 7 siya kAlae ya nIlagA ya lohiyage ya hAliddae ya sukillae ya 8 siya kAlage ya nIlagAya lohiyae uddezaH4 abhayadevI- daya hAliddae ya sukillagA ya 9siya kAlage ya nIlagA ya lohiyage hAliddagA sukillae ya 10 siya kaale| indriyopaca yA vRttiH2/ ya nIlagA ya lohiyagA ya hAliddae ya sukillae ya 11 siya kAlagA ya nIlage ya lohiyae ya hAliddae ya| yaHsU660 sukillae ya 12 siya kAlagA ya nIlage ya lohiyage ya hAliddae ya sukillagA ya 13 siya kAlagA ya| prmaannvaa||782|| nIlae ya lohiyae ya hAliddagA ya sukillae ya 14 siya kAlagA ya nIlae ya lohiyagA ya hAliddae ya divarNAdi sU 668 sukilae ya 15 siya kAlagA ya nIlagA ya lohiyae ya hAliddae ya sukillae ya 16 ee solasa bhaMgA, evaM sabamete ekkagaduyagatiyagacaukkagapaMcagasaMjogeNaM do solA bhaMgasayA bhavaMti, gaMdhA jahA cauppaesiyassa, rasA jahA eyassa ceva vannA phAsA jahA cauppaesiyassa // aTThapaesiyarasa NaM bhaMte ! khaMdhe pucchA, goyamA ! siya egavanne jahA sattapaesiyassa jAva siya cauphAse pa0 jai egavanne evaM egavannaduvannativannA jaheva sattapaesie, jai cauvanne siya kAlae ya nIlae ya lohiyae ya hAlihae ya 1 siya kAlae ya nIlae ya lohiyae |ya hAliddagA ya 2 evaM jaheva sattapaesie jAva siya kAlagAya nIlagA ya lohiyagA ya hAliddage ya 15 siya|| // 781 // kAlagA ya nIlagA ya lohiyagA ya hAliddagA ya 16 ee solasa bhaMgA, evamete paMca caukkasaMjogA, evamete asIti bhaMgA 80, jai paMcavanne siya kAlae ya nIlae ya lohiyae ya hAliddae ya sukillae ya1siya kAlae For Personal & Private Use Only
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ ALSREOSSESSAM ya nIlage ya lohiyage ya hAliddage ya sukillagA ya 2 evaM eeNaM kameNaM bhaMgA cAreyavA jAva siya kAlae ya nIlagA ya lohiyagA ya hAliddagA ya sukillage ya 15 eso pannarasamo bhaMgo siya kAlagA ya mIlage ya lohiyage ya hAliddae ya sukillae ya 16 siya kAlagA ya nIlageya lohiyage ya hAliddage ya sukillagA ya 17 siya kAlagAya nIlage ya lohiyage ya hAlihagA ya sukillae ya 18 siya kAlagAya nIlageya lohiyageya hAlihagA ya sukillagA ya 19 siya kAlagA ya nIlage ya lohiyagA ya hAliddae ya sukillae ya 20siya kAlagA ya nIlage |ya lohiyagA ya hAliddae ya sukillae ya 21 siya kAlagA ya nIlage ya lohiyagA ya hAliddagA ya sukillae ya 22 siya kAlagA ya nIlagAya lohiyage ya hAliddae ya sukillae ya 23 siya kAlagA ya nIlagA ya lohi| yage ya hAliddae ya sukillagA ya 24 siya kAlagA ya nIlagA ya lohiyage ya hAlidagA ya sukillae ya 25 |siya kAlagA ya nIlagA ya lohiyagA ya hAliddae ya sukillae ya 26 ee paMcasaMjoeNaM chabbIsaM bhaMgA bhavaMti, evameva sapuvAvareNaM ekkagaduyagatiyagacauktagapaMcagasaMjoehiM do ekatIsaM bhaMgasayA bhavaMti, gaMdhA jahA satta|paesiyassa, rasA jahA eyarasa ceva vannA, phAsA jahA cauppaesiyassa // navapaesiyassa pucchA, goyamA ! siya egavanne jahA aTThapaesie jAva siya cauphAse pa0 jai egavanne egavannaduvannativannacauvannA jaheva aTTA paesiyassa, jadda paMcavanne siya kAlae ya nIlae ya lohiyae ya hAliddae sukillae ya1siya kAlage ya nIlage ya lohiyae ya hAliddae ya sukkilagA ya 2 evaM parivADIe ekatIsaM bhaMgA bhANiyabA, evaM ekagaduyagatiya A For Personal & Private Use Only
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 782 // gacakkagapaMcagasaMjoehiM do chattIsA bhaMgasayA bhavaMti, gaMdhA jahA aTThapaesiyassa, rasA jahA eyassa ceva vannA, phAsA jahA caupaesiyassa / dasapaesie NaM bhaMte ! khaMdhe pucchA, goyamA ! siya egavanne jahA navapaesie jAva siya cauphAse pannatte, jai egavanne egavannaduvannativannacauvannA jaheva navapaesiyassa, paMcavannevi taheva navaraM battIsatimo bhaMgo bhannati, evamete ekagaduyagatiyagacaukkaga paMcaga saMjoe donni sattatIsA bhaMgasayA bhavaMti, gaMdhA jahA navapaesiyassa, rasA jahA eyassa ceva vannA, phAsA jAva cauppaesiyassa / jahA dasapaesio evaM saMkhejjapae siovi, evaM asaMkhejjapaesiovi, suhumapariNaovi aNatapaesiovi evaM caiva // (sUtraM 668) 'paramANu' ityAdi, 'egavanne tti kAlAdivarNAnAmanyatarayogAt, evaM gandhAdiSvapi vAcyaM, 'duphAse' tti zItoSNastri| gdharukSANAmanyatarasyA viruddhasya dvitayasya yogAd dvisparzaH, tatra ca vikalpAzcatvAraH, zItasya snigdhena rUkSeNa ca krameNa yogAi, evamuSNasyApi dvAviti catvAraH, zeSAstu sparzA bAdarANAmeva bhavanti // 'dupaesie NamityAdi, dvipradezikasyaikavarNatA pradezadvayasyApyekavarNapariNAmAt, tatra ca kAlAdibhedena paJca vikalpAH, dvivarNatA tu pratipradezaM varNabhedAt, tatra ca dvikasaMyogajAtA daza vikalpAH sUtrasiddhA eva, evaM gandharaseSvapi, navaraM gandhe ekatve dvau dvikasaMyoge tvekaH, raseSvekatve pazca dvitve tu daza, sparzeSu dvisparzatAyAM catvAraH prAguktAH, 'jaitiphAse' ityAdi 'sadhe sIe' tti pradezadvayamapi zItaM 1, tasyaiva | dvayasya deza eka ityarthaH snigdhaH 2 dezazca rUkSaH 3 ityeko bhaGgakaH evamanye'pi trayaH sUtrasiddhA eva catuHsparze tveka eva, evaM caite sparzabhaGgA sarve'pi mIlitA nava bhavantIti // 'tipaesie' ityAdi, 'siya kAlae 'tti trayANAmapi prade For Personal & Private Use Only 20 zatake uddezaH 4 indriyopaca yaH sU 667 paramANvA divarNAdi sU 668 // 782 //
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAnAM kAlatvAditvenaikavarNatve paJca vikalpAH, dvivarNatAyAM caikaH pradezaH kAlaH pradezadvayaM tu tathAvidhaikapradezAvagADA kAraNamapekSyaikatvena vivakSitamiti syAnnIla ityeko bhaGgaH, athavA syAtkAlastathaiva pradezadvayaM tu bhinnapradezAvagAhAdinA | kAraNena bhedena vivakSitamato nIlakAviti vyapadiSTamiti dvitIyaH, athavA dvau tathaiva kAlakAvityuktI ekasta nIlaka || ityevaM tRtIyaH, tadevamekatra dvikasaMyoge trayANAM bhAvAdazasu dvikayogeSu triMzadbhaGgA bhavanti, ete ca sUtrasiddhA eveti, dU trivarNatAyAM tvekavacanasyaiva sambhavAddaza trikasaMyogA bhavantIti, gandhe tvekagandhatve dvau dvigandhatAyAM tvekatvAnekatvAbhyAM pUrvavatrayaH, 'jai daphAse'ityAdi samuditasya pradezayatrasya dvisparzatAyAM dvipradezikavaccatvAraH, trisparzatAyAM tu sarvaH zItaH pradezatrayasyApi zItatvAt dezazca snigdhaH ekapradezAtmako dezazca rUkSo dvipradezAtmako dvayorapi tayorekapradezAvagAhanAdinA ekatvena vivakSitatvAt , evaM sarvatretyeko bhaGgaH 1, tRtIyapadasyAnekavacanAntatve dvitIyapadasyAnekavacanAntatve tRtIyaH, tadevaM sarvazItena trayo bhaGgAH 3 evaM sarvoSNenApi 3 evaM sarvasnigdhenApi 3 evaM sarvarUkSeNApi 3 tadevamete dvAdaza 12, catuHsparzatAyAM tu dese sIe'ityAdi, ekavacanAntapadacatuSTaya AdyaH, sthApanA ceyam :: antyapadasyAnekavacanAntatve tu dvitIyaH, sa caivaM-dvayarUpo dezaH zIta ekarUpastUSNaH punaH zItayorekaH snigdhaH dvitIyazcoSNa etau rUkSAviti rUkSapadeDanekavacanaM, tRtIyastvanekavacanAntatRtIyapadaH, sa caivam-ekarUpo dezaH zIto dvirUpastUSNaH, tathA yaH zIto yazcoSNayorekasto snigdhau ityevaM snigdhapade'nekavacanaM yazcaika uSNaH sa rUkSa iti, caturthastvanekavacanAntadvitIyapadaH, sa caiva-snigdharUpasya dvayasyaikaH zIto yazca tasyaiva dvitIyo'nyazcaiko rUkSaH etAvuSNAvityuSNapade'nekavacanaM, snigdhe tu dvayorekapradezA CASHARA For Personal & Private Use Only
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - vyAkhyA..|| zritatvAdekavacanaM rUkSe tvekatvAdeveti, paJcamastu dvitIyacaturthapadayoranekavacanAntatayA, sa caivam-ekaH zItaH snigdhazca || || 20 zatake prajJaptiH anyau ca pRthagvyavasthitAvuSNau cetyuSNarUkSayoranekavacanaM, SaSThastu dvitIyatRtIyapadayoranekavacanAntatve, sa caivam-ekaH dAuddezaH4 abhayadevI- zIto rUkSazca anyau ca pRthagvyavasthitAvuSNau snigdhau cetyuSNasnigdhayoranekavacanaM, saptamastvanekavacanAntAdyapadaH, sa caivaM- indriyopaca yA vRttiH2snigdharUpasya dvayasyaiko'nyazcaika etau dvau zItAvityanekavacanAntatvamAdyasya, aSTamaH punaranekavacanAntAdimAntimapadaH, sa| paramAvA. // 78 // |caivaM-pRthasthitayoH zItatvarUkSatve caikasya voSNatve snigdhatve ca, navamastvanekavacanAntatve AdyatRtIyayoH, sa caiva-dvayo 4 divarNAdi bhinnadezasthayoH zItatve snigdhatve ca ekasya coSNarUkSatve ceti, 'paNavIsaM bhaMga'tti dvitricatuHsparzasambandhinAM caturkIda- 668 zanavAnAM mIlanAt paJcaviMzatirbhaGgA bhavanti // 'cauppaesie Na'mityAdi, siya kAlae ya nIlae yatti dvau dvAveka-|5| pariNAmapariNatAvitikRtvA syAtkAlako nIlakazceti prathamaH, antyayoranekatvapariNAme sati dvitIyaH AdyayostRtIyaH ubhayozcaturthaH, sthApanA ceyam 11 / evaM dazasu dvikayogeSu pratyeka caturbhaGgIbhAvAccatvAriMzadbhaGgAH / 'jai tivanne'ityAdi tatra prathamaH kAlako dvitIyo 19 nIlakaH antyayozcaikapariNAmatvAllohitakaH 111 ityekaH tRtIyasyAnekapariNAmatayAsnekavacanAntatve dvitIyaH112, 22 evaM dvitIyasyAnekatAyAM tRtIyaH 121 AdyasyAnekatve caturthaH 211 evamete catvAra ekatra trikasaMyoge, dazasu caiteSu catvAriMzaditi / 'jai cauvanne ityAdi, iha pazcAnAM varNAnAM paJca catuSkasaMyogA bhavanti, // 783 // ||te ca sUtrasiddhA eva, 'sace nauI bhaMga'tti ekadvitricaturvarNeSu paJca catvAriMzat 2 paJcAnAM bhaGgakAnAM bhAvAnnavatiste syuriti| ||'jai egagaMdhe ityAdi prAgvat / 'jaha tiphAse'ityAdi, 'satve sIe'tti caturNAmapi pradezAnAM zItapariNAmatvAt 1 'dese SAARCORG For Personal & Private Use Only
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ SAS ROSASUSASSAR niddhe'tti caturNA madhye dvayorekapariNAmayoH snigdhatvAt 2 'dese lukkhe'tti tathaiva dvayo rUkSatvAt 3 ityekaH dvitIyastu tathaiva navaraM bhinnapariNAmatayA'nekavacanAntatRtIyapadaH tRtIyastvanekavacanAntadvitIyapadaH, caturthaH punastathaivAnekavacanAntadvitIyatRtIyapada ityete sarvazItena catvAraH, evaM sarvoSNena sarvasnigdhena sarvarUkSeNetyevaM SoDaza / 'jai cauphAse'ityAdi | tatra 'dese sIe'tti ekAkArapradezadvayalakSaNo dezaH zItaH tathAbhUta evAnyo deza uSNaH, tathA ya eva zItaH sa eva snigdhaH yazcoSNaH sa rUkSa ityekaH, caturthapadasya prAgivAnekavacanAntatve dvitIyaH tRtIyasya ca tRtIyaH, tRtIyacaturthayoranekavacanAntatve caturthaH, evamete SoDaza, AnayanopAyagAthA ceyameSAm-"aMtalahuyassa heTThA guruyaM ThAveha sesamuvarisamaM / aMtaM lahuehiM puNo pUrejA bhaMgapatthAre // 1 // " [antyalaghoradho guruM sthApaya zeSamuparisamam / antyakoSThAn punaH laghubhiH pUrayedbha|GgaprastAre // 1 // ] sthApanA ceyam-11 1112 1121 1122 11'chattIsaM bhaMga'tti dvitricatuHsparzeSu catuHSoDazaSoDazAnAM bhASAditi, iha vRddha-11 1212 1221 1222 12 gAthe-"vIsaimasauddese cauppaesAie cupphaase| egabahuvayaNamIsA bIyAiyA kaha 11 2112 2121 2122 21 bhNgaa?||1||" [viMzatitame zatake paJcamoddeze catuSpradezAdike catuHsparze ekabahuva- 11 2212 2221 2222 22 canamizrA dvitIyAdayo bhaGgAH kathaM syuH ? // 1 // ] ekavacanabahuvacanamizrA dvitIyatRtIyAdayaH kathaM bhaGgakA bhavanti ?, yatraiva pade ekavacanaM prAguktaM tatraiva bahuvacana bahuvacane tvekavacanam , etacca na bhavatItikRtvA virodha udbhAvitaH, atrottara-"deso desA va mayA dabakUkhettavasao vivakkhAe / saMghAyabheyatadubhayabhAvAo vA vayaNakAle // 1 // "[ dezo dezA vA vivakSayA dravyakSetravazato vA matAH / vacanakAle saGghAta For Personal & Private Use Only
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 20 zatake | uddezaH4 indriyopaca yaHsU 667 paramANvA| divarNAdi sU 668 vyAkhyA- bhedatadubhayabhAvAdvA // 1 // ] ayamarthaH-dezo dezA vetyayaM nirdezo na duSTaH ekAnekavarNAdidharmayuktadravyavazenaikAnekAvagAha prajJaptiH kSetravazena vA dezasyaikatvAnekatvavivakSaNAt , athavA bhaNanaprastAve saGghAtavizeSabhAvena bhedavizeSabhAvena vA tasyaikatvAneabhayadevI kavivakSaNAdeveti // paJcapradezike 'jai tivanne'tyAdi, triSu padeSvaSTau bhaGgAH kevalamiha saptaiva grAhyAH, paJcapradezike'STamayA vRttiH2 syAsambhavAt , evaM ca dazasu trikasaMyogeSu saptatiriti / 'jai cauvanne ityAdi, caturNA padAnAM SoDaza bhaGgAsteSu ceha // 784 // paJca sambhavinaste ca sUtrasiddhA eva, paJcasu varNeSu paJca catuSkasaMyogA bhavanti, teSu caiSAM pratyeka bhAvAtpaJcaviMzatiriti, IyAlaM bhaMgasayaMti paJcapradezike ekadvitricatuSpazcavarNasaMyogajAnAM paJcacatvAriMzatsaptatipaJcaviMzatyekasaGkhyAnAM bhaGgAnAM mIlanAdekottaracatvAriMzadadhikaM bhaGgakazataM bhavatIti ||'chppesienn'mityaadi, iha sarva paJcapradezikasyeva, navaraM varNatraye'STau | bhaGgA vAcyAH, aSTamasyApyatra sambhavAt , evaM ca dazasu trikasaMyogeSvazItirbhaGgakA bhavantIti, caturvarNe tu pUrvoktAnAM SoDazAnAM bhaGgakAnAmaSTadazAntimatrayavarjitAnAM zeSA ekAdaza bhavanti, teSAM ca paJcasu catuSkasaMyogeSu pratyeka bhAvAtpaJcapaJcAzaditi / 'jaha paMcavanne'ityAdau SaD bhaGgAH, 'chAsIyaM bhaMgasayaMti ekAdisaMyogasambhavAnAM paJcacatvAriMzadazItipaJcAdhikapaJcAzatSaTsaGkhyabhaGgakAnAM mIlanAt SaDuttarAzItyadhikaM bhaGgakazataM bhavati // 'sattapaesiya'ityAdi, iha caturvarNatve pUrvoktAnAM SoDazAnAmantimavarjAH zeSAH paJcadaza bhavanti, eSAM ca paJcasu catuSkasaMyogeSu pratyekaM bhAvAtpaJcasaptatiriti / 'jai paMcavanne' ityAdi, iha pazcAnAM padAnAM dvAtriMzadbhaGgA bhavanti, teSu cehAdyAnAM SoDazAnAmaSTamadvAdazAntyatrayavarjitAH zeSA jA uttareSAM ca SoDazAnAmAdyAstrayaH paJcamanavamau cetyevaM sarve'pi SoDaza saMbhavantIti, dosolA bhaMgasayaMtti ekadvitricatu // 784 // Jain Education Internal oral For Personal & Private Use Only
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ HAKARSACREASRASAR ppaJcakasaMyogajAnAM paJcacatvAriMzadazItipaJcAdhikasaptatiSoDazasaGkhyAnAM bhaGgakAnAM mIlanAd dve zate poDazottare syAtA-16 miti // 'aTThapaesie'ityAdi, iha caturvarNatve pUrvoktAH SoDazApi bhaGgA bhavanti, teSAM ca pratyekaM paJcasu catuSkasaMyogeSu 1 bhAvAdazItirbhaGgakA bhavanti, paJcavarNatve tu dvAtriMzato bhaGgAnAM SoDazacaturviMzASTAviMzASTAviMzAntyatrayavarjAH zeSAH SaD-4 viMzatirbhaGgakA bhavantItyarthaH, 'do ikatIsAIti pUrvoktAnAM paJcacatvAriMzadazItyazItiSaDuttaraviMzatisaGkhyAnAM. bhaGgakAnAM mIlanAve zate ekatriMzaduttare bhavata iti ||'nvpesiysse'tyaadi, iha paJcavarNatve dvAtriMzatobhaGgakAnAmantya eva na bhavati zeSaM tu pUrvottAnusAreNa bhAvanIyamiti // / bAyarapariNae NaM bhaMte ! aNaMtapaesie khaMdhe kativanne evaM jahA aTThArasamasae jAva siya aTThaphAse pannatte vannagaMdharasA jahA dasapaesiyassa, jai cauphAse save kakkhaDe so garue save sIe sabe niddhe 1 save kakkhaDe |save garue sacce sIe save lukkhe 2 save kakkhaDe save garue save usiNe so niddhe 3 save kakkhaDe save garue| so sIe save lukkhe 4 save kakkhaDe sacce lahue save sIe save lukkhe 5 sabe kakkhaDe save lahue sabe sIe |save lukkhe 6 savve kakkhaDe sacce lahue savve usiNe sacce niddhe 7 satve kakkhaDe satve lahue save usiNe so lukkhe 8 sacce maue save garue save sIe save niddhe 9 save maue save garue save sIe save lukkhe 10 save maue save garue save usiNe satve niddhe 11 save maue save garue save usiNe save lukkhe 12 save maue save lahue sacce sIe so niddhe 13 savve maue save lahue save sIe save lukkhe 14 save maue sabe lahue save For Personal & Private Use Only
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJaptiH vyAkhyA usiNe so niddhe 15 save maue sacce lahue sabe usiNe sake lukkhe 16 ee solasa bhNgaa||ji paMcaphAse sadhe 20 zatake kakkhaDe sacce garue sacce sIe dese niddhe dese lukkhe 1 save kakkhaDe sacce garue save sIe dese niddha desA uddezaH4 abhayadevI lukkhA 2 sacce kakkhaDe save garue save sIe desA niDA dese lukkhe 3 save kakkhaDe so garue sabe sIe bAdaraskayA vRttiH2 desA niddhA desA lukkhA 4 save kakkhaDe sacce garue save usiNe dese niddhe dese lukkhe 4 save kakkhaDe ske| ndhevarNAdi // 785 // 4 lahue satve sIe dese niddhe dese lukkhe 4 save kakkhaDe save lahue sacce usiNe dese niDe dese lukkhe / 4 / pariNAmaH evaM ee kakkhaDeNaM solasa bhNgaa| sacce maue save garue save sIe dese niddhe dese lukkhe 4 evaM maueNavi sU 669 solasa bhaMgA evaM battIsaM bhNgaa| save kakkhaDe sacce garue save niddhe dese sIe dese usiNe 4 save kakkhaDe save garue save lukkhe dese sIe dese usiNe 4 ee battIsaM bhaMgA, save kakkhaDe sacce sIe sacce niddhe dese garue dese lahue etthavi battIsaM bhaMgA 4, sacce garue save sIe sacce niddhe dese kakkhaDe dese maue etthavi battIsaM bhaMgA, evaM satve te paMcaphAse aTThAvIsaM bhaMgasayaM bhavati / jai chaphAse save kakkhaDe satve garue dese sIe dese usiNe dese niddhe dese lukkhe 1 save kakkhaDe sacce garue dese sIe dese usiNe dese niddhe desA lukkhA 2 evaM jAva satve kakkhaDe so garue desA sIyA desA usiNA desA niddhA desA lukkhA 16 ee solasa bhNgaa| // 785 // | sabe kakkhaDe sacce lahue dese sIe dese usiNe dese niddhe dese lukkhe etthavi solasa bhaMgA, save maue sacce lahue dese sIe dese usiNe dese niddhe dese lukkhe etthavi solasa bhaMgA, ee causahi bhaMgA, save kakkhaDe JainEducational For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ **USASIASSO satve niddhe dese garue dese lahue dese niddhe dese lukkhe etthavi causahi bhaMgA, save kakkhaDe sadhe niddhe dese garue dese lahue dese sIe dese usiNe 1 jAva sacce maue save lukkhe desA garuyA desA lahuyA desA sIyA desA usiNA 16 ee causaddhiM bhaMgA, sacce garue save sIe dese kakkhaDe dese maue dese niddhe dese lukkhe evaM jAva sace lahue sacce usiNe desA kakkhaDA desA niddhA desA mauyA desA lukkhA ee causahi bhaMgA, save garue sacce niddhe dese kakkhaDe dese maue dese sIe dese usiNe jAva sadhe lahue sabelukkhe desA kakkhaDA desA mauyA desA sIyA desA usiNA ee causaddhiM bhaMgA, sance sIe sabe niddhe dese kakkhaDe dese maue dese garue dese lahue jAva save usiNe sacce lukkhe desA kakkhaDA desA mauyA desA garuyA desA lahuyA ee causahi bhaMgA, sacce te cha phAse tinnicaurAsIyaM bhaMgasayA bhavaMti 384 / jai sattaphAse sace kakkhaDe dese garue dese lahue dese sIe dese usiNe dese niddha dese lukkhe 1 save kakkhaDe dese garue dese lahue dese sIe dese usiNe desA niddhA desA lukkhA 4 save kakkhaDe dese garue dese lahue dese sIe desA usiNA dese | niddhe desA lukkhA 4 save kakkhaDe dese garue dese lahue desA sIyA dese usiNe dese niddhe dese lukkhe 4 sote solasabhaMgA bhANiyacA, save kakkhaDe dese garue desA lahuyA dese sIe dese usiNe dese niddhe dese lukkhe evaM garueNaM egatteNaM lahueNaM puhatteNaM etevi solasa bhaMgA, sabe kakkhaDe desA garuyA dese lahue dese sIe dese usiNe dese niddhe dese lukkhe eevi solasa bhaMgA bhANiyavA, save kakkhaDe desA garuyA desA For Personal & Private Use Only
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- lahuyA dese sIe dese usiNe dese niddhe dese lukkhe eevi solasa bhaMgA bhANiyavA, evamete causaddhiM bhaMgA 20 zatake prajJaptiH kakkhaDeNaM samaM, save maue dese garue dese lahue dese sIe dese usiNe dese niddhe dese lukkhe / evaM maueNavi uddezaH 4 abhayadevI- samaM causaddhiM bhaMgA bhANiyabA, save garue dese kakkhaDe dese maue dese sIe dese usiNe dese niddhe dese bAdaraska. yA vRttiH2 lukkhe evaM garueNavi samaM causaddhiM bhaMgA kAyavA, save lahue dese kakkhaDe dese maue dese sIe dese usiNe ndhe varNAdi dese niddhe dese lukkhe evaM lahueNavi samaM causahi bhaMgA kAyavA, sabe sIe dese kakkhaDe dese maue dese pariNAmaH // 786 // sU 669 garue dese lahue dese niddhe dese lukkhe evaM sIteNavi samaM causahi bhaMgA kAyadyA, so usiNe dese kakkhaDe dese maue dese garue dese lahue dese niddhe dese lukkhe evaM usiNeNavi samaM causahi bhaMgA kAyavA, satve niddhe || dese kakkhaDe dese maue dese garue dese lahue dese sIe dese usiNe evaM niddheNavi causahiM bhaMgA kAyavA, save lukkhe dese kakkhaDe dese maue dese garue dese lahue dese sIe dese usiNe evaM lukkheNavi samaM cau sahi bhaMgA kAyavA jAva sacce lukkhe desA kakkhaDA desA mauyAM desAga0 desA la0 desA sIyA desA usiNA, TU evaM sattaphAse paMcabArasuttarA bhaMgasayA bhavaMti / jai aTTaphAse dese kakkhaDe dese maue dese gurue dese lahue dese sIe dese usiNe dese niddhe dese lukkhe 4 dese kakkhaDe dese maue dese garue dese lahue dese sIe desA // 786 // usiNA dese niddhe dese lukkhe 4 dese kakkhaDe dese maue dese garue dese lahue desA sIyA dese usiNe dese 3 di niddhe dese lukkhe 4 dese kakhaDe dese maue dese garue dese lahue desA sIyA desA usiNA dese niddhe dese lukkhe SAGARLCALCHAKRAGRAGO For Personal & Private Use Only
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 4 ee cattAri caukkA solasa bhaMgA, dese kakkhaDe dese maue dese garue desA lahuyA dese sIe dese usiNe dese niddhe dese lakkhe evaM ete garueNaM egattaeNaM lahueNaM pohattaeNaM solasa bhaMgA kAyacA, dese kakkhaDe dese maue desA garuyA dese lahue dese sIe dese usiNe dese niddhe dese lakkhe 4 eevi solasa bhaMgA kAyacA, dese kakkhaDe | dese maue desA garuyA desA lahuyA dese sIe dese usiNe dese niddhe dese lakkhe etevi solasa bhaMgA kAyacA, | save'vi te causaTThi bhaMgA kakkhaDamauehiM egattaehiM, tAhe kakkhaDeNaM egattaeNaM maueNaM puhatteNaM ete causaTThi bhaMgA kAyacA, tAhe kakkhaDeNaM puhantaeNaM maueNaM egattaeNaM causaddhiM bhaMgA kAyacA, tAhe etehiM ceva dohivi puhuttehiM causaTThi bhaMgA kAyadyA jAva desA kakkhaDA desA mauyA desA garuyA desA lahuyA desA sIyA | desA usiNA desA niddhA desA lakkhA eso apacchimo bhaMgo, saghete aTThaphAse do chappannA bhaMgasayA bhavaMti / evaM ete bAdarapariNae anaMtapaesie khaMdhe sadhesu saMjoesu bArasa channauyA bhaMgasayA bhavaMti / (sU. 669) kaivihe bhaMte ! paramANu paM0 1, goyamA ! caucihe paramANu pa0 taM0 - davaparamANU khettaparamANU kAlaparamANU bhAvaparamANU, davaparamANu NaM bhaMte ! kaivihe pa0 1, goyamA ! cauvihe pa0 taM0-acchele abheje ajjhe agejjhe, khettaparamANU NaM bhaMte! kaivihe pa0 1, goyamA ! cauvihe pa0 taM0- aNaddhe amajjhe apadese avibhAime, kAlaparamANU pucchA, goyamA ! cauvihe pa0 taM0-avanne agaMdhe arase aphAse, bhAvaparamANU NaM bhaMte! kaivihe pa0 1, goyamA ! caubihe pa0 taM0-vannamaMte gaMdhamaMte rasamaMte phAsamaMte / sevaM bhaMte 2 tti jAva viharati // sUtraM 670) / 20 -5 // For Personal & Private Use Only
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 787 // 'bAya pariNae Na' mityAdi, sarva eva karkazo guruH zItaH snigdhazca ekadaivAviruddhAnAM sparzAnAM sambhavAdityeko bhaGgaH, caturthapadavyatyaye dvitIyaH, evamete ekAdipadavyabhicAreNa SoDaza bhaGgAH | 'paMcaphAse' ityAdi, karkazaguruzItaiH snigdha| rukSayorekatvAnekatvakRtA caturbhaGgI labdhA, eSaiva ca kakkarzagurUSNairlabhyata ityevamaSTI, ete cASTau karkazagurUbhyAm, evamanye ca karkazalaghubhyAm, evamete SoDaza karkazapadena labdhA etAneva ca mRdupadaM labhate ityevaM dvAtriMzat, iyaM ca dvAtriMzat | snigdharukSayorekatvAdinA labdhA, anyA ca dvAtriMzat zItoSNayoranyA ca gurulaghvoranyA ca karkazamRdvorityevaM sarva evaite | mIlitA aSTAviMzatyuttaraM bhaGgakazataM bhavatIti // 'chaphAse' ityAdi, tatra sarvakarkazo 1 guruzca 2 dezazca zItaH 3 uSNaH 4 snigdho 5 rUkSazce 6 ti, iha ca dezazItAdInAM caturNI padAnAmekatvAdinA SoDaza bhaGgAH, ete ca sarvakarkazagurubhyAM labdhAH, eta eva karkazalaghubhyAM labhyante tadevaM dvAtriMzat, iyaM ca sarvakarkazapadena labdhA iyameva ca sarvamRdunA labhyata iti catuHSaSTirbhaGgAH, iyaM ca catuHSaSTiH sarvakarkazagurulakSaNena dviksaMyogena saviparyayeNa labdhA, tadevamanyo'pyevaMvidho dviksaMyogastAM labhate, karkazaguruzItasnigdhalakSaNAnAM ca caturNI padAnAM SaD dvikasaMyogAstadevaM catuHSaSTiH Sar3irddhikasaMyogairguNitAstrINi zatAni caturazItyadhikAni bhavantIti ata evoktaM- 'savevete chaphAse' ityAdi // 'jai sattaphAse' ityAdi, ihAdyaM karkazAkhyaM padaM skandhavyApakatvAdvipakSarahitaM zeSANi tu gurvAdIni SaT skandhadezAMzritatvAt savipakSANItyevaM sapta sparzAH, eSAM ca gurvAdInAM SaNNAM padAnAmekatvAnekatvAbhyAM catuHSaSTirbhaGgakA bhavanti, te ca sarvazabdavizeSite - | nAdinyastena karkazapadena labdhAH, evaM mRdupadenApItyevamaSTAviMzatyadhikaM zataM, evaM gurulaghubhyAM zeSaiH SadbhiH saha 128, For Personal & Private Use Only 20 zatake uddezaH 5 vAdaraska ndhe varNAdi pariNAmaH sU-669 // 787 //
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ zItoSNAbhyAmapyevameva 128, evaM snigdharukSAbhyAmapi 128, tadevamaSTAviMzatyuttarazatasya caturbhirguNane paJca zatAni dvAdazottarANi bhavantIti, ata evAha - ' evaM sattaphAse paMca vArasuttarA bhaMgasayA bhavaMtI 'ti / 'aDaphAse' ityAdi, caturNAM | karkazAdipadAnAM saviparyayANAmAzrayaNAdaSTau sparzAH, ete ca bAdaraskandhasya dvidhA vikalpitasyaikatra deze catvAro viruddhAstu dvitIye iti eSu caikatvAnekatvAbhyAM bhaGgakA bhavanti, tatra ca rUkSapadenaikavacanAntena bahuvacanAntena dvau, etau ca | snigdhaikavacanena labdhAvetAveva snigdhabahuvacanaM labhete, ete catvAraH, ete ca sUtra pustake catuSkakena sUcitAH, tathaiteSvevA|STAsu padepUSNapadena bahuvacanAntenoktacaturbhaGgIyuktenAnye catvAraH 4, evaM zItapadena bahuvacanAntenaiva 4, tathA zItoSNa| padAbhyAM bahuvacanAntAbhyAmeta eva 4 evaM caite 16, tathA laghupadena bahuvacanAntenaita eva 4, tathA laghuzItapadAbhyAM bahuvacanAntAbhyAmeta eva 4, evaM laghUSNapadAbhyAM 4, evaM laghuzItoSNapadairiti 4 evamete'pi SoDaza 16, etadeva darzayati' evaM gurueNaM ettaeNa mityAdi, tathA karkazAdinaikavacanAntena gurupadena ca bahuvacanAntenaita eva, tathA gurUSNAbhyAM bahuvacanAntAbhyAmeta eva 4, evaM guruzItAbhyAM 4, evaM guruzItoSNaiH 4 evaM caite SoDaza, tathA gurulaghubhyAM bahuvacanAntAbhyAmeta eva 4, evaM gurulaghuSNaiH 4, evaM gurulaghuzItaiH 4, evaM gurulaghuzItoSNaiH 4, ete'pi SoDaza, sarve'pyAdita | ete catuHSaSTiH 'kakkhaDama ehiM egantehiM ti karkaza mRdupadAbhyAmekavacanavadbhayAM catuHSaSTirete bhaGgA labdhA ityarthaH, 'tAhe 'ti tadanantaraM 'kakkhaDeNaM egantaeNaM'ti karkazapadenaikatvagena ekavacanAntenetyarthaH 'maueNaM pohattaeNaM' ti mRdukapadena pRthaktvagenAnekavacanAntenetyarthaH 'ete ceva tti eta eva pUrvoktakramAccatuHSaSTirbhaGgakAH karttavyA iti, 'tAhe kakkhaDeNa' mityAdi, 'tAhe 'ti tataH karkazapadena bahuvacanAntena mRdupadena caikavacanAntena catuHSaSTirbhaGgAH pUrvoktakrameNaiva For Personal & Private Use Only
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 zatake uddezaH 5 bAdaraskA ndhe varNAdi pariNAmaH sU 669 vyAkhyA kartavyAH, tatazcaitAneva karkazamRdupadAbhyAM bahuvacanAntAbhyAM pUrvavaccatuSpaSTibhaGgAH kartavyAH etAzcAditazcatasrazcatuHSaSTayo prajJaptiH mIlitA dve zate SaTpaJcAzadadhike syAtAmiti, etadevAha-save te aTThaphAse do chappannA bhaMgasayA bhavaMti'abhayadevI- |tti, eteSAM ca sukhatarapratipattaye yantrakamidam- dese dese ma. dese ga. dese la. dese sI. dese u. dese ni.dese ru. yAvRttiH dA'bArasachannauyA bhaMgasayA bhavaMti'tti bAdaraskandhe kakkha caturAdikAH sparzA bhavanti, tatra ca catuHsparzAdiSu nAcanAspAdiSa 1 1 1 1. 1 1 1 // 788 // 1 1 1 krameNa SoDazAnAmaSTAviMzatyuttarazatasya caturazItyadhi- 3 3 3 3 3 3 / 3 3 kazatatrayasya dvAdazottarazatapazcakasya paTpaJcAzadadhi- 256 128 / 64 / 32 / 16 / 8 / 4 / 2 kazatadvayasya ca bhAvAdyathoktaM mAnaM bhavatIti // paramANvAdyadhikArAdevedamAha-'ka'tyAdi, tatra dravyarUpaH paramANuvyaparamANuH-eko'NurvarNAdibhAvAnAmavivakSaNAt dravyatvasyaiva vivakSaNAditi, evaM kSetraparamANuH-AkAzapradezaH kAlaparamANuH samayaH bhAvaparamANuH-paramANureva varNAdibhAvAnAM prAdhAnyavivakSaNAt sarvajaghanyakAlatvAdiS, 'caubihe'tti eko'pi dravyaparamANurvivakSayA catuHsvabhAvaH 'acchenja'tti chedyaH-zastrAdinA latAdivattanniSedhAdacchedyaH 'abheja'tti bhedyaH-zUcyAdinA carmavattanniSedhAdabhedyaH 'aDajjhe'tti adAhyo'gninA sUkSmatvAt , ata evAgrAhyo hastAdinA, 'aNaddhe'tti samasaGkhyAvayavAbhAvAt 'amajhe'tti viSamasaGkhyAvayavAbhAvAt 'apaese'tti niraMzo'vayavAbhAvAt 'avibhAimetti avibhAgena | nivRtto'vibhAgima ekarUpa ityarthaH vibhAjayitumazakyo vetyrthH||viNshtitmshte paJcamaH // 20-5 // MERASACOCOM // 78 dain Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcame pudgalapariNAma uktaH, SaSThe tu pRthivyAdijIvapariNAmo'bhidhIyata ityevaMsambaddhasyAsyedamAdisUtrampuDhavikkAie NaM bhaMte ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe sakarappabhAe puDhavIe aMtarA samohae samohaNittA je bhavie sohamme kappe puDhavikAiyattAe uvavajittae se NaM bhaMte ! kiM puchi uvavajittA pacchA AhArejA puci | AhArittA pacchA uvavajjejjA ?, goyamA ! puviM vA uvavajittA evaM jahA sattarasamasae chaTTuDese jAva se teNaTeNaM goyamA ! evaM buccai puciM vA jAva uvavajejA navaraM tahiM saMpAuNejA imehiM AhAro bhannati sesaM taM ceva / puDhavikkAie NaM bhaMte ! imIse rayaNappabhAe sakkarappabhAe puDhavIe aMtarA samohae je bhavie IsANe kappe puDhavikAiyattAe uvavajittae evaM ceva evaM jAva IsIpanbhArAe uvvaaeyvo| puDhavikAie NaMbhaMte! sakkarappabhAe vAluyappabhAe puDhavIe aMtarA samohate sa02 je bhavie sohamme jAva IsipambhArAe evaM eteNa kameNaM jAva tamAe ahesattamAe ya puDhavIe aMtarA samohae samANe je bhavie uvavAeyatro / puDhavikAie || NaM bhaMte ! sohammIsANasaNaMkumAramAhiMdANa ya kappANaM aMtarA samohae sa02 je bhavie imIse rayaNappabhAe puDhavIe puDhavikkAiyattAe uvavajittae se NaM bhaMte ! purvi uvavajittA pacchA AhArejA sesaM taM ceva jAva se | teNaTeNaM jAva nnikkhevo| puDhavikkAie NaM bhaMte ! sohammIsANANaM saNaMkumAramAhiMdANa ya kappANaM aMtarA |samohae 2 je bhavie sakarappabhAe puDhavIe puDhavikAiyattAe uvavajittae evaM ceva evaM jAva ahesattamAe | uvavAeyabo, evaM saNaMkumAramAhiMdANaM baMbhalogassa kappassa aMtarA samohae samoha. 2 puNaravi jAva ahe RECASSACRANSACRECO For Personal & Private Use Only
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 789 // sattamAe uvavAeyabo evaM baMbhalogassa laMtagassa ya kappassa aMtarA samohae puNaravi jAva ahesattamAe, evaM laMtagassa mahAsukkassa kapparasa ya aMtarA samohae puNaravi jAva ahesattamAe, evaM mahAsukkasahassArassa ya | kapparasa aMtarA puNaravi jAva AhesattamAe, evaM sahassArassa ANayapANayakappANa aMtarA puNaravi jAva asattamAe, evaM ANayapANayANaM AraNaaccuyANa ya kappANaM aMtarA puNaravi jAva ahesattamAe, evaM AraNaccuyANaM gevejjavimANANa ya aMtarA jAva ahesattamAe, evaM gevejjavimANANaM aNuttara vimANANa ya aMtarA | puNaravi jAva asattamAe, evaM aNuttaravimANANaM IsIphabhArAe ya puNaravi jAva AhesattamAe uvavAeyo 1 / (sU0671) AukkAie NaM bhaMte ! imIse rayaNappabhAe sakarappabhAe puDhavIe aMtarA samohae samo0 2 je bhavie sohamme kappe AuTkAiyattAe uvavajittae sesaM jahA puDhavikAiyassa jAva se teNaTTeNaM evaM paDhamadoccANaM aMtarA samohae jAva IsIpanbhArAe uvavAeyabo evaM eeNaM kameNaM jAva tamAe ahesattamAe ya puDhavIe | aMtarA samohae samoha0 2 jAva IsIkanbhArAe uvavAeyatro AukkAiyattAe, AuyAe NaM bhaMte ! soha|mmIsANANaM saNakumAramAhiMdANa ya kappANaM aMtarA samohae samohaNittA je bhavie imIse rayaNappabhAe | puDhavIe ghaNodadhivalaesu AukAiyattAe uvavajjinttae sesaM taM caiva evaM eehiM ceva aMtarA samohao jAva asattamAe puDhavIe ghaNodadhivalaesu AukkAiyattAe uvavAeyatro evaM jAva aNuttaravimANANaM Isipa For Personal & Private Use Only 20 zatake uddezaH 6 pRthvyAdInAM pUrvapazcAdu tpAdAhArI sU 671. |672-673 // 789 //
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhArAe puDhavIe aMtarA samohae jAva ahe sattamAe ghaNodadhivalaesu uvavAeyo / (sU0 672 ) vAukkAie NaM bhaMte ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe sakkarappabhAe puDhavIe aMtarA samohae samohaNittA je bhavie sohamme kappe vAukkA iyattAe uvavajjittae evaM jahA sattarasamasa vAukkAiyauddesae tahA ihavi navaraM aMtaresu samohaNA neyavA sesaM taM caiva jAva aNuttaravimANANaM IsI panbhArAe ya puDhavIe aMtarA samohae samoha 0 2 je | bhavie ghaNavAyataNuvAe ghaNavAgataNuvAyavalaesu vAukkAiyattAe uvavajjittae sesaM taM caiva jAva se teNaTTeNaM jAva uvavajjejjA | sevaM bhaMte 2 ti // ( sUtraM 673 ) // 20 6 // 'puDhavI 'tyAdi, 'evaM jahA sattarasamasae chahudde se tti, anena ca yatsUcitaM tadidaM - 'putriM vA uvavajjittA pacchA AhArejjA pubiM vA AhArittA pacchA uvavajjeje'tyAdi, asya cAyamarthaH - yo gendukasaMnibhasamudghAtagAmI sa pUrva samutya - dyate-tatra gacchatItyarthaH pazcAdAhArayati - zarIraprAyogyAn pudgalAn gRhNAtItyarthaH ata ucyate- 'puSiM vA uvavajjittA pacchA AhArejja'tti, yaH punarIlikAsannibhasamudghAtagAmI sa pUrvamAhArayati - utpattikSetre pradezaprakSepaNenAhAraM gRhNAtIti tatsama| nantaraM ca prAktanazarIrasthapradezAnutpattikSetre saMharati ata ucyate- 'puSiM AhArittA pacchA uvavajjejja'tti // viMzatitamaza SaSThaH // 206 // vAcanAntarAbhiprAyeNa tu pRthivyabvAyuviSayatvAduddezakatrayamidamato'STamaH // 8 // CH 1 etadabhiprAyeNaiva pacavizatyadhikaikonaviMzatizatAnyuddezakAnAM tathA coddezakagAthAnusAreNa sarvA NoddezakadvayanyUnatAyAM na doSaH / For Personal & Private Use Only
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevI- yA vRttiH2 // 790 // SaSThoddezake pRthivyAdInAmAhAro nirUpitaH, sa ca karmaNo bandha eva bhavatIti saptame bandho nirUpyate, ityevaMsambaddha- 20 zatake syAsyedamAdisUtram uddezaH7 kavihe NaM bhaMte ! baMdhe pa0?, goyamA ! tivihe paM020-jIvappayogabaMdhe 1 aNaMtarapaogabaMdhe 2 paraMparabaMdhe jiivpryog3| neraiyANaM bhaMte ! kaivihe pa0 evaM ceva, evaM jAva vemANiyANaM / nANAvaraNijassa NaM bhaMte ! kammassa bandhAdi kaivihe baMdhe pa0?, goyamA ! tivihe baMdhe pa00-jIvappayogabaMdhe aNaMtarabaMdhe paraMparabaMdhe, neraiyANaM bhaMte ! su674 nANAvaraNijassa kammarasa kaivihe baMdhe pa0 evaM ceva jAva vemANiyANaM, evaM jAva aMtarAiyassa / NANAvaraNijjodayassa NaM bhaMte ! kammassa kaivihe baMdhe pa01, goyamA ! tivihe baMdhe paM0 evaM ceva evaM neraiyANavi evaM jAva vemANiyANaM, evaM jAva aMtarAiudayassa, itthIvedassa NaM bhaMte ! kaivihe baMdhe pa01, goyamA ! tivihe | baMdhe pa0, evaM ceva, asurakumArANaM bhaMte ! itthIvedassa kativihe baMdhe pa0 1, go ! tivihe baMdhe pa0 evaM ceva evaM jAva vemANiyANaM, navaraM jassa ithivedo atthi, evaM purisavedassavi evaM napuMsagave0 jAva vemANiyANaM, navaraM jassa jo atthi vedo, daMsaNamohaNijassa NaM bhaMte! kammassa kaivihe baM, evaM ceva niraMtaraM jAva vemA0, evaM carittamohaNijassavi jAva vemANiyANaM, evaM eeNaM kameNaM orAliyasarIrassa jAva kammagasarIrassa AhArasanAe jAva pariggahasa0 kaNhalesAe jAva mukkalesAe sammadiTThIe micchAdiTThIe sammAmicchAdi // 790 // hIe AbhiNibohiyaNANassa jAva kevalanANassa maiannANassa suyaannANassa vibhaMganANassa evaM Abhi For Personal & Private Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ | Nibo0 NANavisayassa bhaMte ! kaivihe baM0 pa0 ? jAva kevalanANavisayassa maiannANavisayassa suyaannA| Navisayassa vibhaMgaNANavisa0 eesiM savesiM padANaM tivihe baMdhe pa0 save'vete caudhIsaM daMDagA bhA0 navaraM jANiyAM jassa jai atthi jAva vemANi0 bhaMte ! vibhaMgaNANavisayassa kaivi0 baMdhe pa0, goyamA ! tivihe baMdhe pa0 - jIvappayogabaMdhe aNaMtarabaMdhe paraMparabaMdhe, sevaM bhaMte ! 2 jAva viharati // ( sUtraM 674 ) / / 2087 // 'kati 'mityAdi, 'jIvappaogabaMdhe'tti jIvasya prayogeNa - manaHprabhRtivyApAreNa bandhaH - karmmapudgalAnAmAtma| pradezeSu saMzleSo baddhaspRSTAdibhAva karaNaM jIvaprayogabandhaH, 'anaMtarabaMdhe 'tti yeSAM pudgalAnAM baddhAnAM satAmanantaraH samayo varttate teSAmanantarabandha ucyate, yeSAM tu baddhAnAM dvitIyAdiH samayo varttate teSAM paramparabandha iti, 'NANAvaraNijodayassa'tti 'jJAnAvaraNIyodayasya' jJAnAvaraNIyodayarUpasya karmmaNa udayaprAptajJAnAvaraNIyakarmmaNa ityarthaH, asya ca bandho bhUtabhAvApekSayeti, athavA jJAnAvaraNIyatayodayo yasya karmaNastattathA, jJAnAvaraNAdikarma hi kiJcijjJAnAdyAvArakatayA vipAkato vedyate kiJcitpradezata evetyudayena vizeSitaM karmma, athavA jJAnAvaraNIyodaye yadvadhyate vedyate vA tajjJAnAvaraNIyodayameva tasyeti, evamanyatrApi / 'sammaddidvIpa' ityAdi, nanu 'sammaddiTThI tyAdau kathaM bandho dRSTijJAnAjJAnAnAmapaugalikatvAt ?, atrocyate, neha bandhazabdena karmmapudgalAnAM bandho vivakSitaH kintu sambandhamAtraM tacca jIvasya dRSTyAdibhirddhamaiH sahAstyeva, jIvaprayogabandhAdivyapadezyatvaM ca tasya jIvavIryaprabhavatvAt ata evAbhinibodhikajJAnaviSayasyetyAdyapi niravadyaM jJAnasya jJeyena saha sambandhavivakSaNAditi, iha saGgrahagAthe- "jIvappaogabaMdhe aNaMtaraparaMpare ca boddhabe 8 / pagaDI 8 udae 8 vee 3 For Personal & Private Use Only
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmAkarmabhU vyAkhyA- dasaNamohe caritte ya // 1 // orAliyaveuSiya AhAragateyakammae ceva / sannA 4 lessA 6 diTThI 3 NANA 5 NANesu 3 20 zatake prajJaptiH || tavisae 8 // 2 // " ||viNshtitmshte sptmH||20-7|| | uddezaH abhayadevIyA vRttiH2/ saptame bandha uktastadvibhAgazca karmabhUmiSu tIrthakaraiH prarUpyata iti karmabhUmyAdikamaSTame prarUpyate ityevaMsambaddhasyAsye miSukAlaH vrtaaniji||79|| damAdisUtram nAntaraM pUrva kaha bhaMte ! kammabhUmIo pa0?, goyamA ! pannarasa kammabhUmIo pa00-paMca bharahAI paMca eravayAI gataM tIrthaM paMca mahAvidehAI, kati NaM bhaMte ! akammabhUmIo pa01, go! tIsaM akammabhUmIo pa0 taM0-paMca hemava pravacanaM sU yAiM paMca heranavayAI paMca harivAsAiM paMca rammagavAsAiM paMca devakurAI paMca uttarakurAiM, eyAsu NaM bhaMte ! 675-682 tIsAsu akammabhUmIsu asthi ussappiNIti vA osappiNIti vA?, No tiNaDhe samaDhe, eemu NaM bhaMte ! paMcasu |bharahesu paMcasu eravaema asthi ussappiNIti vA osappiNIti vA ?, haMtA asthi, eesuNaM paMcasu mahAvidehesu0, Nevatthi ussappiNI nevatthi osappiNI avaTTie NaM tattha kAle pa0 smnnaauso|| (sUtraM 675) eesu NaM bhaMte ! paMcasu mahAvidehesu arihaMtA bhagavaMto paMcamahatvaiyaM sapaDikkamaNaM dhamma pannavayaMti !, No // 79 // IN||tiNaDhe samaDhe, eesuNaM bhaMte ! paMcasu bharahesu paMcasu eravaesu puracchimapaJcacchimagA duve arihaMtA bhagavaMto|| kA paMcamahatvaiyaM paMcANuvaiyaM sapaDikkamaNaM dhamma pannavayaMti avasesA NaM arihaMtA bhagavaMto cAujjAmaM dharma panna-|| SASSESSORAGAISRAS For Personal & Private Use Only
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 vayaMti, eesu NaM paMcasu mahAvidehesu arahaMtA bhagavaMto cAujAmaM dhamma pannavayaMti / jaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve | bhArahe vAse imIse osappiNIe kati titthagarA pannattA, goyamA! cauvIsaM titthagarA pannattA, taMjahAusabhamajiyasaMbhava abhinaMdaNaM ca sumanisuppabhasupAsasasipupphadaMtasIyalasejaMsavAsapujaM ca vimalaaNaMtadhammasaMtikuMthuaramallimuNisubbayanaminemipAsavaddhamANA 24 / (sUtraM 676) eesi NaM bhaMte ! cauvIsAe titthagarANaM kati jiNaMtarA pa0 1, goyamA! tevIsaM jiNaMtarA pAeesi NaM bhaMte ! tevIsAe jiNaMtaresu kassa kahiM kAliyasuyassa vocchede paM0 1, go ! eesu NaM tevIsAe jiNaMtaresu purimapacchimaesu aTThasu 2 jiNaMtaresu ettha NaM kAliyasuyassa avocchede pa0 majjhimaesu sattasu jiNaMtaresu ettha zaMkAliyasuyassa vocchede pa0,saccatthavi NaM vocchinne diTThivAe // (sUtraM 677) jaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve bhArahe vAse imIse osappiNIe devANuppiyANaM kevatiyaM kAlaM putvagae aNusajjissati ?, goyamA! jaMbuddIveNaM dIve bhArahe vAse imIse ussappiNIe mamaMegaM vAsasahassaM putvagae aNusajjissati, jahA NaM bhaMte!jaMbuddIve 2 bhArahe vAse imIse osappiNIe devAdANuppiyANaM egaM vAsasahassaM putvagae aNusajissai tahA NaM bhaMte ! jaMbuddIve 2 bhArahe vAse imIse osappi-|| NIe avasesANaM titthagarANaM kevatiyaM kAlaM putvagae aNusajjitthA ?, goyamA ! atthegatiyANaM saMkhenaM kAlaM | atthegaiyANaM asaMkhenaM kaalN| (sUtraM 678) jaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve bhArahe vAse imIse osappiNIe devANuppiyANaM kevatiyaM kAlaM titthe aNusajjissati ?, goyamA ! jaMbuddIve 2 bhArahe vAse imIse osappi Jan Education International For Personal & Private Use Only
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 792 // NIe mamaM egavIsaM vAsasahassAiM titthe aNusajjissati (sUtraM 679 ) jahA NaM bhaMte ! jaMbuddIve 2 bhArahe vAse | imIse osappiNIe devANuppiyANaM ekkavIsaM vAsasahassAiM titthaM aNusijjassati tahA NaM bhaMte jaMbuddIve 2 | bhArahe vAse AgamessANaM carimatitthagarassa kevatiyaM kAlaM titthe aNusajjissati ?, goyamA ! jAvatie NaM usabhassa arahao kosaliyassa jiNapariyAe evaiyAI saMkhejjAI AgamessANaM carimatitthagarassa titthe aNusajjissati // ( sUtraM 680 ) // titthaM bhaMte ! titthaM titthagare titthaM ?, goyamA ! arahA tAva niyamaM titthakare titthaM puNa cAuvannAnne samaNasaMgho, taM0-samaNA samaNIo sAvayA sAviyAo // ( sUtraM 681 ) | pavayaNaM bhaMte ! pavayaNaM pAvayaNI pavayaNaM ?, goyamA ! arahA tAva niyamaM pAvayaNI pavayaNaM puNa dubAlasaMge | gaNipiDage taM0 - AyAro jAva diTTivAo // je ime bhaMte ! uggA bhogA rAinnA ikkhAgA nAyA koravA ee NaM assi ghamme ogAhaMti assi 2 aTThavihaM kammarayamalaM pavArheti pavA0 tao pacchA sijjhati jAva aMtaM kareMti ?, haMtA goyamA ! je ime uggA bhogA taM caiva jAva aMtaM kareMti, atthegayA annayaresu devaloesa | devattAe uvavattAro bhavaMti / kaivihA NaM bhaMte ! devaloyA paM ?, goyamA ! caucihA devaloyA paM0 taM0-bhavaNavAsI vANamaMtarA notisiyA vemANiyA / sevaM bhaMte 2 ti // ( sUtraM 682 ) // 20-8 // 'kai 'mityAdi, 'kassa kahiM kAliya suyassa vocchee pannatte'tti kasya jinasya sambandhinaH kasmin jinAntarekayorjinayorantare 'kAlikazrutasya' ekAdazAGgIrUpasya vyavacchedaH prajJaptaH ? iti praznaH, uttaraM tu 'eesi NamityAdi, For Personal & Private Use Only 20 zatake uddezaH 8 karmAkarmabhUmiSu kAlaH vratAniji nAntaraM pUrva gataM tIrtha pravacanaM sU 675-682 // 792 //
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ | iha ca kAlikasya vyavacchede'pi pRSThe yadapRSTasyAvyavacchedasyAbhidhAnaM tadvipakSajJApane sati vivakSitArthabodhanaM sukaraM bhavatIti| kRtvA kRtamiti, 'majjhimaesa sattasu'tti anena 'kassa kahiM' ityasyottaramavaseyaM, tathAhi 'madhyameSu saptasu' ityukte suvidhijinatIrthasya suvidhizItalajinayorantare vyavacchedo babhUva, tadvyavacchedakAlazca palyopamacaturbhAgaH, evamanye'pi SaDU jinAH SaT ca jinAntarANi vAcyAni, kevalaM vyavacchedakAlaH saptasva pyevamavaseyaH - " caubhAgo 1 cabhAgo 2 tinni ya | caubhAga 3 paliyamegaM ca 4 / tinneva ya ca ubhAgA 5 cautthabhAgo ya 6 caubhAgo 7 // 1 // " iti [ caturthabhAgazcaturthabhAgastrayazcaturbhAgAH palyamekaM trayazcaturbhAgAzcaturbhAgazcaturthabhAgastIrthavyucchedaH // 1 // ] 'ettha NaM'ti 'eteSu' prajJApa kenopada| yamAneSu jinAntareSu kAlikazrutasya vyavacchedaH prajJaptaH, dRSTivAdApekSayA tvAha - 'savatthavi NaM vocchinne diTTivAe'tti | 'sarvatrApi' sarveSvapi jinAntareSu na kevalaM saptasveva kvacit kiyantamapi kAlaM vyavacchinno dRSTivAda iti // vyavacchedAdhi| kArAdevedamAha - 'jaMbuddIve Na' mityAdi, 'devANuppiyANaM' ti yuSmAkaM sambandhi 'atthegaiyANaM saMkhejaM kAlaM ti pazcAnupUrvyA pArzvanAthAdInAM saGkhyAtaM kAlaM 'atthegaiyANaM asaMkhejaM kAlaM ti RSabhAdInAm / 'AgamessANaM'ti AgamiSyatAM - bhaviSyatAM mahApadmAdInAM jinAnAM 'kosaliyassa'tti kozaladeze jAtasya 'jiNapariyAe 'tti kevaliparyAyaH sa ca varSasahasranyUnaM pUrvalakSamiti // tIrthaprastAvAdidamAha - 'titthaM bhaMte !' ityAdi, 'tIrtha' saGgharUpaM bhadanta ! 'titthaM ti tIrthazabdavAcyaM uta tIrthakara H 'tIrtha' tIrthazabdavAcyaH ? iti praznaH, atrottaram - 'arhan' tIrthakarastAvat 'tIrthaGkaraH' tIrthapravarttayitA na tu tIrtha, tIrtha punaH 'cAuvannAine samaNasaMghetti catvAro varNA yatra sa caturvarNaH sa cAsAvAkIrNazca - For Personal & Private Use Only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 793 // kSamAdiguNairvyAptazcaturvarNAkIrNaH, kvacit 'cAuvanne samaNasaMghetti paThyate tacca vyaktameveti // uktAnusAryavAha - 'pavayaNaM bhaMte !' ityAdi, prakarSeNocyate'bhidheyamaneneti pravacanam - Agamastad bhadanta ! 'pravacanaM' pravacanazabdavAcyaM kAkvA'dhyetavyam uta 'pravacanI' pravacanapraNetA jinaH pravacanaM, dIrghatA ca prAkRtatvAt // prAk zramaNAdisaGgha ityuktaM zramaNAMzcogrAdikulotpannA bhavanti te ca prAyaH siddhyantIti darzayannAha - 'je ime' ityAdi, 'assi dhamme' tti asminnairgranthe dharme iti // viMzatitamazate'STamaH // 20-8 // IGNO aSTamodezakasyAnte devA uktAste cAkAzacAriNa ityAkAzacAridravyadevA navame prarUpyante ityevaMsambaddhasyAsye| damAdisUtram - kaivihANaM bhaMte ! cAraNA pannattA 2, goyamA ! duvihA cAraNA paM0 taM0 - vijjAcAraNA ya jaMghAcAraNA ya, se keNaTTeNaM bhaMte ! evaM buccai vijJAcAraNA vi0 1, goyamA ! tassa NaM chachaTTeNaM anikkhitteNaM tavokammeNaM | vijjA uttaraguNaladdhiM khamamANassa vijAcAraNaladdhInAmaM laDI samuppajjai, se teNadveNaM jAva vijjAcAra0, vijjJAcAraNassa NaM bhaMte ! kahaM sIhA gatI kahaM sIhe gativisae pa0 1, goyamA ! ayannaM jaMbuddIve 2 jAva kiMcivisesAhie parikkheveNaM deve NaM mahaDIe jAva mahesakkhe jAva iNAmevattikaTTu kevalakappaM jaMbuddIvaM 2 tihiM accharAnivAehiM tikkhutto aNupariyaTTittA NaM havamAgacchejjA, vijJAcAraNassa NaM goyamA ! tahA For Personal & Private Use Only 20 zatake uddezaH 9 jaGghAvidyA cAraNAH sR 683-684 // 793 //
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ sIhA gatI tahA sIhe gativisae pa0 / vijAcAraNassa NaM bhaMte ! tiriyaM kevatiyaM gativisae pa01, go! se NaM io egeNaM uppAeNaM mANusuttare pavae samosaraNaM kareti mANu02 tahiM ceiyAI vaMdati tahiM 2 biti| eNaM upAeNaM naMdIsaravare dIve samosaraNaM kareti naMdIsa02 tahiM ceiyAI vaMdati tahiM0 2 tao paDiniyabhattati 2 ihamAgacchai 2 iha ceiyAiM vaMdati / vijAcAraNassa NaM go ! tiriyaM evatie gativisae pa0, vijAcAraNassa NaM bhaMte ! uDe kevatie gativisae pa0, goyamA ! se jaM io egeNaM uppAeNaM naMdaNavaNe samosaraNaM karei naMda02 tahiM ceiyAI vaMdati tahiM02 bitieNaM uppAeNaM paMDagavaNe samosaraNaM karei paMDaga02 tahiM ceiyAI vaMdai tahiM cehayAI vaM0 2 tao paDiniyattati tao0 2 ihamAgacchai ihamA0 2 ihaM| ceiyAiM vaM0 2 vijAcAraNassa NaM goyamA ! urdu evatie gativisae pa0, se NaM tassa ThANassa aNAloiyapa|DikaMte kAlaM kareti natthi tassa ArAhaNA, se NaM tassa ThANassa AloiyapaDikate kAlaM kareti asthi tassa ArAhaNA (sUtraM 683) / se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai jaMghAcAraNe 21, goyamA ! tassa NaM aTThamaMaTThameNaM anikkhitteNaM tavokammeNaM appANaM bhAvemANassa jaMghAcAraNaladdhI nAma laddhI samuppajati, se teNaTeNaM jAva jaMghAcAraNe 2, jaMghAcAraNassa NaM bhaMte ! kahaM sIhA gati kahaM sIhe gativisae pa.?, goyamA ! ayannaM jaMbuddIve 2 evaM jaheva vijAcAraNassa navaraM tisattakhutto aNupariyahitANaM havamAgacchejjA jaMghAcAraNassa NaM goyamA ! tahA sIhA gatI tahA sIhe gativisae pa0 sesaM taM ceva / jaMghAcAraNassa NaM bhaMte ! tiriyaM keva meNaM apANI bhaMte ! evaM bucara ThANassa AloiyaseNaM tassa ThANasa ihamA0 2 haha / For Personal & Private Use Only
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- tie gativisae pa01, goyamA ! se NaM io egeNaM uppAeNaM ruyagavare dIve samosaraNaM kareti ruyaga02 20 zatake prajJaptiH tahiM ceiyAI vaMdai tahiM ce02 tao paDiniyattamANe bitieNaM upAeNaM naMdIsaravaradIve samosaraNaM kareti uddezaH 9 abhayadevI- naMdI0 2 tahiM ceiyAI vaMdai tahiM ceiyAiM vaM 2 ihamAgacchaha 2 ihaM ceiyAI vaMdai, jaMghAcAraNassa NaM jaGghAvidyA yA vRttiH2 goyamA! tiriyaM evatie gaivisae pN0| jaMghAcAraNassa NaM bhaMte ! urdu kevatie gativisae pannatte?, goyamA! cAraNAH sU // 794 // seNaM io egeNaM uppAeNaM paMDagavaNe samosaraNaM kareti samo0 2 tahiM ceiyAiM vaMdati tahiM ce02 tato paDi- saNa iA egaNa uppAraNa par3agavaNa sa 683-684 niyattamANe vitieNaM uppAeNaM naMdaNavaNe samosaraNaM kareti naMdaNavaNe 2 tahiM ceiyAI vaMdati tahiM 2 iha Agacchai 2iha ceiyAI vaMdati, jaMghAcAraNassa NaMgoyamA! uhUM evatie gativisae paM0, seNaM tassa ThANamsa |aNAloiyapaDikaMte kAlaM karei natthi tassa ArAhaNA se NaM tassa ThANassa AloiyapaDikate kAlaM kareti | atthi tassa ArAhaNA, sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! jAva viharai // (sUtraM 684) // 20-9 // | 'kai Na'mityAdi, tatra caraNaM-gamanamatizayavadAkAze eSAmastIti cAraNAH 'vijAcAraNa'tti vidyA-zrutaM tacca pUrvagataM hai tatkRtopakArAzcAraNA vidyAcAraNAH, 'jaMghAcAraNa'tti javAnyApArakRtopakArAzcAraNA jaGghAcAraNAH, ihArthe gAthA:-"aisayacaraNasamatthA jaMghAvijAhiM cAraNA munno| jaMghAhiM jAi paDhamo nissaM kAuM ravikarevi // 1 // eguppAeNa tao ruyaga // 794 // 4 varaMmi u tao pddiniytto| bIeNaM naMdIsaramihaM tao ei taieNaM // 2 // paDhameNaM paMDagavaNaM bIuppAraNa NaMdaNaM eDa / taiuppAeNa tao iha jaMghAcAraNo ei // 3 // paDhameNa mANusottaranagaM sa naMdissaraM biIeNaM / ei tao taieNaM kayace SASARAMANAS SAGARG245 For Personal & Private Use Only
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ iyavaMdaNo ihayaM // 4 // paDhameNa naMdaNavaNaM bIuppAeNa paMDagavaNaMmi / ei ihaM taieNaM jo vijAcAraNo hoi // 5 // " [atizayena caraNasamarthA jaGghAvidyAbhyAM cAraNA munayaH / jaGghAbhyAM yAti prathamo nizrIkRtya ravikarAnapi // 1 // ekotpAdena tato rucakavaraM tataH pratinivRtto dvitIyena nandIzvaramiha tata Agacchati tRtIyena // 2 // prathamena paNDakavanaM dvitIyotpAdena nandanameti tRtIyotpAdena tata ihAyAti javAcAraNaH // 3 // prathamena mAnuSottaranagaM dvitIyena nandIzvaraM sa eti / tatastRtIyenehati kRtcaityvndnH||4|| prathamena nandanavanaM dvitIyotpAdana paNDakavanam / etIha tRtIyena yo | vidyAcAraNo bhavati // 5 // ] iti / 'tassa NaM'ti yo vidyAcAraNo bhaviSyati tasya SaSThaMSaSThena tapaHkarmaNA vidyayA ca-pUrvagatazrutavizeSarUpayA karaNabhUtayA 'uttaraguNaladdhiMti uttaraguNAH-piNDavizuddhyAdayasteSu ceha prakramAttapo gRhyate tatazca. 'uttaraguNalabdhi' tapolabdhi 'kSamamANasya' adhisahamAnasya tapaH kurvata ityrthH| kahaM sIhA gai'tti kIdRzI zIghrA 'gatiH' gamanakriyA 'kahaM sIhe gaivisae'tti kIdRzaH zIghro gativiSayaH, zIghratvena tadviSayo'pyupacArAt zIghra uktaH, 'gativiSayaH' gatigocaraH ?, gamanAbhAve'pi zIghragatigocarabhUtaM kSetraM kim ? ityarthaH, "ayanna'mityAdi, ayaMjambUdvIpa evaMbhUto bhavati tatazca deve NamityAdi 'hatvamAgacchejA' ityatra yathA zIghrA'sya devasya gatirityayaM vAkyazeSo dRzyaH, 'se NaM tassa ThANasse'tyAdi, ayamatra bhAvAthaH-labdhyupajIvanaM kila pramAdastatra cAsevite anAlocite na bhavati cAritrasyArAdhanA, tadvirAdhakazca na labhate cAritrArAdhanAphalamiti, yaccehoktaM vidyAcAraNasya gamanamutpAdadvayena | AgamanaM caikena jaDAcAraNasya tu gamanamekenAgamanaM ca dvayeneti tallabdhisvabhAvAt , anye tvAhuH-vidyAcAraNasyAgamanakAle For Personal & Private Use Only
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA-1 vidyA'bhyastatarA bhavatItyekenAgamanaM gamane tu na tatheti dvAbhyAM, jaGghAcAraNasya tu labdhirupajIvyamAnA'lpasAmarthyA bhavatI-|| 20 zatake prajJaptiH tyAgamanaM dvAbhyAM gamanaM tvekenaiveti // viMzatitamazate navamaH // 20-9 // uddezaH 10 abhayadevI sopakrametayA vRttiH2 navamoddezake cAraNA uktAste ca sopakramAyuSa itare ca saMbhavantIti dazame sopakramAditayA jIvA nirUpyanta itye | rA Atmo pakramotpA. // 795 // |vaMsambandhasyAsyedamAdisUtram dAdi sU | jIvA NaM bhaMte ! kiM sovakamAuyA niruvakamAuyA?, goyamA ! jIvA sovakamAuyAvi niruvakkamAuyAvi, 685-686 || neraiyA NaM pucchA, goyamA ! neraiyA no sovakkamAuyA niruvakkamAuyA, evaM jAva tha0, puDhavikkAiyA jahA || jIvA, evaM jAva maNussA, vANamaM0 joisi0 vemA0 jahA neraiyA // (sUtraM 685) // jIvA 'mityAdi, 'sovakamAuya'tti upakramaNamupakramaH-aprAptakAlasyAyuSo nirjaraNaM tena saha yattatsopakramaM tadevaM8 vidhamAyuryeSAM te tathA tadviparItAstu nirupakramAyuSaH, iha gAthe-"devA neraiyAvi ya asaMkhavAsAuyA ya tirimaNuyA / | uttamapurisA ya tahA carimasarIrA niruvakamA // 1 // sesA saMsAratthA haveja sovakkamAu iyare ya / sovakkamaniruvakkamabheo bhaNio samAseNaM // 2 // " [devA nairayikA api cAsaGkhyavarSAyuSazca tiryagmanujA uttamapuruSAzca tathA caramazarIrAzca // 795 // nirupakramAH // 1 // zeSAH saMsArasthA bhaveyuH sopakramAyuSa itare ca sopakramanirupakramabhedo bhaNitaH samAsena // 2 // ]] upakramAdhikArAdevedamAha For Personal & Private Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ neraiyA NaM bhaMte ! kiM AovakkameNaM uvavajaMti parovakkameNaM uvava0 niruvakameNaM uvavajaMti ?, goyamA !! AovakkameNavi uvava0 parovakkameNavi uvavajaMti niruvakkameNavi uvavajaMti evaM jAva vemANiyANaM / neraha-2 yA NaM bhaMte ! kiM AovakkameNaM uvavaTuMti parovakkameNaM uvavahRti niruvakkameNaM uvavaTuMti ?, goyamA! no AovakkameNaM ubaddati no parovakkameNaM uvava. niruvakkameNaM ucvati, evaM jAva thaNiyakumArA, puDhavikAiyA jAva maNussA tisu ucca0, sesA jahA nerai0 navaraM joisiyavemANiyA cayaMti // neraiyA NaM bhaMte ! kiM Ai-| hIe uvava0 pariDDIe uvava01, goyamA! AiDDIe uvava0 no pariDDIe uva0 evaM jAva vemANiyANaM / neraiyA NaM 8 bhaMte ! kiM AiDIe uvavai pariDIe uvavadRi ?, goyamA ! AiDIe ucca0 no pariDDIe uva0 evaM jAva|| vemANi, navaraM joisiyavemANi0 cayaMtIti abhilAvo / nera0 bhaMte ! kiM AyakammuNA uvavajaMti ? go! | AyakammuNA uvava0 parakammuNA uvava0? go!AyakammuNA uvava0 no parakammuNA uvava0 evaM jAva vemANi0, evaM uccaTaNAdaMDaovi / neraiyA NaM bhaMte ! kiM AyappaogeNaM uvavajaha parappaogeNaM uvava0 1, goyamA ! AyappaogeNaM uva0 no parappayogeNaM u0 evaM jAva vemANi, evaM ubaTTaNAdaMDaovi ( sUtraM 686) // 'neraie'ityAdi, 'AovakkameNaM uvavajaMtitti AtmanA-svayamevAyuSa upakrama Atmopakramastena mRtveti zeSaH utpa-13 dyante nArakAH yathA zreNikaH, 'paropakrameNa' parakRtamaraNena yathA kUNikaH, 'nirupakramaNa' upakramaNAbhAvena yathA kAlazaukarikaH yataH sopakramAyuSkA itare ca tatrotpadyanta iti utpAdodvartanA'dhikArAdidamAha- 'neraie'ityAdi, SAGARCASSESAMACHAR Jain Education Inter nal For Personal & Private Use Only
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ SH 20 zatake uddezaH 10 katisaMci. tAdi sU 687 vyAkhyA- 'AiDIe'tti nezvarAdiprabhAveNetyarthaH 'AyakammuNatti AtmakRtakarmaNA-jJAnAvaraNAdinA 'AyappaogeNaM ti Atma prajJaptiH vyApAreNa // utpAdAdhikArAdidamAhaabhayadevI | neraiyA NaM bhaMte / kiM katisaMciyA akatisaMciyA avattagasaMciyA ?, goyamA ! neraiyA katisaMciyAvi yA vRttiH2 hai akatisaMciyAvi avattagasaMciyAvi, se keNa jAva azvattagasaMcayA ?, goyamA! je NaM neraiyA saMkhenjaeNaM // 796 // kA pavesaNaeNaM pavisaMti te NaM neraiyA katisaMciyA je Na neraiyA asaMkhejaeNaM pavesaeNaM pavisaMti te NaM neraiyA akatisaMciyA, je NaM neraiyA ekkaeNaM pavesaeNaM pavisaMti te NaM neraDyA avattagasaMciyA, se teNa?NaM goyamA ! jAva avattagasaMciyAvi, evaM jAva thaNiya0, puDhavikkAiyANaM pucchA, goyamA ! puDhavikAiyA no | kaisaMciyA akaisaMciyA no avattagasaM0, se keNaTeNaM evaM vuccai jAva no abattagasaMciyA ?, goyamA ! puDhavikAiyA asaMkhejaeNaM pavesaNaeNaM pavisaMti se teNaTeNaM jAva no azvattagasaMcayA, evaM jAva vaNassa0, diyA jAva vemANika jahA neraiyA, siddhA NaM pucchA, goyamA ! siddhA katisaMciyA no akatisaMcayA avattagasaM|ciyAvi, se keNaDhe jAva avattagasaMciyAvi?, gojeNaM siddhA saMkhenjaeNaM pavesaNaeNaM pavisaMti te NaM | siddhA katisaMciyA je NaM siddhA ekaeNaM pavesaNaeNaM pavisaMti te NaM siddhA azvattagasaMciyA, se teNaTeNaM jAva avttgsNciyaavi||eesinnN bhaMte ! nerai0 katisaMciyANaM akatisaMciyANaM avattagasaMciyANa ya kayare 2 jAva visesA0 1, goyamA ! savatthovA neraiyA azvattagasaMciyA katisaMciyA saMkhenaguNA akatisaMciyA ALSOURCESSESSION // 79 // For Personal & Private Use Only www.iainelibrary.org
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ asaM0 evaM egiMdiyavajANaM jAva vemANiyANaM appAbahugaM, egiMdiyANaM natthi appAbahugaM / eesi NaM bhaMte ! siddhANaM katisaMciyANaM avattagasaMciyANa ya kayare 2 jAva visesAhiyA vA ?, go0 ! saGghatthovA siddhA katisaMciyA avattagasaMciyA saMkhejaguNA // neraiyANaM bhaMte / kiM chakkasamajjiyA 1 nochakkasamajjiyA 2 chakkeNa ya | nochakkeNa ya samajjiyA 3 chakehi ya samajjiyA 4 chakehi ya nochakkeNa ya samajjiyA 51, goyamA ! neraiyA chakkasamajjiyAvi 1 nochakkasamajjiyAvi 2 chakkeNa ya nochakkeNa ya samajjiyAvi 3 chakehi ya samajjiyAvi 4 chakkehi ya nochakkeNa ya samajjiyAvi 5, se keNadveNaM bhaMte ! evaM buccai neraiyA chakkasamajjiyAvi jAva chakkehi ya | nochakkeNa va samajjiyAvi ?, goyamA ! je NaM neraiyA chakkaeNaM pavesaNaeNaM pavisaMti te NaM neraiyA chakkasamajiyA 1 je NaM neraiyA jahanneNaM ekkeNa vA dohiM vA tIhiM vA ukkoseNaM paMcaeNaM pavesaNaeNaM pavisaMti te NaM | neraiyA nochakkasamajjiyA 2 jeNaM neraiyA egeNaM chakkaeNaM anneNa ya jahaneNaM ekkeNa vA dohiM vA tIhiM vA ukko| seNaM paMcaeNaM pavesaNa eNaM pavisaMti te NaM nerajhyA chakkeNa ya nochakkeNa ya samajiyA 3 je NaM neraiyA gehiM chakkehiM pavesaNaeNaM pavisaMti te NaM neraiyA chakkehiM samajjiyA 4 je NaM neraiyA NegehiM chakkehiM aNNeNa ya jaha| neNaM ekkeNa vA dohiM vA tIhiM vA ukkoseNaM paMcaeNaM pavesaNaeNaM pavisaMti te NaM nerajhyA chakkehi ya nochakkeNa ya samajjiyA 5 se NaM taM caiva jAva samajjiyAvi, evaM jAva thaNiyakumArA / puDhavikAiyANaM pucchA, goyamA ! puDhavikAiyA no chakkasamajjiyA 1 no nochakkasamajjiyA 2 nochakkeNa ya samaMjiyA 3 chakkehiM samajji For Personal & Private Use Only
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 797 // yAvi 4 chakehi ya nochakkeNa ya samajiyAvi 5, se keNaTTeNaM jAva samajjiyAvi ?, goyamA ! je NaM puDhavikAiyA gehiM chakkaehiM pavesaNagaM pavisaMti te NaM puDhavikAiyA chakkehiM samajjiyA je NaM puDhavikAiyA NegehiM chakka - ehi ya atreNa ya jahaneNaM ekkeNa vA dohiM vA tIhiM vA ukkoseNaM paMcaeNaM pavesaNaeNaM pavisaMti te NaM puDhavi| kAiyA chakkehi ya nochakkeNa ya samajjiyA, se teNadveNaM jAva samajjiyAvi, evaM jAva vaNassaikAiyAvi, beMdiyA jAva vaimANiyA, siddhA jahA neraiyA / eesi NaM bhaMte ! neraiyANaM chakkasamajjiyANaM nochakkasamaji| yANaM chakkeNa ya nochakkeNa ya samajjiyANaM chakkehi ya samajjiyANaM chakkehiya nochakkeNa ya samajjiyANaM kayare 2 jAva visesAhiyA vA ?, goyamA ! savatthovA neraiyA chakkasamajiyA nochakkasa majjiyA saMkhejjaguNA chakkeNa ya nochakkeNa ya samajjiyA saMkhejjaguNA chakkehi ya samajjiyA asaMkhejjaguNA chakkehi ya nochakkeNa ya samajjiyA saMkhejjaguNA | evaM jJAva dhaNiyakumArA / eesi NaM bhaMte ! puDhavikAiyANaM chakkehiM samajiyANaM chakkehi ya nochakkeNa ya sama |jjiyANaM kayare 2 jAva visesAhiyA vA ?, goyamA ! savatthovA puDhavikAiyAM chakkehiM samajjiyA chakkehi ya nochakkeNa ya samajjiyA saMkhejjaguNA evaM jAva vaNassaikAiyANaM, beiMdriyANaM jAva vemANiyANaM jahA nerahayANaM / eesi NaM bhaMte ! siddhANaM chakkasamajjiyANaM nochakkasamajjiyANaM jAva chakkehi ya nochakkeNa ya samajji - | yANa ya kayare 2 jAva visesAhiyA vA ?, goyamA ! savatthovA siddhA chakkehi ya nochakkeNa ya samajjiyA chakkehiM samajjiyA saMkhejjaguNA chakkeNa ya nochakkeNa ya samajiyA saMkhejjaguNA chakkasamajjiyA saMkhejjaguNA no For Personal & Private Use Only 20 zatake uddezaH 10 katisaMci tAdi sU 687 // 797 //
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ chakkasamajiyA saMkhenaguNA / neraiyA NaM bhaMte ! kiM bArasasamajjiyA 1 nobArasamajiyA 2 bArasaeNa ya nobArasaeNa ya samanjiyA 3 bArasaehiM samajjiyA 4 bArasaehiM nobArasaeNa ya samajiyAvi 51,goyamA ! neratiyA bArasasamanjiyAvi jAva bArasaehi ya samanjiyAvi, se keNaTeNaM jAva samajjiyAvi?, goyamA! je NaM neraiyA bArasaeNaM pavesaNaeNaM pavisaMti te NaM neraiyA bArasasamajiyA 1 jeNaM neraiyA jahanneNaM ekkeNa vA dohiM vA tIhiM vA ukkoseNaM ekArasaeNaM pavesaNaeNaM pavisaMti te NaM neraiyA nobArasasamajiyA 2 je nANaM neraiyA bArasaraNaM anneNa ya jahanneNaM ekkeNa vA dohiM vA tIhiM vA ukkoseNaM ekkArasaeNaM pavesaNaeNaM pavi saMti te NaM neraiyA bArasaeNa ya nobArasaraNa ya samanjiyA 3 jeNaM neraiyA NegehiM bArasaehiM pavesaNagaM |pavisaMti te Na neratiyA bArasaehiM samajiyA 4 je gaM neraiyA NegehiM bArasaehiM annaNa ya jahanneNaM ekkeNa vA dohiM vA tIhiM vA ukkoseNaM ekArasaeNaM pavesaNaeNaM pavisaMti te NaM neraiyA bArasaehi ya novArasaeNa |ya samanjiyA 5, se teNaTeNaM jAva samajjiyAvi, evaM jAva thaNiyakumArA, puDhavikAiyANaM pucchA goyamA ! puDhavikAiyA nobArasasamajjiyA 1 no nobArasasamajiyA 2 no bArasaraNa ya samajiyA 3 bArasaehiM samajiyA 4 bArasehi yano bAraseNa ya samajiyAvi 5, sekeNaTeNaM jAva samajjiyAvi ? [granthAgram 12000] goyamA ! je NaM puDhavikAiyA NegehiM bArasaehiM pavesaNagaM pavisaMti te NaM puDhavikAiyA bArasaehiM samajjiyA. je NaM puDhavikAiyA NegehiM bArasaehiM anneNa ya jahanneNaM ekkeNa vA dohiM vA tIhiM vA ukkoseNaM ekArasaeNaM| 15500RSCR4%AC%ES For Personal & Private Use Only
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 // 798 // pavesaNaeNaM pavisaMti te NaM puDhavikAiyA bArasaehiM nobArasaraNa ya samajjiyA se teNa?NaM jAva samaji- P20 zatake yAvi, evaM jAva vaNassaikAiyA, beiMdiyA jAva siddhA jahA neraiyA / eesi NaM bhaMte ! neratiyANaM vArasasama- ta uddezaH10 | jiyANaM0 savesi appAbahugaM jahA chakkasamajjiyANaM navaraM bArasAbhilAvo sesaM taM ceva / neratiyA NaM bhaMte ! katisaMci| kiM culasItisamajjiyA noculasItisamajjiyA 2 culasIte ya noculasIte ya samajiyA 3 culasItIhiM tAdi sU 687 samajiyA 4 culasItIhi ya noculasItIe samajjiyA 51, goyamA ! neratiyA culasItIe samajiyAvi jAva culasItIhi ya noculasItie ya samajiyAvi, se keNaTeNaM bhaMte ! evaM bucai jAva samajiyAvi?, | goyamA ! je NaM neraiyA culasItIeNaM pavesaNaeNaM pavisaMti te NaM neraiyA culasItisamajjiyA 1 je NaM nera iyA jahanneNaM ekeNa vA dohiM vA tIhiM vA ukkoseNaM tesItIpavesaNaeNaM pavisaMti te NaM neraiyA noculasI| tisamajiyA 2 je neraiyA culasItIeNaM anneNa ya jahannaNaM ekkeNa vA dohiM vA tIhiMvA jAva ukkoseNaM tesItIeNaM pavesaNaeNaM pavisaMti te NaM neratiyA culasItIe noculasItieNa ya samajjiyA 3 je NaM neraiyA |NegehiM culasItIehiM pavesaNagaM pavisaMti te NaM neratiyA culasItIehiM samajiyA 4 je NaM neraiyA NegehiM culasItiehiM anneNa ya jahanneNaM ekeNa vA jAva ukkoseNaM tesIieNaM jAva pavesaNaeNaM pavisaMti te NaM neratiyA // 798 // culasItIhi ya noculasItIe ya samajjiyA 5, se teNaTeNaM jAva samajjiyAvi, evaM jAva thaNiyakumArA,15 | puDhavikAiyA taheva pacchillaehiM dohiM 2 navaraM abhilAvo culasItIo bhaMgo evaM jAva vaNassaikAiyA, dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ RELESEAN baMdiyA jAva vemANiyA jahA neratiyA / siddhA NaM pucchA, goyamA! siddhA culasItisamajiyAvi1moculasItisamajiyAvi 2 culasIte ya noculasItIe samajjiyAvi 3 noculasItIhiM samajiyA 4 noculasItIhi ya noculasItIe ya samajiyA 5, se keNaTeNaM jAva samajiyA ?, goyamA ! je NaM siddhA culasItIeNaM pavesaNaeNaM pavisaMti te NaM siddhA culasItisamajiyA je NaM siddhA jahanneNaM ekkeNa vA dohiM vA tIhiM vA ukkoseNaM tesItIeNaM pavesaNaeNaM pavisaMti te NaM siddhA noculasItisamajiyA, je NaM siddhA culasIyaeNaM anneNa ya jaha0 ekeNa vA dohiM vA tIhiM vA ukkoseNaM tesIeNaM pavesaNaeNaM pavisaMti te NaM siddhA culasItIe ya noculasItIe ya samajiyA, se teNaTeNaM jAva smjiyaa| eesiNaM bhaMte ! neratiyANaM culasI. tisamajiyANaM noculasI0 savesiM appAbahugaM jahA chakkasamajiyANaM jAva vemANiyANaM navaraM abhilAvo culasItio / eesi NaM bhaMte ! siddhANaM culasItisamajiyANaM noculasItisamajiyANaM culasItIe ya noculasItIe ya samajjiyANaM kayare 2 jAva visesA01, goyamA ! savatthovA siddhA culasItIe ya noculasItIe ya samajiyA culasItIsamajjiyA aNaMtaguNA noculasItisamajiyA aNaMtaguNA / sevaM bhaMte ! 2 tti jAva | viharai // (sUtraM 687) // 20-10 // vIsatimaM sayaM samattaM // 20 // 'neraie'tyAdi, 'kaisaMciya'tti katIti saGkhyAvAcI tatazca katitvena saJcitAH-ekasamaye saGkhyAtotpAdena piNDitAH katisaJcitAH, evam 'akaisaMciya'tti navaram 'akaI'tti saGkhyAniSedhaH-asaGkhyAtatvamanantatvaM ceti, 'avattagasaMciya' 2 For Personal & Private Use Only
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 20 zatake uddeza:10 katisaMcitAdi sU 687 // 799 // tti vyAdisaGkhyAvyavahArataH zIrSaprahelikAyAH parato'saGkhyAtavyavahAratazca saGkhyAtatvenAsaGkhyAtatvena ca vaktuM na zakyate'sAvavaktavyaH sa caikakastenAvaktavyena-ekakena ekatvotpAdena saJcitA avaktavyasaJcitAH, tatra nArakAdayastrividhA api, ekasamayena teSAmekAdInAmasaGkhyAtAntAnAmutpAdAt, pRthivIkAyikAdaya 5 stvakatisaJcitA eva, teSAM samayenAsaGkhyAtAnAmeva pravezAd, vanaspatayastu yadyapyanantA utpadyante tathA'pi pravezanakaM vijAtIyebhya AgatAnAM yastatrotpAdastadvivakSitaM, asayAtA eva vijAtIyebhya udbattAstatrotpadyanta iti sUtre uktam 'evaM jAva vaNassaikAiya'tti, siddhAno akatisaJcitA anantAnAmasaGkhyAtAnAM vA teSAM samayenAsambhavAditi // eSAmevAlpabahusvaM cintayannAha-'eesI'tyAdi, avaktavyakasaJcitAH stokAH avaktavyakasthAnasyaikatvAt , katisaJcitAH saGkhyAtaguNAH, saGkhyAtatvAt saGkhyAtasthAnakAnAm , akatisaJcitAstvasaGkhyAtazuNAH asahayAtasthAnakAnAmasaGgyAtatvAdityeke, anye tvAhuH-vastusvabhAvo'tra kAraNaM na tu sthAnakAlpatvAdi, kathamanyathA siddhAH katisazcitAH sthAnakabahutve'pi stokA avaktavyakasthAnakasyaikatve'pi saGkhyAtaguNA vyAditvena kevalinAmalpAnAmAyuHsamApteH iyaM ca lokasvabhAvAdeveti // nArakAdyutpAdavizeSaNabhUtasaGkhyA'dhikArAdidamAha-'neraiyA 'mityAdi 'chakkasamajiya'tti SaT parimANamasyeti SaTuM vRndaM tena samarjitAH-piNDitAH SadasamarjitAH, ayamarthaH-ekatra samaye ye samutpadyante teSAM yo rAziH sa SaTpramANo yadi syAttadA te SaTusamarjitA ucyante 1 'nochakkasamajiya'tti noSaTuMSaTkAbhAvaH te caikAdayaH pazcAntAstena noSadena-ekAdyutpAdena ye samarjitAste tathA 2 tathA 'chakkeNa ya nochakkeNa ya sama|jiya'tti ekatra samaye yeSAM SaTsamutpannamekAdyadhikaM te SaTrena noSadena ca samarjitA uktAH 'chakkehi ya samajjiya'tti ekatra // 799 // For Personal & Private Use Only
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaye yeSAM bahuni SavAnyutpannAni te SaTdaiH samarjitA uktAH 4 tathA 'chakkehi ya nochakkeNa ya samajiya'tti ekatra samaye* || yeSAM bahUni SaTkAnyekAdyadhikAni te SaTkaiH noSaTvena ca samarjitAH, ete paJca vikalpAH, iha ca nArakAdInAM paJcApi vikalpAH |saMbhavanti ekAdInAmasaGkhyAtAntAnAM teSAM samayenotpatteH, asaGkhyAteSvapi ca jJAninaH SaTvani vyavasthApayantIti, ekendri yANAM tvasaGkhyAtAnAmeva pravezanAt SaTdaiH samarjitAH, tathA SaTdai!Sadena ca samarjitA iti vikalpadvayasyaiva sambhava iti, | ata evAha-'puDhavikkAiyANa'mityAdi // eSAmalpabahutvacintAyAM nArakAdayaH stokA AdyAH, SaTUsthAnasyaikatvAt , dvitI| yAstu saGkhyAtaguNAH, noSaTsthAnAnAM bahutvAt , evaM tRtIyacaturthapaJcameSu sthAnabAhulyAtsUtroktaM bahutvamavaseyamityeke, anye tu vastusvabhAvAdityAhuriti / evaM dvAdaza sUtrANi caturazItisUtrANi ceti // viMzatitamazate dazamaH // 20-10 // |viMzatitamazataM vRttitaH parisamAptamiti // 20 // viMzatitamazatakamalaM vikAzitaM vRddhavacanaravikiraNaiH / vivaraNakaraNadvAreNa sevitaM madhuliheva mayA // 1 // vyAkhyAtaM viMzatitamazatam , athAvasarAyAtamekaviMzatitamamArabhyate, asya cAdAvoddezakavargasanahAyeyaM gAthAsAli kala ayasi vaMse ikkhU dambhe ya dabbha tulasI ya / aTThae dasa vaggA asItiM puNa hoMti uddesA // 1 // rAyagihe jAva evaM vayAsI-aha bhaMte ! sAlI vIhI godhUmajavajavANaM eesi NaM bhaMte ! jIvA mUlattAe vakkamati te NaM bhaMte ! jIvA kaohiMto uva0 kiM neraiehiMto uva. tiri0 maNu deva jahA vakaMtIe taheva For Personal & Private Use Only
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2/ 21 zatake vargaH 1 zAlIma. lodezaka: sU 688 1800 // uvavAo navaraM devavajja, te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevatiyA uvavajaMti ?, goyamA ! jahanneNaM eko vA do vA tinni vA ukkoseNaM saMkhajAvA asaMkhejjA vA uvavajaMti, avahAro jahA uppaluddese, tesi NaM bhaMte ! jIvANaM kemahAliyA sarIrogAhaNA pa0, goyamA ! jahanneNaM aMgulassa asaMkhejaibhAgaM ukkoseNaM dhaNuhapurattaM, te NaM bhaMte jIvA ! nANAvaraNijjassa kammassa kiM baMdhagA abaMdhagA ? jahA uppaluddese, evaM vedevi udaevi udIraNAevi / te NaM bhaMte ! jIvA kiM kaNhalessA nIla kAu0 chacIsaM bhaMgA diTThI jAva iMdiyA jahA uppaluhese, te NaM bhaMte ! sAlIvIhI godhUma javajavagamUlagajIve kAlao kevaciraM hoti ?, goyamA!jaha. aMtomu0 ukkose asaMkhenaM kAlaM // se NaM bhaMte ! sAlI vIhI godhUmajavajavagamUlagajIve puDhavIjIve puNaravi sAlIvIhI jAva javajavagamalagajIve kevatiyaM kAlaM sevejA ?, kevatiyaM kAlaM gatirAgatiM karijjA?, evaM jahA uppaluddese, eeNaM abhilAveNaM jAva maNussajIve AhAro jahA uppaluddese ThitI jaha. aMtomu0 kosevAsahuttaM samugghAyasamohayA ubaTTaNA ya jahA uppaluddese / aha bhaMte ! sabapANA jAva sabasattA sAlI vIhI jAva javajavagamUlagajIvattAe uvavannapuvA ?, haMtA goyamA ! asatiM aduvA aNaMtakhutto / sevaM bhaMte ! 2 tti // (sUtraM 688) // 21-1 // | 'sAlI'tyAdi sUtram , 'sAli'tti zAlyAdidhAnyavizeSaviSayoddezakadazAtmakaH prathamo vargaH zAlirevocyate, evamanyanApIti, uddezakadazakaM caivaM-"mUle 1 kaMde 2 khaMdhe 3 tayA ya 4 sAle 5 pavAla 6 patte ya 7 / pupphe 8 phala 1 bIe 10 kA 800 // For Personal & Private Use Only
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ far ekeko hoi uddeso // 1 // " iti, 'kala' tti kalAyAdidhAnyaviSayo dvitIyaH 2 'ayasitti atasIprabhRtidhAnyaviSayastRtIyaH 3 'vaMse' tti vaMzAdiparvagavizeSaviSayazcaturthaH 4 'ikkhu'tti ikSvAdiparvagavizeSaviSayaH paJcamaH 5 'dabhe'tti darbhazabdasyopalakSaNArthatvAt 'seDiyamaMDiyakontiyadanbhe' ityAditRNabhedaviSayaH SaSThaH 6 'anbhetti vRkSe samutpanno vijAtIyo vRkSavizeSo'dhyavarohakastatprabhRtizAkaprAyavanaspativiSayaH saptamaH 7 'tulasI yatti tulasIprabhRtivanaspativiSayo'STamo vargaH 8 'aTThete dasavagga'tti aSTAvete'nantaroktA dazAnAM dazAnAmuddezakAnAM sambandhino vargAH samudAyA dazavargA azItiH punaruddezakA bhavanti, varge varge uddezakadazakabhAvAditi, tatra prathamavargastatrApi ca prathama uddezako vyAkhyAyate, tasya cedamAdisUtram -- 'rAyagihe' ityAdi, 'jahA vakkaMtIe tti yathA prajJApanAyAH SaSThapade, tatra caivamutpAdo-no nArakebhya | utpadyante kintu tiryagmanuSyebhyaH, tathA vyutkrAntipade devAnAM vanaspatiSUtpattiruktA iha tu sA na vAcyA mUle devAnAmanutpatteH puSpAdiSveva zubheSu teSAmutpatterata evoktaM 'navaraM devavajjaM 'ti / 'ekko ve 'tyAdi, yadyapi sAmAnyena vanaspatiSu pratisamayamanantA utpadyanta ityucyate tathA'pIha zAlyAdInAM pratyekazarIratvAdekAdyutpattirna viruddheti / 'avahAro jahA uppaladesae'tti utpaloddezaka ekAdazazatasya prathamastatra cApahAra evaM - ' te NaM bhaMte ! jIvA samaye 2 avahIramANA 2 kevati - kAleNaM avahIraMti ?, goyamA ! te NaM asaMkhejjA samae 2 avahIramANA 2 asaMkhejjAhiM ussappiNIhiM avasappiNIhiM avahIraMti no ceva NaM avahiyA siya'tti 'te NaM bhaMte ! jIvA NANAvaraNijjassa kammassa kiM baMdhagA abaMdhagA ?" itaH paraM yaduktaM 'jahA uppaluddesae'tti anenedaM sUcitaM- 'goyamA ! no abaMdhagA baMdhae vA baMdhagA ve'tyAdi, evaM vedodayodIraNA api vAcyAH, For Personal & Private Use Only
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAlezyAsu tu tisRSu SaviMzatirbhaGgAH-ekavacanAntatve 3 bahuvacanAntatve 3 tathA trayANAM padAnAM triSu dvikasaMyogeSu pratyeka 21 zatake prajJaptiH dicaturbhaGgikAbhAvAd dvAdaza ekatra ca trikasaMyoge'STAviti SaDviMzatiriti / 'diTThI'tyAdi, dRSTipadAdArabhyendriyapadaM yAvadu vargaH 1 abhayadevI- |dutpaloddezakavanneyaM, tatra dRSTau mithyAdRSTayaste jJAne'jJAninaH yoge kAyayoginaH upayoge dvividhopayogAH, evamanyadapi tata | zAlIkayA vRttiH2/ | eva vAcyaM / 'se NaM bhaMte'ityAdinA 'asaMkheja kAla' mityetadantenAnubandha uktaH, atha kAyasaMvedhamAha-'se Na'mityAdi, hAndAdiudde. // 801 // 'evaM jahA uppaluddesae'tti, anena cedaM sUcitaM-'goyamA ! bhavAdeseNaM jahanneNaM do bhavaggahaNAI ukkoseNaM asaMjjjAI 2-10 kabhavaggahaNAI kAlAdeseNaM jahanneNaM do aMtomuhuttA ukkoseNaM asaMkheja kAla'mityAdi, 'AhAro jahA uppaluddesae'tti evaM lAyAdicAsau-'te NaM bhaMte ! jIvA kimAhAramAhAreMti ?, goyamA! davao aNaMtapaesiyAI' ityAdi, 'samugdhAe' ityAdi, xi mUlAdivaanena ca yatsUcitaM tadarthalezo'yaM-teSAM jIvAnAmAdyAstrayaH samudghAtAstathA mAraNAntikasamudghAtena samavahatA niyante gaH2-10 asamavahatA vA, tathodvRttAste tiryakSu manuSyeSu cotpadyanta iti // ekaviMzatitamazate prathamaH // 21-1 // 689.690 aha bhaMte ! sAlI vIhI jAva javajavANaM eesiNaM je jIvA kaMdattAe vakkamaMti te NaM bhaMte!jIvA kaohiMto uvavajaMti evaM kaMdAhikAreNa sacceva mUluddeso apariseso bhANiyabo jAva asati aduvA arNatakhutto // 801 // sevaM bhaMte 2tti // 21-2 // evaM khaMdhevi uddesao neyavo // 21-3 // evaM tayAevi uddeso bhaanniybo|| 21-4 // disAlevi uddesobhaanniyo||21-5|| pavAlevi uddesobhaanniybo||21-6||pttevi uddeso bhaanniybo||21-7|| ee RECOREGAON bhavAdeseNaM jaha bhaMte ! jIvadA aMtomuhuttA For Personal & Private Use Only
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ sattavi uddesagA aparisesaM jahA mUle tahA neyanvA // evaM puSphevi uddesao navaraM devA uvavajaMti jahA uppaladdese cattAri lessAo asIti bhaMgA ogAhaNA jaha0 aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM ukkoseNaM aMgulapuhuttaM sesaM taM caiva sevaM bhaMte ! 2 // 218 // jahA puSphe evaM phalevi uddesao apariseso bhANiyavo // 21 - 9 // evaM bIe | uddesao // 21-10 // ee dasa uddesagA // paDhamo vaggo samatto // 21-1 (sUtraM 689 ) // aha bhaMte ! kalAya masUratilamuggamAsaniSphA vakulatthaAlisaMdagasaDiNa palimaMdhagANaM eesi NaM je jIvA mUlattAe vakkamaMti te NaM bhaMte ! jIvA kaohiMto uvava0 ? evaM mUlAdIyA dasa uddesagA bhANiyacA jaheva sAlINaM niravasesaM taM caiva // | bitio vaggo samatto // 21-2 // aha bhaMte ! ayasikusuMbhakoddava kaMgurAlagatuvarIkodUsAsaNa sarisavamUlagabIyANaM eesi NaM je jIvA mUlattAe vakkamaMti te NaM bhaMte ! jIvA kaohiMto uvavajjaMti ? evaM etthavi mUlAdIyA dasa uddesagA jaheva sAlINaM niravasesaM taheva bhANiyavaM // taio vaggo samatto // 21-3 // aha bhaMte ! | vaMsaveNukaNakakakkAvaMsavAruvaMsadaMDAkuDAvimAcaMDAveNuyAkallANINaM eesi NaM je jIvA mUlattAe vakkamaMti evaM etthavi mUlAdIyA dasa uddesagA jaheva sAlINaM, navaraM devo saGghatthavi na uvavajjati, tinni lesAo savatthavi chavIsaM bhaMgA sesaM taM caiva // cauttho vaggo samatto // 21-4 // aha bhaMte! ukkhuikkhuvADiyAvIraNA ikkaDabhamA| sasuMThisattavettatimirasataporaganalANaM eesi NaM je jIvA mUlattAe vakkamaMti evaM jaheva vasavaggo taheva etthavi mUlAdIyA dasa uddesagA, navaraM khaMdhuddese devA uvavajaMti cattAri lesAo sesaM taM caiva // paMcamo For Personal & Private Use Only
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ vI- mUlattApavIra sapariMDakurubhakUdakaravarasudayamaMDiyadabbhakotiyadabbhakusadabhaga vyAkhyA vaggo samatto // 21-5 // aha bhaMte ! seDiyabhaMDiyadAbhakotiyabhakusadabhagayoidalaaMjulaAsADhagarohi- 21 zatake prajJaptiH yaMsamutavakhIrabhusaeriMDakurubhakuMdakaravarasuMThavibhaMgumahuvayaNathuragasippiyasuMkalitaNANaM eesi NaM je jIvA 4 vargaH1 abhayadevI- mUlattAe vakkamaMti evaM etthavi dasa uddesagA niravasesaM jaheva vaMsassa // chaho vaggo samatto // 21-6 // aha zAlIkayA vRttiH2 bhaMte ! anbharuhavoyANaharitagataMdulejagataNavatthulacoragamajjArayAIcilliyAlakdagapippaliyavisosthikasA mAndAdiudde 2-10 kA yamaMDukkimUlagasarisavaaMbilasAgajivaMtagANaM eesi NaM je jIvA mUla evaM etthavi dasa uddesagA jaheva vaMsassa // // 802 // lAyAdisattamo vaggo smtto|| 21-7 // aha bhaMte ! tulasIkaNhadalaphaNejAajAcUyaNAcorAjIrAdamaNAmaruyAI dIva | mUlAdivarasayapupphA NaM eesiNaM je jIvA mUlattAe vakkamati etthavi dasa uddesagA niravasesaM jahA vNsaannN| aTThamo vaggo H2-10 8 smtto||21-8|| evaM eesu aTThasu vaggesu asItiM uddesagA bhavaMti ||(suutrN 690) ekavIsatimaM sayaM samattaM // 21 // __evaM samasto'pi vargaH sUtrasiddhaH, evamanye'pi navaramazItirbhaGgA evaM-catasRSu lezyAsvekatve 4 bahutve 4 tathA padaca 689.690 tuSTaye SaTsu dvikasaMyogeSu pratyeka caturbhaGgikAsadbhAvAt 24 tathA caturyu trikasaMyogeSu pratyekamaSTAnAM sadbhAvAt 32 catukasaMyoge ca 16 evamazItiriti, iha ceyamavagAhanAvizeSAbhidhAyikA vRddhoktA gAthA-"mUle kaMde khaMdhe tayAya sAle pavAla patte ya / sattasuvi dhaNupuhuttaM aMgulimo pupphaphalabIe // 1 // " [mUle kande skandhe tvaci zAle pravAle patre ca saptasvapi // 802 // | dhanuSpRthaktvaM puSpaphalabIjeSvaGgulIpRthaktvam // 1 // ] iti // // ekaviMzatitamazataM vRttitaH parisamAptam // ekaviMzaM zataM prAyo, vyaktaM tadapi leshtH| vyAkhyAtaM sadguNAdhAyI, guDakSepo guDe'pi yat // 1 // For Personal & Private Use Only
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAtamekaviMzatitamaM zatam , atha kramAyAtaM dvAviMzaM vyAkhyAyate, tasya cAdAvevoddezakavargasaGgrahAyeyaM gAthAtAlegaTTiyabahubIyagA ya gucchA ya gumma vallI ya / chaddasa vaggA ee sahiM puNa hoMti uddesA ||1||raaygihe / jAva evaM vayAsI-aha bhaMte ! tAlatamAlatakalitetalisAlasaralAsAragallANaM jAva keyatikadalacammarukkhaguMtarukkhahiMgurukkhalavaMgarukkhapUyaphalakhajUrinAlaerINaM eesi NaM je jIvA mUlattAe vakkamaMti te NaM bhaMte ! jIvA kaohiMto uvavajaMti?, evaM etthavi mUlAdIyA dasa uddesagA kAyacA jaheva sAlINaM, navaraM imaM nANattaM mUle kaMde khaMdhe tayAya sAle ya eesu paMcasu uddesagesu devo na uvavajjati, tinni lesAo, ThitI jahanneNaM aMtomu. ukkoseNaM dasavAsasahassAI, uvarillesu paMcasu uddesaesu devo uvavajjati, cattAri lesAo ThitI jahanneNaM aMtomu0 ukkoseNaM vAsapuhuttaM ogAhaNA mUle kaMde dhaNuhapuhuttaM khaMdhe tayAya sAle ya gAuyapuhuttaM pavAle patte dhaNuhapuhuttaM, pupphe hatthapuhattaM, phale bIe ya aMgulapuhuttaM, savesiM jahanneNaM aMgulassa asaMkhejaibhAgaM sesaM jahA sAlINaM, evaM ee dasa uddesagA // paDhamo vaggo samatto // 22-1 // aha bhaMte ! nibaMbajaMbukosaMbatAlaaMkollapIluselusallaimoyaimAluyacaulapalAsakaraMjaputtaMjIvapariTThavaheDagaharitagabhallAyauMbariyakhIraNidhAyaIpiyAlapUiyaNivAyagaseNhayapAsiyasIsavaayasipunnAganAgarukkhasIvannaasogANaM eesi NaM je jIvA mUlattAe vakkamaMti evaM mUlAdIyA dasa uddesagA kAyabA niravasesaM jahA tAlavaggo // vitio vaggo smtto|| 22-2 // aha bhaMte ! atthiyAtiMduyaborakaviThThaaMbADagamAuliMgabillAmalagaphaNasadADimaAsatthauMbaravaDaNaggoha For Personal & Private Use Only
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 803 // naMdirukkhapippalisatarapilakkhurukkhakAuMbariyakucchu bhariyadevadAlitilagalauyachattoha sirIsasattavannadahivannalodhava caMdaNaajjuNaNIvakuDugakalaMbANaM eesi NaM je jIvA mUlattAe vakkamaMti te NaM bhaMte ! evaM etthavi mUlAdIyA dasa uddesagA tAlavaggasarisA neyavA jAva bIyaM // taio vaggo samanto // 22-3 // aha bhaMte ! vAiMgaNiallaipoDai evaM jahA panavaNAe gAhANusAreNa NeyavaM jAva gaMjapADalAvAsiaMkollANaM eesi NaM je jIvA mUlattAe vakkamaMti evaM etthavi mUlAdIyA dasa uddesagA tAlavaggasarisA neyanvA jAva bIyaMti niravasesaM jahA vaMsavaggo || cauttho vaggo samatto // 224 // aha bhaMte ! siriyakANavanA liya koraMdagabaMdhu| jIvaga maNojjA jahA pannavaNAe paDhamapade gAhANusAreNaM jAva nalaNI ya kuMdamahAjAINaM eesi NaM je jIvA mUlattAe vakkamaMti evaM etthavi mUlAdIyA dasa uddesagA niravasesaM jahA sAlINaM // paMcamo vaggo sammato // 225 // aha bhaMte ! pUsaphalikAliMgI tuMbIta usIelAvAluMkI evaM padANi chiMdiyavANi pannavaNAgAhANusAreNaM jahA tAlavagge jAva dadhiphollaikAka lisokkaliakkaboMdINaM eesi NaM je jIvA mUlattAe vakkamaMti evaM mUlAdIyA dasa u0 kAyavA jahA tAlavaggo navaraM phalause ogAhaNAe jahanne aMgula0 asaMkhe0 bhAgaM ukko0 dhaNuhapuhuttaM ThitI savattha jahaneNaM aMtomu0 ukkoseNaM vAsapuhattaM sesaM taM caiva // chaTTo vaggo samatto // 22-6 // evaM chavi vaggesu saTThi uddesagA bhavaMti // (sUtraM 691 ) bAvIsatimaM sayaM sammattaM // 22 // 'tAle 'tyAdi, tatra 'tAle 'ti tADatamAlaprabhRtivRkSavizeSaviSayoddezakadazakAtmakaH prathamo vargaH, uddezakadazakaM ca For Personal & Private Use Only * 22 zatake tAlAdimUlAdi vargAH 6 sU 691 // 803 //
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 mUlakandAdiviSayabhedAt pUrvavat / egaTTiya'tti ekamasthikaM phalamadhye yeSAM te tathA, te ca nimbAmrajambUkauzAmbAdayaste dvitIye vaacyaaH| 'bahubIyagA yatti bahUni bIjAni phalAni yeSAM te tathA, te cAthikatendukabadarakapitthAdayo vRkSavizepAste tRtIye vaacyaaH| 'gucchA yatti gucchA-vRntAkIprabhRtayaste caturthe vAcyAH 'gumma'tti gulmAH siriyakanavamAlikAkoraNTakAdayaste paJcame vAcyAH 'vallI yatti valyaH puMphalIkAliGgItumbIprabhRtayastAH SaSThe varge vAcyA ityevaM SaSThavargo vallItyabhidhIyate 'chaddasavaggA ee'ti SaDdazoddezakapramANA vargA 'ete' anantarokkAH ata eva pratyekaM dazodezakapramANatvAt vargANAmiha SaSTiruddezakA bhavantIti // idaM ca zatamanantarazatavatsarvaM vyAkhyeyaM, yastu vizeSaH sa sUtrasiddha eva, iyaM ceha vRddhoktA gAthA-"patta pavAle pupphe phale ya bIe ya hoi uvvaao| rukkhesu suragaNANaM pasattharasavannagaMdhesu ||1||[surgnnaanaamutpaadH prazastarasavarNagandhavatAM vRkSANAM patre pravAle puSpe phale bIje ca bhavati // 1 // ] iti // dvAviMzatitamazataM vRttitaH parisamAptam // 22 // dvAviMzaM tu zataM vyaktaM, gambhIraM ca kathazcana / vyaktagambhIrabhAvAbhyAmiha vRttiH karotu kim ? // 1 // vyAkhyAtaM dvAviMzaM zatam , athAvasarAyAtaM trayovizaM zatamArabhyate, asya cAdAvevoddezakavargasaGgrahAyeyaM gAthAnamo suyadevayAe bhagavaIe // Aluyaloho avayA pADhI taha mAsavannivallI ya / paMcete dasavaggA pannAsA hoti uddesA ||1||raaygihe jAva evaM0 aha bhaMte! AluyamUlagasiMgayerahaliharukkhakaMDariyajArucchIrabirAli. dain Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 804 // kiTTikuMdukaNhakaDaDasumahupayalaima husiMgiNiruhA sappasugaMdhA chinnaruhA bIyaruhA NaM eesi NaM je jIvA mUlattAe vakkamaMti evaM mUlAdIyA dasa u0 kAyadyA vaMsavaggasarisA navaraM parimANaM jahantreNaM ekko vA do vA tinni vA | ukkoseNaM saMkhejjA asaMkhejjA vA anaMtA vA uvavajjaMti, avahAro goyamA ! te NaM anaMtA samaye avahIramANA 2 | anaMtAhiM osappiNIhiM ussappiNIhiM evatikAleNaM avahIraMti no ceva NaM avahariyA siyA ThitI jahanneNavi ukko seNavi aMtomuhuttaM, sesaM taM caiva // paDhamo vaggo samatto // 22-1 // ahaM bhaMte ! lohINIhUthIhRthivagA assa| kannI sIuMDhI musaMDhINaM eesi NaM jIvA mUla evaM etthavi dasa uddesagA jaheva Aluvagge, NavaraM ogAhaNA tAlavaggasarisA, sesaM taM caiva sevaM bhaMte ! // vitio vaggo samatto // 23-2 // aha bhaMte ! AyakAyakuhuNakuMdurukka uddehaliyA saphA sajjAchattAvasAyikumArANaM etesi NaM je jIvA mUlattAe evaM etthavi mUlAdIyA dasa uddesagA niravasesaM jahA Aluvaggo navaraM ogAhaNA tAluvaggasarisA, sesaM taM ceva, sevaM bhaMte / 2tti // taio vaggo samatto // 23-3 // aha bhaMte ! pADhAmie vAluMki madhurarasArA vallipaumAmoMDharidaMticaMDINaM etesiNaM je jIvA mUla evaM etthavi mUlAdIyA dasa uddesagA AluyavaggasarisA navaraM ogAhaNA jahA vallINaM, sesaM taM ceva, sevaM bhaMte ! 2 tti // cauttho vaggo samatto // 234 // aha bhaMte ! mAsapannImuggapatnI jIvasa| risavakaeNuyakA olikhIrakA koli bhaMgiNahiMkimirAsi bhaddamucchaNaMgalaipaoyakiMNA paulapADhehare NuyAlohINaM eesi NaM je jIvA mUla0 evaM etthavi dasa uddesagA niravasesaM AluyavaggasarisA || paMcamo vaggo For Personal & Private Use Only 23 zatake AlukAdivargAH 5 sU 692 // 804 //
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ samatto // 235 // evaM ettha paMcasuvi vaggesu pannAsaM uddesagA bhANiyavA savattha devA Na uvavajjaMtitti tinni lesAo / sevaM bhaMte ! 2 // tevIsaimaM sayaM samattaM // 23 // ( sUtra 692 ) 'Alue' tyAdi, tatra 'Aluya'tti AlukamUlakAdisAdhAraNazarIravanaspatibhedaviSayoddezakadazakAtmakaH prathamo vargaH, 'lohI' ti lohIprabhRtyanantakAyikaviSayo dvitIyaH 'ava 'tti avakakavakaprabhRtyanantakAyikabhedaviSayastRtIyaH 'paDha' tti | pAThAmRgavAluGkImadhurarasAdivanaspatibhedaviSayazcaturthaH 'mAsavannI muragavannI yatti mASapaNamudgapaNaprabhRtivallIvizeSaviSayaH paJcamaH tannAmaka eveti paJcaite'nantaroktA dazodezakapramANA vargA dazavargAH yata evamataH paJcAzaduddezakA bhavantIha zata iti // trayoviMzatitamazataM vRttitaH parisamAptam // 23 // prAktanazatavanneyaM, trayoviMzaM zataM yataH / prAyaH samaM tayo rUpaM, vyAkhyAto'trApi niSphalA // 1 // vyAkhyAtaM trayoviMzaM zatam, athAvasarAyAtaM caturviMzaM zataM vyAkhyAyate, tasya cAdAvevedaM sarvoddezakadvArasaGgraha gAthAdvayam - uvavAyaparImANaM saMghayaNuccattameva saMThANaM / lessA diTThI NANe annANe joga uvaoge // 1 // sannAkasAyaiMdiyasamugdhAyA vedaNA ya vede ya / AuM ajjhavasANA aNubaMdho kAyasaMveho // 2 // jIvapadejIvapade jIvANaM daMDagaMmi uddeso / cauvIsatimaMmi sae cauvIsaM hoMti uddesA // 3 // rAyagihe jAva evaM vayAsI - NeraiyANaM For Personal & Private Use Only
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 |24 zatake | uddezaH1 asajJipa. yantotpAdaH sU 693 // 805 // Mata ?, goyamA ! sannipAyatirikkhajoNiehitA to uvavarjati thalA bhaMte ! kaohiMto uvavajaMti kiM neraiehiMto uvavajaMti tirikkhajoNiehiMto uvavajaMti maNussahiMto uvavajaMti devehiMto uvavajaMti ?, goyamANo neraiehiMto uvavajaMti tirikkhajoNiehiMtovi uvavajaMti maNussehiMtovi uvavajaMtiNo devehiMto uvavajaMti, jai tirikkhajoNiehiMto uvavajaMti kiM egidiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjati beiMdiyatirikkhajoNiya0 teiMdiyatirikkhajoNiya0 cauridiyatirikkhajoNiya. paMciM| diyatirikkhajoNiehiMto uvavajaMti ?, goyamA ! no egidiyatirikkhajoNiehiMto uvavajati No beMdiyaH No teiMdiya0 No cariMdiya0 paMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajaMti, jai paMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajati kiM sannIpaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajati asannIpaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvava| jaMti ?, goyamA ! sannipaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajaMti asannipaMciMdiyatirikkhajoNiehitovi uvavajaMti, jai sannipaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajaMti kiM jalacarehiMto uvavajjati thalacarehiMto uvavajaMti khahacarehiMto uvavajaMti ?, goyamA ! jalacarehiMto uvavajaMti thalacarehiMtovi uvavajjati khahacarehiMtovi uvavajaMti, jai jalacarathalacarakhahacarehiMto uvavajaMti kiM pajattaehiMto uvavajaMti apajattaehitI uvavajaMti ?, goyamA ! pajattaehiMto uvavajaMti No apajjattaehiMto uvavajaMti, pajattAasannipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie neraiesu uvavajittae se NaM bhaMte ! katisu puDhavIsu uvavajejA ?, goyamA ! egAe rayaNappabhAe puDhavIe uvavajejA, pajattAasannipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie rayaNa // 805 // For Personal & Private Use Only
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ SAMSUGARCASESSIONS ppabhAe puDhavIe neraiesu uvavajittae se NaM bhaMte ! kevatikAladvitIesu uvavajejA?, goyamA ! jahanneNaM dasavAsasahassadvitIesu ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejahabhAgadvitIesu uvavajjejjA 1, te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevatiyA uvavajaMti ?, goyamA ! jahanneNaM eko vA do vA tinni vA ukkoseNaM saMkhejjA vA asaMkhejA vA uvavajaMti 2, tesi NaM bhaMte ! jIvANaM sarIragA kiMsaMghayaNI pannattA ?, goyamA ! chevaTThasaMghayaNI 503, tesi NaM bhaMte ! jIvANaM kemahAliyA sarIrogAhaNA pannattA ?, goyamA ! jahanneNaM aMgulassa asaMkhejaibhAgaM ukkoseNaM joyaNasahassaM 4, tesi NaM bhaMte ! jIvANaM sarIragA kiMsaMThitA pannattA ?, goyamA ! huMDasaMThANasaMThiyA pannattA, 5 tesi NaM bhaMte ! jIvANaM kati lessAo pa0 ?, go ! tinni lessAo pa0 taM0-kaNhalessA nIlalessA kAulessA 6, te NaM bhaMte ! jIvA kiM sammadiTThI micchAdiTThI sammAmicchAdiTThI ?, goyamA ! No sammadiTThI micchAdiTThI No sammAmicchAdiTThI 7, te NaM bhaMte ! jIvA kiM NANI annANI ?, | goyamA ! No NANI annANI niyamA duannANI taM0-maiannANI ya suyaannANI ya 8-9, te NaM bhaMte ! jIvA kiM maNajogI vayajogI kAyajogI?, goyamA! No maNajogI vayajogIvi kAyajogIvi10,teNaM bhaMte! jIvA kiM sAgArovauttA aNAgArovauttA ?, goyamA ! sAgArovauttAvi aNAgArovauttAvi 11, tesi NaM bhaMte ! jIvANaM kati sannAo pannattAo?, goyamA ! cattAri sannA paM0 saM0-AhArasannA bhayasannA mehuNasannA pariggahasannA 12, tesi NaM bhaMte ! jIvANaM kati kasAyA pa0?, go! cattAri kasAyA pa0, taM0-kohakasAe | For Personal & Private Use Only
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 veyagAvaNo puri // 806 // putrakA mANakasAe mAyAkasAe lobhakasAe 13, tesi NaM bhaMte ! jIvANaM kati iMdiyA pa01, go! paMciMdiyA pa0 24 zatake taM0-soiMdie cakkhidie jAva phAsiMdie 14, tesi NaM bhaMte ! jIvANaM kati samugdhAyA pa01, go! tao uddezaH 1 samugghAyA pa0, taM0-veyaNAsamugghAe kasAyasamugghAe mAraNaMtiyasamugghAe 15,teNaMbhaMte! jIvA kiM sAyAve asajJipa| yagA asAyAveyagA?, go! sAyAveyagAvi asAyAveyagAvi 16, te NaM bhaMte ! jIvA kiM itthIveyagA puri yantotpAdaH sU 693 saveyagA napuMsagaveyagA?, go0 ! No itthIveyagA No purisaveyagAnapuMsagaveyagA 17, tesi NaM bhaMte ! jIvANaM kevatiyaM kAlaM ThitI pa0?, go ! jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM pucakoDI 18, tesi NaM bhaMte ! jIvANaM kevatiyA ajjhavasANA pa01, go! asaMkhejA ajjhavasANA pa0, te NaM bhaMte ! kiM pasatthA appasatthA ?, goyamA ! pasatthAvi appasatthAvi 19, se NaM bhaMte ! pajjattAasannipaMciMdiyatirijoNiyeti kAlao kevaciraM hoi ?, goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM puvakoDI 20, se NaM bhaMte ! pajjattAasannIpaMciMdiyatirikkhajoNie rayaNappabhAe puDhavie Neraie puNaravi pajattAasannipaMciMdiyatirikkhajoNietti kevatiyaM kAlaM sevejA kevatiyaM kAlaM gatirAgatiM karejA ?, goyamA ! bhavAdeseNaM do bhavaggahaNAI kAlAdeseNaM jahanneNaM dasa vAsa-12 sahassAiM aMtomuhuttamambhahiyAI ukkoseNaM paliovamassa asaMkhenjaibhAgaM puvakoDimanbhahiyaM evatiyaM kAlaM| // 806 // sevejA evatiyaM kAlaM gatirAgatiM karejA 21 / pajattAasannipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie jahannakAla dvitIesu rayaNappabhApuDhavineraiesu uvavajittae se NaM bhaMte ! kevaikAlahitIesu uvava dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ jejA ?, goyamA ! jahanneNaM dasavAsasahassahitIesu ukkoseNavi dasavAsasahassadvitIesu uvavajejA, te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevatiyA uvavajaMti ?, evaM sacceva vattavayA niravasesA bhANiyacA jAva aNubaMdhotti, se NaM bhaMte ! pajattAasannipaMciMdiyatirikkhajoNie jahannakAlahitIe rayaNappabhApuDhaviNeraie jahannakAla. 2 puNaravi pajattaasanni jAva gatirAgatiM karejA ?, goyamA ! bhavAdeseNaM do bhavaggahaNAI kAlAdeseNaM jahanneNaM dasavAsasahassAiM aMtomuhuttamabhahiyAI ukkoseNaM puvakoDI dasahiM vAsasahassahiM abbhahiyAI evatiyaM kAlaM sevejA evatiyaM kAlaM gatirAgatiM karejA 2 / pajattAasannipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM je bhavie ukkosakAlahitIesu rayaNappabhApuDhavineraiesu uvavajittae se NaM bhaMte ! kevatiyakAlaThiIesu uvavajejA,goyamA! jahanneNaM paliovamassa asaMkhejaibhAgaThiIsu uvavajejjA ukkoseNavi paliovamassa asaMkhejaibhAgaTTitIesu uvava0, te NaM bhaMte ! jIvA avasesaM taM ceva jAva aNubaMdho / se NaM bhaMte ! pajattAasannipaMciMdiyatirikkhajoNie ukkosakAladvitIyarayaNappabhApuDhavineraie puNaravi pajattA jAva karejA, goyamA ! bhavAdeseNaM do bhavaggahaNAI kAlAdeseNaM jahanneNaM paliovamassa asaMkhejaibhAgaM aMtomuhuttamambhahiyaM ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejaibhAgaM puvakoDianbhahiyaM evatiyaM kAlaM sevez2A evaiyaM kAlaM |gatirAgatiM karejA 3 / jahannakAladvitIyapajjattAasannipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie rayaNappabhApuDhavineraiesu uvavajjittae se NaM bhaMte ! kevatiyakAlaThitIesu uvavajejA, goyamA ! jahanneNaM dasavA dain Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA. sasahassadvitIesu ukkose0 paliovamassa asaMkhejaibhAgaTTitIesu uvava0, te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM 24 zatake prajJaptiH keva0 sesaM taM ceva NavaraM imAI tinni NANattAI AuM ajjhavasANA aNubaMdho ya, jahanneNaM ThitI aMtomuhattaM | uddezaH 1 abhayadevI- ukkoseNavi aMtomu0, tesi NaM bhaMte ! jIvANaM kevatiyA ajjhavasANA pa0?, go0 asaMkhejA ajjhavasANA pa0, asajJipayA vRttiH24 yantotpAdaH te NaM bhaMte ! kiM pasatthA appasatthA ?, goyamA ! No pasatthA appasatthA, aNubaMdho aMtomuhuttaM sesaM taM ceva / sU 693 // 807 // se NaM bhaMte ! jahannakAladvitIe pajattAasannipaMciMdiyA rayaNappabhA jAva karejA ?, goyamA ! bhavAdeseNaM do bhavaggahaNAI kAlAde0 jaha0 dasavAsasaha aMtomu0 abbhahiyAI ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejaibhAgaM aMtomuhuttamabhahiyaM evatiyaM kAlaM sevijA jAva gatirAgatiM karejA / jahannakAladvitIyapajjattaasannipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie jahannakAlaTTiiesu rayaNappabhApuDhavineraiesu uvavaji e se NaM| bhaMte ! kevatiyakAlahitIesu uvavajejA ?, goyamA ! jaha0 dasavAsasahassadvitIesu ukkoseNavi dasavAsasahassadvitIema uvavajejA, te NaM bhaMte ! jIvA sesaM taM ceva tAI ceva tinni NANattAI jAva se NaM bhaMte !] jahannakAladvitIyapajattajAva joNie jahannakAladvitIyarayaNappabhA puNaravi jAva goyamA ! bhavAdeseNaM do |bhavaggahaNAI kAlAdeseNaM jahanneNaM dasavAsasahassAI aMtomahattamabhahiyAI ukkosaNavi dsvaasshssaaii| aMtomuhattamabhahiyAI evaiyaM kAlaM sevejA jAva krejaa| jahannakAladvitIyapajjattajAva tirikkhajoNiyA-12 |NaM bhaMte ! bhavie ukkosakAlahitIesu rayaNappabhApuDhavinerahaesu uvavajittae se NaM bhaMte ! kevatiyakAlaThi-14 SASSOSSESSIS SAUGAROSAURUGRAANANCook // 807 // For Personal & Private Use Only
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIema uvavajejA, go! jahanneNaM paliovamassa asaMkhejahabhAgahitIema uvavajejjA ukkoseNavi plio| vamassa asaMkhejaibhAgahitIema uvavajejA, te NaM bhaMte ! jIvA avasesaM taM ceva tAI ceva tinni NANattAI jAva se NaM bhaMte ! jahannakAladvitIyapanatajAvatirikkhajoNie ukkosakAladvitIyarayaNajAva karejA ?, 5 goyamA! bhavAdeseNaM do bhavaggahaNAI kAlAdeseNaM jahanneNaM paliovamassa asaMkhejaibhAgaM aMtomuhuttamambhahiyaM ukkoseNavi paliovamassa asaMkhejaibhAgaM aMtomuhutteNabhahiyaM evatiyaM kAlaM jAva karejA 6 / ukkosakAlaTThiyapajjattaasannipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie rayaNappabhApuDhavineraiemu uvavajittae 3 se NaM bhaMte ! kevatikAlassa jAva uvava0, goyamA ! jahanneNaM dasavAsasahassaThiiesu ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejjaijAvauvavajjejA, te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM avasesaM jaheva ohiyagamaeNaM taheva aNugaMtavaM, navaraM imAI donni nANattAI-ThitI jahanneNaM puScakoDI ukkoseNavi putvakoDI evaM aNubaMdhovi avasesa 31 |taM ceva, se NaM bhaMte ! ukkosakAladvitIyapajattaasannijAva tirikkhajoNie rayaNappabhAjAva goyamA ! bhavAdeseNaM do bhavaggahaNAI kAlAdeseNaM jahanneNaM puSkoDI dasahiM vAsasahassehiM abhahiyA ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejahabhAgaM puvakoDIe abhahiyaM evatiyaM jAva karejA 7 / ukkosakAladvitIyapajjatte tiri-5 kkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie jahannakAlahitIesu rayaNajAva uvava0 se NaM bhaMte ! kevati jAva uvavajjejjA ?, go! jaha0 dasavAsasahassahitIesu ukkoseNavi dasavAsasahassahitIema uvavajejjA, te NaM bhaMte ! sesaM taM For Personal & Private Use Only
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ rikkhajoNie NaM bhate jastA anbhahiyA evatiyApuvakoDI dasahiM vAsasa vyAkhyA-tA ceva jahA sattamagamae jAva se NaM bhaMte ! ukkosakAlahitI jAva tirikkhajoNie jahannakAladvitIyarayaNa- | 24 zatake prajJaptiH ppabhA jAva karejA ?, goyamA! bhavAdeseNaM do bhava0 kAlAde0 jaha0 puSakoDI dasahiM vAsasahassehiM abbhahi- 4 uddezaH1 abhayadevI-1 yA ukkoseNavi putvakoDI dasavAsasahassehiM anbhahiyA evatiyaM jAva karejA 8 / ukkosakAladvitIyapajjatta asajJipayA vRttiH2 jAva tirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie ukkosakAlahitIesu rayaNajAva uvavajjittae se NaM bhaMte ! keva yantotpAda tikAlaM jAva uvavajejjA ?, goyamA ! jahanneNaM paliovamassa asaMkhejahabhAgahitIesu ukkoseNavi palio sU 693 R808mA vamassa asaMkhejaibhAgahitIesu uvavajejA, te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM sesaM jahA sattamagamae jAva se NaM bhaMte ! ukkosakAladvitIyapajattajAvatirikkhajoNie ukkosakAladvitIyarayaNappabhAjAvakarejA ?, goyamA! bhavAdeseNaM do bhavaggahaNAiM kAlAdeseNaM jahanneNaM paliovamassa asaMkhejaibhAgaM puccakoDIe abhahiyaM ukkoseNavi paliovamassa asaMkhejaibhAgaM puvakoDIe anbhahiyaM evatiyaM kAlaM sevejA jAva gatirAgatiM karejjA 9 / evaM ete ohiyA tinni gamagA 3 jahannakAlAhitIesu tinni gamagA ukkosakAlahitIesu tinni gamagA 9 save te Nava gamA bhavaMti (sUtraM 693) // // 808 // 'uvavAe'tyAdi, etacca vyaktaM, navaraM 'uvavAya'tti nArakAdayaH kuta utpadyante ? ityevamupapAto vAcyaH 'parImANaM'ti ye| nArakAdiSUtpatsyante teSAM svakAye utpadyamAnAnAM parimANaM vAcyaM 'saMghayaNaM ti teSAmeva nArakAdiSUtpitsUnAM saMhananaM vAcyam 'uccattaM ti nArakAdiyAyinAmavagAhanApramANaM vAcyam , evaM saMsthAnAdyapyavaseyam 'aNubaMdho'tti vivakSitaparyAye GALORSALAMAUSAMROADCAMSAX For Personal & Private Use Only
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ NAvyavacchinnenAvasthAnaM 'kAyasaMveho'tti vivakSitakAyAt kAyAntare tulyakAye vA gatvA punarapi yathAsambhavaM tatraivAgamanam // athAdhikRta zatasyoddezakaparimANaparijJAnArthaM gAthAmAha - 'jIvapae' ityAdi, iyaM ca gAthA pUrvoktadvAragAthAdvayAt kvacit pUrva dRzyata iti / tatra prathamodezako vyAkhyAyate, tatra ca kAyasaMvedhadvAre - 'se NaM bhaMte ! pajjattAasannI' tyAdi, 'bhavAdeseNaM' ti bhavaprakAreNa 'do bhavaggahaNAI'ti ekatrAsaJjJI dvitIye nArakastato nirgataH sannanantaratayA saJjJitvameva | labhate na punarasaJjJitvamiti, 'kAlAyaseNaM' ti kAlaprakAreNa kAlata ityarthaH daza varSasahasrANi nArakajaghanya sthitirantarmuhUrttAbhyadhikAni asaJjJibhavasambandhijaghanyAyuH sahitAnItyarthaH, 'ukkoseNa' mityAdi, iha palyopamAsaGkhyeyabhAgaH pUrvabhavAsaJjJinArakotkRSTAyuSkarUpaH pUrvakoTI cAsaJjJyutkRSTAyuSkarUpeti, evamete sAmAnyeSu ratnaprabhAnArakeSUtpitsavo'sajJinaH prarUpitAH, atha jaghanyasthitiSu teSUtpittUMstAn prarUpayannAha - 'pajjatte' tyAdi, sarva cedaM pratItArthameva, evamutkRSTasthitiSu ratnaprabhAnAra ke pUtpitsavo'pi prarUpaNIyAH, evamete trayo gamA nirvizeSaNaparyAptakAsaJjJinamAzrityoktAH, evameta eva taM | jaghanyasthitikaM 3 utkRSTasthitikaM 3 cAzritya vAcyAstadevamete nava gamAH, tatra jaghanyasthitikamasaJjJinamAzritya sAmAnyanA - rakagama ucyate- 'jahanne' tyAdi, 'AuM ajjhavasANA aNubaMdho yatti AyurantarmuhUrttameva jaghanya sthiterasaJjJino'dhikRtatvAt, adhyavasAyasthAnAnyaprazastAnyevAntarmuhUrttasthitikatvAt, dIrgha sthiterhitasya dvividhAnyapi tAni saMbhavanti kAlasya bahutvAt, anubandhazca sthitisamAna eveti / kAyasaMvedhe ca nArakANAM jaghanyAyA utkRSTAyAzca sthiteruparyantarmuhUrtta vAcyamiti 4 / evaM jaghanyasthitikaM taM jaghanyasthitikeSu teSUtpAdayannAha - ' jahannakA laTThiI' tyAdi 5 // evaM jaghanyasthitikaM For Personal & Private Use Only
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 // 809 // 24 zatake uddezaH1 sanyutpAda: sU 694 SSSRSRUSSISSES tamutkRSTasthitiSu teSUtpAdayannAha-'jahanne'tyAdi 6, evamutkRSTasthitikaM taM sAmAnyeSu teSUtpAdayannAha-ukkosakAle tyAdi 7, evamutkRSTasthitika taM jaghanyasthitikeSu teSUtpAdayannAha-'ukkosakAle'tyAdi 8, evamutkRSTasthitiSUtpAdayannAha-'ukosakAle'tyAdi 9 // evaM tAvadasaJjinaH paJcendriyatirazco nArakeSUtpAdo navadhoktaH, atha sajJinastasyaiva tathaiva tamAha jai sannipaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajaMti kiM saMkhenjavAsAuyasannipaMciMdiyatirikkhajoNiehito |uvavajaMti asaMkhejavAsAuyasannipaMciMdiyatirikkhajAva uvavajaMti ?, goyamA ! saMkhejavAsAuyasannipaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajaMti No asaMkhenjavAsAuyasannipaMciMdiyajAva uvavajaMti, jai saMkhenjavAsAuyasannipaMciMdiyajAva uvavajaMti kiM jalacarehiMto uvavajaMti ? pucchA, goyamA !jalacarehiMto uvavajati jahA | asannI jAva pajattaehiMto uvavajaMti No apajjattehiMto uvavajaMti, pajattasaMkhejavAsAuyasannipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie raiesu uvavajittae se NaM bhaMte ! katisu puDhavIsu uvavajjejjA ?, goyamA ! sattasu puDhavIsu uvavajjejjA taMjahA-rayaNappabhAe jAva ahesattamAe, pajattasaMkhejavAsAuyasannipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie rayaNappabhapuDhavineraiesa uvavajittae se Na bhaMte ! kevatiyakAlahitIesu | uvavajejjA ?, goyamA ! jahanneNaM dasavAsasahassadvitIema ukkoseNaM sAgarovamahitIesu uvavajejA, te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevatiyA uvavajjaMti ?, jaheva asannI, tesi NaM bhaMte ! jIvANaM sarIragA kiMsaMgha- yaNI pa0, goyamA ! chabihasaMghayaNI pa0, taM0-vairosabhanArAyasaMghayaNI usabhanArAyasaMghayaNI jAva chevaTTha 809 // For Personal & Private Use Only
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMghayaNI, sarIrogAhaNA jaheva asannINaM jahanneNaM aMgulassa asaMkhejaibhAgaM ukkoseNaM joyaNasahassaM, tesi Ni bhaMte ! jIvANaM sarIragA siMThiyA pa0?, goyamA!chavihasaMThiyA pa0, taMjahA-samacauraMsa niggoha0 jAva haMDA, tesi NaM bhaMte ! jIvANaM kati lessAo pa0, goyamA ! challesAo pannattAo, taMjahA-kaNhalessA jAva sukkalessA, diTThI tivihAvi tinni nANA tinni annANA bhayaNAe jogo tivihovi sesaM jahA asanINaM jAva aNubaMdho, navaraM paMca samugghAyA pa0 taM0-AdillagA, vedo tivihovi, avasesaM taM ceva jAva se NaM bhaMte ! pajjattasaMkhejavAsAuya jAva tirikkhajoNie rayaNappabhA jAva karejA ?, goyamA! bhavAdeseNaM jahanneNaM do bhavaggahaNAI ukkoseNaM aha bhavaggahaNAI kAlAdeseNaM jahanneNaM dasavAsasahassAI aMtomuhuttama bhahiyAI ukkoseNaM cattAri sAgarovamAI cauhiM puvakoDIhiM abbhahiyAiM evatiyaM kAlaM sevejA jAva karejA 1 / pajjattasaMkheja jAva je bhavie jahannakAlajAva se NaM bhaMte ! kevatiyakAlaThitIema uvavajjejjA ?, OM go0 ! jaha0 dasavA ThitIesu ukkoseNavi dasavAsasahassadvitIesu jAva uvavajjejjA, te NaM bhaMte jIvA evaM so ceva paDhamo gamao niravaseso bhANiyaho jAva kAlAdeseNaM jahanneNaM dasavAsasahassAI aMtomuhuttamambha|hiyAI ukkoseNaM cattAri pucakoDIo cattAlIsAe vAsasahassahiM anbhahiyAo evatiyaM kAlaM sevejA eva|tiyaM kAlaM gatirAgatiM karejA 2, so ceva ukkosakAlahitIesu uvavanno jahanneNaM sAgarovamahitIesu ukkoseNavi sAgarovamadvitIema uvavajejA, avasese parimANAdIo bhavAdesapajabasANo so ceva paDhamagamoNeyavo dan Education International For Personal & Private Use Only
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJapti abhayadevIyA vRttiH2/ 24 zatake uddezaH1 samjhyu . tpAdaH sU 694 810 // jAva kAlAdeseNaM jahanneNaM sAgarovamaM aMtomuhattamabhahiyaM ukkoseNaM cattAri sAgarovamAI cauhiM putvakoDIhiM | abbhahiyAI evatiyaM kAlaM sevijA jAvakarejA 3, jahannakAladvitIyapajattasaMkhejavAsAuyasannipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie rayaNappabhapuDhavijAva uvavajittae se NaM bhaMte ! kevatikAlahitIesu uvavajejA?, goyamA ! jahanneNaM dasavAsasahassahitIesu ukkoseNaM sAgarovamahitIesu uvavajejjA, te NaM bhaMte ! jIvA avaseso so ceva gamao navaraM imAI ahaNANattAI-sarIrogAhaNA jahanneNaM aMgulassa asaMkhejaibhAgaM ukkoseNaM dhaNuhapuhuttaM, lessAo tinni AdillAo, No sammadiTThI micchAdiTThI No sammAmicchAdiTThI, NoNANI do annANA NiyamaM, samugghAyA AdillA tinni, AuM ajjhavasANA aNubaMdho ya jaheva asannINa avasesaM jahA paDhamagamae jAva kAlAdeseNaM jahanneNaM dasavAsasahassAiM aMtomuhattamabhahiyAI ukkoseNaM cattAri sAgarovamAI cAhiM aMtomuhuttehiM anbhahiyAI evatiyaM kAlaM jAva karejA 4, so ceva jahannakAlahitIema uvavanno jahanneNaM dasavAsasahassadvitIesu ukkoseNavi dasavAsasahassahitIesu uvavajejA, te NaM bhaMte ! evaM so ceva cauttho gamao niravaseso bhANiyabo jAvakAlAdeseNaM jahanneNaM dasavAsasahassAI aMtomuhuttamambhahiyAI ukkoseNaM cattAlIsaM vAsasahassAI cauhiM aMtomuhuttehiM anbhahiyAI evatiyaM jAva karejjA 5 / so ceva ukkosakAlahitIesu uvavanno jahanneNaM sAgarovamahitIesu uvavajejjA ukkoseNavi sAgarovamahitIesu uvavajejA te NaM bhaMte ! evaM so ceva cauttho gamao niravaseso bhANiyaho jAva kAlAdeseNaM jahanneNaM sAga 11810 // For Personal & Private Use Only
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ | rovamaM aMtomuhuttamambhahiyaM ukkoseNaM cattAri sAgarovamAI cAhiM aMtomuhuttehiM abbhahiyAI evatiyaM jAva karejjA 6 / ukkosakAladvitIyapajattasaMkhejavAsA jAva tirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie rayaNappabhApuDha - | vineraiesa uvavajjittae se NaM bhaMte ! kevatikAladvitIemu uvavajjejjA ?, goyamA ! jahanneNaM dasavAsasahassadvitIesa ukkoseNaM sAgarovamahitIesa uvavajjejjA, te NaM bhaMte ! jIvA avaseso paramANAdIo bhavAesapajavasANo eesa caiva paDhamagamao Neyavo navaraM ThitI jahanneNaM pucakoDI ukkoseNavi putrakoDI, evaM aNuvaM dhovi, sesaM taM caiva, kAlAdeseNaM jahaneNaM pucakoDI dasahiM vAsasahassehiM agbhahiyA ukkoseNaM cattAri sAgaro| vamAI cauhiM pucakoDIhiM anbhahiyAI evatiyaM kAlaM jAva karejjA 7 / so ceva jahannakAlaTThitIesa uvavanno jahaneNaM dasavAsasahassa dvitIesa ukkoseNavi dasavAsasahassaTThitIesa uvavajjejjA te NaM bhaMte ! jIvA so ceva sattamo gamao niravaseso bhANiyavo jAva bhavAdesotti, kAlAdeseNaM jahaneNaM pucakoDI dasahiM vAsasaha |ssehiM agbhahiyA ukkoseNaM cattAri putrakoDIo cattAlIsAe vAsasahassehiM anbhahiAo evatiyaM jAva karejjA, ukkosakAladvitIyapajjattajAva tirikkhajoNie NaM bhaMte! je bhavie ukkosakAladvitIya jAva uvavajjittae | se NaM bhaMte! kevatikAladvitIesa uvavajjejjA ?, goyamA ! jahanneNaM sAgarovamaTTitIesa ukkoseNavi sAgarovamahitIesu uvavajjejjA, te NaM bhaMte! jIvA so ceva sattamagamao niravaseso bhANiyavo jAva bhavAdesotti, kAlAde For Personal & Private Use Only
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 811 // seNaM jahanneNaM sAgarovamaM putrakoDIe avbhahiyaM ukkoseNaM cattAri sAgarovamAI cAhiM pucakoDIhiM anbhahiyAI evaiyaM jAva karejA 9 / evaM ete Nava gamakA ukkhevanikkhevao navasuvi jaheva asannINaM ( sUtraM 694 ) | 'jai sannI' tyAdi, 'tinni nANA tinni annANA bhayaNAe'ti tirazcAM saJjJinAM narakagAminAM jJAnAnyajJAnAni ca trINi bhajanayA bhavantIti dve vA trINi vA syurityarthaH, 'navaraM paMca samugdhAyA Aillaga'tti asaJjJinaH paJcendriyatirazcastrayaH samudghAtAH saJjJinastu narakaM yiyAsoH paJcAdyAH, antyayordvayormanuSyANAmeva bhAvAditi / 'jahanneNaM do bhavaggahaNAI' ti saGkSipaJcendriyatiryaGga utpadya punarnarakeSUtpadyate tato manuSyeSu evamadhikRtakAyasaMvedhe bhavadvayaM jaghanyato bhavati, evaM bhavagrahaNASTakamapi bhAvanIyaM, anena cedamuktaM saJjJipazJcendriyatiryak tato nArakaH punaH saJjJipaJcendriyatirya punarnArakaH punaH saGkSipaJcendriya tiryaG punarnArakastataH punaH saGkSipazJcendriya tiryaG punastasyAmeva pRthivyAM nAraka ityevamaSTAveva vArAnutpadyate navame bhave tu manuSyaH syAditi, evamaudhika audhikeSu nArakeSUtpAditaH, ayaM ceha prathamo gumaH 1 'pajjate 'tyAdistu dvitIyaH 2 'so ceva ukkosakAle' ityAdistu tRtIyaH 3 'jahannakAla dvitIye tyAdistu caturthaH 4, tatra ca 'navaraM imAI aTTha nANattAI'ti, tAni caivaM tatra zarIrAvagAhanotkRSTA yojanasahasramuktteha dhanuH pRthaktvaM, tathA | tatra lezyAH paD iha tvAdyAstisraH, tathA tatra dRSTistridhA iha tu mithyAdRSTireva tathA tatrAjJAnAni trINi bhajanayA iha tu dve evAjJAne, tathA tatra AdyAH paJca samudghAtA iha tu trayaH, 'AuajjhavasANA aNubaMdho ya jaheva asannINaM'ti jaghanyasthi| tikAsaJjJigama ivetyarthaH, tatazcAyurihAntarmuhUrtta, adhyavasAyasthAnAnyaprazastAnyeva, anubandho'pyantarmuhUrttameveti, 'avasesa' For Personal & Private Use Only 24 zatake uddezaH 1 sayu tpAdaH sU 694 // 811 //
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ SSSSSSSALA |mityAdi, avazeSaM yathA sajJinaH prathamagame audhika ityarthaH nigamanavAkyaM cedaM-'avaseso ceva gamao'tti anenaivaitadarthasya gatatvAditi, 'so ceva jaghannakAle'tyAdistu sajJiviSaye paJcamo gamaH 5, iha ca 'so ceva'tti sa eva sajJI | jaghanyasthitikaH, 'so ceva ukkose'tyAdistu SaSThaH 6, 'ukkosakAle'tyAdistu saptamaH 7, tatra ca 'eesiM ceva paDhamagamo'tti eteSAmeva sajJinAM prathamagamo yatraudhika auSikeSUtpAditaH, 'navara'mityAdi tatra jaghanyA'pyantarmuhUrtarUpA sajJinaH sthitiruktA seha na vAcyetyarthaH, evamanubandho'pi tadrUpatvAttasyeti, 'so ceve'tyAdiraSTamaH 8, iha ca 'so ceva'tti sa| evotkRSTasthitikaH saJI 8, 'ukkose'tyAdirnavamaH 9,'ukkhevanikkhevao'ityAdi, tatrotkSepaH-[granthAgram 16000] prastAvanA sa ca pratigamamaucityena svayameva vAcyaH, nikSepastu-nigamanaM so'pyevameveti // paryAptakasaGkhyAtavarSAyuSkasajJipaJcendriyatiryagyonikamAzritya ratnaprabhAvaktavyatoktA, atha tamevAzritya zarkarAprabhAvaktavyatocyate, tatraudhika aughikeSu tAvaducyate pajattasaMkhejjavAsAuyasannipaMciMdiyatirikkhajo bhaMte ! je bhavie sakkarappabhAe puDhavIe Neraiesu uvava| jittae se NaM bhaMte ! kevaikAladvitIesu uvava0 ?, goyamA ! jaha. sAgarovamahitIesu ukko0 tisAgarovamahitIesu uvavajejA, te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM evaM jaheva rayaNappabhAe uvavajaMtagamagassa laddhI sacceva niravasesA bhA0 jAva bhavAdesotti kAlAdeseNaM jahanneNaM sAgarovamaM aMtomuhuttaM abbhahiyaM ukkoseNaM bArasasAgarovamAiM cauhi puSakoDIhiM abhahiyAI evatiyaM jAva karejA 1, evaM rayaNappabhapuDhavigamasarisA KHARISSORS For Personal & Private Use Only
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 812 // Navavi gamagA bhANiyacA navaraM saGghagamaesuvi neraiyadvitIsaMvehesu sAgarovamA bhA0 evaM jAva chaTThIpuDhavitti, NavaraM neraiyaThiI jA jattha puDhavIe jahannukkosiyA sA teNaM ceva kameNa cauguNA kAyacA, vAluyappabhAeM puDhavIe aTThAvIsaM sAgarovamAI cauguNiyA bhavaMti paMkappa0 cattAlIsaM dhUmappabhAe aTThasaTThi tamAe aTThAsIiM saMghayaNAI vAluyappabhAe paMcavihasaMghayaNI taM0 - vayarosahanArAyasaMghayaNI jAva khIliyAsaMghayaNI paMkabhAe cauvihasaMghayaNI dhUmappabhAe tivihasaMghayaNI tamAe duvihasaMghayaNI taM0 - vayarosabhanArAyasaMghayaNI ya 1 usabhanArAyasaMghayaNI 2, sesaM taM caiva // pajjattasaMkhejjavAsAuyajAva tirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie asattamAe puDhavIe neraiesa uvavajjittae se NaM bhaMte ! kevatikAlaTThitIesa uvavajejjA ?, goyamA ! jahanneNaM bAvI saMsAgarovamahitIesa ukkoseNaM tettIsasAgarovamahitIesa uvavajjejjA, te NaM bhaMte! jIvA evaM jaheva | rayaNappabhAe Nava gamakA laddhIvi sacceva NavaraM vayarosabhaNArAyasaMghayaNI itthiveyagA na uvavajjaMti sesaM taM ceva jAva aNubaMdhotti, saMveho bhavAdeseNaM jahanneNaM tinni bhavaggahaNAI ukkoseNaM satta bhavaggahaNAI kAlAdeseNaM jaha0 bAvIsaM sAgarovamAI dohiM aMtomuhuttehiM anbhahiyAI ukkose0 chAvaTThi sAgarovamAI cauhiM putrakoDIhiM abbhahiyAI evatiyaM jAva karejA 1, so caiva jahannakAlaTThitIesa uvayanno saccaiva vattavayA jAva bhavAdesotti, kAlAdeseNaM jahanneNaM kAlAdesovi taheva jAva cauhiM pucakoDIhiM anbhahiyAI evatiyaM jAva | karejA 2 so ceva ukkosakAladvitIesa uvava0 sacceva laDI jAva aNubaMdhotti, bhavAdeseNaM jahanneNaM tinni For Personal & Private Use Only 24 zatake uddezaH 1 zarkaraprabhAdipUtpAdaH sU 695 // 812 //
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavAdeseNaM mahattehiM anAva jahanna ukkosakA SARALAKAAMSABSNLOD varagahaNAI ukkoseNaM paMca bhavaggahaNAI kAlAde0 jaha0 tettIsaM sAgarovamAI dohiM aMtomahattehiM anmayAI ukko. chAvahiM sAgarovamAiM tihiM putvakoDIhiM anbhahiyAiM evatiyaM0 so ceva appaNA jahannakAlaTThitIo jAo sacceva rayaNappabhapuDhavijahannakAlahitIyavattavayA bhANiyacA jAva bhavAdesotti navaraM paDhamasaMghayaNaM No itthiveyagA bhavAdeseNaM jahanneNaM tinni bhavaggahaNAI ukkoseNaM satta bhavaggahaNAI kAlAdeseNaM jahanneNaM bAvIsaM sAgarovamAI dohiM aMtomuhattehiM anbhahiyAI ukkoseNaM chAvahiM sAgarovamAI cAhiM aMtomuhattehiM abbhahiyAiM evatiyaM jAva karejA 4 / so ceva jahannakAlahitIesu uvavanno evaM so ceva cauttho gamao niravaseso bhANiyaco jAva kAlAdesotti 5 / so ceva ukkosakAladvitIema uvavanno sacceva laddhI jAva aNubaMdhotti bhavAdesaNaM jahanneNaM tinni bhavaggahaNAI ukoseNaM paMca bhavaggahaNAI kAlAdeseNaM jahanneNaM tettIsaM sAgarovamAI dohiM aMtomuhuttehiM abhahiyAI ukkoseNaM chAvahi sAgarovamAI tihiM aMtomuhuttehiM anbhahiyAiM evaiyaM kAlaM jAva karejA 6 / so ceva appaNA ukkosakAladvitIo jahanneNaM bAvIsasAgarovamaTTiiesu ukkoseNaM tettIsasAgarovamadvitIesu uvavajejA te NaM bhaMte ! avasesA sacceva sattamapuDhavipaDhamagamavattavayA bhANiyabA jAva bhavAdesotti navaraM ThitI aNubaMdho ya jahanneNaM pucakoDI ukkoseNavi putvakoDI sesaM taM | ceva kAlAdeseNaM jahanneNaM bAvIsaM sAgarovamAiM dohiM putvakoDIhiM anbhahiyAI ukkoseNaM chAvahiM sAgarovamAI carahiM pucakoDIhiM anbhahiyAI evaiyaM jAva karejA 7 / so ceva jahannakAladvitIesu uvavanno saceva laddhI AAORA+50SEARSA Jain Education Intemarora For Personal & Private Use Only
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA. prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 813 // saMvehovi taheva sattamagamagasariso 8 / so ceva ukkosakAladvitIesa uvavanno esa ceva ladvI jAva aNubaMdhotti bhavAdeseNaM jahanneNaM tinni bhavaragahaNAIM ukkoseNaM paMca bhavagahaNAI kAlAdeseNaM jahanneNaM tettIsasAgarovamAI dohiM pucakoDIhiM anbhahiyAI ukkoseNa chAvaDiM sAgarovamAiM tihiM pucakoDIhiM anbhahiyAI evatiyaM kAlaM sevejjA jAva karejA (sUtraM 695 ) // 'pajjatte' tyAdi, 'laddhI saccaiva niravasesA bhANiyabA' parimANasaMhananAdInAM prAptiyaiva ratnaprabhAyAmutpitsoruktA saiva niravizeSA zarkarAprabhAyAmapi bhaNitavyeti, 'sAgarovamaM aMtomuhuttamanbhahiyaM 'ti dvitIyAyAM jaghanyA sthitiH sAgaropamamantarmuhUrttaM ca saJjJibhavasatkamiti, 'ukkoseNaM bArase' tyAdi dvitIyAyAmutkRSTataH sAgaropamaMtrayaM sthitiH tasyAzcaturguNatve dvAdaza, evaM pUrva koTayo'pi caturSu saJjJitiryagbhaveSu catasra eveti / 'neraiyaThiisaMvehesu sAgarovamA bhANiyaca' ti ratnaprabhAyAmAyurdvAre saMvedhadvAre ca dazavarSasahasrANi sAgaropamaM coktaM dvitIyAdiSu punarjaghanyata utkarSatazca sAgaropamANyeva vAcyAni, yataH - " sAgaramegaM 1 tiya 2 sUtta 3 dasa 4 ya sattarasa 5 taha ya bAvIsA 6 / tettIsA 7 jAvaThiI sattasuvi kameNa puDhavIsu // 1 // " tathA " jA paDhamAe jeTThA sA bIyAe kaNiDDiyA bhaNiyA / taratamajogo eso dasavAsasahassa raya| NAe // 2 // " iti [ ekaM sAgaraM trINi sapta daza ca saptadaza tathaiva dvAviMzatiH / trayastriMzat saptasvapi pRthvISu krameNa yAvatsthitiH // 1 // yA prathamAyAM jyeSThA sA dvitIyAyAM kanIyasI bhaNitA / eSa taratamayogo ratnAyAM dazavarSasahasrANi // 2 // ] ratnaprabhAgamatulyA navApi gamAH, kiyaddUraM yAvat ? ityAha- 'jAva chaTThapuDhavitti, 'cauguNA kAyava'tti utkRSTe For Personal & Private Use Only 24 zatake uddezaH 1 zakera prabhA diSUtpAdaH sU 695 // 813 //
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ SAMSRUSSACROSSAGAR kAyasaMvedhe iti, 'vAlayappabhAe aTThAvIsaM,'tatra sapta sAgaropamANyutkarSataH sthitiruktA sA ca caturguNA assttaaviNshtiH| * syAt, evamuttaratrApIti, 'vAlayappabhAe paMcavihasaMghayaNitti Adyayoreva hi pRthivyoH sevArtenotpadyante, evaM caturthI 4 paJcamI 3 SaSThI 2 saptamISu 1 ekaikaM saMhananaM hIyata iti // atha saptamapRthivImAzrityAha-pajjatte'tyAdi, 'ithiveyA na uvavajati'tti SaSThyantAsveva pRthivISu strINAmutpatteH 'jahanneNaM tinni bhavaggahaNAI' ti matsyasya saptamapR. thivInArakatvenotpadya punarmatsyeSvevotpattau 'ukkoseNaM satta bhavaggahaNAIti matsyo mRtvA 1 saptamyAM gataH 2 punarmatsyo jAtaH 3 punaH saptamyAM gataH 4 punarapi matsyaH 5 punarapi tathaiva gataH 6 punarmatsyaH 7 ityevamiti / / 'kAlAdeseNa'mityAdi, iha dvAviMzatiH sAgaropamANi jaghanyasthitikasaptamapRthvInArakasambandhIni antarmuhUrtadvayaM ca ra prathamatRtIyamatsyabhavasambandhIti, 'chAvahiM sAgarovamAIti vAratrayaM saptamyAM dvAviMzatisAgaropamAyuSkatayotpatteH catasazca pUrvakoTayazcatuSu nArakabhavAntariteSu matsyabhaveSviti, ato vacanAccaitadavasIyate-saptamyAM jaghanyasthitiSUtkarSatastrIneva | vArAnutpadyata iti, kathamanyathaivaMvidhaM bhavagrahaNakAlaparimANaM syAt , iha ca kAla utkRSTo vivakSitastena jaghanyasthitiSu trIn vArAnutpAditaH, evaM hi caturthI pUrvakoTirlabhyate, utkRSTasthitiSu punAradvayotpAdanena SaTSaSTiH sAgaropamANAM bhavati pUrvakoTyaH punastisra eveti 1 'so ceva jahannakAlaTiiesu' ityAdistu dvitIyo gamaH 2 'so ceva ukkosa-3 | kAlahiisu uvavajejA'ityAdistu tRtIyaH, tatra ca 'ukkoseNaM paMca bhavaggahaNAI'ti trINi matsyabhavagrahaNAni dve ca nArakarbhavagrahaNe, ata eva vacanAdutkRSTasthitiSu saptamyAM vAradvayamevotpadyata ityavasIyate 3 'so ceva jahannakAlaTi For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 zatake uddezaH1 | manuSyebhya utpAda sU 696 vyAkhyA Io'ityAdistu caturthaH 4 tatra ca 'sacceva rayaNappabhapuDhavijahannakAlaDhiivattavayA bhANiyavatti saiva ratnaprabhAcaturthaprajJaptiH va gamavaktavyatA bhaNitavyA navaraM-kevalamayaM vizeSaH, tatra ratnaprabhAyAM SaT saMhananAni trayazca vedA uktAH iha tu saptamapRthivIabhayadevI- caturthagame prathamameva saMhananaM strIvedaniSedhazca vAcya iti 4, zeSagamAstu svayameva uuhyaaH|| manuSyAdhikAreyAvRttiH2 jai maNussehiMto uvavajaMti kiM sannimaNussahiMto uvavajaMti asannimaNussahiMto uvavajaMti ?, goyamA ! // 814 // sannimaNussehiMto uvavajaMti No asannImaNussehiMto uvavajaMti, jai sannimaNussahiMto uvavajanti kiM saMkhejavAsAuyasannimaNussahiMto uvaya. asaMkhejavA. jAva uvava0, goyamA! saMkhejavAsAuyasannimaNu No asaMkhejavAsAuyajAva uvavajanti, jai saMkhejavAsA jAva uvavajanti kiM pajjattasaMkhejavAsAuya. apajattasaMkhejavAsAuya0, goyamA ! pajattasaMkhejavAsAuya0 no apajattasaMkhejavAsAuya jAva uvavajaMti, pajjattasaMkhejavAsAuya0 sannimaNusse NaM bhaMte ! je bhavie neraiesu uvavajittae se NaM bhaMte ! kati puDhavIsu uvavajjejjA ?, goyamA ! sattamu puDhavIsu uvavajejjA taM0-rayaNappabhAe jAva ahesattamAe, pajjattasaMkhejavAsAuyasannimaNusse NaM bhaMte ! je bhavie rayaNappabhAe puDhavIe neraiesu uvavajittae se NaM bhaMte ! kevatikAlaTTiiesu uvavajejA?, goyamA ! jaha0 dasavAsasahassadvitIesu ukkoseNaM sAgarovamahitIesu uvavajejA, te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajaMti ?, goyamA ! jahanneNaM eko vA do vA tinni vA ukkoseNaM saMkhejA uvavajaMti saMghayaNA cha sarIrogAhaNA jahanneNaM aMgulapuhuttaM ukkoseNaM paMcadhaNusayAiM evaM sesaM jahA sannipaMciMdiyatirikkha // 814 // dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ joNiyANaM jAva bhavAdesotti navaraM cattAri NANA tinni annANA bhayaNAe cha samagghAyA kevalivajjA tthitii| aNubaMdho ya jahanneNaM mAsapuhuttaM ukkoseNaM puvakoDI sesaM taM ceva kAlAdeseNaM jahanneNaM dasavAsasahassAI mAsapuhattamabbhahiyAI ukkoseNaM cattAri sAgarovamAI cAhiM puvakoDIhi abbhahiyAiM evatiyaM jAva karejA 1, so ceva jahannakAladvitIesu uvavanno sA ceva vattavayA navaraM kAlAdeseNaM jahanneNaM dasavAsasahassAI mAsapuhattamabhahiyAI ukkoseNaM cattAri putvakoDIo cattAlIsAe vAsasahassehiM anbhahiyAo evatiyaM 2, so ceva ukkosakAladvitIesu uvavanno esa ceva vattavayA navaraM kAlAdeseNaM jahanneNaM sAgarovamaM mAsapuhattamabhatAhiyaM ukkoseNaM cattAri sAgarovamAI cAhiM putvakoDIhiM abbhahiyAI evatiyaM jAva karejA 3, so ceva appaNA jahannakAladvitIo jAo esa ceva vattavayA navaraM imAiM paMca nANattAI sarIrogAhaNA jahanneNaM aMgulapuhuttaM ukkoseNavi aMgulapuhattaM tinni nANA tinni annANAI bhayaNAe paMca samugdhAyA AdillA ThitI aNubaMdho ya jahanneNaM mAsapuhuttaM ukkoseNavi mAsapuhuttaM sesaM taM ceva jAva bhavAde sotti, kAlAdeseNaM jahanneNaM da dasavAsasahassAI mAsapuhuttamabhahiyAI ukkoseNaM cattAri sAgarovamAI cAhiM mAsapuhattehiM abhahiyAI evatiyaM jAva karejA 4 / so ceva jahannakAlahitIesu uvavanno esa ceva vattavayA cautthagamagasarisA NeyavA 15 navaraM kAlAdeseNaM jahanneNaM dasavAsasahassAI mAsapuhuttamanbhahiyAI ukkoseNaM cattAlIsaM vAsasahassAI cauhiM For Personal & Private Use Only
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 zatake uddezaH1 manuSyebhya utpAdaH sU 696 vyAkhyA mAsapuhattehiM anbhahiyAI evatiyaM jAva karejA 5 / so ceva ukkosakAlahitIemu uvavanno esa ceva gamago prajJaptiH navaraM kAlAdeseNaM jahanneNaM sAgarovamaM mAsapuhuttamambhahiyaM ukkoseNaM cattAri sAgarovamAI cauhiM mAsapuhuabhayadevI- dattehiM abbhahiyAI evaiyaM jAva karejA 6 / so ceva appaNA ukkosakAlahitIo jAo so ceva paDhamaga mao Neyavo navaraM sarIrogAhaNA jahanneNaM paMcadhaNusayAI ukkoseNavi paMcadhaNusayAI ThitI jahanneNaM putvakoDI // 815 // | ukkoseNavi pucakoDI evaM aNubaMdhovi, kAlAdeseNaM jahanneNaM putvakoDI dasahiM vAsasahassehiM anbhahiyA ukkoseNaM cattAri sAgarovamAI cAhiM putvakoDIhiM abbhahiyAI evatiyaM kAlaM jAva karejA / so ceva jahanna kAladvitIesu uvavanno saceva sattamagamagavattavayA navaraM kAlAdeseNaM jahanneNaM putvakoDI dasahi vAsasahassehiM |5|| abbhahiyA ukkoseNaM cattAri pucakoDIo cattAlIsAe vAsasahassehiM abbhahiyAo evatiyaM kAlaM jAva karejjA 8 / so ceva ukkosakAlahitIesu uvavanno sA ceva sattamagamagavattavayA navaraM kAlAdeseNaM jahanneNaM | sAgarovamaM puSakoDIe anbhahiyaM ukkoseNaM cattAri sAgarovamAI cAhiM pucakoDIhiM abbhahiyAI evatiyaM || kAlaM jAva karejA 9 // (sUtraM 696) // pajjattasaMkhejavAsAuyasannimaNusse NaM bhaMte ! je bhavie sakarappabhAe | puDhavIe neraiesu jAva uvavajittae se NaM bhaMte ! kevati jAva uvavajjejjA ?, goyamA ! jahanneNaM sAgarovama| dvitIesu ukkoseNaM tisAgarovamahitIesu uvavajejA, te NaM bhaMte ! so ceva rayaNappabhapuDhavigamao yaco navaraM sarIrogAhaNA jahanneNaM rayaNipuhuttaM ukkoseNaM paMcadhaNusayAI ThitI jahanneNaM vAsapuhuttaM ukkoseNaM putvako AAAAACROCK dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ DI evaM aNubaMdhovi, sesaM taM ceva jAva bhavAdesotti, kAlAdeseNaM jahanneNaM sAgarovamaM vAsapuhattaMabhahiyaM |ukkoseNaM bArasa sAgarovamAiM cauhiM puSakoDIhiM anbhahiyAI evatiyaM jAva karejA 1, evaM esA ohie tisu gamaesu maNUsassa laddhI nANattaM neraiyahitI kAlAdeseNaM saMvehaM ca jANejjA 3, se ceva appaNA jahannakAlahitIo jAo tisuvi gamaema esa ceva laDI navaraM sarIrogAhaNA jahanneNaM rayaNipuhuttaM ukkoseNavi rayaNipuhuttaM ThitI jahanneNaM vAsapuhuttaM ukkoseNavi vAsapuhuttaM evaM aNubaMdhovi sesaM jahA ohiyANaM saMveho sabo uvajuMjiUNa bhANiyavo 4-5-6, so ceva appaNA ukkosakAladvitIo tassavi timuvi gamaesu iMma laNANattaM-sarIrogAhaNA jahanneNaM paMcadhaNusayAI ukkoseNavi paMcadhaNusayAI ThitI jahanneNaM puvakoDI ukkoseNaci puca koDI evaM aNubaMdhovi sesaM jahA paDhamagamae navaraM neraiyaThiI ya kAyasaMvehaM ca jANejjA 9evaM jAva chaTThapuDhavI navaraM tacAe ADhavettA ekkekaM saMghayaNaM parihAyati jaheva tirikkhajoNiyANaM kAlAdesovi taheva navaraM maNussadvitI bhANiyavA // pajattasaMkhenjavAsAuyasannimaNusse NaM bhaMte ! je bhavie ahesattamAe puDhavineraiesu uvavajjittae se NaM bhaMte ! kevatikAlahitIesu uvavajejA ?, goyamA ! jahanneNaM bAvIsaM sAgarovamaThitIesu ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamadvitIema uvavajejA, te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM avaseso so ceva sakkarappabhApuDhavigamao yaco navaraM paDhama saMghayaNaM itthiveyagA na uvavajaMti sesaM taM ceva jAva aNubaMdhotti bhavAdeseNaM do SECOROMOM ** Jan Education International For Personal & Private Use Only
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA-15 bhavaggahaNAI kAlAdeseNaM jahanneNaM bAvIsaM sAgarovamAI vAsapuhuttamabhahiyAI ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAI 24 zatake prajJaptiH pucakoDIe abbhahiyAI evatiyaM jAva karejA 1, so ceva jahannakAladvitIesu uvavanno esa ceva vattaccayA uddezaH1 abhayadevI navaraM neraiyahitisaMvehaM ca jANejA 2, so ceva ukkosakAlahitIesu uvavanno esa ceva vattavayA navaraM saMvehaM| yAvRttiH29 manuSyebhya utpAda |ca jANejA 3, so ceva appaNA jahannakAladvitIo jAo tassavi tisuvi gamaesu esa ceva vattavayA navaraM sU696 // 816 // sarIrogAhaNA jahanneNaM rayaNipuhuttaM ukkoseNavi rayaNipuhuttaM ThitI jahanneNaM vAsapuhuttaM ukkoseNavi vAsapuhuttaM evaM aNubaMdhovi saMveho uvajuMjiUNa bhANiyavo 6 / so ceva appaNA ukkosakAladvitIo jAo tassavi |timuvi gamaema esa ceva vattavayA navaraM sarIrogAhaNA jahanneNaM paMcadhaNusayAI ukoseNavi paMcadhaNusayAI ThitI jahanneNaM putvakoDI ukkoseNavi putvakoDI evaM aNubaMdhovi Navasuvi etesu gamaesu neraiyahitI saMvehaM ca jANejjA savattha bhavaggahaNAI donni jAva Navamagamae kAlAdeseNaM jahanneNaM tettIsaM sAgarovamAI pucakoDIe |abbhahiyAI ukkoseNavi tettIsaM sAgarovamAI pucakoDIe abbhahiyAiM evatiyaM kAlaM sevejA evatiyaM kAlaM gatirAgatiM karejA 9 / sevaM bhaMtetti jAva viharati // cauvIsatimasae paDhamo (sUtraM 697 ) // 24-1 // // 816 // __ 'ukkoseNaM saMkhejjA uvavajaMtitti garbhajamanuSyANAM sadaiva saGkhyAtAnAmevAstitvAditi, 'navaraM cattAri nANAIti ||5|| avadhyAdau pratipatite sati keSAJcinnArakeSutpatteH, Aha ca cUrNikAra:-'ohinANamaNapajjavaAhArayasarIrANi laNaM pari-|| dan Education International For Personal & Private Use Only
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ SASAAAAAAAAAAAAA sADittA uvavajjati'tti, 'jahanneNaM mAsapuhattaMti, idamuktaM bhavati-mAsadvayAntarvAyunaro narakaM na yAti 'dasavAsasaha|ssAIti jaghanyaM nArakAyuH 'mAsapuhattamabhahiyAIti iha mAsaprathaktvaM jaghanyaM narakayAyimanuSyAyu: "cattAri sAga| rovamAIti utkRSTaM ratnaprabhAnArakabhavacatuSkAyuH 'cauhiM pucakoDIhiM agbhahiyAIti, iha catasraH pUrvakoTayo narakayAyimanuSyabhavacatuSkotkRSTAyuHsambandhinyaH, anena cedamuktaM-manuSyo bhUtvA catura eva vArAnekasyAM pRthivyAM nArako jAyate | punazca tiryageva bhavatIti, jaghanyakAlasthitika audhikeSvityatra caturthe game 'imAI paMca NANattAI'ityAdi zarIrAvagAhaneha jaghanyetarAbhyAmaGgalapRthaktvaM, prathamagame tu sA jaghanyato'GgalapRthaktvamutkRSTatastu paJca dhanuHzatAnIti 1 tatheha trINi jJAnAni trINyajJAnAni bhajanayA jaghanyasthitikasyaiSAmeva bhAvAt , pUrva ca catvAri jJAnAnyuktAnIti 2 tathehAdyAH paJca 4|| samudghAtAH jaghanyasthitikasyaiSAmeva sambhavAt prAk ca SaDuktAH ajaghanyasthitikasyAhArakasamudghAtasyApi sambhavAt 3 tatheha sthitiranubandhazca jaghanyata utkRSTatazca mAsapRthaktvaM prAk ca sthityanubandho jaghanyato mAsapRthaktvamutkRSTatastu pUrvakoTyabhihiteti, zeSagamAstu svymbhyuuhyaaH|| zarkarAprabhAvaktavyatAyAm-'sarIrogAhaNA rayaNipuhuttaMti anenedamavasI-| yate-dvihastaprabhANebhyo hInatarapramANA dvitIyAyAM notpadyante, tathA 'jahaNNaNaM vAsapuhuttaMti anenApi varSadvayAyuSkebhyo hInatarAyuSkA dvitIyAyAM notpadyanta ityavasIyate, 'evaM esA ohiesutisu gamaesu maNUsassa laddhI'ti 'ohio 1 yadyapi sAmAnyena garbhasthasya narakagatAvutpAda ubhayasAdhAraNastathApi nArakamanuSyanArakasaMvedhe'ntarmuhartamAnAntarakAlokteH jAtu 3|| nArakabhavacatuSkasaMvedhakArakamanuSyo'traivaM vidhaH syAt iti samAdheyaM / For Personal & Private Use Only
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 817 // ohiesu 1 ohio jahannaTTitIesa 2 ohio ukkosaTThiIesa 3'tti ete audhikAstrayo gamAH 3, eteSu 'eSA' anantaroktA manuSyasya 'labdhiH ' parimANasaMhananAdiprAptiH, nAnAtvaM tvidam - yaduta nArakasthitiM kAlAdezena kAyasaMvedhaM ca jAnIyAH, tatra prathamagame sthityAdikaM likhitameva dvitIye tvaudhiko jaghanyasthitiSvityatra nArakasthitirjaghanyetarAbhyAM sAgaro|pamaM kAlatastu saMvedho jaghanyato varSapRthaktvAdhikaM sAgaropamamutkRSTatastu sAgaropamacatuSTayaM catuHpUrvakoTyadhikaM, tRtIye'| pyevameva naMvara sAgaropamasthAne jaghanyataH sAgaropamatrayaM sAgaropamacatuSTayasthAne tUtkarSataH sAgaropamadvAdazakaM vAcyamiti, | 'so ceve' tyAdi caturthAdigamatrayaM, tatra ca 'saMveho uvajujjiUNa bhANiyaco 'tti, sa caivaM - jaghanyasthitika audhikeSvi| tyatra game saMvedhaH kAlAdezena jaghanyataH sAgaropamaM varSapRthaktvAdhikaM utkRSTatastu dvAdaza sAgaropamANi varSapRthaktvacatuSkAdhikAni, jaghanyasthitiko jaghanyasthitikeSvityatra jaghanyena kAlataH kAyasaMvedhaH sAgaropamaM varSapRthaktvAdhikaM utkRSTatastu catvAri sAgaropamANi varSapRthaktvacatuSkAdhikAni, evaM SaSThagamo'pyUhyaH, 'so cevetyAdi saptamAdgamatrayaM, tatra ca 'imaM nANatta' mityAdi, zarIrAvagAhanA pUrva hastapRthaktvaM dhanuH zatapaJcakaM coktA iha tu dhanuHzatapaJcakameva, evamanyadapi nAnAtvamamyUhyam / 'maNussaThiI jANiyava etti tiryaka sthitirjaghanyA'ntarmuhUrttamuktA manuSyagameSu tu manuSyasthitirjJAtavyA sA ca jaghanyA dvitIyAdigAminAM varSapRthaktvamutkRSTA tu pUrvakoTIti // saptamapRthivIprathamagame 'tettIsaM sAgarovamAI putrakoDIe amahiyAI ti ihotkRSTaH kAyasaMvedha etAvantameva kAlaM bhavati saptamapRthivInArakasya tata udvRttasya manuSyedhvanutpAdena bhavadvayabhAvenaitAvata eva kAlasya bhAvAditi // caturviMzatitamazate prathamaH // 24-1 // 1444 For Personal & Private Use Only 24 zatake uddezaH 1 nArakANA mutpAdaH sU697 // 817 //
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ SACREASEARCAMERICA vyAkhyAtaH prathamoddezakaH atha dvitIyo vyAkhyAyate, sambandhastu jIvapade ityAdipUrvoktagAthAnidarzita eva, sarvoddezakeSvapi, asya cedamAdisUtram rAyagihe jAva evaM vayAsI-asurakumArA NaM bhaMte ! kaohiMto uvavajaMti kiM neraiehiMto uvava0 tirika maNu0 devehiMto uvavajaMti?,goyamA ! No NeraiehiMto uvava0 tiri0 maNussehiMto uvava0 no devehiMto uvava. | evaM jaheva neraiyauddesae jAva pajjattaasannipaMciMditirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie asurakumAresu uvava| jittae se NaM bhaMte ! kevatikAladvitIema uvavajejjA ?, goyamA ! jahanneNaM dasavAsasahassadvitIesu ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejahabhAgahitIesu uvava0, te NaM bhaMte ! jIvA evaM rayaNappabhAgamagasarisA Navavi gamA bhANiyabA navaraM jAhe appaNA jahannakAlahitIo bhavati tAhe ajjhavasANA pasatthA No appasatthA tisuvi gamaesu avasesaM taM ceva 9 // jai sannipaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjati kiM saMkhejavAsAuyasanni paMciMdiyajAva uvavajaMti asaMkhejavAsA. uvavajaMti ?, goyamA ! saMkhejavAsAuya jAva uvavajaMti asaMkheja 4|| vAsA0 jAva uvava0, asaMkhejavAsAu0 sannipaMci0 tiri0 jo0 bhaMte ! je bhavie asuraku0 uvava0 se NaM bhaMte ! kevaikAladvitIesu uvavajejjA ?, goyamA ! jahanneNaM dasavAsasahassadvitIesu uvavajijjA ukkoseNaM |tipaliovamahitIesu uvajjejjA, te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM pucchA, goyamA ! jahanneNaM eko vA do vA hai tinni vA ukkoseNaM saMkhejjA uvava0 vayarosabhanArAyasaMghayaNI ogAhaNA jaha. dhaNupuhuttaM ukkoseNaM cha gAu For Personal & Private Use Only
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 818 // yAI samacauraMsa saMThANasaMThiyA pa0, cattAri lessAo AdillAo, No sammadiTThI micchAdiTThI No sammA| micchAdiTThI No NANI annANI niyamaM duannANI matiannANI suyaannANI ya jogo tivihovi uvaogo duvihovi cattAri sannAo cattAri kasAyA paMca iMdiyA tinni samugdhAyA AdillAgA samohayAvi maraMti asamohayAvi maraMti vedaNA dubihAvi sAyAveyagA asAyAveyagA vedo duvihovi itthaveyagAvi purisaveyagAvi No napuMsagavedagA ThitI jahanne0 sAiregA pucakoDI ukkoseNaM tinni palio mAI ajjhavasANA satthAvi appa - satthAvi aNubaMdho jaheva ThitI kAyasaMveho bhavAdeseNaM do bhavaggahaNAI kAlAdeseNaM jahanneNaM sAtiregA pucakoDI dasahiM vAsasahassehiM anbhahiyA ukkoseNaM chappalio mAI evatiyaM jAvakarejA 1, so ceva jahanakAladvitIyaesa uvavanno esa caiva vattavayA navaraM asurakumArahitI saMvehaM ca jANejjA 2, so ceva ukkosakAlaTThitIesa uvavanno jahanneNaM tipaliovamadvitIesa ukko seNavi tipalio mahitIesa uvava0 esa caiva vattavayA navaraM ThitI se jahanneNaM tinni palio mAI ukkoseNavi tinni palio mAI evaM aNubaMdhovi, kAlAde0 jaha0 chappalio mAI ukkoseNavi chappalio mAI evatiyaM sesaM taM caiva 3, so ceva appaNA | jahannakAlaTThitIo jAo jahanneNaM dasavAsasahassaTThitIesa ukkoseNaM sAtiregapucakoDI Au0 appa0 ubava0, te NaM bhaMte! avasesaM taM caiva jAva bhavAdesotti, navaraM ogAhaNA jahanneNaM dhaNuhapuhuttaM ukkoseNaM sAtiregaM dhaNusahassaM ThitI jahanneNaM sAtiregA pucakoDI ukkoseNavi sAtiregA pucakoDI evaM aNubaMdhovi, kAlAdeseNaM For Personal & Private Use Only 24 zatake uddezaH 2 asurANA mutpAdaH sU 698 // 818 //
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ jahanneNaM sAtiregA puSakoDI dasahiM vAsasahassehiM anbhahiyA ukkoseNaM sAtiregAo do puSakoDIo evatiyaM 4, so ceva appaNA jahannakAlahitIesu uvavajejA esa ceva vattavayA navaraM asurakumAraTTiI saMvehaM ca jANejA 5, so ceva ukkosakAlahitIesu uvava. jaha. sAtiregapuvakoDiAuesu ukkoseNavi sAtiregapuvakoDIAuesu uvavajejA sesaM taM ceva navaraM kAlAde0 jaha0 sAtiregAo do pucakoDIo ukkoseNavi sAtiregAo do puvakoDIo evatiyaM kAlaM sevejA 6, so ceva appaNA ukkosakAlahitIo jAo so ceva paDhamagamago bhANiyavo navaraM ThitI jahanneNaM tinni paliovamAI ukkoseNavi tinni paliovamAI evaM aNubaMdhovi kAlAdejaha tinni paliovamAI dasahiM vAsasahassehiM anbhahiyAI ukkoseNaM cha paliovamAI evatiyaM 7. so ceva jahannakAlahitIesu uvavanno esa ceva vattavayA navaraM asurakumArahitI saMvehaM ca jANijjA 8, so ceva ukkosakAladvitIesu uvavanno jaha* tipaliovamAI ukkose0 tipaliova0 esa ceva vattavayA navaraM kAlAdeseNaM jaha. chappaliMovamAI evatiyaM 9 // jai saMkhejavAsAuyasannipaMciMdiyajAva uvavajaMti kiM jalacara evaM jAva pajjattasaMkhejavAsAuyasannipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie asuraku0 uva0 se NaM bhaMte ! kevaiyakAladvitIesu uvava0?, goyamA ! jaha0 dasavAsahitIesu ukkose0 sAtiregasAgaro|vamadvitIesu uvava0, te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM evaM etesiM rayaNappabhapuDhavigamagasarisA nava gamagA NeyavA, navaraM jAhe appaNA jahannakAlahiio bhavai tAhe tisuvi gamaema imaM NANattaM cattAri lessAo SAATHIRAIRAK+KORIAI For Personal & Private Use Only
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA. | ajjhavasANA pasatthA no appasatthA sesaM taM ceva saMveho sAtiregeNa sAgarovameNa kAyavo 9 // jai maNusse 24 zatake prajJaptiH | hiMto uvavajaMti kiM sannimaNussahiMto asannimaNussehiMto?, goyamA ! sannimaNussehito no asannimaNusse- uddezaH2 abhayadevI hiMto uvavajaMti, jai sannimaNussahiMto uvavajaMti kiM saMkhenjavAsAuyasannimaNussehiMto uvava0 asaMkhejavA- asurANAyA vRttiH2/ 18 sAuyasannimaNussehiMto uvava.?, goyamA! saMkhejavAsAuyajAva uvavajaMti asaMkhejavAsAuyajAvauvavajaMti, mutpAdaH // 819 // asaMkhejavAsAuyasannimaNusse NaM bhaMte ! je bhavie asurakumAresu uvavajittae se NaM bhaMte ! kevatikAlaTThi sU 690 tIema uvavajejA ?, goyamA ! jaha0 dasavAsasahassahitIesu ukkotipaliovamahitIema uva0, evaM asaM. | khejavAsAuyatirikkhajoNiyasarisA AdillA tinni gamagA neyavA, navaraM sarIrogAhaNA paDhamabitiema | gamaesu jahanneNaM sAtiregAiM paMcadhaNusayAI ukkoseNaM tini gAuyAiM sesaM taM ceva, taIyagame ogAhaNA jahaneNaM tinni gAuyAI ukkoseNavi tinni gAuyAI sesaM jaheva tirikkhajoNiyANaM 3, so ceva appaNA jahannakA| lahitIo jAo tassavi jahannakAladvitiyatirikkhajoNiyasarisA tinni gamagA bhANiyabA, navaraM sarIrodagAhaNA tisuvi gamaesu jaha0 sAiregAiM paMcadhaNusayAI ukkoseNavi sAtiregAI paMcadhaNusayAI sesaM taM ceva MIR, so ceva appaNA ukkosakAladvitIo jAo tassavi te ceva pacchillagA tinni gamagA bhANiyabA navaraM // 819 // sarIrogAhaNA timuvi gamaesu jahanneNaM tinni gAuyAI ukkoseNavi tinni gAuyAiM avasesa taM cev9||ji saMkhe-|| javAsAuyasannimaNussahiMto uvavajai kiM pajattasaMkhejavAsAuya. apajjattasaMkhejavAsAuya01,goyamA! pajja lahitAgamaesu jahadeg sAijAo tassavi kAladvitiyatirikkhajAra sAtiregAI pacaNiyacA navaraM / nigAuyAI For Personal & Private Use Only
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ ttasaMkheja. No apajjattasaMkheja pajattasaMkhejavAsAuyasannimaNussa NaM bhaMte ! je bhavie asurakumAresu uvavajjittae se NaM bhaMte ! kevatikAladvitIesu uvavajejA ?, goyamA ! jahannaNaM dasavAsasahassaTTitIesu ukkoseNaM sAiregasAgarovamahitIesu uvavajejjA te NaM bhaMte ! jIvA evaM jaheva etesiM rayaNappabhAe uvadhajjamANANaM Nava gamagA taheva ihavi Nava gamagA bhANiyavA NavaraM saMveho sAtiregeNa sAgarovameNa kAyavo sesaM taM ceva 9 sevaM bhaMte ! 2tti // (sUtraM 698) // 24-2 // | 'rAyagihe'ityAdi, 'ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejaibhAgaDhiiesu uvavajejatti, iha palyopamAsaGkhyeyabhAgagrahaNena pUrvakoTI grAhyA, yataH saMmUcchimasyotkarSataH pUrvakoTIpramANamAyurbhavati, sa cotkarSataH svAyuSkatulyameva devAyurvanAti nAtiriktaM, ata evoktaM cUrNikAreNa-"ukkoseNaM sa tullapuvakoDIAuyattaM nivattei, na ya saMmucchimo purbakoDIAuyattAo paro | asthi"tti // asaGkhyAtavarSAyuHsajJipaJcendriyatiryaggameSu 'ukkoseNaM tipaliovamahiiesu uvavajejatti, idaM devakurvA-15 dimithunakatirazco'dhikRtyoktaM, te hi tripalyopamAyuSkatvenAsaGkhyAtavarSAyuSo bhavanti, te ca svAyuHsadRzaM devAyurbadhantIti / 'saMkhejA uvavajaMti'tti asaGkhyAtavarSAyustirazcAmasaGkhyAtAnAM kadAcidapyabhAvAt , 'vayarosahanArAyasaMghayaNIti asa tyAtavarSAyuSAM yatastadeva bhavatIti, 'jahanneNaM dhaNuhapurattaMti idaM pakSiNo'dhikRtyoktaM, pakSiNAmutkRSTato dhanuHpRthaktvapramArANazarIratvAt , Aha ca-"dhaNuyapuhattaM pakkhisu"tti [pakSiSu dhanuSpRthaktvam ] asaGkhyAtavarSAyuSo'pi te syuryadAha-'paliya asaMkhejapakkhIsutti palyopamAsayeyabhAgaH pakSiNAmAyuriti, 'ukkoseNaM cha gAuyAIti, idaM ca devakurvAdihastyAdI PROCESSORI BAGASISI For Personal & Private Use Only
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 24 zatake uddezaH2 asurANAmutpAdaH sU 698 // 820 // nadhikRtyoktaM, 'no napuMsagaveyaga'tti asaGkhyAtavarSAyuSo hi napuMsakavedAna saMbhavantyeveti, 'ukkoseNaM chappaliovamAIti trINyasaGkhyAtavarSAyustiryagbhavasambandhIni trINi cAsurabhavasambandhInItyevaM SaT, na ca devabhavAdudvRttaH punarapyasaGkhyAtavarSAyuSkepUtpadyata iti 'so ceva appaNA jahannakAlahitIo'ityAdizcaturtho gamaH, iha ca jaghanyakAlasthitikaH sAtirekapUrvakovyAyuH sa ca pakSiprabhRtikaH prakrAntaH 'ukkoseNaM sAtiregapuvakoDiAue so'tti asaGkhyAtavarSAyuSAM pakSyAdInAM sAtireka pUrvakoTirAyuH te ca svAyustulyaM devAyuH kurvantItikRtvA sAtireketyAdhuktamiti, 'ukoseNaM sAtiregaM dhaNusahassaM'ti yaduktaM tat saptamakulakarapAkAlabhAvino hastyAdInapekSyeti saMbhAvyate, tathAhi-ihAsaGkhyAtavarSAyurjaghanyasthitikaH prakrAntaH | sa ca sAtirekapUrvakoTyAyurbhavati tathaivAgame vyavahRtatvAt , evaMvidhazca hastyAdiH saptamakulakarapAkAle labhyate, tathA saptamakulakarasya paJcaviMzatyadhikAni paJca dhanuHzatAni uccaistvaM tatprAkkAlabhAvinAM ca tAni samadhikatarANIti tatkAlInahastyAdayazcaitadviguNocchrAyAH ataH saptamakulakaraprAkkAlabhAvinAmasaGkhyAtavarSAyuSAM hastyAdInAM yathoktamavagAhanApramANaM labhyata iti, 'sAtiregAo do pucakoDIo' iti ekA sAtirekA tiryagbhavasatkA'nyA tu sAtirekaivAsurabhavasatketi 4 / 'asu| rakumArahiiM saMvehaM ca jANija'tti tatra jaghanyA'surakumArasthitirdazavarSasahasrANi saMvedhastu sAtirekA pUrvakoTI dazavarSasahasrANi ceti 5, zeSagamAstu svayamevAbhyUhyAH 9 // evamutpAdito'saGkhyAtavarSAyuHsajJipaJcendriyatiryagasure, atha saGkhyAtavarSAyurasAvutpAdyate-'jai saMkhejjetyAdi, 'ukkoseNaM sAtiregasAgarovamahitIesutti yaduktaM tadvalinikAya-2 mAzrityeti 'tisuvi gamaesutti jaghanyakAlasthitikasambandhiSu audhikAdiSu 'cattAri lesAo'tti ratnaprabhApRthivI // 420 // dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ | gAminAM jaghanyasthitikAnAM tisrastA uktAH eSu punastAzcatasraH asureSu tejolezyAvAnapyutpadyata iti, tathA ralaprabhA pRthivIgAminAM jaghanyasthitikAnAmadhyavasAya sthAnAnyaprazastAnyevoktAni iha tu prazastAnyeva, dIrghasthitikatve hi dvividhAnyapi saMbhavanti na tvitareSu kAlasyAlpatvAt, 'saMveho sAtiregeNa sAgarovameNa kAyabo'tti ratnaprabhAgameSu sAgaropameNa saMvedha uktaH asurakumAragameSu tu sAtirekasAgaropameNAsau kAryo valipakSApekSayA tasyaiva bhAvAditi // atha manuSyebhyo'surAnutpAdayanAha - 'jai maNussehito' ityAdi, 'ukkoseNaM tipalio maTThiesutti devakurvAdinarA hi utkarSataH svAyuH samAna| syaiva devAyuSo bandhakAH ataH 'tipaliovamaTTiiesa' ityuktaM, 'navaraM sarIrogAhaNe tyAdi tatra prathama audhika audhikeSu dvitIyastvaudhiko jaghanyasthitiSviti, tatraudhiko'saGkhyAtavarSAyurnaro jaghanyataH sAtirekapaJcadhanuH zatapramANo bhavati yathA | saptamakulakaraprAkkAlabhAvI mithunakanaraH utkRSTatastu triganyUtamAno yathA devakurvAdimithunakanaraH, sa ca prathamagame dvitIye ca dvividho'pi saMbhavati, tRtIye tu trigavyUtAvagAhana eva yasmAdasAvevotkRSTasthitiSu-palyopamatrayAyuSkeSUtpadyate utkarSataH | svAyuH samAnAyubandhakatvAttasyeti // atha saGkhyAtavarSAyuH saJjJimanuSyamAzrityAha- 'jai saMkhejjetyAdi, etacca samastamapi pUrvoktAnusAreNAvagantavyamiti // caturviMzatitamazate dvitIyaH // 24-2 // tRtIyastu - rAyaga jAva evaM vayAsI - nAgakumArA NaM bhaMte ! kaohiMto uvavajjaMti kiM neraiehiMto uvavajaMti tiri0 For Personal & Private Use Only
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 24 zatake | uddezaH3 nAgAnAmu. tpAdaHsurvaNodInAmutpAdaH sU 699.700 // 821 // maNu0 devehiMto uvavajaMti ?, goyamA ! No NeraiehiMto uvavajaMti tirikkhajoNiya maNussahiMto uvavajjaMti no devehiMto uvavajaMti, jai tirikkha evaM jahA asurakumArANaM vattavayA tahA etesiMpi jAva asannIti, jai sannipAMcaMdiyatirikkhajoNiehiMto kiM saMkhenjavAsAuya. asaMkhejavAsAuya?, goyamA ! saMkhejavAsAuya. asaMkhejavAsAuya0 jAva uvavajati, asaMkhijavAsAuyasannipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte ! je |bhavie nAgakumAresu uvavajittae se NaM bhaMte ! kevatikAladvitI0, goyamA ! jahanneNaM dasavAsasahassadvitiemu ukoseNaM desUNadupaliovamahitIema uvavajejA, te NaM bhaMte ! jIvA avaseso so ceva asurakumAresu uvavajamANassa gamago bhANiyaho jAva bhavAdesotti kAlAdeseNaM jahanneNaM sAtiregA pucakoDI dasahi vAsasahassehiM anbhahiyA ukkoseNaM desUNAI paMca paliovamAiM evatiyaM jAva karejA 1, so ceva jahannakAlaDhitIema uvavanno esa ceva vattavayA navaraM NAgakumArahitI saMvehaM ca jANejjA 2, so ceva ukkosakAlahitIesu | uvavanno tassavi esa ceva vattavayA navaraM ThitI jahanneNaM desUNAI do paliovamAI ukkoseNaM tinni paliovamAI sesaM taM ceva jAva bhavAdesotti kAlAdeseNaM jahanneNaM desaNAI cattAri paliovamAiM ukkoseNaM desUNAI paMca paliovamAI evatiyaM kAlaM 3, so ceva appaNA jahannakAladvitIo jAo tassavi tisuvi gamaesu jaheva asurakumAresu uvavajamANassa jahannakAlaTThitiyassa taheva niravasesaM 6 so ceva appaNA ukkosakAladvitIo jAto tassavi taheva tinni gamagA jahA asurakumAresu uvavajamANassa navaraM nAgakumArahitI saMvehaM // 821 // For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4||ca jANejA sesaM taM ceva 9 // jai saMkhejavAsAuyasannipaMciMdiyajAva kiM pajattasaMkhejavAsAuya. apajjatta saMkhe0?, goyamA! pajjattasaMkhejavAsAuyaNo apajattasaMkhejavAsAuya0 pajjattasaMkhenjavAsAuyajAva je bhavie bhaNAgakumAresu uvavajittae se NaM bhaMte ! kevatikAlahitIesu uvavajjejjA, evaM jaheva asurakumAresu uvavajjamANassa battavayA taheva ihavi Navasuvi gamaesu, NavaraM NAgakumArahitiM saMvehaM ca jANejA, sesaM taM ceva 9 // jai maNussehiMto uvavajrati kiM sannimaNu0 asannImaNu?, goyamA ! sannimaNu No asannimaNusse | jahA asurakumAresu uvavajamANassa jAva asaMkhejavAsAuyasannimaNusse NaM bhaMte ! je bhavie NAgakumAresa | uvavajittae se NaM bhaMte ! kevatikAladvitIesu uvavajai ?, goyamA ! jahanneNaM dasa vAsasahassaM ukkoseNaM desUNAI do paliovamAiM evaM jaheva asaMkhejavAsAuyANaM tirikkhajoNiyANaM nAgakumAresu AdillA tinni gamagA taheva imassavi, navaraM paDhamavitiemu gamaesu sarIrogAhaNA jahanneNaM sAtiregAI paMcadhaNusayAI ukko | tinni gAuyAI taiyagame ogAhaNA jahanneNaM desUNAI do gAuyAiM ukkoseNaM tinni gA0 sesaM taM ceva 3, so ceva appaNA jahannakAladvitIo jAo tassa tisuvi gamaesu jahA tassa ceva asurakumAresu uvavajamANassa taheva niravasesaM 6, so ceva appaNA ukkosakAladvitIo jAo tassa tisuvi gamaesu jahA tassa ceva | ukkosakAladvitiyassa asurakumAresu uvavajamANassa navaraM NAgakumAradvitiM saMvehaM ca jANejA, sesaM taM caiva 19 // jai saMkhejavAsAuyasannimaNu0 kiM pajjattasaMkheja apajattasaM0?, goyamA! pajattasaMkhe0 No apajjattasaMkhe0, OMACAREERK-25AED For Personal & Private Use Only
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 zatake uddezaH3 | nAgAnAmu. tpAdaHsurvarNAdInAmutpAdaH sU |699-700 vyAkhyA- kA paJjattasaMkhejavAsAuyasannimaNusseNaM bhaMte!je bhavie NAgakumAresu uvavajittae seNaM bhaMte ! kevati01, goyamA! prajJaptiH jahanneNaM dasavAsasahassaM ukkoseNaM desUNadopaliovamahitI evaM jaheva asurakumAresu uvavajamANassa sacceva abhayadevI laddhI niravasesA navasu gamaesu NavaraM NAgakumArahitiM saMvehaM ca jANejjA sevaM bhaMte ! 2tti // (sUtraM 699) yA vRttiH2 cauvIsatime sae tatio samatto // 24-3 // avasesA suvannakumArAI jAva thaNiyakumArA ee aTTavi // 822 // uddesagA jaheva nAgakumArA taheva niravasesA bhANiyavA, sevaM bhaMte ! sevaM bhaMtetti // (sUtraM 700) // cauvI satime sate ekArasamo uddeso samatto // 24-11 // 'rAyagihe'ityAdi, 'ukoseNaM desUNadupaliovamaTTiIesutti yaduktaM tadaudIcyanAgakumAranikAyApekSayA, yatastatradve dezone palyopame utkarSata AyuH syAt , Aha ca-"dAhiNa divaDDapaliyaM do desUNuttarillANaM / " iti [ dAkSiNAtyAnAM sArddha palyam auttarAhANAnAM dve dezone // ] utkRSTasaMvedhapade 'desUNAI paMca paliovamAIti [ dezonAni paJca palyopamAni] palyopamatrayaM asaGkhyAtavarSAyustiryaksambandhi dve ca dezone te nAgakumArasambandhinI ityevaM yathoktaM mAnaM bhavatIti / dvitIyagame 'nAgakumAraThiI saMvehaM ca jANeja'tti tatra jaghanyA nAgakumArasthitirdaza varSasahasrANi saMvedhastu kAlato jaghanyA sAtirekapUrvakoTI dazavarSasahasrAdhikA utkRSTaH punaH palyopamatrayaM tairevAdhikamiti / tRtIyagame 'ukosakAladviiesutti dezonadvipalyopamAyuSkeSvityarthaH, tathA 'ThiI jahanneNaM do desUNAI paliovamAIti yaduktaM tadavasapiNyAM suSamAbhidhAnadvitIyArakasya kiyatyapi bhAge'tIte'saGkhyAtavarSAyuSastirazco'dhikRtyoktaM, teSAmevaitatpramANAyuSkatvAt // 822 // For Personal & Private Use Only
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ S eSAmeva ca svAyuHsamAnadevAyurbandhakatvenotkRSTasthitiSu nAgakumAreSutpAdAt , 'tinni paliovamAIti, etacca devakurvAdhasaGkhyAtajIvitirazco'dhikRtyoktaM, te ca tripalyopamAyuSo'pi dezonadvipalyopamamAnamAyurbadhanti yataste svAyuSaH samaM hInataraM vA tadvananti na tu mahattaramiti // atha saGkhyAtajIvinaM sajJipazcendriyatiryaJcamAzrityAha-jai saMkhejavAsAue' ityAdi, etacca pUrvoktAnusAreNAvagantavyamiti // caturviMzatitamazate tRtIyaH // 24-3 // evamanye'STAvityevamekAdaza // 24-11 // atha pRthivIkAyikoddezako dvAdazaHpaDhavikAiyA NaM bhaMte ! kaohiMto uvava0 kiM neraiehiMto uvavajaMti tirikkha0 maNussa. devehiMto uvavajaMti ?, goyamA ! No NeraiehiMto uvava0tirikkha0 maNussa0 devehiMtovi uvavanaMti, jai tirikkhajoNie kiM egidiyatirikkhajoNie evaM jahA vakkaMtIe uvavAo jAva jai bAyarapuDhavikkAiyaegidiyatirikkhajoNiehiMto uvavajaMti kiM pajattabAdarajAva uvavajaMti apajattabAdarapuDhavi ?, goyamA ! pajattabAdarapuDhavi apajjattabAdarapuDhavikAi0 jAva uvavajaMti, puDhavikkAie NaM bhaMte ! je bhavie puDhavikkAiesu uvavajittae se NaM bhaMte ! kevatikAlahitIesu uvavajejA, goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttahitIesu ukkoseNaM bAvI-12 savAsasahassahitIesu uvavajejjA, te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM pucchA, goyamA! aNusamayaM avirahiyA ||4|| ARA-IAC dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA 6 asaMkhejA uvavajaMti chevaTThasaMghayaNI sarIrogAhaNA jahanneNaM aMgulassa asaMkhejaibhAgaM ukkoseNavi aMgulassa prajJaptiH 18||24 zatake abhayadevI asaMkhejaibhAgaM masUracaMdasaMThiyA cattAri lessAo No sammadiTThI micchAdiTThI No sammAmicchAdiTThINoM uddezaH12 yA vRttiH2 NANI annANI do annANA niyama No maNajogI No vaijogI kAyajogI uvaogo duvihovi cattAri pRthvyAusannAo cattAri kasAyA ege phAsidie pannatte tinni samugghAyA vedaNA duvihA No itthivedagA No purisa tpAda: // 823 // | vedagA napuMsagavedagA ThitIe jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM bAvIsaM vAsasahassAI'ajjhavasANA pasatyAvi sU 701 |apasatthAvi aNubaMdho jahA ThitI 1, se NaM bhaMte ! puDhavikAie puNaravi puDhavikAietti kevatiyaM kAlaM sevejA ?, | kevatiyaM kAlaM gatirAgatiM karejA ?, goyamA ! bhavAdeseNaM jaha0 do bhavaggahaNAI ukkose. asaMkhejAI bhavaggahaNAI kAlAdeseNaM jahanneNaM do aMtomuhuttA ukkoseNaM asaMkhenaM kAlaM evatiyaM jAva karejA 1, so ceva jahannakAlahitIema uvavanno jahanneNaM aMtomuttaThitIemu ukkoseNavi aMtomuhuttahitIema evaM 6 ceva vattavvayA niravasesA 2, so ceva ukkosakAlahitIesu uvavanno jahanneNaM bAvIsavAsasahassadvitIesu | ukkoseNavi bAvIsavAsasahassadvitIema sesaM taM ceva jAva aNubaMdhotti, NavaraM jahanneNaM ekko vA do vA | tinni vA ukkoseNaM saMkhejjA vA asaMkhejA vA uvava0 bhavAde jaha0 do bhavaggaha0 ukko0 aTTa bhavaggaha // 823 // kAlAde0 jaha0 bAvIsaM vAsasaha. aMtomuhattamabhahi ukkoseNaM chAvataraM vAsasahassuttaraM sayasahassaM |evatiyaM kAlaM jAva karejA 3, so ceva appaNA jahannakAladvitIo jAo so ceva paDhamillao gamao For Personal & Private Use Only
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ CAUGROCEROSCARSAX bhANiyavo navaraM lessAo tini ThitI jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNavi aMtomuhattaM appasatthA ajjhavasANA aNubaMdho jahA ThitI sesaM taM ceva 4, so ceva jahannakAlahitIesu uvavanno eso ceva cautthagamagavattavayA bhANiyabA 5, so ceva ukkosakAlahitIesu uvavanno esa ceva vattavayA navaraM jahanneNaM eko vA dovA tinni vA | ukkose0 saMkhe0 asaMkhejA vA jAva bhavAdeseNaM jahanneNaM do bhavaggahaNAI ukkoseNaM aTTha bhavaggahaNAI kAlAdeseNaM jahanneNaM bAvIsavAsasahassAI aMtomuhuttamanbhahiyAI ukkoseNaM aTThAsIiM vAsasahassAI cAhiM aMtomuhuttehiM abbhahiyAI evatiyaM06, so ceva appaNA ukkosakAlahitIo jAo evaM taiyagamagasariso niravaseso bhANiyabo navaraM appaNA se ThiI jahanneNaM bAvIsavAsasahassAI ukkoseNavi bAvIsaM vAsasahassAI // 7, so ceva jahannakAladvitIesu uvavanno jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNavi aMtomuhattaM, evaM jahA sattamagamago jAva bhavAdeso, kAlAdeseNaM jahanneNaM bAvIsaM vAsasahassAI aMtomuttamambhahiyAI ukkoseNaM aTThA sII vAsasahassAI cAhiM aMtomuhuttehiM anbhahiyAiM evatiyaM08, so ceva ukkosakAlahitIesu uvavanno 4 jahanneNaM bAvIsaMvAsasahassahitIesu ukkoseNavi bAvIsavAsahassadvitIesu esa ceva sattamagamagavattavayA jANiyavA jAva bhavAdesotti kAlAde0 jaha0 coyAlIsaM vAsasahassAI ukkoseNaM chAvattarivAsasahassuttaraM sayasahassaM evatiyaM 9 // jai AukkAiyaegidiyatirikkhajoNiehiMto uvavajaMti kiM suhumaAU. bAdaraAu0 evaM caukkao bhedo bhANiyabo jahA puDhavikkAiyANaM, AukkAiyANaM bhaMte ! je bhavie puDhavikkAiesu For Personal & Private Use Only
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 zatake uddezaH12 pRthvyAu. tpAda sU 701 uvavajittae se NaM bhaMte ! kevaikAladvitIesu uvavajijjA ?, goyamA ! jahanneNaM aMtomuhattahitI0 ukkoseNaM vyAkhyAprajJaptiH bAvIsaMvAsasahassaTTi0 uvava0, evaM puDhavikkAiyagamagasarisA nava gamagA bhANiyavA 9, navaraM thibugabiMdusa Thie, ThitI jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM satta vAsasahassAI, evaM aNubaMdhovi evaM tisuvi gamaesu, ThitI yA vRttiH24 saMveho taiyachaTThasattamaTThamaNavamagamesu bhavAdeseNaM jaha0 do bhavaggahaNAI ukkoseNaM aTTha bhavaggahaNAI, se sesu causu gamaesu jahanneNaM do bhavaggahaNAI ukkoseNaM asaMkhejAI bhavaggahaNAI, tatiyagamae kAlAdeseNaM // 820 // jahanneNaM yAvIsaMvAsasahassAiM aMtomuhuttamanbhahiyAI ukkoseNaM solasuttaraM vAsasayasahassaM evatiyaM, chaThegamae kAlAdeseNaM jahanneNaM bAvIsaM vAsasahassAI aMtomuhattamabhahiyAI ukoseNaM aTThAsItiM vAsasahassAI cAhiM aMtomuhattehiM anbhahiyAI evatiyaM0, sattame gamae kAlAdeseNaM jahanneNaM satta vAsasahassAiM aMtomahattamambhAtiyAI ukkoseNaM solasuttaravAsasayasahassaM evatiyaM0,ahame gamae kAlAdeseNaM jahanneNaM satta vAsasahassAI aMtomuhattamabhahiyAiM ukkoseNaM aTThAvIsaM vAsasahassAI cauhiM aMtomuhuttehiM anbhahiyAiM evatiyaM0, Navame gamae bhavAdeseNaM jahanneNaM dobhavaggahaNAI ukkoseNaM aTTha bhavaggahaNAI kAlAdeseNaM jahanneNaM ekUNatIsAiM vAsasahassAI ukkosaNaM solasuttaraM vAsasayasahassaM evatiyaM0, evaM Navasuvi gamaesu AukAiyaThiI jaanniyvaa9||ji teukkAiehiMto uvava0 teukkAiyANavi esa ceva vattavayA navaraM navasuvi gamaesu tinni lessAo teukkAiyANaM suIkalAvasaMThiyA ThiI jANiyavA taIyagamae kAlAde0jaha bAvIsaM vAsasaha aMtomuhuttamanbhahi ukkoseNaM // 24 // CO Jain Education Internalonal For Personal & Private Use Only
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ aTThAsItiM vAsahassAhaM yArasahiM rAiMdiehiM anbhahiyAI evatiyaM evaM saMveho uvajujiUNa bhaanniybo9|| jai vAukkAiehiMto vAukAiyANavi evaM ceva Nava gamagA jaheva teukkAiyANaM NavaraM paDAgAsaMThiyA pa0 saMveho vAsasahassehiM kAyagho taiyagamae kAlAde0 jahA bAvIsaM vAsasahassAiM aMtomuttamambhahiyAI ukkoseNaM egaM vAsasayasahassaM evaM saMveho uvajuMjiUNa bhANiyaco // jai vaNassaikAiehiMto uvava0 vaNassaikAiyANaM AukAiyagamagasarisA Nava gamagA bhANiyabA navaraMNANAsaMThiyA sarIrogAhaNA pa0 paDhamaesu pacchillaesu ya tisu gamaesu jaha* aMgulassa asaMkhejaibhAgaM ukkoseNaM sAtiregaM joyaNasahassaM majhillaera |tisu taheva jahA puDhavikAiyANaM saMveho ThitI ya jANiyavA taiyagame kAlAdeseNaM jahanneNaM bAvIsaM bAsa-18 saha. aMtomuhusamanbhahiyAI ukkoseNaM aTThAvIsusaraM vAsasayasahassaM evatiyaM evaM saMveho uvajujiUNa bhANiyabo (sUtraM 701) // tatra ca 'jahA vakaMtIe'tti ityAdinA yatsUcitaM tadevaM dRzya-kiM egidiyatirikkhajoNiehiMto uvavajati jAva |paMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajati ?, goyamA ! egidiyatirikkhajoNiehiMto jAva paMciMdiyatirikkhajoNiehiMtovi uvavajati'ityAdi, tRtIye game 'navaraM jahanneNaM ekko ve'tyAdi prAkanagamayorusitsubahutvenAsaGgyeyA evotpadyanta ityuktam iha tatkRSTasthitaya ekAdayo'saGkhyeyAntA utpadyante utkRSTasthitipUtpitsUnAmalpatvenaikAdInAmapyutpAdasambha| vAt , 'ukoseNaM aha bhavaggahaNAIti, ihemavagantavyaM yatra saMvedhe pakSadvayasya madhye ekatrApi pakSe utkRSTA sthiti For Personal & Private Use Only
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 zatake uddezaH12 pRthvyAu. tpAda: sU701 vyAkhyA. bhavati tatrotkarSato'STau bhavagrahaNAni tadanyatra tvasaGkhyeyAni, tatazcehotpattiviSayabhUtajIveSUtkRSTA sthitirityutkarSato'STau prajJaptiH bhavagrahaNAnyuktAni, evamuttaratrApi bhAvanIyamiti, 'chAvattari vAsasayasahassaM'ti dvAviMzatervarSasahasrANAmaSTAbhiabhayadevI navagrahaNairguNane SaTsaptativarSasahasrAdhikaM varSalakSa bhavatIti 176000, caturthe game 'lesAo tinnitti jaghanyasthiyA vRttiH2 tikeSu devo notpadyate iti tejolezyA teSu nAstIsi, SaSThe game 'ukkoseNaM aTThAsII vAsasahassAI'ityAdi tatra 5 // 825 // jaghanyasthitikasyotkRSTasthitikasya ca catuSkRtva utpannatvAd dvAviMzativarSasahasrANi caturguNitAnyaSTAzItirbhavanti catvAri cAntarmuhUrtAnIti, navame game 'jahanneNaM coyAlIsaM'ti dvAviMzatevarSasahasrANAM bhavagrahaNadvayena guNane catuzcatvAriMzatsahasrANi bhavantIti // evaM pRthivIkAyikaH pRthivIkAyikebhya utpAditaH, athAsAvevApkAyikebhya utpAdyate'jai AukkAie'tyAdi, 'caukkao bhedo'tti sUkSmabAdarayoH paryAptakAparyAptakabhedAt 'saMveho taiyachaTTe'tyAdi tatra bhavAdezena jaghanyataH saMvedhaH sarvagameSu bhavagrahaNadvayarUpaH pratItaH utkRSTe ca tasmin vizeSo'stIti daryate, tatra ca tRtIyAdiSu sUtrokteSu paJcasu gameSUtkarSataH saMvedho'STau bhavagrahaNAni, pUrvapradarzitAyA aSTabhavagrahaNanibandhanabhUtAyAstRtIyaSaSThasaptamASTameSvekapakSe navame tu game ubhayatrApyutkRSTasthiteH sadbhAvAt , 'sesesu causu gamaesutti zeSeSu caturpu gameSuprathamadvitIyacaturthapaJcamalakSaNeSUtkarSato'saGkhyeyAni bhavagrahaNAni, ekatrApi pakSe utkRSTasthiterabhAvAt / 'taiyagamae kAlAeseNaM jahanneNaM bAvIsaM vAsasahassAIti pRthivIkAyikAnAmutpattisthAnabhUtAnAmutkRSTasthitikatvAt , 'aMtomuhuttamabhahiyAIti apkAyikasya tatrotpitsorodhikatve'pi jaghanyakAlasya vivakSitatvenAntarmuharttasthitikatvAt , aSTau bhavagrahaNAni, sesesu causu gamatarabhAvAt / 'tAto // 825 // For Personal & Private Use Only
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'ukkoseNaM solasuttaraM vAsasyasahassaM'ti, ihotkRSTasthitikatvAtpRthivIkAyikAnAM teSAM ca caturNAM bhavAnAM bhAvAt tatrotpitsozcASkAyikasyaudhikatve'pyutkRSTakAlasya vivakSitatvAdutkRSTasthitayazcatvArastadbhavAH, evaM ca dvAviMzatervarSasahasrANAM saptAnAM ca pratyekaM caturguNitatve 88000 | 28000 | mIlane ca SoDazasahasrAdhikaM lakSaM bhavati 116000, 'chaTTe gamae' ityAdi, SaSThe game hi jaghanyasthitika utkRSTasthitiSUtpadyata ityantarmuhUrttasya varSasahasradvAviMzatezca pratyekaM | caturbhavagrahaNaguNitatve yathoktamutkRSTaM kAlamAnaM syAt 88000 ata eva saptamAdigamasaMvedhA apyUhyAH navaraM navame game jaghanyenaikonatriMzadvarSasahasrANi apkAyikapRthivIkAyikotkRSTasthitemalanAditi // atha tejaskAyikebhyaH pRthi - | vIkAyikamutpAdayannAha - 'jaI 'tyAdi, 'tinni lesAo' tti apkAyikeSu devotpatteH tejolezyA sadbhAvAccatasrastA uktAH | iha tu tadabhAvAttisra eveti, 'ThiI jANiyava'ti tatra tejaso jaghanyA sthitirantarmuhUrttamitarA tu trINyahorAtrANIti / | 'taIyagame' ityAdi, tRtIyagame audhikastejaskAyika utkRSTasthitiSu pRthivIkAyikeSUtpadyate ityatraikasya pakSasyotkRSTasthitikatvamato'STau bhavagrahaNAnyutkarSataH, tatra ca caturSu pRthivIkAyikotkRSTabhavagrahaNeSu dvAviMzatervarSasahasrANAM caturguNitatve'STAzItistAni bhavanti, tathA catuSveva tejaskAyikabhaveSUtkarSataH pratyekamahorAtratrayaparimANeSu dvAdazAhorAtrANIti, 'evaM saMveho uvajuMjiUNa bhANiyavo'tti, sa caivaM - SaSThAdinavAnteSu gameSvaSTau bhavagrahaNAni teSu ca kAlamAnaM yathAyogamabhyUhyaM, zeSagameSu tUtkRSTato'saGkhyeyA bhavAH kAlo'pyasaGkhyeya eveti // atha vAyukAyikebhyaH pRthivIkAyikamutpAdayannAha - 'jaI'tyAdi, 'saMveho vAsasahassehiM kAyavo'tti taijaskAyikAdhikAre'horAtraiH saMvedhaH kRtaH iha tu varSasahasraiH sa kAryo For Personal & Private Use Only
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 826 // vAyUnAmutkarSato varSasahasratrayasthitikatvAditi / 'taiyagamae' ityAdi, 'ukkoseNaM evaM vAsasayasahassaM' ti atrASTau bhavagrahaNAni teSu ca caturSvaSTAzItirvarSasahasrANi punaranyeSu caturSu vAyusatkeSu varSasahasratrayasya caturguNitatve dvAdaza ubhayamI - lane ca varSalakSamiti, 'evaM saMveho uvajuMjiUNa bhANiyo'tti sa ca yatrotkRSTasthitisambhavastatrotkarSato'STau bhavagrahaNAni itaratra tvasoyAni, etadanusAreNa ca kAlo'pi vAcya iti // atha vanaspatibhyastamutpAdayannAha - 'jai vaNassaI' tyAdi, 'vaNassaikAiyANaM AukkAiyagamasarisA nava gamA bhANiyava' tti, yastvatra vizeSastamAha - 'NANAsaMThie' tyAdi, apkAyikAnAM stibukAkArAvagAhanA eSAM tu nAnAsaMsthitA / tathA 'paDhamaesa' ityAdi, prathamakeSvaudhikeSu | gameSu pAzcAtyeSu cotkRSTasthitikagameSvavagAhanA vanaspatikAyikAnAM dvidhA'pi madhyameSu jaghanyasthitikagameSu triSu yathA pRthivIkAyikAnAM pRthivIkAyikeSUtpadyamAnAnAmuktA tathaiva vAcyA, aGgulAsaGkhyAta bhAgamAtraivetyarthaH, 'saMveho ThiI ya jANi| yaha 'ti tatra sthitirutkarSato dazavarSasahasrANi jaghanyA tu pratItaiva, etadanusAreNa saMvedho'pi jJeyaH, tamevaikatra game darzayati - 'e' ityAdi, 'ukkoseNaM' aTThAvIsuttaraM vAsasaya sahassa'ti, iha game utkarSato'STau bhavagrahaNAni teSu ca catvAri pRthivyAzcatvAri ca vanaspateH tatra caturSu pRthivIbhaveSUtkRSTeSu varSasahasrANAmaSTAzItiH tathA vanaspaterdazavarSasahasrAyuSkatvAccaturSu bhaveSu varSasahasrANAM catvAriMzat ubhayamIlane ca yathoktaM mAnamiti // atha dvIndriyebhyastamutpAdayannAha-- jai beIdiehiMto ubavajraMti kiM pajjattabeidiehiMto uvava0 apajattabeIdiehiMto ?, goyamA ! pajjanta beI| diehiMto uvava0 apajjattabeIdiehiMtovi ubava0, beIdie NaM bhaMte ! je bhavie puDhavikAiesa ubavajittae For Personal & Private Use Only 24 zatake uddezaH 12 pRthvyAu tpAdaH sU 701 // 826 //
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ **ORIGIHASANBOSARAS F se NaM bhaMte ! kevatikAlaM ?, goyamA ! jaha. aMtomuhuttahitIesu ukkoseNaM bAvIsaMvAsasahassahitIesa, te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM0?, goyamA ! jahanneNaM eko vA do vA tinni vA ukkose0 saMkhejjA vA asaM0 | uvava0 chevaTThasaMghayaNI ogAhaNA jahanneNaM aMgulassa asaMkhejai0 ukkoseNaM bArasa joyaNAI haMDasaMThiyA tinni lesAo sammadiTThIvi micchAdiTThIvi no sammAmicchAdiTThI do NANA do annANA niyamaM No maNajogI vayajogIvi kAyajogIvi uvaogo duvihovi cattAri sannAo cattAri kasAyA do iMdiyA pa00-jibhidie ya phAsidie ya, tinni samugdhAyA sesaM jahA puDhavikAiyANaM NavaraM ThitI jahanneNaM aMtomuhattaM ukkoseNaM bArasa saMvaccharAI evaM aNubaMdho'vi, sesaM taM ceva, bhavAde0 jaha. do bha0 ukko |saMkhejjA bhavaggahaNAI kAlAde jahanne0do aMtomu0 ukkose0 saMkhejaM kAlaM evatiyaM0 1, so ceva jahannakA|lahitIesu uvavanno esa ceva vattavayA saccA 2, so ceva ukkosakAlahitiesu uvavanno esA ceva beMdiyassa laddhI navaraM bhavAde0jaha do bhavagga. ukoseNaM aTTha bhavaggahaNAI kAlAde jaha* bAvIsaM vAsasahassAI aMtomuttamambha0 ukko aTThAsItiM vAsasahassAI aDayAlIsAe saMvaccharehiM abhahiyAI evatiyaM03, so ceva appaNA jahannakAlahitIo jAo tassavi esa ceva vattavayA tisuvi gamaesu navaraM imAiM satta NANattAI sarIrogAhaNA jahA puDhavikAiyANaM No sammadiTThI micchadiTThINo sammAmicchAdiTThI do annANA NiyamaM No maNajogINo vayajogI kAyajogI ThitI jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNavi aMtomuhattaM ajjhaksANA apa For Personal & Private Use Only
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 // 827 // satthA aNubaMdho jahA ThitI saMveho taheva Adillesu dosu gamaesu taiyagamae bhavAdeso taheva aTTa bhavagga- 24 zatake haNAI kAlAdeseNaM jahanneNaM bAvIsaM vAsasahassAI aMtomuhuttamambhahiyAI ukkoseNaM aTThAsItiM vAsasaha- uddezaH 12 |ssAI cauhiM aMtomuhuttehiM anbhahiyAI 6, so ceva appaNA ukkosakAladvitIo jAo eyassavi ohi- dvIndriyAyagamagasarisA tinni gamagA bhANiyabA navaraM tisuvi gamaesu ThitI jahanneNaM bArasa saMvaccharAI ukkoseNavi* dibhyaH pR. bArasa saMvaccharAI, evaM aNubaMdhovi, bhavAde0 jaha. do bhavaggahaNAI ukkoseNaM aTTha bhavaggahaNAI, kAlAde0 thvyutpAdaH uvajujiUNa bhANiyacaM jAva Nayame gamae jahanneNaM bAvIsaM vAsasahassAI bArasahiM saMvaccharehiM abbhahi. sU 702 | ukkose0 aTThAsItI vAsasahassAI aDayAlIsAe saMvaccharehiM abbhahiyAI evatiyaM 9 // jai teiMdiehiMto * uvavajai evaM ceva nava gamagA bhANiyacA navaraM Adillesu tisuvi gamaesu sarIrogAhaNA jahanneNaM aMgulassa asaMkhejahabhAgaM ukoseNaM tinni gAuyAI tinni iMdiyAI ThitI jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM egUNapannaM rAIdiyAI, taiyagamae kAlAdeseNaM jahanneNaM bAvIsaM vAsasahassAiM aMtomuhuttamanbhahiyAI ukkoseNaM aTThAsIti vAsasahassAI channauiM rAiMdiyasayamanbhahiyAI evatiyaM0, majjhimA tinni gamagA taheva pacchimAvi tinni gamagA taheva navaraM ThitI jahanneNaM ekUNapannaM rAiMdiyAI ukkoseNavi egaNapannaM rAiMdiyAiM saMveho uvajuMjiUNa bhANiyaco 9 // jai cAridiehiMto uvavajaha evaM ceva cariMdiyANavi nava gamagA bhANiyabA navaraM // 827 // etesu ceva ThANesu nANattA bhANiyavA sarIrogAhaNA jahanneNaM aMgulassa asaMkhejaibhAgaM ukkose0 cattAra dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAuyAiM ThitI jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNa ya chammAsA evaM aNubaMdhovi cattAri iMdiyAI sesaM taheva jAva navamagamae kAlAdeseNaM jaha0 bAvIsaM vAsasahassAiM chahiM mAsehiM anbhahiyAI ukkoseNaM aTThAsItiM vAsasahassAiM cavIsAe mAsehiM anbhahiyAI evatiyaM 9 // jai paMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvava0 kiM sannipaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjaMti asannipaMciMdiyatirikkhajoNie0 ?, goyamA ! sannipaMciMdiya0, jai asannipaMciMdiya0 kiM jalayarehiMto u0 jAva kiM pajjattaehiMto uvavajjaMti apajjantaehiMto uva0, goyamA ! pajjattaehiMtovi uvava0 apajjattaehiMtovi uvava0, asannipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte! je bhavie | puDhavikkAiesa uvavajittae se NaM bhaMte ! kevati ?, go0 ! jahaneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM bAvIsaM vAsasaha 9, NaM bhaMte ! jIvA evaM jaheva beiMdiyassa ohiyagamae laddhI taheva navaraM sarIrogAhaNA jaha0 aMgulassa asaMkhe 0 bhA0 ukko0 joyaNasaha0 paMciMdiyA ThitI aNubaM0 jaha0 aMtomu0 ukko0 putrako0 sesaM taM caiva bhavAde0 jaha0 do bhavaggahaNAI ukko aTTha bhavaggahaNAI, kAlAdeseNaM jaha0 do aMtomu0 ukko0 cattAri pucakoDIo aTThAsItIe vAsasahassehiM abbhahiyAo evatiyaM0 Navasuvi gamaesa kAyasaMveho bhavAde0 jahanneNaM do bhavaggahaNAIM ukko| se0 aTTha bhavaggahaNAI kAlAde0 uvajujjiUNa bhANiyavaM, navaraM majjhimaesa tisu gamaesa jaheva beiMdiyassa pacchillaesu tisu gamaesa jahA etassa ceva paDhamagamaesa, navaraM ThitI aNubaMdho jahaneNaM pucakoDI ukkoseNavi | pucakoDI, sesaM taM caiva jAva navamagamaesa jaha0 puchkoDI0 vAvIsAe bAsasahassehiM anbhahiyA ukkoseNaM te For Personal & Private Use Only
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- cattAri puvakoDIo aTThAsItIe vAsasahassehiM ambhahiyAo evatiyaM kAlaM sevijaa9||ji sannipaMciMdiya- 24 zatake prajJaptiH tirikkhajoNie kiM saMkhejavAsAuya0 asaMkhejavAsAuya0 ?, goyamA ! saMkhejavAsAuya. No asaMkhejavA- uddezaH 12 abhayadevI- sAuya?, jai saMkhejavAsAuya0 kiM jalayarehiMto sesaM jahA asannINaM jAva te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM dvIndriyAyA vRttiH24 kevatiyA uvavajaMti evaM jahA rayaNappabhAe uvavajamANassa sannissa taheva ihavi, navaraM ogAhaNA jahanneNaM dibhyaH pR. aMgulassa asaMkhejaibhAgaM ukkoseNaM joyaNasahassaM sesaM taheva jAva kAlAdeseNaM jahanneNaM do aMtomuhuttA ukko thvyutpAdaH 1828 // sU 702 seNaM cattAri pucako aTThAsItIe vAsasahassehiM anbhahiyAo evatiyaM, evaM saMveho Navasuvi gamaesu jahA asannINaM taheva niravasesaM lahI se Adillaesutisuvi gamaema esa ceva majhillaesu timuvi gamaema esa ceva navaraM imAiM navaNANattAI ogAhaNA jahanneNaM aMgulassa asaMkhejati ukko0 aMgu0 asaMkhe0 tinni | lessAo micchAdiTTI do annANA kAyajogI tinni samugghAyA ThitI jahanneNaM aMtomuhutaM ukko0 aMtomukAma appasatthA ajjhavasANA aNubaMdho jahA ThitI sesaM taM ceva pacchillaesu timuvi gamaesu jaheva paDhamagamae || NavaraM ThitI aNubaMdho jahanneNaM pucakoDI ukkoseNavi pucakoDI sesaM taM ceva 9 ( sUtraM 702) // 'jai beiMdie'tyAdi, 'vArasa joyaNAIti yaduktaM tacchaGkhamAzritya, yadAha-"saMkho puNa bArasa joyaNAI"ti or zaGkha: punadiza yojanAni / ] 'sammadiTThIvitti etaccocyate sAsvAdanasamyaktvApekSayeti, iyaM ca vaktavyataughi kadvIndriyasyaughikapRthivIkAyikeSu, evametasya jaghanyasthitiSvapi tasyaivotkRSTasthitiSUtpattau saMvedhe vizeSo'ta evAha AMANASAMANAS // 828 // For Personal & Private Use Only
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ CREENSHORGANISAR 'navara'mityAdi, 'aTTha bhavaggahaNAIti ekapakSasyotkRSTasthitikatvAt 'aDayAlIsAe saMvaccharehiM anbhahiyAI'ti caturyu dvIndriyabhaveSu dvAdazAbdamAneSvaSTacatvAriMzatsaMvatsarA bhavanti tairabhyadhikAnyaSTAzItivarSasahasrANIti, dvitIyasyApi gamatrayasyaiSaiva vaktavyatA vizeSaM tvAha-navara'mityAdi, iha saptanAnAtvAni zarIrAvagAhanA yathA pRthivIkAyikAnAmaGgalAsaGkhyeyabhAgamAnamityarthaH, prAktanagamatraye tu dvAdazayojanamAnA'pyukteti ?, tathA 'no sammadiTThI' jaghanyasthitikatayA |sAsAdanasamyagdRSTInAmanutpAdAt, prAktanagameSu tu samyagdRSTirapyukto'jaghanyasthitikasyApi teSu bhAvAt 2, tathA dve ajJAne prAk ca jJAne apyukte 3, tathA yogadvAre jaghanyasthitikatvenAparyAptakatvAnna vAgyogaH prAk cAsAvapyuktaH 4, tathA sthitirihAntarmuhUrtameva prAk ca saMvatsaradvAdazakamapi 5, tathA'dhyavasAnAnIhAprazastAnyeva prAk cobhayarUpANi 6, saptama nAnAtvamanubandha iti, saMvedhastu dvitIyatrayasyAdyayordvayorgamayorutkarSato bhavAdezena sajayeyabhavalakSaNaH kAlAdezena ca saGkhye| yakAlalakSaNaH 7, tRtIye tu vizeSamAha-taie gamae'ityAdi, antyagamatraye 'kAlAdeseNaM uvajujiUNa bhANiya'ti yattadevaM prathame game kAlata utkarSato'STAzItivarSasahasrANyaSTacatvAriMzatA varSairadhikAni dvitIye tvaSTacatvAriMzad varSANyantamuhUrtacatuSTayAdhikAni tRtIye tu saMvedho likhita evAste // atha trIndriyebhyastamutpAdayannAha-'jai teiMdI'tyAdi, 'channauyarAiMdiyasayaanbhahiyAIti iha tRtIyagame'STau bhavAstatra ca caturpu trIndriyabhaveSUtkarSata ekonapaJcAzadrAtrindivapra. mANeSu yathoktaM kAlamAnaM bhavatIti, 'majjhimA tinni gamA taheva'tti yathA madhyamA dvIndriyagamAH, 'saMveho uvaujjibhAUNa bhANiyanvotti sa ca pazcimagamatraye bhavAdezenotkarSataH pratyekamaSTau bhavagrahaNAni, kAlAdezena tu pazcimagamatrayasya For Personal & Private Use Only
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ sU 702 vyAkhyA- prathamagame tRtIyagame cotkarSato'STAzItivarSasahasrANi SaNNavatyadhikarAtrindivazatAdhikAni dvitIye tu SaNNavatyuttaraM dinaza- 24 zatake prajJaptiH | tmntrmuhuurtctussttyaabhydhikmiti||ath caturindriyebhyastamutpAdayannAha-'jaI'tyAdi, navaraM 'eesu ceva ThANesu'tti vakSyaabhayadevI uddezaH 12 mANeSvavagAhanAdiSu nAnAtvAni-dvIndriyatrIndriyaprakaraNApekSayA caturindriyaprakaraNe vizeSabhaNitavyAni bhavanti, tAnyeva yA vRttiH | paJcendriya18| darzayati-'sarIre'tyAdi, 'sesaM tahevatti 'zeSam' upapAtAdidvArajAtaM tathaiva-yathA trIndriyasya, yastu saMvedhe vizeSo tirygnte||829|| bhyaHpRthcyA na darzitaH sa svayamabhyUhya iti // atha paJcendriyatiryagbhyastamutpAdayannAha-'jaI'tyAdi, 'ukkoseNaM aTTha bhavaggahaNAI'ti utpAdaH anenedamavagamyate-yathotkarSataH paJcendriyatirazco nirantaramaSTau bhavA bhavanti evaM samAnabhavAntaritA api bhavAntaraiH sahA|daiva bhavantIti, 'kAlAdeseNaM uvaujiUNa bhANiyacaMti tatra prathame game kAlataH saMvedhaH sUtre darzita eva, dvitIye | tUtkRSTo'sau catasraH pUrvakoTyazcaturbhirantarmuhUrtaradhikAH, tRtIye tu tA evASTAzItyA varSasahasrairadhikAH, uttaragameSu tvati| dezadvAreNa sUtrokta evAsAvavaseya iti // atha sajJipaJcendriyebhyastamutpAdayannAha-'jai sannI'tyAdi, 'evaM saMveho navasu gamaesu'ityAdi, 'evam' uktAbhilApena saMvedho navasvapi gameSu yathA'sajJinAM tathaiva niravazeSa iha vAcyaH, asahAjJinAM sajJinAM ca pRthivIkAyikeSutpitsUnAM jaghanyato'ntarmuharttAyuSkatvAt utkarSatazca pUrvakoTyAyuSkatvAditi / 'lddhii||||||829|| se'ityAdi, 'labdhiH ' parimANasaMhananAdiprAptiH 'se' tasya pRthivIkAyiketpitsoH sacina Aye gamatraye 'esa ceva'tti || yA ratnaprabhAyAmutpitsostasyaiva madhyame'pi gamatraye eSaiva labdhiH, vizeSastvayaM-'navara'mityAdi, nava ca nAnAtvAni karatazca pUrvakovyAyuSkatyA se' tasya pRthivIkAra sAmutpitsostasyaiva madhyama For Personal & Private Use Only
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ | jaghanyasthitikatvAdbhavanti tAni cAvagAhanA 1 lezyA 2 dRSTi 3 ajJAna 4 yoga 5 samudghAta 6 sthitya 7 dhyavasAnA8 nubandhA 9 khyAni // atha manuSyebhyastamutpAdayannAha___ jai maNussahiMto uvava0ki sannImaNussahiMto uvava0 asannImaNusse0 1, goyamA ! sannImaNussahiMto asannImaNussahiMtovi uvava0, asannimaNusse NaM bhaMte ! je bhavie puDhavikAiesu0 se NaM bhaMte ! kevatikAlaM evaM jahA asannIpaMciMdiyatirikkhassa jahannakAlahitIyassa tinni gamagA tahA eyassavi ohiyA tinni |gamagA bhANi taheva niravase0 sesA cha na bhaNNaMti 1 // jai sannimaNussahiMto uvava0 kiM saMkhejavAsAuya0 asaMkhejavAsAuya01, goyamA! saMkhejjavAsAuya. No asaMkhejavAsAuya0, jai saMkhejavAsAuya. kiM | pajjatta0 apajatta01, goyamA ! pajjattasaMkhe0 apajjattasaMkhejavAsA0, sannimaNusse NaM bhaMte ! je bhavie puDhavikAiesu uvava0 se NaM bhaMte ! kevatikAlaM.? goyamA ! jaha. aMtomu0 ukko. bAvIsaM vAsasahassaThitIesu, te NaM bhaMte ! jIvA evaM jaheva rayaNappabhAe uvavajamANassa taheva tisuvi gamaesu laddhI navaraM ogA|haNA jaha* aMgulassa asaMkhejaibhAgaM uko paMcadhaNusayAI ThitI jaha. aMtomuhuttaM ukko0 puSakoDI evaM aNubaMdho saMveho navasu gamaesu jaheva sannipaMciMdiyassa majhillaesu timu gamaesu laddhI jaheva sannipaMcidiyassa sesaM taM ceva niravasesaM pacchillA tinni gamagA jahA eyassa ceva ohiyA gamagA navaraM ogAhaNA jaha paMcadhaNusa0 ukkose0 paMca dhaNusayAI ThitI aNubaMdho jaha0 pucakoDI ukkoseNavi puvako0 sesaM taheva navaraM For Personal & Private Use Only
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacchillaesuta vANamaMtara0 jAtovi uvava0, janato?, goyamA Cr thaNiyakumAra uvavanaMti, asura vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 // 830 // bhavie puDhavi bAvIsaM vA pacchillaesu gamaesu saMkhejA uvavajaMti no asaMkhejjA uvv0|| jai devehiMto uvavajaMti kiM bhavaNavAsi 24 zatake devahito uvavajaMti vANamaMtara joisiyadevehiMto uvava. vemANiyadevehiMto uvavajaMti ?, goyamA ! bhavaNa- PuddezaH12 vAsidevehiMtovi uva0 jAva vemANiyadevehiMtovi uvava0, jai bhavaNavAsidevehiMto uvava0 kiM asurakumA- | manuSyebhyaH rabhavaNavAsidevehiMto uvavajaMti jAva thaNiyakumArabhavaNavAsidevehiMto?, goyamA ! asurakumArabhavaNavA- pRthvyAusidevehiMto uvava0 jAva thaNiyakumArabhavaNavAsidevehiMto uvavajaMti, asurakumAre NaM bhaMte ! je bhavie puDhavi tpAdaH kAiesa uvavajittae se NaM bhaMte ! kevati?, goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM bAvIsaM vAsasahassAI ritI. te bhaMte ! jIvA pucchA, goyamA ! jaha0 ekko vA do vA tinni vA ukko0 saMkhejA vA asaMkhejjA vA uvava0, tesi NaM bhaMte ! jIvANaM sarIragA kiMsaMghayaNI pa0, go! chaNhaM saMghayaNANaM asaMghayaNI jAva pariNamaMti, tesiNaM bhaMte ! jIvANaM kemahAliyA sarIrogAhaNA?, go0 ! duvihA paM0, taM0-bhavadhAraNijjA ya uttaraveuviyA ya, tattha NaM jA sA bhavadhAraNijjA sA jahanneNaM aMgulassa asaMkhejaibhAgaM ukkoseNaM satta rayaNIo, tattha NaM jA sA uttaraveuciyA sA jahanneNaM aMgulassa asaMkhejahabhAgaM ukkoseNaM joyaNasayasahassaM, tesi NaM bhaMte ! jIvANaM sarIragA kiMsaMThiyA pa01, goyamA ! duvihA paM0, taM0-bhavadhAraNijjA ya uttarave- 11830 // udhviyA ya, tattha NaM je te bhavadhAraNijjA te samacauraMsasaMThiyA pa0, tattha NaM je se uttaraveuviyA te NANAsaMThANasaMThiyA pa0, lessAo cattAri, diTThI tivihAvi tinni NANA niyamaM tinni annANA bhayaNAe jogo For Personal & Private Use Only wagainelibrary.org
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ ARARANAS tivihovi uvaogo duvihovi cattAri sannAo cattAri kasAyA paMca samugghAyA veyaNA vihAvi duSivedagAvi purisaveyagAvi No NapuMsagaveyagA ThitI jahanneNaM dasavAsasahassAI ukkoseNaM sAtiregaM sAgarovarma ajjhavasANA asaMkhejA pasatthAvi appasatthAvi aNubaMdho jahA ThitI bhavAdeseNaM do bhavaggahaNAI kAlAdeseNaM jaha0 dasavAsasaha aMtomuhattamabhahiyAI ukkoseNaM sAtiregaM sAgarovamaM bAvIsAe vAsasahassehi anbhahiyaM evatiyaM0, evaM Navavi gamA NeyavA navaraM majjhillaesu pacchillaesu tisu gamaema asurakumArANaM Thiiviseso jANiyavo sesA ohiyA ceva laddhI kAyasaMvehaM ca jANejA savattha do bhavaggahaNAI jAva Navamagamae kAlAdeseNaM jaha0 sAtiregaM sAgarovamaM bAvIsAe vAsasahassehimanbhahiyaM ukkoseNavi sAtiregaM sAgarovamaM bAvIsAe vAsasahassehiM anbhahiyaM evatiyaM 9 / NAga kumArA NaM bhaMte ! je bhavie puDhavikkAie esa ceva vattavayA jAva bhavAdesotti, NavaraM ThitI jaha0 dasavAsasahassAI ukkoseNaM desUNAI do paliovamAI, evaM aNubaMdhovi, kAlAde0 jaha0 dasavAsasaha. aMtomuhuttamanbhahi0 ukko0 desUNAI do paliovamAiM bAvIsAe vAsasassehiM anbhahiyAI evaM Navavi gamagA asurakumAragamagasarisA navaraM ThitI kAlAdesaM jANejjA, evaM jAva thaNiyakumArANaM // jai vANamaMtarehiMto uvavajaMti kiM pisAyavANamaMtarajAvagaMdhavavANamaMtara0, goyamA ! pisAyavANamaMtarajAvagaMdhazvavANamaMtara0, vANamataradeve NaM bhaMte ! je bhavie puDhavikkAie etesipi asurakumAragamagasarisA nava gamagA bhANi, navaraM ThitI kAlAdesaM ca jANejjA, ThitI jahanne Jain Education Intematonal For Personal & Private Use Only
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA. prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2/ 24 zatake uddezaH12 manuSyabhyaH pRthvyAutpAda: sU 703 // 831 // ||ji vemArAmANiya0, jaI kaNiya0 IsANaka dasavAsasaha ukkoseNaM paliovamaM sesaM taheva // jai joisiyadevehiMto uvava. kiM caMdavimANajotisiyadevehiMto uvava0 jAva tArAvimANajoisiya?, goyamA ! caMdavimANajAva tArAvimANa, joisiyadeve NaM bhaMte ! je bhavie puDhavikkAie lahI jahA asurakumArANaM NavaraM egA teulessA pa0 tinni NANA tinni annANA NiyamaM ThitI jahanneNaM aTThabhAgapaliovama ukkoseNa paliovamaM vAsasahassaanbhahiyaM evaM aNubaMdhovi kAlAde0 jaha. ahabhAgapaliovamaM aMtomuhattamabhahiyaM ukkoseNaM paliovamaM vAsasayasahasseNaM bAvIsAe vAsasahassehiM abbhahiyaM evatiyaM0 evaM sesAvi aTTha gamagA bhANiyacA navaraM ThitI kAlAde0 jANejA // jai vemANiyadevehiMto uuva0 kiM kappovagavemANiya. kappAtIyavemANiya?, go! kappovagavemANiya0 No kappAtItavemANiya0, jai kappovagavemANiya0 kiM sohammakappovagavemANiya jAva accu| yakappovagavemA0, goyamA ! sohammakappovagavemANiya0 IsANakappovagavemANiya. No saNaMkumArajAva No aJcayakappovagavemANiya0, sohammadeve NaM bhaMte ! je bhavie puDhavikAiesu uvava0 te NaM bhaMte ! kevatiyA evaM | jahA joisiyassa gamago NavaraM ThitI aNubaMdho ya jahanneNaM paliovama ukkose do sAgarovamAiM kAlAde0 jaha0 paliovamaM aMtomuhuttamambhahiyaM ukkoseNaM do sAgarovamAI bAvIsAe vAsasahassehi anbhahiyAI eva|tiyaM kAlaM, evaM sesAvi aha gamagA bhANiyabA, NavaraM Thita kAlAdesaM ca jaannejaa| IsANadeve NaM bhaMte ! je bhavie evaM iMsANadeveNaviNava gamagA bhANi navaraM ThitI aNubaMdho jahanne] sAtiregaM paliovamaM // 831 // For Personal & Private Use Only
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ ukkoseNaM sAtiregAI do sAgarovamAI sesaM taM ceva / sevaM bhaMte 2 jAva viharati (suutrN703)||24-12|| __ 'jaItyAdi, tatra ca 'evaM jahe'tyAdi, yathA hi asajJipaJcendriyatirazco jaghanyasthitikasya trayo gamAstathaiva tasyApi traya audhikA gamA bhavanti, ajaghanyotkRSTasthitikatvAt , saMmUchimamanuSyANAM na zeSagamaSaTkasambhava iti // atha sajJimanuSyamadhikRtyAha-'jai sannI'tyAdi, 'jaheva rayaNappabhAe uvavajamANassa'tti sajJimanuSyasyaiveti prakramaH, 'navara'mityAdi, ratnaprabhAyAmutpitsorhi manuSyasyAvagAhanA jaghanyenAGgulapRthaktvamuktamiha tvaGgalAsaGkhyeyabhAgaH, sthitizca jaghanyena mAsapRthaktvaM prAguktamiha tvantarmuhUrttamiti, saMvedhastu navasvapi gameSu yathaiva pRthivIkAyikeSUtpadyamAnasya sajJipaJcendriyatirazca uktastathaiveha vAcyaH, sacino manuSyasya tirazcazca pRthivIkAyikeSu samutpitsorjaghanyAyAH sthiterantarmuhUrttapramANatvAdutkRSTAyAstu pUrvakoTIpramANatvAditi, 'majjhille tyAdi jaghanyasthitikasambandhini gamatraye labdhistatheha vAcyA yathA tatraiva gamatraye sajJipaJcendriyatirazca uktA sA ca tatsUtrAdevehAvaseyA, 'pacchilletyAdi, audhikagameSu hi aGgulAsaGkhyeyabhAgarUpA'pyavagAhanA'ntarmuhUrtarUpA'pi sthitirutA sA ceha na vAcyA ata evAha-'navaraM ogAhaNe'tyAdi // atha devebhyastamutpAdayannAha-'jaI'tyAdi, 'chaNhaM saMghayaNANaM asaMghayaNi'tti, iha yAvatkaraNAdidaM dRzya-'NevaTThI va chirA neva pahArU neva saMghayaNamatthi je poggalA iTThA kaMtA piyA maNunA maNAmA te tesiM sarIrasaMghAyattAe'tti, 'tattha NaM jA sA bhavadhAraNijjA sA jahanneNaM aMgulassa asaMkhejaibhAgaM ti utpAdakAle'nAbhogataH karmapAratacyAdaGgulAsaGkhyeyabhAga HO HOSHIIIHAHISIASA For Personal & Private Use Only
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyAvRttiH 24 zatake uddezaH12 manuSyebhyaH pRthvyAutpAda: sU703 // 832 // mAtrAvagAhanA bhavati, uttaravaikriyA tu jaghanyAGgulasya saGkhyeyabhAgamAnA bhavati AbhogajanitatvAttasyA na tathAvidhA sUkSmatA bhavati yAdRzI bhavadhAraNIyAyA iti, 'tattha NaM je te uttaraveubiyA te NANAsaMThiya'tti icchAvazena saMsthAnanippAdanAditi, 'tinni annANA bhayaNAe'tti ye'surakumArA asajJibhya Agatyotpadyante teSAmaparyAptakAvasthAyAM vibhaMgasyAbhAvAt zeSANAM tu tadbhAvAdajJAneSu bhajanoktA, 'jahanneNaM dasavAsasahassAI aMtomuttamambhahiyAIti tatra dazavarSasahasrANyasureSu antarmuhUrtta pRthivIkAyikeSviti, itthameva 'ukkoseNaM sAiregaM sAgarovama' ityAdyapi bhAvanIyam, etAvAneva cotkarSato'pyatra saMvedhakAlaH, pRthivIta uddhRttasyAsurakumAreSUtpAdAbhAvAditi, 'majjhillaesu pacchillaesu'ityAdi, ayaM ceha sthitivizeSo madhyamagameSu jaghanyAsurakumArANAM dazavarSasahasrANi sthitiH antyagameSu ca sAdhika sAgaropamamiti // jyotiSkadaNDake 'tinni nANA tinni annANA niyamati ihAsajJI notpadyate sajJinastUtpattisamaya eva samyagdRSTestrINi jJAnAni matyAdIni itarasya tvajJAnAni matyajJAnAdIni bhavantIti, 'aTThabhAgapaliovamaMti aSTamo bhAgo'STabhAgaH sa evAvayave samudAyopacArAdaSTabhAgapalyopamaM, idaM ca tArakadevadevIrAzrityoktam , 'ukkoseNaM paliovamaM vAsasayasahassamabhahiyaMti idaM ca candravimAnadevAnAzrityoktamiti // atha vaimAnikebhyastamutpAdayanAha-'jaI'tyAdi, etacca samastamapi pUrvoktAnusAreNAvaseyamiti // caturvizatamazate dvaadshH||24-12|| RSSCARRIAGRAA // 832 // AukkAiyA NaM bhaMte ! kaohiMto uvava. evaM jaheva puDhavikkAiyauddesae jAva puDhavikkAiyA NaM bhaMte ! je For Personal & Private Use Only
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavie AukkAiesu uvavajittae se NaM bhaMte ! kevati?, goyamA ! jahanneNaM aMtomu0 ukkose. sattavAsasa|hassaTiiesu uvavajejA evaM puDhavikkAiyauddesagasariso bhANiyaco NavaraM ThitIM saMvehaM ca jANejjA, sesaM taheva sevaM bhaMte 2tti (sUtraM 704) // 24-13 // teukkAiyA NaM bhaMte ! kaohiMto uvavajaMti evaM jaheva puDhavikkAiyauddesagasariso uddeso bhANiyavo navaraM |Thiti saMvehaM ca jANejjA devehiMto Na uvava0, sesaM taM ceva / sevaM bhaMte !2jAva viharati (sUtraM 705) // 24-14 // vAukAiyA NaM bhaMte ! kaohiMto uvava0 evaM jaheva teukkAiyauddesao taheva navaraM Thiti saMvehaM ca jaannejaa| sevaM bhaMte 2tti ( sUtraM 706) // 24-15 // vaNassaikAiyA NaM bhaMte ! kaohiMto uvavajjaMti evaM puDhavikkAiya|sariso uddeso navaraM jAhe vaNassaikAiovaNassaikAiesu uvavajjati tAhe paDhamabitiyacautthapaMcamesu gamaesu parimANaM aNusamayaM avirahiyaM aNaMtA uvava. bhavAde0jaha. do bhavaggaha. ukko0 aNaMtAI bhavaggahaNAI kAlAde0 jaha0 do aMtomu0 ukkoseNaM aNataM kAlaM evatiyaM0, sesA paMca gamA aTThabhavaggahaNiyA taheva navaraM ThitIM saMvehaM ca jaannejaa| sevaM bhaMte 2tti (sUtraM 707) // 24-16 // | trayodaze nAsti lekhyaM, caturdaze tu likhyate-'devesu na uvavajaMti'tti devebhya udvRttAstejaskAyikeSu notpadyanta ityrthH|| evaM paJcadaze'pi / SoDaze likhyate-'jAhe' vaNassaikAie'ityAdi, anena vanaspaterevAnantAnAmudvRttirasti nAnyata ityA-16 veditaM, zeSANAM hi samastAnAmapyasaGkhyAtatvAt , tathA'nantAnAmutpAdo vanaspatiSveva kAyAntarasyAnantAnAmabhAjanatvAdi PERSSCRACACANCY dain Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 tyapyAveditaM, iha ca prathamadvitIyacaturthapaJcamagameSvanutkRSTasthitibhAvAdanantA utpadyanta ityabhidhIyate, zeSeSu tu paJcasu game- || 24 zatake pUtkRSTasthitibhAvAdeko vA dvau vetyAdyabhidhIyata iti, tathA teSveva prathamadvitIyacaturthapaJcameSvanutkRSTasthititvAdevotkarSato uddezaH 13 bhavAdezenAnantAni bhavagrahaNAni vAcyAni kAlAdezena cAnantaH kAlaH, zeSeSu tu paJcasu tRtIyaSaSThasaptamAdiSu gameSvaSTau 14-15. bhavagrahaNAni utkRSTasthitibhAvAt , 'Thiti saMvehaM ca jANeja'tti tatra sthitirjaghanyotkRSTA ca sarveSvapi gameSu pratItaiva, 16 aplejo saMvedhastu tRtIyasaptamayorjaghanyena dazavarSasahasrANyantarmuhUrttAdhikAni utkarSatastvaSTAsu bhavagrahaNeSu dazasAhasyAH pratyeka bhAvA vAyuvanAnA dazItivarSasahasrANi, SaSThASTamayostu jaghanyena dazavarSasahasrANyantarmuhUrttAdhikAni, utkRSTatastu catvAriMzadvarSasahasrANyantarmu hAmutpAdaH sU 704-707 hUrtacatuSTayAbhyadhikAni,navame tu jaghanyato viMzatirvarSasahasrANi utkarSatastvazItiriti // caturviMzatitamazate ssoddshH||24-16|| // 833 // __ atha saptadaze likhyatebeMdiyA NaM bhaMte ! kaohiMto uvavajaMti jAva puDhavikAie NaM bhaMte ! je bhavie beMdiesu uvavajittae se NaM bhaMte ! kevati0 sacceva puDhavikAiyassa laddhI jAva kAlAdeseNaM jahanneNaM do aMtomuhuttAI ukkoseNaM saMkhejAI bhavaggahaNAiM evatiyaM, evaM tesu ceva causu gamaesu saMveho sesesu paMcasu taheva aha bhavA / evaM jAva cauridie NaM samaM causu saMkhejA bhavA paMcasu aTTha bhavA, paMciMdiyatirikkhajoNiyamaNussesu samaM taheva aha bhavA, deve na ceva uvavajaMti, ThitIM saMvehaM ca jANejA / sevaM bhaMte ! 2 (sUtraM 708) // 24-17 // // 833 // For Personal & Private Use Only
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ * S*HOSSOSSES 8 teiMdiyA NaM bhaMte ! kaohiMto uvava0 ?, evaM teiMdiyANaM jaheva beiMdiuddeso navaraM Thiti saMvehaM ca jANejA, 81 teukkAiesu samaM tatiyagamo ukko adbhuttarAI be rAiMdiyasayAI beIdiehiM samaM tatiyagame ukkoseNaM aDayAlIsaM saMvaccharAI channauyarAiMdiyasatamanbhahiyAI teiMdiehiM samaM tatiyagame ukko. bANauyAI tinni rAIdiyasayAI evaM savattha jANejA jAva snnimnnusstti| sevaM bhaMte !2tti (sUtraM 709) // 24-18 // cauriMdiyA NaM bhaMte ! kaohiMto uvava0 jahA teiMdiyANaM uddesao taheva cariMdiyANavi navaraM Thiti saMvehaM ca |jANejA / sevaM bhaMte ! sevaM bhaMtetti (sUtraM 710) // 24-19 // 'sacceva puDhavikAiyassa laDI'ti yA pRthivIkAyikasya pRthivIkAyiketpitsolabdhiH prAguktA dvIndriyeSvapi saive| tyarthaH, 'tesu ceva causu gamaesu'tti teSveva caturpu gameSu prathamadvitIyacaturthapaJcamalakSaNeSu 'sesesu paMcasutti zeSeSu paJcasu gameSu-tRtIyaSaSThasaptamASTamanavamalakSaNeSu 'evaM ti yathA pRthivIkAyikena saha dvIndriyasya saMvedha uktaH evamaptejovAyu| vanaspatidvitricaturindriyaiH saha saMvedho vAcyaH, tadevAha-caturyu pUrvokteSu gameSUtkarSato bhavAdezena saGkhyayA bhavAH paJcasu tRtIyAdiSvaSTau bhavAH kAlAdezena ca yA yasya sthitistatsaMyojanena saMvedho vAcyaH, paJcendriyatiryagbhirmanuSyaizca saha dvIsandriyasya tathaiva sarvagameSvaSTAvaSTau ca bhavA vAcyA iti // caturviMzatitamazate sptdshH|| 24-17 // athASTAdaze li | khyate-'ThiI saMvehaM ca jANejatti 'sthiti' trIndriyeSUtpitsUnAM pRthivyAdInAmAyuH 'saMvedhaM ca' trIndriyotpitsupRthi| vyAdInAM trIndriyANAM ca sthiteH saMyogaM jAnIyAt , tadeva kvaciddarzayati-teukkAiesu'ityAdi, tejaskAyikaiH | dain Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 zatake uddezaH17 / 18-19 vikalotpA dasU 708-710 vyAkhyA sArddha trIndriyANAM sthitisaMvedhastRtIyagame pratIte utkarSeNASTottare dve rAtrindivazate, katham ?, audhikasya tejaskAyikasya | prajJaptiH catuSu bhaveSUtkarSeNa vyahorAtramAnatvAdbhavasya dvAdazAhorAtrANi utkRSTasthitezca trIndriyasyotkarSatazcatuSu bhaveSvekonapaJcAzaabhayadevI nmAnatvena bhavasya zataM SaNNavatyadhikaM bhavati rAzidvayamIlane cASTottare dve rAtrindivazate syAtAmiti / 'beiMdiehI'yA vRttiH2 tyAdi, 'aDayAlIsaM saMvaccharAIti dvIndriyasyotkarSato dvAdazavarSapramANeSu catuSu bhaveSvaSTacatvAriMzatsaMvatsarAzcatuva // 834 // trIndriyabhavagrahaNeSUtkarSeNaikonapaJcAzadahorAtramAneSu SaNNavatyadhika dinazataM bhavatIti / teiMdiehI tyAdi, 'bANauyAI tinni rAiMdiyasayAIti aSTAsu trIndriyabhaveSUtkarSeNaikonapaJcAzadahorAtramAneSu trINi zatAni dvinavatyadhikAni bhavantIti, 'evaM savattha jANeja'tti anena caturindriyasamjhyasajJitiryagmanuSyaiH saha trIndriyANAM tRtIyagamasaMvedhaH kArya iti sUcitaM, anena ca tRtIyagamasaMvedhadarzanena SaSThAdigamasaMvedhA api sUcitA draSTavyAH, teSAmapyaSTabhavikatvAt , prathamAdigamacatuSkasaMvedhastu bhavAdezenotkarSataH saGkhyAtabhavagrahaNarUpaH kAlAdezena tu saGkhyAtakAlarUpa iti // caturviMzatitamazate'STAdaza // 24-18 // ekonaviMze na lekhyamasti / viMzatitame tu likhyate paMciMdiyatirikkhajoNiyA NaM bhaMte ! kaohiMto uvavajaMti? kiM neraiya. tirikkha. maNussa. devehiMto W|| uvava.?, go! neraiehiMto uvava0tirikkha0 maNussehiMtovi devehiMtovi uva0, jai neraiehiMto uva0 kiM rayaNappabhapuDhavineraiehiMto uva. jAva ahesattamapuDhavineraiehiMto uvava01, go0 ! rayaNappabhapuDhavineraiehiMto uvava0 jAva ahesattamapuDhavineraiehito, rayaNappabhapuDhavineraie NaM bhaMte ! je bhavie paMciMdiyati-| khyamasti / zapa: kAlAdezena tu sasTavyAH, teSAmapyA // 834 // For Personal & Private Use Only
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ rikkhajoNiesu uvava0 se NaM bhaMte ! kevaikAladvitiesu uvava0 1, goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttahitIesu ukkoseNaM puvakoDiAuesu uvava0, te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvava0 1, evaM jahA asurakumArANaM vattavayA navaraM saMghayaNe poggalA aNihA akaMtA jAva pariNamaMti, ogAhaNA duvihA pa0, taM0-bhava-|| dhAraNijjA uttaraveuviyA, tattha NaM jA sA bhavadhAraNijjA sA jaha. aMgulassa asaMkhejahabhAgaM ukkoseNaM satta dhaNU tinni rayaNIo chaccaMgulAI, tattha NaM jA sA uttaraveuviyA sA jahanneNaM aMgulassa saMkhejaibhAgaM ukko0 pannarasa dhaNUI aDDAijAo rayaNIo, tesiNaM bhaMte ! jIvANaM sarIragA kiMsaMThiyA pa01, goyamA! |duvihA paM0, taM0-bhavadhAraNi uttaraveuviyA ya tattha NaM je te bhava0 te huMDasaMThiyA pa0, tattha NaM je te uttarave. || uviyA tevi huMDasaMThitA pa0, egA kAule0 pa0, samugghAyA cattAri No itthi0 No purisavedagA NapuMsaga| vedagA, ThitI jahanneNaM dasavAsasahassAiM ukkoseNaM sAgaropamaM evaM aNubaMdhovi, sesaM taheva, bhavAdeseNaM jaha do bhavaggahaNAI ukkoseNaM aTTha bhavaggahaNAI kAlAde0 jahanneNaM dasavAsasahassAI aMtomuhuttamanbhahiyAI ukkoseNaM cattAri sAgarovamAiM carahiM pucakoDIhiM abhahiyAiM evatiyaM, so ceva jahannakAlahitIesu uvavanno jahanneNaM aMtomuhuttahitIesu uvavanno ukkoseNavi aMtomuttahitIesu avasesaM taheva, navaraM kAlAdeseNaM jahanneNaM taheva ukkoseNaM cattAri sAgarovamAI cAhiM aMtomuhuttehiM abbhahiyAI evatiyaM kAlaM 2, evaM sesAvi satta gamagA bhANiyavA jaheva neraiyauddesae sannipaMciMdiehiM samaM raiyANaM majjhimaesu ya For Personal & Private Use Only
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 ||835 // tisuvi gamaesa pacchimaesa tisuvi gamaesa ThitiNANattaM bhavati, sesaM taM caiva savattha ThitiM saMvehaM ca | jANejjA 9 // sakarappabhApuDhavineraie NaM bhaMte ! je bhavie evaM jahA rayaNappabhAe Nava gamakA taheva sakarappabhAevi, navaraM sarIrogAhaNA jahA ogAhaNAsaThANe tinni NANA tinni annANA niyamaM ThitI aNubaMdhA puvabhaNiyA, evaM Navavi gamagA uvajuMjiUNa bhANiyavA, evaM jAva chaTThapuDhavI, navaraM ogAhaNA lessA Thiti aNubaMdho saMvehoya jANiyadhA, ahesattamapuDhavIneraie NaM bhaMte ! je bhavie evaM ceva Nava gamagA NavaraM ogA| haNA lessA ThitiaNubaMdhA jANiyacA, saMveho bhavAdeseNaM do bhavaggahaNAI ukkoseNaM chanbhavaggahaNAI kAlA| deseNaM jaha0 bAvIsaM sAgarovamAI aMtomuttamanmahiyAI ukkoseNaM chAvaTThi sAgarovamAhaM tihiM pucakoDIhiM anbhahiyAI evatiyaM0, Adillaesu chasuvi gamaesa jahanneNaM do bhavaggahaNAI ukkoseNaM cha bhavaggahaNAI pacchillaesu tisu gamaesa jahaneNaM do bhavaggahaNAI ukkoseNaM cattAri bhavaggahaNAI, laddhI navasuvi gamaesu jahA paDhamagamae navaraM ThitIviseso kAlAdeso ya bitiyagamaesa jahanneNaM bAvIsaM sAgarovamAI aMtomutta| manbhahiyAI ukkoseNaM chAvaTThi sAgarovamAI tihiM aMtomuhuttehimagbhahiyAI evatiyaM kAlaM taiyagamae jahanneNaM bAvIsaM sAgarovamAiM pucakoDIe anbhahiyAI ukkoseNaM chAvaTThi sAgarovamAhaM tihiM pucakoDIhiM, anbhahiyAiM cautthagame jahanneNaM bAvIsaM sAgarovamAI aMtomuttamambhahiyAI ukkoseNaM chAvahiM sAgarovamAI tihiM | pucakoDIhiM anbhahiyAI paMcamagamae jahanneNaM bAvIsaM sAgarovamAiM aMtomuhuttamambhahiyAI ukoseNaM chAva For Personal & Private Use Only 124 zatakeM uddezaH 17 18-19 vikalotpAdaH sU 708-710 // 835 //
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ REGAOSSASSROSAROSCORE hiM sAgarovamAiM tihiM aMtomuhattehiM abbhahiyAI chaTThagamae jahanneNaM bAvIsaM sAgarovamAI puvakoDIhiM anbhahiyAI ukkoseNaM chAvadi sAgarovamAI tihiM puSakoDIhiM anbhahiyAI sattamagamae jahanneNaM tettIsaM sAgarovamAI aMtomuhuttamabhahiyAiM ukkoseNaM chAvahiM sAgarovamAiM dohiM puvakoDIhiM anbhahiyAI aTThamagamae jaha0 tettIsaM sAgarovamAI aMtomuhuttamanbhahiyAiM ukkoseNaM chAvahiM sAgarovamAI dohiM aMtomuhuttehiM abbhahiyAI Navamagamae jahanneNaM tettIsaM sAgarovamAiM puvakoDIhiM abbhahiyAI ukkoseNaM chAvahiM sAgaro|vamAiM dohiM pucakoDIhiM anbhahiyAI evatiyaM 9 // jai tirikkhajoNiehiMto uvava0kiM egidiyatirikkhajoNiehiMto evaM uvavAo jahA puDhavikAiyauddesae jAva puDhavikAie NaM bhaMte ! je bhavie paciMdiyatirikkhajo0 uvava0 se NaM bhaMte ! kevati?, goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttahitiesu ukkoseNaM puvakoDIAuesu uvava0, te NaM bhaMte ! jIvA evaM parimANAdIyA aNubaMdhapajjavasANA jacceva appaNo sahANe vattavayA | sacceva paMciMdiyatirikkhajoNiesuvi uvavajamANassa bhANiyavA NavaraM Navasuvi gamaesu parimANe jahanneNaM |eko vA do vA tinni vA ukkoseNaM saMkhe0 asaMkha0 vA uvavajaMti bhavAdeseNavi Navamuvi gamaesu jahanneNaM do bhavaggahaNAI ukkoseNaM aTTha bhavaggahaNAI, sesaM taM ceva kAlAdeseNaM ubhao ThitIe karejA / jai AukkAiehiMto uvavajai evaM AukkAiyANavi evaM jAva cariMdiyA uvavAeyavA, navaraM savattha appaNo laddhI bhANiyavA, Navasuvi gamaesu bhavAdeseNaM jahanneNaM do bhavaggahaNAI ukkoseNaM aha bhavaggahaNAI kAlAdeseNaM ubhao For Personal & Private Use Only
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAsU vyAkhyA- ThitIM karejA savesiM savagamaesu, jaheva puDhavikAiesu uvavajamANANaM laddhI taheva savattha Thiti saMvehaM ca prajJaptiH jANejA // jai paciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajaMti kiM sannipaMciMdiyatirikkhajoNi uvava0 asanni 15||24 zatake abhayadevIpaMciMdiyatirikkhajoNi. uvava0 ?, goyamA ! sannipaMciMdiya asannipaMciMdiyabheo jaheva puDhavikAiesu uddezaH17 yAvRttiH2] 18-19 uvavajjamANassa jAva asannipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie paMcidiyatirikkhajoNiesu uvava0 vikalotpA. // 836 // seNaM bhaMte ! kevatikAla ?, goyamA ! jahanneNaM aMtomuhattaM ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejaibhAgadvitIesa daH sU uvavajamANa0, te NaM bhaMte ! avasesaM jaheva puDhavikAiesu uvavajamANassa asannissa taheva niravasesaM jAva 4||708-710 bhavAdesotti, kAlAdeseNaM jahanneNaM do aMtomuhuttAI ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejahabhAgaM paJcakoDipakSahAttamabhahiyaM evatiyaM01, bitiyagamae esa ceva laddhI navaraM kAlAdeseNaM jahaneNaM do aMtomahattA ukAseNaM cattAri pucakoDIo cauhiM aMtomuhuttehiM anbhahiyAo evatiyaM02, so ceva ukkosakAladvitIema uvavanno jahannaNaM paliovamassa asaMkhejatibhAgaDhiiesu ukko0 paliovamassa asaMkhejahabhAgaTThitiesu uvava0 teNaM bhaMte ! jIvA evaM jahA rayaNappabhAe uvavajamANassa asannissa taheva niravasesaM jAva kAlAdesotti, navaraM parimANe jahaneNaM ekko vA do vA tinni vA ukko0 saMkhe0 uvava0, sesaM taM ceva 3, so ceva appaNo jahanna- 4 // 36 // kAlaTThitio jahanneNaM aMtomuhuttahitIesu ukkoseNaM puvakoDiAuesu uvava0, te NaM bhaMte ! avasaisaM jahA eyassa puDhavikkAiesu uvavajamANassa majjhimesu tisu gamaesu tahA ihavi majjhimesu tisu gamaesu jAva cattAri puScakoDIo calatiyagamae esa cavalAI koseNaM paliovamA sannisa taheva nirava mAhatIesa For Personal & Private Use Only
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNuvaM0, bhavAde jahanneNaM do bhavaggaharU ukko0 aTTha bhavaggahaNAI, kAlAdeseNaM jaha0 do aMtomuhu0 ukoseNaM cattAri puSakoDIo cauhiM aMtomuhuttehiM abbhahiyAo4, so ceva jahannakAlaTThitiesu uvavano esa ceva vattavayA navaraM kAlAdeseNaM jaha do aMtomuhuttA ukkose. aTTa aMtomu0 evatiyaM 5, so ceva ukkosakAlahitiesu uvavajaha pucakoDIAuesu ukkoseNavi puvakoDIAuesu uvava0 esa ceva vattavayA navaraM kAlAde0 jANejA 6, so ceva appaNA ukkosakAlahitio jAo sacceva paDhamagamagavattavayA navaraM ThitI jaha0 puccakoDI ukkose0 puvakoDI sesaM taM ceva kAlAdeseNaM jaha0 puSakoDI aMtomuhuttamabbhahiyA ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejahabhAgaM puvakoDipuhuttamambhahiyaM evatiyaM 7, so ceva jahannakAladvitIesu uvavanno esa ceva vattavayA jahA sattamagame navaraM kAlAdeseNaM jahanneNaM puccakoDI aMtomuhuttamabhahiyA ukko. cattAri putvakoDIo cauhiM aMtomuhuttehiM abbhahiyAo evatiyaM. 8, so ceva ukkosakAlahiiesu uvavanno jahanneNaM |paliovamassa asaMkhejahabhAgaM ukkoseNavi paliovamassa asaMkhejahabhAgaM evaM jahA rayaNappabhAe uvavajamANassa asannissa navamagamae taheva niravasesaM jAva kAlAdesotti, navaraM parimANaM jahA eyaraseva tatiyagame sesaM taM ceva 9 // jai sannipaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvava0 kiM saMkhejavAsA. asaM01, goyamA ! saMkheja No asaMkheja, jai saMkhejajAva kiM pajjattasaMkheja apajjattAsaMkheja0, dosuvi, saMkhejavAsAuyasa|nipaMciMdiyatirikkhajo je bhavie paMciMdiyatirikkhajoNiesu uvava0 se NaM bhaMte ! kevati?, goyamA ! Jan Education Interaoral For Personal & Private Use Only
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA. jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM tipaliovamahitIesu uvava0, te NaM bhaMte ! avasesaM jahA eyassa ceva sannissa 24 zatake prajJaptiH rayaNappabhAe uvavajamANassa paDhamagamae navaraM ogAhaNA jahanneNaM aMgulassa asaMkhejaibhAgaM ukkoseNaM joya-| uddezaH17 abhayadevI- NasahassaM, sesaM taM ceva jAva bhavAdesotti, kAlAdeseNaM jahanneNaM do aMtomuhuttA ukoseNaM tinni paliova-|| 18-19 yA vRttiH28 mAI putvakoDIpuhuttamabhahiyAI evatiyaM.1, so ceva jahannakAlahitIesu uvavanno esa ceva vattavayA navaraM viklotpaa||837|| | kAlAdeseNaM jahanneNaM do aMtomu0 ukko0 cattAri puvakoDIo cauhi aMtomuhuttehiM anbhahiyAo 2, so cevara dasU | ukkosakAladvitIesu jaha0 tipaliovamahitIema uvavanno ukkoseNavi tipaliovamahitIesu uvava0, esa 708-710 ceva vattavayA navaraM parimANaM jahanneNaM ekko vA do vA tinni vA ukkoseNaM saMkhejA uvava0, ogAhaNA jahanneNaM aMgulassa asaMkhejaibhAgaM ukkoseNaM joyaNasahassaM sesaM taM ceva jAva aNubaMdhotti, bhavAdeseNaM do bhavaggaha NAI kAlAdeseNaM jahanneNaM tinni paliovamAI aMtomuhuttamabbhahiyAI ukkoseNaM tinni paliovamAiM putva8 koDIe abhahiyAI 3, so ceva appaNA jahannakAlahitIo jAto jaha0 aMtomuhu0 ukkoseNaM puvakoDIAu-13 TU esu uvava0 laDI se jahA eyassa ceva sannipaMciMdiyassa puDhavikkAiesu uvavajamANassa majjhillaesu tisugamaesu sacceva ihavi majjhimesu tisu gamaesu kAyavA, saMveho jaheva ettha ceva asannissa majjhimesu tisu // 837 // gamaesu so ceva appaNA ukkosakAlahitIo jAo jahA paDhamagamao NavaraM ThitI aNubaMdho jahanneNaM puva-15 koDI ukkoseNavi puccakoDI kAlAdeseNaM jahanneNaM puvako0 aMtomuhattamabhahiyA ukkoseNaM tinni paliova SOMERS REASSACROCESS For Personal & Private Use Only
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAiM puvakoDIpuhuttamabhahiyAiM 7, so ceva jahannakAlahitiesu uvava0 esa ceva vattavayA navaraM kAlAdeseNaM jahanneNaM puvakoDI aMtomuhattamabhahiyA ukkoseNaM cattAri puvakoDIo cauhiM aMtomuhattehiM abbhahiyAo8, so ceva ukkosakAlahitiesu uvavanno jahanneNaM tipaliovamahitI ukkose0 tipaliovamaTTi0 avasesaM taM ceva navaraM parimANaM ogAhaNA ya jahA eyaraseva taiyagamae, bhavAdeseNaM do bhavaggahaNAiM kAlAde0 jaha0 tinni paliovamAI puvakoDIe abbhahiyAiM ukkose0 tinni paliovamAiM puvakoDIe abhahiyAI evatiyaM 9 // | jai maNussehiMto uvavajaMti kiM sannimaNu0 asannimaNu01, goyamA ! sannimaNu0 asannimaNu0, asannima-131 gusse NaM bhaMte ! je bhavie paMciMdiyatirikkha0 uvava0 se NaM bhaMte ! kevatikAla.?, goyamA ! jaha0 aMtomu0 ukko pucako Auesu uvavajaMti laddhI se tisuvi gamaesu jahA puDhavikAiesu uvavajamANassa saMveho jahA || ettha ceva asannipaMciMdiyassa majjhimesu tisu gamaesu taheva niravaseso bhANiyabo, jai sannimaNussa0 kiM| saMkhejavAsAuyasannimaNussa0 asaMkheja vAsAuya?, goyamA ! saMkhejavAsA0 no asaMkhe0, jai saMkheja kiM pajatta0 apajatta01, goyamA ! pajatta0 apajattasaMkhejavAsAutha0, sannimaNusse NaM bhaMte ! je bhavie paMciMdi0 |tirikkha0 uvaMya se NaM bhaMte ! kevati.?, goyamA ! jaha. aMtomu0 ukkotipaliovamaTTitiesu uva0, te haNaM bhaMte ! laddhI se jahA eyaraseva sannimaNussassa puDha vikAiesu uvavajamANassa paDhamagamae jAva bhavAdesotti | kAlAde0jaha doaMtomu0 ukko tinni pali. puvakoDipuhuttamanbhahiyAiM 1, so ceva jahannakAlahitIesu uvavanno OMGOROSCREENSIOGREASEX For Personal & Private Use Only
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ |24 zatake All uddezaH17 hA 18-19 vikalotpA daH sU 708-710 vyAkhyA- esa ceva vattavayA NavaraM kAlAde0jaha do aMtomu0 ukkoseNaM cattAri puvakoDIo cauhiM aMtomuhattehiM abbha prajJaptiH |hiyAo 2, so ceva ukkosakAlahitIesu uvava0 jahanneNaM tipaliovamaTTiiesu ukkoseNavi tipaliovamaTTiabhayadevI iesu saceva vattavayA navaraM ogAhaNA jahanneNaM aMgulapuhuttaM ukkoseNaM paMca dhaNusayAI, ThitI jahaneNaM mAsapuhuttaM yA vRttiH2|| ukkoseNaM putvakoDI evaM aNubaMdhovi, bhavAdeseNaM do bhavaggahaNAI kAlAde0 jahaH tinni pliovmaaiimaaspur||838|| ttamabhahi0 ukkoseNaM tinni paliovamAiM puvakoDIe anbhahiyAI evatiyaM03, so ceva appaNA jahannakAlahi ||iojAojahA sannipaMciMdiyatirikkhajoNiyassa paMciMdiyatirikkhajoNiesu uvavajamANassa majjhimesu tima gamaemu vattavayA bhaNiyA esa ceva eyassavi majjhimesu tisu gamaesu niravasesA bhANiyacA, navaraM parimANaM uko saMkhejA uvava0 sesaM taM ceva 6, so ceva appaNA ukkosakAladvitIo jAto sacceva paDhamagamagavattavayA navaraM ogAhaNA jaha. paMca dhaNusayAI ukko0 paMca dhaNusayAI, ThitI aNubaMdho jaha0 puSako ukko pucakoDIsesaM taheva jAva bhavAdesotti, kAlAde0 jaha0 puvako0 aMtomuhuttamanbha0 ukko tinni paliovamAI puvakoDida puhuttamabhahiyAI evatiyaM 7, so ceva jahannakAlahitIesu uvavanno esa ceva vattadhayA navaraM kAlAde0 jaha puvakoDI aMtomuhuttamabhahiyA ukkoseNaM cattAri puvakoDIo cAhiM aMtomuhuttamanbhahiyAo 8, so caiva ukkosakAlahitiesa uvavanno jaha0 tini paliovamAI ukkoseNavi timi paliovamAI esa cevalalI // 838 // For Personal & Private Use Only
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaheva sattamagame bhavAde do bhavaggahaNAI kAlAdeseNaM jahanne0 tinnipaliovamAI pucakoDIe anbhahiyAI ukkoseNavi tinni pali. puvakoDIe anbhahiyAI evatiyaM 9 // jai devehiMto uvava0 kiM bhavaNavAsidevehiMto uvava0 vANamaMtara. joisiyala vemANiyadeve?, goyamA ! bhavaNavAsideve jAva ghemANiya| deve0, jai bhavaNavAsi0 kiM asurakumArabhavaNajAvadhaNiyakumArabhava01, goyamA ! asurakumArajAva thaNiyakumArabhavaNa0, asurakumAre NaM bhaMte ! je bhavie paMciMdiyatirikkhajoNiesu uvavajittae se NaM bhaMte ! kevati0, goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttahitIesu ukkoseNaM puSakoDiAuesu uvava0, asurakumArA NaM laddhI Navasuvi gamaesu jahA puDhavikkAiesu uvavajamANassa evaM jAva IsANadevassa taheva laddhI bhavAdeseNaM savattha aTTa bhavaggahaNAI ukko. jaha. donni bhavahitI saMvehaM ca savattha jANejA 9||naagkumaaraa NaM bhaMte ! je bhavie esa ceva vattavayA navaraM Thiti saMvedhaM ca jANejA evaM jAva thaNiyakumAre 9 / jai vANamaMtare kiM pisAya taheva jAva vANamaMtare NaM bhaMte !je bhavie paMciMdiyatirikkha0 evaM ceva navaraM Thiti saMvehaM ca jANejA 9 jai jotisiya uvavAo taheva jAva jotisie NaM bhaMte ! je bhavie paMciMdiyatirikkha0 esa ceva vattavayA jahA puDhavikkAiyauddesae bhavaggahaNAI Navasuvi gamaesu aTTha jAva kAlAde0 jahanne0 ahabhAgapaliovamaM aMto-18 muhuttamanbhahiyaM ukkoseNaM cattAri paliovamAI carahiM putvakoDIhiM cauhi ya vAsasayasahassahiM abbhahiyAI evatiyaM, evaM navamuvi gamaesu navaraM Thiti saMvehaM ca jANejA 9 // jai vemANiyadeve0 kiM. kappovaga. 1515151RCENSEX dain Educatio n al For Personal & Private Use Only
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA. prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 839 // | kappAtItavemANiya ?, goyamA ! kappovagavemANiya0 no kappAtItavemA0 jai kappovaga jAva saMhassAraka|ppovagavemANiyadevehiMtovi uvava0 no ANaya jAva [ granthAgram 13000 ] No anuyakappovagavemA0, soha|mmadeve NaM bhaMte! je bhavie paMcidiyatirikkhajoNiesu uvavajjittae se NaM bhaMte ! kevati0 1, goyamA ! jaha0 aMtomu0 ukko0 puikoDIAraesa sesaM jaheva puDhavikkAiyauddesae navasuvi gamaesu navaraM navasuvi gamaesu jahaneNaM do bhavaggahaNAIM ukkose0 aTTha bhavaggahaNAI ThitiM kAlAdesaM ca jANijjA, evaM isANadevevi, | evaM eeNaM kameNaM avasesAvi jAva sahassAradevesu uvavAeyavA navaraM ogAhaNA jahA ogAhaNAsaThANe, | lessA sarNakumAra mAhiMdabaMbhaloesa egA pamhalessA sesANaM egA sukkalessA, vede no itthivedagA purisavedagA No napuMsagavedagA, AuaNubaMdhA jahA Thitipade sesaM jaheva IsANagANaM kAyasaMvehaM ca jANejjA | sevaM bhaMte ! sevaM bhaMteti // ( sUtraM 711 ) // 24 zate vIsatimo 20 // 'ukkoseNaM putrakoDiAuesu' tti nArakANAmasaGkhyAtavarSAyuSkeSvanutpAdAditi, 'asurakumArANaM vattavayaM ti pRthivIkAyikeSUtpadyamAnAnAmasurakumArANAM yA vaktavyatA parimANAdikA prAguktA seha nArakANAM paJcendriyatiryakSUtpadyamAnAnAM vAcyA, vizeSastvayaM-'navara' mityAdi, 'jahaneNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM 'ti utpattisamayApekSamidam, 'ukkoseNaM sattadhaNUI' ityAdi, idaM ca trayodazaprastaTApekSaM, prathamaprastaTAdiSu punarevam- "rayaNAi paDhamapayare hatthatiyaM dehaussayaM bhaNiyaM / chappannaMgulasaDDA payare payare ya vuDIo // 1 // [ratnAyAH prathamaprastaTe hastatrayaM dehocchrayo bhaNitaH / sArddhaSaTpaJcAzadaGgulavRddhiH For Personal & Private Use Only | 24 zatake uddezaH 17 18-19 vikalotpA daH sU 708-711 ||839 //
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ | prastaTe prastaTe // 1 // ] 'ukkoseNaM pannarase' tyAdi, iyaM ca bhavadhAraNIyA'vagAhanAyA dviguNeti, 'samugdhAyA cattAri 'tti vaikriyA|ntAH, 'sesaM taheva' tti zeSaM dRSTyAdikaM tathaiva yathA'surakumArANAM, 'so ceve' tyAdirdvitIyo gamaH, 'avasesaM taheva'tti yathau| dhikagame prathame 'evaM sesAvi satta gamagA bhANiya'tti evaM - ityanantaroktagamadvayakrameNa zeSA api sapta gamA bhaNitavyAH, nanvatraivaMkaraNAd yAdRzI sthitirjaghanyotkRSTabhedAdAdyayorgamayornArakANAmuktA tAdRzyeva madhyame'ntime ca gamatraye prApnoti ? iti, atrocyate - ' jaheva neraiyauddesae' ityAdi, yathaiva nairayikoddezake'dhikRtazatasya prathame sazipaJcendriya| tiryagbhiH saha nArakANAM madhyameSu triSu gameSu pazcimeSu ca triSu gameSu sthitinAnAtvaM bhavati tathaivehApItivAkyazeSaH // 'sarIrogAhaNA jahA ogAhaNasaMThANetti zarIrAvagAhanA yathA prajJApanAyA ekaviMzatitame pade, sA ca sAmAnyata evaM - " satta dhaNu tinni rayaNI chacceva ya aMgulAI uccattaM / paDhamAe puDhavIe viuNA biuNaM ca sesAsu // 1 // " iti [ triratyadhikasaptadhanUMSi SaT cAGgulAni prathamAyAM pRthvyAmuccatvaM zeSAsu dviguNaM dviguNam // 1 // ] ' tinni NANA tinni annANA niyamaM ti dvitIyAdiSu saJjJibhya evotpadyante te ca trijJAnAkhyajJAnA vA niyamAdbhavanti, 'ukkoseNaM chAvaDiM sAgarovamAI' ityAdi, iha bhavAnAM kAlasya ca bahutvaM vivakSitaM tacca jaghanyasthitikatve nArakasya labhyata iti, dvAviM| zatisAgaropamAyurnArako bhUtvA paJcendriyatiryakSu pUrvakovyAyurjAtaH evaM vAratraye SaTSaSTiH sAgaropamANi pUrvakoTItrayaM ca | syAt, yadi cotkRSTasthitistrayastriMzatsAgaropamAyurnArako bhUtvA pUrvakovyAyuH pazcendriyatiryakSutpadyate tadA vAradvayamevaivamutpattiH syAt tatazca SaTSaSTiH sAgaropamANi pUrvakoTIdvayaM ca syAt tRtIyA tiryagbhavasambandhipUrvakoTI na labhyata iti For Personal & Private Use Only www.jaihelibrary.org
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 840 // notkRSTatA bhavAnAM kAlasya ca syAditi // utpAdito nArakebhyaH pazcendriya tiryagyonikaH, atha tiryagyonikebhyastamutpAda| yannAha - 'jaha tirikkhe'tyAdi, 'jacceva appaNo saTThANe vattadvaya'tti yaivAtmanaH - pRthivIkAyikasya svasthAne - pRthivIkAyikalakSaNe utpAdyamAnasya vaktavyatA bhaNitA saivAtrApi vAcyA, kevalaM tatra parimANadvAre pratisamayama saGkhyA utpadyanta ityuktaM iha tvekAdiriti, etadevAha - 'navara' mityAdi / tathA pRthivIkAyikebhyaH pRthivIkAyikasyotpadyamAnasya saMvedhadvAre prathamadvitIyacaturthapaJcamagameSUtkarSato'saGkhyAtAni bhavagrahaNAnyuktAni zeSeSu tvaSTau bhavagrahaNAni iha punaraSTAveva navasva| pIti / tathA 'kAlAdeseNaM ubhayao ThiIe kareja'tti kAlAdezena saMvedhaM pRthivIkAyikasma saJjJipaJcendriyatirazcazca sthityA kuryAt, tathAhi prathame game 'kAlAdeseNaM jahaneNaM do aMtomuhuttAI' ti pRthivIsatkaM paJcendriyasatkaM ceti, utkarSato'STAzItirvarSasahasrANi pRthivIsatkAni catasrazca pUrvakoTyaH paJcendriyatiryaksatkAH, evaM zeSagameSvapyUAH saMvedha iti, 'savattha appaNo laddhI bhANiyavatti sarvatrApkAyikAdibhyazcaturindriyAntebhya udvRttAnAM paJcendriyatiryakSUtpAde 'appaNo 'tti aSkAyAde: satkA labdhiH parimANAdikA bhaNitavyA, sA ca prAktanasUtrebhyo'vagantavyA, athAnantaroktamevArtha | sphuTataramAha - ' jaheva puDhavikAiesa uvavajamANANa' mityAdi, yathA pRthivIkAyikebhyaH paJcendriyatiryakSUtpadyamAnAnAM jIvAnAM labdhiruktA tathaivApakAyAdibhyazcaturindriyAntebhya utpadyamAnAnAM sA vAcyeti / asajJibhyaH paJcendriyatiryagutpA|dAdhikAre - 'ukko seNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgaTiIe'tti, anenAsazipaJcendriyANAmasaGkhyAtavarSAyuSkeSu paJce|ndriyatiryakSUtpattiruktA, 'avasesaM jaheve'tyAdi, avazeSaM parimANAdidvArajAtaM yathA pRthivI kAyikeSUtpadyamAnasyAsajJinaH For Personal & Private Use Only 24 zatake uddezaH 17 18-19 vikalotpAdaH sU 708-711 // 840 //
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthivIkAyikoddezake'bhihitaM tathaivAsajJinaH paJcendriyatiryakSutpadyamAnasya vAcyamiti / 'ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejaibhAgaM puvakoDipuhuttamanbhahiyaMti, katham ?, asaJjI-pUrvakovyAyuSkaH pUrvakoTyAyuSkeSveva paJcendriyatiryastpanna ityevaM saptasu bhavagrahaNeSu sapta pUrvakovyaH aSTamabhavagrahaNe tu mithunakatiryakSu palyopamAsaGkhyeyabhAgapramANAyuSkepUtpanna iti, tRtIyagame 'ukkoseNaM saMkhejA uvavajjati'tti asaGkhyAtavarSAyuSAM paJcendriyatirazcAmasaGkhyAtAnAmabhAvAditi, caturthagame ukkoseNaM putvakoDiAuesu uvavajejatti jaghanyAyurasajhI saGkhyAtAyuSkeSveva paJcendriyatiryasUtpadyata itikRtvA pUrvakovyAyuSkeSvityuktam, 'avasesaM jahA eyasse'tyAdi, ihAvazeSa-parimANAdi etasya-asajJitiryakapaJcendriyasya, 'majjhimesu'tti jaghanyasthitikagameSu 'evaM jahA rayaNappabhAe puDhavIeM' ityAdi tacca saMhananoccatvAdi anubandhasaMve. dhAntaM, 'navaraM parimANa'mityAdi, taccedam-'ukoseNaM asaMkhejA uvavajaMti'tti // atha sajJipaJcendriyebhyaH sajhipaJcendri-| | yatiryaJcamutpAdayannAha-'jai sannI'tyAdi, 'avasesaM jahA ceva sannissa'tti avazeSa-parimANAdi yathaitasyaiva-sajJi| paJcendriyatirazca ityarthaH, kevalaM tatrAvagAhanA saptadhanurityAdikokkA iha tUtkarSato yojanasahasramAnA, sA ca matsyAdInA. zriyAvaseyeti, etadevAha-'navara'mityAdi, 'ukkoseNaM tinni paliovamAI pucakoDIpuhuttamambhahiyAIti, asya ca bhAvanA prAgiveti, 'laddhI se jahA eyassa ceve'tyAdi, etaccaitatsUtrAnusAreNAvagantavyaM 'saMveho jaheve'tyAdi 'ettha ceva'tti atraiva paJcendriyatiryaguddezake, sa caivaM-bhavAdezena jaghanyato dvau bhavau utkRSTatastvaSTa bhavAH, kAlAdezena jaghanyena dve antarmuhUrte utkarSatazcatasraH pUrvakovyo'ntarmuhUrtacatuSkAdhikAH, eSa jaghanyasthitika audhikeSvityatra saMvedhaH, jaghanya For Personal & Private Use Only
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2/ 24 zatake | uddeza:17 | 18-19 vikalotpA. // 84 // 108-711 | sthitiko jaghanyasthitikeSvityatra cAntarmuhattaiH saMvedhaH, jaghanyasthitika utkRSTasthitikeSvityatra punarantarmuhUttaiH pUrvakoTIbhizca || saMvedha iti, navamagame 'navaraM parimANa'mityAdi, tatra parimANamutkarSataH saGkhyAtA utpadyante, avagAhanA cotkarSato yojanasahasramiti / atha manuSyebhyastamutpAdayannAha-'jaimaNussehito'ityAdi, 'laddhIse tisuvi gamaesutti labdhiH| parimANAdikA 'se' tasyAsajJimanuSyasya triSvapi gameSvAdyeSu yato navAnAM gaMmAnAM madhye AdhA eveha trayo gamAH saMbhavanti, jaghanyato'pyutkarSato'pi cAntarmuharttasthitikatvenaikasthitikatvAttasyeti, 'ettha ceva'tti atraiva paJcendriyatiryaguddezake'sajJipaJcendriyatiryagbhyaH paJcendriyatiryagutpAdAdhikAre, 'no asaMkhejavAsAuehiMtotti asaGkhyAtavarSAyuSo manuSyA deveSvevotpadyante na tiryazviti / 'laddhI se'ityAdi, labdhiH-parimANAdiprAptiH 'se' tasya sajJimanuSyasya yathaitasyaiva-sajJimanuSyasya pRthivIkAyikeSUtpadyamAnasya prathamagame'bhihitA, sA caivaM-parimANato jaghanyenaiko dvau vA utkarSeNa tu saGkhyAtA evotpadyante svabhAvato'pi saGkhyAtatvAt sajJimanuSyANAM, tathA SaDvidhasaMhananina utkarSataH paJcadhanuHzatAvagAhanAH SavidhasaMsthAninaH SaDlezyAstrividhadRSTayo bhajanayA caturjJAnAkhyajJAnAzca triyogA dvividhopayogAzcatuHsaJjJAzcatuSkaSAyAH paJcendriyAH SaTsamudghAtAH sAtAsAtavedanAstrividhavedA jaghanyenAntarmaharIsthitaya utkarSeNa tu pUrvakovyAyuSaH prazastetarAdhyavasAnAH sthitisamAnAnubandhAH, kAyasaMvedhastu bhavAdezena jaghanyato dvau bhavI utkaSeto'STI bhavAH kAlAdazana tulAkhata evAste 1 / dvitIyagame 'sacceva vattavya'tti prathamagamoktA kevalamiha saMvedhaH kAlAdezena tu jaghanyato ve antamuhUtte |utkarpatazcatasraH pUrvakoTayazcaturantarmahAdhikAH, tRtIye'pyevaM-'navaraM ogAhaNA jahanneNaM aMgulapuhutaM'tti, anenedamava // 841 // For Personal & Private Use Only
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ | sitam-aGgulapRthaktvAddhInatarazarIro manuSyo notkRSTAyuSkeSu tiryakSutpadyate, tathA 'mAsapuhuttaM'ti anenApi mAsapRtha ktvAddhInatarAyuSko manuSyo notkRSTasthitiSu tiryakSutpadyata ityuktaM, 'jahA sannipaMcidiyatirikkhajoNiyassa paMciMdiya|tirikkhajoNiesu uvavajamANasse tyAdi, sarvatheha samatAparihArArthamAha-'navaraMparimANa mityAdi tatra parimANadvAre utkarSato'saGkhyeyAste utpadyante ityuktaM iha tu sajJimanuSyANAM saGkhyeyatvena saGkhyeyA utpadyanta iti vAcyaM, saMhananAdidvArANi tu yathA tatroktAni tathehAvagantavyAni, tAni caivaM-teSAM SaT saMhananAni jaghanyotkarSAbhyAmaGgalAsaGkhyeyabhAgamAtrA'vagAhanA | SaT saMsthAnAni tisro lezyA mithyA dRSTiH dve ajJAne kAyarUpo yogo dvau upayogau catasraH sajJAzcatvAraH kaSAyAH paJcendriyANi trayaH samudghAtA dve vedane trayo vedA jaghanyotkarSAbhyAmantarmuhUrtapramANamAyuraprazastAnyadhyavasAyasthAnAni AyuHsamA| no'nubandhaH, kAyasaMvedhastu bhavAdezena jaghanyena dve bhavagrahaNe utkarSatastvaSTau bhavagrahaNAni kAlAdezena tu sajhimanuSya paJcendriyatiryakasthityanusArato'vaseya iti // atha devebhyaH paJcendriyatiryaJcamutpAdayannAha-'jai devehI'tyAdi, 'asura|kumArANaM laddhIti asurakumArANAM 'labdhiH' parimANAdikA 'evaM jAva IsANadevassa'tti yathA pRthivIkAyikeSu deva| syotpattiruktA asurakumAramAdAvIzAnakadevaM cAnte kRtvA evaM tasya paJcendriyatiryakSu sA vAcyA, IzAnakAnta eva ca devaH | | pRthivIkAyikeSUtpadyata itikRtvA yAvadIzAnakadevasyetyuktaM, asurakumArANAM caivaM labdhiH-ekAdyasaGkhyeyAntAnAM teSAM paJcandriyatiryakSu samayenotpAdaH, tathA saMhananAbhAvaH jaghanyato'GgalAsaGkhyeyabhAgamAnA utkarSataH saptahastamAnA bhavadhAraNIyAvagAhanA itarA tu jaghanyato'GgalasaGkhyeyabhAgamAnA utkarSatastu yojanalakSamAnA saMsthAnaM samacaturasraM uttaravaikriyApekSayA tu vedA japanyA bhavagrahaNe ndrayatiryazcamRtpANale dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA nAnAvidhaM catasro lezyAstrividhA dRSTiH trINi jJAnAnyavazyaM ajJAnAni ca bhajanayA yogAdIni paJca padAni pratItAni samud 24 zatake prajJaptiH pAtA AdyAH paJca vedanA dvividhA vedonapuMsakavarjaH sthitirdaza varSasahasrANi jaghanyA itarAtusAtireka sAgaropamaM zeSadvAradvayaM uddezaH17 abhayadevI- tu pratItaM saMvedhaM tu sAmAnyata Aha-'bhavAdeseNaM savvatthe' tyAdi // nAgakumArAdivaktavyatA tu sUtrAnusAreNopayujya vAcyA, // 18-19 yA vRttiH24 'ogAhaNA jahA ogAhaNAsaMThANe'tti avagAhanA yathA'vagAhanAsaMsthAne prajJApanAyA ekaviMzatitame pade, tatra caivaM . devAnAmavagAhanA-"bhavaNavaNajoisohammIsANe satta huMti rynniio| ekekkahANi sese duduge ya duge caukke y||1||" ityAdi // 842 // daH sU bhavanapativAnamantarajyotiSkasaudharmezAneSu sapta bhavanti rtnyH| ekaikaranihAniH zeSeSu dvayordvayozca dvayozcatuSke ca // 1 // ]||108-711 || 'jahA Thitipae'tti prajJApanAyAzcaturthapade sthitizca pratItaiveti // caturviMzatitamazate viMzatitamaH // 24-20 // athaikaviMzatisame kizcillikhyatemaNussA NaM bhaMte ! kaohiMto uvava0 kiM neraiehiMto uvava0 jAva devehiMto uvava0 1, goyamA!Nerahaehitovi uvava0 jAva devehiMtovi uva0, evaM uvavAo jahA paMciMdiyatirikkhajoNiuddesae jAva tamApura| vineraiehiMtovi uvavajaMti No ahesattamapuDhavineraiehiMto uvava0, rayaNappabhapuDhavineraie NaM bhaMte ! je bhavie maNussesu uvava0 se NaM bhaMte ! kevatikAla. 1,goyamA ! jaha0 mAsapuhattadvitIesu ukkoseNaM putvakoDI Auesu avasesA vattavayA jahA paMciMdiyatirikkhajo uvavajaMtassa taheva navaraMparimANe jahaeko vA dovA. // 842 // dain Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ tini ghAukoseNaM saMkhejjA uvavajaMti, jahA tahiM aMtomuhattehiM tahA ihaM mAsapuhuttehiM saMvehaM karejA sesaM taM ceva 9 // jahA rayaNappabhAe vattavayA tahA sakarappabhAevi vattavayA navaraM jahanneNaM vAsapuhuttaDhiiesu ukoseNaM putvakoDi, ogAhaNA lessANANahitiaNubaMdhasaMvehaM NANattaM ca jANejA jaheva tirikkhajoNiyauddesae evaM jAva tamApuDhavineraie 9||jh tirikkhajoNiehito uvavajati kiM egidiyatirikkhajoNiehito uvava0 jAva paMciMdiyatirikkhajoNiehiM uvava01,goyamA ! egidiyatirikkhajoNie bhedo jahA paMciMdiyatirikkhajoNiuddesae navaraM teuvAU paDiseheyavA, sesaM taM ceva jAva puDhavikkAie NaM bhaMte ! je bhavie maNussesu uvavajittae se NaM bhaMte ! kevati?, goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttahitiesu ukoseNaM puSakoDIAu| emu uvava0, te NaM bhaMte ! jIvA evaM jacceva paMciMdiyatirikkhajoNiesu uvavajamANassa puDhavikAiyassa vattavayA sA ceva ihavi uvavajamANassa bhANiyacA Navasuvi gamaesu, navaraM tatiyachaTTaNavamesu gamaema parimANaM jahanneNaM eko vA do vA tinni vA ukkoseNaM saMkhejA uvava0, jAhe appaNA jahannakAlahitio bhavati tAhe paDhamagamae ajjhavasANA pasatthAvi appasatthAvi vitiyagamae appasatthA tatiyagamae pasatthA bhavaMti sesaM taM ceva niravasesaM 9||ji AukkAie evaM AukkAiyANavi, evaM vaNassaikAiyANavi, evaM jAva cauriMdiyA-15 Navi, asannipaMciMdiyatirikkhajoNiyasannipaMciMdiyatirikkhajoNiyaasannimaNussasannimaNussANa ya ete sabevi jahA paMciMdiyatirikkhajoNiyauddesae taheva bhANiyabA, navaraM eyANi ceva parimANaajjhavasANaNA MAHARASHTRA dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 24 zatake uddezaH21 manuSyotpAdAsU712 vyAkhyA-18||NattANi jANijjA puDhavikAiyassa ettha ceva uddesae bhaNiyANi sesaM taheva niravasesaM // jai devehiMto prajJaptiH uvava0 kiM bhavaNavAsidevehiMto uvava0 vANamaMtara. joisiya0 vemANiyadevehiMto uvava0 1, goyamA ! abhayadevI bhavaNavAsI jAva vemANiya0, jai bhavaNa kiM asurajAva thaNiya?, goyamA ! asura jAva thaNiya0, asurayA vRttiH2/ kumAre NaM bhaMte ! je bhavie maNussesu uvava0 se NaM bhaMte ! kevati01, goyamA! jaha* mAsapuhattahitiesu // 843 // ukkoseNaM puvakoDiAuesu uvava0, evaM jacceva paMciMdiyatirikkhajoNiuddesae vattavayA sacceva etthavi bhANi | yavA, navaraM jahA tahiM jahannagaM aMtomuhattadvitIesu tahA ihaM mAsapuhuttahiIesu, parimANaM jahanneNaM eko vA do vA tinni vA ukkoseNaM saMkhejjA uvavajaMti, sesaM taM ceva, evaM jAva IsANadevotti, eyANi ceva NANattANi saNaMkumArAdIyA jAva sahassArotti jaheva paMciMdiyatirikkhajoNiuddesae, navaraM parimANaM jaha. ekko vA do vA tinni vA ukkoseNaM saMkhejA uvavajaMti, uvavAo jahanneNaM vAsapuhattahitiesu ukkoseNaM pucakoDIAuesu uvava0, sesaM taM ceva saMvehaM vAsapuhuttaM putvakoDIsu karejA // saNaMkumAre ThitI cauguNiyA aTThAvIsaM sAgarovamA bhavaMti, mAhiMde tANi ceva sAtiregANi, bamhaloe cattAlIsaM laMtae chappannaM mahAsukke aTThasahi sahassAre bAvattari sAgarovamAiM esA ukkosA ThitI bhaNiyavA jahannahitipi cau guNejjA 9 // ANayadeve NaM bhaMte / / je bhavie maNussesu uvavajittae se NaM bhaMte ! kevati01. goyamA ! jahanneNaM vAsapuhuttahitiesu uvava0 ukko | seNaM puccakoDIThitIesu, te NaM bhaMte ! evaM jaheva sahassAradevANaM vattavayA navaraM ogAhaNA ThiI aNubaMdho SHOCALSAAMSANSACARLS PAbhavati, mAhide tAvAsapuhuttaM puvakoDIsao jahanneNaM vAsapuhattA navaraM parimANa // 843 // For Personal & Private Use Only
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ |ya jANejA, sesaM taM ceva, bhavAdeseNaM jahanneNaM do bhavaggahaNAI ukkoseNaM cha bhavaggahaNAI, kAlAdeseNaM jaha-6 neNaM aTThArasa sAgarovamAI vAsapuhuttamabhahiyAI ukko0 sattAvannaM sAgarovamAI tihiM putvakoDIhiM abhahiyAI evatiyaM kAlaM, evaM Navavi gamA, navaraM ThitiM aNubaMdhaM saMvehaM ca jANejA, evaM jAva acuyadevo, | navaraM Thiti aNubaMdhaM saMvehaM ca jANejA, pANayadevassa ThitI tiguNiyA sarhi sAgarovamAI, AraNagassa tevarhi sAgarovamAI, aJjayadevassa chAvahiM sAgarovamAI // jai kappAtItavemANiyadevehiMto uvava0 kiM geveja kappAtIta. aNuttarovavAtiyakappAtIta, goyamA ! geveja aNuttarovavA0, jai geveja0 kiM hiDimaragevijagakappAtItajAva uvarimarageveja0 1, goyamA ! hihima2gevejajAva uvarima 2, gevejadeve NaM bhaMte ! je bhvie| maNussesu uvavajittae se NaM bhaMte ! kevatikA0, goyamA ! jaha. vAsapuhuttaThitIesu ukkoseNaM pucakoDI avasesaM jahA ANayadevassaM vattavayA navaraM ogAhaNA0 go0! ege bhavadhAraNijje sarIrae se jahanneNaM aMgulassa asaMkhejaibhAgaM ukkoseNaM do rayaNIo, saMThANaM, go0 ! ege bhavadhAraNije sarIre samacauraMsasaMThie pa0, paMca samugdhAyA paM0 taM-vedaNAsamu0 jAva teyagasamu0, No ceva NaM veuviyatayagasamugghAehiMto samoharNisu vA samohaNaMti vA samohaNissaMti vA, ThitI aNubaMdho jahanneNaM bAvIsaM sAgarovamAI ukko ekatIsaM sAgarovamAI, sesaM taM0, kAlAde0 jahA bAvIsaM sA. vAsapuhuttamambha0 ukko0 teNaurti sAgarovamAI tihiM puvakoDIhiM anbhahiyAiM evatiyaM0, evaM sesesuvi aTThagamaesu navaraM ThitI saMvehaM ca jANe. 9 // jai aNutta For Personal & Private Use Only
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 844 // | rovavAiyakappAtItavemANi0 kiM vijayaaNuttarovavAiya0 vejayaMta aNuttarovavAtiya0 jAva sabaTThasiddha 0 1, goyamA ! vijayaaNuttarovavAtiyajAva saGghaTTasiddha aNuttarovavAtiya, vijayavejayaMtajayaMtaaparAjiyadeve NaM bhaMte! je bhavie maNussesu uvava0 se NaM bhaMte ! kevati0 evaM jaheva gevejjadevANaM navaraM ogAhaNA jaha0 aMgulassa asaM0 bhAgaM ukkoseNaM egA rayaNI, sammadiTThI No micchadiTThI No sammAmicchadiTThI, NANI No annANI niyamaM tinnANI taM0 - AbhiNibohiya0 suya0 ohiNANI, ThitI jahantreNaM ekkatIsaM sAgarovamA ukko0 tettIsa sAgarovamAiM, sesaM taheva, bhavAde0 jaha0 do bhavaggahaNAI ukko0 cattAri bhavaggahaNAI, kAlAde0 | jaha0 ekatIsaM sAgarovamAI vAsapuhuttamambhahiyAI ukkoseNaM chAvaTThi sAgarovamAhaM dohiM pucakoDIhiM anbhahiyAI evatiyaM, evaM sesAvi aTTha gamagA bhANiyadhA navaraM ThitiM aNubaMdhaM saMvedhaM ca jANejjA sesaM evaM ceva // | saghaTTa siddhagadeve NaM bhaMte ! je bhavie maNussesu uvavajjittae sA caiva vijayAdidevavatsaiyA bhANiyadvA NavaraM |ThitI ajahannamaNuko seNaM tentIsaM sAgarovamAI evaM aNubaMdhobi, sesaM taM ceva, bhavAdeseNaM do bhavaggahaNAI, | kAlAdeseNaM jahaneNaM tettIsa sAgarovamAhaM vAsapuhuttamanbhahiyAI ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAI pucakoDIe abbhahiyAI evatiyaM0 1 / so ceva jahannakAlahitIesa uvavanno esa caiva vattavayA navaraM kAlAdeseNaM jahaneNaM tettIsa sAgarovamAI vAsapuhuttamanbhahiyAI ukko seNavi tettIsaM sAgarovamAI vAsapuhuttamanbhahiyAI evatiyaM0 2 / so ceva ukkosakA laTThitIesa ubavanno esa caiva vattahayA, navaraM kAlAdeseNaM jahaneNaM tetIsaM sAgarova For Personal & Private Use Only 24 zatake uddezaH 21 manuSyotpAdaH sU 712 // 444 //
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 994% HACIA mAI paccakoDIe anbhahiyAI, ukkoseNaci tettIsaM sAgarovamAiM puSakoDIe anbhahiyAI, evatiyaM.3, ete caivaTA |tinni gamagA sesA na bhaNNaMti / sevaM bhaMte ! 2tti|| (sUtraM 712) // 24-21 // 'jahanneNaM mAsapuhuttaThiiesutti anenedamukta-ratnaprabhAnArakA jaghanyaM manuSyAyurbadhanto mAsapRthaktvAdhInataraM na vanaMti tathAvidhapariNAmAbhAvAditi, evamanyatrApi kAraNaM vAcyaM, tathA parimANadvAre 'ukkoseNaM saMkhejA uvavajaMti'tti nArakANAM saMmUchimeSu manuSyepUtpAdAbhAvAd garbhajAnAM ca saGkhamAtatvAtsaGkhyAtA eva te utpadyanta iti, 'jahA tahiM aMtomuhuttehiM tahA ihaM mAsapuhuttehiM saMvehaM kareja'tti yathA tatra-paJcendriyatiryaguddezake ratnaprabhAnArakebhya utpadyamAnAnAM paJcendriyatirazcAM jaghanyato'ntarmuhUrtasthitikatvAdantarmuhUttaiH saMvedhaH kRtastatheha manuSyoddezake manuSyANAM jaghanyasthitimA* zritya mAsapRthaktvaiH saMvedhaH kArya iti bhAvaH, tathAhi-kAlAdeseNaM jahanneNaM dasa vAsasahassAI mAsapuhuttamanbhahiyAI ityAdi / zarkarAprabhAdivaktavyatA tu paJcendriyatiryagudezakAnusAreNAvaseyeti // atha tiryagbhyo manuSyamutpAdayannAha'jai tirikkhetyAdi, iha pRthivIkAyAdutpadyamAnasya paJcendriyatirazco yA vaktavyatoktA saiva tata utpadyamAnasya manuSyasApi, etadevAha-evaM jaccece tyAdi, vizeSa punarAha-'navaraM taIe'ityAdi satra tRtIye audhikebhyaH pRthivIkAyikebhya utkRSTasthitiSu manuSyeSu ye utpadyante te utkRSTataH saGkhyAtA eva bhavanti, yadyapi manuSyAH saMmUchimasanahAdasaGkhyAtA 6 bhavanti tathA'pyutkRSTasthitayaH pUrvakovyAyuSaH samAtA eva paJcendriyatiryazcastvasaGkhyAtA api bhavantIti, evaM SaSThe navame | ceti / 'jAhe appaNe'tyAdi, aghamarthaH madhyamamamAmA prathamagame bhISikeSUtpadyamAnatAyAmityarthaH adhyavasAnAni praza #SATRAUCH For Personal & Private Use Only
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJaptiH | 24 zatake uddezaH 21 manuSyotpAdaH sU712 vyAkhyA |stAni utkRSTasthitikatvenotpattau aprazastAni ca jaghanyasthitikatvenotpattI, 'bIyagamae'tti jaghanyasthitikasya jaghanyasthi tiSUtpattAvaprazastAni, prazastAdhyavasAnebhyo jaghanyasthitikatvenAnutpatteriti, evaM tRtIyo'pi vAcyaH / apkAyAdibhyazca abhayadevI- tadutpAdamatidezenAha-'evaM AukkAiyANavI'tyAdi // devAdhikAre-'evaM jAva IsANo devo'tti yathA'surakumArA yA vRttiH2 manuSyeSu paJcendriyatiryagyonikoddezakavaktavyatA'tidezenotpAditA evaM nAgakumArAdaya IzAnAntA utpAdanIyAH, smaan||845|| vaktavyatvAt , yathA ca tatra jaghanyasthiteH parimANasya ca nAnAtvamuktaM tathaiteSvapyata evAha-eyANi ceva nANattANi' tti sanatkumArAdInAM tu vaktavyatAyAM vizeSo'stIti tAn bhedena darzayati-saNaMkumAre'tyAdi, 'esA ukkosA ThiI |bhaNiyatva'tti yadA audhikebhya utkRSTasthitikebhyazca devebhya audhikAdimanuSyeSUtpadyate tadotkaSTA sthitirbhavati sA cotkRSTasaMvedhavivakSAyAM caturbhirmanuSyabhavaiH krameNAntaritA kriyate, tatazca sanatkumAradevAnAmaSTAviMzatyAdisAgaropamamAnA bhavati saptAdisAgaropamapramANatvAttasyA iti, yadA punarjaghanyasthitikadevebhya audhikAdimanuSyeSUtpadyate tadA jaghanyasthitirbhavati, sA ca tathaiva caturguNitA sanatkumArAdisAgaropamamAnA bhavati vyAdisAgaropamamAnatvAttasyA iti // 'ANayadeve - |mityAdi, 'ukkoseNaM chanbhavaggahaNAIti trINi daivikAni trINyeva krameNa manuSyasatkAnItyevaM SaT, 'kAlAdeseNaM jahanneNaM aTThArasa sAgarovamAIti Anatadevaloke jaghanyasthiterevaMbhUtatvAta, 'ukosaNaM sattAvannaM sAgarovamAIti *||Anate utkRSTasthiterekonaviMzatisAgaropamapramANAyA bhavatrayagaNanena saptapaJcAzatsAgaropamANi bhavantIti / praiveyakAdhi5 kAre 'ege bhavadhAraNije sarIre'tti kalpAtItadevAnAmuttaravaikriyaM nAstItyarthaH, 'no ceva NaM veuvie'tyAdi, praiveyaka ARRIGHARELEASE * saptAdisAgaropamANitA sanatkumArAdimAga devikAni trINyeva R jahannaNaM aTThArasa sAbhavagahaNAIti gAnA bhavati vyAdisAgapadamanuSya // 8450 For Personal & Private Use Only
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAnAmAdyAH paJca samudghAtAH labdhyapekSayA saMbhavanti, kevalaM vaikriyataijasAbhyAM na te samuddhAtaM kRtavantaH kurvanti kari - vyanti vA, prayojanAbhAvAdityarthaH, 'jahanneNaM bAvIsaM sAgarovamAI' ti prathamatraiveyake jaghanyena dvAviMzatisteSAM bhavati 'ukkoseNaM ekatIsaM 'ti navamatraiveyake utkarSata ekatriMzattAnIti, 'ukkoseNaM teNauI sAgarovamAI tihiM pucakoDIhiM anbhahiyAI' ti ihotkarSataH SaD bhavagrahaNAni tatazca triSu devabhavagrahaNeSUtkRSTasthitiSu tisRbhiH sAgaropamANAmekatriMzadbhistrinavatisteSAM syAt tribhizcotkRSTamanuSyajanmabhistisraH pUrvakovyo bhavantIti // sarvArthasiddhikadevAdhikAre AdyA eva trayo gamA bhavanti sarvArthasiddhikadevAnAM jaghanyasthiterabhAvAnmadhyamaM gamatrayaM na bhavati utkRSTasthiterabhAvAccAntimamiti // caturviMzatitamazate ekaviMzatitamaH // 24- 21 // vANamantarANaM kaohiMto uvava0 kiM neraiehiMto uvava0 tirikkha0 evaM jaheva nAgakumArauddesae asannI niravasesaM / jai sannipacidiyajAva asaMkhejjavAsAjyasannipaMciMdiya0 je bhavie vANamaMtara0se NaM bhaMte! kevati0 ?, goyamA ! jahanneNaM dasavAsasahassaThitIesa ukkoseNaM paliovamaThitiesa sesaM taM caiva jahA nAga| kumArauddesae jAva kAlAdeseNaM jaha0 sAtiregA puvakoDI dasahiM vAsasahassehiM anbhahiyA ukkoseNaM cattAri palio mAI evatiyaM 1, so ceva jahannakA laTThitiesu uvavanno java NAgakumArANaM bitiyagame vattavayA 2, so ceva ukkosakAlaTThitiesu uvava0 jaha0 palio maTTitIesa ukkoseNavi paliovamaTThitiesa esa caiva vatta For Personal & Private Use Only %% 194
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA-11 vayA navaraM ThitI se jaharU paliovama ukkose tinni paliovamAiM saMveho jaha0 do paliovamAI ukko0 // 24 zatake prajJapti cattAri paliovamAiM evatiyaM 3, majjhimagamagA tinnivi jaheva nAgakumAresu pacchimesu tisugamaesutaM ceva uddezaH 22 abhayadevI- jahA nAgakumAruddesae navaraM Thiti saMvehaM ca jANejA, saMkhejavAsAuya taheva navaraM ThitI aNubaMdho saMvehaM ca vyantarotpAyA vRttiH2/6 ubhao ThitIesu jANejA, jai maNussa0 asaMkhejavAsAuyANaM jaheva nAgakumArANaM uddese taheva vattavamA dAsU713 // 846 // navaraM taiyamamae ThitI jahanneNaM paliovama ukkoseNaM tini paliovamAiM ogAhaNA jahanneNaM gAuyaM ukkoseNaM tini gAuyAI sesaM taheva saMveho se jahA ettha ceva uddesae asaMkhelavAsAuyasannipaMciMdiyANaM, saMkhejavAsAuyasannimaNusse jaheva nAgakumAruddesae navaraM gaNamaMtare Thiti saMvehaM ca jANejA / sevaM bhaMte / 2 ti|| (sUtraM 713) // 24-22 // dvAviMzatisame kicillikhyate-satrAsamAsavarSAyusakSipaJcendriyAdhikAre- 'ukoseNaM cattAri paliovamAPiMti vipalyopamAyuHsajJipaJcendriyatiryak pasyopamAyudhantaro jAta ityevaM catvAri palyopamAni, dvitIyagame 'jaheva nAgakumArANaM bIyagame battavapatti sA ca prathamagamasamAnaiva navaraM jaghanyata utkarSatazca sthitirdazavarSa* sahasrANi, saMvedhastu 'kAlAdeseNaM jahaneNaM sAsiregA puSakoDI dasavAsasahassehiM abhahiyA ukoseNaM timi paliobamAiM dasahiM pAsahassahiM manbhahiyAIti, tRtIye game 'ThiI se jahaneNaM palioSamati yadyapi sAtirekA pUrvakoTI 1846 // aghanyato'sapAsavarSAyukaM sirazcAmApurati tathA'pIha pasyopamamukta palyopamAyukavyantoSUtpAdayiSyamANatvAd GRESSAGAR - For Personal & Private Use Only
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ yato'saGkhyAtavarSAyuH svAyuSo bRhattarAyuSkeSu deveSu notpadyate etacca prAguktameveti / 'ogAhaNA jahanneNaM gAuya'ti yeSAM |palyopamamAnAyusteSAmavagAhanA gavyUtaM te ca suSamaduSSamAyAmiti // caturviMzatitamazate dvAviMzatitamaH // 24-22 // trayoviMzatitamoddezake kiJcillikhyate| joisiyA NaM bhaMte ! kaohiMto uvavajati kiM neraie0bhedo jAva sannipaMciMdiyatirikkhajoNiehito | uvava0 no asannipaMciMdiyatirikkha0, jai sanni0 kiM saMkheja. asaMkheja ?, goyamA ! saMkhejavAsAuya0 asaMkhejavAsAuya0, sannipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie jotisiesu uvava0 se NaM bhaMte ! kevati0 1, goyamA ! jahanneNaM aTThabhAgapaliovamaTThitiesu ukkoseNaM paliovamavAsasayasahassahitiesu |uvava0, avasesaMjahA asurakumAruddesae navaraMThitIjahannaNaM aTThabhAgapaliovamAI ukko tinni paliovamAI, evaM aNubaMdhovi sesaM taheva, navaraM kAlAde0 jaha0 do aTThabhAgapaliovamAI ukko0cattAri paliovamAI vAsasayasahassamabhahiyAI evatiyaM 1, so ceva jahannakAlahitIesu uvavanno jaha0 aTThabhAgapaliovamahiti|esu ukko aTThabhAgapaliovamahitiema esa ceva vattavayA navaraM kAlAdesaM jANe0 2, so ceva ukkosakAlaThiiesu uvava0 esa ceva vattavayA NavaraM ThitI jaha0 paliovamaM vAsasayasahassamabhahiyaM ukko tinni paliovamAiM, evaM aNubaMdhovi, kAlAde0 jaha0 do paliovamAiM dohiM vAsasayasahassehimabhahi. ukko. dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 gubaMdho'vi se ahArasadhaNute bhane / // 847 // |cattA0 pali. vAsasayasahassama03, so ceva appaNA jahannakAla dvitIo jAo jahanneNaM aTThabhAgapalio- 24 zatake |vamaTTitIesu uvavanno ukkoseNavi ahabhAgapaliovamahitIesu uvavanno, te NaM bhaMte ! jIvA esa ceva vattabayA uddezaH23 navaraM ogAhaNA jahanneNaM dhaNuhapuhuttaM ukko0 sAtiregAiM aTThArasadhaNusayAI ThitI jahanne0 aTThabhAgapalio jyotiSko|vamaM ukko0 aTThabhAgapaliovamaM, evaM aNubaMdho'vi sesaM taheva, kAlAde jaha* do aTThabhAgapaliovamAI tpAda sU 714 ukkodo aTThabhAgapaliovamAiM evatiyaM jahannakAladvitiyassa esa ceva ekko gamo 6, so ceva appaNA ukkosakAlahitio jAo sA ceva ohiyA vattavayA navaraM ThitI jahanneNaM tinni pali. ukko tinni paliovamAiM evaM aNubaMdhovi, sesaM taM ceva, evaM pacchimA tinni gamagA NeyavA navaraM Thiti saMvehaM ca jANejA, ete satta gamagA / jai saMkhejavAsAuyasannipaMciMdiya0 saMkhenjavAsAuyANaM jaheva asurakumAresu uvavajamANANaM taheva navavi gamA bhANiyavA navaraM jotisiyaThiti saMvehaM ca jANejjA sesaM taheva niravasesaM bhANiyacaM, jaha |maNussehiMto uvava0 bhedo taheva jAva asaMkhenjavAsAuyasannimaNusse NaM bhaMte ! je bhavie joisiesu uvava| jittae se NaM bhaMte ! evaM jahA asaMkhejavAsAuyasannipaMciMdiyassa joisiesu ceva uvavajamANassa satta |gamagA taheva maNussANavi navaraM ogAhaNAviseso paDhamesu tisu gamaesu ogAhaNA jahanneNaM sAtiregAI ||4|| // 847 // nava dhaNusayAI ukko tinni gAuyAI majjhimagamae jaha. sAtiregAI nava dhaNusayAI ukkoseNavi sAtiregAI | nava dhaNusayAI, pacchimesu tisu gamaesu jaha0 tinni gAuyAI ukkose tinni gAuyAI sesaM taheba niravasesaM| % POSSSSSSS**** For Personal & Private Use Only
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ RECACASSACROSMOCRACK jAva saMvehotti, jai saMkhelavAsAuyasannimaNusse0 saMkhenjavAsAuyANaM jaheva asurakumAresu uvavajamANANaM taheva nava gamagA bhANiyacA, navaraM jotisiyaThitiM saMvehaM ca jANejA, sesaM taM ceva niravasesaM / sevaM bhaMte ! 2tti // (sUtraM 714) // 24-23 // 'jahanneNaM do aTTabhAgapaliovamAIti dvau palyopamASTabhAgAvityarthaH tatraiko'saGkhyAtAyuSkasambandhI dvitIyastu tArakajyotiSkasambandhIti, 'ukkoseNaM cattAri paliovamAI vAsasayasahassamanbhahiyAIti trINyasaGkhyAtAyu:- 8 satkAni ekaM ca sAtirekaM candravimAnajyotiSkasatkamiti, tRtIyagame 'ThiI jahanneNaM paliovamaM vAsasayasahassama bhahiyaMti yadyapyasaGkhyAtavarSAyuSAM sAtirekA pUrvakoTI jaghanyataH sthitirbhavati tathA'pIha palyopamaM varSalakSAbhyadhikamuktaM, etatpramANAyuSkeSu jyotiSkeSUtpatsyamAnatvAd, yato'saGkhyAtavarSAyuH svAyuSo bRhattarAyuSkeSu deveSu notpadyate, etacca prAgupa|darzitameva, caturthe game jaghanyakAlasthitiko'saGkhyAtavarSAyuraughikeSu jyotiSkeSUtpannaH, tatra cAsaGkhyAtAyuSo yadyapi palyopamASTabhAgAddhInataramapi jaghanyata AyuSkaM bhavati tathA'pi jyotiSAM tato hInataraM nAsti, svAyustulyAyurbandhakAzcotkarSato'saGkhyAtavarSAyuSa itIha jaghanyasthitikAste palyopamASTabhAgAyuSo bhavanti, te ca vimalavAhanAdikulakarakAlAtpUrvatarakAlabhuvo hastyAdayaH audhikajyotiSkA apyevaMvidhA eva tadutpattisthAnaM bhavantIti 'jahanneNaM aTThabhAgapaliovamaTTiIesu' ityAdhuktam , ogAhaNA jahanneNaMdhaNuhapuhattaMti yaduktaM tatpalyopamASTabhAgamAnAyuSo vimalavAhanAdikulakarakAlAtpUrvatarakAlabhAvino hastyAdivyatiriktakSudrakAyacatuSpadAnapekSyAvagantavyaM, 'ukkoseNaM sAtiregAiM aTThArasadhaNusayAI'ti 150655AMACROGRAM For Personal & Private Use Only
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ etacca vimalavAhanakulakarapUrvatarakAlabhAvihastyAdInapekSyokaM, yato vimalavAhano navadhanu zatamAnAvagAhanaH tatkAlahavyAkhyAprajJaptiH dastyAdayazca tadviguNAH, tatpUrvatarakAlabhAvinazca te sAtirekatatpramANA bhavantIti, 'jahannakAlaTThiiyassa esa ceva ekko abhayadevI gamotti paJcamaSaSThagamayoratraivAntarbhAvAd , yataH palyopamASTabhAgamAnAyuSo mithunakatirazcaH paJcamagame SaSThagameca palyopamASTayA vRttiH26 bhAgamAnamevAyurbhavatIti, prAg bhAvitaM caitaditi, saptamAdigameSUtkRSTaiva tripalyopamalakSaNA tirazcaH sthitiH, jyotiSkasya tu | saptame dvividhA pratItaiva, aSTame palyopamASTabhAgarUpA, navame sAtirekapalyopamarUpA, saMvedhazcaitadanusAreNa kAryaH 'ete satta // 848 // gama'tti prathamAstrayaH madhyamatrayasthAne ekaH pazcimAstu traya evetyevaM sapta / asaGkhyAtavarSAyuSkamanuSyAdhikAre-'ogA6||haNA sAtiregAiM navadhaNusayAIti vimalavAhanakulakarapUrvakAlInamanuSyApekSayA, 'tinni gAuyAIti etaccaikAnta|suSamAdibhAvimanuSyApekSayA, 'majjhimagamae'tti pUrvoktanItestribhirapyeka evAyamiti // caturviMzatitamazate trayo|| viMzatitamaH // 24-23 // 24 zatake uddezaH 23 jyotiSkotpAdaH ACCREAR sU714 NROLAGANICHECK RANGA // 848 // ___ atha caturviMzatitamoddezake kiJcillikhyatesohammadevA NaM bhaMte ! kaohiMto uvava0 kiM neraiehiMto uvava0? bhedo jahA joisiyauddesae, asaMkhejavAsAuyasannipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie sohammagadevesu uvava. se NaM bhaMte ! kevatikAla ?, goyamA!jaha0 paliovamahitIema ukkose0 tipaliovamahitIema uvava0, te NaM bhaMte ! avasesaM|| For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ jahA joisiema uvavajamANassa navaraM sammadiTThIvi micchAdi0 No sammAmicchAdiTTI NANIvi annANIvi| do NANA do annANA niyama ThitI jaha0 do paliovamAI ukkoseNaM chappaliovamAiM evatiyaM 1, so ceva & jahannakAlaTThitiesu uvavanno esa ceva vattavayA navaraM kAlAdeseNaM jahanneNaM do paliovamA ukkoseNaM cattAri paliovamAI evatiyaM 2, so ceva ukkosakAlaTThitiesu uvavanno jahanneNaM tipaliovamaM ukkoseNavi tipaliovamaM esa ceva vattavayA navaraM ThitI jahanneNaM tinni paliovamAI ukkoseNavi tinni paliovamAI sesaM taheva kAlAde0jaha. chappaliovamAI ukkoseNavi chappaliovamAiMti evatiyaM 3, so ceva appaNA jahanna kAlahitio jAo jaha0 paliovamaTThitiesu ukkose0 paliovamahitiema esa ceva vattavayA navaraM ogA6 haNA jaha* dhaNuhapuhuttaM ukkoseNaM do gAuyAI, ThitI jahanneNaM paliovamaM ukkoseNavi paliovamaM sesaM taheva, kAlAde0 jaha0 do paliovamAiM ukkoseNaMpi do paliovamAI evatiyaM 6, so ceva appaNA ukkosakAlahi-| tIo jAo AdillagamagasarisA tinni gamagA NeyavA navaraM ThitiM kAlAdesaM ca jANejjA 9 // jai saMkhejavAsAuyasannipaMciMdiya0saMkhejavAsAuyassa jaheva asurakumAresu uvavajamANassa taheva navavi gamA, navaraM Thiti saMvehaM ca jANe0, jAhe ya appaNA jahannakAlahitio bhavati tAhe tisuvi gamaesu sammadiTThIvi micchAdi0 No sammAmicchAdiTThI do nANA do annANA niyama sesaM taM ceva // jai maNussahiMto uvavajjati bhedo jaheva jotisiesu uvavajamANassa jAva asaMkhejavAsAuyasannimaNusse NaM bhaMte!je bhavie sohamme kappe For Personal & Private Use Only
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 |24 zatake uddezaH24 vaimAniko. tpAdaH sU 715 // 849 // MEROCHOUDHARMOST devattAe uvavajittae evaM jaheva asaMkhejavAsAuyassa sannipaMciMdiyatirikkhajoNissa sohamme kappe uvavajamANassa taheva satta gamagA navaraM Adillaesu dosu gamaesu ogAhaNA jahanne gAuyaM ukkoseNaM tini gAuyAI, tatiyagame jahanne tinni gAuyAI ukkoseNavi tinni gAuyAI, cautthagamae jahanneNaM gAuyaM ukkoseNavi gAuyaM, pacchimaesu gamaesu jaha tini gAuyAI ukko tinni gAuyAiMsesaM taheva nirvse09||ji saMkhejavAsAuyasannimaNussehiMto evaM saMkhe0 sannimaNu0 jaheva asurakumAresu uvavajamANANaM taheva Nava gamagA bhA0 navaraM sohammadevahitiM saMvehaM ca jANe0, sesaM taM ceva 9 // IsANadevANaM bhaMte ! kaohiMto uvava? IsANadevANaM esa ceva sohammagadevasarisA vattavayA navaraM asaMkhejavAsAuyasannipaMciMdiyatirikkhajoNiyassa jesu ThANesu sohamme uvavajamANassa paliovamaThitIsu ThANesu ihaM sAtiregaM paliovamaM kAyavaM, cautthagame ogAhaNA jahanneNaM dhaNuhapuhuttaM ukkoseNaM sAtiregAI do gAuyAI sesaM taheva 9 / asaMkhejavAsAuyasannimaNusassavi taheva ThitI jahA paMciMdiyatirikkhajoNiyassa asaMkhejavAsAuyassa ogAhaNAvi jesu ThANesu gAuyaM tesu ThANesu ihaM sAtiregaM gAuyaM sesaM taheva 9 / saMkhenjavAsAuyANaM tirikkhajoNiyANaM maNussANa ya jaheba sohammesu uvavajamANANaM taheva niravasesaMNavavi gamagA navaraM IsANaThiti saMvehaM ca jANejA 9 // saNaMkumAradevA NaM bhaMte ! kaohiMto uvava.uvavAo jahA sakarappabhApuDhavinaraiyANaM jAva pajjattasaMkhejavAsAuyasannipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie saNaMkumAradevesu ubava0 avasesA parimANA // 849 // Jan Education Internaronal For Personal & Private Use Only wwwnelibrary.org
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ uvava0 jahA saNakumAevaM bhalogadevANavi gAdINaM jahannakAlAdillagANi mA dIyA bhavAdesapajjavasANA sacceva vattavayA bhANiyacA jahA sohamme uvavajamANassa navaraM saNaMkumArahiti saMvehaM |ca jANejA, jAhe ya appaNA jahannakAladvitIo bhavati tAhe tisuvi gamaesu paMca lessAo AdillAo kAyavAo sesaM taM ceva 9 // jai maNussehiMto uvava0 maNussANaM jaheva sakarappabhAe uvavajamANANaM taheva |Navavi gamA bhANiyacA navaraM saNaMkumArahiti saMvehaM ca jANejA 9 // mAhiMdagadevA NaM bhaMte ! kaohito uvava. jahA saNaMkumAragadevANaM vattavayA tahA mAhiMdagade. bhANi. navaraM mAhiMdagadevANaM ThitI sAtiregA jANiyavA sA ceva, evaM baMbhalogadevANavi vattavayA navaraM baMbhalogahitiM saMvehaM ca jANejA evaM jAva sahassAro, NavaraM Thiti saMvehaM ca jANejA, laMtagAdINaM jahannakAlaTThitiyassa tirikkhajoNiyassa tisuvigamaesu chappi lessAo kAyacAo, saMghayaNAI baMbhalogalaMtaesu paMca AdillagANi mahAsukkasahassAresu cattAri, tirikkhajoNiyANavi maNussANavi, sesaM taM ceva 9 // ANayadevA NaM bhaMte ! kaohiMto uvavajaMti ? uvavAo jahA sahassAre devANaM NavaraM tirikkhajoNiyA khoDeyavA jAva pajattasaMkhejavAsAuyasannimaNusse NaM bhaMte ! je bhavie ANayadevesu uvavajittae maNussANa ya vattavayA jaheva sahassAresu uvavajamANANaM NavaraM da tinni saMghayaNANi sesaM taheva jAva aNubaMdho bhavAdeseNaM jahanneNaM tinni bhavaggahaNAI ukkoseNaM satta bhavagga-15 haNAI, kAlAdeseNaM jahanneNaM aTThArasa sAgarovamAI dohiM vAsapuhuttehiM abbhahiyAI ukkoseNaM sattAvannaM sAga-1 rovamAI cAhiM pucakoDIhiM abbhahiyAiM evatiyaM, evaM sesAvi aha gamagA bhANiyabA navaraM Thiti saMvehaM kAyabAo, saMpaNA latagAdINaM jahannakAlAmAlagahitiM saMvehaM ca jAe For Personal & Private Use Only
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ yA vRttiH vyAkhyA- ca jANejjA, sesaM taM ceva 9 / evaM jAva accuyadevA, navaraM Thiti saMvehaM ca jANejjA 9 / causuvi saMghayaNA 24 zatake prajJaptiH tinni aannyaadiisu| gevejagadevA NaM bhaMte ! kao uvavajaMti ? esa ceva vattavayA navaraM saMghayaNA dovi, Thirti uddezaH24 abhayadevI saMvehaM ca jaannejaa| vijayavejayaMtajayaMtaaparAjitadevA NaM bhaMte ! katohiMto uvavajjati ?, esa ceva vattavayA vaimAnikoniravasesA jAva aNubaMdhotti, navaraM paDhamaM saMghayaNaM, sesaM taheva, bhavAdeseNaM jahanneNaM tinni bhavaggahaNAI ukko tpAdaH sU 715 // 850 // seNaM paMca bhavaggahaNAI, kAlAdeseNaM jahanneNaM ektIsaM sAgarovamAI dohiM vAsapuhuttehiM anbhahiyAI ukko seNaM chAvahiM sAgarovamAiM tihiM pucakoDIhiM anbhahiyAiM evatiyaM, evaM sesAdhi aTTha gamagA bhANiyavA, navaraM Thiti saMvehaM ca jANejA, maNUse laddhI Navasuvi gamaesu jahA gevejesu uvavajamANassa navaraM paDhamasaMgha yaNaM / sabaTTagasiddhagadevA NaM bhaMte ! kaohiMto uvava01, uvavAo jaheva vijayAdINaM jAva se NaM bhaMte ! 6 kevatikAlahitiemu uvavajejA ?, goyamA ! jahanneNaM tettIsaM sAgarovamahiti0 ukkoseNavi tettIsasAgarovama|hitIesu uvavanno, avasesA jahA vijayAisu uvavajaMtANaM navaraM bhavAdeseNaM tinni bhavaggahaNAI kAlAde0 jahanneNaM tettIsaM sAgarovamAiM dohiM vAsapuhuttehiM anbhahiyAI ukkoseNavi tettIsaM sAgarovamAiM dohiM puvakoDIhiM anbhahiyAI evatiyaM 9 / so ceva appaNA jahannakAlahitIo jAo esa ceva vattavayA navaraM ogAhaNAThitio rayaNipuhuttavAsapuhuttANi sesaM taheva saMvehaM ca jANejjA 9 / so ceva appaNA ukkosakAlaTi-II // 850 // tIo jAo esa ceva vattavayA navaraM ogAhaNA jaha0 paMca dhaNusayAI ukko. paMcadhaNu sayAI, ThitI jaha Jain Education Intematonal For Personal & Private Use Only
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ puJcakoDI ukko puchakoDI, sesaM taheva jAva bhavAdesotti, kAlAde0 jaha0 tettIsa sAgarovamAI dohiM puca| koDIhiM amahiyAI ukko0 tettIsaM sAga0 dohivi pucakoDIhiM anbhahiyAI evatiyaM kAlaM sevejjA evatiyaM kAlaM gatirAgatiM karejjA, ete tinni gamagA saGghaTTasiddhagadevANaM / sevaM bhaMte ! 2tti bhagavaM goyame jAva | viharai || (sUtraM 715 ) // 24-24 // samattaM ca caDavIsatimaM sayaM // 24 // 'jahanneNaM palio maTThiiesa' tti saudharme jaghanyenAnyasyAyuSo'sattvAt, 'ukkoseNaM tipalio maThiiesa'tti yadyapi saudharme bahutaramAyuSkamasti tathA'pyutkarSatastripalyopamAyuSa evaM tiryaJco bhavanti tadanatiriktaM ca devAyurbabhrantIti, 'do palio mAI' ti ekaM tiryagbhavasatkamaparaM ca devabhavasatkaM, 'cha palio mAI'ti trINi palyopamAni tiryagbhavasatkAni trINyeva devabhavasatkAnIti, 'so ceva appaNA jahannakAlaThiIo jAo' ityAdigamatraye'pyeko gamaH, bhAvanA tu pradarzitaiva, 'jahaneNaM dhaNuhapuhuttaM tti kSudrakAyacatuSpadApekSaM 'ukkoseNaM do gAuyAI ti yatra kSetre kAle vA gavyUtamAnA manuSyA bhavanti tatsambandhino hastyAdInapekSyoktamiti // saGkhyAtAyuHpaJcendriyatiryagadhikAre - 'jAhe va appaNA jahannakA laTThiio bhavaI' tyAdau 'no sammAmicchAdiTThI' tti mizra dRSTirniSedhyo jaghanyasthitikasya tadasambhavAdajaghanya| sthitikeSu dRSTitrayasyApi bhAvAditi, tathA jJAnAdidvAre'pi dve jJAne vA ajJAne vA syAtAM, jaghanyasthi teranyayorabhAvA| diti // atha manuSyAdhikAre -- 'navaraM Adillaesu dosu gamaesa' ityAdi, Adyagamayorhi sarvatra dhanuSpRthaktvaM jaghanyA - vagAhanA utkRSTA tu gavyUtaSaTkamuktA iha tu 'jahanneNaM gAuya' mityAdi, tRtIyagame tu jaghanyata utkarSatazca SaD gavyUtA For Personal & Private Use Only
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ tkAlabhavAn hatvAsa ThANesa muhaM sAhasthitisadbhAvAta talAo kAyabAla vyAkhyA nyuktAni iha tu trINi, caturthe game tu pAra jaghanyato dhanuSpRthaktvamutkarSatastu dve ganyUte ukta iha tu jaghanyata utkarSatazca gavyU- 24 zatake prajJapti tam , evamanyadapyUhyam // IzAnakadevAdhikAre-'sAtiregaM paliovamaM kAya, ti IzAne sAtirekapasyopamasya japanya uddezaH 24 abhayadevI- sthitikatvAt , tathA 'cautthagamae ogAhaNA jahanmeNaM dhaNuhaputrAMti ye sAtirekapalyopamAyuSastiya'zcaH sukmAMzodbhavAH |vaimAniko. yA vRttiH2 kSudratarakAyAstAnapekSyoktam , "ukkoseNaM sAiregAiM do gAuyAIti etacca yatra kAle sAtirekagavyUtamAnA manuSyA tpAda: // 851 // bhavanti tatkAlabhavAn hastyAdInapekSyoktaM, tathA 'jesu ThANesu gAuyaMti saudharmadevAdhikAre yeSu sthAneSvasaGgyAtavarSAyurmanuSyANAM gavyUtamuktaM 'tesu ThANesu ihaM sAiregaM gAuyaMti jaghanyataH sAtirekaphlyopamasthitikatvAdIzAnakadevasya prAptavyadevasthityanusAreNa cAsaGkhyAtavarSAyurmanuSyANAM sthitisadbhAvAt tadanusAreNaiva ca teSAmavagAhanAbhAvAditi // sanatkuvaradevAdhikAre-'jAhe ya appaNA jahanne'tyAdI 'paMca lessAo AdillAo kAyabAo'tti jaghanyasthitikastiryak || sanatkumAre samutpitsurjaghanyasthitisAmarthyAtkRSNAdInAM catasRNAM lezyAnAmanyatarasyAM pariNato bhUtvA maraNakAle padmalezyAmAsAdya mriyate tatastatrotpadyate, yato'pretanabhavalezyApariNAme sati jIvaH parabhavaM gacchatItyAgamaH, tadevamasya paJca lezyA bhavanti / 'laMtagAINaM jahANe'tyAdi, etadbhAvanA cAnantaroktanyAyena kAryA, 'saMghayaNAI baMbhaloe laMtaesu paMca AillagANi'tti chedavartisaMhananasya caturNAmeva devalokAnAM gamane nibandhanatvAt , yadAha-"chevaDheNa u gammai cattAri ujAva AimA kappA / vaDDeja kappajuyalaM saMghayaNe kIliyAIe // 1 // " iti [sevArtena tu gacchati catura AdyAn kaspAna yAvat // 851 // kIlikAdiSu saMhananeSu kalpayugmaM vardhayet // 1 // ] iti ||"jhnennN tinni bhavaggaNAIti AnatAdidevo manuSyemya | 55456257 For Personal & Private Use Only
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ evotpadyate teSveva ca pratyAgacchatIti jaghanyato bhavatrayaM bhavatIti, evaM bhavasaptakamapyutkarSato bhAvanIyamiti, 'ukoseNaM sattAvanna mityAdi, AnatadevAnAmutkarSata ekonaviMzatisAgaropamANyAyuH, tasya ca bhavatrayabhAvena saptapaJcAzatsAgaropamANi manuSyabhavacatuSTayasambandhipUrvakoTicatuSkAbhyadhikAni bhavantIti // caturviMzatitamajhate caturvizatitamaH // 24 // // samAptaM ca vivaraNatazcaturviMzatitamaM zatam // 24 // caramajinavarendramoditArthe parArtha, nipuNagaNadhareNa sthApitAnindyasUtre / vivRtimiha zate no kartumiSTe budho'pi, pracuragamagabhIre kiM punarmAzo'jJaH // 1 // vyAkhyAtaM caturviMzatitamazatam , atha paJcaviMzatitamamArabhyate, tasya caibamabhisambandhaH-prAktanazate jIvA utpAdAdidvAraizcintitA iha tu teSAmeva lezyAdayo bhAvAzcintyante ityevaMsambandhasyAsyoddezakasaGgrahagAtheyam| lesA ya 1dava 2 saMThANa 3 jumma 4 pajjava 5 niyaMTha 6 samaNA ya 7ohe 8 bhaviyA 9bhavie 10 sammA 11 micche ya 12 uddesA // 1 // teNaM kAleNaM 2 rAyagihe jAva evaM vayAsI-kati NaM bhaMte ! lessAo pa01, goyamA ! challesAo pa020-kaNhalesA jahA paDhamasae vitie uddesae taheva lessAvibhAgo appAbahugaM ca | jAva caudhihANaM devANaM mIsagaM appAbahugaMti // (sUtraM 716) // 'lese tyAdi, tatra 'lesA yatti prathamoddezake lezyAdayo'rthA yAcyA iti lezyoddezaka evAyamucyate ityevaM sarvatra 1] For Personal & Private Use Only
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 zatake uddezaH1 lezyAvibhAgaH sU 716 vyAkhyA-15// 'dava'tti dvitIye dravyANi vAcyAni 2 'saMThANa'tti tRtIye saMsthAnAdayo'rthAH 3 'jumma'tti caturthe kRtayugmAdayo'rthAH prajJaptiH 4 'pajjavatti paJcame paryavAH 5 'niyaMTha'tti SaSThe pulAkAdikA nirgranthAH 6 'samaNA yatti saptame sAmAyikAdi-da abhayadevI- saMyatAdayo'rthAH 7 'ohe'tti aSTame nArakAdayo yathotpadyante tathA vAcyaM, katham ?, oghe-sAmAnye vartamAnA bhavyA- yA vRttiH / bhavyAdivizeSaNairavizeSitA ityarthaH 8 'bhavie'tti navame bhavyavizeSaNA nArakAdayo yathotpadyante tathA vAcyam 9 // 852 // 'abhavie'tti dazame'bhavyatve vartamAnA abhavyavizeSaNA ityarthaH 10 'samma'tti ekAdaze samyagdRSTivizeSaNAH 11 | 'micche yatti dvAdaze mithyAtve vartamAnA mithyAdRSTivizeSaNA ityarthaH 12 'uddesa'tti evamiha zate dvAdazoddezakA bhavantIti / tatra prathamoddezako vyAkhyAyate, tasya cedamAdisUtram-'teNaM kAleNa'mityAdi, 'jahA paDhamasae bitie uddesae taheva lesAvibhAgo'tti sa ca-'neraiyANaM bhaMte ! kati lessAo pannattAo? ityAdi, 'appAbahuyaM ca'tti taccaivam-'eesi NaM bhaMte ! jIvANaM salessANaM kaNhalessANa mityAdi, atha kiyaDUraM tadvAcyamityAha-'jAva caubihANaM devANa'mityAdi, taccaivam-'eesi NaM bhaMte ! bhavaNavAsINaM vANamaMtarANaM joisiyANaM vemANiyANaM devANa ya devINa ya | kaNhalesANaM jAva sukkalesANa ya kayarezahito ?" ityAdi / atha prathamazate uktamapyAsAM svarUpaM kasmAtpunarapyucyate !, ucyate, prastAvAntarAyAtatvAt , tathAhi-iha saMsArasamApannajIvAnAM yogAlpabahutvaM vaktavyamiti tatprastAvAllezyAlpabahutvaprakaraNamuktaM, tata eva lezyA'lpabahutvaprakaraNAnantaraM saMsArasamApannajIvAMstadyogAlpabahutvaM ca prajJApayannAhakativihA NaM bhaMte ! saMsArasamAvannagA jIvA pannattA ?, goyamA! coisavihA saMsArasamAvannagA jIvA // 852 // dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ ya, taM0- suhumaappajattagA 1 suhumapajjattagA 2 bAdara apajattagA 3 bAdarapajattagA 4 beiMdiyA appajattA 5 beiMdiyA pajjattA 6 evaM teiMdiyA 8 evaM cauriMdiyA 10 asannipaMciMdiyA appajJattamA 12 asannipaMciMdiyA pajjattagA 12 sannipaMciMdiyA apajattagA 13 sannipaMciMdiyA pajattamA 14 / etesi NaM bhaMte ! codasavihANaM saMsArasamAvannagANaM jIvANaM jahannukosagassa jogassa kayare 2 jAva visesAhiyA ?, goyamA ! savatthove suhumarasa apajattagassa jahannae joe 1 bAdarassa apajattagassa jahannae joe asaMkhejaguNe 2 beMdi yasa apajjattagassa jahannae joe asaMkhez2aguNe 3 evaM teiMdriyassa 4 evaM cariMdiyassa 5 asannissa paMciMdiyassa apajjattagassa jahannae joe asaMkhejjaguNe 6 sannissa paMciMdiyassa apajattagassa jahannae joe asaMkhejjaguNe 7 suhumassa pajjattagassa jahannae joe asaMkhejjaguNe 8 bAdarassa pajjattagassa jahannae joe asaMkhejjaguNe 9 suhumassa apajattagassa ukkosae joe asaMkhejjaguNe 10 bAdarassa apajattagassa ukkosae joe asaMkhejaguNe 11 suhamassa pajjattagassa ukkosae joe asaMkhejjaguNe 12 bAdarassa pajjattagassa ukkosae joe asaMkhejjaguNe 13 vediyassa pajjattagassa jahannae joe asaMkhejjaguNe 14 evaM teMdiya evaM jAva sannipaMciMdiyassa pajattagassa jahannae joe asaMkhejaguNe 18 beMdiyassa apajattagassa ukkosae joe asaMkhejjaguNe 19 evaM | teMdriyassavi 20 evaM cariMdiyassavi 21 evaM jAva sannipaMciMdiyassa apajattagassa ukkosae joe asaMkhe0 23 beMdiyassa pajjattagassa ukkosae joe asaMkhe0 24 evaM teiMdriyassavi pajjattagassa ukkosae joe asaMkhejjaguNe For Personal & Private Use Only ---
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4||25 zatake vyAkhyA 25 cariMdiyassa pajjattagassa ukkosae asaMkhe026 asannipaMciMdiyapajjatta0 ukkosae joe asaMkhejaguNe 27 evaM prajJaptiH sannipaMciMdiyassa pajattagassa ukkosae joe asaMkhejjaguNe 28 (sUtraM 717) // abhayadevI uddezaH1 | yogAlpayA vRttiH2/ | 'kaivihe'tyAdi, 'suhama'tti sUkSmanAmakarmodayAt 'apajattagatti aparyAptakA aparyAptakanAmakarmodayAt , evamitare| bahutvaM tadviparItatvAt , 'bAyara'tti bAdaranAmakarmodayAt , ete ca catvAro'pi jIvabhedAH pRthivyAyekendriyANAM, 'jghnnukko||853|| sU 717 sagassa jogassa'tti jaghanyo-nikRSTaH kAJcivyaktimAzritya sa eva ca vyaktyantarApekSayotkarSaH-utkRSTo jaghanyotkarSaH / tasya yogasya-vIryAntarAyakSayopazamAdisamutthakAyAdiparispandasya etasya ca yogasya caturdazajIvasthAnasambandhAjaghanyotkarSabhedAccASTAviMzatividhasyAlpabahutvAdi jIvasthAnakavizeSAdbhavati, tatra 'satvatthove' ityAdi sUkSmasya pRthivyAdeH sUkSma tvAt zarIrasya tasyApyaparyAptakatvenAsampUrNatvAt tatrApi jaghanyasya vivakSitatvAt sarvebhyo vakSyamANebhyo yogebhyaH hai sakAzAtstokaH-sarvastoko bhavati jaghanyo yogaH, sa punarvaigrahikakArmaNaaudArikapudgalagrahaNaprathamasamayavartI, tadanantaraM 6 ca samayavRddhyA'jaghanyotkRSTo yAvatsarvotkRSTo na bhavati, 'bAyarasse'tyAdi bAdarajIvasya pRthivyAderaparyAptakajIvasya jaghanyo yogaH pUrvoktApekSayA'saGkhyAtaguNaH-asaGkhyAtaguNavRddho bAdaratvAdeveti, evamuttaratrApyasaGkhyAtaguNatvaM dRzyam, // 853 // iha ca yadyapi paryAptakatrIndriyotkRSTakAyApekSayA paryAptakAnAM dvIndriyANAM sajinAmasajJinAM ca paJcendriyANAmutkRSTaH kAyaH saGkhyAtaguNo bhavati sakhyAtayojanapramANatvAt tathA'pIha yogasya parispandasya vivakSitatvAt tasya ca kSayo ARASAASAS640* Jain Education Interational For Personal & Private Use Only mainelibrary.org
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ | pazamavizeSasAmarthyAd yathoktamasaGkhyAtaguNatvaM na virudhyate, na hyalpakAyasyAlpa eva spando bhavati mahAkAyasya vA | mahAneva, vyatyayenApi tasya darzanAditi, iha ceyaM sthApanA suhuma / suhuma bAdara / bAdara / beiMdrI | beridrI / teriMdrI / teriMdrIM cariMdrI cauriMdrI | asannI / asannI / sanI | sannIpa. apajjatta pajata apajjatta pajjatta apajjatta / pajjatta | apa. | pajjatta | apajjata pajjata apajjatta pajjatta apajjatta yA. jaghanya | jaghanya | jaghanya jaghanya jaghanya | jaghanya jaghanya jaghanya jaghanya jaghanya jaghanya jaghanya jaghanya jaghanya | asaM. 2 14 16 17 18 utkRSTa | utkRSTa utkRSTa utkRSTa utkRSTa | utkRSTa utkRSTa utkRSTa | utkRSTa utkRSTa utkRSTa utkRSTa utkRSTa utkRSTa 10 / 12 / 11 / 13 / 20 / 25 - 21 26 22 27 23 / 28 yogAdhikArAdevedamAha do bhaMte / neratiyA paDhamasamayovavannagA kiM samajogI kiM visamajogI ?, goyamA ! siya samajogI siya visamajogI, se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccati siya samajogI siya visamajogI?, goyamA ! AhArayAo vA se aNAhArae aNAhArayAo vA se AhArae siya hINe siya tulle siya abbhahie jai hINe asaMkheja-|| ibhAgahINe vA saMkhejaibhAgahINe vA saMkhejaguNahINe vA asaMkhejaguNahINe vA aha anbhahie asaMkhejaibhA-18 gamabbhahie vA saMkhejaibhAgamabhahie vA saMkhejaguNamanbhahie vA asaMkhejaguNamabhahie vA se teNaTTeNaM | jAva siya visamajogI evaM jAva vemANiyANaM (sUtraM 718) // ACARRRRRRRRRRRC For Personal & Private Use Only
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 854 // 'do bhaMte' ityAdi, prathamaH samaya upapannayoryayostau prathamasamayopapannau, upapattizceha narakakSetraprAptiH sA ca dvayorapi | vigraheNa RjugatyA vA ekasya vA vigraheNAnyasya Rjugatyeti, 'samajoginti samo yogo vidyate yayostau samayoginI evaM viSamayoginI, 'AhArayAo vA' ityAdi, AhArakAdvA-AhArakaM nArakamAzritya 'se' ti sa nArako'nAhArakaH anAhArakAdvA-anAhArakaM nArakamAzrityAhArakaH, kim ? ityAha- 'siya hINe'tti yo nArako vigrahAbhAvenAgatyAhAraka | evotpanno'sau nirantarAhArakatvAdupacita eva, tadapekSayA ca yo vigrahagatyA'nAhArako bhUtvotpanno'sau hInaH pUrvamanAhAraka| tvenAnupacitatvAddhInayogatvena ca viSamayogI syAditi bhAvaH, 'siya tulletti yau samAnasamayayA vigrahagatyA'nAhArakau bhUtvotpannau RjugatyA vA''gatyotpannau tayoreka itarApekSayA tulyaH samayogI bhavatIti bhAvaH, 'anbhahie'tti yo vigrahAbhAvenAhAraka evAgato'sau vigrahagatyanA hAra kA pekSayopacitataratvenAbhyadhiko viSamayogIti bhAvaH, iha ca 'AhArayAo vA se aNAhArae' ityanena hInatAyAH 'aNAhArayAo vA AhArae' ityanena cAbhyadhikatAyA nibandhanamuktaM, tulyatAnibandhanaM tu samAnadharmatAlakSaNaM prasiddhatvAnnoktamiti // yogAdhikArAMdevedamaparamAha kaviNaM bhaMte! joe pa0 1, goyamA ! pannarasavihe joe paM0 taM0 - sacamaNajoe mosamaNajoe saccAmosamaNajoe asaccAmosamaNajoe saccavaijoe mosavaijoe sacAmosavaijoe asaccAmosavaijoe orAli - | yasarIrakAyajoe orAliyamIsAsarIrakAyajoe veDadhiyasarIrakAyajoe veDaviyamIsAsarIrakAyajoge AhAragasarIrakAyajoge AhAragamIsAsa0 kA0 kammAsa0kA0 15 // eyassa NaM bhaMte ! pannarasavihassa jahannuko For Personal & Private Use Only 25 zatake uddezaH 1 samaviSama yogitA pazJcadazayoga jaghanyAdi sU718. 719 // 854 //
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ sagassa kayare 2 jAva visesA?, goyamA ! sabathove kammagasarIrajahannajoe 1 orAliyamIsagassa jahanajoe asaMkhe02 veubviyamIsagassa jahannae asaM03 orAliyasarIrassa jahannae joe asaM0 4 veuviyasarIrassa jahannae joe asaM05 kammagasarIrassa ukkosae joe asaMkhe06 AhAragamIsagassa jahannae | joe asaM07 tassa ceva ukkosae joe asaM08 orAliyamIsagassa 9 veuviyamIsagassa 10, eesi8 NaM ukkosae joe doNhavi tulle asaMkhe0, asacAmosamaNajogassa jahannae joe asaM0 11 AhArasarIrassa jahannae joe asaMkhe0 12 tivihassa maNajogassa 15 cauvihassa vayajogassa 19 eesi NaM sattaNhavi tulle jahannae joe asaM0, AhAragasarIrassa ukkosae joe asaM020 orAliyasarIrassa veviyassa caudhihassa ya maNajogassa cauvihassa ya vaijogassa eesi NaM dasaNhavi tulle ukkosae joe asaMkhejaguNe 30 sevaM bhaMte ! 2tti (sUtraM 719) // paNavIsaime sae paDhamo uddeso 25-1 // __'kaivihe Na' mityAdi, vyAkhyA cAsya prAgvat // yogasyaivAlpabahutvaM prakArAntareNAha-'eyassa Na' mityAdi, ihApi yogaH parispanda eva, iha ceyaM sthApanA | 2 3 4 1 / 2 3 / 4 1 2 3 4 mizra 5 6 satyamano asatyamana mizramana asatyAmR satyavAk asatyavAk mizravAkU asatyAmR. audArika audArika mezra vaikriya kiya AhAraka AhArakamizra kArmaNa jaghanya 12 jaghanya 12 jaghanya 12 jaghanya 10 jaghanya 12 jaghanya 12 jaghanya 12 jaghanya 12 jaghanya4 jaghanya 2 jaghanya 5 jaghanya 3 jaghanya 11 jaghanya 7 jaghanya 1 utkRSTa 14 utkRSTa 14 utkRSTa 14 utkRSTa 14 utkRSTa 14 utkRSTa 14 utkRSTa 14 utkRSTa 14 utkRSTa 14 uskRSTa 9 utkRSTa 14 utkRSTa utkRSTa 13 uskRSTa 8 utkRSTa 6 For Personal & Private Use Only
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||pnycviNshtitmshte prthmH||25||1|| vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 25 zatake uddezaH2 jIvAnantyaM sU 720 // 855 // MAMALAMACHAROSAS - prathamoddezake jIvadravyANAM lezyAdInAM parimANamuktaM, dvitIye tu dravyaprakArANAM taducyate ityevaMsambaddhasyAsyedamA ityavatambarakhAsyadA disUtram__kativihA NaM bhaMte ! davA pannattA ?, goyamA! duvihA davA paM0 taM0-jIvadavA ya ajIvadavA ya, ajIvadavA NaM bhaMte ! kativihA pa01, goyamA ! duvihA pa0, taMjahA-rUviajIvadavA ya arUviajIvadavA ya evaM eeNaM abhilAveNaM jahA ajIvapajavA jAva se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai te NaM no saMkhejA no asaMkhejjA aNaMtA / jIvadavA NaM bhaMte ! kiM saMkhenjA asaMkhejA aNaMtA ?, goyamA ! no saMkhejA no asaMkhejA aNaMtA, se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai jIvadavA NaM no saMkhejA no asaMkhejjA aNaMtA ?, goyamA ! asaMkhenA neraiyA jAva asaMkhejjA vAukkAiyA vaNassaikAiyA aNaMtA asaMkhijjA beMdiyA evaM jAva vemANiyA aNaMtA siddhA se teNaTeNaM jAva aNaMtA (sUtraM 720) // 'kaivihA 'mityAdi, 'jahA ajIvapajjavatti yathA prajJApanAyA vizeSAbhidhAne paJcame pade jIvaparyavAH paThitAstathehAjIvadravyasUtrANyadhyeyAni, tAni caivam-'arUviajIvadyA NaM bhaMte ! kativihA pannattA ?, goyamA ! | dasavihA pa0, taM0-dhammatthikAe' ityAdi, tathA 'rUviajIvadavA NaM bhaMte ! kativihA pannattA, goyamA ! PROGRAMMARCROSAROK // 855 // For Personal & Private Use Only
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ SAUSIOSOSSROOSSSSSS dasavihA pa0, taM0-khaMdhA ityAdi, tathA 'te NaM bhaMte ! kiM saMkhejjA asaMkhejjA aNaMtA ?, goyamA ! no saMkhejjA no asaMkhejjA aNaMtA, se keNa?NaM bhaMte ! evaM vuccai ?, goyamA ! aNaMtA paramANU aNaMtA dupaesiyA khaMdhA aNaMtA tipaesiyA khaMdhA jAva aNaMtA aNaMtapaesiyA khaMdha'tti // dravyAdhikArAdevedamAha jIvadavANaM bhaMte ! ajIvadavA paribhogattAe havamAgacchaMti ajIvadavANaM jIvadavA paribhogattAe havamAgacchaMti ?, goyamA ! jIvadavANaM ajIvadacA paribhogattAe havamAgacchaMti no ajIvadavANaM jIvadavA paribhogattAe havamAgacchaMti, se keNatuNaM bhaMte ! evaM vucai jAva havamAgacchaMti ?, goyamA ! jIvadavANaM ajIvadave pariyAdiyaMti ajIva0 2 orAliyaM veudhviyaM AhAragaM teyagaM kammagaM soiMdiyaM jAva phAsiMdiyaM maNajogaM vaijogaM kAyajogaM ANApANattaM ca nivattiyaMti se teNadveNaM jAva havamAgacchaMti, neratiyA NaM bhaMte ! ajIvadayA paribhogattAe havamAgacchati ajIvadavANaM neratiyA paribhogattAe.?, goyamA ! neratiyANaM ajIvadayA jAva havamAgacchaMti no ajIvavANaM neratiyA havamAgacchaMti, se keNa?NaM?, goyamA ! | neratiyA ajIvadave pariyAdiyaMti a02 veuviyateyagakammagasoiMdiyajAva phAsiMdiyaM ANApANuttaM ca nivattiyaMti, se teNaTeNaM goyamA! evaM vuccai jAva vemANiyA navaraM sarIraiMdiyajogA bhANiyabA jassa je atthi (sUtraM 721) // For Personal & Private Use Only
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 zatake | uddezaH2 ajIvabhogyatAanantapudgalAvagAhAsU 721-722 vyAkhyA- 'jIvadavANaM bhaMte ! ajIvave' tyAdi, iha jIvadravyANi paribhojakAni sacetanatvena grAhakatvAt itarANi tu pariprajJaptiH || bhogyAnyacetanatayA grAhyatvAditi // dravyAdhikArAdevedamAhaabhayadevIyAvRttiH2 | se nUrNa bhaMte ! asaMkheje loe aNaMtAI davAiM AgAse bhaiyavAI ?, haMtA goyamA ! asaMkhenje loe jAva bhviyvaaiN|| logassa NaM bhaMte ! egaMmi AgAsapaese katidisiM poggalA cijaMti ?, goyamA ! nivAghAeNaM 856 // chaddisiM vAghAyaM paDDucca siya tidisiM siya caudisiM siya paMcadisiM, logassa NaM bhaMte ! egaMmi AgAsa|paese katidisiM poggalA chijaMti evaM ceva, evaM uvacijaMti evaM avacijaMti (sUtraM 722) // dA 'se nUNa' mityAdi, 'asaMkheja'tti asaGkhyAtapradezAtmake ityarthaH 'aNaMtAI davAIti jIvaparamANvAdIni |'AgAse bhaiyavAI'ti kAkvA'sya pAThaH saptamyAzca paSThyarthatvAdAkAzasya 'bhaktavyAni' bharttavyAni dhAraNIyAnItyarthaH, | pRcchato'yamabhiprAyaH-kathamasaGkhyAtapradezAtmake lokAkAze'nantAnAM dravyANAmavasthAnaM ?, 'haMtA' ityAdinA tatra teSAmanantAnAmapyavasthAnamAveditam , AvedayatazcAyamabhiprAyaH-yathA pratiniyate'pavarakAkAze pradIpaprabhApudgalaparipUrNe'| pyarAparapradIpaprabhApudgalA avatiSThante tathAvidhapudgalapariNAmasAmarthyAt evamasaGkhyAte'pi loke teSveva 2 pradezeSu dravyANAM tathAvidhapariNAmavazenAvasthAnAdanantAnAmapi teSAmavasthAnamaviruddhamiti // asaGkhyAtaloke'nantadravyANAmavasthAnamuktaM, taccaikaikasmin pradeze teSAM cayApacayAdimadbhavatItyata Aha-'logasse'tyAdi // 'katidisiM poggalA |cijaMti'tti katibhyo digbhya AgatyaikatrAkAzapradeze 'cIyante lIyante 'chijaMti'tti vyatiriktA bhavanti 'uvacijati' // 856 // For Personal & Private Use Only
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ tti skandharUpAH pudgalAH pudgalAntarasamparkAdupacitA bhavanti 'avacijjati'tti skandharUpA eva pradezavicaTanenApacInayante / dravyAdhikArAdevedamAha jIve NaM bhaMte ! jAI davAI orAliyasarIrattAe geNhai tAI kiM ThiyAI geNhai aThiyAI geNhai !, goyamA ! ThiyAiMpi geNhai aThiyAiMpi geNhai, tAI bhaMte ! kiM davao geNhai khettao geNhai kAlao geNhai bhAvao geNhai ?, goyamA ! davaovi geNhai khettaovi geNhai kAlaovi geNhA bhAvaovi geNhai tAI davao aNaMtapaesiyAI davAI khettao asaMkhejapaesogADhAiM evaM jahA pannavaNAe paDhame AhAruddesae jAva nivAghAeNaM chaddisiM vAghAyaM paDuca siya tidisiM siya caudisiM siya paMcadisiM // jIve NaM bhaMte ! jAI davAiM veuviyasarIrattAe gehai tAI kiM ThiyAiM ge* aThiyAI ge01, evaM ceva navaraM niyama chaddisiM evaM AhAragasarIrattAevi // jIve NaM bhaMte ! jAI davAiM teyagasarIratsAe giNhA pucchA, goyamA ! ThiyAI geNhai no aThiyAI geNhai sesaM jahA orAliyasarIrassa kammagasarIre evaM ceva evaM jAva bhAvaovi giNhai, jAI davAI davao ge0 tAI kiM egapaesiyAiM geNhai dupaesiyAI geNhai ? evaM jahA bhAsApade jAva aNupuzviM geno aNANupuri geNhai, tAI bhaMte ! katidisiM geNhai ?, goyamA ! nivAghAeNaM jahA orAliyassa // jIve NaM bhaMte ! jAiM davAiM soiMdiyattAe ge0 jahA veuviyasarIraM evaM jAvara jibhidiyattAe phAsiMdiyattAe jahA orAliyasarIraM maNajogattAe jahA kammagasarIraM navaraM niyama For Personal & Private Use Only
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- chaddisiM evaM vaijogattAevi kAyajogattAevi jahA orAliyasarIrassa / jIve NaM bhaMte ! jAI davAI ANA- 25 zatake prajJaptiH pANattAe ge0 jaheva orAliyasarIrattAe jAva siya paMcadisiM |sevN bhaMte 2tti / kei cauvIsadaMDaeNaM eyANi uddezaH2 abhayadevIpadANi bhannaMti jassa jaM atthi ( sUtraM 723 ) // 25-2 // dravyagraha yA vRttiH2 'jIve NamityAdi, 'ThiyAIti sthitAni-kiM jIvapradezAvagADhakSetrasyAbhyantaravartIni asthitAni ca-tadanantara sthitAdi // 857 // sU 723 vatIni, tAni punaraudArikazarIrapariNAmavizeSAdAkRSya gRhNAti, anye tvAhuH-sthitAni tAni yAni naijante tadviparItAni tvasthitAni, 'kiM davao geNhaMti' kiM dravyamAzritya gRhNAti? dravyataH kiMsvarUpANi gRhNAtItyarthaH, evaM kSetrataHkSetramAzritya katipradezAvagADhAnItyarthaH // vaikriyazarIrAdhikAre-'niyamaM chaddisiM'ti yaduktaM tatrAyamabhiprAyaH-vaikriyaza-16 rIrI paJcendriya eva prAyo bhavati sa ca trasanADyA madhye eva tatra ca SaNNAmapi dizAmanAvRtatvamalokena vivakSitalokaTU dezasyetyata ucyate-'niyama chaddisiM'ti, yacca vAyukAyikAnAM trasanADyA bahirapi vaikriyazarIraM bhavati tadiha na viva-18 kSitaM apradhAnatvAttasya, tathAvidhalokAntaniSkuTe vA vaikriyazarIrI vAyurna saMbhavatIti // taijasasUtre-'ThiyAI geNhaI'tti jIvAvagAhakSetrAbhyantarIbhUtAnyeva gRhNAti 'no aThiyAI giNhaItti na tadanantaravartIni gRhNAti, tasyAkarSapariNAmA bhAvAt , athavA sthitAni-sthirANi gRhNAti no asthitAni-asthirANi tathAvidhasvabhAvatvAt 'jahA bhAsApade'tti yathA hai prajJApanAyA ekAdaze pade tathA vAcyaM, taca 'tipaesiyAiM giNhAti jAva aNaMtapaesiyAI giNhaI' ityAdi, 85 // zrotrendriyasUtre-'jahA veuviyasarIraM'ti yathA vaikriyazarIradravyagrahaNaM sthitAsthitadravyaviSayaM padikaM ca evamidamapi, USISAASAASASHISHUSHAX For Personal & Private Use Only
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrotrendriyadravyagrahaNaM hi nADImadhya eva tatra ca 'siya tidisi' mityAdi nAsti vyAghAtAbhAvAditi / 'phAsiMdiyattAe jahA orAliyasarIraM 'ti, ayamarthaH - sparzanendriyatayA tathA dravyANi gRhNAti yathaudArikazarIraM sthitAsthi| tAni SaidigAgataprabhRtIni ceti bhAvaH, 'maNajogattAe jahA kammagasarIraM navaraM niyamaM chaddisiM' ti manoyogatayA tathA dravyANi gRhNAti yathA kArmmaNaM, sthitAnyeva gRhNAtIti bhAvaH, kevalaM tatra vyAghAtenetyAdyuktaM iha tu niyamAt Sadi - zItyevaM vAcyaM, nADImadhya eva manodravyagrahaNabhAvAt, atrasAnAM hi tannAstIti, 'evaM vaijogattAravitti manodravyavadvAgadravyANi gRhNAtItyarthaH, 'kAyajogattAe jahA orAliyasarIrassa'tti kAyayogadravyANi sthitAsthitAni padigAgataprabhRtIni cetyarthaH / 'kei' ityAdi tatra pazca zarIrANi paJcendriyANi trayo manoyogAdayaH AnaprANaM ceti sarvANi catudeza padAni tata etadAzritAzcaturdazaiva daNDakA bhavantIti // paJcaviMzatitamazate dvitIyaH // 252 // dvitIyodezake dravyANyuktAni teSu ca pudgalA uktAste ca prAyaH saMsthAnavanto bhavantItyatastRtIye saMsthAnAnyucyante, ityevaMsambaddhasyAsyedamAdisUtram - kati NaM bhaMte ! ThANA pa0 1, goyamA ! cha saMThANA pa0, sa0 - parimaMDale vaTTe tase cauraMse Ayate aNitthaMthe, parimaMDalA NaM bhaMte ! saMThANA vaTTayAe kiM saMkhejjA asaMkhejjA anaMtA ?, goyamA ! no saMkhe0 no asaMkhe0 anaMtA, vahA NaM bhaMte ! saMThANA evaM caiva evaM jAva aNitthaMthA evaM paesalyAevi, eesi NaM bhaMte / For Personal & Private Use Only
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 zatake uddezaH 3 saMsthAnAni sU 724 vyAkhyA- || parimaMDalavataMsacauraMsaAyataaNitthaMthANaM saMThANANaM davaTThayAe paesaTThayAe davaTThapaesaTTayAe kayarezahi prajJaptiH to jAva visesAhiyA vA?, goyamA! savatthovA parimaMDalasaMThANA davayAe vaTTA saMThANA daTTayAe abhayadevI- saMkhejaguNA cauraMsA saMThANA dabaTTayAe saMkhejaguNA taMsA saMThANA vaTTayAe saMkhejaguNA AyatasaMThANA yA vRttiH26 dabaTTayAe saMkhejaguNA aNitthaMthA saMThANA dabaTTayAe asaMkhejaguNA, paesaTTayAe savatthovA parimaMDalA saMThANA 1858 // paesaTTayAe vaTA saMThANA saMkhejaguNA jahA vaTTayAe tahA paesaTTayAevi jAva aNitthaMthA saMThANA paesa-4 TThayAe asaMkhejaguNA, davaTTapaesaTTayAe savatthovA parimaMDalA saMThANA davaTTayAe so ceva gamao bhANiyayo jAva aNitthaMthA saMThANA dava0 asaMkhe0 aNitthaMthehiMto saMThANehiMto davaTTayAe parimaMDalA saMThANA paesa40 asaMkhe0 vaTTA saMThANA paesaTTa0 saMkhe0 so ceva paesaTTayAe gamao bhANi jAva aNitthaMthA saMThANA paesaTThayAe asaMkhejaguNA (sUtraM 724) // 'kaiNaM bhaMte! ityAdi, saMsthAnAni-skandhAkArAH 'aNitthaMthetti ittham-anena prakAreNa parimaNDalAdinA tiSThatIti | 6 itthaMsthaM na itthaMsthamanitthaMsthaM parimaNDalAdivyatiriktamityarthaH, 'parimaMDalA NaM bhaMte ! saMThANa'tti parimaNDalasaMsthAnavanti bhadanta ! dravyANItyarthaH 'dabaTTayAe'tti dravyarUpamarthamAzrityetyarthaH 'paesaTTayAe'tti pradezarUpamarthamAzrityetyarthaH 'davaTThapaesaTTayAe'tti tadubhayamAzrityetyarthaH 'savatthovA parimaMDalasaMThANe ti iha yAni saMsthAnAni yatsaMsthAnApekSayA bahutarapradezAvagAhIni tAni tedapakSayA stokAni tathAvidhasvabhAvatvAta, tatra ca parimaNDalasaMsthAnaM jaghanyato'pi viMzatipradezA 858 // For Personal & Private Use Only
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ vagAhAdbahutarapradezAvagAhi vRttacaturasravyasrAyatAni tu krameNa jaghanyataH paJcacatustridvipradezAvagAhitvAdalpapradezAvagAhInyataH sarvebhyo bahutarapradezAvagAhitvAtparimaNDalasya parimaNDalasaMsthAnAni sarvebhyaH sakAzAtstokAni, tebhyazca krameNAnyeSAmalpAlpatarapradezAvagAhitvAtkrameNa bahutaratvamiti saGkhyeyaguNAni tAnyuktAni, 'aNitthaMthA saMThANA davaTTayAe asaMkhejaguNa tti anitthaMsthasaMsthAnavanti hi parimaNDalAdInAM vyAdisaMyoganiSpannatvena tebhyo'tivahUnItikRtvA'saDA. khyAtaguNAni pUrvebhya uktAni, pradezArthacintAyAM tu dravyAnusAritvAtpradezAnAM pUrvavadalpabahutve vAcye, evaM dravyArthapradezArthacintAyAmapi, vizeSastvayaM-dravyato'nitthaMsthebhyaH parimaNDalAni pradezato'saGkhyeyaguNAnItyAdi vAcyamiti // kRtA sAmAnyataH saMsthAnaprarUpaNA, atha ratnaprabhAdyapekSayA tAM cikIrSuH pUrvoktamevArtha prastAvanArthamAha| kati NaM bhaMte ! saMThANA pannattA ?, goyamA ! paMca saMThANA paM0-parimaMDale jAva aayte| parimaMDalA 0 bhaMte ! saMThANA kiM saMkhejA asaMkhejA aNaMtA ?, goyamA ! no saMkhe0 no asaM0 aNaMtA, vaTTA gaMbhaMte saMThANA kiM saMkhejA, evaM ceva evaM jAva AyatA / imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe parimaMDalA saMThANA kiM saMkhejA asaMkhe0 aNaMtA ?, goyamA ! no saMkhe0 no asaMkhe0 aNaMtA, baTTA NaM bhaMte ! saMThANA kiM saMkhe0 asaM0 evaM ceva, evaM jAva AyayA / sakkarappabhAe NaM bhaMte ! puDhavIe parimaMDalA saMThANAM evaM ceva evaM jAva AyayA evaM jAva ahesattamAe / sohamme NaM bhaMte ! kappe parimaMDalA saMThANA evaM ceva evaM jaav| acue, gevijavimANA NaM bhaMte ! parimaMDalasaMThANA evaM ceva, evaM aNuttaravimANesuvi, evaM iisipthbhaaraaevi|| For Personal & Private Use Only
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 859 // jattha NaM bhaMte ! ege parimaMDale saMThANe javamajjhe tattha parimaMDalA saMThANA kiM saMkhejjA asaMkhejjA anaMtA ?, goyamA ! no saMkhe0 no asaM0 anaMtA / vahA NaM bhaMte ! saMThANA kiM saMkhejjA asaM0 ceva evaM jAva AyatA / jattha NaM bhaMte! ege vaTTe saMThANe javamajjhe tattha parimaMDalA saMThANA evaM ceva vaTTA saMThANA evaM caiva evaM jAva AyatA, evaM ekekeNaM saMThANeNaM paMcavi cAreyadhA, jattha NaM bhaMte ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe ege parimaMDale saMThANe javamajjhe tattha NaM parimaMDalAsaMThANA kiM saMkhejjA pucchA, goyamA ! no saMkhejjAno asaMkhejjA anaMtA, vaTTA NaM bhaMte ! saMThANA kiM saMkhe0 pucchA, goyamA ! no saMkhe0 no asaMkhejA anaMtA evaM caiva jAva AyatA, jattha NaM bhaMte ! imIse rayaNa0 puDhavIe ege vaTTe saMThANe javamajjhe tattha NaM parimaMDalA saMThANA kiM saMkhejjA 0 ? pucchA, goyamA ! no saMkhe0 no asaM0 anaMtA, vaTTA saMThANA evaM caiva jAva AyatA, evaM puNaravi ekkekeNaM | saMThANeNaM paMcavi cAreyadhA jaheva heTThillA jAva AyatANaM evaM jAva AhesattamAe evaM kappesuvi jAva IsI - panbhArA puDhavIe (sUtraM 725 ) // 'kai Na' mityAdi, iha SaSThasaMsthAnasya tadanyasaMyoganiSpannatvenAvivakSaNAt paJcetyuktam // atha prakArAntareNa tAnyAha' jattha Na' mityAdi, kila sarvo'pyayaM lokaH parimaNDalasaMsthAnadravyairnirantaraM vyAptastatra ca kalpanayA yAni 2 tulyaprade - zAvagAhIni tulyapradezAni tulyavarNAdiparyavANi ca parimaNDalasaMsthAnavanti dravyANi tAni tAnyekapaGkayAM sthApyante, | ekamekaikajAtIyeSvekaikapaGktyAmauttarAdharyeNa nikSipyamANeSvalpabahutvabhAvAd yavAkAraH parimaNDalasaMsthAnasamudAyo bhavati, For Personal & Private Use Only 25 zatake uddezaH 3 ratnaprabhAdi pu saMsthAnA ni sU 725 // 859 //
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatra kila jaghanyapradezikadravyANAM vastusvabhAvena stokatvAdAdyA paGkiIsvA tataH zeSANAM krameNa bahubahutaratvAddIrghadIrghatarA tataH pareSAM krameNAlpataratvAt isvahasvataraiva yAvadutkRSTapradezAnAmalpatamatvena isvatametyevaM tulyaistadanyaizca parimaNDaladravyairyavAkAraM kSetraM niSpAdyata iti, idamevAzrityocyate-'jattha'tti yatra deze 'ege'tti eka 'parimaMDale'tti parimaNDalaM | saMsthAnaM vartata iti gamyate, 'javamotti yavasyeva madhya-madhyabhAgo yasya vipulatvasAdharmyAttad yavamadhyaM yavAkAramityarthaH, tatra yavamadhye parimaNDalasaMsthAnAni-yavAkAranirvarttakaparimaNDalasaMsthAnavyatiriktAni ki saGkhyAtAni ? ityAdi|praznaH, uttaraM tvanantAni yavAkAranirvartakebhyasteSAmanantaguNatvAt tadapekSayA ca yavAkAraniSpAdakAnAmanantaguNahInatvAditi // pUrvoktAmeva saMsthAnaprarUpaNAM ratnaprabhAdibhedenAha-'jatthe'tyAdi sUtrasiddham // atha 'saMsthAnAnyeva pradezato'va-|| gAhatazca nirUpayannAha| vaTTe NaM bhaMte ! saMThANe katipadesie katipadesogADhe pa0 1, goyamA ! baTTe saMThANe duvihe pa0-ghaNavaTTe ya |payaravaTTe ya, tattha NaM je se payaravaTe se duvihe pa0 ta0-oyapaese ya jummapaese ya, tattha NaM je se oyapaesie| |se jahanneNaM paMcapaesie paMcapaesogADhe ukkoseNaM aNaMtapaesie asaMkhejapaesogADhe, tattha NaM je se jummapae| sie se jahanneNaM bArasapaesie bArasapaesogADhe ukkoseNaM aNaMtapaesie asaMkhejapaesogADhe, tattha NaM je se ghaNavaDhe se duvihe pa0, taM0-oyapaesie ya jummapaesie ya, tattha NaM je se oyapaesie se jaha 18|| sattapaesie sattapaesogADhe 50 ukkoseNaM aNaMtapaesie asaMkhejapaesogADhe pa0, tatthaNaM je se jummapaesie dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ R 25 zatake uddezaH3 vRttAdInAM pradezAvagA | hau sU726 vyAkhyA- se jahanneNaM battIsapaesie battIsapaesogADhe pa0, ukkoseNaM aNaMtapaesie asaMkhejapaesogADhe // taMse NaM prajJaptiH bhaMte ! saMThANe katipadesie katipadesogADhe pa0?, goyamA ! taMse NaM saMThANe duvihe paM0 20 ghaNataMse ya payaraabhayadevI-||taMse ya, tattha NaM je se payarataMse se vihe paM0, taM0-oyapaesie ya jummapaesie ya, tattha NaM je se oyapaeyA vRttiH2 sie se jaha0 tipaesie tipaesogADhe 50 ukkoseNaM aNaMtapaesie asaMkhejapaesogADhe, tattha NaM je se // 860 // jummapaesie se jahanneNaM chappaesie chappaesogADhe pa0 ukkoseNaM aNaMtapaesie asaMkhejapaesogADhe pa0, tattha |NaM je se ghaNataMse se duvihe pa0, taM0-oyapaesie jummapaesie ya, tattha NaM je se oyapaesie se jahannaNaM paNatIsapaesie paNatIsapaesogADhe ukkoseNaM aNaMtapaesie taM ceva, tattha NaM je se jummapaesie se jahanneNaM |cauppaesie ghauppaesogADhe pa0 ukko. aNaMtapaesie taM ceva // cauraMse NaM bhaMte ! saMThANe katipadesie ? pucchA, goyamA ! cauraMse saMThANe duvihe pa0 bhedo jaheva vassa jAva tattha NaM je se oyapaesie se jahanneNaM navapaesie navapaesogADhe pa0, ukkoseNaM aNaMtapaesie asaMkhejapaesogADhe pa0, tattha NaM je se jummapadesie se jahanneNaM caupaesie caupaesogADhe 50 ukkoseNaM aNaMtapaesie taM ceva tattha gaMje se ghaNacauraMse se duvihe pa0, taMjahA-oyapaesie jummapaesie, tattha NaM je se oyapaesie se jahannaNaM sattAvIsaipae|sie sattAvIsatipaesogADhe ukko aNaMtapaesie taheva tattha je se jummapaesie se jahanneNaM aTThapaesie aTTa||paesogADhe pa0 ukko aNaMtapaesie taheva // Ayae NaM bhaMte ! saMThANe katipadesie katipae sogADhe pa0? // 86 // dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ goyamA ! Ayae NaM saMThANe tivihe pataM0-seDhiAyate payarAyate ghaNAyate, tattha NaM je se seDhiAyate se davihe pa0, taM0-oyapaesie ya jummapaesie ya, tattha NaM je oyapa0 se jahatipaesie tipaesogADhe ukko aNaMtapae taM ceva, tattha paMje se jummapaese jaha0 dupaesie dupaesogADhe ukkoseNaM aNaMtA taheva tattha NaM je se payarAyate se duvihe paM0,taM0-oyapaesie ya jummapaesie ya, tattha NaM je se oyapaesie se jahanneNaM pannarasapaesie pannarasapaesogADhe ukkoseNaM aNaMta taheva, tattha NaM je se jummapaesie se jahanneNaM chappaesie chappaesogADhe ukkoseNaM aNaMta taheva, tattha NaM je se ghaNAyate se duvihe paM0 20-oyapaesie jummapaesie, tattha NaM je se oyapaesie se jahanneNaM paNayAlIsapaesie paNayAlIsapaesogADhe ukoseNaM aNaMta. taheva, tattha gaMje se jummapaesie se jaha0 bArasapaesie bArasapaesogADhe ukkoseNaM agaMta0 taheva // parimaMDale NaM bhaMte ! saMThANe katipadesie ? pucchA, goyamA ! parimaMDale NaM saMThANe duvihe paM0, taM0-ghaNaparimaMDale ya payaraparimaMDale ya. || tattha NaM je se payaraparimaMDale se jahanneNaM vIsatipadesie vIsaipaesogADhe ukkoseNaM aNaMtapade0 taheva, tatthA daNaM je se ghaNaparimaMDale se jahanneNaM cattAlIsatipadesie cattAlIsapaesogADhe pa0, ukkoseNaM aNaMtapaesie asaMkhejapaesogADhe pannattA ( sUtraM 726) // oil 'vaTTe Na' mityAdi, atha parimaNDalaM pUrvamAdAvuktaM iha tu kasmAttattyAgena vRttAdinA krameNa tAni nirUpyante ?, ucyate, vRttAdIni catvAryapi pratyeka samasaGkhyaviSamasaGkhyapradezAnyatastatsAdharmAtteSAM pUrvamupanyAsaH parimaNDalasya punaretadabhAvAtpa Jan Education International For Personal & Private Use Only
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 861 // zvAd vicitratvAdvA sUtragateriti, 'ghaNavaTTe'tti sarvataH samaM ghanavRttaM modakavat 'payaravaTTe'tti bAhalyato hInaM tadeva prataravRttaM maNDakavat, 'oyapa esie' ti viSamasaGkhya pradeza niSpannaM 'jummapaesie'tti samasayapradeza niSpannaM, 'tattha pAMje se oyaesie payaravaTTe se jahanneNaM paMcapaesie' ityAdi, itthaM paJcapradezAvagADhaM pazcANukAtmakamityarthaH, utkarSeNAnantapradezikamasaGkhyeyapradezAvagADhaM lokasyApyasaGkhyeyapradezAtmakatvAt, 'je se jummapaesie se jahanneNaM bArasapaesie' iti, etasya sthApanA- 8888 'je se oyapaesie ghaNavaTTe se jahaneNaM sattapaesie sattapaesogADhe pti, etasya sthApanA - asya madhyaparamANoruparyekaH sthApito'dhazcaika ityevaM saptapradezikaM ghanavRttaM bhavatIti, 'je se jummapaesie se jahanneNaM battIsaiesie' ityAdi, etasya sthApanA - asya coparIdRza eva prataraH sthApyastataH sarve caturviMzatistataH prataradvayasya madhyANUnAM caturNAmuparyanye catvAro'dhazcetyevaM dvAtriMzaditi // tryasrasUtre - 'je se oyapaesie se jahaneNaM tipaesie'tti, asya sthApanA - 'je se jummapaesie se jahaneNaM chappaesie'tti asya sthApanA- 'je se oyapaesie se jahanneNaM paNatIsapaesie'tti, asya sthApanA - 88880 OM asya paJcadazapradezikasya pratarasyopari dazapra-dezikaH etasyApyupari SaTpradezikaH etasyApyupari tripradezikaH prataraH etasyApyuparyekaH pradezo dIyate ityevaM paJcatriMzatpradezA iti / 'je se jummapaesie se jahanneNaM cauppaesie' iti, asya sthApanA - atraikasyopari pradezo dIyata ityevaM catvAra iti // caturasrasUtre - 'je se oyapaesie se jahaneNaM navapaesie'tti evaM 'je se jummapaesie se jahaneNaM cauppaesie'tti, evaM 'je se oyapaesie se jahanneNaM sattAvIsapaesie' tti, evametasya navapradezika - For Personal & Private Use Only | 25 zatake uddezaH 3 vRttAdInAM dazAvagA hau sU 726 // 861 //
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ CASSAIRALSOCCALCCASEAS pratarasyoparyanyadapi prataradvayaM sthApyata ityevaM saptaviMzatipradezikaM caturasraM bhavatIti, 'je se jummapaesie se jahanne apaesie' ttyevaM 8 asyoparyanyazcatuSpadezikaprataro dIyata ityevamaSTapradezikaM syAditi ||aaytsuutre-'seddiaaye' tti zreNyAyataM-pradezazreNIrUpaM 'pratarAyataM' kRtaviSkambhazreNIdvayAdirUpaM 'ghanAyataM' bAhalyaviSkambhopetamanekazreNIrUpaM, tatra zreNyAyatamojaHpradezikaM jaghanyaM tripradezikaM, taccaivaM- 000 1 tadeva yugmapradezika dvipradezikaM taccaivaM- 'je se oyapaesie se jahanneNaM pannarasapaesie'tti evaM-88888 tadeva yugmapradezikaM jaghanyaM paTrapradezikaM taccaiva-100 evaM ghanAyatamojaHpradezikaM jaghanyaM paJcacatvAriMzatpradezikaM taccaivam-88888| asyoparyanyat prataradvayaM sthApyata ityevaM paJcacatvAriMzatpradezikaM jaghanyamojaHpradezikaM ghanAyataM bhavati, tadeva yugmapradezikaM dvAdazapradezikaM, taccaivam-888, etasya SaDpradezikasyopari SaTrapradezika evAnyaH prataraH sthApyate tato dvAdazapradezikaM bhavatIti // "parimaMDale Na' mityAdi, iha ojoyugmabhedI na staH, yugmarUpatvenaikarUpatvAtparimaNDalasyeti, tatra prataraparimaNDalaM jaghanyato viMzatipradezikaM bhavati, tadevaM sthApanA-... etasyaivopari viMzatipradezike'nyasmin pratare datte catvAriMzatpradezikaM ghanaparimaNDalaM bhavatIti // anantaraM parimaNDalaM ...... prarUpitam , atha parimaNDalamevAdI kRtvA saMsthAnAni prakArAntareNa prarUpayannAha| parimaMDale NaM bhaMte ! saMThANe davaTTayAe kiM kaDajumme teoe dAvarajumme kaliyoe ?, goyamA! no kaDajumme No teyoe No dAvarajumme kaliyoe, vaTTe NaM bhaMte ! saMThANe vayAe evaM ceva evaM jAva Ayate // parimaMDalA NaM bhaMte ! saMThANA vaTTayAe kiM kaDajummA teyoyA dAvarajummA kaliyogA pucchA, goyamA ! oghAdeseNaM For Personal & Private Use Only
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2/ | 25 zatake uddezaH3 saMsthAnapradezAdikRta. yugmAdi sU 727 // 862 // siya kaDajammA siya teogA siya dAvarajummA siya kaliyogA, vihANAdeseNaM no kaDaz2ammA no teogA no dAvarajummA kaliogA evaM jAva aaytaa|| parimaMDale NaM bhaMte ! saMThANe paesaTTayAe kiM kaDajumme ? pucchA, goyamA! siya kaDajumme siya teyoge siya dAvarajumme siya kaliyoe evaM jAva Ayate, parimaMDalANaM bhaMte! saMThANA paesaTTayAe kiM kaDajummA ? pucchA, goyamA! oghAdeseNaM siya kaDajummA jAva siya kaliyogA| vihANAdeseNaM kaDajummAvi teogAvi dAvarajummAvi kaliyogAvi 4 evaM jAva AyatA // parimaMDale NaM bhaMte ! saMThANe kiM kaDajummapaesogADhe jAva kaliyogapaesogADhe ?, goyamA ! kaDajummapaesogADhe No teyogapaesogADhe no dAvarajummapaesogADhe no kaliyogapaesogADhe // vaTTe NaM bhaMte ! saMThANe kiM kaDajumme ? pucchA, goyamA ! siya kaDajummapadesogADhe siya teyogapaesogADhe no dAvarajummapaesogADhe siya kliyogpesogaaddhe| taMse NaM bhaMte ! saMThANe pucchA, goyamA ! siya kaDajummapaesogADhe siya teyogapaesogADhe siya dAvarajummapadesogADhe no kaliogapaesogADhe / cauraMse gaMbhaMte ! saMThANe jahA vaTTe tahA cauraMsevi / Ayae NaM bhaMte ! pucchA, goyamA! siya kaDajummapaesogADhe jAva siya kliogpesogaaddhe|primNddlaa NaM bhaMte! saMThANA kiM kaDajummapaesogADhA teyogapaesogADhA ? pucchA, goyamA ! oghAdeseNavi vihANAdeseNavi kaDajummapaesogADhA No teyogapaesogADhA no dAvarajummapaesogADhA no kaliyogapaesogADhA / vahA NaM bhaMte ! saMThANA kiM kaDajummapaesogADhA pucchA, goyamA! oghAdeseNaM kaDajummapaesogADhA no teyogapaesogADhA no dAvara gADhe // se jammapadesogADhe siya teyogapAgAsagADhe // vadde NaM bhaMte ! saMhAra // 862 // For Personal & Private Use Only
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ SALAASARAM jummapaesogADhA no kaliyogapaesogADhAvi, taMsA NaM bhaMte ! saMThANA kiM kaDajummA pucchA, goyamA ! o-18 ghAde0 kaDajummapaesogADhA no teyogapaesogADhA no dAvarajummano kaliyogapaesogADhAvi vihANAde kaDajummapaesogA0 teyogapa0 no dAvarajummapaesogA0 no kaliyogapaesogADhA / cauraMsA jahA vahA / AyayA NaM bhaMte ! saMThANA pucchA, goyamA! oghAdeseNaM kaDajummapaesogADhA no teyogapaesogADhA no dAvarajummapaesogADhA no kaliogapaesogADhA vihANAdeseNaM kaDajummapaesogADhAvi jAva kaliogapaesogADhAvi // parimaMDale NaM bhaMte ! saMThANe kiM kaDajummasamayaThitIe teyogasamayaThitIe dAvarajummasamayahi-4 tIe kaliogasamayaThitIe ?, goyamA ! siya kaDajummasamayaThitIe jAva siya kaliogasamayaThitIe evaM jAva Ayate / parimaMDalA NaM bhaMte ! saMThANA kiM kaDajummasamayaThitIyA pucchA, goyamA ! oghAdeseNaM siya | kaDajummasamayahitIyA jAva siya kaliyogasamayahitIyA, vihANAdeseNaM kaDajummasamayaThitIyAvi jAva kaliyogasamayaThitIyAvi, evaM jAva aaytaa|| parimaMDale NaM bhaMte ! saMThANe kAlavannapajjavehiM kiM kaDajumme jAva siya kaliyoge ?, goyamA ! siya kaDajumme evaM eeNaM abhilAveNaM jaheva ThitIe evaM nIlavannapajjavehiM / evaM paMcahiM vannehiM dohiM gaMdhehiM paMcahiM rasehiM aTThahiM phAsehiM jAva lukkhphaaspjvhiN|| (sUtraM 727) 'parimaMDale'tyAdi, parimaNDalaM dravyArthatayaikameva dravyaM, na hi parimaNDalasyaikasya catuSkApahAro'stItyekatvacintAyAM na kRtayugmAdivyapadezaH kintu kalyojavyapadeza eva, yadA tu pRthaktvacintA tadA kadAcidetAvanti tAni parimaNDalAni For Personal & Private Use Only
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 zatake uddezaH 3 saMsthAnapradezAdikRtayugmAdi sU 727 vyAkhyA- bhavanti yAvatAM catuSkApahAreNa nicchedatA bhavati kadAcitpunastrINyadhikAni bhavanti kadAcir3he kadAcidekamadhikamityata prajJaptiH evAha-'parimaMDalA NaM bhaMte' ityAdi, 'oghAdeseNaM'ti sAmAnyataH 'vihANAdeseNaM'ti vidhAnAdezo yatsamuditAnAabhayadevI mapyekaikasyAdezanaM tena ca kalyojataiveti // atha pradezArthacintAM kurvannAha-'parimaMDale 'mityAdi, tatra parimaNDalaM yA vRttiH2/ saMsthAnaM pradezArthatayA viMzatyAdiSu kSetrapradezeSu ye pradezAH parimaNDalasaMsthAnaniSpAdakA vyavasthitAstadapekSayetyarthaH, 'siya // 863 // kaDajumme'tti tatpradezAnAM catuSkApahAreNApahiyamANAnAM catuSparyavasitatve kRtayugmaM tatsyAt, yadA triparyavasAnaM tattadA yojaH, evaM dvAparaM kalyojazceti, yasmAdekatrApi pradeze bahavo'Navo'vagAhanta iti // athAvagAhapradezanirUpaNAyAha'parimaMDale'tyAdi, 'kaDajummapaesogADhe'tti yasmAtparimaNDalaM jaghanyato viMzatipradezAvagADhamuktaM viMzatezca catuSkApahAre | catuSparyavasitatvaM bhavati evaM parimaNDalAntare'pIti // 'vaDhe Na' mityAdi, 'siya kaDajummapaesogAr3he'tti yatprataravRttaM dvAdazapradezikaM yacca ghanavRttaM dvAtriMzatpradezikamuktaM taccatuSkApahAre caturagratvAtkRtayugmapradezAvagADhaM 'siya teoyapaeso gADhe'tti yacca ghanavRttaM saptapradezikamuktaM tattyagratvAtvyojaHpradezAvagADhaM 'siya kalioyapaesogADhe'tti yatprataravRttaM ThA paJcapradezikamuktaM tadekAgratvAtkalyojapradezAvagADhamiti ||'tNse Na' mityAdi, 'siya kaDajummapaesogADhe'tti yad ghanatryanaM catuSpadezikaM tatkRtayugmapradezAvagADhaM 'siya teogapaesogADhe'tti yat prataratryanaM tripradezAvagADhaM ghanatryanaM ca paJcatriMzatpradezAvagADhaM tatvyagratvAttryojaHpradezAvagADhaM, 'siya dAvarajummapaesogADhe'tti yatprataratryanaM SaTmadezikamuktaM | tad vyagratvAd dvAparapradezAvagADhamiti ||'curNse Na'mityAdi, 'jahA vaDhe'tti 'siya kaDajummapaesogADhe siya // 863 // For Personal & Private Use Only
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ teoyapae sogADhe siya kalioyapaesogADhe' ityarthaH tatra yat prataracaturasraM catuSpradezikaM ghanacaturasraM cASTapradezikamuktaM taccaturagratvAtkRta yugmapradezAvagADhaM, tathA yad ghanacaturasraM saptaviMzatipradezikamuktaM tatryagratvAtryojaH pradezAvagADhaM, | tathA yatprataracaturasraM navapradezikamuktaM tadekAgratvAt kalyojaH pradezAvagADhamiti // 'Ayae Na' mityAdi 'siya kaDajumma|paeso gADhe 'ti yad ghanAyataM dvAdazapradezikamuktaM tatkRtayugmapradezAvagADhaM yAvatkaraNAt 'siya teoyapaesogA Dhe siya dAvarajummapaesogADhe' tti dRzyaM, tatra ca yat zreNyAyataM tripradezAvagADhaM yacca pratarAyataM paJcadazapradezikamuktaM | tatryagratvAtryojaHpradezAvagADhaM, yatpunaH zreNyAyataM dvipradezikaM yacca pratarAyataM SaTpradezikaM tad dvyagratvAd dvAparayugmapradezAvagADhaM, 'siya kalioyapaesogADhe' tti yad ghanAyataM paJcacatvAriMzatpradezikaM tadekAgratvAtkalyojaH pradezAvagADhamiti // | evamekatvena pradezAvagADhamAzritya saMsthAnAni cintitAni atha pRthaktvena tAni tathaiva cintayannAha - 'parimaMDalA Na'mityAdi, 'oghAdeseNavi'tti sAmAnyataH samastAnyapi parimaNDalAnItyarthaH 'vihANAdeseNavi'tti bhedataH ekaikaM parimaNDalamityarthaH kRtayugmapradezAvagADhAnyeva viMzaticatvAriMzatprabhRtipradezAvagAhitvenoktatvAtteSAmiti // ' vA 'mityAdi, 'oghAdeseNaM kaDajummapaesogADhe' tti vRttasaMsthAnAH skandhAH sAmAnyena cintyamAnAH kRtayugmapradezAvagADhAH sarveSAM tatpradezAnAM mIlane catuSkApahAre tatsvabhAvatvena catuSparyavasitatvAt, vidhAnAdezena punardvAparapradezAvagADhavarjAH zeSAva gADhA bhavanti, yathA pUrvokteSu paJcasaptAdiSu jaghanyavRttabhedeSu catuSkApahAre dvayAvaziSTatA nAsti evaM sarveSvapi teSu vastusvabhAvatvAd, ata evAha - 'vihANAdeseNa' mityAdi / evaM vyastrAdisaMsthAnasUtrANyapi bhAvanIyAni // evaM tAvatkSetrata eka For Personal & Private Use Only
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAtvapRthaktvAbhyAM saMsthAnAni cintitAni, atha tAbhyAmeva kAlato bhAvatazca tAni cintayannAha-'parimaMDaleNa'mityAdi, 25 zatake 8 uddezaH3 prajJaptiH ayamarthaH-parimaMDalena saMsthAnena pariNatAH skandhAH kiyantaM kAlaM tiSThanti ? kiM catuSkApahAreNa tatkAlasya samayAzcatuabhayadevI saMsthAnapraderagrA bhavanti trivyekAnA vA ?, ucyate, sarve saMbhavantIti, iha caitA vRddhoktAH saGghahagAthAH-"parimaMDale ya 1 va 2 yAvRttiH2 zAdikRta. taMse 3 cauraMsa 4 Ayae 5 ceva / ghaNapayarapaDhamavajaM oyapaese ya jumme ya // 1 // paMca ya bArasayaM khalu yamAdi // 864 // dasatta ya battIsayaM ca vaTTami / tiyachakkayapaNatIsA cauro ya havaMti taMsaMmi // 2 // nava ceva tahA cauro sattA sU 727 bIsA ya aTTa cauraMse / tigadugapannarase ceva chacceva ya Ayae hoMti // 3 // paNayAlIsA bArasa chanbheyA Ayayammi saMThANe / parimaMDalammi vIsA cattA ya bhave paesaggaM // 4 // savevi Ayayammi geNhasu parimaMhaiDalaMmi kaDajummaM / vajeja kaliM taMse dAvarajummaM ca sesesu // 5 // " iti // [ parimaNDalaM ca vRttaM tryanaM caturasramA yataM caiva prathamavAni dhanapratarabhedAni ojaHpradezAni yugmAni ca // 1 // paJca ca dvAdaza khalu sapta ca dvAtriMzacca vRtte trayaH SaT paJcatriMzaccatvArazca bhavanti vyane // 2 // nava caiva tathA catvAraH saptaviMzatizcASTau caturane trayo dvau paJcadaza caiva diSaT caiva cAyate bhavanti // 3 // paJcacatvAriMzadvAdazaSapradezA Ayate bhavanti saMsthAne parimaNDale viMzatizcatvArazca |bhavet pradezaparimANam // 4 // Ayate sarve rAzaya iti gRhANa parimaNDale kRtayugmaM vyane kaliM varjayet zeSeSu dvApara- // 864 // yugmaM ca // 5 // ] dravyAdyapekSayA saMsthAnaparimANasyAdhikRtatvAtsaMsthAnavizeSitasya lokasya tathaiva parimANanirUpaNAyAha seDhIo NaM bhaMte ! dabaTTayAe ki saMkhejAo asaMkhejAo aNaMtAo?, goyamA ! no saMkhejAo SACROSOLOCACANCE For Personal & Private Use Only
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - gaMtAo, mRta dabUyAe ki pUrva ceva, evaM no no aNaMtAo, dabaTTayAe ki sarva ceva 3, e - no asaMkhe0 aNaMtAo, pAINapaDINAyatAoNaM bhaMte ! seDhIo dabaTTayAe kiM saMkhejAo evaM ceva 3, evaM dAhiNuttarAyatAovi evaM uDDamahAyatAovi / logAgAsaseDhIo NaM bhaMte ! dabaTTayAe kiM saMkhejAo asaMkhejAo aNaMtAo?, goyamA ! no saMkhejAo asaMkhejAo no aNaMtAo, pAINapaDINAyatAo NaM bhaMte ! | logAgAsaseDhIo davaTTayAe kiM saMkhejAo evaM ceva, evaM dAhiNuttarAyayAovi, evaM uDamahAyatAovi / aloyAgAsaseDhIo NaM bhaMte ! daTTayAe kiM saMkhejAo asaMkhejAo aNaMtAo?,goyamA!no saMkhejAono asaMkhejAo aNaMtAo, evaM pAINapaDINAyayAovi evaM dAhiNuttarAyayAovi evaM uDDamahAyatAovi / | seDhIo NaM bhaMte ! paesaTTayAe kiM saMkhejAo jahA dabaTTayAe tahA paesaTTayAevi jAva uDDamahAyayAovi sabAo annNt| loyAgAsaseDhIo NaM bhaMte ! paesa0 kiM saMkhejAo pucchA, goyamA ! siya saMkhe0siya | asaM0 no aNaMtAo evaM pAINapaDINAyatAo dAhiNuttarAyatAovi evaM ceva uDDamahAyatAovi no saMkhajAo asaMkhe0 no annNtaao|| alogAgAsaseDhIo NaM bhaMte ! paesaTTayAe pucchA, goyamA! siya saMkhe0 siya asaM0 siya aNaMtAo pAINapaDINAyayAo NaM bhaMte ! aloyA0 pucchA, goyamA ! no saMkhejA o no asaMkhejAo aNaMtAo, evaM dAhiNuttarAyatAovi, uDDamahAyatAo pucchA, goyamA ! siya saMkhejjAo siya asaM0 siya aNaMtAo (sUtraM 728) // / 'seDhI'tyAdi, zreNIzabdena ca yadyapi paGkimAtramucyate tathA'pIhAkAzapradezapatayaH zreNayo grAhyAH, tatra zreNayosvivakSitalokAlokabhedatvena sAmAnyAH1 tathA tA eva pUrvAparAyatAH2 dakSiNottarAyatAH 3 adhiAyatAH 4, evaM lo 82-%2-%2-02- For Personal & Private Use Only www.ainelibrary.org
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ MEENA vyAkhyA- | kasambandhiyo'lokasambandhinyazceti, tatra sAmAnya zreNIprazna 'aNaMtAo'tti sAmAnyAkAzAstikAyasya zreNInAM vivakSiprajJaptiH tatvAdanantAstAH, lokAkAzazreNIprazne tvasaGkhyAtA eva tAH, asaGkhyAta pradezAtmakatvAlokAkAzasya, alokAkAzazreNIprazne uddezaH 3 abhayadevI- | punaranantAstAH, anantapradezAtmakatvAdalokAkAzasya / tathA 'logAgAsaseDhIo NaM bhaMte ! paesaTTayAe' ityAdau 'siya 5saMsthAnaprade. yA vRttiH26 | saMkhejAo siya asaMkhejjAo'tti asyeyaM cUrNikAravyAkhyA-lokavRttAniSkrAntasyAloke praviSTasya dantakasya yAH | zAdikRta | yugmAdi zreNayastA dvitrAdipradezA api saMbhavanti tena tAH saGkhyAta pradezA labhyante zeSA asaGkhyAtapradezA labhyanta iti, ttiikaa||865|| sU 728 | kArastu sAkSepaparihAraM ceha prAha-"parimaMDalaM jahannaM bhaNiyaM kaDajummavaTTiyaM loe| tiriyAyayase DhINaM saMkhejapaesiyA kiha Nu? // 1 // do do disAsu ekekao ya vidisAsu esa kaDajumme / paDhamaparimaMDalAo vuDDI kira jAva logaMto // 2 // " | ityAkSepaH, parihArastu-"aTuMsayA pasajai evaM logassa na primNddlyaa| vaTTAleheNa tao vuDDI kaDajummiyA juttA // 3 // " [loke kRtayugmavartitaM jaghanyaM parimaNDalaM bhaNitaM tiyagAyatazreNInAM saGkhyeyapradezatA kathaM nu? // 1 // dvau dvau dikSu ekaikazca | vidikSu eSa kRtayugmaH prathamaparimaNDalAda vRddhi stasya yaavllokaantH||2|| evaM lokasyASTAMzatA prasajyate na parimaNDalatA tato vRttAlekhena kRtayugmikA vRddhiyuktA // 3 // ] _pU. evaM ca lokavRttaparyantazreNayaH saGkhyAtapradezikA bhavantIti | 'no aNaMtAotti lokapradezAnAmanantatvA-cggessag bhAvAt , 'uDDamahAyayAo' 'no saMkhejAo asaMkhejAo'tti yatastAsAmucchritAnAmUrdhvalokAntA3. Beggaegessda dadholokAnte'dholokAntAdUddha lokAnte pratighAto'tastA // 86 // asaGkhyAtapradezA eveti, yA apyadholokakoNa. to brahmalokatiryagmadhyaprAntAdvottiSThante tA api na sahayAtaI|| pradezA labhyante, ata eva sUtravacanAditi / / 115 For Personal & Private Use Only
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'alogAgAsaseDhIo bhaMte! paesaTTayAe' ityAdi, 'siya saMkhejjAo siya asaMkhejjAo'tti yaduktaM tatsarvaM kSu-18 lakapratarapratyAsannA U dhaAyatA adholokazreNIrAzrityetyavaseyaM, tA hi AdimAH saGkhyAtapradezAstato'saGkhyAtapradezAstataH paraM tvanantapradezAH, tiryagAyatAstvalokazreNayaH pradezato'nantA eveti // seDhIoNamaMte ! kiM sAiyAo sapajjavasiyAo 1 sAIyAo apajavasi02 aNAdIyAo sapajjavasiyAo3 aNAdIyAoapa041, goyamA! nosAdIyAo sapano sAdIyAo apaNo aNAdIyAosapa0 | aNAdIyAo apa0 evaM jAva uDDamahAyatAo, loyAgAsaseDhIo NaM bhaMte ! kiM sAdIyAo sapa0 pucchA, go! sAdIyAo sapajjavasiyAo no sAdIyAo apajjavasiyAo no aNAdIyAo sapajjava0 noaNAdIyAo apaja evaM jAva uddddmhaaytaao| aloyAgAsaseDhIo NaM bhaMte ! kiM sAdIyAo sapa0 pucchA, goyamA ! siya sAiyAo sapajjavasiyAo 1 siya sAIyAo apajjavasiyAo 2 siya aNAdIyAo sapajjavasiyAo3 siya aNAiyAo apajjavasiyAo 4, pAINapaDINAyayAo dAhiNuttarAyatAo ya evaM ceva, navaraM no sAdIyAo sapajjavasiyAo siya sAIyAo apajjavasiyAo sesaM taM ceva, uDamahAyatAo jAva ohiyAo taheva caubhaMgo / seDhIo NaM bhaMte ! davaTTayAe kiM kaDajummAo teoyAo ? pucchA, goyamA ! kaDajummAo no teoyAo no dAvarajummAo no kaliyogAo evaM jAva uDDamahAyatAo, logAgAsaseDhIo evaM ceva, evaM alogAgAseDhIovi / seDhIo NaM bhaMte ! paesaTTayAe kiM kaDajummAo For Personal & Private Use Only
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- vyAkhyA- pucchA, evaM ceva evaM jAva uddddmhaaytaao| loyAgAsaseDhIo NaM bhaMte ! paesaTTayAe pucchA, goyamA ! siya 25 zatake prati kaDajummAo no teoyAo siya dAvarajummAo no kaliogAo, evaM pAINapaDINAyatAovi dAhiNutta || || uddezaH3 abhayadevI-18|| rAyatAovi, uDDamahAyayAo NaM pucchA, goyamA ! kaDajummAo no teogAo no dAvarajummAono kali- AkAzayA vRttiH yogaao| alogAgAsaseDhIo NaM bhaMte ! paesaTTayAe pucchA, goyamA ! siya kaDajummAo jAva siya kali zreNigatiogAo, evaM pAINapaDINAyatAovi evaM dAhiNuttarAyatAovi, uDamahAyatAovi evaM ceva, navaraM no kali-15 shrennignni||866|| | piTakAlpaogAo sesaM taM ceva (sUtraM 729) // kati NaM bhaMte ! seDhIo pa0?, goyamA! satta seDhIo pannattAo, taMjahA-8 | bahutvAni ujjuAyatA egaovaMkA duhaovaMkA egaokhahA duhaokhahA cakkavAlA addhacakkavAlA // paramANupoggalANaM |sU 729 bhaMte! kiM aNuseDhI gatI pavattati visedi gatI pavattati ?, goyamA ! aNuseMDhI gati pavattati no viseddhiiN| 733 8 gatI pavattati / dupaesiyANaM bhaMte ! khaMdhANaM aNuseDhI gatI pavattati viseDhI gatI pavattati evaM ceva, evaM jAva |aNaMtapaesiyANaM khNdhaannN| neraiyANaM bhaMte ! kiM aNuseDhI gatI pavattati viseDhIMgatI pavattati evaM ceva, evaM jAva | vemANiyANaM // (sUtraM 730) imIse gaMbhaMte ! rayaNappabhAe puDhavi. kevatiyA nirayAvAsasayasahassA pannattA?, || goyamA! tIsaM nirayAvAsasayasahassA 50, evaM jahA paDhamasate paMcamuddesage jAva aNuttaravimANatti // (sUtraM ||731) kaivihe NaM bhaMte! gaNipiDae pa01, goyamA duvAlasaMge gaNipiDaepaM0 20-AyArojAva dihivAo, se kiM taM AyAro ?, AyAre NaM samaNANaM niggaMthANaM AyArago evaM aMgaparUvaNA bhANiyabA jahA naMdIe, jAva || Pi SCAREERSAMACHAR // 86 kA For Personal & Private Use Only
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ SAMROGRAMMARCSCAMES suttattho khalu paDhamo bIo nijuttimIsio bhnnio| taio ya niravaseso esa vihI hoi aNuoge // 1 // (suutrN732)||eesi NaM bhaMte! neratiyANaM jAva devANaM siddhANa ya paMcagatisamAseNaM kayare 2? pucchA, goyamA! appAbahuyaM jahA bahuvattavayAe aTThagaisamAsaappAbahugaM ca / eesi NaM bhaMte ! saiMdiyANaM egidiyANaM jAva aNiMdiyANa ya kayare 21, eyaMpi jahA bahuvattavayAe taheva ohiyaM payaM bhANiyacaM, sakAiyaappAbahugaM| taheva ohiyaM bhANiyacaM // eesiNaM bhaMte ! jIvANaM poggalANaM jAva sadhapajavANa ya kayare 2 jAva bahuvataghayAe, eesi NaM bhaMte ! jIvANaM Auyassa kammassa baMdhagANaM abaMdhagANaM jahA bahuvattaghayAe jAva Au| yassa kammarasa abaMdhagA visesAhiyA / sevaM bhaMte ! sevaM bhaMtetti // (sUtraM 733 ) // 25-3 // | 'seDhIo NaM bhaMte ! kiM sAIyAo' ityAdipraznaH, iha ca zreNyo'vizeSitatvAdyA loke cAloke ca tAsAM sarvAsAM |grahaNaM, sarvagrahaNAcca tA anAdikA aparyavasitAzcetyeka eva bhaGgako'numanyate zeSabhaGgakatrayasya tu prtissedhH| 'logAgAsaseDhIo Na' mityAdau tu 'sAiyAo sapajavasiyAo' ityeko bhaGgakaH sarvazreNIbhedeSvanumanyate, zeSANAM tu niSedhaH, lokAkAzasya parimitatvAditi / 'alogAgAsaseDhI' tyAdau 'siya sAIyAo sapajjavasiyAo'tti prathamo bhaGgakaH kSullakapratarapratyAsattau UrdhvAyatazreNIrAzrityAvaseyaH, 'siya sAiyAo apajjavasiyAo'tti dvitIyaH, sa ca lokAntA6 davadherArabhya sarvato'vaseyaH, 'siya aNAIyAo sapajjavasiyAo'tti tRtIyaH, sa ca lokAntasannidhau zreNInAmantasya vivakSaNAt , 'siya aNAIyAo apajjavasiyAo'tti caturthaH, sa ca lokaM parihRtya yAH zreNayastadapekSayeti / 'pAINapa For Personal & Private Use Only
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA. prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2/ // 867 // DINAyayAo' ityAdau 'no sAIyAo sapajjavasiyAo'tti aloke tiryakzreNInAM sAditve'pi saparyavasitatvasyAbhAvAnna 25 zatake prathamo bhaGgaH, zeSAstu trayaH saMbhavantyata evAha-'siya sAiyAo' ityaadi| 'seDhIo NaM bhaMte ! dabaTTayAe kiM kaDaju- uddezaH3 |mmAo?' ityAdi praznaH, uttaraM tu 'kaDajummAo'tti, kathaM ?, vastusvabhAvAt , evaM sarvA api, yaH punarlokAlokazreNISu hai AkAzapradezArthatayA vizeSo'sAvucyate-tatra 'logAgAsaseDhIo NaM bhaMte ! paesaTTayAe' ityAdau syAt kRtayugmA api syAt zreNigati zreNigaNidvAparayugmA ityetadevaM bhAvanIyaM-rucakArDAdArabhya yatpUrva dakSiNaM vA lokArddha taditareNa tulyamataH pUrvAparazreNayo dakSiNottara piTakAlpazreNayazca samasaGkhyapradezAH, tAzca kAzcit kRtayugmAH kAzcid dvAparayugmAzca bhavanti na punarUyojapradezAH kalyojapradezA bahutvAni vA, tathAhi-asadbhAvasthApanayA dakSiNapUrvAda rucakapradezAtpUrvato yallokazreNyarddha tatpradezazatamAnaM bhavati, yaccAparadakSiNA- sU 729ducakapradezAdaparato lokazreNyarddhaM tadapi pradezazatamAnaM, tatazca zatadvayasya catuSkApahAre pUrvAparAyatalokazreNyAH kRtayugmatA 733 bhavati, tathA dakSiNapUrvAducakapradezAddakSiNo yo'ntyaH pradezastata Arabhya pUrvato yallokazreNyarddha tannavanavatipradezamAnaM, yaccAparadakSiNAyatAducakapradezAddakSiNo yo'ntyaH pradezastata ArabhyAparato lokazreNyarddha tadapi ca navanavatipradezamAnaM, tatazca dvayornavanavatyormIlane catuSkApahAre ca pUrvAparAyatalokazreNyA dvAparayugmatA bhavati, evamanyAmvapi lokazreNISu bhAvanA kAryA, iha ceyaM saGgrahagAthA-"tiriyAyayAu kaDabAyarAo logassa saMkhasaMkhA vA / seDhIo kaDajummA uDDamaheAyaya- // 867 // masaMkhA // 1 // " iti [ tiryagAyatAH kRtayugmAH lokasya saMkhyAtA asaMkhyAtA vA / zreNayaH kRtayugmAH UvArdhaAyatAH asNkhyaataaH||1] tathA 'alogAgAsaseDhIo NaM bhaMte! paese'tyAdau 'siya kaDajummAotti yAH kSullakAtara For Personal & Private Use Only
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvayasAmIpyAttirazcInatayotthitA yAzca lokamarapRzantyaH sthitAstA vastusvabhAvAtkRtayugmAH, yAvatkaraNAt 'siya teoyAo siya dAvarajummAo'tti dRzya, tatra ca yAH kSullakaprataradvayasyAdhastanAduparitanAdvA pratarAdutthitAstAkhyojAH, yataH | kSullakaprataradvayasyAdha uparica pradezato lokasya vRddhibhAvenAlokasya pradezata eva hAnibhAvAdekaikasya pradezasyAlokazreNIbhyo'pagamo bhavatIti, evaM tadanantarAbhyAmutthitA dvAparayugmAH, 'siya kaliogAo'tti tadanantarAbhyAmevotthitAH kalyojAH, evaM punaH punastA eva yathAsambhavaM vAcyA iti / 'uhAyayANa'mityAdi, iha kSullakAtaradvayamAnena yA utthitA U:yatAstA dvAparayugmAH tata UmadhazcaikaikapradezavRddhyA kRtayugmAH kvaciccaikapradezavRddhyA'nyatra vRddhyabhAvena tryojAH, kalyojAstviha na saMbhavanti vastusvabhAvAt , etacca bhUmau lokamAlikhya kedArAkArapradezavRddhimantaM tataH sarva bhAvanIyamiti ||ath |prakArAntareNa zreNIprarUpaNAyAha-kaiNa'mityAdi, zreNayaH'pradezapatayo jIvapudgalasaJcaraNavizeSitAH tatra'ujjayAyata'tti RjuzcAsAvAyatA ceti RjvAyatA yayA jIvAdaya UrddhalokAderadholokAdau RjutayA yAntIti, 'egao vaMkati 'ekata' ekasyAM dizi 'vaGkA' vakrA yayA jIvapudgalA Rju gatvA vakraM kurvanti-zreNyantareNa yAntIti, sthApanA cevam-'duhaovaMka'tti yasyAM vAradvayaM vakraM kurvanti sA dvidhAvakrA, iyaM cordhvakSetrAdAgneyadizo'dhAkSetre vAyavyadizi gatvA ya utpadyate tasya | bhavati, tathAhi-prathamasamaye AgneyyAstiryag nairRtyAM yAti tatastiryageva vAyavyAM tato'dho vAyavyAmeveti, trisamayeyaM | sanADyA madhye bahirvA bhavatIti, 'egaokhaha'tti yayA jIvaH pudgalo vA nADyA vAmapArthAdestAM praviSTasta yaiva gatvA punastadvAmapArdhAdAvutpadyate sA ekataHkhA, ekasyAM dizi vAmAdipArzvalakSaNAyAM khasya-AkAzasya lokanADI For Personal & Private Use Only
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevI- yA vRttiH vyatiriktalakSaNasya bhAvAditi, iyaM ca dvitricaturvakropetA'pi kSetravizeSAzriteti bhedenoktA, sthApanA ceyam || 'duhaokhaha'tti nADyA vAmapAdernADI pravizya tayaiva gatvA'syA eva dakSiNapArthAdau yayotpadyate sA dvidhAkhA, nADIbahirbhUtayomadakSiNapArzvalakSaNayordvayorAkAzayostayA spRSTatvAditi, sthApanA ceyam || 'cakavAla'tti cakravAlaM-maNDalaM, tatazca yayA maNDalena paribhramya paramANvAdirutpadyate sA cakravAlA, sA caivam- 'addhacakkavAla'tti cakravAlArddharUpA, sA caivam // anantaraM zreNaya uktAH, atha tA evAdhikRtya paramANvAdigatiprajJApanAyAha'paramANupoggalANaM bhaMte ! ityAdi, 'aNusedinti anukUlA-pUrvAdidigabhimukhA zreNiyaMtra tadanuzreNi, tadyathA bhavatyevaM gatiH pravartate, 'visediti viruddhA vidigAzritA zreNI yatra tadvizreNi, idamapi kriyAvizeSaNam // anuzreNivi|zreNigamanaM nArakAdijIvAnAM prAguktaM, tacca narakAvAsAdiSu sthAneSu bhavatItisambandhAtpUrvoktamapi narakAvAsAdika prarUpayannAha-'imIse Na'mityAdi, idaM ca narakAvAsAdikaM chadmasthairapi dvAdazAGgaprabhAvAdavasIyata iti tatprarUpaNAyAha'kaivihe Na' mityAdi, 'se kiM taM AyAro'tti prAkRtatvAt , atha ko'sAvAcAraH?, athavA kiM tadvastu yadAcAra | ityevaM vyAkhyeyam , 'AyAreNaM'ti AcAreNa zAstreNa karaNabhUtena athavA AcAre adhikaraNabhUte NamityalaGkAre 'AyArago' ityanenedaM sUcitam-'AyAragoyaraviNayaveNaiyasikkhAbhAsAabhAsAcaraNakaraNajAyAmAyA vittIoM AghavajAtatti, tatrAcAro-jJAnAdyanekabhedabhinnaH gocaro-bhikSAgrahaNavidhilakSaNaH vinayo-jJAnAdivinayaH vainayika-vinayaphale karmakSayAdi zikSA-grahaNAsevanAbhedabhinnA athavA 'veNaiya'tti vainayiko vinayo vA-ziSyastasya zikSA vainayikazikSA vine 25 zatake uddezaH3 AkAzazreNigatizreNigaNipiTakAlpa| bahutvAni sU 729733 // 868 // // 868 // For Personal & Private Use Only
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ gayAvA jahA naMdIe tipAdAne'nyataragatArthAbhidhA AcArazca gocarazcetyAdina HOUSKROSMANGALS yazikSA vA bhASA-satyA'satyAmRSA ca abhASA-mRSA satyAmRSA ca caraNaM-vratAdi karaNaM-piNDavizuddhyAdi yAtrA-saMyamayAtrA mAtrA-tadarthamAhAramAtrA vRttiH-vividhairabhigrahavizeSairvartanaM AcArazca gocarazcetyAdinddhastatazca tA AkhyAyante-abhidhIyante, iha ca yatra kvacidanyataropAdAne'nyataragatArthAbhidhAnaM tatsarva tatprAdhAnyakhyApanArthamevAvaseyamiti / evaM aMgaparUvaNA |bhANiyabA jahA naMdIe'tti evamiti-pUrvapradarzitaprakAravatA sUtreNAcArAdyaGgaprarUpaNA bhaNitavyA yathA nandyAM sA ca tata evAvadhAryA, atha kiyadUramiyamaGgaprarUpaNA nanAktA vaktavyA ityAha-'jAva suttattho'gAhA, sUtrArthamAtrapratipAdanaparaH sUtrArtho'nuyoga iti gamyate, khaluzabdaratvevakArArthaH sa cAvadhAraNe iti, etaduktaM bhavati-guruNA sUtrArthamAtrAbhidhAnalakSaNa eva prathamo'nuyogaH kAryo, mAbhUt prAthamikavineyAnAM matimoha iti, dvitIyo'nuyogaH sUtrasparzakaniyuktimizraH kArya itye|vaMbhUto bhaNito jinAdibhiH, 'tRtIyazca'tRtIyaH punaranuyogo niravazeSo niravazeSasya prasaktAnuprasaktasyArthasya kathanAt , 'eSaH' anantaroktaH prakAratrayalakSaNo 'bhavati' syAt 'vidhiH' vidhAnam 'anuyoge' sUtrasyArthenAnurUpatayA yojanalakSaNe viSayabhUte | iti gaathaarthH||1|| anantaramaGgaprarUpaNoktA, aGgeSu ca nArakAdayaH prarUpyanta iti teSAmevAlpabahutvapratipAdanAyAha'eesi Na'mityAdi, 'paMcagaisamAseNaM'ti paJcagatyantarbhAvena, eSAM cAlpabahutvaM tathA vAcyaM yathA bahuvaktavyatAyAMprajJApanAyAstRtIyapade ityarthaH, taccaivamarthataH-"naraneraiyA devA siddhA tiriyA kameNa iha hoti / thovamasaMkhaasaMkhA aNaMtaguNiyA aNaMtaguNA // 1 // " [narA nairayikA devAH siddhAstiryaJcaH krameNeha bhavanti / stokA asaGkhyA asaGkhyAH anantaguNitA anntgunnaaH||2||] 'agaisamAsappAbahuyaM ca'tti aSTagatisamAsena yadalpabahutvaM tadapi yathA bahuvaktavyatAyAM tathA vAcyam , For Personal & Private Use Only
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 vyAkhyA prajJaptiH abhayadevI yA vRttiH2 // 86 // aSTagatayazcaivaM-narakagatistathA tiryagnarAmaragatayaH strIpuruSabhedAvedhA siddhigatizcetyaSTau, alpabahutvaM caivamarthataH-"nArI 1 25 zatake nara 2 neraiyA 3 tiritthi 4 sura 5 devi 6 siddha 7 tiriyA yAthova asaMkhaguNA cau saMkhaguNANaMtaguNa donni // 1 // " uddezaH 3 [nAryo narA nairayikAstiyastriyaH surA devyaH siddhAstiryazcazca stokA asaGkhyaguNAzcatvAraH saJjayaguNA anantaguNau dvau ||1||]iid AkAza zreNigati. 'saiMdiyANaM egeMdiyANa'mityAdau yAvatkaraNAdUdvIndriyAdIni catvAri padAni vAcyAni 'eyapi jahA bahuvattavayAe tahe- zreNigaNivatti etadapyalpabahutvaM yathA bahuvaktavyatAyAmuktaM tathA vAcyaM, tacca paryAptakAparyAptakabhedenApi tatroktaM iha tu yatsAmAnyata- piTakAlpastadeva vAcyamiti darzayitumAha-'ohiyaM padaM bhANiya'ti taccaivamarthataH-"paNa 1 cau 2 ti 3 duya 4 apriMdiya 5 bahutvAni | egidi 6 saiMdiyA 7 kamA huMti / thovA 1 tinni ya ahiyA 4 doNataguNA 6 visesahiyA 7 // [ paJcacatustridvI-|| sU 729ndriyA anindriyAH ekendriyAH sendriyAHkramAd bhavanti stokAstrayo'dhikA dvau anantaMguNau vizeSAdhikAzca // 1 // ] 'sakA 733 iyaappAbahugaM taheva ohiyaM bhANiya'ti sakAyikapRthivyaptejovAyuvanaspatitrasakAyikAkAyikanAM yathA'lpabahutvaM sAmAnyatastatroktaM tathaivehApi bhaNitavyaM, taccaivamarthataH-"tasa 1 teu 2 puDhavi 3 jala 4 vAukAya 5 akAya 6 vaNastai 7 sakAyA 8 / thova 1 asaMkhaguNA 2 hiya tinni u 5 doNaMtaguNa 7 ahiyA 8 // " [trasAstaijasAH pRthvI jalaM vAyukAyA akAyA vanaspatayaH sakAyAH stokA asaGkhyAtaguNAstrayo'dhikA dvAvanantaguNAvadhikAzca // 1 // ] alpabahutvAdhikArAdevedamAha'eesi ||'mityaadi, 'jIvANaM poggalANaM' iha yAvatkaraNAdidaM dRzya-samayANaM davANaM paesANaM'ti 'jahA bahu- 869 // vittabayAe'tti, tadevamarthataH-"jIvA 1 poggala 2 samayA 3 dava 4 paesA ya 5 pajavA 6 ceva / thovA 1 gaMtA 2 NatA RAMCOMSANGALORENABAL For Personal & Private Use Only
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 4 3 visesaahiyA 4 duve'NaMtA 6 // 1 // " [jIvAH pudgalAH samayA dravyANi pradezAH paryavAzcaiva stokA anantA anantA 8 vizeSAdhikA dvAvanantau // 1 // ] iha bhAvanA-yato jIvAH pratyekamanantAnantaiH pudgalairbaddhAH prAyo bhavanti, pudgalAstu jIvaiH saMbaddhA asaMbaddhAzca bhavantItyataH stokAH pudgalebhyo jIvAH, yadAha-"jaM poggalAvabaddhA jIvA pAeNa hoti to thovA / jIvehiM virahiyA avirahiyA va puNa poggalA saMti // 2 // " [ yatpudgalAvabaddhAH prAyeNa jIvAstataH stokA bhavanti jIvaivirahitA avirahitAzca punaH pudgalAH santi // 1 // ] jIvebhyo'nantaguNAH pudgalAH, kathaM ?, yattaijasAdizarIraM yena jIvena parigRhItaM tattato jIvAtpudgalaparimANamAzrityAnantaguNaM bhavati, tathA taijasazarIrApradezato'nantaguNaM kArmaNaM, |evaM caite jIvapratibaddhe anantaguNe, jIvavimukte ca te tAbhyAmanantaguNe bhavataH, zeSazarIracintA tviha na kRtA, yasmA|ttAni muktAnyapi svasvasthAne tayoranantabhAge vartante, tadevamiha taijasazarIrapudgalA api jIvebhyo'nantaguNAH kiM punaH kArmaNAdipudgalarAzisahitAH, tathA paJcadazavidhaprayogapariNatAH pudgalAH stokAstebhyo mizrapariNatAH anantaguNAstebhyo'pi vinasApariNatA anantaguNAstriMvidhA eva ca pudgalAH sarva eva bhavanti, jIvAzca sarve'pi prayogapariNatapudgalAnAM pratanuke'nantabhAge vartante, yasmAdevaM tasmAjjIvebhyaH sakAzAtpudgalA bahubhiranantAnantakairguNitAH siddhA iti, Aha ca| "jaM jeNa pariggahiyaM teyAdi jieNa dehamekeka / tatto tamaNaMtaguNaM poggalapariNAmao hoi||1|| teyAo puNa kammagamaNaMtaguNiyaM jao viNiddiDha / evaM tA avabaddhAI teyagakammAI jiivhiN||2|| itto'naMtaguNAI tesiM ciya jANi hoti mukkAI / iha puNa thovattAo aggahaNaM sesadehANaM // 3 // tesiM mukkaaiNpihoN|t saThANa'NaMtabhAgaMmi / teNaM tadaggahaNamihaM| . - 1 ca pugalApudgalAstolA api jIvahana kRtA. - - dain Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 3 // 870 // |baddhAbaddhANa dopahapi // 4 // iha puNa teyasarIragabaddhacciya poggalA aNaMtaguNA / jIvehito kiM puNa sahitA avasesarAsIhiM! 25 zatake ||5||thovaa bhaNiyA sutte pnnrsvihppogpaaoggaa| tatto mIsapariNayA paMtaguNA poggalA bhaNiyA // 6 // to vI- uddezaH3 |sasApariNayA tatto bhaNiyA aNaMtasaMguNiyA / evaM tivihapariNayA savevi ya poggalA loe // 7 // jaM jIvA sabevi ya AkAza| ekami pogprinnyaannNpi| baTuMti poggalANaM aNaMtabhAgaMmi taNuyammi // 8 // vahuehiM aNantANataehiM teNa guNiyA jie shrennigtihiNto| siddhA havaMti sabevi poggalA sblogNmi||9||" [jIvena yena yattaijasAdizarIramekaikaM parigRhItaM tadanantaguNaM tato bhava zreNigaNi |piTakAlpati pudgalapariNAmAt // 1 // taijasAtpunaH kArmaNamanantaguNitaM yato vinirdiSTam / evaM tAvajjIvaiddhAni taijasakArmaNAni // 2 // bahutvAni | ito'nantaguNAni tebhyazcaiva yAni muktAni bhavanti / zeSadehAnAM punarihAgrahaNaM stokatvAt // 3 // yattAni muktAnyapi sva-bhAsU 729sthAnAnantabhAge bhavanti / tena tadagrahaNamiha dvayorapi bddhaabddhyoH||4|| iha punastaijasazarIrabaddhA eva pudgalA anntgunnaaH| jIvebhyo'vazeSarAzibhiH sahitAH kiM punaH ? // 5 // sUtre paJcadazavidhaprayogaprAyogyAH stokA bhnnitaaH| tato mizrapariNatAH| pudgalA anantaguNA bhnnitaaH|| 6 // tato vizrasa pariNatAstato'nantaguNitA bhaNitAH / evaM trividhapariNatAH sarve'pi ca | | loke pudglaaH||7|| sarve'pi na jIvAH prayogapariNatAnAM pudgalAnAmekasmin yat tanuke'nantabhAge vartante // 8 // tataH tena jIvebhyo bahubhiryadanantAnantairguNitAH pudgalAH sarvaloke siddhA bhavanti sarve'pi // 9 // ] nanu pudgalebhyo'nantaguNAH samayA| 1870 // || iti yaduktaM tanna saMgataM, tebhyasteSAM stokatvAt , stokatvaM ca manuSyakSetramAtravartitvAt samayAnAM pudgalAnAM ca sakalalokavarti-12 tvAditi, atrocyate, samayakSetre ye kecana dravyaparyAyAH santi teSAmekaikasmin sAmpratasamayo varttate, evaM ca sAmprataH|4|| +SACRACCX dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ SUSNESAMASSASSACROSCARSCOCAL samayo yasmAtsamayakSetradravyaparyavaguNo bhavati tasmAdanantAH samayA ekaikasmin samaye bhavantIti, Aha ca-"hoti ya aNaMtaguNiyA addhAsamayA u poggalehito / naNu thovA te narakhettamettatavattaNAotti // 1 // bhannai samayakkhettaMmi santi je | kei davapajjAyA / vaTTai saMpayasamao tesiM patteyamekkeke // 2 // evaM saMpayasamao jaM samayakkhettapajjavabbhattho / teNANaMtA samayA bhavaMti ekekasamayami // 3 // " [ pudgalebhyo'nantaguNA addhAsamayA bhavanti / nanu te stokAH syunarakSetramAtre varttamAnatvAt // 1 // bhaNyate samayakSetre ye kecid dravyaparyAyAH santi teSAM pratyekamekaikasmin sAmpratasamayo vartate // 2 // evaM sAmpratasamayo yatsamayakSetraparyavAbhyastastenAnantAH samayA ekaikasmin samaye bhavanti // 3 // ] evaM ca vartamAno'pi samayaH pudgalebhyo'nantaguNo bhavati, ekadravyasyApi paryavANAmanantAnantatvAt , kiJca-na kevalamitthaM pudgalebhyo'nantaguNA: samayAH sarvalokadravyapradezaparyAyebhyo'pyanantaguNAste saMbhavanti, tathAhi-yat samastalokadravyapradezaparyavarAzeH samayakSetradravyapradezaparyavarAzinA bhaktAllabhyate tAvatsu samayeSu tAttvikeSu gateSu lokadravyapradezaparyavasaGkhyAsamAnA aupacArikasamayasaGkhyA labhyate, etadbhAvanA caivaM-kilAsadbhAvakalpanayA lakSaM lokadravyapradezaparyavANAM tasya samayakSetradravyapradezaparyavarA zinA kalpanayA sahasramAnena bhAge hRte zataM labdhaM, tatazca kila tAttvikasamayazate gate lokadravyapradezaparyavasaGkhyAtulyA 6 samayakSetradravyapradezaparyavarUpasamayasajhyA labhyate, samayakSetrApekSayA'saGkhyAtaguNalokasya kalpanayA zataguNatvAt , tathA'nye pvapi tAvatsu tAttvikasamayeSu gateSu tAvanta evaupacArikasamayA bhavantIti, evamasaGkhyAteSu kalpanayA zatamAneSu tAttvikasamayeSu paunaHpunyena gateSvanantatamAyAM kalpanayA sahasratamAyAM velAyAM gatA bhavanti tAttvikasamayAlokadravyapradezaparyava For Personal & Private Use Only
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA * prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 // 871 // mAtrAH kalpanayA lakSapramANAH, evaM caikaikasmiMstAttvikasamaye'nantAnAmaupacArikasamayAnAM bhAvAtsarvalokadravyapradezapayavasa|||25 zatake zerapi samayA anantaguNAH prApnuvanti kiM punaH pudgalebhya iti, yadAha-"ja' sabalogadavappaesapajavagaNassa bhaiyassa / | uddezaH3 labbhai samayakkhettappaesapajAyapiMDeNa // 1 // evaisamaehiM gaehiM logapajjavasamA samayasaMkhA / labbhai annehipi ya tatti | AkAzayamettehiM tAvaiyA // 2 // evamasakhejehiM samaehiM gaehiM to gayA hoti / samayAo logadavappaesapajjAyamettAo // 3 // zreNigati zreNigaNiiya sabalogapajjavarAsIovi samayA aNaMtaguNA / pAvaMti gaNehaMtA kiM puNa tA pogglehiNto?||4||"[ytsmykssetrprdesh bAta gaNahatA ki puNatA pAgalAhatA / / 4 / / [yatsamayakSatrapradaza- piTakAlpa paryAyapiNDena bhaktasya sarvalokadravyapradezaparyavagaNasya lbhyte||1||etaavtsu samayeSu gateSu lokaparyAyasamA samayasaGkhyA labhyate bahutvAni anyairapi tAvanmAtraistAvatI // 2 // evamasaGkhayeyeSu samayeSu gateSu te lokadravyapradezaparyAyapramANAH samayA gatA bhavaMti // 3 // sU 729evaM sarvalokaparyavarAzerapi samayA anantaguNA gaNyamAnA bhavanti kiM punaste pudglebhyH||4||] anyastu prerayatiutkRSTato'pi SaNmAsamAtrameva siddhigaterantara bhavati tena ca setsyadbhayaH siddhebhyo'pi ca jIvebhyo'saGgyAtaguNA eva samayA bhavanti kathaM punaH sarvajIvebhyo'nantaguNA bhaviSyantIti, ihApyaupacArikasamayApekSayA samayAnAmanantaguNatvaM vAcyamiti, atha samayebhyo dravyANi vizeSAdhikAnIti, katham ?, atrocyate, yasmAtsarve samayAH pratyekaM dravyANi zeSANi ca jIvapudgaladharmAstikAyAdIni teSveva kSiptAnItyataH kevalebhyaH samayebhyaH sakAzAt samastadravyANi vizeSAdhikAni bhavanti na // 871 // | saGkhyAtaguNAdIni, samayadravyApekSayA jIvAdidravyANAmalpataratvAditi, uktaJca-"etto samaehiMto hoti visesAhiyAI dvaaii| jaM bheyA sabecciya samayA davAI patteyaM // 1 // sesAI jIvapoggaladhammAdhammaMbarAI chuuddhaaii| daSaTThAe samaesu For Personal & Private Use Only
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ | teNa dabA visesahiyA || 2 ||" [ bhedA yatsarve'pi samayAH pratyekaM dravyANItaH samayebhyo dravyANi vizeSAdhikAni bhavanti // 1 // | zeSANi jIvapudgaladharmAdharmAkAzAni prakSiptAni dravyArthatayA samayeSu tena dravyANi vizeSAdhikAni // 2 // ] nanvaddhAsamayAnAM kasmAdravyatvameveSyate ? samayaskandhApekSayA pradezArthatvasyApi teSAM yujyamAnatvAt, tathAhi yathA skandho dravyaM siddhaM skandhAvayavA api yathA pradezAH siddhAH evaM samayaskandhavarttinaH samayA bhavanti pradezAzca dravyaM ceti, atrocyate, paramANU| nAmanyo'nyasavyapekSatvena skandhatvaM yuktaM, addhAsamayAnAM punaranyo'nyApekSitA nAsti, yataH kAlasamayAH pratyekatve ca kAlpanikaskandhAbhAve ca varttamAnAH pratyekavRttaya eva tatsvabhAvatvAt tasmAtte'nyo'nyanirapekSAH anyo'nyanirapekSatvAcca na te | vAstavaskandhaniSpAdakAstatazca naiSAM pradezArthateti, uktaJcAtra - "Aha'ddhAsamayANaM kiM puNa dabaThThae va niyameNaM / tesi pae| saTThAvihu jujjai khaMdhaM samAsajja // 1 // [ granthAgram 17000 ] siddhaM khaMdho davaM tadaghayavAviya jahA paesatti / iya taba| ttI samayA hoMti paesA ya dakSaM ca // 2 // bhannai paramANUNaM annonnamavekkha khaMdhayA siddhA / addhAsamayANaM puNa anno| nAvekkhayA natthi // 3 // addhAsamayA jabhhA patteyatte ya khaMdhabhAve ya / patteyavattiNo cciya te teNa'nnonnaniravekkhA ||4||" [ AhAddhAsamayAnAM kiM punarniyamena dravyArthataiva teSAM skandhaM samAzritya pradezArthatA'pi yujyate // 1 // skandho dravyaM siddhaM tada vayavA api ca yathA pradezA iti / evaM tadvarttinaH samayAH pradezA bhavanti dravyaM ca // 2 // bhaNyate paramANUnAmanyo'nyA| pekSayA skandhatA siddhA / addhAsamayAnAM punaranyo'nyApekSatA nAsti // 3 // addhAsamayA yasmAtpratyekatve skandhabhAve ca / pratyekavarttinazcaiva te tenAnyo'nyanirapekSAH // 4 // ] atha dravyebhyaH pradezA anantaguNA ityetatkatham ?, ucyate, For Personal & Private Use Only
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAaddhAsamayadravyebhya AkAzapradezAnAmanantaguNatvAt , nanu kSetrapradezAnAM kAlasamayAnAM ca samAne'pyanantatve kiM kAraNa 25 zatake prajJaptiH mAzrityAkAzapradezA anantaguNAH kAlasamayAzca tadanantabhAgavartinaH? iti, ucyate, ekasyAmanAdyaparyavasitAyAmAkAza- uddezaH3 abhayadevI- pradezazreNyAmekaikapradezAnusAratastiryagAyatazreNInAM kalpanena tAbhyo'pi caikaikapradezAnusAreNaivodhiAyatazreNIviracane AkAzayA vRttiH26 zreNigatinAkAzapradezaghano niSpAdyate, kAlasamayazreNyAM tu saiva zreNI bhavati na punarghanastataH kAlasamayAH stokA bhavantIti, iha 8 shrennignni||872|| gAthAH-"etto sabapaesANaMtaguNA khappaesaNaMtattA / sabAgAsamaNaMtaM jeNa jiNiMdehiM pannattaM // 1 // " Aha same'NaMtattaMmi | piTakAlpakhettakAlANa kiM puNa nimittaM / bhaNiyaM khamaNaMtaguNaM kAlo ya simaNaMtabhAgaMmi // 2 // bhannai nabhaseDhIe aNAiyAe apa- bahutvAni jvsiyaae| niSphajjai khaMmi ghaNo na u kAlo teNa so thovo // 3 // " [ itaH sarvapradezAH khapradezAnantatvAdananta- sU 729guNAH sarvAkAzamanantaM yena jinendraH prajJaptam // 1 // AhAnantatve same kSetrakAlayoH kiM punaH kAraNaM khamanantaguNaM bhaNitaM kAlazcAnantabhAge tasya ||2||bhnnyte nabhaHzreNI anAdyaparyavasitAyAM niSpadyate khe ghano na tu kAle tena sa stokH||3||]] pradezebhyo'nantaguNAH paryAyA iti, etadbhAvanArtha gAthA-"etto ya aNaMtaguNA pajjAyA jeNa nahapaesammi / ekkakami | aNaMtA agurulahU pajavA bhaNiyA // 1 // " [itazcAnantaguNAH paryAyA yena nabha pradeze ekaikasminnanantA agurulaghupa // 872 // ryavA bhnnitaaH||1||]|| iti paJcaviMzatitamazate tRtiiyH||25-3|| AKASMALLACES For Personal & Private Use Only
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ GOOD tRtIyoddezake saMsthAnAdInAM parimANamuktaM, caturthe tu parimANasyaiva bhedA ucyante, ityevaMsambandhasyAsyedamAdisUtram kati NaM bhaMte ! jummA pannattA ?, goyamA ! cattAri jummA paM0, taM0-kaDajumme jAva kalioge, se keNa evaM vu0 cattAri jummA paM0 kaDajumme jahA aTThArasamasate cautthe uddesae taheva jAva se teNa goyamA! evaM vu| neraiyANaM bhaMte ! kati jummA pa0?, goyamA ! cattAri jummA paM0, taMjahA-kaDajumme jAva kaliyoe, se keNa evaM vu. neraiyANaM cattAri jummA 50, taM0-kaDajumme aTTho taheva evaM jAva vAukAiyANaM, vaNassaikAiyANaM bhaMte ! pucchA, goyamA ! vaNassaikAiyA siya kaDajummA siya teyoyA siya dAvarajummA siya kaliyogA, se keNaDe evaM vucA vaNassaikAiyA jAva kaliyogA?, goyamA! uvavAyaM paDuca, se teNaTeNaM taM ceva, beMdiyANaM jahA neraiyANaM evaM jAva vemANika, siddhANaM jahA vaNassaikAiyANaM // kativihA NaM bhaMte ! sabadavA pa01, goyamA ! chavihA savvadyA pa0 taMjahA-dhammatthikAe adhammatthikAe jAva addhAsamae / dhammatthikAe NaM bhaMte ! davaTTayAe kiM kaDajumme jAva kalioge?, goyamA ! no kaDajumme no teyoe no dAvarajumme kalioe, evaM ahammatthikAevi, evaM AgAsatthikAevi, jIvatthikAe NaM bhaMte ! pucchA, goyamA! kaDajumme no teyoye no dAvarajumme no kaliyoye, poggalatthikAe NaM bhaMte ! pucchA, goyamA! siya kaDajumme jAva siya kaliyoge, addhAsamaye jahA jIvatthikAe // dhammatthikAe NaM bhaMte ! paesaTTayAe kiM kaDajumme ? pucchA, 8 goyamA ! kaDajumme no teyoe no dAvarajumme no kaliyoge evaM jAva addhAsamae // eesi NaM bhaMte ! dhamma For Personal & Private Use Only
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ RA vyAkhyA- thikAyaadhammatthikAya jAva addhAsamayANaM dabaTTayAe0 eesiNaM appAbahugaMjahA bahuvattavayAe taheva nira- 25 zatake prajJaptiH vasesaM // dhammatthikAe NaM bhaMte ! kiM ogADhe aNogADhe ?, goyamA ! ogADhe no aNogADhe, jai ogADhe kiM uddezaH 4 abhayadevI- saMkhejapaesogADhe asaMkhejapaesogADhe aNaMtapaesogADhe ?, goyamA! no saMkhejapaesogADhe asaMkhejapaesogADhe kRtayugmAyA vRttiH2 |no aNaMtapaesogADhe, jai asaMkhejapaesogADhe kiM kaDajummapaesogADhe ? pucchA, goyamA ! kaDajummapaesogA disU734 // 873 // Dhe no teoge no dAvarajumme no kaliyogapaesogADhe, evaM adhammatthikAyevi, evaM AgAsatthikAyevi, jIvathikAye puggalatthikAye addhAsamae evaM ceva // imANaM bhaMte ! rayaNappabhA puDhavI kiM ogADhA aNogADhA jaheva dhammatthikAe evaM jAva ahesattamA, sohamme evaM ceva, evaM jAva IsipambhArA puDhavI // (sUtraM 734)51 dA 'kati Na'mityAdi, 'jumma'tti sajJAzabdatvAdrAzivizeSAH / 'neraiyANaM bhaMte ! kai jummA ?' ityAdau 'aho tahevatti sa cArthaH-'jeNaM neraiyA caukkaeNaM avahAreNaM 2 avahIramANA 2 caupajavasiyA te NaM neraiyA kaDajumme'tyAdi / iti / vanaspatikAyikasUtre 'uvavAyaM paDucca'tti, yadyapi vanaspatikAyikA anantatvena svabhAvAt kRtayugmA eva prApnuvanti tathA'pi gatyantarebhya ekAdijIvAnAM tatrotpAdamaGgIkRtya teSAM catUrUpatvamayogapadyena bhavatItyucyate, udvartanAmapya GgIkRtya spAdetat kevalaM seha na vivakSiteti // atha kRtayugmAdibhireva rAzibhirdravyANAM prarUpaNAyedamAha-'kativihA NaM hai // 873 // bhaMte ! sabadavA' ityAdi, tatra 'katividhAni' katisvabhAvAni katItyarthaH, 'dhammatthikAe 'mityAdi 'kaliyoge'tti ekatvAddhammostikAyasya catuSkApahArAbhAvenaikasyaivAvasthAnAtkalyoja evAsAviti, 'jIvatthI'tyAdi, jIvadravyANAmavasthitA For Personal & Private Use Only
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ SHOSHSHSHSHAUSASIS nantatvAtkRtayugmataiva, 'poggalatthikAe' ityAdi, pudgalAstikAyasyAnantabhedatve'pi saGghAtabhedabhAjanatvAcAturvidhyamadhye yaM, addhAsamayAnAM tvatItAnAgatAnAmavasthitAnantatvAtkRtayugmatvamata evAha-'addhAsamae jahA jIvatthikAe'tti // 4 uktA dravyArthatA, atha pradezArthatA teSAmevocyate-'dhammatthI'tyAdi, sarvANyapi dravyANi kRtayugmAni prdeshaarthtyaa| ava-13 sthitAsaGkhyAtapradezatvAdavasthitAnantapradezatvAcceti // athaiteSAmevAlpabahutvamucyate-'eesi Na' mityAdi, 'jahA bahuvattavayAe'tti yathA prajJApanAyAstRtIyapade, taccaivamarthataH-dharmAstikAyAdayastrayo dravyArthatayA tulyA ekaikadravyarUpatvAt , tadanyApekSayA cAlpe, jIvAstikAyastato'nantaguNo jIvadravyANAmanantatvAt , evaM pudgalAstikAyAddhAsamayAH, pradezArthaci. ntAyAM tvAdyau pratyekamasaGkhyeyapradezatvena tulyau tadanyebhyaH stoko ca, jIvapuralAddhAsamayAkAzAstikAyAstu krameNAnantaguNA ityAdi // atha dravyANyeva kSetrApekSayA kRtayugmAdibhiH prarUpayannAha-'dhammasthikAe' ityAdi, 'asaMkhejapaesogADhe-' tti asaGkhyAteSu lokAkAzapradezeSvavagADho'sau lokAkAzapramANatvAttasyeti, 'kaDajummapaesogADhe'tti lokasyAvasthitAsaGkhyeyapradezatvena kRtayugmapradezatA, lokapramANatvena ca dharmAstikAyasyApi kRtayugmataiva, evaM sarvAstikAyAnAM lokA| vagAhitvAtteSAM navaramAkAzAstikAyasyAvasthitAnantapradezatvAdAsmAvagAhitvAcca kRtayugmapradezAvagADhatA'ddhAsamayasya cAvasthitAsaGkhyeyapradezAtmakamanuSyakSetrAvagAhitvAditi / athAvagAhaprastAvAdidamAha-'imA 'mityAdi // atha kRtayugmAdibhireva jIvAdIni SaDviMzatipadAnyekatvapRthaktvAbhyAM nirUpayannAha jIve NaM bhaMte ! davaTTayAe kiM kaDajumme pucchA, goyamA! no kaDajumme no teyoge no dAvarajumme kalioe, For Personal & Private Use Only
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA evaM neraievi evaM jAva siddhe / jIvA NaM bhaMte ! dabaTTayAe kiM kaDajummA ? pucchA, goyamA! oghAdeseNaM kaDajummA no teyogA no dAvara0 no kaliogA, vihANAdeseNaM no kaDajummA no teyogA no dAvarajummA prajJaptiH | 25 zatake uddezaH4 abhayadevI- kaliyogA, neraiyA NaM bhaMte ! davaTThayAe pucchA, goyamA ! oghAdeseNaM siya kaDajummA jAva siya kaliyogA, dravyapradeyA vRttiH2/ * vihANAdeseNaM No kaDajummA No teyogA No dAvarajummA kaliogA evaM jAva sihA // jIve NaM bhaMte ! pae- | zArtha tayA 874 // saTTayAe kiM kaDa0 pucchA, goyamA ! jIvapaese paDucca kaDajumme no teyoge no dAvara0 no kaliyoge, sarIra- kRtayugmA paese paDucca0 siya kaDajumme jAva siya kaliyoge, evaM jAva vemANie / siddhe NaM bhaMte ! paesa0 kiM kaDaju- disU735 *mme ? pucchA, goyamA ! kaDajumme no teyoge no dAvarajumme no kalioe / jIvA NaM bhaMte ! paesaTTayAe ki kaDajumme ? pucchA, goyamA ! jIvapaese paDucca oghAdeseNavi vihANAdeseNavi kaDajummA no teyogA no 8 dAvara0 no kaliogA, sarIrapaese paDucca oghAdeseNaM siya kaDajummA jAva siya kaliyogA, vihANAdesaNaM kaDajummAvi jAva kaliyogAvi, evaM neraiyAvi, evaM jAva vemaanniyaa| siddhA NaM bhaMte ! pucchA, goyamA ! | oghAdeseNavi vihANAdeseNavi kaDajummA no teyogA no dAvarajummA no kaliogA // (sUtraM 735) 'jIve Na'mityAdi, dravyArthatayaiko jIvaH ekameva dravyaM tasmAtkalyojo na zeSAH / 'jIvA 'mityAdi, jIvA avasthitAnantatvAdoghAdezena-sAmAnyataH kRtayugmAH, 'vihANAdeseNaM ti bhedaprakAreNaikaikaza ityarthaH kalyojA ekatvAttatsvarU // 874 // pasya / 'neraiyA NamityAdau 'oghAdeseNaM'ti sarva eva parigaNyamAnAH 'siya kaDajumma'tti kadAciccatuSkApahAreNa For Personal & Private Use Only
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturagrA bhavanti, evaM 'siya teoyAoM' ityAdyapyavagantavyamiti // ukkA dravyArthatayA jIvAdayaH, atha tathaiva pradezArthatayocyante-'jIve 'mityAdi, 'jIvapaese paDuca kaDajumma'tti asaGkhyAtatvAdavasthitatvAcca jIvapradezAnAM caturana eva jIvaH pradezataH, 'sarIrapaese paDucce'tyAdi, audArikAdizarIrapradezAnAmanantatve'pi saMyogaviyogadharmatvAdayu-4 | gapaccaturvidhatA syAt / 'jIvA 'mityAdi, 'oghAdeseNavi vihANAdeseNavi kaDajumma'tti samastajIvAnAM pradezA anantatvAdavasthitatvAcca ekaikasya jIvasya pradezA asaGkhyAtatvAdavasthitatvAcca caturagrA eva, zarIrapradezApekSayA tvoghAde| zena sarvajIvazarIrapradezAnAmayugapaccAturvidhyamanantatve'pi teSAM saGghAtabhedabhAvenAnavasthitatvAt , 'vihANAdesaNaM kaDajummAvI'tyAdi, vidhAnAdezenaikaikajIvazarIrasya pradezagaNanAyAM yugapaccAturvidhyaM bhavati, yataH kasyApi jIvazarIrasya kRtayugmapradezatA kasyApi yojapradezatetyevamAdIti // atha kSetrato jIvAdi tathaivAha jIve NaM bhaMte / kiM kaDajummapaesogADhe pucchA, goyamA! siya kaDajummapaesogADhe jAva siya kaliogapaesogADhe, evaM jAva siddhe / jIvA NaM bhaMte ! kiM kaDajummapaesogADhA pucchA, goyamA ! oghAdeseNaM kaDajummapaesogADhA no teyoga0 nodAvara0 no kaliyoga0,vihANAdeseNaM kaDajummapaesogADhAvi jAva kaliyoga paesogADhAvi, neraiyANaM pucchA,goyamA! oghAdeseNaM siya kaDajummapaesogADhA jAva siya kaliyogapaesogADhA, vihANAdaseNaM kaDajummapaesogADhAvi jAva kaliyogapaesogADhAvi, evaM egiMdiyasiddhavajA sabevi, siddhA egidiyAya jahA jiivaa|jiive NaM bhaMte! kiM kaDajummasamayahitIe jAva siyaka0 pucchA,goyamA! kaDa-2 dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthiti vyAkhyA jummasamayahitIe no teyoga no dAvara0 no kaliyogasamayahitIe / neraie NaM bhaMte ! pucchA, goyamA ! 25 zatake prajJaptiH || siya kaDajummasamayahitIe jAva siya kaliyogasamayahitIe, evaM jAva vemANie, siddhe jahA jIve / jIvA uddezaH 4 abhayadevI- daNaM bhaMte ! pucchA, goyamA ! oghAdeseNavi vihANAdeseNavi kaDajummasamayadvitIyA no teoga0 no dAvara0 avagAhayA vRttiH2/ no kalioga0 / neraiyA NaM0 pucchA, goyamA ! oghAdeseNaM siya kaDajummasamayadvitIyA jAva siya kaliyo kRta0 sU // 87 // gasamayadvitIyAvi, vihANAdeseNaM kaDajummasamayahitIyAvi jAva kaliyogasamayadvitIyAvi, evaM jAva vemA|NiyA, siddhA jahA jIvA // (sUtraM 736) 'jIve Na'mityAdi, audArikAdizarIrANAM vicitrAvagAhanatvAccaturagrAditvamastItyata evAha-'siya kaDajumme tyA|di / jIvA NaM bhaMte !' ityAdi, samastajIvairavagADhAnAM pradezAnAmasaGkhyAtatvAdavasthitatvAccaturagratA evetyoghAdezena kRtayugmapradezAvagADhAH, vidhAnAdezatastu vicitratvAdavagAhanAyA yugapaccaturvidhAste, nArakAH punaroghato vicitrapariNAmatvena vicitrazarIrapramANa tvena vicitrAvagAhapradezapramANatvAdayogapadyena caturvidhA api, vidhAnatastu vicitrAvagAhanatvAdekadA'pi caturvidhAste bhavanti, 'evaM egidiyasiddhavajA savevitti asurAdayo nArakavadvaktavyA ityarthaH, tatraughataste kRtayugmAdayo'yogapona vidhAnatastu yugapadeveti, 'siddhA egidiyA ya jahA jIva'tti siddhA ekendriyAzca yathA jIvAstathA vAcyA ityarthaH, te caughataH kRtayugmA eva vidhAnatastu yugapaccaturvidhA api, yuktistUbhayatrApi prAgvat // atha sthi-14 // 875 // timAzritya jIvAdi tathaiva prarUpyate-'jIve Na'mityAdi, tatrAtItAnAgatavartamAnakAleSu jIvo'stIti sarvAddhAyA ananta vaM egidiyAmANatvAdayogapayena cAlavidhAste, nArakAH paramatA evaM For Personal & Private Use Only
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 samayAtmakatvAdavasthitatvAccAsau kRtayugmasamayasthitika eva, nArakAdistu vicitrasamayasthitikatvAtkadAciccaturagraH kadAcidanyatritayavartIti / 'jIvA Na'mityAdi, bahutve jIvA oghato vidhAnatazca caturagrasamayasthitikA eva anAdyanantasvenAnantasamayasthitikatvAtteSAM, nArakAdayaH punarvicitrasamayasthitikAH, teSAM ca sarveSAM sthitisamayamIlane catuSkApahAre caughAdezena syAt kRtayugmasamayasthitikA ityAdi, vidhAnatastu yugapaccaturvidhA api // atha bhAvato jIvAdi hai tathaiva prarUpyate___ jIve NaM bhaMte ! kAlavannapajjavehiM kiM kaDajumme ? pucchA, goyamA ! jIvapaese paDucca No kaDajumme jAva No | kaliyoge sarIrapaese paDucca siya kaDajumme jAva siya kaliyoge, evaM jAva vemANie, siddho Na ceva pucchi. | jati / jIvA NaM bhaMte ! kAlavannapaja vehiM pucchA, goyamA ! jIvapaese paDucca oghAdeseNavi vihANAdeseNavi *No kaDajummA jAva No kaliogA, sarIrapaese paDucca oghAdeseNaM siya kaDajummA jAva siya kaliyogA, vihANAdeseNaM kaDajummAvi jAva kali0, evaM jAva vemA0, evaM nIlavannapajjavehiM daMDao bhA0 egattapuhatteNaM / evaM jAva luvakhaphAsapajjavehiM // jIve NaM bhaMte ! AbhiNibohiyaNANapajavehiM kiM kaDajumme pucchA, goyamA ! || siya kaDajumme jAva siya kaliyoge, evaM egidiyavajaM jAva vemANie / jIvA NaM bhaMte ! AbhiNibohiyaNANapajavehiM puchA, goyamA ! oghAdeseNaM siya kaDajummA jAva siya kaliyogA, vihANAdesaNaM kaDajummAvi jAva kaliyogAvi, evaM egidiyavajaM jAva vemANiyA, evaM suyaNANapajjavehivi, ohiNANapajjavehivi evaM For Personal & Private Use Only
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- ceva, navaraM vikaliMdiyANaM natthi ohinANaM, maNapajavanANaMpi evaM ceva, navaraM jIvANaM maNussANa ya, sesANaM 25 zatake prajJaptiH nasthi, jIve NaM bhaMte ! kevalanANapa0 kiM kaDajummA pucchA, goyamA ! kaDajumme No teyoge No dAvarajumme 4 uddezaH 4 abhayadevINo kaliyoge, evaM maNussevi, evaM siddhevi, jIvA gaM bhaMte ! kevalanANapucchA, goyamA ! oghAdeseNavi vihA paryAya yA vRttiH2 jANAde0 kaDajummA no teo0 no dAvara0 No kaliyo0, evaM maNussAvi, evaM siddhAvi / jIve NaM bhaMte! maia kRtayugmA disU737 876 // nANapajavehiM kiM kaDajumme0 1, jahA AbhiNibohiyaNANapajjavehiM taheva do daMDagA, evaM suyannANapajjavehivi, evaM vibhNgnaannpjjvehivi| cakkhudaMsaNaacakkhudaMsaNaohidaMsaNapajjavehivi evaM ceva, navaraM jassa jaM asthi taM bhANiyavaM, kevaladasaNapajjavehiM jahA kevlnaannpjjvhiN|| (sUtraM 737) || 'jIve Na'mityAdi, 'jIvapaese paDucca No kaDajumma'tti amUrttatvAjIvapradezAnAM na kAlAdivarNaparyavAnAzritya kRtayugmAdivyapadezo'sti, zarIravarNApekSayA tu krameNa caturvidho'pi syAd ata evAha-sarIre"tyAdi, 'siddho na ceva pucchijjaI'tti amUrttatvena tasya varNAdyabhAvAt / 'AbhiNiyohiyanANapajjavehiM ti Abhinibodhika jJAnasyAvaraNakSayopazamabhedena ye vizeSAstasyaiva ca ye nirvibhAgapalicchedAste AbhinibodhikajJAnaparyavAstaiH, teSAM cAnantatve'pi kSayopazamasya vicitratvenAnavasthitapariNAmatvAdayogapadyena jIvazcaturagrAdiH syAt, "evaM egidiyavajjaMti ekendriyANAM samyaktvAbhAvAnnAsti Abhinibodhikamiti na tadapekSayA teSAM kRtayugmAdivyapadeza iti / 'jIvA Na'mityAdi, bahutve samastAnAmAbhi // 476 // |nibodhikajJAnaparyavANAM mIlane catuSkApahAre cAyugapaccaturagrAditvamoghataH syAdvicitratvena kSayopazamasya tatparyAyANAmanava dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthitatvAt, vidhAnatastvekadaiva catvAro'pi tadbhedAH syuriti, kevalajJAnaparyavapakSe ca sarvatra caturagratvameva vAcyaM tasyAnantaparyAyatvAdavasthitatvAcca, etasya ca paryAyA avibhAgapalicchedarUpA evAvaseyA na tu tadvizeSA ekavidhatvAttasyeti / 'do daMDaga' tti ekatvabahutva kRtau dvau daNDakAviti // pUrva 'sarIrapae se paDucce'tyuktamiti zarIraprastAvAccharIrANi prarUpayannAhakati NaM bhaMte ! sarIragA pannattA 1, godhamA ! paMca sarIragA pa0, taM0-orAlie jAva kammae, ettha sarIragapadaM niravasesaM bhANiyAM jahA pannavaNAe // ( sUtraM 738 ) jIvA NaM bhaMte! kiM seyA NireyA ?, goyamA ! jIvA seyAvi nireyAvi, se keNadveNaM bhaMte! evaM vuccati jIvA seyAvi nireyAvi ?, goyamA ! jIvA dubihA pannattA, taMjahA- saMsArasamAvannagA ya asaMsArasamAvannagA ya, tattha NaM je te asaMsArasamAvannagA te NaM siddhA, siDA NaM duvihA pannattA, taMjahA - aNaMtarasiddhA ya paraMparasiddhA ya, tattha NaM je te paraMparasiddhA te NaM nireyA, tattha NaM je te aNaMtarasiddhA te NaM seyA, te NaM bhaMte! kiM deteyA sadheyA ?, goyamA ! No deseyA sadheyA, tattha NaM je te saMsArasamAvannagA te duvihA paM0 taMjahA- selesipaDivannagA ya aselesipaDivannagA ya, tattha NaM je te selesIpaDivannagA te NaM nireyA, tattha NaM je te aselesIpaDivannagA te NaM seyA, te NaM bhaMte / kiM deseyA saveyA ?, goyamA ! deseyAvi sadheyAvi, se teNadveNaM jAva nireyAvi / neraiyA NaM bhaMte! kiM deseyA sadheyA ?, goyamA ! deseyAvi sadheyAvi, se keNaTTheNaM jAva sarvvayAvi ?, goyamA ! neraiyA duvihA paM0 taM0 - viggahagatisa For Personal & Private Use Only
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 1877 // mAvannagA ya aviggahagahasamAvannagA ya, tattha NaM je te viggahagatisamAvannagA te NaM sadheyA, tattha NaM je te aviggahagatisamAvannagA te NaM deseyA, se teNadveNaM jAva sajJeyAvi, evaM jAva vemANiyA // ( sUtraM 739) 'kai 'mityAdi, 'ettha sarIragapaya' mityAdi, zarIrapadaM ca prajJApanAyAM dvAdazaM padaM taccaivaM- 'neraiyANaM bhaMte ! kati sarIrA pannattA 1, go0 ! tao sarIrA pannattA, taM0- veDavie teyae kammae ya' ityAdi // zarIravantazca jIvAzcalasvabhAvA bhavantIti sAmAnyena jIvAnAM calatvAdi pRcchannAha - 'jIvA Na'mityAdi, 'seya'tti sahajena - calanena saijA: 'ni| reya'tti nizcalanA: 'aNaMtarasiddhA yatti na vidyate antaraM vyavadhAnaM siddhatvasya yeSAM te'nantarAste ca te siddhAzcetyanantarasiddhAH ye siddhatvasya prathamasamaye varttante, te ca saijAH, siddhigamanasamayasya siddhatvaprAptisamayasya cakatvAditi, parampara| siddhAstu siddhatvasya dvayAdisamayavRttayaH, 'deteya'tti dezaijA:- dezatazcalAH 'sadheya'tti sarvejAH - sarvatazcalAH 'no deseyA sadheya'tti siddhAnAM sarvAtmanA siddhau gamanAtsarvaijatvameva, 'tattha NaM je te selesIpaDivannagA te NaM nireya'tti niruddhayogatvena svabhAvato'calatvAtteSAM 'deseyAvi sandheyAvi'tti ilikAgatyA utpattisthAnaM gacchaMto dezaijAH prAktanazarIrasthasya | dezasya vivakSayA nizcalatvAt, gendukagatyA tu gacchantaH sarvaijAH sarvAtmanA teSAM gamanapravRttatvAditi / 'viggahagaisa| mAvannaga'ti vigrahagatisamApanakA ye mRtvA vigrahagatyotpattisthAnaM gacchanti 'aviggahagahasamAvannaga' tti avigrahagati| samApannakAH - vigrahagatiniSedhAdRjugatikA avasthitAzca, tatra vigrahagatisamApannA gendukagatyA gacchantItikRtvA sarvejAH, | avigrahagatisamApannakAstvavasthitA eveha vivakSitA iti saMbhAvyate, te ca dehasthA eva mAraNAntikasamudghAtAt dezene - For Personal & Private Use Only 25 zatake uddezaH 4 zarIrANi saija nire jatvAdi |sU 738739 // 877 //
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ likAgatyotpattikSetraM spRzantIti dezaijAH svakSetrAvasthitA vA hastAdidezAnAmejanAditi // uktA jIvavaktavyatA athAjIvavaktavyatAmAha paramANupoggalA NaM bhaMte ! kiM saMkhejA asaMkhejA aNaMtA ?, goyamA ! no saMkhejA no asaMkhejA arNatA; evaM jAva aNaMtapaesiyA khNdhaa| egapaesogADhA NaM bhaMte ! poggalA kiM saMkhejA asaMkhejjA aNaMtA, evaM 4||ceca, evaM jAva asNkhejpesogaaddhaa| egasamayaThitIyA NaM bhaMte ! poggalA kiM saMkhejA ?, evaM ceva, evaM jAva asaMkhejasamayadvitIyA / egaguNakAlagA NaM bhaMte ! poggalA kiM saMkhejA01, evaM ceva, evaM jAva aNaMtaguNakAlagA, evaM avasesAvi vaNNagaMdharasaphAsA NeyavA jAva aNaMtaguNalukkhatti / eesi NaM bhaMte ! paramANupoggalANaM dupaesiyANa ya khaMdhANaM dabaTTayAe kayarezahito appA vA bahuyA vA tullA vA vi0, goyamA ! dupaesiehiMto khaMdhehiMto paramANupoggalA dabayAe bahugA, eesi NaM bhaMte! dupae|siyANaM tippaesANa ya khaMdhANaM davaTTayAe kayare rahiMto bahuyA0?, goyamA ! tipaesiyakhaMdhehiMto dupae|siyA khaMdhA davaTThayAe bahuyA, evaM eeNaM gamaeNaM jAva dasapaesiehiMto khaMdhehiMto navapaesiyA khaMdhA davaTThayAe bahuyA / eesi NaM bhaMte! dasapaesie pucchA,goyamA ! dasapaesiehiMto khaMdhehiMto saMkhejapaesiyA khaMdhA davaTThayAe bahuyA, eesiNaM bhaMte ! saMkheja. pucchA, goyamA ! saMkhejapaesiehiMto khaMdhehiMto asaMkhejapaesiyA khaMdhA vaTTayAe bahuyA, eesiNaM bhaMte ! asaMkheja. pucchA, gola,aNaMtapaesiehiMto khaMdhehiMto asaMkhejapa For Personal & Private Use Only
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- esiyA khaMdhA davaTThayAe bahuyA, eesiNaM bhaMte ! paramANupoggalANaM dupaesiyANa ya khaMdhANaM paesaTTayAe kayare |25 zatake prajJaptiH 2 hiMto bahuyA ?, goyamA! paramANupoggalehiMto dupaesiyA khaMdhA paesaTTayAe bahuyA, evaM eeNaM gamaeNaM uddezaH4 abhayadevI- jAva navapaesiehiMto khaMdhehiMto dasapaesiyA khaMdhA paesaTTayAe bahuyA, evaM satvattha pucchiyacaM, dasapaesiehi- | ramAvAyA vRttiH2 to khaMdhehiMto saMkhejapaesiyA khaMdhA paesa. bahuyA, saMkhejapaesiehiMto asaMkhejapaesiyA khaMdhA paesaTTayAe diinaamlp||878|| bahuyA, eesi NaM bhaMte ! asaMkhejapaesiyANaM pucchA, goyamA! aNaMtapaesiehiMto khaMdhehiMto asaMkhejapae- bahutA sU siyA khaMdhA paesaTTayAe bahuyA // eesiNaM bhaMte ! egapaesogADhANaM dupaesogADhANa ya poggalANaM davaTThayAe 740 4 kayarerahiMto jAva visesAhiyA vA?, goyamA ! dupaesogADhahiMto poggalehiMto egapaesogADhA poggalA ta davaTTayAe visesAhiyA, evaM eeNaM gamaeNaM tipaesogADhehiMto poggalehiMto dupaesogADhA poggalA dabaTTayAe / visesA0 jAva dasapaesogADhehiMtopoggale hiMto navapaesogADhA poggalA dabaTThayAe visesAhiyA, dasapaesogADhehiMto poggalehito saMkhijapaesogADhA poggalA dabaTTayAe bahuyA, saMkhejapaesogADehiMto poggalehito asaMkhejapaesogADhA poggalA dabaTTayAe bahayA, pucchA savattha bhaanni| eesiNaM bhaMte! egapaesogADhANaM dupaesogADhANa ya poggalANaM paesaTTayAe kayarezahito visesA?, goyamA ! egapaesogADhehiMto poggalehiMto dupaesogADhA poggalA paesaTTayAe visesA, evaM jAva navapaesogAdehitopoggalehiMto dasapaesogADhA // 878 // poggalA paesa0 visesAhiyA, dasapaesogAdehito poggalahito saMkhejapaesogADhA poggalA paesaTTayAe RECACCAS dalin Education International For Personal & Private Use Only
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ bahayA. saMkhejapaesogADhahiMto poggalehito asaMkhejapaesogADhA poggalA paesaTTayAe byaa| eesiNaM bhaMte ! egasamayahitIyANaM dusamayahitIyANa ya poggalANaM davaTThayAe jahA ogAhaNAe vattavayA evaM tthitiievi| eesi NaM bhaMte ! egaguNakAlayANaM duguNakAlayANa ya poggalANaM davaTThayAe eesi NaM jahA paramANupoggalAdINaM taheva vattavayA niravasesA, evaM sabesiM vannagaMdharasANaM, eesiNaM bhaMte! egaguNakakkhaDANaM duguNakakkha DANa ya poggalANaM davaTThayAe kayarerahito. visesAhiyA ?, goyamA ! egaguNakakkhaDehiMto poggalehito se duguNakakkhaDA poggalA dabaTTayAe visesAhiyA, evaM jAva navaguNakakkhaDehiMto pogmalehiMto dasaguNakakkhaDA | poggalA dabaTTayAe vise, dasaguNakakkhaDehiMto poggalehiMto saMkhijaguNakakkhaDA poggalA dabaTTayAe bahayA, |saMkhejaguNakakkhaDehiMto poggalahito asaMkhejaguNakakkhaDA poggalA vaTTayAe bahuyA, asaMkhejaguNakakkhaDehiMto poggalahito aNaMtaguNakakkhaDA poggalA davaTTayAe bahuyA, evaM paesaTTayAe savattha pucchA bhANiyacA, jahA kakkhaDA evaM mauyagaruyalahuyAvi, sIyausiNaniddhalakkhA jahA vannA // (sUtraM 740) __'paramANupoggalANa'mityAdi, tatra bahuvaktavyatAyAM vyaNukebhyaH paramANavo bahavaH sUkSmatvAdekatvAcca, dvipradezakAstvaNubhyaH stokAH sthUlatvAditi vRddhAH vastusvabhAvAditi cAnye, evamuttaratrApi pUrve 2 bahavastaduttare tu stokAH, dazapradezikebhyaH punaH saGkhyAtapradezikA bahavaH, saGkhyAtasthAnAnAM bahutvAt, sthAnabahutvAdeva ca saGkhyAtanadezikebhyo'saGkhyAMtapradezikA bahavaH, anantapradezikebhyastu asaGkhyAtapradezikA eva bahavastathAvidhasUkSmapariNAmAt / pradezArthacintAyAM paramANubhyo Annonser For Personal & Private Use Only
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA. // dvipradezikA bahavo, yathA kila dravyatvena parimANataH zataM paramANavaH dvipradezAstu SaSTiH, pradezArthatAyAM paramANavaH zatamA- ||25 zatake prajJaptiH trA eva vaNukAstu viMzatyuttaraM zatamityevaM te bahava iti, evaM bhAvanA uttaratrApi kAryA // atha kSetrApekSayA pudgalAlpatvAdi uddezaH4 abhayadevI-18 cintyate-'eesi NamityAdi, egapaesogADhANaM dupaesogADhANaM'ti tatraikapradezAvagADhAH paramANvAdayo'nantapradezika dravyAdyarthayA vRttiH2|| skandhAntA bhavanti, dvipradezAvagADhAstu vyaNukAdayo'nantANukAntAH, 'visesAhiya'tti samadhikAH na tu dviguNAdaya tayA'lpa. vahutvaM sU // 879 // iti / varNAdibhAvavizeSitapudgalacintAyAM tu karkazAdisparzacatuSTayavizeSitapudgaleSu pUrvebhyaH 2 uttarottarAstathAvidhasvabhAva 741 tvAvyArthatayA bahavo vAcyAH, zItoSNasnigdharUkSalakSaNasparzavizeSiteSu punaH kAlAdivarNavizeSitA ivottarebhyaH pUrve dazaguNAn yAvadbahavo vAcyAH, tato dazaguNebhyaH saGkhyeyaguNAstebhyo'nantaguNA anantaguNebhyazcAsaGkhyeyaguNA bahava iti, etadevAha-'egaguNakakkhaDehito' ityAdi // atha prakArAntareNa pudgalAMzcintayannAha eesi NaM bhaMte ! paramANupoggalANaM saMkhejapaesiyANaM asaMkheja aNaMtapaesiyANa ya khaMdhANaM davaTTayAe paesa0 dabahapaesaTTayAe kayare 2jAva visesAhiyA vA?,goyamA savatthovA aNaMtapaesiyA khaMdhA dabaTTayAe paramANupoggalA vaTTayAe aNaMtaguNA saMkhejjapaesiyA khaMdhA davaTTayAe saMkhejaguNA asaMkhejapaesiyA khaMdhA dabaTTayAe asaMkhejaguNA, paesaTTayAe savvatthovA aNaMtapaesiyA khaMdhA paesaTTayAe paramANupoggalA apaesaTTayAe aNaMtaguNA // 879 // saMkhejapaesiyA khaMdhA paesaTTayAe saMkhejaguNA asaMkhejapaesiyA khaMdhA paesaTTayAe asaMkhejaguNA, daghaTTapaesa-10 IMyAe savatthovA aNaMtapaesiyA khaMdhA davaTTayAe te ceva paesaTTayAe aNaMtaguNA paramANupoggalA dabaTThapaesaha jalt Education International For Personal & Private Use Only
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAe aNaMtaguNA saMkhejapaesiyA khaMdhA davaTTayAe saMkhejaguNA te ceva paesaTTayAe saMkhejaguNA asaMkhejapaesiyA khaMghA davaTTayAe asaMkhejaguNA te ceva paesaTTayAe asaMkhejaguNA / eesi NaM bhaMte ! egapaesogADhANaM saMkhejapaesogADhANaM asaMkhejapaesogADhANa ya poggalANaM davaTTayAe paesaTTayAe dabahapaesaTTayAe kayare 2 jAva visesAhiyA vA?, goyamA savatthovA egapaesogADhA poggalA dabaTTayAe saMkhejapaesogADhA poggalA dabaTTayAe |saMkhejaguNA asaMkhejapaesogADhA poggalA davaTThayAe asaMkhejaguNA,paesaTTayAe savvatthovA egapaesogADhApoggalA apaesaTTayAe saMkhejapaesogADhA poggalA paesaTTayAe saMkhejaguNA asaMkhejapaesogADhA poggalA paesaTTayAe asaMkhejaguNA davaTThapaesaTTayAe savatthovA egapaesogADhA poggalA dabaDhaapadesaTTayAe asaMkhejapaesogADhA poggalA dabaTTayAe saMkhejaguNA te ceva paesaTTayAe saMkhejaguNA asaMkhejapaesogADhA poggalA dabaTTayAe asaMkhejaguNA te ceva paesaTTayAe asNkhejgunnaa| eesiNaM bhaMte! egasamayahitIyANaM saMkhijasamayahitIyANaM asaMkhejasamayahitIyANa yapoggalANaM jahA ogAhaNAe tahA ThitIevi bhANiyavaM appAbahugaM / eesi NaM bhaMte ! ega guNakAlagANaM saMkhejaguNakAlagANaM asaMkhejaguNakAlagANaM arNataguNakAlagANa ya poggalANaM dabaTTayAe paesa18 hayAe davaTTapaesaTTayAe eesi NaM jahA paramANupoggalANaM appAbahugaM tahA eesipi appAbahugaM, evaM sesA-5 Navi vannagaMdharasANaM / eesi NaM bhaMte! egaguNakakkhaDANaM saMkhejaguNakakkhaDANaM asaMkheja. aNaMtaguNakakkhaDANa ya poggalANaM vaTTayAe paesaTTayAe davaTThapaesaTTayAe kayare 2 jAva vi01, goyamA! savatthovA egaguNaka SALGLORIASSASSIST For Personal & Private Use Only
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 880 // 25 zatake uddezaH4 | dravyAdyarthatayA'lpabahutvaM sU 741 kkhaDA poggalA davaTThayAe saMkhejaguNakakkhaDA poggalA dabaTTayAe saMkhejaguNA asaMkhejaguNakakkhaDA poggalA davaTTayAe asaMkhejaguNA aNaMtaguNakakkhaDA davaTThayAe aNaMtaguNA, paesaTTayAe evaM ceva navaraM saMkhejaguNakakkhaDA poggalA paesaTTayAe asaM0 sesaM taM ceva, davaTThapaesaTTayAe savatthovA egaguNakakkhaDA poggalA dabaTThapaesaTTayAe saMkhejaguNakakkhaDA poggalA dabaTTayAe saMkhejagu0 te ceva paesaTTayAe saMkhejaguNA asaMkhejaguNakakkhaDA davaTTayAe asaMkhejaguNA te ceva paesaTTayAe asaMkhejaguNA aNaMtaguNakakkhaDA davaTTayAe aNaMtaguNA te ceva paesaTTayAe |aNaMtaguNA evaM mauyagaruyalahuyANavi appAbahuyaM, sIyausiNaniddhalukkhANaM jahA vannANaM taheva // (sUtraM 741) ___ 'eesi NamityAdi, 'paramANupoggalA apaesaTTayAe'tti iha pradezArthatA'dhikAre'pi yadapradezArthatayetyuktaM tatparamANUnAmapradezatvAt , 'paramANupoggalA vaTTaapaesaTTayAe'tti paramANavo dravyavivakSAyAM dravyarUpAH arthAH pradezavi| vakSAyAM cAvidyamAnapradezArthA itikRtvA dravyArthApradezArthAste ucyante tadbhAvastattA tayA, 'savatthovA egapaesogADhA poggalA dabaTTayAe'tti iha kSetrAdhikArAtkSetrasyaiva prAdhAnyAtparamANuvyaNukAdyanantANukaskandhA api viziSTaikakSetrapradezAva| gADhA AdhArAdheyayorabhedopacArAdekatvena vyapadizyante tatazca 'savatthovA egapaesogADhA poggalA dabaTThayAe'tti, lokAkAzapradezaparimANA evetyarthaH, tathAhi-na sa kazcidevaMbhUta AkAzapradezo'sti ya ekapradezAvagAhapariNAmapariNatAnAM paramANvAdInAmavakAzadAnapariNAmena na pariNata iti, tathA 'saMkhejapaesogADhA poggalA dabaTTayAe saMkhenaguNa'tti atrApi. kSetrasyaiva prAdhAnyAttathAvidhaskandhAdhArakSetrapradezApekSayaiva bhAvanA kAryA, navaramasaMmohena sukhapratipattyarthamudAharaNaM dayate 1188 // For Personal & Private Use Only
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'jahA kila paMca te sabalogapaesA, ete ya patteyaciMtAe paMceva, saMjogao puNa etesu ceva aNege saMjogA labbhaMti' imA eesiM ThavaNA-_._eteSAM ca sampUrNAsampUrNAnyagrahaNAnyamokSaNadvAreNA''dheyavazAdaneke saMyogabhedA bhAvanIyAH, tathA 5. 'asaMkhejapae- sogADhA poggalA dabaTTayAe asaMkhejaguNa'tti bhAvanaivameva asaGkhyeyapradezAtmakatvAdavagAhakSetrasyAsaGkhyeyaguNA ityayamasya bhAvArtha iti // pudgalAneva kRtayugmAdibhirnirUpayannAha paramANupoggaleNaM bhaMte ! davaDyAe kiM kaDajumme teyoe dAvara0kaliyoge?, goyamA! no kaDajumme no teyoWe no dAvara0 kaliyoge evaM jAva aNaMtapaesie khaMdhe / paramANupoggalA NaM bhaMte ! dabaTTayAe kiM kaDajummA | PI | pucchA, goyamA ! oghAdeseNaM siya kaDajummA jAva siya kaliyogA, vihANAdeseNaM no kaDajummA no teyo-18 gA no dAvara0 kaliyogA evaM jAva aNaMtapaesiyA khNdhaa| paramANupoggale NaM bhaMte ! paesaTTayAe kiM kaDajumme pucchA, goyamA! no kaDajummA no teyogA nodAvara0 kaliyoge dupaesie pucchA goyamA! no kaDa0 no teyoya0 dAvara0 no kaliyoge, tipae0 pucchA goyamA!no kaDajumme teyoe no dAvara no kaliyoe cauppaesie pucchA goyamA ! kaDajumme no teoe no dAvara no kaliyoge paMcapaesie jahA paramANupoggale chappaesie jahA duppaesie sattapaesie jahA tipaesie aTThapaesie jahA cauppaesie navapaesie jahA paramANupoggale dasapaesie jahA duppaesie, saMkhejapaesie NaM bhaMte ! poggale pucchA, goyamA! siya kaDajumme For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 // 881 // jAva siya kaliyoe evaM asaMkhejapaesievi aNaMtapaesievi / paramANupoggalA NaM bhaMte ! paesaTTayAe kiM 25 zatake kaDa0 pucchA, goyamA ! oghAdeseNaM siya kaDajummA jAva siya kaliyogA, vihANAdeseNaM no kaDa0 no te- uddezaH 4 yoyA no dAvara. kaliyogA, duppaesiyANaM pucchA, goyamA! oghAdeseNaM siya kaDajummA no teyoyA paramANvasiya dAvarajummA no kaliyogA, vihANAdeseNaM no kaDajummA no teyoyA dAvarajummA no kaliyogA, tipa diHkRtayu gmtvaadi| esiyA NaM pucchA, goyamA! oghAdeseNaM siya kaDajummA jAva siya kaliyogA vihANAdeseNaM no kaDajummA l sArdhAdi teyogA no dAvara no kaliyogA, cauppaesiyANaM pucchA, goyamA ! oghAdeseNavi vihANAdeseNavi | sU 742kaDajummA no teyogA no dAvara no kaliyogA, paMcapaesiyA jahA paramANupoggalA, chappaesiyA jahA 743 duppaesiyA, sattapaesiyA jahA tipaesiyA, aTThapaesiyA jahA caupaesiyA, navapaesiyA jahA paramANupoggalA, dasapaesiyA jahA dupaesiyA, saMkhejapaesiyA NaM pucchA, goyamA ! oghAdeseNaM siya kaDa-II jummA jAva siya kaliyogA vihANAdeseNaM kaDajummAvi jAva kaliyogAvi evaM asaMkhejapaesiyAvi annNtpesiyaavi|| paramANupoggale NaM bhaMte ! kiM kaDajummapaesogADhe? pucchA, goyamA ! kaDajummapaesogADhe no teyoga no dAvarajumma kaliyogapaesogADhe / dupaesieNaM pucchA,goyamA! nokaDajummapaesogADhe No teyoga.siya dAvarajummapaesogADhe siya kaliyogapaesogADhe / tipaesie NaM pucchA, goyamA ! No kaDajummapaesogADhe siya teyogapaesogADhe siya dAvarajummapaesogADhe siya kaliyogapaesogADhe 3 / cauppaesie NaM GANAMANCHORS For Personal & Private Use Only in Education International www.janelibrary.org.
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ pucchA, goyamA ! siya kaDajummapaesogADhe jAva siya kaliyogapaesogADhe 4, evaM jAva anaMtapaesie || paramANupoggalA NaM bhaMte ! kiM kaDa0 pucchA, goyamA ! oghAdeseNaM kaDajummapaesogADhA No teyoga0 no dAvara0 no kaliyoga0, vihANAdeseNaM no kaDajummapaesogADhA No teyoga0 no dAvara0 kaliogapaesogADhA / duSpaesiyA NaM pucchA, goyamA ! oghAdeseNaM kaDajummapaesogADhA no teyoga0 no dAvara0 no kalioga0, vihANAdeseNaM no kaDajummapaesogADhA no teyogapae sogADhA dAvarajummapaeso gADhAvi kaliyogapaeso gADhAvi / tippaesiyANaM pucchA, goyamA ! oghAdeseNaM kaDajummapaesogADhA no teyoga0 no dAvara0 no kali0 vihAdeseNaM no kaDajummapaesogADhA teogapaesogADhAvi dAvarajummapaesogADhAvi kaliogapaeso gADhAvi 3 / cauppaesiyANaM pucchA, goyamA ! oghAdeseNaM kaDajummapaesogADhA no teyoga0 no dAvara0 no kalioga0 | vihANAdeseNaM kaDajummapaesogADhAvi jAva kaliogapaesogADhAvi 4 evaM jAva aNatapaesiyA // paramANupoggale NaM bhaMte! kiM kaDajummasamayadvitIe ? pucchA, goyamA ! siya kaDajummasamayadvitIe jAva siya kaliogasamayadvitIe, evaM jAva anaMtapaesie / paramANupoggalA NaM bhaMte / kiM kaDajumma0 ?, pucchA, goyamA | oghAdeseNaM siya kaDajummasamayaThitIyA jAva siya kaliyogasamayadvitIyA 4, vihANAdeseNaM kaDajummasamayadvitIyAvi jAva kaliyogasamayadvitIyAvi 4, evaM jAva aNatapaesiyA / paramANupoggale NaM bhaMte ! kAlavannapajjavehiM kiM kaDajumme teoge jahA ThitIe vattavayA evaM vannesuvi sadhesu gaMdhesuvi evaM ceva rasesuvi For Personal & Private Use Only
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 // 882 // sArdhAdi jAva mahuro rasotti, aNaMtapaesie NaM bhaMte! khaMdhe kakkhaDaphAsapajavehiM kiM kaDajumme pucchA, goyamA! siya 25 zatake kaDajumme jAva siya klioge| aNaMtapaesiyA NaM bhaMte ! khaMdhA kakkhaDaphAsapajavehiM kiM kaDajummA pucchA, uddezaH4 goyamA ! oghAdeseNaM siya kaDajummA jAva siya kaliyogA 1, vihANAdeseNaM kaDajummAvi jAva kaliyo paramANvagAvi 4, evaM mauyagaruyalahuyAvi bhANiyacA, sIyausiNaniddhalukkhA jahA vannA // (sUtraM 742) paramANu diHkRtayu gmatvAdi poggale NaM bhaMte ! kiM sahe aNaDDhe ?, goyamA ! no saDDhe aNaDDe / dupaesie NaM pucchA go! saDhe no aNaDDe, | tipaesie jahA paramANupoggale, caupaesie jahA dupaesie, paMcapaesie jahA tipaesie chappaesie jahA sU742|dupaesie sattapaesie jahA tipaesie aTTapaesie jahA dupaesie navapaesie jahA tipaesie dasapae- 743 |sie jahA dupaesie, saMkhejapaesie NaM bhaMte ! khaMdhe pucchA, goyamA ! siya saDhe siya aNaDDe, evaM asaMkhejapaesievi, evaM aNaMtapaesievi / paramANupoggalA NaM bhaMte ! kiM saDDA aNaDDA ?, goyamA! saDDA vA aNaDDA vA evaM jAva aNaMtapaesiyA // (sUtraM 743) __'paramANu'ityAdi, paramANupudgalA oghAdezataH kRtayugmAdayo bhajanayA bhavanti anantatve'pi teSAM saGghAtabhedato'nava| sthitasvarUpatvAt , vidhAnatastvekaikazaH kalyojA eveti / 'paMcapaesie jahA paramANupoggala'tti ekAgratvAtkalyoja ityarthaH 11882 // 'chappaesie jahA duppaesie'tti vyagratvAdvAparayugma ityarthaH, evamanyadapi // 'saMkhejapaesie Na'mityAdi, saGkhyAtapradezi-||DI kasya vicitrasaGkhyatvAdbhajanayA cAturvidhyamiti / 'duppaesiyA Na'mityAdi, dvipradezikA yadA samasaGkhyA bhavanti tadA For Personal & Private Use Only
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ pradezataH kRtayugmAH, yadA tu viSamasaGkhyAstadA dvAparayugmAH, 'vihANAdeseNa'mityAdi, ye dvipradezikAste pradezArthatayA | ekaikazazcintyamAnA dvipradezatvAdeva dvAparayugmA bhavanti / tippaesiyA NamityAdi, samastatripradezikamIlane tatpradezAnAM ca catuSkApahAre caturagrAditvaM bhajanayA syAdanavasthitasaGkhyatvAtteSAM, yathA caturNA teSAM mIlane dvAdaza pradezAste ca caturagrAH paJcAnAM tryojAH SaNNAM dvAparayugmAH saptAnAM kalyojA iti, vidhAnAdezena ca tryojA eva trynnuktvaatskndhaanaamiti| 'cauppaesiyA Na'mityAdi, catuSpadezikAnAmoghato vidhAnatazca pradezAzcaturagrA eva / 'paMcapaesiyA jahA paramANupoggala'tti sAmAnyataH syAtkRtayugmAdayaH pratyeka caikAyA evetyarthaH / 'chappaesiyA jahA duppaesiya'tti oghataH syAtkRtayugmadvAparayugmAH, vidhAnatastu dvAparayugmA ityarthaH, evamuttaratrApi // atha kSetrataH pudgalAMzcintayannAha-'paramANu' ityAdi, paramANuH kalyojaHpradezAvagADha eva ekatvAt dvipradezikastu dvAparayugmapradezAvagADho vA kalyojaHpradezAvagADho vA syAt pariNAmavizeSAt , evamanyadapi sUtraM neyam // 'paramANupoggalA 'mityAdi, tatraughataH paramANavaH kRtayugmapradezAvagADhA eva bhavanti sakalalokavyApakatvAtteSAM, sakalalokapradezAnAM cAsaGkhyAtatvAdavasthitatvAcca caturagrateti, vidhAnatastu kalyojaHpradezAvagADhAH sarveSAmekaikapradezAvagADhatvAditi, dvipradezAvagADhAstu sAmAnyatazcaturagrA evoktayuktitaH, vidhAnatastu dvipradezikAH ye dvipradezAvagADhAste dvAparayugmAH ye tvekapradezAvagADhAste kalyojAH, evamanyadapyUhyam / 'agaNaMtapaesie NaM bhaMte ! khaMdhe'tti, iha karkazAdisparzAdhikAre yadanantapradezikasyaiva skandhasya grahaNaM tattasyaiva vAdarasya / karkazAdisparzacatuSTayaM bhavati na tu paramANvAderityabhiprAyeNeti, ata evAha-sIosiNaniDalukkhA jahA vanna'tti eta *ACHLOAMROCROSAMSROCALCANCCC For Personal & Private Use Only
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ tparyavAdhikAre paramANvAdayo'pi vAcyA iti bhAvaH // pudgalAdhikArAdidamAha-'paramANu'ityAdi, 'siya saDhe siya 4 25 zatake vyAkhyA-IG prajJaptiH aNaDDe'tti yaH samasaGkhyapradezAtmakaH skandhaH sa sArddhaH itarastvanarddha iti / 'paramANupoggale'tyAdi, yadA bahavo'NavaH uddezA4 abhayadevI | paramANvA| samasaGkhyA bhavanti tadA sArddhAH yadA tu viSamasaGkhyAstadA'nardhAH, saGghAtabhedAbhyAmanavasthitarUpatvAtteSAmiti // pudgalA-|| yA vRttiH2 dInAM saija|dhikArAdevedamucyate svaadidh||883|| paramANupoggale NaM bhaMte ! ki see niree ?, goyamA ! siya see siya niree, evaM jAva aNaMtapaesie / mAdimadhya|paramANupoggalA NaM bhaMte ! ki seyA nireyA ?, goyamA ! seyAvi nireyAvi, evaM jAva aNaMtapaesiyA // para pradezAH sU mANupuggale NaM bhaMte ! see kAlao kevaciraM hoi ?, goyamA ! jaha0 ekaM samayaM ukkose. AvaliyAe asaM 744-745 khejaibhAgaM, paramANupoggale NaM bhaMte ! niree kAlao kevaciraM hoi ?, goyamA ! jaha0 ekaM samayaM ukkoseNaM asaMkhejaM kAlaM, evaM jAva aNaMtapaesie, paramANupoggalA NaM bhaMte ! seyA kAlao kevaciraM honti ?,goyamA! sabaddhaM, paramANupoggalA NaM bhaMte ! nireyA kAlao kevaciraM hoi ?, goyamA ! sabaddhaM, evaM jAva aNaMtapaesiyA // paramANupoggalassa NaM bhaMte ! seyassa kevatiyaM kAlaM aMtaraM hoi ?, goyamA! sahANaMtaraM paDucca jahanneNaM // 883 // |ekaM samayaM ukkoseNaM asaMkhenaM kAlaM parahANaMtaraM paDuca jahanneNaM eka samayaM ukkoseNaM asaMkhez2a kAlaM / nireyassa di| kevatiyaM kAlaM aMtaraM hoi ?, goyamA! sahANaMtaraM paDuca jahanneNaM eka samayaM ukkoseNaM AvaliyAe asaMkhejai|| bhAgaM, parapurNataraM paDucca jahanneNaM eka samayaM ukkoseNaM asaMkhenaM kAlaM / dupaesiyassa NaM bhaMte ! khaMdhassa seyassa SONALESAMROSALAMAUSER For Personal & Private Use Only
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ pucchA, goyamA ! sahANaMtaraM paDuca jahanneNaM evaM samayaM ukkoseNaM asaMkhejjaM kAlaM, paradvANaMtaraM paDucca jahaneNaM ekkaM samayaM ukkoseNaM anaMtaM kAlaM / nireyassa kevatiyaM kAlaM aMtaraM hoi ?, goyamA ! sahANaMtaraM paDucca jahanneNaM | ekkaM samayaM ukkoseNaM AvaliyAe asaMkhejjaibhAgaM, paradvANaMtaraM paDucca jahaneNaM ekkaM samayaM ukkoseNaM anaMtaM kAlaM, | evaM jAva anaMtapaesiyassa / paramANupoggalA NaM bhaMte ! seyANaM kevatiyaM kAlaM aMtaraM hoi ?, goyamA ! nattha aMtaraM, evaM jAva anaMtapaesiyANaM khaMdhANaM // eesi NaM bhaMte ! paramANupoggalANaM seyANaM nireyANa ya kayare2 hiMto jAva visesAhiyA vA ?, goyamA ! saGghatthovA paramANupoggalA seyA nireyA asaMkhejjaguNA evaM | jAva asaMkhijjapaesiyANaM khaMdhANaM / eesi NaM bhaMte! anaMtapaesiyANaM khaMdhANaM seyANaM nireyANa ya kayare 2 | jAva visesAhiyA vA ?, goyamA ! saGghatthovA aNatapaesiyA khaMdhA nireyA seyA anaMtaguNA // eesi NaM bhaMte ! paramANupoggalANaM saMkhejjapaesiyANaM asaMkheja esiyANaM anaMta esiyANa ya khaMdhANaM seyANaM nireyANa ya dabaTTayAe parasaTTyAe dabaTTapaesaiyAe kayare 2 jAva visesAhiyA vA ?, goyamA ! savatthovA aNatapae| siyA khaMdhA nireyA davaTTayAe 1 anaMtapaesiyA khaMdhA seyA davaTTayAe anaMtaguNA 2 paramANupoggalA seyA dabaTTayAe anaMtaguNA 3 saMkhejapaesiyA khaMdhA seyA davaTTayAe asaMkhejaguNA 4 asaMkhejapaesiyA khaMdhA seyA dadhaTTayAe asaMkhejaguNA 5 paramANupoggalA nireyA davaTTayAe asaMkhejjaguNA 6 saMkhejjapaesiyA khaMdhA nireyA | vaTTayAe saMkhejjaguNA 7 asaMkhejjapaesiyA khaMdhA nireyA davaTTayAe asaMkhejjaguNA 8 paesaTryAe evaM ceva navaraM For Personal & Private Use Only
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAkhyA- paramANupoggalA apaesaTTayAe bhANiyavA, saMkhejapaesiyA khaMdhA nireyA paesaTTayAe asaMkhejaguNA sesaM taM prajJaptiH ceva, davaTThapaesaTTayAe savatthovA aNaMtapaesiyA khaMdhA nireyA davaTTayAe 1 te ceva paesaTTayAe aNaMtaguNA 2] abhayadevI aNaMtapaesiyA khaMdhA seyA davaTTayAe aNaMtaguNA 3 te ceva paesaTTayAe aNaMtaguNA 4 paramANupoggalA seyA yAvRttiH2 davaTTayAe apaesaTTayAe aNaMtaguNA 5 saMkhejapaesiyA khaMdhA seyA davaTTayAe asaMkhejaguNA 6 te ceva pes||884|| yAe asaMkhejaguNA 7 asaMkhejapaesiyA khaMdhA seyA davaTTayAe asaMkhejaguNA 8 te ceva paesaTTayAe asaMkhe jaguNA9paramANupoggalA nireyA ghaTTaapaesaTTayAe asaMkhijaguNA 10 saMkhijapaesiyA khaMdhA nireyA davadRyAe asaMkhejaguNA 11 te ceva paesaTTayAe saMkhijaguNA 12 asaMkhijapaesiyA khaMdhA nireyA davaTThayAe asaMkhejaguNA 13 te ceva paesaTTayAe asaMkhijaguNA 14 / paramANupoggaleNaM bhaMte ! kiM desee soe niree ?, goyamA ! no desee siya savee siya niree, dupaesie NaM bhaMte ! khaMdhe pucchA, goyamA ! siya desee siya niree evaM jAva aNaMtapaesie / paramANupoggalA NaM bhaMte ! kiM deseyA saveyA nireyA ?, goyamA! no deseyA saveyAvi nireyAvi, dupaesiyA NaM bhaMte ! khaMdhA pucchA, goyamA ! deseyAvi soyAvi nireyAvi, evaM jAva annNtpesiyaa| paramANupoggale gaM bhaMte ! soe kAlao kevaciraM hoi?, goyamA ! jahanneNaM ekaM samayaM ukkoseNaM AvaliyAe asaMkhejaibhAgaM, nireye kAlao kevaciraM hoi ?, goyamA ! jahanneNaM eka samayaM ukkosenANaM asaMkhijaM kAlaM / dupaesie NaM bhaMte ! khaMdhe desee kAlao kevaciraM hoi ?, goyamA ! jahanneNaM ekaM samaya 25 zatake | uddezaH4 paramANyAdInAM saija| tvAdidhamAdimadhdhapradezAH sU 744-755 SAIRAALARUSLARARASI // 884 // Jain Education Interational For Personal & Private Use Only
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 ukkoseNaM AvaliyAe asaMkhejaibhAgaM, savee kAlao kevaciraM hoi ?, goyamA! jahanneNaM eka samayaM ukkosedaNaM AvaliyAe asaMkhejaibhAgaM, niree kAlao kevaciraM hoi ?, goyamA ! jahanneNaM. ekaM samayaM ukkoseNaM asaMkhijjaM kAlaM, evaM jAva aNaMtapaesie / paramANupoggalA NaM bhaMte ! saveyA kAlao kevaciraM hoMti ?, go| yamA! sabaI, nireyA kAlao kevaciraM hoi ?, sabaddhaM / duppaesiyA NaM bhaMte ! khaMdhA deseyA kAlao kevaciraM0 1, sabaddhaM, soyA kAlao kevaciraM?, sabaddhaM, nireyA kAlao kevaciraM0 1, sabaddhaM, evaM jAva annNtpesiyaa| paramANupoggalassa NaM bhaMte ! saveyassa kevatiyaM kAlaM aMtaraM hoi ?, goyamA ! sahANaMtaraM paDaca jahaneNaM eka samayaM ukkoseNaM asaMkhijaM kAlaM, parahANaMtaraM paDucca jahanneNaM eka samayaM ukkoseNaM asaMkhijaM kAlaM / nireyassa kevatiyaM aMtaraM hoi ?, sahANaMtaraM paDuca jaha. ekaM samayaM ukoseNaM AvaliyAe asaMkhejahabhAgaM, parahANaMtaraM paDuca jahanneNaM eka samayaM ukkoseNaM asaMkhijaM kAlaM / dupaesiyassa NaM bhaMte ! khaMdhassa deseyassa ke batiyaM kAlaM aMtaraM hoi ?, saTTANaMtaraM paDuca jahanneNaM eka samayaM ukkoseNaM asaMkhijaM kAlaM, parahANaMtaraM paDuca jahanneNaM ekaM samayaM ukkoseNaM aNaMtaM kAlaM, saveyassa kevatiyaM kAlaM ? evaM ceva jahA deseyassa, nireyassa keva|tiyaM ?, sahANaMtaraM paDucca jahanneNaM eka samayaM ukkoseNaM AvaliyAe asaMkhejahabhAgaM, parahANaMtaraM paDucca jaha-2 neNaM ekaM samayaM ukkoseNaM aNaMtaM kAlaM, evaM jAva aNaMtapaesiyassa // paramANupoggalANaM bhaMte ! saveyANaM keva-13 datiyaM kAlaM aMtaraM hoi !, natthi aMtaraM, nireyANaM kevatiyaM ?, nathi aMtaraM, dupaesiyANaM bhaMte ! khaMdhANaM dese NAGACAUSEUREGALOCALASS For Personal & Private Use Only
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- yANaM kevatiyaM kAlaM ?, nasthi aMtaraM, soyANaM kevatiyaM kAlaM ?, nathi aMtaraM, nireyANaM kevatiyaM kAlaM ?, 25 zatake uddezaH4 natthi aMtaraM, evaM jAva aNaMtapaesiyANaM / eesiNaM bhaMte ! paramANupoggalANaM saveyANaM nireyANa ya kayare 2] abhayadevI-3 paramANvAjAva visesAhiyA vA?, goyamA! savatthovA paramANupoggalA savveyA nireyA asaMkhejaguNA / eesiNaM bhaMte ! yA vRttiH2 dInAM saijadupaesiyANaM khaMdhANaM deseyANaM savveyANaM nireyANa ya kayare 2 jAva visesAhiyA vA ?, goyamA! savatthovA | tvAdi dh||885|| dupaesiyA khaMdhA savveyA deseyA asaMkhejaguNA nireyA asaMkhijaguNA, evaM jAva asaMkhejapaesiyANaM khaMdhANaM / 6 Adimadhyaeesi NaM bhaMte ! aNaMtapaesiyANaM khaMdhANaM deseyANaM saveyANaM nireyANa ya kayare 2 jAva visesAhiyA vA?, pradezAHsU goyamA ! savatthovA aNaMtapaesiyA khaMdhA saveyA nireyA aNaMtaguNA deseyA aNaMtaguNA / eesi NaM bhaMte ! 744-745 | paramANupoggalANaM saMkhejapaesiyANaM asaMkhejapaesiyANaM aNaMtapaesiyANa ya khaMdhANaM deseyANaM saveyANaM nireyANaM davaTThayAe paesaTTayAe davaTThapaesaTTayAe kayare 2 jAva visesAhiyA vA?, goyamA ! savatthovA aNaMtapaesiyA khaMdhA saveyA baTTayAe 1 aNaMtapaesiyA khaMdhA nireyA vaTTayAe aNaMtaguNA 2 aNaMtapaesiyA khaMdhA | deseyA davaTTayAe aNaMtaguNA 3 asaMkhejapaesiyA khaMdhA saceyA davaTTayAe asaMkhejaguNA 4 saMkhejjapaesiyA khaMdhA savveyA vaTTayAe asaMkhejaguNA 5 paramANupoggalA satveyA davaTTayAe asaMkhejaguNA 6 saMkhejapaesiyA // 885 // | khaMdhA deseyA vaTTayAe asaMkhejaguNA 7 asaMkhejapaesiyA khaMdhA deseyA davaTTayAe asaMkhejaguNA 8 paramANupoggalA nireyA dabaTTayAe asaMkhejaguNA 9saMkhejjapaesiyA khaMdhA nireyA vaTThayAe saMkhejaguNA 10 asaMkhe For Personal & Private Use Only
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ *ASARAMESHRESTHA japaesiyA khaMdhA nireyA davaTThayAe asaMkhijaguNA 11, evaM paesaTTayAevi navaraM paramANupoggalA apaesahayAe bhANiyavA saMkhijapaesiyA khaMdhA nireyA paesaTTayAe asaMkhijaguNA sesaM taM ceva, dabaddapaesaTTayAe sa|vatthovA aNaMtapaesiyA khaMdhA saveyA vaTTayAe 1 te ceva paesaTTayAe aNaMtaguNA 2 aNaMtapaesiyA khaMdhA nireyA dabaTThayAe aNaMtaguNA 3 te ceva paesaTTayAe anaMtaguNA 4 aNaMtapaesiyA khaMdhA deseyA davaTThayAe aNaMtaguNA 5 te ceva paesaTTayAe aNaMtaguNA 6 asaMkhijapaesiyA khaMdhA savveyA dabaTTayAe aNaMtaguNA7te ceva paesa TThayAe asaMkhejaguNA 8 saMkhijapaesiyA khaMdhA sabeyA davaTTayAe asaMkhejaguNA 9 te ceva paesaTTayAe asaMkhehai jaguNA 10 paramANupoggalA savveyA vaTTaapaesaTTayAe asaMkhejaguNA 11 saMkhejapaesiyA khaMdhA deseyA davaTTha- yAe asaMkhejaguNA 12 te ceva paesaTTayAe asaMkhejaguNA 13 asaMkhejapaesiyA khaMdhA deseyA ghaTTayAe asaM| khejaguNA 14 te ceva paesa0 asaMkhe015 paramANupoggalA nireyA davaTThaapadesaTTayAe asaMkhejaguNA 16 saM-15 | khejapaesiyA khaMdhA nireyA davaTTayAe saMkhejaguNA 17 te ceva paesaTTayAe saMkhejaguNA 18 asaMkhejapaesiyA nireyA dabaDha0 asaMkhejaguNA 19 te ceva paesaTTayAe asaMkhejaguNA 20 ( sUtraM 744 ) kati NaM bhaMte ! dhamma-ld 4||thikAyassa majjhapaesA pannattA?, goyamA! aTTha dhammatthikAyassa majjhapaesA pnnttaa| kati NaM bhaMte !|2 adhammatthikAyassa majjhapaesA pa0, evaM ceva, kati NaM bhaMte ! AgAsasthikAyassa majjhapaesA pa0, evaM ceva / / kati NaM bhaMte ! jIvasthikAyassa majjhapaesA pa0, goyamA! aTTha jIvatthikAyassa majjhapaesA pa0, ee NaM dan Education International For Personal & Private Use Only
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- bhaMte ! aTTa jIvasthikAyassa majjhapaesA katisu AgAsapaesesu ogAhaMti ?, goyamA! jahanneNaM ekasi vA prajJaptiH dohiM vA tIhiM vA carahiM vA paMcahiM vA chahiM vA ukkoseNaM aTThasu no ceva NaM sattasu / sevaM bhaMte 2tti // abhayadevI (sUtraM 745) // 25 zate 4 uddeshkH|| yA vRttiH2 ___ 'paramANu'ityAdi, 'see'tti calaH, saijatvaM cotkarSato'pyAvalikAasaGkhyeyabhAgamAtrameva, nirejatAyA autsrgik||886|| tvAt , ata eva nirejatvamutkarSato'saGkhyeyaM kAlamuktamiti, 'niree'tti nizcalaH / bahutvasUtre 'sabaddhaM ti sarvAddhAM-sarvakAlaM paramANavaH saijAH santi, nahi kazcit sa samayo'sti kAlatraye'pi yatra paramANavaH sarva eva na calantItyarthaH, evaM nirejA api sarvAddhAmiti // atha paramANvAdInAM saijatvAdyantaramAha-'paramANu'ityAdi, 'sahANaMtaraM paDucca'tti svasthAnaM-paramANoH paramANubhAva eva tatra vartamAnasya yadantaraM-calanasya vyavadhAnaM nizcalatvabhavanalakSaNaM tatsvasthAnAntaraM tatpratItya 'jahanneNaM | eka samayaMti nizcalatAjaghanyakAlalakSaNaM 'ukkoseNaM asaMkhenaM kAlaM'ti nizcalatAyA evotkRSTakAlalakSaNaM, tatra jaghanyato'ntaraM paramANureka samayaM calanAduparamya punazcalatItyevaM, utkarSatazca sa evAsaGkhyeyaM kAlaM kvacitsthiro bhUtvA punazcalatItyevaM dRzyamiti, 'parahANaMtaraM paDucca'tti paramANoryatparasthAne-dyaNukAdAvantarbhUtasyAntaraM-calanavyavadhAnaM tatparasthAnAntaraM tatpratItyeti 'jahanneNaM eka samayaM ukkoseNaM asaMkheja kAlaM'ti, paramANupudgalo hi bhraman dvipradezAdikaM skandhamanupravizya PAjaghanyatastena sahaikaM samayaM sthitvA punardhAmyati utkarSatastvasaGkhyeyaM kAlaM dvipradezAditayA sthitvA punarekatayA bhrAmyatI ti / 'nireyasse'tyAdi, nizcalaH san jaghanyataH samayamekaM paribhramya punarnizcalastiSThati, utkarSatastu nizcalaH sannAvali 25 zatake | uddezaH4 paramANvAdInAM saija| svAdidhamAdimadhyapradezAH sU 744-745 RRCHAEOLARS paDatti paramANati , paramANupudgalAtiyA sthitvA pulaH sannAvali // 886 // For Personal & Private Use Only
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAyA asaJjayeyaM bhAgaM calanotkRSTakAlarUpaM paribhramya punarnizcala eva bhavatIti svasthAnAntaramuktaM, parasthAnAntaraM tu nizcala san tataH svasthAnAcalito jaghanyato dvipradezAdau skandhe eka samayaM sthitvA punarnizcala eva tiSThati, utkarSataratvasaGkhyeyaM kAlaM tena saha sthitvA pRthag bhUtvA punastiSThati / 'dupaesiyasse'tyAdi, 'ukkoseNaM aNaMtaM kAlaM'ti, katham !, dvipradezikaH saMzcalitastato'nantaiH pudgalaiH saha kAlabhedena sambandhaM kurvannanantena kAlena punastenaiva paramANunA saha sambandhaM pratipadya punazcalatItyevamiti // saijAdInAmevAlpabahutvamAha-eesi 'mityAdi, 'nireyA asaMkhejaguNa'tti sthiti4 kriyAyA autsargikatvAdahutvamiti, anantapradezikeSu saijA anantaguNAH vastusvabhAvAt // etadeva dravyArthapradezArthobhayA-3 nirUpayannAha-eesiNa'mityAdi, tatra dravyArthatAyAM saijatvanirejatvAbhyAmaSTau padAni, evaM pradezArthatAyAmapi, ubha| yArthatAyAM tu caturdaza saijapakSe nirejapakSe ca paramANuSu dravyArthapradezArthapadayovyArthApradezArthatetyevamekIkaraNenAbhilApAt, atha 'paesaTTayAe evaM ceva' ityatrAtideze yo vizeSI'sAvucyate-'navaraM paramANu' ityAdi, paramANupade pradezArthatAyAH hai sthAne'pradezArthatayeti vAcyaM, apradezArthatvAtparamANUnAM, tathA dravyArthatAsUtre saGkhyAtapradezikA nirejA nirejaparamANubhyaH saGkhyAtaguNA uktAH pradezArthatAsUtre tu te tebhyo'saGkhyeyaguNA vAcyAH, yato nirejaparamANubhyo dravyArthatayA nirejasaGkhyAtapradezikAH saGkhyAtaguNA bhavanti, teSu ca madhye bahUnAmutkRSTasaGkhyAtakapramANapradezatvAnnirejaparamANubhyaste pradezato'saGkhyeyaguNA bhavanti utkRSTa saGkhyAtakasyoparyekapradezaprakSepe'pyasaGkhyAtakasya bhAvAditi // atha paramANvAdIneva saijatvAdinA nirUpayannAha-'paramANu' ityAdi, iha sarveSAmalpabahutvAdhikAre dravyArthacintAyAM paramANupadasya sarvaijatvanirejatvavizeSaNAt For Personal & Private Use Only
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- saGkhyeyAdInAM tu trayANAM pratyekaM dezaijasarvaijanirejatvairvizeSaNAdekAdaza padAni bhavanti, evaM pradezArthatAyAmapi, ubhayArthatAyAM | 25 zatake prajJaptiH 15 caitAnyeva viMzatiH, sarvaijapakSe nirejapakSe ca paramANuSu dravyArthapradezArthapadayordravyArthApradezArthatetyevamekIkaraNenAbhilApA uddezaH 4 abhayadevI-daditi // anantaraM pudgalAstikAyaH pradezatazcintitaH, athAnyAnapyastikAyAn pradezata eva cintayannAha kai NaM bhaMte / paramANvAyA vRttiH ityAdi, "aha dhammasthikAyassa majjhapaesa'tti, ete ca rucakapradezASTakAvagAhino'vaseyA iti cUrNikAraH, iha ca* dInAM saijayadyapi lokapramANatvena dharmAstikAyAdemadhyaM ratnaprabhAvakAzAntara eva bhavati na rucake tathA'pi dizAmanudizAM ca ttprbh||887|| tvAdi dha modimadhyavatvAddharmAstikAyAdi madhyaM tatra vivakSitamiti saMbhAvyate, 'jIvatthikAyassa'tti pratyeka jIvAnAmityarthaH, te ca sarvasyA pradezAH sU mavagAhanAyAM madhyabhAga eva bhavantIti madhyapradezA ucyante, 'jahanneNaM ekasi ve'tyAdi saGkocavikAzadharmatvAtteSAm 744-745 'ukkoseNaM ahasu'tti ekaikassteiSAmavagAhanAt, 'no ceva NaM sattasuvi'tti vastusvabhAvAditi // // paJcaviMzatihai tamazate caturthaH // 25 // 4 // HOSTESSASASHISH caturthoddezake pudgalAstikAyAdayo nirUpitAste ca pratyekamanantaparyavA iti paJcame paryavAH prarUpyanta ityevaMsambaddhasyAsyedamAdi sUtram__ kativihA NaM bhaMte ! pajavA pannattA?, goyamA ! duvihA pajavA paM0, taM0-jIvapajavA ya ajIvapajavA ya, pajjavapadaM niravasesaM bhANiyavaM jahA pannavaNAe / (sUtraM 746) AvaliyANaM bhaMte ! kiM saMkhejA samayA asaM // 887 // dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ khejA samayA aNaMtA samayA ?, goyamA! no saMkhejA samayA asaMkhejA samayA no aNaMtA samayA, ANApANUNaM bhaMte ! kiM saMkhajjA evaM ceva, thove NaM bhaMte ! kiM saMkhejA, evaM ceva, evaM lavevi muhattevi evaM ahorattevi, evaM pakkhe mAse uDU ayaNe saMvacchare juge vAsasaye vAsasahasse vAsasayasahasse puvaMge putve tuDiyaMge tuDie aDaDaMge aDaDe avavaMge avave hUhuyaMge huhue uppalaMge uppale paumaMge paume naliNaMge naliNe acchiNiupUraMge acchaNiupUre auyaMge auye nauyaMge naue pauyaMge paue cUliyaMge cUlie sIsapaheliyaMge sIsapaheliyA paliovame sAgarovame osappiNI evaM ussappiNIvi, poggalapariyaTTe NaM bhaMte!ki saMkhejA samayA asaM khejjA samayA aNaMtA samayA ? pucchA, goyamA! no saMkhejA samayA no asaMkhejA samayA aNaMtA samayA, hai evaM tIyaddhAaNAgayaddhasa baddhA // AvaliyAo NaM bhaMte ! kiM saMkhejjA samayA ? pucchA, goyamA ! no saMkhe jA samayA siya asaMkhijjA samayA siya aNaMtA samayA, ANApANUNaM bhaMte ! kiM saMkhejA samayA 31, evaM ceva, thovANaM bhaMte ! kiM saMkhejA samayA 3, evaM jAva osappiNIotti, poggalapariyahANaM bhaMte ! kiM saMkhejA samayA ? pucchA, goyamA! No saMkhejA samayA No asaMkhejA samayA aNaMtA samayA, ANApANUNaM bhaMte! kiM saMkhejAo AvaliyAo pucchA, goyamA ! saMkhejAo AvaliyAo No asaMkhijAo AvaliyAo no aNaMtAo AvaliyAo, evaM thovevi evaM jAva sIsapaheliyatti / paliovame NaM bhaMte ! kiM saMkhejA 3? pucchA, goyamA! No saMkhejAo AvaliyAo asaMkhijAo AvaliyAo no aNaMtAo AvaliyAo, For Personal & Private Use Only
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 888 // evaM sAgarovamevi evaM osappiNIvi ussappiNIvi, poggalapariyahe pucchA, goyamA ! no saMkhejAo AvaliyAo No asaMkhejjAo AvaliyAo anaMtAo AvaliyAo, evaM jAva saGghaddhA / ANApANUNaM bhaMte ! kiM saMkhejjAo AvaliyAo ? pucchA, goyamA ! siya saMkhejjAo AvaliyAo siya asaMkhejjAo siya anaMtAo, evaM jAva sIsapaheliyAo, palioyamANaM pucchA, goyamA ! No saMkhejjAo AvaliyAo siya asaMkhejjAo AvaliyAo siya anaMtAo AvaliyAo evaM jAva ussappiNIo, poggalapariyadvANaM pucchA, goyamA ! No saMkhejjAo AvaliyAo No asaMkhejAo AvaliyAo anaMtAo AvaliyAo / thove NaM bhaMte! kiM saMkhejAo ANApANUo asaMkhejAo jahA AvaliyAe vattavayA evaM ANApANUvi niravasesA, evaM eteNaM gamaeNaM jAva sIsapaheliyA bhANiyavA / sAgarovame NaM bhaMte ! kiM saMkhejjA paliovamA ? pucchA, goyamA ! saMkhejjA paliovamA No asaMkhejjA paliovamA No anaMtA paliovamA, evaM osappiNIeva ussappiNIevi, poggalapariyahe NaM pucchA, goyamA ! No saMkhejjA paliovamA No asaMkhejjA paliovamA | anaMtA paliovamA evaM jAva saGghaddhA / sAgarovamANaM bhaMte! kiM saMkhejjA paliocamA ? pucchA, goyamA ! | siya saMkhejA paliovamA siya asaMkhijA paliovamA siya anaMtA palioSamA, evaM jAva osappiNIvi | ussappiNIvi / poggalapariyaTTANaM pucchA, goyamA ! No saMkhejjA paliovamA No asaMkhejjA paliovamA anaMtA paliovamA / osappiNI NaM bhaMte / kiM saMkhejjA sAgarovamA jahA paliovamassa vattavayA tahA For Personal & Private Use Only 25 zatake uddezaH 5 paryavAH A. valikAdI. nAM samayA disU 746-747 // 888 //
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAgarovamassavi, poggalapariyaDU NaM bhaMte! kiM saMkhejAo osappiNIo pucchA, goymaa| No saMkhejAo osappiNIo No asaMkhijjA aNaMtAo osappiNiussappiNIo evaM jAva sabaddhA, poggalapariyaTTA NaM bhaMte ! kiM saMkhejAo osappiNiussappiNIo pucchA, goyamA ! No saMkhejAo osappiNiu-12 ssappiNIo No asaMkhe0 aNaMtAo osppinniussppinniio| tItaddhA NaM bhaMte ! kiM saMkhejA poggalapariyA ? pucchA, goyamA ! no saMkhejA poggalapariyaTTA no asaMkhejA aNaMtA poggalapa0, evaM aNAgayAvi, evaM sabaddhAvi / (sUtraM 747) aNAgayaddhA NaM bhaMte ! kiM saMkhejAo tItahAo asaMkhe. arNatAo? goyamA ! No saMkhejAo tItaddhAo No asaMkhejAo tItaddhAo No aNaMtAo sItaddhAo, aNAgayaddhArNa tItaddhAo samayAhiyA, tItaddhA NaM aNAgayaddhAo smyuunnaa| sabahA NaM bhaMte ! kiM saMkhejAo tItaddhAo? pucchA, goyamA ! No saMkhejAo tItaddhAo No asaMkhe0 No aNaMtAo tIyaddhAo, sabaddhA NaM tIyaddhAo sAtiregaduguNA tItaddhANaM savvaddhAo thovUNae addhe, sabaddhA NaM bhante ! kiM saMkhejAo aNAgayaddhAo pucchA, goyamA! No saMkhejAo aNAgayaddhAo No asaMkhejAo aNAgayaddhAo No aNaMtAo aNAgayaddhAo sabaddhA NaM aNAgayaddhAo thovUNagaduguNA aNAgayaddhA NaM sabaddhAo sAtirege addhe (748) // _ 'kaivihe'tyAdi, 'pajava'tti paryavA guNA dhA vizeSA iti paryAyAH, 'jIvapajavA ya'tti jIvadharmA evamajIvaparyavA api, 'pajjavapayaM niravasesaM bhANiya'ti 'jahA pannavaNAe'tti paryavapadaM ca-vizeSapadaM prajJApanAyAM paJcama, taccaiva For Personal & Private Use Only
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 // 889 // PLESSOARA 'jIvapajjavA NaM bhaMte ! kiM saMkhejA asaMkhejA aNaMtA, goyamA ! no saMkhejA No asaMkhejjA aNaMtA' ityaadiiti|| 25 zatake vizeSAdhikArAtkAlavizeSasUtram-'AvaliyA NamityAdi, bahutvAdhikAre 'AvaliyAo Na'mityAdau 'no saMkhenA | uddezA5 samaya'tti ekasyAmapi tasyAmasaGkhyAtAH samayAH bahuSu punarasaGkhyAtA anantA vA syurna tu saGkhyeyA iti / 'aNAgayaddhANaM atItAnAtItaddhAo samayAhiya'tti anAgatakAlo'tItakAlAtsamayAdhikaH, kathaM ?, yato'tItAnAgatau kAlAvanAditvAnantatvA gatAddhe |bhyAM samAnau, tayozca madhye bhagavataH praznasamayo varttate, sa cAvinaSTatvenAtIte na pravizati avinaSTatvasAdhAdanAgate || sU748 kSiptastataH samayAtiriktA anAgatAddhAbhavati, ata evAha-anAgatakAlAdatItaH kAlaH samayono bhavatIti, etadevAha'tItaddhA Na'mityAdi, 'sabaddhA NaM tItaddhAo sAtiregaduguNa'tti sarvAddhA-atItAnAgatAddhAdvayaM, sA cAtItAddhAtaH sakAzAt sAtirekadviguNA bhavati, sAtirekatvaM ca vartamAnasamayenAta evAtItAddhA sarvAddhAyAH stokonamarddha, UnatvaM ca vartamAnasamayenaiva, etadevAha-tItaddhA NaM sabaddhAe thovUNae addhe'tti, iha kazcidAha-atItAddhAto'nAgatAddhA'nantaguNA, yato yadi te vartamAnasamaye same syAtAM tatastadatikrame anAgatAddhA samayenonA syAttato vyAdibhiH evaM ca samatvaM nAsti tato'nantaguNA, sA cAtItAddhAyAH sakAzAd, ata evAnantenApi kAlena gatena nAsau kSIyata iti, atrocyate, iha samatvamubhayorapyAdyantAbhAvamAtreNa vivakSitamiti cAdAveva niveditamiti // paryavA uddezakAdAvuktAste ca bhedA api // 889 // bhavantIti nigodabhedAn darzayannAhakativihANaM bhaMte ! NiodA pannattA ?, goyamA! duvihA NiodA pa0,0-NiogAya NioyajIvAyada 5-54ERARAMANGALIGAR dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ NiodA NaM bhaMte ! kativihA pannattA ?, goyamA ! duvihA pannattA, taMjahA - suhamanigodA ya bAyaraniogA ya evaM niogA bhANiyavA jahA jIvAbhigame taheva niravasesaM (sUtraM 749 ) // kativihe NaM bhaMte ! NAme pannatte ?, goyamA ! chavi NAme pannatte, taMjahA - odaie jAva sannivAie / se kiM taM udaie NAme ?, udahae NAme duvihe pa0, taM0 - udae ya udadyaniSpanne ya, evaM jahA sattarasamasae paDhame uddesae bhAvo taheva ihavi, navaraM imaM nAmaNANattaM, sesaM taheva jAva sannivAie / sevaM bhaMte ! 2 ( sUtraM 750 ) / / 25/5 // 'kativihe 'tyAdi, 'nigodA yatti anantakAyikajIvazarIrANi 'nigoyajIvA yatti sAdhAraNanAmakarmodayavarttino jIvAH, 'jahA jIvAbhigame tti, anenedaM sUcitaM - 'suhumanigodA NaM bhaMte ! kativihA pannattA ?, goyamA ! duvihA | pannattA, taMjahA - pajjattagA ya apajjattagA ya' ityAdi // anantaraM nigodA uktAste ca jIvapudgalAnAM pariNAmabhedAd bhava | ntIti pariNAmabhedAn darzayannAha - 'kativihe NaM bhaMte! nAme' ityAdi, namanaM nAmaH pariNAmo bhAva ityanarthAntaraM, 'navaraM imaM nANasaM'ti saptadazazate bhAvamAzrityedaM sUtramadhItaM iha tu nAmazabdamAzrityetyetAvAn vizeSa ityarthaH // // paJcaviMzatitamazate paJcamaH // 255 // 4069684 paJcamoddezakAnte nAmabheda ukto, nAmabhedAcca nirgranthabhedA bhavantItyataste SaSThe'bhidhIyante ityanena sambandhenAyAtasyA|syaitAstisro dvAragAthAH - For Personal & Private Use Only
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyAvRttiH2 // 890 // pannavaNa 1 veda 2 rAge 3 kappa 4 caritta 5 paDisevaNA 6 NANe 7 / titthe 8liMga 9 sarIre 10 khette 11 kAla 12 gai 13 saMjama 14 nigAse 15 // 1 // jogu 16 vaoga 17 kasAe 18 lesA 19 pariNAma 20 baMdha 21 vede ya 22 / kammodIraNa 23 uvasaMpajahanna 24 sannA ya 25 AhAre 26 // 2 // bhava 27 Agarise 28 kAlaM 29 tareya 30 samugdhAya 31 khetta 32 phusaNA ya 33 / bhAve 34 pariNAme 35 viya appAvahayaM 36 niyaMThANaM 37 // 3 // rAyagihe jAva evaM vayAsI-kati NaM bhaMte!NiyaMThA pannattA?, goyamA! paMca NiyaMThA pannattA, taMjahA-pulAe bause kusIle NiyaMThe sinnaae|| pulAe NaM bhaMte ! kativihe pannatte, goyamA! paMcavihe pa0,taMnANapulAe daMsaNapulAe carittapulAe liMgapulAe ahAsuhumapulAe NAmaM pNcme| bause NaM bhaMte! kativihe pa01, goyamA ! paMcavihe pa0, taM0-Abhogabause aNAbhogabause saMvuDaba use asaMvuDabause ahAsuhumabause NAma paMcame / kusIle NaM bhaMte ! kativihe pa0?, goyamA! duvihe pa0 taM0-paDisevaNAkusIle ya kasAyakusIle ya, paDisevaNAkusIle NaM bhaMte ! kativihe pannatte ?, goyamA ! paMcavihe pa0, taMjahA-nANapaDisevaNAkusIle dasaNapaDisevaNAkusIle caritsapaDisevaNAkusIle liMgapaDisevaNAkusIle ahAsuhamapaDisevaNAkusIle NAmaM paMcame, kasAyakusIle NaM bhaMte ! kativihe pannatte?, goyamA ! paMcavihe paM0 20-nANakasAyakusIle daMsaNakasAyakusIle carittakasAyakusIle liMgakasAyakasIle ahAsuhamakasAyakusIle NAmaM paMcame / niyaMThe NaM bhaMte ! kativihe pa01, goyamA! paMcavihe paM0, taMjahA-paDhamasamayaniyaMThe apaDhamasamayaniyaMThe caramasamayaniyaMThe aca 25 zatake uddezaH5 nigodA nAmaca sU 749-750 uddezaH 6 nirgrantheSu bhedavedI sU 751 // 890 // For Personal & Private Use Only
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ masamayaniyaMThe ahAsuddhamaniyaMThe NAmaM paMcame / siNAe NaM bhaMte ! kativihe pa01, go! paMcavihe pa0 taM0acchacI 1 asabale 2 akammaMse 3 saMsuddhanANadaMsaNadhare arahA jiNe kevalI 4 aparissAvI ||1pulaae NaM bhaMte ! kiM saveyae hojA avedae hojA?, goyamA! saveyae hojjA No aveyae hojA, jai saveyae hojA kiM itthivedae hojA purisaveyae purisanapuMsagavedae hojA?, goyamA! no ithivedae hojA purisaveyae TU hojjA purisanapuMsagaveyae vA hojaa| bause NaM bhaMte ! kiM savedae hojA avedae hojA?, goyamA! savedae hojA hai No avedae hojjA, jai savedae hojA kiM itthiveyae hojA purisaveyae hojA purisanapuMsagavedae honA, goyamA ! itthiveyae vA hojA purisaveyae vA hojA purisanapuMsagaveyae vA hojA, evaM paDisevaNAkusIlevi, kasAyakusIle NaM bhaMte ! kiM savedae ? pucchA, goyamA ! savedae vA ho avedae vA ho, jai avedae ki uvasaMtavedae khINavedae ho?, goyamA! uvasaMtavedae vA khINavedae vA ho, jai saveyae hojA kiM isthi| vedae pucchA, goyamA ! timuvi jahA buso|nniyNtthe NaM bhaMte !kiM savedae pucchA, goSamA! No saveyae hojA aveyae ho, jai aveyae ho0 kiM uvasaMta pucchA, goyamA ! uvasaMtaveyae vA hoi khINaveyae vA hojA / siNAe NaM bhaMte ! kiM saveyae hojA?, jahA niyaMThe tahA siNAevi, navaraM No uvasaMtaveyae hojA khINaveyae hojjA 2 // (sUtraM 751) 'paNNavaNe'tyAdi, etAH punaruddezakArthAvagamagamyA iti, tatra pannavaNa'ttidvArAbhidhAnAyAha-rAyagihe'tyAdi, 'kati SPAANGROHOAAN**35ASSARI For Personal & Private Use Only
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ 749.750 vyAkhyA- paNa'mityAdi niyaMTha'tti nirgatAH sabAhyAbhyantarAmanthAditi nirgranthAH-sAdhavaH, eteSAM ca pratipannasarvaviratInAmapi vici- 25 zatake prajJaptiH |tracAritramohanIyakarmakSayopazamAdikRto bhedo'vaseyaH, tatra 'pulAya'tti pulAko-nissAro dhAnyakaNaH pulaakvtpulaakH||h uddezaH 5 abhayadevI|saMyamasArApekSayA, sa ca saMyamavAnapi manAk tamasAraM kurvan pulAka ityucyate, bause'tti bakuzaM-zabalaM karburamityanAntaraM, nigodA yA vRttiH24 | nAmacasU tatazca bakuzasaMyamayogAdvakuzaH 'kusIle'tti kutsitaM zIlaM-caraNamasyeti kuzIlaH 'niyaMThe'tti nirgato granthAt-mohanI-|| // 892 // |yakarmAkhyAditi nirgranthaH 'siNAe'tti snAta iva snAto ghAtikarmalakSaNamalapaTalakSAlanAditi / tatra pulAko dvividho 8 uddezaH 6 labdhipratisevAbhedAt , tatra labdhipulAko labdhivizeSavAn , yadAha-"saMghAiyANa kaje cunnijjA cakkavaTTimavi jiie| nimrantheSu tIe laddhIeN juo laddhipulAo muNeyadho ||1||"[sngghaadikaanaaN kArye yayA cakravartinamapi cUrayettayA labdhyA yuto bhedavedau labdhilAko jnyaatvyH||1||] anye vAhuH-Asevanato yo jJAnapulAkastasyeyamIdRzI labdhiH sa eva labdhipulAko na tadvayatiriktaH kazcidapara iti / AsevanApulAkaM punarAzrityAha-'pulAe NaM bhaMte !'ityAdi, 'nANapulAe'tti jJAnamA| zritya pulAkastasyAsAratAkArIvirAdhako jJAnapulAkaH, evaM darzanAdipulAko'pi, Aha ca-"khaliyAidUsaNehiM nANaM | saMkAiehiM sammattaM / malattaraguNapaDisevaNAi caraNaM viraahei||1||liNgpulaao annaM nikAraNao karei jo liNg||8 maNasA akappiyANaM nisevao hoi ahasuhamo // 2 // " [ skhalitAdidUSaNairjJAnaM zaGkAdibhiH samyaktvaM mUlottara-1 // 891 // guNapratisevanayA cAritraM virAdhayati // 1 // liGgalAko'nyat niSkAraNataH karoti yo liGgam / manasA'kalpitAnAM |niSevako bhavati ythaasuukssmH||2||bkusho dvividho bhavatyupakaraNazarIrabhedAta, tatra vastrapAtrAdhupakaraNaSibhUSAnuvattana sU 751 ASSASALSAS For Personal & Private Use Only
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIla upakaraNabakuzaH karacaraNanakhamukhAdidehAvayavavibhUSA'nuvartI zarIrabakuzaH, sa cAyaM dvividho'pi paJcavidhaH, tathA cAha-bauseNa'mityAdi, 'Abhogabause'tti AbhogaH-sAdhUnAmakRtyametaccharIropakaraNavibhUSaNamityevaM jJAnaM tatpradhAno bakuza AbhogabakuzaH evamanye'pi, ihApyuktam-"Abhoge jANaMto karei dosaM ajANamaNabhoge / mUluttarehiM saMvuDa vivarIa asaMvuDo hoi // 1 // acchimuha majjamANo hoi ahAsuhumao tahA bauso / ahavA jANijjato asaMvuDo saMvuDo iyro||2||"jaanaano doSaM karotyAbhogaH ajAnAno'nAbhogo mUlottarayoH saMvRto'saMvRto bhvtiitrH||1|| akSimukhaM mArjayan bhavati yathAsUkSmastathA bkushH| athavA jJAyamAno'saMvRtaH itaraH sNvRtH||2||] 'paDisevaNAku4. sIle yatti tatra sevanA-samyagArAdhanA tatpratipakSastu pratiSevaNA tayA kuzIlaH pratisevanAkuzIla: 'kasAyakusIle'tti | kaSAyaiH kuzIla kaSAyakuzIlaH 'nANapaDisevaNAkusIle'tti jJAnasya pratiSevaNayA kuzIlo jJAnapratiSevaNAkuzIla: evamanye'pi, uktaJca-"iha nANAikusIlo uvajIvaM hoi nANapabhiIe / ahasuhumo puNa tusse esa tvssittisNsaae||1||"||| [ jJAnaprabhRtikAnupajIvanniha jJAnAdikuzIlo bhavati yathAsUkSmaH punareSa tapasvIti prazaMsayA tuSyati // 1 // "] 'nANakasAyakusIle tti jJAnamAzritya kaSAyakuzIlo jJAnakaSAyakuzIlaH, evamanye'pi, iha gAthAH-"NANaMdasaNaliMge jo juMjai kohamANamAIhiM / so nANAikusIlo kasAyao hoi vinneo ||1||caarittNmi kusIlo kasAyao jo payacchaI sAvaM / maNasA kohAIe nisevayaM hoi ahasuhumo ||2||ahvaavi kasAehiM nANAINaM virAhao jo u|so nANAikusIlo Neo vakkhANabheeNaM // 3 // " jJAnadarzanaliGgAni yaH krodhamAnAdibhiryunakti sa jJAnAdikuzIlaH kaSAyato bhavati For Personal & Private Use Only
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyaakhyaavijnyeyH||1|| yaH kaSAyAMcchApaM prayacchati sa cAritre kuzIlo manasA krodhAdInniSevamANo bhavati yathAsUkSmaH // 2 // 25 zatake prajJaptiH athavA'pi yastu kaSAyairjJAnAdInAM virAdhakaH sa jJAnAdikuzIlo jJeyo vyAkhyAnabhedena // 3 // ] 'paDhamasamayaniyaMThe' uddezaH5 abhayadevI- ityAdi, upazAntamohAddhAyAH kSINamohacchadmasthAddhAyAzcAntarmuhUrttapramANAyAH prathamasamaye vartamAnaH prathamasamayanimranthaH nigodA yAvRttiH zeSeSvaprathamasamayanimranthaH, evaM nirgranthAddhAyAzcaramasamaye caramasamayanirgranthaH zeSeSvitaraH, sAmAnyena tu yathAsUkSmeti nAmaca sU pAribhASikI saJjJA, uktaM ceha-"aMtamuhuttapamANayaniggaMthaddhAi paDhamasamayaMmi / paDhamasamayaMniyaMTho annesu apaDhamasamao 749-750 // 892 // || so||1|| emeva tayaddhAe carime samayaMmi caramasamao so / sesesu puNa acaramo sAmaneNaM tu ahasuhumo // 2 // " uddezaH 6 nirgrantheSu [antarmuhurtapramANanimranthAddhAyAH prathamasamaye prathamasamayanirgranthaH anyeSvaprathamasamayaH sH||1|| evameva tadaddhAyAzcaramasamaye caramasamayaH yaH zeSeSu sa punaracaramaH sAmAnyena tu yathAsUkSmaH // 2 // ] "acchavI'tyAdi, acchavI'tti avyathaka ityeke, chaviyogAcchaviH-zarIraM tadyoganirodhena yasya nAstyasAvacchavika ityanye, kSapA-sakhedo vyApArastasyA astitvAtkSapI tanniSedhAdakSapItyanye, ghAticatuSTayakSapaNAnantaraM vA tatkSapaNAbhAvAdakSapItyucyate 1 'azavalaH' ekAntavizu ddhacaraNo'ticArapaddhAbhAvAt 2'akAzaH' vigataghAtikA 3 'saMzaddhajJAnadarzanadhara' kevalajJAnadarzanadhArIti dUdha caturthaH arhan jinaH kevalItyekArtha zabdatrayaM caturthasnAtakabhedArthAbhidhAyakam 4 'aparizrAvI' parizravati-Azravati || 892 // karma banAtItyevaMzIlaH parizrAvI taniSedhAdaparizrAvI-abandhako niruddhayoga ityarthaH, ayaM ca paJcamaH snAtakabhedaH, uttarAdhyayaneSu tvahana jinaH kevalItyayaM paJcamo bheda uktA, aparizrAvIti tu nAdhItameva, iha cAvasthAbhedena bhedo na nikammI kA artha For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ kenacidvattikRtehAnyatra ca granthe vyAkhyAtastatra caivaM saMbhAvayAmaH-zabdanayApekSayaiteSAM bhedo bhAvanIyaH zakrapurandarAdivaditi, prajJApaneti gatam // atha vedadvAre-'no aveyae hojjatti pulAkabakuzapratisevAkuzIlAnAmupazamakSapakaneNyorabhAvAt 'no itthiveyae'tti striyAH pulAkalabdherabhAvAt 'purisanapuMsagaveyae'tti puruSaH san yo napuMsakavedako varddhitakatvAdihai bhAvena bhavatyasau puruSanapuMsakavedakaH na svarUpeNa napuMsakavedaka itiyAvat / 'kasAyakusIle Na'mityAdi, 'uvasaMtavedae hai| vA hojA khINaveyae vA hoja'tti sUkSmasamparAyaguNasthAnakaM yAvat kaSAyakuzIlo bhavati, sa ca pramattApramattApUrva8 karaNeSu savedaH anivRttibAdare tUpazAnteSu kSINeSu vA vedeSvavedaH syAt sUkSmasamparAye ceti, 'niyaMThe Na' mityAdau 4 'uvasaMtaveyae vA hojjA khINaveyae vA hoja'tti zreNidvaye nirgranthatvabhAvAditi / 'siNAe Na' mityAdau 'no uvasaMtaveyae hojA khINaveyae hoja'tti kSapakazreNyAmeva snAtakatvabhAvAditi // rAgadvAre pulAe NaM bhaMte / kiM sarAge hojA vIyarAge hojA?, goyamA ! sarAge hojA No vIyarAge hojA, evaM jAva kasAyakusIle / NiyaMThe NaM bhaMte ! kiM sarAge hojA? pucchA, goyamA ! No sarAge hojA vIyarAge * hojA, jai vIyarAge hojA kiM uvasaMtakasAyavIyarAge hojA khINakasAyavIyarAge vA hojA?, goyamA! uvasaMtakasAyavIyarAgevA hojAkhINakasAyavIyarAgevA hojjA, siNAe evaM ceva, navaraMNo uvasaMtakasAyavIya-8 rAge hojA khINakasAyavIyarAge hojjA 3 // (sUtraM752) pulAe NaM bhaMte ! kiM Thiyakappe hojA aTThiyakappe hojA? goyamA ! Thiyakappe vA hojA adviyakappe vA hojA, evaM jAva sinnaae| pulAe gaMbhaMte ! kiM jiNakappe For Personal & Private Use Only
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA hojA dherakappe hojA kappAtIte hojA?, goyamA ! no jiNakappe hojA therakappe hojA No kappAtIte hai|25 zatake prajJaptiH hojjA / bause NaM pucchA, goyamA ! jiNakappe vA hojjA therakappe vA hojA no kappAtIte hojA, evaM paDi- uddezaH 6 abhayadevI- 4 sevaNAkusIlevi / kasAyakusIle NaM pucchA, goyamA ! jiNakappe vA hojA therakappe hojjA kappAtIte vA rAgAdikayA vRttiH2 hai hojjA / niyaMThe NaM pucchA, goyamA ! no jiNakappe hojA no therakappe hojA kappAtIte hojA, evaM siNAevi lpAHsayaMmAH pratisevA sU // 893 // |4 // (sUtraM 753) pulAe NaM bhaMte ! kiM sAmAiyasaMjame hojjA cheovaTThAvaNiyasaMjame hojA parihAravisuddhi *752-755 yasaMjame hojA suhamasaMparAgasaMjame hojjA ahakkhAyasaMjame hojA ?, goyamA ! sAmAiyasaMjame vA hojA cheovaTThAvaNiyasaMjame vA hojA No parihAravisuddhiyasaMjame hojA No suhamasaMparAge hojA No ahakkhAyasaMjame hojA, evaM bausevi, evaM paDisevaNAkRsIlevi, kasAyakusIle NaM pucchA, goyamA ! sAmAiyasaMjame vA hojA jAva suhumasaMparAgasaMjame vA hojA No ahakkhAyasaMjame hojA / niyaMThe NaM pucchA, goyamA ! No sAmAiyasaMjame hojA jAva No muhumasaMparAgasaMjame ho ahakkhAyasaM0 hojA, evaM siNAevi 5||(suutrN 754) pulAe NaM bhaMte ! kiM paDisevae hojA apaDisevae hojA?, goyamA! paDisevae hojA No apaDisevae ho jjA, jai paDisevae hojA kiM mUlaguNapaDisevae hojA uttaraguNapaDisevae hojA?, goyamA ! mUlaguNapaDidAsevae vA hojA uttaraguNapaDisevae vAhojA, mUlaguNa paDisevamANe paMcaNhaM AsavANaM annayaraM paDisevejA, utt-||||893|| gharaguNa paDisevamANe dusavihassa paccakkhANassa annayaraM pddisevejaa| bause NaM puccchA, goyamA! paDisevae ho SANSKRISSAGES For Personal & Private Use Only
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ ROCALISTRAS RIGH jjA No apaDisevae hojA, jai paDisevae hojA kiM mUlaguNapaDisevae hojjA uttaraguNapaDisevae vA hojA?, goyamA ! No mUlaguNapaDisevae hojA uttaraguNapaDisevae hojA, uttaraguNa paDisevamANe dasavihassa paccakkhANassa annayaraM paDisevejA, paDisevaNAkusIle jahA pulAe / kasAyakusIle NaM pucchA, goyamA ! No paDisevae hojA apaDisevae hojA, evaM niggaMthevi, evaM siNAevi 6 // (sUtraM 755) _ 'pulAe NaM bhaMte ! kiM sarAgetti sraagH-skssaayH|| kalpadvAre-'pulAe Na'mityAdi 'pulAe NaM bhaMte ! kiM Thiyakappe'tyAdi, AcelakyAdiSu dazasu padeSu prathamapazcimatIrthaGkarasAdhavaH sthitA eva avazyaM tatpAlanAditi teSAM sthitikarUpastatra vA pulAko bhavet , madhyamatIrthaGkarasAdhavastu teSu sthitAzcAsthitAzcetyasthitakalpasteSAM tatra vA pulAko bhavet , evaM sarve'pi, athavA kalpo jinakalpaH sthavirakalpazceti dvidheti tamAzrityAha-'pulAe NaM bhaMte ! kiM jiNakappe || | ityAdi, 'kappAtIte'tti jinakalpasthavirakalpAbhyAmanyatra / 'kasAyakusIle Na'mityAdau 'kappAtIte vA hoja'tti ra | kalpAtIte vA kapAyakuzIlo bhavet , kalpAtItasya chadmasthasya tIrthakarasya sakapAyitvAditi / 'niyaMThe 'mityAdau | 'kappAtIte hojja'tti nirgranthaH kalpAtIta eva bhaved , yatastasya jinakalpasthavirakalpadhA na santIti / cAritra dvAraM vyaktameva // pratisevanAdvAre ca-pulAe Na' mityAdi, 'paDisevae'tti saMyamapratikUlArthasya sambalanakaSAyodayA| tsevakaH pratisevakaH saMyamavirAdhaka ityarthaH 'mUlaguNapaDisevae'tti mUlaguNAH-prANAtipAtaviramaNAdayasteSAM prAtikUlyena | sevako mUlaguNapratisevakaH, evamuttaraguNapratisevako'pi navaramuttaraguNA-dazavidhapratyAkhyAnarUpAH, 'dasavihassa pacakkhA T For Personal & Private Use Only
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- Nassa'tti tatra dazavidhaM pratyAkhyAnaM 'anAgatamaikaMta koDIsahiya'mityAdi prAgvyAkhyAtasvarUpam , athavA 'navakArapori-18/25 zatake prajJaptiH sIe' ityAdyAvazyakaprasiddham 'annayaraM paDiseveja'tti ekataraM pratyAkhyAnaM virAdhayet , upalakSaNatvAccAsya piNDavi- | uddezaH6 abhayadevI- zuddhayAdivirAdhakatvamapi saMbhAvyata iti 6 // jJAnadvAre jJAnazrutesU yAvRttiH2 756-757 pulAe NaM bhaMte ! katisu nANesu hojjA ?, goyamA ! dosu vA tisuvA hojA, dosu hojamANe dosu // 894 // 4 AbhiNibohiyanANe suanANe hojA tisu homANe tisu AbhiNibohiyanANe suyanANe ohinANe hojA, evaM bausevi, evaM paDisevaNAkusIlevi, kasAyakusIle NaM pucchA, goyamA! dosu vA tisu vA causu vA hojA, dosu homANe dosu AbhiNibohiyanANe suyanANe hojA, tisu homANe tisu AbhiNibohiyanANasuyanANaohinANesu hojA ahavA tisu homANe AbhiNibohiyanANasuyanANamaNapajjavanANesu hojA, causu hojamANe causu AbhiNiyohiyanANasuyanANaohinANamaNapajjavanANesu hojA, evaM niyaMThevi / siNAeNaM pucchA, goyamA! egami kevalanANe hojjA // (sUtraM 756) pulAe NaM bhaMte ! kevatiyaM suyaM ahijjejjA?, goyamA ! jahanneNaM navamassa puvassa tatiyaM AyAravatthu, ukkoseNaM nava pubAI ahijejA / bause pucchA, goya. mA! jahanneNaM aTTha pavayaNamAyAo ukkoseNaM dasa puvAI ahijejaa| evaM paDisevaNAkusIlevi / kasAyaku // 894 // ||sIle pucchA, goyamA ! jahanneNaM aTTha pavayaNamAyAo ukkoseNaM coddasa pubAI ahijjejA, evaM niyNtthevi| sidANAe pucchA, goyamA ! suyavatiritte hojjA 7 // (sUtraM 757) dan Education International For Personal & Private Use Only
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ AbhinibodhikAdijJAnaprastAvAt jJAnavizeSabhUtaM zrutaM vizeSeNa cintayannAha-'pulAe NaM bhaMte! kevaiyaM surya | mityAdi, 'jahanneNaM aTThapavayaNamAyAo'tti aSTapravacanamAtRpAlanarUpatvAccAritrasya tadvato'STapravacanamAtRparijJAnenAvazya bhAvyaM, jJAnapUrvakatvAccAritrasya, tatparijJAnaM ca zrutAdato'STapravacanamAtRpratipAdanaparaM zrutaM bakuzasya jaghanyato'pi |bhavatIti, tacca 'aDhaNhaM pavayaNamAINaM' ityasya yad vivaraNasUtraM tatsaMbhAvyate, yatpunaruttarAdhyayaneSu pravacanamAtR5|| nAmakamadhyayanaM tadgurutvAdviziSTatarazrutatvAcca na jaghanyataH saMbhavatIti, bAhulyAzrayaM cedaM zrutapramANaM tena na mASatupAdinA vyabhicAra iti // tIrthadvAre pulAe NaM bhaMte ! kiM titthe hojjA atitthe hojjA ?, goyamA ! titthe hojA No atitthe hojA, evaM bau-IP sevi, evaM paDisevaNAkusIlevi / kasAyakusIle pucchA, goyamA! titthe vA hojA atitthe vA hojA, jaha atitthe hojA kiM titthayare hojA patteyabuddhe honA ?, goyamA ! titthagare vA hojA patteyavuddhe vA hojA, evaM niyaMThevi, evaM siNAevi 8||(suutrN 758) pulAe NaM bhaMte ! kiM saliMge hojA annaliMge hojA gihiliMge hojA?, goyamA ! davaliMgaM paDuca saliMge vA hojjA annaliMge vA hojA gihiliMge vA hojA, bhAvaliMgaM paDucca niyamA saliMge hojjA evaM jAva siNAe 9 // (sUtraM 759) pulAe NaM bhaMte ! kaisu sarIrasu hojA, goyamA ! tisu orAliyateyAkammaema hojjA, bause NaM bhaMte ! pucchA, goyamA ! tisu vA causu vA hojA, tisu homANe tisu orAliyateyAkammaesu hojA, causu homANe causu orAliyaveuviyateyA vyA. 150 For Personal & Private Use Only
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2/ // 895 // SOCOSSOS HUGO kammaesu hojA, evaM pddisevnnaakusiilevi| kasAyakusIle pucchA, goyamA ! tisu vA causu vA paMcasu vA 25 zatake hojA, tisu hojamANe tisu orAliyatayAkammaesu hojA, causu homANe causu orAliyaveuviyate uddezaH6 yAkammaesu hojA paMcasu homANe paMcasu orAliyaveuviyaAhAragateyAkammaesu hojA, NiyaMThe siNAo ya| pulAkAde stIrthaliMgajahA pulaao||10|| (sUtra 760) pulAe NaM bhaMte! kiM kammabhUmIe hojjA akammabhUmIe hojA, zarIrabhUmagoyamA ! jammaNasaMtibhAvaM paDucca kammabhUmIe honA jo akammabhUmIe hojA, bause NaM pucchA, goyamA! yaH sU jammaNasaMtibhAvaM paDucca kammabhUmIe hojA No akambhUmIe hojA, sAharaNaM paDucca kammabhUmIe vA hojjA 758-761 akammabhUmIe vA hojjA, evaM jAva siNAe // 11 // (sUtraM 761) __ 'titthe'tti saGke sati, 'kasAyakusIle tyAdi kaSAyakuzIlazchadmasthAvasthAyAM tIrthakaro'pi syAdatastadapekSayA tIrthavyavacchede ca tadanyo'pyasau syAditi tadanyApekSayA ca 'atitthe vA hoje'tyucyate, ata evAha-'jai atitthe // hojA kiM titthayare hojje'tyAdi / liGgadvAre liGgaM dvidhA-dravyabhAvabhedAt , tatra ca bhAvaliGgaM-jJAnAdi, etacca mvali-18 ameva, jJAnAdibhAvasyAhatAnAmeva bhAvAt , dravyaliGgaM tu vedhA-svaliGgaparaliGgabhedAt, tatra svaliGga-rajoharaNAdi, para| lihaM ca dvidhA-kutIrthikalika gRhasthariGga cetyata Aha-pulAe NaM bhaite / kiM saliMge'tyAdi / trividhaliGge'pi bhavedU, dravyaliGgAnapekSatvAccaraNapariNAmasyeti // zarIradvAraM vyakaM / kSetradvAre-'pulAe NaM bhaMte ! kiM kmmbhuumiie'18||895 // ityAdi, 'jammaNasaMtibhAvaM paDucca'tti janma-utpAdaH sadbhAvazca-vivakSitakSetrAdanyatra tatra vA jAtasya tatra caraNabhAvenA-16 tityatti saGke satti, kasAditi tadanyApekSayA dravyabhAvabhedAta, tatra For Personal & Private Use Only
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ stitvameva tayozca samAhAradvandvo'tastatpratItya pulAkaH karmmabhUmau bhavet, tatra jAyate viharati ca tatraivetyarthaH, akarmmabhUmau pumarasau na jAyate tajjAtasya cAritrAbhAvAt na ca tatra varttate, pulAkalabdhau varttamAnasya devAdibhiH saMhartumazakyatvAt / / bakuzasUtre 'mo akammabhUmIe hoja tti akarmmabhUmau bakuzo na janmato bhavati svakRtavihAratazca parakRtavihAratastu karmabhUmyAmakarmmabhUmyAM ca saMbhavatItyetadevAha - 'sAharaNaM paDucetyAdi, iha ca saMharaNaM - kSetrAntarAt kSetrAntare devAdibhirnayanam // kAladvAre pulAe NaM bhaMte! kiM osappiNikAle hojA ussappiNikAle ho0 NoosappiNiNoussappiNikAle bA hojA ?, goyamA ! osappiNikAle vA hojjA ussappiNikAle vA hojA noussappiNinoosappiNikAle vA hojjA, jai osappiNikAle hojjA kiM susamasusamAkAle hojjA 1 susamAkAle hojjA 2 susamadUsamAkAle hojA 3 dUsamasusamAkAle hojjA 4 dUsamAkAle hojA 5 dUsamadUsamAkAle hojA 61, go0 ! jaMmaNaM pahuca No susamasusamAkAle hojjA 1 No susamAkAle hojjA 2 susamadsamAkAle hojjA 3 dUsamasusamAkAle vA hojA 4 No dUsamAkAle hojA 5 No dUsamadUsamAkAle hojjA 6, saMtibhAvaM paDucca No susamasusa mAkAle hojjA No susamAkAle hojjA susamadsamAkAle vA hojA dUsamasusamAkAle vA hojA dUsamAkAle vA hojjA No dUsamasamAkAle hojjA, jai ussappiNikAle holA kiM dUsamasamAkAle hojjA dUsamAkAle | hojA dUsamasusamAkAle hojjA susamadsamAkAle hojA susamAkAle hojjA susamasusamAkAle hojA ?, For Personal & Private Use Only
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyAvRttiH2 | 25 zatake uddezaH6 | pulAkAde kAlaH sU 762 // 896 // go! jaMmaNaM paDucca No dUsamadUsamAkAle hojA1 dUsamAkAle vA hojA 2 dUsamasusamAkAle vA hojAsusamadUsamAkAle vA hojjA 4 No susamAkAle hojjA 5 No susamasusamAkAle hojjA 6, saMtibhAvaM paDucca NodRsamadUsamAkAle hojA 1 dUsamAkAle hojjA 2dUsamasusamAkAle vA hojA 3 susamadUsamAkAle vA hojA4 No susamAkAle hojjA 5 No susamasusamAkAle hojA 6 / jai NoussappiNinoavasappiNikAle hojA kiM susamasusamApalibhAge ho susamapalibhAge0 susamadUsamApalibhAge ho0 dUsamasusamApalibhAge?,goyamA! jamaNaM saMtibhAvaM ca paDDucca No susamasusamApalibhAge hojA No susamapalibhAge0 No dUsamadUsamApalibhAge hojA dUsamasusamApalibhAge ho / bause NaM pucchA, goyamA! osappiNikAle vA hojA ussappiNikAle vA ho. noosappiNinoussappiNikAle vA hojA, jai osappiNikAle ho0 kiM susamasusamAkAle pucchA, goyamA! jamaNaM saMtibhAvaM ca paDuca No susamasusamAkAle hojA No susamAkAle hojA susamadUsamAkAle vA hojA dUsamasusamAkAle vA hojA dUsamAkAle vA ho. No dUsamadUsamAkAle ho, sAharaNaM paDucca annayare samAkAle hojA / jai ussappiNikAle hojA kiM dUsamadUsamAkAle ho06? pucchA, goyamA ! jammaNaM paDucca No dUsamadUsamAkAle hojjA jaheva pulAe, saMtibhAvaM paDucca No dUsamadUsamAkAle hojA No dUsamAkAle hojA evaM saMtibhAveNavi jahA pulAe jAva No susamasusamAkAle ho0, sAharaNaM |pahucca annayare samAkAle ho / jai noosappiNinoussappiNikAle ho.? pucchA, goyamA ! jammaNasaM / sAharaNaM phAle vA hojA dasatibhAvaM ca paDaca pA hojA, jA AsippiNikAle vA isamadUsamApali-/ // 896 // For Personal & Private Use Only
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ tibhAvaM paDucca No susamasusamApalibhAge hojjA jaheva pulAe jAva dUsamasusamApalibhAge ho, sAharaNaM ta paDucca annayare palibhAge hojA, jahA bause evaM paDisevaNAkusIlevi, evaM kasAyakusIlevi, niyaMTho siNA o ya jahA pulAo, navaraM etesiM anbhahiyaM sAharaNaM bhANiyacaM, sesaM taM ceva 12 // (sUtraM 762) l trividhaH kAlo'vasarpiNyAdiH, tatrAdyadvayaM bharatairAvatayostRtIyastu mahAvidehahemavatAdiSu, 'susamadUsamAkAle vA hoja'tti AdidevakAle ityarthaH, 'dussamamusamakAle vatti caturthe'rake ityarthaH, uktAtsamAdyAnnAnyatrAsau jAyate, 'saMktibhAvaM paDace'tyAdi, avasarpiNyAM sadbhAva pratItya tRtIyacaturthapaJcamArakeSu bhavet , tatra caturthArake jAtaH san paJcame'pi varttate, tRtIya caturthArake sadbhAvastu tajanmapUrvaka iti, 'jai ussappiNI'tyAdi, utsarpiNyAM dvitIyatRtIyacaturtheSvarakeSu janmato bhavati, tatra dvitIyasyAnte jAyate tRtIye tu caraNaM pratipadyate, tRtIyacaturthayostu jAyate caraNaM ca pratipadyata iti, sadbhAvaM punaH pratItya tRtIyacaturthayoreva sasya sattA, tayoreva caraNapratipatteriti, 'jai NoosappiNI'tyAdi, 'susamapalibhAge'tti suSamasuSamAyAH pratibhAgaH-sAdRzyaM yatra kAle sa tathA, sa ca devakurUttarakuruSu, evaM suSamApratibhAgo harivarSaramyakavarSeSu, suSamaduSSamApratibhAgo haimavatairaNyavateSu, duSamasuSamApratibhAgo mahAvideheSu / 'niyaMTho siNAo ya jahA pulAo'tti etau pulAkavadvaktavyau, vizeSaM punarAha-'navaraM eesiM anbhahiyaM sAharaNaM bhANiya'ti pulAkasya | hi pUrvottayuktyA saMharaNaM nAsti etayozca tatsaMbhavatIti kRtvA tadvAcya, saMharaNadvAreNa ca yastayoH sarvakAleSu sambhavo'sau | pUrvasaMhRtayonimranthasnAtakatvaprAdhau draSTavyo, yato nApagatavedAnAM saMharaNamastIti, yadAha-"samaNImavagyaveyaM parihArapulAya dain Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ # H 25 zatake uddezaH6 pulAkAdegaitiH sU763 vyAkhyA- 18 maSpamattaM ca / coisaviM AhAravaM ca Na va koi sNhri||1||" [zramaNImapamatavedaM parihAraM pulAkamapramAnaM c|ctu- prajJaptiH dAdazapUrviNamAhArakaM ca na ko'pi saMharati // 1 // ] iti // gatidvAre saudharmAdikA devagatirindrAdayasta dAstadAyuzca abhayadevI pulAkAdInAM nirUpyateyA vRttiH pulAe NaM bhaMte ! kAlagae samANe kiM matiM gacchati ?, goyamA ! devagatiM gacchati, devagatiM gacchamANe kiM // 897 // |bhavaNavAsIsu uthavajejA vANamaMtaresu uvavajejA joisavemANiesu uvavajjejA, goyamA! jo bhavaNA sIsu NovANa No joisa0 vemANiesu uvava0, vemANiesu uvavajamANe jaha. sohamme kappe ukoseNaM saha|ssAre kappe uvavajejjA, bause NaM evaM ceca navaraM ukkoseNaM acchue kappe, paDiseSaNAkusIle jahA bause, kamsA-1 yakusIle jahA pulAe, navaraM ukkoseNaM aNuttaravimANesu upavajejA, NiyaMThe Na bhaMte ! evaM ceva, evaM jAca vemANiemu uvavajamANe ajahannamaNukkoseNaM aNuptaravimANesu uvavajejA, siNAe NaM bhaMte ! kAlagae sammANe kiM garti gacchai, goyamA! siddhigatiM gacchai / pulAe gaMbhaMte ! devesu ubavajamANe kiM iMdattAe puSavalejA do sAmANiyattAe uvavajejA tAyattIsAe vA ukvajenA logapAlasAe vA uvadhajenA ahamiMdattAe yA uka vajejA ?, goyamA ! avirAhaNaM paDucca iMdattAe ubaba. sAmANiyattAe uvavajjejA logapAlattAe vA uvava0 sAyattIsAe vA uvavajejA no ahamiMdattAe uvacanejA, virAhaNaM paDuca annayaresu uyavajjejjA, evaM barasevi, da evaM paDisevaNAkusIlevi, kasAyakusIle pucchA, goyamA! adhirAhaNaM paDDucca iMdatsAe vA ubaSanejA jAva ASHS+06+0645 kakrakkhana // 897 // For Personal & Private Use Only
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahamiMdattAra uvaSa virAhaNaM pahuca janayaresu uvaSa0, bhiyaMThe pucchA, goyamA adhirAhaNaM paDucca No iMdasAera uvava Ava jo logapAlattAe udhava ahamiMdatsAe udhava0, cirAhaNaM paDucca annayaresu uvv0|| pulAyarasa NaM bhaMte ! devalogesu uvavajamANassa kevatiyaM kAlaM ThitI pa01, goyamA! jahanneNaM paliovamapuhusaM ukkose0 aTThArasa sAgaroSamAI, bausassa pucchA, goyamA ! jahanneNaM paliovamapuhuttaM ukkoseNaM bAvIsaM sAgarovamAI, evaM paDisevaNAkusIlevi, kasAyakusIlassa pucchA, goyamA! jahanne] paliovamapuhuttaM ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAI, NiyaMThassa pucchA, goyamA ! ajahannamaNukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAI 13 // (sUtraM 763) tatra ca 'avirAhaNaM paDucca'tti avirAdhanA jJAmAdInAM athavA labdheranupajIvanA'tastAM pratItya avirAdhakAH santa ityarthaH, 'annayaresu uyavajejatti bhavanapatyAdInAmanyatareSu deveghUtpadyante, virAdhitasaMyamAnAM bhavanapatyAdhutpAdasyokta|| tvAt , yacca prAguktaM 'vemANiesu uvavajeja'tti tatsaMyamAvirAdhakatvamAzrityASaseyam // saMyamadvAre saMyamasthAnAmi teSAM hai cAlpatvAdi cintyate, tatra pulAgassa NaM bhaMte ! kevatiyA saMyamaTThANA pa01, go! asaMkhejjA saMyamaTTANA pa0, evaM jAva kasAyaku18||sIlassa / niyaMThassa NaM bhaMte ! kevaiyA saMjamaTThANA pa01, goyamA ! ege ajahannamaNukkosae saMjamahANe, evaM siNAyassavi, etesi NaM bhaMte ! pulAgavausapaDisevaNAkasAyakusIlaniyaMThasiNAyANaM saMjamaTThANANaM kayare 2 jAva visesAhiyA vA ?, goyamA ! savatthove niyaMThassa siNAyassa [granthAgram 14000]ya ege aja HECHASSISTAHIRISASIS For Personal & Private Use Only
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAhannamaNukkosae saMjamahANe pulAgassa NaM saMjamahANA asaMkhejaguNA bausassa saMjamahANA asaMkhejaguNA paDi 25 zatake prajJaptiH | sevaNAkusIlassa saMjamaTThANA asaMkhejjaguNA kasAyakusIlassa saMjamaTThANA asaMkhejaguNA 14 // (sUtraM 764) uddezAna abhayadevI- 'pulAgasse'tyAdi, saMyamaH-cAritraM tasya sthAnAni-zuddhiprakarSAprakarSakRtA bhedAH saMyamasthAnAni, tAni ca pratyekaM sarvA- pulAkAdeH yA vRttiH2 hai kAzapradezAgraguNitasarvAkAzapradezaparimANaparyavopetAni bhavanti, tAni ca pulAkasyAsaGkhyeyAni bhavanti, vicitratvAccAri- saMyamasthAtramohanIyakSayopazamasya, evaM yAvatkaSAyakuzIlasya, 'ege ajahannamaNukkosae saMjamaThANe'tti nirgranthasyaikaM saMyamasthAnaM| nAni sU // 898 // 764 bhavati, kaSAyANAmupazamasya kSayasya cAvicitratvena zuddherekavidhatvAt, ekatvAdeva tadajaghanyotkRSTaM, bahuSveva jaghanyotkRSTabhAvasadbhAvAditi // atha pulAkAdInAM parasparataH saMyamasthAnAlpabahutvamAha-'eesi ||'mityaadi, sarvebhyaH stokaM sarvastoka nirgranthasya snAtakasya ca saMyamasthAnaM, kutaH?, yasmAdekaM, phiMbhUtaM tat ? ityAha-'ajahanne'tyAdi, ettazcaivaM zuddhere-13 kavidhatvAt , pulAkAdInAM tUktakrameNAsaGkhyeyaguNAni tAni kSayopazamavaicitryAditi // atha nikarSadvAra, tatra nikarSaH* saMnikarSaH, pulAkAdInAM paraspareNa saMyojanaM, tasya ca prastAvanArthamAha pulAgassa NaM bhaMte ! kevatiyA carittapajjavA pa01, go! aNaMtA carittapajjavA pa0, evaM jAva sinnaayss| pulAe NaM bhaMte ! pulAgassa saTTANasannigAseNaM carittapajjavehiM kiM hINe tulle anbhahie ?, goyamA ! siya|| // 898 // hINe 1 siya tulle 2 siya ambhahie 3, jaihINe aNaMtabhAgahINe vA asaMkhejabhAgahINe vA saMkhejahabhAgahINe vA saMkhejaguNahINe vA asaMkhejaguNahINe vA anaMtaguNahINe vA, aha anbhahie aNaMtabhAgamabhahie vA Jan Education Intematonal For Personal & Private Use Only
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ **ACHICHICH asaMkhajahabhAgamabhahie vA saMkhejabhAgamabhahie vA saMkhejjaguNamanbhahie vA asaMkhenaguNamanbhahie vA|| aNaMtaguNamanbhahie vaa|| pulAe NaM bhaMte! bausassa paraTThANasannigAseNaM carittapajjavehiM kiMhINetulle anbhahie, goyamA! hINe no tulle no anbhahie, aNaMtaguNahINe, evaM paDisevaNAkusIlassavi, kasAyakusIleNaM sama chaTThANavaDie jaheva sahANe, niyaMThassa jahA bausassa, evaM siNAyassavi // bause NaM bhaMte ! pulAgassa parahANasannigAseNaM carittapajjavehiM kiM hINe tulle anbhahie ?, goyamA ! No hINe No tulle anbhahie annNtgunnmbhhie| bause NaM bhaMte ! bausassa saTThANasannigAseNaM carittapajjavehiM pucchA, goymaa| siya hINe siya tulle siya anbhahie, jai hINe chaTThANavaDie / bause NaM bhaMte ! paDisevaNAkusIlassa parahANasannigAseNaM carittapajjavehiM kiMhINe01, chaTThANavaDie, evaM kasAyakusIlassavi // bause NaM bhaMte ! niyaMThassa paraTThANasannigAseNaM carittapajjavehiM pucchA, goyamA!hINe No tulle No anbhahie aNaMtaguNahINe, evaM siNAyassavi, paDisevaNAkusIlassa evaM ceva bausavattabayA bhANiyabA, kasAyakusIlassa esa ceva bausavattavayA navaraM pulAeNavi samaM chaTThANavaDie / NiyaMThe NaM bhaMte ! pulAgassa paraTThANasannigAseNaM carittapanavehiM pucchA, goyamA ! No hINe / SNotulle anbhahie aNaMtaguNamanbhahie, evaM jAva ksaaykusiilss|nniyNtthe gaM bhaMte!NiyaMThassa saTThANasannigA ra seNaM pucchA, goyamA ! no hINe tulle No anbhahie, evaM sinnaayssvi| siNAe NaM bhaMte ! pulAgassa parahAMNasanni evaM jahA niyaMThassa vattaghayA tahA siNAyassavi bhANiyabA jAva siNAe NaM bhaMte ! siNAyassa| 9648 HORE For Personal & Private Use Only
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 // 899 // MECHAKRA sahANasannigAseNaM pucchA, goyamA! No hINe tulle No anbhhie| eesiNaM bhaMte ! pulAgabakusapaDisevaNA- | 25 zatake kusIlakasAyakusIlaniyaMThasiNAyANaM jahannukosagANaM carittapajavANaM kayare 2 jAva visesAhiyA vA', uddezaH 6 goyamA ! pulAgassa kasAyakusIlassa ya eesi NaM jahannagA carittapajavA doNhaSitullA savatthovA, pulAgalsa pulAkAdeH ukkosagA carittapajavA anaMtaguNA, bausassa paDisevaNAkusIlassa ya eesiNaM jahannagA carittapajayA |payevayoga kaSAyAHsU | doNhavi tullA aNaMtaguNA, bausassa ukkosagA carittapajavA aNaMtaguNA, paDisevaNAkusIlassa ukkosagA 765-767 carittapajjavA aNaMtaguNA, kasAyakusIlassa ukosagA carittapajavA aNaMtaguNA, NiyaMThassa siNAyassa ya etesi NaM ajahannamaNukosagA carittapajjavA doNhavi tullA aNaMtaguNA 15 // (sUtraM 765) pulAe NaM bhaMte ! kiM sayogI hojA ajogI vA holA ?, goyamA ! sayogI hojA no ayogI hojA, jaha sayogI hojA kiM maNajogI hojA vahajogI hojA kAyayogI hojA?, goyamA! maNajogI vA hojA vayajogI vA hojA kAyajogI vA hojA, evaM jAva niyaMThe / siNAe NaM pucchA, goyamA ! sayogI vA hojA ayogI vA hojA, jaha sayogI hojA kiM maNajogI hojA sesaM jahA pulAgassa 16 // (sUtraM 766) pulAe NaM bhaMte / kiM sAgArovautte hojA aNAgArovautte hojA?,goyamA! sAgArovautte vA hojA aNAgArovautte vA honA evaM jAva siNAe 17 // (sUtraM 767) pulAe NaM bhNte| sakasAyI hojA akasAyI hojA?, goyamA ! sakasApI ICM|899 // hojA No akasAyI hojA, jA sakasAI se NaM bhaMta! katisu kasAemu hojA, goyamA! vasu For Personal & Private Use Only
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ OMOMOMOMOMvaka kohamANamAyAlomesu hojA, evaM useci, evaM paDisevaNAkusIlevi, kasAyakusIle gaM pucchA, goymaa| sakasAyIhojANo akasAyI honA, jaisakasAyIhojA seNaM bhaMte! katisukasAesu honA,gIyamA! |causuvA tisu thA dosu vA egami vA hojA, causu homANe cAsu saMjalaNakohamANamAyAlImesu holA tisu homANe tisu saMjalaNamANamAyAlomesu honA dosu homANe saMjalaNamAyAlomesu holA egami homANe saMjalaNalobhe hojA, niyaMThe NaM pucchA goymaa| NI sakasAyI hojA akasAyIhojA, jaiakasAyI honA kiM vasaMtakasAyI hojA khINakasAyI honA ?, goyamA upasaMtakasAyI cAhobAkhINakasAyI vA hojA, |siNAe evaM ceca, navaraM go upasaMtakasAyI hojA, khINakasAyI hojA 18 // (sUtra 768) | "pulAgasse'tyAdi, 'carittapajjaya'tti cAritrakha-sarvaviratirUpapariNAmastha paryavA-bhedAzcAritraparthavAste ca buddhikRttA avibhAgapalicchedA viSayakRtA vA sahANasaMnigAsaNaM ti svaM-AtmIyaM sajAtIyaM sthAna-pardhavANAmAzrayaH svasthAna|pulAkAdeH pulAkAdireva tasya saMnikarSaH-saMyojanaM svasthAnasaMnikarSastema, kiM ?-'hINe'tti vizuddhasaMyamasthAnasambandhitvena vizuddhataraparyavApekSayA avizuddhatarasaMyamasthAnasambandhitvenAvizuddhatarAH paryavA hInAstadyogAtsAdhurapi hInaH "tulletti tulyazuddhikaparyavayogAttulyaH 'anbhahiya'tti vizuddhattaraparyavayogAdabhyadhikaH, 'siya hINe'tti azuddhasaMyamasthAnava|rttitvAt 'siya tulle'tti ekasaMyamasthAnavarttitvAt 'siya anbhahie'tti vizuddhatarasaMyamasthAnavartitvAt , 'aNaMtabhAgahINe ti kilAsadbhAvasthApanayA pulAkasyotkRSTasaMyamasthAnaparyavAgraM daza sahasrANi 10000, tasya sarvajIvAnantakena zatapa RECER-61-4 For Personal & Private Use Only
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ 05 25 zatake uddezaH6 pulAkAdeH paryavayogakaSAyAH vyAkhyA-15 rimANatayA kalpitena bhAge hRte zataM labdhaM 100, dvitIyapratiyogipulAkacaraNaparyavAgraM nava sahasrANi navazatAdhikAni prajJaptiH 9900, pUrvabhAgalabdhaM zataM tatra prakSiptaM jAtAni daza sahasrANi, tato'sau sarvajIvAnantakabhAgahAralabdhena zatena hInamiabhayadevI tyanantabhAgahInaH, 'asaMkhejjabhAgahINe vatti pUrvoktakalpitaparyAyarAzerdazasahasrasya 10000 lokAkAzapradezaparimANeyA vRttiH2 nAsaGkhyeyakena kalpanayA paccAzatpramANena bhAge hRte labdhaM dvizatI, dvitIyapratiyogipulAkacaraNaparyavAgraM nava sahasrANyaSTau ca // 9.0 // zatAni 9800, pUrvabhAgalabdhA ca dvizatI tatra prakSiptA, jAtAni daza sahasrANi, tato'sau lokAkAzapradezaparimANAsaGkhaye yakabhAgahAralabdhena zatadvayena hIna ityasaGkhyeyabhAgahInaH, 'saMkhejabhAgahINe va'tti pUrvoktakalpitaparyAyarAzerdazasahasrasya 10000 utkRSTasaGkhyeyakena kalpanayA dazakaparimANena bhAge hRte labdhaM sahasra, dvitIyapratiyogipulAkacaraNaparyavAgraM nava da| sahasrANi 9000 pUrvabhAgalabdhaM ca sahasraM tatra prakSiptaM jAtAni daza sahasrANi, tato'sAvutkRSTasakyeyakabhAgahAralabdhena || sahasreNa hInaH, 'saMkhejaguNahINe vatti kilaikasya pulAkasya caraNaparyavAgraM kalpanayA sahasradazakaM dvitIyapratiyogipulAkacaraNaparyavAgraM ca sahasra, tatazcotkRSTasahaveyakena kalpanayA dazakaparimANena guNakAreNa guNitaH sAhasro rAzirjAyate daza sahasrANi, sa ca tenotkRSTasaGkhyeyakena kalpanayA dazakaparimANena guNakAreNa hInaH-anabhyasta iti sakyeyaguNahInaH, 'asaMkhejaguNahINe vatti kilaikasya pulAkasya caraNaparyavAgraM kalpanayA sahasradazakaM dvitIyapratiyogipulAkacaraNapayevAgraM 5 ca dvizatI, tatazca lokAkAzapradezaparimANenAsaGkhyeyakena kalpanayA paJcAzatparimANena guNakAreNa guNito dvizatiko rAzijAyate daza sahasrANi, sa ca tena lokAkAzapradezaparimANAsayeyakena kalpanayA pazcAzatpramANena guNakAreNa hIna SHARIDURIAISIAISAIPAISA // 900 // For Personal & Private Use Only
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ ca zatAni paryavAparaNaparyavAnaM sahasramAcaraNaparyavAnaM zatamAne satyarthaH, vijAtIyazca / ityasoyaguNahIna iti, 'anaMtaguNahINe vatti kilaikasya pulAkasya caraNaparyavAgraM kalpanayA sahasradazaka dvitIyapratiyogipulAkacaraNaparyavAgraM ca zataM, tatazca sarvajIvAnantakena kalpanayA zataparimANena guNakAreNa guNitaH zatiko rAzirjAyate daza sahasrANi, sa ca tena sarvajIvAnantakena kalpanayA zataparimANena guNakAreNa hIna ityanantaguNahInaH, evamabhyadhikaSaTsthAnakazabdArtho'pyebhireva bhAgApahAraguNakArairvyAkhyeyaH, tathAhi-ekasya pulAkasya kalpanayA daza sahasrANi caraNaparyavamAnaM tadanyasya navazatAdhikAni nava sahasrANi, tato dvitIyApekSayA prathamo'nantabhAgAbhyadhikaH, tathA yasya nava sahasrANyaSTau ca zatAni paryavAgraM tasmAtprathamo'saGkhyeyabhAgAdhikaH, tathA yasya nava sahasrANi caraNaparyavAgraM tasmAprathamaH saGkhyeyabhAgAdhikaH, tathA yasya caraNaparyavAgraM sahasramAnaM tadapekSayA prathamaH saGkhyeyaguNAdhikaH, tathA yasya caraNaparyavAgraM dvizatI tadapekSayA''dyo'samayeyaguNAdhikaH, tathA yasya caraNaparyavAgraM zatamAnaM tadapekSayA''dyo'nantaguNAdhika iti|| | 'pulAe NaM bhaMte ! bausasse'tyAdi, 'parahANasannigAseNaM'ti vijAtIyayogamAzrityetyarthaH, vijAtIyazca pulAkasya bakuzA| diH, tatra pulAko bakuzAddhInastathAvidhavizuddhyabhAvAt , 'kasAyakusIleNaM samaM chahANavaDie jaheva sahANe'tti pulAkaH pulAkApekSayA yathA'bhihitastathA kaSAyakuzIlApekSayA'pi vAcya ityarthaH, tatra pulAkaH kaSAyakuzIlAddhIno vA syAt avizuddhasaMyamasthAnavRttitvAt tulyo vA syAt samAnasaMyamasthAnavRttitvAd adhiko vA syAt zuddhatarasaMyamasthAnavRttitvAt , | yataH pulAkasya kaSAyakuzIlasya ca sarvajaghanyAni saMyamasthAnAnyadhaH, tatastau yugapadasaGkhyeyAni gacchatastulyAdhyavasAnatvAt, tataH pulAko vyavacchidyate hInapariNAmatvAt , vyavacchinne ca pulAke kaSAyakuzIla ekaka evAsAceyAni saMyamasthAnAni vyA. 151 dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ PALIOS vyAkhyA'prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 // 901 // 25 zatake uddezaH 6 pulAkAdeH paryavayogakaSAyAH sU 768 *98* gacchati zubhatarapariNAmatvAt ,tataH kaSAyakuzIlapratisevanAkuzIlabakuzA yugapadasaGkhyeyAni saMyamasthAnAni gacchanti, tatazca bakuzo vyavacchidyate, pratisevanAkuzIlakaSAyakuzIlAvasaGkhyeyAni saMyamasthAnAni gacchatastatazca pratisevanAkuzIlo vyavacchidyate, kaSAyakuzIlastvasaGkhyeyAni saMyamasthAnAni gacchati, tataH so'pi vyavacchidyate, tato nirgranthasnAtakAvekaM saMyamasthAna prApta iti / 'niyaMThassa jahA bausassa'tti pulAko nirgranthAdanantaguNahIna ityrthH|| cintitaH pulAko'vazeSaiH saha, atha bakuzazcintyate-'bause 'mityAdi, bakuzaH pulAkAdanantaguNAbhyadhika eva vizuddhatarapariNAmatvAt , bakuzAttu hInAdivicitrapariNAmatvAt , pratisevAkaSAyakuzIlAbhyAmapi hInAdireva, nimranthasnAtakAbhyAM tu hIna eveti, | 'bausavattavayA bhANiyaca'tti pratisevAkuzIlastathA vAcyo yathA bakuza ityarthaH, kaSAyakuzIlo'pi bakuzavadvAcyaH, kevalaM pulAkAdvakuzo'bhyadhika evoktaH sakaSAyastu SaTsthAnapatito vAcyo hInAdirityarthaH, tatsariNAmasya pulAkApekSayA hInasamAdhikasvabhAvatvAditi // atha paryavAdhikArAtteSAmeva jaghanyAdibhedAnAM pulAkAdisambandhinAmalpatvAdi prarUpayanAha-eesi ||'mityaadi // yogadvAre-'ayogI vA hoja'tti ihAyogI zailezIkaraNe / upayogadvAraM tu sugamatvAnna | likhitam / kaSAyadvAre-'sakasAI hoja'tti pulAkasya kaSAyANAM kSayasyopazamasya cAbhAvAt |'tisu homANe ityAdi, upazramazreNyAM kSapakazreNyAM vA savalanakrodhe upazAnte kSINe vA zeSeSu triSu, evaM mAne vigate dvayormAyAyAM tu vigatAyAM sUkSmasamparAyaguNasthAnake ekatra lobhe bhavediti // lezyAdvAre pulAe NaM bhaMte ! kiM salesse hojA alesse hojA ?, goyamA! salesse hojA No alesse hojA, jaha // 90 Jain Education Intematonal For Personal & Private Use Only
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ salesse hojjA se NaM bhaMte ! katisu lessAsu hojjA ?, goyamA ! tisu visuddhalessAsu hojjA, taM0 teulessAe pUmha lessAe sukkalessAe, evaM bausassavi, evaM paDisevaNAkusIlevi, kasAyakusIle pucchA, goyamA ! salesse hojjA No alesse hojjA, jai salesse hojjA se NaM bhaMte ! katisu lesAsu hojjA ? goyamA ! chasu lesAsu hojjA, taM0- kaNhalessAe jAva sukkalessAe, niyaMThe NaM bhaMte ! pucchA, goyamA ! salesse hojjA No alesse hojjA, jai salese ho0 se NaM bhaMte ! katisu lessAsu hojjA ?, goyamA ! ekkAe sukkalessAe hojA, siNAe pucchA, goyamA ! salesse vA alesse vA hojjA, jai salesse ho0 se NaM bhaMte ! katisu lessAsu hojjA ? goyamA ! |egAe paramasukkalessAe hojA 19 // sUtraM 769) pulAe NaM bhaMte / kiM vahumANapariNAme hojjA hIyamANapariNAme hojA avaTThiyapari0 ?, goyamA ! vahumANapari0 vA hojA hIyamANapariNAme vA hojjA avaTThiyapariNAme vA hojjA, evaM jAva kasAyakusIle / NiyaMThe NaM pucchA, goyamA ! vahumANapariNAme ho0 No hIyamANapa0 ho0, avadviyapariNAme vA hojjA, evaM siNAeva / pulAe NaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM vamANapariNAme hojjA ?, goyamA ! jahaneNaM evaM samayaM ukko0 aMtomu0, kevatiyaM kAlaM hIyamANapariNAme hojjA ?, goyamA ! jaha0 ekaM samayaM ukko0 aMtomu0, kevaiyaM kAlaM avaTTiyapariNAme hojjA ?, goyamA ! jahanne0 ekaM | samayaM ukkoseNaM satta samayA, evaM jAva kasAyakusIle / niyaMThe NaM bhaMte ! kevatiyaM kAlaM vahumANapariNAme hojjA ?, goyamA ! jahanne0 aMtomuhuttaM ukkoseNavi aMtomuhuttaM, kevatiyaM kAlaM avaTTiyapariNAme hojjA ?, For Personal & Private Use Only
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2/ // 902 // 25 zatake uddezaH6 pulAkAdetezyApariNAmAH sU 769-770 goyamA! jahanneNaM eka samayaM ukkoseNaM aMtomuhattaM / siNAe NaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM vaDDamANapariNAme hojA?, goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNavi aMtomuhuttaM, kevaiyaM kAlaM avaTThiyapariNAme hojA ?, goyamA ! |jaha* aMtomu0 ukkose0 desUNA puSakoDI 20 // (sUtraM 770) 'tisu visuddhalesAsu'tti bhAvalezyApekSayA prazastAsu tisRSu pulAkAdayastrayo bhavanti, kaSAyakuzIlastu SaTsvapi, | sakaSAyameva Azritya 'pubapaDivannao puNa annayarIe u lesAe' [pUrvapratipannaH punaranyatarasyAM lezyAyAM] ityetaduktamiti saMbhAvyate, 'ekAe paramasukkAe'tti zukladhyAnatRtIyabhedAvasare yA lezyA sA paramazuklA'nyadA tu zuklaiva, sA'pItarajIvazuklalezyApekSayA snAtakasya paramazukleti // pariNAmadvAre-vaDDamANapariNAme ityAdi, tatra ca varddhamAnaH-zuddharutkarSa gacchan hIyamAnastvapakarSa gacchan avasthitastu sthira iti, tatra nirgrantho hIyamAnapariNAmo na bhavati, tasya pariNAmahAnau kaSAyakuzIlavyapadezAt , snAtakastu hAnikAraNAbhAvAna hIyamAnapariNAmaH syAditi // pariNAmAdhikArAdevedamAha'pulAe Na'mityAdi, tatra pulAko varddhamAnapariNAmakAle kaSAyavizeSeNa bAdhite tasmiMstasyaikAdikaM samayamanubhavatItyata ucyate jaghanyenaika samayamiti 'ukkoseNaM aMtomuhattaMti etatsvabhAvatvAvarddhamAnapariNAmasyeti / evaM bakuzapratisevAkuzIlakapAyakuzIleSvapi, navaraM bakuzAdInAM jaghanyata ekasamayatA maraNAdapISTA, na puna: pulAkasya, pulAkatve maraNAbhA| vAt, sa hi maraNakAle kaSAyakuzIlatvAdinA pariNamati,yacca prAk pulAkasya kAlagamanaM tadbhUtabhAvApekSayeti, nigrentho | jaghanyenotkarSeNa cAntarmuhUrta varddhamAnapariNAmaH syAtU , kevalajJAnotpattau pariNAmAntarabhAvAt , avasthitapariNAmaH puna mAt, snAtakasnu hAnikastu sthira iti, tatra nirmANapariNAme ityAdi, sadA tu zuklaiva, sADayAtara // 902 // For Personal & Private Use Only
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirgranthasya jaghanyata eka samayaM maraNAtsyAditi / 'siNAe NaM bhaMte !' ityAdi, snAtako jaghanyetarAbhyAmantarmuhUrtta varddhamAnapariNAmaH, zailezyAM tasyAsta pramANatvAt , avasthitapariNAmakAlo'pi jaghanyatastasyAntarmuhUrta, katham ?, ucyate, yaH sa kevalajJAnotpAdAnantaramantarmuhUrtamavasthitapariNAmo bhUtvA zailezI pratipadyate tadapekSayeti, 'ukoseNaM desUNA puvakoDI'tti pUrvakovyAyuSaH puruSasya janmato jaghanyena navasu varSeSvatigateSu kevalajJAnamutpadyate tato'sau tadUnAM pUrvakoTImavasthitapariNAmaH zailezI yAvadviharati, zailezyAM ca varddhamAnapariNAmaH syAdityevaM dezonAmiti // bandhadvAre pulAe NaM bhaMte ! kati kammapagaDIo baMdhati ?, goyamA ! AuyavajjAo satta kammappagaDIo baMdhati / bause pucchA, goyamA ! sattavihabaMdhae vA aTTavihabaMdhae vA, satta baMdhamANe AuyavajjAo satta kammappagaDIo baMdhati, aTTha baMdhamANe paDipunnAo aTTa kammappagaDIo baMdhai, evaM paDisevaNAkusIlevi, kasAyakusIle pucchA, goyamA ! sattavihabaMdhae vA aTThavihabaMdhae vA chabihabaMdhae vA, satta baMdhamANe AuyavajAo satta kammappagaDIo baMdhai, aha baMdhamANe paDipunnAo aTTa kammappagaDIo baMdhai, cha baMdhamANe AuyamohaNija vajAo chakkammappagaDIo baMdhai / niyaMThe NaM pucchA, goyamA ! egaM veyaNijjaM kammaM baMdhai / siNAe pucchA, | goyamA ! egavihabaMdhae vA abaMdhae vA, egaM baMdhamANe egaM veyaNijjaM kammaM baMdhai 21 // (sUtraM 771) pulAe |NaM bhaMte ! kati kammappagaDIo vedei?, goyamA! niyama aTTa kammappagaDIo vedei, evaM jAva kasAyakusIle, niyaMThe NaM pucchA, goyamA ! mohaNijjavajAo satta kammappagaDIo vedei / siNAe NaM pucchA, goyamA ! veya ornare ** ** dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- [NijjaAuyanAmagoyAo cattAri kammappagaDIo vedei 22 // (sUcaM 772) pulAe NaM bhaMte ! kati kammappa-||25 zatake prajJaptiH | gaDIo udIreti ?, goyamA ! AuyaveyaNijavajAo cha kammappagaDIo udIrei / bause pucchA, goyamA! uddezaH6 abhayadevI sattavihaudIrae vA aTTavihaudIrae vA chabihaudIrae vA, satta udIramANe AuyavajjAo satta kammappagayA vRttiH2/4 | pulAkAdeDIo udIreti, aTTha udIramANe paDipunnAo aTTa kammappagaDIo udIreti, cha udIramANe AuyaveyaNijjava |bndhvedo||903|| jAo cha kammapagaDIo udIreti, paDisevaNAkusIle evaM ceva, kasAyakusIle NaM pucchA, go0! sattavihaudI-|3|| jAo dIraNA:sU darae vA aTTavihaudIrae vA chavihaudIrae vA paMcavihaudIrae vA, satta udIramANe AuyavajjAo satta kamma-6 771-773 ppagaDIo udIreti, aTTa udIramANe paDipunnAo aTTa kammappagaDIo udIreti, cha udIremANe AuyaveyaNi|| javajAo cha kammappagaDIo udIreti, paMca udIremANe AuyaveyaNijamohaNijjavajAo paMca kammappagaDIo | udIreti / niyaMThe NaM pucchA, goyamA ! paMcavihaudIrae vA duvihaudIrae vA, paMca udIremANe AuyaveyaNijjamohaNijjavajAo paMca kammappagaDIo udIreti, do udIramANe NAmaM ca goyaM ca udIreti / siNAe pucchA, goyamA ! duvihaudIrae vA aNudIrae vA, do udIramANe NAmaM ca goyaM ca udIreti 23 // (sUnaM 773) | __'AuyavajAo'tti pulAkasyAyurvandho nAsti, tadvandhAdhyavasAyasthAnAnAM tasyAbhAvAditi / 'bause'ityAdi, tribhA.da * gAdyavazeSAyuSo hi jIvA AyurvanantIti tribhAgadvayAdau tanna baghnantItikRtvA bakuzAdayaH saptAnAmaSTAnAM vA kamrmaNAM // 903 // || bandhakA bhavantIti, 'chavihaM baMdhemANA' ityAdi, kaSAyakuzIlo hi sUkSmasamparAyatve Ayurna badhnAti, apramattAntatvAta dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvandhasya, mohanIyaM ca bAdarakaSAyodayAbhAvAnna banAtIti zeSAH ssddeveti| 'egaM veyaNijjati nirgrantho vedanIyameva vanAti, ha bandhahetuSu yogAnAmeva sadbhAvAt , 'abaMdhae vatti ayogI bandhahetUnAM sarveSAmabhAvAdabandhaka eveti // vedanadvAre-'mosAhaNijabajAo'tti nirgrantho hi mohanIyaM na vedayati, tasyopazAntatvAt kSINatvAdvA, snAtakasya tu ghAtikarmaNAM kSINa-IN | tvAdvedanIyAdInAmeva vedanamata ucyate-'veyaNijjetyAdi // udIraNAdvAre-'AuyaveyaNijavajAotti, ayamarthaHpulAka AyurvedanIyaprakRtI!dIrayati tathAvidhAdhyavasAyasthAnAbhAvAt , kintu pUrva te udIrya pulAkatAM gacchati,evamuttaratrApi yo yAH prakRtIrnodIrayati sa tAH pUrvamudIrya bakuzAditAM prApnoti, snAtakaH sayogyavasthAyAM tu nAmagotrayorevodIrakaH, AyurvedanIye tu pUrvodIrNe eva, ayogyavasthAyAM tvanudIraka eveti // 'upasaMpajahanna'ttidvAraM, tatropasampat upasa. mpattiH-prAptiH 'jahanna'tti hAnaM-tyAgaH upasampacca hAnaM copasampaddhAnaM-kiM pulAkatvAdi tyaktvA kiM sakaSAyatvAdikamupasampadyate ityarthaH, tatra pulAe NaM bhaMte ! pulAyattaM jahamANe kiM jahati kiM uvasaMpajjati ?, goyamA ! pulAyattaM jahati kasAyakusIlaM vA assaMjamaM vA uvasaMpajjati, bause NaM bhaMte! bausattaM jahamANe kiM jahati kiM uvasaMpajjati?, goyamA ! bausattaM jahati paDisevaNAkusIlaM vA kasAyakusIlaM vA asaMjamaM vA saMjamAsaMjamaM vA uvasaMpajjati, paDisevaNAkusIle NaM bhaMte ! paDi pucchA, goyamA ! paDisevaNAkusIlattaM jahati bausaM vA kasAyakusIlaM vA assaMjamaM vA saMyamAsaMyama vA uvasaMpajjati, kasAyakusIle pucchA, goyamA ! kasAyakusIlataM jahati pulAyaM ACCAKACHROCK: For Personal & Private Use Only w
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 vyAkhyA- vA SausaM vA paDisevaNAkusIlaM vA NiyaMThaM vA assaMjamaM vA saMyamAsaMyama vA uvasaMpajjati, NiyaMThe pucchA,||25 zatake prajJaptiH | goyamA ! niyaMThattaM jahati kasAyakusIlaM vA siNAyaM vA assaMjamaM vA uvsNpjti|sinnaae pucchA, goyamA! uddezaH6 abhayadevI-&AsiNAyattaM jahati siddhigatiM uvasaMpanjati 24 // (sUtraM 774) pulAe NaM bhaMte ! kiM sannovautte hojA nosa pulAkAdeyA vRttiH2 novautte hojA?, goyamA ! Nosannovautte vA hojA sannovautte vA hojA / bause NaM bhaMte ! pucchA, goyamA! grahasaMjJAsannovautte vA hojA nosannovautte vA hojjA, evaM paDisevaNAkusIlevi, evaM kasAyakusIlevi, niyaMThe hAretarAH // 904 // siNAe ya jahA pulAe 25||(suutrN 775) pulAe NaM bhaMte ! kiM AhArae hojA aNAhArae hojA?, goyamA! sU 774AhArae hojA No aNAhArae hojA, evaM jAva niyNtthe| siNAe pucchA, goyamA! AhArae vA hojA aNA-12 hArae vA hojjA 26 // (sUtraM 776) | 'pulAe Na'mityAdi, pulAkaH pulAkatvaM tyaktvA saMyataH kaSAyakuzIla eva bhavati, tatsadRzasaMyamasthAnasadbhAvAt , evaM || yasya yatsadRzAni saMyamasthAnAni santi sa tadbhAvamupasampadyate muktvA kaSAyakuzIlAdIn , kaSAyakuzIlo hi vidyamAnasvasadRzasaMyamasthAnakAn pulAkAdibhAvAnupasampadyate, avidyamAnasamAnasaMyamasthAnakaM ca nirgranthabhAvaM, nirgranthastu kaSAyitvaM | vA snAtakatvaM vA yAti, snAtakastu siGkhyatyeveti / nirgranthasUtre'kasAyakusIlaM vA siNAyaM vA' iha bhAvapratyayalopAt 4 // 904 // | kaSAyakuzIlatvamityAdi dRzyaM, evaM pUrvasUtreSvapi, tatropazamanirgranthaH zreNItaH pracyavamAnaH sakaSAyo bhavati, zreNImastake tu || mRto'sau devatvenotpanno'saMyato bhavati no saMyatAsaMyato, devatve tadabhAvAt, yadyapi ca zreNIpatito'sau saMyatAsaMyato'pi ASSASURESANSASTERS KAASHAIRS For Personal & Private Use Only
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavati tathA'pi nAsAvihoktaH, anantaraM tadabhAvAditi // sajJAdvAre - 'sannovautte'tti, iha sajJA - AhArAdisaJjJA tatropayuktaH - kathaJcidAhArAdyabhiSvaGgavAn saJjJopayuktaH, nosaJjJopayuktastvAhArAdyupabhoge'pi tatrAnabhiSvaktaH, tatra pulAkanirgranthasnAtakA nosopayuktA bhavanti, AhArAdiSvanabhiSvaGgAt, nanu nirgranthasnAtakAvevaM yuktau vItarAgatvAt, na tu pulAkaH sarAgatvAt naivaM na hi sarAgatve nirabhiSvaGgatA sarvathA nAstIti vaktuM zakyate, bakuzAdInAM sarAgatve'pi niHsaGgatAyA api pratipAditatvAt cUrNikArastvAha - 'nosannA nANasanna'tti, tatra ca pulAkanirgranthasnAtakAH nosaJjJopayuktAH, jJAnapradhAnopayogavanto na punarAhArAdisaJjJopayuktAH, bakuzAdayastUbhayathA'pi, tathAvidhasaMyamasthAnasadbhAvAditi // AhArakadvAre - ' AhArae hoja 'tti pulAkAdernirgranthAntasya vigrahagatyAdInAmanAhArakatva kAraNAnAmabhAvAdAhArakatvameva / 'siNAe' ityAdi, snAtakaH kevalisamudghAte tRtIyacaturthapaJcamasamayeSu ayogyavasthAyAM cAnAhArakaH syAt, tato'nyatra punarAhAraka iti // bhavadvAre pulAe NaM bhaMte! kati bhavaggahaNAI hojA 2, goyamA ! jahanneNaM ekaM ukkoseNaM tinni / bause pucchA, goyamA ! jaha0 evaM ukkoseNaM aTTha, evaM paDisevaNAkusIlevi, evaM kasAyakusIlevi, niyaMThe jahA pulAe / siNAe pucchA, goyamA ! ekkaM 27 // (sUtraM 777) pulAgassa NaM bhaMte ! egabhavaggahaNIyA kevatiyA AgarisA | pa0 ?, goyamA ! jahanneNaM ekko ukkoseNaM tinni / bausassa NaM pucchA, goyamA ! jahanneNaM ekko ukkoseNaM sataggaso, evaM paDisevaNAkusIlevi, kasAyakusIleviM / NiyaMThassa NaM pucchA, goyamA ! jahanneNaM eko ukkoseNaM For Personal & Private Use Only
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 zatake uddezaH6 pulAkAderbhavAkarSoM sU 777 778 vyAkhyA donni / siNAyassa NaM pucchA, goyamA ! ekko|| pulAgassa NaM bhaMte ! nANAbhavaggahaNiyA kevatiyA AgarisA prajJaptiH pannattA ?, goyamA ! jahanneNaM donni ukkose. stt| bausassa pucchA, goyamA! jahanneNaM donni ukkoseNaM abhayadevI sahassaggaso, evaM jAva kasAyakusIlassa / niyaMThassa NaM pucchA, goyamA! jahanneNaM donni ukkoseNaM paMca / yA vRttiH2/ | siNAyassa pucchA, goyamA ! natthi ekovi 28 // (sUtraM 778) // 905 // 'pulAe Na'mityAdi, pulAko jaghanyata ekasmin bhavagrahaNe bhUtvA kaSAyakuzIlatvAdikaM saMyatatvAntaramekazo'nekazo |vA tatraiva bhave bhavAntare vA'vApya siddhyati, utkRSTatastu devAdibhavAntaritAn trIn bhavAn pulAkatvamavApnoti / 'bause'tyAdi, iha kazcidekatra bhave bakuzatvamavApya kaSAyakuzIlatvAdi ca siddhyati, kazcittvekatraiva bakuzatvamavApya bhavAntare tadanavApyeva siddhayatItyata ucyate-'jahanneNaM ekaM bhavaggahaNaM ti, 'ukkoseNaM ahatti kilASTau bhavagrahaNAni utkRSTatayA caraNamAtramavApyate, tatra kazcittAnyaSTau bakuzatayA paryantimabhave sakaSAyatvAdiyuktayA, kazcittu pratibhavaM pratisevAkuzIlatvAdiyuktayA pUrayatItyata ucyate-'ukkoseNaM ahatti // athAkarSadvAraM, tatrAkarSaNamAkarSaH-cAritrasya prAptiriti / 'egabhavaggahaNiya'tti ekabhavagrahaNe ye bhavanti 'sayaggaso'tti zataparimANenetyarthaH, zatapRthaktvamiti bhAvanA, uktaJca-"tiNha sahassapuhuttaM sayapuhuttaM ca hoti viriie|"tti [trayANAM sahasrapRthaktvaM virateH punaH zatapRthaktvaM bhavati // ] 'ukkoseNaM donnitti ekatra bhave vAradvayamupazreNikaraNAdupazamanirgranthatvasya dvAvAkarSAviti // 'pulAgasse-| va tyAdau 'nANAbhavaggahaNiya'tti nAnAprakAreSu bhavagrahaNeSu ye bhavantItyarthaH, 'jahanneNaM donnitti eka AkarSa ekatra bhave For Personal & Private Use Only
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ GODHARIESCREEN dvitIyo'nyatretyevamanekatra bhave AkarSoM syAtAM, 'ukkoseNaM satta'tti pulAkatvamutkarSatastriSu bhaveSu syAdekatra ca tadutkarSato vAratrayaM bhavati tatazca prathamabhave eka AkarSo'nyatra ca bhavadvaye trayastraya ityAdibhirvikalpaiH sapta te bhavantIti / 'bause'tyAdi, 'ukkoseNaM sahassaggaso'tti bakuzasyASTau bhavagrahaNAni utkarSata uktAni, ekatra ca bhavagrahaNe utkarSata Aka-|| rSANAM zatapRthaktvamuktaM, tatra ca yadA'STAsvapi bhavagrahaNeSUtkarSato nava pratyekamAkarSazatAni tadA navAnAM zatAnAmaSTAbhiguNanAtsapta sahasrANi zatadvayAdhikAni bhavantIti / 'niyaMThasse tyAdau 'ukkoseNaM paMca'tti nirgranthasyotkaSartastrINi bhavagrahaNAnyuktAni, ekatra ca bhave dvAvAkarSAvityevamekatra dvAvanyatra ca dvAvaparatra caikaM kSapakanimranthatvAkarSa kRtvA siddhyatIti kRtvocyate paJceti // kAladvAre pulAe NaM bhaMte ! kAlao kevaciraM hoi ?, goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNabi aMtomuhuttaM / bausa | pucchA, goyamA ! jaha0 ekaM samayaM ukkoseNaM desUNA pucakoDI, evaM paDisevaNAkusIlevi kasAyakusIlevi / niyaMThe pucchA, goyamA ! jaha. ekaM samayaM ukkoseNaM aNtomuhuttN| siNAe pucchA, goyamA!jahanneNaM aMtomuhutaM / / | ukkoseNaM desUNA puvakoDI // pulAyA | bhaMte ! kAlao kevaciraM hoi ?, goyamA ! jahanneNaM ekaM samayaM / ukkoseNaM aMtomuhuttaM / bause NaM pucchA, goyamA ! sacada, evaM jAva kasAyakusIlA, niyaMThA jahA pulAgA, siNAyA jahA bausA 29 // (sUtraM 779) pulAgassa NaM bhaMte ! kevatiyaM kAlaM aMtaraM hoi ?, goyamA ! jaha aMtomu0 ukko0 aNataM kAlaM aNaMtAo osappiNiussappiNIo kAlao khettao avaDDapoggalapariyaha 25*4%84-12-63- 525 For Personal & Private Use Only
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJasiH abhayadevIyA vRttiH2 // 906 // |desUNaM, evaM jAva niyaMThassa / siNAyassa pucchA, goyamA ! natthi aMtaraM // pulAyANaM bhaMte! kevatiyaM kAlaM aMtaraM hoi ?, goyamA ! jaha0 ekkaM samayaM ukko0 saMkhejjAI vAsAI / bausANaM bhaMte ! pucchA, goyamA ! natthi aMtaraM, evaM jAva kasAyakusIlANaM / niyaMThANaM pucchA, goyamA ! jaha0 ekkaM sa0 ukkoseNaM chammAsA, siNAyANaM jahA bausANaM 30 // (sUtraM 780 'pulAe Na' mityAdau, 'jahanneNaM aMtomuhuttaM'ti pulAkatvaM pratipanno'ntarmuhUrttAparipUrtI pulAko na mriyate nApi | pratipatatItikRtvA jaghanyato'ntarmuhUrttamityucyate, utkarSato'pyantarmuhUrttametatpramANatvAdetatsvabhAvasyeti / 'bause' ityAdi, 'jahantreNamekaM samayaM 'ti bakuzasya caraNapratipattyanantarasamaya eva maraNasambhavAditi, 'ukkoseNaM desUNA punakoDi 'tti | pUrvakoTyAyuSo'STavarSAnte caraNapratipattAviti / 'niyaMThe Na' mityAdau 'jahanneNaM ekkaM samayaM ti upazAntamohasya prathamasamayasamanantarameva maraNasambhavAt, 'ukkoseNaM aMtomuhuttaM'ti nirgranthAddhAyA etatpramANatvAditi / 'siNAye' tyAdau 'jahanneNaM aMtomuttaM'ti AyuSkAntime'ntarmuhUrtte kevalotpattAvantarmuhUrttaM jaghanyataH snAtakakAlaH syAditi // pulAkAdInAmekatvena | kAlamAnamuktaM atha pRthaktvenAha - 'pulAyA Na' mityAdi, 'jahantreNaM evaM samayaM 'ti, katham ?, ekasya pulAkasya yo'ntarmuhUrtta - kAlastasyAntyasamaye'nyaH pulAkatvaM pratipanna ityevaM jaghanyatvavivakSAyAM dvayoH pulAkayorekatra samaye sadbhAvo dvitve ca jaghanyaM pRthaktvaM bhavatIti / 'ukkoseNaM aMtomuhuttaM'ti yadyapi pulAkA utkarSata ekadA sahasrapRthaktvaparimANAH prApyante tathA'pyantarmuhUrttatvAttadaddhAyA bahutve'pi teSAmantarmuhUrttameva tatkAlaH, kevalaM bahUnAM sthitau yadantarmuhUrtta tadekapulAkasthi For Personal & Private Use Only 25 zatake uddezaH 6 pulAkAdikAlAntare sU 779780 // 906 //
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ | tyantarmuhUrttAnmahattaramityavaseyaM vakuzAdInAM tu sthitikAlaH sarvAddhA, pratyekaM teSAM bahusthitikatvAditi / 'niyaMThA jahA pulAya'tti te caivaM - jaghanyata ekaM samayamutkarSato'ntarmuhUrttamiti // antaradvAre - 'pulAgassa Na'mityAdi, tatra pulAkaH pulAko bhUtvA kiyatA kAlena pulAkatvamApadyate ?, ucyate, jaghanyato'ntarmuhUrtta sthitvA punaH pulAka eva bhavati, utkarSataH punaranantena kAlena pulAkatvamApnoti, kAlAnantyameva kAlato niyamayannAha - 'anaMtAo' ityAdi, idameva kSetrato'pi niyamayannAha - 'khettao' iti, sa cAnantaH kAlaH kSetrato mIyamAnaH kiMmAnaH ? ityAha- 'avaDa' mityAdi, tatra pudgalaparAvartta evaM zrUyate - kila kenApi prANinA pratipradezaM mriyamANena maraNairyAvatA kAlena lokaH samasto'pi vyApyate tAvatA | kSetrataH pudgalaparAvata bhavati, sa ca paripUrNo'pi syAdata Aha- 'apArddham' apagatArddhamarddhamAtramityarthaH, apArtho'pyarddhataH pUrNaH syAdata Aha- 'deNaM' ti dezena-bhAgena nyUnamiti / 'siNAyassa natthi aMtaraM'ti pratipAtAbhAvAt // ekatvApekSayA pulAkatvAdInAmantaramuktamatha pRthaktvApekSayA tadevAha - 'pulAyANa' mityAdi, vyaktam // samudrghAtadvAre pulAgassa NaM bhaMte ! kati samugdhAyA pannattA ?, goyamA ! tinni samugdhAyA pa0, taM - veyaNAsamugdhAe kasA| yasamugdhAe mAraNaMtiyasamugdhAe, bausassa NaM bhaMte ! pucchA, goyamA ! paMca samugdhAyA pa0, taM0 - veyaNAsamugdhAe jAva teyAsamugdhAe, evaM paDi sevaNAkusIlevi, kasAyakusIlassa pucchA, goyamA ! cha samugdhAyA pa0, taM0 - veyaNAsamugdhAe jAva AhArasamugdhAe, niyaMThassa NaM pucchA, goyamA ! natthi ekkovi, siNAyassa pucchA, goyamA ! ege kevalisamugdhAe pa0 31 // sUtraM 781 ) pulAe NaM bhaMte ! logassa kiM saMkhejjaibhAge honA 1 For Personal & Private Use Only
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- asaMkhejaibhAge hojA 2 saMkhejjesu bhAgesu hojA 3 asaMkhejesu bhAgesu hojA 4 savaloe hojjA51, goyamA! 25 zataka prajJaptiH / No saMkhejaibhAge hojA asaMkhejaibhAge hojA No saMkhejjesu bhAgesu hojjA No asaMkhejesu bhAgesu hojA No || uddezaH 6 abhayadevIsabaloe hojA, evaM jAva niyNtthe| siNAe NaM pucchA,goyamA! No saMkhejaibhAge hojA asaMkhejaibhAge hojA pulAkAdeH yA vRttiH2 te No saMkhejesu bhAgesu hojjA asaMkhejesu bhAgesu hojA savaloe vA hojjA 32 // (sUtraM 782) pulAe NaM samudghAta kssetraavgaa907|| bhaMte ! logassa kiM saMkhejaibhAgaM phusai asaMkhejaibhAgaM phusai ?, evaM jahA ogAhaNA bhaNiyA tahA phusa bhAvAsU |NAvi bhANiyacA jAva siNAe 33 // (sUtraM 783) pulAe NaM bhaMte ! kataraMmi bhAve hojA?, gokhaovasamie 781-784 bhAve hojA, evaM jAva ksaaykusiile| niyaMThe pucchA, goyamA ! uvasamie vA bhAve hojA khaie vA bhAve hojA / siNAe pucchA, go0 ! khAie bhAve hojA'34 // (sUtraM 784) 'kasAyasamugghAe'tti cAritravatAM saMjvalanakaSAyodayasambhavena kaSAyasamudghAto bhavatIti,'mAraNaMtiyasamugghAe'tti, iha pulAkasya maraNAbhAve'pi mAraNAntikasamudghAto na viruddhaH samudghAtAnnivRttasya kaSAyakuzIlatvAdipariNAme sati maraNabhAvAt , 'niyaMThassa natthi ekkovitti tthaasvbhaavtvaaditi|| atha kSetradvAra, tatra kSetraM-avagAhanAkSetraM, tatra 'asaMkhejjaibhAge hojatti pulAkazarIrasya lokaasngkhyeybhaagmaatraavgaahitvaat| 'siNAe Na'mityAdi, 'asaMkhejaibhAge hoja'tti // 907 // zarIrastho daNDakapATakaraNakAle ca lokAsaGkhyeyabhAgavRttiH kevalizarIrAdInAM tAvanmAtratvAt , 'asaMkhejesu bhAgesu 1 pulAkatvAdinibandhanAnAM cAritramohakSayopazamAdInAmeva vivakSaNAt nAtraudayikapAriNAmikAdyanuktau ksstiH| . For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 SHAHARRUSHIRISH AIROS hoja'tti mathikaraNakAle bahorlokasya vyAptatvena stokasya cAvyAptatayoktatvAllokasyAsaGkhyeyeSu bhAgeSu snAtako vartate, lokApUraNe ca sarvaloke varttata iti // sparzanAdvAre-sparzanA kSetravannavaraM kSetraM avagADhamAnaM sparzanA tvavagADhasya tatpArdhava|rtinazceti vishessH|| bhAvadvAraM ca vyaktameva // parimANadvAre ca pulAyA NaM bhaMte ! egasamaeNaM kevatiyA hojA ? goyamA ! paDivajamANae paDucca siya asthi siya natthi, |jai asthi jahanneNaM ekko vA dovA tinni vA ukkoseNaM sayapuhattaM, puvapaDivannae paDucca siya asthi siya nasthi, jaI asthi jahanneNaM ekko vA do vA tinni vA ukkoseNaM sahassapuhattaM / bausA NaM bhaMte ! egasamaeNaM pucchA, goyamA! paDivajamANae paDucca siya asthi siya natthi, jai asthi jahanneNaM eko vA do vA tinni vA ukkoseNaM sayapuhattaM, puvapaDivannae paDucca jahanneNaM koDisaMyapuhuttaM ukkoseNavi koDisayapuhuttaM, evaM paDisevaNAkusI| levi / kasAyakusIlANaM pucchA, goyamA ! paDivajamANae paDuca siya asthi siya natthi, jai asthi jahanneNaM |eko vA do vA tinni vA ukkoseNaM sahassapuhuttaM, puvapaDivannae paDucca jahanneNaM koDisahassapuhuttaM ukkoseNavi 1 yadyapi bhASApudgalairlokavyAptirbhASAbhAgaiH saMkhyeyaiH saMkhyeyeSu lokabhAgeSu asti tataH atrApi samudghAte snAtakasya saMkhyayAnAM bhAgAnAM | pUraNaM syAt paraM tatra vAsakatvAt pUrNatvAcca vAsyadravyailokasya yuktaM lokapUraNAdarvAg lokasaMkhyeyabhAgAnAM pUraNaM na caivamatra vAsakatvaM vA-18 syadravyapUrNatvaM vA tenAsaMkhyeyeSu sarvaloke ceti bhaGgadvayameva, na cAtra mathiSaTuM, mathikAle cAsaMkhyeyA eva bhAgA vyApyante tataH, ata eva jainasamudghAtavat bhASAdravyeNa lokApUrtirneSTA / For Personal & Private Use Only
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 908 // koDasahasaputtaM / niyaMThANaM pucchA, goyamA ! paDivajamANae paDucca siya atthi siya natthi, jai asthi jahanneNaM ekko vA do vA tinni vA ukkoseNaM bAvaTTaM sataM, aTThasayaM khavagANaM cauppannaM uvasAmagANaM, puvapaDivannae paDuca siya asthi siya natthi, jai asthi jahanneNaM eko vA do vA tinni vA ukkoseNaM sayapuhuttaM / siNAyANaM pucchA, goyamA ! paDivajamANae pahuca siya atthi siya natthi, jai asthi jahanneNaM ekko vA do vA tinni vA ukko seNaM aTThasataM, purvapaDivannae pahuMca jahanneNaM koDipuhuttaM ukko seNavi koDipuhuttaM // eesi NaM bhaMte! pulAgabakusapaDi sevaNA kusIlakasAyakusIla niyaMTha siNAyANaM kayare 2 jAva visesAhiyA vA ?, goyamA ! savatthovA niyaMThA pulAgA saMkhejjaguNA siNAyA saMkhejjaguNA bausA saMkhejjaguNA paDi sevaNAkusIlA saMkhejjaguNA kasAyakusIlA saMkhejjaguNA / sevaM bhaMteM ! sevaM bhaMteti jAva viharati // ( sUtraM 785 ) // paMcavIsamasayassa chaTTo uddesao sammatto / / 25 / 6 // 'pulAyA Na' mityAdi, nanu sarvasaMyatAnAM koTIsahasrapRthaktvaM zrUyate, iha tu kevalAnAmeva kaSAyakuzIlAnAM taduktaM | tataH pulAkAdimAnAni tato'tiricyanta iti kathaM na virodhaH 1, ucyate, kaSAyakuzIlAnAM yat koTIsahasrapRthaktvaM tadvi| trAdikoTIsahasrarUpaM kalpayitvA pulAkabakuzAdisaGkhyA tatra pravezyate tataH samastasaMyatamAnaM yaduktaM tannAtiricyata iti // | alpabahutvadvAre - 'saGghatthovA niyaMTha'tti teSAmutkarSato'pi zatapRthaktvasaGkhyatvAt, 'pulAgA saMkhejaguNa'tti teSAmutkarSataH sahasrapRthaktvasaGkhyatvAt, 'siNAyA saMkhejjaguNa'tti teSAmutkarSataH koTI pRthaktvamAnatvAt, 'bausA saMkhejjaguNa 'ti teSA - For Personal & Private Use Only 25 zatake uddezaH 6 | pulAkAdeH saMkhyA sU 785 // 908 //
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ SESLEPIACASA mutkarSataH koTIzatapRthaktvamAnatvAt , 'paDisevaNAkusIlA saMkhejjaguNa'tti, kathametat teSAmapyutkarSataH koTIzatapRthaktvamAnatayoktatvAt ?, satyaM, kintu bakuzAnAM yatkoTIzatapRthaktvaM taTvinAdikoTIzatamAnaM pratisevinAM tu koTIzatapRthaktvaM catuHSaTkoTIzatamAnamiti na virodhaH, kaSAyiNAM tu saGkhyAtaguNatvaM vyaktamevotkarSataH koTIsahasrapRthaktvamAnatayA | teSAmaktatvAditi // ||pnycviNshtitmshte SaSThaH // 25-6 // ASAASAASAS | SaSThoddezake saMyatAnAM svarUpamukta, saptame'pi tadevocyate ityevaMsambandhasyAsyedamAdisUtram-'kai NaM bhaMte !' ityAdi, da ihApi prajJApanAdIni dvArANi vAcyAni, tatra prajJApanAdvAramadhikRtyoktam kati NaM bhaMte! saMjayA pannattA, goyamA ! paMca saMjayA paM0, taM0-sAmAiyasaMjae chedovaTThAvaNiyasaMjae parihAravisuddhiyasaMjae suhamasaMparAyasaMjae ahakkhAyasaMjae, sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kativihe pannatte, goya6 mA duvihe pannatte, taMjahA-ittarie ya Avakahie ya, cheovaTThAvaNiyasaMjae NaM pucchA, goyamA! duvihe pa0, taM0-sAtiyAre ya niratiyAre ya, parihAravisuddhiyasaMjae pucchA, goyamA ! duvihe paM0, taM0-NivisamANae ya niviTTakAie ya, suhumasaMparAgapucchA, goyamA ! duvihe paM0, taM0-saMkilissamANae ya visuddhamANae ya, ahakkhAyasaMjae pucchA, goyamA ! duvihe paM0, taM0-chaumatthe ya kevalI ya // sAmAiyaMmi u kae cAujjAmaM | aNuttaraM dhamma / tiviheNaM phAsayaMto sAmAiyasaMjao sa khalu // 1 // chettUNa u pariyAgaM porANaM jo Thaveha For Personal & Private Use Only
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 A // 909 // HASCARRORE appANaM / dhammaMmi paMcajAme chedovaTThAvaNo sa khalu // 2 // pariharai jo visuddhaM tu paMcayAmaM aNuttaraM dhammaM / |25 zatake tiviheNaM phAsayaMto parihAriyasaMjao sa khlu||3|| lobhANu veyayaMto jo khalu uvasAmao va khavao vaa| uddezaH 7 so suhamasaMparAo ahakhAyA UNao kiMci // 4 // uvasaMte khINami va jo khalu kammami mohaNijjaMmi / chau sAmAyi. mattho va jiNo vA ahakhAo saMjao sa khalu // 5 // (sUtraM 786) kAdisvarU sU786 __'kati NaM bhaMte ! ityAdi, 'sAmAiyasaMjae'tti sAmAyika nAma cAritravizeSastatpradhAnastena vA saMyataH sAmAyikasaMyataH, evamanye'pi, 'ittarie yatti itvarasya-bhAvivyapadezAntaratvenAlpakAlikasya sAmAyikasyAstitvAditvarikA, sa cAropayiSyamANamahAvrataH prathamapazcimatIrthakarasAdhuH, 'Avakahie yatti yAvatkathikasya-bhAvivyapadezAntarAbhAvAd yAvajjIvikasya sAmAyikasyAstitvAdyAvatkathikaH, sa ca madhyamajinamahAvidehajinasambandhI sAdhuH, sAiyAre yatti sAti|cArasya yadAropyate tatsAticArameva chedopasthApanIyaM, tadyogAtsAdhurapi sAticAra eva, evaM niraticAracchedopasthApanIyayogAnniraticAraH sa ca zaikSakasya pArzvanAthatIrthAnmahAvIratIrthasaGkrAntau vA, chedopasthApanIyasAdhuzca prathamapazcimatIthayoreva bhavatIti, 'NivisamANae yatti parihArikatapastapasyan 'niviTThakAie yatti nirvizamAnakAnucaraka ityarthaH, 'saMkili-15 |ssamANae'tti upazamazreNItaH pracyavamAnaH 'visuddhamANae yatti upazamazreNI kSapakazreNI vA samArohan, 'chaumatthe ya kevalI ya'tti vyaktam // atha sAmAyikasaMyatAdInAM svarUpaM gAthAbhirAha-'sAmAiyaMmi ugAhA, sAmAyika eva // 909 // pratipanne na tu chepasthApanIyAdau 'caturyAma' caturmahAvratam 'anuttaraM dharma' zramaNadharmamityarthaH 'trividhena'manaprabhRtinA SAMANALISA hai For Personal & Private Use Only
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ SHAHARAASLASESORES ROSES 'phAsayaMto'tti spRzan-pAlayan yo varttate iti zeSaH sAmAyikasaMyataH saH 'khala nizcitamityarthaH, anayA ca gAthayA yAvatkathikasAmAyikasaMyataH uktaH, itvarasAmAyikasaMyatastu svayaM vaacyH||1||'chettuunn'gaahaa, kaNThyA, navaraM 'chedovahAvaNe'tti chedena-pUrvaparyAyacchedena upasthApanaM vrateSu yatra tacchedopasthAnaM tadyogAcchedopasthApanaH, anayA ca gAthayA sAticAra itarazca dvitIyasaMyata uktH||2||'prihrii'gaahaa, pariharati-nirvizamAnakAdibhedaM tapa Asevate yaH sAdhuH, kiM kurvan ? ityAha-vizuddhameva 'paJcayAma' anuttaraM dharma trividhena spRzan , parihArikasaMyataH sa khalviti, paJcayAmamitya6 nena ca prathamacaramatIrthayoreva tatsattAmAha // 3 // 'lobhANu'gAhA, 'lobhANUna' lobhalakSaNakaSAyasUkSmakiTTikAH vedayan / yo vartata iti, zeSaM kaNThyam ||4||'uvsNte' gAhA, ayamarthaH-upazAnte mohanIye karmaNi kSINe vA yazchadmastho jino vA vartate sa yathAkhyAtasaMyataH khalviti // 5 // vedadvAre sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kiM savedae hojA avedae hojA ?, goyamA ! savedae vA hojA avedae vA da hojA, jai savedae evaM jahA kasAyakusIle taheva niravasesaM, evaM chedovaTThAvaNiyasaMjaevi, parihAravimuddhi yasaMjao jahA pulAo, muhumasaMparAyasaMjao ahakkhAyasaMjao ya jahA niyNttho|saamaaiysNje NaM bhaMte ! kiM sarAge hojA vIyarAge hojA ?, goyamA ! sarAge hojjA no vIyarAge hojjA, evaM suhumasaMparAyasaMjae, ahakkhAyasaMjae jahA niyaMThe 3 // sAmAiyasaMjame NaM bhaMte! kiM Thiyakappe hojA aTThiyakappe hojA?,goyamA! Thiyakappe vA hojjA aDhiyakappe vA hojA, chedovaTThAvaNiyasaMjae pucchA, goyamA ! Thiyakappe hojA no ahi khalviti ||5||haa, ayamarthaH-upazAna' lobhalakSaNakaSAyati, paJcayAmamitya jahA kasAyakusIla khAyasaMjao ya jahAjA , evaM suhuma For Personal & Private Use Only
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA yakappe hojA, evaM parihAravisuDiyasaMjaevi, sesA jahA saamaaiysNje| sAmAiyasaMjae NaM bhaMte! kiM |25 zatake prajJaptiH |3||jiNakappe hojA therakappe vA hojjA kappAtIte vA hojjA ?, goyamA ! jiNakappe vA ho jahA kasAyakusIle uddezaH7 abhayadevI- taheva niravasesaM, chedovaTThAvaNio parihAravisuddhio ya jahA bauso, sesA jahA niyaMThe 4 // (sUtraM 787) sAmAyiyA vRttiH2 sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kiM pulAe hojA bause jAva siNAe hojA ?, goyamA ! pulAe vA hojjA bause kAde vedAjAva kasAyakusIle vA hojA no niyaMThe hojA no siNAe hojA, evaM chedovaTThAvaNievi, parihAravimuddhiya dadi pulaa||910|| kAdi sU saMjae NaM bhaMte ! pucchA, goyamA! no pulAe no bause no paDisevaNAkusIle hojjA kasAyakusIle hojA 787-788 no niyaMThe hojjA no siNAe hojA, evaM suhumasaMparAevi, ahakkhAyasaMjae pucchA, goyamA! no pulAe hojA jAva no kasAyakusIle hojA niyaMThe vA hojA siNAe vA ho05|| sAmAiyasaMjae NaM bhaMte !kiM paDisevae ho. apaDisevae hojA ?, goyamA! paDisevae vA hojA apaDisevae vA hojA, jai paDisevae hojA | kiM mUlaguNapaDisevae hojA sesaM jahA pulAgassa, jahA sAmAiyasaMjae evaM chedovaTThAvaNievi, parihAravisu|| ddhiyasaMjae pucchA, goyamA! no paDisevae hojA apaDisevae hojA evaM jAva ahakkhAyasaMjae 6 // sAmA-8 iyasaMjae NaM bhaMte ! katisu nANesu hojjA , goyamA ! dosu vA tisu vA causu vA nANesu hojA, evaM jahA kasAyakusIlassa taheva cattAri nANAI bhayaNAe, evaM jAva suhamasaMparAe, ahakkhAyasaMjayassa paMca nANAI bhayaNAe jahA nANuddesae / sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kevatiyaM suyaM ahijjejA, goyamA ! jahanneNaM aTTa pava // For Personal & Private Use Only
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAmAiyasaMjae NaM bhata vaNie parihAravisuddhiepahiliMge hojA jahA - yaNamAyAo jahA kasAyakusIle, evaM chedovaTThAvaNievi, parihAravisuDiyasaMjae pucchA, goyamA ! jahanneNaM navamassa puvassa tatiyaM AyAravatthu ukkoseNaM asaMpunnAI dasa puvAI ahijjejA, suhamasaMparAyasaMjae jahA sAmAiyasaMjae, ahakkhAyasaMjae pucchA, goyamA! jahanneNaM aTTha pavayaNamAyAo ukkoseNaM codasa pubAI ahijjejjA suyavatiritte vA hojA / sAmAiyasaMjae NaM bhaMte! kiM titthe ho. atitthe hojA?, goyamA! titthe vA hojA atitthe vA hojA jahA kasAyakusIle, chedovaTThAvaNie parihAravisuddhie ya jahA pulAe, sesA jahA sAmAiyasaMjae 8 / sAmAiyasaMjae NaM bhaMte! kiMsaliMge hojjA annaliMge holA gihiliMge hojA jahA pulAe, evaM chedovaTThAvaNievi, parihArivisuddhiyasaMjae NaM bhaMte! kiM pucchA, goyamA! davaliMgapi bhAvaliMgaMpi paDucca saliMge hojjA no annaliMge hojA nogihiliMge hojA, sesA jahA sAmAiyasaMjae 9 / sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! katisu sarIresu hojA?, goyamA ! tisu vA causu vA paMcasu vA jahA kasAyakusIle, evaM chedovaTThAvaNievi, sesA jahA pulAe 10 / sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kiM kammabhUmIe hojA akammabhUmIe hojA?, goyamA! jammaNaM saMtibhAvaM ca paDucca kammabhUmIe no akammabhUmIe jahA bause, evaM chedovadyAvaNievi, parihAravisuddhie ya jahA pulAe, sesA jahA sAmAiyasaMjae 11 // (sUtraM 788) ___sAmAyikasaMyato'vedako'pi bhavet , navamaguNasthAnake hi vedasyopazamaH kSayo vA bhavati, navamaguNasthAnakaM ca yAvasAmAyikasaMyato'pi vyapadizyate, 'jahA kasAyakusIle'tti sAmAyikasaMyataH savedastrivedo'pi syAt, avedastu kSINo For Personal & Private Use Only
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyApazAntaveda ityrthH| 'parihAravisuddhiyasaMjae jahA pulAgo'tti puruSavedo vA puruSanapuMsakavedo vA syAdityarthaH, 'suhu 425 zatake 'prajJaptiH masaMparAye' tyAdau 'jahA niyaMTho'tti kSINopazAntavedatvenAvedaka ityrthH| evamanyAnyapyatidezasUtrANyanantaroddezakAnu- uddezaH 7 abhayadevI- sAreNa svayamavagantavyAnIti // kalpadvAre-'No aDhiyakappe'tti asthitakalpo hi madhyamajinamahAvidehajinatIrtheSu bhavati, kAlagatiyA vRttiH2 tatra ca chedopasthApanIyaM nAstIti // cAritradvAramAzrityedamuktam-'sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kiM pulAe'ityAdi, saMyamasthA | pulAkAdipariNAmasya cAritratvAt // jJAnadvAre-'ahakkhAyasaMjayassa paMca nANAI bhayaNAe jahA NANuddesae'tti, || ncritr||911|| iha ca jJAnoddezakaH-aSTamazatadvitIyoddezakasya jJAnavaktavyatArthamavAntaraprakaraNaM,bhajanA punaH kevaliyathAkhyAtacAritriNaH | paryavAH sU | kevalajJAnaM chadmasthavItarAgayathAkhyAtacAritriNo dve vA trINi vA catvAri vA jJAnAni bhavantItyevaMrUpA, zrutAdhikAre 789-792 yathAkhyAtasaMyato yadi nirgranthastadA'STapravacanamAtrAdicaturdazapUrvAntaM zrutaM yadi tu snAtakastadA zrutAtIto'ta evAha'jahanneNaM aTTha pavayaNamAyAo' ityAdi // kAladvAre sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kiM osappiNIkAle hojA ussappiNikAle hojA noosappiNinoussappi|NikAle hojA ?, goyamA ! osappiNikAle jahA bause, evaM chedovadyAvaNievi, navaraM jammaNaM saMtibhAvaM(ca) 3 paDuca causuvi palibhAgesu natthi sAharaNaM paDucca annayare paDibhAge hojA, sesaM taM ceva, parihAravisuddhie pucchA, goyamA ! osappiNikAle vA hojA ussappiNikAle vA hojA noosappiNinoussappiNikAle nohojA, jai osappiNikAle hojA jahA pulAo, ussappiNikAlevi jahA pulAo,suhamasaMparAio jahA LOCAERCAMGA5% For Personal & Private Use Only
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ niyaMTho, evaM ahakkhAovi 12 // (sUtraM 789) sAmAiyasaMjae NaM bhaMte! kAlagae samANe kiM gatiM gacchati ?, goyamA ! devagatiM gacchati, devagatiM gacchamANe kiM bhavaNavAsIsu uvava0 vANamaMtara0 uvavajjejjA jor3asiesu uvavajjejjA vemANiesa uvavajjejjA ?, go0 ! No bhavaNavAsIsu uvavajjejjA jahAM kaMsAyakusIle, evaM chedovadvAvaNievi, parihAravisuddhie jahA pulAe, suhumasaMparAe jahA niyaMThe, ahakkhAe pucchA, goyamA ! | evaM ahakakhAya saMjaevi jAva ajahannamaNukoseNaM aNuttaravimANesu uvavajjejjA, atthegatie sijyaMti jAva aMtaM kareMti / sAmAiyasaMjae NaM bhaMte / devalogesu uvavajjamANe kiM iMdattAe uvavajjati pucchA, goyamA ! avirAhaNaM paDuca evaM jahA kasAyakusIle, evaM chedovadvAvaNievi, parihAravisuddhie jahA pulAe, sesA jahA | niyaMThe / sAmAiyasaMjayassa NaM bhaMte! devalogesu uvavajjamANassa kevatiyaM kAlaM ThitI 50 1, goyamA ! jahaneNaM do paliovamAiM ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAhaM, evaM chedovadvAvaNievi, parihAravisudviyassa pucchA, gomA ! jahanneNaM do palio mAI ukkoseNaM aTThArasa sAgarovamAI, sesANaM jahA niyaMThassa 13 // ( sUtraM 790) sAmAiyasaMjayassa NaM bhaMte ! kevaiyA saMjamadvANA pannattA ?, goyamA ! asaMkhejjA saMjamaTThANA pa0, evaM jAva pari hAravisuddhiyassa, suhumasaMparAyasaMjayassa pucchA, goyamA ! asaMkhejA aMtomuhuttiyA saMjamaTThANA 10, ahakkhAya saMjayassa pucchA, goyamA ! ege ajahannamaNukosae saMjamaTThANe / eesi NaM bhaMte ! sAmAiyachedovaTThA| vaNiyaparihAravisuddhiyasuhumasaMparAgaahakkhAya saMjayANaM saMjamaTThANANaM kayare 2 jAva visesAhiyA vA ?, For Personal & Private Use Only
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 // 912 // TAGASISISHAHAHISISHISH goyamA ! savatthove ahakkhAyasaMjamassa ege ajahannamaNukosae saMjamahANe suhamasaMparAgasaMjayassa aMtomuha |25 zatake ttiyA saMjamahANA asaMkhenaguNA parihAravisuddhiyasaMjayassa saMjamahANA asaMkhejaguNA sAmAiyasaMjayassa uddezaH 7 chedovaTThAvaNiyasaMjayassaya eesi NaM saMjamaTThANA doNhavi tullA asaMkhejaguNA 14 // (sUtraM 791) sAmAiya- kAlagatisaMjayassa gaM bhaMte ! kevaiyA carittapajavA pa01, goyamA ! aNaMtA carittapajavA pa0 evaM jAva ahakkhAyasaM- saMyamasthAjayassa // sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! sAmAiyasaMjayassa saTThANasannigAseNaM carittapajavehiM kiM hINe tulle abbha nacaritra|hie ?, goyamA ! siya hINe chaTThANavaDie, sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! chedovaTThAvaNiyasaMjayassa parahANasannigA paryavAsU 789-792 seNaM carittapajavehiM pucchA, goyamA ! siya hINe chaTThANavaDie, evaM parihAravisuddhiyassavi, sAmAiyasaMjae |NaM bhaMte ! suhamasaMparAgasaMjayassa paraTTANasannigAseNaM carittapanjave pucchA, goyamA ! hINe no tulle no abbha hie aNaMtaguNahINe, evaM ahakkhAyasaMjayassavi, evaM chedovaTThAvaNievi, heDillesu tisuvi samaM chaTThANavaDie | uvarillesu dosu taheva hINe, jahA chedovaTThAvaNie tahA parihAravisuddhievi, muhumasaMparAgasaMjae NaM bhaMte ! sAmAiyasaMjayassa parahANa pucchA, goyamA!no hINe no tulle anbhahie aNaMtaguNamanbhahie, evaM cheovaTThAvaNiyaparihAravisuddhiesuvi samaM sahANe siya hINe no tulle siya abbhahie, jaihINe aNaMtaguNahINe aha anbhhie| aNaMtaguNamanbhahie, suhamasaMparAyasaMjayassa ahakkhAyasaMjayassa parahANe pucchA, goyamA! hINe no tulle no // 912 // anbhahie aNaMtaguNahINe, ahakkhAe hehillANaM cauNhavi no hINe no tulle anbhahie aNaMtaguNamanbhahie, la For Personal & Private Use Only
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ sahANe no hINe tulle no abbhhie| eesi NaM bhaMte ! sAmAiyachedovaTThAvaNiyaparihAravisuddhiyasuhamasaMparAya ahakkhAyasaMjayANaM jahannukosagANaM carittapajavANaM kayare 2 jAva visesAhiyA vA ?, goyamA! sAmAiyasaMjayassa cheovaTThAvaNiyasaMjayassa ya eesiNaM jahannagA carittapajavA doNhavi tullA savatthovA parihAravisuddhiyasaMjayassa jahannagA carittapajavA aNaMtaguNA tassa ceva ukkosagAcarittapajavA aNaMtaguNA sAmAiyasaMjayassa cheovaTThAvaNiyasaMjayassa ya eesiNaM ukkosagA carittapajavA doNhavi tullA anaMtaguNA suhamasaMparAyasaMjayassa jahannagA carittapajjavA aNaMtaguNA tassa ceva ukkosagA carittapajavA aNaMtaguNA ahakkhAyasaMjayassa ajahannama4 NukkosagA carittapajjavA aNaMtaguNA 15 // sAmAiyasaMjae NaM bhaMte! kiM sajogI hojA ajogI hojA?, goyamA! sajogI jahA pulAe evaM jAva suhumasaMparAyasaMjae ahakkhAe jahA siNAe 16||saamaaiysNje NaM bhaMte ! kiM sAgArovautte hojjA aNAgArovau ?, goyamA ! sAgArovautte jahA pulAe evaM jAva ahakkhAe, navaraM suhamasaMparAe sAgArovautte hojA no aNAgArovautte hojA 17 // sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kiM sakasAyI hojjA akasAyI hojA ?, goyamA ! sakasAyI hojA no akasAyI hojA, jahA kasAyakusIle, evaM chedovaTThAvaNievi, parihAravisuddhie jahA pulAe, suhamasaMparAgasaMjae pucchA, goyamA ! sakasAyI hojjA 4 no akasAyI hojA, jai sakasAyI hojA se NaM bhaMte ! katisu kasAyesu hojA ?, goyamA! egaMmi saMjalaNalobhe hojjA, ahakkhAyasaMjae jahA niyaMThe 18 // sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kiM salesse hojA alesse hojA?, For Personal & Private Use Only
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAdInAM vyAkhyA- goyamA! salesse hojA jahA kasAyakusIle, evaM chedovaTThAvaNievi, parihAravisuddhie jahA pulAe, 25 zatake prajJaptiH suhamasaMparAe jahA niyaMThe, ahakkhAe jahA siNAe, navaraM jai salesse hojA egAe sukalessAe uddezaH 7 abhayadevI- hojA 19 // (sUtraM 792) sAmAyiyA vRttiH2/ 'evaM cheovaTThAvaNievitti, anena bakuzasamAnaH kAlatazchedopasthApanIyasaMyaMta uktaH, tatra ca cakuzasyotsarpiNyava sadbhAvAdi // 913 // sarpiNIvyatiriktakAle janmataH sadbhAvatazca suSamasuSamAdipratibhAgatraye niSedho'bhihitaH duSpamasuSamApratibhAge ca vidhiH sU 792 chedopasthApanIyasaMyatasya tu tatrApi niSedhArthamAha-navara'mityAdi // saMyamasthAnadvAre-suhamasaMparAye'tyAdau "asaMkhejjA aMtomuhuttiyA saMjamaTThANa'tti antarmuhurte bhavAni AntarmuhUrtikAni, antarmuhartapramANA hi tadaddhA, tasyAzca pratisamayaM caraNavizuddhivizeSabhAvAdasaGkhyeyAni tAni bhavanti, yathAkhyAte vekameva, tadaddhAyAzcaraNavizuddhenirvizeSatvAditi // saMyamasthAnAlpabahutvacintAyAM tu kilAsadbhAvasthApanayA samastAni saMyamasthAnAnyekaviMzatiH, tatraikamuparitanaM yathAkhyAtasya, tato'dhastanAni catvAri sUkSmasamparAyasya, tAni ca tasmAdasaGkhyeyaguNAni dRzyAni, tebhyo'dhazcatvAri pariha hatyAnyAnyaSTau parihArikasya, tAni ca pUrvebhyo'samaveyaguNAni dRzyAni, tataH parihatAni, yAni catvAryaSTau ca pUrvoktAni | | tebhyo'nyAni ca catvArItyevaM tAni SoDaza sAmAyikacchedopasthApanIyasaMyatayoH, pUrvebhyazcaitAnyasaGkhyAtaguNAnIti // snni-6||913|| karSadvAre-'sAmAiyasaMjame NaM bhaMte ! sAmAiyasaMjayasse'tyAdau 'siya hINe'tti asaGkhyAtAni tasya saMyamasthAnAni, tatra ca yadaiko hInazuddhike'nyastvitaratra vartate tadaiko hIno'nyastvabhyadhikaH, yadA tu samAne saMyamasthAne vartete tadA tulye, For Personal & Private Use Only
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ hInAdhikatve ca SaTsthAnapatitatvaM syAdata evAha-'chaTThANavaDie'tti // upayogadvAre-sAmAyikasaMyatAdInAM pulAkavadupayogadvayaM bhavati, sUkSmasamparAyasaMyatasya tu vizeSopadarzanArthamAha-'navaraM suhamasaMparAie'ityAdi, sUkSmasamparAyaH sAkAropayuktastathAsvabhAvatvAditi // lezyAdvAre-yathAkhyAtasaMyataH snAtakasamAna uktaH, snAtakazca salezyo vA syAdalezyo vA, yadi salezyastadA paramazaklalezyaH syAdityevamuktaH, yathAkhyAtasaMyatasya tu nirgranthatvApekSayA nirvizeSeNApi zuklalezyA syAdato'sya vizeSasyAbhidhAnArthamAha-'navaraM jaItyAdi // pariNAmadvAre sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kiM vaDDamANapariNAme hojA hIyamANapariNAme avaTThiyapariNAme ?, goyamA ! vahumANapariNAme jahA pulAe, evaM jAva parihAravisuddhie, suhamasaMparAya pucchA, goyamA! vaDDamANapariNAme vA hojA hIyamANapariNAme vA hojjA no avaTThiyapariNAme hojA, ahakkhAe jahA niyNtthe| sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kevatiyaM kAlaM vaDDamANapariNAme hojjA ?, goyamA ! jaha0 evaM samayaM jahA pulAe, evaM jAva parihAravisuddhievi, suhamasaMparAgasaMjae NaM bhaMte ! kevatiyaM kAlaM vaDDamANapariNAme hojA?, goyamA! jahanneNaM eka samayaM ukkoseNaM aMtomuhutaM, kevatiyaM kAlaM hIyamANapariNAme evaM ceva, ahakkhAyasaMjae NaM bhaMte ! kevatiyaM kAlaM vaDDamANapariNAme hojjA ?, goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNavi aMtomuhuttaM, kevatiyaM kAlaM avaTThiya pariNAma hojA?, goyamA ! jahanneNaM eka samayaM ukkoseNaM desUNA putvakoDI 20 // (sUtraM 793) 'suhamasaMparAye'ityAdau, vaDamANapariNAmevA hojAhIyamANapariNAme vA hojAno avaTThiyapariNAme hoja'tti For Personal & Private Use Only
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ uddezaH7 _15 sUkSmasamparAyasaMyataH zreNiM samArohan varddhamAnapariNAmastato bhrasyan hIyamAnapariNAmaH, avasthitapariNAmastvasau na 25 zatake prajJaptiH bhavati, guNasthAnakasvabhAvAditi / tathA 'suhamasamparAyasaMjae NaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM' ityAdau 'jahanneNaM ekaM abhayadevI- samayaMti sUkSmasamparAyasya jaghanyato varddhamAnapariNAma ekaM samayaM pratipattisamayAnantarameva maraNAt , 'ukkoseNaM aMto- sAmAyiyAvRttiH2 muhuttaM'ti tadguNasthAnakasyaitAvatpramANatvAt , evaM tasya hIyamAnapariNAmo'pi bhAvanIya iti / tathA 'ahakkhAyasaMjae kAdInAM jANaM bhaMte !' ityAdau 'jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaMpi aMtomuhuttaM tti yo yathAkhyAtasaMyataH kevalajJAnamutpAdayiSyati pariNAmaH // 914 // bandhAdi sU TU yazca zailezIpratipannastasya varddhamAnapariNAmo jaghanyata utkarSatazcAntarmuhUrta taduttarakAlaM tadvyavacchedAt , avasthitapariNAmastu 793-796 jaghanyenaikaM samayaM, upazamAddhAyAH prathamasamayAnantarameva maraNAt, 'ukkoseNaM desUNA putvakoDi'tti etacca prAgvadAvanIyamiti // bandhadvAre sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kai kammappagaDIo baMdhai ?, goyamA ! sattavihabaMdhae vA aDhavihavaMdhae vA evaM jahA bause, evaM jAva parihAravisuddhie, suhamasaMparAgasaMjae pucchA, goyamA ! AuyamohaNijavajAo cha hai kammappagaDIo baMdhati, ahakkhAesaMjae jahA siNAe 21 // sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kati kammappagaDIo | vedeti ?, goyamA ! niyamaM aTTa kammappagaDIo vedeti, evaM jAva suhamasaMparAe, ahakkhAe pucchA, goyamA ! 4 // |sattavihaveyae vA cauvihaveyae vA,sattaviha vedemANe mohaNijjavajAo satta kammappagaDIo vedati, cattAri vedemANe veyaNijjAuyanAmagoyAo cattAri kammappagaDIo vedeti 22 // sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kati kamma For Personal & Private Use Only
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4) sAmAiyasaMjae Na bhAvaNiyasaMjayaM vA suhumasaMparAjayatta jahati sAmAiya-13 GARLIAMARAGAON ppagaDIo udIreti ?, goyamA ! sattaviha jahA bauso, evaM jAva parihAravisuddhIe, suhamasaMparAe pucchA, goyamA ? chaviha udIrae vA paMcaviha udIrae vA, cha udIramANe AuyaveyaNijavajAo cha kammappagaDIo | udIrei paMca udIramANe AuyaveyaNijamohaNijja vajAo paMca kammappagaDIo udIrei, ahakkhAyasaMjae pucchA, goyamA! paMcaviha udIrae vA duviha udIrae vA aNudIrae vA, paMca udIramANe Auya sesaM jahA niyaMThassa 23 // (sUtraM 794) sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! sAmAiyasaMjayattaM jahamANe kiM jahati kiM uvasaMpajati ?, goyamA ! sAmAiyasaMjayattaM jahati chedovadyAvaNiyasaMjayaM vA suhumasaMparAgasaMjayaM vA asaMjamaM vA saMjamAsaMjamaM vA uvasaMpajjati, cheovaTThAvaNie pucchA, goyamA ! cheovaTThAvaNiyasaMjayattaM jahati sAmAiyasaMja. parihAravi0 suhamasaM0 asaMja. saMjamAsaMjamaM vA uva0, parihAravisuddhie pucchA, goyamA! parihAravisuddhiyasaMjayattaM jahati chedovaTThAvaNiyasaMjayaM vA asaMjamaM vA upasaMpajati, suhamasaMparAe pucchA, goyamA! suhamasaMparAyasaMjayattaM jahati sAmAiyasaMjayaM vA cheovaTThAvaNiyasaMjayaM vA ahakkhAyasaMjayaM vA asaMjamaM vA uvasaMpajjai, ahakkhAyasaMjae NaM pucchA, goyamA ! ahakkhAyasaMjayattaM jahati suhamasaMparAgasaMjayaM vA asaMjamaM vA siddhigatiM vA uvasaMpajjati 24 // (sUtraM 795) sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kiM sannovautte ho0 nosannova-18 utte hojA?, goyamA ! sannovautte jahA bauso, evaM jAva parihAravisuddhie, suhamasaMparAe ahakkhAe ya jahA pulAe 25 // sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kiM AhArae hojA aNAhArae hojA jahA pulAe, evaM jAva For Personal & Private Use Only
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ |25 zatake | uddezaH 7 sAmAyikA disaMyatAH vyAkhyA suhamasaMparAe, ahakkhAyasaMjae jahA siNAe 26 // sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kati bhavaggahaNAI hojjA ?, prajJaptiH |5||goyamA ! jaha. eka samayaM ukkoseNaM aTTha, evaM chedovaTThAvaNievi, parihAravimuddhie pucchA, goyamA ! jaha abhayadevI- ekaM samayaM ukkoseNaM tinni, evaM jAva ahakkhAe 27 // (sUtraM 796) yA vRttiH2|| 'sahamasaMparAe' ityAdau 'AuyamohaNijjavajAocha kammappagaDIo baMdhai'tti sUkSmasamparAyasaMyato hyAyurna banAti // 915 // apramattAntatvAttadvandhasya, mohanIyaM ca bAdarakaSAyodayAbhAvAnna banAtIti tarjA paT karmaprakRtIbaMdhAtIti // vedadvAre 'ahakkhAye'tyAdau 'sattavihaveyae pA cauvihaveyae vatti yathAkhyAtasaMyato nirgranthAvasthAyAM 'mohavaja'tti mohavajarjAnAM saptAnAM karmaprakRtInAM vedako, mohanIyasyopazAntatvAt kSINatyAdvA, snAtakAvasthAyAM tu catasRNAmeva, ghAtikarmaprakRtInAM tasya kSINatvAt // upasampaddhAnadvAre-'sAmAiyasaMjae Na'mityAdi, sAmAyikasaMyataH sAmAyikasaMyatatvaM tyajati chedopasthApanIyasaMyatatvaM pratipadyate, caturyAmadharmAtpaJcayAmadharmasaGkrame pArzvanAthaziSyavat , ziSyako vA mahAvatAropaNe, sUkSmasamparAyasaMyatatvaM vA pratipadyate zreNipratipattitaH asaMyamAdirvA bhavedbhAvapratipAtAditi / tathA chedopasthApanIyasaMyata| zchedopasthApanIyasaMyatatvaM tyajan sAmAyikasaMyatatvaM pratipadyate, yathA''didevatIrthasAdhuH ajitasvAmitIrtha pratipadyamAnaH, dra parihAravizuddhikasaMyatatvaM vA pratipadyate, chedopasthApanIyavata eva parihAravizuddhisaMyamasya yogyatvAditi / tathA parihAravi zuddhikasaMyataH parihAravizuddhikasaMyatatvaM tyajan chedopasthApanIyasaMyatatvaM pratipadyate punargacchAdyAzrayaNAt asaMyama vA pratiyA padyate devatvotpattAviti / tathA sUkSmasamparAyasaMyataH sUkSmasamparAyasaMyatatvaM zreNIpratipAtena tyajan sAmAyikasayatasvaM BOARAN // 915 // dan Education International For Personal & Private Use Only
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ CHOSEORARISHISHISHIRISH pratipadyate yadi pUrva sAmAyikasaMyato bhavet chedopasthApanIyasaMyatavaM vA pratipadyate yadi pUrva chedopasthApanIyasaMyato * bhavet , yathAkhyAtasaMyatatvaM vA pratipadyate zreNIsamArohaNata iti, tathA yathAkhyAtasaMyato yathAkhyAtasaMyatatvaM tyajan|| |zreNipratipatanAt sUkSmasamparAyasaMyatatvaM pratipadyate asaMyama vA pratipadyate, upazAntamohatve maraNAt devotpattI, siddhigatiM vopasampadyate snAtakatve satIti // AkarSadvAre sAmAiyasaMjayassa NaM bhaMte ! egabhavaggahaNiyA kevatiyA AgarisA pa0, goyamA ! jahanneNaM jahA bausassa, chedovaTThAvaNiyassa pucchA, goyamA ! jahanneNaM evaM ukkoseNaM vIsapuhuttaM, parihAravisuddhiyassa pucchA, goyamA ! jahanneNaM eka ukkoseNaM tinni, suhamasaMparAyassa pucchA, goyamA! jahanneNaM evaM ukkoseNaM cattAri, ahakkhAyassa pucchA, goyamA ! jahanneNaM evaM ukkoseNaM donni / sAmAiyasaMjayassa NaM bhaMte ! nANAbhavaggahaNiyA kevatiyA AgarisA pa0 1, goyamA ! jahA bause, chedovaTThAvaNiyassa pucchA, goyamA ! jahanneNaM donni ukkoseNaM uvariM navaNhaM sayANaM aMto sahassassa, parihAravisuddhiyassa jahanneNaM donni ukkoseNaM satta, suhumasaMparAgassa jahanneNaM donni ukkoseNaM nava, ahakkhAyassa jahanneNaM donni ukkoseNaM paMca // (sUtraM 797) 'chedovaTThAvaNIyasse'tyAdau 'vIsapuhuttaM ti chedopasthApanIyasyotkarSato viMzatipRthaktvaM paJcaSAdiviMzatayaH AkarSANAM / 4 bhavanti 'parihAravisuddhiyasse'tyAdau 'ukkoseNaM tinnitti parihAravisuddhikasaMyatatvaM trIn vArAn ekatra bhave utkarSataH pratipadyate, 'suhamasaMparAyasse'tyAdau 'ukkoseNaM cattAritti ekatra bhave upazamazreNIdvayasambhavena pratyekaM saktizyamAna For Personal & Private Use Only
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 916 // vizuddhayamAnalakSaNasUkSmasamparAyadvayabhAvAccatasraH pratipattayaH sUkSmasamparAyasaMyatatve bhavanti, 'ahakkhAe' ityAdau 'ukko| seNaM donnitti upazamazreNIdvayasambhavAditi / nAnAbhavagrahaNAkarSAdhikAre 'cheovahAvaNIyasse' tyAdau 'ukkoseNaM uvariM navaNhaM sayANaM aMtosahassa' tti, kathaM ?, kilaikatra bhavagrahaNe SaDviMzataya AkarSANAM bhavanti, tAzcASTAbhirbhavairguNitA | nava zatAni SaSTyadhikAni bhavanti, idaM ca sambhavamAtramAzritya saGkhyAvizeSapradarzanamato'nyathA'pi yathA nava zatAnyadhikAni bhavanti tathA kArya, 'parihAravimuddhiyasse' tyAdau 'ukkoseNaM satta'tti, katham ?, ekatra bhave teSAM trayANAmukta| tvAt bhavatrayasya ca tasyAbhidhAnAdekatra bhave trayaM dvitIye dvayaM tRtIye dvayamityAdivikalpataH saptAkarSAH parihAravizuddhikasyeti, 'suhamasaMparAyasse' tyAdau 'ukkoseNaM nava'tti, kathaM ?, sUkSmasamparAyasyaikatra bhave AkarSacatuSkasyoktatvAdbhavatra| yasya ca tasyAbhidhAnAdekatra catvAro dvitIye'pi catvArastRtIye caika ityevaM naveti / 'ahakkhAe' ityAdau 'ukko seNaM paMca'tti, kathaM ?, yathAkhyAtasaMyatasyaikatra bhave dvAvAkarSo dvitIye ca dvAvekatra caika ityevaM paJceti // kAladvAre sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kAlao kevacciraM hoi ?, goyamA ! jahanneNaM evaM samayaM ukkoseNaM desUNaehiM navahiM vAsehiM UNiyA pucakoDI, evaM chedovaTThAvaNievi, parihAravisuddhie jahanneNaM evaM samayaM ukkoseNaM desUehiM ekUNatIsAe vAsehiM UNiyA pucakoDI, suhumasaMparAe jahA niyaMThe, ahakkhAe jahA sAmAiyasaMjae / sAmAiyasaMjayA NaM bhaMte ! kAlao kevaciraM hoi ?, goyamA ! saGghaddhA, chedovadvAvaNiesu pucchA, goyamA ! jahanneNaM aDAijjAI vAsasayAI ukko0 pannAsaM sAgarovamako Disaya sahassAI, parihAravisuddhIe pucchA, For Personal & Private Use Only 25 zatake uddezaH 7 AkarSAH sU 797 // 916 //
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsasahassAsahassAI ukkosaNa goyamA! jahanneNaM desUNAI do vAsasayAI ukko0 desUNAo do putvakoDIo, suhamasaMparAgasaMjayA NaM bhaMte / / pucchA, goyamA !jaha. eka samayaM ukkoseNaM aMtomuhuttaM, ahakkhAyasaMjayA jahA sAmAiyasaMjayA 29 // sAmAiyasaMjayassaraNaM bhaMte ! kevatiyaM kAlaM aMtaraM hoi ?, goyamA ! jahanneNaM jahA pulAgassa evaM jAva ahakkhAyasaMjayassa, sAmAiyasaM0 bhaMte ! pucchA, goyamA ! natthi aMtaraM, chedovaTThAvaNiya pucchA, goyamA ! jahaneNaM tevahiM vAsasahassAI ukkoseNaM aTThArasa sAgarovamakoDAkADIo, parihAravisuddhiyassa pucchA, goyamA! jahanneNaM caurAsII vAsasahassAI ukkoseNaM aTThArasa sAgarovamakoDAkoDIo, suhamasaMparAyANaM jahA niyaMThANaM, ahakkhAyANaM jahA sAmAiyasaMjayANaM 30 // sAmAiyasaMjayassa NaM bhaMte ! kati samugghAyA pannattA ?, goyamA ! cha samugghAyA pannattA, taM jahAkasAyakusIlassa, evaM chedovaTThAvaNiyassavi, prihaarvisuddhiyss4|| jahA pulAgassa, suhumasaMparAgassa jahA niyaMThassa, ahakkhAyassa jahA siNAyassa 31 // sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! logassa kiM saMkhejaibhAge hojjA asaMkhejaibhAge pucchA, goyamA! no saMkhejai jahA pulAe, evaM jAva suhamasaMparAe / ahakkhAyasaMjae jahA siNAe 32 // sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! logassa kiM saMkhejahabhAgaM phusai jaheva hojA taheva phusai 33 // sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kayaraMmi bhAve hojA?, goyamA! uvasamie bhAve hojA, evaM jAva suhamasaMparAe, ahakkhAyasaMparAe pucchA,goyamA ! uvasamie vA khaie vA bhAve hojjA 34 / sAmAiyasaMjayANaM bhaMte ! egasamaeNaM kevatiyA hojjA ?, goyamA ! paDivajamANae ya paDucca jahA // sAmAiyA evaM chedovaTAvAyarasa 31 // lAe, evaM jAva For Personal & Private Use Only
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA kasAyakusIlA taheva niravasesaM, chedovaTThAvaNiyA pucchA, goyamA ! paDivajamANae paDucca siya asthi siya 4 25 zatake prajJaptiH natthi, jai asthi jahanneNaM eko vA do vA tinni vA ukkoseNaM sayapuhuttaM, puvapaDivannae paDuca siya asthi uddezaH 7 abhayadevI- | siya natthi, jai atthi jahanneNaM koDisayapuhuttaM ukkoseNavi koDisayapuhuttaM, parihAravisuddhiyA jahA sAmAyikA yA vRttiH2 | pulAgA, suhamasaMparAyA jahA niyaMThA, ahakkhAyasaMjayANaM pucchA, goyamA ! paDivajamANae paDucca siya | dInAM kAasthi siya nasthi, jaha asthi jahanneNaM ekko vA do vA tini vA ukkoseNaM bAvaTThasayaM attarasayaM khavagANaM // 917 // lAntarAdi sU798 |cauppannaM uvasAmagANaM, puvapaDivannae paDuca jahanneNaM koDipuhuttaM ukkoseNavi koDipuhuttaM // eesiNaM bhaMte ! sAmAiyacheovaTThAvaNiyaparihAravisuddhiyasuhamasaMparAyaahakkhAyasaMjayANaM kayare 2 jAva visesAhiyA ?, goyamA! savatthovA muhumasaMparAyasaMjayA parihAravisuddhiyasaMjayA saMkhejjaguNA ahakvAyasaMjayA saMkhe0 cheovaTThAvaNiyasaMjayA saMkhe0 sAmAiyasaMjayA saMkhejaguNA 36 // (sUtraM 798) 'sAmAiya' ityAdau sAmAyikapratipattisamayasamanantarameva maraNAdekaH samayaH, 'ukkoseNaM desUNaehiM navahiM vAsehiM UNiyA puccakoDI'tti yaduktaM tadgarbhasamayAdArabhyAvaseyam , anyathA janmadinApekSayA'STavarSonikaiva sA bhavatIti, parihAravisuMddhie jahanneNaM evaM samaya'ti maraNApekSametat , 'ukkoseNaM desUNaehiMti, asyAyamarthaH-dezonanavavarSajanmapayo-IN 4. yeNa kenApi pUrvakovyAyuSA pravrajyA pratipannA, tasya ca viMzativarSapravrajyAparyAyasya dRSTivAdo'nujJAtastatazcAsau parihAravihai zuddhikaM pratipannaH, taccASTAdazamAsamAnamapyavicchinnatatpariNAmena tenAjanma pAlitamityevamekonatriMzadvarSonAM pUrvakoTiM RRRRRRR / 7 // - dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAvattatsyAditi, 'ahakkhAe jahA sAmAiyasaMjae'ti tatra jaghanyata ekaM samayaM upazamAvasthAyAM maraNAt, utkarSato | dezonA pUrvakoTI, snAtakayathAkhyAtApekSayeti / pRthaktvena kAlacintAyAM 'cheovaTThAvaNie' ityAdi, tatrotsarpiNyAmAdi| tIrthakarasya tIrthaM yAvacchedopasthApanIyaM bhavatIti, tIrthaM ca tasya sArddhaM dve varSazate bhavatItyata uktaM- ' aDDAijjAI' ityAdi, tathA'vasarpiNyAmAditIrthakarasya tIrtha yAvacchedopasthApanIyaM pravarttate tacca paJcAzatsAgaropamakoTIlakSA ityataH 'ukko seNaM pannAsa 'mityAdyuktamiti / parihAravizuddhikakAlo jaghanyena 'desUNAI do vAsasayAI'ti, katham ?, utsarpiNyAmAdyasya jinasya samIpe kazcidvarSazatAyuH parihAravizuddhikaM pratipannastasyAntike tajjIvitAnte'nyo varSazatAyureva tataH parato na tasya pratipattirastItyevaM dve varSazate, tayozca pratyekamekonatriMzati varSeSu gateSu tatpratipattirityevamaSTapaJcAzatA varSairmyUne te iti dezone ityuktaM, etacca TIkAkAra vyAkhyAnaM, cUrNikAravyAkhyAnamapyevameva kintvavasarpiNyantimajinApekSamiti vizeSaH, 'ukkoseNaM deNAo do pucakoDIo'nti, katham 1, avasapiNyAmAditIrthakarasyAntike pUrvakovyAyuH kazcitparihAravizuddhikaM pratipannastasyAntike tajjIvitAnte'nyastAdRza eva tatpratipanna ityevaM pUrvakoTIdvayaM tathaiva dezonaM parihAravizuddhikasaMyatatvaM syAditi || antaradvAre - 'cheovaTThAvaNie' tyAdau 'jahaneNaM tevaTThi vAsasahassAI 'ti, katham 2, avasarpiNyAM duSSamAM yAvacchedopasthApanIyaM pravarttate tatastasyA evaikaviMzativarSasahasramAnAyAmekAntaduSSamAyAmutsapiNyAcaikAntaduSpamAyAM ca tatpramANAyAmeva tadabhAvaH syAt evaM caikaviMzativarSasahasramAnatrayeNa triSaSTivarSasahasrANAmantaramiti, 'ukko seNaM aTThArasa sAgarovamakoDAkoDIo'tti kilotsarpiNyAM caturviMzatitamajinatIrthe chedopasthApanIyaM pravarttate For Personal & Private Use Only
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA-15 tatazca suSamaduSpamAdisamAtraye krameNa dvitricatuHsAgaropamakoTIkoTIpramANe atIte avasarpiNyAzcaikAntasuSamAditraye 8||25 zatake prajJaptiH krameNa catustridvisAgaropamakoTIrapramANe atItaprAye prathamajinatIrthe chedopasthApanIyaM pravartata ityevaM yathoktaM chedopasthApa-|| | uddezaH7 abhayadevInIyasyAntaraM bhavati, yacceha kiJcinna pUryate yacca pUrvasUtre'tiricyate tadalpatvAnna vivakSitami ta, 'parihAravisuddhiyasse' sAmAyikA yA vRttiH2 | tyAdi, parihAravizuddhikasaMyatasyAntaraM jaghanyaM caturazItivarSasahasrANi, katham ?, avasarpiNyA duSSamaikAntaduSSamayo disaMyatAH // 918 // rutsapiNyAzcaikAntaduSSamAduSSamayoH pratyekamekaviMzativarSasahasrapramANatvena caturazItivarSasahasrANAM bhavati tatra ca pari hAravizuddhika na bhavatItikRtvA jaghanyamantaraM tasya yathoktaM syAt , yazcehAntimajinAnantaro duSpamAyAM parihAravizuddhikakAlo yazcotsarpiNyAstRtIyasamAyAM parihAravizuddhikapratipattikAlAtpUrvaH kAlo nAsau vivakSito'lpatvAditi, 8 | 'ukkoseNaM aTThArasa sAgarovamakoDAkoDIo'tti chedopasthApanIyotkRSTAntaravadasya bhAvanA kAryeti // pariNAmadvAre 'chedovaTThAvaNiye' ityAdau 'jahanneNaM koDisayapuhattaM ukkoseNavi koDisayapuhuttaM'tti, ihotkRSTaM chedopasthApanIyasaMyataparimANamAditIrthakaratIrthAnyAzritya saMbhavati, jaghanyaM tu tatsamyag nAvagamyate, yato duSSamAnte bharatAdiSu dazasu kSetreSu pratyekaM tadyasya bhAvAviMzatireva teSAM zrUyate, kecitpunarAhuH-idamapyAditIrthakarANAM yastIrthakAlastadapekSayaiva samavaseyaM, koTIzatapRthaktvaM ca jaghanyamalpataramutkRSTaM ca bahutaramiti // alpabahutvadvAre-'savatthovA suhumasaMparAyasaMjaya'tti stokatvAttatkAlasya nirgranthatulyatvena ca zatapRthaktvapramANatvAtteSAM, "parihAravisuddhiyasaMjayA saMkhejaguNa'tti tatkAlasya bahutvAt pulAkatulyatvena ca sahasrapRthaktvamAnatvAtteSAm , 'ahakkhAyasaMjayA saMkhejaguNa'tti koTIpRthaktva // 918 // For Personal & Private Use Only
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ |mAnatvAtteSAM, 'chedovaTThAvaNiyasaMjayA saMkhejaguNa'tti koTIzatapRthaktvamAnatayA teSAmuktatvAt , 'sAmAiyasaMjayA saMkhejaguNa'tti kaSAyakuzIlatulyatayA koTIsahasrapRthaktvamAnatvenoktatvAtteSAmiti // anantaraM saMyatA uktAsteSAM ca | kecitpratisevAvanto bhavantIti pratisevAbhedAn pratisevA ca nirdoSamAlocayitavyeti AlocanAdoSAn AlocanAsamba-IPI ndhAdAlocakaguNAn guruguNAMzca drshynnaah| paDisevaNa dosAloyaNA ya AloyaNArihe ceva / tatto sAmAyArI pAyacchitte tave ceva // 1 // kahavihA Na bhaMte ! paDisevaNA pannattA ?, goyamA ! dasavihA paDisevaNA paM0, taM0-ippa 1 ppamAda 2 'NAbhoge 3. | Aure 4 AvatI 5 ti ya / saMkinne 6 sahasakkAre, 7 bhaya 8 ppaosA 9 ya vImaMsA 10 // 1 // dasa Aloya-1 NAdosA pannattA, taMjahA-AkaMpaittA 1 aNumANaittA 2 jaM dihaM 3 bAyaraM ca 4 suhama vA 5 / channaM 6 sahAulayaM 7 bahujaNa 8 avatta 9 tassevI 10 // 2 // dasahiM ThANehiM saMpanne aNagAre arihati attadosaM Aloittae, taMjahA-jAtisaMpanne 1 kulasaMpanne 2 viNayasaMpanne 3 NANasaMpanne 4 daMsaNasaMpanne 5 carittasaMpanne 6 khaMte 7 daMte 8 amAyI 9 apacchANutAvI 10 / ahahiM ThANehiM saMpanne aNagAre arihati AloyaNaM paDicchittae, taMjahA-AyAravaM 1 AhAravaM 2 vavahAravaM 3 uccIlae 4 pakucae 5 aparissAvI 6 nijavae 7 avAyadaMsI 8 // (sUtraM 799) 'dasavihe'tyAdi, 'dappappamAyaNAbhoge'tti, iha saptamI pratyeka dRzyA, tena darSe sati pratiseyA bhavati, darpazca in Education international For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH yA vRttiH2 // 919 // || valganAdiH, tathA pramAde sati, pramAdazca madyavikathAdiH, tathA'nAbhoge sati, anAbhogazcAjJAnam , 'Ature'tti Aturatve kA25 zatake sati, Aturazca bubhukSApipAsAdibAdhitaH, 'AvaIya'tti Apadi satyAM, Apacca dravyAdibhedena caturvidhA, tatra dravyApat | uddezaH 7 prAsukAdidravyAlAbhaH, kSetrApat kAntArakSetrapatitatvaM, kAlApat durbhikSakAlaprAptiH, bhAvApad glAnatvamiti, 'saMkiNNe'tti pratisevAdi saGkIrNe svapakSaparapakSabyAkule kSetre sati, 'saMkiya'tti kvacitpAThastatra gha zaGkite-AdhAkAditvena zaGkitabhaktAdiviSaye, | sU 799 nizIthapAThe tu 'tiMtiNa' ityabhidhIyate, tatra ca tintiNatve sati, taccAhArAdyalAbhe sakhedaM vacanaM, 'sahasakAre'tti sahasAkAre sati-AkasmikakriyAyAM, tathA ca-"puci apAsiUNaM pAe chUDhaMmi jaM puNo pAse / na tarai niyatteuM pAyaM sahasAkaraNameyaM // 1 // " iti, "bhayappaosA yatti bhayAt-siMhAdibhayena pratisevA bhavati, tathA pradveSAcca, pradveSazcakrodhAdiH, 'vImaMsa'tti vimarzAt-zikSakAdiparIkSaNAditi, evaM kAraNabhedena daza pratisevAbhedA bhavanti // 'AkaMpaittA'gAhA, Akampya-AvarjitaH sannAcAryaH stokaM prAyazcittaM me dAsyatItibuddhyA''locanA''cArya vaiyAvRttyakaraNAdinA''varNya yadAlocanamasAvAlocanAdoSaH 'aNumANaitta'tti anumAnya-anumAnaM kRtvA laghutarAparAdhanivedanena mRduda|NDAditvamAcAryasyAkAlayya yadAlocanamasau taddoSaH, evaM 'jaM diTuMtti yadAcAryAdinA dRSTamaparAdhajAtaM tadevAlocayati 'bAyaraM vatti bAdaramevAticArajAtamAlocayati na sUkSmaM tatrAvajJAparatvAt , 'suhumaM vatti sUkSmamevAticArajAtamAloca Him919 // | yati, yaH kila sUkSma tadAlocayati sa kathaM bAdaraM tannAlocayatItyevaMrUpabhAvasampAdanAyA''cAryasyeti, 'channaM ti channaM 1 pUrvamadRSTvA pAde tyakte ( prasArite ) yatpunaH pazyati na ca pAdaM nivartayituM zaknoti etatsahasAkaraNam // 1 // dain Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ praticchannaM pracchannaM-atilajjAlutayA'vyaktavacanaM yathA bhavati, evamAlocayati yathA''tmanaiva zRNoti, 'sadAulayaMti zabdAkulaM-bRhacchabdaM yathA bhavatyevamAlocayati, agItArthAn zrAvayannityarthaH, 'bahujaNa'tti bahavo janA-AlocanAguravo yatrAlocane tadbahujanaM yathA bhavatyevamAlocayati, ekasyApyaparAdhasya bahubhyo nivedanamityarthaH, 'avatta'tti avyaktaHagItArthastasmai AcAryAya yadAlocanaM tadapyavyaktamityucyate, 'tassevitti yamaparAdhamAlocayiSyati tamevAsevate yo guruH sa tatsevI tasmai yadAlocanaM tadapi tatsevIti, yataH samAnazIlAya gurave sukhenaiva vivakSitAparAdho nivedayituM zakyata iti tatsevine nivedayatIti // 'jAisaMpanne' ityAdi, nanvetAvAn guNasamudAya Alocakasya kasmAdanviSyate ? iti, ucyate, jAtisampannaHprAyo'kRtyaM na karotyeva kRtaM ca samyagAlocayatIti, kulasampanno'GgIkRtaprAyazcittasya voDhA bhavati, vinayasampanno vandanAdikAyA AlocanAsAmAcAryAH prayoktA bhavatIti, jJAnasampannaH kRtyAkRtyavibhAgaM jAnAti, darzanasampannaH prAyazcittAcchuddhiM zraddhatte, cAritrasampannaH prAyazcittamaGgIkaroti, kSAnto-gurubhirupAlambhito na kupyati, dAnto-dAntendriyatayA zuddhiM samyag vahati, amAyI-agopayannaparAdhamAlocayati, apazcAttApI Alocite'parAdhe pazcAttApamakurvannirjarAbhAgI bhavatIti // 'AyArava' mityAdi, tatra 'AcAravAn' jJAnAdipaJcaprakArAcArayuktaH 'AhAravaM'ti AlocitAparAdhAnAmavadhAraNAvAn vavahAravaM'ti AgamazrutAdipaJcaprakAravyavahArANAmanyatamayuktaH 'ubIlae'tti apanIDakaH-lajjayA'tIcArAn gopAyantaM vicitravacanairvilajjIkRtya samyagAlocanAM kArayatItyarthaH 'pakuvae'tti AlociteSvaparAdheSu prAyazcittadAnato vizuddhiM kArayituM samarthaH 'aparissAvitti AlocakenAlocitAn doSAn yo'nyasmai For Personal & Private Use Only
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ 801 dina kathayatyasAvaparizrAvI 'nijavae'tti 'niryApakaH' asamarthasya prAyazcittinaH prAyazcittasya khaNDazaH karaNena nirvAhako vyAkhyAprajJaptiH 'avAyadaMsitti AlocanAyA adAne pAralaukikApAyadarzanazIla iti // anantaramAlocanAcArya ukkA, sa ca sAmA uddezaH7 abhayadevI- ||3||cAryAH pravartako bhavatIti tAM pradarzayannAha sAmAcArya yA vRttiH2 dasavihA sAmAyArI paM020-icchA 1 micchA 2 tahakAre 3, AvassiyA ya 4 nisIhiyA 5 / Apu- prAyazcittA cchaNA ya 6 paDipucchA 7, chaMdaNA ya 8 nimaMtaNA 9 // 1 // uvasaMpayA 10 ya kAle, sAmAyArI bhave dshaa|| nisuu800||920|| (sUtraM 800) dasavihe pAyacchitte paM0 20-AloyaNArihe paDikkamaNArihe tadubhayArihe vivegArihe viusaggArihe tavArihe chedArihe mUlArihe aNavaTThappArihe pAraMciyArihe / (sUtraM 801) 'dasavihA sAmAyArI'tyAdi, pratItA ceyaM, navaramApRcchA-kArye prazna iti, pratipRcchA tu pUrvaniSiddhe kArya eva, tathA chandanA-pUrvagRhItena bhaktAdinA nimantraNA tvagRhItena, upasampacca-jJAnAdinimittamAcAryAntarAzrayaNamiti // | atha sAmAcArIvizeSatvAsAyazcittasya tadabhidhAtumAha-'dasavihe'tyAdi, iha prAyazcittazabdo'parAdhe tacchuddhau ca dRzyate tadihAparAdhe dRzyaH, tatra 'AloyaNArihe'tti AlocanA-nivedanA tallakSaNAM zuddhiM yadaItyaticArajAtaM tadAlocanAha, evamanyAnyapi, kevalaM pratikramaNaM-mithyAduSkRtaM tadubhayaM mAlocanAmithyAduSkRte, vivekaH-azuddhabhakkAdityAgaH, // 920 // | vyutsage:-kAyotsargaH tapo-nirvikratikAdi, cheda:-pravajyAparyAyaisvIkaraNaM mulaM-mahAnatAropaNaM anavasthApyaM-kRtatapaso vratAropaNaM pArAzcikaM-liGgAdibhedamiti // prAyazcittaM ca tapa ukta, atha tapa eva bhedata Aha For Personal & Private Use Only
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ SPRIENAIRASAHIHIHIHIHIR duvihe tave pannatte, taMjahA-pAhirie ya abhitarae ya, se kiM taM vAhirae tave ?, vAhirae tave chavihe pa0, taM0-aNasaNa UNoyariyA bhikkhAyariyA ya rspricaao| kAyakilesopaDisaMlINayA bajjho (tavo hoina // 1 // se kiM taM aNasaNe?, a0 2 duvihe paM0, taM0-ittarie ya Avakahie ya, se kiM taM ittarie !, 2 aNegavihe pannatte, taMjahA-cautthe bhatte chaThe bhatte aTThame bhatte dasame bhatte duvAlasame bhatte codasame bhatte addhamAsie bhatte mAsie bhatte domAsie bhatte temAsie bhatte jAva chammAsie bhase, sesaM ittrie| se kiM taM Avakahie , Avaka 2 duvihe paM0, taM0-pAovagamaNe ya bhattapaccakkhANe ya, se kiM taM pAovagamaNe ?. |pA02 duvihe. paM0, taM0-nIhArime ya aNIhArime ya niyamaM apaDikamme, se taM pAovagamaNe, se kiM taM bhasapacakkhANe, bhatta0 2 duvihe paM0, 20-nIhArime ya anIhArime ya niyamaM sapaDikame, settaM bhattapaccakkhANe, settaM Avakahie, settaM aNasaNe / se kiM taM omoyariyA ?, omoyariyA duvihA paM0, taM0-daromoya. riyA ya bhAvomoyariyA ya, se kiM taM daromoyariyA 1, 2 duvihA pa0, taM0-uvagaraNaromoyariyA ya bhattapANadaromoyariyA ya, se kiM taM uvagaraNadabomoyariyA , 2 ege vatthe ege pAde ciyattovagaraNasAtijaNayA, settaM uvakaraNadayomoya0, se kiM taM bhattapANadaromoyariyA ?, aTThakukkuDiaMDagappamANamette kavale AhAraM AhAremANassa appAhAre duvAlasa jahA sattamasae paDhamoddesae jAva no pakAmarasabhotIti vattavaM siyA, settaM bhattapANadaromoyariyA, settaM daromoyariyA, se kiM taM bhAvomoyariyA ?, bhAvo0 2 aNegavihA paM0, dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 921 // taM0-appakohe jAva appalobhe appasade appajhajhe appatumatume, settaM bhAvomodariyA, sentaM omoyariyA / se kiM taM bhikkhA0 1, bhi0 2 aNegavihA pa0, taM - davAbhiggahacarae jahA uvavAie jAva suddhesaNie saMkhAdattie, settaM bhikkhAyariyA se kiM taM rasaparicAe 1, 20 2 aNegavihe paM0 taM0 - nivvigitie paNIyarasavivajjae jahA uvavAie jAva lUhAhAre, settaM rasaparicAe / se kiM taM kAyakilese ?, kAyakilese aNegavihe paM0 taM0-ThANAdIe ukkaDayAsaNie jahA uvavAie jAva saGghagAyapaDikammaviSyamukke, settaM kAyakilese / se kiM taM | paDisaMlINayA ?, paDilINayA caubihA paM0 taM0 - iMdiyapaDisaMlINayA kasAyapaDisaMlINayA jogapaDisalIyA vivittasayaNA saNasevaNayA / se kiM taM iMdiyapaDisaMlINayA 1, 2 paMcavihA paM0 taM0- soiMdiyavisayappayAraNiroho vA soiMdriyavisayappattesu vA atthesu rAgadosaviNiggaho cakkhidiyavisaya evaM jAva phAsiMdiyavisayapayAraNiroho vA phAsiMdiyavisayappattesu vA atthesu rAgadosaviNiggaho, settaM iMdiyapaDilINayA, se kiM taM kasAyapaDisalINayA ?, kasAyapaDisaMlINayA caubihA paM0, taMjahA -kohodayaniroho vA udayappattassa vA kohassa viphalIkaraNaM evaM jAva lobhodayaniroho vA udayapattassa vA lobhassa viphalIkaraNaM, settaM kasAyapaDisalINayA, se kiM taM jogapaDisaMlINayA ?, jogapaDisaMlINayA tivihA pannattA, taMjahA - akusalamaNaniroho vA kusalamaNaudIraNaM vA maNassa vA egantI bhAvakaraNaM akusalavainiroho vA kusalavaiudIraNaM vA vahae bA egattI bhAvakaraNaM, se kiM taM kAyapaDisaMlINayA 1, 2 jannaM susamAhiyapasaMta sAhariyapANipAe kummo iva For Personal & Private Use Only 25 zatake uddezaH 7 tapobhedAH sU 802 // 921 //
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ SUSISHASHASTASIASANAISAI gutidie allINe pallINe ciTThati, settaM kAyapaDisaMlINayA, settaM jogapaDisalINayA, se kiM taM vivittasayaNAsaNasevaNayA ?, vivittasaya 2jannaM ArAmesu vA ujjANesu vA jahA somiluddesae jAva sejjAsaMthAragaM| uvasaMpajjittANaM viharaha, settaM vivittasayaNAsaNasevaNayA, settaM paDilINayA, settaM bAhirae tave 1 // se dakiM taM abhitarae tave?, 2 chavihe paM0, taM0-pAyacchittaM viNao veyAkcaM taheva sjjhaao|jhaannN viusggo| se kiM taM pAyacchitte ?, pAya 2 dasavihe paM0, taM0-AloyaNArihe jAva pAraMciyArihe, settaM pAyacchitte / se kiM taM viNae ?, viNae sattavihe pannatte, taMjahA-nANaviNae daMsaNaviNae carittaviNae maNaviNae vayaviNae hai kAyaviNae logovayAraviNae, se kiM taM nANaviNae ?, nA02 paMcavihe pa0, taM0-AbhiNiyohiyanANaviNae | jAva kevalanANaviNae, settaM nANaviNae, se kiM taM dasaNaviNae ?, dasaNaviNae duvihe. 50, taM0-sussUsaNAviNae ya aNaccAsAdaNAviNae ya, se kiM taM sussUsaNAviNae ?, su. 2 aNegavihe paM0, taM0-sakkArei vA sambhANei vA jahA coddasamasae tatie uddesae jAva paDisaMsAhaNayA, settaM sussUsaNAviNae, se kiM taM aNacAsAyaNAviNae ?, a0 2 paNayAlIsaivihe paM0, taM0-arihaMtANaM aNaccAsAdaNayA arihaMtapannattassa dhammassa aNacAsAdaNayA AyariyANaM aNacAsAdaNayA uvajjhAyANaM aNaccAsAdaNayA therANaM aNacAsAdaNayA kulassa aNaccAsAdaNayA gaNassa aNacAsAdaNayA saMghassa aNacAsAdaNayA kiriyAe aNaJcAsAdaNayA saMbhogassa aNaccAsAyaNayA AbhiNibohiyanANassa aNaccAsAyaNayA jAva kevalanANassa aNaccAsAdaNayA Jan Education International For Personal & Private Use Only
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA 15, eesiM ceva bhattibahumANeNaM eesiM ceva vannasaMjalaNayA, settaM aNacAsAyaNayAviNae, settaM dasaNaviNae, ||25 zatake prajJaptiH se kiM taM carittaviNae ?, ca 2paMcavihe paM0, taM0-sAmAiyacarittaviNae jAva ahakkhAyacarittaviNae, setaM | uddezA7 abhayadevI-& carittaviNae, se kiM taM maNaviNae ?, ma02 duvihe paM0, taM0-pasatthamaNaviNae apasatthamaNaviNae ya, se kiM tapobhedAH yA vRttiH2 taM pasatthamaNaviNae?, pasa02 sattavihe pa0, taMjahA-apAvae asAvaje akirie niruvakese aNaNhavakare sU8.2 // 922 // // acchavikare abhUyAbhisaMkaNe, settaM pasatthamaNaviNae, se kiM taM apasatthamaNaviNae ?, appa0 2 sattavihe / |paM0, taM-pAvae sAvaje sakirie saucakkese aNhavayakare chavikare bhUyAbhisaMkaNe, settaM appasatthamaNaviNae, settaM maNaviNae, se kiM taM vaiviNae?, va.2 duvihe paM020-pasatyavaiviNae appasatthavaiviNae ya, se kiM taM pasatthavaiviNae?, pa02sattavihe paM0, taM0-apAvae jAva abhUyAbhisaMkaNe, settaM pasatthavaiviNae, se kiM taM appasatthavaiviNae', a02 sattavihe paM0,0-pAvae sAvaje jAva bhUyAbhisaMkaNe, settaM apasatthavayaSiNae,se taM vayaviNae, se kiM taM kAyavi01, 2 duvihe pa0, taM0-pasatthakAyaviNae ya appasatthakAyaviNae ya, se kiM taM pasatthakAyavi01, pasa02sattavihe paM0 taMjahA-AuttaM gamaNaM AuttaM ThANaM AuttaM nisIyaNaM AuttaM tuyaTTaNaM |AuttaM ullaMghaNaM AuttaM pallaMghaNaM AuttaM saviMdiyajogajuMjaNayA, settaM pasatthakAyaviNae, se kiM taM. appasa // 922 // tthakAyaviNae ?, a02 sattavihe pannatte, taMjahA-aNAuttaM gamaNaM jAva aNAuttaM sabiMdiyajogajuMjaNayA, 4 settaM appasatthakAyaviNae, setaM kAyaviNae, se kiM taM logovayAraviNae 1, logo02 sattavihe paM0, taM0 For Personal & Private Use Only
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ anbhAsavattiyaM paracchaMdrANuvattiyaM kajjahe kayapaDikatiyA attagavesaNayA desakAlaNNayA sabatthesu appaDilomayA, settaM logovayAraviNae, settaM viNae / se kiM taM veyAvacce ?, ve0 2 dasavihe paM0 taM0-AyariyaveyA| vacce uvajjhAyaveyAvacce theraveyAvacce tavassIveyA0 gilANaveyA 0 sehaveyA0 kulaveyA0 gaNaveyA0 saMghaveyA0 sAhammiyaveyAvace, settaM veyaavcce| se kiM taM sajjhAe ?, sajjhAe paMcavihe pannatte, taM0-vAyaNA paDipucchaNA pariyahaNA aNuppehA dhammakahA, settaM sajjhAe | ( sUtraM 802 ) se kiM taM jhANe 1, jhANe cauvihe pannante, taMjahA-ahe jhANe rodde jhANe dhamme jhANe sukke jhANe, aTTe jhANe cauvihe pannatte, taMjahA - amaNunna saMpayogasaM| pautte tassa vippayogasatisamannAgae yAvi bhavai 1 maNunnasaMpaogasaMpatte tassa avippayogasatisamannAgae | yAvi bhavai 2 AyaMkasaMpayogasaMpatte tassa vippayogasatisamannAgae yAvi bhavai 3 parijjhusiyakAmabhogasaM|payogasaMpatte tassa avippayogasaMti samannAgae yAvi bhavai 4, ahassa NaM jhANassa cattAri lakkhaNA paM0 taM0kaMdaNayA soyaNayA tippaNayA paridevaNayA 1 / rojjhANe cauvihe paM0 taM0-hiMsANubaMdhI mosANubaMdhI teyA| NubaMdhI sArakkhaNANubaMdhI, roddassa NaM jhANassa cattAri lakkhaNA paM0, taM0 - ossannado se bahuladose aNNANa| dose AmaraNAMtadose 2 / dhamme jhANe cauvihe cauppaDhoyAre paM0, taM0 - ANAvijae avAyavijae vivAgavijae saMThANavijae, dhammassa NaM jhANassa cattAri lakkhaNA paM0, taM0 - ANAruyI nisaggarupI suttarupI ogATharuyI, dhammassa NaM jhANassa cattAri AlaMbaNA pa0 taM-vAyaNA paDipucchaNA pariyahaNA dhammakahA, dhammassaNaM For Personal & Private Use Only
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA da jhANassa cattAri aNuppehAo paM0 taM0-egattANuppehA aNicANuppehA asaraNANuppehA saMsArANuppehA 3 / 25 zatake prajJaptiH sukke jhANe caubihe cauppaDoyAre paM0 saM0-puhuttaviyake saviyArI 1 egaMtaviyakke aviyArI 2 suhumakirie uddezaH7 abhayadevI aniyahI 3 samocchinnakirie appaDivAyI 4, sukkassa NaM jhANassa cattAri lakkhaNA paM0, taM0-khaMtI muttI 4 | dhyAnAni yA vRttiH2 ajave maddave, sukkassa NaM jhANassa cattAri AlaMbaNA paM020-avahe asaMmohe vivege viusagge, sukkassa NaM vyutsargaHsU jhANassa cattAri aNuppehAo paM0 taM0-aNaMtavattiyANuppehA vippariNAmANuppahA asubhANuppehA avAyA 803-804 // 923 // NuppehA 4, settaM jhANe // (sUtraM 803) se kiM taM viusagge?, viusagge. duvihe paM0, taM0-davaviusagge ya bhAvaviusagge ya, se kiM taM davaviusagge ?, davaviusagge caubihe paM0, taM0-gaNaviusagge sarIraviusagge uvahiviusagge bhattapANaviusagge, settaM davaviusagge, se kiM taM bhAvaviusagge ?, bhAvaviusagge tivihe paM0, taM0-kasAyaviusaggo saMsAraviusaggo kammaviusaggo, se kiM taM kasAyaviusagge ?, kasAyaviusagge cau. vihe paM0, taMjahA-kohaviusagge mANaviusagge mAyAviusagge lobhaviusagge, settaM kasAyaviusagge, se kiM taM saMsAraviusagge ?, saMsAraviusagge cauvihe pannatte, taMjahA-neraiyasaMsAraviusagge jAva devasaMsAraviusagge, sesaM saMsAraviusagge, se kiM taM kammaviusagge ?, kammaviusagge aDhavihe pa0, taMjahA-NANAvara // 923 // daNijakammaviusagge jAva aMtarAiyakammaviusagge, settaM kammaviusagge, settaM bhAvaviusagge, settaM abhitagarie tave / sevaM bhaMte 2 tti (sUtraM 804 ) // paMcaviMsatitamasae sattamo uddesao samatto // 25-7 // SAGAR Jan Educantare For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'duvihe'tyAdi, 'bAhirie yatti bAhya-bAhyasyApi zarIrasya tApanAt mithyAdRSTibhirapi tapastayA'bhyupagamAJca |'abhitarie yatti Abhyantaram-abhyantarasyaiva kArmaNAbhidhAnazarIrasya prAyastApanAtsamyagdRSTibhireva prAyastapastayA:bhyupagamAJceti 'omoyarie'tti avamasya-Unasyodarasya karaNamavamodarikA, vyutpattimAtrametaditikRtvopakaraNAderapi nyUnatAkaraNaM socyate, 'ittarie yatti alpakAlInaM 'Avakahie yatti yAvatkathikaM-yAvajjIvikaM, 'pAovagamaNe'tti pAdapavanispandatayA'vasthAnaM, 'nIhArime'tti yadAzrayasyaikadeze vidhIyate, tatra hi kaDevaramAzrayAnniharaNIyaM syAditikRtvA niharimaM, 'aNIhArime ya'tti anirhArimaM yad girikandarAdau pratipadyate, 'ciyattovagaraNasAijjaNaya'tti 'ciyattassa'tti lakSaNopetatA saMyatasyaiva 'sAijaNaya'tti svadanatA paribhojanamiti, cUNyA tUktaM-'jaM vatthAi dhArei samivi mamattaM nasthi, jai koi maggai tassa dei' tti, 'appakohe'tti alpakrodhaH puruSo'vamodariko bhavatyabhedopacArAditi 'appasaddetti alpazabdo rAtryAdAvasaMyatajAgaraNabhayAt 'appajhaMjhe'tti iha jhaJjhA-viprakIrNA kopavizeSAdvacanapaddhatiH, cUA tUktaM-jhaMjhA aNatthayabahuppalAvittaM' 'appatumaMtumetti tumantumo-hRdayasthaH kopavizeSa eva, 'davAbhiggahacarae'tti bhikSAcaryAyAstadvatazcAbhedavivakSaNAdravyAbhigrahacarako bhikSAcaryetyucyate, dravyAbhigrahAzca lepakRtAdidravyaviSayAH 'jahA uvavAie'tti, anenedaM sUcitaM-'khettAbhiggahacarae kAlAbhiggahacarae bhAvAbhiggahacarae' ityAdi, 'suddhesaNie' tti zuddhaiSaNA-zaGkitAdidoSaparihArataH piNDagrahastadvAMzca zuddhaiSaNikaH 'saMkhAdattie'tti sAyApradhAnAH pazcaSAdayo dattayo-13 da bhikSAvizeSA yasya sa tathA, 'jahA uvavAie'tti anenedaM sUcitam-'AyaMbilie AyAmasitthabhoI arasAhAre' ityAdi, varyA tUtaM-'jhaMjhA aNatyAdavivakSaNAvyAbhigrahavAe kAlAbhiggahacaraNa mannaetti samApradhAnA Cak For Personal & Private Use Only
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 924 // 'ThANAie' tti sthAnaM - kAyotsargAdikamatizayena dadAti gacchatIti vA sthAnAtidaH sthAnAtigo vA, 'jahA uvavAie'tti, anenedaM sUcitaM- 'paDimaTThAI vIrAsaNie nesajjie' ityAdi, iha ca pratimAH - mAsikyAdayaH, vIrAsanaM ca siMhAsananiviSTasya | bhUnyastapAdasya siMhAsane'panIte yAdRzamavasthAnaM, niSadyA ca-putAbhyAM bhUmAvupavezanaM, 'soiMdiyavisayappayAraniroho va'tti zrotrendriyasya yo viSayeSu - iSTAniSTazabdeSu pracAraH - zravaNalakSaNA pravRttistasya yo nirodho - niSedhaH sa tathA zabdAnAM zravaNavarjanamityarthaH 'sodiyavisae' ityAdi zrotrendriyaviSayeSu prApteSu ca 'artheSu' iSTAniSTazabdeSu rAgadveSavini| graho - rAgadveSanirodhaH 'maNassa vA egattI bhAvakaraNaM' manaso vA 'egatta'tti viziSTaikAgratvenaikatA tadrUpasya bhAvasya |karaNamekatAbhAvakaraNaM, AtmanA vA saha yaikatA- nirAlambanatvaM tadrUpo bhAvastasya karaNaM yattattathA 'vaIe vA egantI bhAvakaraNaM' ti vAco vA viziSTaikAgratvenai katArUpabhAvakaraNamiti 'susamAhiyapasaMta sAhariyapANipAe ti suSThu samAhitaH| samAdhiprApto bahirvRttyA sa cAsau prazAntazcAntarvRttyA yaH sa tathA saMhRtaM - avikSiptatayA dhRtaM pANipAdaM yena sa tathA tataH | karmmadhArayaH ' kummo iva guttidie'tti guptendriyo gupta ityarthaH, ka iva ? - kUrmma iva, kasyAmavasthAyAmityata evAha - 'allINe pallINe'tti AlInaH - ISallInaH pUrva pralInaH pazcAt prakarSeNa lInastataH karmmadhArayaH, 'somiluddesae'tti aSTAdazazatasya dazamodezake, etena ca yatsUcitaM tattata evAvadhAryam // 'pAyacchitte'tti iha prAyazcittazabdenAparAdha zuddhirucyate, | 'veyAvaccaM 'ti vaiyAvRttyaM - bhaktapAnAdibhirupaSTambhaH 'nANaviNae'tti jJAnavinayo-matyAdijJAnAnAM zraddhAnabhakti bahumAna - | taddRSTArthabhAvanA vidhigrahaNAbhyAsarUpaH 'daMsaNaviNae'tti darzanavinayaH samyagdarzanaguNAdhikeSu zuzrUSAdirUpaH 'carita - For Personal & Private Use Only 25 zatake uddezaH 7 dhyAnAni vyutsargaH sU 803-804 // 924 //
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ ASSOCISCOASTRA viNae'tti sAmAyikAdicAritrANAM samyakzraddhAnakaraNaprarUpaNAni 'logovayAraviNae'tti lokAnAmupacAro-vyavahAraH |pUjA vA tadrUpo yo vinayaH sa tathA 'sussUsaNAviNae'tti zuzrUSaNA-sevA saiva vinayaH zuzrUSaNAvinayaH 'aNacAsAya NAviNae'tti atyAzAtanA-AzAtanA tanniSedharUpo vinayo'natyAzAtanAvinayaH "kiriyAe aNacAsAyaNAe'tti iha | kriyA-asti paraloko'styAtmA'sti ca sakalaklezAkalaGkitaM muktipadamityAdiprarUpaNAtmikA gRhyate 'saMbhogassa aNa-4 cAsAyaNAe'tti sambhogasya-samAnadhAmmikANAM paraspareNa bhaktAdidAnagrahaNarUpasyAnatyAzAtanA-viparyAsavatkaraNaparivarjana 'bhattibahumANeNaM'ti iha NaMkAro vAkyAlaGkAre bhaktyA saha bahumAno bhaktibahumAnaH bhaktizca iha bAhyA parijuSTiH bahu|mAnazca-AntaraH prItiyogaH 'vannasaMjalaNaya'tti sadbhUtaguNavaNenena yazodIpanaM 'pasatthamaNaviNae'tti prazastamana eva pravartanadvAreNa vinaya:-karmApanayanopAyaH prazastamanovinayaH, aprazastamana eva nivarttanadvAreNa vinayo'prazastamanovinayaH 'apAvae'tti sAmAnyena pApavarjitaM vizeSataH punarasAvA-krodhAdyavadyavarjitaM 'akirie'tti kAyikyAdikriyA'bhiSvaGgavarjitaM 'niruvakkesaM'ti svagatazokAdyupaklezaviyuktaM 'aNaNhayakare'tti anAzravakaraM prANAtipAtAdyAzravakaraNarahitamityarthaH 'acchavikare'tti kSapiH-svaparayorAyAso yat tatkaraNazIlaM na bhavati tadakSapikaraM 'abhUyAbhisaMkaNe'tti yato bhUtAnyabhizaGkante-bibhyati tasmAdyadanyattadabhUtAbhizaGkanaM, prazastavAgvinayasUtre 'apAvae'tti apApavAkpravarttanarUpo vAgvinayo'pApaka iti, evamanye'pi, 'AuttaM'ti Aguptasya-saMyatasya sambandhi yattadAguptameva 'ullaMghaNaM ti Urddha lavanaM dvArArgalAvaraNDakAdeH 'pallaMghaNaM'ti pralavanaM-prakRSTaM laGghanaM vistIrNabhUkhAtAdeH 'saveM diyajogajuMjaNa'tti sarveSAmindriya dan Education International For Personal & Private Use Only
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevI yA vRttiH 2 // 925 // | vyApArANAM prayoga ityarthaH 'anbhAsavattiyaM'ti abhyAso-gauravyasya samIpaM tatra varttituM zIlamasyetyabhyAsavarttI tadbhAvo'bhyAsavarttitvaM, abhyAse vA prItikaM prema, 'parachaMdANuvattiyaMti parasya - ArAdhyasya chandaH - abhiprAyastamanuvarttayatItye| vaMzIlaH paracchandAnuvattIM tadbhAvaH paracchandAnuvarttitvaM 'kajjahe 'ti kAryahetoH - jJAnAdinimittaM bhaktAdidAnamiti gamyaM 'kayapaDikaiya'tti kRtapratikR (ti)tA nAma vinayAtprasAditA guravaH zrutaM dAsyantItyabhiprAyeNAzanAdidAnaprayatnaH 'attaga| vesaNaya'tti Artta - glAnIbhUtaM gaveSayati bhaiSajyAdinA yo'sAvArttagaveSaNastadbhAva ArttagaveSaNatA 'desakAlaNNaya'tti | prastAvajJatA avasarocitArthasampAdanamityarthaH 'saGghatsu apaDilomaya'tti sarvaprayojaneSvArAdhyasambandhiSvAnukUlyamiti / | vaiyAvRttyasvAdhyAyabhedAH pratItA eva, navaraM 'theraveyAvacce'tti iha sthaviro janmAdibhiH 'tavassiveyAvacce'tti tapasvI | cASTamAdikSapakaH // dhyAnasUtre - 'amaNunnasaMpaogasaMpaupnte tassa vippaogasaisamannAgae yAvi bhavai' tti amanojJa:| aniSTo yaH zabdAdistasya yaH samprayogo-yogastena samprayukto yaH sa tathA sa ca tathAvidhaH san tasyAmanojJasya zabdAdervi|| prayogasmRtisamanvAgatazcApi bhavati viprayogacintAnugataH syAt, cApItyuttaravAkyApekSayA samuccayArthaH, asAvArttadhyAnaM | syAditi zeSaH, dharmmadharmiNorabhedAditi 1 ' maNunnasaMpaogasaMpante tassa avippaogasaisamannAgae yAvi bhavaitti prAgvannavaraM manojJaM dhanAdi 'tassa'tti manojJasya dhanAdeH 2 'AyaMkasaMpao' ityAdi, ihAtaGko - rogaH 3 'parijhusiya| kAmabhogasaMpaogasaMpatte tassa aviSpaogasaisamannAgae yAvi bhavai'tti vyaktaM navaraM 'parijhusiya'tti 'juSI | prItisevanayo:' itivacanAt sevitaH prIto vA yaH kAmabhogaH - zabdAdibhogo madanasevA vA 'tassa'tti tasya kAmabhoga For Personal & Private Use Only 25 zatake uddezaH 7 dhya vyutsargaH sU 803-804 // 925 //
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ FACASHAGALLERS sye ti 4|'kNdnny'tti mahatA zabdena viravaNaM 'soyaNaya'tti dInatA tippaNaya'tti tepanatA tipaH kSaraNArthatvAdazruvimocanaM 'paridevaNaya'tti paridevanatA-punaH punaH kliSTabhASaNateti / 'hiMsANubaMdhi'tti hiMsA-sattvAnAM vadhabandhabandhanAdibhiH prakAraiH pIDAmanubadhnAti-satatapravRttAM karotItyevaMzIlaM yatpraNidhAnaM hiMsAnubaMdho vA yatrAsti taddhiMsAnubandhi 'mosANubaMdhi'tti mRSA-asatyaM tadanubadhnAti pizunAsatyAsadbhUtAdibhirvacanabhedaistanmRSAnubandhi 'teyANubaMdhi'tti stenasyacaurasya karma steyaM tIvrakrodhAdyAkulatayA tadanubandhavat steyAnubandhi 'sArakkhaNANubaMdhi'tti saMrakSaNe-sopAyaiH paritrANe viSayasAdhanasya dhanasyAnubandho yatra tatsaMrakSaNAnubandhi, 'ossannadose'tti 'ossannaM ti bAhulyena-anuparatatvena doSohiMsA'nRtAdattAdAnasaMrakSaNAnAmanyatama osannadoSaH 'bahudose'tti bahuSvapi-sarveSvapi hiMsAdiSu 4 doSaH-pravRttilakSaNo bahudoSaH 'annANadose'tti ajJAnAt-kuzAstrasaMskArAt hiMsAdiSu adharmasvarUpeSu dharmabuddhyA yA pravRttistallakSaNo doSo'jJAnadoSaH 'AmaraNaMtadosetti maraNamevAnto maraNAntaH AmaraNAntAd-AmaraNAntamasaMjAtAnutApasya kAlakazaukarikAderiva yA hiMsAdipravRttiH saiva doSaH AmaraNAntadoSaH 'cauppaDoyAre'tti catueM bhedalakSaNAlambanAnuprekSA 4 lakSaNeSu |padArtheSu pratyavatAraH-samavatAro vicAraNIyatvena yasya taccatuSpratyavatAraM, caturvidhazabdasyaiva paryAyovA'yam , 'ANAvijayetti | AjJA-jinapravacanaM tasyA vicayo-nirNayo yatra tadAjJAvicayaM prAkRtatvAcca 'ANAvijae'tti, evaM zeSapadAnyapi, navarama|pAyA-rAgadveSAdijanyA anarthAH vipAkaH-karmaphalaM saMsthAnAni-lokadvIpasamudrAdyAkRtayaH 'ANArui'tti AjJA-sUtrasya vyAkhyAnaM niyuktyAdi tatra tayA vA ruciH-zraddhAnaM sA''jJAruciH 'nisaggarui'tti svabhAvata eva tattvazraddhAnaM 'sutta For Personal & Private Use Only
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyArui'tti AgamAttattvazraddhAnam 'ogADharui'tti avagADhanamavagADhaM-dvAdazAGgAvagAho vistArAdhigamastena ruciH athavA 25 zatake prajJaptiH 'ogADha'tti sAdhupratyAsannIbhUtastasya sAdhUpadezAd ruciravagADharuciH, 'AlaMbaNa'tti dharmadhyAnasaudhazikharArohaNArtha uddezaH7 abhayadevI-5 yAnyAlambyante tAnyAlambanAni-vAcanAdIni, 'aNuppeha'tti dharmadhyAnasya pazcAtprekSaNAni-paryAlocanAnyanuprekSAH, | dhyAnAni yAvRttiH2 'puhuttaviyakke saviyAre'tti pRthaktvena-ekadravyAzritAnAmutpAdAdiparyAyANAM bhedena vitarko-vikalpaH pUrvagatazrutAlambano se vyutsargaH sU nAnAnayAnusaraNalakSaNo yatra tatpRthaktvavitarka, tathA vicAraH-arthAdvyaJjane vyaJjanAdarthe manaHprabhRtiyogAnAM cAnyasmAdanya 803-804 // 926 // smin vicaraNaM saha vicAreNa yattatsavicAri, sarvadhanAditvAdin samAsAntaH 1 'egattaviyakke aviyAra'tti ekatvenaabhedenotpAdAdiparyAyANAmanyatamaikaparyAyAlambanatayetyarthaH vitarkaH-pUrvagatazrutAzrayo vyaJjanarUpo'rtharUpo vA yasya tadekatvavitarka, tathA na vidyate vicAro'rthavyaJjanayoritarasmAditaratra tathA manaHprabhRtInAmanyasmAdanyatra yasya tadavicArIti 2 'suhumakirie aNiyahi'tti sUkSmA kriyA yatra niruddhavAgmanoyogatve satyarddhaniruddhakAyayogatvAttatsUkSmakriyaM na nivartata ityanivarti varddhamAnapariNAmatvAt , etacca nirvANagamanakAle kevalina eva syAditi 3 'samucchinnakirie appaDivAi'tti samucchinnA kriyA-kAyikyAdikA zailezIkaraNaniruddhayogatvena yasmiMstattathA apratipAti-anuparatasvabhAvam , 'abahe'tti devAdyupasargajanitaM bhayaM calanaM vA vyathA tadabhAvo'vyatham 'asaMmohe'tti devAdikRtamAyAjanitasya sUkSma // 926 // padArthaviSayasya ca saMmohasya-mUDhatAyA niSedho'saMmohaH 'vivege'tti dehAdAtmanaH Atmano vA sarvasaMyogAnAM vivecanaM| buddhyA pRthakkaraNaM vivekaH 4 'viusagge'tti vyutsargo-nissaGgatayA dehopadhityAgaH 'aNaMtavattiyANuppeha'tti bhavasantAna For Personal & Private Use Only
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ | syAnantavRttitA'nucintanaM 'viSpariNAmANuppeha'tti vastUnAM pratikSaNaM vividhapariNAmagamanAnucintanam 'asubhANuppe| ha'tti saMsArAzubhatvAnucintanam 'avAyANuppeha' tti apAyAnAM prANAtipAtAdyAzravadvArajanyAnarthAnAmanuprekSA- anucintanamapAyAnuprekSA, iha ca yattapo'dhikAre prazastAprazastadhyAnavarNanaM tadaprazastasya varjane prazastasya ca tasyAsevane tapo bhavatIti| kRtveti // vyutsargasUtre - 'saMsAravisaggo' ti nArakAyuSkAdihetUnAM mithyAdRSTitvAdInAM tyAgaH 'kammavisaggo' tti | jJAnAvaraNAdikarmabandhahetUnAM jJAnapratyanIkatvAdInAM tyAga iti // paJcaviMzatitamazate saptamaH // 25 // 7 // saptamodezake saMyatA bhedata uktAstadvipakSabhUtAzcAsaMyatA bhavanti te ca nArakAdayasteSAM ca yathotpAdo bhavati tathA'STa| me'bhidhIyate ityevaM sambandhasyAsyedamAdisUtram -- rAyagihe jAva evaM vayAsI- neraiyA NaM bhaMte ! kahaM uvavajjaMti ?, se jahAnAmae - pavae pavamANe ajjhava sANanivattieNaM karaNovAeNaM seyakAle taM ThANaM vippajahittA purimaM ThANaM uvasaMpajjittANaM viharaha evAmeva | eevi jIvA pavaoviva pavamANA ajjhavasANanivattieNaM karaNovAeNaM seyakAle taM bhavaM vippajahittA | purimaM bhavaM uvasaMpajjittANaM viharanti / tesi NaM bhaMte ! jIvANaM kahUM sIhA gatI kahaM sIhe gativisae pa0 1, goyamA ! se jahAnAmae - kei purise taruNe balavaM evaM jahA codasamasae paDhamuddesae jAva tisamaeNa vA viggaheNaM uvavajjaMti, tesi NaM jIvANaM tahA sIhA gaI tahA sIhe gativisae pa0 / te NaM bhaMte! jIvA kahaM parabhaviyAuyaM pakareMti ?, goyamA ! ajjhavasANajoganivattieNaM karaNovAeNaM evaM khalu te jIvA parabhavi For Personal & Private Use Only
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ GOLGAON 25 zatake uddezaH 8. vyAkhyA- sayAjyaM pakarenti, tesi NaM bhaMte! jIvANaM kahaM gatI pavattai ?, goyamA ! AukkhaeNaM bhavakkhaeNaM ThiikkhaeNaM, prajJaptiH 8 evaM khalu tesiM jIvANaM gatI pavattati,te NaM bhaMte ! jIvA kiM AyaDDIe uvavajaMti pariDDIe uvava0, goyamA! abhayadevI AiDIe uvava0 no pariDDIe uvava0 te NaM bhaMte! jIvA kiM AyakammuNA uvava0 parakammuNA uvava0 1, goyayA vRttiH2/ mA! AyakammuNA uvava0 no parakammuNA uvava0, ! te NaM bhaMte ! jIvA kiM AyappayogeNaM uvava0 parappayogeNaM // 927 // |uvava01, goyamA! AyappayogeNaM uvavajaMti no parappayogeNaM uvava0 / asurakumArA NaM bhaMte! kahaM uvava jaMti?, jahA neratiyA taheva niravasesaM jAva no parappayogeNaM uvavajaMti evaM egiMdiyavajA jAva vemANiyA, | egidiyA taM ceva navaraM causamaio viggaho, sesaM taM ceva, sevaM bhaMte!2tti jAva viharai // (sUtraM 805) // paMcavIsaMimassa atttthmo|| 25 // 8 // bhavasiddhiyaneraiyA NaM bhaMte! kahaM uvava.?, goyamA! se jahAnAmae pavae pavamANe avasesaM taM ceva jAva vemANie, sevaM bhNte!2tti|| (sUtraM 806) // 25 // 9 // abhavasiddhiyaneraiyA NaM bhaMte! kahaM uvava0?, goyamA! se jahAnAmae pavae pavamANe avasesaM taM ceva evaM jAva vemANie, sevaM bhaMte 2 tti // (sUtraM 807) // 25 // 10 // sammadihineraiyA NaM bhaMte! kahaM uvava0?, goyamA! se jahAnAmae dra pavae pavamANe avasesaM taM ceva evaM egidiyavajaM jAva vemANiyA, sevaM bhaMte !2tti // (sUtraM 808) // 25 // 11 // micchadihineraiyA NaM bhaMte! kahaM uvava.?, goyamA! se jahAnAmae-pavae pavamANe avasesaM taM ceva evaM jAva vemANie, sevaM bhaMte 2tti // (sUtraM 809) // 25 // 12 // paMcavIsatimaM sayaM sammattaM // 25 // 11-12 nArakabhavyAdInAmutpattirI tiH sU 805-809 // 927 // For Personal & Private Use Only
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'rAga' ityAdi 'e' tti lavakaH- utplavanakArI ' pavamANe'tti plavamAnaH- utplutiM kurvan 'ajjhava sANanivattieNaM ti utplotavyaM mayetyevaMrUpAdhyavasAyanirvartitena 'karaNopAyeNaM'ti utplavanalakSaNaM yatkaraNaM - kriyAvizeSaH sa evopAyaH - sthAnAntaraprAptau hetuH karaNopAya stena 'seyakAle 'tti eSyati kAle viharatIti yogaH, kiM kRtvA ? ityAha- 'taM ThANaM' ti yatra sthAne sthitastatsthAnaM 'viprajahAya' lavanatastyaktvA 'purimaM'ti purovarttisthAnam 'upasampadya' viharatIti yogaH 'evAmeva te jIva'tti dAntikayojanArthaH, kimuktaM bhavati ? ityAha- 'pavaoviva pavamANa'tti, 'ajjhavasANanivattieNa 'ti tathAvidhAdhyavasAyanirvarttitena 'karaNovAeNaM'ti kriyate vividhA'vasthA jIvasyAnena kriyate vA taditi karaNaMkarmma lavana kriyAvizeSo vA karaNaM karaNamiva karaNaM - sthAnAntaraprAptihetutAsAdharmyAtkarmaiva tadevopAyaH karaNopAyastena 'taM bhavaM'ti manuSyAdibhavaM 'purimaM bhavaMti prAptavyaM nArakabhavamityarthaH 'ajjhavasANajoganivattieNaM'ti adhyavasAnaM - | jIvapariNAmo yogazca - manaHprabhRtivyApArastAbhyAM nirvarttito yaH sa tathA tena 'karaNovAeNaM'ti karaNopAyena - mithyAtvA| dinA karmmabandhahetuneti // paJcaviMzatitamazate'STamaH // 258 // evaM navamadazamaikAdazadvAdazAH // 25 / 9 / 10 / 11 / 12 // paJcaviMzatitamaM zataM vRttitaH parisamAptamiti // 25 // kvaciTTIkAvAkyaM kvacidapi vacazcaurNamanaghaM kvacicchAndIM vRttiM kvacidapi gamaM vAcyaviSayam / kvacidvidvadvAcaM kvacidapi mahAzAstramaparaM samAzritya vyAkhyA zata iha kRtA durgamagirAm // 1 // For Personal & Private Use Only
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ zoddezakapramANasya jIvA 1 ya lessa vyaakhyaa|| atha SaDUviMzatitamaM zatakam // 26 zatake prajJaptiH uddezaH1 abhayadevI- vyAkhyAtaM paJcaviMzatitamaM zatam , atha SaDviMzatitamamArabhyate, asya cAyamabhisabandhaH-anantarazate nArakAdijI- jIvAdInA yA vRttiH2 vAnAmutpattirabhihitA sA ca karmabandhapUrviketiSaDviMzatitamazate mohakarmabandho'pi vicAryate ityevaMsambandhasyAsyaikAda- | paapbndhaa||928|| | zodezakapramANasya pratyuddezakaM dvAranirUpaNAya tAvadgAthAmAha | disU __ namo suyadevayAe bhagavaIe / jIvA 1 ya lessa 2 pakkhiya 3 diTThI 4 annANa 5 nANa 6 snnaao7|| 81-811 veya 8 kasAe 9uvaoga 10 joga 11 ekkAravi ThANA // 1 // teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe jAva evaM vayAsI-jIve NaM bhaMte! pAvaM kammaM kiM baMdhI baMdhai baMdhissai 1baMdhI baMdhai Na baMdhissai 2 baMdhI na baMdhai5 6 baMdhissai 3 baMdhI na baMdhai na baMdhissai 41, goyamA! atthegatie baMdhI baMdhai baMdhissai 1 atthegatie baMdhI |baMdhai Na baMdhissai 2 atthegatie baMdhI Na baMdhai baMdhissai 3 atthegatie baMdhI Na baMdhai Na bNdhissi4-1|| |salesse NaM bhaMte ! jIve pAvaM kammaM kiM baMdhI baMdhA baMdhissai 1 baMdhI baMdhaiNa baMdhissai ? pucchA, goyamA! atthe| gatie baMdhI baMdhai baMdhissaha 1 atthegatie evaM cubhNgo| kaNhalese NaM bhaMte ! jIve pAvaM kammaM kiM baMdhI pucchA, | goyamA! atthegatie baMdhI baMdhA baMdhissai asthegatie baMdhI baMdhana baMdhissai evaM jAva pamhalese savattha // 928 // | paDhamavitiyabhaMgA, mukkalesse jahA salesse taheva cubhNgo| alesse NaM bhaMte! jIve pAvaM kamma kiM baMdhI pucchA, HISRUSAGARRAHA teNaM kAleNaM teNa samAdhI na baMdhai || mAha Na baMdhissA 2 aina baMdhissai 4?, goyA vadhissai 1 baMdhI baMdhaNaM samaeNaM rAyagihe jaao| For Personal & Private Use Only
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ goyamA! baMdhI na baMdhai na baMdhissai 2 // kaNhapakkhie NaM bhaMte ! jIve pAvaM kamma pucchA, goyamA! atthegatie baMdhI paDhamabitiyA bhNgaa| sukkapakkhie NaM bhaMte! jIve pucchA, goyamA! caubhaMgo bhANiyavo // (sUtraM 810) 6 sammaddiTThINaM cattAri bhaMgA, micchAdiTThINaM paDhamavitiyA bhaMgA, sammAmicchAdiTTINaM evaM ceva / nANINa cattAri bhaMgA, AbhiNibohiyaNANINaM jAva maNapajjavaNANINaM cattAri bhaMgA, kevalanANINaM caramo bhaMgo jahA alessANaM 5, annANINaM paDhamabitiyA, evaM maiannANINaM suyaannANINaM vibhaMgaNANINavi 6 / AhArasannovauttANaM jAva pariggahasannovauttANaM paDhamabitiyA nosannovauttANaM cattAri 7 / savedagANaM paDhamavitiyA, evaM itthivedagA purisavedagA napuMsagavedagAvi, avedagANaM cattAri // sakasAINaM cattAri, kohakasAyINaM paDhamabitiyA bhaMgA, evaM mANakasAyissavi mAyAkasAyissavi lobhakasAyissavi cattAri bhaMgA, akasAyI NaM bhaMte ! jIve pAvaM kammaM kiM baMdhI? pucchA, goyamA! atthegatie baMdhI na baMdhai baMdhissai 3 atthe- gatie baMdhI Na baMdhai Na baMdhissai 4 / sajogissa caubhaMgo, evaM maNajogassavi vaijogassavi kAyajogassavi, ajogissa carimo, sAgArovautte cattAri, aNAgArovauttevi cattAri bhaMgA 11 // (sUtraM 811) / | 'jIvA ya' ityAdi, 'jIvA ya'tti jIvAH pratyuddezaka bandhavaktavyatAyAH sthAnaM, tato lezyAH pAkSikAH dRSTayaH ajJAnaM jJAnaM sajJA vedaH kaSAyA yoga upayogazca bandhavaktavyatAsthAnaM, tadevametAnyekAdazApi sthAnAnIti gAthArthaH // tatrAnantarotpannAdivizeSavirahitaM jIvamAzrityaikAdazabhiruktarUpairavandhavaktavyatAM prathamoddezake'bhidhAtumAha-'teNa'mityAdi S5564669545454COLOCAUSA dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA 'pAvaM kammati azubhaM karma 'baMdhI'ti baddhavAn 'baMdhai'tti vartamAne 'baMdhissai'tti anAgate ityevaM catvAro bhaGgA baddha- 26 zatake prajJaptiH vAnityetatpadalabdhAH, 'na baMdhI'tyetatpadalabhyAritvaha na bhavanti, atItakAle'bandhakasya jIvasyAsambhavAt , tatra ca baddha- | uddezaH 1 abhayadevI- vAn badhnAti bhansyati cetyeSa prathamo'bhavyamAzritya, baddhavAn bannAti na bhansyatIti dvitIyaH prAptavyakSapakatvaM jIvAdInAM yA vRttiH2 bhavyavizeSamAzritya, baddhavAn na badhnAti bhansyatItyeSa tRtIyo mohopazame vartamAnaM bhavyavizeSamAzritya, tataH pratipa pApabandhA disU // 929 // titasya tasya pApakarmaNo'vazyaM bandhanAt, baddhavAn na banAti na bhantsyatIti caturthaH kSINamohamAzrityeti // 810-811 lezyAdvAre-salezyajIvasya catvAro'pi syuryasmAcchuklalezyasya pApakarmaNo bandhakatvamapyastIti, kRSNalezyAdipaJca6 kayuktasya tvAdyameva bhaGgakadvayaM, tasya hi vartamAnakAliko mohalakSaNapApakarmaNa upazamaH kSayo vA nAstItyevamantya-16 dvayAbhAvaH, dvitIyastu tasya saMbhavati, kRSNAdilezyAvataH kAlAntare kSapakatvaprAptau na bhansyatItyetasya sambhavAditi, alezyaH-ayogikevalI tasya ca caturtha eva, lezyAbhAve bandhakatvAbhAvAditi // pAkSikadvAre-kRSNapAkSikasyA|dyameva bhaGgakadvayaM, vartamAne bandhAbhAvasya tasyAbhAvAt , zuklapAkSikasya tu catvAro'pi, sa hi baddhavAn bannAti bhansyati |ca praznasamayApekSayA'nantare bhaviSyati samaye 1 tathA baddhavAn badhnAti na bhantsyati kSapakatvaprAptau 2 tathA baddhavAn na | badhnAti copazame bhansyati ca tatpratipAte 3 tathA baddhavAnna banAti na ca bhansyati kSapakatva iti 4, ata eva Aha'caubhaMgo bhANiyabo'tti, nanu yadi kRSNapAkSikasya na bhansyatItyasyAsambhavAdvitIyo bhaGgaka iSTastadA zuklapAkSikasyA- // 929 // vazyaM sambhavAtkathaM tatprathamabhaGgakaH? iti, atrocyate, pRcchAnantare bhaviSyatkAle'bandhakatvasyAbhAvAt , uktaM ca vRddhairiha HABAR For Personal & Private Use Only
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ M EROUSANDSOMSASUR sAkSepaparihAraM-"baMdhisayabIyabhaMgo jujjai jai kaNhapakkhiyAINaM / to sukkapakkhiyANaM paDhamo bhaMgo kaha gejjho?||1|| | ucyate-pucchANaMtarakAlaM pai paDhamo sukkapakkhiyAINaM / iyaresiM avasiTuM kAlaM pai bIyao bhNgo|| 2||"tti [bandhizate yadi kRSNapAkSikANAM dvitIyo bhaGgo yujyate tadA zuklapAkSikANAM prathamo bhaGgaH kathaM graahyH|| 1 // pRcchAnantarakAlaM pratItya prathamaH zuklapAkSikAdInAm / itareSAmavaziSTaM kAlaM pratItya dvitIyo bhaGgaH // 2 // dRSTidvAre-samyagdRSTezcatvAro'pi bhaGgAH zuklapAkSikasyeva bhAvanIyAH, mithyAdRSTimizradRSTInAmAdyau dvAveva, vartamAnakAle mohalakSaNapApakarmaNo bandhabhAvenAntyadvayAbhAvAt , ata evAha-'micche'tyAdi / jJAnadvAre-kevalanANINaM caramo bhaMgo'tti vartamAne eSyatkAle ca bandhAbhAvAt 'annANINaM paDhamabIya'tti, ajJAne mohalakSaNapApakarmaNaH kSapaNopazamanAbhAvAt / sajJAdvAre-paDhamabI-| ya'tti AhArAdisajJopayogakAle kSapakatvopazamakatvAbhAvAt, 'nosannovauttANaM cattAri'tti nosajJopayuktA-AhArAdiSu gRddhivarjitAsteSAM ca catvAro'pi kSapaNopazamasambhavAditi / vedadvAre-saveyagANaM paDhamabIya'tti vedodaye hi kSapaNopazamau na syAtAmityAdyadvayam 'avedagANaM cattAritti svakIye vede upazAnte badhnAti bhansyati ca mohalakSaNaM | pApaM karma yAvatsUkSmasamparAyo na bhavati pratipatito vA bhansyatItyevaM prathamaH, tathA vede kSINe badhnAti sUkSmasaMparAyAdya vasthAyAM ca na bhantsyatItyevaM dvitIyaH, tathopazAntavedaH sUkSmasamparAyAdau na badhnAti pratipatitastu bhantsyatIti tRtIyaH, | tathA kSINe vede sUkSmasamparAyAdiSu na banAti na cottarakAlaM bhansyatItyevaM caturthaH, baddhavAniti ca sarvatra pratItameveti-| kRtvA na pradarzitamiti // kaSAyadvAre-'sakasAINaM cattAritti tatrAdyo'bhavyasya dvitIyo bhavyasya prAptavyamohakSayasya For Personal & Private Use Only
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50%AL vyAkhyA- | tRtIya upazamakasUkSmasamparAyasya caturthaHkSapakasUkSmasamparAyasya, evaM lobhakaSAyiNAmapi vAcyaM, 'kohakasAINaM paDhama: 26 zatake prjnyptiH| bIya'tti ihAbhavyasya prathamo dvitIyo bhavyavizeSasya tRtIyacaturthoM tviha na sto vartamAne'bandhakatvasyAbhAvAt 'aka- uddezaH 1 abhayadevI sAINa'mityAdi, tatra 'baMdhI na baMdhaI baMdhissai'tti upazamakamAzritya, 'baMdhI na baMdhai na baMdhissai'tti kSapakamAzrityeti, nAradInAM yA vRttiH2 yogadvAre-'sajogissa caubhaMgotti abhavyabhavyavizeSopazamakakSapakANAM krameNa catvAro'pyavaseyAH, 'ajogissa caramo'tti | pApajJAnA vabandhida badhyamAnabhantsyamAnatvayostasyAbhAvAditi // tvAdisU . neraie NaM bhaMte! pAvaM kammaM kiM baMdhI baMdhai baMdhissai ?, goyamA! atthegatie baMdhI paDhamabitiyA 1, salesse 812-813 bhaMte! neratie pAvaM kammaM ceva, evaM kaNhalessevi nIlalessevi kAulesevi, evaM kaNhapakkhie mukkapakkhie, sammadiTThI micchAdiTThI sammAmicchAdiTThI, NANI AbhiNiyohiyanANI suyanANI ohiNANI annANI maiannANI suyaannANI vibhaMganANI AhArasannovautte jAva pariggahasannovautte, savedae napuMsakavedae, sakasAyI jAva lobhakasAyI, sajogI maNajogI vayajogI kAyajogI, sAgArovautte aNAgArovautte, eesu savesu padesu paDhamabitiyA bhaMgA bhANiyavA, evaM asurakumArassavi vattavayA bhANiyavA navaraM teulessA itthiveyagapurisaveyagA ya anbhahiyA napuMsagavedagA na bhannaMti sesaM taM ceva savattha paDhamavitiyA bhaMgA, evaM jaav| // 930 // thaNiyakumArassa, evaM puDhavikAiyassavi AukAiyassavi jAva paMciMdiyatirikkhajoNiyassavi savatthavi paDhamabitiyA bhaMgA navaraM jassa jA lessA, diTTI NANaM annANaM vedo jogo ya jaM jassa asthi taM tassa bhANi For Personal & Private Use Only
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ S USRAHASANSAIRARA 8 yavaM sesaM taheva, maNUsassa jacceva jIvapade vattavayA saceva niravasesA bhANiyabA, vANamaMtarassa jahA asura kumArassa, joisiyassa vemANiyassa evaM ceva navaraM lessAo jANiyavAo, sesaM taheva bhANiyatvaM // (sUtraM 812) jIve NaM bhaMte ! nANA0 kammaM kiM baMdhI baMdhai baMdhissai evaM jaheva pAvakammarasa vattavayA taheva nANAvaraNijassavi bhA0 navaraM jIvapade maNussapade ya sakasAI jAva lobhakasAiMmi ya paDhamabitiyA bhaMgA avasesaM taMjAva vemA0, evaM darisaNAvaraNijeNavi daMDago bhANiyaco nirvseso||jiive gaM bhaMte / | veyaNijjaM kammaM kiM baMdhI pucchA, goyamA ! atthegatie baMdhI baMdhai baMdhissai 1 atthegatie baMdhI baMdhA na baMdhissai 2 atthegatie baMdhI na baMdhai na baMdhissai 4, salessevi evaM ceva tatiyavihUNA bhaMgA, kaNhalesse jAva pamhalesse paDhamabitiyA bhaMgA, sukkalesse tatiyavihUNA bhaMgA, alesse carimo bhaMgo, kaNhapakkhie paDhamabitiyA bhaMgA, sukkapakkhiyA tatiyavihaNA, evaM sammadihissavi, micchAdihissa sammAmicchAdihissa ya paDhamavitiyA, NANassa tatiyavihUNA AbhiNibohiyanANI jAva maNapajavaNANI paDhamabitiyA kevalanANI tatiyavihUNA, evaM nosannovautte avedae akasAyI sAgArovautte aNAgArovautte eesu tatiyavihUNA, ajogimmi ya carimo, sesesu pddhmbitiyaa| neraie NaM bhaMte ! veyaNijja kammaM baMdhI baMdhai evaM neratiyA jAva vemANiyatti jassa jaM atthi savatthavi paDhamabitiyA, navaraM maNusse For Personal & Private Use Only
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2/ // 931 // RECAUSESAM jahA jIvo, jIve NaM bhaMte ! mohaNijjaM kammaM kiM baMdhai ?, jaheva pAvaM kammaM taheva mohaNijvapi niravasesa / / 262 . 26 zatake uddezaH 1 jAva vemANie (sUtraM 813) // nAradInAM | 'neraie 'mityAdi, 'paDhamabIya'tti nArakatvAdau zreNIdvayAbhAvAt prathamadvitIyAveva, evaM salezyAdi-granthAnam pApajJAnA18000] vizeSitaM nArakapadaM vAcyaM, evamasurakumArAdipadamapi / 'maNUsasse'tyAdi, yA jIvasya nirvizeSaNasya | vabandhi| salezyAdipadavizeSitasya ca caturbhajayAdivaktavyatokkA sA manuSyasya tathaiva niravazeSA vAcyA, jIvamanuSyayoH samAna- tvAdi sU dharmatvAditi // tadevaM sarve'pi paJcaviMzatirdaNDakAH pApakarmAzrityoktAH, evaM jJAnAvaraNIyamapyAzritya paJcaviMzati- 812-813 daNDakA vAcyAH , etadevAha-'jIve NaM bhaMte !'ityAdi, etacca samastamapi pUrvavadeva bhAvanIyaM, yaH punaratra vizeSastatpratipAdanArthamAha-'navara'mityAdi / pApakarmadaNDake jIvapade manuSyapade ca yatsakaSAyipadaM lobhakaSAyipadaM ca tatra sUkSmasamparAyasya mohalakSaNapApakarmAbandhakatvena catvAro bhaGgA uktA iha tvAdyAveva vAcyau, avItarAgasya jJAnAvaraNIyabandhakatvAditi, evaM drshnaavrnniiydnnddkaaH|| vedanIyadaNDake-prathame bhane'bhavyo dvitIye bhavyo yo nirvAsyati tRtIyo na saMbhavati vedanIyamabadhvA punastadvandhanasyAsambhavAt , caturthe tvayogI, 'salessevi evaM ceva taiyavihUNA bhaMga'tti, // 931 // iha tRtIyasyAbhAvaH pUrvoktayuktaravaseyaH, caturthaH punarihAbhyupeto'pi samyag nAvagamyate, yataH 'baMdhI na baMdhai na baMdhissaI' ityetadayogina eva saMbhavati, sa ca salekyo na bhavatIti, kecitpunarAhuH-ata eva vacanAdayogitAprathamasamaye ghaNTAlAlAnyAyena paramazuklalezyA'stIti salekyasya caturbhaGgakaH saMbhavati, tattvaM tu bahuzrutagamyamiti, kRSNalezyAdipaJcake'yogi AMALNESS For Personal & Private Use Only
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ tvasyAbhAvAdAdyAveva, zuklalezye jIve salezyabhAvitA bhaGgA vAcyAH, etadevAha-sukkalese'tyAdi, alezyaH-zailezIgataH! siddhazca, tasya ca baddhavAnna badhnAti na bhantsyatItyeka eveti, etadevAha-'alesse caramo'tti / 'kaNhapakkhie paDhamabIya'tti kRSNapAkSikasyAyogitvAbhAvAt , 'sukkapakkhie taIyavihaNa'tti zuklapAkSiko yasmAdayogyapi syAdatastRtIya|vihInAH zeSAstasya syuriti / 'evaM sammadihissavi'tti tasyApyayogitvasambhavena bandhAsambhavAnmithyAdRSTimizradRSTyozcAyogitvAbhAvena vedanIyAvandhakatvaM nAstItyAdyAveva syAtAmata evAha-'micchaviTThI'tyAdi, jJAninaH kevalinazcA yogitve'ntimo'sti, AbhinibodhikAdiSvayogitvAbhAvAnnAntima ityata Aha-nANasse'tyAdi, evaM sarvatra yatrAyo6 gitvaM saMbhavati tatra caramo yatra tu tannAsti tatrAdyau dvAveveti bhAvanIyAviti // AyuSkarmadaNDake__ jIve NaM bhaMte ! AuyaM kammaM kiM baMdhI baMdhai ? pucchA, goyamA ! atthegatie baMdhI caubhaMgo salesse jAva sukkalesse cattAri bhaMgA alesse carimo bhaMgo / kaNhapakkhie NaM pucchA, goyamA! atthegatie baMdhI baMdhai baMdhi| ssai atthegatie baMdhI. na baMdhai baMdhissai,sukkapakkhie sammadiTThI micchAdiTThIcattAri bhaMgA, sammAmicchAdiTThIpucchA, goyamA ! atthegatie baMdhI na baMdhA baMdhissai atthegatie baMdhI na baMdhai na baMdhissai, nANI jAva o NI cattAri bhaMgA, maNapajjavanANIpucchA, goyamA! atthegatie baMdhI baMdhai baMdhissai, atthegatie baMdhI na baMdhai baMdhissai, atthegatie baMdhI nabaMdhaDa na baMdhissaha, kevalanANe caramo bhaMgo, evaM eeNaM kameNaM nosannovautte For Personal & Private Use Only
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA bitiyavihaNA jaheva maNapajjavanANe, avedae akasAI ya tatiyacautthA jaheva sammAmicchatte, ajogimmi 26 zatake prajJaptiH carimo, sesesu padesu cattAri bhaMgA jAva aNAgArovautte // uddezaH1 abhayadevI- / 'caubhaMgo'tti tatra prathamo'bhavyasya dvitIyo yazcaramazarIro bhaviSyati tasya, tRtIyaH punarupazamakasya, sa hyAyurbaddha-18 jIvAnAyA vRttiH2 mAyuHkarmativAn pUrva upazamakAle na badhnAti tatpratipatitastu bhantsyati, caturthastu kSapakasya, sa hyAyurbaddhavAn na badhnAti na ca bndhitvaa||932|| bhantsyatIti / 'salesse' iha yAvatkaraNAt kRSNalezyAdigrahastatra yo na nirvAsyati tasya prathamaH, yastu caramazarIratayo- disU814 | tpatsyate tasya dvitIyaH, abandhakAle tRtIyaH, caramazarIrasya ca caturthaH, evamanyatrApi / 'alesse caramo'tti alezyaH zailezIgataH siddhazca, tasya ca vartamAnabhaviSyatkAlayorAyuSo'bandhakatvAccaramo bhnggH| kRSNapAkSikasya prathamastRtIyazca | saMbhavati, tatra ca prathamaH pratIta eva, tRtIyastvAyuSkAbandhakAle na bannAtyeva uttarakAlaM tu tad bhantasyatItyevaM syAt , dvitIyacaturthoM tu tasya nAbhyupagamyete, kRSNapAkSikatve sati sarvathA tadabhansyamAnatAyA abhAva iti vivakSaNAt, zuklapAkSikasya samyagdRSTezcatvAraH, tatra baddhavAn pUrva bannAti ca bandhakAle bhantsyati cAbandhakAlasyoparItyekaH 1 baddhavAn banAti na bhansyati ca caramazarIratve iti dvitIyaH 2 tathA baddhavAn na banAtyabandhakAle upazamAvasthAyAM vA bhansyati ca punarbandhakAle pratipatito veti tRtIyaH3 caturthastu kSapakasyeti 4 / mithyAdRSTistu dvitIyabhaGgake na bhansyati caramazarIraprAptI, tRtIye na banAtyavandhakAle caturthe na vanAtyabandhakAle na bhansyati caramazarIraprAptAviti, 'sammA- // 932 // micche' tyAdi, samyagmithyAdRSTirAyurna badhnAti, caramazarIratve ca kazcinna bhansyatyapItikRtvA'ntyAveveti, jJAninAM dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ yA tayozca vayavadAvanIya, etadevAha kevalI hyAyurna vanAtinaJca bhansyati, kSapakasya ca manuSyAyapo bandhanAditi tato / / PISOS GRISARAY catvAraH prAgvadbhAvayitavyAH, manaHparyAyajJAnino dvitIyavarjAstatrAsau pUrvamAyurbaddhavAn idAnIM tu devAyurbadhnAti tato manuSyAyubhentsyatIti prathamaH, badhnAti na bhantasyatIti na saMbhavati, avazyaM devatve manuSyAyuSo bandhanAditikRtvA dvitIyo nAsti, tRtIya upazamakasya, sa hi na badhnAti pratipatitazca bhansyati, kSapakasya caturthaH, etadeva darzayati-'maNapajavetyAdi, 'kevalanANe caramo'tti kevalI hyAyurna badhnAti na ca bhansyatItikRtvA, nosajJopayuktasya bhaGgakatrayaM dvitIyavarja manaHparyAyavadbhAvanIyaM, etadevAha-'eeNa'mityAdi, 'avedae'ityAdi, avedako'kaSAyI ca kSapaka upazamako vA tayozca vartamAnavandho nAstyAyuSaH upazamakazca pratipatito bhansyati kSapakastu naivaM bhansyatItikRtvA tayostRtIyacaturthI, 'sesesu'tti zeSapadeSu-uktavyatirikteSu ajJAna 1 matyajJAnAdi 3 sajJopayuktAhArAdisaJopayukta 4 | saveda 1 strIvedAdi 3 sakaSAya 1 krodhAdikaSAya 4 sayogi 1 manoyogyAdi 2 sAkAropayuktAnAkAropayuktalakSaNeSu catvAra eveti| neraie NaM bhaMte ! AuyaM kammaM kiM baMdhI pucchA, goyamA ! atthegatie cattAri bhaMgA evaM savatthavi nera* iyANaM cattAri bhaMgA navaraM kaNhalesse kaNhapakkhie ya paDhamatatiyA bhaMgA, sammAmicchatte tatiyacautthA, asurakumAre evaM ceva, navaraM kaNhalessevi cattAri bhaMgA bhANiyavA sesaM jahA neraiyANaM evaM jAva thaNiya-13 kumArANaM, puDhavikkAiyANaM savatthavi cattAri bhaMgA, navaraM kaNhapakkhie paDhamatatiyA bhaMgA, teUlesse pucchA, goyamA ! baMdhI na baMdhai baMdhissai sesesu savattha cattAri bhaMgA, evaM AukkAiyavaNassaikAiyANavi nirava For Personal & Private Use Only
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 933 // sesaM, teukAiyavAukAiyANaM savatthavi paDhamatatiyA bhaMgA, beiMdiyateiMdiyacauridiyANapi sabathavi paDhama- 26 zatake tatiyA bhaMgA, navaraM sammatte nANe AbhiNibohiyanANe suyanANe tatio bhaMgo / paMciMdiyatirikkhajoNi- uddezaH 1 yANaM kaNhapakkhie paDhamatatiyA bhaMgA, sammAmicchatte tatiyacauttho bhaMgo, sammatte nANe AbhiNibohiya- jIvAnA| nANe suyanANe ohinANe eesu paMcasuvi padesu bitiyavihUNA bhaMgA, sesesu cattAri bhaMgA, maNussANaM mAyuHkarma bandhitvAjahA jIvANaM, navaraM sammatte ohie nANe AbhiNibohiyanANe suyanANe ohinANe eesu bitiyavihUNA disU814 bhaMgA, sesaM taM ceva, vANamaMtarajoisiyavemANiyA jahA asurakumArA, nAma goyaM aMtarAyaM ca eyANi jahA nANAvaraNija / sevaM bhaMte ! 2tti jAva viharati // (sUtraM 814) // baMdhisayassa paDhamo uddesao // 26-1 // nArakadaNDake-cattAri bhaMga'tti, tatra nAraka AyurbaddhavAn bannAti bandhakAle bhantsyati bhavAntara ityekaH 1, prAptavyasiddhikasya dvitIyaH, bandhakAlAbhAvaM bhAvibandhakAlaM cApekSya tRtIyaH, baddhaparabhavikAyuSo'nantaraM prAptavyacaramabhavasya caturthaH, evaM sarvatra, vizeSamAha-'navara'mityAdi, lezyApade kRSNalezyeSu nArakeSu prathamatRtIyau, tathAhi-kRSNalezyo nArako baddhavAn vadhnAti bhansyati ceti prathamaH pratIta eva, dvitIyastu nAsti, yataH kRSNalezyo nArakastiryasUtpadyate manuSyeSu cAcaramazarIreSu, kRSNalezyA hi paJcamanarakapRthivyAdiSu bhavati na ca tata uddhRttaH siddhyatIti, tadevamasau8 // 933 // nArakastiyegAdyAyurbaddhA punarbhansyati acaramazarIratvAditi / tathA kRSNalezyo nAraka AyuSkAbandhakAle tanna banAti bandhakAle tu bhantsyatIti tRtIyaH, caturthastu tasya nAsti AyurabandhakatvasyAbhAvAditi / tathA kRSNapAkSikanArakasya dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ MUSALMAANA prathamaH pratIta eva, dvitIyo nAsti, yataH kRSNapAkSiko nAraka AyurbaddhA punarna bhansyatItyetannAsti, tasya caramabhavAbhAvAt , tRtIyastu syAt , caturtho'pi na uktayuktareveti / 'sammAmicchattataiyacauttha'tti samyagmithyAdRSTerAyuSo bandhAbhAvAditi / asurakumAradaNDake 'kaNhalesevi cattAri bhaMga'tti nArakadaNDake kRSNalezyanArakasya kila prathamatRtIyAvuktI, asurakumArasya tu kRSNalezyasyApi catvAra eva, tasya hi manuSyagatyavAptau siddhisambhavena dvitIyacaturthayorapi bhAvAditi / pRthivIkAyikadaNDake 'kaNhapakkhie paDhamataiyA bhaMga'tti, iha yuktiH pUrvokaivAnusaraNIyA // tejolezyApade tRtIyo bhaGgaH, kathaM ?, kazciddevastejolezyaH pRthivIkAyikeSUtpannaH sa cAparyAptakAvasthAyAM tejolezyo bhavati, tejolezyAddhAyAM cApagatAyAmAyurbadhnAti tasmAttejolezyaH pRthivIkAyika AyurbaddhavAn devatve na badhnAti tejolezyAva| sthAyAM bhansyati ca tasyAmapagatAyAmityevaM tRtIyaH, 'evaM AukkAiyavaNassaikAiyANavi'tti uktanyAyena kRSNapAkSikeSu prathamatRtIyau bhaGgI, tejolezyAyAM ca tRtIyabhaGgasambhavasteSvityarthaH, anyatra tu catvAraH, 'teUkkAie'ityAdi, tejaskAyikavAyukAyikAnAM sarvatra ekAdazasvapi sthAnakeSvityarthaH prathamatRtIyabhaGgau bhavatastata udvRttAnAmanantaraM manuSyepvanutpattyA siddhigamanAbhAvena dvitIyacaturthAsambhavAd, manuSyeSu anutpattizcaiteSAM "sattamamahineraiyA teuvAU annNtrubttttaa| na ya pAve mANussaM taheva'saMkhAuA save // 1 // " [ saptamamahInArakAstejovAyavo'nantarodvRttAH mAnuSyaM na prApnuvanti tathaiva sarve syursngkhyaataayussH||1||] iti vacanAditi / 'beiMdie'ityAdi, vikalendriyANAM sarvatra prathamatRtIyabhaGgo, yatastata uddhRttAnAmAnantaryeNa satyapi mAnuSatve nirvANAbhAvastasmAdavazyaM punasteSAmAyuSo bandha iti, yaduktaM vikalendri For Personal & Private Use Only
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ yANAM sarvatra prathamatRtIyabhaGgAviti tadapavAdamAha-'navaraM sammatte'ityAdi, samyaktve jJAne Abhinibodhike zrute ca |26 zatake prajJaptiH 3 vikalendriyANAM tRtIya eva, yataH samyaktvAdIni teSAM sAsAdanabhAvenAparyAptakAvasthAyAmeva, teSu cApagateSvAyuSo bandhA uddezaH1 abhayadevI- ityataH pUrvabhave baddhavantaH samyaktvAdyavasthAyAM ca na badhnanti tadanantaraM ca bhansyaMtIti tRtIya iti / 'paMciMdiyati- | jIvAnAyA vRttiH2/ rikkhe'tyAdi, paJcendriyatirazcAM kRSNapAkSikapade prathamatRtIyau, kRSNapAkSiko hyAyurbadhvA'bavA vA tadabandhako'nantarameva | maayuHkrm||934|| bhavati tasya siddhigamanAyogyatvAditi / 'sammAmicchatte taIyacauttha'tti samyagmithyAdRSTerAyuSo bandhAbhAvAttRtIyaca- bandhitvAtarthAveva, bhAvitaM caitatprAgeveti / 'sammatte'ityAdi, paJcendriyatirazcAM samyaktvAdiSu paJcasu dvitIyavarjA bhaGgA bhavanti, disU814 kathaM , yadA samyagdRSTyAdiH pazcendriyatiryagAyurbhavati tadA deveSveva sa ca punarapi bhansyatIti na dvitIyasambhavaH, prathamatRtIyau tu pratItAveva, caturthaH punarevaM-yathA manuSyeSu baddhAyurasau samyaktvAdi pratipadyate anantaraM ca prAptasya caramabhavastadaiveti / 'maNussANaM jahA jIvANaM'ti, iha vizeSamAha-'navara'mityAdi, samyaktvasAmAnyajJAnAdiSu paJcasu padeSu manuSyA dvitIyavihInAH, bhAvanA ceha paJcendriyatiryasUtravadavaseyeti // paDUviMzatitamazate prathamaH // 26-1 // hA prathamoddezake jIvAdidvAre ekAdazakaprativaddhairnavabhiH pApakarmAdiprakaraNaijIvAdIni paJcaviMzatijIvasthAnAni nirU|pitAni dvitIye'pi tathaiva tAni caturviMzatinirUpyanta ityevaMsambaddhasyAsyedamAdisUtram aNaMtarovavannae NaM bhaMte ! neraie pAvaM kammaM kiM baMdhI? pucchA taheva, goyamA! atthegatie baMdhI paDhama // 934 // For Personal & Private Use Only
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAnAmicchattaM ohinANaM vibhaMgavAmANavibhaMganANanosannovattA jahA neraiyANaM taheva te tAgA, bitiyA bhNgaa| salesseNaM bhaMte ! aNaMtarovavannae neraie pAvaM kammaM kiM baMdhI pucchA, goyamA ! paDhamabitiyA bhaMgA, evaM khalu savattha paDhamabitiyA bhaMgA, navaraM sammAmicchattaM maNajogo vaijogo ya na pucchijai, evaM jAva thaNiyakumArANaM, beiMdiyateiMdiyacauriMdiyANaM vayajogo na bhannai, paMciMdiyatirikkhajoNiyANaMpi sammAmicchattaM ohinANaM vibhaMganANaM maNajogo vayajogo eyANi paMca padANi Na bhannati / maNussANaM alessasammAmicchattamaNapajjavaNANakevalanANavibhaMganANanosannovauttaavedgaakasAyImaNajogavayajogaajogieyANi ekkArasa padANi Na bhannati, vANamaMtarajoisiyavemANiyANaM jahA neraiyANaM taheva te tinni na bhannaMti sabesi, jANi sesANi ThANANi savattha paDhamabitiyA bhaMgA, egidiyANaM savattha paDhamabitiyA bhaMgA, jahA pAve evaM nANAvaraNijeNavi daMDao, evaM Auyavajesu jAva aMtarAie dNddo|| aNaMtarAvavannae NaM bhaMte ! neraie AuyaM kammaM kiM baMdhI pucchA, goyamA ! baMdhI na baMdhai baMdhissai / salesse NaM bhaMte ! aNaMtarovavannae neraie AuyaM kammaM kiM baMdhI?, evaM ceva tatio bhaMgo, evaM jAva aNAgArovautte, savatthavi tatio bhaMgo, evaM maNussavajaM jAva vemANiyANaM, maNussANaM savattha tatiyacautthA bhaMgA, navaraM kaNhapakkhiesu tatio bhaMgo, savesiM nANattAI tAI ceva / sevaM bhaMte !2tti // (sUtraM 815) // baMdhisayassa bitio|| 26-2 // 'aNaMtarovavannae NamityAdi, ihAdyAveva bhaGgau anantaropapannanArakasya mohalakSaNapApakarmAbandhakatvAsambhavAt , taddhi SUSALAMAULMS Na savattha paDhamavitiyANayANaM jahA nerayANavajogaajogi-/5/ dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA sUkSmasamparAyAdiSu bhavati, tAni ca tasya na saMbhavantIti / 'savattha'tti lezyAdipadeSu, eteSu ca lezyAdipadeSu sAmA- 26 zatake prajJaptiH nyato nArakAdInAM saMbhavantyapi, yAni padAnyanantarotpannanArakAdInAmaparyAptakatvena na santi tAni teSAM na pracchanIyA- uddezaH 2 abhayadevI- nIti darzayannAha-'navara'mityAdi, tatra samyagmithyAtvAdyuktatrayaM yadyapi nArakANAmasti tathA'pIhAnantarotpannatayA teSAM anantaroyA vRttiH2 tannAstIti na pRcchanIyaM, evamuttaratrApi // AyuSkarmadaNDake-'maNussANaM savattha taIyacautthati yato'nantarotsanno tpannAnAM manuSyo nAyurbadhAti bhansyati punaH caramazarIrastvasau na badhnAti na ca bhansyatIti / 'kaNhapakkhiesu taio'tti uddezaH 3 // 935 // kRSNapAkSikatvena na bhantsyatItyetasya padasyAsambhavAttRtIya eva, 'savesiM nANattA tAI ceva'tti sarveSAM nArakAdijI 4 paramparotpavAnAM yAni pApakarmadaNDake'bhihitAni nAnAtvAni tAnyevAyudaNDake'pIti // SaviMzatitamazate dvitiiyH||26-2|| nAnAM pApabandhitvA disU816 dvitIyoddezako'nantaropapannakAnnArakAdInAzrityoktastRtIyastu paramparopapannakAnAzrityocyate ityevaMsambaddhasyAsye| damAdisUtram paraMparovavannae NaM bhaMte ! neraie pAvaM kammaM kiM baMdhI pucchA, goyamA ! atthegatie paDhamabitiyA, evaM jaheva paDhamo uddesao taheva paraMparovavannaehivi uddesao bhANiyaco neraiyAio taheva navadaMDagasahio, aTTha // 935 // daNhavi kammappagaDINaM jA jassa kammassa vattavvayA sA tassa ahINamatirittA neyavA jAva vemANiyA aNA gArovauttA / sevaM bhaMte ! 2 tti // (sUtraM 816) // 26-3 // HORRRRRRRR dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'paraMparovavannae NamityAdi, 'jaheva paDhamo uddesao'tti jIvanArakAdiviSayaH, kevalaM tatra jIvanArakAdipaJcaviMdazatiH padAnyabhihitAni iha tu nArakAdIni caturviMzatireveti, etadevAha-'neraiyAio'tti nArakAdayo'tra vAcyA ityarthaH, 'taheva navadaMDagasaMgahiotti pApakarmajJAnAvaraNAdipratibaddhA ye nava daNDakAH prAguktAstaiH saGgrahIto-yukto ya uddezakaH sa tathA // SaDUviMzatitamazate tRtIyaH // 26-3 // ___ aNaMtarogADhae NaM bhaMte ! neraie pAvaM kammaM kiM baMdhI? pucchA, goyamA ! atthegatie0 evaM jaheva aNaMtarovavannaehiM navadaMDagasaMgahio uddeso bhaNio taheva aNaMtarogADhaehivi ahINamatiritto bhANiyanvo neraiyAdIe jAva vemANie / sevaM bhaMte !2 // 26-4 // paraMparogADhae NaM bhaMte ! neraie pAvaM kammaM kiM baMdhI jaheva paraMparovapannaehiM uddeso so ceva niravaseso bhaanniyo| sevaM bhaMte !2 // 26-5 // aNaMtarAhArae NaM bhaMte ! jAneratie pAvaM kammaM kiMbaMdhI? pucchA, evaM jaheva aNaMtarovavannaehiM uddeso taheva nirvsesN| sevaM bhNte!2||26-6|| 6 paraMparAhArae NaM bhaMte ! neraie pAvaM kammaM kiM baMdhI pucchA, goyamA ! evaM jaheva paraMparovavannaehiM uddeso taheva niravaseso bhaanniyo| sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // 26-7 // aNaMtarapajattae NaM bhaMte ! neraie pAvaM kamma |kiM baMdhI ? pucchA, goyamA ! jaheva aNaMtarovavannaehiM uddeso taheva nirvsesN| sevaM bhaMte 2 // 26-8 // paraMparadipajjattae NaM bhaMte ! neraie pAvaM kammaM kiMbaMdhI ? pucchA, goyamA! evaM jaheva paraMparovavannaehiM uddeso taheva nira-|| Join Education International For Personal & Private Use Only
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vaseso bhANiyo / sevaM! 2 jAva viharai // 26-9 // carime NaM bhaMte ! neraie pAvaM kammaM kiM baMdhI ? pucchA, |26 zatake prajJaptiH digoyamA ! evaM jaheva paraMparovavannaehiM uddeso taheva carimehiM niravaseso / sevaM bhaMte ! 2 jAva viharati uddezaH 4abhayadevI- | // 26-10 // acarime NaM bhaMte ! neraie pAvaM kammaM kiM baMdhI? pucchA, goyamA ! atthegaie evaM jaheva paDhayA vRttiH26 moddesae paDhamabitiyA bhaMgA bhANiyavA savvattha jAva paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM / acarime NaM bhaMte ! 9-10 11-12 // 936 // |maNusse pAvaM kammaM kiM baMdhI? pucchA, goyamA ! atthegatie baMdhI baMdhaDa baMdhissai atthe0 baMdhI baMdhai na baMdhi anantarA||ssai atthegatie baMdhI na baMdhai baMdhissai / salesse NaM bhaMte ! acarime maNUse pAvaM kammaM kiM baMdhI?, evaM ceva | vagADhAdI|tinni bhaMgA caramavihaNA bhANiyacA evaM jaheva paDhamuddese, navaraM jesu tattha vIsasu cattAri bhaMgA tesu iha || nAMpApaba AdillA tinni bhaMgA bhANiyatvA carimabhaMgavajA, alesse kevalanANI ya ajogIya ee tinnivina pucchijjaMti, |ndhitvAdi | sesaM taheva, vANamaMtarajoi0 vemA0 jahA neraie / acarime NaM bhaMte ! neraie nANAvaraNijaM kammaM kiM baMdhI sU817 |pucchA, goyamA!evaM jaheva pAvaM navaraM maNussesu sakasAIsu lobhakasAIsu ya paDhamabitiyA bhaMgA sesA aTThArasa |caramavihUNA sesaM taheva jAva vemANiyANaM, darisaNAvaraNijaMpi evaM ceva niravasesaM, veyaNije satvatthavidra paDhamavitiyA bhaMgA jAva vemANiyANaM navaraM maNussesu alesse kevalI ajogI ya nathi / acarime NaM bhaMte ! | neraie mohaNija kammaM kiM baMdhI? pucchA, goyamA ! jaheva pAvaM taheva niravasesaM jAva vemANie // acarimeNaM bhaMte ! neraie AuyaM kammaM kiM baMdhI? pucchA, goyamA ! paDhamabitiyA bhaMgA, evaM sabapadesuvi, neraiyANaM dan Education International For Personal & Private Use Only
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ SHISHIRISHORA IREACH paDhamatatiyA bhaMgA navaraM sammAmicchatte tatio bhaMgo, evaM jAva thaNiyakumArANaM, puDhavikkAiyAukAiyavaNassaikAiyANaM teulessAe tatio maMgo sesesu padesu savattha paDhamatatiyA bhaMgA, teukAiyavAukkAiyANaM savattha paDhamatatiyA bhaMgA, beiMdiyateiMdiyacau0 evaM ceva navaraM sammatte ohinANe AbhiNiyohiyanANe suyanANe eesu caumuvi ThANesu tatio bhaMgo, paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM sammAmicchatte tatio bhaMgo, sesesu padesu savattha paDhamatatiyA bhaMgA, maNussANaM sammAmicchatte avedae akasAimmi ya tatio bhaMgo, alessa kevalanANa ajogI ya na pucchijaMti, sesapadesu savattha paDhamatatiyA bhaMgA, vANamaMtarajoisiyavemA|NiyA jahA neraiyA / nAma goyaM aMtarAiyaM ca jaheva nAnAvaraNijaM taheva niravasesaM / sevaM bhaMte !2 jAva viha raha // (sUtraM 817) // 26-11 uddeso // baMdhisayaM sammattaM // 26 // ____ evaM caturthAdaya ekAdazAntAH , navaram 'aNaMtarogADhe'tti utpattisamayApekSayA'trAnantarAvagADhatvamavaseyaM, anyathA'nantarotpannAnantarAvagADhayornirvizeSatA na syAt, uktA cAsau 'jahevANaMtarovavannaehI'tyAdinA, evaM paramparAva. gADho'pi, 'anaMtarAhArae'tti AhArakatvaprathamasamayavartI paramparAhArakastvAhArakatvasya dvitIyAdisamayavartI, 'aNaM. tarapajjata'tti paryAptakatvaprathamasamayavartI, sa ca paryAptisiddhAvapi tata uttarakAlameva pApakarmAdyabandhalakSaNakAryakArI bhavatItyasAvanantaropapannavayapadizyate, ata evAha-evaM jaheva aNaMtarovavannaehI'tyAdi / tathA-'carameNaM bhaMte ! neraie'tti, iha caramo yaH punastaM bhavaM na prApsyati, 'evaM jahevetyAdi, iha ca yadyapyavizeSeNAtidezaH kRtastathA'pi in Educan Interaoral For Personal & Private Use Only
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ |sU 817 vyAkhyA-1 vizeSo'vagantavyaH, tathAhi-caramoddezakaH paramparoddezakavadvAcya ityuktaM, paramparoddezakazca prathamoddezakavat , tatra ca manuSyapade 26 zatake prajJaptiH AyuSkApekSayA sAmAnyatazcatvAro bhaGgA uktAH, teSu ca caramamanuSyasyAyuSkakarmabandhamAzritya caturtha eva ghaTate, yato yazca-8 udde. 4-11 abhayadevI- ramo'sAvAyurbaddhavAn na badhnAti na ca bhantsyatIti, anyathA caramatvameva na syAditi, evamanyatrApi vizeSo'vagantavya bandhyAdi yA vRttiH iti, acaramo yastaM bhavaM punaH prApsyati, tatrAcaramoddezake paJcendriyatiryaganteSu padeSu pApaM karmAzrityAdyau bhaGgako, mnu||937|| *SyANAM tu caramabhaGgakavarjAstrayo, yatazcaturthazcaramasyeti, etadeva darzayati-'acarime NaM bhaMte ! maNUse ityAdi, 'vIsasupaesutti, tAni caitAni-jIva 1 salezya 2 zuklalezya 3 zuklapAkSika 4 samyagdRSTi 5 jJAni 6 matijJAnAdicatuSTaya10 nosajJopayukta 11 veda 12 sakaSAya 13 lobhakaSAya 14 sayogi 15 manoyogyAditraya 18 sAkAropayuktA 19. |nAkAropayukta 20 lakSaNAni, eteSu ca sAmAnyena bhaGgakacatuSkasambhave'pyacaramatvAnmanuSyapade caturtho nAsti, caramasyaiva banAekA tadbhAvAditi / 'alesse'ityAdi, alezyAdayastrayazcaramA eva bhavantItikRtveha na praSTavyAH / jJAnAvaraNIyadaNDakospyevaM, navaraM vizeSo'yaM-pApakarmadaNDake sakaSAyalobhakaSAyAdiSvAdyAstrayo bhaGgakA uktA iha tvAdyau dvAveva, yata ete jJAnAvaraNIyamabajhA punarbandhakA na bhavanti, kaSAyiNAM sadaiva jJAnAvaraNabandhakatvAt, caturthastvacaramatvAdeva na bhava- // 937 // tIti, 'veyaNijje savattha paDhamabIya'tti, tRtIyacaturthayorasambhavAta, etayohi prathamaH prAguktayuktene saMbhavati dvitIyastvayogitva eva bhavatIti // AyurdaNDake-'acarime NaM bhaMte ! neraie'ityAdi, 'paDhamatatiyA bhaMga'tti, tatra prathamaH pratIta eva dvitIyastvacaramatvAnnAsti, acaramasya hi Ayurvandho'vazyaM bhaviSyatyanyathA'caramatvameva na syAt, For Personal & Private Use Only
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ evaM caturtho'pi, tRtIye tu na banAtyAyustadabandhakAle punarbhansyatyacaramatvAditi, zeSapadAnAM tu bhAvanA pUrvoktAnusAreNa kartavyeti // 'baMdhisayaMti pratyuddezakaM bandhItizabdenopalakSitaM zataM bandhizatam // paDviMzaM zataM vRttitaH pari-1 samAptamiti // 26 // yeSAM gauriva gauH sadarthapayasAM dAtrI pavitrAtmikA, sAlaGkArasuvigrahA zubhapadakSepA suvarNAnvitA / nirgatyAsyagRhAGgaNAjhudhasabhAgrAmAjiraM rAjayed , ye cAsyAM vivRtau nimittamabhavannandantu te suuryH||1|| // atha saptaviMzatitamaM zatakam // LOCUSERSONAGACAS dijIveNaM bhaMte! pAva karisu na kareMti na karisuna karAbhilAveNaM jacce vyAkhyAtaM SaviMzaM zataM, atha saptaviMzamArabhyate, asya cAyamabhisambandhaH-anantarazate jIvasya karmabandhanakriyA bhUtA-|| |dikAlavizeSeNoktA saptaviMzazate tu jIvasya tathAvidhaiva karmakaraNakriyocyata ityevaMsambaddhasyAsyedamAdisUtram-. ___jIve NaM bhaMte! pAvaM kammaM kiM karimu karenti karissaMti 11 kariMsu kareMti na karissaMti 21 kariMsu na | | kareMti karissaMti 31 kariMsu na kareMti na karessaMti 41, goyamA! atthegatie kariMsu kareMti karissaMti ? atthe0 kariMsu kareMti na karissaMti 2 atthekariMsu na kareMti karessaMti 3 atthegatie karisuna karati na | kressNti| salesse NaM bhaMte! jIve pAvaM kamma evaM eeNaM abhilAveNaM jacceva baMdhisae vattacayA sacceSa niravase For Personal & Private Use Only
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- sAbhANiyacA,taheva navadaMDagasaMgahiyA ekkArasa uddesagA bhANiyavA|karisugasayaM smmttN||2711-12||(suutrN818) prajJaptiH ___ 'jIve Na'mityAdi, nanu bandhasya karaNasya ca kA prativizeSaH?, ucyate, na kazcit , tarhi kimiti bhedenopanyAsaH?, abhayadevI- II ucyate, yeyaM jIvasya karmabandhakriyA sA jIvakartRkA na tvIzvarAdikRtetyasyArthasyopadarzanArtha, athavA bandhaH sAmAnyataH yA vRttiH2/ karaNaM tvavazyaM vipAkadAyitvena niSpAdanaM nidhattAdisvarUpamiti // 'kariMsuyasayaMti 'kariMsu'ityanena shbdenopl||938|| |kSitaM zataM prAkRtabhASayA 'karisuyasayaMti // saptaviMzaM zataM vRttitaH parisamAptamiti // 27 // vyAkhyAtazatasamAnaM zatamidamityasya no kRtA vivRtiH / dRSTasamAne mArge kiM kurutAdarzakastasya // 1 // 27 zatake udde. 1-11 karaNAdhikA |ra: sU818 vyAkhyAtaM karmavaktavyatA'nugataM saptaviMzaM zatam , atha kramAyAtaM tathAvidhamevASTAviMzaM vyAkhyAyate, tatra caikAdazohe|zakA jIvAdyekAdazadvArAnugatapApakarmAdidaNDakanavakopetA bhavanti, tatra cAdyoddezakasyedamAdisUtram jIvA NaM bhaMte! pAvaM kammaM kahiM samajiNiMsu kahiM samAyariMsu?, goyamA! savevi tAva tirikkhajoNiema hojA 1 ahavA tirikkhajoNiesu ya neraiesu ya hojA 2 ahavA tirikkhajoNiesu ya maNussesu / kAya hojjA 3 ahavA tirikkhajoNiesu ya devesu ya hojA 4 ahavA tirikkhajoNiesu ya maNussesu devesu ya hojjA 5 ahavA tirikkhajoNiesu ya neraiesu ya devesu ya hojA 6 ahavA tirikkhajoNiesu ya maNussesu devesu ya hojA 7 ahavA tirikkha0 neraiemu ya maNussesu devesu ya hojA 8 / salessANaM bhaMte! jIvA pAvaM SHIRAA54%AA%%%** // 938 // For Personal & Private Use Only www.ainelibrary.org
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ kammaM kahaM samajiNisu kahiM samAyariMsu ?, evaM ceva, evaM kaNhalessA jAva alessA, kaNhapakkhiyA sukapa|kkhiyA evaM jAvaM aNAgArovauttA / neraDyA NaM bhaMte ! pAvaM kammaM kahiM samajjirNisu kahi~ samAyariMsu ?, goyamA! savevi tAva tirikkhajoNiesa hojatti evaM ceva aTTha bhaMgA bhANiyacA, evaM savattha aTTha bhaMgA, evaM | jAva aNAgArovauttAvi, evaM jAva vemANiyANaM, evaM nANAvaraNijjJeNavi daMDao, evaM jAva aMtarAieNaM, evaM | ee jIvAdIyA vaimANiyapajjavasANA nava daMDagA bhavaMti / sevaM bhaMte ! 2 jAva viharaha ( sUtra 819 ) // 281 // 'jIvA NaM bhaMte!' ityAdi, 'kahiM samajiNeMsu'tti kasyAM gatau varttamAnAH 'samarjitavantaH' ? gRhItavantaH 'kahi | samAyariMsu 'tti kasyAM samAcaritavantaH ? pApakarmmahetusamAcaraNena, tadvipAkAnubhavaneneti vRddhAH, athavA paryAyazabdAvetAviti, 'sadhevi tAva tirikkhajoNiesu hojja'tti, iha tiryagyoniH sarvajIvAnAM mAtRsthAnIyA bahutvAt tatazca | sarve'pi tiryagbhyo'nye nArakAdayastiryagbhya AgatyotpannAH kadAcid bhaveyustataste sarve'pi tiryagyonikeSvabhUvanniti | vyapadizyante, ayamabhiprAyaH- ye vivakSitasamaye nArakAdayo'bhUvaMste'lpatvena samastA api siddhigamanena tiryaggatipravezena ca nirlepatayodvRttAstatazca tiryaggateranantatvenA nirlepanIyatvAttata udvRttAstiryaJcastatsthAneSu nAra kAditvenotpannAstataste tirtha - ggatau narakagatyAdihetubhUtaM pApaM karma samarjitavanta ityucyata ityekaH, 'ahavA tirikkhajoNiesa neraiesa hoja 'tti | vivakSitasamaye ye manuSyadevA abhUvaMste nirlepatayA tathaivodvRttAH tatsthAneSu ca tiryagnArakebhya AgatyotpannAH, te caivaM vyapa| dizyante - tiryagUnairayikeSvabhUvannete, ye ca yatrAbhUvaMste tatraiva karmopArjitavanta ityartho labhyata iti dvitIyaH, 'ahavA For Personal & Private Use Only
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- tirikkhajoNiesu ya maNuesu ya hoja'tti vivakSitasamaye ye nairayikadevAste tathaiva nirlepatayodvRttAH tatsthAneSu ca 28 zatake prajJaptiH tiryagmanuSyebhya AgatyotpannAH, te caivaM vyapadizyante-tiryagmanuSyeSvabhUvannete, ye ca yatrAbhUvaMste tatraiva karmopArjitavanta uddezaH1 abhayadevI| iti sAmarthyagamyamiti tRtIyaH, tadevamanayA bhAvanayA'STAvete bhaGgAH, tatraikastiryaggatyaiva, anye tu tiryagnairayikAbhyAM pApasyArjayA vRttiH24 |tiryagmanuSyAbhyAM tiryagdevAbhyAmiti trayo dvikasaMyogAH, tathA tiryagnairayikamanuSyaistiryagnarayikadevaistiryagmanuSyadevairiti nAcArau . sU 819 // 939 // trayastrikasaMyogA ekazcatuSkasaMyoga iti / 'evaM savattha'tti saleiyAdipadeSu 'nava daMDagA bhavaMti'tti pApakarmAdibhedena | | anantaro| pUrvokteneti // // aSTAviMzatizate prathamaH // 28 // 1 // xitpannAdInAM aNaMtarovavannagANaM bhaMte! neraiyA pAvaM kamma kahiM samajiNisu kahiM samAyariMsu?, goyamA! savevi |ca to sU |tAva tirikkhajoNiesu hojA, evaM etthavi aTTa bhaMgA, evaM aNaMtarovavannagANaM neraiyAINaM jassa jaM asthi lesAdIyaM aNAgArovaogapajjavasANaM taM satvaM eyAe bhayaNAe bhANiyatvaM jAva vemANiyANaM, navaraM aNaMtaresu je parihariyacA te jahA baMdhisae tahA ihaMpi, evaM nAnAvaraNijeNavidaMDao evaM jAva aMtarAieNaM niravasesaM |esovi navadaMDagasaMgahio uddesao bhaanniyo| sevaM bhaMte!2tti // (sUtraM 820) // 28 // 2 // evaM eeNaM kameNaM jaheva baMdhisae uddesagANaM parivADI taheva ihaMpi aTThasu bhaMgesu neyavA navaraM jANiyacaM jaM jassa asthi taM tassa bhANiyacaM jAva acrimuddeso| savevi ee ekkArasa uddesgaa| sevaM bhaMte !2 iti jAva viharai ||(suutrN 821) // // 939 // kammasamajaNaNasayaM sammattaM // 28 // For Personal & Private Use Only
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ __ 'aNaMtarovavannagA 'mityAdiddhitIyastatra ca 'aNaMtaresu je parihariyavA te jahA baMdhisae tahA ihapitti, anantaropapannanArakAdiSu yAni samyagmithyAtvamanoyogavAgyogAdIni padAni 'parihariya'tti asambhavAnna pracchanI| yAni tAni yathA bandhizate tathehApIti / nanu prathamabhaGgake sarve tiryagbhya utpannAH kathaM saMbhavanti, AnatAdidevAnAM | tIrthaGkarAdimanuSyavizeSANAM ca tebhya AgatAnAmanutpatteH1, evaM dvitIyAdibhaGgakeSvapi bhAvanIyaM, satyaM, kintu bAhulyamAzrityaite bhaGgA grAhyAH, idaM ca vRddhavacanena darzayiSyAmaH / 'kammasamajaNaNasayaMti karmasamarjanalakSaNArthapratipAdakaM zataM karmasamarjanazatam // aSTAviMzaM zataM vRttitaH parisamAptamiti // 28 // iti cUrNivacanaracanAkuJcikayodghATitaM mayA'pyetat / aSTAviMzatitamazatamandiramanaghaM mahArghacayam // 1 // CHAGUARSHOSHISHISHIRISHISHES vyAkhyAtaM pApakarmAdivaktavyatA'nugatamaSTAviMzaM zatam , atha kramAyAtaM tathAvidhamevaikonatriMzaM vyAkhyAyate, tatra ca tathaivaikAdazodezakA bhavanti, teSu cAdyoddezakasyedamAdisUtram-. jIvA NaM bhaMte! pAvaM kammaM kiM samAyaM paTTaviMsu samAyaM niviMsu1? samAyaM paTTaviMsu visamAyaM nihaviMsu |21 visamAyaM paTTaviMsu samAyaM nihaviMsu 31 visamAyaM paTTaviMsu visamAyaM niTThaviMsu?, goyamA ! atthegaiyA 6 samAyaM paTTaviMsu samAyaM niTThaviMsu jAva atthegaiyA visamAyaM paTTaviMsu visamAyaM niTThaviMsu, se keNaTeNaM bhaMte! | evaM vuccai atthegaiyA samAyaM paTTaviMsu samAyaM nirvisu ? taM ceva, goyamA! jIvA cauvihA pannattA, taMjahA For Personal & Private Use Only
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 zatake uddezaH1 samaviSamaprasthApananiSThApate suu|22 vyAkhyA- | atthegaiyA samAuyA samovavannagA 1 atthegaiyA samAuyA visamovavannagA 2 atthegaiyA visamAuyA samoprajJaptiH vavannagA 3 atthegaiyA visamAuyAvisamovavannagA 4, tattha NaM jete samAuyA samovavannagA te NaM pApaM kamma abhayadevI- samAyaM paTTaviMsu samAyaM nirvisu, tattha NaM je te samAuyA visamovavannagA teNaM pAvaM kammaM samAyaM paTTaviMsu yA vRttiH2 visamAyaM niviMsu, tattha NaM je te visamAuyA samovavannagA te NaM pAvaM kammaM visamAyaM paTTaviMsu samAyaM // 940 // niviMsu, tattha NaM je te visamAuyA visamovavannagA te NaM pAvaM kammaM visamAyaM paTTaviMsu visamAyaM Ni?viMsa, se teNaDeNaM goyamA! taM ceva / salessA NaM bhaMte! jIvA pAvaM kammaM evaM ceva, evaM sahANesuvi jAva aNAgArovauttA, ee savevi payA eyAe vattavayAe bhANiyabA / neraiyA NaM bhaMte ! pAvaM kammaM kiM samAyaM | paTTaviMsu samAyaM nirvisu ? pucchA, goyamA! atthegaiyA samAyaM paTTaviMsu evaM jaheva jIvANaM taheva bhANihAyavaM jAva aNAgArovauttA, evaM jAva vemANiyANaM jassa jaM asthi taM eeNaM ceva kameNaM bhANiyavaM jahA * pAveNa daMDao, eeNaM kameNaM aTThasuvi kammappagaDIsu aTTa daMDagA bhANiyabA jIvAdIyA vemANiyapajjavasANA eso navadaMDagasaMgahio paDhamo uddeso bhANiyaco / sevaM bhaMte! 2 iti // (sUtraM 822) // 291 // 'jIvA NaM bhaMte! pAva'mityAdi, 'samAya'ti samakaM bahavo jIvA yugapadityarthaH 'paTTaviMsutti prasthApitavanta:prathamatayA vedayitumArabdhavantaH, tathA samakameva 'niDhaviMsutti 'niSThApitavantaH' niSThAM nItavanta ityekaH, tathA samakaM prasthApitavantaH 'visama'tti viSamaM yathA bhavati viSamatayetyarthaH niSThApitavanta iti dvitIyaH, evamanyau dvau / 'atthega SSCRACAN // 940 // For Personal & Private Use Only
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ HAMARCHASEARCARALA iyA samAuyA'ityAdi caturbhaGgI, tatra 'samAuya'tti samAyuSaH udayApekSayA samakAlAyuSkodayA ityarthaH 'samovavannaga'tti vivakSitAyuSaH kSaye samakameva bhavAntare upapannAH samopapannakAH, ye caivaMvidhAste samakameva prasthApitavantaH samakameva |ca niSThApitavantaH, nanyAyuHkamaivAzrityaivamupapannaM bhavati na tu pApaM karma, taddhi nAyuSkodayApekSaM prasthApyate niSThApyate ceti, naivaM, yato bhavApekSaH karmaNAmudayaH kSayazceSyate, uktaJca-"udayakkhayakkhaovasameM"tyAdi, ata evAha-'tattha NaM je te samAuyA samovavannayA te NaM pAvaM kammaM samAyaM paTTaviMsu samAyaM niDhaviMsutti prathamaH, tathA 'tattha NaM je te samAuyA visamovavannaga'tti samakAlAyuSkodayA viSamatayA parabhavotpannA maraNakAlavaiSamyAt 'te samAyaM paThaviMsutti AyuSkavizeSodayasampAdyatvAtpApakarmavedanavizeSasya 'visamAyaM nihavisatti maraNavaiSamyeNa pApakarmavedanavizeSasya viSamatayA | niSThAsambhavAditi dvitIyaH, tathA 'visamAuyA samovavannaga'tti viSamakAlAyuSkodayAH samakAlabhavAntarotpattayaH |'te NaM pAvaM kammaM visamAyaM paTThaviMsu samAyaM niTThaviMsutti tRtIyaH, caturthaH sujJAta eveti, iha caitAna bhaGgakAn prAktana| zatabhaGgakAMzcAzritya vRddhairuktam-"paTThavaNasae kihaNu hu samAuuvavannaesu cubhNgo| kiha va samajaNaNasae gamaNijjA attha o bhaMgA? // 1 // paTThavaNasae bhaMgA pucchAbhaMgANulomao vccaa| yathA pRcchAbhaGgAH samakaprasthApanAdayo na badhyante tatheha | samAyuSkAdayaH anyatrAnyathAvyAkhyAtA api vyAkhyeyA ityarthaH / "kammasamajaNaNasae bAhullAo samAunjA // 2 // " [[prasthApanazate samAyurutpanneSu caturbhaGgI kathaM nu kathaM vA samarjanazate bhaGgA arthato gamyAH 1 // 1 // prasthApanazate For Personal & Private Use Only
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ CASS vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH // 941 // | bhaGgAnAM pRcchA bhaGgAnulomyato vAcyA / karmasamarjanazate bAhulyAtsamAyojayet // 1 // ] iti // ekonatriMzazate | 29 zatake prathama uddezakaH // 29 // 1 // udde.2-11 aNaMtarovavannagA NaM bhaMte! neraiyA pAvaM kammaM kiM samAyaM paTTaviM samAyaM niyuvisu ? pucchA, goyamA! || anantaroatthegaiyA samAyaM paTTaviMsu samAyaM nirvisu atthegaiyA samAyaM paTTaviMsu visamAyaM niviMsu, se keNaTeNaM tpannAdInAM bhaMte! evaM vucai atthegaiyA samAyaM paTTaviMsu? taM ceva, goyamA! aNaMtarovavannagA nera. duvihA paM0 20- pApasamapra| atthegaiyA samAuyA samovavannagA atthegaiyA samAuyA visamovavannagA, tattha NaM je te samAuyA samova-15 sthApanAdi || vanagA te NaM pAvaM kammaM samAyaM paTTaviMsu samAyaM nirvisu, tattha NaM je te samAuyA visamovavannagA te NaM sU823 | pAvaM kammaM samAyaM paTTaviMsu visamAyaM niviMsu, se teNataM ceva / salessA NaM bhaMte! aNaMtaro0 nera0 pAvaM evaM |ceva, evaM jAva aNAgArova0, evaM asuraku0 evaM jAva vemA0 navaraM jaM jassa atthi taM tassa bhANi0, evaM || nANAvaraNijjeNavi daMDao, evaM niravasesaM jAva aMtarAieNaM / sevaM bhaMte! 2tti jAva viharati // 29 // 2 // __ evaM eeNaM gamaeNaM jacceva baMdhisae uddesagaparivADI sacceva ihavi bhA0 jAva acarimotti, aNaMtarauddesa|gANaM cauNhavi ekkA vattavayA sesANaM sattaNhaM ekkA (sUtraM 823) // kammapaTThavaNasayaM sammattaM // 29 // 11 // 'aNaMtarovavannagA 'mityAdiddhitIyaH,tatra cAnantaropapannakA dvividhAH 'samAuyA samovavannaga'tti anantaropa- // 941 // pannAnAM sama evAyurudayo bhavati tadvaiSamye'nantaropapannatvameva na syAdAyuHprathamasamayavartitvAtteSAM 'samovavannaga'tti dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ CASTSUGUGURAS maraNAnantaraM parabhavotpattimAzritya, te ca maraNakAle bhUtapUrvagatyA'nantaropapannakA ucyante, samAuyA visamovavannaga'tti viSamopapannakatvamihApi maraNavaiSamyAditi, tRtIyacaturthabhaGgAvanantaropapanneSu na saMbhavataH, anantaropapannatvAdeveti dvitIyaH, evaM zeSA api, navaram 'aNaMtaroddesagANaM cauNhavitti anantaropapannAnantarAvagADhAnantarAhArakAnantaraparyAptakoddezakA|| nAm // 'kammapaThThavaNasarya'ti karmaprasthApanAdyarthapratipAdanaparaM zataM karmaprasthApanazatam // ekonatriMzaM zataM vRttitaH / samAptam // 29 // anusRtya mayA TIkA TIkeyaM TippitA prapaTuneva / aprakaTapATavo'pi hi paTUyate paTugamenATan // 1 // vyAkhyAtamekonatriMzaM zatam, atha triMzamArabhyate, asya cAyaM pUrveNa sahAbhisambandhaH-prAktanazate karmaprasthApanAdyAzritya jIvA vicAritAH iha tu karmabandhAdihetubhUtavastuvAdamAzritya ta eva vicAryante ityevaMsambaddhasyAsyaikAdazoddezakAtmakasyedaM prathamoddezakAdisUtram__ kai NaM bhaMte! samosaraNA pannattA?, goyamA! cattAri samosaraNA pannattA, taMjahA-kiriyAvAdI akiyAvAdI annANiyavAI veNaiyavAI, jIvA gaM bhaMte! kiM kiriyAvAdI akiriyAvAdI annANiyavAdI veNa-| iyavAdI!, goyamA! jIvA kiriyAvAdIvi akiriyAvAdIvi annANiyavAdIvi veNaiyavAdIvi, salessANaM bhaMte! jIvA kiM kiriyAvAdI? pucchA, goyamA! kiriyAvAdIvi akiriyAvAdIvi annANiyavAdIvi veNa For Personal & Private Use Only . .jainelibrary.org
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA 8 iyavAdIvi, evaM jAva sukkalessA, alessA NaM bhaMte! jIvA pucchA, goyamA! kiriyAvAdI no akiriyA- 30 zatake prajJaptiHta bAdI no annANiyavAdI no veNaiyavAdI / kaNhapakkhiyA NaM bhaMte! jIvA kiM kiriyAvAdI? pucchA, goya- uddezaH 1 abhayadevI- mA! no kiriyAvAdI akiriyAvAdI annANiyavAdIvi veNaiyavAdIvi, sukkapakkhiyA jahA salessA, samma-kriyAbAdyA yA vRttiH2 18|| diTThI jahA alessA, micchAdiTThI jahA kaNhapakkhiyA, sammAmicchAdiTThINaM pucchA, goyamA! no kiriyA-15 dIni samava vAdI no akiriyAvAdI annANiyavAdIvi veNaiyavAdIvi, NANI jAva kevalanANI jahA alesse, annANI saraNAni // 942 // jAva vibhaMganANI jahA kaNhapakkhiyA, AhArasannovauttA jAva pariggahasannova uttA jahA salessA, nosanno sU 824 vauttA jahA alessA, savedagA jAva napuMsagavedagA jahA salessA, avedagA jahA alessA, sakasAyI jAva lobhakasAyI jahA salessA, akasAyI jahA alessA, sajogI jAva kAyayogI jahA salessA, ajogI jahA alessA, sAgArovauttA aNAgArovauttA jahA salessA / neraiyA NaM bhaMte! kiM kiriyAvAdI? pucchA, goyamA! kiriyAvAdIvi jAvaM veNaiyavAdIvi, salessA NaM bhaMte! neraiyA kiM kiriyAvAdI ? evaM ceva, evaM jAva kAulessA kaNhapakkhiyA kiriyAvivajiyA, evaM eeNaM kameNaM jacceva jIvANaM vattavayA sacceva neraiyANaM vattabayAvi jAva aNAgArovauttA navaraM jaM atthi taM bhANiyacaM sesaM na bhaNNati, jahA neraiyA evaM jAva // 942 // thaNiyakumArA // puDhavikAiyA NaM bhaMte! kiM kiriyAvAdI? pucchA, goyamA! no kiriyAvAdI akiriyA-15 vAdIvi annANiyavAdIvi no veNaiyavAdI, evaM puDhavikAiyANaM jaM atthi tattha savatthavi eyAiM do majjhi-||6|| SCHOODSMSADEMOCOME For Personal & Private Use Only
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ SROSAGARLASSOCCAREE llAiM samosaraNAiM jAva aNAgArovauttAvi, evaM jAva cariMdiyANaM sabahANesu eyAI ceva majjhilagAI do samosaraNAI, sammattanANehivi eyANi ceva majhillagAI do samosaraNAI, paMciMdiyatirikkhajoNiyA jahA jIvA navaraM jaM atthi taM bhANiyatvaM, maNussA jahA jIvA taheva niravasesaM, vANamaMtarajoisiyavemANiyA jahA asurkumaaraa|| kiriyAvAdI NaM bhaMte! jIvA kiM neraiyAuyaM pakarei tirikkhajoNiyAuyaM pakarei maNu|ssAuyaM pakareha devAjyaM pakarei ?, goyamA! no neraiyAuyaM pakarei no lirikkhajoNiyAuyaM pakareDa maNamA. uyaMpi pakarei devAuyaMpi pakarei, jai devAuyaM pakarei kiM bhavaNavAsidevAuyaM pakarei jAva vemANiyadevAu paka01. goyamA! no bhavaNavAsIdevAuyaM pa0 no vANamaMtaradevAuyaM paka0 no joisiyadevAuyaM pakareDa vemANiyadevAuyaM pakareha / akiriyAvAdI NaM bhaMte! jIvA kiM neraiyAuyaM pakarei ?tirikkha0 pucchA. goymaa| neraiyAuyaMpi pakarei jAva devAuyaMpi pakarei, evaM annANiyavAdIvi venniyvaadiivi| salessA bhaMte ! jIvA | kiriyAvAdI kiM neraiyAuyaM pakarei ? pucchA, goyamA! no neraiyAuyaM evaM jaheva jIvA taheva salessAvi cauhivi samosaraNehiM bhANiyabA, kaNhalessA NaM bhaMte ! jIvA kiriyAvAdI kiM neraiyAuyaM pakarei ? | pucchA, goyamA ! no neraiyAuyaM pakarei no tirikkhajoNiyAuyaM pakarei maNussAuyaM pakarei no devAuyaM |pakarei, akiriya. annANiyaveNaiyavAdI ya cattArivi AuyAiM pakarai, evaM nIlalessAvi, teulessA NaM bhaMte ! jIvA kiriyAvAdI kiM neraiyAuyaM pakarei ? pucchA, goyamA ! no neraiyAuyaM pakarei no tirikkha. vyA.158 For Personal & Private Use Only
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ sU824 vyAkhyA- maNussAuyaMpa. devAuyaMpi pakarei, jai devAuyaM pakarei taheva, teulessA NaM bhaMte ! jIvA akiriyAvAdI 30 zatake prajJaptiH | kiM neraiyAuyaM pucchA, goyamA ! no neraiyAuyaM pakarei maNussAuyaMpi pakareha tirikkhajoNiyAuyaMpi | uddezaH 1 abhayadevI- II pakarei devAuyaMpi pakarei, evaM annANiyavAdIvi veNaiyavAdIvi, jahA teulessA evaM pamhalessAvi kriyAvAdyA yA vRttiH2/ sukkalessAvi neyavA // allessA NaM bhaMte ! jAva kiriyAvAdI kiM NeraiyAuyaM pucchA, goyamA ! nerai dIni samaya // 943 // saraNAni yAuyapi pakarei evaM cauvihaMpi, evaM annANiyavAdIvi veNaiyavAdIvi, sukkapakkhiyA jahA salessA, sammadiTThI NaM bhaMte! jIvA kiriyAvAdI kiM neraiyAuyaM pucchA, goyamA! no neraiyAuyaM pakarei no tirikkha0 maNussAuyaM pakarei devAuyaMpi pakarei, micchAdiTThI jahA kaNhapakkhiyA, sammAmicchAdiTThINaM bhaMte!jIvA| annANiyavAdI kineraiyAuyaM jahA alessA, evaM veNaiyavAdIvi, NANI AbhiNiyohiyanANI ya suyanANI | ya ohinANI ya jahA sammaddiTTI, maNapajjavaNANI NaM bhaMte! pucchA, goyamA! no neraiyAuyaM pakarei no hai tirikkha0 no maNussa0 devAuyaM pakarei, jai devAuyaM pakarei kiM bhavaNavAsi0 pucchA, goyamA!no bhavaNavA sidevAuyaM pakarei no vANamaMtara0 no joisiya. vemANiyadevAuyaM, kevalanANI jahA alessA, annANI 18|| jAva vibhaMganANI jahA kaNhapakkhiyA, sannAsu causuvi jahA salessA, nosannovauttA jahA maNapajjava nANI, savedagA jAva napuMsagavedagA jahA salessA, avedagA jahA alessA, sakasAyI jAva lobhakasAyI || OG GROCTORSCOPE // 943 // Bain Education International For Personal & Private Use Only
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ jahA salessA, akasAyI jahA alessA, sayogI jAva kAyayogI jahA salessA, ajogI jahA alessA, sAgArovauttA ya aNAgArovauttA ya jahA salessA ( sUtraM 824) // __'kai Na'mityAdi, 'samosaraNa'tti samavasaranti nAnApariNAmA jIvAH kathaJcittulyatayA yeSu mateSu tAni samavasaraNAni, samavasRtayo vA'nyonyabhinneSu kriyAvAdAdimateSu kathaJcittulyatvena kvacitkeSAJcidvAdinAmavatArAH samavasaraNAni, 'kiriyAvAi'tti kriyA kartAraM vinA na saMbhavati sA cAtmasamavAAyinIti vadanti tacchIlAzca yete kriyAvAdinaH, | anye tvAH-kriyAvAdino ye bruvate kriyA pradhAnaM kiM jJAnena?, anye tu vyAkhyAnti-kriyAM jIvAdipadArtho'stItyAdikAM vadituM zIlaM yeSAM te kriyAvAdinaste cAtmAdipadArthAstitvapratipattilakSaNA azItyadhikazatasaGkhyAH sthAnAntarAdavaseyAH, tatazca kriyAvAdisambandhAtsamavasaraNamapi kriyAvAdi, samavasaraNasamavasaraNavatAM cAbhedopacArAt kriyAvAdina eva samavasaraNamiti, evamanyatrApi, 'akiriyAvAi'tti akriyAM-kriyAyA abhAvaM na hi kasyacidapyanavasthitasya padArthasya kriyA samasti tadbhAve cAnavasthiterabhAvAdityevaM ye vadanti te'kriyAvAdinaH, tathA cAhureke-"kSaNikAH |sarvasaMskArA, asthitAnAM kutaH kriyA? / bhUtiryeSAM kriyA saiva, kArakaM saiva cocyate // 1 // " ityAdi, anye tvAhuH akriyAvAdino ye bruvate kiM kriyayA cittazuddhireva kAryA te ca bauddhA iti, anye tu vyAkhyAnti-akriyAM-jIvAdi-8 |padArtho nAstItyAdikAM vadituM zIlaM yeSAM te'kriyAvAdinaH, te cAtmAdipadArthanAstitvapratipattilakSaNAzcaturazItivikalpAH sthAnAntarAdavaseyAH, 'annANiyavAi'tti kutsitaM jJAnamajJAnaM tadyeSAmasti te'jJAnikAste ca te vAdinazcetya dan Education International For Personal & Private Use Only
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 zatake dazaH 1 kriyAbAdya dIni samava saraNAni sU 824 vyAkhyA jJAnikavAdinaH, te cAjJAnameva zreyo'saJcintyakRtakarmabandhavaiphalyAt, tathA na jJAnaM kasyApi kacidapi vastunyasti pramAprajJaptiH | NAnAmasampUrNavastuviSayatvAt ityAdyabhyupagamavantaH saptaSaSTisaGkhyAH sthAnAntarAdavaseyAH, 'veNaiyacAItti vinayena | abhayadevI- caranti sa vA prayojanameSAmiti vainayikAste ca te vAdinazceti vainayikavAdinaH vinaya eva vA vainayikaM tadeva ye svargAyA vRttiH2 dihetutayA vadantItyevaMzIlAca te vainayikavAdinaH, ete cAnavadhRtaliGgAcArazAstrA vinayapratipattilakSaNA dvAtriMzadvidhAH // 944 // | sthAnAntarAdavaseyAH, iha cArthe gAthA-"atthitti kiriyavAI vayaMti natthitti'kiriyavAIo / annANiya annANaM veNaiyA viNayavAyati // 1 // " [ astIti kriyAvAdino vadanti nAstItyakriyAvAdinaH / ajJAnikA ajJAnaM nAyikA vinayavAdamiti // 1 // ete ca sarve'pyanyatra yadyapi mithyAdRSTayo'bhihitAstathApIhAdyAH samyagdRSTayo grAhyAH, samyagastitvavAdinAmeva teSAM samAzrayaNAditi // 'jIvA NamityAdi tatra jIvAzcaturvidhA api, tathAsvabhAvatvAta. 'alessA 'mityAdi, 'alezyA' ayoginaH siddhAzca te ca kriyAvAdina eva kriyAvAdahetubhUtayathA'vasthitadravyaparyAeyarUpArthaparicchedayuktatvAt , iha ca yAni samyagdRSTisthAnAni-alezyatvasamyagdarzanajJAninosajjJopayuktatvAvedakatvA dIni tAni niyamAt kriyAvAde kSipyante, mithyAdRSTi sthAnAni tu mithyAtvAjJAnAdIni zeSasamavasaraNatraye, 'sammAmicchAdiTThI Na'mityAdi, samyagmithyAdRSTayo hi sAdhAraNapariNAmatvAnno AstikA nApi nAstikAH kintu ajJAnavina| yavAdina eva syuriti // 'puDhavikAiyA 'mityAdi, 'no kiriyAvAI'ti mithyAdRSTitvAtteSAmakriyAvAdino'jJA| nikavAdinazca te bhavanti, vAdAbhAve'pi tadvAdayogyajIvapariNAmasadbhAvAt , vainayikavAdinastu te na bhavanti tathAvidha // 944 // For Personal & Private Use Only
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ dipariNAva yuktaM vaMjAva basti saleza pariNAmAditi, 'puDhavikAiyANaM jaM atthi'ityAdi, pRthivIkAyikAnAM yadasti salezyakRSNanIlakApotatejolezyakRSNapAkSikatvAdi tatra sarvatrApi madhyamaM samavasaraNadvayaM vAcyamiti, 'evaM jAva cauridiyANa mityAdi, nanu dvIndriyAdInAM sAsAdanabhAvena samyaktvaM jJAnaM ceSyate tatra kriyAvAditvaM yuktaM tatsvabhAvatvAdityAzaGkayAha-'sammattanANehivI'tyAdi, kriyAvAdavinayavAdau hi viziSTatare samyaktvAdipariNAme syAtAM na sAsAdanarUpe iti bhAvaH, "jaM asthi taM bhANiyatvaM'ti, paJcendriyatirazcAmalezyAkaSAyitvAdi na praSTavyamasambhavAditi bhAvaH // jIvAdiSu paJcaviMzatau padeSu yadyatra samavasaraNamasti tattatroktam, atha teSvevAyurbandhanirUpaNAyAha-'kiriyetyAdi, 'maNussAuyaMpi pakarei devAuyaMpi pakareti'tti, tatra ye devA nArakA vA kriyAvAdinaste manuSyAyuH prakurvanti ye tu manuSyAH paJcendriyatiryaJco vA te devA yuriti / 'kaNhalessA NaM bhaMte! jIvA'ityAdau 'maNussAuyaM pakareMti'tti yaduktaM tannArakAsurakumArAdInAznityAvaseyaM, 8| yato ye samyagdRSTayo manuSyAH paJcendriyatiryaJcazca te manuSyAyurna badhnantyeva vaimAnikAyurvandhakatvAtteSAmiti // 'alessA dANaM bhaMte ! jIvA kiriyAvAI'tyAdi, alezyAH-siddhA ayoginazca, te caturvidhamapyAyurna badhnantIti, samyagmithyAha|STipade 'jahA alessa'tti samastAyUMSi na banantItyarthaH // nArakadaNDake___ kiriyAvAdI NaM bhaMte! neraiyA kiM neraiyAuyaM pucchA, goyamA! no neraiyAuyaM no tirikkha0 maNussA4 uyaM pakarei no devAuyaM pakarei, akiriyAvAdI NaM bhaMte! neraiyA pucchA, goyamA ! no neraiyAuyaM tiri kkhajoNiyAuyaM pakarei maNussAuyaMpi pakarei no devAjyaM pakarei, evaM annANiyavAdI vi veNaiyavAdIvi / / For Personal & Private Use Only
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 945 // salessA NaM bhaMte! neraiyA kiriyAvAdI kiM neraiyAuyaM, evaM sadhevi neraiyA je kiriyAvAdI te maNussAuyaM egaM pakarei, je akiriyAvAdI annANiyavAdI veNaiyavAdI te saGghaTTANesuvi no neraiyAuyaM pakarei tirikkhajoNiyAuyaMpi pakareha maNussAuyaMpi pakarei no devAuyaM pakarei, navaraM sammAmicchatte uvarillehiM dohivi samosaraNehiM na kiMcivi pakareha jaheva jIvapade, evaM jAva dhaNiyakumArA jaheva neraiyA / akiriyAvAdI NaM bhaMte! puDhavikkAiyA pucchA, goyamA ! no neraiyAuyaM pakarei tirikkhajoNiyAjyaM0 maNussAuyaM0 no devAuyaM pakarei, evaM annANiyavAdIvi / salessA NaM bhaMte! evaM jaM jaM padaM asthi puDhavikAiyANaM tahiM 2. majjhimesu dosu samosaraNesu evaM ceva duvihaM AuyaM pakarei navaraM teulessAe na kiMpi pakarei, evaM AukkA| iyANavi, vaNassaikAi0 teukA0 vAukA0 savaTThANesu majjhimesu dosu samosaraNesu no neraiyAuyaM paka0 tirikkhajo0 paka0 no maNu0 no devAu0 paka0, beiMdiyateiMdiya cauriMdiyANaM jahA puDhavikAiyANaM | navaraM sammattanANesu na ekkaMpi AuyaM pakarei // kiriyAvAdI NaM bhaMte ! paMciM0 tiri0 kiM neraiyAuyaM pakarei pucchA, goyamA ! jahA maNapajjavanANI, akiriyAvAdI annANiyavAdI veNaiyavAdI ya cauhiMpi pakareha, | jahA ohiyA tahA salessAvi / kaNhalessA NaM bhaMte! kiriyAvAdI paMciMdiyatirakkha0 kiM neraiyAuyaM pucchA, goyamA ? no neraiyAuyaM pakarei No tirikkha0 no maNussAuyaM no devAuyaM pakarei, akiriyAvAdI annANiyavAdI veNaiyavAI cavihaMpi pakareha, jahA kaNhalessA evaM nIlalessAvi kAulessAvi, teulessA jahA For Personal & Private Use Only 30 zatake uddezaH 1 kriyAvAdyA yurbandhAdi sU 825 // 945 //
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ salessA, navaraM akiriyAvAdI annANiyavAdI veNaiyavAdI yaNo neraiyAuyaM pakarei devAuyaMpi pakareha tirikkhajoNiyAuyaMpi pakarei maNussAuyaMpi pakarei, evaM pamhalessAvi0, evaM sukkalessAvi bhANiyacA, kaNhapakkhiyA tihiM samosaraNehiM cauvihaMpi AuyaM pakarei, sukkapakkhiyA jahA salessA, sammadiTThI jahA maNapajavanANI taheva vemANiyAuyaM pakarei, micchadiTTI jahA kaNhapakkhiyA, sammAmicchAdiTThI Na ya ekapipakarei jaheva neraiyA, NANI jAva ohinANI jahA sammadiTThI, annANI jAva vibhaMganANI jahA kaNhapakkhiyA, sesA jAva aNAgArovauttA save jahA salessA tahA ceva bhANiyacA, jahA paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM vattavayA bhaNiyA evaM maNussANavi bhANiyavA, navaraM maNapajavanANI nosannovauttA ya jahA sammaTThiI tiri. kkhajoNiyA taheva bhANiyavA, alessA kevalanANI avedagA akasAyI ayogI ya ee na egaMpi AuyaM |pakarei jahA ohiyA jIvA sesaM taheva, vANamaMtarajoisiyavemANiyA jahA asurakumArA // kiriyAvAdI NaM bhaMte! jIvA kiM bhavasiddhIyA abhavasiddhIyA?, goyamA! bhavasiddhIyA no abhavasiddhIyA / akiriyAvAdI mANaM bhaMte! jIvA kiM bhavasiddhIyA pucchA, goyamA! bhavasiddhIyAvi abhavasiddhIyAvi, evaM annANiyavAdIvi, veNaiyavAdIvi / salessA NaM bhaMte! jIvA kiriyAvAdI kiM bhava0 pucchA, goyamA ! bhavasiddhIyA no abha| vsiddhiiyaa| salessA NaM bhaMte! jIvA akiriyAvAdI kiM bhava. pucchA,goyamA! bhavasiddhIyAvi abhavasiddhIyAvi, evaM annANiyavAdIvi veNaiyavAdIvi jahA salessA, evaM jAva sukkalessA, alessA NaM bhaMte jIvA kiri 861 % For Personal & Private Use Only
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 946 // yAvAdI kiM bhava0 pucchA, goyamA ! bhavasiddhIyA no abhavasiddhIyA, evaM eeNaM abhilAveNaM kaNhapakkhiyA tisruvi samosaraNesu bhayaNAe, sukkapakkhiyA causuvi samosaraNesu bhavasiddhIyA no abhavasiddhIyA, samma diTThI jahA alessA, micchAdiTThI jahA kaNhapakkhiyA, sammAmicchAdiTThI dosruvi samosaraNesu jahA alessA, nANI jAva kevalanANI bhavasiddhIyA no abhavasiddhIyA, annANI jAva vibhaMganANI jahA kaNhapakkhiyA, sannAsu causuvi jahA salessA, nosannovauttA jahA sammadiTThI, savedgA jAva napuMsagavedagA jahA |salessA, avedagA jahA sammadiTThI, sakasAyI jAva lobhakasAyI jahA salessA, akasAyI jahA samma - diTThI, sayogI jAva kAyajogI jahA salessA, ayogI jahA sammadiTThI, sAgArovauttA aNAgArovauttA jahA salessA, evaM neraiyAvi bhANiyavA navaraM nAyavaM jaM asthi, evaM asurakumArAvi jAva dhaNiyakumArA, puDhavikkAiyA saGghaTTANesuvi majhillesu dosuvi samavasaraNesu bhavasiddhIyAvi abhavasiddhIyAvi evaM jAva | vaNassaikAiyA, beiMdiyateiMdiyacauriMdiyA evaM caiva navaraM saMmatte ohinANe AbhiNibohiyanANe suyanANe | eesa ceva dosu majjhimesu samosaraNesu bhavasiddhiyA no abhavasiddhiyA, sesaM taM caiva, paMciMdiyatirikkha| joNiyA jahA neraiyA navaraM nAyavaM jaM asthi, maNussA jahA ohiyA jIvA, vANamaMtarajoisiyavemANiyA jahA asurakumArA / sevaM bhaMte ! 2 // ( sUtraM 825 ) // 30 / 1 // 'kiriyAbAI Na'mityAdau yannairayikAyurdevAyuzca na prakurvanti kriyAvAdinArakAstannArakabhavAnubhAvAdeva, yacca tiryagA For Personal & Private Use Only 30 zatake uddezaH 1 kriyAvAdyA yurbandhAdi sU 825 // 946 //
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ yurna prakurvanti takriyAvAdAnubhAvAdityavaseyaM, akriyAvAdAdisamavasaraNatraye tu nArakANAM sarvapadeSu tiryagmanuSyAyuSI eva bhavataH, samyagmithyAtve punarvizeSo'stIti taddarzanAyAha-'navaraM samme'tyAdi, samyagmithyAdRSTinArakANAM dve evAntime samavasaraNe staH, teSAM cAyurvandho nAstyeva guNasthAnakasvabhAvAdataste tayorna kizcidapyAyuH prakurvantIti / 'puDhavikAiye'tyAdau 'duvihaM AuyaMti manuSyAyustiryagAyuzceti, 'teulessAe na kiMpi pakareMti'tti aparyAptakAvasthAyAmeva pRthivIkAyikAnAM tadbhAvAttadvigama eva cAyuSo bandhAditi, 'sammattanANesu na ekaMpi AuyaM pakareMti'tti, dvIndriyAdInAM samyaktvajJAnakAlAtyaya evAyurvandho bhavatyalpatvAttatkAlasyeti naikramapyAyurbadhnanti tayoste iti // paJcendriyastiryagyonikadaNDake-'kaNhalesA Na'mityAdi, yadA paJcendriyatiryazcaH samyagdRSTayaH kRSNalezyAdipariNatA bhavanti tadA''yurekamapi na bannanti, samyagdRzAM vaimAnikAyurbandhakatvena tejolezyAditrayabandhanAditi / 'teulesA jahA salesa'tti, anena ca kriyAvAdino vaimAnikAyureva itare tu trayazcaturvidhamapyAyuH prakurvantIti prAptaM, salekyAnAmevaMvidhasvarUpatayoktatvAt, iha tu yadanabhimataM tanniSedhanAyAha-'navaraM akiriyAvAI'tyAdi, zeSaM tu pratItArthatvAnna vyA| khyAtamiti // triMzattamazate prathamaH // 30 // 1 // TU aNaMtarovavannagA NaM bhaMte! neraiyA kiM kiriyAvAdI? pucchA, goyamA! kiriyAvAdIvi jAva veNaiya vAdIvi, salessA NaM bhaMte! aNaMtarovavannagA neraiyA kiM kiriyAvAdI evaM ceva, evaM jaheva paDhamuddese neraiyANaM vattavayA taheva ihavi bhANiyavA, navaraM jaM jassa atthi aNaMtarovavannagANaM nerahayANaM taM tassa bhANi in Educon Internal For Personal & Private Use Only
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA. prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 947 // yavaM, evaM sahajIvANaM jAva vemANiyANaM, navaraM aNaMtarovavannagANaM jaM jahiM atthi taM tahiM bhANiyavaM / kiriyAvAI NaM bhaMte! aNaMtarovavannagA neraiyA kiM neraiyAjyaM pakareha ? pucchA, goyamA ! no neraiyAuyaM pakareMti no tiri0 no maNu0 no devAuyaM pakareha, evaM akiriyAvAdIci annANiyavAdIvi veNaiyavAdIvi / salessA NaM bhaMte! kiriyAvAdI anaMtazevavannagA neraiyA kiM neraiyAuyaM pucchA, goyamA ! no neraiyAjyaM pakarei jAva no devAuyaM pakarei evaM jAva vemANiyA, evaM saGghaTTANesuvi anaMtarovavannagA neraiyA na kiMcivi AuyaM pakareha jAva aNAgArovauttatti, evaM jAva vemANiyA navaraM jaM jassa asthi taM tassa bhANiyAM / kiriyAvAdI NaM bhaMte! aNaMtarovavannagA neraiyA kiM bhavasiddhiyA abhavasiddhiyA ?, goyamA ! bhavasiddhiyA no abhavasi - dviyA / akiriyAvAdI NaM pucchA, goyamA ! bhavasiddhiyAvi abhavasiddhiyAvi, evaM annANiyavAdIvi veNaiyavAdIvi / salessA NaM bhaMte! kiriyAvAdI anaMtazevavannagA nerahayA kiM bhavasiddhiyA abhavasiddhiyA ?, goyamA ! bhavasiddhiyA no abhavasiddhiyA, evaM eeNaM abhilAveNaM jaheva ohie uddesae neraiyANaM vattavayA bhaNiyA taheva ihavi bhANiyatA jAva aNAgArovauttatti evaM jAva vaimANiyANaM navaraM jaM jassa atthi taM tassa bhANiya, imaM se lakkhaNaM-je kiriyAvAdI sukkapakkhiyA sammAmicchadiTThIyA ee sabe bhavasiddhiyA no abhavasiddhIyA, sesA sabai bhavasiddhIyAvi abhavasiddhIyAvi / sevaM bhaMte! iti // (sUtraM 826) || 30|2|| paraMparo| vavannagA NaM bhaMte! nerahayA kiriyAvAdI evaM jaheba ohio uddesao taheva paraMparovavannaesuvi neraiyAdIo For Personal & Private Use Only 30 zatake udde. 2- 11 anantaro* tpannAdInAMsama sU |826-828 // 947 //
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ ** | taheva niravasesaM bhANiyavaM taheva tiyadaMDagasaMgahio / sevaM bhaMte ! 2 jAva viharai || (sUtram 827) ||30|3|| evaM eeNa kameNaM jaccaiva baMdhisae uddesagANaM parivADI saccaiva ihaMpi jAva acarimo uddeso, navaraM anaMtarA cattArivi ekkagamagA, paraMparA cattArivi ekkagamaeNaM, evaM carimAvi, acarimAvi evaM ceva navaraM alesso kevalI ajogI na bhannai, sesaM taheva / sevaM bhaMte! 2tti / ee ekkArasavi uddesagA (sUtraM 828) samavasaraNasayaM sammattaM // 30 // evaM dvitIyAdaya ekAdazAntA uddezakA vyAkhyeyAH, navaraM dvitIyodezake 'imaM se lakkhaNaM' ti 'se' bhavyatvasyedaM lakSaNaM-kriyAvAdI zuklapAkSikaH samyagmithyAdRSTizca bhavya eva bhavati nAbhavyaH, zeSAstu bhavyA abhavyAzceti, alezyasamyagdRSTijJAnyavedAkaSAyayoginAM bhavyatvaM prasiddhameveti noktamiti / tRtIyodeza ke tu 'tiyadaMDagasaMgahio'tti, iha | daNDakatrayaM nairayikAdipadeSu - kriyAvAdyAdiprarUpaNAdaNDakaH 1 AyurvandhadaNDako 2 bhavyAbhavyadaNDaka 3 cetyevamiti / ekAdazodezake tu 'alesso kevalI ajogI ya na bhaNNati'tti, acaramANAmale zyatvAdInAmasambhavAditi // triMzattamazataM vRttitaH parisamAptam // 30 // yadvA mahAmandaramanthanena, zAstrArNavA ducchalitAnyatuccham / bhAvArtharatnAni mamApi dRSTau yAtAni te vRttikRto jayanti // 1 // triMzattamazate catvAri samavasaraNAnyuktAnIti catuSTayasAdharmyAccaturyugmavaktavyatAnugatamaSTAviMzatyuddezaka yuktamekatriMzaM zataM vyAkhyAyate, tasya. . cedamAdisUtram - For Personal & Private Use Only
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 // 948 // rAyagihe jAva evaM vayAsI-kati NaM bhaMte! khuDDA jummA pannattA?, goyamA ! cattAri khuDDA jummA pa0 taM0- |31 zatake kaDajumme 1 teyoe 2 dAvarajumme 3 kalioe 4, se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai cattAri khuDDA jummA0pa0 udde.1-28 taM0-kaDajumme jAva kaliyoge?, goyamA! je NaM rAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe caupajavasie settaM kSullakayukhuDDAgakaDajumme, jeNaM rAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe tipajjavasie settaM khuDDAgateyoge,jeNaMrAsIcau gmAdInA mutpAdaH sU kaeNaM avahAreNaM avahIramANe dupajjavasie settaM khuDAgadAvarajumme,jeNaMrAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe 829-841 egapajjavasie settaM khuDDAgakaliyogeM, se teNaTeNaM jAva kliyoge|khuddddaagkddjummneriyaa NaM bhaMte ! kao uvavajaMti? kineraiehiMto uvavajaMti?tirikkha0 pucchA,goyamA!noneraiehiMto uvavajjati evaM neraiyANaM uvavAo jahA vakratIe tahA bhANiyavo / te NaM bhaMte! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajaMti ?, goyamA! cattAri vATU aTTa vA bArasa vA solasa vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA uvvjNti| te NaM bhaMte! jIvA kahaM uvavajaMti ?, goyamA! se jahAnAmae pavae pavamANe ajjhavasANa evaM jahA paMcaviMsatime sae aTThamuddesae neraiyANaM vattabayA taheva ihavi bhANiyavA jAva AyappaogeNaM uvavajati no parappayogaNaM uvavajaMti / rayaNappabhApuDhavikhuDDAgakaDajummaneraiyA NaM bhaMte! kao uvavajaMti?, evaM jahA ohiyaneraiyANaM vattavayA sacceva rayaNappa // 948 // bhAevi bhANiyavA jAva no parappayogeNaM uvavajjaMti, evaM sakarappabhAevi jAva ahesattamAe, evaM uvavAo 5|| jahA varkatIe, assannI khalu paDhamaM docaM va sarIsavA taiya pakkhI / gAhAe uvavAeyacA, sesaM taheva / For Personal & Private Use Only
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ khaDDAgateyoganeraiyA NaM bhaMte ! kao uvavajaMti kiM neraiehiMto ? uvavAo jahA vakaMtIe, te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajaMti?, goyamA! tinni vA satta vA ekkArasa vA pannarasa vA saMkhejA vA| asaMkhejjA vA uvavajaMti sesaM jahA kaDajummassa, evaM jAva ahesattamAe / khuDDAgadAvarajummaneraiyA NaM bhaMte / / kao uvavajati?, evaM jaheva khuDAgakaDajumme navaraM parimANaM do vA cha vA dasa vA coddasa vA saMkhejA vA asaMkhejA vA sesaM taM ceva jAva ahe sattamAe / khuDDAgakalioganeraiyA NaM bhaMte! kao uvavajaMti?, evaM jaheva khuDDAgakaDajumme navaraM parimANaM eko vA paMca vA nava vA terasa vA saMkhejA vA asaMkhejA vA uvavajaMti sesaM taM ceva evaM jAva ahesattamAe / sevaM bhaMte ! 2 jAva viharati // (sUtraM 829) // 31 // kaNhalessa-5 khuDDAgakaDajummaneraiyA NaM bhaMte! kao uvavajaMti ?, evaM ceva jahA ohiyagamo jAva no parappayogeNaM uvavajaMti, navaraM uvavAo jahA vaktIe, dhUmappabhApuDhavineraiyA NaM sesaM taM ceva, dhUmappabhApuDhavikaNhalessakhuDDAgakaDajummaneraiyA NaM bhaMte! kao uvavajaMti?, evaM ceva niravasesaM, evaM tamAevi ahesattamAevi, navaraM / |uvavAo savattha jahA vkNtiie| kaNhalessakhuDDAgateoganeraiyANaM bhaMte! kaouvava?, evaM ceva navaraM tinni vA satta vA ekkArasa vA pannarasa vA saMkhejA vA asaMkhejA vA sesaM taM ceva evaM jAva ahesattamAevi / kaNha|| lessakhuDDAgadAvarajummaneraiyA NaM bhaMte! kao uvavajjaMti?, evaM ceva navaraM do vA cha vA dasa vA codasa vA| |sesaM taM ceva, dhUmappabhAevi jAva ahesattamAe / kaNhalessakhuDAgakaliyoganeraiyA NaM bhaMte! kao uvava-| cyA. 159 dan Education International For Personal & Private Use Only
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 zatake udde.1-28 kSullakayugmAdInAmutpAdaHsU 829-841 vyAkhyA jaMti?, evaM ceva navaraM ekko vA paMca vA nava vA terasa vA saMkhejA vA asaMkhejA vA sesaM taM ceva, evaM dhUmaprajJaptiH abhayadevI ppabhAevi tamAevi ahe sattamAevi / sevaM bhaMte ! 2 tti // (sUtraM 830) // 31 // 2 // nIlalessakhuDDAgakaDayA vRttiH jummaneraiyA NaM bhaMte! kao uvavajaMti, evaM jaheva kaNhalessakhuDDAgakaDajummA navaraM uvavAo jo vAluya ppabhAe sesaM taM ceva, vAluyappabhApuDhavinIlalessakhuDDAgakaDajummaneraiyA evaM ceva, evaM paMkappabhAevi, evaM // 949 // dhUmappabhAevi, evaM caumuvi jummesu navaraM parimANaM jANiyacaM, parimANaM jahA knnhlessuddese| sesaM | taheva / sevaM bhaMte ! sevaM bhaMtetti // (sUtraM 831) // 3 // 3 // kAulessakhuDDAgakaDajummaneraiyA NaM bhaMte ! kao | uvavajaMti, evaM jaheva kaNhalessakhuDDAgakaDajumma0 navaraM uvavAo jo rayaNappabhAe sesaM taM ceva / rayaNappa|bhApuDhavikAulessakhuDDAgakaDajummaneraiyA NaM bhaMte! kao uvava01, evaM ceva, evaM sakarappabhAevi, evaM vAluyahaippabhAevi, evaM causuvi jummesu, navaraM parimANaM jANiyacaM, parimANaM jahA kaNhalessauddesae sesaM taM ceva sevaM bhaMte ! 2 tti // (sUtraM 832) // 3 // 4 // bhavasiddhIyakhuDDAgakaDajummaneraiyA NaM bhaMte! kao uvava0?, kiM| | neraie.?, evaM jaheva ohio gamao taheva niravasesaM jAva no parappayogeNaM uvava0 / rayaNappabhApuDhavibhava|siddhIyakhuDDAgakaDajummaneraiyA NaM bhaMte! evaM ceva niravasesaM, evaM jAva ahesattamAe, evaM bhavasiddhiyakhuDDA7 gateyoganeraiyAvi evaM jAvaM kaliyogatti, navaraM parimANaM jANiyavaM, parimANaM puvabhaNiyaM jahA paDhamuddesae / sevaM bhaMte! 2 tti // (sUtraM 833) // 31 // 5 // kaNhalessabhavasiddhiyakhuDDAgakaDajummaneraiyA NaM bhaMte ! kao *SCUOLAISISSASS // 949 // For Personal & Private Use Only
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ uvavajaMti ?, evaM jaheva ohio kaNhalessa uddesao taheva niravasesaM causuvi jummesu bhANiyo jAva ahe sattamapuDhavikaNhalessakhuDDAgakaliyoganeraiyA NaM bhaMte! kao uvavajjaMti ?, taheva / sevaM bhaMte ! 2ti // (sUtraM 834 ) // 31 / 6 // nIlalessabhavasiddhiyA causuvi jummesu taheva bhANiyavA jahA ohie nIlalessa uddesae / sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! jAva viharai // ( sUtraM 835 ) // 3117 // kAulessAbhavasiddhiyA causuvi jummesu taheva uvavAeyavA jaheva ohie kAulessa uddesae / sevaM bhaMte / 2 jAva viharai // ( sUtraM 833 ) // 3118 // jahA bhavasiddhiehiM cattAri uddesayA bhaNiyA evaM abhavasiddhIehivi cattAri uddesagA bhANiyadhA jAva kAulessAuddesaotti / sevaM bhaMte ! 2tti // ( sUtraM 837 ) // 31 / 12 // evaM sammadiTThIhivi lessAsajutehiM cattAri uddesagA kAyacA, navaraM sammadiTThI paDhamabitiesuvi dosuvi uddesaesa ahesattamApuDhavIe na uvavAeyadho, sesaM taM caiva / sevaM bhaMte sevaM bhaMtetti ! ( sUtraM 838 ) // 31 / 16 // micchAdiTThIhivi cattAri uddesagA kAyacA jahA bhavasiddhiyANaM / sevaM bhaMte / 2tti (sUtraM 839 ) // 31 / 20 // evaM kaNhapakkhiehivi lessAsaMjuttehiM cattAri uddesagA kAyavA jaheva bhavasiddhIehiM / sevaM bhaMte / sevaM bhaMte ! tti (sUtraM 840 ) / 31 / 24 // sukkapakkhi| ehiM evaM caivaM cattAri uddesagA bhANiyanvA jAva vAluyappabhApuDhavikAulessasukkapakkhiyakhuDDAgakalioganeraiyA NaM bhaMte ! kao uvava0 1, taheva jAva no parappayogeNaM uvava0 / sevaM bhaMte 2 ti // ( sUtraM 849 ) // 31 // 28 // sadhevi ee aTThAvIsa uddesagA // uvavAyasayaM sammattaM // 31 // * For Personal & Private Use Only
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 950 // 'rAyagihe' ityAdi, 'khuDDA jummatti yugmAni - vakSyamANA rAzivizeSAste ca mahAnto'pi santyataH kSullakazabdena vizeSitAH, tatra catvAro'STau dvAdazetyAdisaGkhyAvAn rAziH kSullakaH kRtayugmo'bhidhIyate, evaM trisa taikAdazAdiko kSullaka yojaH, dvipaTprabhRtikaH kSullakadvAparaH, ekapazcakaprabhRtikastu kSullakakalyoja iti / 'jahA vakkaMtIe 'tti prajJApanASaSThapade, arthatazcaivaM-paJcendriyatiryagbhyo garbhajamanuSyebhyazca nArakA utpadyanta iti, vizeSastu 'assannI khalu paDhama' mityAdi - gAthAbhyAmavaseyaH, 'ajjhavasANa'tti anena 'ajjhavasANanivattieNaM karaNovAeNaM' ti sUcitam // ekatriMzazate prathamaH | | // 311 // dvitIyastu kRSNalezyAzrayaH, sA ca paJcamISaSThIsaptamISveva pRthivISu bhavatItikRtvA sAmAnyadaNDakastaddaNDakatrayaM cAtra bhavatIti 'uvavAo jahAM vakaMtIe dhUmappabhApuDhavineraiyANaM' ti, iha kRSNalezyA prakrAntA sA ca dhUma - prabhAyAM bhavatIti tatra ye jIvA utpadyante teSAmevotpAdo vAcyaH, te cAsaJjJisarIsRpapakSisiMhavaja iti // 3112 // tRtIyastu nIlalezyAzrayaH, sA ca tRtIyAcaturthIpaJcamISveva pRthivISu bhavatItikRtvA sAmAnyadaNDakastaddaNDakatrayaM cAtra bhavatIti 'uvavAo jo vAluyappabhAe'tti, iha nIlalezyA prakrAntA sA ca vAlukAprabhAyAM bhavatIti tatra ye jIvA utpadyante teSAmevotpAdo vAcyaH, te cAsaJjJisarIsRpavarjA iti / 'parimANaM jANiyavaM'ti, caturaSTadvAdazaprabhRtikSullakakRtayugmAdisvarUpaM jJAtavyamityarthaH // 313 // caturthastu kApotalezyAzrayaH, sA ca prathamAdvitIyAtRtIyAsveva pRthivI - SvitikRtvA sAmAnyadaNDako ratnaprabhAdidaNDakatrayaM cAtra bhavatIti 'uvavAo jo rayaNappabhAe'tti sAmAnyadaNDake ratnaprabhAvadupapAto vAcyaH / zeSaM sUtrasiddham // ekatriMzaM zataM vRttitaH samAptam // 31 // For Personal & Private Use Only 31 zatake udde. 1-28 kSullakayumAdInA mutpAdaH sU |829-841 / / 950 //
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ zatametadbhagavatyA bhagavatyA bhAvitaM mayA vANyAH / yadanugraheNa niravagraheNa sadanugraheNa tathA // 1 // ekatriMze zate nArakANAmutpAdo'bhihito dvAtriMze tu teSAmevodvarttanocyate ityevaMsambandhamaSTAviMzatyuddezakamAnamidaM | vyAkhyAyate, tasya cedamAdisUtram khuDDAgakaDajummaneraiyA NaM bhaMte! aNaMtaraM uccahittA kahiM gacchaMti ? kahiM uvavajaMti? kiM neraiesu uvavajati tirikkhajoNiesu uvava0 uccaTTaNA jahA vkNtiie| te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uccati? goyamA! cattAri vA aTTa vA bArasa vA solasa vA saMkhejjA vA asaMkhejA vA uccaddati, te NaM bhaMte! jIvA kahaM uccati?, goyamA! se jahA nAmae pavae evaM taheva, evaM so ceva gamao jAva AyappayogeNaM uccadRti 8 no parappayogeNaM uccadRti, rayaNappabhApuDhavineraie khuDDAgakaDa0 evaM rayaNappabhAevi evaM jAva ahesattamAe, evaM hai khuDDAgateyogakhuDDAgadAvarajummakhuDDAgakaliyogA navaraM parimANaM jANiyacaM, sesaM taM ceva / sevaM bhaMte ! 2 tti // (sUtraM 842) // 32 // 1 // kaNhalessakaDajummaneraiyA evaM eeNaM kameNaM jaheva uvavAyasae aTThAvIsaM uddedUsagA bhaNiyA taheva uvaNAsaevi aTThAvIsaM uddesagA bhANiyavA niravasesA navaraM unmutitti abhilAo bhANiyabo, sesaM taM ceva / sevaM bhaMte sevaM bhaMte tti jAva viharada // (sUtraM 843 ) uvavaTTaNAsayaM sammattaM // 32 // 'khuDDAge'tyAdi, 'uvaNA jahA vakaMtIe'tti, sA caivamarthataH-'naragAo ubaTTA ganbhe pajattasaMkhajIvIsu 'tti // 3 da dvAtriMzaM zataM vRttitaH samAptam // 32 // PASAUSIAI OSMOSIS SOOS Jan Education Internaronal For Personal & Private Use Only
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2/ // 951 // SOCIOGRECRUGSAMACADEM 32 zatake vyAkhyAte prAkzate vyAkhyA, kRtaivAsya smtvtH| ekatra toyacandre hi, dRSTe dRSTAH pare'pi te // // 1 // udde, 28 udvattenA sU dvAtriMze zate nArakodvarttanoktA, nArakAzcodvattA ekendriyAdiSu notpadyante, ke ca te ? ityasyAmAzaGkAyAM te prarUpa- 841-842 yitavyA bhavanti, teSu caikendriyAstAvatprarUpaNIyA ityekendriyaprarUpaNaparaM trayastriMzaM zataM dvAdazAvAntarazatopetaM vyAkhyA- 33 zatake yate, tasya cedamAdisUtram | avAntara zata, 12 kativihA NaM bhaMte! egidiyA pannattA?, goyamA! paMcavihA egiMdiyA pa0 taM0-puDhavikkAiyA jAva vaNa-18in ukendriyassaikAiyA, puDhavikAiyA NaM bhaMte! kativihA pa01, goyamA! duvihA pa020-suhamapuDhavikAiyA ya bAya bhedAdi sU rapuDhavikAiyA ya, suhumapuDhavikAiyA NaM bhaMte! kativihA pa01, goyamA ! duvihA pannattA, taMjahA-pajattA 843-848 suhumapuDhavikAiyA ya apajattA suhumapuDhavikAiyA ya, bAyarapuDhavikAiyA NaM bhaMte! kativihA pa0, go0 evaM ceva, evaM AukAiyAvi caukkaeNaM bhedeNaM bhANiyabA evaM jAva vaNassaikAiyA / apajattasuhumapuDhavikAiyA NaM bhaMte! kati kammappagaDIo pa01, goyamA! aTTa kammappagaDI paM0, taM0-nANAvaraNijjaM jAva aMtarAiyaM, Pilm952 // pajjattasuhumapuDhavikAiyANaM bhaMte! kati kammappagaDIopa0, goyamA! aTTa kammappagaDIo pa0, taMjahA-nANAvaraNijjaM jAva aMtarAiyaM / apajjattabAyarapuDhavikAiyANaM bhaMte ! kati kammappagaDIo pa01, goyamA! evaM ceva 8, pajjattabAyarapuDhavikAiyANaM bhaMte! kati kammappagaDIo evaM ceva 8, evaM eeNaM kameNaM jAva bAyara For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vaNassaikAiyANaM pajjattagANaMti / apajjatta suhumapuDhavikAiyA NaM bhaMte! kati kammappagaDIo baMdhati ?, goyamA ! sattavihabaMdhagAvi aTThavihabaMdhagAvi satta0 baMdhamANA AuyavajjAo satta kammappagaDIo baMdhaMti aTTha baMdhamANA | paDipunnAo aTTha kammappagaDIo baMdhaMti, pajjattasumapuDhavikAiyA NaM bhaMte! kati kamma0 1, evaM ceva, evaM |sace jAva pajjattavAyaravaNassaikAiyA NaM bhaMte! kati kammappagaDIo baMdhaMti ?, evaM ceva / apajjattasuhumapuDha| vikAiyANaM bhaMte ! kati kammappagaDIo vedeti ?, goyamA ! coddasa kammappagaDIo vedeti, taM0-nANAvaraNijaM jAva aMtarAiyaM, soiMdiyavajjhaM cakkhidiyavajjhaM ghANiMdiyavajjhaM jibhidiyavajjhaM itthivedavajjhaM purisavedavajyaM, evaM caukkaNaM bhedeNaM jAva pajjattabAyaravaNassaikAiyA NaM bhaMte ! kati kammappagaDIo vedeti ?, goyamA ! evaM ceva coddasa kammappagaDIo vedeti / sevaM bhaMte ! 2tti // ( sUtraM 844 ) // ||33|1|| kahavihA NaM bhaMte! anaMtazevavannagA egiMdiyA pa0 1, goyamA ! paMcavihA aNaMtarovavannagA egiMdi - yA pa0 taM0- puDhavikA0 jAva vaNassaikAiyA, aNaMtarovavannagA NaM bhaMte! puDhavikkAiyA kativihA paM0 1, goyamA ! duvihA pannattA, taMjahA - suhumapuDhavikAiyA ya bAyarapuDhavikAiyA ya, evaM dupaeNaM bhedeNaM jAva vaNassa ikAiyA aNaMtarovavannagasuhumapuDhavikAiyANaM bhaMte! kati kammappagaDIo pa0 1, goyamA ! aTTha kammappagaDIo pa0 taM0 - nANAvaraNijaM jAva aMtarAiyaM, aNaMtarovavannagabAdarapuDhavikAiyANaM bhaMte! kati kammappagaDIo pa0 1, goyamA ! aTTha kammappayaDIo pa0 taM0-nANAvaraNijaM jAva aMtarAiyaM, evaM jAva aNaMtarovavannagabAdaravaNa For Personal & Private Use Only
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 952 // ssaikAiyANaMti, anaMta rovavannaga suhumapuDha vikAiyA NaM bhaMte! kati kammappagaDIo baMdhaMti ?, goyamA ! AuyavajjAo satta kammappagaDIo baMdhaMti, evaM jAva aNaMtarovavannagabAdaravaNassaikAiyatti / aNaMtarovavannaga| suhamapuDhavikAiyA NaM bhaMte ! kai kammappagaDIo vedeti ?, goyamA ! cauddasa kammappagaDIo vedeti, taM0nANAvaraNijjaM taheva jAva purisavedavajjhaM, evaM jAva anaMtazevavannagabAdaravaNassa ikAiyati / sevaM bhaMte! sevaM bhaMteti // ( sUtraM 845 ) // 332 // kativihA NaM bhaMte! paraMparovavannagA egiMdiyA pa0 1, goyamA ! paMcavihA paraMparovavannagA egiMdiyA pa0 taM0- puDhavikkAiyA evaM caukkao bhedo jahA ohiuddesae / paraMparovavannaga apa| jattasuhamapuDhavikAiyANaM bhaMte ! kaha kammappagaDIo pa01, evaM eeNaM abhilAveNaM jahA ohiuddesae taheva | niravasesaM bhANiyavaM jAva cauddasa vedeMti / sevaM bhaMte ! 2tti // ( sUtraM 846 ) 333 // anaMtarogADhA jahA aNaMtarovavannagA 4 // paraMparogADhA jahA paraMparovavannagA 5 // anaMtarAhAragA jahA aNaMtarovavannagA 6 // | paraMparAhAragA jahA paraMparovavannagA 7 // aNaMtarapajjattagA jahA aNaMtarovavannagA 8 // paraMparapajjattagA jahA paraMparovavannagA 9 // carimAvi jahA paraMparovavannagA taheva 10 // evaM acarimAvi 11 // evaM ee ekkArasa | uddesagA / sevaM bhaMte! 2 jAva viharai // ( sUtraM 847 ) paDhamaM egiMdiyasa sammattaM // 33 // 1 // kaivihA NaM | bhaMte! kaNhalessA egiMdiyA pa0 1, goyamA ! paMcavihA kaNhalessAegiMdiyA pa0, taM0 - puDhavikAiyA jAva vaNassaikAiyA / kaNhalessA NaM bhaMte! puDhavikAiyA kahavihA pa01, goyamA ! dubihA paM0 taM0 - muhamapuDhavi For Personal & Private Use Only 32 zatake udde. 28 udvarttanA sU 841-842 33 zatake avAntara zata. 12 ekendriyabhedAdi sU 843-848 // 952 //
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ NAGAR agaohio aNaMtarAvamiMdiyA 101, gAo bhedo jAva, evaM eeNaM I kAiyA ya bAdarapuDhavikAiyA ya, kaNhalessA gaMbhaMte! suhumapuDhavikAiyA kaivihA pa0?, goyamA! evaM eeNaM / abhilAveNaM cauktabhedo jaheva ohiuddesae jAva vaNassaikAiyatti, kaNhalessaapajjattasuhumapuDhavikAiyANaM bhaMte! kai kammappagaDIo pa01, evaM ceva eeNaM abhilAveNaM jaheva ohiuddesae taheva pannattAo taheva |baMdhati taheva vedeti / sevaM bhaMte! 2tti // kaivihA NaM bhaMte ! aNaMtarovavannagakaNhalessaegidiyA pannattA?, goyamA! paMcavihA aNaMtarovavannagA kaNhalessA egidiyA evaM eeNaM abhilAveNaM taheva duyao bhedo jAva vaNassaikAiyatti, aNaMtarovavannagakaNhalessasuhamapuDha vikAiyANaM bhaMte ! kai kammappagaDIo pa01, evaM eeNaM abhilAveNaM jahA ohio aNaMtarovavanagANaM uddesao taheva jAva vedeti / sevaM bhaMte! sevaM bhaMte ti|| | kaivihANaMbhaMte! paraMparovavannagA kaNhalessA egidiyA pa01,goyamA!paMcavihA paraMparovavannagA kaNha0 egidiyA | pannattA, taMjahA-puDhavikAiyA evaM eeNaM abhilAveNaM taheva caukkao bhedo jAva vaNassaikAiyatti, paraMparovavannagakaNhalessaapajattasuhumapuDhavikAiyANaM bhaMte ! kai kammapagaDIo pa01, evaM eeNaM abhilAveNaM jaheva ohio paraMparovavannagauddesao taheva jAva vedeti, evaM eeNaM abhilAveNaM jaheva ohiegidiyasae ekkArasa uddesagA bhaNiyA taheva kaNhalessasatevi bhANiyavA jAva acarimacarimakaNhalessAegidiyA // (sUtraM 848) // bitiyaM egidiyasayaM sammattaM // 2 // jahA kaNhalessehiM bhaNiyaM evaM nIlalessehivi sayaM / bhANiyaba / sevaM bhaMte! 2tti // tatiyaM egidiyasayaM sammattaM // 3 // evaM kAulessehivi sayaM bhANiyacaM navaraM For Personal & Private Use Only
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- kAulesseti abhilAvo bhaanniybo|| cautthaM egiMdiyasayaM sammattaM // 4 // kaivihA NaM bhaMte ! bhavasiddhIyA 32 zatake prajJaptiH egiMdiyA pa01, goyamA! paMcavihA bhavasiddhiyA egidiyA pa0, taM0-puDhavikAiyA jAva vaNassaikAiyA udde: 28 abhayadevIbhedo caukkao jAva vaNassaikAiyatti / bhavasiddhiyaapajattasuhumapuDhavikAiyANaM bhaMte! kati kammappaga udvartanA sU yA vRttiH2 daDIo pa01, evaM eeNaM abhilAveNaM jaheva paDhamillagaM egidiyasayaM taheva bhavasiddhiyasayaMpi bhANiyacaM, uddesa 841-842 33 zatake // 953 // gaparivADI taheva jAva acarimotti / sevaM bhaMte!2 tti|| paMcamaM egidiyasayaM sammattaM // 5 // kaivihA NaM / avAntara bhaMte ! kaNhalessA bhavasiddhiyA egidiyA pa0?, goyamA! paMcavihA kaNhalessA bhavasiddhiyA egidiyA pa0, zata. 12 paDhavikAiyA jAva caNassaikAiyA, kaNhalessabhavasiddhIyapuDhavikAiyA NaM bhaMte! kativihA pa01. goyamA! // ekendriyadavihA pataM0-muhamapuDhavikAiyA ya bAyarapuDhavikAiyA ya, kaNhalessabhavasiDIyamuhamapuDhavikAiyA NaM bhedAdi sU. | bhNte| kahavihA pa01, goyamA! duvihA paM0 taMjahA-pajattagA ya apajjattagA ya, evaM bAyarAvi, eeNaM abhi-||6||843-848 lAvaNaM taheva caukkao bhedo bhA0, kaNhalessabhavasiddhIyaapajattasuhumapuDhavikAiyANaM bhaMte ! kai kammappagaDIo pa0, evaM eeNaM abhilAveNaM jaheva ohiuddesae taheva jAva vedeti / kAvihA NaM bhaMte! aNaMtarovavannagA kaNhalessAbhavasiddhiyA egidiyA pa0, goyamA! paMcavihA aNaMtarovavannagA jAva vaNassaikAiyA, aNaMtarovavannagakaNhalessabhavasiddhIyapuDhavikAiyA NaM bhaMte ! kativihA pa01, goyamA ! duvihA pa0, taM0- // // 953 // suhamapuDhavikA0 evaM duyao bhedo| aNaMtarovavannagakaNhalessabhavasiddhIyasuhamapuDhavikAiyANaM bhaMte ! kaha ka SAUSIASISARUSHA SARGAOSAROMANK For Personal & Private Use Only
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ mmapagaDIo pa01, evaM eeNaM abhilAveNaM jaheva ohio aNaMtarovavannauddesao taheva jAva vedeti, evaM eeNaM abhilAvaNaM ekkArasavi uddesagA taheva bhANiyavA jahA ohiyasae jAva acarimotti // chaTuM egiMdiyasayaM sammattaM // 6 // [granthAgram 15000] jahA kaNhalessabhavasiddhiehiM sayaM bhaNiyaM evaM nIlalessabhavasiddhie" hivi sayaM bhANiyatvaM // sattamaM egiMdiyasayaM sammattaM // 7 // evaM kAulessabhavasiddhIehivi saya ||atttthmN egidiyasayaM sammattaM ||8||kivihaa NaM bhaMte! abhavasiddhIyA egiMdiyA pa01, goyamA! paMcavihA abhavasiddhiyA0pa0| taM0-puDhavikAiyA jAva vaNassaikAiyA evaM jaheva bhavasiddhIyasayaM bhaNiyaM navaraM nava uddesagA caramaacaramauddesagavajA sesaM taheva // navamaM egidiyasayaM sammattaM // 9 // evaM kaNhalessaabhavasiddhIyaegidiyasayaMpi // dasamaM egidiyasayaM sammattaM // 10 // nIlalessaabhavasiddhIyaegidiehivi sayaM // 11 // kAulessaabhavasiddhIyasayaM, evaM cattArivi abhavasiddhIyasayANi Nava 2 uddesagA bhavaMti, evaM eyANi bArasa egidiyasayANi bhavaMti // (sUtraM 849) // tettIsaimaM sayaM sammattaM // 33 // _ 'kaivihA NamityAdi, 'coddasa kammapayaDIotti, tatrASTau jJAnAvaraNAdikAstadanyAH SaT tadvizeSabhUtAH 'soI diyavajhaM'ti zrotrendriyaM vayaM-hananIyaM yasya tattathA matijJAnAvaraNavizeSa ityarthaH, evamanyAnyapi, sparzanendriyavadhyaM 8 tu teSAM nAsti, tadbhAve ekendriytvhaaniprsnggaaditi| 'itthiveyavajjhaMti yadudayAtstrIvedo na labhyate tatstrIvedavadhyam , evaM puMvedavadhyamapi, napuMsakavedavadhyaM tu teSAM nAsti napuMsakavedavartitvAditi / zeSa sUtrasiddhaM, navaram 'evaM dupaeNaM bhede Jain Education Inter nal For Personal & Private Use Only
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 eNaM'ti anantaropapannakAnAmekendriyANAM paryAptakAparyAptakabhedayorabhAvena caturvidhabhedasyAsambhavAd dvipadena bhedenetyuktam / tathA 'caramaacaramauddesagavajjati, abhavasiddhikAnAmacaramatvena caramAcaramavibhAgo nAstItikRtvati // trayastriMzaM zataM vRttitaH samAptamiti // 33 // vyAkhyeyamiha stokaM stokA vyAkhyA tadasya vihiteyam / na hyodanamAtrAyAmatimAtraM vyaJjanaM yuktam // 1 // 34 zatake 12 avAMekendriya vigrahAdi sU 850 // 954 // trayastriMzazate ekendriyAH prarUpitAzcatustriMzacchate'pi bhaGgayantareNa ta eva prarUpyante ityevaMsaMbandhenAyAtasya ca dvAdazazatopetasyAsyedamAdisUtram___ kaivihA NaM bhaMte! egidiyA pa0?, goyamA! paMcavihA egidiyA pa0 taM0-puDhavikkAiyA jAva vaNassai|| kAiyA, evaM eteNaM ceva caukkaeNaM bhedeNaM bhANiyavA jAva vaNassaikAiyA, apajattasuhumapuDhavikAie NaM bhaMte! imIse rayaNappabhAe puDhavIe puracchimille carimaMte samohae samohaittA je bhavie imIse rayaNappabhAe puDhavIe paccacchimille carimaMte apajjattasuhamapuDhavikAiyattAe uvavajittae, seNaM bhaMte ! kaisamaeNaM viggaNaM uvavajejjA?, goyamA! egasamaieNa vA dusamaieNa vA tisamaieNa vA viggaheNaM uvavajjejA, se keNa?NaM bhata! evaM vuccai egasamaieNa vA dusamaieNa vA jAva uvavajejA?, evaM khalu goyamA! mae satta seDhIo pa0, taM0ujjuyAyatA seDhI egayaovaMkA duhaovaMkA egayaokhahA duhaokhahA cakavAlA addhacakkavAlA 7, uju // 954 // For Personal & Private Use Only
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ AyatAe seDhIe uvavajamANe egasamaieNaM viggaheNaM uvavajejA, egaovaMkAe seDhIe uvavajamANe dusamaieNaM || viggaheNaM uvavajejA, duhaovaMkAe seDhIe uvavajamANe tisamaieNaM viggaheNaM uvavajjejA, se teNaTeNaM goyamA! jAva uvvjejaa| apajjattasuhumapuDhavikAie NaM bhaMte! imIse rayaNappabhAe puDhavIe puracchimille carimaMte samohae samo2 je bhavie imIse rayaNappabhAe puDhavIe paJcacchimille carimaMte pajjattasuhumapuDhavikAiyattAe uvavajjittae se NaM bhaMte ! kaisamaieNaM viggaheNaM uvavajejA?, goyamA! egasamaieNa vA sesaM taM ceva jAva se teNaTeNaM jAva viggaNaM uvavajejA, evaM apajattasuhumapuDhavikAio puracchimille carimaMte samoha||haNAvettA pacacchimille carimaMte bAdarapuDhavikAiesu apajattaesu uvavAeyaco, tAhe tesu ceva pajjattaesu 4, evaM AukkAiesu cattAri AlAvagA suhumehiM apajjattaehiM tAhe pajattaehiM bAyarehiM apajjattaehiM tAhe pajatta-4 ehiM uvavAeyavo 4, evaM ceva suhumateukAehivi apajjattaehiM 1 tAhe pajattaehiM uvavAeyabo 2, apajattasuhamapuDhavikAie NaM bhaMte! imIserayaNappabhAe puDhavIe puracchimille carimaMte samohae samohaittA je bhavie maNussakhette apajattabAdarateukAiyattAe uvavajjittae se NaM bhaMte! kaisamaieNaM viggaheNaM uvavajejA?, sesaM hataM ceva, evaM pajattavAyarateukAiyattAe uvavAeyabo 4, vAukkAie suhumabAyaresu jahA AukkAiesu uvavAo| 3 tahA uvavAeyabo 4, evaM vaNassaikAiesuvi 20, pajattasuhumapuDhavikAie NaM bhaMte! imIse rayaNappabhAe puDhavIe evaM pajjattamuhumapuDhavikAiovi puracchimille carimaMte samohaNAvettA eeNaM ceva kameNaM eesu ceva vIsasu euvA hamapuDhAbatAe Jain Education Inte r nal For Personal & Private Use Only
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6-15RMO pANasu uvavAeyabo, acarimate apajattamuhumapuDhAkAiemu ca vyAkhyA- ThANesu uvavAeyavo jAva bAdaravaNassaikAiesu pajjattaesuvi 40, evaM apajjattabAdarapuDhavikAiovi 60, 34 zatake prajJaptiH evaM pajattabAdarapuDhavikAiovi 80, evaM AukAiovi causuvi gamaesu puracchimille carimaMte samohae udde. 1 abhayadevI- eyAe ceva vattavayAe eesu ceva vIsaiThANesu uvavAeyaco 160, suhumataukAiovi apajattao pajattao pRthvyAdIyA vRttiH2 daya eesa ceva vIsAe ThANesu uvavAeyaco, apajjattavAyarateukkAie NaM bhaMte! maNussakhette samohae 2 je nAmutpAdaH sU 850 // 955 // bhavie imIse rayaNappabhAe puDhavIe paJcacchimille carimaMte apajattasuhamapuDhavikAiyattAe uvavajjittae se NaM | bhaMte! kaisamaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA sesaM taheva jAva se teNa?NaM0 evaM puDhavikAiesu cauvihesuvi uvavAeyavo, evaM AukAiesu cauvihesuvi, teukAiesu suhumesu apajattaesu pajjattaemu ya evaM ceva uvavAeyaco, apajjattavAyarateukkAie NaM bhaMte ! maNussakhette samohae samo02 je bhavie maNussakhette apajjattabAya| rateukkAiyattAe uvavajittae se NaM bhaMte! katisama0?, sesaM taM ceva, evaM pajattavAyarateukkAiyattAevi uvavAeyaco, vAukAiyattAe ya vaNassaikAiyattAe ya jahA puDhavikAiesu taheva caukkaeNaM bhedeNaM uvavAeyaco, |evaM pajattabAyarateukAio'vi samayakhette samohaNAvettA eesu ceva vIsAe ThANesu uvavAeyavo jaheva apajattao uvavAio, evaM savatthavi bAyarateukAiyA apajattagA ya pajjattagA ya samayakhette uvavAeyavA samo- // 955 // haNAveyavAvi 240, vAukkAiyA vaNassakAiyAya jahA puDhavikAiyA taheva caukkaeNaM bhedeNaM uvavAeyavA jAva pajjattA 400||baayrvnnssikaaiennN bhaMte! imIse rayaNappabhAe puDhavIe puracchimille carimaMte samohae samohaettA NAGACANCARROCA dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhavie imIse rayaNappabhAe puDhavIe pacacchimille carimaMte pajattabAyaravaNassaikAiyattAe uvavajittae dra se NaM bhaMte! katisama0 sesaM taheva jAva se teNa?NaM0, apajjattasuhamapuDhavikAiemu NaM bhaMte! imIse rayaNa|ppabhAe puDhavIe pacacchimille carimaMte samohae samoha0 2 je bhavie imIse rayaNappabhAe puDhavIe puracchi| mille carimaMte apajjattamuhumapuDhavikAiyattAe uvavajjittae se NaM bhaMte! kaisamaeNaM?, sesaM taheva niravasesaM, evaM jaheva puracchimille carimaMte savapadevi samohayA pacacchimille carimaMte samayakhette ya uvavAiyA je ya hai samayakhette samohayA pacacchimille carimaMte samayakhette ya uvavAiyA evaM eeNaM ceva kameNaM pacacchimille cari|maMte samayakhette ya samohayA puracchimille carimaMte samayakhero ya uvavAeyatvA teNeva gamaeNaM, evaM eeNaM gamaeNaM dAhiNille carimaMte samohayANaM uttarille carimaMte samayakhette ya uvavAo evaM ceva uttarille carimaMte samahai yakhette ya samohayA dAhiNille carimaMte samayakhette ya uvavAeyacA teNeva gamaeNaM, apajattasuhamapuDhavikA ieNaM bhaMte! sakkarappabhAe puDhavIe puracchimille carimaMte samohae 2 je bhavie sakkarappabhAe puDhavIe pacacchi4 mille carimaMte apajattasuhamapuDhavikAiyattAe uvavajai evaM jaheva rayaNappabhAe jAva se teNaTeNaM evaM eeNaM kameNaM jAva pajjattaema suhumateukAiesu, apajjattasuhamapuDhavikAie NaM bhaMte ! sakkarappabhAe puDhavIe puracchi|mille carimaMte samohae samohaittA je bhavie samayakhette apajattabAyarateukkAiyattAe uvavajittae se NaM bhaMte ! katisamaya0 pucchA, goyamA! dusamaieNa vA tisamaieNa vA viggaheNa uvavajijjA, se keNaTeNaM ?, evaM khalu OMHOURSAMACHAR dan Education International For Personal & Private Use Only wwwane brary.org
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 zatake | udde.1 pRthvyAdInAmutpAdaH sU850 vyAkhyA 4 goyamA! mae satta seDhIo paM0 taM0-ujjuyAyatA jAva addhacakkavAlA, egaovaMkAe seDhIe uvavajamANe dusaprajJaptiH maieNaM viggaheNaM uvavajejAduhaovaMkAe seDhIe uvavajamANe tisamaieNaM viggaheNaM uvavajejA se teNaDhaNaM, abhayadevI- evaM pajjattaesuvi bAyarateukkAiesu, sesaM jahArayaNappabhAe, je'vi bAyarateukAiyA apajattagA ya pajattagAya yAvRttiH2 samayakhette samohaNittA docAe puDhavIe paJcacchimille carimaMte puDhavikAiesu caubihesu AukkAiesu cau // 956 / / vihesu teukAiesu duvihesu vAukAiesu cauvihesu vaNassaikAiesu caubihesu uvavajaMti te'vi evaM ceva dusamaieNa vA tisamaieNa vA viggaheNa uvavAeyavA, bAyarateukkAiyA apajattagA ya pajattagA ya jAhe tesu ceva uvavajaMti tAhe jaheva rayaNappabhAe taheva egasamaiyadusamaiyatisamaiyaviggahA bhANiyavA sesaM jaheva rayaNappabhAe taheva niravasesaM, jahA sakkarappabhAe vattavayA bhaNiyA evaM jAva ahe sattamAevi |bhANiyavA // (sUtraM 850) // 'kaivihe'ityAdi, idaM ca lokanADI prastIrya bhAvanIyaM, 'egasamaieNava'tti ekaH samayo yatrAstyasAvekasAmayikastena 'viggaheNaM'ti vigrahe-vakragatau ca tasya sambhavAdgatireva vigrahaH viziSTo vA graho-viziSTasthAnaprAptihetubhUtA gatirvigrahastena, tatra 'ujjuAyayAe'tti yadA maraNasthAnApekSayotpattisthAnaM samazreNyAM bhavati tadA RjvAyatA zreNirbhavati, tayA ca gacchata ekasAmayikI gatiH syAdityata ucyate-'egasamaieNa'mityAdi, yadA punamaraNasthAnAdutpattisthAnamekapratare vizreNyAM vartate tadaikatovakrA zreNiH syAt samayadvayena cotpattisthAnaprAptiH syAdityata ucyate-egaovaMkAe // 956 // For Personal & Private Use Only
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ COSASSASSARIGA seDhIe uvavajamANe dusamaieNaM viggaheNa'mityAdi, yadA tu maraNasthAnAdutpattisthAnamadhastane uparitane vA pratare vizredANyAM syAttadA dvivakrAzreNiH syAt samayatrayeNa cotpattisthAnAvAptiH syAdityata ucyate-'duhaovaMkAe' ityAdi 'evaM AukAiesuvi cattAri AlAvagA'ityetasya vivaraNaM 'suhumehI'tyAdi / bAdarastejaskAyikasUtre ratnaprabhAga-2 krame'pi yaduktaM 'je bhavie maNussakhettetti tadvAdaratejasAmanyatrotpAdAsambhavAditi / 'vIsasu ThANesu'tti, pRthivyAdayaH paJca sUkSmavAdarabhedAd dvidheti daza, te ca pratyekaM paryAptakAparyAptakabhedAdizatiriti / iha caikaikasmin jIvasthAne viMzatirgamA bhavanti, tadevaM pUrvAntagamAnAM catvAri zatAni, evaM pazcimAntAdigamAnAmapi, tatazcaiva ratnaprabhAprakaraNe sarvANi SoDaza zatAni gamAnAmiti / zarkarAprabhAprakaraNe bAdaratejaskAyikasUtre 'dusamaieNa vetyAdi, iha zarkarAprabhApUrvacaramAntAnmanuSyakSetre utpadyamAnasya samazreNirnAstIti 'egasamaieNa'mitIha noktaM, 'dusamaieNa'mityAdi tvekavakrasya , dvayorvA sambhavAduktamiti // atha sAmAnyenAdhaHkSetramUrdhvakSetraM cAzrityAha___ apajattasuhumapuDhavikAie NaM bhaMte! aholoyakhettanAlIe bAhirille khette samohae 2 je bhavie uDaloyakhettanAlIpha bAhirille khette apajjattasuhamapuDhavikAiyattAe uvavajittae se NaM bhaMte ! kaisamaieNaM viggaheNaM uvavajejjA?, goyamA! tisamaieNa vA causamaieNa vA viggaheNaM uvavajejA?, se keNaTeNaM bhaMte ! evaM bucA tisamaieNa vA causamaieNa vA viggaNaM uvavajejA?, goyamA! apajattasuhamapuDhavikAie NaM ahohai loyakhettanAlIe bAhirille khette samohae sa0 2 je bhavie uDaloyakhettanAlIe bAhirille khette apajatta Jain Education Internal oral For Personal & Private Use Only
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2/ 34 zataka udde.1adhaH pRthvyAdInAmUvAdAvutpAdaH sU.851 // 957 // suhamapuDhavikAiyattAe egapayaraMmi aNuseDhIe uvavajittae se NaM tisamaieNaM viggaheNaM uvavajejA je bhavie viseDhIe uvavajittae se NaM causamaieNaM viggaheNaM uvavajejA se teNa?NaM jAva uvavajejA, evaM pajjattasuhumapuDhavikAiyattAe'vi, evaM jAva pajattasuhumateukAiyattAe, apajjattasuhamapuDhavikAie NaM bhaMte! aheloga jAva samohaNittA je bhavie samayakhette apajattavAyarateukAiyattAe uvavajittae se NaM bhaMte!, kaisamaieNaM viggaheNaM uvavajejA?, goyamA! dusamaieNa vA tisamaieNa vA viggaheNaM uvavajejA, se keNaTeNaM?, evaM khalu goyamA! mae satta seDhIo pa0, taM0-ujuAyatA jAva addhacakkavAlA, egaovaMkAe seDhIe uvavajamANe dusamaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA duhaovaMkAe seDhIe uvavajamANe tisamaieNaM viggaheNaM uvavajejA se teNaTeNaM, evaM pajattaesuvi bAyarateukAiesuvi uvavAeyaco, vAukAiyavaNassaikAiyattAe caukkaeNaM bhedeNaM jahA AukkAiyattAe taheva uvavAeyaco 20, evaM jahA apajjattasuhamapuDhavikkAiyassa gamao bhaNio evaM pajjattasuhumapuDhavikAiyassavi bhANiyaco taheva vIsAe ThANesu uvavAeyavo 40, aholoyakhettanAlIe bAhirille khette samohae samohaettA evaM bAyarapuDhavikAiyassavi apajattagassa pajattagassa ya bhANiyacaM 80, evaM AukkAiyassa cauvihassavi bhANiyavaM 160, suhumateukkAiyassa duvihassavi evaM ceva 200, apajattavAyarateukkAie NaM bhaMte ! samayakhette samohae sa. 2 je bhavie uDalogakhettanAlIe bAhirille khette apajattasuhamapuDhavikAiyattAe uvavajittae se NaM bhaMte ! kaisamaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA ?, goyamA! dusa ACASSAGARMAC // 957 // dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ REASEARCHERRORGANGA maieNa vA tisamaieNa vA causamaieNa vA viggaheNaM uvavajjejjA, sekeNaMTeNaM0 aTTho jaheva rayaNappabhAe taheva satta seDhIo evaM jAva apajjattavAyarateukAie NaM bhaMte! samayakhette samohae samo 2 je bhavie uDalogakhettanAlIe bAhirille khette pajattasuhumateukAiyattAe uvavajjittae se NaM bhaMte! sesaM taM ceva, apajattabAyarateukkAie NaM bhaMte! samayakhette samohae sa02 je bhavie samayakhette apajjattabAyarateukkAiyattAe uvavajittae se NaM bhaMte! kaisamaieNaM viggaheNaM uvavajejA ?, goyamA! egasamaieNa vA dusamaieNa vA tisamaieNa vA || viggaheNaM uvavajejA, se keNa?NaM? aTTho jaheva rayaNappabhAe taheva satta seDhIo, evaM pajjattabAyarateukAi tAevi, vAuyakAiesu vaNassaikAiesu ya jahA puDhavikAiesu uvavAio taheva caukkaeNaM bhedeNaM uvavAeyaco, evaM pajattabAyarateukAiovi eesu ceva ThANesu uvavAeyaco, vAukkAiyavaNassaikAiyANaM jaheva puDhavikAiyatte uvavAo taheva bhaanniyo| apajattasuhamapuDhavikAie NaM bhaMte! uDDalogakhettanAlIe bAhirille khette samohae samohaNittA je bhavie ahelogakhettanAlIe bAhirille khette apajattasuhamapuDhavikAiyattAe uvavajittae se NaM bhaMte ! kaisa01, evaM uDalogakhettanAlIe bAhirille khette samohayANaM ahelogakhettanAlIe bAhirille khette uvavajayANaM so ceva gamao niravaseso bhANiyaho jAva bAyaravaNassaikAio pajjattao vAyaravaNassaikAiesu pajjattaesu uvvaaio|apjjttsuhumpuddhvikaaie NaM bhaMte ! logassa puracchimille carimaMte samohae samo 2 je bhavie logassa puracchimille ceva carimaMte apajjattasuhamapuDhavikAiyattAe uvava For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ m 34 zatake udde.1adhaH pRthvyAdInAmUvoM dAvutpAdaH sU.851 vyAkhyA- jittae se NaM bhaMte! kaisamaieNaM viggaheNaM uvavajaMti?, goyamA! egasamaieNa vA dusamaieNa vA tisamaprajJaptiH ieNa vA causamaieNa vA viggaheNaM uvavajaMti, se keNatuNaM bhaMte! evaM vucai egasamaieNa vA jAva uvavaabhayadevI jejA, evaM khalu goyamA! mae satta seDhIo pa0, taMjahA-ujjuAyatA jAva addhacakkavAlA, ujjuAyayAe yA vRttiH2 | seDhIe uvavajamANe egasamaieNaM viggaheNaM uvavajejA egaovaMkAe seDhIe uvavajamANe dusamaieNaM viggaheNaM // 958 // uvavajejA duhaovaMkAe seDhIe uvavajamANe je bhavie egapayaraMsi aNuseDhI uvavajjittae se NaM tisamaieNaM viggaNaM uvavajejA je bhavie visedi uvavajittae se NaM causamaieNaM viggaheNaM uvavajejjA, se teNa?NaM| jAva uvavajejA, evaM apajattamuhumapuDhavikAio logassa puracchimille carimaMte samohae 2 logassa pura|cchimille ceva carimaMte apajattaesu pajattaesu ya suhumapuDhavikAiema suhumaAukAiesu apajjattaesu pajjavRttaesu suhumateukkAiesu apajattaesu pajattaesu ya suhumavAukAiesu apajjattaesu pajjattaesu bAyaravAu kAiesu apajattaesu pajattapasu suhumavaNassaikAiesu apajattaesu pajattaesu ya bArasasuvi ThANesu eeNaM ceva kameNaM bhANiyaco, suhumapuDha vikAio apajjattao evaM ceva niravaseso bArasamuvi ThANesu uvavAeyavo |24, evaM eeNaM gamaeNaM jAva suhamavaNassaikAio pajattao suhamavaNassaikAiesu pajattaesu ceva bhANi| yavo // apajjattasuhamapuDhavikAie NaM bhaMte! logassa puracchimille carimaMte samo0 2 je bhavie logassa dAhiNille carimaMte apajattasuhamapuDhavikAiesu uvavajittae se NaM bhaMte!, kaisamaieNaM viggaheNaM uvavajejA, & // 958 // For Personal & Private Use Only
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ | goyamA ! dusamaieNa vA tisamaieNa vA causamaieNa vA viggaheNaM uvavajjai, se keNaTTeNaM bhaMte! evaM buccai ?, | evaM khalu goyamA ! mae satta seDhIo pannattA, taMjahA - ujjuAyatA jAva addhacakkavAlA, egaovaMkAe seDhIe | uvavajramANe dusamaieNaM viggaheNaM uvavajjai duhaovaMkAe sedIe uvavajjamANe je bhavie egapayaraMmi aNuseDhIo uvavajjintae se NaM tisamaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA je bhavie visediM uvavajjittae se NaM causama ieNaM viggaNaM uvavajjejjA se teNadveNaM goyamA0, evaM eeNaM gamaeNaM puracchimile carimaMte samohae dAhiNille carimaMte ubavAyaco, jAva suhumavaNassaikAio pattao suhumavaNassahkAiesa pajattaesa ceva, sadhesiM dusamaio tisamao causamahao viggaho bhANiyo / apajjattasuhumapuDha vikAie NaM bhaMte ! logassa puracchimille carimaMte samohae 2 je bhavie logassa pacacchimille carimaMte apajjattamuhumapuDhavikA iyattAe uvavajjittae se NaM bhaMte! kaisamaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA ?, goyamA ! egasamaieNa vA dusamaieNa vA tisamaieNa vA causamaieNa vA viggaNaM uvavajjejjA, se keNaTTeNaM ?, evaM jaheva puracchimille carimaMte samohayA puracchimille | ceva carimaMte uvavAiyA taheva puracchimille carimaMte samohayA paccacchimille carimaMte uvavAeyavA sadhe, apajjattasuhumapuDhavikAie NaM bhaMte! logassa puracchimile carimaMte samohae 2 je bhavie logassa uttarille carimaMte | apajattasumapuDhavikAiyattAe uvava0 se NaM bhaMte! evaM jahA puracchimile carimaMte samohao dAhiNille | carimaMte uvavAio tahA puracchimille0 samohao uttarille carimaMte uvavAeyaco, apajattasuhumapuDhavikAie For Personal & Private Use Only
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2/ // 959 // NaM bhaMte! logassa dAhiNille carimaMte samohae samohaNittA je bhavie logassa dAhiNille ceva carimaMte apa- 34 zatake jattamuhamapuDhavikAiyattAe uvavajittae evaM jahA puracchimille samohao puracchimille ceva uvavAio taheva udde.1adhaH dAhiNille samohae dAhiNille ceva uvavAeyaco, taheva niravasesaM jAva suhumavaNassaikAio pajattao suhu pRthvyAdImavaNassaikAiesu ceva pajattaesu dAhiNille carimaMte uvavAio evaM dAhiNille samohao paJcacchimille nAmUvAcarimaMte uvavAeyavo navaraM dusamaiyatisamaiyacausamaiyaviggaho sesaM taheva, dAhiNille samohao uttarille dAvutpAdaH sU.851 carimaMte uvavAeyavo jaheva sahANi taheva egasamaiyadusamaiyatisamaiyacausamaiyaviggaho, puracchimille jahA pacacchimille taheva dusamaiyatisamaiyacausamaya,paJcacchimille ya carimaMte samohayANaM pacacchimille ceva uvavajamANANaM jahA sahANe, uttarille uvavajamANANaM egasamaio viggaho natthi, sesaM taheva, puracchimille jahA sahANe, dAhiNille egasamaio viggaho natthi, sesaM taM ceva, uttarille samohayANaM uttarille ceva uvavajamANANaM jaheva sahANe, uttarille samohayANaM puracchimille uvavajamANANaM evaM ceva, navaraM egasamaio viggaho natthi, uttarille samohayANaM dAhiNille uvavajamANANaM jahA sahANe, uttarille samohayANaM paJcacchimille uvavajamANANaM egasamaio viggaho natthi, sesaM taheva jAva suhamavaNassaikAio pajjattao suhumavaNassaikAiesu pajattaesu ceva // kahinnaM bhaMte! bAyarapuDhavikAiyANaM pajjattagANaM ThANA pa0?, goyamA! // 959 // saTTANeNaM aTThasu puDhavIsu jahA ThANapade jAva suhumavaNassaikAiyA je ya pajjattagA je ya apajjattagA te save , jahA sahANe, dAjahA sahANe, satisamaiyacausamasamajhyadUsamasyA tasaM taheva, dAhiNi samohao pacAsa saha-5/ For Personal & Private Use Only
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 egavihA avisesamaNANattA sabalogapariyAvannA pa0 samaNAuso! / apajjattasuhamapuDha vikAiyANaM bhaMte ! kati kammappagaDIo pannattAo?, goyamA! aTTa kammappagaDIo pa0, taM0-nANAvaraNijjaM jAva aMtarAiyaM, evaM caukkaeNaM bhedeNaM jaheva egidiyasaesu jAva bAyaravaNassaikAiyANaM pajjattagANaM, apajjattamuhumapuDhavikAiyA NaM bhaMte! kati kammappagaDIo baMdhaMti?, goyamA! sattavihabaMdhagAvi aTTavihabaMdhagAvi jahA egidiyasaesu jAva pajattA bAyaravaNassaikAiyA |apjjttsuhumpuddhvikaaiyaa NaM bhaMte ! kati kammappagaDIo vedeti? goyamA! coddasa kammappagaDIo vedeti taMjahA-nANAvaraNijaM jahAegidiyasaesujAva purisavedavajjhaM evaM jAva bAdaravaNassa ikAiyANaM pajjattagANaM, egidiyA NaM bhaMte! kao uvavajaMti kiM neraiehiMto uvavajati? jahA vakaMtIe puDhavikkAiyANaM uvavAo, egidiyANaM bhaMte! kai samugghAyA pa01, goyamA! cattAri samugghAyA paM0 taMjahA-vedaNAsamugghAe jAva veubviyasamuraghAe // egidiyA NaM bhaMte ! kiM tulladvitIyA tullavisesAhiyaM kammaM pakareMti?, tuhRdvitIyA vemAyavisesAhiyaM kammaM pakareMti? vemAyadvitIyA tullavisesAhiyaM kamma pakareMti? vemAyaTTitIyA vemAyavisesAhiyaM kammaM pakareMti?, goyamA! atthegaiyA tulladvitIyA tullavisesAhiyaM kammaM pakareMti atthegaiyA tulladvitIyA vemAyavisesAhiyaM kammaM pakareMti atthegaiyA bemAyadvitIyA tullavisesAhiyaM kammaM pakareMti atthegaiyA vemAyadvitIyA vemAyavisesAhiyaM kammaM pakareMti, se keNaTeNaM bhaMte! evaM vucai atthegaiyA tulladvitIyA jAva vemAyavisesAhiyaM kammaM pakareMti?, goyamA! egidiyA caubihA dalin Education International For Personal & Private Use Only
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA- |pannattA, taMjahA-atthegaiyA samAuyA samovavannagA 1 atthegaiyA samAuyA visamovavannagA 2 atthegaiyA 34 zatake prajJaptiH visamAuyA samovavannagA 3 atthegaiyA visamAuyA visamovavannagA4, tattha NaM je te samAuyA samovavannagA udde.1adhaH abhayadevI- te NaM tulladvitIyA tullavisesAhiyaM kammaM pakareMti 1 tattha NaM jete samAuyA visamovavannagA te NaMtulladvitIyA pRthvyAdI. yA vRttiH2|| 8 vemAyavisesAhiyaM kammaM pakareMti 2 tattha NaM je te visamAuyA samovavannagA te NaM vemAyadvitIyA tullavise nAmUrdhA sAhiyaM kammaM pakareMti 3 tattha NaM je te visamAuyA visamovavannagA te NaM vemAyaDhiiyA vemAyavisesAhiyaM // 960 // dAvutpAdaH sU 851 kammaM pakareMti 4, se teNaTeNaM goyamA ! jAva vemAyavisesAhiyaM kammaM pakareMti // sevaM bhaMte ! 2 jAva viharati // (sUtraM 851) // 34 // 1 // __ 'apajattamuhumatyAdi, 'aholoyakhettanAlIe'tti adholokalakSaNe kSetre yA nADI-trasanADI sA'dholokakSetranADI tasyAH, evamUrdhvalokakSetranADyapIti, 'tisamaieNa vatti, adholokakSetre nADyA bahiH pUrvAdidizi mRtvaikena nADImadhye praviSTo dvitIye samaye Urdhva gatastata ekapratare pUrvasyAM pazcimAyAM vA yadotpattirbhavati tadA'nuzreNyAM gatvA | tRtIyasamaye utpadyata iti, 'causamaieNa vatti yadA nADyA bahirvAyavyAdividizi mRtastadaikena samayena pazcimAyA ID960 // muttarasyAM vA gato dvitIyena nADyAM praviSTastRtIye UrdU gatazcaturthe'nuzreNyAM gatvA pUrvAdidizyutpadyata iti, idaM ca prAyovRkAttimaGgIkRtyoktaM, anyathA paJcasAmayikyapi gatiH sambhavati, yadA'dholokakoNAdU lokakoNa evotpattavyaM bhavatIti, TU bhavanti cAtra gAthAH-"sutte causamayAo natthi gaI u parA viNihiTThA / jujjai ya paMcasamayA jIvassa imA gaI 'causamaielAye Urdhva gatazcamolokakoNA For Personal & Private Use Only
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ ACES USARASWASANA loe // 1 // jo tamatamavidisAe samohao bNbhlogvidisaae| uvavajai gaIe so niyamA paMcasamayAe // 2 // ujuyAyategavaMkA duhaovaMkA gaI viNihiTThA / jujjai ya ticauvaMkAvi nAma cupNcsmyaae||3||uvvaayaabhaavaaon paMcasamayAhavA na saMtAvi / bhaNiyA jaha causamayA mahallabaMdhe na saMtAvi ||4||"[suutre samayacatuSkAtparA gatirna vinirdiSTA |yujyte | ca jIvasyeyaM paJcasamayA loke gtiH||1|| yastamastamovidizi samavahato brahmalokavidizyutpadyate sa niyamAtpaJcasamayayA || gatyA ||2||Rjvaaytaikvkaa dvidhAvakrA ca gtirvinirdissttaa|yujyte ca nAma tricaturvakrA'pi catuSpaJcasamayatayA // 3 // upapAtA-1 bhAvAnna paJcasamayA'thavA satyapi yathA mahadvandhe na catuHsamayoktA tathA na bhaNitA'lpatvAdinA // 4 // ] 'apajjattAbAyarateukkAie Na'mityAdau, 'dusamaieNa vA tisamaieNa vA viggaheNaM uvavajeja'tti, etasyeyaM bhAvanA-samayakSetrAdekena samayenovaM gatau dvitIyena tu nADyA bahirdigvyavasthitamutpattisthAnamiti, tathA samayakSetrAdekenoddhaM yAti dvitIyena tu nADyA bahiH pUrvAdidizi tRtIyena tu vidigvyavasthitamutpattisthAnamiti // atha lokacaramAntamAzrityAha-apajattAsuhumapuDhavikAie NaM bhaMte! logasse'tyAdi, iha ca lokacaramAnte bAdarAH pRthvIkAyikApkAyikatejovanaspatayo na santi sUkSmAstu paJcApi santi bAdaravAyukAyikAzceti paryAptAparyAptabhedena dvAdaza sthAnAnyanusatavyAnIti, iha ca lokasya pUrvacaramAntAtpUrvacaramAnte utpadyamAnasyaikasamayAdikA catuHsamayAntA gatiH saMbhavati, anuzreNivizreNisambhavAt , pUrvacaramAntAtpunardakSiNacaramAnte utpadyamAnasya byAdisAmayikyeva gatiranuzreNerabhAvAt , evamanyatrApi vizreNigamana iti // evamutpAdamadhikRtyaikendriyaprarUpaNA kRtA, atha teSAmeva sthAnAdiprarUpaNAyAha-'kahiM Na'mityAdi, 'saTTANeNaM'ti For Personal & Private Use Only
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 zatake udde.1adhaH | pRthvyAdInAmUrdhvAdAvutpAda sU. 851 svasthAnaM yatrAste bAdarapRthivIkAyikastena svasthAnena svasthAnamAzrityetyarthaH 'jahA ThANapade'tti sthAnapadaM ca prajJApanAyA vyAkhyAprajJaptiH dvitIyaM padaM, taccaivaM-taMjahA-rayaNappabhAe sakkarappabhAe vAluyappabhAe' ityAdi, 'egaviha'tti ekaprakArA eva prakRtaabhayadevI- svasthAnAdivicAramadhikRtyaughataH 'avisesamaNANattatti avizeSAH-vizeSarahitA yathA paryAptakAstathaivetare'pi 'aNANatta'tti yA vRttiH anAnAtvAH-nAnAtvavarjitAH yeSvevAdhArabhUtAkAzapradezeSveke teSvevetare'pItyarthaH 'sabaloyapariyAvanna'tti upapAtasamu dghAtasvasthAnaH sarvaloke vartanta iti bhAvanA, tatropapAta-upapAtAbhimukhyaM samudghAta iha mAraNAntikAdi svasthAnaM // 961 // tu yatra te Asate / samudghAtasUtre 'veubviyasamugdhAe'tti yaduktaM tadvAyukAyikAnAzrityeti // ekendriyAneva bhaGgacantareNa hai| pratipAdayannAha-egidiyA Na'mityAdi, 'tullahiiya'tti tulyasthitikAH parasparApekSayA samAnAyuSkA ityarthaH 'tullavi|sesAhiyaM kammaM pakareMti'tti parasparApekSayA tulyatvena vizeSeNa-asaGkhyeyabhAgAdinA'dhikaM-pUrvakAlabaddhakarmApekSayAdhikataraM tulyavizeSAdhikaM 'karma' jJAnAvaraNAdi 'prakurvanti' badhnanti 1 tathA tulyasthitayaH 'vemAyavisesAhiyaMti vi mAtraH-anyo'nyApekSayA viSamaparimANaH kasyApyesaGkhyeyabhAgarUpo'nyasya saGkhyeyabhAgarUpo yo vizeSastenAdhikaM pUrvakAla* baddhakarmApekSayA yattattathA 2 tathA 'vemAyadviiya'tti vimAtrA-viSamamAtrA sthitiH-AyuryeSAM te vimAtrasthitayo viSamAyuSkA ityarthaH 'tullavisesAhiyatti tathaiva, evaM caturtho'pi, 'tattha NaM je te'ityAdi, 'samAuyA samovavanaga'tti samasthitayaH samakamevotpannA ityarthaH, ete ca tulyasthitayaH samotpannatvena paraspareNa samAnayogatvAtsamAnameva karma kurvanti, te ca pUrvakarmApekSayA samaM vA hInaM vA'dhikaM vA karma kurvanti, yadyadhikaM tadA vizeSAdhikamapi tacca para OMCRACCASARALA // 961 // For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ sparatastulyavizeSAdhikaM na tu vizeSAdhikamevetyata ucyate tulyavizeSAdhikamiti, tathA ye samAyuSo viSamopapannakAste tulyasthitayaH viSamopapannatvena ca yogavaiSamyAdvimAtravizeSAdhikaM karma kurvantIti 2, tathA ye viSamAyuSaH samopapannakAste vimAtrasthitayaH samotpannatvena ca samAnayogatvAt tulyavizeSAdhikaM karma kurvantIti 3, tathA ye viSamAyuSo viSamopapannakAste vimAtrasthitayo viSamotpannatvAcca yogavaiSamyeNa vimAtravizeSAdhikaM karma kurvantIti // catustriMzacchate prathamaH // 34 // atha dvitIyaH, tatra ca- . ___ kaivihA NaM bhaMte! aNaMtarovavannagA egiMdiyA pannattA?, goyamA! paMcavihA aNaMtarovavannagA egiMdiyA pannattA, taMjahA-puDhavikAiyA duyAbhedo jahA egidiyasaesu jAva bAyaravaNassaikAiyA ya, kahinnaM bhaMte! aNaMtarovavannagANaM vAyarapuDhavikAiyANaM ThANA pannattA?, goyamA! sahANeNaM aTThasu puDhavIsu, taM0-rayaNappabhAe jahA ThANapade jAva dIvesu samuddesu ettha NaM aNaMtarovavannagANaM bAyarapuDhavikAiyANaM ThANA pa0, uvavA| eNaM savaloe samugghAeNaM savaloe sahANeNaM logassa asaMkhejahabhAge, aNaMtarovavannagasuhamapuDhavikAiyA egavihA avisesamaNANattA savaloe pariyAvannA pannattA samaNAuso, evaM eeNaM kameNaM sacce egidiyA bhANi| yathA, sahANAI sosiM jahA ThANapade tesiM pajattagANaM bAyarANaM uvavAyasamugghAyasahANANi jahA tesiM ceva apajattagANaM, bAyarANaM suhamANaM savesiM jahA puDhavikAiyANaM bhaNiyA taheva bhANiyabA jAva vaNassaikAiyatti / aNaMtarovavannagAsuhumapuDhavikAiyANaM bhaMte! kai kammappagaDIo pa0?, goyamA! aTTa kammappa For Personal & Private Use Only
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 zatake ekendriyazatAni12 udde011sU 852-854 vyAkhyA- 4 gaDIo pannattAo evaM jahA egidiyasaesu aNaMtarovavannagauddesae taheva pannattAo taheva baMdhaMti taheva prajJaptiH vedeti jAva aNaMtarovavannagA bAyaravaNassaikAiyA / aNaMtarovavannagaegidiyA NaM bhaMte! kao uvavajaMti? abhayadevI jaheva ohie uddesao bhaNio taheva / aNaMtarovavannagaegidiyANaM bhaMte! kati samugghAyA pannattA?, goyayAvRttiH2/ mA! donni samugghAyA pa0, taM0-vedaNAsamugghAe ya kasAyasamugghAe ya / aNaMtarovavannagaegidiyANaM // 962 // bhaMte! kitullahitIyA tullavisesAhiyaM kammaM pakareMti? pucchA taheva, goyamA! atthegaiyA tulladvitIyA tulla visesAhiyaM kammaM pakareMti atthegaiyA tulladvitIyA vemAyavisesAhiyaM kammaM pakareMti, se keNaTeNaM jAva vemAyavisesAhiyaM kammaM pakareMti?, goyamA! aNaMtarovavannagA egidiyA duvihA pa020-atthegaiyA samAuyA samovavannagA atthegaiyA samAuyA visamovavannagA tattha NaM je te samAuyA samovavannagA te NaM tullahitIyA tullavisesAhiyaM kammaM pakareMti tattha NaM je te samAuyA visamovavannagA te NaM tullahitIyA vemAyavisesAhiyaM kammaM pakareMti, se teNaTeNaM jAva vemAyavisesAhiyaM0 pakareMti / sevaM bhaMte! 2tti // (sUtraM 852) // 34 // 2 // kaivihA NaM bhaMte ! paraMparovavannagA egiMdiyA pannattA?, goyamA! paMcavihA paraMparovavannagA egidiyA pa0, taM0 puDhavikAiyA bhedo caukkao jAva vaNassaikAiyatti / paraMparovavannagaapajattasuhumapuDhavikAie NaM bhaMte ! 6 imIse rayaNappabhAe puDhavIe puracchimille carimaMte samohae 2 je bhavie imIse rayaNappabhAe puDhavIe jAva paJcacchimille carimaMte apajjattasuhumapuDhavikAiyattAe uvava0 evaM eeNaM abhilAveNaM jaheva paDhamo uddesao // 962 // For Personal & Private Use Only
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ dra jAva logcrimNtotti| kahinnaM bhaMte! paraMparovavannagayAyarapuDhavikAiyANaM ThANA pa01, goyamA! sahANeNaM | aTThasu puDhavIsu evaM eeNaM abhilAveNaM jahA paDhame uddesae jAva tulladvitIyatti / sevaM bhaMte ! 2tti // 34 // 3 // evaM sesAvi aTTa udesagA jAva acaramotti, navaraM aNaMtarA aNaMtarasarisA paraMparA paraMparasarisA caramA |ya acaramA ya evaM ceva, evaM ete ekkArasa uddesagA // (sUtraM 853) // 34 // 4 // paDhamaM egidiyaseDhIsayaM sammattaM // kaivihA NaM bhaMte! kaNhalessA egidiyA pa0?, goyamA! paMcavihA kaNhalessA egiMdiyA pa0 bhedo caukAo jahA kaNhalessaegiMdiyasae jAva vaNassaikAiyatti / kaNhalessaapajattAsuhamapuDhavikAie NaM bhaMte! imIse rayaNappabhAe puDhavIe puracchimille evaM eeNaM abhilAveNaM jaheva ohiuddesao jAva logacarimaMtetti sabattha kaNhalessesu ceva uvavAeyatvo / kahinnaM bhaMte! kaNhalessaapajattabAyarapuDhavikAiyANaM ThANA pa0 evaM eeNaM abhilAveNaM jahA ohiuddesao jAva tulltttthiiytti|sevN bhaMte!2tti // evaM eeNaM abhilAveNaM jaheva paDhama seDhisayaM taheva ekArasa uddesagA bhANiyavA 34-11 // bitiyaM egidiyaseDhisayaM sammattaM // evaM nIlalessehidi hai taiyaM sayaM / kAulessehivi sayaM, evaM ceva cautthaM syN| bhavisiddhiyaehivi sayaM paMcamaM sammattaM // kaivihANaM bhaMte! aNaMtarovavannA kaNhalessA bhavasiDiyA egidiyA pa0 jaheva aNaMtarovavannauddesao ohio taheva // kaivihA NaM bhaMte! paraMparovavannA kaNhalessabhavasiddhiyA egiMdiyA pa0?, goyamA! paMcavihA paraMparovavannA kaNhalessabhavasiddhiyaegidiyA paM0 ohio bhedo caukkao jAva vaNassaikAiyatti / paraMparovavannakaNhalessa OMnx For Personal & Private Use Only
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 963 // bhavasiddhiya apajattasuhumapuDhavikAie NaM bhaMte! imIse rayaNappabhAe puDhavIe evaM eeNaM abhilAveNaM jaheva ohio uddesao jAva loyacaramaMtetti, saGghattha kaNhalessesu bhavasiddhiesu uvavAeyo / kahinnaM bhaMte! paraMpa| rovavannakaNhalessabhavasiddhiyapajjattabAyarapuDhavikAiyANaM ThANA pa0 evaM eeNaM abhilAveNaM jaheva ohio uddesao jAva tulaTThiyatti, evaM eeNaM abhilAveNaM kaNhalessabhavasiddhiyaegidiehivi taheva ekkArasauddesagasaMjuttaM sataM, chaTuM sataM sammattaM // nIlalessabhavasiddhiyaegiMdiesa sayaM sattamaM sammattaM / evaM kAuMlesabhavasiddhiyaegiMdiyehivi sayaM aTTamaM sayaM / jahA bhavasiddhiehiM cattAri sayANi evaM abhavasiddhiehivi cattAri sayANi bhANiyavANi, navaraM caramaacaramavajA nava uddesagA bhANiyavA, sesaM taM ceva, evaM eyAI bArasa egiMdiya sedIsayAI / sevaM bhaMte ! 2 tti jAva viharai || (sUtraM 854) egiMdiyaseDhIsayAI sammattAI // egiMdiya seDhisayaM cautIsaimaM sammattaM // 34 // 'duyAbhedo' tti, anantaropapannaikendriyAdhikArAdanantaropapannAnAM ca paryAptakatvAbhAvAdaparyAptakAnAM satAM sUkSmA bAdarAceti dvipado bhedaH, 'uvavAeNaM saGghaloe samugdhA eNaM saGghalo etti, katham', 'upapAtena' upapAtAbhimukhyenApAnta| rAlagativRttyetyarthaH samudghAtena - mAraNAntikeneti, te hi tAbhyAmatibahutvAtsarvalokamapi vyApya varttante, iha caivaMbhUtayA atra ca prathamavakraM yadaivaike saMharanti tadaiva tadvaRdezamanye pUrayanti, evaM dvitIyavakrapravAhato bhAvanIyam, anantaropapannakatvaM ceha bhAvibhavApekSaM grAhyamapAntarAle sthApanayA bhAvanA kAyasaMharaNe'pi avakrotpattAvapi For Personal & Private Use Only 34 zatake ekendriyazatAni 12 udde011sU |852-854 // 963 //
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ SECONDSSSSS tasya sAkSAdabhAvAt , mAraNAntikasamudghAtazca prAktanabhavApekSayA'nantaropapannakAvasthAyAM tasyAsambhavAditi / 'sahANeNaM logassa asaMkhejaibhAge'tti, ratnaprabhAdipRthivInAM vimAnAnAM ca lokasyAsaMkhyeyabhAgavartitvAt , pRthivyAdInAM ca pRthivIkAyikAnAM svasthAnatvAditi, 'sahANAI savesiM jahA ThANapae tesiM pajattagANaM bAyarANaM'ti, iha teSAmiti pRthivIkAyikAdInAM, svasthAnAni caivaM bAdarapRthivIkAyikAnAM 'aTThasu puDhavIsu taMjahA-rayaNappabhAe' ityAdi, bAdarApkAyikAnAM tu 'sattasu ghaNodahIsu' ityAdi, bAdaratejaskAyikAnAM tu 'aMtomaNussakhette' ityAdi, bAdaravAyukAyikAnAM punaH 'sattasu ghaNavAyavalaesu'ityAdi, bAdaravanaspatInAM tu 'sattasu ghaNodahIsu'ityAdi / 'uvavAyasamugghAyasahANANi jahA tesiM ceva apajjattagANaM bAyarANaM ti, iha 'tesiM ceva'tti pRthivIkAyikAdInAM, tAni caivaM-'jattheva bAyarapuDhavikAiyANaM pajjattagANaM ThANA tattheva bAyarapuDhavikAiyANaM apajattagANaM ThANA pannattA uvavAeNaM sabaloe samugdhAeNaM sabaloe saTThANeNaM logassa asaMkhejjaibhAge'ityAdi, samudghAtasUtre-'donni samugghAya'tti, anantaropapannatvena mAraNAntikAdisamudghAtAnAmasambhavAditi // 'aNaMtarovavannagaegidiyA NaM bhaMte! kiM tullaTiIe'ityAdau, 'je te samAuyA samovavannagA te NaM tullaTiIyA tullavisesAhiyaM kammaM pakareti'tti ye samAyuSaH anantaropapannakatvapa| ryAyamAzritya samayamAtrasthitikAstatparataH paramparopapannakavyapadezAt samopapannakAH ekatraiva samaye utpattisthAna prAptAste tulyasthitayaH samopapannakatvena samayogatvAt tulyavizeSAdhikaM karma prakurvanti 'tattha NaM je te samAuyA visamovavannagA te tullaviiyA vemAyavisesAhiyaM kammaM pakareMti'tti ye tu samAyuSastathaiva viSamopapannakA vigrahagatyA samayAdibhedenotpatti RAMMAUSAMALEGAMANG For Personal & Private Use Only
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJaptiH 35 zatake mahAyugmA sU0855 vyAkhyA- sthAna prAptAste tulyasthitayaH AyuSkodayavaiSamyeNotpattisthAnaprAptikAlavaiSamyAt vigrahe'pi ca bandhakatvAd vimAtravi | zeSAdhikaM karma prakurvanti, viSamasthitikasambandhi tvantimabhaGgaddhayamanantaropapannakAnAM na saMbhavatyanantaropapannakatve viSaabhayadevI masthiterabhAvAt , etacca gamanikAmAtrameveti, zeSa sUtrasiddhaM, navaraM 'seDhisayaM ti RjvAyatazreNIpradhAnaM zataM zreNIyA vRttiH2 zatamiti // catustriMzaM zataM vRttitaH samAptam // 34 // // 964 // yadgIrdIpazikheva khaNDitatamA gambhIragehopamagranthArthapracayaprakAzanaparA sadRSTimodAvahA / teSAM jJaptivinirjitAmaraguruprajJAzriyAM zreyasAM, sUrINAmanubhAvataH zatamidaM vyAkhyAtamevaM mayA // 1 // caturviMzazate ekendriyAH zreNIprakrameNa prAyaH prarUpitAH, paJcatriMze tu ta eva rAziprakrameNa prarUpyante ityevaMsambandhasyAsya dvAdazAvAntarazatasyedamAdisUtram__ kaha NaM bhaMte! mahAjummA pannattA? goyamA! solasa mahAjummA paMtaM0-kaDajummakaDajumme 1kaDajummateoge 2 kaDajummadAvarajumme 3 kaDajummakaliyoge 4 teogakaDajumme 5 teogateoge 6 teogadAvarajumme 7 teo4 gakalioe 8dAvarajummakaDajumme 9 dAvarajummateoe 10 dAvarajummadAvarajumme 11 dAvarajummakaliyoge 12 kaliogakaDajumme 13 kaliyogateoge 14 kaliyogadAvarajumme 15 kaliyogakalioge 16, se keNa?NaM bhaMte! evaM vuccai solasa mahAjummA pa0 taM0-kaDajummakaDajumme jAva kaliyogakaliyoge?, goyamA! jeNaM TOHor tortortorok kaka // 964 // in Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ %ARCCCCCCAR rAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe caupajjavasie je NaM tassa rAsissa avahArasamayA te'vi kaDajummA settaM kaDajummakaDajumme, je NaM rAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe tipajavasie je NaM tassa rAsissa avahArasamayA kaDajummA settaM kaDajummatayoe 2, je NaM rAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe dupajjavasie je NaM tassa rAsissa avahArasamayA kaDajummA settaM kaDajummadAvarajumme 3 je NaM rAsIcaukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe egapajjavasie je NaM tassa rAsissa avahArasamayA kaDajummA settaM kaDajummakaliyoge / jeNaM rAsIcaukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe caupajjavasie jeNaM tassa rAsissa avahArasamayA teyogA settaM teogakaDajumme 1 je NaM rAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe tipajavasie jeNaM tassa rAsissa avahArasamayA teogA settaM teogateoge 2 je NaM rAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe dopajjavasie je NaM tassa rAsissa avahArasamayA teyoyA settaM teoyadAvarajumme 3 je NaM rAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe egapajavasie je NaM tassa rAsissa avahArasamayA teoyA settaM teyoyakaliyoge 4 / je NaM rAsI caukaeNaM avahAreNaM avahIramANe caupajavasie je NaM tassa rAsissa avahArasamayA dAvarajummA settaM dAvarajummakaDajumme 1 je NaM rAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe tipajjavasie je NaM tassa rAsissa avahArasamayA dAvarajummA settaM dAvarajummateyoe 2 jeNaM rAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe dupajjavasie jeNaM tassa rAsissa avahArasamayA dAvarajummA settaM dAvarajummadAvarajumme 3 je NaM rAsI caukkaeNaM aghahAreNaM For Personal & Private Use Only
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 zatake mahAyugmA sU0855 vyAkhyA. hai avahIramANe egapajjavasie je NaM tassa rAsissa avahArasamayA dAvarajummA settaM dAvarajummakaliyoe 4, prajJaptiH je NaM rAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe caupajjavasie jeNaM tassa rAsissa avahArasamayA kaliyogA abhayadevI- settaM kaliogakaDajumme 1 je NaM rAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe tipajavasie je NaM tassa rAsissa yA vRttiH2 avahArasamayA kaliyogA settaM kaliyogateyoe 2 je NaM rAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe dupajjavasie // 965 // je NaM tassa rAsissa avahArasamayA kaliyogA settaM kaliyogadAvarajumme 3 je NaM rAsI caukkaeNaM avahAreNaM | avahIramANe egapajjavasie jeNaM tassa rAsissa avahArasamayA kaliyogA settaM kaliyogakalioge 4, se teNaTeNaM jAva kaliogakalioge // (sUtraM 855) // 'kai NaM bhaMte!'ityAdi, iha yugmazabdena rAzivizeSA ucyante te ca kSullakA api bhavanti yathA prAk prarUpitAH ata| stadvyavacchedAya vizeSaNamucyate mahAnti ca tAni yugmAni ca mahAyugmAni, 'kaDajummakaDajumme'tti yo rAziH sAmayikena catuSkApahAreNApahiyamANazcatuSparyavasito bhavati apahArasamayA api catuSkApahAreNa catuSparyavasitA eva aso rAziH kRtayugmakRtayugma ityabhidhIyate, apahriyamANadravyApekSayA tatsamayApekSayA ceti dvidhA kRtayugmatvAt, evamanyatrApi | zabdArtho yojanIyaH, sa ca kila jaghanyataH SoDazAtmakaH, eSAM hi catuSkApahAratazcaturagratvAt , samayAnAM ca catuHsaGkhyatvA-3 | diti 1, 'kaDajammateoe'tti, yo rAziH pratisamayaM catuSkApahAreNApahiyamANastriparyavasAno bhavati tatsamayAzcatu- VASpayavasitA evAsAvapahiyamANApekSayA vyojaH apahArasamayApekSayA tu kRtayugma eveti kRtayugmayoja ityucyate, tacca RRRRRR 959 // For Personal & Private Use Only
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaghanyata ekonaviMzatiH, tatra hi catuSkApahAre trayo'vaziSyante tatsamayAzcatvAra eveti 2, evaM rAzibhedasUtrANi tadvivaraNasUtrebhyo'vaseyAni, iha ca sarvatrApyapahArakasamayApekSamAdyaM padaM apahriyamANa dravyApekSaM tu dvitIyamiti, iha ca tRtI| yAdArabhyodAharaNAni - kRtayugmadvApare rAzAvaSTAdazAdayaH, kRtayugmakalyoje saptadazAdayaH tryojaH kRtayugme dvAdazAdayaH, eSAM hi catuSkApahAre caturagratvAttatsamayAnAM ca tritvAditi, jyojatryojarAzau tu paJcadazAdayaH jyojadvApare tu caturdazAdayaH tryojakalyoje trayodazAdayaH dvAparakRtayugme'STAdayaH dvAparatryojarAzAvekAdazAdayaH dvAparadvApare dazAdayaH dvAparakalyoje navAdayaH kalyojakRtayugme caturAdayaH kalyojatryojarAzau saptAdayaH kalyojadvApare SaDAdayaH kalyojakalyoje tu paJcAdaya iti // kaDajummakaDajummaegiMdiyANaM bhaMte! kao uvavajjaMti kiM nerahiehiMto jahA uppaluddesae tahA uvavAo / te NaM bhaMte! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajaMti ?, goyamA ! solasa vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNatA vA uvavajjaMti, te NaM bhaMte! jIvA samae samae pucchA, goyamA ! te NaM anaMtA samae samae avahI ramANA 2 aNaMtAhiM ussappiNIavasappiNIhiM avahIraMti No ceva NaM avahariyA siyA, uccattaM jahA uppaluddesae, te NaM bhaMte! jIvA nANAvaraNijjassa kammassa kiM baMdhagA abaMdhagA ?, goyamA ! baMdhagA no abaMdhagA evaM sadhesiM AuyavajANaM, Auyassa baMdhagA vA abaMdhagA vA, te NaM bhaMte! jIvA nANAvaraNijjassa pucchA, goyamA ! vedagA no avedgA, evaM sadhesiM, te NaM bhaMte! jIvA kiM sAtAvedgA asAtAvedagA ? pucchA, goyamA ! For Personal & Private Use Only
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 sAtAvedagA vA asAtAvedagA vA, evaM uppaluddesagaparivADI, savesi kammANaM udaI no aNudaI, chaNhaM 35zatake kammANaM udIragA no aNudIragA, vedaNijAuyANaM udIragA vA aNudIragA vA, te NaM bhaMte! jIvA kiMTU mahArAzyukaNha0 pucchA, goyamA! kaNhalessA vA nIla kAu0 teulessA vA, no sammadiTThI no sammAmicchAdiTThI tpAdAdi micchAdiTThI, no nANI annANI niyamaM duannANI taM0-maiannANI ya suyaannANI ya, no maNajogI no vai sU. 856 jogI kAyayogI, sAgArovauttA vA aNAgArovauttA vA, tesiNaM bhaMte! jIvANaM sarIrA kativannA? jahA uppaluddesae savattha pucchA, goyamA! jahA uppaluddesae UsAsagA vA nIsAsagA vA no ussAsanIsAsagA vA, AhAragA vA aNAhAragA vA, no virayA avirayA no virayAvirayA, sakiriyA no akariyA, sattavihabaMdhagA vA aTTavihabaMdhagA vA, AhArasannovauttA vA jAva pariggahasannovauttA vA, kohakasAyI vA mANakasAyI jAva lobhakasAyI vA, no itthivedagA no purisavedagA napuMsagavedagA, itthiveyabaMdhagA vA parisavebaMdhagA vA napuMsagavedabandhagA vA, no sannI asannI, saiMdiyA no aNidiyA, te NaM bhaMte! kaDajummakaDajummaegiMdiyA kAlao kevaciraM hoi?, goyamA! jahanneNaM eka samayaM ukkoseNaM aNaMtaM kAlaM aNaMtA ussappiNiosappiNIovaNassaikAiyakAlo, saMveho na bhannai, AhAro jahA uppaluddesae navaraM nivAghAeNaM chaddisiM vAghAyaM paDucca siya tidisiM siya caudisiM siya paMcadisiM sesaM taheva, ThitI jahanneNaM aMto0 ukkoseNaM bAvIsaM vAsasahassAI samugdhAyA AdillA cattAri, mAraNaMtiyasamugghAteNaM samohayAvi maraMti asamohayAvi maraMti, dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________ taheva, teNaMbhaMte ! jIvA egasamatakhutto, kaDajummadAvara khe jA vA asaMkhejjA ESPOSASSASSASSAR ubaTTaNA jahA uppaluddesae, aha bhaMte! sabapANA jAva sabasattA kaDajummaraegidiyattAe uvavannapaJcA?. haMtA goyamA! asaI aduvA aNaMtakhutto, kaDajummateoyaegidiyA NaM bhaMte! kao uvavajjaMti?. uvavAo |taheva, teNaM bhaMte ! jIvA egasamae pucchA,goyamA! ekUNavIsAvA saMkhejA vA asaMkhejA vA aNaMtAvA uvavajaMti, sesaM jahA kaDajummakaDajummANaM jAva aNaMtakhutto, kaDajummadAvarajummaegidiyA NaM bhaMte! kaohiMto uvavajaMti, uvavAo taheva, te NaM bhaMte! jIvA egasamaeNaM pucchA, goyamA! aTThArasa vA saMkhejjA vA asaMkhejA | vA aNaMtA vA uvava0 sesaM taheva jAva aNaMtakhutto, kaDajummakaliyogaegidiyA NaM bhaMte ! kao uvava0 uvavAo taheva parimANaM sattarasa vA saMkhejA vA asaMkhejA vA aNaMtA vA sesaM taheva jAva aNaMtakhutto, teyogakaDajammaegidiyA NaM bhaMte! kao uvava01, uvavAo taheva parimANaM bArasa vA saMkhejA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vA uvava0 sesaM taheva jAva aNaMtakhutto, teyoyateyoyaegidiyA NaM bhaMte! kao uvava01, uvavAo taheva parimANaM pannarasa vA saMkhejA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vA sesaM taheva jAva aNaMtakhutto, evaM eesu solasasu mahAjummesu eko gamao navaraM parimANe nANattaM teyoyadAvarajummasu parimANaM codasa vA saMkhejA vA asaMkhejA vA aNaMtA vA uvavajaMtiteyogakaliyogesuterasa vA saMkhejjA vA asaMkhejA vA aNaMtA vA uvava0 dAvarajummakaDajummesu aTTha vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vA uvavajaMti dAvarajummatayogesu ekkArasa 8 vA saMkhejA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vA uvavajaMti dAvarajummadAvarajummesu dasa vA saMkhejA vA asaMkhejA vA in Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________ yA vRttiH2 vyAkhyA-1 aNaMtA vA dAvarajummakaliyogesu nava vA saMkhejA vA asaMkhejA vA anaMtA vA uvava. kaliyogakaDajumme 35 zatake prajJaptiH |cattAri vA saMkhejA vA asaMkhejA vA aNaMtA vA uvava0 kaliyogatayogesu satta vA saMkhejA vA asaMkhejA abhayadevI-|| vA aNaMtA vA uvava0 kaliyogadAvarajummasu cha vA saMkhe0 asaMkhejA vA aNaMtA vA uvava. kaliyogakali- ekendriyAH yogaegidiyA NaM bhaMte! kao uvava0?, uvavAo taheva parimANaM paMca vA saMkhejA vA asaMkhejA vA aNaMtA || sU. 856 // 960 // vA uvavajaMti sesaM taheva jAva aNaMtakhutto / sevaM bhaMte! sevaM bhaMte! tti // (sUtraM 856) // 35 // paNa tIsaime paDhamo uddeso // | 'kaDajummakaDajummaegiMdiya'tti, ye ekendriyAzcatuSkApahAre catuSparyavasitA yadapahArasamayAzcatuSparyavasAnAste kRta| yugmakRtayugmaikendriyA ityevaM sarvatreti / 'jahA uppaluddesae'tti utpaloddezakaH-ekAdazazate prathamaH, iha ca yatra kvacitpade utpaloddezakAtidezaH kriyate tattata evAvadhArya, 'saMveho na bhannaItti, utpaloddezake utpalajIvasyotpAdo vivakSitastatra ca pRthivIkAyikAdikAyAntarApekSayA saMvedhaH saMbhavati iha tvekendriyANAM kRtayugmakRtayugmavizeSaNAnAmutpAdo'dhikRtaste ca vastuto'nantA evotpadyante teSAM codvatterasambhavAtsaMvedho na saMbhavati, yazca SoDazAdInAmekendriyeSUtpAdo'bhihito'sau trasakAyikebhyo ye teSUtpadyante tadapekSa eva na punaH pAramArthikaH anantAnAM pratisamayaM teSUtpAdAditi // | paJcatriMzazate prathamaH // 35 // 1 // atha dvitIyastatra ca GASKRRC dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________ paDhamasamayakaDajummaraegidiyA NaM bhaMte! kao uvavajaMti?, goyamA! taheva evaM jaheva paDhamo uhesao taheva solasakhutto bitiovi bhANiyaco, taheva savaM, navaraM imANi ya dasa nANattANi-ogAhaNA jahanneNaM aMgulassa asaMkhejaibhAgaM ukkoseNavi aMgulassa asaMkhejai0 Auyakammarasa no baMdhagA abaMdhagA Auyassa no udIragA aNudIragA no ussAsagA no nissAsagA no ussAsanissAsagA sattavihabaMdhagA no aTTavihabaMdhagA, te NaM bhaMte! paDhamasamayakaDajummaraegidiyatti kAlao kevaciraM hoi ?, goyamA! hai eka samayaM, evaM ThitIevi, samugghAyA AdillA donni, samohayA na pucchijaMti ubaddaNA na pucchijai, sesaM taheva savaM niravasesaM, solasuvi gamaesu jAva annNtkhutto| sevaM bhaMte!2tti (sUtraM 857) // 35 // 2 // apaDhamasamayakaDajummaraegidiyA NaM bhaMte! kao uvavajaMti ?, esojahA paDhamuddesosolasahivi jummesu taheva neyavo |jAva kaliyogakaliyogattAe jAva aNaMtakhutto / sevaM bhaMte! 2tti // 35 // 3 // caramasamayakaDajummaraegidiyA NaM bhaMte! kaohiMto uvavajaMti?, evaM jaheva paDhamasamayauddesao navaraM devA na uvavajjati teulessA na pucchijjati, sesaM taheva / sevaM bhaMte ! sevaM bhaMtetti // 35 // 4 // acaramasamayakaDajummaraegidiyA NaM bhaMte ! kao |uvavajaMti jahA apaDhamasamayauddeso taheva niravaseso bhANiyo / sevaM bhaMte! 2 tti // 35 // 5 // paDhamasama| yakaDajummakaDajummaegiMdiyA NaM bhaMte ! kaohiMto uvavajaMti ?, jahA paDhamasamayauddesao taheva niravasesaM / sevaM bhaMte! 2tti jAva viharai // 35 // 6 // paDhamaapaDhamasamayakaDajumma 2 egidiyA NaM bhaMte! kao uuva. For Personal & Private Use Only
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 zatake udde. prathamasama yAyekendriyAHsU 857-858 vyAkhyA jaMti? jahA paDhamasamayauddeso taheva bhaanniyo| sevaM bhaMte! 2tti // 35 // 7 // paDhamacaramasamayakaDajumma 2. prajJaptiH egidiyA NaM bhaMte! kao uvavajaMti?, jahA caramuddesao taheva niravasesaM / sevaM bhaMte! 2tti // 35 // 8 // abhayadevI- paDhamaacaramasamayakaDajummaraegidiyA NaM bhaMte! kao uvava0?, jahA bIo uddesao taheva niravasesaM / yA vRttiHza sevaM bhaMte!2tti jAva viharai // 35 // 9 // caramarasamayakaDajummaraegidiyA NaM bhaMte ! kao uvava01, jahA cauttho uddesao taheva ? sevaM bhaMte sevaM bhaMte! tti // 35 // 10 // caramaacaramasamayakaDajummaraegidiyA NaM bhaMte ! kao uvava0?, jahA paDhamasamayauddesao taheva nirvsesN| sevaM bhaMte ! 2 jAva viharati // 35 // 11 // evaM ee dU ekkArasa uddesagA, paDhamo tatio paMcamao ya sarisagamA sesA aTTa sarisagamagA, navaraM cautthe chaThe aTTame | dasame ya devA na uvavajaMti teulessA ntthi||35|| (sUtraM 858) // paDhamaM egidiyamahAjummasayaM sammattaM // 1 // _ 'paDhamasamayakaDajummaraegidiya'tti, ekendriyatvenotpattau prathamaH samayo yeSAM te tathA te ca te kRtayugmakRtayu|gmAzceti prathamasamayakRtayugmakRtayugmAste ca te ekendriyAzceti samAso'taste 'solasakhutto'tti poDazakRtvaH-pUrvotAn poDaza rAzibhedAnAzrityetyarthaH, 'nANattAI'ti pUrvoktasya vilakSaNatvasthAnAni, ye pUrvoktA bhAvAste kecit prathamasamayotpannAnAM na saMbhavantItikRtvA, tatrAvagAhanAghodezake bAdaravanaspatyapekSayA mahatyuktA'bhUt iha tu prathamasamayotpa|nnatvena sA'lpeti nAnAtvam , evamanyAnyapi svadhiyohyAnIti // paMcatriMze zate dvitiiyH|| 35 // 2 // tRtIyoddezake tu| 'apaDhamasamayakaDajummaraegiMdiya'tti, ihAprathamaH samayo yeSAmekendriyatvenotpannAnAM dhyAdayaH samayAH, vigrahazca | RAMERAMMASALARG // 968 // dain Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrvavat, ete ca yathA sAmAnyenaikendriyAsta yA bhavantItyata evokam-'eso jahA paDhamuddeso'ityAdIti // catarthe ta'caramasamayakaDajummaraegidiya'tti, iha caramasamayazabdenaikendriyANAM maraNasamayo vivakSitaH sa ca parabhavAyuSaH prathamasamaya eva tatra ca vartamAnAzcaramasamayAH saGkhyayA ca kRtayugmakRtayugmA ye ekendriyAste tathA 'evaM jahA paDhamasama| yauddesao'tti yathA prathamasamaya ekendriyoddezakastathA caramasamayaekendriyodezako'pi vAcyaH, tatra hi audhikohe||zakApekSayA daza nAnAtvAnyuktAni ihApi tAni tathaiva samAnasvarUpatvAt , prathamasamaya caramasamayAnAM yaH punariha vize|pastaM darzayitumAha-'navaraM devA na uvavajaMtI'tyAdi, devotpAdenaivaikendriyeSu tejolezyA bhavati na ceha devotpAdaH 8| sambhavatIti tejolezyA ekendriyA na pRcchayanta iti // 35 / 4 // paMcame tu-'acaramasamayakaDajummaraegidiya'tti || na vidyate caramasamaya uktalakSaNo yeSAM te'caramasamayAste ca te kRtayugmakRtayugmaikendriyAzceti samAsaH // 5 // SaSThe tu-'paDhamapaDhamasamayakaDajummaraegidiya'tti, ekendriyotpAdasya prathamasamayayogAdye prathamAH prathamazca samayaH kRtayugmakRtayugmatvAnubhUteryeSAmekendriyANAM te prathamaprathamasamayakRtayugmakRtayugmakendriyAH // 6 // saptame tu-paDhamaapaDhamasamayakaDajummaraegidiya'tti, prathamAstathaiva ye'prathamazca samayaH kRtayugmakRtayugmatvAnubhUtaryeSAmekendriyANAM te prathamAprathamasamayakRtayugmakRtayugmaikendriyAH, iha caikendriyatvolAdaprathamasanayavartitve teSAM yadvivakSitasaGkhyAnubhUteraprathamasamayavartitvaM tatprAgbhavasambandhinI tAmAzrityetyavaseyam , evamuttaratrApIti // aSTame tu-'paDhamacaramasamayakaDajummaraegiMdiya'tti, prathamAzca te vivakSitasaGkhyAnubhUteH prathamasamayavartitvAt caramasamayAzca-maraNasamayavartinaH pari For Personal & Private Use Only
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 zatake kRSNalezyakendriyAdi sU 859 vyAkhyA- zATasthA iti prathamacaramasamayAste ca te kRtayugmakRtayugmaikendriyAzceti vigrahaH // 8 // navame tu-paDhamaacaramasamaprajJaptiH yakaDajummaraegiMdiya'tti, prathamAstathaiva acaramasamayAstvekendriyotpAdApekSayA prathamasamayavarttina iha vivakSitAzcaramaabhayadevI tvaniSedhasya teSu vidyamAnatvAt , anyathA hi dvitIyoddezakoktAnAmavagAhanAdInAM yadiha samatvamuktaM tanna syAt tataH yA vRttiH24 karmadhArayaH, zeSaM tu tathaiva // 9 // dazame tu-'caramarasamayakaDajummaraegiMdiya'tti, caramAzca te vivkssitsngkhyaa||969|| nubhUtezcaramasamayavartitvAt caramasamayAzca prAguktasvarUpA iti caramacaramasamayAH zeSaM prAgvat // 10 // ekAdaze tu'caramasamayakaDajummaraegidiya'tti, caramAstathaiva acaramasamayAzca prAguktayuktarekendriyotpAdApekSayA prathamasamayavartino ye te caramAcaramasamayAste ca te kRtayugmakRtayugmaikendriyAzceti vigrahaH, uddezakAnAM svarUpanirdhAraNAyAha-'paDhamo taio paMcamo ya sarisagamaya'tti, katham?, yataH prathamApekSayA dvitIye yAni nAnAtvAnyavagAhanAdIni daza bhavanti na tAnyeteSviti, 'sesA aTTa sarisagamaga'tti, dvitIyacaturthaSaSThAdayaH paraspareNa sadRzagamAH-pUrvoktabhyo vilakSaNagamAdvitIyasamAnagamA ityarthaH, vizeSaM tvAha-'navaraM cautthe' ityAdi // kRSNalezyAzate___ kaNhalessakaDajummeraegidiyA NaM bhaMte ! kao uvavajaMti?, goyamA! uvavAo taheva evaM jahA ohiuddesae navaraM imaM nANataM te NaM bhaMte! jIvA kaNhalessA?, haMtA kaNhalessA, te NaM bhaMte ! kaNhalessakaDajummaraegidiyetti kAlao kevaciraM hoi?, goyamA! jahanneNaM ekaM samayaM ukkoseNaM aMtomuhuttaM, evaM ThitIevi, sesaM taheva jAva aNaMtakhutto, evaM solasavi jummA bhANiyavA / sevaM bhaMte ! 2 tti // 2 // 1 // paDhamasamaya // 969 // Jain Education Inter n al For Personal & Private Use Only
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaNhalessakaDajummaraegidiyA NaM bhaMte! kao uvava01, jahA paDhamasamayauddesao navaraM te NaM bhaMte! jIvA kaNhalessA?, haMtA kaNhalessA, sesaM taM ceva / sevaM bhaMte sevaM bhaMte ! tti // 22 // evaM jahA ohiyasae ekkArasa uddesagA bhaNiyA tahA kaNhalessasaevi ekkArasa uddesagA bhANiyavA, paDhamo taio paMcamo ya sarisagamA sesA aTThavi sarisagamA navaraM cautthachaTTaaTTamadasamesu uvavAo natthi devassa / sevaM bhaMte! 2tti // // 35 sae vitiyaM egidiyamahAjummasayaM sammattaM // evaM nIlalessehivi sayaM kaNhalessasayasarisaM ekkArasa uddesagA taheva / sevaM bhaMte! 2 // tatiyaM egidiyamahAjummasayaM sammattaM // evaM kAulessehivi sayaM 5 kaNhalessasayasarisaM / sevaM bhaMte! 2 tti // cautthaM egidiyamahAjummasayaM // bhavasiddhiyakahajummaraegidiyA NaM bhaMte! kao uvava.?, jahA ohiyasayaM taheva navaraM ekArasamuvi uddesaesu, aha bhaMte! sabapANA | jAva savvasattA bhavasiddhiyakaDajummaraegidiyattAe uvavannapuvA?, goyamA! No iNaDhe samaDhe, sesaM taheva / sevaM bhaMte! 2 tti // paMcama egidiyamahAjummasayaM sammattaM // 5 // kaNhalessabhavasiddhiyakaDajummaraegidi yA NaM bhaMte! kaohiMto uvava0?, evaM kaNhalessabhavasiddhiyaegidiehivi sayaM bitiyasayakaNhalessasarisaM 4 bhANiyatvaM / sevaM bhaMte! sevaM bhaMte! tti // cha8 egidiyamahAjummasayaM sammattaM // 6 // evaM nIlalessabhava| siddhiyaegiMdiyaehivi sayaM / sevaM bhaMte! sevaM bhaMte! tti // sattamaM egidiyamahAjummasayaM sammattaM // 7 // evaM kAulessabhavasiddhiyaegidiehivi taheva ekkArasauddesagasaMjuttaM sayaM, evaM eyANi cattAri bhavasiddhi For Personal & Private Use Only
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 zatake udde.2.12 kRSNalezyakendriyAdi sU 859 vyAkhyA hai yANi sayANi, causuvi saesu sabapANA jAva uvavanna yuvA?, no igaDhe samaDhe / sevaM bhaMte! sevaM bhaMte ! tti|| prajJaptiH aTTama egidiyamahAjummasayaM smmttN||||jhaa bhavasiddhiehiM cattAri sayAI bhaNiyAiM evaM abhavasiddhiehivi abhayadevI- |cattAri sayANi lessAsaMjuttANi bhANiyavANi, save pANA taheva no iNaDhe samaDhe, evaM eyAI bArasa egiMyA vRttiHza diyamahAjummasayAI bhavaMti / sevaM bhaMte! sevaM bhaMte! tti // paMcatIsaimaM sayaM sammattaM // 35 // (sUtraM 859) // // 970 // ___ 'jahanneNaM ekaM samayaMtti .jaghanyata ekasamayAnantaraM saGkhyAntaraM bhavatItyata ekaM samayaM kRSNalezyakRtayugmakRtayugmaikendriyA bhavantIti / "evaM ThiIvitti kRSNalezyAvatAM sthitiH kRSNalezyAkAlabadavaseyetyartha iti // paJcatriMzaM zataM | vRttitaH samAptam // 35 // vyAkhyA zatasyAsya kRtA sakaSTaM, TIkA'lpikA yena na cAsti cUrNiH / mandaikane tro bata pazyatAdvA, dRzyAnyakaSTaM | kathamudyato'pi // 1 // paJcatriMze zate saGkhyApadairekendriyAH prarUpitAH, SaTtriMze tu taireva dvIndriyAH prarUpyanta ityevaMsambandhasyAsyedaPi|mAdisUtram ___ kaDajummarabeMdiyA NaM bhaMte! kao uvavajjaMti?, uvavAo jahA vakaMtIe, parimANaM solasa vA saMkhejjA | |vA uvava0 asaMkhejjA vA uvava0, avahAro jahA uppaluddesae, ogAhaNA jahanneNaM aMgulassa asaMkhejahabhAgaM ukkoseNaM bArasa joyaNAI, evaM jahA egidiyamahAjummANaM paDhamuddesae taheva navaraM tinni lessAo devA SSOCTOBEAUCROGRAM // 970 // For Personal & Private Use Only
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________ na uvava0 sammadiTTI vA micchadiTTI vA no sammAmicchAdihI nANI vA annANI vA no maNayogI vayayogI vA kAyajogI vA, te NaM bhaMte! kaDajummaradiyA kAlao keva01, goyamA! jahanneNaM eka samayaM ukkoseNaM saMkhez2a kAlaM ThitI jahanneNaM ekaM samayaM ukkoseNaM bArasa saMvaccharAI, AhAro niyama chadisiM, tinni samugghAyA sesaM taheva jAva aNaMtakhutto, evaM solasasuvi jummesu / sevaM bhaMte ! 2 tti // baMdiyamahAjummasae paDhamo uddesao sammatto // 36 // 1 // paDhamasamayakaDajummarabeMdiyA NaM bhaMte! kao uvava01, evaM jahA egi-18 diyamahAjummANaM paDhamasamayauddesae dasa nANattAI tAI ceva dasa ihavi, ekArasamaM imaM nANattaM-jomaNayogIno vaiyogI kAyayogI sesaM jahA beMdiyANaM ceva paDhamuddesae / sevaM bhaMte ! 2tti // evaM eevi jahA egiMdi| yamahAjummesu ekkArasa uddesagA taheva bhANiyavA navaraM cautthachaTuMahamadasamesu sammattanANANi na bhavati. | jaheva egidiesu paDhamo taio paMcamo ya ekkagamA sesA aha ekagamA / paDhamaM beiMdiyamahAjummasayaM sammata | // 1 // kaNhalessakaDajummarabeiMdiyA NaM bhaMte! kao uvavajaMti?, evaM ceva kaNhalessesuvi ekkArasauddeyA sagasaMjuttaM sayaM, navaraM lessA saMciTThaNA ThitI jahA egidiyakaNhalessANaM // bitiyaM diyasayaM sammattaM // 2 // evaM nIlalessehivi sayaM / tatiyaM sayaM sammattaM // 3 // evaM kAulessehivi, sayaM 4 sammattaM // bhavasiddhiyakaDajummarabeiMdiyA NaM bhaMte!, evaM bhavasiddhiyasayAvi cattAri teNeva puvagamaeNaM neyavA navaraM save pANA0 No tiNahe samaDhe, sesaM taheva ohiyasayANi cttaari| sevaM bhaMte sevaM bhaMte! tti|| chattIsamasae aTThamaM sayaM sammattaM For Personal & Private Use Only
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA jahA bhavasiddhiyasayANi cattAri evaM abhavasiddhiyasayANi cattAribhANiyavANi navaraM sammattanANANi prajJaptiH natthi, sesaM taM ceca, evaM eyANi bArasa beiMdiyamahAjummasayANi bhavaMti / sevaM bhaMte! sevaM bhaMte! ti // zatAni sU. abhayadevI- |4|diyamahAjummasayA sammattA // 12 // (sUtraM 860) // chattIsatimaM sayaM sammattaM // 36 // 860-863 yA vRttiH2 / kaDajummarateMdiyA NaM bhaMte! kao uvavajaMti?, evaM teiMdiesuvi bArasa sayA kAyabA beiNdiysys||971|| |risA navaraM ogAhaNA jahanneNaM aMgulassa asaMkhejaibhAgaM ukkoseNaM tinni gAuyAI, ThitI jahannaNaM eka samayaM ukkoseNaM ekUNavannaM rAiMdiyAI sesaM taheva / sevaM bhaMte! sevaM bhaMte ! tti (sUtraM 861) // teMdiyamahAjummasayA sammattA // 12 // sattatIsaimaM sayaM sammattaM // 37 // | caridiehivi evaM ceva bArasa sayA kAyacA navaraM ogAhaNA jahanneNaM aMgulassa asaMkhejaibhAgaM ukko-2 seNaM cattAri gAuyAI ThitI jahanneNaM ekaM samayaM ukkoseNaM chammAsA sesaM jahA beNdiyaannN| sevaM bhaMte! 2tti| (sUtraM 862) // cariMdiyamahAjummasayA sammattA // 12 // aTTatIsaimaM sayaM sammattaM // 38 // kaDajummaraasannipaMciMdiyA NaM bhaMte ! kao uvava0 jahA bendiyANaM taheva asannisuvi bArasa sayA kAyacA navaraM ogAhaNA jahanneNaM aMgulassa asaMkhejaibhAgaM ukkoseNaM joyaNasahassaM saMciTThaNA jahannaNaM eka samayaM ukkoseNaM puSakoDIpuhattaM ThitI jahanneNaM ekaM samayaM ukkoseNaM puccakoDI sesaM jahA bediyANaM / sevaM bhNte| // 971 // tti // asannIpaMciMdiyamahAjummasayA sammattA // 12 // egUNayAlIsaima sayaM sammattaM (sUtraM 863) // 39 // PROSIISUSTUSHARUSHESSES dain Education International For Personal & Private Use Only
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'kaDajummarabendiyA Na'mityAdi, 'jahanneNaM evaM samayaM ti samayAnantaraM saGkhyAntarabhAvAt , evaM sthitirapi / | itaH sarva sUtrasiddhamAzAstraparisamAptaH, navaraM catvAriMze zate__ kaDajummarasannipaMciMdiyA NaM bhaMte ! kao uvavajanti?, uvavAo caumuvi gaIsu, saMkhejavAsAuyaasaM| khejavAsAuyapajjattaapajattaemu ya na kaovi paDiseho jAva aNuttaravimANatti, parimANaM avahAro ogAhaNA ya jahA asannipaMciMdiyANaM veyaNijavajANaM sattaNhaM pagaDINaM baMdhagA vA abaMdhagA vA | veyaNijassa baMdhagA no abaMdhagA mohaNijassa vedagA vA avedagA vA sesANaM sattaNhavi vedagA no aveyagA sAyAveyagA vA asAyAveyagA vA mohaNijassa udaI vA aNudaI vA sesANaM sattaNhavi udyI no aNudaI nAmassa goyassa ya udIragA no aNudIragA sesANaM chaNhavi udIragA vA aNudIragA vA kaNhalessA vA jAva mukkalessA vA sammadiTTI vA micchAdiTThI vA sammAmicchAdiTThI vA NANI vA annANI vA maNajo0 vaijo0 kAyajo0 uvaogo vannamAdI ussAsagA vA nIsAsagA vA AhAragA ya jahA egidiyANaM virayA ya avirayAya virayAvirayArasakiriyA noakiriyaa| te NaM bhaMte! jIvA kiM sattavihabaMdhagA aTTavihabaMdhagA vA chabihabaMdhagA vA egavihabaMdhagAvA?,goyamA sattavihabaMdhagAvAjAva egavihabaMdhagA vA, te NaM bhaMte ! jIvA kiM AhArasannovauttA jAva pariMggahasannovauttA vA nosannovauttA vA?, goyamA! AhArasannovauttA jAva nosannovauttA vA savvattha pucchA bhANiyavA kohakasAyI vA jAva lobhakasAyI vA akasAyI vA For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2] // 972 // CAMERASACROSSSSSS itthIvedagA vA purisavedagA vA napuMsagavedagA vA avedagA vA itthivedabaMdhagA vA purisavedabaMdhagA vA napuMsa- 40 zatake gavedabaMdhagA vA abaMdhagA vA, sannI no asannI saiMdiyA no aNiMdiyA saMciTThaNA jahanneNaM evaM samayaM ukko- saMjJipaJceseNaM sAgaropamasayapuhuttaM sAtiregaM AhAro taheva jAca niyama chaddisiM ThitI jahanneNaM ekaM samayaM ukkoseNaM ndriyAH tettIsaM sAgarovamAI cha samugdhAyA AdillagA mAraNaMtiyasamugdhAeNaM samohayAvi maraMti asamohayAvi sU0864 maraMti, uvaTTaNA jaheva uvavAo na katthai paDiseho jAva aNuttaravimANatti, aha bhaMte! sabapANA jAva|6|| aNaMtakhutto, evaM solasuvi jummesu bhANiyavaM jAva aNaMtakhutto, navaraM parimANaM jahA beiMdiyANaM sesaM taheva / sevaM bhaMte ! 2tti // 40 // 1 // paDhamasamayakaDajummarasannipaMciMdiyA NaM bhaMte! kao uvavajanti ?, uvavAo parimANaM AhAro jahA eesiM ceva paDhamoddesae ogAhaNA baMdho vedo vedaNA udayI udIragA ya jahA bendiyANaM paDhamasamayANaM taheva kaNhalessA vA jAva sukkalessA vA, sesaM jahA bendiyANaM paDhamasamaiyANaM jAva aNaMtakhutto navaraM itthivedagA vA purisavedagA vA napuMsagavedagA vA sanniNo asannINo sesaM taheva evaM solasuvi jummesu parimANaM taheva sarva / sevaM bhaMte! 2 tti // 4 // 2 // evaM etthavi ekkArasa uddesagA taheva, // 972 // |paDhamo taio paMcamo ya sarisagamA sesA avisarisagamA, cautthachaTTaaTThamadasamesu nasthi viseso kAyacho / sevaM bhaMte ! 2 ti // (sUtra 864) // 40 sate paDhamasannipaMciMdiyamahAjummasayaM sammattaM // For Personal & Private Use Only
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'veyaNijjavajjANaM sattaNhaM pagaDINaM bandhagA vA abandhagA vatti, iha vedanIyasya bandhavidhiM vizeSeNa vakSyatItikRtvA vedanIyavajanAmityuktaM, tatra copazAntamohAdayaH saptAnAmabandhakA eva zeSAstu yathAsambhavaM bandhakA bhavantIti 'vaiyaNijjarasa bandhagA no abandhaga'tti, kevalitvAdArAtsarve'pi saJjJipaJcendriyAste ca vedanIyasya bandhakA eva nAbandha| kAH 'mohaNijjassa veyagA vA aveyagA vatti mohanIyasya vedakAH sUkSmasamparAyAntAH, avedakAstUpazAntamohAdayaH, "sesANaM sattaNhavi veyagA no aveyagatti ye kilopazAntamohAdayaH sajJipaJcendriyAste saptAnAmapi vedakA no avedakAH, kevalina eva catasRNAM vedakA bhavanti te cendriyavyApArAtItatvena na paMcendriyA iti / 'sAyAveyagA vA | asAyAveyagA vatti, saJjJipazJcendriyANAmevasvarUpatvAt, 'mohaNijjassa udaI vA aNudaI vatti, tatra sUkSmasa - | mparAyAntA mohanIyasyodayinaH upazAntamohAdayastvanudayinaH 'sesANaM sattaNhavI' tyAdi, prAgvat, navaraM vedakatvamanukrameNodIraNAkaraNena codayAgatAnAmanubhavanam udayastvanukramAgatAnAmiti / 'nAmagoyassa udIragA no aNudIraga'tti, nAmagotrayorakaSAyAntAH saJjJipaJcendriyAH sarve'pyudIrakAH, 'sesANaM chaNhavi udIragA vA aNudIragA va'ti zeSANAM SaNNAmapi yathAsambhavamudIrakAzcAnudIrakAzca yato'yamudIraNAvidhiH pramattAnAM sAmAnyenASTAnAM, Ava |likAvazeSAyuSkAstu ta evAyurvarjasaptAnAmudIrakAH, apramattAdayastu catvAro vedanIyAyurvarjAnAM SaNNAM tathA sUkSmasamparAyA AvalikAyAM svAddhAyAH zeSAyAM mohanIyavedanIyAyurvarjAnAM paJcAnAmapi, upazAntamohAstU karUpANAM paJcAnAmeva kSINakaSAyAH punaH svAddhAyA AvalikAyAM zeSAyAM nAmagotrayoreva sayogino'pyetayoreva ayoginastvanu For Personal & Private Use Only
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________ 440 zatake sU. 865 dIrakA eveti / 'saMciTThaNA jahanneNaM eka samayaMti, kRtayugmakRtayugmasajJipaJcendriyANAM jaghanyenAvasthitireka samayaM vyAkhyAprajJaptiH samayAnantaraM saGkhyAntarasadbhAvAt , 'ukkoseNaM sAgarovamasayapuhuttaM sAiregaMti yata itaH paraM samjJipaJcendriyA na abhayadevI- bhavantyeveti, 'cha samugghAyA Aillaga'tti sajJipaJcendriyANAmAdyAH SaDeva samudghAtA bhavanti saptamastu kevali-18 yA vRttiH2 nAmeva te cAnindriyA iti // kRSNalezyAzate / kaNhalessakaDajummarasannipaMciMdiyA NaM bhaMte! kao uvava.?, taheva jahA paDhamuddesao sannINaM, navaraM // 973 // 4 bandho veo udayI udIraNA lessA bandhagasannA kasAyavebaMdhagA ya eyANi jahA beMdiyANaM, kaNhalessANaM vedo tiviho avedagA natthi saMciTThaNA jahanneNaM ekaM samayaM ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAiM aMtomuttamabhahiyAI evaM ThitIevi navaraM ThitIe aMtomuhuttamanbhahiyAI na bhannaMti sesaM jahA eesiM ceva paDhame uddesae jAva annNtkhutto| evaM solasasuvi jummesu / sevaM bhaMte! sevaM bhaMte! tti // paDhamasamayakaNhalessakaDajummarasannipaMciMdiyA NaM bhaMte! kao uvavajanti?, jahA sannipaMciMdiyapaDhamasamayauddesae taheva niravasesaM navaraM te NaM bhaMte! jIvA kaNhalessA?, haMtA kaNhalessA sesaM taM ceva, evaM solasamuvi jummasu / sevaM bhaMte! sevaM bhaMte! tti // evaM eevi ekkArasavi uddesagA kaNhalessasae, paDhamatatiyapaMcamA sarisagamA sesA aTThavi ekkagamA / || sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte! ti // bitiyaM sayaM sammattaM // 2 // evaM nIlalessesuvi sayaM, navaraM saMciTThaNA jahanneNaM ekaM samayaM ukkoseNaM dasa sAgarovamAI paliovamassa asaMkhejaibhAgamabhahiyAI, evaM ThitIe, evaM tisu / // 973 // For Personal & Private Use Only
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________ CY N BOSSESSHOSESSO uhesaesa. sesaM taM ceva / sevaM bhaMte! sevaM bhaMte ! ti|| taiyaM sayaM sammattaM // 3 // evaM kAulessasayaMpi navaraM saMciTThaNA jaha. eka samayaM ukkoseNaM tinni sAgarovamAI paliovamassa asaMkhejaibhAgamabhahiyAI, evaM ThitIevi, evaM tisuvi uddesaesu, sesaM taM ceva / sevaM bhaMte!2tti 4||cutthN sayaM // evaM teulessesuvi sayaM, navaraM saMciTTaNA jaha0 ekaM samayaM ukkoseNaM do sAgarovamAI paliovamassa asaMkhejahabhAgamabhahiyAI evaM ThitIevi navaraM nosannovauttA vA, evaM tisuvi uddesaesu sesaM taM cev|sevN bhaMte!2tti ||pNcmN sayaM // 5 // jahA teulessAsataM tahA pamhalessAsayaMpi navaraM saMciTThaNA jahanneNaM eka samayaM ukkoseNaM dasa sAgarovamAI aMtomuhuttamabhahiyAI, evaM ThitIevi, navaraM aMtomuhuttaM na bhannati sesaM taM ceva, evaM eesu paMcasu saesa jahA kaNhalessAsae gamao tahA neyagho jAva aNaMtakhutto / sevaM bhaMte ! 2tti ||40-ch8 sayaM sammattaM // 6 // mukkalessasayaM jahA ohiyasayaM navaraM saMciTThaNA ThitI ya jahA kaNhalessasae sesaM taheva jAva annNtkhutto| sevaM bhaMte! 2tti // sattamaM sayaM sammattaM / bhavasiddhiyakaDajummarasannipaMciMdiyA NaM bhaMte! kao | uvavajanti ?, jahA paDhamaM sannisataM tahA yavaM bhavasiddhiyAbhilAveNaM navaraM sabapANA?, No tiNaDhe samaDhe, sesaM taheva, sevaM bhaMte !2tti // aTThamaM sayaM / kaNhalessabhavasiddhIyakaDajummarasannipaMciMdiyA NaM bhaMte! kao uvavajanti?, evaM eeNaM abhilAveNaM jahA ohiyakaNhalessasayaM / sevaM bhaMte! 2tti // navamaM sayaM // evaM nIlalessabhavasiddhIevi sayaM / sevaM bhNte!2|| dasa sayaM // evaM jahA ohiyANi saMnnipaMciMdiyANaM satta sayANi 156456254052OMA For Personal & Private Use Only
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 zatake sU. 865 vyAkhyA bhaNiyANi evaM bhavasiddhIehivi satta sayANi kAyavANi, navaraM sattasuvi saesu sabapANA jAva No tiNa? prajJaptiH samaDhe, sesaM taM ceva / sevaM bhaMte! 2 // bhavasiddhiyasayA sammattA // coddasamaM sayaM sammattaM // 14 // abhavaabhayadevI- siddhiyakaDajummarasannipaMciMdiyA NaM bhaMte! kao uvavajanti ?, uvavAo taheva aNuttaravimANavajjo parimANaM yA vRttiH2||| avahAro uccattaM baMdho vedo vedaNaM udao udIraNA ya jahA kaNhalessasae kaNhalessA vA jAva sukkalessA vA no // 974 // 6 sammadiTThI micchAdiTThI no sammAmicchAdiTThI no nANI annANI evaM jahA kaNhalessasae navaraM no virayA avirayA no virayAra saMciTThaNA ThitI ya jahA ohiuddesae samugdhAyA AdillagA paMca uccaTTaNA taheva aNuttaravimANavajaM savapANA No tiNaDhe samaTe sesaM jahA kaNhalessasae jAva aNaMtakhutto, evaM solasasuvi jummasu / sevaM bhaMte! 2tti // paDhamasamayaabhavasiddhiyakaDajummarasannipaMciMdiyA NaM bhaMte! kao uvavajanti?, jahA sannINaM paDhamasamayauddesae taheva navaraM sammattaM sammAmicchattaM nANaM ca savvattha natthi sesaM taheva / sevaM bhaMte!2tti // evaM etthavi ekkArasa uddesagA kAyavA paDhamataiyapaMcamA ekkagamA sesA aTThavi ekkagamA / sevaM bhaMte! 2tti // paDhama abhavasiddhiyamahAjummasayaM sammattaM // cattAlIsamasae pannarasamaM sayaM sammattaM // // 40 // 15 // kaNhalessaabhavasiddhiyakaDajummarasannipaMciMdiyA NaM bhaMte! kao uvavajanti?, jahA eesiM ceva ohiyasayaM tahA kaNhalessasayaMpi navaraM te NaM maMte! jIvA kaNhalessA?, haMtA kaNhalessA, ThitI| saMciTThaNA ya jahA kaNhalessAsae sesaM taM ceva / sevaM bhaMte! 2tti // bitiyaM abhavasiddhiyamahAjummasayaM // // 974 // For Personal & Private Use Only
Page #635
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 40 -sate solasamaM saMmattaM // 16 // evaM chahivi lessAhiM cha sayA kAyacA jahA kaNhalessasayaM navaraM | saMciTThaNA ThitI ya jaheva ohiyasae taheva bhANiyavA, navaraM sukkalessAe ukkoseNaM ekkatIsaM sAgarovamAiM aMtomuhuttamambhahiyAI, ThitI evaM ceva navaraM aMtomuhuttaM natthi jahannagaM tadeva savattha sammattanANANi natthi | viraI virayAviraI aNuttaravimANovavatti eyANi natthi, saGghapANA0 No tiNaTThe samaTThe / sevaM bhaMte! sevaM bhaMtetti // evaM eyANi satta abhavasiddhiyamahAjummasayA bhavanti / sevaM bhaMte! sevaM bhaMtetti // evaM eyANi ekavIsaM sannimahAjummasayANi / savANivi ekkAsItimahAjummasayA sammattA // ( sUtraM 865 ) / cattAlIsatimaM sayaM sammattaM // 40 // 'ukkose tettIsa sAgarovamAI aMtomuhuttamambhahiyAI' ti, idaM kRSNalezyAvasthAnaM saptamapRthivyutkRSTasthitiM pUrvabhavaparyantavarttinaM ca kRSNalezyApariNAmamAzrityeti / nIlalezyAzate - 'ukkoseNaM dasa sAgarovamAI palio massa asaMkhejjaibhAgamanbhahiyAI' ti, paJcamapRthivyA uparitanaprastaTe daza sAgaropamANi palyopamAsaGkhyeyabhAgAdhikAnyAyuH saMbhavanti, nIlalezyA ca tatra syAdata uktam -- 'ukkoseNa' mityAdi, yacceha prAktanabhavAntimAntarmuhUrtta tatvalyopamAsaGkhyeyabhAge praviSTamiti na bhedenoktaM, evamanyatrApi 'tisu uddesaesu'tti prathamatRtIyapaJcameSviti / kApotale - zyAzate - 'ukkoseNaM tini sAgarovamAI palio massa asaMkhejjaibhAgamanbhahiyAI' ti yaduktaM tattRtIyapR| thivyA uparitanaprastaTasthitimAzrityeti / tejolezyAzate - 'do sAgarovamAI' ityAdi yaduktaM tadIzAna devaparamAyurA For Personal & Private Use Only
Page #636
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 zatake sU867 vyAkhyA 4 zrityetyavaseyaM, padmalezyAzate-'ukkoseNaM dasa sAgarovamAI' ityAdi tu yaduktaM tadbrahmalokadevAyurAzrityeti mantavyaM, prajJaptiH datatra hi padmalezyaitAvaccAyurbhavati, antarmuhUrta ca prAktanabhavAvasAnavattIMti, zuklalezyAzate-'saMciThThaNA ThiI ya jahA kaNhaabhayadevI- lessasae'ti trayastriMzatsAgaropamANi sAntarmuhUrtAni zuklalezyA'vasthAnamityarthaH, etacca pUrvabhavAntyAntarmuhartamanuttayA vRttiH2 rAyuzcAzrityetyavaseyaM, sthitistu trayastriMzatsAgaropamANIti, 'navaraM sukkalessAe ukoseNaM ekatIsaM sAgarovamAI aNto||975|| muhattamabbhahiyAIti yaduktaM taduparitanagreveyakamAzrityeti mantavyaM, tatra hi devAnAmetAvadevAyuH zuklaleiyA ca bhavati, | abhavyAzcotkarSatastatraiva devatayotpadyante na tu parato'pi, antamuhUrtaM ca pUrvabhavAvasAnasambandhIti // ekacatvAriMze zate___ kaha NaM bhaMte! rAsIjummA pannattA?, goyamA! cattAri rAsIjummA pannattA, taMjahA-kaDajumme jAva kalidAyoge se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai cattAri rAsIjummA pannattA, taMjahA-jAva kaliyoge?, goyamA! jeNaM rAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe caupajjavasie settaM rAsIjummakaDajumme, evaM jAva jeNaM rAsI caukaeNaM avahAreNaM egapajjavasie settaM rAsIjummakaliyoge, se teNaTeNaM jAva kaliyoge / rAsIjummakaDajummaneraiyA NaM bhaMte! kao uvavajanti?, uvavAo jahA vakaMtIe, te NaM bhaMte! jIvA egasamaeNaM kevaDyA uvavajanti ?, goyamA! cattAri vA aDha vA vArasa vA solasa vA saMkhejA vA asaMkhejA vA uvava0, te NaM bhaMte ! jIvA kiM saMtaraM uvavajanti niraMtaraM uvavajanti?, goyamA! saMtaraMpi uvavajanti niraMtaraMpi uvanajaMti, saM| taraM uvavajamANA jahanneNaM eka samayaM ukkoseNaM asaMkhejA samayA aMtaraM kaTTa uvavajanti, niraMtaraM uvavaja SANSAR // 975 // For Personal & Private Use Only
Page #637
--------------------------------------------------------------------------
________________ RESTASISSETULUSAUS mANA jahannaNaM do samayA ukkoseNaM asaMkhejA samayA aNusamayaM avirahiyaM niraMtaraM uvavajanti, te NaM bhaMte! jIvA jaMsamayaM kaDajummA taMsamayaM teyogA jaMsamayaM teyogA taMsamayaM kaDajummA?, No tiNaTe samaDhe, jaMsamayaM kaDajummA taMsamayaM dAvarajummA jaMsamayaM dAvarajummA taMsamayaM kaDajummA?, no tiNaTTe samaDhe, samayaM kaDajummA taMsamayaM kaliyogA jaMsamayaM kaliyogA taM samayaM kaDajummA?, No tiNaTTe samaDhe / te NaM bhaMte! jIvA kahiM uvavajanti?, goyamA! se jahA nAmae pavae pavamANe evaM jahA uvavAyasae jAva no parappayogeNaM uvavajanti / te NaM bhaMte! jIvA kiM AyajaseNaM uvavajanti AyaajaseNaM uvavajanti ?, goyamA! no AyajaseNaM uvava0 AyaajaseNaM uvavajanti, jai AyaajaseNaM uvavajanti kiM AyajasaM uvajIvaMti AyaajasaM uvajIvaMti?, goyamA! no AyajasaM uvajIvaMti AyaajasaM uvajIvaMti, jai AyaajasaM uvajIvaMti kiM salessA alessA?, goyamA! salessA no alessA, jai salessA kiM sakiriyA akiriyA?, goyamA! sakiriyA no akiriyA, jai sakiriyA teNeva bhavaggahaNeNaM sijhaMti jAva aMtaM kareMti?, No tiNaDhe samaDhe / rAsIjummakaDajummaasurakumArA NaM bhaMte! kao uvavajanti ?, jaheva 6 neratiyA taheva niravasesaM evaM jAva paMciMdiyatirikkhajoNiyA navaraM vaNassaikAiyA jAva asaMkhejA vA 8 aNaMtA vA uva0 sesaM evaM ceva, maNussAvi evaM ceva jAva no AyajaseNaM uvavajanti AyaajaseNaM uvava0, jai AyaajaseNaM uvavajanti kiM AyajasaM uvajIvaMti AyaajasaM uvajIvaMti?, goyamA! AyajasaMpi rayA akiriyA?, goyAmahe / rAsIjummakaDajoNiyA navaraM heva nitagar3e samariyA no asA?, goma For Personal & Private Use Only
Page #638
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 976 // uvajIvaMti AyaajasaMpi uvajIvaMti, jai Ayajarsa uvajIvaMti kiM salessA alessA ?, goyamA ! |salessAvi alessAvi, jai alessA kiM sakiriyA akiriyA ?, goyamA ! no sakiriyA aki| riyA, jai akiriyA teNeva bhavaggahaNeNaM sijyaMti jAva aMta kareMti ?, haMtA sijyaMti jAva aMtaM karenti, jai salessA kiM sakiriyA akiriyA ?, goyamA ! sakiriyA no akiriyA, jai sakiriyA teNeva bhavaggahaNeNaM sijjhati jAva aMtaM karenti ?, goyamA ! atthegaiyA teNeva bhavaggahaNeNaM sijjhati jAva aMtaM karenti | atthegaiyA no teNeva bhavaggahaNeNaM sijyaMti jAva aMtaM karenti, jai AyaajasaM uvajIvaMti kiM salessA alessA ?, goyamA ! salessA no alessA, jai salessA kiM sakiriyA akiriyA ?, goyamA ! sakiriyA no akiriyA, jai sakiriyA teNeva bhavaggaNevaM sijjhati jAva aMtaM kareMti ?, no iNaTTe samaTThe / vANamaMtarajoisiyavemANiyA jahA neraiyA / sevaM bhaMte! sevaM bhaMte! tti // rAsIjummasae paDhamo uddesao // 41|1|| rAsIjummate oyaneraiyA NaM bhaMte! kao uvavajaMti ?, evaM ceva uddesao bhANiyavo navaraM parimANaM tinni vA | satta vA ekArasa vA pannarasa vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA uvava0 saMtaraM taheva, te NaM bhaMte! jIvA jaMsamayaM | teyogA taMsamayaM kaDajummA jaMsamayaM kaDajummA taMsamayaM teyogA ?, No iNaTTe samaTThe, jaMsamayaM teyoyA taMsamayaM | dAvarajummA jaMsamayaM dAvarajummA taMsamayaM teyoyA ?, No iNTThe samaTThe, evaM kaliyogeNavi samaM, sesaM taM caiva jAva vaimANiyAM navaraM uvavAo sadhesiM jahA vakkatIe / sevaM bhaMte! sevaM bhaMte! tti // 4112 // rAsIjumma For Personal & Private Use Only 41 zatake sU867 // 976 //
Page #639
--------------------------------------------------------------------------
________________ HAMARIAAAAAAAES dAvarajummaneraiyA NaM bhaMte! kao uvavajanti?, evaM ceva uddesao navaraM parimANaM do vA cha vA dasa vA saMkhejA vA asaMkhejA vA uvavajaMti saMveho, te NaM bhaMte! jIvA jaMsamayaM dAvarajummA taMsamayaM kaDajummA jaMsamayaM kaDajummA taMsamayaM dAvarajummA?, No iNaTe samaDhe, evaM teyoeNavi samaM, evaM kaliyogeNavi samaM, sesaM | jahA paDhamuddesae jAva vemANiyA / sevaM bhaMte! 2 tti // 41 // 3 // rAsIjummakalioganeraiyA NaM bhaMte! kao uvavajaMti?, evaM ceva navaraM parimANaM eko vA paMca vA nava vA terasa vA saMkhejA vA asaMkhejjA uvavajanti saMveho, te NaM bhaMte! jIvA jaMsamayaM kaliyogA taMsamayaM kaDajummA jaMsamayaM kaDajummA taMsamayaM kaliyogA?, no iNahe samaDhe, evaM teyoeNavi samaM, evaM dAvarajummeNavi samaM, sesaM jahA paDhamuddesae jAva vemaanniyaa| sevaM bhaMte! 2tti // 41 // 4 // kaNhalessarAsIjummakaDajummaneraiyA NaM bhaMte! kao uvavajanti ?, uvavAo jahA dhUmappabhAe sesaM jahA paDhamuddesae, asurakumArANaM taheva evaM jAva vANamaMtarANaM maNussANavi jaheva neraiyANaM AyaajasaM uvajIvaMti alessA akiriyA teNeva bhavaggahaNeNaM sijhaMti evaM na bhANiyavaM sesaM jahA paDhamuddesae / sevaM bhaMte! sevaM bhaMtetti // 41 // 5 // kaNhalessateyoehivi evaM ceva uddesao, sevaM bhaMte! 2 tti // 41 // 6 // kaNhalessadAvarajummehiM evaM ceva uddesao / sevaM bhaMte!2tti // 41 // 7 // kaNhalessakalioehivi evaM ceva uddesao parimANaM saMveho ya jahA ohiesu uddesesu|sevN bhaMte! 2tti // 41 // 8 // jahA kaNhalessehiM evaM nIlalessehivi cattAri uddesagA bhANiyacA niravasesA, navaraM neraiyANaM uvavAo te // 41 // 4 // kalama, evaM dAvarajummeNAmmA jaMsamayaM kaDajama asaMkhejA uvava For Personal & Private Use Only
Page #640
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA prajJaptiH abhayadevIyA vRttiH 2 // 977 // jahA vAluyappabhAe sesaM taM ceva / sevaM bhaMte! sevaM bhaMte! ti // 41 / 12 // kAulessehivi evaM caiva cattAri uddesagA kAyadyA navaraM neraiyANaM ubavAo jahA rayaNappabhAe, sesaM taM ceva / sevaM bhaMte! sevaM bhaMte! pti // 41 // 16 // | teulessarA sIjummakaDajummaasurakumArA NaM bhaMte! kao uvavajjanti ?, evaM caiva navaraM jesu teulessA asthi tesu bhANiyAM, evaM eevi kaNhalessAsarisA cattAri uddesagA kAyadyA / sevaM bhaMte / 2 // 41 / 20 // evaM pamhalessAevi cattAri uddesagA kAyaddA paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM maNussANaM vemANiyANa ya eesiM | pamhalessA sesANaM natthi / sevaM bhaMte / 2 ti // 41 / 24 // jahA pamhalessAe evaM sukkalessAevi cattAri uddesagA kAyA navaraM maNussANaM gamao jahA ohiuddesaesa sesaM taM ceva, evaM ee chasu lessAsu caDavIsaM uddesagA ohiyA cattAri, sadhe te aTThAvIsaM uddesagA bhavati / sevaM bhaMte ! 2ti // 41 / 28 // bhavasiddhiya| rAsIjummakaDajummaneraiyA NaM bhaMte! kao uvava0 ? jahA ohiyA paDhamagA cattAri uddesagA taheva nirava| sesaM ee cattAri uddesagA / sevaM bhaMte ! 2nti // 41 / 32 // kaNhalessabhavasiddhiyarA sIjummakaDajummaneraiyA NaM bhaMte ! kao uvava0 ?, jahA kaNhalessAe cattAri uddesagA bhavaMti tahA imevi bhavasiddhiyakaNhalessehivi cattAri | uddesagA kAyadyA // 41 / 36 // evaM nIlalessabhavasiddhiehivi cattAri uddesagA kAyavA // 41|40 // evaM | kAulessehivi cattAri uddegA // 41 / 44 // teulessehivi cattAri uddesagA ohiyasarisA // 41 / 48 // pamhalessehivi cattAri uddesagA // 41 / 52 // sukkalessehivi cattAri uddesagA ohiyasarisA, evaM eevi For Personal & Private Use Only 41 zatake sU 867 // 977 //
Page #641
--------------------------------------------------------------------------
________________ HOSASUSAS SASHASHASHAROS bhavasiddhiehivi ahAvIsaM uddesagA bhavaMti / sevaM bhaMte! sevaM bhaMte! ti||41||56|| abhavasiddhiyarAsIjummakaDajummaneraiyA NaM kao uvavajanti jahA paDhamo uddesago navaraM maNussA neraiyA ya sarisA bhANiyavA, sesaM| taheva / sevaM bhNte!2| evaM caumuvi jummesu cattAri uddesagA / kaNhalessaabhavasiddhiyarAsIjummakaDajummaneraiyA NaM bhaMte ! kao uvavajaMti ?, evaM ceva cattAri uddesagA, evaM nIlalessaabhava. cattAri uddesagA kAulessehivi cattAri uddesagA teulessehivi cattAri uddesagA pamhalessehivi cattAri uddesagA sukkalessaabhavasiddhievi cattAri uddesagA, evaM eesu aTThAvIsAevi abhavasiddhiyauddesaema || maNussA neraiyagameNaM neyatvA / sevaM bhaMte! 2tti / evaM eevi aTThAvIsa uddesagA // 41184 // samma- 4 da diTThIrAsIjummakaDajummaneraiyA NaM bhaMte! kao uvavajaMti ?, evaM jahA paDhamo uddesao evaM causuvi jummesu cattAri uddesagA bhavasiddhiyasarisA kAyavA / sevaM bhaMte! 2tti // kaNhalessasammadiTThIrAsIjummakaDajummaneraiyA NaM bhaMte! kao uvavajaMti?, eevi kaNhalessasarisA cattArivi uddesagA kAyadyA, evaM sammadiTTImuvi bhavasiddhiyasarisA aTThAvIsaM uddesagA kAyabA / sevaM bhaMte! sevaM bhaMtetti jAva vihrh||41|| 112 // micchAdiTThIrAsIjummakaDajummaneraiyA NaM bhaMte! kao uvavajati ?, evaM etthavi micchAdihiabhilAveNaM abhavasiddhiyasarisA aTThAvIsaM uddesagA kAyavA / sevaM bhaMte ! sevaM bhaMtetti // 41 / 140 // kaNhapa |kkhiyarAsIjummakaDajummaneraiyA NaM bhaMte! kao uvavajaMti?, evaM etthavi abhavasiddhiyasarisA aTThAvIsaM 4% %** dalin Education International For Personal & Private Use Only
Page #642
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2 41 zatake sU0867 samAptiH sU. 860 // 978 // uddesagA kaayvaa| sevaM bhaMte!2tti // 41 // 168 // sukkapakkhiyarAsIjummakaDajummaneraiyA NaM bhaMte! kao uvavajaMti?, evaM etthavi bhavasiddhiyasarisA aTThAvIsaM uddesagA bhavaMti, evaM ee savevi channauyaM uddesagasayaM bhavanti rAsIjummasayaM // 41 / 196 // jAya mukkalessA sukkapakkhiyarAsIjummakaliyogavemANiyA jAva jai sakiriyA teNeva bhavaggahaNeNaM sijhaMti jAva aMtaM kareMti, No iNaDhe samaDhe, sevaM bhaMte! 2tti|(suutrN 867) bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei 2 ttA vaMdati namaMsati vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI-evameyaM bhaMte! tahameyaM bhaMte! avitahameyaM bhaMte! asaMdiddhameyaM bhaMte! icchiyameyaM bhaMte! paDicchiyameyaM bhaMte! icchiyapaDicchiyameyaM bhaMte! sacce NaM esamaDhe je NaM tujhe vadahattikadda, apUtivayaNA khalu arihaMtA bhaMgavaMto, samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdati namaMsati vaMdittA namaMsittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharai // (sUtraM 868) rAsIjummasayaM sammattaM // 41 sataM // savAe bhagavaIe aDhatIsaM sataM sayANaM 138 uddesagANaM 1925 // // iti zrImatI bhagavatI smaasaa|| 'rAsIjumma'tti yugmazabdo yugalavAcako'pyastyato'sAviha rAzizabdena vizeSyate tato rAzirUpANi yugmAni na | tu dvitayarUpANIti rAziyugmAni, 'rAsIjummakaDajummaneraiya'tti rAziyugmAnA bhedabhUtena kRtayugmena ye pramitAste rAziyugmakRtayugmAste ca te nairayikAzceti samAso'taste / 'aNusamaya'mityAdi, padatrayamekArtham / 'AyajaseNaM'ti AtmanaH sambandhi yazo yazohetutvAdyazaH-saMyamaH Atmayazastena, 'AyajasaM uvajIvaMti'tti 'AtmayazaH' AtmasaMya // 978 // For Personal & Private Use Only
Page #643
--------------------------------------------------------------------------
________________ USHUSHUSHAUS mam 'upajIvanti' Azrayanti vidadhatItyarthaH, iha ca sarveSAmevAtmAyazasaivotpattiH utpattau sarveSAmapyaviratatvAditi // iha ca zataparimANamidam-AdyAni dvAtriMzacchatAnyavidyamAnAvAntarazatAni 32 trayastriMzAdiSu tu saptasu pratyekamavA|ntarazatAni dvAdaza 84 catvAriMze tvekaviMzatiH 21 ekacatvAriMze tu nAstyavAntarazatam 1, eteSAM ca sarveSAM mIlane'STatriMzadadhikaM zatAnAM zataM bhavati, / evamuddezakaparimANamapi sarva zAstramavalokyAvaseyaM, taccaikonaviMzatizatAni paJcaviMzatyadhikAni // iha zateSu kiyatsvapi vRttikA, vihitavAnahamasmi sushngkitH| vivRticUrNigirAM virahAdvihak, kathamazaGkamiyaya'thavA pathi? // 1 // ekacatvAriMzaM zataM vRttitaH parisamAptam // 41 // atha bhagavatyA vyAkhyAprajJaptyAH parimANAbhidhitsayA gAthAmAhaculasIyasayasahassA padANa pavaravaraNANadaMsIhiM / bhAvAbhAvamaNaMtA pannattA etthamaMgaMmi // 1 // 'culasI'tyAdi, caturazItiH zatasahasrANi padAnAmanAGge iti sambandhaH, padAni ca viziSTasampradAyagamyAni, pravarANAM varaM yajjJAnaM tena pazyantItyevaMzIlA ye te pravarajJAnadarzinastaiH kevalibhirityarthaH prajJaptAnIti yogaH, idamasya sUtrasya svarUpamuktamathArthasvarUpamAha-'bhAvAbhAvamaNaMta'tti 'bhAvA-jIvAdayaH padArthAH abhAvAzca-ta evAnyApekSayA bhAvAbhAvAH, athavA bhAvA-vidhayo'bhAvA-niSedhAH prAkRtatvAccetthaMnirdezaH 'anantAH' aparimANAH athavA bhAvAbhAvai 1 yadyapi saMgrahaNIgAthAnusAriyantrakAnusAreNa trayoviMzatyadhikamekonaviMzaM zatamuddezakAnAM bhavati paraM vAdAntarAbhiprAyeNa viMzatitame zatake dvAdazoddezakAH yatastatra na prastutavAcanAyAmiva SaSThaH pRthbyuddezakaH pRthvyabvAyukharUpAbhidhAyAM kiMtU zakatrayameva bhinnaM, atra tu prayAbhidhAyyapi pRthvyupalakSaNatvAt pRthvyuddezakasna-1 yAbhidhAyyapyeka eveti| For Personal & Private Use Only
Page #644
--------------------------------------------------------------------------
________________ pazcAme ityarthaH 'ajhai pravacana- antyamaMgalAdi sU. 862 gatAnasAbavizAla mosA vyAkhyA viSayabhUtairanantAni bhAvAbhAvAnantAni caturazItiH zatasahasrANi prajJaptAni 'atra' pratyakSe paJcame ityarthaH 'aGge' pravacanaprajJaptiH 4 paramapuruSAvayava iti gAthArthaH // 1 // abhayadevI- athAntyamaGgalArtha saMghaM samudrarUpakeNa stuvannAhayA vRttiH / tavaniyamaviNayavelo jayati sadA naannvimlvipuljlo| hetusatavipulavego saMghasamuddo guNavisAlo // 2 // 'tave'tyAdi gAthA, taponiyamavinayA eva velA-jalavRttiravasaravRddhisAdhAdyasya sa tathA 'jayati jetavyajayena // 979 // vijayate 'sadA sarvadA jJAnameva vimalaM nirmalaM-vipulaM-vistIrNa jalaM yasya sa tathA asti (astAgha) tvasAdhAtsa tathA, hetuzatAni-iSTAniSTArthasAdhananirAkaraNayoliGgazatAni tAnyeva vipulo-mahAn vega:-kallolAva dirayo yasya vivakSitArthakSepasAdhanasAdharmyAtsa tathA 'saMghasamudraH' jinapravacanodadhirgAmbhIryasAdharmyAt , athavA sAdharmya sAkSAdevAha-guNaiH-gAmbhIryAdibhirvizAlo vistIrNastadbahutvAdyaH sa tatheti gaathaarthH||2|| | Namo goyamAINaM gaNaharANaM, Namo bhagavaIe vivAhapannattIe, NamoduvAlasaMgassa gaNipiDagassa // [kusuma] kummasusaMThiyacalaNA, amaliyakoraMTabeMTasaMkAsA / suyadevayA bhagavaI mama matitimiraM paNAseu // 1 // | pannattIe AimANaM aTThaNhaM sayANaM do do uddesagA uddisijanti NavaraM cautthe sae paDhamadivase aTTha bitiyadivase do uddesagA uddisijjaMti, navaraM navamAo satAo AraddhaM jAvaiyaM jAvaiyaM eti tAvatiyaM 2 egadivaseNaM uddisijati ukkoseNaM sataMpi egadivaseNaM majjhimeNaM dohiM divasehiM sataM jahanneNaM tihiM diva SEHARREICARA VI // 972 // For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #645
--------------------------------------------------------------------------
________________ sehiM sataM evaM jAva vIsatimaM sataM, NavaraM gosAlo egadivaseNaM uddisijati jadi Thiyo egeNa ceva AyaMbileNaM aNunnajihIti aha Na Thito AyaMbileNaM chaTTeNaM aNuNNavati, ekkavIsabAvIsa tevIsatimAI satAI ekkekkadivaseNaM uddisijjanti, cauvIsatimaM sayaM dohiM divasehiM cha cha uddesagA, paMcavIsatimaM dohiM divasehiM cha cha uddegA, baMdhisayAi ahasayAI egeNaM divaseNaM seDhisayAI bArasa egeNaM egiMdiyamahAjummasayAI bArasa egeNaM evaM baMdiyANaM bArasa teiMdiyANaM bArasa caMDariMdiyANaM bArasa egeNa asannipaMciMdiyANaM vArasa | sannipaMciMdiyamahAjummasayAI ekkavIsaM egadivaseNaM uddisijjanti rAsIjummasataM egadivaseNaM uddisijjati // viyasiyaaraviMdakarA nAsiyatimirA suyAhiyA devI / majjhapi deu mehaM buhavivahaNamaMsiyA NicaM // 1 // suyadevayAeN paNamimo jIe pasAeNa sikkhiyaM nANaM / aNNaM pavayaNadevI saMtikArI taM nama'sAmi // 1 // // iti zrIbhagavatI sUtraM sampUrNam // suyadevayA ya jakkho kuMbhadharo baMbhasaMti veroTTA / vijjA ya aMtahuMDI deu avigdhaM lihaMtassa // 1 // (sU0 869) iti zrIvivAhapannattI paMcamaM aMgaM sammattaM // zreyo'stu lekhakapAThakayoH // graM0 15751 // zrIrastu // 'mo goyamAINaM gaNaharANa' mityAdayaH pustaka lekhakakRtA namaskArAH prakaTArthAzceti na vyAkhyAtAH // iti zrIma dabhayadevasUriviracitA zrIpaJcamAGgavizeSavRttiH parisamAptA // 1041 For Personal & Private Use Only
Page #646
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyAprajJaptiH abhayadevIyA vRttiH2] TIkAkAraprazastiH AUGUSAMACRORSCARSA yaduktamAdAviha sAdhuyodhaiH, zrIpaJcamAGgonnatakuJjaro'yam / sukhAdhigamyo'stviti pUrvaguvI, prArabhyate vRttivaratrikeyam // 1 // samarthitaM tatpaTubuddhisAdhusAhAyakAtkevalamatra santaH / saguddhidAtryA'paguNAMllunantu, sukhagrahA yena bhavatyathaiSA // 2 // cAMdre kule sadanakakSakalpe, mahAdrumo dharmaphalapradAnAt / chAyAnvitaH zastavizAlazAkhaH, zrIvarddhamAno muninAyako'bhUt // 3 // tatpuSpakalpI vilasadvihArasadgandhasampUrNadizau samantAt / babhUvatuH ziSyavarAvanIcavRttI zrutajJAnaparAgavantau // 4 // ekastayoH sUrivaro jinezvaraH, khyAtastathA'nyo bhuvi vuddhisaagrH| tayovineyena vibuddhinA'pyalaM, vRttiH kRtaiSA'bhayadevamUriNA // 5 // tayoreva vineyAnAM, tatpadaM cAnukurvatAm / zrImatAM jinacandrAkhyasatprabhUNAM niyogtH||6|| zrImajinezvarAcAryaziSyANAM guNazAlinAm / jinabhadramunIndrANAmasmAkaM cAhise vinaH // 7 // yshshcndrgnneaaddhsaahaayyaatsiddhimaagtaa| parityaktAnyakRtyasya, yuktAyuktavivekinaH // 8 // yugmam / CAREERASHASAMANCS // 980 // Jain Education Inter n al For Personal & Private Use Only
Page #647
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstrArthanirNaya susaurabha lampaTasya, vidvanmadhutratagaNasya sadaiva sevyaH / zrInirvRtAkhya kulasannadapadmakalpaH, zrIdroNasUriranavadyayazaHparAgaH // 9 // zodhitavAn vRttimimAM yukto viduSAM mahAsamUhena / zAstrArthaniSka nikaSaNakaSapaTTakakalpabuddhInAm // 10 // vizodhitA tAvadayaM sudhIbhistathA'pi doSAH kila saMbhavanti / manmahatastAMzca vihAya sadbhistadbrAhmamAptAbhimataM yadasyAm // 11 // yadavAptaM mayA puNyaM vRttAviha zubhAzayAt / mohAdvRttijamanyacca tenAgo me vizuyAt // 12 // prathamAdarze likhitA vimalagaNiprabhRtibhirnijavineyaiH / kurvadbhiH zrutabhaktiM dakSairadhikaM vinItaizca // 13 // asyAH karaNavyAkhyAzrutilekhanapUjanAdiSu yathArham / dAyikasutamANikyaH preritavAnasmadAdijanAn // 14 // aSTAviMzatiyukte varSasahasre zatena cAbhyadhike / aNahilapATakanagare kRteya macchutadha nivasatau // 15 // aSTAdaza sahasrANi SaT zatAnyatha SoDaza / ityevamAnametasyAH, zloka mAnena nizcitam // 16 // aGkato'pi 18616 // iti zrImadabhayadevasUriviracitA zrIpaJcamAGgavizeSavRttiH parisamAptA // For Personal & Private Use Only
Page #648
--------------------------------------------------------------------------
________________ ARRARARAAAAA. iti zrImacandrakulAmbaranabhomaNizrImadabhayadevAcAryavihita vivaraNayutaM zrImadbhagavatyaGgaM samAptam // For Personal & Private Use Only
Page #649
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIAgamavAcanAmAM madada. * ma. rakama. madadagAronAM nAma. gAmarnu nAma. bAkI. | ma. rakama. madadagAronAM nAma. gAmarnu nAma. bAkI. 3000 zeTha uttamacaMda khImacaMda pATaNa. . 551 bAbu cunIlAlajI pannAlAlajI pATaNa. 1500 vorA lallubhAi kIzoradAsa mesANA. . 501 pArI trIkamadAsa hIrAcaMda mesANA. 1500 dosI kastUracaMda vIracaMda mesANA. . 501 zeTha nagInadAsa chaganalAla mANasA. 1001 zA. rAyacaMdabhAi durlabhadAsa kAlIyAvADI. . 501 zA. kalyANacaMda uttamacaMdanI 1001 saMghavI bulAkhIdAsa puMjIrAma mesANA. 1001 / vidhavAvAi naMdubAi . prabhAsapATaNa.. 1001 bhaNasAlI rUpacaMda mUlajInI 501 zA. kalyANacaMda lakSmIcaMda verAvaLa. vidhavA bAI rAmakuMvarabAi porabaMdara 500 501 parI. bAlAbhAi devacaMda kapaDavaMja 1001 gAMdhI rAmacaMda haragovindadAsa mesANA. . 501 zeTha jesIMgabhAi premAbhAi 1000 zA. hAlAbhAi maganalAla pATaNa. kevalabhAi kapaDavaMja 551 / zA. khuzAlabhAi karamacaMda verAvaLa. .. 500 jhaverI kastUracaMda jhaveracaMda suratabaMdara 6454555555 For Personal & Private Use Only
Page #650
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agamacha0 // 1 // ma. rakama. amukasUtramAM madada nAma. gAma nAma. bAkI. 2200 zrIAcArAM- vorA jesIMgabhAi gajImAM 1001 sUyagaDAMga- 7 zeTha nagInadAsa jImAM jIvaNajI 601 501 501 y " " DosAbhAI haste vorA mesANA. bhAi kIzoradAsa zrI AgamachapAvavAmAM madada. zeThalallubhAi kevaladAsa zeTha maganalAla dIpacaMda zA. nathubhAi lAlacaMdanI dIkarI bAi parasana 0 navasArI. kapaDavaMja. mANasA. 0 kapaDavaMja * 0 ma. rakama. amukasUtramAM madada nAma. gAma nAma. bAkI. jhaverI kastUracaMda jhaveracaMda suratabaMdara. bAi pAravatI te zA. dalachArAma vakhatacaMdanI vidhavA amadAbAda. bAI moMghIbAI zeTha lallubhAi cunIlAlanI dhaNIyANI 500 500 500 59 35 33 For Personal & Private Use Only 37 "" 500 1000 ThANAMgajImAM zrIchANInA saMghataraphathI 1000 " 1000 " 0 surata. 0 99 zeTha sobhAgyacaMda mANekacaMda chANI. suratabaMdara. zeTha maganalAla pItAMbaradAsa zeTha dIpacaMda suracaMda 0 O 0 amadAvAda. o madada. // 1 //
Page #651
--------------------------------------------------------------------------
________________ SAHAARBAARHUS rakama amukasUtramAM. madada. nAma. gAma.nAma. bAkI. | ma.rakama. amukasUtramA.madada.nAma.gAma, nAma. bAkI. 501 " zA. zivacaMda somacaMda surata. 0 - 1200 " jhaverI maganabhAi pratApacaMda surata. . 500" zeTha nAnacaMda dhanAjI surata. . 1000 " zeTha amIcaMda khuzAlabhAi 751 samavAyAMgajImAM zeTha maganabhAi kastUracaMdanI phulacaMda javerI. suratabaMdara. . vidhavA bAi hIrAkora bharuca. 0 501 upAzakadazAMga, zeTha cunIlAla chaganacaMda 625 " zeTha kasturacaMda nAnacaMda rUpAla. 0 aMtagaDadazAMga, opha aradhAbhAgamA suravabaMdara . * 500" zrIzAntinAthanA derAsaranA tathA anuttarovavAi.) upAzrayanA hA0 bena navala muMbAi. 0 / 1000 rAyapaseNIjImAM pArI-sarUpacaMda 4200 zrIbhagavatIjImAM (prathamabhAgamAM ) zeTha uttamacaMda lallubhAi mesANA. . mUlacaMda tathA zeTha abhecaMda mUlacaMda 1000 " zA. rAyacaMdabhAi 4200 zrIbhagavatIjImA dvitIyabhAgamAM zrIgoDIjI durlabhadAsa kAlIyAvADI. . mahArAjanA derAsaranI paheDI taraphathI muMbAI. 651 " zeTha mohanalAla sAMkalacaMda amadAbAda. . 1250 zrIjJAtAjImAM zeTha uttamacaMda khImacaMda pATaNa. 0 / 750 praznavyAkaraNamAM bAbu gulAbacaMdajI mArAsaranA For Personal & Private Use Only
Page #652
--------------------------------------------------------------------------
________________ % E madada. * Agamacha0 5 rakama. amukasUtramAM. madada. nAma. gAma. nAma. bAkI. | ma. rakama. amukasUtramA madada. nAma. gAma.nAma. bAkI. amIcaMdajI jhaverI muMbAibaMdara. 0 ___3501 pannavaNA zrIkapaDavaMjanA saMghataraphathI 1015 " zeTha maMchubhAi talakacaMda suratabaMdara. 1015 prathamAMzaH zeTha kalyANacaMda sobhA pArI-mIThAbhAi kalyANacaMgyacaMda jhaverI suratabaMdara. . danI peDhImAMthI jJAnakhAtA 3725 AvazyakajImA bAbu cunIlAlajI mAraphata parI-bAlAbhAi dalapannAlAlajI jhaverI muMbAibaMdara. . sukhabhAi ru. 2331. cauda 550 uvavAijImAM zA. harakhacaMda amaracaMdanI dIkarI bena ratana supananI upajanA. ru. 1170 kapaDavaMja. . tathA tejakora suratabaMdara. 0 / 629 dvitIyo'zaH) baDa vaDAcauTAnA saMghataraphathI 540 utravAijImAM jhaverI navalacaMda udecaMdanI | hA caMdubhAi surata zA meghAjI cAMpAjI tathA vidhavA bAI naMdakora suratabaMdara. 0 / zA lakhamAjI meghAjI kAlIyAvADI. ***** ** %25A ** For Personal & Private Use Only
Page #653
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma. rakama. amukasUtramAM. madada. nAma. gAma. nAma. bAkI.. ma. rakama.amukasUtramAM. madada.nAma.gAma. nAma. bAkI. 1000" zeTha motIlAla mUlajI rAdhanapura 501 harakoi sUtra) zeTha kalyANacaMda 1800 naMdIjImAM zeTha premacaMda rAyacaMda muMbAibaMdara. 0 chapAvavA mATe | devacaMda surata. |1755 oghaniyuktimAM jainavidyAzAlAtaraphathI 501 harakoi sUtra zeTha sarupacaMda abhecaMda subAjI ravacaMda jayacaMda amadAvAda. 0 chapAvavA mATe haste zA. premacaMda surata. . 2851 sUryapannatisUtramA jhaverI bhagavAnadAsa 530 vipAkasUtramA zeTha gulAbacaMda harakhacaMda surata. 265 hIrAcaMda muMbAibaMdara, . 550 harakoi sUtra / zrItattvabodha jainazrAvikAzAlA 501 niryaavlii| zeTha harakhacaMda somcNd| chapAvavA mATe tiraphathI hA0 bena navalabena surata. . sUtramA hA0 nemacaMdabhAi murata. .! 4200 bhagavatIjI trIjAbhAgamA vAcanAvagerenI bolInA ha0 mhoTIToLIvAlA pAlITANA saMvat 1977 caitrakRSNa 11 vAra soma SHRSSHREST For Personal & Private Use Only
Page #654
--------------------------------------------------------------------------
________________ SPARAGRAGIRCRAGIRATRAORAGENGRAGISTRAGRAMRORAGEMS yo N WERRORSCOPE iti zrImacandrakulAmbaranabhomaNizrImadabhayadevAcAryavihitavivaraNayutaM zrImadbhagavatyaGgaM samAptam // For Personal &Private Use Only