Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ tana sadRzaM pavitramita miha vidyte| nahi jJAnena numALLULI mANikacanda-digambara-jainagranthamAlA / mUlAcAraH sttiikH| (prathamo bhAgaH)
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ mANikacaMdra-digambarajainagraMthamAlAyA aSTAdazA graMthaH / zrImadvaTTerakAcAryAvaracito muulaacaarH| (prathamabhAgaH) zrIvasunaMdizramaNaviracitayA TIkayA saMkalitaH / sonI-paMDitapannAlAlaistathA nyAya-kAvyatIrtha paMDitagajAdharalAla-zrIlAlAbhyAM sampAditaH saMzodhitazca / prakAzikA mANikacaMdra-digambarajainapremAlAAAT mAdhavadi 5 mI zrIvIrani0 saM0 2447 / prathamAvRttiH ] vi0 saM0 1977 [ 500
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakanAthUrAma premI maMtrI, mANikacaMdra-di0 jainagraMthamAlAsamiti, hIrAbAga, giragAMva bmbii| zrIlAla jaina kAnyatIrtha, jainasiddhAMtaprakAzaka ( pavitra ) presa naM0 8 maheMdrabosa lena, zyAmabAjAra klkcaa|
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ immmmmmmmmme suucnaa| graMthakA pAramANa adhika hone ke kAraNa isake do khaMDa 6 kiye gaye haiN| yaha prathama khaMDa hai isameM sAta adhyAya taka nirUpaNa hai pAMca adhyAyoMkA dUsarA khaMDa bhI zIghra hIprakAzita hogA isake saMzodhanAdi kAryoMmeM yathAzakti sAvadhAnI rakkhI gaI hai paraMtu dRSTidoSa alpajJatA Adi 6 kAraNoMse azuddhi raha jAnA saMbhava hai| vijJajana sudhAra kara paDhane paDhAnekI kRpA kreN|
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhikaarsuucii| pRSThasaMkhyA 49 1 mUlaguNAdhikAraH 2 vRhatpatyAkhyAnasaMsvarastavAdhikAraH 3 saMkSepapratyAkhyAnAdhikAraH 4 samAcArAdhikAra 5 paMca cArAdhikAraH6. piMDazuddhi-adhikAra 7 paDAvazyakAdhikAraH .106 .326
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ namo vItarAgAya / zrIvaTTakerAcAryaviracito muulaacaarH| (zrIvasunaMdisiddhAMtacakravartiviracitayA AcAravRttyA sahitaH) .. __ muulgunnaadhikaarH||1|| zrImacchuddheddhabodha sakalaguNanidhi niSThitAzeSakArya . vaktAraM satmavRttenihatamatimalaM zakasaMvaMditAghrim / akSaraM muktibadhvA vimalasukhagateH kArikAyAH samantA.. dAcArasyAttanIteH paramajinakRtenaumyahaM vRttihetoH||1|| zrutaskandhAdhArabhUtapaSTAdazapadasahasraparimANaM,mUlaguNatyAkhyAna-saMstara- stavArAdhanA- samayAcAra-paMcAcAra-piMDazuddhiSaDAvazyaka-dvAdazAnuprekSAnAgArabhAvanA-samayasAra-zIlaguNaprastAra-paryAptyAdyadhikAranibaddhamahArthagabhIraM lakSaNasi. dapadavAkyavarNopaciMta, ghAtikarmakSayotsanakevalajJAnaprabudAzeSa.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAra guNaparyAyakhacitaSaDvya navapadArthajinavaropadiSTaM, dvAdazavidhataponuSThAnotpannAnekaprakAraddhisamanvitagaNadharadevaracitaM, mUlagu NottaraguNamvarUpavikalpopAyasAdhanasahAyaphalanirUpaNapravaNamAcArAGgamAcAryapAramparyapravartamAnamalpabalameghAyuHziSyanimitta dvAdazAdhikArairupasaMhartukAmaH svasya zrotRNAM ca prArabdhakAryapratyUhanirAkAraNakSamaM zubhapariNAmaM vidadhacchrIvaTTakerA'cAryaH prathamataraM tAvanmUlaguNAdhikArapratipAdanArtha maMgalapUrvikAM pratijJAM vidhatte muulgunnesvityaadi| mUlaguNesu visuddhe vaMdittA savvasaMjade sirsaa| ihaparalogahidatyaM mUlaguNe kittaissAmi // 1 // mUlaguNeSu vizuddhAn vaMditvA sarvasaMyatAn zirasA / ihaparalokahitArthAn mUlaguNAn kiirtyissyaami||1|| ___ maMgalanimittahetuparimANanAmakartRn dhAtvAdibhiH prayojanAbhidheyasambanyAMzca vyAkhyAya pazcAdarthaH kathyate / mUlaguNesu mUlAni ca tAni guNAzca te mUlaguNAH / mUlazabdo'nekArya 'yadyapi vartate tathApi pradhAnArthe vartamAnaH parigRhyate / tathA guNazabdo'pyanekArthe yadyapi vartate tathApyAcaraNavizeSe vartamAnaH, parigRhyate / mUlaguNAH pradhAnAnuSThAnAni uttaraguNAdhArabhUtAni teSu mUlaguNeSu viSayabhUteSu kAraNabhUteSu vA satsu ye / visuddhavizuddhAH nirmalA: saMjAtAstAna mUlaguNeSu vizuddhAn / dattA vanditvA manovAkAyakriyAbhiH praNamya, savvasaMjade-ayaM
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ muulgunnaadhikaarH| garvazabdo niravazeSArthavAcakaH parigRhIto bahanugrahakAritvAttena pramattasaMyatAdhayogiparyantA bhUtapUrvagatyA siddhAzca parigRhyante, samyaka yatAH pApakriyAbhyo nivRttAH sarve ca te saMyatAzca sarvasaMyatAstAn sarvasaMyatAn pramattApramattApUrvakaraNAnivRttikaraNasU. kSmasAMparAyopazAntakaSAyakSINakaSAyasayogakevalyayogakevalisaMyatAn saptAdyaSTaparyantaSaNNavamadhyasaMkhyayA sametAn siddhaaNshcaanntaan| sirasA-zirasA mastakena mUrnA / ihaparalokahidattheihazabdaH pratyakSavacanaH, parazabda uparatendriyajanmavacanaH, lokazabdaH surezvarAdivacanaH / iha ca parazcehaparau tau ca tau lokau ca ihaparaloko tAbhyAM tayorvA hitaM sukhaizvaryapUjAsatkAracittanivRtiphalAdikaM tadevArthaH prayojanaM phalaM yeSAM te ihaparalokahitArthAstAn ihalokaparalokasukhaizvaryAdinimittAn / ihaloke pUjAM sarvajanamAnyatAM gurutAM sarvajanamaitrIbhAvAdikaM ca labhate mUlaguNAnAcaran, paraloke ca suraizcarya tIrthakaratvaM cakravartibaladevAdikatvaM sarvajanakAntatAdikaM ca mUlaguNAnAcarana labhata iti / mUlaguNe-mUlaguNAn sarvottaraguNAdhAratAM gatAnAcaraNavizeSAna / kittaissAmikIrtayiSyAmi vyAkhyAsyAmi / atra saMyatazabdasya catvAro'rthA nAma sthApanA dravyaM bhAva iti / tatra jAtidravyaguNakriyAnirapekSaM saMjJAkarma nAmasaMyataH / saMyatasya guNAna buddhayAdhyAropyAkRtivati anAkRtivati ca vastuni sa evAyamiti sthApitA mUrtiH sthaapnaasNytH| saMyatasvarUpaprakAzanapa
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 : mUlAcAre... rijJAnapariNatisAmaryAdhyAsito'nupayukta AtmA AgamadravyasaMyataH / nomAgamadravyaM jJAyakazarIraM saMyatapAbhRtajJasya zarIraM bhUtaM bhavan bhAvi vA / bhaviSyatsaMyatatvaparyAyo jIvo bhAvi. saMyataH / tadvyatiriktamasambhavi karma nokarma, tayoH saMyatatvasya kAraNatvAbhAvAt / saMyataguNavyAvarNanaparapAbhRtajJa upayuktaH samyagAcaraNasamanvita bhAgamabhAvasaMyatasteneha prayojanaM, kutaH mUlaguNeSu vizuddhAniti vizeSaNAditi / mUlaguNAdisvarUpAvagapanaM prayojanam / nanu puruSArtho hi prayojanaM na ca mUlaguNAdisvarUpAvagapanaM, puruSArthasya dharmArthakAmamokSarUpasvAt, yadyevaM suSThu mUlaguNasvarUpAvagamanaM prayojanaM yatastenaiva te dharmAdayo labhyante iti / mUlaguNaiH zuddhasvarUpaM sAdhyaM. sAdhanamida mUlaguNazAstraM, sAdhyasAdhanarUpasambandho'pi zAstra prayojanayorataeva vAkyAllabhate, abhidheyabhUtA mUlaguNAH tasmAd grAhyamidaM zAstraM prayojanAditrayasamandhitatvAditi / sarvasaMyatAn zirasAbhivandha mUlaguNAn ihaparalokahitArthAn kIrtayiSyAmIti padaghaTanA / athavA mUlaguNasaMyAtAnAmayaM namaskAro mulaguNAna suvizuddhAna saMyatAMzca vanditvA mUlagukhAn kIrtayiSyAmi, cazabdo'nukto'pi dRSTAH / yathA pRthivyaptejovAyurAkAzamityatra / mUlaguNakathanapratijJI nirvahannAcAryaH saMgrahastragAthAdayamAhapaMcaya mahavvayAI samidIo paMca jinnvruhitttthaa|
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlaguNAdhikAraH / paMceviMdiyarohA chappiya AvAsayA loco // 2 // acelakamaNhANaM khidisayaNamadaMtaghaMsaNaM ceva / ThidibhoyaNeyabhacaM mUlaguNA aTThavIsA du || 3 || paMca mahAvratAni sAmatayaH paMca jinavaropadiSTAH / paMcaiveMdriyanirodhAH SaDapi ca AvazyakAni locaH 2 Acelakya asnAnaM kSitizayanaM aMdatagharSaNaM caiva / sthitibhojanamekabhaktaM mUlaguNA aSTAviMzatistu // 3 // paMca ya-paMcasaMkhyAvacanametat / cazabda evakArArthaH pacaiva SaT / mahantrayAI -- mahAnti ca tAni vratAni ca mahAvratAni mahAna zabdo maha prAdhAnye vartate, vratazabdo'pi sAvadyanivRttau mokSAvAptinimittAcaraNe vartate, mahadbhiranuSThitatvAt / svata eva vA mokSaprApakatvena mahAnti vratAni mahAvratAni prA saMyama nivRttikAraNAni / samidIo-samitayaH samyagayanAna samitayaH samyakazrutanirUpitakrameNa gamanAdiSu pravRttayaH samitaya: vratavRttaya ityarthaH / jiNavaruddiTThA -- karmArAtIn jayantIti jinAsteSAM varAH zreSThAstairupadiSTAstena svamanISikAcarcitA imAH sarvamUlaguNAbhidhA na bhavanti / prAptavacanAnusAritayA prAmANyamAsAM vyAkhyAtaM bhavati / kiyantyastAH * paMcaiva nAdhikAH / paMceviMdiyarohA - indra grAtmA tasya liGgamindriyaM athavA indro nAmakarma tena sRSTamindriyaM tad dvividhaM
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ mulAcAra dravyendriyaM bhAvendriyaM ca,caturindriyAdyAvaraNakSayopazamajanitazaktirbhAvandriyaM tadupakaraNaM dravyedriyaM yato labdhyupayogau bhAvendriyaM, nivRtyupakaraNe dravyedriyaM ceti rodhA apravRttayaH indriyANAM zrotrAdInAM rodhA iMdriyarodhAH samyadhyAnapravezapravRttayaH kiyantaste paMcaiva / chappi ya-SaDapica SaDeva na sapta nApi paMca / aAvAsayA-avazyakartavyAni AvazyakAni nizcayakriyAH sarva-- karmanirmUlanasamarthaniyamAH / loco--locaH hastAbhyAM mastakakUrcagatabAlotpATaH / Acelaka-celaM vastraM, upalakSaNamAtrametat , tena sarvaparigrahaH zrAmaNyAyogyaH celazabdenocyate, na vidyate celaM yasyAsAvacelakaH acelakasya bhAvo'celakatvaM vstraabhrnnaadiprityaagH| aNhANaM-asnAnaM jalasekodvartanAbhyaMgAdivarjanam / khidisayaNaM-kSitau pRthivyAM tRNaphalakapASANAdau zayanaM svapanaM kSitizayanaM sthaMDilazAyitvam / adaMtaghaMsaNaM ceva-dantAnAM gharSaNaM malApanayanaM dantagharSaNaM na dantaghapaNaM adantagharSaNaM tAmbUladantakASThAdivarjanam / cazabdaH samuccayArthaH / evakAro'vadhAraNArthaH / adantagharSaNameva ca / ThidibhoyaNaM-sthitasyordhvatanoH caturaMgulapAdAntarasya bhojanam / eyabhattaM-ekaM ca tadbhaktaM caikabhaktaM, ekavelAhAragrahaNam / mUlaguNA-mUlaguNA uttaraguNAdhArabhUtAH / ahavIsA du-aSTAviMzatiH tu zabdo'vadhAraNArthaH, aSTabhiradhikA viMzatiraSTAvizatiraSTAviMzatireva mUlaguNA nonAH, nApyadhikA iti / ..1 asya sthAne jAnoriti poThaH /
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlaguNAdhikAraH / dravyArthika ziSyAnugrahAya saMgraheNa saMkhyA pUrvakAn mUlagugAn pratipAdya paryAyArthikaziSyAvabodhanArtha vibhAgena vArtikadvAreNa tAneva pratipAdayannAha - hiMsAviradI saccaM adacaparivajjaNaM ca baMbhaM ca / saMgavimuttIya tahA mahavvayA paMca paNNattA // 4 // hiMsAviratiH satyaM adattaparivarjanaM ca brahma ca / saMgavimuktizca tathA mahAvratAni paMca prajJaptAni // 4 // trividhA cAsya zAstrasyAcArAkhyasya pravRttiH, uddezo, lakSaNaM, parIkSA iti / tatra nAmadheyena mUlaguNAbhidhAnamuddezaH / uddiSTAnAM tavavyavasthApako dharmo lakSaNam / lakSitAnAM yathAlakSaNamupapadyate, neti pramANairathavivaraNa parIkSA / tatroddezArthamidaM sUtram / uttaraM punarlakSaNam, parIkSA punaruttaratra, evaM trividhA vyAkhyA / athavA saMgrahavibhAga vistarasvarUpeNa trividhA vyAkhyA | athavA sUtravRttivArtikasvarUpeNa trividhA / athavA sUtra- pratisUtra - vibhASAsUtrasvarUpeNa trividheti / evaM sarvatrAbhisambandhaH kartavya iti / hiMsA - pramattayogAtprANavyaparopaNaM, pramAdaH sakaSAyatvaM, tadvAnAtmapariNAmaH pramattaH pramattasya yogaH pramattayogastasmAtpramattayogAdazaprANAnAM viyogakaraNaM hiMseti, tasyA viratiH parihAra : hiMsAviratiH sarvajIvaviSayA dayA / saccaM satyaM asadabhidhAnatyAgaH "asadabhidhAnamanRtaM " sacchandaH prazaMsAvAcI na sadasat aprazastamiti yAvat asato'rthasyAbhi
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ malAcAra ghAnamasadabhidhAnaM, anRtaM RtaM satyaM na RtaM zranRtaM kiMpunastadamazastaM prANipIDAkaraM yadvacanaM tadaprazastaM vidyamAnArthaviSayamavidyamAnArthaviSaye vA tasyAsadabhidhAnasya tyAgaH satyaM / adattaparivajjaNaM - adattaparivarjanaM zradattasya parivarjana adattaparivarjanaM, "adattAdAnaM steyaM" prAdAnaM grahaNaM pradattasya patitavismRta-sthApitAnanujJAtAdikasya grahaNaM adattAdAnaM tasya parityAgo'dattaparivarjanam / cazabdaH samuccayArthaH / baMbhaM cabramhacarya ca bramhetyucyate jIvastasyAtmavataH parAMga sambhoganivRttavRtteryA bramhacaryamityucyate maithunaparityAgaH / strIpuMsocAritramohodaye sati rAgapariNAmAdiSTayoH parasparasparzanaM pratIcchA mithunaH, mithunasya karma maithunaM tasya parityAgo brahmacaryamiti / saMgavittIya - saMgasya parigrahasya bAhyAbhyantaralakSaNasya vimuktiH parityAgaH saMga vimuktiH zrAmaNyAyogya sarvavastuparityAgaH parigrahAsattyabhAvaH / tahA-- tathA tenaivAgamoktena prakAreNa | mahabjayAI - mahAvratAni sarvasAvadyaparihArakAraNAni paMca na SaT / paNNattA ---- prajJaptAni pratipAditAni kaijinendrairiti zeSaH / mahadbhiranuSTitatvAt svata eva vA mahAnti vratAni mahAvratAni paMcaiveti // jIvasthAnasvarUpaM bandhasthAnaparityAgaM ca pratipAdayana hiMsAviratelakSaNaM prapaMcayannAha - kAryediyaguNamaggaNakulAujoNIsu savvajIvANaM NAUNaya ThANAdisu hiMsAdivivajjaNamahiMsA //
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ muulgunndhikaarH| kAyeMdriyaguNamArgaNAkulAyuryoniSu sarvajIvAnAm / jJAtvA ca sthAnAdiSu hiMsAdivivarjanamahiMsA // 5 // ___ kAya-kAyAH pRthivyaptejovAyuvanaspatitrasAH tAtsthyAt sAhacaryAdvA pRthivIkAyikAdayaH kAyA ityucyante, AdhAranidezo vA, evamanyatrApi yojyam / iMdiya -indriyANi paMca sparzanarasanaghrANacakSuHzrotrANi / ekaM sparzanamindriyaM yeSAM te ekendriyAH / dve sparzanarasane indriye yeSAM te dvIndriyAH / trINi sparzanarasanaghrANAnIndriyANi yeSAM te triindriyaaH| catvAri sparzanarasanaghANacakSUSIndriyANi yeSAM te cturindriyaaH| paMca sparzanarasanaghrANacatuHzrotrANIndriyANi yeSAM te paMcendriyAH / guNa-guNasthAnAni mithyAdRSTiH, sAsAdanasamyagdRSTiH, samyagmithyAdRSTiH, asaMyatasamyagdRSTiH, saMyatAsaMyataH, pramattasaMyataH, apramattasaMyataH, apUrvakaraNa: upazamakaH kSapakaH, anivRttikaraNaH upazamakaH kSapakaH, sUmasAmparAya: upazamakaH kSapakaH, upazAntakaSAyaH, kSINa; kaSAyaH, sayogakevalI, ayogakevalI ceti caturdazaguNasthAnAni / eteSAM svarUpaM paryAptyadhikAre vyAkhyAsyAmaH, iti neha prapaMcaH kRtaH / maggaNa-mArgaNA yAsu yakAbhirvA jIvA mRgyante tAzcaturdaza mArgaNAH, gtiindriykaayyogvedkssaayjnyaansNymdrshnleshyaamvysmyktvsNddyaahaaraaH| etAsAmapi svarUpaM tatraiva vyAkhyAsyAmaH / jIvasthAnAni caikendriyavAdarasUkSmaparyAptAparyApta-dvIndriyaparvAptAparyApta-trIndriya
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAbAre paryAptAparyApta--caturindriyaparyAptAparyApta-paMcendriyasaMjhyasaMziparyAptAparyAptAH / kula-kulAni jAtibhedAH, vaTapalAzazaMkhazuktimatkuNapipIlikAbhramarapataGgapatsyamanuSyAdayaH, sImantakAdinArakabhedAH, bhavanAdidevavizeSAzca / AUAyuH dehadhAraNaM, narakatiryagmanuSyadevagatisthitikAraNAni / joNi-yonayaH jIvotpattisthAnAni, sacittAcittamizrazItoSNamizrasaMtRtavivRtamizrANi / eteSAM saMkhyAvizeSamuttaratra vyAkhyAsyAmaH / kAyAzcendriyANi ca guNasthAnAni ca mArgaNAzca kulAni cAyuzca yonayazca kAyendriyaguNamArgaNAkulAyuryonayastAsu tAn vA / savvanIvANaM-sarve ca te jI. vAzca sarvajIvAH / sarvazabdaH kAsyavacanA, jIvAH dranyaprANabhAvaprANadhAraNasamarthAH, teSAM sarvajIvAnAm / NAUNa-jJAtvA svarUpamavabudhya / ThANAdisu-sthAnaM kAyotsargaH sa prAdiyeSAM te sthAnAdayasteSu sthAnAdiSu, sthAnAsanazayanagamanabhojanodvartanAkuMcanaprasAraNAdikriyAvizeSeSu / hiMsA-prANavyaparopaNaM AdiryeSAM te hiMsAdayasteSAM vivarjana hiMsAdivivarjanaM badhaparitApamardanAdipariharaNamahiMsA / etadahisAvrataM kAyendriyaguNamArgaNAkulAyuryoniviSayeSu sthitAnAM jIvAnAM kAyotsargAdiSu pradezeSu prayatnavato himAdivarjanaM yattadahiMsAvrataM syAt / athavA kAyendriyAdIn jJAtga sthAnAdiSu kriyAsu jIvAnAM hiMsAdivivarjanamahiMsA / kAyAdisvarUpeNa sthitAnAM jIvAnAM hiMsAdipariharaNamAhiseti bhAvaH //
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ muulgunnaadhikaarH| * dvitIyasya vratasya svarUpamAharAgAdIhiM asacaM cattA paratAvasaccavayaNutiM / suttatthANavikahaNe ayadhAvayaNujjhaNaM saccaM // 6 // rAgAdibhiH asatyaM tyaktvA prtaapstyvcnokti| sUtrArthavikathane ayathAvacanojjhanaM satyam // 6 // rAgAdIhiM-rAgaH snehaH sa AdiyeSAM te rAgAdayastai rAgAdibhI rAgadveSamohAdibhiH paizUnyeAdibhizca / asacaMasatyaM mRSAbhidhAnam / cattA-tyaktvA parihatya / paratAvasacakyaNutti-paratApasatyavacanokti paratApasatyavacanamiti vA / parAn prANinaH tapati pIDayati paratApaM paratApaM ca tatsatyavacanaM ca paratApasatyavacanam / yena satyenApi vacanena pareSAM paritApAdayo bhavanti tatsatyamapi tyaktvA / ayadhAvayaNujjhaNaMna yathA ayathA tacca tadvavacanaM cAyathAvacanaM aparamArthavacanaM / dravyakSetrakAlabhAvAdyanapekSaM sarvathAstyevetyevamAdikaM tasya sarvasya ujjhanaM pariharaNamayathAvacanojjhanaM sadAcArAcAryAnyathArthakathane doSAbhAvo vA satyamiti sambandhaH / suttatthANavikahaNe-sUtraM dvAdazAMgacaturdazapUrvANi, artho jIvAdayaH padArthAstayorvikathanaM pratipAdanaM tasmin sUtrArthavikathane, sUtrasya arthasya ca vikayane'yathAvacanasyotsargo'nyathA na pratipAdanam / sadAcArasyAcAryasya skhalane doSAbhAvo vA / sacca-satyamiti / rAgAdibhirasatyamabhidhAnamabhiprAyaM ca tyaktvA, paritApakara
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 ! mUlAcAra satyamapi tyaktvA mUtrArthAnyathAkayanaM ca tyaktvA prAcAryAdInAM vacanaskhalane doSaM vA tyaktvA yadvacanaM tatsatyavratamiti / ___ tRtIyavratasvarUpanirUpaNAyAhagAmAdisu paDidAI appappahardi pareNa saMgahidaM NAdANaM paradavvaM adattaparivajaNaM taM tu // 7 // grAmAdiSu patitAdi alpaprabhRti pareNa saMgRhatiM / na AdAnaM paradravyaM adattaparivarjanaM tat tu // 7 // * gAmAdisu-grAmo vRttiparikSiptajananivAsaH sa AdiryeSAM te grAmAdayasteSu grAmAdiSu grAmakheTakarvaTamaTavanagarodyAnapathizailATavyAdiSu / paDidAiM--patitamAdiyaiSAM tAni patitAdIni patitanaSTavismRtasthApitAdIni / appappahudi-alpaM stokaM prabhRtirAdiryeSAM tAnyalpaprabhRtIni stokabahusUkSmasthUlAdIni / pareNa-anyena / saMgahidAiM-saMgRhItAni cAtmavazakRtAni ca kSetravAstudhanadhAnyapustakopakaraNacchAtrAdIni teSAM sarveSAM / NAdANaM-nAdAnaM na grahaNaM AtmIyakaraNavivarjanam / prdvN-prdrvyaannaaN'| adattaparivajaNaM-adattasyAparityaktasyAnabhyupagatasya ca parivarjanaM pariharaNaM adattaparivarjanaM, adattagrahaNe'bhilASAbhAvaH / taMtu-tadetat / paradravyANAM grAmAdiSu patitAdInAmalpabahAdInAM pareNa saMgRhItAnAM ca yadetanAdAnamagrahaNaM tadadattaparivarjana vratamiti / athavA paradravyaM pareNa saMgRhItaM ca grAmAdiSu patitAdikaM cAlpAdikaM ca nAdAnaM nA
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ muulgunnaadhikaarH| deyaM AtmIyaM na kartavyamiti yo'yamabhiprAyastadadattaparivarjana nAmeti // caturthavratasvarUpanirUpaNAyAhamAdusudAbhagiNIvaya dadvaiNitthittiyaM ca paDirUvaM ithikahAdiNiyattI tiloyapujaM have bNbhN||8|| mAtRsutAbhAganIriva dRSTvA strItrikaM ca pratirUpam / strIkathAdinivRttiH trilokapUjyaM bhavet brahma // 8 // ___ mAdu-mAtA jananI / sudA-sutA duhitA / bhagiNIvayabhaginI svsaa| ivaupamye dRSTavya ivazabda upamArthaH / ca. zabdaH samuccayArthaH / daThUNa-dRSTvA samyak jJAtvA / ityittiya strINAM trikaM vRddhabAlayauvanabhedAt / paDirUvaM ca-pratirUpaM ca citralepabhedAdiSu sthitaM pratikviM devamanuSyatirazcAM ca rUpaM / ityikahAdiNiyatti-strIkathA AdiryeSAM te strIkathAdayastebhyo nivRttiH parihAraH strIkayAdinivRttiA, vanitAkomalAlApa-mRdusparza-rUpAlokana-nRtyagItahAsakaTAkSanirIkSaNAdyanurAgatyAgaH / athavA strIbhaktarAjacaurakathAnAM parityAgaH rAgAdibhAvena tatra prabandhAbhAvaH / tiloyapujaMtribhiokaiH pUjyaM triloka pUjyaM devabhAvanamanuSyairarcanIyam / hada-bhavet / babha-bramhacaryam / devamanuSyatirazcAM vRddhabAlayau-. vanasvarUpaM strItrikaM dRSTrA yathAsaMkhyena mAtA sutA. bhaginIva cintanIyam / teSAM pratirUpANi ca tathaiva cintanIyAni / strI
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAre kayAdikaM ca varjanIyam / anena prakAreNa sarvapUjyaM bramhacarya navaprakAramekAzItibhedaM dvASaSTayadhikaM zataM ceti / / paMcamatratasvarUpaparIkSArthamuttarasUtramAhajIvaNibaddhA baddhA pariggahA jIvasaMbhavA ceva / tesiM sakaccAgo iyaramhi ynnibhmo'sNgo||9|| jIvanibaddhA baddhAH parigrahA jIvasaMbhavAzcaiva / teSAM zaktyA tyAgaH itarasmin ca nirmmo'sNgH||9|| jIvaNibaddhA-jIveSu prANiSu nibaddhAH pratibaddhA jIvanibaddhAH pANyAzritA deha-mithyAtva-veda-rAga-hAsya-ratyarata-zokabhaya-jugupsA-krodha-mAna-mAyA lobhAdayaH dAsidAsamo'zvAdayo vA / abaddhA-apratibaddhA anAzritA jIvapRthagbhUtAH kssetrvaastudhndhaanyaadyH| parigahA-parigrahAH samantata AdAnarUpA mUrchA / jIvasambhavA-jIvebhyaH sambhavo yeSAM te jIvasambhavA jIvodbhavA muktAphalazavazukticarmadantakagvalAdayaH krodhAdayo vA zrAmaNyAyogyAH / ceva-caiva / tesiM-teSAM sarveSAM pUrvoktAnAM / sakkaccAgo-zaktyA tyAgaH sarvAtmasvarUpegAnabhilASaH sarvathAparihAraH / athavA teSAM saMgAnAM parigrahANAM tyAgaH pAThAntaram / iyaramhi ya-itareSu ca saMyamajJAnazaucopakaraNeSu / Nimmamo-nirmama mamatvarahitatvaM niHsaMgatvam / asaMgo asaMgatatatvam / kimuktaM bhavati--jIvAzritA ye parigrahA ye cAnAzritAH kSetrAdayaH jIvasambhavAzca ye teSAM sarveSAM ma
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ muulgunnaadhikaaruu| novAkkAyaiH sarvathA tyAgaH / itareSu ca saMyamAdhupakaraNeSu ca asaGgamatimUrchArahitatvamityetadasaGgavratamiti // paMcamahAvratAnAM svarUpaM bhedaM ca nirUpya paMcasamitInAM bhedaM svarUpaM ca nirUpayannAhairiyA bhAsA esaNa NikkhevAdANameva samidIo padiThAvaNiyA ya tahA uccArAdINa paMcavihA 10 IryA bhASA eSaNA nikSepAdAnameva samitayaH / pratiSThApanikA ca tathA uccArAdInAM pNcvidhaaH||10|| 6. iriyA-IryA gamanAgamanAdikaM bhAsA-bhASA vacanaM satyamRSA-satyamRSA'satyamRSAmavRttikAraNam / esaNA-eSaNA caturvidhAhAragrahagattiH / NikkhevAdANaM-nikSepo gRhItasya saMsthApanaM pAdAnaM sthitasya grahaNaM nikSepAdAne evakAro'. vdhaarnnaarthH| samidIo-samitayaH smykprvRttyH| samitizabdaH pratyekamabhisambadhyate, IryAyAH samitiH IryAsamitiH samyagavalokanaM samAhitacittasya prayatnena gamanAgamanAdikam / bhASAyAH samatiH bhASAsamitiH zrutadharmAvirodhena pUrvAparavivekasahitamaniSThurAdivacanam / eSaNAyAH samitireSaNAsamitiH lokajugupsAdiparihInavizuddhapiNDagrahaNam / nikSepAdAnayoH samitinikSepAdAnasamitizcatuHpicchakatilekhanapUrvakasayatna grahaNanikSepAdiH / paiThAvaNigA ya-pratiSThApanikA ca, atrApi samitizabdaH sambandhanIyaH, pratiSThApanAsamitirjantuvika
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAre jitapradeze samyagavalokya mlaadyutsrgH| tahA-tathaiva / uccArAdINa-uccArAdInAM mUtrapurISAdInAM pratiSThApanA samyakparityAgo yaH sA prtisstthaapnaasmitiH| evaM paMcavihA-paMcaprakArA eva samitayo bhvntiityrthH| sAmAnyena paMcasamitInAM svarUpaM nirUpya vizeSArthamuttaramAhaphAsuyamaggeNa divA jugaMtarappehiNA sakajjeNa / jaMtUNa parihAteNiriyAsamidI hvegmnnN||11|| prAsukamArgeNa divA yugAMtaraprekSiNA sakAryeNa / jaMtUna pariharatA IryAsamitiH bhavet gmnm||11|| phAsugamaggeNa-pragatA asavo jIvA yasminnasaumAsuka:pAsu. kazcAsau mArgazca mAsukamAgoM niravadyaH paMthAstena mAsukamArgeNa gajakharoSTragopahiSIjanasamudAyoparditena varmanA / divA-divase sUrodgame pravRttacakSuHmacAre yugaMtarappehiNA-yugAntaraM catuistapramANaM prekSatepazyatIti yugAntaraprakSI tena yugAntarapekSiNA samyagavahitacittana padanikSepapradezamavalokamAnena / sakajeNakArya prayojanaM zAstrazravaNatIrthayAtrAguruprekSaNAdikaM saha kAyeNa vartate iti sakAryastena sakAryeNa saprayojanena dharmakAryamantareNa na gantavyamityarthaH / jaMtUNi-jantUn jovAn ekendriyaprabhRtIn / pariharanteNa-pariharatA avirAdhayatA / iriyAsamidI-IryAsamitiH / have-bhavet / gamaNaM-gamanam / sakAryeNa yugAntaraprekSiNA saMyatena divase prAsukamArgeNa yadamanaM kriyate
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ . muulgunnaadhikaarH| .. seryAsamitirbhavatItyarthaH / athavA saMyatasya jantUn pariharato yadgamanaM seryAsamitiH // . bhASAsamiteH svruupniruupnnaayottrsuutrmaahpesunnnnhaaskksprnniNdaappppsNsvikhaadii| vajittA saparAhiyaM bhAsAsamidI have khnnN||12|| paizUnyahAsyakarkazaparaniMdAtmaprazaMsAvikathAdIn / varjayitvA svaparahitaM bhASAsamitiH bhavet kathanam // ___pesuNNa-pizunasya bhAvaH paizUnyaM nirdoSasya dossodbhaavnm| hAsa-hasanaM hAsaH haasykrmodyvshaaddhrmaarthhrssH| kakasakarkazaH zravaNaniSThuraM kAmayuddhArthapravartakaM vcnm|prnniNdaa-pressaaN niMdA jugupsA paraniMdA pareSAMtathyAnAmatathyAnAMvAdoSANAmudbhAvanaM prati samIhA anyaguNAsahanam / appappasaMsA-AtmanaH prazaMsA stavaH AtmaprazaMsA svaguNAviSkaraNAbhimAyaH / vikahAdI-vikathA AdiryeSAM te vikathAdayaH strIkathA, bhaktakathA, caurakathA, rAjakathAdayaH / eteSAM paizUnyAdInAM iMdvasamAsaH / vajittA-varjayitvA parihatya / saparahiyaM-svazca parazca svaparau tAbhyAM hitaM svaparahitaM, Atmano'nyasya ca sukhakaraM kamabaMdhakAraNavimuktam / bhaasaammidii-bhaassaasmitiH| have bhavet / kahaNaM-kathanam / paizUnyahAsakarkazaparanindAtmaprazaMsA. vikathAdIn varjayitvA svaparahitaM yadetat kathanaM bhaassaasaavitirbhvtiityrthH||
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAre eSaNAsamitisvarUpaM pratipAdayannAhachAdAladosasuddhaM kAraNajuttaM visuddhnnvkoddii| sIdAdIsamabhuttI parisuddhA esnnaasmidii||13|| SaTcatvAriMzaddoSazuddhaM kAraNayuktaM vizuddhanavakoTi / zItAdisamabhuktiH parizuddhA eSaNA samitiH // 13 // . chAda.ladosasuddha-SaDbhiradhikA catvAriMzat SaTcatvAriMzat SaTcatvAriMzatazca te doSAzca SaTcatvAriMzadoSAH taiH zuddhaM nirmala SaTcatvAriMzadoSazuddhaM udgamotpAdanaiSaNAdikalaMkarahitam / kAraNajutta-kAraNainimittayuktaM sahitaM kAraNayuktaM asAtodayajAtabubhukSApratIkArArtha vaiyAsyAdinimittaM ca / visuddhaNavakoDI-nava ca tAH koTayazca vikalpAzca navako. 'TayaH vizuddhA nirgatA navakoTayo yasmAdvizuddhanavakoTi manovacanakAyakRtakAritAnumatirahitam / sIdAdi-zItamAdiryasya tacchItAdi zItoSNalavaNasarasavirasa rUkSAdikam / samabhunIsamA sadRzI bhuktirbhojanaM samabhuktiH / zItAdau samabhuktiH zItAdisamabhuktiH zItoSNAdiSu bhakSyeSu rAgadveSarahitatvam / parisuddhA-samantato nirmalA / esaNAsamidI-epaNAsamitiH / SaTcatvAriMzadoSarahitaM yadetat piMDagrahaNaM sakAraNaM manovacanakAyakRtakAritAnumatirahitaM ca zItAdau sambhuttizca, anena nyAyenAcaratA nirmalaiSaNAsamitibhavatItyarthaH //
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlaguNAdhikAraH / zrAdAnanikSaNasamitisvarUpaM nirUpayannAha - NANuvahi saMjamuvahiM saucuvahiM aNNamappamuvahiM vA payadaM gahaNikkhevo samidI AdANaNikkhevA 14 jJAnopadhiM saMyamopadhiM zaucopadhiM anyamapyupadhiM vA / prayataM grahanikSepau samitiH AdAnanikSepA // 14 // NANuvahi-jJAnasya zrutajJAnasyopadhirUpakaraNaM jJAnopadhirjJAnanimittaM pustakAdi / saMjamuvahi-saMyamasya pApakriyA nivRttilakSaNasyopadhirUpakaraNa saMyamopadhiH prANidayAnimittaM picchikAdiH / saJcuvarhi - zaucasya purISAdimalApaharaNasyopadhi- rupakaraNaM zaucopadhirmUtrapurISAdiprakSAlananimittaM kuMDikAdidravyam / jJAnopadhizca saMyamopadhizca zaucopadhizca jJAnopatrisaMyamopadhizaucopadhayasteSAM jJAnAdyupadhInAm / aNNamavianyasyApi saMstarAdikasya / ubahiM vA- upadhervA upakaraNastha saMstarAdinimittasya upakaraNasya prAkRtalakSaNabalAdatra SaSThI vibha ktirdRSTavyA / payadaM prayatnenopayogaM kRtvA / gaNikkhevo- grahaNaM grahaH nikSepaNaM nikSepaH, grahazca nikSepazca grahanikSepau / samidIsamiti: / zrAdANaNikkhevA AdAnanikSepA / jJAnopadhisaMyamopadhizaucopadhInAmanyasya copadheryatnena yau grahaNa nikSapau pratilekhanapUrvako sA AdAnanikSepA samitirbhavatItyarthaH // paMcamasamitisvarUpanirUpaNAyAha egaMte acitte dUre gUDhe visAlamavirohe | PE 16
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 20 mUlAcAra uccArAdicAo padiThAvaNiyA have samidI 15 ekAMte acitte dUre gUDhe vizAle avirodhe / uccArAdityAgaH pratiSThApanikA bhavet smitiH||15|| ... egaMte-ekAnte vijane yatrAsaMyatajanapracAro nAsti / acitte-haritakAyatrasakAyAdivivikte dagdhe dagdhasame sthnnddile| dUre grAmAdikAdvipakRSTe pradeze / gUDhe-saMdRte janAnAmacakSurviSaye / visAlaM-vizAle vistIrNe vilAdivirahite / avirohe-avirodhe yatra lokApavAdo nAsti / uccArAdi-uccAro malaM Adiryasya sa uccArAdistasya uccaaraadeHmuutrpuriissaadeH| caago-tyaagH| padiThAvaNigA--pratiSThApanikA / have--bhavet / samidIsamitiH / ekAntAcittaduragUDhavizAlAvirodheSu pradezeSu ya. lena kAyamalAderyastyAgaH sA uccAraprasravaNapratiSThApanikA samitirbhavatItyarthaH // ___iMdriyanirodhavratasvarUpanirUpaNAyottaravibhAgasUtramAhacakkhU sodaM ghANaM jibbhA phAsaM ca iMdiyA paMca / sagasagavisaehito NirohiyavvA sayA munninnaa|| cakSuH zrotraM ghrANaM jihvA sparzazva iMdriyANi paMca / svakasvakaviSayebhyo nirodhayitavyA sadA muninA 16 . cakkhu--cakSuH / sodaM--zrotram / ghANaM-ghrANam / jibmAjinhA / phAsaM sparzaH / caH smuccyaarthH| iMdiyA-indri
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlaguNAdhikAraH / 21 yANi matijJAnAvaraNakSayopazamazaktayaH / indriyaM dvividhaM dravyeMdriyaM bhAvendriyaM ceti / tatra dravyendriyaM dvividhaM nirvRttirUpakaraNaM ca / karmaNA nirvartyate iti nivRttiH, sA ca dvividhA vAhayAbhyantarA ceti utsedhAGgulA saMkhyeyabhAgamamitAnAM zu-dvAnAmAtmapradezAnAM pratiniyatacakSuH zrotraghANarasanasparzanendriyasaMsthAnenAvasthitAnAM vRttirAbhyantarA nirvRttiH / teSu AtmapradezeSu indriyavyapadezabhAga yaH pratiniyatasaMsthAnanAmakarmodayApAditAvasthAvizeSaH pudgalamacayaH sA bAhyA nirvRttiH / yena nirvRtterupakAraH kriyate tadupakaraNaM / tadapi dvividhaM zrAbhyantaravAhayabhedena / tatrAbhyantaraM kRSNA zukramaNDalaM / bAhayamakSipatrapakSmadvayAdi / evaM zrotrendriyaghrAgondriyara saneMdriyasparzanendriyANAM vaktavyaM vAhyAbhyantarabhedena dvaividhyam / bhAvendriyamapi dvividhaM labdhyupayogabhedena / lambhanaM labdhiH / kA punarasau jJAnAvaraNakarmakSayopazamavizeSaH / yatsannidhAnAdAtmA dravyendriyanirvRtti prati vyApriyate sA labdhiH / tannimica AtmanaH pariNAma upayogaH kAraNadharmasya kArye darzanAt / vIryAntarAyamatijJAnAvaraNa kSayopazamAMgopAMganAmalAbhAvaSTambhabalAdAtmanA spRzyate'neneti sparzanam, rasyate'neneti rasanam, prAyate'neneti ghrANam, caSTe'rthAn pazyatyaneneti cakSuH, zrayate'neneti zrotram | svAtantryavivakSA ca dRzyate kartRkaraNayorabhedAt idaM me cakSuH suSThu pazyati / ayaM me karNaH suSThu zRNoti / spRzatIti sparzanam / rasatIti rasanam citI
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAre ti ghrANam / caSTe iti cakSuH / zRNotIti zrotramiti / e. vamindriyANi paMca / tadviSayAzca paMca / vayata iti varNaH / zabdayate iti zabdaH / gandhyata iti gandhaH / rasyata iti rsH| spRzyata iti sparzaH iti / paMca-saMkhyAvacanametat / sagasagavisaehito-svakIyebhyaH svakIyebhyo viSayebhyo rUpazabdagandharasasparzebhyaH svabhedabhinnebhyo mnohraamnohrruupebhyH| NirohiyavvA-nirodhayitavyAni--samyak dhyAne pravezayitavyAni / sayA-sadA sarvakAlam / muNiNA-muninA saMyamapriyeNa / svakIyebhyaH svakIyebhyo viSayebhyo rUpazabdagandharasasparzebhyazcakSurAdInAM nirodhanAni muneryAni tAni paMca iMdriyanirodhanAni paMca mUlaguNA bhavantItyarthaH / athavA ye paMca nirodhA iMdriyANAM kriyate muninA svaviSayebhyaste paMceMdriya-nirodhAH paMca mUlaguNA bhavatItyarthaH / prathamasya cakSunirodhavratasya svarUpanirUpaNArthamAhasacittAcittANaM kiriyAsaMThANavaNNabheesu / rAgAdisaMgaharaNaM cakkhuNiroho have muNiNo 17 sacittAcittAnAM kriyAsaMsthAnavarNabhedeSu / rAgAdisaMgaharaNaM cakSurnirodho bhavet muneH|| 17 // saJcittAcittANaM-sahacittena sAmAnyajJAnadarzanopayoganimittacaitanyena vartanta iti sacicAni sajIvarUpANi devamanumyAdiyoSiTpANi, na cittAni acittAni sacittadravyamati
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ muulgunnaadhikaarH| vimbAni, ajIvadravyANi ca / sacittAni, cAcittAni ca sacittAcittAni, teSAM sacittAcittAnAm / kiriyA-saMThANavagaNabheesu-kriyA-gItavilAsanRtyacaMkramaNAtmikA, saMsthAnaM samacaturasranyagrodhAdyAtmakaM vaizAkhabandhapuTAdyAtmakaM ca, varNAH gaurazyAmAdayaH / kriyA ca saMsthAnaM ca varNAzva kriyAsaMsthAna varNAH, teSAM bhedA vikalpAH kriyAsaMsthAnavarNabhedAsteSu kriyAsaMsthAnavarNabhedeSu. nRtyagItakaTAkSanirIkSaNasapacaturasrAkAragaurazyAmAdivikalpeSu zobhanAzobhaneSu / rAgAdisaMgaharaNaMrAga AdiyeSAM te rAgAdayaH rAgAdayazca te saMgAzca rAgAdisaMgAH saMgAzcAzaktayasteSAM haraNaM nirAkaraNaM rAgAdisaMgaharaNaM rAgadveSAdhanabhilASaH / cakkhuNiroho-cakSuSonigeSazcakSunirodhaH ckssurindriyaaprsrH| have bhavet / muNiNo-munerindriyayamanAyakasya / strIpuruSANAM svarUpalepakarmAdivyavasthitAnAM ye kriyAsaMsthAnavarNabhedAstadviSaye yadetat rAgAdinirA. kAraNaM taccakSunirodhavrataM munerbhavatItyarthaH // ___ zrotrendriyanirodhavratasvarUpanirUpaNAyAhasaDgAdijIvasadde vINAdiajIvasaMbhave sadde / rAgAdINa Nimitte tadakaraNaM sodarodho du||18|| SaDgAdijIvazabdA vINAdyajIvasaMbhavAH shbdaaH| rAgAdInAM nimittAni tadakaraNaM zrotrarodhastu // 18 //
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 mUlAcAra saGgAdinIvasadde-SaDgaH svaravizeSaH sa AdiryeSAM teSaDgAdayaH jIvasya zabdAjIvazabdAH SaDgAdayazca jIvazabdAzca Sa. DgAdijIvazabdAH SaDgapabhagAndhAramadhyamadhaivatapaMcamaniSAdabhedA urakaNThaziraHsthAnabhedabhinnAH, pArohyavarohisthAyisaMcArivarNayuktA mandratArAdisamanvitAH, anye ca duHsvarazabdArAsamAdisamutthA graahyaaH| vINAdiajIvasaMbhavA-vINA AdiryeSAM te vINAdayo vINAdayazca te ajIvAzca vINAdyajIvAstebhyaH saMbhavantIti vINAdyajIvasambhavA vINAtrizarIrAvaNahastAlAbanimRdaMga-bherI-paTahAyudbhavAH / sadde-zabdAH / rAgAdINa-rAga AdiryeSAM te rAgAdayasteSAM rAgAdInAM rAgadveSAdInAm / Nimitte-nimittAni hetavo rAgAdikAraNabhUtAH / tadakaraNaM teSAM SaDgAdInAmakaraNamazravaNaM ca tadakaraNaM svato na kartavyA nApi te'nyaiH kri pramANA rAgAdyAviSTacetasA zrotavyA iti / sodarodho du--zrotrasya zrotrendriyasya rodhaH zrotrarodhaH / du vizeSArthaH / rAgAdihetavo ye SaDgAdayo jIvazabdAvINAdhajIvasambhavAzva, teSAM yadazravaNaM AtmanA akaraNaM ca tacchrotravrataM munerbhavatItyarthaH / athavA SaDgAdijIvazabdaviSaye vINAdyajIvasaMbhave zabdaviSaye ca rAgAdInAM yannimittaM tasyAkaraNamiti // tRtIyasya ghrANendriyanirodhavratasya svarUpanirUpaNArthamAhapayaDIvAsaNagaMdhe jIvAjIvappage suhe asuhe|
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlaguNAdhikAraH / 15 rAgadde sAkaraNaM ghANaNiroho muNivarassaM // 19 // prakRtivAsanAgaMdhe jIvAjIvAtmake sukhe asukhe / rAgadveSAkaraNaM ghrANanirodho munivarasya // 19 // * paDIvAsa gaMdhe - prakRtiH svabhAvaH, vAsanA anyadravyakRtasaMskAraH, prakRtizca vAsanA ca prakRtivAsane tAbhyAM gandhaH saurabhyAdiguNaH prakRtivAsanAgandhastasmin svabhAvAnyadravyakRte saurabhyAdiguNe / jIvAjIvappage--jIvati jIviSyati jIvitapUrvo vA cetanAlakSaNo jIvaH sukhaduHkhayoH kartI, najIvo'jIvastadviparItaH, jIvazcAjIvazca jIvAjIvau tau pragacchatIti jIvAjIvapragaH jIvAjIvasvarUpaH tasmin jIvAjIvasvarUpe kastUrIyakSa damacaMdanAdi sugandhadravye / suhe-sukhe svAtmapradezAlhAdanarUpe / asuhe- asukhe svapradezapIDAhetau sukhadu:khayornimitte | rAgadesA karaNaM - rAgazca dveSazca rAgadveSau tayorakaraNaM anabhilASaH rAgadveSAkaraNamanurAgajugupsAnabhilASaH / ghANaNirohI-gondriyanirodhaH ghrANendriyAmasaraH / muNivarassa-munInAM varaH zreSTho munivara: yatikuJjarastasya munivarasya / jIvagate jIvagate ca prakRtigandhe vAsanAgandhe ca sukharUpe' sukharUpe ca yadetadrAgadveSayorakaraNaM munivarasya tat ghrANendriyanirodhavrataM bhavatItyarthaH // caturtharasanendriyanirodhavratasvarUpanirUpaNArthamAha
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 malAcAre asaNAdicaduviyappe paMcara se phAsugamhi Niravajje / iTThANiTThAhAre datte jinbhAjao giddhI ||20|| azanAdicaturvikalpe paMcara se prAsu niravadye / iSTAniSTAhAre datte jihvAjayo'gRddhiH // 20 // asaNAdicadutriyappe azanamAdiryeSAM te'zanAdayo bhojanAdayaH, catvArazca te vikalpAzca caturvikalpAH azanAdayazcaturvikalpA yasminnasau azanAdicaturvikalpastasminnazana pAnakhAdasvAdyabhede bhaktadugdhalaDDukai lAdistrabhedabhinne / paMcarase- paMca rasA yasminnasau paMcarasastasmin paMcara se tiktakaTukaSAyAmlamadhurabhedabhinna lavaNasya madhurarase'ntarbhAvaH / phAsue prAsuke jIvasammUrcchanAdirahite / vidye avadyAdoSAnnirgato niravadyastasmin niravadye pApAgama virahite kutsAdidoSamuktaM ca / iTThApiTTha - iSTo'bhipreto manohAdakaH, aniSTo'nabhipretaH manodukhadaH, iSTazca aniSTayeSTa niSTastasminniSTAniSTe / zrAhAre AhAro bubhukSAdyupazAmakaM dravyaM tasminnAhAre datte prApte dAtRjanopanIte / jibbhAjayo- jivhAyA jayo jivhAjayo rasaneMndriyAtmavazIkaraNam / agiddhI- amRddhiranAvAMkSA / AhAre azanAdicatuSprakAre paMcarasasamanvite prAsuke niravadyeca prApte sati yeyamagRddhistajjivhAjayatrataM bhavatItyarthaH // sparzanendriyanirodhavratasya svarUpaM pratipAdayannuttarasUtramAha
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27. muulgunnaadhikaarH| jIvAjIvasamutthe kkkddmugaadiatttthbhedjude| phAse suhe yaasuhe phAsaNiroho asNmoho|| jIvAjIvasamutthe karkazamRdukAdyaSTabhedayute / sparze sukhe vA asukhe sparzanirodhaH asNmohH||21|| jIvAjIvasamutthe-jIvazca ajIvazca jIvAjIvau jIvAjIvayoH samuttiSThate sambhavatIti jIvAnIvasamutthastasmizcetanAcetanasambhave / kakkaDamaugAdi abhedajude karkazaH kaThinaH, mRduH komalaM karkazazca mRduzca karkazamRdR tAvAdiyeSAM te karkazamRdvAdayaH aSTau ca te bhedAzcASTamedAH karkazamRdvAdayazca te aSTabhedAzca karkazamRdvAdyaSTabhedAstairyuktaH karkazamRdvAdyaSTabhedayuktastasmin karkazamRduzItoSNasnidharUkSagurulaghuguNa vikalpasamavite vanitAtUlikAdyAdhArabhute / phAse-sa" / suhe-su. khe sukhahetau / asuhe ya-asukhe ca duHkhahetau phAsaNiroho -sparzanirodhaH sprshnendriyjyH| amoho-na sammoha asammoho'nAlhAda ityarthaH / jIvAjIvasamudbhave karkazamRdvAdya bhedayukta sukhAsukhasvarUpanimitte sparzaviSaye yo'yamasammoho'nabhilASaH sparzanendriyanirodhavrataM bhavatItyarthaH // paMcendriyanirodhavratAnAM svarUpaM nirUpya SaDAvazyakavratAnAM svarUpaM nAmanirdezaM ca nirUpayannAhasamadA thavo ya vaMdaNa pADikamaNaM taheva nnaadv|
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAre paJcakkhANa visaggo karaNIyA vAsayA chappi 22 samatA stavazca vaMdanA pratikramaNaM tathaiva jJAtavyaM / pratyAkhyAnaM visargaH karaNIyA AvazyakAH SaDapi 22 samadA- samasya bhAvaH samatA rAgadveSAdirahitatvaM trikAlapaMcanamaskAra karaNaM vA / thavo = stavaH caturviMzatitIrthakarastutiH / vaMdanA - vandanA ekatIrthakRtpratibaddhA darzanavandanAdipaMca gurubhaktiparyantA vA / paDikkamaNaM - pratikramaNaM pratigacchati pUrvasaMyamaM yena tat pratikramaNaM svakRtAdazubhayogAtyatinivRttiH daivasikAdayaH saptakRtAparAdhazodhanAni / taheva - tathaiva tenaiva prakAreAgamAvirodhenaiva / NAyavyaM jJAtavyaM samyagavaboddhavyam / paccakkhANaM pratyAkhyAnamayogyadravyaparihAraH, taponimittaM yogyadravyasya vA parihAraH / visaggo - vyutsargaH dehe nirAsa: jinaguNacintAyuktaH kAyotsargaH / karazrIyA karaNIyAanuSTheyAH / AvasayA - AvazyakA Ava zyakAni vA na vazo'vazaH avazasya karmAvazyakAH nizcayakriyAH / chappI - SaDapi na paMca nApi sapta / samatAstavavandanAtikramaNAni tathaiva pratyAkhyAna kAyotsargau, evaM SaDAvazyakA nizcayakriyA yAstA nityaM SaDapi kartavyAH / 28 mUlaguNA iti kRtveti sAmAnyasvarUpaM pratipAdya vizepArtha pratipAdayannAha -
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlaguNAdhikAraH / jIvidamaraNe lAbhAlAbhe saMjoyavippaoge ya / baMdhuri suhadukkhAdisu samadA sAmAiyaM NAma 23 jIvitamaraNayoH lAbhAlAbhayoH saMyogaviprayoge ca / baMdhvarisukhaduHkhAdiSu samatA sAmAyikaM nAma // 23 // 26 jI vidamaraNe - jIvitamaudArikavaikriyikAdidehadhAraNaM, maramAM mRtyuH prANiprANaviyogalakSaNaM jIvitaM ca maraNaM ca jIvitamaraNe tayorjIvitamaraNayoH / lAbhAlAbhe-lAbho'bhilaSitaprAptiH, alAbho'bhilaSitasyAprAptiH lAbhazcAlAbhazca lAbhAlAbhau tayorlAbhAlAbhayo hAropakaraNAdiSu prAptvaprAtyoH / saMjogavipayoge ya- saMyoga iSTAdisannikarSaH, vimayoga iSTaviyogaH saMyogazca viprayogazca saMyogaviprayogau tayoH saMyogaviprayogayoH, iSTAniSTasannikarSAsannikarSayoH / bandhurisukhadukkhAdisu - bandhuzca arizca sukhaM ca duHkhaM ca bandhvarisukhaduHkhAni tAnyAdIni yeSAM te bandhvarisukhaduHkhAdayasteSu svajanamitrazatrusukhaduHkha kSutpipAsAzItoSNAdiSu / samadA - samatA cAritrAnuviddhasamapariNAmaH / sAmAiyaM NAmasAmAyika nAma bhavati / jIvitamaraNalAbhAlAbha saMyogaviprayoga bandhvarisukhaduHkhAdiSu yadetatsamatvaM samAnapariNAmaH trikAladevavandanAkaraNaM ca tatsAmAyikaM vrataM bhavatItyarthaH // caturviMzatistavasvarUpaM nirUpayannAha -
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAre usahAdijiNavarANaM NAmANirutiguNANukini ca kAUNa acidUNa ya tisuddhipaNamo thavo nneo|| RSabhAdijinavarANAM nAmaniruktiM guNAnukIrtiM ca / kRtvA arcayitvA ca trizuddhipraNAmaH stavo jJeyaH 24 ___ usahAdijiNavarANaM-RSabhaH prathamatIrthakara AdiryeSAM te RSamAdayaste ca te jinavarAzca RSabhAdijinavarAstepAmRSabhAdijinavarANAM vRSabhAdivardhamAnaparyantAnAM caturvizatitIrthakarANAM / NAmaNiruti-nAmnAmabhidhAnAnAM niruktirnAmaniruktimtAM nAmanirukti prakRtipratyayakAlakArakAdibhiH nizcayena anugatArthakathanaM RSabhAjitasambhavAbhinandanasumatipadmapamasupArzacandraprabhapuSpadantazItalazreyovAsupUjyavimalAnantadharpazAnnikundhvaramallimunisuvratanamyariSTanemipArzavardhamAnA: nAmakIrtaname nat / guNAnukittiM ca-guNAnAmasAdhAraNadharmANApanurkAtiranukhyApanaM guNAnukIrtistA guNAnukIti ca nirdoSAptalakSaNastutim lokasyodyotakarA dharmatIrthakarAH su. rAsuramanuSyeMdrastutAH paramArthatattvasvarUpAH vimuktaghAtikaThinarmANaH, ityevamAdiguNAnukArtanaM / kAUNa-kRtvA guNagrahaNapUrvaka nA grahaNaM prakRtya / accidRNa ya-arviyitvA ca gandhapuSpadhRpAdibhiH prAsukairAnItairdivyarUpaizca divyanirAkRtamalapa:lasugandhaizcazititIrthakarapadayugalAnAmacanaM kRtvA
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ muulgunnaadhikaarH| nyasyAzrutatvAtteSAmeva grahaNam / tisuddhipaNamo-tisrazca tAH zuddhayazca trizuddhayastAbhiH trizuddhibhiH praNAmaH trizuddhipaNAma: manovAkAyazuddhibhiH stuteH karaNaM / thavo stavaH, caturvizatitIrthakarastutiH, nAmaikadeze'pi zabdasya pravartanAt yathA satyabhAmA bhAmA, bhIbho bhiimsenH| evaM caturvizatistavaH stvH| aiyo-jJAtavyaH / RSabhAdijinavagaNAM nAmaniruktiM guNAnukItanaM ca kRtvA yo'yaM manAvacanakAyazuddhayA praNAmaH sa caturviMzatistava ityarthaH / bandanAsvarUpaM nirUpayannAhaarahaMtasiddhapaDimAtavasudaguNagurugurUNa raadiinnN| kidiyammaNidareNa yatiyaraNasaMkocaNaM pnnmo|| arhatsiddhapratimAtapaHzrutaguNagurugurUNAM rAdhInAm / kRtakarmaNA itareNa ca trikaraNasaMkocanaM prnnaamH|| ___ahaMtasiddhapaDiyA-arhantazca siddhAzcAIsiddhAstepAmarhasiddhAnAM pratiyA arhatmiddhapatimA arhatsiddhapativimbAni svarUpeNa cAhantaH ghAtikarmakSayAdarhantaH, assttvidhkrmkssyaasiddhaaH| athavA gativacanasthAnabhedAttayorbhedaH, aSTamahAprAtihAryamapanvitA arhatpatimA, tadrahitA siddhapatimA / athavA kRtrimA yAstA arhatyatimA:, akRtrimAH siddhapratimAH / tava 1 zrutAderaprastAvatvAt /
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAre mudaguNagurugurU- tapati dahati zarIrendriyANi tapo dvAdazamakAramanazanAdikaM zrutamaMgapUrvAdirUpaM matipUrvakaM guNA vyAkara tarkAdijJAnavizeSAH, tapazca zrutaM ca guNAzca tapaH zrutaguNAstairguravo mahAntastapaH zrutaguNaguravaH, guruzca yena dIkSAdattA, teSAM dvAdazavidhatapodhikAnAM zrutAdhikAnAM, guzAdhikAnAM svaguroH, arhatsiddhapratimAnAM ca rAdINaMrAtrayadhikAnAM dIkSayA mahatAM ca / kidiyammeNa - kriyAkarmaNA kAyotsargAdikena siddhabhaktizrutabhaktigurubhaktipUrvakeNa iyareNaya- itareNa ca zrutabhakta yAdikriyA pUrvakamantareNa ziraH praNAmena muMDavaMdanayA / tiyaraNasaMkocaNaM - trayazca te karaNAzca trikaraNA manovAkkAyakriyAH teSAM saMkocanaM trikaraNasaMkocanaM manovAkkAyazuddha kriyaM manaHzuddhyA vAkzuddhayA kAyazuddhayA ityarthaH / paNamo -praNAmaH stavanam / arhatsiddhamatimAnAM tapogurUNAM zrutagurUNAM guNagurUNAM dIkSAgurUNAM dIkSayA mahattarANAM kRtakarmaNetareNa ca trikaraNasaMkocanaM yathA bhavati tathA yo'yaM praNAmaH kriyate sA vandanA nAma mUlaguNa iti // 1 atha kiM pratikramaNamityAzaMkAyAmAha-davve khece kAle bhAve ya kayAvarAhasohaNayaM / diNagarahaNajutto maNavacakAyeNa paDikamaNaM // dravye kSetre kAle bhAve ca kRtAparAdhazodhanam / 32 -.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ muulgunnaadhikaarH| 33 niMdanagarhaNayukto manovacaHkAyena pratikramaNam // dave-dravye AhArazarIrAdiviSaye / khette-kSetre vstikaashynaasngmnaadimaargvissye| kAle-pUrvAgrahAparArahadivasarAtripakSamAsasaMvatsarAtItAnAgatavartamAnAdikAlaviSaye / bhAve-pariNAme citsavyApAraviSaye / kathAvarAhasohaNavaMkRtazcAsAvaparAdhazca kRtAparAdhastamya zodhanaM kRtAparAdhazodhanaM dravyAdidvAreNa vrataviSayotpannadoSanirharaNaM / NiMdaNagarahaNajutto-nindanamAtmadoSAviSvaraNaM, prAcAryAdiSu AlocanApUrvakaM doSAviSkaraNaM garhaNaM, nindanaM ca garhaNaM ca nindanagaINe . tAbhyAM yukto nindanagarhaNayuktastasya nindanagahNayuktasyAtmaprakAzaparaprakAzasahitasya / maNavacikAeNa-manazca vacazca kAyazca manovacaHkAyaM tena manovacaHkAyena zubhamanovaca:kAyakriyAdibhiH / paDikkamaNaM-pratikrapaNaM svakRtAdazubhayogAtmatinittiH, ashubhprinnaampuurvkkRtdossaarityaagH| nindanagaINayuktasya manovAkkAyakriyAbhivyakSetrakAlabhAvaviSaye tairvA kRtasyAparAdhasya vrataviSayasya zodhanaM yattat pratikramagAmiti // pratyAkhyAnasvarUpanirUpaNArthamAhaNAmAdINaM chaNhaM ajogaparivajaNaM tiyaraNeNa / paJcakkhANaMNeya aNAgayaM cAgame kAle // 27 //
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAre nAmAdInAM SaNNAM ayogyaparivarjanaM trikaraNaiH / pratyAkhyAnaM jJeyaM anAgataM cAgame kAle // 27 // 34 NAmAdINaM - jAtidravyaguNakriyAnirapekSaM saMjJAkaraNaM nAmAbhidhAnaM tadAdiryeSAM te nAmAdayasteSAM nAmasthApanAdravya kSetrakAlabhAvAnAm / chagRhaM - paNNAm | ajogaparivajjAMna yogyA ayogyAsteSAM nAmAdInAmayogyAnAM pApAgamahetUnAM parivarjanaM parityAgaH / tiyaraNeNa trikaraNaiH zubhamanovAkkAyakriyAbhiH azubhAbhidhAnaM kasyacinna karomi, na kArayAmi, nAnumanye, tathA vacanena na vacpi, nApi kAthayAmi nApyanumanye, tathA manasA na cintayAmi nApyanyaM bhAvayAmi, nAnumanye / evaM azubhasthApanAmenAM kAyena na karomi, na kArayAmi, nAnumanye, tathA vAcA na bhaNAmi, na bhANayAmi, nAnumanye, tathA manasA na citayAmi nApyanyaM bhAvayAmi, nAnumanye / tathA sAvadhaM dravyaM kSetraM kAlaM bhAvaM ca na seve, na sevayAmi, sevantaM nAnumanye / tathA vacasA tvaM sevasveti na bhaNAmi, na bhANayAmi, nApi cintayAmIti paccakkhANaM pratyAkhyAnaM pariharaNaM ayogyagrahaNaparityAgaH / NeyaM - jJAtavyam | aNAgayaM ca - anAgataM cAnupasthitaM ca athavA anAgate dUreNAgate kAle / Agame-bhAgate upasthite / athavA AgamiSyati kAle sannikRSTe kAle muhUrta divasAdike / nAmasthApanAdravyakSetrakAlabhAvAnAM parANAM anAgatAnAM trikaraNairyade
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlaguNAdhikAraH / 35 tat parivarjanaM zrAgate copasthite ca yadetaddoSaparivarjanaM tatpratyAkhyAnaM jJAtavyamiti / athavA dUre bhaviSyati kAle bAgamiSyati cAsanne vartamAne teSAM SaNNAmapi ayogyAnAM varjanaM pratyAkhyAnam / athavA anAgate kAle ayogya parivarjana nAmAdiSaTkAraM yadetadAgataM manovacanakAyaiH tatmatyAkhyAnaM jJAtavyamiti / atha pratikramaNapratyAkhyAnayoH ko vi zeSa iti cennaiSa doSa:, atItakAladoSaniharaNa pratikramaNam | anAgate vartamAne ca kAle dravyAdidoSapariharaNaM pratyAkhyAnamanayorbhedaH / tapo'rtha niravadyasyApi dravyAdeH parityAgaH pratyAkhyAnaM, pratikramaNaM punardoSANAM nirharaNAyaiveti || kAyotsargasvarUpanirUpaNArthamAha devassiyaNiyamAdisu jahuttamANeNa uttakAlamhi / jiNaguNaciMtaNajutto kA usaggo taNuvisaggo || daivasikaniyamAdiSu yathoktamAnena uktakAle / jinaguNaciMtanayuktaH kAyotsargaH tanuvisargaH // 28 // devassiyaNiyamAdisu - divase bhavo daivasikaH sa yAdiyeSAM te devasikAdayasteSu daivasikarAtrikapAkSikacAturmAsikasAMvatsarikAdiSu niyameSu nizcayakriyAsu / jahuttamANeNauktamanatikramya yathoktaM, yathoktaM ca tanmAnaM ca yathoktamAna tena zrahetpraNItena kAlapramANena paMH viMzatisaptaviMzatya
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAra ttottrshtaadhucchvaasprimaannen| uttakAlamhi-uktaH pratipAditaH kAla: samaya uktakAlastasminnuktakAle AtmIyAtmIyavelAyAM / yo yasmin kAle kAyotsarga uktaH sa tasmin kartavyaH / jiNaguNaciMtaNajutto-jisya guNA jinaguNAsteSAM cintanaM smaraNaM tena yukto jinaguNaciMttanayuktaH, dayAtamAsamyagdarzanajJAnacAritrazukladhyAnadharmadhyAnAnantajJAnAdicatuSTayAdiguNabhAvanAsahitaH / kA massaggo-kAyotsargaH / taNuvisaggo-tanoHzarIrasya visargastanuvisargoM dehe mamatvasya parityAgaH / daivasikAdiSu niyameSu yathoktakAle yo'yaM yathoktamAnena jinaguNacintanayuktastanuvisargaH sa kAyotsarga iti / loca uktaH sa kathaM kriyate ityata AhaviyatiyacaukamAse loco ukkassamajjhimajahaNNo sapaDikkamaNe divase uvavAseNeva kAyavo // 29 // dvitricatuSkamAse locaH utkRssttmdhymjghnyH| sapratikramaNe divase upavAsenaiva kartavyaH // 29 // viyatiyacaukkamAse-dvau ca trayazca catvArazna dvitrica. tvAraste ca te mAsAzca dvitricaturmAsAsteSu dvitricaturmAseSu, mAsazabdaH pratyekaM abhisambadhyate dvayorbhAsayoH, triSu mAseSu catudhU mAseSu vA sampUrNeSu asaMpUrNeSu vA / dvayosiyoratikrAntayoH satorvA / triSu mAseSu atikrAnteSvanatikrAnteSu satsu vaa|
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ muulgunnaadhikaarH| 37 caturyu mAseSu pUrNeSvapUrNeSu vA nAdhikeSu ityAdhyAhAraH kAryaH sarvasUtrANAM sopaskAratvAditi / loco-locaH bAlotpATanaM hastena mastakakezazmazrUNAmapanayanaM jIvasammUchanAdiparihArArtha rAgAdinirAkaraNArtha svavIryaprakaTanArtha sarvotkRSTatapazcaraNArtha liMgAdiguNajJApanArtha ceti| ukkassa-utkRSTaH, atyarthamAcaraNArthabhiprAyaH / majjhima-madhyamaH ajaghanyotkR jaharaNa-jaghanyaH mandAcaraNAbhiprAyaH / sapaDikkamaNe-samatikrapaNe saha pratikramaNena vartate iti sapratikramaNastasminsapatikramaNe / divase-ahorAtramadhye / ubavAseNa-upavAsena azanAdiparityAgayuktena / evkaaro'vdhaarnnaarthH| kAyavvo kartavyaH nirvatanIyaH / locasya niruktinoktaa sarvasya prasiddho ytH| samatikramaNe divase pAkSikacAturmAsikAdau upavAsenaiva dUyormAsayoryat kezazmabhUtpATanaM sa utkRSTo locH| triSu mAseSu madhyamaH, caturSu mAseSu jaghanyaH / athavA vidhAnametat, eteSu kAlavizeSeSu evaM viziSTo locaH kartavyaH / evakAreNopavAse loco'vadhAryate na divasaH, tena pratikramaNarahite'pi divase locasya sambhavaH / athavA sapratikramaNe divase ityanena kimuktaM bhavati locaM kRtvA pratikramaNaM kartavyamiti / DhuMcadhAturapanayane vartate taccApanayanaM turAdinApi sambhavati takimarthamutpATanaM mastake kezAnAM zmazrUNAM ceti cennaiSa doSA, dainyavRttiyAcanaparigrahaparibhavAdidoSaparityAgAditi //
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAre acelakatvasvarUpapratipAdanAyocara sUtramAhavatthAjiNavakeNa ya ahavA pacAiNA asaMvaraNaM / NibbhUsaNa NiggaMthaM acelakaM jagadi pUjaM // 30 // vastrAjinavalkaizva athavA patrAdinA asaMvaraNaM / nirbhUSaNaM nirgrathaM AcelakyaM jagati pUjyam // 30 // vasthAjiva keNa - vastraM paTacIvarakambalAdikaM, ajinaM carma mRgavyAghrAdisamudbhavaM, valkaM vRkSAditvak, vastraM vAjinaM ca valkaM ca vastrAjinavalkAni tairvastrAjinavalkaiH paTacIvaracarmavalkalairapi / aDavA - zrathavA / pattAiNA - patramAdiryeSAM tAni patrAdIni taiH patrAdibhiH patrabAlatRNAdibhirasaMvaraNamanAvaraNamanAcchAdanaM / NibbhUsaNaM- bhUSaNAni kaTakakeyUrahAramukuTAdyAbharaNamaMDana vilepanadhUpa nAdIni tebhyo nirgataM nirbhUSaNaM sarvarAgAMgavikArAbhAvaH / NiggaMthaM granthebhya: saMyama vinAzakadravyebhyo nirgataM nirmayaM vAhyAbhyantaraparigrahAbhAvaH / acce lavakaM - acelakatvaM celaM vastraM tasya manovAkkAyaiH saMvaraNArthamagrahaNaM jagadipujjaM - jagatipUjyaM mahApuruSAbhipretavaMdanIyam / vastrAjinavalkalaiH patrAdibhirvA yadasaMvaraNaM nigranthaM nirbhUSaNaM ca tadacelakatvaM vrataM jagati pUjyaM bhavatItyarthaH / atha vastrAdiSu satsu ko doSaH iti cenna hiMsArjanaprakSAlanayAcanAdidoSamasaMgAt, dhyAnAdivighnAti // 38 ma
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlaguNAdhikAraH / asnAnavratasya svarUpaM pratipAdayannAha hANAdivajjaNeNa ya vilittajalamalasedasavvaMgaM / aNhANaM ghoraguNaM saMjamadugapAlayaM muNiNo // snAnAdivarjanena ca viliptajallumalasvadasarvAMgam / asnAnaM ghAraguNaM saMyamahikapAlakaM muneH // 31 // rahANAdivajjaguNa ya-snAnaM jalAvagAhana prAdiyeSAM te snAnAdayaH snAnodvartanAjJjanajalaseka tAmbUlalepanAdayasteSAM varjanaM parityAgaH snAnAdivarjanaM tena snAnAdivarjanena jalaprakSAlanasecanAdikriyAkRtAMgopAMgasukhaparityAgena / vilitajalamala seda sabbaMgaM - jalaM sarvAgamacchAdakaM malaM aMkadezapracchAdakaM svedaH prasvedo romakUpodgatajalaM, jalaM ca malaM ca svedazca jalamala svedAstaiH viliptaM sarvAMgaM viliptajalamala svedasarvAgaM / viliptazabdasya pUrvanipAtaH / athavA jalamalAbhyAM svado yasmin jalalamalasvedaM sarvaM ca tadaMgaM ca sarvAgaM sarvazarIraM viliptaM ca tajjalalamalasvedaM ca sarvAgaM ca tadvilisajalalamala sveda sarvAgam / athavA viliptAH supacitA jallamalasvedA yasmin sarvAMge tadviliptajallamalasvedaM tacca tat sarvAgaM ca / agrahAM asnAnaM jalAvagAhanAdyabhAvaH / ghoraguNomahAguNaH prakRSTavataM, athavA ghorAH prakRSTA guNA yasmin tad ghorapaNam / saMjamadugapAlayaM - saMyamaH kapAvendriyanigrahaH 36
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAre saMyamasya dvikaM dvayaM saMyamadvikaM tasya pAlaka saMyamadvikapAlaka indriyasaMyamamANasaMyamarakSakam / muNiNo-muneH cAritrAbhimAnino muneH / snAnAdivarNanena viliptajallamalasvedasarvAMgaM mahAvratapUtaM yattadasnAnavrataM ghoraguNaM saMyamadvayapAlakaM bhavatItyarthaH / nAtrAzucitvaM syAt snAnAdivarjanena muneH vrataH zucitvaM yataH / yadi punavratarahitA jalAvagAhanAdinA zucayaH syustadA matsyapakaraduzcaritrAsaMyatAH sarve'pi zucayo bhaveyuH / na caivaM, tasmAt vrataniyamasaMyamairyaH zuciH sa zucireva / jalAdikaM tu bahu kazmalaM nAnAsUkSmajantupakINaM sa. vasAvadyamUlaM na tatsaMyatairyatra tatra prAptakAlamapi sevanIyamiti / / kSitizayanvratasya svarUpaM prapaMcayannAhaphAsuyabhUmipaese appamasaMthAridamhi pcchnnnne| daMDaMdhaNuvva sejaM khiAdasayaNaM eyapAseNa // 32 // prAsukabhUmipradeze alpAMsaMstarite pracchanne / daMDo dhanuriva zayyA kSitizayanaM ekapAzrUNa // 32 // phAsuyabhUmipaesa-pragatA asavaH prANA yasminnasau prAsuko jIvavadhAdiheturahitaH bhUmeH pradezo bhUmipradezaHprAsukazcAsau bhUmipradezazca prAsukabhUmipradezastasmin jIvahiMsAmardanakalahasaMklezAdivimuktabhUmipradeze / appamasaMyAridamhi-alpamapi stokamapi asaMstaritaM apratiptaM yasmin so'sAsaMsta
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ muulgunnaadhikaarH| 41 ritastasminalpAsaMstarite athavA alpavati saMstarite yena bahusaMyamavighAto na bhavati tasmin tRNamaye kASThamaye zilAmaye bhUmipradeze ca saMstare gRhasthayogyapracchAdanavirahite AtmanA vA saMstarite nAnyena / athavA AtmAnaM mimIta i. ti AtmamaM prAtmapramANaM saMstaritaM cAritrayogyaM vRNAdikaM yasmin sa AtmamasaMstaritapradezastasmin / pracchanne guptakapadeze strIpazupaMDakavivarjite asaMyatajanapracAravivarjite / daNDaMdaNDa iva zayanaM daNDa ityucyate dhaNu-dhanuriva zayanaM dhanurityucyate / zayyAzabdaH pratyekamabhisambadhyate / daNDena zayyA dhanuSA zayyA / adhomukhenottAnena zayyA na kartavyA doSadarzanAt / khidisayaNaM-kSitau zayanaM kSitizayanaM / vivajitapalyaMkAdikaM / eyapAseNa-ekapAdyena zarIraikadezena / prAsukabhUmipradeze caritrAvirodhenAlpasaMstarite'saMstarite zrAtmapamANenAtmanaiva vA saMstarite pracchanne daNDena dhanuSA ekapArbena muneryA zayyA zayanaM tat kSitizayanavratamityarthaH / kimarthametaditi cet indriyasukhaparihArArtha tapobhAvanArthaM zarIrAdinispRhatvAdyartha ceti // adantamanavratasya svarUpaM nirUpayannAhaaMguliNahAvalehaNikalIhiM pAsANachalliyAdIhi daMtamalAsohaNayaM saMjamagucI adaMtamaNaM // 33 //
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAre aMgulinakhAvalekhanIkAlabhiH pASANatvacAdibhiH / daMtamalAzodhanaM saMyamaguptiradaMtamanam // 33 // ____ aMguli-aMguliH hastAgrAvayavaH Naha-nakhaH kararuhaH / avalehaNi--avalikhyate malaM nirAkriyate'nayA sA avalekhanI dantakASThaM kalihi-kalistRNavizeSaH, atra bahuvacanaM dRSTavyaM prAkRtalakSaNabalAt / aMgulinakhAvalekhanIkala yastaiH / pAsANaM-pASANaM / challi tvak valkalAvayavaH / pASANaM ca tvak ca pASANatvacaM tadAdiryeSAM te pASANatvacAdayastaiH pASANatvacAdibhizca / zrAdizabdena kharakhaNDa tandulavartikAdayo gRhyante / sNjmguttii-sNymguptiH| daMtamalAsohaNayaM-dantAnAM malaM tasyAzodhanamanirAkaraNaM dantamalAzodhanaM / saMjamaguttI saMyamasya guptiH saMyamaguptiH saMyamarakSA indriyasaMyamarakSaNanimittam / samudAyArtha:-aMgulinakhAklekhanIkalibhiH pASANatvacAdibhizca yadetadantamalAzo dhanaM saMyamaguptinimittaM tadadantamanavrataM bhavatItyarthaH / kima the vItarAgakhyApanArtha sarvajJAjJAnupAlananimittaM ceti / / sthitibhojanasya svarUpaM nirUpayavAhaaMjalipuDaNa ThicA kuDDAivivajaNeNa smpaayN| paDisuddhe bhUmitie asaNaM ThidibhoyaNaM NAma 34 aMjalipuTena sthitvA kujhyAdivivarjanena samapAdam
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 . muulgunnaadhikaarH| parizuddhe bhUmitrike azanaM sthitibhojanaM naam||34|| ___ aMjalipuTeNa-aJjalireva puTaM aJjalipuTaM tena aJjalipuTena pANipAtreNa svahastapAtreNa / ThiccA-sthitvA UrvAdhAsvarUpeNa nopaviSTena nApi suptena na tiryagvyavasthitena bhojanaM kAryamityarthaH / UrdhvajaMghaH saMsthAya / kuDDAivivajjaNeNa-kuDayamAdiryeSAM te kuDyAdayasteSAM vivarjana pariharaNaM kuDyAdivivajanaM tena kuDayAdivivarjana bhittivibhAgastaMbhAdInanAzritya / samapAyaM-samau pAdau yasya kriyAvizeSasya tatsamapAdaM caturaMgulapramANaM pAdayorantaraM kRtvA sthAtavyamityarthaH / parisuddheparizuddha jIvabadhAdivirahite / bhUmitie-bhUmitrike bhUmestrikaM bhUmitrika tasmin svapAdapradezotsRSTapatanapariveSakapradeze / asaNaM-azanaM aahaargrhnnm| ThidibhoyaNaM-sthitasya bhojanaM sthitibhojanaM nAmasaMjJakaM bhvti| parizuddha bhUmitrike kuDayAdivivarjanenAJjalipuTena samapAdaM yathAbhavati tathA sthitvA yadetadazanaM kriyate taristhatibhojanaM nAma vrataM bhavatIti / samapAdAJjalighuTAbhyAM na sarvaH ekabhaktakAlaH trimuhUrtapAtro'pi viziSyate kintu bhojanaM muneviziSyate tena trimuhUrtakAlamadhye yadA yadA bhuGkte tadA tadA samapAdaM kRtvA aJjalipuTena bhu jIta / yadi punarbhojanakriyAyAM prArabdhAyAM samapAdau na viziSyate aJjalipuTaM ca na viziSyate hastaprakSAlane kRte'pi tadAnIM jAnaparivyatikamo yo'yamantarAyaH paThitaH sa na.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ mulAcAra syAt / nAbheradho nirgamanaM yo'ntarAyaH so'pi na syAt / ato jJAyate trimuhUrnapadhye ekatra bhojanakriyA prArabhya kenavit kAraNAntareNa hastau prakSAlya maunenAnyatra gacchet bhojanAyayadi punaH so'ntarAyo bhujAnasyaikatra bhavatIti manyate jAnUparivyatikrapavizeSaNamanarthakaM syAt / evaM vizeSaNamupAdIyeta samapAdayormanAgapi calitayorantarAyaH syAt nAbheratho nirgamanaM darata eva na sambhavatIti antarAyaparihArArthamanarthakaM grahaNaM syAt tathA pAdena kiJcit grahaNamityevamAdInyantarAyakhyApakAni sUtrANyanarthakAni syuH / tathAJjalipuTaM yadina bhidyate kareNa kiJcid grahaNamantarAyasya vizeSaNamanarthakaM syAt / gRhNAtu vA mA vA aJjalipuTabhedena antarAyaH syAdityevamucyate / tathA jAnvadhaH parAmarzaH so'pyantarAyasya vizeSaNaM na syAt / evamanye'pi antarAyAH na syuriti / na caite'ntarAyAH siddhabhaktAvakRtAyAM gRhyante sarvadaiva bhojanAbhAvaH syAt / na caivaM, yasmAtsiddhabhakti gAyanna karoti tAvadupavizya punarutthAya bhunate / mAMsAdIn dRSTvA ca rodanAdizravaNena ca uccArAdIMzca kRtvA bhuGkte na ca tatra kAkAdipiMDaharaNaM sambhavati / atha kimartha sthitibhojanamanuSThIyate cennaiSa doSaH yAvaddhastapAdau mama saMbahatavAdadAhAragrahaNaM yogya nAnyatheti jJApanArtha / mithastasya hastAbhyAM bhojanaM upaviSTaH san bhAjanenAnyahastena vA na bhuje'hamiti pratijJArtha ca, anyacca svakaratalaM zuddhaM bhavati antarAye sati bahorvisarjana
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ muulgunnaadhikaarH| ca na bhavati anpayA pAtrI sarvAhArapUrNAM tyajet tatra ca doSaH syAt / indriyasaMyamamANasaMyamapratipAlanArtha ca sthitimojanamuktamiti // ekabhaktasya svarUpaM nirUpayannAhaudayatthamaNe kAle NAlItiyavajiyamhi majjhamhi / ekamhi duatie vA muhuttakAleyabhattaM tu // 35 // udayAstamanayoH kAlayoH nAlItrikavarjite mdhye| ekasmin dvayoH triSu vA muhUrtakAle ekabhaktaM tu // udayatthamaNe-udayazcAstamanaM ca udayAstamane tayoH saviturudayAstamanayoH / kAle-kAlayoH, athavA udayAstamanakAlau dvitIyAntau dRSTavyau / NAlItiyavajjiyamhi-nADyA ghaTikAyAstrikaM nADItrikaM tena nADItrikeNa varjitaM nADItrikavanitaM tasmin ghaTikAtrikavarjite / majjhamhi-madhye / ekkamhi-ekasmin / dua-dvyoH| tie vA-triSu vaa| muhuttakAle muhUrtakAle / eyabhattaM tu-ekabhaktaM tu / udayakAlaM nADItrikapramANaM varjayitvA / astamanakAla ca nADItrikapramANaM varjayitvA zeSakAlamadhye ekasmin muhUrte dvayormuhU yostriSu vA muhUrteSu yadetadazanaM tadekabhaktasaMjJakaM vratamiti pUrvagAthAsUtrAdazanamanuvartate tena sambandha iti / athavA nADItrikamamANe udayAstamanakAle ca varjite madhyakAle triSu
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ muulaacaare| muharteSu bhojanakriyAyA yA niSpattistadekabhaktamiti / athavA ahorAtramadhye dve bhaktavele tatra ekasyAM bhaktavelAyAM pAhAragrahaNamekabhaktamiti / ekazabdaH saMkhyAvacanaH bhaktazabdo'pi kAlavacana iti / ekabhaktaikasyAnayoH ko vizeSa iti cenna pAdavikSepAvikSepakRtatvAdvizeSasya, ekasmin sthAne trimuhUrtamadhye pAdavikSepamakRtvA bhojanamekasthAnaM, trimuhUrtakAlamadhye ekakSetrAvadhAraNarahite bhojanamekabhaktamiti / anyathA mUlaguNottaraguNayoravizeSaH syAt na caivaM prAyazcittena virodhaH syAt / tathA coktaM prAyazcittagranthena, ekasthAnamuttaraguNaH ekabhaktaM tu mUlaguNa iti / tatkimarthamiti cenna indriyajayanimittaM, AkAMkSAnivRtyartha, mahApuruSAcaraNArtha ceti / kimarthaM mahAvratAnAM bheda iti cenna, chedopasthApana-zuddhisaMya. mAzrayaNAt / nApi mahAvratasamitInAmabhedaH saceSTAceSTAcaraNavizeSAzrayaNAt / nApyAtmaduHkhArthametat, anyathArthatvAda bhiSakkriyAvaditi / atha tapasAM guptInAM ca kAntarbhAva iti prazne uttaramAha-anazanaM nAma azanatyAgaH sa ca tripkaarH| manasA ca na bhuje na bhojayAmi, bhojane vyApRtasya nAnumati karomi bhuMje bhuva vacasA na bhaNAmIti caturvidhAhArasyAbhisandhipUrvakaM kAyenAdAnaM na karomi hamtasaMjJayA pravartanaM na karomi nAnumatisUcanaM kAyena karomi ityevaM manovAkkAyakriyANAM karmopAdAnakAraNAnAM tyAgo'nazanaM nAma / tayA yogatrayeNa tRptikAriNyA bhujikriyAyA darpavAhinyA
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ muulgunnaadhikaar| nirAkatiravamodarya / tayA AhArasaMzAyA jayaH gRhAdigaNanAnyAyena vRttiparisakhyAnaM / tathA manovAkkAyakriyAmIrasagocaragA tyajana rsprityaagH| kAye sukhAbhilApatyajanaM kAyalezaH / cittavyAkulatAparAjayo vivaktazayanAsanam / svakRtAparAdhagRhanatyajanaM AlocanA / svakRtAdazubhayogAtmatinivRttiH pratikramaNaM / tadubhayojjhanamubhayam / yena yatra vA azubhayogo' bhUt tannirAkriyA tato'pagamanaM vivekaH / dehe mamatvanirAsaH kAyotsargaH / tapo'nazanAdikam / asaMyamajugupsArtha pravrajyAhApanaM chedH| punazcAritrAdAnaM mUlaM / kAlapramANena cAturvaryazramaNasaMghAvahiSkaraNaM parihAraH / viparItaM gatasya manasaH nivartanaM zraddadhAnaM, darzanajJAnacaritratapasAmatIcArA azubhakriyAstAsAmapohanaM vinayaH / cAritrasya kAraNAnumananaM vaiyAvRttyam / aMgapUrvANAM samyaka paThanaM svaadhyaayH| zubhaviSaye ekAgracintAnirodhanaM dhyAnam / sAvadyayogebhya Atmano gopana guptiH / sA ca manovAkkAyakriyAbhedAstriprakArA / eteSAM sarveSAM tapasAM guptInAM ca nityayuktAnAM ca mUlaguNeSvevAntarbhAvaH / kAdAcitkAnAM cottaraguNeSvantarbhAva iti, tathA samyaktvajJAnacaritrANAmapi mUlaguNeSvantarbhAvastairvinA teSAmabhAvAditi // mUlaguNaphalapatipAdanArthopasaMhAragAthAmAhaevaM vihANajuce mUlaguNe pAliUNa tiviheNa /
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ muulaacaare| hoUNa jagadi pujoakkhayasokkhaMlahai mokkh|| evaM vidhAnayuktAn mUlaguNAn pAlayitvA trividhena bhUtvA jagati pUjyaH, akSayasaukhyaM labhate mokSam // __evaM-anena prakAreNa / vihANa jutte-vidhAnayuktAn pUvoktakramamedabhinnAn samyattavAdyanuSThAnapUrvakAn / mUlaguNemUlaguNAn pUrvoktalakSaNAn / pAliUNa-pAlayitvA samyaganuSThAya Acarya / tiviheNa-trividhena manasA vacasA kAyena vA / hoUNa-bhUtvA / jagadipUjo-jagati loke prajyorcanIyaH / akkhayasokkhaM akSayasaukhyaM vyAghAtarahitaM / labhai labhate prApnoti / mokkha-mokSaM aSTavidhakarmApAyotpannajIvasvabhAvam / / ityAcAravRttau vasunaMdiviracitAyAM prathamaH paricchedaH // 1 //
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ bRhatpatyAkhyAnasaMstarastavAdhikAraH // 2 // pratyAkhyAnasaMstarastavapratipattRbhyAM sahAbhedaM kRtvAtmanaH graMthakartA pratyAkhyAnasaMstarastavanAmadheyadvitIyAdhikArArthamAha / athavA SaTakAlA yatInAM bhavanti tatrAtmasaMskArasallekhanottamArthakAlAstrayaH ArAdhanAyAM kathyate / zeSA dIkSAzikSAgaNapoSaNakAlA pAcAre, tatrAyeSu trizu kAleSu yadhupasthitaM maraNaM tatraivaM. bhUta pariNAmaM vidadhehamityata Aha-. savvadukkhappahINANaM siddhANaM arahado nnmo| saddahe jiNapaNNavaM paccakkhAmi ya pAvayaM // 37 // sarvaduHkhaprahINebhyaH siddhebhyaH arhaDyo nmH| zraddadhe jinaprajJaptaM pratyAkhyAmi ca pApakaM // 37 // savvadukkhappahINANaM-sarvANi ca tAni duHkhAni ca sarvaduHkhAni samastadvandvAni taiH prahINA rahitAH / athavA sarvANi duHkhAni prahINAni yeSAM te sarvaduHkhamahINAstebhyaH / siddhANa-siddhebhyaH samyaktvAdyaSTaguNaizvaryebhyaH / arahadoarhadbhyazca navakevalalabdhiprAptebhyazca cazabdo'nukto'pi dRSTavyaH / Namo-namo nmo'stvityrthH| sahahe-zradhe ruci kurve / jiNapaNNattaM-karmArAtIn jayantIti jinAH taiH prApta
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ .50 muulaacaare| kathita jinaprajJaptaM jinakathitaM / paccakkhAmi-pratyAkhyAmi parihare / pAvayaM-pApakaM duHkhanimittam / sarvadvaMdvarahitebhyaH siddhebhyo'rhadbhyo namostu / sarvajJapUrvaka bhAgamo yato'tastannamaskArAnantaramAgamazraddhAnaM zraddadhe jinaprajJaptamityuktaM samyaktvapUrvakaM ca yataH AcaraNamataH pratyAkhyAmi sarvapApakamityuktaM / athavA ktvAnto'yaM namaHzabdaH prAkRte lopavalena siddhH| siddhAnahatazca namaskRtga jinoktaM zraddadhe / pApaM ca pratyAkhyAmItyarthaH / athavA miDanto'yaM namaHzabdaH tenaivaM sambandhaH kartavya:-sarvaduHkhapahINAn siddhAn arhatazca napasyAmi jinAgamaM ca zraddadhe / pApaM ca pratyAkhyAmItyekakSaNe'nekakriyA ekasya kartuH saMbhavaMti ityanekAntabotanArthamanena nyAyena sUtrakArasya kathanamiti // ___ bhaktiprakarSArtha punarapi namaskAramAhaNamotthu dhudapAvANa siddhANaM ca mahesiNaM / saMtharaM paDivajAmi jahA kevalidesiyaM // 38 // namostu dhutapApebhyaH siddhebhyaH ca maharSibhyaH / saMstaraM pratipadye yathA kevalidezitam // 38 // athavA pratyAkhyAnasaMstarastavau dvAvadhikAgai, dve zAstre vA gRhItvA eko'yaM adhikArI kRtaH, kuto jJAyate namaskAradvitayakaraNAditi / Namotthu-namo'stu / dhudapAvANaM-dhutaM vihataM pApaM karma yaiste dhutapApAstebhyaH / siddhANaM ca siddhe
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ bRhatpatyAkhyAnasaMstarastavAdhikAraH // 2 // 51 bhyazca / mahesiNaM-maharSibhyazca kevalarddhiprAptebhyaH / saMtharaMsaMstaraM samyagdarzanajJAnacAritratapomayaM bhUmipASANaphalakatRNamayaM vA / paDivajjAmi-prapadye abhyupagacchAmi / jahA jathA / kevalidesiyaM-kevalibhirdaSTaH kevaliSTastaM kevalajJAnimiH pratipAditamityarthaH / dhutapApebhyaH siddhebhyo maharSibhyazca namo'stu / kevalidRSTaM saMstaraM pratipadye'haM iti pUrvavatsambandha kartavyaH / siddhAnAM namaskAro maMgalAdinimittaM maharSINAM ca tadanuSThitatvAcceti / pratijJAnirvahaNArthamAhajaM kiMci me ducariyaM savvaM tiviheNa vosare / sAmAiyaM ca tivihaM karemi savvaM nniraayaarN||39 yat kiMcit duzcaritaM sarvaM trividhena vyutsRjAmi / sAmAyikaM ca trividhaM karomi sarvaM nirAkAram // 39 jaMkiMci-yatkicit / me-mama / duccariyaM-duzcaritaM pApakriyAH / savvaM-sarva niravazeSa / tiviheNa-trividhena manovacanakAyaiH / vosare-vyutsRjAmi pariharAmi / sAmAiyaM casAmAyika samanvIbhAvaM ca / tibiha-triprakAraM manovacanakA. yagataM kRtakAritAnumataM vA / karemi-kurve'ham / savva-sarva sakalam / NirAyAraM--prAkArAnnirgataM nirAkAraM nirdikalpam / samastAcaraNaM nirdoSaM yatstokamapi duzcaritaM tatsarva vyutsRjAmi trividhena, sAmAyikaM ca sarva niraticAraM ni
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ muulaacaar| pikalpaM ca yayA bhavati tathA karImItyarthaH, duzcaritrakAraNaM yat tatsarvaM triprakAraiH manovAkkAyaiH pariharAmIti / . uttarasUtramAhabajjhabbhataramuvahiM sarIrAiM ca (sa) bhoyaNaM / maNeNa vaci kAyeNa savvaM tiviheNa vosre||4|| bAhyAbhyaMtaramupadhiM zarIrAdiMca (sa) bhojanam / manasA vacasA kAyena sarvaM trividhena vyutsRjaami||40 bajha-bAhyaM kSetrAdikam / abhaMta-abhyantaramantaraGga mithyAtvAdi / uvahi-upadhi parigraham / sarIrAiMca zarIramAdiryasya taccharIrAdikam / sabhoyaNaM-saha bhojanena vartata iti sabhojanaM AhAreNa saha / maNeNavacikAegamanovAkkAyaiH / savvaM sarvam / tiviheNa-triprakAraH kRtakAritAnumataiH / vosare-vyutsRjAmi / vAhya zarIrAdi sabho. janaM parigrahaM, antaraMgaM ca mithyAtvAdikaM sarva triprakArairmanovAkkAyaiH pariharAmItyarthaH / savvaM pANAraMbhaM paJcakkhAmi alIyavayaNaM ca / savvamadacAdANaM mehUNa pariggahaM ceva // 41 // sarvaM prANAraMbhaM pratyAkhyAmi alIkavacanaM ca / sarvamadattAdAnaM maithunaM parigrahaM caiva // 41 // savvaM pANAraMbha-sarva prANArambhaM jIvavadhapariNAmam /
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ bRhtprtyaakhyaansNstrstvaadhikaarH|| 2 // 53 paJcakkhAmi-pratyAkhyAmi dayAM kurve'ham / alIyavayaNaMcaupalIkavacanaM ca / savvaM sarvam / adattAdANaM-pradattasyA. dAnaM grahaNamadattAdAnam / mehUNa-maithunaM svIpuruSAbhilASam / pariggahaM ceva parigrahaM caiva vAhyAbhyantaralakSaNaM / sarva hiMsA'satyasteyAbrahmamUrchasvarUpaM parityajAmItyarthaH / sAmAyika karomItyuktaM tatkiM svarUpamityataHmAhasammaM me savvabhUdesu veraM majjhaM Na kennvi| AsA vosaricANaM samAhi pddivjje||42|| sAmyaM me sarvabhUteSu vairaM mama na kenApi / AzAH vyutsRjya imaM samAdhi pratipadye // 42 // samma-samatAsahazatvam / me-mama / savvabhUdesu-sarvANi ca tAni bhUtAni ca sarvabhUtAni teSu zatrumitrAdiSu prANiSu / veraM -vairaM zatrubhAvaH / manjhaM-mama / Na keNa vi-na kenA. pi / AsA-AzA tRSNA / vosarittA-vyutsRjya parityajya / . aNaM-imam / samAhi-samAdhi samAdhAnaM / paDivajAmi (paDi. vajae ) pratipadye'ham / vairaM mama na kenApi saha yataH samatA me sarvabhUteSu ataH AzA vyutsRjya samAdhi pratipadye'hamiti / kathaM vairaM bhavato nAstItyata Aha-- samAmi sabajIvANaM sabve jIvA khamaMtu me| micI me sababhUdesu veraM majjhaM Na keNavi // 43 //
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ muulaacaare| kSame sarvajIvAn sarve jIvA kSamatA mama / maitrI me sarvabhUteSu vairaM mama na kenApi // 43 // khamAmi-kSame'haM krodhAdikaM tyaktvA maitrIbhAvaM karomi sanvanIvANaM-sarve ca te jIvAzca sarvajIvAstAna zubhAzubhapariNAmahetUn / savve jIvA-sarve jIvAH samastapANinaH / khamaMtu kSamantAM suSTrapazamabhAvaM kurvantu / me-mama / mistI-maitrI mitratvaM / savabhUdesu-sarvabhUteSu / veraM-vairaM / majma-mama / Na keNaM vi-na kenApi / sajIvAn kSame'haM, sarva jIvA me kSamantAM, evaM pariNAmaM yataH karomi tato vairaM me na kenAspi maitrI sarvabhUteSviti / - na kevalaM vairaM tyajAmi, vairanimittaM ca yat tatsarvaM tyajAmItyataH prAha rAyabaMdhaM padosaM ca harisaM dINabhAvayaM / ussugataM bhayaM sogaMradimaradiMca vosre||44|| rAgabaMdha pradveSaM ca harSa dInabhAvakam / utsukatvaM bhayaM zoka ratimaratiM ca vyutsRjAmi // rAyabaMdha-rAgasya rAgeNa vA bandho rAgabandhaH snehaanubndhstm| padosaM ca praveSamaprItiM ca / harisaM-harSa lAbhAdinA Anandam / dINabhAvayaM-dInabhAvaM yAJcAdinA karuNAmilApadainyaM ca / ussugattai-utsukatvaM sarAgamanasAnyaciMtanaM /
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAraH // 2 // 55 mayaM bhItim / soyaM-zokaM iSTaviyogavazAdanuzocanam / raI-ratimabhipretapAptim / araiM-arati abhipretAmApti / vosare-vyunma nAmi / rAgAnubandhadveSaharSadInabhAvamutsukatvabhayazokaratyarati ca tyajAnItyarthaH / mamati parivajAmi nnimmmttimuvtttthido| AlaMdhaNaM ca me AdA avasesAI vaasre||45|| mamatAM parirvajayAmi nirmmtvmupsthitH| AlaMbanaM ca me AtmA avazeSANi vyutsRjAmi 45 masti -mamatvaM / parivajAmi-parivarjAmi parihare'haM / Nimmamati nirmamatvamasaMgatvaM / uvahido-upasthitaH / yadi sarva bhavatA tyajyate kimAlambanaM bhavaSyatItyata Aha-AlaMvaNaM ca AlambanaM cAzrayaH / me mama / prAdA-AtmA / avasesAI-avazeSANi adhikAni / vomare-vyutsRjAmi / ki bahunoktenAnantajJAnadarzanasukhavIryaratnatrayAdikaM muktvAnyatsarva tyjaamiityrthH| AtmA ca bharatA kimiti kRtvA na parityajyate ityata Aha AdA hu majjha NANe AdA me daMsaNe carice ya AdA paccakkhANe AdA me saMvare joe // 46 // AtmA himama jJAne AtmA me darzane caritre ca / AtmA pratyAkhyAne AtmA me saMvare yoge||46||
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ sulaacaare| ....AdA-prAtmA / hu-sphuTaM / majha-mama / nnaanne-jaane| prAdA-mAtmA / me-mama / daMsaNe-darzane tatvAryazraddhAne Aloke vA / caritte ya-cAritre ca pApakriyAnivRttau / AdA AtmA / paJcakkhANe-pratyAkhyAne / aadaa-aatmaa| me-mama / saMvare-prAsravanirodhe / joe -joge zubhavyApAre // eo ya marai jIvo eo ya uvavajA / eyassa jAimaraNaM eo sijjhai nniiro||47|| ekazca mriyate jIva ekazca utpadyate / ekasya jAtimaraNaM ekaH siddhyati nIrajAH // 47 // ___ eo ya-ekazvAsahAyazca / marai-mriyate zarIratyAgaM karoti / jIvo--jIvaH cetanAlakSaNaH / etro ya-ekazca / uvavajai--utpadyate / eyassa--ekasya / jAi -jAtiH / maraNaM - mRtyuH / eo--ekaH / sijjhai--siddhayati mukto bhavati / jIrao--nIrajAH karmarahitaH / eo me sassao appaannaanndNsnnlkkhnno| sesA me bAhirA bhAvA sabbe saMjogalakSaNA / eko me zAzvata AtmA jJAnadarzanalakSaNaH / zeSA me bAhyA bhAvAH sarve saMyogalakSaNAH // 48 // ___egro-ekaH / me--mama / sassao zAzvato nityaH / appA--prAtmA / NANadasaNalakSaNo -jJAnaM ca darzanaM cabA
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAraH // 2 // 56 nadarzane te eva lakSaNaM yasyAsau jJAnadarzanalakSaNaH / sesA me-zeSAH zarIrAdikA mama / vAhirA--vAhayA anaatmiiyaaH| bhAvA--padArthAH / savve--sarve samastAH / saMjogalakkhamA-- saMyogalakSaNA: anAtmanInasyAtmabhAvaH saMyogaH, saMyoga evaM lakSaNaM yeSAM te saMyogalakSaNA vinazrA ityarthaH / jJAnadarzanacAritrapratyAkhyAnasaMvarayogeSu mamAtmaiva, yato mriyate utpa- . dyate ca eka eva, yataH. ekasya jAtimaraNa, yata ekazca nIrajAH san siddhiM yAti, yataH zeSAzca sarve bhAvAH saMyogalakSaNA vAhyA yataH, ata eka evAtmA jJAnadazenalakSaNaH nityo mameti / __ . atha kimiti kRtvA saMyogalakSaNo bhAvaH parihiyate iti cedata AhasaMjoyamUlaM jIveNa pattaM dukkhprNprN| tamhA saMjoyasaMbaMdhaM sativiheNa vosare // 4 // saMyogamUlaM jIvena prAptA duHkhaparaMparA / tasmAt saMyogasaMbaMdhaM sarvaM trividhena vyutsRjaami||49 saMjoyamUna-saMyoganipitta / jIveNa-jAvena / pattaM-pApta, labdha / dukAvaparaparaM-duHkhAnAM paramparA duHkhaparamparA klezanairantaryam / tamhA-tasmAt / saMjoyasaMbaMdha- (saMyogasambandham ) / savvaM-sarvam / tiviheNa-trividhena manovacanakAyaiH / bosare-vyutsajAmi / saMyogahetorjIvena yo
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 mlaacaar| duHkhaparamparA prAptA, tasmAt saMyogasambandhaM sarva trividhena vyutsRjAmItyarthaH / punarapi duzcaritrasya parihArArthamAhamUlaguNauttaraguNe jo me NArAhao pmaaenn| tamahaM savvaNiMde paDikame aagmissaannN||50|| mUlaguNottaraguNeSu yo mayA na ArAdhitaHpramAdena / tamahaM sarvaM niMdAmi pratikramAmi AgamiSyati // 50 mUlaguNa uttaraguNe-mUlaguNAH pradhAnaguNAH, uttaraguNA abhrAvakAzAdayo mUlaguNadIpakAsteSu madhye / jo me-yaH kazcinmayA NArAhio-nArAdhito nAnuSThitaH / pamAeNa-pramAdena kenacitkAraNAntareNa sAlasabhAvAt / tamahaM tacchabdaH pUrvapakrAntaparAmarzI, tadahaM mUlaguNAdyanArAdhanam / sandha-sarvam / Nide-nindAmi AtmAnaM jugupse / paDikkame-pratikamAmi nirhare na kevalamatItavartamAnakAle AgamissANaM prAgamidhyati ca kaale|ye guNAsteSAM madhye yo nArAdhito guNastamahaM sarva nindayAmi vikramAmi ceti / tathAassaMjamamaNNANaM micchattaM savvameva ya mmaaceN| jIvesu ajIvesu yataM ziMde tNcgrihaami||51 asaMyamamajJAnaM mithyAtvaM sarvameva ca mamatvaM /
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRhatpratyAkhyAmasaMstarastavAdhikAraH // 2 // 56 jIveSvajIveSu ca tat niMdAmi tacca gaheM // 51 // assaMjamaM-asaMyamaM pApakAraNam / aNNANaM-ajJAnaM azraddhAnapUrvakavastuparicchedam / micchattaM-mithyAtvapatasvArthazraddhAnam / savvameva ya-sarvameva ca / mamatti-mamatvamanAtmIye AtmIyabhAvam / jIvesu ajIvesu ya-jIvAjIvaviSayaM ca / taM Nide-taM nindAmi / taM c-tcc| garihAmi-gahe. 'haM parasya prakaTayAmi / mUlottaraguNeSu madhye yannArAdhita pramAdato'tInAnAgatakAle tatsarva nindAmi pratikramAmi c| asaMyamAjJAnamithyAtvAdi jIvAjIvaviSayaM mamatvaM ca sarva gardai nindAmi ceti pramAdadoSeNa doSAntyajyante / pramAdAH punaH kiM na parihiyanta iti cenna tAnapi pariharAmItyata Ahasaca bhae aTThamae saNNA catvArigArave tiaannnn| tetIsAcAsaNAorAyahosaM ca garihAmi // 52 // sapta bhayAni aSTau madAna saMjJAzcatasraHgauravANi trINi trayastriMzadAsAdanAM rAgadveSau ca garhe // 52 // sattabhae-saptabhayAni / aTTamae-aSTau mahAni / saNNA cattAri-saMjJAzcatasraH prAhArabhayamaithunaparigrahAbhilASAn / gArave-gauravANi RddhirasasAtaviSayagarvAn tirinn-triinni| tetIsAccAsaNAo-tribhiradhikA triMzat trayastriMzat padArthaiH saha sambandhaH / trayastriMzatAM padArthAnAM, accAsaNA-zrAsA
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ muulaacaare| danAH paribhavAstAstrayastriMzadAsAdanAH, athavA tannimitta. svAt tAcchabdayante / rAyadosa ca-rAgadveSau ca, AtmanInAnAtmanInavastuprItyaprItI / garihAmi-gaheM nAcarAmItyarthaH / saptabhayASTamadasaMjJAgauravANi trayastriMzatpadArthAsAdanaM ca rAgadveSau ca tyjaamiityrthH| ... atha kAni saptabhayAni ke cASTau madA iti pRSTe tata AhaihaparaloyacANaM aguttimaraNaMca veyaNAkamhibhayA viNNANissariyANA kulabalatavarUvajAi mayA ihaparalokau atrANamaguptimaraNaM vedanAkasmikabhayAni vijJAnamaizvaryaM AjJA kulabalataporUpajAtiH madAH 53 ___ ihaparaloyaM-iha ca parazca ihaparau tau ca to lokau ceha. ' paralokau / attANaM-atrANamapAlanaM, ihalokabhayaM, paralokabhayaM, atrANabhayaM / agutti-aguptiH prAkArAdyabhAvaH maraNaM ca-mRtyuzca / veyaNA-vedanA pIDA / akamhi-pAkasmikaM ghanAdigodbhavam / bhayarAbdaH prtyekpbhismbdhyte| ihalokabhayaM, paralokabhayaM, atrANabhayaM, aguptibhayaM, paraNabhayaM, vedanAmaya, AkasmikabhayaM ceti / vigaNANa-vijJAnaM akSaragandharvAdiviSayam / issariya-aizvarya dravyAdisampat / ANA-AjJA vacanAnullaMghanam / kulaM-zuddhapaitRkAmnAyaH ikSvAkvAdyutpattiA / valaM-zarIrAhArAdiprabhavA shktiH|
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ bRhatpratyAsthAna saMstarastavAdhikAraH // 2 // Jia tava - tapaH kAryasantApa, khvaM rUpaM samacaturasrasaMsthAnagaurAdivarNa kA ntiyauvanodbhavaramaNIyatA / jAi-jAtiH mAtRkaMsantAnazuddhiH / etaireteSAM vA, mayA pradA garvAH / madazabdaH pratyekamabhisambadhyate / vijJAnamadaH, aizvaryamadaH, zrAjJAmadaH, kulamadaH, balamadaH, jAtimadaH, tapomadaH, rUpamada iti saMjJAbhedaiH sugamatvAnna vistaraH / atha ke trayastriMzatpadArthA yeSAM trayastriMzadAsAdanAnItyata AhapaMceva asthikAyA chajjIvaNikAya mahavvayA paMca / pavayaNamAupayatthA tetIsaccAsaNA bhaNiyA // 54 paMcaiva astikAyAH SaDjIvanikAyA mahAvratAni paMca pravacanamAtRkAH padArthAH trayastriMzadAsAdanA bhaNitAH { paMcaitra - paMcaiva / asthikAyA - astikAyAH kAyo nicayaH parasparapradezasambandho yeSAM te'stikAyAH astimanto dRSTavyA jIvapudgala dharmAdharmAkAzAH / kAlasya pradezapracayo nAstItyato'stikAyatvaM nAsti / chajjIvaNikAya - SaT ca te jIvanikAyAzca SaDjIvanikAyAH pRthivIkAyikAdayaH / mahavvayA paMca - mahAvratAni paMca / pavayaNamAu - pravacanamAtRkAH paMcasamitayaH triguptayazca / payatthA - padArthAH jIvAjIvAssravabandhasaMvara nirjarAmokSa puNyapApAni / tetIsaccAsaNA - trayaH strizadAsAdanAH / bhaNiyA - bhaNitAH paMcAstikAyAdi
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ -mUlAcAre / , viSayatvAt paMcAstikAyAdaya evAsAdanA uktAH teSAM vA ye paribhavAstA AsAdanA iti sambandhaH kartavyaH / AtmasaMskArakAlaM nItvA saMnyAsAlocanArthamAcAryaH prAhajiMdAmi jiMdaNijjaM garahAmi ya jaMca me garahaNIyaM Alocaimiya savvaM sambhaMtara bAhiraM uvahiM // 55 // niMdAmi niMdanIyaM garhe ca yacca me garhaNIyaM / AlocayAmi ca sarvaM sAbhyaMtarabAhyaM upadhiM // 55 // ziMdAmi - nindAmi zrAtmanyAviSkaromi / diNijaM-nindanIyaM AtmAviSkaraNayogyam / garahAmiya-gaheM ca AcAryAdInAmAviSkaromi pragaTayAmi / jaMca - yacca / me mama / garahaNIyaM - garhaNIyaM paraprakAzayogyaM / zAlocemiyAlocayAmi cApanayAmi cAritrAcArAlocanApUrvakaM gaIgaMvAkaromi / ( sa ) - sarva niravazeSaM / sabhataravA - hiraM sAbhyantaravAdyaM / uvahi upadhi ca parigrahaM ca / yannidanIyaM tannidAmi yad gahaNIya tadgarhAmi, sarvaM vAhyAbhyantaraM copadhi AlAcayAmIti / X kathAmAlocayitavyamiti cedata Aha jaha bAlo jaMpato kajjama kajjaM ca ujjayaM bhaNadi / taha AloceyavvaM mAyA mosaM ca mottUNa // 56 // yathA bAlo jalpana kAryamakAryaM ca Rju bhaNati /
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAraH // 2 // 63 tathA AlocayitavyaM mAyAM mRSAM ca muktvaa||56|| __jh-ythaa| bAlo-bAlaH pUrvAparavivekarahitaH / jappaMtojalpan / kaja-kArya svaprayojanaM / akaja ca-akArya praprayojanaM akartavyaM ca / ujjuyaM-aju akuTilaM / bhaNai-bhaNati / taha-tathA / AloceyavyaM-pAlocayitavyaM / mAyAmosaM ca-mAyAM mRSAM ca apanhavAsatyaM ca / mottaNa-muktvA / yathA kazciddhAlo jalpan kutsitAnuSThAnamakutsitAnuSThAnaM ca Rju bhaNati, tathA mAyAMmRSAM ca muktvA locayitavyamiti / yasyAlocanA kriyate sa kiMguNaviziSTa AcArya iti cedata AhaNANamhi daMsaNamhiyatave carite ya causuviakaMpo dhiiroaagmkusloaprssaaviirhssaannN||7|| jJAne darzane ca tapasi caritre ca catuSu api akaMpaH / dhIraH AgamakuzalaH aparazrAvI rahasyAnAm // 57 // NANahi-jJAne / dasaNaM hi ya-darzane ca / tave tapasi / caritte ya-caritre ca / causuvi-caturvapi / akaMpo-akaMpo'dhRSyaH / dhIro-dhIro dheryopetaH / zrAgamakusalo-pAgamakuzalaH svasamayaparasamayavicAradakSaH / aparissAI-aparizrAvI AlocitaM na kasyacidapi kathayati / rahassANaM-rahasi ekAnte bhavAni rahasyAni guhyAnuSThitAni / jJAnadarzanatapa. zcAritreSu caturvapi samyakasthito yo rahasyAnAmaparizrAvI
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ malAbAre / dhIrazcAgamakuzalazca yastasya AlocamA kartavyA nAnyasyeti / zrAlocanAnantaraM kSamaNaM kartukAmaH prAharAgeNa ya doseNa ya jaM me akadaNhuyaM pamAdeNa / jo me kiMcivi bhaNio tamahaM savvaM khamAvemi // 58 rAgeNa vA dveSeNa vA yat mayA akRtajJatvaM pramAdena / yo mayA kiMcidapi bhaNitaH tamahaM sarvaM kSamayAmi // 58 // 4 rAgeNa ya-rAgeNa vA mAyAlobhAbhyAM snehena vA / dosegAya-dveSeNa ca krodhamAnAbhyAM amItyA vA / jaMme - yanmayA - kadarAhuaM - akRtajJatvaM yuSmAkamayogyamanuSThitaM / pamAdeNa- pramAdena / jo me-yo mayA / kiMcivi- kiMcidapi / maNio - bhaNitaH / tamahaM taM janaM zrahaM / savvaM sarvaM / khamAvemi kSamayAmi saMtoSayAmi / rAgadveSAbhyAM manAgapi yanmayA kRtamakRtajJatvaM yo'pi mayA kiMcidapi bhaNitastamahaM sarva marSaNamIti / kSamaNaM kRtvA kSapakaH saMnyAsaM kartukAmo maraNabhedAna vRcchati kati maraNAni 1 prAcArya: prAhativihaM bhaNati maraNaM bAlANaM bAlapaMDiyANaMca / taiyaM paMDiyamaraNaM jaM kevaliNo aNumaraMti // 59 // trividhaM bhaNati maraNaM bAlAnAM bAlapaMDitAnAM ca / tRtIya paMDitamaraNaM yat kevalino anumriyate // 59 //
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRhatpratyokhyAnasaMstarastavAdhikAraH // 2 // 65 tivihaM- trividhaM tripakAram / bhaNaMti-kathayanti |m. raNaM-mRtyu / bAlANaM-bAlAnAM asayatasamyagdRSTInAM / bAlapaMDiyANaM ca-bAlAzca te paMDinAzca baalpNdditaaH| saMyatAsaMyatA ekendriyAviratAlAH dvIndriyAdibadhaviratA:paMDitAH / taigaMtRtIyaM / paMDiyamaraNaM-paMDitamaraNa paMDitAnA maraNa dehaparityAgaH dehasyAnyathAbhAvo vA paMDa paraNaM / jaM--yat yena vaa| kevaliNo-kevalaM zuddhaM jJAnaM vidyate yeSAM te kevalinaH / aNumaraMti-anumriyante ahaTTArakA gaNadhagdevAzca tripakAraM maraNaM bhaNaM ti / prathamaM bAlamaraNaM, bAlajIvasvAmitvAta, dvitIyaM bAlapaMDitamaraNa bAlapaMDitasvAmitvAt, tRtIyaM paMDitaparaNaM yena kevalino'numriyante saMyatAzca paMDanapaMDitamaraNasyAtraiva paMDitentarbhAvaH sAmAna saMyamasvAminvAbhedAditi / a. nyatra bAlaba lamaraNamuktaM tadatra kimiti kRtvA noktaM tena prayojanAbhAvAt / ye akuTilA jJAnadarzanayuktAste etaimaraNaimriyante / anyathAbhUtAzca kamityuttarasUtrapAhaje puNa paNaTThamAdiyA pacAlayasaNNAya vakabhAvAya asamAhiNAmarate Na hu te ArAhayA bhaNiyA // ye punaH praNaSTamatikAH pracalitasaMjJAzca vakrIvAzca / asamAdhinA mriyate na hi te ArAdhakA bhnnitaaH||6|| je puNa-ye punaH / paNahamadiyA-praNaSTA vinaSTA mati
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 ......... mUlAcAre / ryeSAM te praNaSTamatikAH ajJAninaH / pacaliyasagaNA ya-pacalitA udgatA saMjJA AhArabhayamaithunaparigrahAbhilASA yeSAM te pracalitasaMjJakAH / vakkabhAvA ya-kuTilapariNAmAzca / asamAhiNA-asamAdhinA prAtaraudradhyAnena / marate-mriyante bhavAntaraM gacchanti / Na hu--na khalu / ArAdhayA-ArAdhakAH karmakSayakAriNaH / bhaNiyA-bhaNitAH kathitAH / ye praNaSTamatikAH pracalitasaMjJA vakrabhAvAzca te asamAdhinA niyante sphuTaM na te bArAdhA bhaNitA iti / yadi maraNakAle vipariNAma: syAttataH kisyAditi pRSTe prAcAryaH prAhamaraNe virAhie devaduggaI dulahA ya kira bohii| saMsAroya aNaMto hoi puNo aagmekaale||61|| maraNe virAdhite devadurgatiH durlabhA ca kila bodhiH| saMsArazcAnaMto bhavati punarAgamiSyati kAle // 61 // mrnne-mRtyukaale| virAhie--virAdhite vinAzite maraNakAle samyaktve virAdhita ityarthaH maraNakAle samyaktvasya yadvirAdhanaM tanaNasyaiva sAhacaryAditi / athavArtaraudradhyAnasahitaM ya. nmaraNaM tattasya virAdha matyuktam / devadurAI--devadurgatiH bhavanavAsivAnavyantarajyotiSkAdiSatpattiH / dullahAya--dulebhA duHkhena labhyate iti durlabhA ca / kira-kila / ayaM ki
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRhatpatyAkhyAnasaMstarastavAdhikAraH // 2 // 67 lazabdo'nekeSvartheSu vidyate, tatra parokSe dRSTavyA bhAgame evamumityarthaH / bohI-bodhiH samyaktvaM ratnatrayaM vaa| samAro ya --saMsArazca cturgtilkssnnH| aNaMto-anantaH arddhapudgalapramANaH kuto'syAnantatvaM ? kevalajJAnaviSayatvAt / hoi--bhavati puNo--punaH / prAgame kAle--prAgamiSyati samaye / maraNakAle samyaktvavirAyane sati, durgatirbhavati, bodhizca durlabhA, AgamiSyati kAle saMsArazcAnanto bhavatIti / atraivAbhisambaMdhe praznapUrvakaM sUtramAhakA devaduggaIokA bohI keNa Na bujjhae mrnnN| keNa va aNaMtapAre saMsAre hiMDaMe jIo // 2 // kA devadurgatayaH kA bodhiH kena na budhyate maraNaM / kena vA anaMtapAre saMsAre hiMDate jIvaH // 62 // kA devaduggaIo-kA devadurgatayaH kiviziSTA devdurgtyH| kA bohI--kA bodhiH / keNa va-kena ca / Na bujjhae--na budhyate / maraNa- mRtyuH / keNa va-kena ca kAraNena / aNantapAre ananto'parimANaH pAra: samAptiryasyAsau anantapArastasmin / saMsAre--saMsaraNe / hiMDae hiMDate gacchati / jIvo-- jIvaH / he bhaTTAraka ! kA devadurgatayaH kAcabodhiH, kena ca pariNAmena na budhyate maraNaM, saMsAre ca kena kAraNena paribhramati jiivH|
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 . muulaacaare| kSapakeNa pRSTaH AcAryaH prAhakaMdappamAbhijoggaM kivvasa sammohamAsurataM ca / tA devaduggaIo maraNammi virAhie hoti||6|| kAMdapamAbhiyogyaM kailviSyaM svamohaM AsuratvaM ca / tA devadurgatayo maraNe virAdhite bhavati // 63 // dravyabhAvayorabhedaM kRtvA cedamucyate / kaMdappaM kaMdarpasya bhAvaH kAndarbhamupaplavazIlaguNaH / prAbhijoggaM abhiyogasya bhAvaH AbhiyogyaM tntrmntraadibhiirsaadigaaiiyN| kidivasa--kilviSasya bhAvA kailbiSyaM pratikUlAcaraNaM / sammoha--svasya mohaH svamo. hastasya bhAvaH svamohatvaM, zuno moha iva moho vedodayo yasya sa zvamohastasya bhAvaH zvamohatvaM saha mohena vA vartate iti tasya bhAvaH samohatvaM mithyAtvabhAvanAtAtparya / AsurattaM ca--asu. ratvaM ca--asurasya bhAvaH asuratvaM raudrapariNAmasahitAcaraNaM / tA etAH / devaduggaIo-devadurgatayastaguNaistAHprApyante itikRtvA tad padezaH, kAraNe kAryopacArAt / maraNammi-maraNe mRtyukAle samyaktve, virAhie-virAdhite paribhUte hoMti-bhavanti / samyaktve vinAzite maraNakAle etAH kandarpAbhiyogyakilbiSasvamohAsuradevadurgatayo bhavantIti / kiM tatkAndarpa ityata AhaasattamullAveto paNNAveto ya bahujaNaM kunniN|
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ bRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAraH // 2 // 16 kaMdappa raisamAvaNNo kNdppesuuvvji||64|| asatyamullapan prajJApayan ca bahujanaM karoti / kaMdarpa ratisamApannaH kAMdapa'Su utpadyate // 64 // asataM-asatyaM mithyA, ullAveto-ullapan jalpan ullApayitvA, paNNAveto-prajJApayan pratipAdayana, bahujaNaM bahujanaM vahUn prANinaH, kuNaiM-karoti / kaMdappaM-kAndarya raisamavaraNo-rati samApannaH prApto ratisamApanno rAgodukasahitaH / kaMdappesu kandarpakarmayogAdevA api kandarpA nagnAcAryadevAsteSu uvavajjei-utpadyate / yo ratisamApana: asatyamullapana tadeva ca bahujanaM pratipAdayan kandarpabhAvanAM karoti sa kandarpaSUtpadyate ityarthaH / athavA asatyaM jalpan tadeva ca bhAvayan Atmano bahujanaM karoti yojayati asatyena yaH sa kandarparatisamApanna: kandaputpadyata ityarthaH / ___ atha kimabhiyogakarmeti tenotpattizca kA cedataH prAhaabhimuMjai bahubhAve sAhU hassAiyaM ca bhuvynnN| abhijogehiM kammehiM jutto vAhaNesu uvavajai65 abhiyukte bahubhAvAn sAdhuH hAsyAdikaM ca bahuvacanaM / abhiyogaiH karmabhiryukto vAhaneSu utpadyate // 65 // abhimuMjai-abhiyukte karoti, bahubhAve-bahubhAvAn
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ muulaacaare| taMtramaMtrAdikAn / sAhU-sAdhuH / hassAiyaM ca-hAsyAdikaM ca hAsyakautkucyaparavismayanAdikaM / bahuvayaNaM-bahuvacanaM vAgjAlaM / ahijogehi-abhiyogaiH tAdAttAcchabdayaM AbhicArakaiH, kammehiM karmabhiH kriyAbhiH / jutto-yuktastanniSTaH / vAhaNesu-vAhaneSu gajAzvameSamahiSasvarUpeSu / uvavajjai-utpadyate jAyate / yA sAdhurasAdiSu gRddhaH maMtrataMtrabhUtikarmAdikamupayukta hAsyAdikaM bahuvacanaM karoti sa tairabhiyogaiH karmabhirvAhaneSu utpadyata iti / kiliSabhAvanAsvarUpaM tathotpattiM ca pratipAdayannAhatitthayarANaM paDiNIosaMghassa ya ceiyassa suttassa aviNIdoNiyaDillo kidivasiyesUvavajeda66 tIrthakarANAM pratyanIkaH saMghasya ca caityasya sUtrasya / avinIto nikRtivAn kilviSeSu utpadyate // 66 // titthayarANaM-tIrtha saMsArataraNopAyaM kurvantIti tIrthakarA: ahaTTArakAsteSAM / paDiNIo-pratyanIkaH pratikUlaH / saMghassa ya-saMghasya ca RSiyatimunyanagArANAM RSizrAvakazrAvikAryikANAM samyagdarzanajJAnacAritratapasAM vaa| ceiyassacaityasya sarvajJapratimAyAH / sutssa-sUtrasya dvAdazAGgacatudezapUrvarUpamya aviNIo-avinItaH stabdhaH / NiyaDillonikRtivAn vaMcanAbahula: pratAraNa-kuzalaH / kibbisesava
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ . vRhatpatyAkhyAnasaMstarastavAdhikAraH // 2 // 71 bajei-kilviSeSUtpadyate / pATahikAdiSu jAyate / tIrthakarANAM pratyanIkaH saMghasya caityasya sUtrasya vA avinItaH mAyAcI ca yaH sa kilviSakarmabhiH killiSikeSu jAyate iti / sammohabhAvanAsvarUpaM tadutstyA saha nirUpayannAhaummaggadesaomaggaNAsaomaggavipaDivaNNo ya moheNa ya mohaMto sNmohesuukvjedi|| 6 // unmArgadezako mArganAzako mArgavipratipannazca / mohena ca mohayan saMmoheSu utpadyate // 67 // umpaggadesamo-unmArgasya mithyAtvAdikasya dezakaH upadezakartA unmArgadezakaH / magaNAsao mArgasya samyagjJAnadarzanacAritrAtmakasya NAsao-nAzako virAdhako mArganAzaka: maggaviDivagaNo ya-mArgasya vipratipanno viparIta: svatIrthapravartakaH pArgavipratipannaH / moheNa ya-mohena ca midhyAtvena mAyAprapaMcena vA / mohaMto mohayan viparItAn kurvana saMmohesUvabajnedi-svamoheSu svacchandadeveSUtpadyate / ya unmAnadezakaH mArganAzakaH mArgavipratikUlazca mohena mohayan sa sammohakarmabhiH svamoheSu jAyate iti / bhAsurIM bhAvanAM tathotpattiM ca prapaMcayannAhakhuhIkohI mANImAyItaha saMkiliTThotavecariteyA
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ muulaadhaare| aNubaddhaveraroI asuresUbavajade jIvo // 6 // kSudraH krodhI mAnI mAyAvI tathA sakliSTastapasi critre| anubaddhavairarocI asureSUpapadyate jIvo // 68 // ___ khuddI kSudaH pishunH| kohI-krodhI / mANI-mAnIgarvayuktaH / mAI-mAyAvI / taha ya-tathA ca / saMkiliTThosaMkliSmaH saMkla gaparAyaNaH / tave-tapasi / caritte ya-caritre ca / aNubaddhaveraroI-anubaddha vairaM rocate anubaddhavairarocI kaSAyavahuleSu ruciparaH / asuresUvabajnade-asureghUtpadyate aMbAvarISasaMjJakabhAvaneSu / jIvo-jIvaH / ya: kSudraH, krodhI, mAnI, mAyAvI anubaddhavairarocI tathA tapasi, caritre ca yaH saMkliSTaH so'surabhAvanayAsureSU-padyate iti / vyatirekadvAreNa bodhi pratigadayannAhamicchAdaMsaNaracA sANadANA kiNhalesamogADhA iha je maraMti jIvA tersi puNa dullahA bohii|| mithyAdarzanaraktAH sanidAnAH kRssnnleshyaamaagaaddhaaH| iha ye mriyaMte jIvAH teSAM punaH durlabhA bodhiH // 69 // micchAdasaNarattA-mithyAtvadarzanaratAH atattvArtharucayaH / saNidANA-saha nidAnenAkAMkSayA vartata iti sanidAnAH / 'kiNhalesaM-kRSNalezyAM anantAnubaMdhikaSAyAnuraJjitayoga
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAraH // 2 // 73 pravRttim / ogADhA-AgADhA praviSTA raudrapariNAmAH / ihaasmin / je-ye / maraMti mriyante prANAMstyajanti / jIvAjIvAH praanninH| tesiN-tessaa| puNa-punaH / dullahAdurlabhAH / bohI-bodhiH samyaktvasahitazubhapariNAmaH / iha ye jIvAH mithyAtvadarzanaraktAH, sanidAnAH, kRSNalezyAM praviSTAzca mriyante teSAM punarapi, durlabhA bodhiH / utkRSTato'rdhapudgalaparivartanamAtrAtsamyaktvAvinAmAvitvAdodheratastAdAtmyaM tato bodhereva lakSaNaM nyAkhyAtamiti / . ___ anvayenApi bodhelakSaNamAhasammaiMsaNaracA aNiyANA sukalesamogADhA / iha je maraMti jIvA tesiM sulahA have bohii|| samyagdarzanaraktA anidAnAH shuklleshyaamaagaaddhaaH| iha ye mriyatejIvAH teSAM sulabhA bhavet bodhiH // 7 // ___ sammaIsaNarattA-samyagdarzanaraktAH tatvarucayaH / aNiyANA-anidAnA ihaparalokAnAkAMkSAH / sukkalessaM-zuklalezyAM bhogADhA-bhAgADhA praviSTAH / iha-ammin / je-ye / maraMti mriyate / jIvA-jIvAH / tesiM-teSAM / sulahA-sulabhA sukhena labhyA / have-bhavet / bohii-bodhiH|ih ye jIvAH samyaktvadarzanaratAH, anidAnA:, zuklalezyAM praviSTAH santo niyante teSAM sulamA bodhiriti /
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAre / yadyapi pUrvasUtreNAspArthasya pratItistathApi dravyArthika paryAyArthika ziSyasaMgrahArthaH punarArambhaH ekAntamata nirAkaraNArthaM ca / saMsArakAraNa svarUpaM pratipAdayannAha je puNagurupa DiNI yA bahumohAsasabalAkusIlA ya / asamAhiNA marate te hoMti aNatasaMsArA // ye punaH gurupratyanIkA bahumohAH sazabalAH kuzIlAzra asamAdhinA mriyate te bhavati anaMtasaMsArAH // 71 je purA - ye puna: / gurupaDiNIyA - gurUNAM pratyanIkA: pratikUlA : gurupratyanIkAH / bahumohA - mohapracurAH rAgadvecAbhihatAH / sasabalA saha zabalena lepena vartate iti sazavalAH kutsitAcaraNAH / kusIlA ya-kuzIlAH kutsitaM zIlaM va parirakSAM yeSAM te kuzIlAzca / asamAhiNA samAdhinA mithyAtvasamanvitArttaraudrapariNAmena / maratemriyante / te-te / hoMti - bhavanti te evaM viziSTAH / aNaMtasaMsArA - anantasaMsArA ardhapudgalapramANa saMsRtayaH / ye punaH gurupratikUlAH, bahumohA: kuzIlAste'samAdhinA mriyante tatazcAnantasaMsArA bhavantIti / atha parItasaMsArAH kathaM bhavantIti cedataH prAha jiNavayaNe aNuracA guruvayaNaM je karaMti bhAveNa / asabala asaMkiliTThA te hoMti paricasaMsArA 72 //
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAraH // 2 // 75 jinavacane anuraktA guruvacanaM ye kurvati bhAvena / azabalA asaMkliSTAste bhavaMti parItasaMsArAH // jiNavayaNe-jinasya vacanamAgamaH tasminnaItyavacane / aNuracA-anuraktAH suSTu bhaktAH / guruvayaNaM guruvacanamAdezaM je karaMti-ye kurvati / bhAveNa-bhAvena bhaktyA maMtrataMtrazAstrAnAkAMkSayA / asabala-azavalA mithyaatvrhitaaH| asaMkiliTThA-asaMkliSTAH zuddhapariNAmAH / te hoMti-te bhavaMti / parittasaMsArA-parItaH parityaktaH parimito vA saMsAraH caturgatigamana yeSAM yairvA te parItasaMptArAH parityaktasaMstayo vaa| jinapravacane ye'nuraktA guruvacanaM ca bhAvena kurvanti, azabalAH, asakliSTAH santaste parityaktasaMsArA bhavantIti / yadi jinavacane'nurAgo na syAdataH kiM syAdataH pAhabAlamaraNANi bahuso bahuyANiakAmayANimaraNA Ni / marihaMti te varAyA jejiNavayaNaMNa jaannNti|| bAlamaraNAni bahuzo bahukAni akAmakAni maraNAni mAraSyaMti te varAkA ye jinavacanaM na jAnati // 73 // bAlamaraNANi-bAlAnagamatattvarucInAM maraNAni zarIratyA. gA bAlamaraNAni / bahuso-bahuzaH vahUni vahuprakArANi vA / . bahuprANi-vahukAni pracurANi / akAmayANi-akAmakRtAni
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ muulaacaare| anabhipretAni maraNANi-mRtyUn / marihaMti-mariSyanti mRtyu prApsyantItyarthaH / te varAyA-ta evaMbhUtA varAkA anaathaa:| je jiNavayaNaM-ye jinavacanaM sarvajJAgamaM / Na jANaMti-na jAnanti nAvabudhyate / ye jinavacanaM na jAnanti te varAkA bAlamaraNAni bahupakArANi akAmakRtAni ca bahUni maraNAni prApsyantIti / atha kAni tAni bAlamaraNAnItyata AhasatthagrahaNaM visabhakkhaNaM ca jalaNaM jalappavesoya aNayArabhaMDasevI jmmnnmrnnaannubNdhiinni||7|| zastragrahaNaM viSabhakSaNaM ca jvalanaM jalapravezazca / anAcArabhAMDasevI janmamaraNAnubaMdhinaH // 74 // satthaggahaNaM-zastreNAtmano grahaNa mAraNaM zastragrahaNa / zastragrahaNAdutpannaM maraNamapi zastragrahaNa kArya kAraNopacArAt / visabhakkhaNaM-viSasya mAraNAtmakadravyasya bhakSaNamupayuMjana viSabhakSaNaM tathaiva sambandhaH kartavyaH / caH samuccayArthaH / jalaNaM jvalanAdagnerutpannaM jAlanaM / jalappaveso ya-jale pAnIye pravezo nimajjanaM nirucchvAsaM jalapravezazca tasmAjjAtaM sa eva vA maraNaM / praNayArabhaNDasevI-anAcArabhAMDasevI na AcAro'nAcArA pApakriyA sa eva bhAMDaM dravyaM tatsevata ityanAcArabhAMDasevI marayena sambandhaH / athavA puruSeNa
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRhtprtyaakhyaansNstrstvaadhikaarH||2|| . . sambandhaH anAcArabhAMDasevI tasya / jammaNamaraNAgubaMdhINI janmonpattiH, maraNaM mRtyustayognubandhaH santAnaH sa yeSAM vidyate tAni janmamaraNAnubandhIni saMsArakAraNAnItyarthaH / etAni maraNAni janmamaraNAnubandhIni anAcArabhAMDase- . vIni yato'to vAlamaraNAnIti / athavA anAcArasevAni etAni maraNAni saMsArakAraNAnIti na sadAcArasya / evaM zrutvA kSapakaH saMveganirvedaparAyaNa evaM cintayatiuDDamadhotiriyamidukadANivAlamaraNANibahugANi daMsaNaNANasahagado paMDiyamaraNaM annumrisse|75|| UrdhvamadhastiryakSu tu kRtAni bAlamaraNAni bhukaani| darzanajJAnasahagataH pAMDatamaraNaM anumariSyAmi 75 uDDhaM-Urdhva Urdhvaloke / adho-adhasi adholoke narakabhavanavyantarajyotiSkakalpe / tiriyahi du-tiyatu ca ekendriyAdipaMcendriyaparyantajAtiSu / kadANi-kRtAni prAptAni bAlamaraNAni / bahugANi-bahUni / daMsaNaNANasahagado-darzanajJAnAbhyAM sAdha, gado-gataH prAptaH, paMDiyamaraNa-paNDitamaraNaM zuddhapariNApacAritrapUrvakamANatyAgaM / aNumarisse-anuma. riSyAmi saMnyAsaM kariSyAmi / UdhistiyakSu ca bahUni bAlamaraNAni yato mayA prAptAni, ato darzanajJAnAbhyAM sArtha paNDitamaraNaM gato'haM mariSyAmIti /
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ muulaadhaare| etAni cAkAmakRtAni maraNAni smarana paNDitamaraNamanumariSyAmItyata AhaujveyamaraNa jAdImaraNaM Niraesu vedaNAo y| edANi saMbharaMto paMDiyamaraNaM aNumarisse // 7 // udvegamaraNaM jAtimaraNaM nirayeSu vedanAzca / etAni saMsmaran paMDitamaraNaM anumariSyAmi // 76 // ____ uvveyamaraNa-udvegamaNa iSTaviyogAniSTasaMyogAbhyAM trAsena vA maraNaM / jAdIparaNaM-jAtimaraNaM utpannamAtrasya mRtyugarbhasthasya vA / Niraesu narakeSu / vedaNAoya-vedanAzca pIDAzca / edANi-tAni / saMbharaMto-saMsmaran / paMDidamaraNaM-paMDitamaraNaM / aNuparisse-anumariSyAmi prANatyAgaM kariSyAmi / etANi udvegajAtimaraNAni narakeSu vedanAzca saMsmarana paMDitamaraNaM prAptaH san prANatyAgaM kariSyAmIti / kipartha paDitamaraNa maraNeSu zubhatamaM yataHekaM paMDidamaraNaM chiMdadi jAdIsayANi bahugANi taM maraNaM maridavvaM jeNa madaM summadaM hodi // 77 // ekaM paMDitamaraNaM chinAtti jAtizatAni bahUni / tanmaraNaM martavyaM yena mRtaM sumRtaM bhavati // 77 // eka-ekaM / paMDidamaraNa-paMDitamaraNaM / chidadi-chinati
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAraH // 2 // jAdIsayANi-jAtizatAni / vahugANi-bahUni / taM-tattena vA / maraNaM-zarIreMndriyayoviyogaH / maridavaM-patavyaM maraNaM prAptavyaM / jeNa-yena / madaM-mRtaM / summadaM-muSThumRtaM / hoibhavati / ekaM paNDitamaraNaM jAtizatAni bahUni chinatti yato'tastena maraNena martavyaM yena punarutpattirna bhavati tadvAnuSThAtavyaM yena na punarjanma / kimuktaM bhavati--paMDitamaraNamanupTheyamiti / yadi saMnyAse pIDA-kSudhAdikotpadyate tataH kiM kartavyamityAhajai uppajai duHkhaM to daTThavvo sabhAvado nnirye| kadamaM mae Na patvaM saMsAre saMsaraMteNa // 77 // yadi utpadyate duHkhaM tato draSTavyaH svabhAvato narake / katamat mayA na prApta saMsAre saMsaratA // 78 // jai-yadi / uppajjai- utpadyate / dukkha-duHkhamasAtaM / to tataH / dahavvo-dRSTavyo manasAlokanIyaH / sabhAvado svabhAvataH svarUpaM "dRzyate'nyatrApI" ti tas, prAkRtabalAdakSarAdhikyaM vA / Nirae-narakasya narake vA / kadama-kiyadida katamat / mae-mayA / Na pattaM-na prApta / athavA, aNaM-RNaM kRtaM mayA yastanmayaiva prAvaMsaMsAre naavijraamrnnlkssnne| saMsaraMteNa-saMsaramA pAlanAsakAlI yadutsyate biMsarAna,
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ muulaacaare| sudAdi duHkhaM tato narakasya svabhAvo dRSTavyo yataH saMsAre saMsaratA mayA kimidaM na prAptaM yAvatA hi prAptameveti cintanIyamiti / yathA pra. tathaiva pratipAdayatisaMsAracakavAlammi mae savvepi puggalA bhuso| AhAridAya pariNAmidA ya Na ya me gadA ticI saMsAracakravAle mayA sarvepi pudgalA bahuzaH / AhRtAzca pariNAmitAzca na came gatA tRptiH // 79 saMsAracakkavAlammi-saMsAracakrava le caturgatijanmajarAmaraNAvarte / mae-mayA / sabvevi-sarve'pi / puggalA-pudgalA. dadhikhaMDaguDaudananIrAdikA / vahuso-bahuzaH bahuvArAn anantArAn / AharidA ya-AhRtA gRhItA bhakSitAH / pariNAmidA ya-pariNAmitAzca jIrNAzca khalarasasvarUpeNa ga. mitA ityarthaH / Na ya me-na ca mama / gadAtittI-gatA vRptiH santoSo na jAtaH, pratyuta AkAMkSA jaataa| saMsAracakravAle sarve'pi puralA bahuzaH pAhatAH pariNAmitAzca mayAna ca mama gatA tRptiriti cintanIyam / kathaM na gatA tRpiryathAtiNakaTThaNa va aggI lavaNasamuddo nndiishssehi| Na imojIvosako tippehU~ kaambhogehiN||8||
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAraH // 2 // tRNakASThairivAgbhiH lavaNasamudro nadIsahasraiH ! na ayaM jIvaH zakyaH tRptuM kAmabhAgaiH // 80 // tiNakaTThe da-tRNakASThairiva aggI-gragniH / lavaNasamuddoM lavaNa samudraH / gadIsahasserhi - nadIsaha traizcaturdazabhiH sahasraidviguNa dviguNenadInAM samanvitAbhirgaMgAsiMdhvAdicaturdazanadIbhi: sAgarona pUrNa: / Na imo jIvo-nAyaM jIvaH sakko -- zakyaH / tippeDaM tRptuM prINayituM / kAmabhogehiM-- kAmabhogaiH, Ipsitamukha gahArastrIvastrAdibhiH / yathA agniH tRNakASThaiH, lavaNasamudrazca nadIsahasraiH prINayituM na zakyaH tathA jIvo'pi kAmabhogairiti // 80 // kiM pariNAmamAtrAdvadho bhavati / bhavatItyAha kakhidaklusidabhUdo kAma bhogesu mucchido saMto / abhuMjatovi ya bhoge pariNAmeNa Nivajjhei // 81 kAMkSitakaluSitabhUtaH kAmabhogeSu mUrcchitaH san / abhuMjAnopi ca bhogAn pariNAmena nibadhyate // 81 // NibaMdhadi iti vA pAThAntaram / kaMkhida-kAMkSitaH kAMkSAsya saMjAtA tAM karotIti vA kAMkSitaH / kalusida -' kaluSitaH rAgadveSadyupahataH / bhUdo-bhUtaH san / kAmabho gesu - kAmabheogeSu / mucchido mUrcchitaH / saMto san /
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ ... mUlAcare / abhuMno vi ya-abhujAno'pi ca asevamAno'pi ca / bhoge bhogAn saaNsaarikmuukhhetuun| pariNAmeNa pariNAmena cittavyApAreNa / Nivajhei nibadhyate karmaNA paravazaH kriyate-karma vA . badhnAni / kAmabhogeSu mUcchitaH san kAMkSitaH kaluSIbhUtazca bhegAnbhunAno'pi jIvaH pariNAmena karma badhnAti badhyate vA karmaNeti // 81 // kimicchApAtreNAbhuMjAnasyAti pApaM bhavatItyAhaAhAraNimittaM kira macchA gacchaMti sattami puDhaviM sAccatto AhAroNa kappadimaNasAvi patyedaM 82 AhAranimittaM kila matsyA gacchaMti saptamI pRthvIM sacittaM AhAro na kalpyate manasApi praarthyitum||42|| - AhArANamita--AhArakAraNAt / kira-kila Agame kathinaM narucAcanametat nizcayavacanameva / macchA matsyAH gacchaMti yAnti pavizanti / sattami sptmii| puDhaviM pRyivI avadhisthAnaM / saJcitto saha cittana vartata iti sacittaH sAvadyo'yogya: prANighAtAdutpanaH / AhAro bhojanaM / na kappadi-na vala te na yogyo bhavati / maNasAvi-manasApi citavyA reNApi / patthedu prArthayituM yAcayituM / AhAranimittaM matasya : zAlimikthAdayo nizcayena saptamI pRthivIM gacchati yato'no manasApi prArthayituM sAvadyAhAro na kalpate iti // 82 //
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRhattasyAkhyAnasaMstarastavAdhikAraH // 2 // 83 yato manasApi sAvadyAhAro na yogyo'to bhavAn zuddhapariNAma kuryAdityAcAryaH mAhapuvbaMkadapariyammo aNidANo IhidUNa madibuddhI pacchA malidakasAo sajomaraNaM paDicchAhi 83 pUrvaM kRtaparikarmA anidAnaH IhitvA matibuddhibhyAm / pazcAt malitakaSAyaH sadyo maraNaM pratIccha // 83 // puvaM kadapariyo -pUrva prathamataraM kRtamanuSThitaM parikarma tapo'nuSThAnaM yenAsau pUrvakRtaparikarmA AdAvanuSThitatapazcaraNa: aNiyANo-anidAna ihalokaparalokasukhAnAkAMkSaH / IhidUNa-IhitvA ceSTitvA udyogaM kRtvA / madibuddhI-matibuddhibhyAM pratyakSAnumAnAbhyAM parokSapratyakSasampannaH / pacchA-pazcAt / maliyakaSAyo-mathitakaSAyaH kssmaasmpnnH| sajjo --sadyaH tatparaH kRtakRtyo vA / maraNaM-samAdhimRtyuM svAdhyAyamaraNaM vA / paDicchAhi-pratIcchAnutiSTha / vipariNApAnarake gamyate yato'taH pratyakSaparokSapramANAbhyAmAgame nizcayaM kRtvA pUrvakRtaparikarmAnidAnazca san mathitakaSAyazca sana sadyaH maraNaM pratIccheti // 3 // punarapi zikSAM dadAtihaMdi cirabhAvidAviyaje purusA maraNadesayAlammi
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ muulaacaar| puvakadakammagaruyattaNeNa pacchA paribaDaMti 84 // jAnIhi cirabhAvitA api ca ye puruSA maraNadezakAle pUrvakRtakarmagurukatvena pazcAt pratipataMti // 84 // haMdi-jAnIhi-sAmAnyaparaNaM vA / cirabhAvidAviyacirabhAvitA api dezonapUrvakoTI kRtAcaraNA api / je-yastvaM vA puruSaiH saha sambandhAbhAvAt / purisA-puruSA mnussyaaH| maraNadezayAlammi-maraNakAle maraNadeze vA / athavA maraNakAla evAnenAbhidhIyate / pucakadakampagaruyattaNeNa-pUrvasmin kRtaM karma pUrvakRtakarma tena gurukaM tasya bhAvaH pUrvakRtakarmagurukatvaM tena.nyamminnarjitapApakarmaNA / pacchA-pazcAta parivaDaMti-pratipatanti ratnatrayAt pRthagbhavanti ytH||4|| tahmA caMdayavejjhasma kAraNeNa ujjadeNa puriseNa / jAvo avirahidaguNo kAdabbo mokkhamaggammi tasmAt candrakavedhyasya kAraNena udyatena puruSeNa / jIvo AvirahitaguNaH kartavyaH mokSamArgaH // 5 // tamhA-tasmAt / caMdayavejjhamsa-caMdrakavedhyasya / kAragena nimittena / ujjadeNa- udyatena uparyuktena / puriseNa-puhogA / jIvA-jIvaH AtmA / avirahidaguNo-avirahitagugo'virAdhitapariNAmaH / kAdavo-kartavyaH / mokkhama
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAraH // 2 // 85 gammi-mokSamArge-samyaktvajJAnacAritreSu / yatazvirabhAvi tA api puruSA maraNadezakAle pUrvakRtakarmagurukatvena pazcAta pratipatanti tasmAt yathA candrakavedhyanimittaM jIvo'virahitaguNaH kriyate tathodyatena puruSeNAtmA mokSamArge kartavya ityevaM jAnIhi nizcayaM kurviti // 85 // candrakavedhyanimitta jIve'virahitaguNe kRte kiMkRtaM tena candrakavedhyasya kartAhakaNayaladANAgaladA vijjuladA taheva kuNdldaa| edAviya teNa hadA mithilANayarie mahiMdayatteNa sAyarago ballahago kuladaco vaDDamANago ceva / divaseNikkeNa hadA mihilAe mahiMdadatceNa // 87 // kanakalatA nAgalatA vidyullatA tathaiva kuNdltaa| etA api catena hatA mithilAnagaryAM mheNdrdtten||86 sAgarako ballabhakaH kuladattaH vardhamAnakaH caiv| divasenaikena hatA mithilAyAM maheMdradattena // 7 // mithilAnagaryo mahendradattena etAH kanakalatAnAgalatAvidyullatAstathA kundalatA caikahelayA hatAH tathA tasyAM nagaryo. tenaiva maheMdradattena sAgaraka-vallabhaka-kuladattaka-vardhamAnakA ha-tAstasmAt yatinA samAdhimaraNe yatnaH kartavyaH / kathAnikA
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ muulaacaare| cAtra vyAkhyeyA AgAmopadezAt yatnAbhAve punaryathA enallokAnAM bhavati tathA yatInAmapi // 86 // 87 // kiM tat ! ityAhajahaNijAvayarahiyANAvAovararadaNasupuNNAo paTTaNamAsaNNAo khupamAdamUlA NibuDDuti 88 // yathA niryApakarAhitA nAvo vrrtnsupuurnnaaH| pattanamAsannAH khalu pramAdamlA nibuDaMti // 88 // jaha-yathA / NijAvayarahiyA-niryApakarahitAH karNadhAravirahitAH / NAvAo-nAvaH potAdikAH / vararadaNasu. puNNAo zreSTharatnasupUrNAH / paTTaNamAsagaNAo-pattanamAsAnA velAkUlasamIpaM prAptAH / khu-sphuTaM / pamAdamUlA-pramAdaH zaithilyaM khulaM kAraNaM yAsAM tAH prmaadmuulaaH| NivuDaMti-nimanjanti vinAzamupayAMti / yathA nAvA pattanamAsannAH karNa dhArarahitAH vararatnasampUrNAH, pramAdakAraNAt sAgare nimajjanti tathA kSapakanAvaH samyagjJAnadarzanacAritraratnasampUrNA siddhisamIpIbhUtasanyAsapattanamAsanA niryApakAcAryarahitA pramAdanimittAt saMsArasAgare nimajjanti tasmAdyatnaH kartavya iti // 8 // kathaM yatnaH kriyate yAvatA hi tasmin kAle'bhrAvakA- . zAdikaM na kartuM zakyate ityAha
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAraH // 2 // bAhirajogavirahioabbhaMtara jogajhANamAlINo jaha tAmhi desayAle amUDhasaNNo jahasu dehaM // 89 // bAhyayogavirahitaH abhyaMtarayogadhyAnamAlInaH / yathA tasmin dezakAle amUDhasaMjJaH jahIhi deham // 89 vAhirajogavirahido- vAhyAzca te yogAzca bahyayogA abhrAvakAzAdayastai virahito hIno vAhyayogavirahitaH / - bbhaMtarajogajhANamAlINo - abhyaMtarayogaM antaraMga pariNAma dhyAnaM ekAgracintA nirodhanaM prAlInaH praviSThaH / jaha-yathA / tamhi - tasmin / desayAle - dezakAle saMnyAsakAle / amUDha saraNo- zramUDhasaMjJaH zrAhArAdisaMjJArahitaH / jahasu-jahIhiM tyaja / dehaM - zarIraM / vAhyayogavirahito'pi, abhyantaradhyAnayogapraviSTaH san tasmina dezakAle amUDhasaMjJo yathA bhavati tathA zarIraM jahIhi // 89 // zramUDhasaMjJake zarIratyAge sati kiM syAt ! ityataH mAhahaMtUNa rAgadAse che tUNa ya aTThakamma saMkaliyaM / jammaNamaraNarahaTTaM bhettRNa bhavAhiM muccihasi // 90 hatvA rAgadveSau chittvA ca aSTakarmazRMkhalAM janmamaraNArahahaM bhittvA bhayebhyo mokSyase // 90 // iMtUNa - hatvA / rAgadose- rAgadveSau anurAgAmItI / che
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAre / tUNaya - chittvA ca / zraTTakampasaMkhaliyaM zraSTakarmazRGkhalAH / jammaNamaraNaraha hUM - janmamaraNArahahaM jAtimRtyughaTIpatraM / bhettU- bhivA / bhavAhi bhavebhyo bhadhairvA / muJcihisi - mokSyase muJcasi vA / rAgadveSau havA, aSTakarma zrRMkhalAzca chicyA janmamaraNArahahaM ca bhivA bhavebhyo mokSyase ityetatsyAditi // 90 // yadyanaM-- 88 savvamidaM uvadesaM jiNadi sahAmi tiviheNa | tasthAvara khemakaraM sAraM NivvANamaggassa // 91 // sarvamimaM upadezaM jinadRSTaM zraddadhe trividhena trasasthAvarakSemakaraM sAraM nirvANamAgasya // 91 // saccamidaM sarvamimaM / uvadesaM - upadezamAgamaM / jiNadiTThejinadRSTaM kathitaM vA / saddahAmi zraddadhe, tasmin ruci karomIti / tiviheNa - trividhena / tasthAvarakhemakaraM - trasanti udvijantIti trasA dvIndriyAdipaMcendriyaparyantAH / syAnazIlAH sthAvarAH pRthivIkAyikAdivanaspatiparyantAH / athavA trasanAmakarmodayAt trA: sthAvaranAmakarmodayAtsthAvarAH teSAM kSemaM dayAM sukhaM karotIti trasasthAvara kSemakarastaM sarvajIvadayAmatipAdakaM / sAraM - pradhAnabhUtaM sArasya kAraNAtsAraH / givvANamAsa - nirvANamArgasya mokSavartmanaH samyagjJAnadarzanacAritrANAM tasmin sati teSAM sadbhAvAnnirvANamArgasya sAraM tra -
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ bRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAraH // 2 // 89 sasthAvarakSemakaraM ca sarvamimamupadezaM jinahaSTaM trividhena zraddadhe'hamiti // 91 // tasmin kAle yayA dvAdazAMgavaturdazapUrva viSayA zraddhA kriyate tathA samastazrutaviSayA ciMtA pAThazca kartu kiM zakyate ? ityAha Na hi tamhi desayAle sako bArasavihosudakkhaMdho savvo aNuciMte, baliNAvi samatthacitteNa 92 nahi tasmin dezakAle zakyaH dvAdazavidhaH zrutaskaMdhaH sarvaH anucitAyatuMbalinA api samacittena // 12 // na pratiSedhavacanaM / hi ysmaadrthe| tamhi-tasmin / desayAle dezakAle diza atisarjane dizyate atisRjyate itidezaH zarIraM tasya kAlastasmin zarIraparityAgakAle / sako-zakyaH / vArasaviho-dvAdavidhaH dvAdazaprakAraH / sudakhaMgho-zrutaskaMdhaH zrutavRkSa ityartha / savvo sarva samastaM / aNuciMtedu-anucintayituM arthena bhAvayituM paThituM ca / bAlaNAvi-balinApi zarIragatabalenApi / samarthAcateNa-samarthacittena ekacittena yatinA / tasmina dezakAle klayuktenasamarthacittenApi dvAdazavidhaM zrutaskandhaM na zakyamanucintayituM // 12 // ___ yatastataH kiM kartavyaM ! ekajhi bidiyAjha pade sNvegoviiyraaymggmmi|
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ EG ... muulaacaare| vacadi Naro abhikkhaM taM maraNaMte Na mocavyaM / / ekasmin dvitIye pade saMvego vItarAgamArge brajati naroabhIkSNaM tatmaraNAMte nmoktvyN||93|| __ ekkami-ekasmin namo'hadbhayaH ityetasmin / vidi. yaM hi dvayoH pUraNaM dvitIyaM namaH siddhezya ityetasmin / saMveosaMvegaH dharme harSaH / pade-arthapade granthapade pramANapade vA paMcanamaskArapade ca / athavA ekamhi vIjamhi pade-ekasminnapi bIjapade yasminniti pAThAntaram / vIdarAgamaggammi-vItarAgamArge sarvajJapravacane / vaccadi-brajati gacchati pravartate / Naro-nareNa sarvasaMgaparityAginA / abhikkhaM abhIkSNaM nairantaryeNa / taM-tat maraNaMte-maraNAnte kaNThagataprANe'tyasamaye vaa| Na mottavvaMna moktavyaM na parityajanIyaM / ekapade dvitIyapade vA paMcanamaskA rapade vA vItarAgamArge asmin saMvego 'bhIkSNaM gacchati tatpadaM maraNAnte'pi na moktavyaM nareNa naro vA saMvega yathA bhavati tathA yasminpade gacchati pravartate tatpadaM tena na moktavyamiti sambandhaH / kimiti kRtvA tanna moktavyaM yataHedahmAdo ekaM hi silAge maraNadesayAlani / ArAhaNauvajutto ciMtaMto rAdhao hodi // 14 // etasmAt ekaM hi zlokaM maraNadezakAle .
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRhatpratyAkhyAnasaMstarastavadhikAraH // 2 // ArAdhanopayuktaH ciMtayan ArAdhako bhavati // 9 // edahAdo-etasmAt zrutaskandhAt paMcanaskArAdvA / ekkaM hi ekaM hyapi ekamapi tathyaM / siloga-zlokaM / maraNadesayAlammi-maraNadezakAle ! ArAhaNauvajutto-ArAdhanayA upayuktaH samyagjJAnadarzanacAritrataponuSThAnaparaH / vitaMto-ciMda yan / ArAdhano-ArAdhakaH ratnatrayasvAmI / hoi-bhavati sampadyate / etasmAt zrutAt paMcanamaskArAdvA maraNadezakAle ekamapi zlokaM citayan ArAdhanopayuktaH san aArAdhako bhavati yatastatastvayedaM na moktavyamiti smbndhH||4|| yadi pIDotpadyate maraNakAle / kimauSadhaM ? ityAhajiNavayaNamosahamiNavisayasuhavirayaNaM amidabhUdaM jaramaraNavAhiveyaNakhayakaraNaM sambadukkhANaM 95 jinavacanamauSadhamidaM viSayasukhavirecanaM amRtabhUtaM jarAmaraNavyAdhivadanAnAMkSayakaraNasarvaduHkhAnAm95 jiNavayaNa-jinavacanaM / osahaM-auSadhaM rogApaharaM dravyaM / iNaM-etat / vipsayasuhavireyaNaM-viSayebhyaH sukhaM viSayasukhaM tasya virecanaM drAvakaM dravyaM viSayasukhavirecanaM / amidabhUdaM-amRtabhUtaM / jaramaraNavAhiyaNa-jarAmaraNavyAdhivedanAnAM bahukAlInA vyAdhiH, AkasmikA vedanA tyorbhedH| prayavA vyAdhibhyo vedanA khayakaraNaM-vinAzanimittaM / saba
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAre / dukkhANaM sarvaduHkhAnAM viSayasukhavirecanaM, amRtabhUtaM cauSadhameta jjinavacanamiti sambandhaH // 95 // kiM tasminkAle zaraNaM cetyAha ! gANaM saraNaM me daMsaNaM ca saraNaMca cariyasaraNaM ca / tava saMjamaM ca saraNaM bhagavaM saraNo mahAvIro 96 jJAnaM zaraNaM mama darzanaM ca zaraNaM ca cAritrazaraNaM ca tapaH saMyamazca zaraNaM bhagavAn zaraNo mahAvIraH // 96 62 gANaM - jJAnaM yathAvasthitavastuparicchedaH / saraNaM zaraNaM zrAzrayaH / me --mamaM / daMsaNaM-darzanaM prazamasaMvegAnukaMpAstikyAmivyaktalakSaNa pariNAmaH / saraNaM zaraNaM saMsArAdrakSaNaM / cariyaM-ca ritraM jJAnavataH saMsArakAraNa nivRtiM pratyAgUNIvato' nuSThAnaM / saraNaM ca-sahAyaM ca | sukhAvabodhArtha punaH punaH zaraNagrahaNaM / tavaM - tapati dahati zarIrendriyANi tapo dvAdazamakAraM / saMjamaM- saMyamaH prANendriyasaMyamanaM / [ saraNa ] - zaraNaM / bhagadaMbhagavAn jJAnasukhavAn / saraNo - zaraNaH / mahAvIro - vardhamAnasvAmI | jJAnadarzanacAritratapAMsi mama zaraNAni teSAmupadeSTA ca mahAvIro bhagavAn zaraNamiti / / 36 / ArAdhanAyA: kiM phalaM ? ityata Aha ArAhaNa uvajuto kAlaM kAUNa suvihio samma
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRhatpratyokhyAnasaMstarastavAdhikAraH // 2 // ukassaM tiNNi bhave gaMtUNa ya lahaha NivANaM // ArAdhanopayuktaH kAlaM kRtvA suvihitaH samyak utkRSTaM trIn bhavAn gatvA ca labheta nirvANam // 17 // ArAhaNauvajuno-ArAdhanopayuktaH samyagdarzanajJAnAdi pu tAtparyavRttiH / kAlaM kAUNa-kAlaM kRtvA / suvihirosuvihitaH zobhanAnuSThAnaH / samma-samyak / ukkarasaM-uskRSTena / tiNi-trIn / bhave-bhavAn mantUNa ya-gatvA ca / lahai-labhate / NivvANa-nirvANaM / suvihitaH samyagArAdhanopayuktaH kAlaM kRtvA utkarSeNa trIn bhavAn prApya tato nirvANaM labhate iti // 97 // prAcAryAnuzAstiM zrutvA zAstraM jJAtvA kSapakaH kAraNapUrvakaM pariNAmaM kartukAmaH pAhasamaNo mettiya paDhamaM vidiyaM savvattha saMjado meci savvaM ca vAssarAmi ya edaM bhaNidaM samAseNa 98 zramaNo mama iti prathamaH dvitIyaH sarvatra saMyatomameti sarvaM ca vyutsRjAmi ca etad bhaNitaM samAsena // 94 ___ sapaNo mettiya-zramagaHsamarasIbhAvayuktaH, iti ca paDhamaMprathamaH / vidayaM-dvitIyaH / svvtthsNjdo-srvtrsNytH| mesti-mama iti / athavAzramaNe mama prathama maiJyaM / dvitIyaM ca sarva
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAre / saMyateSu / savvaM ca sarva ca / vosarAmiya- vyutsRjAmi ca / edaM - aitat / bhaNiMda - bhaNitaM / samAseNa- samAsena saMkSepataH / prathamastAvat samAnabhAvo'haM dvitIyazca sarvatra saMyato'taH sarvamayogyaM vyutsRjAmi etadbhaNitaM saMkSepato mayeti sambandhaH saMpAlocanametat // 98 // punarapi dRDhapariNAmaM darzayati laddhaM aladdhapuvvaM jiNavayaNasubhAmidaM amidabhUdaM gahido suggaramaggo NAhaM maraNassa bImi // 99 labdhamalabdhapUrvaM jinavacanasubhASitaM amRtabhUtaM gRhItaH sugatimArgaH nAhaM maraNAdddbibhemi // 99 // laddhaM - labdhaM prAptaM / aladdhaputraM - alabdhapUrvaM / jiNavayaM - jinavacanaM / sudhAsiMda - subhASitaM pramANanayAviruddhaM / zradibhUdaM - amRtabhUtaM sukhahetutvAt / gahido - gRhItaH / sugga dimagge - sugatimArgaH / NAhaM maraNassa bIhemi- nAhaM maraNAdvibhemi | alabdhapUrva jinavacanaM subhASitaM amRtabhUtaM labdhaM mayA sugatimArgazca gRhIto'taH nAhaM maraNAdvibhemIti // 66 // atazca SUPROS dhIreNa vi maridavvaM NiddhIreNavi avassa maridavvaM jadi dohiMvi maridavvaM varaM hi dhIrataNeNa maridavvaM
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ . vRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAraH // 2 65 dhIreNApi martavyaM nirdheryeNApi avazyaM martavyaM / yadi dvaabhyaampimrtvyNvrhidhiirtvenmrtvym||100 .. dhIreNavi-dhIreNApi satcAdhikenApi / mariyavyaM-partavyaM pANanyAgaH krtvyH| giddhIreNavi-nidhairyeNApi dhaiyarahitenApi kAtareNApi bhItenApi / avassa-avazyaM nizcayena ma. ridavvaM martavyaM / jaidohi vi-yadi dvAbhyAmapi / maridamartavyaM bhavAntaraM gantavyaM vizeSAbhAvAt / vrN-shresstthN| hu sphuttN| dhIrattaNeNa-dhIratvena saMklezarahitatvena / maridavvaM-partavyaM / yadi dvAbhyAmapi dhairyAdhopetAbhyAM prANatyAgaH kartavyo nizcayena tato vizeSAbhAvAt dhIratvena maraNa shresstthmiti||100 tudhAdipIDitasya yadi zIlavinAze kazcidvizeSo vidyate'jarAmaraNatvaM yAvatA hisIlaNavimaridavbaMNissIleNaviavassa maridavaM jai dohiMvi mariyabaMvaraM hu sIlavaNeNamariyavaM zIlenApi martavyaM niHzIlenApi avazyaM martavyam / yadi dvAbhyAmapi matavyavara hishiiltvenmtvym||101 yadi dvAbhyAmapi zIlaniHzIlAbhyAM martavya avazyaM varaM zIlavena zIlayuktena martavyamiti / vrataparirakSaNaM zIlaM yadi suzIlaniHzIlAbhyAM nizcayena martavyaM zIlenaiva matavyam // 1.1 //
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ muulaacaare| atra kiM kRto niyama ? ityAhacirausidabaMbhayArI papphoDedaNa sesayaM kmm| aNupuvIya visuddho suddho siddhiM gardi jaadi| ciroSitabrahmacArI prasphoTya zeSa karma / anupUrvyAvizuddhaH zuddhaH siddhiM gatiM yaati|| cirasida-ciraM bahukAlaM uSitaH sthitaH / vaMbhayArIbrahma maithunAnabhilASaM carati saMvata iti brahmacarI ciroSitazca sa brahmacArI ca cigeSitabrahmacArI / athavA ciroSita brahma caratIti / 1phoDedRNa-pamphoTaya nirAkRtya / sesayaM kamma-zeSaM ca karma jJAnAvaraNAdi / aNupuvIya-AnupUrvyA ca kramaparipATyA athavAyuHkSAdguNasthAnakrameNa vA / visudo-vizuddhaH karmakalaMkarahitaH / suddho-zuddhaH kevarajJAnAdiyuktaH / siddhi gadi jAdi-siddhi gati yAti mokSa prAmobItyarthaH / abhagnabrahmacArI zeSakaM karma prasphoya, asaM khyAtaguNazroNikarmanirjarayA ca zuiddhaH saMjAtaratatA zuddhobhUtvA siddhiM gati yAni / athA apUrvApUrva-pariNAma santatyA ca vizuddhaH zuddhaH kevalopetaH kevalajJAnaM prApya paramasthAnaM gacchatIti // 102 // NimmamoNirahakAroNikasAojididiodhIro aNidANodiThisaMpaNNo mrNtoaaraahohoi||
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAraH // 2 // nirmamaH nirahaMkAraH niSkaSAyaH jiteMdriyaH dhiirH|| anidAnaH dRSTisaMpannaH niyamANa ArAdhako bhvti|| atha pArAdhanopAyaH kathitaH, ArAdhakazca kiviziSTo bhavatItsAha-- Nimmamo-nirmamaH nirmohaH / NirahaMkAro-ahaMkArAnnirgata: gavarahitaH / NikasAo-niSkaSAyaH krodhaadirhitH| jididio-jitendriyaH niyamitapaMcendriyaH / dhIro-dhIra satvavIryasampannaH / aNidANo--anidAnaH anAkAMkSaH / dihisaMparANo--dRSTisampannaH samyagdarzanasaMprAptaH / paraMto-- briyamANaH / bArAho-ArAdhakaH / hoi--bhavati / nirmoho nirga: nikrodhAdirjitendriyo dhIro'nidAno dRSTisaMpanno. mriyamANa ArAdhako bhavatIti // 103 // kuna etadityAhaNikasAyassa daMtassa sUrassa vvsaainno| saMsArabhayabhIdassa paccakkhANaMsuhaM have // 10 // niSkaSAyasya dAMtasya zUrasya vyvsaayinH| saMsArabhayabhItasya pratyAkhyAnaM sukhaM bhavet // 104 // NikkasAyassa-niSkaSAyasya kaSAyarahitasya / dantarasa-dAntasya dAntendriyasya / sUrassa-zUrasyAkAtarasya / bavasAiNo vyavasAyo vidyate'syeti vyavasAyI tasya cAri
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68. mUlAcAre trAnuSThAnaparasya / saMsArabhayabhIdasma-sasArabhayabhItasya saMsArAdbhayaM tasmAdbhInasrastaH sasArabhayabhItaH tasya jJAtacaturgatidu:gvamvarUpasya / paccarakhANaM pratyAkhyAnaM ArAdhanA / suhaMsukhaM sukha namittaM | have- bhavet / yato niSkaSAyasya, dAntasya, zU.mya, vyavasAyinaH, saMsArabhayabhItastra, pratyAkhyAnaM sukhanimitaM bhavettataH tathAbhUto mriyamANa zrArAdhako bhavatIti sambandhaH / / 104 // upasaMhAradvAreNArAdhanAphalamAha edaM paJcakkhANaM jo kAhadi maraNa desayAlammi / dhaMge amUDhasaNNo so gacchai uttamaM ThANaM // 105 // etat pratyAkhyAnaM yaH kuryAt maraNadezakAle / dhIraH amUDhasaMjJaH sa gacchati uttamaM sthAnam // 105 // * evaM etat / paccakkhANaM - pratyAkhyAnaM / jo kAhadiyaH kuryAt / maraNadesa lanmi-maraNadezakAle / dhIro vaiyoMpena : amRDhasayo-- mUHsaMjJaH AhArAdisaMjJAstralubdhaH / somaH / gacchadi-- gacchati / uttamaM ThaNaM uttamaM sthAnaM nirvANaminyatheH / maraNa dezakAla etatpratyAkhyAnaM yaH kuryAt gacchatyuttamaM sthAnamiti // 105 // .. gaDa maMgalA kSapakasamAdhyartha cAha vIro jaramaraNarika vIro viSNANaNANasaMpaNNo / - -
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAraH // 2 // Ex -- logassujoyayaro jiNavaracaMdo disadu bodhiM // vIro jarAmaraNaripuH vIro vijJAnajJAnasaMpannaH / -lokasya udyotakaro jinavaracaMdro dizatu bodhim // vIro - vardhamAnabhaTTArakaH / jaramaraNa riU - jarAmaraNaripuH / virANA saMpaNNo-- vijJAnaM cAritraM, jJAnamavabodhastAbhyAM sampanno yuktaH / dIro-- vIraH / logassa -- lokasya bhavyajanasya padArthAnAM vA / ujjoyayaro -- udyotakaraH prakAzakaraH / jiNavaracaMdo -- jinavaracaMdraH / disadu--dizatu dadAtu / bodhi--samAdhiM samyakstrapUrva kAcaraNaM vA / jinavaracandro jarAmaraNazatruH cAritrajJAnAdisaMyukto lokasya codyotakaro vIro mahyaM dizatu bodhimiti sambandhaH // 106 // kiMcidapi nidAnaM na kartavyaM, kartavyaM cetyAhajA gadI arahaMtANaM NiTThiTThANaM ca jA gadI / jAgadI va damAhANaM sA me bhavadu sassadA // 107 yA gatiH arhatAM niSThitArthAnAM ca yA gatiH / - yA gatiH vItamohAnAM sA me bhavatu zazvat // 107 // jA gadI - yA gatiH / arahaMtANaM- arhatAM / NidvidvANaM ca niSThitArthAnAM ca yA gatiH siddhAnAmityarthaH / jA gadI -- yA gatiH / vIdamohAM - - vItamohAnAM kSINakaSAyANAM / sA me bhavadu - sA me bhavatu / sassadA zazvat sarvadA / arhatAM yA
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 mUlAcAregatiH, yA ca niSThitArthAnAM vItamohAnAM ca yA, sA me bhavatu sarvadA nAnyat kiMciMdyAce'hamiti / nAtra punaruktAdayo doSAH paryAyArthiziSyapratipAdanAt tatkAlayogyakathanAcca / nApi vibhaktayAdInAM vyatyayaH prAkRtalakSaNena siddhatvAt / chandobhaMgo'pi na cAtra gAthAvigAthAzlokAdisaMgrahAta, teSAM cAtra prapaco na kRtaH granthabAhulyabhayAt saMkSepeNArthakathanAcceti / / 107 / / ityAcAravRttau vasunandiviracitAyAM dvitIyaH pricchedH||2|| sNkssepprtyaakhyaanaadhikaarH||3|| bRhatpatyAkhyAnaM vyAkhyAtamidAnIM yadi bhRzamAkasmike siMhavyAghrAgnivyAdhyAdinimittaM maraNamupasthitaM syAt tatra kasmin prathe bhAvanA kriyate iti pRSTe tadavasthAyAM yayogya saMkSepataraM pratyAkhyAnaM tadartha tRtIyamadhikArayAhaesa karoma paNAma jiNavaravasahassa vaDDhamANassA sesANaM ca jiNaHNaM sagaNagaNadharANaMca svvesiN|| eSa karomi praNAmaM jinavaravRSabhasya vardhamAnasya / zeSANAM ca jinAnAM sagaNagaNadharANAM ca sarveSAm // ema- eSa AtmanaH pratyakSavacanametata eSo'haM atisaMkSeparUpapratyAkhyAnakathanAdyataH evaM ca kRtvA nAtra saMgrahavAkya kRtaM sAmathryalabdhatvAt tasyeti / karemi- karomi kurve vA
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSepapratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAraH // 3 // 101 "paNAmaM--praNAmaM-stuti / jiNavarabasahassa-jinAnAM varA pramatAdikSINakaSAyaparyantAsteSAM vRSabhaH pradhAnaH sayogI ayogI siddho vA tasya jinavaraSabhasya / vaDDhamANassa--vardhamAnasya / sesANaM ca--zeSANAM ca / jiNANaM-jinAnAM srvessaaNc| sagaNagaNadharANaM ca--saha gaNena yatimunyadhyanagArakadambakena vartate iti sagaNAste ca te gaNadharAzca sagaNagaNadharAna teSAM ca zrIgotamaprabhRtInAM ca / savvesiM--sarveSAM / eSohaM granthakaraNAbhiprAyaH, jinavaraSabhasya vardhamAnasya zeSANAM ca jinAnAM ca sarveSAM ca sagaNagaNadharANAMca praNAmaM kurve athavA sagaNagaNadharANAM jinAnAM vizeSaNaM dRSTavyamiti // 108 // namaskArAnantaramurarIkRtasyArthasya prakaTanArthamAhasavvaM pANAraMbha paccakkhAmi alIyavayaNaM ca / savvamadatvAdANaM mehUNapariggahaM ceva // 109 // sarvaprANAraMbhaM pratyAkhyAmi alIkavacanaM ca / sarvamadattAdAnaM maithunaparigrahau caiva // 109 // prathamaM tAvat vratazuddhiM karomIti / savvaM pANArambha-- sarva niravazeSaM prANArambhaM hiMsAM / paccakkhAmi pratyAkhyAmi syajAmi / alIyavayaNaM ca-vyalIkavacanaM ca mithyAvAdaM ca / savva--sarca / adattAdANaM--pradattAdAnaM / mehuNa--maithunaM pariggahaM caiva--parigrahaM caiva / prANArabhbha, mithyAvacanaM, adattAdAnaM, maithunaparigrahau ca pratyAkhyAmIti // 106 //
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 . . mUlAcAre- ....... sAmAyikavratasvarUpanirUpaNArthamAhasammaM me savvabhUdesu veraM majjha Na keNai / AsAe vosaricANaM samAdhi pddivje||110|| sAmyaM me sarvabhUteSu vairaM mama na kenApi / AzAH vyutsRjya samAdhi pratipadye // 10 // samma-samasya bhAvaH sAmyaM / me-mama / savvabhUdesu--sarvabhUteSu niravazeSajIveSu / veraM-vairaM / majjha--mama / Na keNai. na kenApi / AsAe-AzA AkAMkSAH / vosarittANaM--vyutsRjya / samAhi--sapAdhi zubhapariNAmaM / paDivajjae--pratipadye yataH sAmyaM mama sarvabhUteSu vairaM mama na kenApyata AzA vyutsRjya samAdhi pratipadye iti // 11 // ___ punarapi pariNAmazuddhayarthamAhasabbaM AhAravihiM saNNAo Asae kasAe ya / savvaM ceya mamA jahAmi savvaM khamAvemi / / 111 sarvaM AhAravidhi saMjJA AzAH kaSAyAMzca / sarvaM caiva mamatvaM tyajAmi sarva kSAmayAmi // 111 // sarvamAhAravidhi azanapAnAdikaM saMjJAzcAhArAdikA AzA ihalokAyAkAMkSAH kaSAyAMzca sarva caiva mamatvaM jahAmi tyanAmi sarva janaM kSAmayAmIti /
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSepapratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAraH // 3 // dvividhapratyAkhyAnArthamAha edamhi dezayAle uvakkamo jIvidassa jadi majjhaM / edaM paccakkhANaM NitthipaNe pAraNA huja // 12 // etasmin dezakAle upakramo jIvitasya yadi mama / - etat pratyAkhyAnaM nistIrNe pAraNA bhavet // 192 // 103 edamhi - etasmina / desayAle - dezakAle / ubakkamoupakramaH pravartanaM astitvaM / jIvidagsa-jIvitasya / jaimajyaM -- yadi mama / edaM - - etat / paccakkhANaM - - pratyAkhyAnaM / NitthiNNe-nistIrNe samApti gate pAraNA grAhAggrahaNaM / hujja-bhavet / etasmin dezakAle sopasarge'bhiprete vA madhye yadi jIvitavyaM nAsti caturvidhAhArasyaitatpratyAkhyAnaM mama bhadet tasmiMstu dezakAle nistIrNe jIvitavyasyopakrame ca sati pAraNA bhavediti sandehAvasthAyAmetat // 112 // 'nizcayAvasthAyAM tu punaretadityAhasavvaM AhAra vihiM paJcakkhAmi pANayaM vajja | uvahiM ca vosarAmi yaduvihaM tivihaNa sAvajjaM // sarvaM AhAravidhiM pratyAkhyAmi pAnakaM varjayitvA / upadhiM ca vyutsRjAmi ca dvividhaM trividhena sAvadyam // savvaM - - sarvaM niravazeSaM / AhAra vihi-- bhojanavidhiM / paJca
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 mUlAcArakkhAmi--pratyAkhyAmi / pANayaM vajja--pAnakaM varjayitvA / ucarhi ca--upadhi ca / vosarAmi ya-vyutsRjAmi ca / duvihaMdvividhaM bAhyAbhyantaralakSaNaM tiviheNa trividhena manovacanakAyena sAvaja sAvadhaM pApakAraNaM / pAnakaM varjayitvA sarvamAhAravidhi pratyAkhyAmi, vAhyAbhyantarApadhi ca vyutsajAmi dvividhaM trividhena sAkyaM ca yaditi // 113 // ___ uttamArthArthamAhajo koi majjha uvahI sabbhaMtaravAhiro ya have / AhAraM ca sarIraM jAvajIvA ya vosare // 114 // yaH kazcit mama upadhiH sAbhyaMtarabAhyazca bhavet / AhAraM ca zarIraM yAvajjIvaM ca vyutsRjaami||11|| jo koi-yaH kazcit / majjha uvahI-mamopadhiH parigrahaH / sabhaMtaravAhiro ya-sAbhyantaravAhyazca / have bhavet / taM sarva / AhAraM ca caturvikalpabhojanaM zarIraM ca / jAbajIvA ya jIvaM jIvitavyamanatikramya yAvajjIvaM yAvaccharIre mama jIva ityarthaH / vosare vyutsRje / yaH ka zvat mama sabA. hyAbhyantaropadhirbhavet taM AhAraM zarIraM ca yAvajAvaM vyutsRje ityarthaH // 114 // Agamasya mAhAtmyaM dRSTvotpannaharSoM namaskAramAhajammallINA jIvA taraMti sNsaarsaayrmnntN|
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSepapratyAkhyAna saMstarastavadhikAraH // 3 // 105 taM savvajavisaraNaM NaMdadu jiNasAsaNaM suiraM / / 115 yadAlInA jIvAH taraMti saMsArasAgaraM anaMtaM / tat sarvajIvazaraNaM naMdatu jinazAsanaM suciraM // 115 // jaM yata / AlINA ghAlInA zrAzritAH / jIvA prANinaH taraMti lavaMte pAraM gacchati / saMsAra sAyaraM - saMsaraNaM saMsAraH sa eva sAgaraH samudraH saMsArasAgarastaM / zraNaMtaM na vidyate'nto yasyAsau anantastaM aparyantaM / taM tat / savvajIvasaraNaM sarve ca te jIvAzca sarvajIvAsteSAM zarI sarvajIvazaraNaM / dadu nandatu vRddhiM gacchatu / jiesAsagAM jinazAsanaM / suiraM suciraM sarvakAlaM / yajjinazAsanamAzritAH jIvAH saMsArasAgaraM taranti tatsarvajIvazaraNaM nandatu sarvakAlaM yadanuSThAnAnmuktirbhavati tasyaiva namaskAra karaNaM yogyamiti // 115 // 1 zrArAdhanAphalArthamAha jA gadI arahaMtANaM NiTThiTThANaM ca jA gadI / jA gadI vIdamohANaM sA me bhavadu saMssadA // 116 yA gatiH arhatAM niSThitArthAnAM ca yA gatiH / yA gatiH vItamohAnAM sA me bhavatu zazvat // 116 // vyAkhyAtArthA gAtheyaM / zraItAM ca yA gatiH niSThitA
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 mUlAcAre rthAnAM vItamohAnAM ca yA gatiH sA me bhavatu sarvadA nAnyadyAce'hamiti // 116 // sarvasaMgaparityAgaM kRtvA, caturvidhAhAraM ca parityajya jinaM hRdaye kRtvA kimartha mriyate cedataH prAha egaM paMDiyamaraNaM chiMdaha jAIsayANi bahugANi // taM maraNaM maridavvaM jeNa madaM summadaM hodi // 117 // ekaM paMDitamaraNaM chinatti jAtizatAni bahUni / tanmaraNena martavyaM yena mRtaM sumRtaM bhavati // 117 // iyaM ca vyAkhyAtArthA gAtheti / yataH ekaM paMDitamaraNaM jAtizatAni bahUni chinatti yena ca maraNena na punamriyate kintu sumRtaM bhavati punarnotpadyate tanmaraNamanuSThAnIyamiti // 117 // maraNakAle samAdhAnArthamAha egamhi ya bhavagahaNe samAhimaraNaM lahijja jadi jIvo sattaTTabhavaggahaNe NivvANamaNuttaraM lahadi // 118 // ekasmin bhavagrahaNe samAdhimaraNaM labhate yadi jIva: saptASTabhavagrahaNe nirvANamanuttaraM labhate // 118 // ekasmin bhavagraho samAdhimaraNaM yadi labhate jIvastataH saptASTabhavagrahaNeSu vyatIteSu nizcayena nirvANamanuttaraM labhate yatastataH samAdhimaraNamanuSThIyate iti / zarIre sati janmAdIni duHkhAni yatastataH sumaraNena zarIratyAgaH kartavyaH // 118 //
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSepapratyAkhyAnanasaMstarastavAdhikAraH // 3 // 107 kAni janmAdIni duHkhAnItyAhaNatthi bhayaM maraNasamaMjammaNasamayaMNa vijade dukkhaM jammaNamaraNAdaMka chidimamatiM sriiraado||119|| nAsti bhayaM maraNasamaM janmasamakaM na vidyate duHkhaM / janmamaraNAtaMkaM chiMdhi mamatvaM zarIrataH // 19 // maraNasama mRtyusadRzaM bhayaM jIvasya nAnyat, janmanotpatyA samakaM ca duHkhaM ca na vidyate / yato'to janmamaraNAntakaM chighi vidAraya / zarIratazca mamatvaM chidhi / zarIre sati yataH sarvametaditi // 119 // trINi pratikramaNAni aArAdhanAyAmuktAni tAnyatrApi saMkSipte kAle sambhavantItyAha-- paDhamaM sabvAdicAraM vidiyaM tivihaM bhave paDikamaNaM pANassa paricayaNaM jAvajIvAyamuttamaTuM ca // 120 prathamaM sarvAticAraM dvitIyaM trividhaM bhavet pratikramaNaM pAnasya parityajanaM yAvajjIvamuttamArthaM ca // ___ kramapratipAdanArtha caitat / paDhamaM-prathamaM / savvadicArasarvAticArasya tapaHkAlamAzritya doSavidhAnasya / vidiyaM dvitIyaM / tivihaM-trividhAhArasya / bhave-bhavet / paDikkamaNaM atikramaNaM pariharaNaM / pANassa-pAnakasya / pariccayaNaM
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 . mUlAcAreparityajanaM / jAvajjIvAya-yAvajjIcaM / uttamahaM ya-uttamA-- thai ca tanmokSanimittamityarthaH / prathamaM tAvatsarvAticArasya pratikramaNaM, dvitIyaM pratikramaNa trividhAhArasya, tRtIyamuttamArtha pAnakasya parityajanaM yAvajjIvaM ceni tasmin kAle trividha patikramaNameva na kevalaM kintu yogendriyazarIrakaSAyANAM ca / tatra trividhasya yogasya nigraho yogapratikramaNaM, paMcendriyANAM ca nigraha indriyanikraNaM, paMvidhasya ca zarIrasya ca tyAgaH kRzatA vA zarIrapatikramaNaM, SoDazavidhakaSAyasya navavidhasya ca nokaSAyasya nigrahaH kRzatA kaSAyapratikramaNaM, hastapAdAnAM ca // 120 // nanu kaSAyazarIrasallekhanA ArAdhanAyAM Agame kathitA, eteSAM punaryogendriyahastapAdAnAM na zrutA, naitat, eteSAM cAgame'stItyAhapaMcavi iMdiyamuMDA vacamuMDA hatthapAyamaNamuMDA / taNumuMDeNa vi sahiyA dasa muMDA vANayA samae paMcApi iMdriyamuMDA vAgmuMDA hastapAdamanomuMDA / tanumuMDena api sahitA dazamuMDA varNitAH smye| ___paMcAnAmapi indriyANAMmuNDanaM khaDanaM svaviSayavyApArAnivartanaM / vacimuNDA vacanasyAprastutapralApasya khaNDanaM / hastapAdamanasAM vA'saMstutasaMkocaprasAraNacintananivartanaM tataH
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAcorAdhikAraH // 4 // zarIrasya ca muNDanaM ete daza mugaDAH samaye varNitA yato'to na svamanISayA vyAkhyAnametaditi / athavA etairmugaDairmuNDadhArI bhavati nAnyaiH mAvadha rani // 121 // ityAcAravRttau vasunandiviracitAyAM tRtIyaH paricchedaH // 3 // smaacaaraadhikaarH||4|| evaM saMkSepavarUpaM pratyAkhyAnamAsanatamamRtyoAkhyAya yasya punaH satyAyuSi niranicAraM mUlaguNA nirvahaMti tasya kayaM pravRttiriti pRSTe tadartha caturthamadhikAra samAcArAkhyaM namaskArapUrvakamAhatelokapUyaNIe arahate vaMdiUNa tiviheNa / vocchaM sAmAcAraM samAsado ANupuvIyaM // 122 // trilokapUjanIyAn arhataH vaMditvA trividhena / vakSye samAcAraM samAsata AnupUrvyA // telokkapUyaNIe-trayANAM lAkAnAM bhavanavAsImanuvyadevAnaM pUjanIyA bandanIyAtriloka pUjanIyAmtAna trikAlagrahaNArthapa'nIyena nirdezaH / arahate-arhataH ghAticatuSTayajetRn / baMdiUgA-vanditvA / tiviheNa-trividhena manovacanakAyaiH / voccha-vakSye / samAcAraM-mUlaguNAnurUpamAcAraM samAsado-samAsataH saMkSepeNa "kAyA:" tas / zrANuputvIyaM 1 kA iti jaineMdravyAkaraNe paMcamIvibhakteH saMjJA /
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ -110 mUlAcAre zrAnupUrvyA anukrameNa trividhaM vyAkhyAnaM bhavati pUrvAnupUrvyA, pazcAdanupUrvyA, yatra tatrAnupUrvyA ca / tatra pUrvAnupUrvyA khyApanArthamAnupUrvIgrahaNaM kSaNika nityapakSanirAkaraNArthaM ca / kvAntena namaskAra karaNapUrvakaM pratijJAkaraNaM / ataH khalokapUjanIyAM strividhena vanditvA samAsAdAnupUryA samAcAraM vakSye iti // 122 // samAcArazabdasya niruktyartha saMgrahagAthAsUtramAhasamadA sAmAcArI sammAcArI samo va AcAro / savvesiM sammANaM sAmAcAro du AcAro / 123 / samatA sAmAcAraH samyagAcAraH samo vA AcAraH / sarveSAM samAnaH samAcArastu AcAraH // caturbhirathaiH samAcArazabdo vyutpAdyate, tadyathA - samadAsAmAcAro - samasya bhAvaH samatA rAgadveSAbhAvaH ma sapAcAraH athavA trikAladevavandanA paMcanamaskArapariNAmo vA samatA, sAmAyikavataM vA / sammAnAro -sam zobhanaM niraticAraM, mUlaguNAnuSThAnapAcagNamAcAraH samyagAcAraH athavA samyagAcaraNamavabodho nirdo rakSAgrahaNaM vA samAcAraH, carerbhakSaNa gatyarthatvAt / samo va AcAro-samo vA zrAcAraH paMcAcAraH / savvesi - sarveSAM pramattApramattAdInAM sarveyAM yatInAmAcAraH / samo prANibadhAdibhiryato'taH samAcA
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAcArAdhikAraH // 4 // . 111 raH / athavA sama upasamaH kroSAdhabhAvastena parikhAmenAcaraNaM samAcAraH / samazabdena dazalAkSaNikadharmo gRhayate sa samAcAraH / athavA mikSAgrahaNadevavandanAdibhiH saha yogaH samAcAra | samANaM-saha mAnena pariNAmena vartate iti samAnaM sahasya saH, samAnaMvA mAnaM, samAnasya sabhAvaH / athavA sarveSAM samAnaH pUjyo'bhipreto vA AcAro yaH ssmaacaarH| athavA samadA samyaktvaM, sammAcAro-cAritraM, samANaM-jJAnaM, samovA AcAro-tapaH / eteSAM sarveSAM yo'yaM samAcAraH aikyaM sa samAcAraH, prAcAro vA samAcAraH / yastu samAcArasa prAcAra evetyavinAbhAvaH / athavA paJcabhirathairnirdezaH, samadA samarasIbhAvaH samayAcAro-svasamayavyavasthayAcAraH, sammAcAro-samyagAcAraH, samovA sahAcaraNaM / savvesu-sarveSu kSetreSu smaannN-smaacaarH| saMkSepArtha samatAcAraH, samyagAcAraH, samo ya prAcAro vA sarveSAM sa samAcAro hAnivRddhirahitaH, kAyotsargAdibhiH samAnaM mAnaM yasyAcArasya sa vA samA- . cAra iti // 123 // __asyaiva samAcArasya lakSaNabhedamatipAdanArthamAhaduviho sAmAcArooghoviya padavibhAgioceva dasahA ogho bhaNio aNegahA pdvibhaagiiy|| dvividhaH samAcAra audhikaH pdvibhaagikshcaiv|| dazadhA audhiko bhaNitaH anekadhA padavibhAgI ca //
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 mUlAvAre... duviho-dvividhaH dvipakAraH / sAmAcAro-samAcAraH samyagAcAra eva sAmAcAraHprAkRtabalAdvA diirghtvmaadeH| oghovi ya --audhika: sAmAnyarUpaH / padavibhAgIo-padAnAM arthapatipAdakAnAM vibhAgo bhedaH sa vidyate yasyAsau padavibhAgikazca / evakAro'vadhAraNArthaH / sa sAmAcAraH audhikapadavibhAgikAbhyAM dvividha eva / tayorbhedapatipAdanArthamAha-dasahA-dazadhA dazaprakAraH / ogho-audhikaH / bhaNiyo-NitaH / aNeyadhA-anekaghAsnekaprakAraH / padavibhAgI ya-padavibhAgI ca / ya audhikaH sa dazaprakAro'nekadhA ca padavibhAgI // 124 // ___ Adyasya ye dazapakArAste ke'taH prAhaicchAmicchAkArotadhAkAroyaAsiANisihI ApucchApaDipucchAchaMdaNasaNimaMtaNAyauvasaMpA icchAmithyAkArau tathAkAraH ca AsikA niSedhikA ApRcchA pratipRcchA chaMdanaMsanimaMtraNA ca upsNpt|| icchAmicchAkAro-icchAmabhyupagamaM karotIti icchAkAra prAdaraH, mithyA vyalIkaM karotIti mithyAkAro vipariNAmasya tyAgaH, ekasya kArazabdasya nivRttiH, samAsAntasya vA kRdutpattiH / tathAkAro ya-tathAkArazca sadarthe pratipAdite evameva vacanaM / AsiyA-AsikA ApRcchaya gamanaM /
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAcArAdhikAraH // 4 // 113 . NisihI - niSedhikA paripRcchya pravezanaM / ApucchA - ApacchA svakArya prati gurbhadyabhiprAyagrahaNaM / paDipucchA - pratipRcchA niSiddhasya aniSiddhamya vA vastunastadgrahaNaM prati punaH praznaH / chaMdaNa - chandanaM chandAnuvartitvaM yasya gRhItaM kiMcidupakaraNaM tadabhiprAyAnuvartanaM / saNimaMtaNAya - sanimaMtraNA ca satkRtya yAcanaM ca / upasaMpA - upasampat grAtmano nivedanaM / nAyaM pRccha zabdo'pazabdaH utsargApavAdasamAvezAt / etAsAmicchAkAra mithyAkAra- tathAkArAsikA niSedhikApRcchA-pratipRcchA-chandana- saMnimaMtraNopasampadAM ko viSaya ityata Aha - gAthAtrayeNa sambandhaH // 125 // iTThe icchAkAro micchAkAro taheva avarAhe / puDisuNaNahnitahattiyaNiggamaNeAsiyA bhaNiyA parvisaMtayaNisI hIApucchaNiyAsakajjaAraMbhe / sAghammiNAya guruNA putra Nisi paDipucchA chaMdaNagAhadeve agihadadavveNimaMtaNAbhaNidA / tuhmamahaM tigurukule AdaNisaggo du uvasaMpA || iSTe icchAkAro mithyAkAraH tathaiva aparAdhe / pratizravaNe tatheti ca nirgamane AsikA bhANatAH 126 pravazati ca niSedhikA ApRcchanayaM svakAryAraMbhe /
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 mUlAcAresadharmaNA ca guruNA pUrvanisRSTe pratipRcchA // 127 // chaMdanaM gRhIte dravye agRhItadravye nimaMtraNA bhnnitaa| yuSmAkaM ahamiti gurukule AtmAnasargastu upsNpt|| __iTe-iSTe samyagdarzana dike zubhapariNAme vA / icchAkAro -icchAkAro'bhyupagamo harSaH svecchayA pravartanaM / micchAkAro-mithyAkAraH kAyamanasA nivartanaM / taheva-tathaiva / ka, avarAhe-aparAdhezubhapariNAme vratAticAre / paDisuNaNaMhi-pratizravaNe sUtrArthagrahaNe, tahatiya tatheti ca yathaiva bhavadbhiH pratipAditaM tathaiva nAnyathetyevamanurAgaH / NiggamaNe-nirgamane gamanakAle / AsiyA-sikA devagRhasthAdIn paripRcchaya yAnaM pApakriyAdibhyo mano nirvartanaM vA / bhaNiyA-bhaNitAH kathitAH / pavisaMte ya-pravizati ca pravezakAle / NisihI-niSedhikA tatrasthAnabhyupagamayya sthAnakaraNaM samyagdarzanAdiSu sthirabhAvo vA / pApucchaNi yA ya-ApRcchanIyaM ca gurvAdInAM vandanApUrvakaM praznakaraNaM / sakajjaArambha-svasyAtmanaH kArya prayojanaM tasyArambha AdikriyA svakAryArambhastasmin ptthngmnyogaadike| sAmpiNA ya-samAno dharmo'nuSThAnaM guru yasyAsau sadha tena sarmaNA ca / guruNA-dIkSAzikSopadezaka; tapo'dhikajJAnAdhikena vA, puvvaNisihamhi-pUrva"sminnisRSTaM pratidattaM samarpitaM yadvastUpakaraNAdikaM tasmin pUrvanimuSTa vastuni puraNAbhiprAye / paDipucchA-pratipR
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAcArAdhikAraH // 4 // cchA punaH praznaH / chaMdaNaM-chaMdanaM chaMdo vA tadabhiprAyeNa sevanaM, gahide-gRhIte dravye pustkaadike| agahidadavve-apahItadravye anyadIyapustakAdivastuni svaprayojane jAte / Ni. maMtaNA-nimaMtraNA-sankArapUrvakaM yAcanaM gRhItasya vinayena nivedanaM vA / bhaNidA-bhaNitA / tumhaM-yuSmAkaM / aiMti-ahamiti / gurukule AmnAye tvavRhatpAdamUle / AdaNisaggo-prAtmano nisargastyAgaH tdaanukuulyaacrnnN,| tupratyarthavAcakaH, uvasampA-upasampat // 226-128 // ___ evaM dazaprakAraudhikasamAcArasya saMkSepArtha padavibhAginazca vibhAgArthamAha odhiyasAmAcAroesobhaNidohudamavihoNeo ecoya padavibhAgI samAsado vaNNaismAmi // aughikasAmAcAraH eSa bhANataH hi dazavidhojJeyaH / itazca padavibhAgI samAsataH vrnnyissyaami||129|| ___ eSa audhikaH sAmAcAro dazaprakAro'pi bhaNitaH kathitaH samAsataH saMkSepato jJAtavyo anuSTheyo vA / ettoya-itazvorca / padavibhAgina samAcAraM / smaasdo-smaastH| varNayiSyAmi / yathoddezastathA nirdeza iti nyAyAditi // 129 // uggamasUrappahudI samaNAhoracamaMDale kasiNe / jaM aJcaraMti sadadaM eso bhaNido pdvibhaagii||
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAreudgamasUraprabhRtau zramaNA ahorAtramaMDale kRtsne / yadAcaraMti satataM eSa bhaNitaH padavibhAgI // 130 // ugga-mR* pahurdA- udgacchatItyudgamaH sUra Adityo yasmin kAle sa u ra udayAdityakAlaH, athavA sUrasyodgamaH udgamasUraH udbhavasya pUrvanipAtaH sa pahUdi-- prabhRtirAdiryasyAsau udraprabhRtistasminnudayamRryAdau / sapaNA - zrAmyaMti tapasyatInA munayaH / ahorattamaMDale - ahazca rAtrivAhorAtrastasya maNDalaM santatirahorAtramaMDalaM tasmin divasarAtrimadhkSaNasamudaye | kamine kumne niravazeSe / jaM nAcaraMti - yadAcaranti yaniyamAdikaM nirvartayanti / sadadaM satataM nirataraM / esI - eSa pratyakSavacanametat / bhaNizro- bhaNitoDaaar: kathitaH prApta] tRnapratipAdanametat / padavibhAgI- padasyAnuSThAnaM / udgaprabhRtau kansne'horAtramaNDale yadAcaranti zramaNAH satata sa eSa padavibhAgIti kathitaH / uttarapadApekSayA pulliMgateti na doSo liMgavyatyayaH // 130 // iSTe vastucchAkAraH kartavya ityuktaM purastAt tatki mityAha 116 saMjamaNANu karaNe aSNuvakaraNeca jAyaNe aNNe / joga bhaggahaNAdIsuaicchA kArodukAdavvo // saMyamajJAnopakAraNe anyopakaraNe ca yAcane anye / .
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAcArAdhikAraH // 4 // yogagrahaNAdiSu ca icchAkArastu kartavyaH // saMjamaNANuva karaNe - saMyama indriyanirodhaH prANidayA ca, jJAnaM jJAnAvaraNakSayopazamotpannavastuparicchedAtmakapratyayaH zrutajJAnaM vA tayoruvakaraNaM picchikA pustakAdi tasmin saMyamajJAnopakaraNahetau viSaye vA / agaNutrakaraNe ca - anyasya tapaH prabhRterupakaraNaM kuMDikAhArAdikaM tasmiMzca tadviSaye ca / jAyaNe - yAcane bhikSaNe / arANe - anyasmin paraviSaye aubadhAdike paranimitte vA / athavA ca dRSTavyaH / eteSAM yAcane paranimittamAtmanimittaM vA icchAkAraH kartavyaH manaH pravartayitavyaM, na kevalamatra kintu, yoggrhgaa| disuya- yogagrahaNAdiSu ca AtApanavRkSamUlA bhrAvakAzAdiSu ca kiM bahunA zubhAnuSThAne sarvatra pariNAmaH kartavya iti // 131 // atha kasyAparAdhe mithyAkAraH sa ityAha 117 jaMdukkaDaMtumicchAtaM acchadidukkaDaMpuNokAduM / bhAveNayapaDikato tassa bhavedukkaDe micchA || yat duSkRtaM tu mithyA tat necchati duSkRtaM punaH kartuM bhAvena ca pratikrAMtaH tasya bhavet duSkRte mithyA // yaduSkRtaM yatpApaM mayA kRtaM tadduSkRtaM mithyA mama bhavatu, ahaM punastasya kartA na bhavAmItyarthaH / evaM yanmithyaH duSkRtaM kRtaM tu tadduSkRtaM punaH kartuM necchet na kuryAt / bhAvena ca pra
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 mUlAcAratikrAnto yo na kevalaM vacasA kintu manasA kAyena ca va.. tamAnAtItabhaviSyatkAle tasyAparAdhasya yo na kartA tasya dukRte mithyAkAra iti // 132 // atha kiM tatpratizravaNaM yasmin na tathAkAra ityata AhavAyaNapaDichaNNAe uvadese suttatthkhnnaae| avitahamedatti puNo paDicchaNAe tdhaakaaro|| vAcanApratIcchAyAyAmupadeze sUtrArthakathane avitathametaditi punaH pratIcchAyAM tthaakrH|| vAyaNapaDicharANAe-vAcanasya jIvAdipadArthavyAkhyAnasya pratIcchA zravaNaM vAcanApratIcchA tasyAM, siddhAntazravaNa svadese-upadeze AvAryaparamparAgate'visaMvAdarUpe maMtrataMtrAdike / suttapratyakahaNAe-sUcanAtsUkSmArthasya sUtraM vRttivArtikabhASyanivandhanaM tasArtho jIvAdayastasya tayorvA kathanaM pratipAdanaM tasmin sUtrArthakathane kathanAyAM vA / avitaiM-avitathaM satyaM evameva / etadetti-etaditi yadbhaTTArakaiH kathitaM tadevameveti nAnyatheti kRtvA / puNo-punaH / (paDichayaNAe-) pratIcchAyAM punarapi yacchravaNaM kriyate / tadhAkAro-tathAkAraH / vAcanApatizravaNe upadeze sUtrArthayojane guruNA kriyamANe avitayametaditi kRtvA punarapi yacchUvaNaM tattathAkAra iti // 133 //
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAcArAdhikAraH // 4 // keSu pradezeSu pravizatA niSedhikA kriyate ityAhakaMdarapuliNaguhAdisupravesakAloNisiddhiyaMkujjA tehiMto NiggamaNe tAsiyA hodi kAyavvA // kaMdarapulinaguphAdiSu pravezakAle niSedhikAM kuryAt / tebhyo nirgamane tathA AsikA bhavati kartavyA // 134 WOR 11.6 kaMdaraM - kaMdaraH udakadAritapradezaH / puligaM - pulinaM jalamadhye jalarahitapradezaH / guhA - parvatapAzrvavivaraM tA zrAdiyeSAM te kandarapulinaguhAdayasteSu anyeSu ca nirjantuka pradezeSu nadayAdiSu / pavesakAle- pravezakAle / NisIhiyaMniSedhikAM / kujjA - kuryAt kartavyA / ata trAsikA kuta: 1 terhitA - tebhya eva kandarAdibhyaH / NiggamaNe - nirgamane nirgamanakAle / tahAsiyA - tathaivAsikA / hodi bhavati / kAyabvA - kartavyA iti // 134 // ----- praznazca keSu sthAneSu ityucyateAdAvaNAdigahaNe saNNA ubhAmagAdigamaNe vA / viNayeNAyariyAdisu ApucchAhodikAyavvA // AtApanAdigrahaNe saMjJAyAM udbhAmakAdigamane vA / vinayenAcAryAdiSu ApRcchA bhavati kartavyA // 135 AdAvaNAdigahaNe - AtapanaM vratapUrvakamuSNasahanaM yAdi
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 mUlAcAre yeSAM te AtApanAdayasteSAM grahaNamanuSThAnaM tasminnA tapanavRkSamUlAbhrAvakAza kAyotsargAdigrahaNe / saNNA ubbhAmagAdigamaNe vA saMjJAyAmAhArakAlazodhanAdikecchAyAM udbhrazyate mamyate udbhrama udbhrama evopako'nyayAmaH sa AdiyeSAM te udbhramakAdayasteSAM gamanaM prApaNaM tasminvA, nimittavazAdanyagrAmagamane vA / viyeNa - vinayena namaskArapUrvakapraNAmena AiriyAdisu - AcArya diSAM te AcAryAdayasteSu zrAcArya parvataka sthaviragaNadharAdiSu / trapucchA - ApRcchA / hodi bhavati / kAdavvA kartavyA / yatkicitkArya karaNIyaM tatsarvamAcAryAdInApRcchya kriyate yadi ApRcchA bhavati tata iti / / 135 / / 1 pratipRcchAstrarUpanirUpaNArthamAha- jaMkiMcimahAkajjaM karaNIyaM pucchiUNa guruAdI / puNaravipuccha disAhU jANasuhAdipa DipucchA || yat kiMcit mahAkAryaM karaNIyaM pRSTvA gurvAdIn / punarapi pRcchati sAdhUn tat jAnIhi bhavati pratipRcchA jaMki ci-yatkicit sAmAnyavacanametat / mahAkajjaM - mahatkArya tvayojanaM / karaNIyaM - kartavyamanuSThAnIyaM / pucchiUNa- pRSTvA / guru AdI - gururAdiryeSAM te gurvAdayastAn gurupravartaka sthavirAdIn / puNaravi- punarapi / pucchadi - pRcchati / i
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAcArAdhikAraH // 4 // sAhU-sAdhUn parizeSadharmodyuktAn / athavA sa sAdhuH punarapi pRcchati yena pUrva yAcitaM / taM jANasu-tajjAnIhi budhyasva / hodi-bhavati / paDipucchA-pratipRcchA / yatkicit kArya mahatkaraNIyaM gurvAdIn pRSTvA punarapi sAdhUna pRcchati sAdhurvA tatkArya tadeva praznAvadhAnaM pratipRcchAM jAnIhIti // 136 // aSTamaM sUtraM prapaMcayannAhagahiduvakaraNaviNaevaMdanasuttatthapucchaNAdIsu / gaNadharavasabhAdINaM aNuvuci chaMdaNicchAe / gRhItopakaraNe vinaye vaMdanAsUtrArthapraznAdiSu / gaNadharavRSabhAdInAmanuvRttiH chaMdanAmacchayA // 137 // gahidupakaraNe gRhIte svIkRte upakaraNe saMyamajJAnAdipratipAlanakAraNe praacaaryaadiprdttpustkaadike| viNae vinaye vinayakAle vaMdaNa-vandanAyAM vaMdanAkAle kriyAgrahaNena kAlasyApi grahaNaM tadabhedAt / suttatthapucchaNAdIsu-sUtrasya arthastasya prazna: sAdiyaiSAM te sUtrArthapraznAdayasteSu / gaNadharavasabhAdINaM-gaNaparaSabhAdInAM AcAryAdInAM / aNuvuttI-anuttiranukUlAcaraNaM / chandaNaM-chandaH chando'nurnitvaM / icchaae-icchyaa| sUtrArthapraznAdiSu upakaraNadravye ca gRhIte vinaye vaMdanAyAM ca gaNadharavRSabhAdInAmicchayAnuvRttizchandanamiti / athavopakara
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 mUlAcAragadravyasvAmina icchayA gRhIturanuttizchaMdanamAcAryAdInAM ca praznAdiSu vinayakAle bandanAkAle ceti // 137 // navamasya sUtrasya vivaraNArthamAhagurusAhammiyadavvaM pucchayamaNNaM ca geNhiduicche / tasaM viNayeNa puNo NimaMtaNA hoi kAyabA // gurusArmikadravyaM pustakamanyacca gRhItuMicchet / teSAM vinayena punarnimaMtraNA bhavati kartavyA // 138 ____gurusAhamiyadavvaM-guruzca sAdharmikazca gurusAdharmikau tayordravyaM gurusAdharmikadravyaM / pucchayaM-pustakaM jJAnopakArakaM / aNNaca-anyacca kuNDikAdikaM / geNhidu-grahItuM vAdAtuM icche icchedvAJchet / tesiM-teSA gurusAdhArSikadravyANAM gRhItumiSTAnAM / viNaeNa-vinayena namratayA / punno-punH| NimaMtaNA nimaMtraNA yAcanA / hoi-bhavati / kAyavA-karnavyA / yadi gurusArmikAdidravyaM pustakAdikaM gRhItumicchet tadAnI teSAM vinayena yAcanA bhavati kartavyA iti // 138 / / upasampatstrabhedapratipAdanArthamAhauvasaMpayA yaNeyA paMcavihA jiNavareMhi nnihitttthaa| viNae khette magge suhadukkhe ceva sutte ya // upasaMpat ca jJeyA paMcavidhA jinavaraiH nirdissttaa|
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAcArAdhikAraH // 4 // 123 vinaye kSetre mArge sukhaduHkhe caiva sUtre ca // 139 // upasaMpayAya-upasampaccopasevAtmano nivedanamupasampat / NeyA jJeyA jJAtavyA / paMcavihA-paMcavidhA pNcprkaaraa| jinnvrehi-jinvraiH| NihiTThA-nirdiSTA kthitaa| kete paMca prakArA ityAha-viNaye-vinaye / khette-kSetre / magge-mAgeM / suhadukkhesukhaduHkhayoH / cazabdaH samuccaye / evakAro'vadhAraNe / sutteya-sUtre ca / viSayanidezo'yaM vinayAdiSu viSayeSUpasampata paMcaprakArA bhavati vinayAdibhedairveti // 139 // tatra vinayopasampatpratipAdanArthamAhapAhuNaviNauvacArotesiM caavaasbhuumisNpucchaa| dANANuvattaNAdI viNaye uvasaMpayA nneyaa|| prANikavinayopacArau teSAM cAvAsabhUmisaMpRcchA dAnAnuvartanAdayaHvinaye upasaMpat jJeyA // 140 // pAhuNaviNa uvacAro-vinayazcopacArazca vinayopacArau prAghUrNikAnAM pAdoSNAnAM binayopacArau, aMgamardanapriyavacanAdiko vinayaH, aasnaadidaanmupcaarH| zrAvAsabhUmisaMpucchA-AvAsaH sthAnaM gurugRhaM bhUmiH mArgo'dhyA tayoH saMpRcchA saMpraznaH shraavaasbhuumisNprshnH| dANaM-dAnaM saMstarapustakazAstropakaraNAdinivedanaM / annuvcnnaadii-anuvrtnaadystdnukuulaacrnnaadyH| viNaye uvasaMpayA-vinayopasampat
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka mUlAcAra yA - jJeyA / pAdoSNAnAM vinayopacArakaraNaM yatteSAM cAvAsabhUmisampRcchayA dAnAnuvartanAdayazca ye teSAM kriyante tatsarvaM vinayopasampaducyate / sarvatrAtmana: samarpaM tasya vA grahaNAmupasampaditi // 140 // yataH kA kSetropasampadityatrocyatesaMjamatavaguNasIlA jamaNiyamAdI ya jahni khettAhI vati tahni vAso khette uvasaMpayA yA // 141 // saMyamatapoguNazIlA yamaniyamAdayazca yasmin kSetre vardhate tasmin vAsaH kSetre upasaMpat jJeyA // 141 // saMjamatavaguNasIlA - saMyamatapoguNazIlAni / yamaNiyamAdIya - yamaniyamAdayazca AmaraNAtpratipAlanaM yamaH kAlAdiparimANenAcaraNaM niyamaH, vrataparirakSaNaM zIlaM, kAyAdikhedastapaH, upazamAdilakSaNo guNaH prANendrisaMyamanaM saMyamaH, ato naiSAmaikyaM / jahni - yasmin / khettaMhi kSetre / vahaMti - varddhante utkRSTA bhavaMti / tAM tasmin vAsovasanaM / khete upasaMpayA - kSetropasampat / geyA- jJeyA / yasmin kSetre saMyamatapoguNazIlAni yamaniyamAdayazca varddhante tasmin vAso yaH sA kSetropasampaditi // 141 // tRtIyAyAH svarUpapratipAdanArthamAha I pahuNavatthavvANaM aNNANNAgamaNagamaNasuhapucchA
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 125. - samAcAgadhikAraH // 4 // uvasaMpadA ya bhagge saMjamatavaNANajogajuttANaM paadossnnvaastvyaanaamnyonyaagmngmnsukhprshnH| upasaMpat ca mArge saMyamatapojJAnayogayuktAnAm // pAhuNavacchavvAgata-pAdoSNa vAstavyAnAM AgantukasvasthAna-sthitAnAM / aNNAMgaNaM-anyonya parasparaM / AgamaNagamaNa aAgamanaM ca gamanaM cAgamanAgamane tayoviSaye suhapucchA-sukhaprazna:-kiM sukhena tatrabhavAn gata Agatazca / upasaMpadAMdu-upasaMpat / magge-mArge pathiviSaye / saMjamatavaNANajogajuttANaM-saMyamatapojJAnayogayuktAnAM / pAdoSNavAstavyAnAM anyo'nyaM yo'ya gamanAgamanasukhapraznaH sA mArgaviSayopasampadityatrocyata iti // 142 / / atha kA sukhaduHvopamammadityatrocyatesuhadukkhe uvayAro vshaaaahaarbhesjaadaahiN| tujhaM ahaMti vayaNaM sudukkhuvasaMpayA yA // sukhaduHkhayoHupacaro vstikaahaarbhessjaadibhiH| yuSmAkaM ahaM iti vacanaM sukhaduHkhApasaMpat jJeyA // suhadukkhe-sukhaduHgva yAnimittabhUtayoH, athavA tayogAcAcchabdayaM sukhaduHkhayuktayAH puruSavAriti / uvayAro-upacAraH upgrhH| sahIyAhArasanAhi-vasatisAhArabhaiSajya
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 mUlAcAre sukhino nirvRttasya ziSyAdilAbhe kuMDikAdidAnaM, duHkhino vyAdhyupapIDitasya sukhazayyAsanauSadhAnnapAnamardanAdibhiru pakAra upacAra: / tumhaM ahaMti vayAM - yuSmAkamahamiti vacanaM yuSmAbhiryadAdizyate tasya sarvasyAhaM kartA iti / athavA yuSmAkametatsarvaM madIyamiti vacanaM / suhaduvakhuvasaMpayA - sukhaduHkhopasaMpat / NeyA- jJAtavyA / sukhaduHkhanimittaM pichavasati kAdibhirupacAro yuSmAkamiti vacanaM upasampat sukhaduHkhaviSayeti // 143 // paMcamyA upasampadaH svarUpanirUpaNArthamAhauvasaMpayA ya sutte tivihA suttatthatadubhayA ceva / ekekA viya tivihA loiya bede tahA samaye // upasaMpat ca sUtre trividhA sUtrArthatadubhayA caiva / ekaikApi ca trividhA laukike vede tathA samaye // sUtraviSayopasampaca trividhA triprakArA / suttatthatadubhayA caiva sUtrArthatadubhayA caiva sUtrArtho yannaH sUtropasampat arthanimitta yatno 'rthopasampada, mUtrArthobhayaheturyatnaH tadubhayopasaMpat tAdarthyAttAcchandyamiti / ekaikApi ca sUtrArthIbhayasampat laukikavaidikasAmAyikazAstrabheda strividhA / laukika sUtrArthatadubhayAnAmavagamaH / tathA vaidikAnAM sAmAyikAnAM c| huNDAvasarpiNyapekSayA vaidikazAstrasya grahaNaM / athavA
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAcArAdhikAraH // 4 // sarvakAlaM nayAbhiprAyasya sambhavAdvaidikasya na doSaH / athavA vede siddhAnte samaye tarkAdau iti / tujhaM mahadgurukule Atmano nisargaH upasampaduktA // 144 // __ padavibhAgikasya sAmAcAranirUpaNArthamAhakoI savvamamattho sagurusudaM sbmaagmicaannN| biNaeNuvakamittA pucchai saguruM payatveNa // kazcit sarvasamarthaHsvaguruzrutaM sarvamavagamya / vinayenopakramya pRcchati svaguruM prayatnena // 145 // koI-kazcit / savasamattho-sarvairapi prakArai-dhairya vidyA balotsAhAdibhiH samarthaH kalpaH sarvasamarthaH / sagurusudaM-svaguruzrutaM prAtmIyagurUpAdhyAyAgataM shaastr| savvaM-sarva niravazeSa / AgamittaNaM-Agamya jJAtvA / viNaeNa-vinayena manovacanakAyapaNApaiH / ukkamintA-upakramya prArabhyopaDhaukya / pucchadi--pRcchati anujJA yAcate / sagurUM- svaguruM / payattega-- prayatnena pramAda tyaktvA / kazcit sarvazAstrAdhigamabalopetaH svaguruzAstrAdhigamya, anyadapi zAstramadhigantumicchan vinayenopakramya prayatnena svaguruM pRcchati guruNAnujJAtena gantavyamityuktaM bhavati // 145 // kiMtarapRcchati / ityatrocyatetujhaM pAdapasAeNa aNNamicchAmi gNtumaaydnnN|
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 . mUlAcAratiNNivapaMca va chAvA pucchAo etya so kunnh|| yuSmAkaM pAdaprasAdena anyadicchAmi gaMtumAyatanam / tisraHvApaMca vA SaT pRcchAHatra sa karoti // 146 // __ tumbhaM pAdapasAdeNa-tvatpAdapasAdAt tvatpAdAnujJayA / agaNaM-anyat / icchAmi-abhyupaimi / gaMtuM--yAtuM / prAyaH tanaM sarvazAstrapAraMgataM caraNakaraNodhatamAcArya, yadyapi SaDAtanAni lAke sarvajJaH, sarvajJAlayaM, jJAnaM, jJAnopayuktaH, cAritraM cAritropayukta iti bhedAdbhavanti tathApi jJAnopayuktasyAcAyesya grahaNamadhikArAt / kimakaM praznaM karoti netyAha tigiNava- tisraH / paMca va-paMca vA / chAva SaDvA / cazabdAccatasrodhikA vA / pucchAo--pRcchAH praznAna / ettha- atrAka sare / kuNadi--karoti / anenAtmotsAho vinayo vA pradarzitaH / bhaTTArakapAdaprasannaiH anyadAyatanaM gaMtumicchAmItyanena prakAreNa tisraH paMca SaDvA pRcchAH so'tra karotIti ... tataH kiMkarotyasAvityAhaevaM ApucchittAsagavaraguruNA visajio sNto| appacautthotadio vidiovaasotdonniidii|| evaM ApRcchya svakavaraguruNA visArjataH san / AtmacaturthaHtRtIyo dvitIyo vA sa tato nireti // 147
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAcAmadhikAra // 4 // 126 evaM pUrvoktana nyAyena / aapucchittaa:-praapRcchyaabhyupgmyy| sagavaraguruNA--svakIyavaragurubhiH dIkSAzrutagurgadibhiH / vimajjido visRSTI muktaH / saMto--san / kimekAkyasau gacchati netyAha-appaca uttho- caturNA pUraNazcaturthaH prAmA caturtho yasyAsAvAtmacaturthaH / trayANAM dvayorvA pUraNamtatIyo dvitIyaH / AtmA tRtIyo dvitIyo vA yasyAsAvAtmatatIya AtmadvitIyaH / tribhiAbhyAmekena vA saha gaMtavyaM naikAkinA / so tado-sa sAdhustataH tasmAt svagurukulAta / gIdi-nirgacchati / evamApRcchaya svakIyavaragurubhizca visaSTaH sannAtmacaturtho nirgacchati, prAtmatRtIya aAtmadvitIyo vA utkRSTAdhyamajaghanyabhedAt / / 147 // ... kimiti kRtvAnyena nyAyena vihAro na yukto yataH - gihidatthayavihArovidio'gihidatthasaMsidotra eco tAdayavihAroNANuNNAdo jiNavarahi / / gRhItAthai kavihAro dvitIyo 'gRhItArthasaMzritazcaiva / etAbhyAM tRtIyo vihAro nAnujJAto jinavaraiH // 148 // gihidantheya-gRhIto jJAto'rtho jIvAditatvaM yenAsau. gRhItArthazca ekaH prathamaH / vihAro-viharaNaM dezAntaragamanena cAritrAnuSThAnaM / athavA. viharatIti vihAra: ekazca bihArazcaikavihAraH / vidio--dvitIyA pragRhItArthena saMzrito
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 mUlAcAreyuktaH / atha ko dvitIyaH, agRhItArthastasthAnena sahAcaraNaM naikasya / ettoetaabhyaaN-gRhiitaaygRhiitaarthsNshritaabhyaamnyH| tadiyavihAro- tRtiiyvihaarH| NANurANAdo-nAnujJAtaH nAbhyupagato jinvrairrhdbhiH| eko gRhItArthasya vihAro'parogRhItArthena saMzritasya tRtIyo nAnujJAtaH parameSThibhiriti 148 kiviziSTa ekavihArItyata AhatavasuttasattaegattabhAvasaMghaDaNadhidisamaggo ya / paviAAgamabalio eyavihArI annunnnnaado|| tapaHsUtrasattvaikatvabhAvasaMhananadhRtisamagrazca / pravrajyAgamabalI ekavihArI anujnyaatH|| 149 // ___ tapo dvAdavidhaM sUtraM dvAdazAMgacaturdazapUrvarUpaM kAlakSetrAnurUpo vA''gamaH prAyazcittAdigrantho vA sattvaM-kAyagataMtrasthigataM ca balaM dehAtmakaM vA bhAvasatvaM, ekatvaM zarIrAdivivikte svAtmani ratiH, bhAvaH zubhapariNAmaH sattvakArya, saMhananaM asthitvaghaDhatA varSabhanArAcAditrayaM, dhRtiH manobalaM, kSudAyabAdhanaM caitAsAM dvaMdvaH etaabhiyuktstpHsuutrstvaiktvmaavsNhnndhRtismgrH| na kevalamevaMviziSTaH kintu paviyA Agamabalio-pravrajyAgamabalavAMzca tapasA vRddhaH, AcArasiddhAntakSuNNazca yaH sa ekavihArI anujJAto'numato jinavarairiti sambandhaH // 149 // na punarevaMbhUtaH
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAcArAdhikAraH // 4 // 131 sacchaMdagadAgadIsayaNANisayaNAdANabhikkhavosaraNe sacchaMdajaMparoci yamAme sttuuviegaagii||15|| svcchNdgtaagtishynnissiidnaadaanbhikssaavyutsrgessu| svachaMdajalparucizva mA me zatrurapyekAkI // 150 // sacchaMdagadAgadI-svairaM svecchayA gatyAgatI gamanAgamane yasyAsau svairagatAgatiH / keSu syAneSvityAha-sayaNaM-zayanaM / NisayaNaM-niSadanaM AsanaM / AdANaM-AdAnaM grhch| bhikkha-bhikSA / vosaraNa-mUtrapurISAdhutsargaH / eteSu pradezeghu zayanAMsanAdAnabhikSAdyutsargakAleSu / sacchaMdajaMpirociya-svechayA jalpanazIlazca svecchayA jalpane ruciryasya vA evaMbhUto yaH sH| me-mama zatrurapyekAkI mAbhUt kiM punarmuniriti // 150 // __ yadi punarevaMbhUto'pi viharati tataH kiM syAdataH pAhaguruparivAdosudavucchedo titthassa mahalaNAjaDadA bhibhalakusIlapAsatthadA ya ussArakappamhi // guruparivAdaHzrutavyucchedAtIrthasya maalntvNjddtaa| vihvalakuzIlapArzvasthatA ca utsArakalpe // 151 // guruparivAdo-guroH parivAdaH paribhavaH kenAyaM niHzIso luzcitaH iti lokavacanaM / sudavucchado-zrutasya ghyucche
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAra do vinAzaH sa tathAbhUtastaM dRSTvA anyo'pi bhavati anyo'pi kazcidapi na gurugRhaM sevate tataH zrutavinAzaH / tityassa -tIrthasya zAsanasya / mailaNA-malinatvaM namostUnAM zAsane evaMbhUtAH sarve'pIti mithyAyo vadanti / jaDatA mUrkhatvaM / bhi bhala-vihvala bAkula: / kumIla kuzIlaH / pAsattha-pArzvandha eteSAM bhAvaH vihvalakuzIlapArzvasthatA / ussArakappamhi -utsArakalpe tyAjyakalpe gaNaM tyaktvA ekAkino viharaNe ityarthaH / muninaikAkinA viharamANena gururibhavazrutavyucchedA tIrthamalinatvajaDatAH kRtA bhavanti tathA vihvalatvakuzIlatvapAzvasthatvAni kRtAnIti // 151 // __ na kevalamete doSA kinvAtmavipattizcetyata aAhakaMTayakhaNNuyapaDiNiyasANAgaNAdisappamecchehi pAvai AdavivattI viseNa va visUiyA ceva / / 152 kaMTakasthANupratyanIkazvagavAdisarpamlecchaiH / prApnetiAtmavipattiM viSeNa vA visUcikayA caiva152 ___ kaMTaya-kaNTakAH / khnnuy-sthaannuH| paDiNiya-pratyanIkAH RddhAH / sANAgeNAdi vagavAdayaH / sppmecch-spglecchaaH| eteSAM dvandvastaiH kaNTakasthApatyanI shvgvaadimrpmlecchaiH| pAvai-prApnoti / bhAdavivattI-Atmavipatti svavinAzaM / viseNava-viSeNa ca mAraNAtmakena drvyenn|
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 133 samAcArAdhikAraH // 4 // visaiyA ceva-visUcikayA vAjIrNena / ekkAro nizcayArthI nizcayenaikAkI viharan kaNTakAdibhiviSeNa visUcikayA vAtmavipatti prAmoti // 152 / / viharaMstAvattiSThatu tiSThan kazcit punarnirdhoM 'pi dvitIyaM necchatItyAhagAraviogiddhAomAilloalasaluddhANaddhammo gacchevisaMvasaMto Necchai saMghADayaMmaMdo // 153 // gauraviko gRddhiko mAyAvI alslubdhnirdhrmH| gacchepi saMvasan necchati saMghATakaM maMdaH // 153 // gAravio-gauravasamanvitaH RddhigsasAtapAptyA anyAnadhikSipati / giddhIo-gRddhika AkAMkSitabhogaH ahiko vA / mAillo-mAyAvI kuTilabhAvaH / alasa-pAlasyayuktaH udyogrhitH|luddho-lubdhH atyAgazIlaH / Niddhammo-nidhermaH pApabuddhiH / gacchevi-gurukulepi RSisamudAyamadhye'pi traipuruSiko gaNaH, sAptapuruSiko gcchH| saMvasaMto--saMvasan tiSThan / gacchai-necchati naabhyupgcchti| saMghADayaM-saMghATaka dvitIyaM / maMdo--maMdaH zithilaH / kazcinirdharmo'laso lubdho mAyAvI gauravikaH kAMkSAvAn gacche'pi saMvasan dvitIyaM necchati zithilatvayogAditi // 153 // kimetAnyeva pApasthAnAni ekAkino viharato bhava-- ntItyutAnyAnyapItyata Aha
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13. mUlAcAraANAaNavatthA viyamicchattArAhaNAdaNAsAya / sNjmaavraahnnaaviyededunnikaaiyaatthaannaa||15|| AjJAkopa:anavasthApicAmatthyAtvArAdhanAtmanAzazca saMyamavirAdhanApicaetAnituNikAcitAnisthAnAni ANA-AjJA kopaH sarvajJazAsanollaMghanaM / nanvAjJAgrahaNAtkathamAjJAbhaMgasya grahaNaM, ekadezagrahaNAt yathA bhAmAgrahaNAt satyabhAmAyA grahaNaM senagrahaNAdvA bhImasenasya / athavottaratrAjJAkopAdigrahaNAdvA / yadyatrAjJAyA eva grahaNaM syAduttaratra kathamAjJAkopAdikAH paMcApi doSAH kRtAstenetyAcAryoM bhaNati tasmAtprAkRtalakSaNabalAt kopazabdasya nivRtti kRtvA nirdezaH kRtaH / aNavatthA--anavasthA atiprasaGgaH, anye'pi tenaivaprakAreNa pravarteran / avi ya-api ca / micchattArAhaNA -- mithyAtvasyArAdhanA sevA / AdaNAso ya-Atmano nAvazcAtmIyAnAM samyagdarzanajJAnacAritrANAM vighAtaH, AsmIyasya kAryasya vaa| saMyamavirAhaNAviya-saMyamasya virAdhanApi ca, indriyaprasaro'viratizca / ededu-etAni tu / NikAiyA (NikAcidANi) nikAcitAni pApAgamanakAraNAni nizcitAni puSTAni vA / ThANA (Ni) sthAnAni apicazabdAdanyAnyapi kRtAni bhavanti itydhyaahaarH| ekAkino viharata etAni paMcasthAnAni bhavantyevAnyAni punarbhAgyAnIti /
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 135 smaacaaraadhikaarH||4|| evaMbhUtasya tasya sazrutasya sasahAyasya viharataH kathaMbhUte gurukule vAso na kalpate ityAha - tatthaNakappaivAsojattha imeNAthapaMca aadhaaraa| AiriyauvajjhAyApavacatherAgaNadharA y||155|| tatrana kalpate vAsaHyatreme na saMti paMca aadhaaraaH| AcAryopAdhyAyAHpravartakasthAvirA gnndhraashc||155| tatya tatra gurukule| Na kappai-na kalpate nayujyate / vAso vasanaM vAsaH sthAnaM / jatya-yatra yasmin gurukule / Natthi-nasaMti na vidyante / ime-ete / paMca AdhArA-AdhArabhUtAH anubrahakuzalAH / ke te'ta Aha-Ayariya-prAcAryaH / uvajjhAya-upAdhyAyaH , Acaryate'smAdAcArya:, upetyAsmAdadhIyate upAdhyAyaH / pavatti-pravartakaH, saMgha pravartayatIti prvrtkH| thavira-sthaviraH yasmAt sthirANi AcaraNAni bhavantIti . sthaviraH / gaNadharAya-gaNadharAzca gaNaM dharatIti gnndhrH| yatra ime paMcAdhArA prAcAryopAdhyAyapravartakasthaviragaNagharA na santi tatra na kalpate vAsa iti // 15 // . atha kiMlakSaNAste'ta mAha - sissANuggahakusalo dhammuvadeso ya sNghvttttvo| majAduvadesoviya gaNaparirakkho munneyvo||
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 .... mUlAdhAra- .. ziSyAnugrahakuzala dharmopadezakazca saMghapravartakaH / maryAdApadezakopica gaNaparirakSaH jJAtavyaH // 156 // eteSAmAcAryAdInAmetAni yathAsaMkhyena lakSaNAni / sissANuggahakusalo-ziSyasya zAsituM yogyasyAnugraha upAdAnaM tasmiMstasya vA kuzalo dakSaH ziSyAnugrahakuzalo dIkSA - dibhiranugrAhakaH parasyAtmanazca / dhammuvadesoya-dharmasya dazamakAramyopadezaka: kathakaH dharmopadezakaH / sNghvttttvo-sNghprvrtkshcryaadibhirupkaarkH| majjAduvadesoviya-maryAdAyAH sthiterupadezako mryaadopdeshkH| gaNaparirakkho-gaNasya parirakSakA pAlako gaNaparirakSakazca / muNeyacco-mantavyo jnyaatvyH| mantavyazabdaH sarvatra sNbNdhniiyH| yatra caite paMcAdhArA: santi tatra vAsaH kartavya iti zeSaH // 156 // atha tena gacchatA yadyantarAle kiMcillabdhaM pustakAdika tasya ko'ha ityAha-- jateNaMtaraladdhaM saccicAcittamissayaM davvaM / tassa ya so Airioarihadi evaMguNo sovi|| yat tenAMtaralabdhaM sacittAcittAmazrakaM dravyaM / tasya ca saAcAryaH arhati evaMguNaH sopi // 157 // jaMtaiNa-yacena / aMtaraladaM-antarAle labdhaM prAptaM / sacittAcittamissayaM dabvaM-sacittAcittamizrakaM dravyaM sacita
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAcArAdhikAraH // 4 // 137 chAtrAdikaM, acittaM pustakAdika, mizraM pustakAdisamanvitaM jIvadravyaM / tassa ya-tasya ca / so prAyarimo-sa AcAryaH / arihadi-ahaH / athavA tadravyaM prAcAryo'hati / sacittAcittamizrakaM dravyaM yattenAntarAle labdhaM tasya sAcAryoo'rhati vA tavyamiti vA prAcAryo'pi kathaM viziSTaH evaMguNaH so'pi / kathaMguNota Aha - saMgahaNuggahakusalo suttatthavisAgopahiyakicI kiriAcaraNasujuno gAhuyaAdejAyaNo ya // sNgrhaanugrhkushlHsuutraavishaardHpuuthitkiirtiH| kriyAcaraNasuyukto grAhyAdeyavacanazca // 158 // saMgahaNuggahakusalo-saMgrahaNaM saMgrahaH, anugrahaNamanugrahaH, ko'nayorbhedo dIkSAdidAnenAtmIyakaraNaM saMgrahaH dattadIkSasya zAstrAdibhiH saMskaraNamanugrahastayoH kartavye tAbhyAM vA kuzalo nipuNaH saMgrahAnugrahakuzalaH / suttatyavisAraosUtraM cArthazca sUtrAthA tayostAbhyAM vA vizArado'vabodhako vistArako vA sUtrArthavizAradaH / pahidakittI-prakhyAtakItiHkiriyAcaraNasujutto-kriyA trayodazapakArA paMcanamaskArAvazyakAsikAniSedhikAbhedAt / prAcaraNamapi trayodazavidha paMcamahAvratapaMcasamititriguptivikalpAt / tayostAbhyAM
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ - mUlAcAravA suyuktaH zrAzaktaH kriyAcaraNasuyuktaH / gAhuyaM-grAhya / prAdeja-AdeyaM / grAhyaM prAdeyaM vacanaM yasyAsau grAkhAdeyavacanaH / uktamAtrasya grahaNaM grAhya evamevaitadityanena bhAvena grahaNaM, AdeyaM pramANIbhUtam / / 158 // punarapigaMbhIroduddhariso sUro dhmmpphaavnnaasiilo| khidisasisAyarasaraso kameNa taM so duHsNpco| gaMbhIro durdharSaH zUraHdharmaprabhAvanAzIlaH / kSitizazisAgarasadRzaH krameNataM stusNpraaptH|| 159 ___ gaMbhIro-akSobhyo guNairagAdhaH / duddhariso-duHkhena dhRdhyata iti durdharSaH pravAdibhirakRtaparibhavaH / sUro-zUraH zauyopetaH samarthaH / dhammappahAvaNAsIlo-dharmazca prabhAvanA ca dharmasya vA prabhAvanA tayostAbhyAM vA zIlaM tAtparyeNa vRtti - ryasyAsau dharmaprabhAvanAzIlaH / khidi-kSitiH pRthivI, sasi-zazI candramAH, sAyara-sAgaraH samudraH / kSamayA kSiti: sau. myena zazI nirmalatvena sAgaro'tastaiH sariso-sadRzaH samaH kSitizazisAgarasadRzaH / evaMguNaviziSTo ya prAcAryastamAcArya / kameNa-krameNa nyAyenAgamoktena / so du-sa tu ziSyaH / saMpaco-saMpAptaH prAptavAniti // 159 // tasyAgatasyAcAryAdayaH kiM kurvantItyAha
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAcArAdhikAraH // 4 // Apase ejaMtaM sahasA daTThUNa saMjadA savve / vacchalANA saMgahapaNamaNahetuM samuTTheti // 160 // AyAsena AgacchataM sahasA dRSTvA saMyatAH sarve / vAtsalyAjJAsaMgrahapraNamanahetoH samuttiSThate // 160 // 136 yAesaM - AgataM pAdoSNaM prAghUrNakaM AyasyAyAsaM kRtvA vA / ejaMtaM - zrAgacchantaM / sahasA - tatkSaNAdeva / dahUNadRSTvA / saMjadA - saMyatAH / savve - sarve'pi / samuhaMti - samutti-chaMte UrdhvajJavo bhavanti / kihetorityAha- vacchala-vAtsalyanimittaM / prANA - sarvajJAjJapAlanakAraNaM / saMgaha-saMgraha AtmIyakaraNArthaM / paNamaNa hetuM - praNamanahetozca // 160 // punarapi - 'paccaggamaNaM kiccA sattapadaM aNNamaNNapaNamaM ca / pAhuNakaraNayakade tirayaNasaMpucchaNaM kujjA // 161 pratyudgamanaM kRtvA saptapadaM anyonyapraNAmaM ca / pAdoSNakaraNIyakRte tiratnasaMpraznaM kuryAt // 161 // paccuggamaNaM kiccA - pratyudgamanaM kRtvA / sacapadaM - saptapadaM yathA bhavati / aguNamaNNapaNamaM ca - granyo'nyapraNAmaM ca paraparavandanAprativandane ca / tataH pAhuNakaraNIyakade-pAdo sya yatkartavyaM tasmin kRte pratipAdite sati pazcAt / ti
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 - mUlAcArarayaNasaMpucchaNaM-triratnasaMpaznaM samyagdarzanajJAnacAritrasaMpraznaM / kujjA kuryAtkarotu // 161 // punarapi tasyAgatasya kiM kriyata ityAhaAesassa tiracaM NiyamA saMgha'Daodu dAyavyo / kiriyAsaMthArAdisu sahava sprikkhnnaaheuu|| Agatasya trirAtraM niyamAt saMghATakastu dAtavyaH / kriyAsastArAdiSu sahavAsaparIkSaNAhetoH 162 Aesasma-bhAgatamya pAdoSNasya / tirattaM-trirAtraM trayo divasAH / NiyamA-niyamAnnizcayena / saMghADao-saMghATakaH sahAyaH / tvevakArArthe / dAyavyo-dAtavyaH / keSu pradezevata Aha-kiriyA-kriyAH svAdhyAyavandanApratikramaNAdi. kAH / saMthAra-saMstAraM zayanIyapradezastAvAdiyaiSAM te kriyAsaMstArAdayasteSu SaDAvazyakakriyAsvAdhyAyasaMstarabhikSAmUtrapurISotsargAdiSu / kiMnimittapata Aha-(sahavAsa )-sahavasanaM sahavAsatena sArddhame kasmin sthAne samyagdarzanAdiSu sahAcaraNaM tasya parikkhaNAheUM parAkSaNaM parIkSA vA tadeva hetuH kAraNaM sahavAsaparIkSaNahetustasmAttena sahAcaraNaM kariSyAma iti hetoH| Agatasya niyamAttrirAtraM saMghATako dAtavyaH kriyAsaMstarAdiSu sahavAsaparIkSaNanimittamiti // 162 // AgaMtuyavatthavvA paDilehAhiMtu annnnmnnnnaahiN|
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ smaacaaraadhikaarH||4|| 141 annnnonnnnkrnncrnnNjaannnnheduprikkhti||163 AgaMtukavAstavyAHpratilekhanAbhistu anyonyAbhiH anyonyakaraNacaraNaM jJAnahetu parIkSate // 163 // AgaMtuyaktyavvA-AgantukAzca vAstavyAzcAgantukavAstavyAH / paDilehAhi-pratilekhanAbhiH parIkSAmiH / agaNamagaNAhi-yanyAbhiranyAbhiH kriyAbhiH pratilekhanena bhAjanena svAdhyAyena pratikrayaNAdibhizca / araNogaNaM-parasparaM / karaNacaraNaM-trayodazakriyAcAritra / athavAnyo'nyasya karaNacaraNe tayorjJAnaM tadartha anyonyakaraNacaraNajJAnahetA: / parikkhaMti-parIkSante gaveSayanti / parasparaM trayodavidhakaraNacaraNaM zrAgantukavAstavyAH parIkSantra kAbhi kRtvAH 1 paramparaM darzanapratidarzanakriyAbhiH kiMtorabodhArthamiti // 163 // * keSu pradazeSu parIkSante nata AhaAvAsayaThANAdisu paDilahaNavayaNagahaNaNikkheva sajjhAeggavihAre bhikkhaggahaNe paricchaMti // 164 AvazyakasthAnAdiSu pratilekhanavacanagrahaNAnikSepeSu svAdhyAye ekavihAre bhikSAgrahaNe parIkSate // 164 // AvAsayaThANAdisu-bAvazyaka sthAnAdiSu SaDAvazyaka
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 mUlAcArekriyAkAyotsargAdiSu AdizabdAdyadyapi zeSasya saMgrahaH tayApi spaSTArthamucyate / paDilehaNa-pratilekhanaM caturidriyapicchikAdibhistAtparya / vayaNaM- vacanaM / gahaNaM--- grahaNaM / zikkhevo-nikSepa eteSAM dvandaH pratilekhanavacanagrahaNanikSepeSu / sajjhAye-svAdhyAye / egavihAra-ekAkino gamanAgamane / bhikkhaggahaNe-bhikSAgrahaNe caryAmArge / paricchaMti-parIkSante'nveSayanti // 164 // parIkSyAgantuko yatkaroti tadarthamAhavissamido tadivasa mImasicA NivedayadigaNiNe viNaeNAgamakajaM vidie tadie va divasammi // vizrAMtaH tadivasaM mImAMsitvA nivedayati gANane / vinayenAgamakArya dvitIye tRtIye vA divase // vissamido-vizrAntaH san vizramya pathazramaM tyaktvA tadivasa-tasminvA dine-tadivasa vizramya gamayitvA / bhImaMsittA-mImAMsitvA parIkSya tacchuddhAcaraNaM jJAtvA / Niveyai-nivedayati pratibodhayati / gaNiNe-gaNine AcAryAya / viNaeNa-vinayena / Agamakaja-AgamanakArya svakIyAgamanaprayojanaM / vidie-dvitIye / tadie-tRtIye divasammi-divase / taM divasa vizramya dvitIye tRtIye vA divase vinayenopadokyAcaraNaM ca parIkSAcAryAyAgamanakArya nivedaya
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAcArAdhikAraH // 4 // 143 tyAgantukaH / zrathavAcAryasya gRhyAstaM parIkSya nivedayanti gaNine iti // 165 // evaM nivedayate yadAcAryaH karoti tadarthamAhaAgaMtukaNAmakulaM gurudikkhAmANavarasavAsaM ca / AgamaNadisAsikkhA paDikamaNAdI ya gurupucchA AgaMtukanAmakulaM gurudIkSAmAnavarSAvAsaM ca / AgamanadizAzakSApratikramaNAdayazca gurupRcchA // Agantuka ( NAmakulaM ) - Agantukasya pAdoSNasya, nAma saMjJA, kulaM gurusaMtAnaH, guruH pravrajyAyA dAtA / dikkhAmANa- dIkSAyA mAnaM parimANaM / varisavAsaM ca varSasya vAsaH varSavAsazca varSakAlakaraNaM ca zrAgamarNAdasA - Agamanasya dizA kasyA diza bhAgataH / sikkhA - zikSA zrutaparijJAnaM / paDikkamapAdIya-pratikramaNa AdiryeSAM te pratikramaNAdayaH / gurupucchA - guro: pRcchA gurupRcchA / evaM guruNA tasyAgatasya pRcchA kriyate kiM tava nAma, 1 kulaM ca te kiM 1 guruzca yuSmAkaM kaH 1 dIkSAparimANaM ca bhavataH kiyat 1 varSakAlazca bhavadbhiH kva kRtaH ? kasyA dino bhavAnAgataH 1 kiM paThitaH ? kiM ca zrutaM tvayA kiyantyaH pratikramaNAstava saMjAtAH, na ca bhUtAH kiyantyaH / pratikramaNAzabdo yujanto'yaM dRSTavyaH / kiMca tvayA zravaNIyaM ? kiyato'dhvana Agato bhavAnityAdi // 166 evaM tasya svarUpaM jJAtvA
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAre 144 jadi caraNakaraNasuddho NiccujjunoviNIdameghAvI / tasmiTThe kAdavvaM sagasudamattIe bhaNiUNa // yadi caraNakaraNazuddho nityodyato vinIto medhAvI / tasyeSTaM kathayitavyaM svakazrutazaktyA bhaNitvA // 167 // jaI - yadi caraNakaraNasuddho-- caraNakaraNazuddhaH carakaraNAyorlakSaNa vyAkhyAtaM tAbhyAM zuddhaH / Niccujjutonityodyukto vigatAtIcAraH / viNIda - vinItaH / medhAvIbuddhimAn / tassiddhaM tasyeSTaM yathAvAJchitaM / kadhidavvaM kathayitavyaM nivedayitavya | sagamudasattIe - svakIyazrutazaktyA yathAsvaparijJAnaM / bhaNiUNa- bhAtvA pratipAdya / yadyasau cakaraNazuddhovinIto buddhimAn nityodyuktazca tadAnIM tenAcAryeNa tasyeSTa kathayitavyaM svakIyazrutazaktyA bhaNitvA bhagatIti // 167 // zrayaivamasau na bhavatIti tadAnIM kiM kartavyaM 1 ityuttaramAhajadi idaro so'joggo chaMdamuvadvAvaNaM ca kAdavvaM / jadicchadi chaMDajo aha mahNadi sovi chedariho yadi itaraHsa ayogyaH cheda upasthApanaM ca kartavyaH / yadi necchati tyajet atha gRhNAti sopi chedaaiiH|| 168 jadi-yadi / idaro - itaro vratacaraNairazuddhaH / so- saH / bhAga -
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ smaacaaydhikaarH||4|| ntukH| ajogo-ayogyo devavandanAdibhiH, athavA yogyaH prAyazcittazAstradRSTaH |chedo-chedH taporyuktasya kAlasya pA. datribhAgAryAdeparihAraH / uvaTThApaNaM ca-upasthApanaM ca / yadi sarvathA vratAd bhraSTaH punvrtaaropnnN| kAdavvo-kartavyaH karaNIyaH kartavyaM vA / jadi Necchadi-yadi necchet atha nAbhyugacchati athavA laDantoyaM pryogH| chaMDejo-tyajet pariharet / adhagigahadi atha tAdRgbhUtamapi chedArhataM gRhAti adattapAyazcittaM tadAnIM sovi sopyaacaaryH| chedariho-chedAhaH prAyazcittayo* gyaH saMjAtaH / yadi sa ziSyaHprAyazcittayogyo bhavati tadAnI tasya cchedaH kartavyaH upasthApanaM vA kartavyaM atha necchati chedamupasthAnaM vA taM tyajet / yadi punarmohAttaM gRgahAti so' pyAcAryazchedAhoM bhavatIti // 16 // ___tata Urdhva kiM karttavyaM ? ityAha-- evaM vidhiNuvavaNNoevaM vidhiNeva sovisNghido| suttatthaM sikkhato evaM kujA payatveNa // 169 // evaM vidhinA upapanna:evaMvidhinaiva seApi sNgRhiitH| sUtrArthaM zikSamANaH evaM kuryAt prayatnena // 169 // ... evaM kathitavidhAnenaivaMvidhinA / uvavaNNo upapanna upasthitaH pAdoSNaH tenApyAcAryeNa evaMvidhinA kathitavidhAna, nena kRtAcaraNazodhanena / sovi-so'pi zikSakaH / saMga
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ . mUlAcArehido-saMgRhItaH prAtmIkRtaH san / evaM kujjA-evaM kuryAta evaM kartavyaM tena / payatteNa-prayatnenAdareNa / kayamevaM kuryAt / suttatyaM-sUtrArtha / sikkhaMto-zikSamANaH / sUtrArtha zikSamANaM kuryAt / sUtrArtha zikSamANenaitakartavyamiti vA / kiM tattena kartavyamityAhapaDilehiUNa sammaMdabaM khetaMcakAlabhAve ya / viNayauvayArajutteNajhedavyaM payatteNa // 170 // pratyAlekhya samyak dravyaM kSetraM ca kAlabhAvau ca / vinayopacArayuktenAdhyatavyaM prayatnena // 170 // * paDileDikaNa-pratilekhya nirUpya / samma-samyak / dama-dravyaM zarIragataM piMDakAdivraNagataM bhUmigataM carmAsthimUtrapurISAdikaM / khettaM ca kSetraMca hastazatamAtrabhUmibhAgaM / kAlabhAveya-kAlabhAvau ca saMdhyAgarjanavidyudutpAdAdisamayavivarjanaM kAlazuddhiH / krodhamAnamAyA lobhAdivivarjanaM bhAvazuddhiH pariNAmazuddhiH, kSetragatAzuddhayapanayanaM kSetrazuddhiH, zarIrAdizodhanaM dravyazuddhiH / viNayauvayArajutteNa-vinayazcopacArazca vinaya evopacArastAbhyAM tena vA yuktaH samanvito vinayopacArayuktastena / ajjhayavvaM-adhyetavyaM paThitavyaM / payatteNa-prayatnena dravyakSetrakAlabhAvAn samyak pratilekhya tena ziSyeNa vinayopacArayuktena prayatnenAdhyetavyaM nopekSaNIyamiti // 170 //
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ smaacaaraadhikaarH||4|| yadi puna:davvAdivadikkamaNaM karedi suttatthasikkhaloheNa asamAhimasajjhAyaM kalahaMvAhiM viyogaM ca 171 dravyAdivyatikramaNaM karoti sUtrAzikSAlAbhena / asamAdhirasvAdhyAyaHkalaho vyAdhiHviyogazca // 17 // davyAdivadikkamaNa-dravyamAdiryeSAM te dravyAdayasteSAM vyatikrapaNamatikramo'vinayo dravyAdivyatikramaNaM dravyakSetrakAlabhAvaiH zAstrasya paribhavaM / karedi-karoti kuryAt / sutatthasikkhaloheNa-sUtraM cArthazca sUtrArthoM tayoH zikSAtmasaM. skAro'vabodha AgamanaM tasyA lobha prAzaktistena sUtrArthazikSAlobhena / asamAhiM asamAdhiH manaso'samAdhAnaM samyakvAdivirAdhanaM / asajjhAyaM-asAdhyAyaH zAstrAdInAmalAmaH zarIrAdevighAto vA / kalaha-kalaha AcAryazivyayoH parasparaM dvandaH, anyairvA / vAhi-vyAdhiH jvarazvA. sakAsabhagaMdarAdiH / vinogaM ca-viyogazca / caH samuccayArthaH / AcAryaziSyayorekasminnanavasthAnaM / yadi punadravyAdivyatikramaNaM karoti sUtrArthazikSAlomena ziSyastadAnIM kiM syAt ? asapAdhyasvAdhyAyakalahavyAdhiviyogAH syuH|171| na kevalaM zAstrapaThananimitta zuddhiH kriyate tena kiMtu jIva-dayAnimittaM ceti /
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 .. mUlAcAresaMthAravAsayANaM pANIlehAhiM dasaNujove / jatteNubhayekAle pddilehaahodikaaybvaa||172|| saMstArAvakAzAnAM pANirekhAbhiH drshnodyote| yatnenobhayoHkAlayoHpratilekhA bhavati krtvyaa||172|| saMthAravAsayANaM-saMstArazcaturdhA bhUmizilAphalakatRNabhedAt AvAso'vakAzaH AkAzapradezasamUhaH saMstarAdipradeza ityarthaH / saMstarazcAvakAzazca saMstarAvakAzau tAvAdiyeSAM te saMstarAvakAzAdayaH bahuvacananirdezAdAdizabdopAdAnaM teSAM saMstarAvakAzAdInAM / pANIlehAhi-pANilekhAbhihastatalagatalekhAbhiH / daMzaNujjove-darzanasya cakSuSa udyotaH prakAzo darzanodyotastasmin darzanodyote pANirekhAdarzanahetubhUte catuHprakAze yAvatA cakSurudyotena hastarekhA dRzyante tAvati cakSuSaH prakAze'thavA pANirekhAnAmabhidarzanaM paricchedastasya nimittabhUtodyote pANirekhAbhidarzanodyote / athavA prANino lihatyAsvAdayanti yasmin sa prANilehaH sa cAso abhidarzanodyotazca tasmin prANibhojananimittanayanaprasare ityarthaH / jattega-yalena tAtparyeNa / ubhaye kAle-ubhayoH kAlayoH pUrvArahe'parA rahe ca saMstarAdAnadAnakAla ityarthaH / paDilehA-pratilekhA zodhanaM sanmAjena / hoi-bhavati / kaadvvaa-krtvyaa| ubhayoH kAlayoH hastalekhAdarzanodyote saMjAte yatnena saMstarAvakAzAdInAM pratilekhA bhavati kartavyeti // 172 // paragaNe vasatA tena kiM svecchayA pravartitavyaM ? netyAha / daMzANAlehAhi-dopAdAna
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAcArAdhikAraH // 4 // 146 ubhAmagAdigamaNe uttarajoge sakajjaAraMbhe / icchAkAraNijutte ApucchA hoi kAyavvA // 73 udbhAmakAdigamane uttarayoge svakAryAraMbhe / icchAkAraniyuktA ApRcchA bhavati kartavyA // 173 // ubbhAmagAdigapaNe - udbhrAmako grAmaH caryA vAsa AdiyeSAM te udbhrAmakAdayasteSAmudbhrAmakAdInAM gamanamanuSThAnaM tasmin grAmabhikSAcyutsargAdike / uttarajoge - uttaraH prakRSTaH yoga: vRkSamUlAdistasminnuttarayoge / sakajjaArambhe- svasyAtmanaH kArya prayojanaM tasyArambha AdikriyA tasmin svakAryAraMbhe icchAkAraNijutto icchAkAreNa karttumabhiprAyeNa niyukta udyuktaH sthitastena icchAkAraniyuktena, athavA ApRcchAyA vizeSaNaM icchAkAraniyuktA praNAmAdivinayaniyuktA zrapucchA ApRcchA sarveSAM prazna: hodi bhavati, kAdayA kartavyA kAryA / tena svagaye vasatA yathA udbhrAmakAdigarane uttarayoge svakAryArambhe icchAkAra niyuktenApRcchA bhavati kartavyA tathA paragaNe vasatApItyarthaH // 173 // tathA vaiyAvRtyamapItyAhagacche vejAvacaM gilANaguru bAlabuDDhasehANaM / jahajogaM kAdavvaM sagasattIe payaceNa // 104 // gacche vaiyAvRttyaM glAnagurubAlavRddhazaikSANAM / yathAyogyaM kartavyaM svakazaktyA prayatnena // 174 // .
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 - mUlAcAragacche-RSisamudAye cAturvaryazramaNasaMghe vA saptapuruSakastripuruSako vA tasmin / vejjAvaccaM-caiyAkRtyaM kAyikavyApArAhArAdibhirupagrahaNaM / gilANa-lAna: vyAdhyAdhupapIDitaH, kssiinnshktikH|guruH-shikssaadiikssaadyupdeshkH jJAnatapo'dhiko vA / bAlo-navakaH pUrvAparavivekarahito vA / buDDha-vRddho jIrNo jarAgrasto dIkSAdibhiradhiko vA / seha - zaikSaH zAstrapaThanodyuktaH svArthaparaH nirguNo durArAdhyo vAeteSAMdvandvasteSAMglAnagurubAlavRddhazaikSANAM lakSaNaniyogAta pUrvAparanipAto dRSTavyaH / jahajogaM-yathAyogyaM kramamanatilaMdhya tadabhiprAyeNa vA / kAdavvaM-kartavyaM karaNIyaM / sagasattIe-svazaktyA svazaktimanavagRhya / payatteNa prayatnenAdareNa gacche glAnagurubAlavRddhazaikSANAM yathAyogyaM prayatnena svazakyA vaiyAkRtyaM kartavyamiti // 174 // atha tena paragaNe vandanAdikriyAH kimekAkinA kriyate netyAhadivasiyarAdiyapakkhiyacAummAsiyavarissakiriyAsurisidevabaMdaNAdisu sahajogohodi kAyavo devasikIrAtrikIpAkSikIcAturmAsikIvArSikIkriyAsu RSidevabaMdanAdiSu sahayogobhavati kartavyaH // 175 // divasiya-divase bhavA daivasikI aparANhanirvA / rAdiya-rAtrau bhavA rAtrikI pshcipraatraavnussttheyaa| pakkhiya
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ smaacoraadhikaarH||4|| pakSAnte caturdazyAmamAvAsyAyAM paurNamAsyAM vA pakSazabdaH pravartate tasmin bhavA pAkSikI / (cAummAsiya-) caturyu mAseSu bhavA cAturmAsikI / (vArisiya)-varSeSu bhavA vaarssikii| etAzca tA kriyAzca / daivasikIrAtrikIpAkSikIcAtu. mausikIvArSikI kriyAstAsu / risidevavaMdaNAdisu-RSayazca te devAzca RSidevAsteSAM vandanAdiryAsAM tA RSidevavandanAdayastAsu RSidevavandanAdiSu kriyAsu / saha-sArdhaM ekatra / jogo-yoga upayuJjanaM / athavA'khaNDo'yaM zabdaH sahayogaH / daivasikAdikriyAsahacaritA velAH parigRhyante daivamikAdivelAsu shyogH| daivasikAdikriyAH sarvairekatra kartavyA bhavaMti / daivasikAdiSu RSidevavandanAdiSu ca kriyAsu sahayogo bhavati kartavya iti // 175 // atha yadyaparAdhastatrotpadyate kiM tatraiva zodhyate utAnyatra tatraivetyAhamaNavayaNakAyajogaNuppaNNavarAdha jassa gacchammiA micchAkAraM kiccA NiyattaNaM hodi kaayvvN||186|| manovacanakAyayogaiHutpannAparAdhaH yasya gacche / mithyAkAraM kRtvA nivartanaM bhavati kartavyam // 176 // mnnvynnkaayjogenn-mnovcnkaayyogaiH| uppaNNautpannaH saMjAtaH / avarAdha-aparAdho vratAyaticAraH / assa
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 mUlAvAre-.. yasya / gacchammi gacchegaNe catuHprakAre sNghe| athavAjassa yasmin gcche| micchAkAraM kiccA-mithyAkAraM kRtvA pazcAttApaMkRtvA / NiyattaNaM-nivartanamapravartanamAtmanaH / hodi-bhavati / kAdavvaMkartavyaM karaNIyaM / yasmin gache yasya manovacanakAyayogairaparAdha utpannastena tasmin gacche mithyAkAraM kRtvA nivartanaM bhavati kartavyamiti / athavA jassa gacche-yasya pArzve' parAdha utpabastena saha parSaNaM kRtvA tasmAdaparAdhAnivartanaM bhavati kAryamiti // 176 // tatra gacche vasatA tena kiM sarvaiH sahAlApo' vasthAnaM ca kriyate netyAhaajAgamaNe kAle NaasthidavvaMtadheva ekeNa / tAhi paNa sallAvoNaya kAyavo akjnn||177|| AryAgamane kAle na sthAtavyaM tathaivaikena / tAbhiH punaHsaMlApona ca kartavyo'kAryeNa // 177 // . ajjAgamaNe kAle-AryANAM saMyatInAmupalakSaNamAtrametat sarvastrINAM, AgamanaM yasmin kAle sa AryAgamanastasminnAyogamane kAle / Na atthidavya-nAsitavyaM na sthAtavyaM / / tadheva-tathaiva / ekkeNa-ekena ekAkinA vijanena / tAhitAbhirAryikAbhiH / puNa-puna: bAhulyena / sallAvo-sallApo vacanapravRttiH / Na ya kAyavvo-naiva kartavyo na kaaryH| aka
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAcArAdhikAraH // 4 // jjema-prakAryeNa prayojanamantareNa dharmakAryotpattau kadAcidvadhu / pAryAgamanakAle ekAkinA vijanena na sthAtavyaM, dharmakAryamantareNa tAbhiH sahAlApo'pi na kartavya iti / / 177 // - yadyevaM kathaM tAsAM prAyazcittAdikathanaM pravartata iti prazne'taH mAhatAsiM puNa pucchAoikisseNaya kahija ekodu| gaNiNI purao kiccA jadipucchai to kahedavvaM // tAsA punaH pRcchA ekasyA naiva kathayet ekstu| gaNinI purataHkRtvA yadi pRcchati tataH kthaayitvyN|| tAsiM-tAsAmAryANAM / puNa-punaH punarapi / pucchAo pRcchAH praznAn kAryANi / ikkisse-ekasyA ekAkinyA Na ya kahija-naiva kayayeva naiva kathanIyaM / ekko du-ekastu ekAkI san apavAdabhayAt / yadyevaM kathaM kriyate-gaNiNI -gaNinI tAsAM mahattarikA pradhAnAM / puro-puro'grataH / kiccA-kRtvA / yadi pucchadi-yadi pRcchati praznaM kuryAt / to-tato' nena vidhAnena / kahedavvaM kathayitavyaM pratipAdayitavyaM nAnyayA / tAsAM madhye ekasyAH kArya naiva kayayedekAkI sana, gaNinI puraH kRtvA yadi punaH pRcchati tataH kayanIyaM mArgaprabhAvanAmicchateti // 178 // . . . vyatirekadvAreNa pratipAdyAnvayadvAreNa pratipAdayabAha
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 mUlAcAra-.. taruNotaruNIe saha kahAva sallAvaNaM ca jadikunjA ANAkovAdIyA paMcavidosA kadA tenn||17|| taruNa-taruNyA saha kathAMvA salApaM ca yadi kuryAt / AjJAkopAdaya paMcApi doSAH kRtAH tena // 179 // ___ yadi kathitanyAyena na pravartate cet / taruNo yauvnpishaacgRhiitH| taruNIe-taruNyA unmattayauvanayA / sahasAdhU kahAva-kathAM vA prAprabandhacaritaM / sallAvaNaM casallApaMca athavA-(asambhAvaNaM ca) prahAsapravacanaM ca / jadi kujjA-yadi kuryAt vidheyAcet / prANAkodhA (vA)dIyA prAjJAkopAdayaH AjJAkopAnavasthAmithyAtvArAdhanAtmanAzasaMyamavirAdhanAni / paMcavi-paMcApi / dosA-doSAH pApahetavaH kadA-kRtA anuSThitAH / tegA-tenaivaMkurvatA / yadi taruNastaruNyA saha kathAmavasallApaM ca kuryAttataH kiM syAt ? AjJAkopAdikAH paMcApi doSAH kRtAstena myuriti / / 176 // yatra vahvayastiSThanti tatra kimAvAsAdikriyA yuktAH ? netyAhaNo kappadi viradANaM viradINamuvAsayAma ciTTedu / tattha nnisejuvtttthnnsjjhaayaahaaraabhikkhvosrnnN|| na kalpate viratAnAM viratInAmupAzraye sthAtum / tatra niSadyodvartanasvAdhyAyAhArabhikSAvyutsarjanAni //
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAcArAdhikAraH // 4 // 1555 No kappadi-na kalpate na yujyate / viradANaM-viratAnAM saMyatAnAM pApakriyAkSayakaraNodhatAnAM / viradINaM-viratInAM AyikANAM uvAsayamhi-AvAse vasatikAdau / ciDedu-ceSTayitu sthAtuM vasituM na kevalaM / tattha-tatra dIrghakAlAH kriyA na yuktAH kintu kSaNamAtrA yAH kriyAstA api / Niseja-niSa. dyopavezanaM / uvaNaM-udvartanaM zayana loTanaM / sajmAya-svA. dhyAyaH zAstravyAkhyAnaM parivartanAdayo vA / AhArabhikkhAAhArabhikSAgrahaNaM / vosaraNa pratikramaNAdikaM athavAvyutsarjana mUtrapurISAyutsargaHpradezasAhacaryAt eteSAM dvandvaH saH / anyAzcaivamAdayazca kriyA na yuktAH / viratAnAM ceSTituM AryikANAmAvAse na kalpate, niSadyodvartanasvAdhyAyAhArabhikSAvyutsajenAni ca tatra na kalpate / AhArabhikSayoH ko vizeSa iti cet tatkRtAnyakRtabhedAt tAbhiniSpAditaM bhojanaM AhA2., zrAvakAdibhiH kRtaM yacatra dIyate sA bhikSA / athavA madhyAnhakAle bhikSArtha paryaTanaM bhikSA aodanAdigrahaNamAhAraH iti // 180 // kimarthametAbhiH saha sthaviratvAdiguNasamanvitasyApi saMsargo vAryate yataHtheraM cirapavvaiyaM AyariyaM bahusudaM ca tavasiM vaa| NagaNedi kAmamaliNo kulamavisamaNoviNAsei sthaviraM cirapravrAjataM AcArya bahuzrutaM catapasvinaM vA / mAvAse na karate / AhAramita bhojanaM AhA
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcArenagaNayati kAmamalinAkulamapi zramaNo vinAzayati theraM-sthaviraM prAtmAnaM sarvatra sambaMdhanIyaM sAmAda sopaskAratvAt mUtrANAM / cirapabvaiyaM cirapatrajita prarUDhavrataM AyariyaM-AcArya / bahusudaM-bahuzrutaM sarvazAstrapAragaM / tavasiM vA-tapasvinaM vA SaSThASTamAdikayuktaM cakArAdvAtmanaH samuccayaH, athavA sthaviratvAdayo guNA gRhyate, athavAtmano'nye sthaviratvAdayastAn / Na gaNedi-na gaNayati no'pekSate no pazyati na gaNayadvA / kAmamaliNo-kAmena malinaH kazmalaH kAmamalino maithunecchopadrutaH / kulamavi-kulamapi kulaM mAtRpitRkulaM samyaktvAdikaM vA / samaNo-zramaNaH / viNAsedi-vinAzayati virAdhayati / sthaviraM cirapravrajitAcA. yabahuzrutaM tapasvinamAtmAnaM kevalaM na gaNayati kAmamalinaH san zramaNaH kulamapi vinAzayati / athavA na kevalamAtmanaH sthaviratvAdIn guNAn na gaNayati samyaktvAdiguNAnapi vinAzayati / athavA na kevalaM kulaM vinAzayati kiMtu sthaviravAdInapi na gaNayati paribhavatItyarthaH // 181 // etAH punarAzrayan yadyapi kulaM na vinAzayatyAtmAnaM vA tathApyapavAdaM prApnotItyAhakaNaM vidhavaM aMteuriyaM taha sairiNI sliNgNvaa| AcareNAlliyamANo avavAdaM tattha pappodi //
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAcAgadhikAraH // 4 // kanyAM vidhavAM AMtaHpurikAM tathA svairiNI sliNginiiN| acireNAlIyamAnaH apavAdaM tatra prApnoti // karaNaM-kanyAM vivaahyogyaaN| vihavaM-vigato mRto gato ghavo bhartA yasyAH sA vidhavA tAM / aMteuriyaM-antaHpure bhavA prAntaHpurikA tAmAntaHpurikAM svArthe kaH-rAjJI rAjJI. samAnAM vilAsinI vA / taha-tathA / sairiNI-svecchayA parakulAnIyartIti svairiNI tAM svecchAcAriNIM / saliMgaM vA -samAnaM liMga saliMgaM vratAdikaM kula vA tadvidyate yasyAH sA saliMginI tAM / athavA saha liMgena vartate iti saliMgA tAM svadarzane'nyadarzane vA pravrajitAM / acireNa-kSaNamAtreNa manAgapi / alliyamANo-AlIyamAnaH AzrayamANaH sahavAsAlApAdikriyAM kurvANaH / avavAda-apavAdaM akIrti / tatthatatrAzrayaNe / pappodi-pApnoti arjayatIti / kanyAM vidhavAM prAnta:purikAM svairiNI saliMginI vAlIyamAno'cireNa tatra zrAntaHpurimanotIti // 18 sarvathA yadi nanvAryAdibhiH saha saMsargaH sarvathA yadi parityajanIyaH kathaM tAsAM pratikramaNAdikaM ka evamAha sarvathA tyAgo yAvataivaM viziSTena kartavya ityAhapiyadhammo daDhadhammo saMviggo'vajabhIru parisuddho saMgahaNuggahakusalo sadadaM saarkkhnnaajutto||83 priyadharmA dRDhadharmA sNvinHavdybhiiruHpaarshuddhH| .
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 mUlAcAre saMgrahAnugrahakuzalaH satataM sArakSaNAyuktaH // 183 // piyadhammo-priya iSTo dharmaH kSamAdikazcAritraM vA yasyAsau priyadharmA upazamAdisamanvitaH / dadhammo-dRDhaH sthiro dharmo dharmAbhiprAyo yasyAsau dRddhdhrmaa| saMvigga-saMvigno dharmatatphalaviSaye harSasampannaH / avajjabhIru-avadyamIruravayaM pApaM kutsyaM tasmAdbhayanazIlo'vadayabhIruH / parisuddho-parisamantAcchuddhaH parizuddho' khaNDitAcaraNaH / saMgaha-saMgraho dIkSAzikSAvyAkhyAnAdibhirupagrahaH, aNuggaha-anugrahaH pratipAlanaM AcAryatvAdidAnaM tAbhyAM tayorvA ( kusalo) kuzalo nipuNaH saMgrahAnugrahakuzalaH pAtrabhUtaM gRhAti gRhItasya ca zAstrAdibhiH saMyojanaM / sadadaM-satataM sarvakAlaM / sArakkhaNAjutto-sahArakSaNena vartata iti sArakSaNA kriyA pApakriyAnittistayA yukta rakSAyAM yuktaH hitopadezadAteti // 183 // gaMbhIro duddhariso midavAdI appakoduhallo ya / cirapabaido gihidatyo ajaannNgnndhrohodi|| gaMbhIro durdharSo mitavAdI alpakutUhalazca / cirapravajitaHgRhItArthaHAyaryANAMgaNadharo bhavati 184 . gaMbhIro-guNairagAdho' lbdhprimaannH| duddhariso-durdharSo'kadarthya: sthircittH| midavAdI-mita parimitaM vadatItyevaM zIlo mitavAdI alpvdnshiilH| appakoduhallo ya-alpaM
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAcArAdhikAraH // 4 // stokaM kutUhalaM kautukaM yasyAsAvalpakutUhalo'vismayanIyo 'thavA alpaguhyadIrghastabdhaH prazravAdirahitaH / cazabdaH smuccyaarthH| cirapavvaido-cirapravrajitaH niyUMDhavratamAro guNajyeSThaH / gihidattho-gRhIto jJAto'rthaH padArthasvarUpaM yenAsau gRhItArthaH aacaarpaayshcittaadikushlH| ajjANaM-AryANAM saMyatInAM / gaNadharo maryAdopadezakaH prtikrmnnaadyaacaayH| hodi-bhavati / priyadharmA dRDhadharmA saMvigno'vadyabhIruH parizuddhaH saMgrahAnugrahakuzalaH saMtataM sArakSaNayukto gambhIradurdharSamitavAdyalpakautukacirapravajitagRhItArthazca yaH sa prA. ryANAM gaNadharo bhavatIti // 184 // athAnyathAbhUno yadi syAt tadAnIM kiM syAdityata pAhaevaMguNavadiritto jadigaNadhArittaM karedi ajaannN| cattArikAlagAsegacchAdivirAhaNA hoja // 185 evaMguNavyatiriktaH yadi gaNadharatvaM karoti AryANAm / catvAraHkAlakAHtasya gacchAdivirAdhanA bhavet // . evaM-anena prakAreNa etarguNaiH / vadiritto-vyatirikto muktaH / jadi-yadi / gaNadhArita-gaNadhAritvaM pratikramaNAdikaM / karedi-karoti / ajANaM-AryANAM tapasvinInAM / cattAri-catvAraH / kAlagA-kAlakAH gaNapoSaNAtmasaMskA. rasallekhanocamArthakAlA prAdhAvA virAdhitAbhavantIti vAkyazeSaH / athavA kalikAgrahaNena prAyazcicAni parigRhyante
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ / mUlAdhArecatvAri prAyazcittAni parigRhyante cchedamUlaparihArapAraMcikAni / athavA catvAro mAsAH kAMjikabhaktAhAreNa / setasya AryAgaNagharasya bhavantItyarthaH / gacchAdi-gaccha RSikulaM AdiryeSAM te gacchAdayasteSAM, virAhaNA-virAdhanA vinAzo vipariNAmo vA gacchAdivirAdhanA gacchAtmagaNakulazrAvakamithyAdRSTayAdayo virAdhitA bhvntiityrthH| athavA gacchAtmavinAzaH hoja-bhavet / pUrvoktaguNavyatirikto yadyAryANAM gaNadharatvaM karoti tadAnIM tasya catvAraH kAlA vinAzamupayAnti, athavA catvAri prAyazcittAni labhate gacchAdevirAdhanA ca bhavediti // 185 // tasmAttena paragaNasthena yattasyAcAryasyAnumataM tatkartavyaM sarvathA prakAreNetyataH AhakiMbahuNA bhANadeNadujA icchA gaNadharassa sAsavvA kAdavvA teNa bhave eseva vidhI dusesaannN|| 186 // kiMbahunA bhaNitena tu yA icchA gaNadharasya sA sarvA / kartavyA tena bhavet eSaiva vidhistu zeSANAm // 186 // kiMva hunnaa-kiNbhunaa| maNideNadu bhaNitena tu kiM bahunoktena / jA icchA-yecchA yobhiprAyaH / gaNadharassa-gaNadharasyAcAryasya / sA savvA-sarvaiva sA kAdavvA krtvyaa| teNa pAdoNena / bhave bhavet / kiM paragaNasthenaiva kartavyA netyAha
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 4 .... .. samAcArAdhikAraH // 4 // eseva vidhIdu sesANaM-eSa eva ityaMbhUta eva vidhiranuSThAna, zeSANAM svagaNasthAnAmekAkinAM samudAyavyavasthitAnAM ca / kiMbahunoktena yecchA gaNadharasya sA sarvA tena kartavyA bhavet na kevalamasya zeSANAmapyeSa eva vidhiriti // 186 / / ____ yadi yatInAmayaM nyAya prArthikANAM ka ityata AhaesoajANapi asAmAcAro jahAkkhiopuvvaM / sabami ahorace vibhAsidavvo jadhAjoggaM / eSa AryANAmapi ca samAcAra yathAkhyAtaHpUrvam / sarvasmin ahorAtre vibhASitavyo yathAyogyaM / / 187 // eso-eSaH / ajjANaviya-AryANAmapi ca / samAcArosamAcAraH jahAkkhio-yathAkhyAto yathA pratipAditaH / puvvaM-pUrvasmin / sbmmi-srvsmin| ahorace-ahorAtre rAtrI divase c| vibhAsida-vo-vibhASayitavyaH prakaTayitavyo vibhAvayitavyo vA / jahAjoggaM-yathAyogyaM prAtmAnurUpo vRkSamlAdirahitaH / sarvasminnahorAtre eSopi sAmAcAro yathAyogyamAryikANAM prAryikAbhirvA prATayitavyo vibhAvayitavyo vA yathAkhyAtaH pUrvasminniti // 18 // vasatikAyAM tAH kathaM gamayanti kAlamiti pRSTe'ta aahannnnonnnnnnukuulaaoannnnonnnnhirkkhnnaabhijucaao| gyrosvermaayaasljmjaadkiriyaao|
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 mUlAcAraanyonyAnukUlA:anyonyAbhirakSaNAbhiyuktAH / gtrossvairmaayaaHsljmryaadkriyaaH||188 // agaNoraNaNukUlAmo-anyonyasyAnukUlAstyaktamatsarA anyonyAnukUlA: parasparatyaktamAtsaryAH / aNNoNNahirakSaNAbhijuttAmo-anyonyAsAM parasparANAmabhirakSaNaM patipAlanaM tasminnabhiyuktA udyuktA anyonyaabhirkssnnaabhiyuktaaH| gayarosaveramAyA-roSazca vairaM ca mAyA ca roSavairamAyAH gatA vinaSTA roSavairamAyA yAsAM tA gataroSavairamAyAstyaktamohanIyavizeSakrodhamAraNapariNAmakauTilyAH / salajjamajjAdakiriyAo lajjA ca maryAdA ca kriyA ca lajjAmaryAdakriyA: saha tAbhivanta iti salajjamaryAdakriyAH lokApavAdAdAtmano bhagapariNAmo lajjA, rAgadveSAbhyAM nyAyAdananyathA vartanaM maryAdA, ubhayakulAnurUpAcaraNaM kriyeti // 18 // punarapi tAH kathaM viziSTA ityata AhaajjhayaNe pariyaDhe savaNe kahaNe thaannupehaae| tavaviNayasaMjamesu ya avirhidupogjuttaao|| adhyayane parivarte zravaNe kathane tathAnuprekSAsu / tapovinayasaMyameSu ca AvarAhatA upayogayuktAH 189 .. ajhayaNe-adhyayane'nadhItazAstrapaune / pariyaDe-pari vartane paThitazAstraparipATyAM / savaNe-zravaNe zrutasyAzruta
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAcArAdhikAraH // 4 // sya ca zAstrasyAvadhAraNe / kahaNe-kathane pAtmajJAtazAstrAnyanivedane / agupehAe-anuprekSAsu zrutasarvavastudhruvAnyatvAdicintAsu zrutasya zAstrasyAnucintane vA / tavaviNayasaM'jamesu ya-tapazca vinayazca saMyamazca tapovinayasaMyamAsteSu cAnazanaprAyazcittAdikriyAmanovacanakAyA (ya) stabdhatvendrayanirodhajIvavadhaparityAgeSu / avirahida-avirahitA: sthitA nityodyuktAH / upabhoga-upayogaH tAtparya jJAnAbhyAsaH / joga-yogo manovacanakAyAH zubhAnuSThAnametAbhyAM, juttAmo-yuktAH upayogayogayuktAH // 189 // punarapi tAH vizeSyanteavikAravatthavesA jllmlvilittcttdehaao| dhammakulakittidikkhApaDirUpavisuddhacariyAo avikAravastravezAH jllmlvilipttyktdehaaH| dharmakulakIrtidIkSApratirUpavizuddhicaryAH // 190 // __ avikAravatyavesA-na vidyate vikAro vikRtiH svabhAvAdanyathAbhAvo vA yeSAM te' vikArAH vastrANi ca veSazca zarIrAdisaMsthAnaM ca vastraveSA avikArA vastraveSA yAsAM tA avikAravastraveSA raktAMkitAdivastragatibhaMgAdibhrUvikArAdi veSarahitAH / jallaM sarvAMgInaM prasvedayuktaM rajaH / aMgaikadezabhavaM malaM tAbhyAM vilittA-viliptA yuktA jallamalavilisAH /
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 mulAcAra- - cattadehAo-tyakto'saMskRto dehaH zarIraM yAsAM tAstyaktade.hA, jallamalaviliptAzca tAstyaktadehAzca tAstathAbhUtAH / dhamma-dharmaH / kulaM-kulaM / kitti-kIrtiH / dikkhaa-diikssaa| tAsAM, paDirUva-pratirUpA sadRzAH / visuddha-vizuddhA / cariyAmo-caryAnuSThAnaM yAsAM tA dharmakulakIrtidIkSApratirUpavizuddhacaryAH kSamAmArdavAdimAtRpitRkulAtmayazovratasahazAbhagnAcaraNA iti // 190 // ....... kathaM ca tAstiSThantyata AhaagihatthamissaNilaye asaNNivAevisuddhasaMcAre do tiNNi va ajAo bahugIo vA shtyNti|| agRhasthamizranilaye asaMnipAte vishuddhsNcaare| he tisro vA AryA baDhyo vA saha tiSThati // 191 // agihatyamimsaNilae-gRhe tiSThantIti gRhasthAH svadAraparigrahAzaktAstaH, missa-mizro yuktona gRhasthamizro'gRhasthamizraH sa cAsau nilayazca vasatikA tasminnagRhasthamizranilaye yatrAsayatajanaiH saha samparko nAsti tatra / asaNNivAeasatAM pAradArikacaurapizunaduSTatiryakprabhRtInAM nipAto vinAzo' bhAvo yatra tasminnasannipAte / athavA satAM yatInAM nipAtaH prasaraH sannikRSTatA sannipAtaH sa na vidyate yatra so sannipAtastasmin / athavA. asaMjJinAM pAlo'saMlipAto
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAcArAdhikAraH // 4 // 165 bAdhArahite pradeze ityarthaH / visuddhasaMcAre-vizuddhaH saMklezarahito gupto vA saMcaraNaM saMcAraH malotsargapradezayogyaH gamanA. gamanArho vA yatra sa vizuddhasaMcArastasmin bAlavRddharogizAstrAdhyayanayogye / do-dve / tiriNa-tisraH / ajAmI -AryAH saMyatikAH / bahugIno vA-bayo vA triMzacatvAriMzadvA / saha-ekatra / atthaMti-tiSThanti vasantIni / agraisthamizranilaye'sannipAte vizuddhasaMcAre dve tisro bahayo cAryA anyonyAnukUlAH parasparAbhirakSaNAbhiyuktA gataroSavairamAyAH salajjamaryAda kriyA adhyayanaparivartanazravaNakathanatapovinayasaMyameSu anuprekSAsu ca tathAsthitA upayogayogayuktAzcAvikAravastraveSA jallamalaviliptAstyaktadehA dharmakulakIrtidIkSApratirUpavizuddhacaryAHsantyastiSThantIti samudAyArthaH 161 kiM tAbhiH paragRhaM na kadAcidapi gantavyamityata: AhaNa ga paragehamakaje gacche kaje avassagamANije / gaNiNImApucchitvA saMghADeNeva gaccheja // 192 // na ca paragehamakAyeM gaccheyuH kArya avshyNgmniiye| gaNinImApRcchaya saMghATenaiva gaccheyuH // 192 // Naya-naca / paragehaM-paragRhaM gRhasthanilayaM yatinilayaM vA / akajje-akAryaprayojane kAraNamantareNa / gacche gaccheyuH yAnti | kajje-kArye utpanne prayojane / avassa
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 mUlAdhAregamaNijje-avazyaM gamanIye'vazyaM gantavye bhikSApratikramaNAdikAle / gaNiNI-gaNinI mahattarikA / prApucchittA-pApRcchayAnujJA labdhvA / saMghADeNeva-saMghATakenaivAnyAbhiH saha / gacchejja-gaccheyuH gacchantIti / paragRhaM ca tAmina gantavyaM, ki sarvathA netyAha avazyaMgamanIye kArye gaNinImApRcchaya saMghATakenaiva gantavyamiti // 162 // svavAse paragRhe vA etAH kriyAstAbhirna kartavyA ityata pAha- . rodaNaNhAvaNabhoyaNapayaNaM suttaM ca chavihAraMbhe / viradANa pAdamakkhaNadhovaNageyaM ca Na ya kujaa|| rodananapanabhojanapacanaM sUtraM ca SaDvidhAraMbhAn / viratAnAM pAdamrakSaNadhAvanaM gItaM ca na ca kuryuH 193 / / rodaNa-rodanamazruvimocanaM duHkhArtasya / gahAvaNa-snapanaM bAlAdInAM mArjanaM / bhoyaNa-bhojanaM teSAmeva balbhanapA. naadikriyaaH| payaNaM-pacanaM odanAdInAM pAkanivartanaM / suttaM ca-sUtraM sUtrakaraNaM ca / chabihArambhe-SaT prakArA yeSAM teSavidhAste ca te ArambhAzceti SaDvidhArambhAH / asimaSikRSivANijyazilpalekhakriyAmArambhAstAna jIvaghAtahetUn / virAdaNa-viratAnAM saMyatAnAM / pAdamakkhaNadhovaNaprakSaNaM abhyaGganaM dhAvanaM prakSAlanaM pAdayozcaraNayomrakSaNadhAvanaM pAdamrakSaNadhAvanaM / geyaM-gItaM ca rAgapUrvakaM gandharva /
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ smaacaaraadhikaarH||4|| 16 gaya-na ca / kujA-kuryuH na kurvanti / paragRhaM gatA AryikA rodanasnapanabhojanapacanasUtrANi SaDvidhArambhAzca na kurvanti, viratAnAM pAdamrakSaNadhAvanaM vA na kuryuH svAvAse paravAse vAnyAzca yA ayogyAH kriyAstA na kurvantyapavAdahetutvAditi // 193 // atha bhikSAcaryAyAM kathamavataranti tA ityata AhatiNNivapaMcavasattavaajAoaNNamaNNarakkhAo therIhiMsahaMtaridA bhikkhAya samodaraMti sdaa|| tisro vA paMca vA sapta vA AryA anyonyrkssaaH| sthavirAbhiH sahAMtaritA bhikSAyai samavataraMti sadA // tiNNi va-tisro vA / paMcava-paMca vaa| satta va-saptavA ajAno-pAryikAH / aNNamaNNarakkhAmo-anyonyarakSA yAsAM tA anyonyarakSAH parasparakRtayatnAH / therIhiM-sthavirAbhiH vRddhAbhiH / saha-sArdhaM / aMtaridA-antaritA vyavahitAH kAbhivRddhAbhirevAnyAsAmazrutatvAt / bhikkhAya-bhikSAyai bhikSArtha bhikSAbhrapaNakAle vopalakSaNamAtrametad bhikSAgrahaNaM yathA kAkebhyo dadhi rakSatAmiti / samodaraMti-samavataranti smykpryttnti| sadA-sarvakAlaM / yatra tAsAMgamanaM bhavati tatrAnena vidhA. nena nAnyeneti / tisrA paMca sapta vA anyonyarakSAH sthavirAbhiH sahAntaritAzca bhikSArtha samavataranti sadeti // 194 //
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAdhAra - prAcAryAdInAM ca vandanA kurvanti tAH kiM yathA munayo 'netyAhapaMca cha saca hatthe sUrI ajjhAvago ya sAdhU ya / parihariUNaMjAogavAsaNeNeva vaMdati // 195 // paMca SaT sapta hastAn sUriM adhyApakaM ca sAdhUMzca / parihRtya AryAH gavAsanenaiva vaMdate // 195 // / paMcachasattahatthe-paMcaSaTptaptahastAn yathAsaMkhyena / sUrIzrajhAvagoya-sUryadhyApakau cAcAryopAdhyAyau ca / sAdhUyasAdhUMzca / parihariUNa-parihatya etAvadantare sthitvaa| ajAmo -praayH| gavAsaNeNa-gavAsanena yathA gaurUpavizati tayopavizya evkaaro'vdhaarnnaarthH| vaMdaMti-vandante praNamanti / paMcaSaTsaptahastairvyavadhAnaM kRtvA prAcAryopAdhyAyau ca sAdhUMca gavA-sanenaiva vandante AryA nAnyena prkaarennetyrthH| AlocanAdhyayanastutibhedAt kramabheda iti // 19 // - upasaMhArArthamAhaevaMvidhANacAriyaM caritaMje sAdhavoya ajaao| te jagapujaM kittiM suhaM ca labhrUNa sijjhati // 196 evaMvidhAnacaryAM caratiyesAdhavazva AryAH / tejagatpUjAM kIrti sukhaM ca labdhvA sidhyati // 19 //
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. samAcArAdhikAraH // 4 // evaMvidhANacariya-evaM virghA carcA evaMSakArAnuSThAnaM / caraMti-bhAcaranti / je-ye| sAdhavo ya-sAdhavazva munayazca / ajjAbo-AryAH te sAdhava praath| jagapujaM-jagataH pUjA jagatpUjA tAM jagatpUjAM / kitti-kIrti-yazaH / suhaM ca sukhaM ca / lghRnn-lbdhvaa| sijhaMti-siddhayanti / evaMvidhAnacayo ye caranti sAdhava prAryAzca te tAzca jagatpUjAM kIrti sukhaMca labdhvA siddhayantIti // 16 // .. anyakartAtmagarvanirAsArthasamarpaNArthamAhaevaM sAmAcArobahubhedovaNNido smaasenn| vitthArasamAvaNNo vittharidavvo buhajaNehiM // evaM anenaprakAreNa / samAcAro sAmAcAra:-bhAgamasiddhAnuSThAnaM / bahubhedo bahavo bhedA yasyAsau bahubhedo bahuprakAraH / vaNNido-varNitaH kathitaH / samAsena-saMkSepeNa / vitthArasamAvaNNo-vistAraM prapaMcaM samApanaH prApto vistArayogyaH / vitthariyano-vistArayitavyaH prapaMcanIyaH / buhajaNehi-budhajanairAgamavyAkaraNAdikuzalaH / evaM pUrvasmin yo bahubheda: sAmAcAro'bhUt sa mayA saMkSepeNa varNitA yato'to vistAra yogyatvAdvistArayitavyo budhajanairiti / - ityAcAravRttau vasunandiviracitAyAM caturthaH paricchedaH / -10:
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha pNcaacaaraadhikaarH||5|| paMcAcArAdhikArapratipAdanArtha namaskAramAhatihuyaNamandaramahide tiloyabuddhe tilogamatthatthe telokavididavIre tiviheNa ya paNivide siddhe 1 tribhuvanamadiramahitAntrilokabuddhAntrilokamastakasthAn trailokyaviditavIrAn trividhena ca praNipatAmi siddhAn tihuyaNamaMdaramahida-mandare merau mahitAH pUjitAH snApitAH mandaramahitAH trayANAM bhuvanAnAM lokAnAM samAhAratribhuvanaM tena mandaramahitAstribhuvanamandaramahitAH / athavA tribhuvanasya mandarA pradhAnAH saudharmendrAdayastairmahitAstribhuvanamandaramahitAstAMtribhuvanamandaramahitAn / tilogabuddhe-trilokAnAM trilokairvA buddhA jJAtAraH jJAtA vA trilokabuddhAstAMtrilokabuddhAna | tilogamatthatthe-trilokasya mastakaM siddhakSetraM tasmistiSThantIti trilokamastakasthAstAMtrilokamastakasthAna siddhakSetrasthAn / telokkavididavIre-triSu lokeSu viditaH khyAto vIro vIrya yeSAM, athavA trilokAnAM viditAH prakhyAtAste ca te vIrAzca zUrAzca trilokaviditavIrA trailokyasya vA viditaM vIrya yaiste trailokyaviditavIryAstAna trailokyaviditavIryAna trilokaviditavIrAnvA / tiviheNa
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ itmaNItalA paryAyArthiAnAdinidhana paMcocArAdhikAraH // 4 // 171 trividhena triprakAreNa manovacanakarmabhiH / paNivide-praNipatya kvAnto'yaM, athavA praNipatAmi miGanto'yaM kriyaashbdH| siddha-siddhAna nirAkRtanirmUlakarmaNaH / na cAtra teSAmasiddhatA pUrvAparAviruddhAgamatatsvarUpapratipAdakapramANasadbhAvAt, tatsadbhAvabArakapramANAbhAvAdvA / na cetretraashrysdbhaavH| dravyArthikanayArpaNayAnAdinidhanasyAgamasya svamahimnaiva prAmANyAt / paryAyAthikanayAzrayaNAca ghAtikarmavinirmuktAhattaNItatvAdvA / na ca jIvAnAM karmabandhAbhAvAbhAvo hAniTaddhidarzanAditi / tribhuvanamandaramahitAnahatastrilokamastakasthAMstralokyaviditavIryAna siddhAMzca praNipatya vakSye, iti sambandhaH / athavA sarvANi zAstrANi namaskArapUrvANi, kutaH sarvajJapUrvakatvAt teSAM yato'taH svaMtatro'yaM namaskAraH tribhuvanamandaramahitAnahetaH siddhAMzca praNipatAmi / zeSANi vizeSaNAnyanayoreva / athavA siddhAnAmeva namaskAro'yaM bhUtapUrvagatinyAyena vizeSaNAnAM sadbhAvAditi / vakSye iti kriyaapdmuktN| kiM vakSye 1 kimarthaM vA namaskAra iti pRSTe'taH AhadasaNaNANacaricetabveviriyAcarami paMcavihe / vocchaM adicAre'haM kAride aNumodide akde|| darzanajJAnacaritre tapasi vIryAcAre paMcavidhe / vakSye atIcArAn ahaM kAritAn anumoditAn ca kRtAn
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAra 1 daMsaNaM- darzanaM samyaktvaM tasvaruciH / gANaM-jJAnaM tattva-prakAzanaM / caritaM - caritraM pApakriyA nivRttiH / nAtravibhaktyantaraM prAkRtalakSaNenAkArasyaikAraH kRto yataH / tavve - tapaH tapati dahati zarIrendriyANi tapaH vAhyAbhyantara lakSaNaM karmadahanasamartha / vIriyaM - vIrya zaktirasthizarIragatabalaM, eteSAM dvandvaH darzanajJAna cAritratapovIryANi teSAM tAnyeva vA zrAcAro anuSThAnaM tasmin darzanajJAnacAritra tapovIryAcAre / tacAryaviSayaparamArthazraddhAnuSThAnaM darzanAcAraH / nAtrAvalokanArthabAcI darzanazabdo'nadhikArAt / paMcavidhajJAnanimittaM zAstrAdhyayanAdikriyA jJAnAcAraH / prANivadhaparihArendriyasaMyamanapravRttizcAritrAcAraH / kAyaklezAdyanuSThAnaM tapa AcAra:, vIryasthAninhavo vIryAcAraH zubhaviSayasvazaktyotsAhaH | paMcavidhepaMcaprakAre / vocchaM vakSye kathayiSyAmi / yadicAre atIcArAn pramAdAdanyathAcaritAni / ahaMkArAdidaM zrahaM zrAtmanaH prayogaH / kAride - kAritAna / aNumodide - anupatAn / cazabdaH samuccayArthaH / kade - kRtAn / AcAre darzanajJAnacAritra-tapovIryabhede paMcaprakAre kRtakaritAnumatAnatIcArAnahaM vakSye iti sambandhaH / darzanAticArapratipAdanArthaM tAvadAha te cASTau zaMkAdimedena kuto yataHdasaNacaraNavisuddhI aTThA vahA jiNavarehiM NiddiTThA 72
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 4 // dasaNamalasohaNayaM vocchaM taMsuNaha eyamaNA // 3 // darzanacaraNavizuddhiH aSTavidhA jinavaraiH nirdiSTA / darzanamalazodhanakaM vakSyetat zRNuta ekamanasaH // 3 // dasaNacaraNavisuddhI-darzanAvaraNasya vizuddhinirmalatA da. rzanAcaraNavizuddhiH / ahavihA-aSTavidhA'STaprakArA / jiNavarehi-kArAtIn jayantIti jinAsteSAM varAH zreSThAH jinavarAstaiH NidihA-nirdiSTA kathitA / dasaNamalasohaNayaM-darzanasya samyaktvasya malamatIcArastasya zodhanaka nirAkaraNaM darzanamalazodhanakaM / vocchaM-vakSye / taM-tat / suNaha-zRNuta jAnIdhvaM eyamaNA-ekAgramanasaH tdtcittaaH| pUrva saMgrahasUtreNa paMcAcArArtha pratijJA kRtA, iyaM punaH saMgrahasUtreNa darzanAtIcArArtha jinavarairdarzanavizuddhiraSTapakArA nirdiSTA yato'tastane dAdazuddhirapyaSTavidhAstadarzanamalazodhanakaM vakSye'haM yUyaM zRNutaikAgrapanasa iti / aSTaprakArA zuddhiruktA ke te'STapakArA ityata pAhaNissakidaNikakhida NividigicchA amUDhadiTThI youvagRhaNa ThidikaraNaM vacchalla pabhAvaNA ya te aha niHzaMkitA niSkAMkSitA nirvicikitsatA amUDhadRSTiH ca / upagUhanaM sthitikaraNaM vAtsalyaM prabhAvanA ete asstt||
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 mUlAcAre- hissaMkida-zaMkA nizcayAbhAvaH zuddhapariNAmAcalanaM zaMkAyA nigato niHzaMkastasya bhAvo niHzaMkatA tasvarucau zuddhapariNAmaH / NikkaMkhida-kAMkSA ihaparalokamogAbhilASaH, kAMkSAyA nirgato niSkAMkSastasya bhAvo niSkAMkSatA saaNsaariksukhaaruciH| NividigiMchA-vicikitsA jugupsA asnAnamaladhAraNanagnatvAdivratArucirvicikitsAyA nirgato nirvicikitsastasya bhAvo nirvicikitsatA dravyabhAvadvAreNa vipariNAmAbhAvaH / amUDhadihIya-mUDhAnyatragatA na mUDhA amUDhA amUDhA dRSTiH ruciryasyAsAvamUDhadRSTistasya bhAvo'mUDhadRSTitA laukikasAmayikavaidikamithyAvyavahArApariNAmaH / uvagRhaNa-upagRhanaM cAturvaryazramaNasaMghadoSApaharaNapramAdAcaritasya ca saMvaraNaM / ThidikaraNaM-asthiraH sthiraH kriyate samyaktvacAritrAdiSu sthirIkaraNaM ratnatraye zithilasya dRDhayanaM hitamitopadezAdibhiH / vacchalla-cansalasya bhAvo vAtsalyaM cAturvarNyazravaNasaMghe sarvathAnupavartanaM dharmapariNAmenApadyanApadi sadharmajIvAnAmupakArAya dravyopadezAdinA hitamAcaraNaM / pabhAvaNAya-prabhAvanA ca prabhAvyate mArgo' nayeti prabhAvanA vAdapUjAdAnavyAkhyAnamaMtrataMtrAdimiH samyagupadezaimithyASTirodhaM kRtvAtpraNItazAsanodyotanaM te ete niHzaMkitAdayo guNAH / aha-aSTau veditavyAH / eteSAM vaiparItyena tAvanto'tIcArA vyatirekadvAreNa kathitA suvAto nAticArakathanaM pratijJAya zuddhikayanaM doSAyeti /
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ pNcaacaaraadhikaaraa||4|| atha darzanaM kiM lakSaNaM ? yasya zuddhayo'tIcArAzcoktA darzanaM mArgaH samyaktvaM kuta ityata pAhamaggomaggaphalaMti ya duvihaM jiNasAsaNe samakkhAda maggo khalu sammattaM maggaphalaM hoi NivvANaM // 5 // mArgaHmArgaphalaM iti ca dvividhaM jinazAsane samAkhyAtaM mArgaH khalu samyaktvaM mArgaphalaM bhavati nirvANaM // 5 // maggo-mArgo mokSamArgAbhyupAyaH samyagdarzanajJAnacAritratapasAmanyonyApekSayA vartanaM / maggaphalaMti ya-mArgasya phalaM samyaksukhAdyavAptiHmArgaphalamiti ca / itizabdo vyavacchedArthaH nAnyatraividhyamityarthaH / duvihaM-dvau prakArAvasya dvividhaM tasya bhAvo dvaividhyaM / jiNasAsaNe-jinasya zAsanamAgamastasmin jinazAsane / samAkkhAdaM-samAkhyAtaM smyguktN| athavA prathamAntametajjinazAsanamiti / mggo-maargH| khalusphuTaM / sammattaM-samyaktvaM / nanu samyagdarzanajJAnacAritrANi samuditAni mArgastataH kathaM samyaktvameva maargH| naiSa doSA avayave samudAyopacArAt mArga prati samyaktvasya prAdhAnyAdvA / maggaphalaM-mArgasya phalaM mArgaphalaM / hoi-bhavati / NivvANaM nirvANaM anntctussttyaavaaptiH| kimuktaM bhavati, jinazAsane mArgamArgaphalAbhyAmeva vaividhyamAkhyAtaM kAryakAraNAbhyAM vinAnyasyAbhAvAt / prato mArgaH samyaktvaM kAraNaM, mArgaphalaM ca
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ - mUlAcAra-..... nirvAyaM kAryarUpaM / athavA mArgamArgaphalAbhyAmiti kRtvA ninazAsanaM dvividhimeva samAkhyAtaM / sa mArgaH samyaktvaM, zeSazca phalaM nirvANa miti / . ___yadyapi mArgaHsamyaktvaM iti vyAkhyAtaM tathApi samyakatvasthAdyApi svarUpaM na budhyate tadvodhanArthamAhabhUyattheNAbhigadA jIvAjIvA ya puNNapAvaM c| AsavasaMvaraNijarabaMdho mokkho ya sammacaM // 6 // bhUtArthenAbhigatA jIvAjIvAH ca puNyapApaM c| AsravasaMvaranirjarAbaMdho mokSazca samyaktvaM ca // 6 // avayavArthapUrvikA vAkyArthapratipaciriti kRtvA tAvadavayavArthoM vyAkhyAyate / bhUdatyeNa-bhUtazcAsAvarthazca bhUtArthastena yadyapyayaM bhUtazabdaH pizAcajIvasatyapRthivyAdhanekArthe vartate tathApyatra satyavAcI parigRhayate, sathArthazabdo yadyapi padArthaprayojanasvarUpAdyarthe vartate tayApi svarUpArthe vartamAnaH parigRhItojyArthavAcakena prayojanAmAvAta, bhUtArthena satyasvarUpeNa yAthAtmyena / abhigadA-abhigatAH adhigatAH svena svena svarUpeNa pratipannAH jIvAzcetanalakSaNA jJAnadarzanasukha duHkhAnubhavanazIlA: / tavyatiriktA ajIvAzca pugaladharmAdharmAstikAyAkAzakAlA: ruupaadigtisthityvkaashvrtnaalmsaa| purANaM zubhamakRtisvarUpapariNatapudgalapiMDo jIvAlhA:
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // dananimicaH / pAca- pApaM cAzubhakarmasvarUpapariNatapudgalamacayoM jIvasyA sukhahetuH / Asava - zrAsamantAt sravatyupaDhaute karmAnenAsrava: / saMvara- karmAgamanadvAraM saMvRNotIti saMvaraNamAtraM vA saMvaro'pUrva karmAgamananirodhaH / Nijjara-- nirjaraNaM nirjarayatyanayAM vA nirjarA jIvalagnakarmapradezahAniH / baMdho - badhyate'nena bandhanamA vA bandho jIvakarmapradezAnyonyasaMzleSo'svataMtrIkaraNaM / mokkho - mucyate'nena muktirvA mokSo jIvapradezAnAM karmarahitatvaM svataMtrIbhAvaH / cazabdaH samuccayArthaH / sammattaM samyaktvaM / eteSAM yathAkrama eva nyAyaH, jIvasya prAdhAnyAduttarottarANAM pUrvapUrvopakArAya pavRttatvAdvA / na caiteSAmabhAvo jJAnarUpamupacAro vA dharmArthakAmamokSANAmabhAvAdAzrayAbhAvAtmukhyAbhAvAcca pramANaprameyavyavahArAbhAvAllokavyavahArAbhAvAcca / jIvA vA bhUtArthenAdhigatAH samyaktvaM / tathA puNyapApaM cAdhigataM samyaktvaM / tathA Asrava saMvara nirjarAbandha mokSAzcAdhigatAH santaH samyaktvaM bhavati / nanu kathamete'dhigatAH samyaktvaM yAvataiSAmadhigatAnAM yatpradhAnaM tat samyaktvamityuktaM, naiSa doSaH, zraddhAnarUpaiveyamadhigatiranyathA paramArthAdhigaterabhAvAt kAraNe kAryopacArAdvA jIvAdayo'dhigatAH samyaktvamityuktaM / jIvAdInAM paramArthAnAM yacchraddhAnaM tatsamyaktvaM / anena nyAyenAdhigamalakSaNaM darzanamuktaM bhavati / 177 Adau nirdiSTasya jIvasya bhedapUrvakaM lakSaNaM pratipAdayannAha 12
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 mUlAcAraduvihA yahoti jIvA saMsAratthAya NivvudA cev| chaddhA sAsaratthA siddhagadA NivvudA jIvA // 7 // dvividhAHca bhavaMti jIvAH sasArasthAzca nivRtAzcaiva / / SaTdhA saMsArasthAH siddhagatA nirvRtA jIvAH // 7 // duvihA ya-dvipakArA dvau prakArau yeSAM te dvipakArA dvibhedAH dviprakArA jIvAH prANinaH / saMsAratthAya-saMsAre tiSThantIti sNsaarsthaashcturgtinivaasinH| NicudA ceya-nitAzceti muktiM gatA ityarthaH / chaddhA-paTyA SaTprakArAH / saMsArasthA-saMgarasthAH / siddhigadA-siddhiMgatA upalabdhAtmasvarUpAH NivvudA-nitA jIvAsteSAM bhedakAraNAmAvAdabhedAste / saMsAramuktivAsabhedena dvividhA jIvAH / saMsArasthAH punaH SaTpakArA ekarUpAzca nitA iti sambandhaH // 7 // ___ ke te SaTpakArA ityAhapuDhavI AUU vAU ya vaNapphadI tahA ya tasA / chattIsavihA puDhavI tisse bhedA ime NeyA // 8 // pRthivyApastejovAyuzca vanaspatistathA ca trasAH / SatriMzadvidhA pRthivI tasyA bhedA ime jnyeyaaH||8|| puDhI-pRthivI catuSpakArA pRthivI, pRthiva zarIraM, pRthivI-kAyikA, pRthivIjIvaH / Apo'kAyA'kAyiko'jI
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 paMcAcArAdhikAraH // 5 // caH / tejastejaskAyastaijaskAyikastejojIvaH / vAyurvAyukAyo. vAyukAyiko vAyujIvaH / vanaspatirvanispatikAyo vanaspatikAyiko vanaspatijIvaH / yathA pRthivI catuSpakArA tathAptejovAyuvanaspatayaH, cazabdatathAzabdAbhyAM sUcitasvAt / jIvAdhikArAd dvayordvayorAdyayostyAgaH zeSayoH sarvatra grahaNam / Adyasya prakArasya bhedapratipAdanArthamAha-chattIsavihA puDhavI-paDabhIradhikA triMzat SaTtriMzadvidhAH prakArA yasthAH sA SaTatriMzatpakArA pRthivI / tisse-tsyaaH| bhedA-prakA. rAH / ime-pratyakSavacanaM / NeyA-jJeyA jJAtavyAH // 8 // ka ime ityata AhapuDhavIya bAlugAsakarAya uvale silA ya loNe ya aya taMva tauya sIsaya ruppa suvaNNe yavaire ya 9 // pRthivI ca bAlukA zarkarA ca upalAni zilA calavaNaMca ayastAnaM trapuSa sIsakaM rUpyaM suvarNAni ca vajraM ca puDhavI-pRthivI mRdUpA / bAluyA-bAlukA rUkSAgaMgADadbhavA / sakkarA-zarkarA paruSarUpA atra caturasrAdirUpA / uvale -upalAni vRttapASANarUpANi / silA ya-zilA ca vRhatpApANarUpA / loNeya-lavaNabhedAH sAmudrAdayaH / aya-ayo loharUpaM / taMva-tAnaM / tauya- puSa / sIsaya-sIsakaM zyAmavarNa / ruppa-rUpyavarNa zuklarUpaM / suvaNNeya-suvarNAni ca
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 mUlAcAreraktapItarUpANi / vaireya-vajraM ca ratnavizeSaH // 9 // haridAle hiMgulaye maNosilA sassaMgaMjaNa pavAle ya abbhapaDalabbhavAluya bAdarakAyA maNividhIyA haritAlaM hiMgulakaM manaHzilA sasyakaM aMjanaM pravAlaMca abhrapaTalaM abhrabAlukA bAdarakAyA maannvidhyH||10 : haridAle-haritAlaM naTavarNakaM / hiMgalaye-hiMgalakaM raktadravyaM / maNosilA-manaHzilA kAzapratikArAya prvRttN| sassaga sasyakaM haritarUpaM / aMjaNa-aJjanaM akSyupakArakaM (cakSurupakArakaM) dravyaM / pacAleya-pravAla ca / abbhapaDala abhrapaTalaM abbhabAluga-abhravAlukA caikyacikyarUpA / vAdarakAyAsthUlakAyAH / maNividhIya-ita Urca maNividhayo maNipakArA vakSyanta iti sambandhaH // 10 // gomajjhageya rujage aMke phalihe lohiMdaMkeya / caMdappabheya verulie jalakaMte sUrakaMteya // 11 // gomadhyakazca rucakaH aMkaH sphaTikaH lohitAMkaH / caMdraprabhaH vaiDUryaH jalakAMtaH sUryakAMtaH // 11 // zarkaropalazilAvajrapravAlavarjitAH zuddhAH pRthivIvikArAH pUrve ete ca kharapRthivIvikArAH / gomajhageya
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAMcArAdhikAraH // 5 // 181 gomadhyako maNiH karketanamaNiH / rujage - rucakazca maNI rAjavartakarUpaH / aMke - aMko maNiH pulakavarNaH / phalihe - sphaTika - maNiH svaccharUpaH / lohidaMkeya - lohitAMko maNI raktavarNaH - padmarAgaH / caMdaSpabheya - candraprabho maNiH / verulie vaiDUryo maNiH / jalakaMte - jala kAnto maNirudakavarNaH / sUrakaMteya-sUryakAnto maNiH // 11 // geruya caMdaNa vavvaga vayamoe taha masAragallo ya / se jANa puDha vijIvA jANittA pariharedavvA // 12 gairikaM caMdanavappagavakamocAH tathA masAragallazca / tAn jAnIhi pRthivI jIvAn jJAtvA parihartavyAH // 12 geru - gairikavarNo maNI rudhirAkSaH / caMdaNa - candano maNiH zrIkhaMDa candanagandhaH / vavtra - vappako maNirmarakatamanekabhedaM / varga - vako maNiH vakavarNAkAraH puSparAgaH / moe - moco maNi:kadalIvarNAkAro nIlamaNiH / taha tathA / masAragalleya-ma pASANamaNividumavarNaH / te jANa - tAn jAnIhi / puDha vijIvA - pRthivI jIvAn / tairjJAtaiH kiM prayojanaM 1 jANittA - jJAtvA / pariharedabbA-parihartavyA rakSitavyAH saMyamapAlanAya / tAnetAn zuddhapRthivI jIvAn tathA kharapRthivIjIair maNiprakArAna sthUlAn jAnIhi jJAtvA ca parihartavyAH / sUkSmAH punaH sarvatra te vijJAtavyAH Agamabalena / SaTtriMzadbhe
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ :: mUlAbAre- ... deSu pRthivIvikAreSu pRthivyaSTaka-meru-kulaparvata-dvIpa-vedikAvimAna-bhavana-pratimA-toraNa-stUpa-caityakSa jambU-zAlmalIdrumedhvAkAra-mAnuSottara-vijayA kAMcanagiri-dadhimukhAJjana-rati kara-vRSabhagiri-sAmAnyaparvata-svayaMbhu-nagavarendra-vakSAra-rucaka-kuNDalavara-daMSTrA-parvataratnAkarAdayo'ntarbhavantIti // 12 // akAyikabhedapratipAdanArthamAhaosAya himaga mahigA haradaNu suddhodageghaNudageya tejANa AujIvA jANittA pariharedavvA // 13 avazyAyaM himaM mAhakAM harat aNuMzuddhodakaM ghanodakaMca tAn jAnIhi apjaviAn jJAtvA parihartavyAH // 13 // osAya-avazyAyajalaM rAtripazcimAhare nirabhrAvakAzAt patitamUkSmodakaM / himaga-himaM prAleya jalabandhakAraNaM / mahigA-pahikA dhUmAkArajalaM kuhaDarUpaM / haradaharat sthUlavindujalaM / aNu-aNurUpaM sUkSmaviMdujalaM / suddhazuddhajalaM candrakAntajalaM / udage-udakaM sAmAnyajalaM nirmarAyudbhavaM / ghaNudaeya-dhanodakaM samudrahRdadhanavAtAyudbhavaM ghanAkAraM / athavA haradaNu-mahAhRdasamudrAyudbhavaM / ghaNudae meghAdudbhavaM ghanAkAraM,evamAdhakAyikAn jIvAna jAnIhi tataH ki? jANicA-jJAtvA / pariharidavA:-pariharttavyAH pAlayitavyAH saritsAgara-hRda-kUpa-nirbhara-ghanodbhavAkAzaja-himarUpa-dhRmarU
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // pa-bhumyudbhava-candrakAntajaghanavAtAdyapkAyikA atraivAntarbhavantIti // 13 // tejaHkAyikabhedapratipAdanAyAhaiMgAla jAla acI mummura suddhAgaNIya agaNI ya tejANa teujIvA jANittA prihredvaa||14|| aMgAraM jvAlA ArcarmurmuraM zuddhAgniH agnizca / tAn jAnIhi tejojIvAn jJAtvA prihrtvyaaH||14|| iMgAla-aMgArANi jvalitanidhUpakASThAdIni / jAlajvAlA / acci arciH prdiipjvaalaadygrN| mummura-murmuraM kArIpAgniH suddhaagnniiy-shuddhaaniHvjaagnividyutsuurykaantaayudbhvH| agaNIya-sAmAnyAgni maadishitH| vADavAgninandIzvaradhUmakuNDikAmukuTAnalAdayo'traivAntarbhavantIti / tAnetAMsteja:kAyikajIvAn jAnIhi jJAtvA ca pariharaNIyA etadeva jJAnasya prayojanamiti // 14 // vAyukAyikasvarUpamAhavAdubbhAmo ukkali maMDaliguMjA mahA ghaNa taNU ya tejANa vAujIvA jANittA pariharedavvA // 15 vAtoddhAmo utkalimaMDaliHguMjA mahAn dhanastanuzca tAn jAnIhi vAyujIvAna jJAtvA paarhrtvyaaH||15||
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAdummAmo-vAtaH sAmAnyarUpaH udabhramo bhramanmUrva mcchti| ukkali-utkalirUpo maNDali-pRthivIMlagno bhraman gacchati / guMjA-guMjan gacchati / mahA-mahAvAto vRkSAdibhaMgahetuH / ghaNataNUya-dhanodadhiH ghananilayastanuvAtaH, vyaMjanAdikato vA tanuvAto lokapacchAdakaH / udarasthapaMcavAta-vimAnAdhAra-bhavanasthAnAdivAtA atraivAntarbhavantIti tAnetAn vAyukAyikajIvAn jAnIhi jJAtvA ca parihAraH kAyaH // 15 // ... vanaspatikAyikArthamAhamUlaggaporabIjAkaMdA taha khNdhviijbiijruuhaa| samucchimA ya bhaNiyA patteyANaMtakAyA ya // 16 mUlAgraparvabIjAH kaMdAH tathA skaMdabIjabIjaruhAH / sammUrchimAzca bhaNitAH pratyekAanaMta kAyAzca // 16 // mUla-mUlavIjA jIvA yeSAM mUlaM prAdurbhavati te ca haridrAdayaH / agga-agravIjA jIvAH koraMTakapallikAkubjakAdayo yeSAmagraM bhArohati / poravIyA-pauravIjajIvA ituvetrAdayo yeSAM porapradezaH prArohati / kaMdA-kandanIvAH kadalIpiNDAlukAdayo yeSAM kandadezaH prAdurbhavati / th-tthaa| khaMghavIyAskandhavIjajIvAH zallakIpAlibhadrakAdayo yeSAM skandhadezo rohati / vIyavIyA-cIjavIjA jIvA yakgodhUpAdayo yeSAM kSetrodakAdisAmagrayAH prarohaH / sammucchimAya-sammUchi.
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcAsadhikAraH // 5 // 185 mAzca mUlAdyabhAve'pi yeSAM jnm| bhaNiyA- bhaNitAH kathitAH ka bhAgame jinavaraiH / patteyA- pratyekajIvAH pUgaphala-nAlikerAdayaH / aAMtakAyA ya - anantakAyAzca snuhIguDUcyAdaya:, ye chinnA bhinnAzca prArohanti, ekasya yaccharIraM tadevAnantAnantAnAM sAdhAraNAhAramANatvAt sAdhAraNAnAM, ekamekaM prati pratyekaM pRthakkAyAdayaH zarIraM yeSAM te pratyekakAyAH / anantaH sAdhAraNaH kAyo yeSAM te'nantakAyA: / ete mUlAdayaH sammUrcchimAzca pratyekAnantakAyAzca bhavanti / / 16 / / zravayavirUpaM vyAkhyAyAvayavabhedapratipAdanArthamAha- zrathavA vanaspatijAtirdviprakArA bhavatIti vIjodbhavA sammUcchimA ca tatra vIjodbhavA mUlAdisvarUpeNa vyAkhyAtA / sammUcchimAyA: svarUpapratipAdanArthamAha kaMdA mUlA challI khaMdhaM pattaM pavAla pupphaphalaM / gucchA gummA vallI taNANi taha pavva kAyA ya kaMdo mUlaM tvak skaMdhaH patra pallavaM puSpaphalaM / gucchaH gulmaM vallI tRNAni tathA parva kAyazca // 17 // kandA - kandakaH sUraNapadma kandakAdiH / mUlA-mUlaM piNDAdhaH prarohakaM haridrakArdra kAdikaM / challI - svaka vRkSAdivahirvalkalazailayutakAdikaM ca / khaMdhaM-skandhaH piMDazAkhayoranta
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. mUlAcAra-. rbhAgaH pAlibhadrAdikaH / pataM-patraM angkurorvaavsthaa| pavAla-pravAlaM pallavaM patrANAM pUrvAvasthA / puSpha-puSpaM phalakAraNaM / phalaM-puSpakArya pUgaphalatAlaphalAdikaM / gucchA-guccho bahUnAM samUha ekakAlInotpattiH jAtimallikAdiH / gummagulmaM krNjkNthaarikaadiH| vallI-vallarI zyAmA latAdikA taNANi--tRNAni / taha- tathA / panca--parva graMthikayomadhyaM vetrAdi / kAyA--kAyaH sa pratyekamabhisambadhyate kanda-. kAyo mUlakAya ityAdi, ete sammUrchimA: pratyekAnantakAyAzca mUlamAdAyapatramAdAyotpadyanta ityarthaH / athavA mUlakAyAvayavaH kandakAyAvayavaH ityAdi, pUrvANAM vIjamupAdAnaM kAraNaM eteSAM punaH pRthivI salilAdikaM upAdAnakAraNaM tathA ca dRzyate zRGgAccharaH gomayAcchAlUkaM bIjamantareNotpattiH puSpamantareNa ca yasyotpatiH phalAnAM sa phala ityucyate, yasya puSpANyeva bhavanti sa puSpa ityucyate, yasya patrANyeva na puSpANi na phalAni sa patra ityucyate ityAdi sambandhA kartavya iti // 17 // sevAlapaNagakeNNaga kavago kuhaNoya bAdarA kAyA sabvevi suhamakAyA savvattha jalathalAgAse // 18 zaivAlaM paNakaM kRSNakaM kavakaH kuhanazca bAdarAH kAyAH sarvepi sUkSmakAyAH sarvatra jalasthalAkAze // 18 // sevAla-zaivalaM udakagatakAyikA haritavarNI / paNaga
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // E -paNakaM bhUmigataM zaivalaM iSTakAdiprabhavA kAyikA / kega- AlasnakachatrANi zuklaharitanIlarUpANi apaskArodbhavAni | kavago - zrRMgAlambakacchatrANi jaTAkArANi / kuhaNo - AhArakAMjikAdigatapuSpikA | vAdarAkAyA-sthUlakAyAH antardIpakatvAt sarvairatItapRthivyAdibhiH saha sambadhyate sarve -- pi pRthivIkAyikAdayo vanaspatiparyantA vyAkhyAtaprakArAH sthUlakAyA iti / sUkSmakAyapratipAdanArthamAha savvepi sarve pi pRthivyAdibhedA vanaspatibhedAca suhumakAyA - sUkSmakAyAzcAMgulA saMkhyAta bhAgazarIrAH / savvattha- sarvatra sarvasminloke / jalatthalAgAse - jale sthale AkAze ca / ete pRthivyAdayo vanaspatiparyantA vAdarakAyAH sUkSmakAyAzca bhavanti, kiMtu pRthivyaSTaka vimAnAdikamAzritya sthUlakAyAH, sUkSmakAyAH punaH sarvatra jalasthalAkAze // 18 // sarvatra sAdhAraNAnAM svarUpapratipAdanAyAhagUDhasira saMdhipavvaM samabhaMgamahIruhaM ca chiNNaruhaM / sAhAraNaM sarIraM tavvivarIyaM ca patteyaM // 19 // gUDhasirAsaMdhiparva samabhaMga mahIruhaM ca chinnaruhaM / sAdhAraNaM zarIraM tadviparItaM ca pratyekaM // 19 // gUDhasirasaMdhipavvaM - gUDhA adRzyamAnAH zirAH sandhayoGgabandhA parvANi granthayo yasya tadgUDha zirAsandhiparva
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 mUlAcAra samabhaMga-samaH sadRzo bhaMgaHchedo yasya tatsamabhaMga tvahitaM / . ahIruha-na vidyate hIrukaM bAlarUpaM yasya tadahIhaM punaH sUtrAkArAdivarjitaM maMjiSThAdikaM / chinnaruha-chedena rohatIti cchedaruhaM chinno bhinnazca yo rohamAgacchati / sAhAraNaMsarIraM-tatsAdhAraNaM sAmAnyaM zarIraM sAdhAraNazarIraM / tavivarIyaM (ca)-tadviparItaM ca sAdhAraNalakSaNaviparItaM patteya-pratyekaM pratyekazarIraM // 16 // kiMbhRtamiti pRSTe'ta uttaramAhahodivaNapphadi vallI rukkhataNAdI taheva eiNdii| tejANa haritajIvA jANicA prihredvaa||20 bhavati vanaspatiH vallI vRkSatRNAdIni tathaiva ekeMdriyAH tAn jAnIhi haritajIvAna jJAtvA prihrtvyaaH||20 ___hodi-bhavati / vaNapphadi-vanaspatiH phalavAn vanaspa. tijJeyaH / vallI-vallarI latA / rukkha-vRkSaH pusspphlopgtH| taNAdI-tRNAdIni / taheva-tathaiva / eiMdI-ekendriyAH / athavA sAdhAraNAnAmetadvizeSaNaM pUrva pratyekakAyAnAM ete mUlAdivIjAH kandAdikAyAH sAdhAragazarIrAH pratyekakAyAzca sUkSmAH sthUlAzca ye vyAkhyAtAstAn haritakAyAn jAnIhi tathA ete'nye ca pRthivyAdayazcaikendriyA jJAtavyAH parihartavyAzcAntadIpakatvAt / kathamete jIvA iti cennaiSadoSaH, AgamAda
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ numAnanA ete saMjJAnabhiH sAinitAgagaDU paMcAcArAdhikAraH // 5 // numAnAspratyakSAdvA, zrAhArabhayamaithunaparigrahasaMjJAstitvAdvA / sacetanA ete saMjJAdimIrAgame nirUpyamANatvAt, sarvatvagapaharaNe maraNAt udakAdibhiH sADvalabhAvAt, spRSTasya lajjari. kAdeH saMkocakAraNatvAt vanitAgagaDUpasekAddharSadarzanAt vanitApAdatADanAtpuSpAMkurAdiprAdurbhAvAta, nidhAnAdidizi pAdAdiprasAraNAditi // 20 // trasasvarUpapratipAdanArthamAhaduvidhA tasA ya uttA vigalA sagaleMdiyA muNayabvA biticauridiya vigalAsesAsagaliMdiyA jIvA dvividhAHtrasAzca uktAHvikalAH sakaleMdriyA jJAtavyAH dvitricaturidriyA vikalAHzeSAH sakaleMdriyA jIvAH - duvihA-dvividhA dviprkaaraaH| tasA-trasA udvejanabahulAH / vuttA-uktAH pratipAditAH / vikalA viklendriyaaH| sakalAH sakalendriyAH / indriyazabdaH pratyekamamisambadhyate / muNedavyA-jJAtavyAH / viticauridiya-dve trINi catvArIndriyANi yeSAM te dvitricaturindriyA dvIndriyAstrIndriyAzcaturindriyAzceti / vigalA-vikalA vikalendriyA ete / sesA-zeSAH sakalendriyAH sakalAni pUrNAnAndriyANi yeSAM te sakalendriyA paMcendriyA ityarthaH / jIvA-jIvA jJAnAdyupayogavantaH / jIvA dvipakArA vikalendriyasakalendriyabhedena|2|
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 mUlAcAre. ke vikalendriyAH, ke sakalendriyA ityata pAhasaMkho gobhI bhamarAdiyAdu vikaliMdiyA muNedavA sakaliMdiyA yajalathalakhacarA suraNArayaNarA ya zaMkhaH gopAlikA bhramarAdikAHtu vikaloMdrayAjJAtavyAH sakaleMdriyAzca jalasthalakhacarAH surnaarknraashcaa||22 saMkho-zaMkhaH / gobhI-gopAlikA / bhamara-bhramaraH / prAdizabdaH pratyekamabhisambadhyate, zaMkhAdayo gobhyAdayo - bhramarAdayaH / zrAdizabdena zuktikRmi-vRzcika-matkuNa-makSi kA pataMgAdayaH parigRhyante / ete vigale diyaa-viklendriyaaH| munnedvyaa-jnyaatvyaaH| zeSAH punaH sakaliMdiyA-sakalendriyAH / ke te jalayalakhacarA-jale carantIti jalacarA matsyamakarAdayaH sthale carantIti sthalacarAH siMhavyAghrAdayaH khecarantIti khacarA hNssaarsaadyH| suraNArayaNarA ya-surA devA bhavanavAsivAnavyantarajyotiSkakalpavAsinaH, nArakAH saptapRthivInivAsino duHkhabahulAH, narA manuSyA iti // 22 // punarapi bhedaprakaraNAyAhakulajoNimaggaNA viya NAdavA svvjiivaann| NAUNa savvajIve NissaMkA hodi kaadvaa||23 kulayonimArgaNA api jJAtavyAH sarvajIvAnAM /
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // 161 jJAtvA sarvajIvAn nizaMkA bhavati kartavyA // 23 // kula - kulaM jAtibhedaH / jogi - yonirutpattikAraNaM / kulayonyoH ko vizeSa iti cena, vaTapippalakRmizuktimatkupipIlikAbhraparamakSi- gozvakSatriyAdi kulaM / kandamUlANDagarbha rasasveda diyaniH / maggaNAvi ya-mArgaNAzca gatyAdaya: / NAdanvA -- jJAtavyAH / sabvajIvAyAM-sarvajIvAnAM pRthivyAdInAM / NAkaNa jJAtvA / savvajIve - sarvajIvAn / nissaMkA - niHzaMkA saMdehAbhAva: / hodi - bhavati / kAdavvA - kartavyA / kulayonimArgaNAbhedena sarvajIvAn jJAtvA niHzaMkA bhavati kartavyeti // 23 // kulabhedena jIvAn pratipAdayannAha bAvIsa sattatiSNi asattaya kulako DisadasahamsAI yApuDhavidagAgaNivA UkAyANa parisaMkhA // 24 dvAviMzatiH sapta trINica saptaca kulakoTizatasahasrANi jJeyAH pRthivyudakAgnivAyukAyAnAM parisaMkhyA // 24 // vAvIsa - dvAvizatiH / sattara - sapta ca / tiriNa ya-trINica / satta ya-sapta ca / kulako DisadasahassAiM - kulAnAM koTyaH kulakoTyaH kulakoTonAM zatasahasrANi tAni kula koTIzatasaisrANi / dvAviMzatiH sapta trINi ca sapta ca / geyA- jJAtavyAH /
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcArapuDhak-ipRthivIkApikAnAM / daga-akAyikAnAM / gamianikAyikAnAM / vAU-vAyukAyikAnAM / prisNkhaa--prisNkhyaa| pRthivIkAyAnAM kulakoTilakSANi dvAviMzatiH / akAyAnAM kulakoTI lakSANi sapta / agnikAyikAnAM kulakoTI lakSANi trINi / vAyukAyikAnAM kulakoTI lakSANi sapta yathAkrameNa parisaMkhyA jJAtavyeti // 24 // koDisadasahassAI sacaTTha va Nava ya aTThavIsaM ca / veiMdiyateiMdiyacauriMdiyaharidakAyANaM // 25 // koTizatasahasrANi saptASTau ca nava cASTAviMzatizca / vIdriyatrIMdriyacaturiMdriyaharitakAyAnAm // 25 // koTIzata sahasrANi saptASTau navASTAviMzatizca yathAsaMkhyaM dvIndriyatrIndriyacaturindriyaharitakAyAnAM / dvIndriyANAM kulakoTI lakSANi sapta / trIdriyANAM kulakoTI lakSANyaSTau / caturidriyANAM kulakoTI lakSANi nava / haritakAyAnAM kulakoTI lakSyAgayaSTAvizaMtiriti // 25 // ahatterasa bArasa dasayaM kulkoddisdshssaaiN| jalacarapakkhicauppayauraparisappesuNava hoMta 26 ardhatrayodaza dvAdaza dazakaM kulakoTizatasahasrANi / jalacarapakSicatuSpadauraHparisapeMSu nava bhavati // 126 //
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // 163 arthatrayodaza, dvAdaza, daza ca kulakoTIzatasahasrANi jalacarapakSicatuSpadAM / urasA parisarpantIti uraH parisarpAH, godhAsarpAdayasteSAmuraH parisarpANAM Nava hoMti nava bhavaMti / jalacarANAM matsyAdInAM kulakoTIla kSArAyardhatrayodaza / pakSiNAM haMsa bheruNDAdInAM kulakoTIlakSANi dvAdaza / catuSpadAM siMhavyAghrAdInAM kulakoTI lakSANi daza / uraH parisarpANAM kulakoTI lakSANi nava bhavantIti sambandhaH // 26 // chavvasiM paNavIsaM caudaza kulakoDisadasahassAIM suraNeraiyaNarANaM jahAkamaM hoi NAyavvaM // 27 // SaDviMzatiH paMcaviMzaM caturdaza kulakoTizatasahasrANi suranairayikanarANAM yathAkramaM bhavati jJAtavyam |27| SaDviMzatiH paMcaviMzatiH caturdaza kulakoTozatasahasra Ni suranArakanarANAM ca yathAkramaM bhavanti jJAtavyaM / devAnAM kulakoTI lakSANi SaDviMzatiH / nArakANAM kulakoTI lakSANi paMcaviMzatiH / manuSyANAM kulakoTI lakSANi caturdaza sarvatra yathAkramaM bhavanti jJAtavyaM yathoddezastathA nirdezaH kramAna tilaGghanaM veditavyam // 27 // sarvakulasamAsArthaM gAyo careti -- eyA ya koDikoDI NavaNavadI koDisada sahassAhaM 13
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 mUlAcArepaNNAsaM ca sahassA saMvaggINaM kulANa koDIo // ekA ca koTikoTiH navanavatikoTizatasahasrANi / paMcAzacca sahasrANi saMvargeNa kulAnAM koTyaH // 28 // ekA koTIkoTI, navanavatiH koTI zatasahasrANi paMcAzatsahasrANi ca saMvaggeNa - sarvasamAsena kulAnAM koTyaH / sarvasamAsena kulAnAM ekA koTIkoTI navanavatizca koTIlakSANi paMcAzatsahasrANi ca koTInAmiti // 28 // yonibhedena jIvAnpratipAdayannAha - NiccidaradhAdu saca ya taru dasa vigaliMdiesu chacceva suraNarayatiriya cauro caudaza maNuesa sadasahassA nityetaradhAtUnAMsaptacatarUNAM daza vikalendriyeSuSaTcaiva suranarakatirazcAM catvAri caturdaza manuSye zatasahasrANi free - nityanikotaM yaisrasatvaM na prAptaM kadAcidapi te jIvA nityanikotazabdenocyate / idara - itara nikotaM caturgatinikotaM yaisvasatvaM prAptaM yadyapyatra nikotazabdo nAsti tathApi yo dezAmarzakatvAtsUtrANAM / dhAdu-dhAtavaH pRthivyaptejovAyukAyAzcatvAro dhAtava ityucyante / satta ya-sapta ca taru-tarUNAM vRkSANAM / dasa daza / vigalidiesu-vikalendriyANAM dvIndriyatrIndriyacaturindriyANAM / chacceva - SaT caiva / -
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // 165 suraNarayatiriya-suranArakatirazcAM / cauro- catvAraH / codaza - caturdaza / maNupasu - manuSyANAM / sadasahassA - zatasahasrANi / nityanikotAnAM sapta lakSANi, yonInAmiti ca catutinakotAnAM saptalakSANi, pRthivIkAyikAnAM saptalakSANi, akAyikAnAM saptalakSANi, tejaHkAyikAnAM saptalakSANi, vAyukAyAnAM saptalakSANi yonInAmiti saMbaMdhaH / taruNAM daza lakSANa, dvIndriyANAM dve lakSe, trIMdriyANAM dve lakSe, caturiMdrayAM dve lakSa, surANAM catvAri lakSANi, nArakANAM catvAri lakSANi, tirazcAM paJcendriyANAM saMjJikAnAmasaMjJikAnAM ca catvAri lakSANi / manuSyANAM caturdaza lakSANi yonInAmiti / sarvasamAsena caturazItiyonilakSANi bhavantIti // 23 // mArgaNAdvAreNa ca jIvabhedAn pratipAdayannAha -- tasathAvarA yaduvihA jogagaikasAyaiMdiyavidhIhiM bahuvidha bhavvA bhavvA esa gadI jIvANase ||30|| trasasthAvarAH ca dvividhA yogagatikaSAyeMdriyavidhibhiH bahuvidhA bhavyAbhavyA eSA gatiH jIvanirdeze // 30 // kAyamArgaNAdvAreNa tasthAvarAya - trasanazIlAkhasA dvIMdriyAdayaH sthAnazIlAH sthAvarA pRthivyAdivanaspatyantA: / dubi - hA - dviprakArAnasasthAvarabhedena dvimakArA jIvAH / joga-yoga AtmapradezaparispandarUpo manovAkkAyalakSaNastrimakArastasya
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 mUlAcAre vidhiyoMgavidhistena jIvAstrimakArA manoyogino vAgyoginaH kaayyoginshceti| manoyoginazcatuSpakArAH satyAnRtasatyA. nRtAsatyAnRtabhedena / evaM vAgyogino'pi catuHprakArAH / kAyayoginaHsaptavidhA audArikavaikriyikAhArakatanmizrakArmagabhedena / gadi-gativAntaramAptiH, gatevidhigatividhistena, gatividhinA catasro gatayastabhedena jIvAzcaturvidhA bhavanti nA.. rakatiryaGmanuSyadevabhedena te'pi svabhedenAnekavidhAH / kasAyakaSantIti kaSAyAH krodhamAnamAyAlomAH, anaMtAnubandhyapratyAkhyAnapratyAkhyAnasaMjvalanabhedena catuHprakArAstabhedena prANino'pi bhidynte| iMdiya-indra pAtmA tasya liMgaM indreNa nAmakamaNA vA nirvatitamidriyaM tasya vidhiridriyavidhisteneMdriyavidhinA jIvAH paMcaprakArA ekedriya-dvIMdriya-trIMdriya-caturindriya-paMcendriyabhedena / bahuvihA-bahuvidhA bahuprakArA anena kimuktaM bhavati strIpuMnapuMsakabhedena, jJAna-darzana-saMyama-lezyA-samyaktva-saMjJAhArabhedena ca bahuvidhAste sarve'pi / ( bhanna-) bhavyA nirvANapuraskRtAH, (abhavyA-) abhavyAstadviparItA bhavanti / jIvasamAsabhedena guNasthAnabhedena ca bahuvidhAH / esagadI eSA gatiH / jIvaNidese-jIvanirdeze jiivmpNce| gatIMdriyakAyayogavedAdividhibhiH kulayonyAdibhidha bahuvidhA jIvA iti, jIvanirdeze kartavye etAvatI gatiH // 30 // nanu jIvabhedA ete ye vyAkhyAtAste kiMlakSaNAH ? ityata pAha
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcorAdhikAraH // 5 // NANaM paMcaviSaM piaaNNANatigaMca sAgaruvaogo cadudaMsaNamaNagArosabbe tallakkhaNA jIvA 31 jJAnaM paMcavidhaM api ajJAnAtrikaM csaakaaropyogH| caturdarzanamanAkAraH sarve tallakSaNA jIvAH // 31 // NANaM-jAnAti jJAyate'nena jJAnamAtraM vA jJAnaM vastuparicchedakaM / taca paMcavihaM-paMcaprakAraM matizrutAvadhimanaHparyayakevalabhedena / SaTatriMzatrizatabhedaM cAvagrahahAvAyadhAraNAbhiH SaDindrayANi praguNitAni tAni caturviMzatiprakArANi bhavanti tatra caturpu vyajanAvagraheSu pakSipteSvaSTAviMzatirbhavanti sA cASTAviMzatirbahubahuvidhakSiprAniAmRtAnuktadhruvetarabhedai dazabhirguNitAH patriMzatrizatabhedA bhavanti matijJAnametat / zrutajJAnamaMgAMgavAhyabhedena dvividha, aMgabhedena dvAdazavidha paryAyAkSara-pada-saMghAta--pratipattikAnuyoga--prAbhRtaka-prAbhRtakaprAbhRtaka-vastu-pUrvabhedena viMzatividhaM ca / avadhijJAnaM dezAvadhi-paramAvadhi-sarvAvadhibhedatastriprakAraM / manaHparyayajJAnaM Rjumati-vipulamatibhedena dviprakAraM / kevalamekamasahAyaM / agaNANatigaM-ajJAnamayayAtmavastuparicchittisvarUpaM tasya trayamajJAnatrayaM matyajJAnazrutAjJAna-vibhaMgajJAnabhedena saMzayaviparyayAnadhyavasAyAkiJcitkarAdibhedena cAnekamakAraM / sAgaruvajogo-sahAkAreNa vyaktyAyana vartata iti sAkAraH savikalpo guNIbhUtasAmAnyavizeSagrahaNapravaNa upayogaH / jJAnaM paMcaprakA--
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 mUlAcAreramajJAnatrayaM ca sAkAra upayogaH / cadudaMsaNaM-catvAri darzanAni cakSuracakSuravadhikevaladarzanabhedena / aNagAro-anAkAro'vikalpako guNIbhUtavizeSasAmAnyagrahaNapradhAnaH, catvAri darzanAnyanAkAra upayogaH / savve-sarve / tallakkhaNA-tau jJAnadarzanopayogI lakSaNaM yeSAM te tallakSaNAH jJAnadarzanopayogalakSaNAH sarve jIvA jJAtavyA iti // 31 // jIvabhedopaMsahArAdajIvabhedasUcanAya gAthAevaM jIvavibhAgA bahubhedAvaNNiyA samAseNa / evaMvidhabhAvarahiyamajIvadavvetti viNNeyaM // 32 // evaM jIvavibhAgA bahubhedA varNitAH smaasen| evaMvidhabhAvarahitamajIvadravyamiti vijJeyaM // 32 // __ evaM-vyAkhyAtaprakAreNa / jIvavibhAgA-jIvavibhAgAH / bahubhedA-bahupakArAH / variNadA-varNitAH / samAseNa-saMkSepeNa / evaMvidhabhAvarahiya-vyAkhyAtasvarUpaviparItamajIvadravyamiti vijJeyam // 32 // ___ ajIvabhedapratipAdanAyAhaajIvA viya duvihA rUvArUvA ya rUviNo cadudhA khaMdhAya khaMghadesAkhaMdhapadesAaNU ya tahA // 33 // majIvA api dvividhA rUpiNo'rUpiNazca rUpiNaHcaturdhA
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // 166 skaMdhazva skaMdhadezaH skaMdhapradezaH aNuzca tathA // 33 // ajjIvA viya- ajIvAcAjIvapadArthAzca / duvihA - dviprakArAH / rUvA - rUpiNo rUparasagandhasparzavanto yato rUpAdinAbhAvino rasAdayastato rUpagrahaNena rasAdInAmapi grahaNaM / arUvA ya-arUpiNazca rUpAdivarjitAH / rUviNo - rUpiNaH pudgalAH / cadudhA - catuHprakArAH / ke te catvAraH prakArA ityata cAha - saMdhAya - skandhaH / khaMdhadesA-skandhadezaH / khaMdhapadesAskandhapradezaH / aNUyatahA - aNurapi tathA paramANuH / rUpyarUpibhedenAjIvapadArthA dviprakArAH, rUpiNaH punaH skandhAdibhedena catuHprakArA iti // 33 // skandhAdisvarUpapratipAdanArthamAha khaMghaM sayalasamatthaM tassa du addhaM bhAMti desotti / addhaddhaM ca padeso paramANU ceya avibhAgI // 34 // * skaMdhaH sakalasamarthaH tasya tu ardhaM bhaNaMti deza iti / ardhArdhaM ca pradezaH paramANuH caiva avibhAgI // 34 // khaMdhaM-skandhaH / sayala-saha kalAbhivartate iti sakalaM sabhedaM paramANvantaM / samatthaM - samastaM sarva pudgaladravyaM / sabhedaM skandhaH sAmAnyavizeSAtmakaM pudgaladravyamityarthaH / ato na sakalasamastayoH paunaruktyaM / tassa du tasya tu skandhasya / zraddhaMardha sakalaM / bhaNati - vadanti / desotti-deza iti tasya sama
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcArastasya pudgaladravyasyA deza iti vadanti jinAH / adaddhaM ca ardhasyAsyAmardhAdhatatsamastapudgaladravyAdha tAvadardhenAna kartavyaM yAvad dvayaNukasasandhaH te sarve bhedAH pradezavAcyA bhavanti / paramANUceva-paramANuzca / avibhAgI-niraMzo yasya vibhAgo nAsti tatparamANudravyam // 34 // arUpidravyabhedanirUpaNArthamAhatepuNu dhammAdhammAgAsA ya arUviNo ya taha kAlo khaMdhA desa padesA aNuci viya poggalA rUvI 35 te punaHdhamAdhamAkAzAni ca arUpINi tathA kaalH| skaMdhaHdezaH pradezaH aNuriti api ca pudgalA rUpiNaH te puNu-tacchabdaH pUrvapakrAntaparAmarzIte punararUpiNo'. jiivaaH|dhmaadhmmaagaasaa ya-dharmAdharmAkAzAni / kilakSaNAni arUviNoya-arUpINi rUparasamandhasparzarahitAni / tahakAlo -tathA kAlazcArUpI lokamAtraH saptarajjUnAM ghanIkRtAnAM yAvantaH pradezAstAvatparimANAni, alokAkAzaM punaranantaM / skandhAdayaH ke te pAha-skandhadeza pradezA aNuriti ca pudgalAH pUraNagalanasamarthAH / ruvI-rUpiNo rUparasagandhasparzavanto'nansaparimANAH / nanu kAlaH kimiti kRtvA pRthagvyAkhyAtazcet naiSa doSaH, dharmAdharmAkAzAnyastikAyarUpANi kAlA punaranastikAyarUpa ekaikapadezarUpaH, nicayAbhAvapratipAdanAya pRSa
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMghAcArAdhikAraH // 5 // 201 vyAkhyAta iti / rUpiNaH pudalA iti jhApanArtha punaH skaMdhAdigrahaNamato na paunarutyaM / dharmAdInAM ca skandhAdibhedapratipAdanArtha ca punargrahaNam // 35 // nanu yadevArthakriyAkAri tadeva paramArtha sat tadeSAM dharmAdInAM kiM kArya ? keSAmetAni kAraNAnyata bAhagadiThANoggAhaNakAraNANi kamasoduvattaNaguNoya rUvarasagaMdhaphAsadi kAraNA kammabaMdhassa // 36 // gatisthAnAvagAhanakAraNAni kramazaHtu vartanAguNazva rUparasagaMdhasparzAdi kAraNaM karmabaMdhasya // 36 // ___ gadi-gatirgamanakriyA / ThANaM-sthAna sthitikriyA / aogAhaNa-avagAhanamavakAzadAnameSAM kAraNANi-nimittAni / kamaso-kramazaH yathAkrameNa / vattaNaguNoya-vartanAguNazca pariNAmakAraNaM / gateH kAraNaM dharmadravyaM jIvapudralA. nAM / tathA teSAmeva sthite. kAraNamadharmadavyaM / avakAzadAnanimittamAMkAzadravyaM paMcadravyANAM / tathA teSAmapi vartanAlakSaNaM kAladravyaM svasya ca paramArthakAlagrahaNAt / dharmAdharmAkAzakAladravyANi svapariNAmanimittAni pareSAM gatyAdInAM nimicAnyapi bhavanti, anekakAryakAritvAd dravyANAM tasmAna virodho yathA matsyaH svagateH kAraNa, jalamapi ca kAraNaM tadgataH, svagateH kAraNaM puruSaH sukhA panyAzca / tayA svasthiteH kAraNaM puruSaH,
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAra- . chAyAdikaM ca kAraNaM / atha rUpAdayaH kasya kAraNamiti cet, rUparasagandhasparzAdayaH kAraNaM karmabandhasya, jIvasvarUpAnyathAnimittakarmabandhasyopAdanahetavaH rUpAdivantaH pudgalAH / kathaM pudgalA iti labhyante, tenAbhedopacArAt tAtsyAdvA bandhaH pugalarUpo bhavatItyarthaH // 36 // . karmavandho dvidhA puNyapApabhedAdatastatsvarUpaM tanimittaM ca pratipAdayatrAhasammaceNa sudeNaya viradIe kasAyaNiggahaguNehiM jo pariNado sa puNNo tavivarIdeNa paavNtu||37 samyaktvena zrutena ca viratyA kaSAyanigrahaguNaiH / yaH pariNatastatpuNyaM tadviparItena pApaM tu // 37 // ___ samyaktvena, zrutena, viratyA paMcamahAvratapariNatyA, tathA kaSAyanigrahaguNairuttamakSamAmArdavAvasantoSaguNaH cazabdAdindriyanirodhaizca jo pariNado-yaH pariNato jIvastasya yatkarma saMzliSTaM tatpuNyamityucyate, athavA samyaktvAdiguNaparigato jIvo'pi puNyamityucyate abhedAt / athavA samyaktvAdikAraNena yaH karmabandhaHsa puNyamityucyate / tabivarIdeNa-taviparItena mithyAtvAjJAnAsaMyamakaSAyaguNairyaH pariNataH pudgalanicayastatpApameva / zubhaprakRtayaH puNyamazubhaprakRtayaHpApamiti pumayapApAsUvako jIvau vAnena vyAkhyAto, // 37 //
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // 23 ita UrdhvaM puNyapApAsavakAraNamAhapuNNassAsavabhUdA aNukaMpA suddha eva uvogo| vivarIdaM pAvassa du AsavaheuM viyANAhi 38 puNyasyAsUvabhUtA anukaMpA zuddha eva upyogH| viparItaH pApasya tu AsravahetuM vijAnIhi // 38 // puNyasya sukhanimicapudgalaskandhasyAsUvabhUtA prAsravatyAgacchatyanenetyAsravaH prAstravaNamAtraM vAsravaH prAsravabhUtA dvArabhUtA kAraNarUpA anukampA kRpA dayA zuddhopayogazca zuddhamanovAkkAyakriyA ityarthaH zuddhajJAnadarzanopayogazcAbhyAmanukampAzukhopayogAbhyAM / vivarIda-viparIto'nanukampA' zuddhamanovAkkAyakriyAH mithyaajnyaandrshnopyogH| pAvassa du-pApasyaiva / pAsava-Asrava AgamahetustamAsravahe. tuM / viyANAhi vijAnIhi budhyasva / pUrvagAthArthenAsya gAyArthasya naikArya bandhAsravopakAreNa pratipAdanAt pUrvaiH kAraNaiH puNyabandhaH pApabandhazca vyAkhyAtaH, prAbhyAM punaH kAraNAbhyAM zubhAsravaH zubhakarmAgamo'zubhAsravo'zubhakarmAgamo vyAkhyAtaH / puNyasyAgamanahetU anukampAzuddhopayogI jAnIhi, pApAgamasya tu viparItAvananukaMpA'zuddhopayogau hetU vijAnIhIti // 38 // nanu jIvanadezAnAmamUrtAnAM kayaM karmapudgalaimUtaH saha
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ mulAcAresambandho'ta mAha houppidagacassa reNuo laggade jadhA aNge| taharAgadosasiNehollidassa kammaM muNeyavvaM 39 snehArpitagAtrasya reNavo lagaMti yathA aMge / tathA rAgadveSasnehAliptasya karma jJAtavyaM // 39 // sneho ghRtAdikaM tenAdrIkRtasya gAtrasya zarIrasya reNavaH pAMsavo laganti saMzrayati yathA tathA rAgadveSasnehAsya jIvasyAMge zarIre karmapudgalA jJAtavyAstaijasakArmaNayoH zarIrayoH satorityarthaH / rAgaH snehaH, kAmAdipUrvikA ratiH, dveSosprItiH krodhAdipUrvikAratiriti // 39 // tadviparItena pApasyAsrava ityuktaM tanmukhyarUpeNa kimityataH pAhamicchattaM aviramaNaM kasAyajogAya AsavAhoMti arihaMtavuttaatthesu vimoho hoi micchat 40 mithyAtvaM AviramaNaM kaSAyayogau ca AzravA bhvNti| ahaMduktArtheSu vimohaH bhavati mithyAtvaM // 4 // mithyAtvamaviramaNaM kaSAyA yogazcaite bhAsA bhavanti / atha mithyAtvamya kiM lakSaNamityata Aha-ahaMduktAryeSu sarvajJabhASitapadArtheSu vimohaH saMzayaviparyayAnadhyavasAyarUpo midhyAtvamiti bhavati // 40 //
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // 205 aviramaNAdInmatipAdayanAhaaviramaNaM hiMsAdI paMcavi dosA havaMtiNAdavA kodhAdI ya kasAyA jogo jIvassa ceTTA du 41 AviramaNaM hiMsAdayaH paMcApi doSA bhavaMti jJAtavyAH krodhAdayaH kaSAyA yogaH jIvasya ceSTA tu // 41 // hiMsAdayaH paMcApi doSAH hiMsAsatyasteyAvramhaparigrahA aviramaNa jJAtavyaM bhavati / krodhamAnamAyAlomAH kssaayaaH| jIvasya ceSTA tu yogH||41|| saMvarapadAryastha vyAkhyAnAyAhamicchavAsavadAraM raMbhaha sammattadaDhakavADeNa / hiMsAdiduvArANivi daDhavadaphalihehiM rubbhaMti42 mithyAtvAnavadvAraM ruMdhati samyaktvadRDhakapATena / hiMsAdihArANyapi dRDhavrataphalakaiH ruMdhati // 42 // mithyAtvamevAsravadvAraM mithyAtvAlabadvAra-rubhanti . ruMdhanti nivArayanti / sammattadaDhakavADeNa-samyaktvameva dRDhakapATaM tena samyaktvahaDhakapATena tatvArthazraddhAnavidhAnena hiMsAdIni dvArANi dRDhavrataphalakai rundhanti pracchAdayantIti // 42 // Asavadi jaMtu kammaM kodhAdIhiM tu ayadajIvANaM tappaDivakkhehiM vidurubhati tamappamacA du||43||
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 mUlAcAre Asravati yattu karma krodhAdibhistu ayatajIvAnAm / tatpratipakSaiH vidvAMso ruMdhati tamapramattAstu // 43 // krodha dibhiryatkarmAsravatyupaDhaukate'yatnaparajIvAnAM tatmatipakSaistatpratikUlaiH kSamAdibhirapramattAH pramAdarahitA vidvAMso rundhanti pratikUlayanti / anena saMvArako jIvo vyAkhyAta iti // 43 // AsravasaMvarasamuccayapratipAdanAyottaragAthA saMvarakAraNAya vAmicchattAviradIhi ya kasAyajogehiM jaM ca Asavadi daMsaNa viramaNaNiggahaNirodhaNehiM tuNAsavadi // mithyAtvAviratibhizca kaSAyayogaizca yacca AsUvati / darzanaviramaNAnigrahanirodhanaistu nAsUvati // 44 // mithyAtvAviratikaSAyayogairyatkarmAssravati, darzanaviratinigrahanirodhanaistu nAsravati / na ca pUrvagAyAnAM paunaruktyaM bandhAstravasaMvarabhedena vyAkhyAnAd dravyArthika paryAyArthikazi saMgrahAdvA // 44 // nirjarArthapratipAdanAyottara prabandhaH - saMyamajoge jutto jo tavasA ceTThade aNegavidhaM / so kammaNijjarAe viulAe vaTThade jIvo // 45 // saMyamayAgena yuktaH yaH tapasA ceSTate anekavidhaM /
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAra // 5 // 207 sa karmanirjarAyAM vipulAyAM vartate jIvaH // 45 // nirjarakanirjarAnirjaropAyAstatra nirjarakaH kiviziSTa ityata pAha-saMyamo dvividha indriyasaMyamaH prANasaMyamazca / joge-yogaH yatnaH zubhamanovacanakAyo dhyAnaM vA / saMyamayogayukto yastapasA tapasi vA ceSTate pravartate'nekavidhe dvAdazavidhe vA, dvAdazavidhaM tapo yaH karoti yatnaparaH sa karmanirjarAyAM karmavinAze vartate jIvaH / anena nijaropAyazca vyAkhyAtaH / pUrvasUtreSvapyevaM vyAkhyeyaM, bandhako bandho bandhopAyaH / Avasraka Asrava prAsravopAyaH / saMvarako saMvaraH sNvropaayH| anena vyAkhyAnena paunaruktyaM ca na bhavatIti // 45 // dRSTAntadvAreNa jIvakarmaNo zuddhimAhajahadhAUdhammato sujjhadi soaggiNA dusaMtaco tavasA tathA visujjhadi jIvo kammehiM kaNayaMva // yathA dhAtuH dhamyamAnaHzuddhyatisa agminA tusaMtaptaH tapasA tathA vizuddhyati jIvaH karmabhiH kanakaM iva 46 yathA dhAtupASANaH kanakopalo dhamyamAnastapyamAnaH zuddhayate so'minA tu saMtapto dagdhaH kiTTakAlikAdirahitaH saMjAyate, tayA tapasA vizuddhate jIvaH karmabhiH kanakamiva /
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 mUlAcAre yathA dhAtuH kanakaM zragnisaMyogena zuddhaM bhavati, tathA tapoyomena jIvaH zuddho bhavati // 46 // kimarthaM sakAraNA nirjarA vyAkhyAtA bandhAdayazca sahetavaH nityapakSe'nityapakSe ca kimarthamiti / tatsarvaM na ghaTate yataH kutaH ? jogA payaDapadesA ThidiaNubhAgaM kasAyado kuNadi apariNaducchiSNesu ya baMdhaTThidikAraNaM Natthi 47 yogAt prakRtipradezau sthityanubhAgau kaSAyataH karoti apariNatocchinneSu ca baMdhasthitikAraNaM nAsti // 47 // caturvidho bandhaH prakRtisthityanubhAgamadezabhedena, kArmaNavargaNAgatapudgalAnAM jJAnAvaraNAdibhAvena pariNAmaH prakRtibandhaH / teSAM karmasvarUpapariNAtAnAmanantAnantAnAM jIvapradezaiH saha saMzleSaH pradezabandhaH / teSAM jIvapradezAnuzliSTAnAM jIvasvarUpAnyathAkaraNasso'nubhAgabandhaH / teSAmeva karmarUpeNa pariNatAnAM pugalAnAM jIvapradezaiH saha yAvatkAlamavasthitiH sa sthitibandhaH | yogAjjIvAH prakRtibandhaM pradezabandhaM ca karoti / kaSAyeNa sthitibandhamanubhAgabandhaM ca karoti / athavA yogaH prakRtibandhaM pradezabandhaM ca karoti / kaSAyAH sthitibandhamanubhAgabandhaM ca kurvanti / yato'to'pariNatasya nityasya, ucchinnasya niranvayakSaNikasya ca bandhasthiteH kAraNaM nAsti / zrathavA'yamabhisambandhaH kartavyo
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 paMcocArAdhikAraH // 5 // mithyAdRSTayAdyupazAntAnAmetada vyAkhyAnaM veditavyaM / kuto yato yogaH prakRtipradezabandhau karoti kaSAyAzca sthityanubhAgau kurvanti, ato' pariNatayorayogisiddhayoH sayogyayoginovocchimasya kSINakaSAyasya ca bandhasthiteH kAraNaM nAsti / nanu kSINakaSAyasayoginoryogo'sti, satyamasti, kiMtu tasyAkiJcitkaratvAdabhAva eveti // 47 // nirjarAbhedArthamAhapuvakadakammasaDaNaMtuNijarAsA puNo have duvihA paDhamA vivAgajAdA vidiyA avivAgajAdA ya pUrvakRtakarmasaTanaM tu nirjarA sA punarbhavet dvividhaa| prathamA vipAkajAtA dvitIyA avipAkajAtA ca 48 // atha kA nirjarA ? pUrvakRtakarmasaTanaM galanaM nijaretyucyate sA punarnirjarA dvividhA dvipakArA bhavet / prathamA vipAkajAtodayasvarUpeNa karmAnubhavanaM / dvinIyA nirjarA bhavedavipAkajAtAnubhavamantareNaikahelayA kAraNavazAt karmavinAzaH // 48 // vipAkajAtAvipAkajAtayonirjarayodRSTAntadvAreNa svarUpamAhakAleNa uvAeNaya pacati jaghA vaNapphadiphalANi tadha kAleNa uvAeNaya pacaMti kadANi kammANi49 kAlena upAyena ca pacyate yathA vanaspatiphalAni / 1 taveNa ya' ityapi paatthH||
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA kAlena upAyena ca pazyate kRtAni karmANi 19 yathA kAlena. kramapariNAmenopAyena ca yavagodhUmAdevanaspateH phalAni pacyante tathA kAlenodayAgatagopuccharupAyena ca samyaktvajJAnacAritratapobhiH kRtAni karmANi pacyante vinazyanti dhvastIbhavantItyarthaH // 49 // - mokSapadArtha nirUpayannAharAgo baMdhaha kamma muccaha jIvo viraagsNpnnnno| eso jiNovaeso samAsado baMdhamokkhANaM 50 rAgI badhnAti karmANi muMcati jIvaH viraagsNpnnH| eSa jinopadezaH samAsata baMdhamokSayoH // 50 // atrApi mocako mokSo mokSakAraNaM ca pratipAdayati banyasya ca bandhapUrvakatvAnmokSasya / rAgI badhnAti karmANi cItarAmA punarjIvo mucyate / eSa jinopadezaH Agama: samAsatA saMkSepAt kayobandhamokSayoH / saMkSepeNAyamupadezo jinasya, rAgIbadhnAti karmANi vairAgyaM saMprAptaH punarmucyate iti // 50 ___ atha padAryAn saMkSepayan prakRtena ca yojayannAhaNava ya padatthAede jiNadiTThAvaNNidAmae tathA etya bhavejAsaMkAdaMsaNaghAdI havadi eso 51 // nava ca padArthA ete jinadiSTA varNitA mayA tttvN|
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ pNcaacaaraadhikaaraa||5|| tatra bhavat yA zaMkA darzanaghAtI bhavati eSaH // 51 // atha kA zaMkA nAma, ete. ye vyAkhyAtA navapadAryA jinopadiSTAH, anena kimuktaM bhavati vaktuH prAmAmayAvacanasya prAmANyaM, varNitA vyAkhyAtA mayA taccA-tattvabhUnAH, jinamatAnusAreNa mayAnuvarNitA ityarthaH / etthabhaSe-eteSu padAryecu bhavet yasya zaMkA sa jIvo darzanadhAtyeSa mithyASTiH / athavA zaMkA sandigdhAmimAyA saiSA darzanaghAtinI syAt / kimete padArthA nityA pAhosvidanityAH, kiM santa AhosvidavidyamAnAH, yathaite varNitA etairanyairapi buddhakaNAdAkSapAdAdibhizca varNitA na jJAyante ke satyA iti saMzayo darzanavinAzaheturiti zaMkA pratipAyAkAMkSAM nirUpayannAhativihAya hoi kaMkhA iha paraloe tadhA kudhamma ya tivihaM pi joNa kujjaadsnnsuddhiimupgdoso|| trividhA ca bhavati kAMkSA iha paraloke tathA kudharme c| trividhamapi yaHna kuryAt darzanazuddhimupagataH saH 52 vividhA bhavati kAMkSAbhilASa iha lokaviSayA paralokaviSayA tathA dharmaviSayA ca / iha loke mama yadi gajaturagadravyapazuputrakalatrAdika bhavati tadAnIM zobhano'yaM dharmaH / paraloke caitanmama spAta, bhogA me santu lokadharmazca zobhanA sarvaH
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 mUlAcArajyastamahamapi baromIti kaaNkssaa| tAM tripakArAmapi yo na aryAt sa jIvo darzanazuddhimupagataH / kAMkSAmantareNa yadi sarva labhyate kimiti kRtvA kAkSA kriyate / nidyate ca sarvaiH kAkSAvAniti / . iha lokAkAGkSAM paralokAkAMkSAM ca prtipaadybaahbldevckkvttttiisetttthiiraayttnnaadiaahilaaso| ihaparaloge devattapatthaNA daMsaNAbhidhAdI so53 baladevacakravartizreSThirAjatvAdyAbhilASaH / ihaparaloke devatvaprArthanA darzanAbhighAtI saH 53 . baladevacakravartizreSThayAdInAM rAjya milASa ihaloke yo bhavati sehalokAkAGkSA / pAloke ca svargAdau devatvaprArthanA yasya syAt darzanAbhighAtI saH / ihaloke SaTkhaNDAdhipatitvaM, baladevatAM, rAjazreSThitvaM, paraloke indratvaM, sAmAnyadevavaM, mahardikatvaM, svasvarUpatvamityevamAdi prArthayan mithyAdRSTirbhavati, nidAnazalyatvAkAMkSayeti // 3 // kudharmakAMkSAsvarUpamAharattavaDacaragatAvasaparihattAdINamaNNatitthINaM / dhammami ya ahilAso kudhammakaMkhA havadiesA / / raktapaTacarakatApasaparivrAjAdInAmanyatairthikAnAM /
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // 213 dharme ca AbhilASaHkudharmakAMkSA bhavati eSA // 5 // raktapaTa-caraka--tApasa-parivrAjakAdInAmanyatIthikAnAM dharmaviSaye yo'bhilASaH kudharmakAMkSaSA bhavati / catvAro raktapaTA vaibhASikasautrAntikayogAcAramAdhyamikamedAt / naivAyikavaizeSikadarzane carakazabdenocyete kaNacarAdirvA / kandaphalamUlAyAhArA bhasmodguNThanaparA jaTAdhAriNo vinayaparAstApasAH / sAMkhyadarzanasthAH paMcaviMzatitazvajJAH parivrAjakazabdenocyante ityevamAdyanyeSvapi tairthikamateSvabhilASaH kudhamekAMkSeti / kathameSAM kudharmatvaM cet padArthAnAM tadIyAnAM vicAryamANAnAmayogAtsarvathA nityakSaNikobhayatvAt / indriyasaMyamaprANasaMyamajIvavijJAnapadArthasarvajJapuNyapApAdInAM parasparavirodhAcceti // 54 // vicikitsAsvarUpamAhabidigicchA vi yaduvihA dave bhAve ya hoi nnaayvvaa| uccArAdisu dave khudhAdie bhAvavidigiMchA 55 vicikitsApi ca dvividhA dravye bhAve ca bhavati jJAtavyA /
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 . .: mUlAcArauccArAviSudravyeSuH kSudhAdike bhaavvicikitsaa| vicikitsApidviprakArA dravyabhAvabhedAt bhavati jJAtavyA uccAramazravaNAdiSu mUtrapurISAdidarzane vicikitsA dravyaMgatA budAdiSu suntRSNAnamatvAdiSu bhAvavicikitsA vyAdhitasya vAnyasya vA yataimUtrAzucicchardizleSmalAlAdika yadi durgandhivirUpamitiM kRtvA dhumAM karoti vaiyAvRtyaM na karoti sa dravyavicikitsAyuktaH syAt / sarvametacchobhanaM tupAtaH SNAnanatvaina kezotpATanAdinA ca duHkhaM bhavati etadvirUpaka mityevaM bhAvavicikitsevi // 55 // dravyavicikitsAprapaMcanAryamAhavAraM passavaNaM khelaM siMghANayaM ca cmttttii| pUyaM ca maMsasoNidavaMtaM jallAdi saadhuunnN||56|| uccAraM prasravaNaM zleSmA siMghAnakaM ca carmAsthi / pUrti camAMsaMzoNitavati jallAdi sAdhUnAm // uccAraM, prazravaNaM, khela-zleSmA, siMhAnakaM, carma, asthipUyaM ca klinarUdhira, mAMsa, malaM, zoNita, vAntaM jallaM sarvogIna malaM, aMgaikadezAcchAdakaM, lAlAdikaM ca sAdhanAmiti // 56 // bhASaviciMbirasA mapaMcayanamA
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAvikAraH // 5 // chuhataNDA sIduNhA dasamasayamacelabhAvoya // aradiradiitthicariyANisIdhiyA sejjaakkoso badhajAyaNaM alAhoM roga taNaSphAsa jallasakAro taha caiva paNNaparisaha aNNANamadaMsaNaM khamaNaM // kSuttRSNA zItoSNaM daMzamazakamacelabhAvazca / aratiratI strIcaryA niSadyA zayyA AkrozaH // badhayAcanaM alAbhA rogastRNasparzaH jalaM satkAra: tathA caiva prajJAparISahaH ajJAnamadarzanaM kSamaNaM // 215 P chuha-tuda cAritramohanIyavIryAntarAyApekSA sAtAvedanIyodayAdazanAbhilASaH / tarAhA - tRSA cAritramohanIyavIryAntarAyApekSA sAtAvedanIyodayAdudakapAnecchA sIda zItaM taddvayApekSA sAtodayAtmAvaraNecchAkAraNapudgalaskaMdhaHka umahA-- uSNAM pUrvoktaprakAreNa sannidhAnAcchItAmilAkA rathAdityanvarAdisantApaH / daMsamasayaM dazAzca mazakAzca daMzamazakaM daMzamazakaiH khAdyamAnasya zarIrapIDA daMzamazakamityu cyate kArye kAraNopacArAt / acelabhAvo ya-acelakatvaM mAmya-" miti yAvat bhara diradi-bharatiratI cAritramohodayAt cAritradve-: pAsaMyamAbhilAyau / itvi-trIkaTAkSekSayAdibhiryoSidvAdhA kArye : kAraNopacArAt parika varyA AvazyakAdyanuSThAnaparasyAti
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 mUlAcAre zrAntasyApyupAnatkAdirahitasyApi mArgayAnaM / nisIdhiyAniSidyA zmazAnodyAnazUnyAyatanAdiSu vIrAsanotkuTikAdyAsanajanitapIDA / sejjA - zayyA svAdhyAyacyA nAdhvazramaparikheditasya kharaviSamamacurazarkarAdyAkIrNabhUmau zayanasyaikapAineM daNDazayanAdizayyAkRtapIDA / akkoso - AkrozastIrthayAtrAdyarya paryaTataH mithyAdRSTivimuktAvajJAsaMgha nindAvacana kRtA bAdhA / vaha - badhaH mudgarAdipraharaNakRtapIDA / jAyAM- zrayAJcA akArotra lupto dRSTavyaH prANAtyaye'pi rogAdibhiH pIDitasyAyAcayataH ayAJcApIDA / athavA varaM mRto na kazcidyAcitavyaH zarIrAdisaMdarzanAdibhiH yAMcA tu nAmamahApIDA alAho alAbhaH aMtarAyakarmodayAdAhArAdyalAbhakRtapIDA / roya rogo jvarakAsabhagandarAdijanitavyathA / ta phAsa - tRNasparzaH zuSkatRNaparuSazarkarAkaNTaka nizitamRttikAkRtazarIrapAdavedanA / jalla - sarvAgINaM malamasnAnAdijanitaprasvedAdyudbhavA pIDA / sakkAro - satkAraH pUjAprazaMsAtmakaH / puraskAro namana kriyArambhAdiSvagrataH karaNamAmaMtraNaM / taha caitra - tathA caiva / parANaprajJA vijJAnamadodbhUtagarvaH / parisaha - parISahaH / pIDAzabdaH sarvatrApi sambadhyate / tutpariSahaH, tRNapariSahaH, daMzamazakapipIlikAmatkumAdibhakSaNaparISaha ityAdi / zrayaNANaMajJAnaM siddhAntavyAkaraNatarkAdizAstrAparijJAnodbhUtamanaHsantApa: / adaMsaNaM- pradarzanaM mahAvratAnuSThAnenApyadRSTAvizayacAmA upalakSaNamAtrametat anyepyatra pIDAhetavo dRSTavyAH / ,
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAra // 5 // 217 etaiH parISahaibatAyabhaMge'pi saMklezakaraNaM bhAvavicikitsA / khamaNaM-kSamaNaM sahanaM tatsatyekamabhisambadhyate tutparISahakSamaNaM tRnnpriisshttmnnmityaadi| tataH parISahajayo bhavati tatazca bhAvavicikitsA darzanamalaM nirAkRtaM bhavatIti // 57-58 // dRSTimohamapaMcanArthamAha-- loiyavodiyasAmAiesu taha aNNadevamUDhattaM / NacA daMsaNaghAdI Na yakAyavvaM sasacIe // 59 . laukikavaidikasAmAyikeSu tathA anyadevamUDhatvaM / jJAtvA darzanaghAtI naca kartavyaM sarvazaktyA // 59 // loiya-lokaH brAhmaNakSatriyavaizyazadrAstasmin bhavo lokika: prAcAra iti sambandhaH / vedeSu sAmaRgyajuHSu bhavo vaidikaH aacaarH| samayeSu naiyAyikavaizeSikabauddhamImAMsakApilalokAtikeSu bhava AcAra sAmayikasteSu laukikavaidikasAmayikeSu prAcAreSu kriyAkalApeSu tathAnyadevakeSu mUDhattaM-mUDhatvaM mohaH paramArtharUpeNa grahaNaM tadarzanaghAti / samyaktvavinAzaM jJAtvA tasmAttanmUDhatvaM sarvazacyA na kartavyaM // 59 // laukikamUDhazca [tva ] apaMcanArthamAha-- koDillamAsurakkhA bhAraharAmAyaNAdi je dhammA hojju va tesuvisuttIloiyamUDho havadi eso 60
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 mUlAdhAra kauTilyamAsurakSaH bhAratarAmAyaNAdayoM ye dharmAH / bhavet vA teSu vizrutiH laukikamUDhaH bhavati eSaH60 koDilla-kuTilasya bhAvaH kauTilyaM sadeva prayojanaM yasya dharmasya saH kauTilyadharmaH ukAdivyavahAro lokapratAraNAzIlo dharmaH paralokAdyamAvapratipAdanaparo vyvhaarH| AsurakkhA-asavaH prANAsteSAM chedanamedanatADanatrAsanotpATa'namAraNAdiprapaMcena vaJcanAdirUpeNa vArasA yasmin dharme sa AsurakSoM dharmoM nagarAdhArakSikopAyamUtI prayayA kauTilyakama:, iMdrajAlAdikaM putravandhumitrapitamAtsvAmyAdidhAtanopadezaH , cANakyodbhava prAsurasaH mdymaaNskhaadnaadyupdeshH| balAdhAnaropAdyapanayanahetuH vaidyadharmaH / bhAratarAmAyaNAdikAH paMcapANDavAnAmekA yoSita, kuMtizca paMcabhartRkA, viSNuzca sArathiH, rAvaNAdayo rAkSasAH, hanumAnAdayazca markaTA: ityevamAdikA asaddharmapratipAdanaparA ye dharmArateSu yA bhavedvizrutivipariNAmaH etepi dharmA ityevaM mUDho laukikamUDho bhavatyeSa iti // 60 // vaidikamohamatipAdanArthamAhaRvvedasAmavedA vaagnnuvaadaadivedstthaaii| tucchANicaNi geNhaha vediyamUDho havadi eso|| RgvedasAmavedau vAganuvAdAdi vedazAstrANi / AKAL
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ . paMghAcArAdhikAra // 5 // 296 tuSchAni sAnihAti dhairdikamUDho bhavati essH|| rivved-RgvedH| saamvedH| vAga-vAk, RcaHmAguvAga, -anuvAka kaMDikAsamudAyaH / athavA vAk-Rgvedamati baddhamAyazcittAdiH, anuvAk-manvAdismRtayaH / zrAdizandena yajurvedAtharvaNAdayaH parigRhyante / vedasatyAI-vedazAstrAzi hiMsopadezakAni agnyAvikAryapratipAdakAni gRhasUtrAra. rAyagarbhAdhAnapuMsavananAmakarmAnnaprAzanacaulopanayanavratabandhanasaura prAmaNyAdipratipAdakAni nandikezaragautamayAjJavalkyapippalAdavararucinAradahaspatizukrabuddhAdipraNItAni tucchAni dharma-. rahitAni nirarthakAmIti yadi na mahanti [ yadi gRNahAti " vadAsau vaidikAcAramaDho bhavatyeva iti // 61 // sAmAyikamohapratipAdanAryamAha--- ratsavaDacaragatAvasaparihacAdIya aNNapAsaMDhA / saMsAratAragaci yajadi geNhai samayamUDho so 62 raktapaTacarakatApasaparivrAjakAdayaH anyapASaMDA / saMsAratArakA iti ca yadi gRhNAti samayamUDhaH sH|| raktavaDa-raktapaTaH / caraga-carakaH / kAjavAhena kaNamitAhArAH, athavA bhikSAvelAyAM hastalehanazIlA utsihAHkAlamukhAdayaH / tAvasA-tApasA kandamUlaphalAdyAhArA banavAsinaH jaTAkopInAdidhAriNaH / parihattA-parivrAjakA
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 mUlAcAreekadaNDitridaNDayAdayaH snAnazIlAH zucivAdinaH / Adizabdena zaiva-pAzupati-kApAlikAdayaH parigRhayante / (araNa paasNddaa-)| ete liginaH saMsAratArakAH zobhanAnuSThAnA yadyevaM gRhAti samayamUr3ho'sAviti // 62 // ___ devamohamatipAdanArthamAha, IsarabaMbhAviNhUajjAkhaMdAdiyA ya je devA / te devabhAvahINA devattaNabhAvaNe mUDho // 63 // IzvarabrahmAviSNuAryAskaMdAdayazca ye devAH / te devabhAvahInA devatvabhAvane mUDhaH // 63 // Izvara-brahma-viSNu-bhagavatI-svAmikArtikAdayo ye devAste devabhAvahInAH caturNikAyadevasvarUpeNa sarvajJatvena ca rahitAstedhUpari yadi devatvapariNAmaM karoti tadAnIM devatvabhAvena mUDho bhavatItyarthaH // 63 // ___ upagRhanasvarUpapratipAdanArthamAhadasaNacaraNavivaNNe jIve daThUNa dhmmbhciie| upagRhaNaM karito daMsaNasuddho havadi eso||64 darzanacaraNavipannAn jIvAn dRSTvA dhrmbhktyaa| upagRhanaM kurvan darzanazuddho bhavati eSaH // 64 // darzanacaraNavipamAna samyagdarzanacAritramlAnAn jIvAn
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ pNcaacaaraadhikaarH||5|| 221 dRSTvA dharmabhaktyA bAnupagRhayan ujalayan saMvarayanvAeteSAmUpamUhanaM saMvaraNaM kurvan darzanazuddho bhavatyeSa upagRhanAkarteti // 64 // sthirIkaraNasvarUpaM pratipAdanAyAhadasaNacaraNavabhaTTe jIve daLUNa dhmmbuddhiie| hidamidamavagUhiya te khippaM tattoNiyattei 65 darzanacaraNaprabhraSTAn jIvAn dRSTvA dhrmbuddhyaa| hitAmatamavagRhya tAn kSipraMtataH nivartayati // 65 // ____darzanacaraNopabhraSTAn samyagjJAnadarzanacAritrebhyo bhraSTAnnirgatAn jIvAn dRSTvA dharmabuddhayA hitamitavacanaiH sukhanimittaiH pUrvAparavivekasahitairvacanairavagRhya svIkRtya tebhyo doSebhyaH kSipraM zIghraM tAnirvartayan nivartayati yaH sa sthirIkaraNaM kurvan dazenazuddho bhavatIti sambandhaH // 65 // vAtsalyArtha pratipAdayannAhacAduvvaNNe saMghe cadgadisaMsArANittharaNabhUde / vacchallaM kAdavvaM vacche gAvI jhaagiddhii||66|| cAturvaNe saMghe caturgatisaMsAranistaraNabhUte / vAtsalyaM kartavyaM vatse gauH yathA gRddhiH // 66 // 1|nniycijo ayamapi paatthH|
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 .. mulAcAre cAturvaNe RpArjikAnAvakazrAvikAsamUhe aMdhe catupratisaMsAranistaraNabhUte narakatisammanuSpadevamatipuH pasaMsaraNa bhramamaM tasya vinAzahetau vAtsalyaM kartavyaM yathA navaprasUtA gaurvatse snehaM karoti / evaM vAtsalyaM kurvan darzanavizuddho bhavati / vAtsalyaM ca kAyika-vAcika-mAnasikAnuSThAnaiH sarvaprayatnenopakaraNauSadhAhArAvakAzazAstrAdidAnaiH saMghe kartavyamiti // 66 // prabhAvanAsvarUpapratipAdanArthamAhadhampakahAkahaNaNa ya bAhirajogehiM cAvi NavajeDiM dhammo pahAvidavvo jIvasu dayANukaMpAe // 67 dharmakathAkathanena ca bAhyayogaizvApi anvdyaiH| dharmaH prabhAvayitavyA jIveSu dayAnukaMpayA // 67 // dharmakathAkathanena triSaSTizalAkApuruSacaritAkhyAnena siddhAntatarkavyAkaraNAdivyAkhyAnena dharmapApAdisvarUpakathanena vA vAhyayogaizcApi abhrAvakAzAtApanavRkSamUlAnazanAdyanavadhairhisAdidoSarahitaimaH prabhAvayitavyo mArgasyodyo. vaH kartavyo jIvadayAnukampAyuktena, athavA jIvadayAnukampayA ca dharmaH prabhAvayitavyaH tayApizabdasUcitaiH paravAdijayASTAMganimitcadAnapUjAdibhizca dharmaH prabhAvayitavya iti // , adhigamasvarUpaM pratipAdaya naisargikasamyaktvasvarUpapraviSAdanAyAha---
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ E 01 paMcAcAyazikAkha // 5 // 223 jaMkhalu jiNopadilusameva-tasthiti bhAvadomANaM sammahaMsamabhAvo tabikrIdaM ca milchacaM // 6 // yat khalu jinopadiSTaM tadeva tathyAmiti bhAvato grahaNaM samyagdarzanabhAvaH tadviparItaM ca mithyAtvaM // 6 // .. yattattvaM jinarupadiSTaM pratipAditaM tadeva tathyaM satyaM khalu vyaktamityevaM bhAvataH: paramArthena grahaNaM yatsamyagdarzanabhAvaH AjJAsamyaktvamiti yAvat / tadviparItaM mithyAtvamasatyarUpeNa jinopadiSTasya tatvasya grahaNaM mithyAtvaM bhvtiiti.|| 8 // darzanAcArasamarpaNAya jJAnAcArasUcanAyottaragAthAdasaNacaraNo eso NANAcAraM cavocchamaTTavihaM / ahavihakammamuko jeNa ya jIvolahai siddhi| darzanacaraNa eSa jJAnAcAraM ca vakSye aSTavidhaM / aSTavidhakarmamuktaH yena ca jIvaH labhate siddhim 69 darzanAcAra eSa mayA varNitaH samAseneta Urva jJAnAcAraM vadaye kathayiSyAmyaSTavidha yena, jJAnAcAreNASTavidhakarmamukto jIvo labhate siddhi, jJAnabhAvanayA karmakSayapUrvikA siddhiriti bhAvArthaH // 69 // kiM jJAnaM yasyAcAraH kathyate iti cedityAhajaNa tacaM vibujjheja jeNa cittaM Nirujjhadi / jeNa attA visujjheja taMNANaM jiNasAsaNe 70
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 - mUlAcArayena tatvaM vibudhyate yena cittaM nirudhyte| yena AtmA vizudhyate tat jJAnaM jinazAsane // 70 yena tatvaM vastuyAthAtmyaM vibudhyate paricchidyate yena ca ciMca manovyApAronirudhyate aAtmavazaM kriyate yena cAtmA jIvo vizuddhayate vItarAgaH kriyate paricchidyate tajjJAnaM jinazAsane pramANaM mokSaprApaNAbhyupAyaM saMzayaviparyayAnadhyavasAyArkicitkaraviparItaM pratyakSa parokSaM ca tatra pratyakSa dviprakAraM mukhyamamukhyaM ca, mukhya vividha dezamukhyaM paramArthamukhyaM, dezamukhyamavadhijJAnaM manaHparyayajJAnaM ca, paramArthamukhya kevalajJAnaM, sarvadravyaparyAyaparicchedAtmakaM / amukhyaM pratyakSendriyaviSayasannipAtAnantarasamudbhUtasavikalpakamIpatsatyakSabhUtaM / parokSaM shrutaanumaanaaptitkopmaanaadibhedenaanekprkaarN, zrutaM matipUrvakaM indriyamanoviSayAdanyArthavijJAnaM yathAgnizabdAt khaparavijJAnaM / aMgapUrva vastuprAbhRtakAdi sarva zrutajJAnaM / anumAnaM trirUpaM triviliMgAdutpanna sAdhyAvinAbhAviliGgAdutpanna vA etacchratajJAnepyantarmavati / ekamarthaM jAtaM dRSTvAvinAmAvenAnya. svArthasya paricchittirapattiryayA zUnapInAMgo devadatto divA na bhukte arthAdApannaM rAtrau bhukte iti / prasiddhasAgha AtsAdhyasAdhanamupamAnaM yathA gaustathA gavaya iti / sAdhyasAdhanasambandhagrAhakastaH sarvametatparokSaM jJAnam // 70 // samyaktvasahacaraM jhAmasvarUpaM vyAkhyAya cAritrasahacara
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // sya jJAnasya svarUpaM pratipAdayamAhajeNa rAgA virajeja jeNa seesu rjdi| jaNa mittI pabhAvejataMNANaM jinnsaasnne||71 yena rAgAt virajyate yena zreyasi rjyte| yena maitrI prabhAvayet tat jJAnaM jinazAsane // 716 . yena rAgAt snehA kAmakrodhAdirUpAdvirajyate parAGmukho bhavati jIvaH / yena ca zreyasi rajyate rakto bhavati / yena maitrI dveSAbhAvaM prabhAvayet tajjJAnaM jinazAsane / kimuktaM bhavati-atattve tattvabuddhiradeve devatAbhimAyo nAgame prAgamabuddhiracAritre cAritrabuddhiranekAnte ekAntabuddhirityavAnam // 71 // jJAnAcArasya kati bhedA iti pRSTe'ta pAhakAle viNae uvahANe bahumANe taheva NiNhavaNe / vaMjaNa attha tadubhae NANAcArodu aTThaviho // kAle vinaye upadhAne bahumAne tathaivAnilavane / vyaMjanamarthastadubhayaM jJAnAcArastu aSTavidhaH // 72 // kAle-svAdhyAyavelAyAM paThanaparivartanavyAkhyAnAdikaM kriyate samyak zAstrasya yatsa kAlo'pi jJAnAcAra ityucyate, sAhacaryAtkAraNe kAryopacArAdvA / viNae-kAyikavAcika
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 mUlAcAramAnasazuddhapariNAmaiH sthitasya tena vA yo'yaM zrutasya pATho vyAkhyAnaM parivartanaM yatsa vinyaacaarH| (uvahANe-) upapAnaM avagrahavizeSeNa paThanAdikaM sAhacaryAt upadhAnAcAre (raH ) / bahumAna pUjAsatkArAdikena pAThAdikaM bahumAnAcAraH / tathaivAninhavanaM yasmAtpaThitaM zrutaM sa eva prakAzanIyaH yadvA paThitvA zrutvA jJAnI saJjAtastadeva zrutaM khyApanIyamiti aninhavAcAraH, vyaJjanaM-varNapadavAkyazuddhiH, vyAkaraNopade. zena vA tathA pAThAdiyajanAcAraH / atya-artho'bhidheyo'nekAntAtmakastena saha pAThAdi aryaacaarH| zabdArthaddhathA pAThAdi tadubhayAcAraH / sarvatra sAhacaryAt kArya kaarnnaadhupcaaraadvaa'bhedH| kAlAdizuddhibhedena vA jJAnAcAro'STavidha eva, adhikaraNabhedena vAdhArasya bhedaH / prathamA vibhaktiH saptamI vA dRSTavyA // 72 // * kAlAcAraprapaMcapratipAdanArthamAhapAdosiyaveraciyagosaggiyakAlameva gennhitaa| ubhaye kAlami puNo sajjhAo hodi kAyabo73 prAdoSikavairAtrikagausargikakAlameva gRhItvA / / ubhayayoHkAlayoH punaH svAdhyAyaH bhavati kartavyaH / - prakRSTA doSA rAtriyasmin kAle sa pradoSaH kAlaH rAtreH pUrvabhAga ityarthaH / tatsAmIpyAdinapazcimabhAgo'pi pradoSa i.
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // 227 syucyate tataH pradoSagrahaNena dvau kAlau gRhyete| pradoSa eva prAdopikaH / vigatA rAtriyasmin kAle sa virAtrI rAtreH pazcimabhAgaH, dvighaTikAsahitArdhagatrAdurghakAla, virAtrireva vairaatrikH| gavAMpazUnAM sargoM nirgamo yasmin kAle sakAlo gosrgH| gosarga eva gausargiko dvighATikodayAdRrzvakAlo dvighATikAsahitaH madhyAhAtpUrvaH / etatkAlacatuSTayaM gRhItvobhayakAle divasasya pUrvAgrahakAle'para gahakAle ca tathArAtreH pUrvakAle'parakAle ca punaH abhIkSNaM svAdhyAyo bhavati kartavya: paThanaparivartanavyAkhyAnAdIni kartavyAni bhavantIti // 73 // svAdhyAyasya grahaNakAlaM parisamAptikAlaM ca pratipAdayamAhasajjhAye paTThavaNe jaMghacchAyaM viyANa sattapayaM / puvaNhe avaraNhe tAvadiyaM ceva giTThavaNe // 74 / svAdhyAye prasthApane jaMghacchAyAM vijAnIhi saptapadAM pUrvAhne aparAhne tAvatkaM caiva niSThApane // 74 // svAdhyAyasya paramAgamavyAkhyAnAdikasya prasthApane pArambhe, jaMghayozchAyA jaMghacchAyA tAM jaMghacchAyAM vijAnIhi sasapadAMsaptavitastimAtra pUrvArahe'parAgahe ca tAvanmAtrAM svAdhyAyasamAptikAle cchAyAM vijAnIhi / saviturudaye yadA jaMghAcchAyA saptavitastimAtrA bhavati tadA svAdhyAyo grAhayaH / aparA
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 mUlAcArerahe ca saviturastamanakAle yadA jaMghAcchAyA saptavitastimAtrA tiSThati tadA svAdhyAya upasaMharaNIya iti // 74 / / pUrvAgahe svAdhyAyasya parisamAptiH kasyAM velAyAM kriyata iti pRSTe'ta AhaAsADhe dupadA chAyA pussamAse cduppdaa| vaDDhade hIyade cAvi mAse mAse duaMgulA // 5 ASADhe dvipadA chAyA puSyamAse catuSpadA / vardhate hIyate cApi mAse mAse vyaMgulA // 75 // jaMghAcchAyA ityanuvartate / mithunarAzau yadA tiSThatyAdityaH sa kAla prASADhamAsa inyucyate / mAsastriMzadrAtraH samudAye vartamAno'pyatra mAsAvasAne divase vartamAno gRhayate samudAye hi vRttAH zandA avayaveSvapi vartanta iti nyAyAt / evaM puSyamAse'pi nirUpayitavyaH / ASADhamAse yadA dvipadA jaMghAcchAga pUrNarahe tadA svAdhyAya upasaMharttavyaH / atra paDaM. gulaH pAdaH parigRhyate / tathA puSyapAse madhyAnhodaye yadA catuSpadA jaMghAcchAyA bhavati tadA svAdhyAyo niSThApAyavyaH / ASADhamAsAntadivasAdArabhya mAse mAse dve ve aGagule tAvavRddhimAgacchate yAvatpuSyamAse catuSpadAcchAyA sjaataa| punastasmAdArabhya dve ve aMgule mAse mAse hAnimupanetavye yAvadApADhe mAse dvipadAcchAyA saMjAtA / kakeTasaMkrAntaH prathama
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcAyadhikAraH // 5 // 226 divasamArabhya yAvadanuHsaMkrAnterantyadinaM tAvadina prati dina prati aguMlasya paMcadazabhAgo vRddhi gacchati tato hAnim / atra trairAzikakrameNa hAnivRddhI sAdhitavye / aparAgahe svAdhyAyabhArambhakAlasya rAtrau svAdhyAyakAlasya ca kAlaparimANaM na jJAtaM tajjJAtvA vaktavyam / madhyAnhAduparighaTikAdvaye svAdhyAyo grAhayaH, tathA rAtrau prathamaghATikAdvaye sarvAsu saMdhyAdAcante ca ghaTikAiye varjayitvA svAdhyAyo grAhayo hAtavyazceti // 7 // digvibhAgazuddhayarthamAhaNavasattapaMcagAhAparimANaM disivibhAgasodhIe / puvaNhe avaraNhe padosakAle yasajjhAe // 76 // navasaptapaMcagAthAparimANaM dishaavibhaagshuddhyai| pUrvAhne aparAhne pradoSakAle ca svaadhyaaye||76 / / dizAM vibhAgo digvibhAgastasya zuddhirulkApAtAdirahitatvaM digvibhAgazuddhenimitta kAyotsargamAsthAya pratidi pUrvAgrahakAle svAdhyAyaviSaye nava nava gAthAparimANaM jApyaM / tatra yadi dizAdAhAdIni bhavanti tadA kAlazuddhina bhavatIti vAcanAbhaMgo bhavati / eSA kAlazuddhI rAtripazcimAyApasvAdhyAye kartavyA / evamaparAgahe svAdhyAyanimitta kAyotsargamAsthAya pratidiza saptasaptagAthAparimANaM pAThyam / aparA - 1
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 mUlAcArerahasvAdhyAye tathA pradoSavAcanAnimitta paMca paMcagAthApramANaM pratidizaM ghoSyamiti / sarvatra dizAdAhAyabhAve kAlazuddhiriti // 76 // atha ke te digdAhAdaya iti pRSTe tAnAhadisadAha ukkapaDaNaM vijju caDukkAsANaMdadhaNugaM ca duggaMdhasajjhaduddiNacaMdaggahasUrarAhujujhaM ca 77 digdAhaH ulkApatanaM vidyut caDatkArAzanIMdradhanuzca dugaMdhasaMdhyAdurdinacandragrahasUrarAhuyuddhaM ca // 77 // dizAM dAha utpAtena dizo'gnivarNAH / ulkAyAH patanaM gaganAt tArakAkAreNa pudgalapiNDasya patanaM / vidyuccaikyacikyaM, caDatkAraH vajraM meghasaMghaTTodbhavaM / azaniH karaka nicayaH / indradhanuH dhanuSAkAreNa paMcavarNapudgalanicayaH / durganyaH pUtigandhaH / sandhyA lohitapItavarNAkAraH / durdinaH patadudakAbhrasaMyukto divasaH / candrayuddhaM, grahayuddhaM, sUrayuddhaM rAhuyudaM ca / candrasya graheNa bhedaH saMghaTo vA, grahasyAnyonyagraheNa bhedAH saMghaTTAdirvA, sUryasya graheNa bhedAdiH, rAhozvandreNa sUryeNa vA saMyogo grahaNamiti / cazabdena nirghAtAdayo gRhyanta iti // 7 // kalahAdidhUmakedU dharaNIkaMpaMca abbhagajaM ca / . iccevamAibahuyA sajjhAe vAjidA dosA // 7 //
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // 231 kalahAdidhUmraketuH dharaNIkaMpazca abhragarjaM ca / ityevamAdibahukA svAdhyAye varjitA dossaaH|| 78 // kalahaH krodhAdyAviSTAnAM vacanaprativacanaijalpaH mahopadravarUpaH / dhAdizabdena khaGga-kRpANI-lakuTAdibhiyuddhAni paragRhyante / dhUmaketurgagane dhUmAkArarekhAyA darzana / dharaNIkampa parvatapAsAdAdisamanvitAyA bhUmezcalanaM / cakAreNa zoNitAdivarSasya grahaNaM / abhragarjanaM meghadhvaniH / cakAreNa mahAvAtAnidAhAdayaH parigRhyante / ityevamAyanye'pi bahavaH svAdhyAyakAle varjitAH pariharaNIyA doSAH sarvalokAnAmupadravahetutvAt / ete kAlazuddhayAM kriyamANAyAM doSAH paThanopAdhyAyasaMgharASTrarAjAdiviprakAriNo yatnena tyAjyA iti // 78 // kAlazuddhiM vidhAya dravyakSetrabhAvazuddhayarthamAharuhirAdipUyamaMsaM dave khece sadahatthaparimANaM / .. koSAdisaMkilesA bhAvavisohI paDhaNakAle 79 rudhirAdi pUtimAMsaM dravye kSetre zatahastaparimANaM / krodhAdisaMklezo bhAvavizuddhiH paThanakAle // 79 // rudhiraM raktaM / AdizabdenAzucizukrAsthitraNAdIni parigRhyante, pUrya-kuthitakledaH / mAMsaM AI paMcendriyAvayavaH / dravye AtmazarIre-nyazarIre (Na) vaitAni varjanIyAni / kSetre
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 mUlAcAresvAdhyAyakaraNapradeze catasRSu dikSu hastazatacatuSmAtreNa sarvANi varjanIyAni / yadi zodhayituM na zakyante tatkSetraM dravyaM ca tyAjyaM tasmin sajIve sati svAdhyAyo na kartavyaH / pravaktazrotrAdibhiruSNodakAdIni grAhyANi, ghRtapracurahetvAhArAdina grAhayaH, jorNAdayo'pi na kartavyAH / dravyazuddhiM kSetrazuddhi cecchubhiH krodhAdayo'pi saMklezA varjanIyAH / krodhamAnamAyAlobhAsUyeAdInAmabhAvo bhAvazuddhiH paThanakAle kartacyA atyarthamupasamAdayo bhAvayitavyAH / kAlazuddhayAdibhiH zAstraM paThitaM karmakSayAya bhavatyanyathA karmavandhAyeti // 79 // ___ kAlazuddhayAM yadyatsUtraM paThyate tattatkenoktamata AhasucaM gaNadharakAdhidaM taheva patteyabuddhikAthadaM ca / sudakevaliNA kadhidaM abhiNNadasapuvakadhidaM ca sUtraM gaNadharakathita tathaiva pratyekabuddhikathitaM ca / zrutakevalinA kathitaM AbhinnadazapUrvakathitaM ca 80 sUtraM aMgapUrvavastupAbhRtAdi gaNadharadevaiH kathitaM sarvajJamukhakamalAdartha gRhItvA granthasvarUpeNa racita gautamAdibhiH / tathaivaikaM kAraNaM pratyAzritya buddhAH pratyekabuddhA : dharmazravaNAyupadezamantareNa cAritrAvaraNAdikSayopazamAt, grahaNolkApAtAdidarzanAt saMsArasvarUpaM viditvA gRhItasaMyamA: pratyekabudAstaiH kathitaM / zrutakevalinA kathita racita dvAdazAMgacatu.
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // 223 dazapUrvadhareyopadiSTa / aminnAni rAmAdimirapariNatAni dazapUrvANi utpAtpUrvAdIni yeSAM tebhinnadazapUrvAstaiH kathita pratipAditamabhinnadazapUrvakathitaM ca sUtramiti smbndhH||8|| tatsUtraM kim ? taM paDhidumasajjhAye No kappadi virada ithivaggasa / ecI aNNo gaMtho kappadi paDhiduM asajjhAe // 8 // tat paThitumasvAdhyAye no kalpyate virate striivrgsy| itaH anyaH graMtha kalpyate paThituM asvAdhyAye / / 81 // tatsUtraM paThitumasvAdhyAye na kalpyate na yujyate viratavargasya saMyatasamUhasya strIvargasya cAryikAvargasya ca / ito'smAdanyo granthaH kalpyate paThitumasvAdhyAye'nyatpunaH sUtraM kAlazuddhathAyabhAve'pi yuktaM paThitumiti // 81 // kiM tadanyatsUtramityata pAhaArAhaNANijjuttI maraNavibhacI yaM saMgahatthudio paccakkhANAvAsayadhammakahAo ya erisao 82 ArAdhanAniyuktiHmaraNavibhaktizva sNgrhHstutyH| pratyAkhyAnAvazyakadharmakathAzva IdRzaH // 82 //
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 mUlAcAre ArAdhanA samyagdarzanajJAnacAritratapasAmudyotanodyavananirvAhaNasAdhanAdIni tasyA niyuktirArAdhanAniyuktiH / maraNavibhaktiH saptadazamaraNapratipAdakagrantharacanA saMgrahaH paMcasaMgrahAdayaH / stutayaH devAgamaparameSThayAdayaH / pratyAkhyAnaM trividhacaturvidhAhAraparityAga pratipAdano granthaH sAvadyadravyakSetrAdiparihArapratipAdano vA / AvazyakAH sAmAyikacaturviMzatistavavandanAdisvarUpapratipAdako granthaH / dharmaka thAstriSaSTizalakApuruSacaritAni dvAdazAnuprekSAdayazca / IdRgbhUto'nyo'pi granthaH paThitumasvAdhyAye'pi ca yuktaH // 82 // kAlazuddhayanantaraM kasmin granthe kasmiMzcAvasare kAH kriyAH kartavyA iti pRSTe'ta Ahauddesa samudde se aNuNApaNae a hoMti paMceva / aMga sudakhaMdha jheNuvadesA viya padavibhAgIya // uddeze samuddeze anujJArpaNAyAM ca bhavaMti paMcaiva aMgazrutaskaMdhaprAbhRtapradezA api padavibhAgI ca // 83 1 uddeze prArambhakAle, samuddeze zAstrasamAptau, anujJArpaNAyAM guroranujJAyAM bhavati paMcaiva / nAtra kecana nirdiSTAstathApyupadezAdupavAsA: kAyotsargA vA grAhayAH / athavA anujJAyAM etAvatpaMca pAkA vyavahArAH prAyazcittAni paMcaiva bhavanti te copavAsA: kAyotsargA vA / aMgaM dvAdazAGgAni / zrutaM
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // 235 caturdazapUrvANi / skandhaH vastUni / meNuva-prAbhRtaM / dezazca prAbhRtaprAbhRtaM / padavibhAgAdekaikazaH / aMgasyAdhyayanamArambha samAptau buddhimacchiNyAnujJAyAmupavAsAH kAyotsargA vA paMca kartavyA bhavanti / evaM pUrvANAM, vastUnAM, prAbhUtAnAM, prAbhRtaprAbhUtAnAM prArambhe samAptau anujJAyAmekaikazaH paMca paMcopavAsAH kAyotsargA vA kartavyA bhavantIti // 83 // padavibhAgataH pRthakpRthakkAlazuddhiM vyAkhyAya vinayazudayarthamAhapaliyaMkANasejagado. paDilehiya aMjalIkadapaNAmo / sucatthajogajutto paDhidavo AdasattIe // 84 / / paryakaniSadyAgataH pratilekhya aMjalikRtapraNAmaH / sUtrArthayAgayuktaH paThitavyaH AtmazaktyA // 84 // paryaNa nizayyAM gata upaviSTaH paryakanizayyAgataH paryakena vIrAsanAdibhirvA samyagvidhAnenopaviSTastena, pratilikhya catuSA picchikayA zuddhajalena ca pustakaM bhUmihastapAdAdikaMca sammAye / aJjalinA kRtaH praNAmo yenAsAvajalikRtapraNAmastena karamukulAkitacakSuSA sUtrArthasaMyogaH
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAra samparkastena yuktaH samanvitaH sUtrAryayogayukto'GgAdigranyA paThitavyo'dhyetavyaH / AtmazakkyA sUtrArthAvyabhicAreNa zuddhopayogena zaktimanavaguhaya yatnena jinoktaM sUtramarthayuktaM paThanIyamiti / upadhAnazuddhayarthamAhaAyavila NibviyaDI aNNaM vA hodijassa kAdavvaM / taM tassa karemANo upahANajudo havadi eso // 5 // AcAmlaM nirvikRtiHanyat vA bhavati yasya kartavyaM / tat tasya kurvANa: upadhAnayuto bhavati essH||85 // prAcAmlaM sauvIraudanAdikaM, vikRtenirgataM nirvikRtaM ghRtadadhyAdivirahitaudanaH, anyadvApakAnAdikaM yasya zAkhasya kartavyamupadhAnaM samyaksanmAnaM tadupadhAnaM kurvANastasya zAstrasyopadhAnayukto bhavatyeSaH / sAdhunAvagrahAdikaM kRtvA zAstra sarva zrotavyamiti tAtparya pUjAdarazca kRto bhavati / / 85 // bahumAnasvarUpaM pratipAdayannAha-- sucatyaM jappaMto vAyaMto cAvi NijarAhedUM /
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // 231 AsAdaNaM Na kujA teNa kidaM hodi bahumANaM // sUtrArtha jalpayan vAcayaMzvApi nirjarAhetoH / AsAdanAM na kuryAt tena kRtaM bhavati bahumAnA agazrutAdInAM sUtrArtha yathAsthitaM tathaiva jalpannuccarana pAThayana vAcayaMzcApi pratipAdayaMzcApyanyasya nirjarAhetoH karmakSayanimittaM ca prAcAryAdInAM zAstrAdInAmanyeSAmapi AsAdanaM paribhavaM na kuryAdarvito na bhavettena zAstrAdInAM bahumAna pUjAdikaM kRtaM bhavati / zAstrasya guroranyasya vA paribhavo na kartavyaH pUjAvAcanAdikaM ca vaktavyamiti taatpryaarthH|| 86 // aninhavasvarUpaM pratipAdayatrAha-- kulavayasIlavihUNe sutcatthaM smmgaagmicaannN| kulavayasIlamahalle NiNhavadoso du jppNto||86|| kulavratazIlavihInAH sUtrArthaM samyagavagamya / kulavratazIlamahato nihnavadoSastu jalpaMtaH // 8 // kulaM gurusantatiH, vratAni hiMsAdiviratayaH, zIlaM vrataparirakSaNAdyanuSThAnaM taivihInA mlAnAH kulavratazIlavihInAH / /
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 mU lAcAre maThA dipAlanenAjJAnAdinA vA guruH sadoSastasya ziSyo jJAnI tapasvI ca kulahIna ityucyate / athavA tIrthakaragaNadhara saptarSisaM- prAptebhyo'nye yatayaH kulavratazIla vihInAstebhyaH kulavratazIlavihInebhyaH samyakazAstramavagamya jJAtvA kulavratazIlairye mahAntastAn yadi kathayati tebhyo mayA zAstraM jJAtamityevaM tasya jalpato ninhavadoSo bhavati / zrAtmano garvamudvahatA zAstraninhavo guruninhavazca kRto bhavati / tatazca mahAna karmabandhaH / jainendraM ca zAstraM paThitvA zrutvA pazcAjjalpati na mayA tatpaThitaM, na tenAhaM jJAnIti kintu naiyAyika-vaizeSika-sAMkhyamImAMsA - dharmakIrtyAdibhyo mama bodhaH saMjAta iti nigranthayatibhyaH zAstramavagamyAnyatpratipAdayati brAhmaNAdIna, karamAlloka pUjAhetoryadA mithyAdRSTirasau tadAprabhRti mantavyaH ninhavadoSeNeti / sAmAnyayatibhyo granthaM zrutvA tIrthakarAdIna pratipAdayatyevamapi ninhavadoSa iti // 87 // vyaJjanArtho bhayazuddhisvarUpArthamAha- viMjaNasuddhaM suttaM atthavisuddhaM ca tadubhayavisuddhaM / payadeNa ya japato NANavisuddha havai eso // vyaMjanazuddhaM sUtraM arthAvizuddhaM ca tadubhayavizuddhaM / prayatnena ca jalpan jJAnavizuddho bhavati eSaH // 88 // - vyaJjanazuddhaM, akSarazuddhaM padavAkyazuddhaM ca dRSTavyaM dezA
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // parSakatvAtsUtrANAM / zrarthavizuddhaM - arthasahitaM / tadubhayavizuddhaM ca vyaJjanArthasahitaM sUtramiti sambandhaH / prayatnena ca vyAkaraNadvAreNopadezena vA jalpan paThan pratipAdayana vA jJAnavizuddho bhavatyeSaH / siddhAMtAdInakSara vizuddhAnarthazuddhAn graMthArthazuddhAMzca paThan vAcayan pratipAdayaMzca jJAnavizuddho bhavatyeSaH / akSagadivyatyayaM na karoti yathAvyAkaraNaM yathopadezaM paThatIti // 88 // kimarthaM vinayaH kriyata ityAha viNaeNa sudamarghAdiM 236 jadivi pamANa hodi vissaridaM / tamuvaTThAdi parabhave kevalaNANaM ca Avahadi // 89 // . vinayena zrutamadhItaM yadyapi pramAdena bhavati vismRtaM / tadupatiSThate parabhave kevalajJAnaM ca Avahati // 89 // vinayena zranadhItaM yadyapi pramAdena vismRtaM bhavati tathApi parabhave'nyajanmani tatsUtramupatiSThate, kevalajJAnaM cAvaiti prApayati taspAtkAlAdizuddhayA paThitavyaM zAstramiti // jJAnAcAramabandhamupasaMharaM zcAritrAcAramabandhaM sUcayannAha - NANAcArI eso NANaguNasamaNido mae vRtto /
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 mUlAcAreeco caraNAcAraM caraNaguNasamaNNidaM yocchaM / jJAnAcAraH eSaH jJAnaguNasamAnvato mayA uktaH / itaHcaraNAcAraM caraNaguNasamanvitaM vakSye // 9 // jJAnAcAro jJAnaguNasamanvito mayoktaH / ita urca caraNAcAraM caraNaguNasamantiM vakSye kthyissye'nuvdissyaamiiti| tenAtrAtmakartRtva parihatamAptakartRtvaM ca khyApitaM // 10 // tathA pratijJAnirvahannAhapANivahamusAvAdaadattamehuNapariggahA virdii| esa carittAcAro paMcaviho hodi nnaadvvo|| prANivadhamRSAvAdAdattamaithunaparigrahANAM virtyH| eSa cAritrAcAraH paMcavidho bhavati jnyaatvyH||9|| prANivadhamRSAvAdAdattamaithunaparigrahANAM viratayo nivRttaya eSa cAritrAcAra: paMcaprakAro bhavati jJAtavyaH / yena prANyupaghAto jAyate tatsarvaM manasA vacasA kAyena ca parihartavyaM yenAnRtaM, yena ca stainyaM, yena maithunecchA, yena ca parigrahecchA tatsarva tyAjyamiti // 11 // prathamavrataprapaMcanArthamAhaeiMdiyAdipANA paMcavidhAvajabhIruNA samma / te khalu Na hiMsidavvA maNavacikAyeNa svvtth||
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcocArAdhikAraH // 5 // 249 ekeMdriyAdiprANAH paMcavidhAvadyabhIruNA samyak / te khaluna hiMsitavyAHmanovAkkAyaiH sarvatra // 92 // __ekamindriyaM yeSAM te ekendriyAH, ekendriyA AdiryeSAM prANAnAM jIvAnAM ta ekendriyAdayaH prANAH, te kiyantaH paMcavidhAH paMcaprakArAste,khalu sphuTaM avadhabhIruzA samyagvidhAnena na hisitavyAH, manasA vacasA kAyena ca sarvatra pIDA na kartavyA na kArayitavyA nAnumantavyeti / sarvasmin kAle, sarvasmin deze sarvasminvA bhAve ceti // 92 // dvinIyavratasvarUpanirUpaNArthamAhahassabhayakohalohAmaNivacikAyeNa sabakAlAmma mosaM Na ya bhAsijo paccayaghAdI havadi eso|| hAsyabhayakodhalobhaiH manovAkAyaiH srvkaale| mRSAM na ca bhASayet pratyayaghAtI bhavati eSaH // 93 // ___ hAsyamayalobhanodhairmanovAkkAyaprayogeNa sarvasmin kAle'tItAnAgatavartamAnakAleSu mRSAvAda-parapIDAkaraM vacanaM no badeva / yata eSa mRSAvAdaH pratyayaghAtI bhavatIti na kasyApi vizvAsasthAnaM jAyate / ato hAsyAt, krodhAt, bhayAllobhAdA parapIDAkaraM vastuyAthAtmyaviparItapratipAdakaM vacanaM manasA na cintayeva, tAlcAdivyApAreNa noccArayeta, kAyena nAnuSThApayediti // 93 //
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 mUlAcAreasteyavratasvarUpanirUpaNAyAhagAme NagareraNNe thUlaM sacitta bahu spddivkkhN| tiviheNa vAjidavaM adiNNagahaNaM ca taNNicaM // grAme nagare'raNya sthUlaM sAcettaM bahu sapratipakSaM / trividhena vArjatavyaM adattagrahaNaM ca tannityaM // 94 // ... grAmo vRtyAnaH / nagaraM caturgopugedbhAsi zAlaM / araNyaM mahATavIgahanaM / upalakSaNamAtrametat / tena grAme, nagare, pattane, araNye, pathi, khale, maTave, kheTe, kavaTe, saMvAhane, droNamukhe, sAgare, dvIpe, pavate, nadyAM vetyevamAdyanyeSvapi pradezeSu sthUlaM sUkSma, sacittama cattaM, bahu stokaM vA sapratipakSa dravyaM suvarNAdikaM dhanadhAnyaM vA dvipadacatuSpAdajAtaM vA kAMsyavastrAbharaNAdika vA pustikAkAlikAna kharadanapicchikAdikaM vA, naSTaM vA vismRtaM patitaM sthApita parasaMgRhItaM trividhena manovAkkAyaiH kRtakAritAnumodittagrahaNaM nityaM tatsarva varjitavyaM / anyadapyevamAdidhanAdika virodhakAraNaM nehitavyaM / * yatastatsarvamadattaM steyasvarUpamiti // 94 // __. caturthavratasvarUpanirUpaNAyAha - acittadevamANumatirikkhajAdaM ca mehuNaM cadudhA / tiviheNataMNa sevadi NicaM pi muNI hi payadamaNo
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 243 paMcAcArAdhikAraH // 5 // AcittadevamAnuSAtaryagjAtaM ca maithunaM caturdhA / .. trividhena tatna sevate nityaM api munirhi prayatamanAH acittaM; citralepa-pusta-bhAMDa-zaila-vaMdhAdikarmanivartitastrIrUpANi, bhavanavAnavyantarajyotiSkakalpavAsadevastriyaH,vAmaNakSatriyavaizyazUdrastriyazca, vaDavAgomahiSyAditirazcyazca, etAbhyo jAtamutpanna caturdhA maithunaM rAgodrekAtkAmAbhi'lA trividhena manovacanakAyakarmabhiH kRtakAritAnumataistanna sevate / nityamapi muniH prayatnamanAH / hi sphuTaM / svAdhyAyaparo lokavyApArarahitaH sarvAH strIpratimAH mAtRduhitabhaginIvat citet / naikAkI tAbhiH sahaikAnte tiSThet / na vartmani gacchet / na ca rahasi maMtrayet / nApyekAkI sannekasyAH pratikramaNAdikaM kuryAt / yena yena jugupsA bhaveta . tatsarva tyAjyamiti // 95 // paMcamavratamapaMcanArthamAhagAmaM NagaraM raNaM thUlaM saccitta bahu sapaDivakkhaM / ajjhattha bAhiratthaM tiviheNa pariggaraM vaje // grAma nagaraM araNyaM sthUla sacittaM bahu sapratipakSaM / adhyAtmabahiHsthaM trividhena parigrahaM varjayet // 96 // grAma, nagaraM, araNyaM, pattanaM, maTaMvAdikaM ca / sthUlaM-kSetragRhAdikaM / saciMta dAsIdAsagomahiNyAdikaM / bahumanekame
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 mUlAcAre dabhinnaM / sapatipakSa mUkSmaM citrakarUpaM netracInakauzeyadravyamaNimuktAphalasuvarNabhANDAdikaM / adhyAtma miNatva-veda-rAgahAsya-ratyarati-zoka-bhaya-jugussA-krodha-mAna-mAyA-lobhAtmakaM bahiHsthaM kSetravAmtvAdikaM dazaprakAraM / manovAkAyakarmabhiH kRtakAritAnupanaiH parigraha zrAmaNyAyogyaM varjayet / sarvathA murchA tyAjyeni nai:paryamAcaret / / 96 // atha mahAvratAnAmanyArthavyutpatti paniNadayannAhasAhati jaM mahatthaM AcaridANI ya ja mhllehi| jaM ca mahallANi tado mahabbayAI bhave taaii|| sAdhayaMti yat mahArtha AcaritAni ca ytmhdbhiH| yacca mahAMti tataHmahAvratAni bhavaMti tAni // 97 // yasmAnmahArya mokSa sAdhayanti, yasmAca padbhistIrthakarAdibhirAcaritAni sevitAni, yatazca svata eva mahAnti sarvasAvadyatyAgAt tatastAni maha vratAni bhavanti / na punaH kapAlAdigrahaNeneti // 17 // bhaya rAtribhojananivRtyAdinirUNottaraprabandhaH kimartha iti pRSTe'ta AhatesiM ceva vadANaM rakkhaTuM raadibhoynnnniyNcii| aTThaya pavayaNamAdA ya bhAvamAoya svaao|| 1 'virattI' ityApi pAThaH /
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcorAdhikAraH // 5 // 245 teSAM caiva vratAnAM rakSArtha raatribhojnnivRttiH| aSTau ca pravacanamAtarazca bhAvanAzca sarvAH // 98 // teSAmeva mahAvratAnAM rakSaNArtha rAtribhojananivRttiH rAtrau bhojanaM tasya nivRttI rAtribhojananivRttiH / bubhukSito'pi bhojanakAle'tikrAnte naivAhAraM cintayati / nApyudakAdikaM / aSTau pravacanamAtRkAH paMca smitystriguptyH| bhAvanAzca sarvAH paMcaviMzatayaH mahAvratAnAM pAlanAya vakSyanta iti // 98 // yate rAtrau bhojanakriyAyAM pravizato doSAnAha-- tesiM paMcaNhapi yanhayANamAvajaNaM ca saMkA vaa| AdavivattI a have rAdIbhattappasaMgeNa // teSAM paMcAnAmapi cAnhavAnAmAvarjanaM ca zaMkA vaa| Atmavipattizca bhavet rAtribhaktaprasaMgena // 99 // teSAM paMcAnAmapyanhavAnAM batAnApAsamantAcAvarjana aMga- . mlAnatA, AzaGkA vA lokasya kimitikRtvAyaM pravajito rAtrau praviSTo durArekaH syAt / gRhasthAnAmAtmavipattizca bhavet / sthANupazucaurasArameyanagararakSakAdibhyo rAtribhaktAsaMbena rAtrAvAhArArtha paryaTatastasmAdrAtribhojanaM tyAjyamiti // 99 // paMcavidhamAcAraM vyAkhyAya samityAdidvAreNAvidhaM byAkhyAtukAmaH prAha--
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcArepaNidhANajogajutto paMcasu samidIsutIsu guttIsu esa carittAcAro aTThaviho hoi NAyavyo / praNidhAnayogayuktaH paMcasu samitiSu triSu guptiSu / eSa caritrAcAraH vidho bhavati jnyaatvyH||100 praNidhAna pariNAmastena yogaH samparkaH praNidhAnayogaH ! yukto nyaayyHshobhnynobaaksaayprvRttyH| paMcasamitiSu triSu guptiSu / eSa cAritrAcAro'STavidho bhavati jJAtavyaH / mahAbratabhedena paMcaprakAra: bAcAraH / athavA samitiguptiviSayapariNAmabhedenASTaprakAronyAyya AcAra iti // 10 // atha yukta iti vizeSaNaM kimaryamupAca mityAzaMkAyAmAhapANidhANaMpi ya duvihaM pasattha taha appasatthaM ca / samidIsu ya guttIsuya pasattha sesamappasatthaM tu101 praNidhAnamapi ca dvividhaM prazastaM tathA aprazastaM c| samitiSu ca guptiSu ca prazastaM zeSamaprazastaM tu||101|| praNidhAnamapi dviprakAraM / prazastaM zubhaM / tathA'prazastamazubhamiti / samitiSu guptiSu prazastaM praNidhAnaM / tathAzeSamaprazastameza / samyagayanaM jIvaparihAreNa mArgodyote dharmAnuSThAnAya gamanaM prayatnaparasya yateryat sA samitiH / azubhamanovAkkAyAnAM goena bAdhyAyadhyAnaparasya manozakAyasaMzati
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // 247 guptiH| etAsu yatpaNidhAnaM sa yuktoSTaprakArazcAritrAcAra iti| zeSa punaryadaprazastaM praNizanaM tadvividhamindriyanoiMdriyabhedena // ___indriyapraNidhAnArUpapratipAdanArthamAhasaharasarUvagaMdhe phAse yamaNohare ya idare ya / jaMrAgadosagamaNaM paMcavihaM hoi paNidhANaM 102 zabdarasarUpagaMdhe sparze ca manohare ca itare ca / yat rAgadveSagamanaM paMcavidhaM bhavati praNidhAnaM // 102 // - zabdarasarUpagandhasparzeSu manohareSu, zobhaneSu, itareSvazobhaneSu, yadrAgadveSayorgamanaM prApaNaM tatpaMcaprakAramindriyapraNidhAnaM bhavati / strIpuruSAdipratteSu SaDgarSabha-gAndhAra-madhyama-paMcama-dhaivata-niSAdabhedabhinneSu prArohyavarohisthAyisaMcAricatuvarNayukteSu SaDaMlakAradvividhakAkubhinnaSu mUrcchanAstyAnAdiprayukteSu susvareSu yadrAgapApaNaM, tathA kokilamayUrabhramarAdizabdeSu vINArAvaNahastavaMzAdizabdeSu yadrAgakaraNaM, tathoSTrakhara-karabhAdiprayukteSu duHsvareSu urakaNThazirasvisthAnabhedabhinnamaniSTeSu yad dveSakaraNaM / tathA tiktakaMTukapAyAAlamadhurabhedabhinneSu suprayukteSu manohareSvamanohareSu tIvratIvrataratIvratama mandamandataramandatameSu guDakhaMDadadhighRtapayaHpAnAdigateSu nivakAMjIraviSakhalayavasakuSThAdigateSu ca raseSu yadAgadveSayoH karaNaM / tathA strIpuruSAdigateSu gaurazyAmAdivarNeSu rUpeSu
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 mUlAcArahAvabhAvahelAMgajabhAvaprayukteSu lIlAvilAsavicchittivibhramakilikiMcita-mohAyitakuTTimitavimvokalalitavihatedezamA svAbhAvikairbhAvayukteSu zobhAkAntimAdhuryadhairyaprAgalbhyaudAyairayatnajaiH prayojiteSu dvAtriMzatkaraNayukteSu kaTAkSanirIkSaNapareSu nRttagItahAsyAdimanohareSu rUpeSu tadviparIteSvamanohareSu rAgadveSapayukteSu (ktaM ) / dvividhagandheSu zobhanAzobhanabhedabhineSu ArdramahiSIyakSakardapakastUrIkarpUrakAlAgurucandanakuma jAtimallikApATalAdivibhinneSu tathA vibhItakAzucisvedavapAdimabhavemvaniSTeSu yadrAgadveSayoH karaNaM / tathASTamakAreSu sparzeSu mRdukarkazazItoSNasnigdharUkSagurulaghubhedabhinneSu strIvastramUlIkAdiprabhaveSu tathA bhUmizilAtaNazarkarAdiprabhaveSu yadrAgadveSakaraNaM tatsarvamindriyamaNidhAnamastIti // 102 // indriyANidhAnamuktamISadindriyamaNidhAnaM kisvarUpamiti pRSTe'ta AhaNoiMdiyapaNidhANaM kohe mANa taheva maayaae| lohe ya NokasAe maNapaNidhANaM tu taM vaje 103 noindriyapraNidhAnaM krodhe mAne taithava maayaayaaN|| lobhe ca nokaSAye manaHpraNidhAnaM tu tat varjayet krodhe mAne mAyAyAM tathaiva lobhe caikammizcaturvidhe etadviSaye yadetanmanaHmaNidhayanaM manovyApArastanoindriyapaNidhAnaM /
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 paMcAcArAdhikAraH // 5 // tadetadindriyamaNidhAnaM noindriyaprANidhAnaM cAprazasnamayukaM varjayet varjayitavyamiti // 103 // samitiguptiviSayaH praNidhAnayogo'STavidha AcArokta iti pratipAditaM tataH kAH samitayo guptayazcetyAzaMkAyAmAhaNikkhevaNaMca gahaNaM iriyAbhAsesaNA ya samidIo padiThAvaNiyaM ca tahA uccArAdINi paMcavihA104 nikSepaNaM ca grahaNaM IryAbhASeSaNAzca smityH| pratiSThApanaM ca tathA uccArAdInAM paMcavidhA // 104 // nikSepaNaM nikSepaH pustikAkuNDikAdivyavasthApanaM / teSAmeva grahaNamAdAnaM samIkSya, saiSAdAnanikSepaNasamitiH / dharmArthino yanaparasya gamanamIryAsamitiH / sAvadharahitabhASaNaM bhASAsamitiH kRtkaaritaanuptrhitaahaaraadaanmshnsmitiH| . samitizabdaH prtyekmbhismbdhyte| uccArAdInAM matrapurISAdInAM prAsukAdeze pratiSThApanaM tyAgaH pratiSThApanAsamitiH / ityevaM paMcavidhA samitiriti // 104 // tatra tAvadIryAsamitisvarUpapapaMcArthamAhamaggujovupaogAlaMbaNasuddhIhi iriyado muNiNo suttANuvIci bhaNiyAiriyAsamidI pvynnmmi||
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 mUlAcAre mArgodyotopayogAlaMbanazuddhibhiH Iryato muneH / sUtrAnuvIcyA bhaNitA IryAsamitiH pravacane // 105 sammArgaH panyA: / ujjona - udyotacakSurAdityAdiprakAzaH / uvaoga-upayogo jJAnadarzanaviSayo yatnaH / zrAlaMva - devatAnirgranthayatidharmAdikAraM / eteSAM zuddhayastAbhimArgodyotopayogAlambanazuddhabhito gacchato muneH sUtrAnuvIcyA prAyazcittAdisUtrAnusAreNa pravacane IryAsamitirbhagitA gaNadharadevAdibhirbhaNiteti zeSaH / / 105 / / tAvagamanaM vicAryata uttaragAthayeti - iriyAvahapaDivaNNeNava logaMteNa hodi gaMtavvaM / purado jugappamANaM sayApamatteNa saMteNa // 106 // IyApathapratipannenAvalokayatA bhavati gaMtavyaM / purataH yugapUmANaM sadA apramattena satA // 106 // kailAzorjayantacampApAvAditIrthayAtrA sanyAsadevadharmAdikAraNena zAstrazrAvaNAdikena vA samatikramaNazravaNAdipra yojanena vodite savitari prakAzaprakAzitAzeSadigante vizuddhadRSTisaMcAre vizuddhasaMstarapradeze IyapathamArga pratipannena samIhamAnena kRtasvAdhyAyapratikramaNadevavandanena purato'yato yugamAtraM hastacatuSTayapramANamavalokayatA samyakpazyatA sthUlAsthUjIvanapramattena yatnapareNa zrutazAstrArthaM smaratA parizuddhamano
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // 251 vAkkAyakriyeNa svAdhyAyadhyAnopayuktena satA sadA bhavati gantavyamiti // 106 // punarapi zlokatrayeNa mArgazuddhisvarUpapratipAdanAyAhasayaDaM jANa juggaM vA raho vA evmaadiyaa| bahusojeNa gacchaMti so maggo phAsuo bhave 107 zakaTaM yAnaM yugyaM vA ratho vA evmaadikaaH| bahuzo yena gacchaMti sa mArgaH pAsukaH bhavet // 10 // zakaTaM valIvAdiyuktaM kASThamayaM yaMtraM / yAnaM mattavAraNayuktaM palpaGkajAtaM, hamtyazvamanuSyAdibhirUhayamAnaM yugyaM pIThikAdirUpaM manuSyadvayanohayAnaM / ratho viziSTacakrAdiyu. to mudgarabhupuMDhitomarAdipaharaNapUrNoM jAtyazvAdibhirUhayamAnaH ityevamAdayo'nye'pi bahuzo'nekavAraM yena mArgeNa gaccha. nti sa mArgaHprAsuko bhavediti // 107 // ke te evamAdikA ityata pAha-. hatthI assokharoDho vaagomhisgvlyaa| bahusojeNa gacchaMti somagmo phAsuo bhave 106 hastI azvaH khara uSTro vA gomahiSagavelakAH / bahuzaH yena gacchaMti sa mArgaH pAsuko bhavet 108 // hastino'zvA gardabhAuSTrA gAvo mahiSyaH gavelikA ajA
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 mUAlacAraavikAdayo bahuzo yena mArgeNa gacchanti sa mArgaH prAsuko bhavet // 108 // itthI puMsA va gacchaMti AdaveNa ya ja hadaM / satthapariNado ceva so maggo phAsuo have // 109 striyaH puruSA vA gacchaMti AtApena ca yo hataH / zastrapariNatazcaiva sa mArgaH pAsukaH bhavet / / 109 // striyaH puruSAzca yena vA gacchanti / AtApenAdityadAvAnalatApena yo hataH / zastrapariNataH kRSIkRtaH sa mArgaH prAsuko bhavet / tena mArgeNa yanavatA svakAryeNodyotena gantavyamiti // 106 // bhASAsamitisvarUpaM pratipAdayannAhasacaM asaJcamosaM aliyAdIdosavajamaNavajaM / vadamANassaNuvIcI bhAsAsamidI have suddhA 110 satyaM asatyamRSA alIkAdidoSavaya'manavayaM / vadataH anuvIcyA bhASAsamitiH bhavet zuddhA 110 sacca-satyaM mvadravyakSetrakAlabhAvApekSayAsti, paradravyakSetrakAlabhAvApekSA nAsti, ubhayApekSayAsti ca nAsti ca, anumayApekSAvaktavyamityevamAdi vadato'vitayaM vacanaM / tathA pramANanayanikSeparvadataH satyaM vacanaM / asacamosaM-asatya
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // 253. mRSA yatsatyaM na bhavati, anRtaM ca na bhavati sAmAnyavacanaM / alIko mRSAvAda prAdiryeSAM doSANAM te vyalIkAdidoSAstairvajitaM vyalIkAdidoSavarjitaM parapratAraNA didoSarahitaM / aNavajjaM - anavadyaM hisAdipApAgamanavacanarahitaM / ityevaM sUtrAnuvIcyA pravacanAnusAreNa vAcanaH pRcchanAnuprekSAdidvAreNAnyenApi dharmakAryeNa vadato bhASAsamitibhevecchuddheti // 110 // satyasvarUpaM vivRgavannAhajaNavadasammadaThavaNA NAme rUve paDuccasacce ya / saMbhAvaNavavahAre bhAve opammasacce ya // 111 // janapadasammatasthApanAyAM nAmni rUpe pUtItyasatye ca saMbhAvanAvyavahAre bhAve aupamyasatye ca // 111 // - satyazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate / janapadasatyaM, bahujanasammatasatyaM sthApanAsatyaM, nAmasatyaM, rUpasasyaM, pratIti satyamanyApekSasatyamityarthaH, saMbhAvanAsatyaM, vyavahArasatyaM, bhAvasatyaM upamAnasatyaM iti dazadhA satyaM vAcyamiti sambandhaH // 111 // 9 " etAni dazasatyAni viyavannAhajaNapadasaccaM jagha odaNAdi yaducca diyasavvabhAseNa bahujaNasamma damavi hodijaM tu loe jahA devI 112 janapadasatyaM yathA odanAdirucyate ca sarvabhASayA / exording
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAre 254 bahujanasammatamapi bhavati yattu loke yathA devI 112 - janapadasatyaM dezasatyaM / yathaudanAdirucyate sarvabhASAbhiH draviDabhASayA caura ityucyate / karNATabhASayA kUla ityucyate / gauDabhASathA bhaktamityucyate / evaM nAnAdezabhASAbhirucyamAna aodano janapadamatyapiti jAnIhi / bahubhirjanairyatsammataM tadapi satyamiti bhavati / yathA mahAdevI, mAnuSyapi loke mahAdevIni / yathA devo varSatItyAdikaM vacanaM lokasammataM satyamiti vAcyaM / na pratibandhaH kAryaH evaM na bhavatIti kRtvA / pratibandhe satyamasatyaM syAditi // 112 // ThavaNA ThavidaM jaha devadAdiNAmaM ca devadattAdi / ukkaDadarAta vaNNe rUve seo jadha balAyA 113 // sthApanA sthApitaM yathA devatAdi nAma ca devdttaadi| utkaTatara iti varNena rUpe zvetA yathA blaakaa||113|| . yadyapi devatAdipratirUpaM sthApanayA sthApita / tathA ca devadattAdinAma / na hi tatra devatAdisvarUpaM vidyate / nApi taM (1) devairdatto'sau / tathApi vyavahAranayApekSayA sthApanAsatyaM,nAmasatyaM ca satyaminyucyate sadbhiriti / ahamatimAsiddhapatimAdi tathA nAgayajJendrAdipratimAzca tatsarva sthApanAsatyaM / tathA devadatta indradatto yajJadatto viSNu mitra ityevamAdivacanaM nAmasatyamiti / tathA varNenotkaTatareti zvetA balA
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // 255 kA / yadyapi tatrAnyAni raktAdIni sambhavanti rUpANi, tathApi zvatena varNenotkRSTatarA balAkA, anyeSAmavivakSitatvAditi rUpasatyaM dravyArthikanayApekSayA vAcyamiti // 113 // aNNaM apekkhasiddhaM paDuccasacajahA havadi digdh| vavahAraNa ya saccaMrajjhadi kUro jahA loe 114 anyadapekSyasiddhaM pratItyasatyaM yathA bhavati dIrgha / vyavahAreNa ca satyaM radhyate krUro yathA loke // 114 // ___anyaddhastujAtamapekSya kiMciducyamAnaM pratItyasatyaM bhavati / yathAdIrgho'yamityucyate / vitastimAtrAddhastamAtraM dIrgha tathA dvihastapAtrAtpaMcahamtamAtraM / paMcahastapAtrAddazahastamAtraM / evaM yAvanmeSAnaM / tathaivaM (va) isvavRttacaturasrAdi, kurUpa-surUpa-paMDita mUkha-pUrvAgarAdikanapekSAsiMddha niSpannamapekSya satyamityucyate / na tatra vivAdaH kAryaH / tathA, radhyade pacyate krUra odanaH maNDakAH ghRtapUrAH ityAdi loke vacanaM vyavahArasatyamiti vAcyaM / na tatra vivAdaH kAryaH / yadyaudanaH pacyate bhasma bhavati, maNDakA yadi pacyante bhasmIbhavantIti kRtveti vyavahArasatyaM vacanaM satyamiti // 114 // saMbhAvaNA ya saccaM jadi NAmeccheja eva kujaMti / jadi sako icchejojaMbUdIvaM hi pallatthe // 115 saMbhAvanA ca satyaM yadi nAma icchet evaM kuryAt / .
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAdhAreyadi zakaH icchet jaMbUdvIpaM hi parivartayet // 115 // ___ yadi nAmaitadevamicchet, evaM kuryAt yadetatsaMbhAvanA satyaM / saMbhAvyata iti saMbhAvanA / sA dvividhAbhinItAnabhinItabhedena / zavayAnuSThAnAminItA / asti sAmarthya yaduta nAma tathA na sampAdayedabhinItA / yathA yadi nAma zakra icchejjambUdvIpaM parivartayet / saMbhAvyata etatsAmarthyamindrasya yajambUdvIpamanyathA kuryAt / api zirasA pavarta bhinyAt / sarvametadanabhinItA saMbhAvanA satyaM / api bhavAn prasthaM bhakSayet / bAhubhyAM gaMgA taredetadabhinItaM sambhAvanAsatyamiti sampAdyAsampAyabhedeneti // 115 // hiMsAdidosavijudaM saccamakappiyavi bhAvado bhAvaM ovammeNa du sacaM jANasu palidovamAdIyA 116 hiMsAdidoSaviyutaM satyamakalpitamapi bhAvatobhAvaM / aupamyena tu satyaM jAnIhi palyopamAdikaM // 116 // hiMsA prAdiSAM doSANAM te hiMsAdayastai yuktaM virahitaM hiMsAdidoSaviyuktaM / hiMsAstainyAbramhaparigrahAdigrAhakavacanarahitaM satyaM / akalpitamapi bhAvano' yogyamapi bhAvayataH paramArthataH satyaM tat / kenacit pRSTastvayA caurA dRSTo na mayA dRSTa evaM vaktavya / yadyapi vacanametadevAsatyaM tathApi paramArthataH satyaM hiMsAdidoSarahitatvAt / yathA yena yena
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // parapIDospate paralokaM pratIhalokaM ca prati, tattadvacanaM satyamapi tyAjyaM rAgadveSasahitatvAt / satyamapi hiMsAdidoSasahitaM na vAcyamiti bhAvasatyaM / aupamyena ca yuktaM yadvacanaM tadapi satyaM jAnIhi / yathA palyopamAdivacanaM / upamAmAtrametat / na hi kuzalo yojanamAtraH kenApi ropacchedaiH pUryate / evaM sAgaro rajjuH pratarAMgulaM sUcyaMgulaM ghanAMgulaM zreNI lokamatage lokazcandramukhI kanyA ityevapAdayaH zabdAH upamAnavacanAni upamAsatyAnIti vAcyAni / na tatra vivAdaH kAryaH / ityetaddazapakAraM satyaM vAcyaM / tathA sandhinAmataddhitasamAsAkhyAtakRdauNAdiyuktaM, pakSahetudRSTAntopanayanigamanasahitaM, chalajAtinigrahasthAnAdi. vivarjitaM, lokasamayastravacana virodharahitaM, pramANopapanna, naigamAdinayaparigRhItaM, jAtiyuktiyuktaM, maitrIprapodakAruNyamAdhyasthavacanasahitaM, aniSThuramakarkazamanuddhanamarthavat, zravaNakAntaM, sulalitAkSarapadavAkpaviracitaM, heyopAdeyasaMyuktaM-ityaMbhUtaM satyaM vAcyaM / liMgasaMkhyAkAla kArakapuruSopagrahasametaM dhAtunipAtabalAbalacchando'laMkArAdisamanvita, vAcyamiti sambandhaH // 116 // etadvayatiriktamasatyamiti pratipAdayannAhatavivarIdaM mosaM taM ubhayaM jattha saccamosaM tN| tavivarIdA bhAsA asaccamosA havadi diTThA 117
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAretAdviparItaM mRSA tadubhayaM yatra satyamRSA tat / tadviparItA bhASA asatyamRSA bhavati dRSTA // 117 // tadazapakArasatyaviparItaM pUrvoktasya sarvasya pratikUlamasatyaM mRSA / tayoH manyAsatyayorubhayaM yatra pade vAkye vA satyamaSAvacanaM tat guNadoSasahitatvAt / tasmAtsatyamRSAvAdAdviparItA bhASA vacanoktirasatyamRSoktiH / sA bhavati dRSTA jinaH / na sA satyA na mRSeti sambandhaH // 117 // asatyamRSAbhASA viTaNvannAhaAmaMtaNi ANavaNI jAyaNisaMpucchaNI ya paNNavaNI / paJcakkhANI bhAmA chaTThI icchANulomA ya // 118 // AmaMtraNI AjJApanI yAcanI saMpRcchanI ca prajJApanI pratyAkhyAnI bhASA SaSThI icchAnulomA ca // 11 // grAmyate'nayAmaMtraNI / gRhItavAcyavAcakasaMbandho vyApArAntaraM pratAbhimugvI kriyate yayA mAmaMtraNI bhASA / yathA he devadatta ityAdi / AjJApyate' nayetyAjJApanA / AjJA tavAhaM dAdAmI yevamAdi vacanamAjJApanI bhASA / yAnyate' nayA yAcanA / yathA yAcayAmyahaM tvAM kiMciditi / pRcchathate
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // 296 nayeti pRcchanA / yathA pRcchAmyahaM tvAmityAdi / prajJApyate' nayeti prajJApanA / yathAprajJApanA (ya) myahaM tvAmityAdi / pratyAkhyAyate' nayeti pratyAkhyAnA yathA pratyAkhyAnaM mama dIyatAmityAdi bhASAsamitiH sarvatra saMbandhaH / icchayA lomAnukUlechAlomA srvtraanukuulaa| yathA evaM karomItyAdi 118 saMsayavayaNIya tahA asaccamosA ya aTThamI bhAsA NavamI aNakkharagayA asacamosA havadi dihA saMzayavacanI ca tathA asatyamRSA ca aSTamI bhASA / navamI anakSaragatA asatyamRSA bhavati dRSTA // 111 saMzayamavyaktaM vaktIti sNgyvcnii| saMzayArthapakhyApanA. nabhivyaktArthA yasmAdacanAtsaMdeharUpAdoM na pratIyate tadvacanaM . saMzayavacanI bhaassetyucyte| yathA dantarahitAtibAlAtivaddhAvacanaM, mahiSyAdInAM ca zabdaH / tathaivAsatyamRga sASTamI bhASA / navamI punagnakSaggatA / yasyAM nAkSarANyabhivyaktAni kakAracakArapakArAdInAmabhivyaktiryatra sA navamo bhASAnakSaragatA / sA ca dvIndriyAdInAM bhavatyeva / nAsatyamRSA bhASA nava prakArA bhavati / vizeSApratipatterasatyA sAmAnyasya pratipana mRSA / aAmaMtraNarUpeNAbhimukhIkaraNena mRSA pazcAdanyasyArthasyApatipattarasatyA / tathAjJAdAnena na mRSA pazcArika dAsyatIti na jJAyate tena na satyA / tathA yAJcAmAtreNa na
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 mUlAdhAremRSA, uttarakAlaM kiM yAcayiSyatIti na jJAyate tato na styaa| tayA praznamAtreNa na maSA pazcAnna jJAyate kiM pRcchayate'neneti na satyA / tathA pratyAkhyAnasAmAnyarUpamya yAcanAyAH pratItena mRSA pazcAta pratyAkhyAnaM dAsyatIti na jJAyate tena na styaa| tathecchAyA evaM karomIti bhaNanena na mRSA kiMcitpacAkiM kariSyatAni na jJAyate tena na satyA / tathAkSarANi saMdigdhAni pratIyante tena na mRSA, arthaH sandiyo na pratIyate tena na satyA / tathA zabdamAtraM pratIyate tena na maSA, akSarANAmarthasya cApratItene satyati / anena nyAyena navakArA asatyamRSAbhASA vyAkhyAteti // 116 // punarapi yadvacanaM satyamucyate tadarthamAhasAvajajoggavayaNaM vajaMto'vajabhIra gunnkNkhii| sAvajavajavayaNaM NicaM bhAseja bhaasNto||120|| sAvadyAyogyavacanaM varjayan avadyabhIruHguNakAMkSI / sAvadyavaya'vacanaM nityaM bhASayet bhASayan // 120 // yadi maunaM kartuM na zaknoti tata evaM bhASeta sAdyaM sa pApamayogyaM yakArabhakArAdiyuktaM vacanaM vayet / avadhabhIruH pApabhIruH / guNAkAMkSI hiMsAdidopavanaparaH / sAvadhavarja vacanaM nityaM sarvakAlaM bhASayan bhASayet / anvayavyatirekeNa vacanametat / naissa paunarukyaM dravyArthikaparyAyArthikazi
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ dara paMcocArAdhikAraH // 5 // dhyAnugrahaparAditi // 20 // prazanasamitisvarUpaM pratipAdayannAhauggama uppAdaNaesaNehiM piMDaM ca uvadhi saMjaM c| sodhatassa ya muNiNo parisujjhai esaNAsamidI udgamotpAdanaiSaNaiH piMDaM ca upadhiM zayyAM ca / zodhayatazca muneH parizuddhyati eSaNAsamitiH 121 udgacchatyutpadyata hAro yairdoSaista udgamadoSAH / utpAdyate niSpAdyata pAhAro yaista utpAdanAdoSAH / azyate bhujyate AhAro vasatyAdayo vA yaiste'za nadoSAstaiH / piNDa pAhAraH / upadhiH pustkpicchkaadiH| zayyA vasatyAdIn zodhayataHsuSTu sAvadyaparihAreNa nirUpayato, muneH parizuddhayatezanasamitiH / azanasya samyagvidhAnena doSaparihAreNeti vA crnnmshnsmitiH| udgamotpAdanAzanadoSaiH piNDaM upadhi zayyAM zodhayato muneH parizuddhayate'zanasamitiriti / eta udmAdayo doSAH saprapaMcena piNDazuddhau vakSyanta iti neha prata. nyante, punaruktadoSabhayAt / / kathametAn doSAnpariharati munirityAzaMkAyAmAha cakAraH(ra)sUcitArtha / saviturudaye devavandanAM kRtvA ghaTikAdvaye'tikrAnte zrutabhaktigurubhaktipUrvakaM svAdhyAyaM gRhItvA 1 piMDamuvadhiM ca ityapi paatthH| . - -
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 mUlAcAravAcanApRcchanAnuprekSAparivartanAdikaM siddhAntAdevidhAya ghaTikAdvayamaprAptamadhyAnhAdarAt svAdhyAyaM zrutabhaktipUrvakamupasaMhutyAvasatho dUrato mUtrapUrISAdIn kRtvA pUrvAparakAyavibhAgamavalokya hastapAdAdiprakSAlanaM vidhAya kuNDikAM picchikAM gRhItvA madhyAnhadevavandanAM kRtvA pUrNodaravAlakAna bhikSAhArAn kAkAdivalInanyAnapi ligino bhikSAvelAyAM bAtvA prazAnte dhUmamuzalAdizabde gocaraM pravizenmuniH / tatra gacchannAtidrutaM, na mandaM, na vilambitaM gacchet / IzvaradaridrAdikulAni na vivecayet / na vamani jalpettiSThet / hAsyAdikAn vivarjayet / nIcakuleSu na pravizet / sUtakAdidoSadaSiteSu zuddheSvapi kuleSu na prakzeit / dvArapAlAdibhinipiddho na prakzeit / yAvantaM pradezamanye bhikSAhArAH pravizasti tAvantaM pradeza pravizet / virodhanimittAni sthAnAni varjapet / duSTakharoSTrapahiSagohastivyAlAdIn dUrataH parivarjayet / maconmattamadAvaliptAna suSThu varjayet / snAnavilepanapaNDanaratikrIDAprazaktA yoSito nAvalokayet / vinayapUrvakaM vidhRtastiThet / samyavidhAnena dIyamAnamAhAraM prAsukaM siddhabhaktiM kRtvA pratIcchet / sa(za)tanapatanagalanamakurvan nizchidraM pANipAtraM nAbhipradeze kRtvA zurazurazabdAdivarjitaM bhuJjIta / yoSitAM stanajaghanorunAbhikaTinayanalalATamukhadantauSThabAhukakSAntarajaMghApAdalIlAgativilAsagItanRttahAsasnigdhadRSTikaTAbhanirIkSaNAdInAvalokayet / evaM bhuktvA pUrNodaro'nta
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // . 263 rAyAdapUrNodaro vA mukhahastapAdAn prakSAlya zuddhodakapUrNA kariDakAM gRhItvA nirgacchet / dharmakAryamantareNa na gRhAntaraM pravizet / evaM jinAlayAdipadezaM sammApya pratyAkhyAnaM gRhItvA pratikrAmediti // 121 // __zrAdAnanikSepaNasamitisvarUpaM pratipAdayannAhaAdANe Nikkhave paDilehiya cakkhuNA pamajaMjo davvaM ca dabaThANaM saMjamaladdhIya so bhikkhU 122 AdAne nikSepe pratilekhya cakSuSA pramArjayet / dravyaM ca dravyasthAnaM saMyamalabdhyA sa bhikSuH // 122 AdAne grahaNe / nipe tyAge / pratilekhya suSThunirIkSayitvA cakSuSA pazcApicchikayA sammArjayet pratilekhayet / dravyaM dravyasthAnaM ca / kalikA kuNDi kAdi dravyaM, yatra tavyavasthitaM tatsthAnaM / saMyamalabbhyaH sa bhikSuryatiH / zrAmaNyayogyavastuno grahaNakAle nikSepakAle vA cakSuSA dravyaM dravyasthAnaM ca pratilekhya picchikayA samgarjayediti 122 yena prakAreNAdAnanikSapasamitiH zuddhA bhavati tamAhasahasANAbhoiyaduppamajida appaccuvekSaNAdosA pariharamANassa have samidI AdANaNikkhevA // sahasAnAbhogitaduSpramArjatApratyupekSaNAn doSAn /
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 mUlAbArepariharataH bhavet samitiH AdAnAnakSepA // 123 // sahasA zIghraM vyApArAntaraM pratyudgatapanasA nikSepamAdAnaM vA / anAbhogitamanAlokanaM mvacittavRttyAgrahaNamAdAnaM vA anAlokya dravyaM dravyasthAnaM yatkriyate tadAnAbhogitaM duSTaprapArjitaM duSpamArjitaM picchikayAvaSTabhya pratilekhanaM / apratyupekSaNaM kiM cat saMsthApya punaH kAlAntareNAlokanaM / etAn doSAn pariharato bhavedAdAnanikSepasamitiriti / kimutaM bhavati, svasthavRtyA dravyaM dravyasthAnaM ca catuSAvalokya mRdupratilekhanena sammAAdAnaM grahaNaM vA kartavyaM / sthApitasya pustakAdeH punaH katipayadivasairAlokanaM kartavyamiti 123 uccArapatravaNasamitisvarUpanirUpaNAyAhavaNadAhakisimAsikade thoDalleNupparodha vitthiNNe avagadajaMtu vivice uccArAdI visajejo 124 vanadAhakRSimASikRte sthaMDilanuparodhe vistIrNe / apagatajaMtau vivikte uccArAdIn visarjayet // 124 vanadAho dAvAnalaH / kRSiH zIreNA'nekavArabhUmervidAraNaM / maSI imazAnAMgArAnalAdipradezaH / kRtazabdaH pratyemabhisambadhyate / vanadAhIkRte, kRSIkRte, maSIkRte, sthaMDilIkRte, UparIkRte / anuparodhe lokoparodhavarjite / vistIrNa vizAle / apagatA avidyamAnA jantavA dvIndriyAdayo yatra
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 265 paMcAcosadhikAraH // 5 // so'pagatajantustasminnapagatajantau / viviktezucyAcapaskararahite janarahite vA uccArAdIn visarjayet parityajyet / acittabhUmideza ityanena saha sambandhaH kartavya iti124 ___atha ke te uccArAdaya ityAzaMkAyApAhauccAraM passavaNaM khelaM siMghANayAdiyaM davyaM / aJcittabhUmidese paDilahitA visajejo 125 uccAraM prazravaNaM khelaM siMghANakAdikaM dravyaM / AcittabhUmideze pratilekhya visarjayet // 125 // ubAra azuciH / prasravaNaM mUtraM / khelaM zleSmANaM / siMghANakaM nAsikApaskaraM / Adizabdena kezotpATabAlAna madapramAdavAtapittAdidoSAn saptamadhAtuM chAdikaM ca pUrvoktavizeSaNaviziSTa acittabhUmideze haritatRNAdihite pratilekhayitvA suSTu nirUpya visarjayet / pUrva sAmAnyavyAkhyAtamidaM tu saprapaMcamiti kRtvA na paunaruktayamiti // 125 // atha rAtrau kathamiti cedityata pAharAdo dupamajicA paNNasamaNapekkhidammi ogAse AsaMkavisuddhIe apahatthagaphAsaNaM kunjA 126 rAtrau tu pramArjayitvA prajJAzramaNaprekSite avakAze / AzaMkAvizuddhaye apahastakasparzanaM kuryAt // 126 //
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlicAre rAtrau tu prajJAzravaNena vaiyAvRtyAdikuzalena sAdhunA vinapareNa sarvasaMghapratipAlakena vairAgyapare jitendriyeNa prekSite suSThuSTe'vakAzaikadeze punarapi sacakSuSA pratilekhanena pramAjaiyitvoccArAdIn visRjet / atha yadi tatra sUkSmajIvAdya zaM. kA bhavettata AzaMkA vizuddhaye zrAzaMkA vizuddhayarthaM zrapahastakarUpazanaM kuryAt viparItakaratalena mRdunA sparzanaM kartavyamiti // 266 tena prajJAzravaNena sati savitari cakSurviSaye ca sati trINi sthAnAni dRSTavyAni bhavanti, kimarthamityAha - jadi taM have asuddhaM bidiyaM tadiyaM aNuNNae sAhU / lahue aNicchayAre deja sAdhammie guru // 127 // yadi tat bhavet azuddhaM dvitIyaM tRtIyaM anumanyeta sAdhuH / laghu anicchAkAre na deyaM sadharmiNi guru ayaH // 127 // yadi tatprathamasthAnaM prekSitamazuddhaM bhaved dvitIyaM sthAnamanujAnAtyanumanyeta / tadapi yadyazuddhaM tRtIyaM sthAnamanujAnAti jAnIta (te) gacchedvA sAdhuH saMyataH / zratha kadAcittasya
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 267H paMcAcArAdhikAraH // 5 // sAghoAdhitasyAnyasya vA laghuzIghramazuddha'pi pradeze malacyutiranicchayA vinAbhiprayeNa bhavet tatastasmin sadharmiNi dhArmike sAdhau ai (e) ayaH prAyazcittaM tadguru na dAtavyaM / ayaH puNyaM, ayanimitcatvAt pryshcittmppymityucyte| yatnaparasya na bahu prAyazcittaM bhavati yataH / athavA lahue-laghu zIghraM / aNicchayAre anicchayA kurvati malacyuti sarmiNi mahatprAyazcittaM na dAtavyaM / yadyapi prAyazcittaM nAtropAtaM tathApi sAmarilabhyate'nyasyAzrutatvAt / athavA laghukena kuzalenecchAkAreNa'nukUlena prajJAzravaNena yadi prathamasthAnaM zuddhaM dvitIya tRtIyasthAnaM vAnujJApya sambodhya sarmiNi sAdhau gurau vA prAsukaM sthAnaM daatvymiti|| 127 // anena krameNa kiMkRtaM bhavatIti cedata pAhapadiThavaNAsamidIvi ya teNeva kameNa vaNNidA hodi| vosaraNijaM davaM tu thaMDile vosaraMtassa // 128 pratiSThApanAsamitirapi ca tenaiva kameNa varNitA bhavati vyutsarjanIyaM dravyaM tu sthaMDile vyutsRjataH // 18 // tenaivoktakrameNa pratiSThApanAsamitirapi varNitA vyAkhyAtA bhavati / tenoktakrameNa vyutsarjanIyaM tyajanIyaM / sthaMDile
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 mulAcArevyAvarNitasvarUpe vyatsRjataH parityajataH pratiSThApanA diH syAditi // 128 // ___ etAbhiH samitibhiH saha viharan kiMviziSTiH syAdi. syAhaedAhiMsayA jutto samiMdIhiM mahiM viharamANo du / hiMsAdIhiMNa lippai jIvaNikAAule sAhU 129 etAbhiH sadA yuktaH samitibhiH mayAM viharamANastu / hiMsAdibhirna lipyate jIvanikAyAkulAyAM sAdhuH __etAbhiH samitibhiH sayA-sadA sarvakAlaM yukto mahayAM sarvatra viharamANaH sAdhurhisAdibhina lipyate jIvanikAyAkule loke iti // 129 // nanu jIvasamUhamadhye kathaM sAdhurhisAdibhirna lipyate ? ceditthaM na lipyate iti dRSTAntamAhapaumiNipattaM va jahA udaeNaNa lippadi siNehaguNajuttaM / taha samidIhiMNa lippadi sAhU kAesu iriyNto|| 130 // padminIpatraM vA yathA udakana
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // na lipyate snehgunnyuktN| tathA samitibhiH na lipyate sAdhuH kAyeSu Iryan // 130 // padminIpatraM jale vRddhiMgatamapi yathAdakena na lipyate, sneguNayuktaM yataH tathA samitibhiH saha viharana sAdhuH pApena na lipyate kAyeSu jAveSu teSAM vA madhye viharannapi yatnaparo yataH iti // 130 // punarapi dRSTAntena poSayabAhasaravAsehiM par3ate hiM jaha diDhakavaco Na bhijadi srehi| taha samidIhiMNa lippar3a sAhU kAesuiyaMto // 13 // zaravarSeH patadbhiH yathA dRDhakavaco na nighate shraiH| tathA samitibhiH na lipyate sAdhuH kAyeSu Iryan // zaravaH patadbhiH saMyAme gayA dRDha kavaco dRDhavarma na bhidyate caraistIkSNanArAcatomarAdibhistathA Sar3ajIvanikAyeSu samitibhihetubhUnAbhiH sAdhuH pApena na lipyate paryaTanapIti // 13 // yasnaparasya guNamAha
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 mUlAdhArejattheva caradi bAloparihAraNhU vicaradi ttthev| vajjhadi puNa sobAlo parihAraNhU vimuccadi so|| yatraiva carati bAlaH pariharamANopi carati tatraiva / badhyate punaHsa bAlaH pariharamANo vimucyate saH // ___ yatraiva cati bhramatyAcaratIti vA bAlo'jJAnI [ ta] jIvAdibhedAtattvajJaH / pariharamANo'pi caratyanuSThAnaM karoti bhramatIti vA tatraiva loke badhyate karmaNA lipyate punarasau cAla ajJAnaH / pariharamANo yatnaparaH punaH sa vimucyate . karmaNA yasmAdevaMguNA samitayaH // 132 // tamhA caTThidukAmo jaiyA taiyA bhavAhitaM sAmido sAmido huaNNa NadiyadikhavediporANayaM kamma tasmAt ceSTitukAmo yadA tadA bhava tvaM smitH| samitaH khalu anyat nAdadAti kSapayati purANaM krm| tasmAcceSTitukAmA paryaTitumanA yadA tadA yatra tatra yayA tathA bhava tvaM samitaH samitipariNataH / hi yasmAt samino'nyannavaM karma nAdadAti na gRhAti / purANakaM satkarma ca kSapati nijarayatIti / / 133 // evaM samitisvarUpaM vyAkhyAya guptInAM sAmAnyavizeSabhUtaM ca lakSaNamAha
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAra // 5 // 271 maNavacakAyapaucI bhikkhU sAvajjakajjasaMjuttA khippaM NivArayaMto tIhiMdu guttohavadi eso 134 manovAkkAyapravRttiM bhikSuH sAvadyakAryasaMyuktAM / kSipraM nivArayan tribhistu gupto bhavati essH|| 13 // pratizabdaH pratyekamabhisambadhyate / manaHpravRttiM vAkpravRtti kAyapravRttiM ca / kiviziSTAM, sAvadyakAryasaMyuktAM hiMsAdipApaviSayAM / bhikSuH sAdhuH zIghra nivArayastrigupto bhavatyeSaH / guptaH sAmAnyalakSaNametat // 134 // vizeSalakSaNamAhajAgayAdiNiyattI maNassa jANAhitaM maNoguttI aliyAdiNiyattI vAmoNaMvA hodivciguttii|| yA rAgAdinivRttiH manasaH jAnIhi tAM manogupti / alIkAdinivRttiH vA maunaM vA bhavati vacoguptiH 135 . gagadveSAdibhyo panaso yA nivRttizcetasA teSAM parihArastAM jAnIhi manoguptiM manaHsaMvRttiM / alIkAdibhyazcAsatyAbhiprAyebhyazca vacaso yA nivRttiH maunaM dhyAnAdhyayanaciMtanaM ca yattaSNIMbhAvenAsau vA vAgguptimavati // 135 / / kAyaguptyarthamAha
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 mUlAcArekAyakiriyANiyattI kAusmaggo sarIrage guttI hiMsAdiNiyattIvA sarIragucI vadi esA 136 kAyakriyAnivRttiH kAyotsargaH zarIrake guptiH| hiMsAdinivRttirvA zarIraguptirbhavati eSA // 126 // kAryAkrayAnitiH zarIraceSTAyA apravRttiH zarIraguptiH kAyotsargoM dA kAyaguptaH / hiMsAdizyo nitaLa zarIraguptirbhavatyeSA / samyagdarzanajJAnacAritrANi gupyante rakSyante yakAbhimtA guptayaH / athavA midhya tvAsaMyamakaSAyebhyo gopyate radAte prAtmA yakAbhistA guptaya iti // 136 // dRSTAntadvAreNa tApAM mAhAtmyamAhakhecassa vaI Nayara svakha iyA ahava hoi paayaaro| taha pAvasasa giroho tAo guttIu sAhusma // 137 // kSetrasya vRtiH nagarasya khAtikA athavA bhavati prAkAraH tathA pApasya nirAdhaH tAHguptayaH sAdhoH // 137 // yathA kSetrasya zasyasya ti: rakSA nagarasya vA khAtikAthavA prAkAro yathA guptistathA pApasyAzubhavarmayo nirodhaH saMvRtistA guptayaH sAdhoH saMyatasyeti // 137 // yasmAdevaMguNA guptayaH
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // 273 tamhA tiviheNa tumaM NicaM mnnvynnkaayjoghiN| hohisu mamAhidamaI Ni taraM jhANa sajjhAe 138 tasmAt trividhena tvaM nityaM mnovcnkaayyogaiH| bhava samAhitamatiH niraMtaraM dhyAne svaadhyaaye||138|| ___ tampAvividhana kRtakAritAnumanestvaM sAdho ! manovAkkAyayogaibhava suSamAhitamAtaH smyksthaapitbuddhiH| nirantaramabhakSNa dhyAne svAdhyAya ceti / / 138 / __ samitiguptimvarUpaM saMkSepayannAhaetAo aTThapavayaNamAdAo nnaanndsnncric| rakkhaMti sadA muNiNo mAdA puttaM va pydaao|| etA aSTapUvacanamAtaraH jJAnadarzanacAritraM / rakSati sadA muneH mAtA putramiva pUyatAH // 39 // etA aSTamavacanamAna kA: paMcamitastriguptayaH pravacanamAtaro munenidarzanacAritrANi gkSAnta pAlayanti / kathaM ? yathA mAtA jananI putra zAlagata tathegaH pAlayantIti sambandha atrokArasya hasvatvaM prAkRtabalAd draSravyaM // 139 // aSTapravacanamA tRkAH pratipAdya bhAvanAmvarUpaM pratipAdayamAha
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 mUlAcAra esaNaNikkhevAdANiriyAsamidI tahA maNo guttI Aloya bhoyapi ya ahiMsAe bhAvaNA paMca 40 eSaNAnikSepAdAneryAsamitayaH tathA manoguptiH / Alokyabhojanamapi ca ahiMsAyA bhAvanAH paMca // 140 azanasamitirnikSapAdAnasamitirIryAsamitistathA manoguptirAlokyabhojanamapi cAhiMsAvratasyetA bhAvanAH paMca | enA bhAvayan jIvadayAM pratipAlayati / prathamamahAtrataM paripUrNa tiSThati / tasya sAdhanatvena paMca bhAvanA jAnIhIti // 40 // dvitIyamya nirUpayannAha - koha bhaya lohahAsapaNA aNuvIcibhAsaNaM caiva / vidiyasma bhAvaNAo vadassa paMcaiva tA hoMti // krodhabhayalobhahAsyapratijJAH anuvIcibhASaNaM caiva / dvitIyasya bhavanA: vratasya paMcaiva tA bhavati // 1 krodha lobhahAsyAnAM pratijJA pratyAkhyAnaM / krodhasya pratyAkhyAnaM bhayasya pratyAkhyAnaM lobhasya pratyAkhyAnaM hAsya* pratyAkhyAnaM | anuvIcibhASaNaM caitra mUtrAnusAreNa bhASaNaM cadvistasya bhAvanA: paMcaiva bhavanti / paMcaitA bhAvanA bhAvayataH satyavrataM sampUrNa syAditi // 141 //
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcorAdhikAraH // 5 // tRtIyavratasya bhAvanAsvarUpaM vikRNvannAhajAyaNasamaNuNNamaNA aNaNNabhAvovi cttpddisevii| sAdhammiovakaraNa ssaNuvIcIsevaNaM cAvi // 142 // yAJcA samanujJApanA ananyabhAvopi tyaktapratisevI sAdharmikopakaraNasyAnuvIcisevanaM cApi // 142 // yAcA prArthanA samanujJApanA yasya sambandhi kiMcidvastu -tamanumanya grahaNaM gRhItasya vA sambodhanaM / ananyabhAvo' duSTabhAvo'nAtmabhAvaH paravastunaH parigRhItasyAtmabhAvo na krtvyH| tyaktaM zrAmaNyayogyaM, anye cArthino na tasya, sAvadyarahitaM tyaktamityucyate / athavA viyatta AcArya ityucyate / patisevayatIti pratisevI / sa pratyekamabhisambadhyate / yAMcayA pratisevI samanujJApanayA pratisevI anAtmabhAvapratisevI, niravadyasya zrAvaNyeyogyasya tyattasyAcAryasya vA pratisavI / samAnodharmosnuSThAnaM yasya sadharmA tasya yadupakaraNaM pustakapicchikAdi tasyAnuvIcyAgamAnusAreNa sevanaM sadharmopakaraNasya sUtrAdakU. latayA sevanaM cApi / etAH paMca bhAvanAstRtIyavUtasya bhava-ntIti / etAbhirasteyAkhyaM vrataM sampUrNa bhavatIti // 142 // caturthavratasya bhAvanAsvarUpaM vikalpayannAha
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 mUlAcAremahilAloyaNa punvaradisaraNasaMsattavasAdhivikahArhi paNidarasehiM ya viradI ya bhAvaNA paMca bahmami // mahilAlokanaM pUrvaratasmaraNaM saMsaktavasativikathAbhyaH praNItarasebhyazca viratizca bhavanAH paMca brahmANa // mahilAnAM yoSitAmavalokanaM duSTapariNAmena nirIkSaNaM mahilAlokanaM / pUrvasya [syA ] rateH gRhasthAvasthAyAM ceSTitasya sparaNaM cintanaM pUrvaratismaraNaM / saMsaktavasatiH sadravyA sarAgAvA / vikathA dussttkthaaH| paNidarasa-praNItarasA issttaahaarsmdkraaH| viratizabdaH pratyekamabhisambadhyate / mahilAlokagadviratiH pUrvaratisparaNAdviratiH saMsaktavasateviratiH vikathAbhyaH strIcaurarAjyabhaktakathAbhyo viratiH samIhitarasebhyo virtiH| etA: paMca bhAvanAH caturthasya brahmAvatasya bhAvanA bhavanti / etAbhizcaturthabrahmavataM sampUrNa tiSThatIti // paMcamavatabhAvanA vikalpayannAhaapariggahassa muNiNo sahappharisarasarUvagaMdhesu / rAgaddosAdINaM parihAro bhAvaNA pNc|| aparigrahasya muneH zabdasparzarasarUpagaMdheSu / rAgaDheSAdInAM parihAraH bhAvanAH paMca // 144 // aparigrahasya muneH zabdasparzarasarUpagandheSu rAgadveSAdInAM
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // 277 parihAraH bhAvanA: paMca bhavanti / zabdAdiviSaye rAgadveSAdInAmakaraNAni yAni taiH sampUrNa paMcamaM mahAvrataM syAditi // kimarthametA bhAvanA bhAvayitavyA yasmAtNa karedi bhAvaNAbhAvidohu pIlaM vadANa svvesiN| sAdhU pAsutto sa maMNAgavi kiM dANi vedNto|| na karoti bhAvanAbhAvito hi pIDAM vratAnAM sarveSAM / sAdhuH prasuptaH sa manAgapi kimidAnI vedayan 145 hu yasmAt paMcaviMzatibhAvanAbhAvitaH sAdhuH prasupto'pi nidrAMgato'pi samudaho'pi mUchoMgato'pi sarveSAM vratAnAM manAgapipIDAMvirAdhanAMna karoti kiM punazcetayamAnaH / svapne'pi tA eva bhAvanAH pazyati, na vratavirAdhanAH pazyatIti // 14 // edAhi bhAvaNAhiMdutamhA bhAvahi appmttotN| acchiddANi akhaMDANi te bhavissaMti hu vadANi etAbhiH bhavanAbhistu tasmAt bhAvaya apramattastvaM / AcchidrANi akhaMDAni te bhaviSyaMti khalu vratAni // tasmAdetAbhirbhAvanAbhiH bhAvayAtmAnamapramattaH sa tvaM / tato'cchidrAgayakhaNDAni sampUrNAni bhaviSyanti hi sphuTaM te tava vratAnIti // 146 // * 1 'samudaho ityapi paatthH|
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 mUlAcAra___ cAritrAcAramupasaMharastapa AcAraM ca sUcayannAhaeso caraNAcAro paMcavidho vaNNido samAseNa / eto ya tavAcAraM samAsadovaNNayissAmi // 14 // eSa caraNAcAraH paMcavidho varNitaH samAsena / itazca tapa AcAraM samAsato varNayiSyAmi // 147 // eSa caraNAcAraH paMcavidho'STaviSazca varNito mayA samAsena / ita Urdhva tapa AcAraM samAsato varNayiSyAmIti / / 147 // duvihA ya tavAcAro bAhira abbhataro muNeyadho ekako viya chaddhA jadhAkamaM taM pruuvemo||14|| dvividhazca tapa AcAraH bAhya AbhyaMtaro jnyaatvyH| ekaikopi ca SoDhA yathAkramaM taM prarUpayAmi // 148 // dvipaka rastapa AcArastapo'nuSThAnaM / bAhayo bAhyajanaprakaTaH abhyantaro'bhyantarajanaprakaTaH / ekaiko'pi ca vAhayAbhyantara zcaikaikaH SoDhA SaDprakAraH / yathAkramaM kramamanulaMdhya prarUpayAyAmi kathayiSyAmIti // 148 // bAyaM SaDbhedaM nAmoddezena nirUpayannAha-- aNasaNa avamodariyaM rasaparicAo ya vuttipriskhaa|
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcocArAdhikAraH // 5 // 276 kAyassa vi paritAvo vivittasayaNAsaNaM chttuN|| 149 // anazanaM avamaudarya rasaparityAgazca vRttiparisaMkhyA / kAyasya ca paritApo viviktazayanAsanaM sssstthN|| 149 // anazanaM caturvidhAhAraparityAgaH / avamaudaryamatRptibhojanaM / rasAnAM parityAgorasaparityAgaH svaabhilssitsnigdhaadhumlkttukaadirsprihaarH| vRtteH parisaMkhyA vRttiparimakhyA gRhadAyakabhAjanaudanakAlAdInAM parisaMkhyAnapUrvako grahaH / kAyasya zarIrasya paritAyaH karmakSayAya buddhipUrvakaM zoSaNaM AtA panAbhrAvakAzavakSamUlAdibhiH / viviktazayanAsanaM strIpazuSabaDhaka vivarjitaM sthAnasevanaM SaSThamiti // 146 // anazanasya bhedaM svarUpaM ca pratipAdayannAha-- iciriyaM jAvajIvaM duvihaM puNa aNasaNaM muNeyavvaM / ittiriyaM sAkhaM NirAvakaMkhaM have bidithaM // 150 // ittiriyaM yAvajjIvaM dvividhaM punaH anazanaM jJAtavyaM / ittiriya sAkAMkSaM nirAkAMkSa. bhavet dvitIyaM / / 150 //
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 mulAcAreanazanaM punarittiriyayAvajjIvamedAbhyAM dvividha jJAtavyaM . ittiriyaM sAkAMkSaM kAlAdibhiH sApekSaM etAvantaM kAlamahamazanAdikaM nAnutiSThAmIti / nirAkAMkSa bhaved dvitIyaM yAvajjIvaM A maraNAntAdapi na sevanam // 15 // sAkAMkSAnazanasya svarUpaM nirUpayannAhachaTThamadasamaduvA dasehiM mAsaddhamAsakhamaNANi / kaNagegAvaliAdI tavovihANANi NAhAre // 15 // SaSThASTadazamahAdazaiH mAsArdhamAsakSamaNAni / kanakaikAvalyAdIni tapovidhAnAni anAhAre 151 ahorAtrasya madhye dve bhaktavele tatraikasyAM bhaktavelAyAM bhojanamekasyAH parityAga ekabhaktaH / catasRNAM bhaktavelAnAM parityAge caturthaH / SagaNAM bhaktavelAnAM parityAge SaSTho dvidinaparityAgaH / aSTAnAM parityAgeSTamastraya upavAsAH / dazAnAM tyAge dazamazcatvAra upavAsAH / dvAdazAnAM parityAge dvAdazaH paMcopavAsAH / mAsArdha-paMcadazopavAsA: paMcadazadinAnyAhAraparityAgaH / mAsa-mAsopavAsA-vizadahorAtramAtrA azanatyAgaH / kSamaNAnyupavAsAH / zrAvalIzabdaH pratyekamabhi
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // 281 sambadhyate / kanakAvalI caikAvalI ca kanakAvalyekAvalyau tau vidhI pAdiryeSAM tapovidhAnAnAM kanakaikAvalyAdIni / Adizabdena surajamadhya-vimAnapaMkti-siMhaniSkIDitAdInAM grh| kanakAvalyAdInAM prapaMca. TIkArAdhanAyAM dRSTavyo vistaramayAneha pratanyate / anAhAro'nazanaM SaSThASTamadazamadvAdazairmAsAdhamAsAdibhizca yAni kSamaNAni kanakaikAvalyAdIni ca yAni . tapovidhAnAni tAni sarvAgyanAhAro yAvadutkRSTena pagapAsAstatsarva sAkAMkSamanazanamiti // 151 / / nirAkAMkSasthAnazanasya svarUpaM nirUpayannAhabhacapaiNNA iMgiNi pAuvagamaNANi jANi maraNANi / aNNevi evamAdI bodhavvA NiravakaMkhANi // 152 // bhaktapratijJA iMginI prAyopagamAni yAni maraNAni / anyAnyapi evamAdIni boddvyaaninirvkaaNkssaanni|| bhaktapatyAkhyAnaM vyAdyaSTacatvAriMzaniryApakaiH paricaryamANasyAtmaparopakArasavyapekSasya yAvajjIvamAhAratyAgaH / ihAgaNImaraNaM nAmAtmopakArasavyapekSa paropakAranirapekSa / prAyo 1 saMskRtaharivaMzapurANe ca dRSTavyaM //
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 mUlAcArapagamanamaraNaM nAmAtmaparopakAranirapekSaM / etAni trINi maraNAni / evamAdInyanyAnyapi pratyAkhyAtA (nA) ni nirAkAMkSANi yAni tAni sarvAgyanirAkAMkSamazanaM voddhavyaM jJAtavyamiti // 152 // avamaudaryasvarUpaM nirUpayannAhabacIsA kira kavalA purisassa du hodipayadi aahaaro| egakavalAdihiM tatto UNiyagahaNaM umodariyaM // 153 // dvAtriMzat kila kavalAH puruSasya tu bhavati prakRtyA aahaarH| ekakavalAdibhistata __ UnitagrahaNaM avamaudaryam // 153 / / dvAtriMzatkabalAH puruSasya prakRtyAhAro bhavati / tato dvAtriMzatkaralebhya ekakavalenonaM dvAbhyAM tribhiH, ityevaM yAvadekakavalaH zeSaH ekasikyo vA / kilazabda AgamArthasUcakaH bhAgame paThitamiti / ekakabalAdibhinityasyAhArasya grahaNaM yat saavmaudryvRttiH| sahasrataMdulamAtraH kavala Agame paThitaH dvAtriMzatkabalAH puruSasya svAbhAvika AhArastebhyo yanyUna
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 paMcAcArAdhikAraH // 5 // grahaNaM tadavamodarya tapa iti // 153 // kimarthamavamodaryavRttignuSThIyata iti pRSTe uttaramAha-. dhammAvAsayajogeNANAdIye uvaggahaM kunndi| Na ya iMdiyappadosayarI umodaritavovutI 154 dharmAvazyakayogeSu jJAnAdike upagrahaM karoti / na ca iMdriyapradveSakarI avmaudrytpovRttiH||154|| dharme kSamAdilakSaNe dazaprakAre / AvazyakakriyAsu samatAdiSu SaTsu / yogeSu vRkSamUlAdiSu / jJAnAdike svAdhyAye cAritre copagrahamupakAraM karotItyavamodaryatapovRttiH / na cendriyapradveSakarI na cAvamodaryakRtyendriyANi pradveSaM gacchanti kintu vaze tiSThantIti / bahAzIrdhama nAnutiSThati / AvazyakakriyAzca na sampUrNAH pAlayati / trikAlayogaM ca na kSemeNa samAnayati / svAdhyAyadhyAnAdika ca na kartuM zaknoti / tasyendriyANi ca svecchAcArINi bhavantIti / mitAzinaH punardhadiyaH svecchayA vartanta iti // 154 // ___ rasaparityAgasvarUpaM pratipAdayannAhakhIradahisappitela guDalavaNANaM ca jaMparicayaNaM tittakaTukasAyaMvilamadhurarasANaMca jNcynnN|| kSIradadhisarpistailaguDalavaNAnAM ca yat parityajanaM /
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 . mAlacAretiktakaTukaSAyAmlamadhurarasAnAM ca yat tyajanaM 155 ____ atha ko rasaparityAga iti pRSTe'na Aha-kSIradadhisarpistailaguDalavaNAnAM ghRtapUralaDakAdInAM ca yat paricayaNaM-parityananaM ekaikazaH sarveSAM vA / tiktakaTukaSAyAmlamadhurarasAnAM ca yatyajanaM sa rasaparityAgaH / eteSAM prAsukAnAmapi tapobuddhayA tyajanam / / 155 // ___ yAH punarmahAvikRtayastAH kathamiti prazne'ta AhacattAri mahAviyaDIya hoMti NavaNIdamajamaMsamadhU kaMkhApasaMgadappAsajamakArIo edaao||15|| catasro mahAvikRtayazca bhavaMti navanItamadyamAMsamadhUni kAMkSAprasaMgadarpAsaMyamakAriNya etaaH|| 156 // . yAH punazcatasro mahAvikRtayo mahApApahetavo bhavantIti navanItamadyamAMsamani, kAMkSAprasaMgadasaMyamakAriNya etAH / navanItaM kAMkSA-mahAviSayAbhilASaM karoti / madyaM-surAprasaMgamagamyagamanaM karoti / mAMsa-pizitaM do karoti / madhu asaM. yamaM hiMsAM karoti // 156 // etAH kiMkartavyA iti pRSTe'ta pAhaANAbhikaMkhigAvajabhIruNA tavasamAdhikAmeNa tAo jAvajIvaM NivvuDDhAo purA ceva 157
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcAyadhikAraH // 5 // 285 AjJAbhikAMkSiNA avadyabhIruNA tapaHsamAdhikAmena / tAH yAvajjIvaM niyUMDhA purA caiva // 157 // . sarvajJAjJAbhikAkSiNA sarvajJapatAnupAlakena / avadyabhIra yA pArabhIruNA, tapaHkAmena tapAnuSThAnapareNa, samAdhikAmena ca tA navanItamadyagaMmamadhUni vikRtayo yAvajjIvaM sarvakAlaM niyUDhAnpRiSTAH tyaktA:puga caiva pUrvasminneva kAle saMyamagrahaNAnpUrnameva / AjJAbhimAMkSiNA navanItaM sarvathA tyAjyaM duSTakAMkSAkAritvAt / avadyabhAruNA mAMsaM sarvathA tyAjyaM darpakAritvAt / tataH tA:kAmena madyaM sarvathA tyAjyaM prasaMgakArilAt / samAdhikAmena madhu sarvathA tyAjyaM, asaMyamakAritvAt / vyastaM samastaM vA yojyAmiti / / 157 // vRttiparisaMkhyAnasvarUpaM pratipAdayannAha-- goyarapamANadAyagabhAyaNaNANAvidhANa jaMgahaNI taha esaNassa gahaNaM vividhassaya vuciprisNkhaa|| gocarapramANaM dAyakabhAjananAnAvidhAnaM yadgahaNaM / tathA azanasya grahaNaM vividhasya ca vRttiparisaMkhyA158 gocarasya pramANaM gocarapramANaM gRhamapANaM, eteSu gRheSu pravizAmi nAnyeSu bahuSviti / dAyakA dAtAro bhAjanAni pAravebhyapAtrANi teSAM yanAnAvidhAnaM nAnAkaraNaM tasya grahaNaM svIka
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ -286 mUlAcAraraNa-dAtRvizeSagrahaNaM pAtravizeSagrahaNaM ca / yadi vRddho mAM vidhareta tadAnIM tiSThAmi nAnyathA / athavA bAlo yuvA strI upAnatkarahito vartmani sthito'nyathA vA vidharet tadAnIM tisstthaamiiti| kAMsyabhAjanena rUpyabhAjanena suvarNabhAjanena mRnmayabhA. janena vA dadAti tadA gRhISyAmIti yadevamAyaM / tathAzanasya vividhasya nAnAprakArasya yadhaNamavagrahopAdAnaM, adya makuSThaM bhokSye nAnyat / athavAdya maMDakAn saktUn odanaM vA grahIcyAmIti yadevamAya grahaNaM tatsarva vRttiparisaMkhyAnamiti 158 kAyaklezasvarUpaM vivRNvannAhaThANasayaNAsaNehiM ya vivihehiM ya uggayehiM bahuehiM / aNuvIcIparitAo kAyakileso havadi eso||159 // sthAnazayanAsanaizca vividhaizcAvagrahaiH bahubhiH / anuvIciparitApaH kAyaklezaH bhavati eSaH // 159 / / sthAnaM kAyotsarga / zayanamekapArzvamRtakadaNDAdizayanaM / AsanaM utkuTikA-paryaka-vIrAsanamakaramukhAdyAsanaM / sthAnazayanAsanairvividhaizcAvagrahadharmopakArahetubhirabhiprAyairbahubhiranuvIcIparitApA sUtrAnusAreNa kAyaparitApo vRkSamUlAbhrAvakA
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 287 paMcAcArAdhikAraH // 5 // 287 zAtApanAdireSa kAyaklezo bhavati / / 156 // viviktazayanAsanasvarUpamAha-- terikkhiya mANussiya savigAriyadevigehi saMsate / vajati appamattA Nilae synnaasnntttthaanne||10|| tirazcImAnuSIsavikAraNIdevigehisaMsaktAn / varjayaMti apramattA nilayAn zayanAsanasthAneSu 160 tiyaco gomahiSyAdayaH / mAnuSyaH striyo vezyAH svecchAcAriNyAdayaH / savikAriNyo devyo bhavanavAnavyantarAdiyoSitaH / gehino gRhasthAH / etaiH saMsaktAna-sahitAn, nilayAnAvamAn varjayanti-pariharantyapramattA yatnaparA: santaH zayanAsanasthAneSu kartavyeSu evamanutiSThato viviktazayanAsanaM nAma tapa iti // 160 // vAhyaM tapa upasaMharamAhasoNAma bAhiratabojeNa maNodukaDaMNa udi| jeNa ya saddhA jAyadi jeNa ya jogANahIyate // tat nAma bAhyatapaH yena manaHduSkRtaMna uttiSThati /
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 mUlAcAreyena ca zraddhA jAyate yena ca yogA na hiiyte||161 // tannApa vAhyaM tapo yena manoduSkRta-cittasaMklezo notiSThati notpadyate / yena ca zraddhA zobhanAnurAgo jAyata utpadyate yena ca yogA mUlaguNA na hIyante / / 161 // eso dubAhiratavobAhirajaNapAyaDo parama ghoro abhaMtarajaNaNAdaMbocchaM abbhaMtaraM vitavaM 162 etattu vAhyaM tapo bAhyajanaprakaTaM paramaM ghorN| . . abhyaMtarajanajJAtaM vakSye abhyaMtaramapi tpH||162 // tadvAvaM tapaH SaDvidhaM bAdhajanAnAM mithyASTijanAnAmapi prakaTaM prakhyataM paramaghoraM suSThu duSkaraM patipAditaM / abhyanta. rajanajJAtaM-bhAgamaviSTajanaitiM vakSye kathayiSyAmyabhyantaramapi SaDavidhaM tapaH // 162 / / __ ke te SaTmakArA ityAzaMkAyAmAhapAyacchitvaM viNayaM vejAvacaM taheva sajjhAyaM / jhANaM ca viussaggo abhaMtarao tavo eso 163 prAyazcittaM vinayo vaiyAvRtyaM tathaiva svAdhyAyaH / dhyAnaM ca vyutsargaHabhyataraM tapaH etat // 163 // - praayshcittN-puurvaapraayshodhn| vinymnudtvRttiH| baiyA
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 289 paMcAcAyadhikAraH // 5 // vRtAM'svazaktyopakAraH / tathaiva svAdhyAyaH siddhAntAdyadhyayanaM / dhyAnaM cakAgraciMtanirodhaH vyunsrgH| abhyantaratapa etaditi / prAyazcittasvarUpaM nirUpayannAhapAyacchittaMtti tavo jeNa visujjhadi ha puvakayapAvaM pAyacchittaM pattotti teNa vuttaM dasavihaMtu // 16 // prAyazcittaM iti tapo yena vizuddhyati hi puurvkRtpaapaat| prAyazcittaM prApta iti tena uktaM dazavidhaM tu||164|| prAyazcittapaparAdhaM prAptaH san yena tapatA pUrvakRtAtpApAva vizuddhayate hu-mphuTaM pUrva vrataiH sampUrNo bhavati tattapastena kAraNena dazapakAraM prAyazcittamiti / / 164 // ... ke te dazaprakArA ityAzaMkAyAmAhaAloyaNapaDikamaNaM ubhayavivegotahA viussaggoM tava chedomUlaM viya parihAro ceva saddahaNA 165 AlocanA pratikramaNaM ubhayaM vivekaH tathA vyutsrgH| tapaHchedo mUlamapi ca parihAraH caiva zraddhAnaM // 165 // mAlocanA-prAcAryAya devAya vA caritrAvArapUrvakamutpannAparAdhanivedanaM / parikramaNaM-rAtribhojanatyAgavatasahitapaM. camahAvUnoccAraNaM saMbhAvanaM divasatikramaNaM pAkSikaM vA / ubhayaM-mAlocanapratikramaNe / viveko dviprakAro gaNavivekaH
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 mUlAcAresthAnaviveko vA / tathA vyutsarga:-kAyotsargaH / tapo'nazanAdikaM / chado-dIkSAyAH pakSamAsAdibhirhAniH / mUlaM punaraca prabhRti vUta rApaNaM / api ca parihAro dvipa kAro gaNapatibaddho'. prabiddhA vA / yatra prazravaNAdikaM kurvanti munayastatra tiSThanti pichi3..manamaH kRtvA yatInAM bandanAM karoti tasya yatayo na kunni, evaM yA gaNe kriyA gaNapratibaddhaH parihAraH / yatra deze dharmo na jJAyate tatra gatvA monena tapazcaraNAnuSThAnakaraNapagaNapratibaddhaH parihAraH / tathA zraddhAna tacarucau pariNAma: krAdhAdiparityAgo vA / etaddazaprakAraM prAyazcittaM doSAnurUpaM dAnavyamiti / kazciddoSaH pAlocanamAtreNa nirAkriyate / ke citpratikramaNena kazvadAlocanapratikramaNAbhyAM kazvidvivekena kazcitkAyotsareNa kazcittapasA kazcicchedena kazcinmUlena kazvista rahAreNa kazciddhAneneti // 165 // prAyazcittasya nAmAni prAhapogaNakammakhavaNaM khivaNaM gijjaraNa sodhaNaM dhuvaNaM puMcchaNa muchivaNa chidaNaM ti pAyacchittassa NAmAI purANakarmakSapaNaM kSepaNaM nirjaraNaM zodhanaM dhaavnN| puMcchanaM utkSepaNaM chedanamiti prAyazcittasya nAmAni / ___pugaNapya karmaNaH kSapaNaM vinAzaH kSepaNaM, nirmagNaM zodhanaM, dhAvanaM, pucchaNaM, nirAkaraNaM, utkSepaNaM, chedanaM dvedhIka
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // 2 raNamiti prAyazcittasyaitAnyaSTau nAmAni jJAtavyAni bhavantIti // 166 // vinayasya svarUpamAhadaMsaNaNANeviNaocaricatavaovacArioviNao paMcaviho khalu viNao paMcamagaiNAyago bhaNio darzanajJAne vinayaH cAritratapa aupacArikaH vinyH| paMcavidhaH khalu vinayaHpaMcamagatinAyako bhANataH167 darzane vinayo jJAne vinayazcAritre vinayastapasi vinayaH aupacAriko vinaya: paMcavidhaH khalu vinayaH paMcamIgatinAyakA pradhAnaH bhaNitaH pratipAdita iti // 167 // darzanavinayaM pratiNadayannAhauvagrahaNAdiA pukhuttA taha bhaciAdiA ya guNA / / saMkAdivajjaNaM piya daMsaNaviNao samAseNa // 16 // upagRhanAdikAH pUrvoktAH tathA bhaktyAdayazca guNAH zaMkAdivarjanamapi ca darzanavinayaH samAsena // 168 // upagUhanasthirIkaraNavAtsalyamabhAvanAH pUrvoktAH / tathA
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAre 262 bhaktyAdayo guNAH paMcaparameSThibhaktyAnurAgasteSAmeva pUjA teSAmeva guNAnuvarNana, nAzanamavarNavAdasyAsAdanAparihAro/ bhaktyAdayo guNAH / zaMkAkAMkSA vicikitsAnyadRSTiprazaMsAnAM varjanaM parihAro darzana vinayaH samAseneti // 168 // je atthapajjayA khalu uvadiTThA jiNavarehiM sudaNANe / te taha rocedi ro daMsaNaviNayo havadi eso // 169 // ye artha paryAyAH khalu upadiSTA jinavaraiH zrutajJAne / tAn tathA rocayati naraH darzanavinayaH bhavati eSaH // , yethaparyAyA jIvAjIvAdaya: sUkSmasthUlabhedenopadiSTAH sphuTaM jinavaraiH zrutajJAne dvAdazAMneSu caturdazapUrveSu tAn padAyastathaiva tena prakAreNa yAthAtmyena rocayati naro bhavyajIvo yena pariNAmena sa eSa darzanavinayo jJAtavya iti // 169 // jJAnavinayaM pratipAdayannAha - kAle viNae uvahANe bahumANe taheva NiNhavaNe / vaMjaNa atthatadubhayaM viNao NANamhi aTThaviho kAle vinayaM upadhAne bahumAne tathaiva anive / vyaMjanArtha tadubhayaM vinayo jJAne aSTavidhaH // 170 //
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // 263 dvAdazAMgacaturdazapUrvANAM kAlazuddhayA paThanaM vyAkhyAnaM parivartanaM vA / tathA hastapAdau prakSAlya paryake'vasthitasyAdhyayanaM / avagrahavizeSeNa paThanaM / bahupAnaM yatpaThati yasmAcchRNoti tayoH pUjAguNastavanaM / tathaivAnihnavo yatpaThati yasmAtpaThati tayoH kIrtanaM / vyaJjanazuddhaM, arthazuddhaM vyaJjanArthopayazuddhaM ca yatpaThanaM / anena nyAyenASTapakAro jJAne vinaya iti // tathANANaM sikkhadi NANaM guNedi gANaM parassa uvadisadi / NANeNa kuNadi NAyaM NANaviNIdo havadi eso 171 jJAnaM zikSate jJAnaM guNayati jJAnaM parasya upadizati / jJAnena karoti nyAyaM jJAnavinIto bhavati eSaH 171 jJAnaM zikSate vidyopAdAnaM karoti / jJAna guNayati parivartanaM karoti / jJAnaM parasmai upadizati pratipAdayati / jJAnena karoti nyAyamanuSThAnaM / ya evaM karoti jJAnavinIto bhavatyeSa iti / atha darzanAcAradarzanavinayayoH ko bhedastathA jJAnAcArajJAnavinayayoH kazcana bheda ityAzaMkAyApAha-zaMkAdipariNAmaparihAre yatnaH upagRhanAdipariNAmAnuSThAne ca yatno darzanavinayaH / darzanAcAraH punaH zaMkAdyabhAvena tatvazraddhA
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 mUlAcAranaviSayo yanna iti / tathA kAlazuddhayAdiviSaye'nuSThAne yatnaH kAlAdivinayaH, tathA dravyakSetrabhAvAdiviSayazca yatnaH / jJAnAcAraH punaH kAlazuddhayAdiSu satsu zrutaM paThanayatnaM / jJAnavinayaH zrutopakaraNeSu ca yatnaH zrutavinayaH / tathApanayati tapasA tamo'jJAnaM upanayati ca mokSamArge AtmAnaM tapovinayaH niyamitamatiH so'pi tapovinaya iti jJAtavya iti // cAritravinayasvarUpaM pratipAdayannAhaiMdiyakasAyapaNihANaMpi ya guttIocevasAmidIo eso carittaviNao samAsado hoi NAyabvo // indriyakaSAyapraNidhAnamapi ca guptayaH caiva samitayaH eSa cAritravinayaH samAsato bhavati jJAtavyaH 172 indriyANi caturAdIni kaSAyAH krodhAdayaH teSAmindriyakaSAyANAM praNidhAnaM prasarahAnirindriyakaSAyapraNidhAnaM indriyaprasarabhivAraNa kaSAyaprasaranivAraNa / athavendriyakapAyANAM apariNAmastadganavyApAranirodhanaM / api ca guptayo manovacanakAyazubhapravRttayaH / samitaya IryAbhASaNAdAnanikSepoccAraprasravaNapratiSThApanAH / eSa cAritravinayaH samAsataH saMkSepato bhavati jJAtavyaH / atrApi samitiguptaya aacaaraa| tadrakSaNopAye yatnazcAritravinaya iti / / 172 // tapovinayasvarUpaM pratipAdayannAha
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // 265 uttaraguNaujogo sammaM ahiyAsaNA ya saddhA ya AvAsayANamucidANa aprihaanniiynnusseho| uttaraguNodyogaH samyagadhyAsanaM ca zraddhA ca / AvazyakAnAmucitAnAM aparihANiranutsedhaH // * bhAtApana dyuttaraguNeSUdyoga utsAhaH / samyagadhyAmanaM tatkRtazramasya nirAkulatayA sahanaM / udganazraddhA-ta'nuttaraguNAn kurvataH zobhanapariNAmaH / AvazyakAnAM samatAsvavandanApatikramaNapratyAkhyAnakAyotsargANa'mucitAnAM karmakSayanimittAnAM parimitAnAmaparihANiranutsedhaH na hAniH kartavyA nApi vRddhiH / SaDeva bhAvAzcatvAraH paMca vA na vartavyAH / tathA maptASTau na kartavyAH / yA yasyAvazyakasya velA tasyAmevAsau kartavyo nAnyasyAM velAyAM hAni vRddhi prApnuyAt / tathA yasyAvazyakasya yAvantaH paThitA: kAyotsargAstAvanta eva kartavyA na teSAM hAniddhirvA kAryA iti // 173 / / bhattI tavodhiyamhi ya tavamhi ahIlaNA ya sesANaM eso tavamhi viNao jhutcaaricsaahus|| bhaktiH tapodhike ca tapasi ahelanA ca zeSANAM / eSa tapasi vinayaH ythoktcaaritrsaadhoH|| bhaktiH stutipariNAmaH sevA vA / tapasAdhikastapo'dhika:
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAbAre 1 tasmiMstapoSike / zrAtmano'dhikatarasi tapasi ca dvAdazavidhataponuSThAne ca bhaktiranurAgaH / zeSANAmanutkRSTatapasAmahelanA aparibhavaH / eSa tapasi vinayaH sarvasaMyateSu praNAmavRttiyathoktacAritrasya sAdhorbhavati jJAtavya iti / / 174 // paMcamaupacArika vinayaM prapaMcayannAha- 266 d kAiyavAiyamANasi- otti ativiho du paMcamo viNao / puNa savvo duviho 'pacakkho taha parokkhA ya // 175 // kAyikavAcikamAnasika iti ca trividhastu paJcamo vinayaH / sa punaH sarvo dvividhaH pratyakSastathA parokSazca // 175 // kAye bhavaH kAyikaH / vAci bhavo vAcikaH / manasi bhavo mAnasikaH / trividhastrimakArastu paMcamo vinayaH / svargamokSAdIn vizeSeNa nayatIti vinayaH / kAyAzrayo vAgazrayo mAnasAzrayazceti / sa punaH sarvo'pi kAyiko vAciko mAnasikazca dvividho dviprakAra: pratyakSazcaiva parokSazca / guroH pratyakSazcakSurAdiviSayaH / cakSurAdiviSayAdatikrAntaH parokSa iti // 175 //
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // kAyika vinayasvarUpaM darzayannAha - abbhuTThANaM kidiammaM NavaNa aMjalIya muMDANaM / paccU gacchaNamece pachidassaNusAdhaNaM caiva // 176 abhyutthAnaM kRtikarma namanaM aMjalinA muMDAnAM / pratyudgamanamAyAtasya prasthitasyAnusAdhanaM caiva // 267 abhyutthAnamAdareNAsanAdutthAnaM / kriyAkarma siddhabhaktizrutabhaktigurubhaktipUrvakaM kAyotsargAdikaraNaM / namanaM zirasA praNAmaH / aJjalinA karakuMDalenAJjalikaraNaM vA mugaDAnAmRSINAM / athavA muNDA sAmAnyabandanA / pacca gacchaNamete - zrAgacchataH pratigamanamabhimukhayAnaM / prasthitasya prayANa ke vyavasthitasyAnusAdhanaM cAnutrajanaM ca sAdhUnAmAdaraH kAryaH / tathA teSAmeva kriyA karma kartavyaM / tathA teSAmeva kRtAJjali - Tena namanaM kartavyaM / tathA sAdhogagataH pratyabhimukhagamanaM kartavyaM tathA tasyaitra prasthitasyAnutrajanaM kartavyamiti // tathA NIcaM ThANaM NIcaM gamaNaM NIca ca AsaNaM sayaNaM / AsaNadANaM uvagaraNadANa ogAsadANaM ca // nIcaM sthAnaM nIcaM gamanaM nIcaM ca AsanaM zayanaM / AsanadAnaM upakaraNadAnaM avakAzadAnaM ca // devapurubhyaH purato nIcaM sthAnaM / nIcaM ca gamanaM guro
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 mUlAcAramipArTI pRSThato vA gantavyaM / nIcaM ca nyagbhUnaM cAsanaM pIThAdivarjanaM gurorAsanasya pIThAdikasya dAnaM nivedanaM / upakaraNasya pustikAkuMDikApicchikAdikasya dAnamupasaMpAdanaM / avakAzasya vasatikAgiriguhAdikasya prAsukAyAnviSya dAna nivedanaM / athavA nIcaM sthAnaM karacaraNasaMkucitavRttiguroH sadhaNo'nyasya vA vyAdhitasyeti // 177 // tathApaDirUvakAyasaMphAsaNadAyapaDirUpakAlakiriyAya pesaNakaraNaM saMtharakaraNaM uvakaraNa pddilihnnN|| pratirUpakAyasaMsparzanatA pratirUpakAlakriyA ca / preSyakaraNaM saMstarakaraNaM upakaraNaM pratilekhanaM // pratirUpaM zarIrabalayogyaM kAyasya zarIrasya saMsparzanaM mardanamabhyaMganaM vaa| pratirUpakAlakriyA coSNakAle zItakriyA zItakAle uSNakriyA varSAkAle tadyogyakriyA / preSyakaraNamAdezakaraNaM / saMstarakaraNaM TaTTikAdimastaraNaM / upakaraNAnAM pustikAkuNDikAdInAM patilekhanaM samyagnirUpaNam // 178 // iccevamAdio jo uvayAro kIrade sarIreNa / eso kAiyaviNao jahArihaM sAhuvaggassa // ityevamAdiko yaH upakAraH kriyate zarIreNa / eSaH kAyikavinayaH yathArha sAdhuvargasya //
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // 266 ityevamAdirupakAro guroranyasya vA sAdhuvargasya yaH zarI-. rekha kriyate yathAyogyaM sa eSa kAyiko vinayaH kAyAzritatvAditi / / 176 // vAcikavinayasvarUpaM vivRNvannAhapUyAvayaNaM hidabhAsaNaM ca midabhAsaNaM ca madhuraM c| suttANuvIcivayaNaM ANiThuramakakasaM vayaNaM // pUjAvacanaM hitabhASaNaM ca mitabhASaNaM ca madhuraM ca / sUtrAnuvIcivacanaM aniSThuramakarkazaM vacanaM // pUjAvacanaM bahuvacanoccAraNaM yUyaM bhaTTArakA ityevamAdi / hitasya pathyasya bhASaNaM ihalokaparalokadharmakAraNaM vacanaM / mitasya parimitasya bhASaNaM cAlpAkSarabahvartha / madhuraM ca manoharaM zrutisukhadaM / sUtrAnunIciva vanamAgamadRSTayAbhASaNaM yathA pApaM na bhavati / aniSThuraM dagdhamRtapralInetyAdizabdai rahitaM / prakakezaM vacanaM ca varjayitvA vAcyamiti // 180 // uvasaMtavayaNamagihatthavayaNamakiriyamahIlagaMvayaNaM eso vAiyaviNao jahArihaM hodi kaadbbo|| upazAMtavacanaM agRhasthavacanaM akriyamahIlanaM vacanaM eSa vAcikavinayaH yathArha bhavati krtvyH|| upazAntavacanaM krodhamAnAdirahitaM / agRhasthavacanaM gRha
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 mAlacAre. sthAnAM makAravakArAdi yadvacanaM tena rahita bandhanatrAsanatADanA. divacanarahitaM / akiriyaM asimasikRSyAdikriyA (di) rahitaM athavA sakriyamiti pAThaH / sakriya kriyAyuktamanyavi. ntAnyadoSayoriti na vAcyaM, taducyate yanniSpAdyate / ahIlaMaparibhavacanaM / ityevamAdivacanaM yatra sa eSa vAciko vinayo yathAyogyaM bhavati kartavya iti // 181 // mAnasikavinayasvarUpamAhapApavisottiapariNA mavajaNaM piyahideya prinnaamo| NAdayo saMkheve-- NesomANasio vinno|| 182 // pApavizrutipariNAmavarjanaM priyahite ca pariNAmaH / jJAtavyaH saMkSepeNaiSaH mAnasiko vinayaH // 182 // pApavizrutipariNAmavarnanaM pApaM hiMsAdikaM vizrutiH samyagvirAdhanA tayoH pariNAmastasya barjanaM prihaarH| priye dharmopakAre hite ca samyagjJAnAdike ca pariNAmo jJAtavyaH / saMkSepeNa sa eSa mAnasikazcittodbhavo vinaya iti // 18 // iya emo paJcakkho viNao pArokhiovi jaM gurunno|
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 301. paMcAcArAdhikAraH // 5 // virahammivi kaTTijjadi ANAhissacAreyAe // iti eSaH pratyakSaH vinayaH pArokSikopi yat guroH / virahepi vartate aajnyaanirdeshcryaayaaH|| 183 // ityeSa pratyakSavinayaH kAyikAdiH,gurvAdiSu satsu vartate yataH, pArokSiko'pi vinayo dguropirahe'pi gurvAdiSu parokSIbhUteSu yate / zrAjJAnirdezena caryAyA vAhadbhaTTArakopadiSTeSu jIvAdipadArtheSu zraddhAnaM kartavyaM tathA tairyA caryoddiSTA vratasamityAdikA tayA ca vartanaM parokSA vinayaH / teSAM pratyakSato yaH kriyate sa pratyakSamiti // 183 // punarapi trividhaM vinayamanyena prakAreNAhaaha opacArio khalu . viNaotivihA samAsado bhnnio| satta caubiha duviho bodhabbo aannupuvaae| atha aupacArikaH khalu vinayaH trividhaH samAsato bhnnitH| sapta caturvidhaH dvividhaH bodhavyaH AnupUrvyA //
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 ... mUlAcAre athaupacAriko vinaya upakAre dharmAdikaparacittAnugrahe bhava aupacArikaH khalu sphuTaM trividhastripakAraH kAyikavAcikamAnasika bhedena samAsataH saMkSepato bhaNitaH kathitaH / saptavidhazcaturvidho dvividho boddhayaH / AnupUAnukrameNa kAyikaH saptaprakAro vAcikazcaturvidhaH mAnasiko dvividha iti / / kAyikavinayaM saptarakAramAhaabbhuTThANaM saNNadi AsaNadANaM aNuppadANaM ca kidikamma paDirUvaM AsaNacAo ya aNubajaNaM abhyutthAnaM sannatiH AsanadAnaM anupradAnaM ca / kRtikarma pratirUpaM AsanatyAgazca anuvrajanaM // abhyutthAnamAdareNotthAnaM / sannatiH zirasA praNAmaH / AsanadAnaM pITha thupanayanaM / anupadAnaM ca pustakapicchikAdhupakaraNadAnaM / kriyAkarma zrutabhaktyAdipUrvakakAyotsarga: pratirUpaM yathAyogyaM, athavA zarIrapratirUpaM kAlapatirUpaM bhAvapratirUpaM ca kriyA meM zItoSNamUtrapurISAdyAnayanaM / zrAsanaparityAgo guroH purata uccasthAne na sthAtavyaM / anuvrajanaM prasthitena saha kiMcidgapanamiti / abhyutthAnamekaH sannatidinIya AsanadAnaM tRtIyama (a) nuprahAnaM caturthaH pratirUpakriyAkarma paMcamaH AsanatyAgaH SaSTho'nuvrajanaM saptamaH prakAra: kAyikavinayasyeti // 18 //
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 303 paMcAcArAdhikAraH // 5 // " vAcikamAnasikavinayabhedAnAhahidamidaparimidabhAsA aNuvIcIbhASaNaM ca bodhavaM / akusalamaNassa rodho kusalamaNapavattao ceva // hitamitaparimitabhASA anuvIcibhASaNaM ca boddhavyaM / akuzalamanaso rodhaH kuzalamanaHpravartakazcaiva // hitabhASaNaM mitabhASaNaM parimitabhASaNamanuvIcibhASaNaM ca / hitaM dharmasaMyuktaM / mitamalpAkSaraM bahatha / parimitaM kAraNasahitaM / anuvIcIbhASaNamAgamAviruddhavacanaM ceti caturvidho vacanavinayo jJAtavyaH / tathA' kuzalamanaso rodhaH pApAdAnakArakacittanirodhaH / kuzalamanaso dharmapravRttacittasya pravartakazceti dvividho manovinaya iti // 186 // sa evaM dvividho vinayaH sAdhuvargeNa kasya kartavya ityAzaMkAyApAha rAdiNie UNarAdiNiesu a ajjAsuceva gihivrge| viNao jahArio so kAyabo appamattaNa //
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 mUlAcArerAtryadhike UnarAtryadhikeSu ca AryAsu caiva gRhivrge| vinayaH yathArhaH sa kartavyaH apramattena // rAdiNie-rAdhike dIkSAgurau zrutagurau tapodhike ca / uNarAdiNiemu ya-UnarAtrikeSu ca tapasA kaniSTheSu guNaka. niSTheSu vayasA kaniSTheSu ca sAdhuSu / ajjAsu-AryikAsu / gihivagge-gRhivarge zrAvakaloke ca / vinayo yathAhoM yathAyogyaH kartavyaH / apramattena pramAdarahitena / sAdhUnAM yo yogya: AryikANAM yo yogyaH, zrAvakANAM yo yogya:, anyeSAmapi yo yogyaH sa tathA kartavyaH, kena ? sAdhunargeNApramattenAtmatapo' nurUpeNa prAsukadravyAdibhiH svazaktyA ceti / / 187 / / kimartha vinayaH kriyate ityAzaMkAyAmAhaviNaeNa vippahINassa hadi sikkhA NirasthiyA svvaa| viNao sikkhAe phalaM viNaya phalaM sabakallANaM // 18 // vinayana viprahaNisya bhavati zikSA nirArthakA srvaa| vinayaH zikSAyAH phalaM vinayaphalaM sarvakalyANaM // vinayena vihIgAsya vinayarahitasya bhavati zikSA zrutAdhyayanaM nirathikA riphalA sarvA sakalA vinayaH punaH zikSA.
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // yA vidyAdhyayanasya phalaM, vinayaphalaM sarvakalyANAnyabhyudayaniHzreyasasukhAni / athavA svargAvataraNajanmaniSkramaNakebalajJAnotpattiparinirvANAdIni kalyANAdInIti // 188 // vinayastavamAha-- viNaomokkhadAraM viNayAdo saMjamo tavo NANaM viNaeNArAhi jadi Airio savvasaMgho ya // vinayaH mokSadvAraM vinayAt saMyamastapo jJAnaM / .. vinayenArAdhyate AcAryazca sarvasaMghazca // vinayo mokSasya dvAraM pravezakaH / vinayAtsaMyamaH / vinayAcapaH / vinayAcca jJAnaM / bhavatIti sambandhaH / vinayena cArAdhyate AcAryaH sarvasaMghazcApi // 186 // AyArajIdakappaguNadIvaNA attasodhiNijaMjA ajavamaddavalAhavabhattIpalhAdakaraNaM ca // AcArajIdakalpaguNadIpanAM AtmazuddhiH nidvaMdvaH / ArjavamArdavalAghavabhaktiprahlAdakaraNAni ca // . .. AcArasya guNA jIdaprAyazcittasya kalpaprAyazcittasya guNAstadgatAnuSThAnAni teSAM dIpanaM prakaTanaM / AtmazuddhizcAtmakarmanimuktaH / nirdvandvaH kalahAyabhAvaH / RjorbhAva Arjana svasthatA, mRdorbhAvo ma.devaM mAyAmAnayonirAsaH / laghorbhAvo.
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 mUlAcAralAghavaM niHsaMgatA lobhniraasH| bhaktirgurusevA / pralhAdakaraNaM ca sarveSAM sukhotpAdanaM / yo vinayaM karoti tenAcarajIdakalpaviSayA ye guNAste dIpitA udyotitA bhavaMti / ArjavamArdavalAghavabhaktimalhAdakaraNAni ca bhavaMti vinayakartariti / kittI mittI mANassa bhaMjaNaM gurujaNe ya bahumANaM tityayarANaM ANA guNANumodo ya viNayaguNA kIrtiH maitrI mAnasya bhaMjanaM gurujane ca bahumAnaM / tIrthakarANAM AjJA guNAnumodazva vinayaguNAH / / ___ kIrtiH sarvavyApI pratApaH khyAtizca / maitrI sarvaiH saha mitrabhAvaH / mAnasya garvasya bhaMjanamAmardanaM / gurujane ca bahumAnaM pUjAvidhAnaM / tIrthakarANAmAjJA pAlitA bhavati / guNAnumodazca kRto bhavati / ete vinayaguNA bhavantIti / vinayasya kartA kIrti labhate / tathA maitrI labhate / tathAtmano mAnaM nirasyati / gurujanebhyo bahumAnaM labhate / tIrthakarANAmAjJAM ca pAlayati / guNAnurAgaM ca karotIti // 191 // vaiyADhatyasvarUpaM nirUpayannAhaAiriyAdisu paMcasu sabAlavuDDAulesu gacchesu / vejAvacaM vutnaM kAdavyaM svvsttiie|| AcAryAdiSu paMcasu sabAlavRddhAkuleSu gaccheSu /
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 307 paMcAcArAdhikAraH // 5 // vaiyAvRttyaM uktaM kartavyaM sarvazaktyA // prAcAryopAdhyAyasthavirapravartakagaNadhareSu paMcasu / bAlA navapravrajitAH / vRddhA vayovRddhAstapoddhA guNavRddhAstairAkulo gacchastathaiva bAlavRddhAkule gacche saptapuruSasantAne / vaiyAtyamuktaM yathoktaM kartavyaM sarvazaktyA sarvasAmarthena upakaraNAhA... rabhaiSajapustakAdibhirupagrahaH kartavya iti // 192 / / punarapi vizeSArtha zlokenAhaguNAdhie uvajjhAe tavassi sisse ya duble| sAhugaNe kule saMghe samaNuNNe ya cApadi / guNAdhike upAdhyAye tapasvini ziSye ca durbale / sAdhugaNe kule saMghe samanojJe ca cApadi // __ guNairadhiko guNAdhikastasmin guNAdhike / upAdhyAye zrutagurau / tapasvini kAyaklezapare / zikSake zAstrazikSaNatapare duHzIle vA durbale vyAdhyAkrAnte vA / sAdhugaNe RSiyatimunyanagAreSu / kule zukrakule strIpuruSasantAne / saMghe cAturvaNrye zravaNasaMdhe / samanojJe sukhAsIne sarvopadravarahita / Apadi copadrave saMjAte vaiyAvRtyaM kartavyamiti // 193 / / kaiH kRtvA vaiyAkRtyaM kartavyamityAhasenoggAsaNisejo tahovahipaDilehaNAhi uvgghide|
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308 mUAlacAre AhArosahavAyaNa vikiMcaNaM vNdnnaadiihiN|| zayyAvakAzaniSadyA tathA . upadhiprAtilakhanAbhiH upagrahaH / AhArauSadhavAcanA vikiNcnvNdnaadibhiH|| zayyAvakAzo vasatikAvakAzadAnaM niSadyA''sanAdikaM / upadhiH kuNDikAdi / pratilekhanaM picchikAdiH / ityetairupagraha upakAraH / athavaitairupagRhIte svIkRte / tathAhArauSadhavApanAcyAkhyAnavikiMcanamUtrapurISAdivyutsargavandanAdibhiH / mAhAreNa bhikSAcaryayA / auSadhena zulipippalyAdikena / bAsanyAkhyAnena / vyutamalanirharaNena / vandanayA ca / za"pyAvakAzena niSadyayopadhinA pratilekhanena ca pUrvoktAnAmupakAraH kartavyaH / etaste pratigRhItA prAtmIkRtA bhavatIti / / te (ke) Su sthAneSUpakAraH kriyate'ta AhaaddhANateNasAvadarAyaNadIrodhaNAsive ome| vejAvaccaM vuttaM saMgahasArakkhaNovedaM // adhvastenazvApadarAjanadArodhanAsiva ome / yAvRttyaM uktaM saMgrahasArakSaNopetam //
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // 30 // adhvani zrAntasya / stenaizcaurairupadrutasya / zvApadaiH siMhavyAghrAdibhiH paribhUtasya / rAjabhiH khaMcitasya / nadIrodhena pIDitasya / prazivena mArirogAdivyathitasya / bhome-dubhikSapIDitasya / vaiyAkRtyamuktaM saMgrahasArakSaNopetaM / teSAmAgatAnAM saMgrahaH kartavyaH / saMgRhItasya rakSaNaM kartavyaM / abacaivaM sambandhaH kartavyaH / eteSu pradezeSu saMgrahopetaM sArakSaNo. petaM ca vaiyAvRtyaM kartavyamiti / athavA rodhazabdAH pratyekamabhisambadhyate / pathirodhazcaurarodhaH zvApadarodhaH rAjaropo nadIrodha eteSu rodheSu tathA zive durbhikSe ca vaiyAvatvaM kartavyamiti // 195 // __svAdhyAyasvarUpapAhapariyaTTaNAya vAyaNa paDicchaNANupehaNA ya dhmmkhaa| thudimaMgalasaMyuktaH paMcaviho hoi sjjhaao|| 196 // parivartanaM vAcanaM pRcchanA anuprekSA ca dhrmkthaa| stutimaMgalasaMyuktaH paMcavidho bhavati svaadhyaayH|| parivartanaM paThitasya granthasyAnuvedanaM / vAcanA zAstrasya vyAkhyAnaM / pRcchanA zAstrazravaNaM / anuprekSA dvAdazAnumekSA nityatvAdi / dharmakathA triSaSTizalAkApuruSacaritAni / stu
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcArevimunidevavandanA maMgala ityevaM saMyuktaH paMcaprakAro bhavati svAdhyAyaH / parivartanameko vAcanA dvitIyaH pRcchanA tRtIyo'tuprekSA caturtho dharmakathAstutimaMgalAni samuditAni paMcamaH prkaarH| evaM paMcavidhaH svAdhyAyaH samyagyukto'nuSTheya iti 196 dhyAnasvarUpa vikRNvannAhaaTuMca ruddasahiyaM doNivijhANANiappasatthANi dhamma sukaM ca duve pasatyajhANANi NeyANa // AtaM ca raudrasahitaM he apidhyAne aprshste| dharma zuklaM ca dve prazastadhyAne jJAtavyAni // 197 // __ ArtadhyAnaM rauddhyAnena sahitaM / ete dve dhyAne aprazaste narakatiryaggatiprApake / dharmadhyAnaM zukladhyAnaM caite dve prazaste devagatimuktigatimApake / ityevaMvidhAni jJAtavyAni / ekApracintAnirodho dhyAnamiti // 167 // ArtadhyAnasya bhedAnAhaamaNuNNajogaiTThaviogaparIsahANadANakaraNesu a kasAyasAhiyaM jhANaM bhANadaM samAseNa // 198 amanojJayogaiSTaviyogaparISahanidAnakaraNeSu / AtaM kaSAyasahitaM dhyAnaM bhaNita samAsena // 198 //
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcAradhikAraH // 5 // 311 amanojJena jvarazUlazatrurogAdinA yogaH samparka: / iSTasya putraduhitRmAtR pitRbandhuziSyAdikasya viyogo'bhAvaH / parISahAH kSuttRTchItoSNAdayaH / nidAnakaraNaM ihaloka paralokabhogaviSayo'bhilASaH / ityeteSu pradezeSvArta manaHsaMkkezaH kaSAyasahitaM dhyAnaM bhaNitaM samAsena saMkSepataH / kadA mamAnena manojJena viyogo bhaviSyatItyevaM cintanamArtaH dhyAnaM prathamaM / iSTaiH saha sarvadA yadi mama saMyogo bhavati viyogo na kadAcidapi syAdyadyevaM cintanamArtadhyAnaM dvitIyaM / suzItoSNAdibhirahaM vyathitaH kadaiteSAM mamAbhAvaH syAt / kathaM mayaudanAdayo labhyA yena mama kSudhAdayo na syuH / kadA mama velAyAH prAptiH syAdyenAhaM bhuMje pibAmi vA / hAkAraM pUtkAraM jalasekaM ca kurvato'pi tena mama pratIkAra iti cintanapArtadhyAnaM tRtIyamiti / ihaloke yadi mama putrAH syuH paraloke yadyahaM devo bhavAmi strIvastrAdikaM mama syAdityevaM cintanaM caturthamArtadhyAnamiti // 198 // raudradhyAnasvarUpaM pratipAdayannAha - teNikkamosasArakkhaNesu tadha caiva chavihAraMbhe / rudda kasAya sahidaM jhANaM bhaNiyaM samAseNa // 199 stanyamRSAsArakSaNeSu tathA caiva SaDvidhAraMbha | raudraM kaSAyasahitaM dhyAnaM bhaNitaM samAsena // 199 //
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 . mUlAcAre stainyaM paradravyApaharaNAbhimAyaH / mRSA'nRte tatparatA / sArakSaNaM yadi madIyaM dravyaM corayati tamahaM nihanmi, evamAyudhavyagrahastamAraNAbhiprAyaH / stanyamRSAvAdasArakSaNeSu / tathA caiva SaDvidhArambhe pRthivyaptajovAyuvanaspatitrasakAyikavirAdhane cchedanabhedanabandhanabadhatADanadahaneSUdhamaH raudraM kaSAyasahitaM dhyAnaM bhaNitaM / samAsena saMkSepega / paradravyaharaNe tatparatA prathamaM raudraM / parapIr3Akare mRSAvAde yatnaH dvitIyaM raudrN| dravyapazuputrAdirakSaNaviSaye cauradAyAdimAraNodyame yatnastatIyaM raudraM / tathA SaDvidhe jIvamAraNArambhe kRtAbhiprAyazcatu. thai raudramiti // 169 // tataHavahaTTu aTTaradde mahAbhae suggadIyapaccUhe / dhamme vA sukke vA hohi smnnnnaagdmdiio|| bhapahRtya Artaraudre mahAbhaye sugatipratyUhe / dharme vA zukle vA bhava samanvAgatamatiH // 20 // yata evaMbhUte Atarodre / kiviziSTa, mahAbhaye mahAsaMsArabhItidAyini (nI) sUgatipatyUhe-devagatimokSagatipratikUle / apahRtya nirAkRtya / dharmadhyAne zukladhyAne vA bhava samyagvidhAnena gatamatiH / dharmadhyAne zukladhyAne ca sAdaro suSTha vizuddha mano vidhehi samAhitamatirbhava ( ve) ti // 20 // dharmadhyAnabhedAn pratipAdayannAha
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ MAM paMcAcArAdhikAraH // 5 // 313 eyaggeNa maNaM NirubhiUNa dhammaM caundihaM jhAhi ANApAyavivAyavicao ya saMThANavicayaM ca // ekAgreNa mano nirudhya dharmaM caturvidhaM dhyAya / AjJApAyavipAkavicayaH saMsthAnavicayazca // 201 // ekAgreNa paMcendriyavyApAraparityAgena kAyikavAcikavyApAraviraheNa ca / mano mAnasavyApAraM / nirudhyAtmavazaM kRtvA / dharma caturvidhaM caturbhedaM / dhyAya cintaya / ke te catvAro vikalpA ityAzaMkAyAmAha - zrAjJAvicayo'pAyavicayo vipAkavicayaH saMsthAnavicayazceti / / 201 // tatrAjJA vicayaM vigavannAha - paMcatthikAyachajjIvaNikAye kAladavvamaNNe ya / ANAgejjhe bhAve ANAvicayeNa viciNAdi // paMcAstikAyaSaTjIvanikAyAn kAladravyamanyat va AjJAgrAhyAn bhAvAn AjJAvicayena vicinoti // paMcAstikAyAH jIvAstikAyo' jIvAstikAyo dharmAstikAyosdharmAstikAyo viyadAstikAya iti teSAM pradezabandho'- stIti kRtvA kAyA ityucyante / SaDjIvanikAyazca pRthivyaptejovAyuvanaspatitrasAH / kAladravyamanyat / asya pradezabandhAbhAvAdastikAyatvaM nAsti / etAnAjJAgrAhyAna bhAvAn padArthAn /
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAreprAjJAvicayenAjJAsvarUpeNa / vicinoti vivecayati dhyAyatI. ti yAvat / ete padAryAH sarvajJanAthena vItarAgeNa pratyakSeNa dRSTA nakadAcid vyabhicarantItyAstikyabuddhayA teSAM pRthakpRthagvive. canenAjJAvicayaH / yadyayAtmanaH pratyakSabalena hetubalena vA naspaSTA tathApi sarvajJAjJAnirdezena gRhNAti nAnyathAvAdino jinA yata iti // 202 // apAyavicayaM viTaNvannAha-- kallANapAvagAo pAe viviNAdi jiNamadamuvica / viciNAdi vA apAye jIvANa suhe ya asuhe ya // 206 // kalyANaprApakAn upAyAn vicinoti jinamatamupetya vicinoti vA apAyAn jIvAnAM zubhAn ca azubhAn ca kalyANamApakAn paMcakalyANAni yaHprApyante tAnprApyAn samyagdarzanajJAnacAritrANi / vicinoti dhyAyati / jinamatamupetya jainAgamamAzritya / vicino ta vA dhyAyati vA / apAyAn karmApagamAna sthitikhaNDAnanubhAgasahAnutkarSApakarSabhedAn / jIvAnAM sukhAni jIvapradezasaMtapaMNAni / asu. khAni duHkhAni cAtmanastu vicinoti bhAvayatIti / etaiH kartavyanIvA dUrato bhavanti zAsanAt, etaistu zAsanamupaDhau
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // 315 kate, etaiH pariNAmaH saMsAre bhramanti jIvAH, etaizca saMsArAdvimuJcantIti cintanamapAyacintanaM nAma dvitIyaM dharmadhyAnamiti / / 203 // vipAkavicayasvarUpamAhaeAya bhavagayaM jIvANaM puNapAvakammaphalaM / udaodIraNasaMkama baMdhaM mokkhaM ca viciNAdi // 204 // ekAnekabhavagataM jIvAnAM puNyapApakarmaphalaM / udayodIraNasaMkramabaMdha mokSaM ca vicinoti // 204 // ekabhavagatamanekabhavagataM ca jIvAnAM puNyakarmaphalaM pApakarmaphalaM ca vicinoti / udayaM sthitikSayeNa galanaM vicinoti ye karmakanyA utkarSApakarSAdiprayogeNa sthitikSayaM prApyAtmanaH phalaM dadate teSAM karmaskandhAnAmudaya iti saMjJA taM dhyAyati / tathA codIraNamapakapAcanaM / ye karmaskandhAH satsu sthityabhAgeSu avasthitAH santa AkRSyAkAle phaladAH kriyante teSAM kamaskandhAnAmudIraNamiti saMjJA tad dhyAyati / saMkramaNaM paraprakRtisvarUpeNa gamanaM vicinoti / tathA vandhaM jIvakarmapradezAnyonyasaMzleSaM dhyAyati / mokSaM jIvakarmapradeza vizleSamanantajJAnadarzana sukhavIryasvarUpaM vicinotIti sambandhaH / tathA A
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ ..316 mUlAcArezubhaprakRtInAM guDakhaNDazarkarAmRtasvarUpeNAnubhAgacintanaM / azubhaprakRtInAM nimbakAMjIraviSahAlAhalasvarUpeNAnubhAgacintanaM / tathA ghAtikarmaNAM latAdAvasthizilAsamAnAnuciMtanaM / narakatiryagmanuSyadevagatiprApakakarmaphalacintanaM / ityevamAdicintanaM vipAkaviyadhaya'dhyAnaM nAmeti / / 204 // saMsthAnavicayasvarUpaM viTaNvannAhauDDhamahatiriyaloe viciNAdi sapajjae sasaMThANe ettheva aNugadAo aNupekkhAo ya viciNAdi udhvAdhastiryaglokAnvicinotisaparyAyAnsasaMsthAnAnU atraivAnugatA anuprekSAzca vicinoti // 205 // UrdhvalokaM saparyayaM sabhedaM sasaMsthAnaM vyasravaturasravRttadIrghAyatamRdaMgasaMsthAna paTalendrakazreNIbaddhamakIrNaravimAnabhedamina vicinoti dhyAyati / tathAdholoka saparyayaM sasaMsthAnaM vetrAsanAdyAkRti vyasracaturasravRttadIyatAdisaMsthAnabhedabhinnaM saptapRthavIndrakazreNivizreNivaddhaprakIrNakaprastarasvarUpeNa sthitaM zItoSNanArakasaMhitaM mahAvedanArUpaM ca vicinoti| tathA tiryaglokaM saparyayaM sabhedaM sasaMsthAnaM jhallAkAraM merukulaparvatAdi grAmanagarapacanabhedabhitra pUrva videhApara videhabharatairAvatabhogabhUmidvIpasamudravananadIvedikAyatanakUTAdibhedabhinnaM dIrghahasvattAyatavyasracaturasrasaMsthAnasahitaM
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcocArAdhikAraH // 5 // 317 vicinoti dhyAyatIti sambandhaH / atraivAnugatA anuprekSA dvAdazAnuprekSA vicinoti // 205 // kastA anuprekSA iti nAmAnIti darzayannAhaadbhuvamasaraNamega ttamaNNa saMsAralogamasucicaM / AsavasaMvaraNijara dhammaM bodhi ca ciNtijo||206|| adhruvamazaraNamekatvamanyatvasaMsAralokamazucitvaM / AsravasaMvaranirjarAdharmoM bodhizca ciMtyaH // 206 // adhruvamanityatA / azaraNamanAzrayaH / ekatvameko'haM / / anyatvaM zarIrAdanyo'haM / saMsArazcaturgatisaMkramaNaM / loka UvadhiomadhyavetrAsanajhallarImRdaMgarUpazcaturdazarajjvAyataH / pazucitvaM / prAsravaH karmAsravaH / saMvaro mahAvratAdikaM / nirjarA karmasAtanaM / dharmo'pi dazaprakAraH kSamAdilakSaNaH / bodhi ka samyaktvasahitA bhAvanA etA dvAdazAnupekSAzcintaya / tat etaccaturvidhaM dharmadhyAnaM nAmeti / // 206 // zukladhyAnasya svarUpaM bhedAMzca vivecayamAhaupasaMto du puhuttaM jhAyadi jhANaM vidakavIcAraM /
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAre khINakasAo jhAyadi eyatvavidakavIcAraM // 207 // upazAMtastu pRthaktvaM dhyAyati dhyAnaM vitarkavIcAraM / kSINakaSAyo dhyAyati ekatvavitarkavIcAraM / / 207 // upazAntakaSAyastu pRthaktvaM dhyAyati dhyAnaM / dravyAgayanekabhedabhinnAni tribhiyogairyato dhyAyati tataH pRthaktvamilyucyate / vitarkaH zrutaM yasmAdvitarkeNa zrutena saha vartate yasmAca navadazacaturdazapUrvadharairArabhyate tasmAtsavitarka tat / vicArorthavyaMjanayogaH (ga) saMkramaNaH / ekamarthaM tyaktvArthAntaraM dhyAyati manasA saMciMtya vacasA pravartate kAyena pravartate evaM paraMpareNa saMkramo yogAnaM dravyANAM vyaMjanAnAM ca sthUlaparyAyANAmarthAnAMsUkSmaparyAyANAM vacanagocarAtItAnAM saMkramaH savIcAraM yAnamiti / asya tripakArasya dhyAnasyopazAntakaSAya: svAmI / tathA kSINakapAyo dhyAyatyekatvavitarka ( a ) vIcA. rN| eka dravyamekArthaparyAyamekaM vyaMjanaparyAyaM ca yoganaikena dhyAyati tayAnamekatvaM, vitarkaH zrutaM pUrvokta meva, avIcAravyaMjanayogasaMkrAntirahitaM / asya triprakArasyaikatvavitarkazrIcAra bhedabhinnasya kSINa kaSAyaH svAmI // 207 //
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // 316 tRtIyacaturthazukladhyAnasvarUpapratipAdanArthamAhasuhamakiriyaM sajogI jhAyAdajhANaM catadiyasukaMtu je kevalI ajogI jhAyadi jhANaM samucchiNNaM sUkSmakriyaM sayogI dhyAyati dhyAnaM ca tRtIyazuklaM tu yat kevalI ayogI dhyAyati dhyAnaM samucchinnaM // sUkSmakriyAmavitarkamavIcAraM zrutAvaSTambharahitamarthavyajanagogasaMkrAntiviyuktaM mUkSmakAyakriyAvyavasthitaM tRtIyaM zukla sAyogI dhyAyati dhyaanmiti| yatkevalyayogI dhyAyati dhyAna tatsamucchinnamavitarkamavicAramanivRttiniruddhayogamapazcimaM zukamavicala maNizikhAvat / tasya caturthadhyAnasya yogI svAmI / yadyapyatra mAnaso vyApAro nAsti tathApyupacArakriyA dhyAnamityuparyate / pUrvapravRttimapekSya ghRtghaTavata paMvedavadveti // 208 // duviho ya viussagoabhaMtara bAhiro munneyro| abhaMtara kohAdI vAhira khecAdiyaM dbN||209|| dvividhazca vyutsargaH AbhyaMtaro bAhyaH jnyaatvyH| abhyaMtaraH krodhAdiH bAhyaH kSetrAdika dravyaM // dvividho dvipasAro vyutsargaH parigrahaparityAgo'bhyantarabAhiro jJAtavyaH / krodhAdInAM vyutsargobhyantaraH / kSetrAdidravyasya tyAgo vAhyo vyutsarga iti / / 209 //
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320 mUlAdhAremicchattavedarAgA taheva hassAdiyAya chhosaa| cattAri taha kasAyA codama abhaMtarA gaMthA210 mithyAtvavedarAgA tathaiva hAsyAdikAzca SaTdoSAH / catvArastathA kaSAyAHcaturdaza abhyaMtarA grNthaaH||21|| . mithyAtvaM / strIpuMnapuMpakavedAntrayaH / rAgA hAsyAdayaH SaT doSA hAsyaratyaratizokamayajugupsAH / catvAramvayA kaSAyA krodhamAnamAyAlomAH / ete caturdazAbhyantarA granthAH / eteSAM parityAgo'bhyantaro vyunsarga iti // 210 // . byutsarganirUpaNAgahakhetvaM vatthu dhaNadhaNNagadaM dupadacaduppadagadaM ca / jANasayaNAsaNANi ya kuppe bhaMDesudasa hoNti|| kSetraM vAstu dhanadhAnyagataM dvipadacatuSpadagataM ca / yAnazayanAsanAni ca kupye bhAMDeSu daza bhvNti| kSetraM sasyAdiniSpattisthAnaM / vAstu gRhamAmAdAdikaM / dhanagataM suvarNarUppannAdi / dhAnyagataM zAliyavagodhUmAdikaM dvipadA da sIdAmAdayaH / catuSpadagataM gopahiSyAjAdigataM / yAnaM zayanamAsanaM / kuSaM kAmAdika / maNDaM higumarIcAdikaM / eva vAhyaparigrahA dazapakArastasya tyAgo vAhyo vyutsama iti // 211 //
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ pNcaacoraadhikaarH||5|| abhyantarasya vyutsargasya bhedabhatipAdanArthamAhabArasavighajhivi tave sambhaMtaravAhire kuslditttth| Navi atyi Navi ya hohI sjjhaaysmotvokmm| bAdazavidhepi tapasi sAbhyaMtarabAhye kuzaladRSTe / nApyasti nApi ca bhaviSyati svAdhyAyasamaM tapaHkarma dvAdazavighasyApi tAsaH sabAhyAbhyantare kuzalaraSTe sarka gaNarAdipratipAdite nAsti nApi ca bhaviSyati svAdhyAyasamAnaM tapaHkarma / dvAdazavidhe'pi rupasi madhye svAdhyAyasamAnaM taponuSThAnaM na bhavati na bhaviSyati // 212 / / bAhyavyutsargabhedapatipAdanArthamAhasajjhAyaM kuvvaMto paMceMdiyasaMvuDo tigutto ya / havadiya eaggamaNo viNaeNa samAhiobhikkha svAdhyAyaM kurvan paMceMdriyasaMvRtaH triguptazca / bhavati ca ekAgramanAH vinayena samAhito bhikssuH|| svAdhyAyaM kurvan paMcendriyasaMvRtaH triguptazcendriyavyApArarahito manovAkAyaguptazca, bhavatyekApanAH zAstrArthatazrita cho vinayena samAhino vinayayukto bhikSuH sAdhuH / svAdhyAyastha mAhAtmyaM darzitamAbhyAM gAyAbhyAmiti // 213 // 21
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 mUlAdhAredvAdazavidhasyApi tapasaH svAdhyAyo'dhika iti nirUpayavAhasiddhippAsAdavadaMsarasma karaNaM cadubiho hodi| do khette kAle bhAve vi ya ANupubIe // 214 // sidviprAsAdAvataMsakasya karaNaM caturvidhaM bhavati / dravyaM kSetraM kAlaM bhAvamapi ca AnupUrvyA // tasya dvAdazavidhasyApi tAma: kiviziSTasya, sidipAsAvataMyakasya mokSagRhakarNapUrasra magaDanamyAthavA siddhiprAsAdapavezakasya karaNapanuSThAnaM caturvidhaM bhavati / dravyamAhArazarIrAdikaM / kSetramanAparujAMgalAdika snigyarUtavAtapittazleSmaprakopakaM / kAlaH zItoSNavarSAdirUpaH / bhAvaH (ka) parigAmazvittasaMklegaH / drakSetrakAlabhAvAnAzritya tapaH kuryAt / yathA vAtapittazleSmavikAro na bhavati / bhAnupUryAnukrameNa kramaM tyaktvA yadi tapaH karoti cittasaMklezo bhavati saMlazAca karmavandhaH samaditi // 214 // tAMvidhAnakramamAhaabhaMtarasohaNao eso abhaMtaro tobhnnio|
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ pNcaacaaraadhikaarH||5|| etto viriyaacaarN| samAsao vaNNaistAmi // 215 // abhyaMtarazodhanakaM etat abhyaMtaraM tapo bhaannitN| itA vIryAcAraM samAsataH varNayiSyAmi // abhyantarazodhana metadabhyantaratapo bhaNita bhAvazodhanAyaitattapaH tathA vAhya papyuktaM / ita Urya vIryAcAraM varNayiSyAmi saMteta iti // 215 // japo'dhikAramupasaMharan vIryAcAraM ca sUtrayannAhaaNugRhiyabalavirio parakAmadi jo jhuttmaautto| juMjadi ya jahAthANaM viriyAcAroci NAdabbo // 216 // bhanigUhitabalavIryaH parAkramate yaH ythoktmaatmnH| yunAkta ca yathAsthAnaM vIryAcAra iti jJAtavyaH // anugRhitabalavIrya anihitamasaMvRtamapanhune, balamAhArauSadhAdikRtasAmarthya, vIrya vIryAntarAyakSayopazamajanita saMhananApekSaM sthAmazarIrAvayavakaraNavaraNa ghorukaTipkandhAdi: banaTitabandhApekSa ! anigRhite balavIya yenAsAvanigrahitA
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 mUlAdhArelavIryaH / parAkramate ceSTate samutsahate yo yathoktaM tapazcAritraM trividhAnumatirahitaM saptadazaprakArasaMyamavidhAnaM prANasaMyama tathendriyasaMyamaM caitadyathoktaM / zranigRhitabalavIyoM yaH kurute yunaktiH cAtmAnaM yathAsthAnaM yathAzarIrAvayavASTaMbhaM yaH sa vIyAMcA: ra iti jJAtavyo bhedAt / athavA tasya vIryAcAro sAtamyA iti // 216 // trividhAnumatiparihAro yathoktaminyuktastathAsaptadazamakAra prANasaMyamanamindriyasaMyamanaM ca yathoktamityuktaM / tatra kA trivivAnumatiH kazca saptadazaprakAraH prANasaMyamaH ko vendriyasaMyama iti pRSTe uttaramAha paDisevA paDisuNaNaM ___ saMvAso ceva aNumadI tivihA / gaddaDaM jadi bhuMjadi bhogadi ya hodi paDisevA // 217 / / pratisevA pratizravaNaM saMvAsaHcaiva anumatiH trividhA / uddiSTaM yadi bhukte bhogayati ca bhavati pratisevA // pratisevA pratizravaNaM saMsazcaivAnumatisvividhA / atha ki pratisevAyA lakSaNaM ! pAha-uddiSTaM dAtrApAtramudizya pAtrAbhiprAyeNAhArAdika mupakaraNAdikaM copanItaM tadAnItamA
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcArAdhikAraH // 5 // hArAdikaM yadi te'nubhavati / upakaraNAdikaM ca mAsukapA- nItaM dRSTvA bhogayati sevate yadi tadA tasya pAtrastha pratisevA-nAmAnumatibhedaH syAt // 217 // tathA uddidvaM jadi vicaradi 325 puvvaM pacchA va hodi paDisuNaNA / sAvajjasaMkiliTTho mamattibhAvo du saMvAso // 218 // uddiSTaM yadi vicarati pUrvaM pazcAt vA bhavati pratizravaNA / sAvadyasaMkliSTo mamatvabhAvastu saMvAsaH // 298 // pUrvamevopadiSTaM yAvattadvastu na gRhAti sAdhustAnadeva pUrva pratipAdayati dAtA, bhavato nimittaM mayA saMskRtamAhArAdika prAkasukaraM vA tadbhavAn gRhAtu / evaM pUrvameva zrutvA yadi vicarati gRhAti / athavA datvAhArAdikamupakaraNaM pazcAnnivedayati yuSmannimitta mayA saMskRtaM tadbhavadbhigRhItaM adya me saMtoSaH saMjAtaH iti zrutvA tUSNIMbhAvena santozreNa vA tiSThati tadA tasya pratizravaNAnAmAnupatibhedo dvitIyaH syAditi / tathA sAvadyasaMkliSTo yo'yaM mamatvabhAvaH sa saMvAsaH / gRhasyaiH saha sabasati mamedamiti bhAvaM ca karotyAhArApakaraNa nimitaM sarvadA saMkliSTaH san saMvAsanAmAnupati stRtIyaH / evaMprakArAmanuvatiM kurvatA yathoktaM nAcari
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 mUlAcArebalavIrya cAvagRhitaM tena vIryAcAro nAnuSThitaH syAcasmAta sAnupatistriprakArApi tyAjyA vIryAcAramanuSTateti // 218 // ____ saptadazaprakArasaMyamaM pratipAdayannAhapuDhavidagateuvAUbaNapphadIsaMjamo ya bodhbbo| vigatigacadupaMceMdiya ajIvakAyesu saMjamaNaM // pRthivyudakatejovAyuvanaspatisaMyamazca boddhvyH| dvitricatuHpaMceMdriyAjIvakAyeSu saMsmanaM // - pRthavyudakatejovAyuvanaspatikAyikAnAM saMyamanaM rakSaNaM saMyamo jJAtavyaH / tathA dvIndriyatrIndriya caturindriyapaMcendriyANAM saMyamane rakSaNaM saMyamaH / ajIvakAyAnAM zuSkatRNAdInAmacchedanaM / kAyabhedena paMcapakAraH saMyamasvapabhedena caturvidho' jIvarakSaNena caikavitra iti dazapakAraH saMyamaH // 216 // tathA appaDilehaM duppaDilehamuvekhuavahaTu saMjamo ceva maNavayaNakAyasaMjama scrsvidhodunnaadyo| apratilekhaMduSpratilekhaM upekSAapaharaNastu saMyamazcaiva manovacanakAyasaMyamaH saptadazavidhastu jnyaatvyH|| apatilekhazcatuSA picchikayA vA dravyasya dravyasthAnamyApratilekhanapadarzanaM tasya saMyamanaM darzana pratilekhanaM vA pratilekhasaMyamaH / duspatilekho duSTupamArjanaM jIvaghAtamardanA
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAcAradhikAraH // 5 // 320 dikArakaM tasya saMyamanaM yatnena pratilekhanaM jIvanamAramaMta reNa duSpatilekhasaMyamaH / upekSApekSaNaM-upAraNAdika kAbasthApya punaH kAlAntareNApyadarzanaM jIvasammurchanAdikaM dRSTvA upekSaNaM tasyA upekSAyAH saMyamanaM dina prati nirIkSaNamupekSAsaMyamaH / avahaTTa-apaharaNamapanayanaM paMcendriyadvIndriyAdInAma. panayanamupakaraNebhyo'nyatra saMkSepaNamupavartanaM tasya saMyama (maH) nirAkaraNaM udagkRmyAdikasya vA nirAkaraNamapahANaM saMyamaH / evaM caturvidhaH saMyamaH / tathA manasaH saMyamanaM vanastha saMyamanaM kAyasya saMyamanaM mnovcnkaaysNymstripkaarH| evaM pUrvAn dazabhedAnimAMzca saptabhedAn gRhItvA matapakAra! saMyamaH prANasaMyamaH / asya rakSaNena yathoktamAcaritaM bhavati / / tathendriyasaMyama pratipAdayannAha-- paMcarasa paMcavaNNa do gaMdhe aTTha phAsa satta sraa| maNasAcAhasajIvA indiyapANAya sNjmonneo|| paMcarasA: paMcavarNA dvau gaMdhau aSTa sparzAH sapta svraaH| mAnasaH caturdaza jIvAH indriyaprANAzca saMyamaH jJeyaH paMca rasAstiktakaSAyAmlakaTukamadhurA rasanendriyaviSa. yaaH| paMcavaH kRssnnniilrktpiitshuklaashcturindriyvissyaa|
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 398 mUlAcAradvau gaMdho sugaMdhadurgadhau ghraanneNdrivissyo| aSTau sargaH snimarUdakarkazamRduzItoSNalaghugurukA: sparzanendriyaviSayAH / satambarAH SargAbhagAndhAramadhyamapaMcamaSetrataniSAdAH zrotrendrigaviSayAH / eteSAM mana (sA) sahASTAviMzatibhedabhinnAnAM saMyamanamAtmaviSayanirodhanaM saMyama: / manaso noI drayastha saM. ymH| taNa caturdazajIvasamAsAnAM rakSaNaM mANasaMyamaH / evami. ndri saMyamaH prANasaMyapazva jJAtavyo yathoktamanuSTheya ini 221 paMcAcAramupasaMharannAhadasaNaNANacarite tava viriyAcArANiggahasamattho / . acANaM jo samaNo gacchadi siddhiM dhuikileso|| darzanajJAnacAritratapo viiryaacaarnigrhsmrthH| bhAtmAnaM yaHzramaNogacchati siddhiM dhutaklezaH // evaM darzanajJAnavAritratapovIryAvArairAsAnaM nigrahayitu niyaMtritu yaH samarthaH zravaNaH sAdhuH sa gacchati sidi ghutaklazo vidhUtASTakarmA / evaM paMcAcAro nyAkhyAtaH // 222 // iti vasunandiviracitAyAmAcAravRttau paMcAcAravivarNana nAma paMcamaH prastAvaH samAptaH // 5 //
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ pinnddshuddhi-adhikaarH||6|| piMDazudapAkhyaM SaSThapAcAraM vidhAtukApastAvasamaskAramAhatiradaNapurugugasahide arahaMte vididmylsnmaave| paNamiya sirisA vocchaM samAsado piNDasuddhI du||1|| niranapuruguNasahitAn arhataH viditasakalasahAvAn praNamya zirasA vakSye samAsataH piNDazuddhistu // 1 // . triratnAni samyagdarzanazAnacAritrANi tAni ca tAni puruguNAzca te mahAguNAzca te trinapuruguNAH / athavAtirasnAni samyaktvAdIni puruguNA bhantasukhAdayastaiH sahivAstAn / bharahate mahataH sarvajJAna viditasakalasadbhAvAna vidito vijJAtaH sakala: sasamtaH sadbhAvaH svarUpaM yaistAn pa. rikSAtasarvapadArthasvarUpAn praNamya zirasA, vakSye samAsataH piNDazudipAhArazudimiti / // 1 // - yayAtihaM nirvahavAhaggama uppAdaNa esaNaM ca saMjojaNaM pamANaM ca /
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 mUlAcAre iMgAla ghUma kAraNa aTThavihA piNDasuddhI du // 2 // udgamaH utpAdanaM eSaNaM ca saMyojanaM pramANaM ca / aMgAra dhUmaH kAraNaM aSTavidhA piNDazuddhistu // 2 // udgacchatyutpadyate yairabhiprAyairdA pAtragatairAhArAdiste ugamotpAdanadoSAH AhArArthAnuSThAnavizeSAH / azyate bhujyate yebhyaH pAriveSakebhyasteSAmazuddhayo'zanadoSAH / saMyojyate saMyojanamAtraM vA saMyojana doSaH / pramANAtirekaH pramANadoSaH / aGgAramivAGgAradoSa: / dhUma iva dhUmadoSaH / kAraNAnimittaM kAraNadoSaH / evaM etairaSTabhirdoSai rahitAMSTaprakArA - piNDazuddhiriti saMgraha sUtrametat // 2 // udgamadoSANAM nAmanirdezAyAha AdhAkam muddesiya ajjhovajheya pUdimisse ya / Thavide bali pAhuDiMda pAdukAre ya kI de ya // 3 // karma audezika adhyadhi pUtimizrazca / sthApita bAla: prAvartitaM prAviSkaraNaM ca krItaM ca // 3 gRhasthArthita paMcazUnAsametaM tAvatsAmAnyabhUtapaSTavidhA
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ viMDazudiadhikAra // 6 // 39 (gha) piNDazuddhi vAhyaM mahAdoSarUpamadhaHkarma kathyate / prAdhA kamma-adhaHkarma nikRSTavyApAraH SaDjIvanikAyavadhakaraH / uddizyate ityuddezaH uddeze bhava praudezikaH / ajjhovajjheya adhyadhisaMyataM dRSTvA pAkArambhaH / pUdi-pUtiramAsukamAsuka mizraNaM sahetukaM / misseya-mizrazvAsaMyatamizraNaM / Thavide--sthApitaM svagRhe'nyagRhe vA / valinivedya devArcanA vA / pAhuDiyaM-- prAvartita kAlasya hAniddhirUpaM / pAdakkAreya-mAviSkaraNaM maNDapAdeH prakAzanaM / kIdeya-krItaM vANijyarUpamiti / tathA--- pAmicche pariyaTTe __ abhihaDamubhiNNa maalaarohe| Acchaje ANisaTTe uggamadosA du solAsame // 4 // prAmRSyaM parivartakaM abhighaTaM udbhinnaM mAlArohaM / bhacchedyaM anisRSTaM udgamadoSAratu SoDaza ime // 4 // pAmicche prAmRSyaM sUkSmarNamuddhArakaM / pariyaTTe-parivartakaM datvA grahaNaM / abhiDa-abhighaTA dezAntagadAgataH / ubhiNNAM-ubhinnaM bandhanApanayanaM / mAlArohe-mAlArohaNaM gRhordhvamAkramamaM / acchijje-acchedhaM trAsa hetuH / praNisahe-anIzArye pradhAnadAtA / udpadoSAH SoDazeme bAtanyAH /
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332 . mUlAcAre gRhasthAzritaspadhaH karmaNaH svarUpaM vitRSNannAhachajAvaNikAyANaM viraahnnodaavnnaadinnippnnN| AdhAkammaM NeyaM sayaparakadamAdasaMpaNNaM // 5 // 'ghajIvanikAyAnAM virAdhanAdAvanAdiniSpanna / adhaHkarma jJeyaM svaparakRtyamAtmasampannaM // 5 // SaDnIvanikAyAnAM pRthita sonovAyuvanaspatitrasakAyikAnAM virAdhanaM duHkhopaanN| uddAvaNaM uddavanaM mAgaNaM / virAdhanodavanAbhyAM nijannaM sajAna virAdhanodAnaniSpannaM yada harAdi vastu tadadhaH karma jJAtavyaM / svakRtaM pAkRtAnupataM kAritamAtmanaH saMprAptaH / zrAtmanaH samupasthitaM / virAdhanoharane adha:kamaNI pApakriye tAbhyAM yannipannaM tadAtyucyate / kArya kAraNopacArAt / svenAtmanA vRtaM pareNa vArinaM vA pareNa vA kRtaM, pAtmanAnupataM / virAdhanodAnaniSpapAtmane saMprApta yadvaiyAvRtyAdivirahitaM tadadhaHkarma dUrataH saMpatena pariharaNIyaM gArhasthyametat / vaiyAvRtyadivimuktapAtmabhojananimitaM paca. naM paDmIvanikAyabadhakaraM na kartavyaM na kArayitavyamiti / etat SaTcatvAriMzadopahirbhUna sarvapANisAmAnyamAtaM gRha
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMDazudhidhikAraH // 6 // 333 sthAnuSTheyaM sarvaNa mananIyaM / yametat kurthava zravaNo gRhasya: syAta / kimarthametadunyata iti ceSa doSaH, anyeSu pAkhaNDiadhyAsakarmaNo darzanAdyathA teSAM tadanuSTheyaM tathA sAdhUnAM sadanuSThAnamayogya / tena gRhasthAH / sAdhavaH punaranAgAranisaMgA yato ato nAnuSTheyamadhaH karmeti jJApanArthametaditi // 5 // udgamadoSANAM svarUpaM pratipAdayan vistarasUtrArayAhadevadapAsaMDaDheM kiviNaTuM cAvi jaMtu uddisiyaM / kadamaNNasamuddamaM caduvihaM vA samAseNa // 6 // devatApAkhaMDArtha kRpaNArthaM cApi yanu audeshikN| kRtamannaM samaddezaM caturvidhaM vA samAsana // 6 // adhaHkarmaNaH pAzcAt u (au) dezika sUkSmadoSamapi parihatukAmaH prAha-devatA na gayakSAdayaH, pASaNDA nadazenAhabhUtAnuSThAnA li.gina: kRpaNa kA dInajanAH / devatArtha pAkhaDA kRpaNArtha cAddizya ya kRtamannaM tanimitaM niSpanna bhojanaM tadohe .kaM vA cadhiM samyagaudezika samArona mAnIhi vakSyamANena nyAyena // 6 // vameva caturvidhaM pratipAdanAha
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 mUlAcArajAvadiyaM uddeso pAsaMDoti ya ho smuddelo| samaNoti ya Adeso NiggaMthoci ya have smaadeso||7|| thAvAn uddezaH pASaMDa iti ca bhavet samuddezaH / zramaNa iti ca AdezonigraMtha iti ca bhavet smaadeshH|| yAvAna kazcidAgacchati tasmai sarvasmai dAspAmItyuddizya patkRtamannaM sa yAvAnudeza ityucyo / ye kevana pAkhaNDina Agacchanti bhojanAya tebhya: sarvebhyo dAsvAmItyudizya kRtabannaM sa pAkhaNDina iti ca bhavetsamuhezaH / ye kecana zrAyA bhAjIvakatApasaratATArivrAjakAzcha trA. vAgacchanti / bhojanAya tebhyaH sarvebhyo'hapAhAraM dAsyAmItyuddizya kRta. manaM sa zravaga iti kRtvAdezo bhavet / ye kevana nigranyA mAdhava Agacchanina tebhyaH sabhyo dAsthAmItyuddizya kRta. mannaM nigranthA iti ca bhavetsamAdezaH / sAmAnyamuddizya pApa baDAnuddizya zraSaNAnudizya ninyAnu ddazya yatkRtamanaMtacatuvidhamaudezika bhavedanamiti / uddezena nirvatitamaudezikamiti // adhyadhidoSasvarUpaM pratirAdayannAhajalataMdulapakkheto
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ diDazuddhiadhikAra dANaTuM saMjadANa sypynne| ajhovajhaM NeyaM ahavA pAgaMtu jAva roho vA // 8 // jalataMdulaprakSepo dAnArtha saMyatAnAM svpcne| . adhyadhi jJeyaM athavA pAkaM tu yAvat rodho vA // 8 // jalataMdulAnAM prakSera: dAnArtha, saMyanaM dRSTvA svakIyapacane saMpatAnAM dAnArtha svasya nimittaM yajalaM piura nikSiptaM taMdulAzca svastha nimittaM ye sthApitAstasina jale'nyasya jalaprakSepaH teSu ca taMduHlejanyeSAM taMdulAnAM prakSaNaM yadeviSaM tadadhyadhi doSarUpaM jJeyaM / athavA pAko yAvatA kAlena niSpadyate tasya kAlasya roSastAvanA kAlamAsIna udIkSata etadagyadhi doSajAtamiti // 8 // pUtidoSasvarUpaM nigadanAhaappAsueNa missaM __ pAsuyadavaM tu pUdikammaM tN| cullI ukkhAle dabI. bhAyaNagaMpatti paMcavihaM // 9 // aprAsukena mitraM prAsukadravyaM tu pUtikarma tat /
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAraallI ukhalaH davIM bhAjanaM gaMdha iti pazcAvirghA pAsukamapyamAsukena sacittAdinA mizraM yadAhArAdikaM sa pUtidoSaH / prAsukadravyaM tu pUtikarma yattadapi pUtikarma, paMcaprakAraM cullI randhanI / ukrkhAla udakhalaH / danI-dIM / bhASaNa-bhAjanaM / gandhardhAtta-gandha iti / anena prakAreNa randhanyudakhaladIMbhAjanagandhabhedena paMcavidhaM / indhI kRtvaiva mahAmasyAM randhanyAmodanAdikaM nigadya sAdhubhyastAvahAsyAmiH pAcAdanyebhya iti prAsuramapi draH pratikarmaNA niSpanna miti pratItyucyate / tayodakhalaM kRtvaivasminnudUkhale cUrNayitvA yAvapibhyo na dAsyAmi tAvadAtmano'nyebhyazca na dadAmI. ti niSpanaM mAsukamapi tat tathA'nayA dargA yAvatibhyo nadAsyAmi tAvadAtmano'nyeSAM narayogyametadapi pati / tathA bhAjanamapyetadyAvarapibhyo na dadAmi tAvadAtmano'nyeSAM va na tabogyamiti pUti / tagayaM gandho yAtrahAMpabhyo na dIyate mojanapUrvakaratAdAtmano'nyeSAM ca na karate ityevaM hetunA niSpanamodanAdikaM pratikarma / tatpaMcapakAraM doSajAtaM prathamabArambhakaraNAditi // 9 // mizradoSamvarUpaM nirUpayannAhapAsaMDehi ya saddha sAgarahiM ya jadaNNamuhisiyaM /
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMDazuddhadhikAraH // 6 // dAdumidi saMjadANaM siddhaM missaM viyANAhi // 10 // pAkhaNDaiH sAdhaM sAgAraizca yadannaM uddiSTaM / / dAtumiti saMyatAnAM siddhaM mizraM vijAnIhi // 10 // prAsukaM siddhaM niSpannamapi yadannamodanAdikaM pASaNTe sArdha sAgAraiH saha gRhasthazca saha saMgIbhyo dAtamuddaSTa taM mizradoSa vijAnIhi / sparzanAdinAnAdarAdidApadarzanAditi // 10 // sthApitadoSatarUpamAhapAgAdu bhAyaNAo ___ aNNAma ya bhAyaNAma pakvaviya / saghare va paraghare vA NihiMdaM ThavidaM viyANAhi // 11 // pAkAt bhAjanAt anyasmin ca bhAjana prAkSapya / svagRhe vA paragRhe vA nihitaM sthApitaM vijAnIhi 11 pAkAdbhajanAt pAkanimittaM yadbhAjanaM sammin bhAnane pako vyavasthitamtammadbha janAt piTharAdodanAdikamanyasmin bhAjane pAdau prakSipya vyavasthApya svagRhe paraMgahe vA nItvA
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ : mUlAcAranihita sthApitaM yat sthApitamiti doSaM jAnIhi / sabhayena dAtrA dIyamAnatvAdvidhAdidoSadarzanAdveti // 11 // balidoSasvarUpaM nirUpayannAhajakkhayaNAgAdINaM balisesaM sa balitti paNNattaM / saMjadaArAmaNaTuM . baliyammaM vA baliM jANe // 12 // yakSanAgAdInAM balizeSaH sa baliriti prajJaptaH / saMyatAgamanAthaM balikarma vA bAleM jAnIhi // 12 // ___rakSanAgadInAM nimitta yo balimtasya vali (le) zeSaH salizego valiriti prAptaH / sarvatra kAraNa kAryoracArAt / saMtAnAmAgamanAtha vA balika taM vali vijAnIhi / mayata na dhRtvArcanAdikamudAkSeraNaM patrakAdikhagaDanaM yat yakSA dalizeSazca yarataM balidoSaM vijAnIhi sAbadyadopadarzanAditi // 12 // mAbhRtadoSasvarUpaM viTaNvannAha--- pAhuDihaM puNa duvihaM bAdara suhumaM ca duvihmekkekN|
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 piMDazuddhayadhikAraH // 6 // okassaNamukaramaNa mhkaalovttttnnaavddddii||13|| prAbhRtakaM punAIvidhaM bAdarasUkSmaM ca dvividhamekaikaM / apakarSaNamutkarSaNamatha kAlApavartanavRddhI // 13 // pAhuDiya-prAvartita / puNa-punaH / duvi-vividha / vA.' daraM-sthUlaM / suhumaM-munna / punarapyekai dvividha / ukkassakkaNaM apakarSaNaM / ussakANa-utkarSaNa / athavA kAlasya hAniI darvA / apakarSaNa kAlahAniH / utkarSaNaM kAlavRddhiriti / sthUlaM prAbhRtaM kAlahAnivRddhabhyaM dvikAraM sUkSpabhAbhRtaM tadapi dvipakAra kAlavRddhihAnibhyAmiti / // 13 // vAdaraM ca dvividha samaM ca dvividha nirUpayannAhadivase parakhe mAse vAsa parattIya bAdaraM duvihaM / pucaparamajjhavelaM pArayacaM duviha suhumaM ca // 1 // divasaM pakSaM mAsaM varSa parAvRtya bAdaraM dvividhaM / pUrvAparamadhyavelaM pAvartitaM dvividhaM sUkSmaM ca // 14 // parAhatyavandaH pratyekamabhisambadhyate, divasa parAvarya, parva parAhatya, mAsaM parAvRtya, varSa parAvRtya yahAnaM dIyate tadAdaraM mAbhUna dviviSa bhavati / zukla STAyAM dAtavyamiti sthitaM tadapakuSya lapaMcambA yahIyate zulapaMcabhyAM vA dAsyAmIti ski
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 340 bhUlAcAre vaM utkRSTA ( utkarSyA) TamyAM dAdAtyetadivasa parAnRtya nAtaM prAbhRtaM tathA caitrazuklapakSe deyaM mattaJcaitrAMdhakArapakSe dadAti / andhakArakSe vA deyaM zuklapakSe dadAti pakSaparAvRtinAtaM prAbhRtaM / tathA caitramAse deyaM phAlgune dadAti phAlgune deyaM vA caitre dadAni tanmAsaparivRttijAtaM prAbhRtaM / tathA parucane varSe deyaM yattadadhunAtane varSe dadAti / adhunAtane barSe yadiSTaM ruttane dadAti tadvarSaparAvRttijAtaM prAbhRtaM / tathA sUkSmaM caprAvartitaM dvividhaM pUrvAgrahavelAyAmaparAgRhavelAyAM madhyavelAyAmini / aparAyavelAyAM dAtavyamiti sthitaM prakaraNaM maMgalaM saMyatAgamanAdikakhenApakRSya pUrvAgrahavelAyAM dadAti tathA madhyAnhe dAtavyamiti sthitaM pUrvAhNe 'parAhne vA dadAti enaM prAvartitadazeSaM kAlahAnivRddhi parivRtyA bAdarasUkSmabheda bhiaM jAnIhi klezabahuvidhAtAraM bhadoSadarzanAditi // 14 // prAduSkAradoSamAha pAdukAro duviho saMkamaNa payAsaNA ma bodhavvo / bhAyaNa bhoyaNadINaM maMDavaviralAdiyaM kamaso // 15 // prAduSkAro dvividhaH saMkramaNaM prakAzanaM ca bodhavyaM / bhAjanabhojanAdInAM maMDapaviralanAdikaM kramazaH //
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMDagudayadhikAraH // 6 // 341 prAduSkAro dvividho bodhabyo jJAtavyaH / bhAjanamojanA-dInAM saMkramamamekaH / tathA bhAjanabhojanAdInAM prakAzanaM dvitIyaH / saMkramaNapanyasmAtmadezAdanyatra nayanaM prakAzanaM bhAjanAdInAM bhasmAdinodakAdinA vA nirmArjanaM bhAjanAdervA gistaraNamiti / athavA maNDapasya viralanamudyotanaM maNDapAdiviralanaM / mAdizabdena kuDyAdikasya jvalanaM pradIpadyotanamiti saMkramaH sarvaH prAduSkAro doSo'yaM / IpithadoSadarzanAditi // 15 // krItataradoSamAha - kIdayaDaM puNa duvihaM davvaM bhAvaM ca sagaparaM duvihaM / sacivAdI davyaM vijAmatAdi bhAvaM ca // 16 // krItataraM punaH dvividhaM dravyaM bhAvazca svaparaM dvividhaM / sacittAdi dravyaM vidyAmaMtrAdi bhAvazca // 16 // ___ krItataraM punardvividhaM dravyaM bhAvadha / dravyamapi vividha svaparamedena svadanyaM paradravyaM svabhAvaH prbhaavdh| sacicAdika gomahiNyAdikaM dravyaM / vidyAmaMtrAdika bhAvaH / saMyate mikSAyo praviSTa svakIyaM parakIyaM vAsacicAdidravyaM dalAhAraM prayudadAti tathA svamaMtraM paramaMtraM vA svavidhAM paravidyA pA
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 mUlAcAra dayAhAraM pragRhya dadAti yat sa krItadoSaH / kAruNyadoSa darzanAditi / prajJaptyAdirdvidyA / ceTakAdimaMtra iti // 16 // RNadoSasvarUpapAhaDahariya riNaM tu bhaNiyaM pAmicchaM odaNAdiaNNadaraM / taM puNa duvihaM bhaNidaM savaD DhaiyamavaD DheyaM cAvi // 17 // laghu RNaM tu bhaNitaM prAmRSyaM odanAdi anyataraM / tat punaH dvividhaM bhaNitaM savRddhikamavRddhikaM cApi // 1 75 hariyariNAM tu - laghuNaM stokarNa bhaNitaM / pAmicchaM prAmRSyaM odanAdikaM bhaktaM maNDakAdimanyatarat / tatpunardvividhaM samRddhimavRddhi cApi / bhikSau caryAyAM praviSTe dAtAnyadIyaM gRhaM gatvA bhaktyA bhaktAdikaM yAcate vRddhiM samiSya vRddhayAvinA vA sAdhuhetoH / tavadanAdikaM vRddhisahitamanyathA vA dAsyAmi mama bhaktaM pAnaM khAdya maNDakAzca prayaccha | evaM bhaNivA maDakAdIn gRhItvA saMyatebhyo dadAti tahAsahitaM prAmRSyaM doSa jAnIhi / dAtuH klezAyAsakaraNAdidarzanAditi / / 17 / / parAvartadoSamAha ..
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMDazuddhapadhikAraH // 6 // vIhIrAdIhiM ya sAlIkUrAdiyaM tu jaMgahidaM / dAtumiti saMjadANaM pariyaTuM hodi nnaay||18 vrIhikrUrAdibhiH zAlikarAdikaM tu yat gRhItaM / dAtumiti saMyatabhyaH parivataM bhavati jJAtavyam // saMyatebhyo dAtuM vrIhirAdibhira cchAligadikaM saMgR. hItaM tasaravata bhavati jJAtavyaM / madIyatrI himaktaM gRhInyA mama zAlyodanaM prayaccha sAdhubhyo'haM dAsyAmIti gaDakAnvA datvA vrIhibhaktAdika gRhAti sAdhunimittaM yat parivartana nAma doSaM jAnIhi / dAtuH klezakAraNAditi / abhivaTadoSasvarUpaM vigAmAhadesati ya sabattiya duvihaM puNa abhihaDaM viyaannaahi| AciNNamaNAcaNNaM desAvihaDaM have duvihaM // 19 // dezaiti ca sarvaiti ca dvividhaMpunaHabhighaTavijAnIhi / AcinnamanAcinnaM dezAbhighaTaM bhavet dvividhaM // deza iti sarva iti dvividha punarabhighaTa vijAnIhi / ekadezAdAgatamodanAdika devAbhighaTa / sasmAdAgatamodanA.
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 .: mUlAdhAre"dikaM sarvAbhighaTaM / dezAbhighaTaM puna ividhaM / prAcinnAnAci. nnamedAt / prAcina yogya / anAcinnapayogyaniti // 16 // AcinnAnAcinnAsvarUpapAhaujju tihiM sattahiM vA __ gharehiM jadi AgadaMdu AciNNaM / parado vA tehiM bhave tabivarIdaM aNAciNaM // 20 // bhAju tribhyaHsaptabhyo vA gRhebhyoyadiAgataM tu AcitraM parato vA tebhyo bhavat tadviparItaM anAcinnaM // 20 // RjutyA paMktisvarUpeNa yAni trINi sapta gRhANi vA jyavasthitAni / tebhyastribhyaH saptabhyo ga gRhegyo yavAgatamodanAdikaM vAcinna grahaNayogyaM doSAbhAvAt / parastribhyaH saptagRhebhya UrdhA yaghAgatamodanAdikamanAcina grahaNAyogya sadvigrInaM vA RjutyA viparItebhaH saptabhge yadhAgataM tadapyanAcinnapAdAtupayogyaM / yatra tatra sthitebhyo gRhebhyo* pyAgata na ya sa doSadarzanAditi // 20 // ... sarvAbhighaTabheda pratipAdayannAhasavAbhighaDaM cadudhA sayaparagAme sdesprdese|
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ phivadhikAH // 6 // puvAparapADaNayaDaM paDhamaM sesapi NAdava // 21 // sarvAmighaTaM caturdhA svaparagrAme svdeshprdeshe| pUrvAparapATanayanaM prathamaM zeSamapi jJAtavyaM / sarvAbhighaTaM caturvidhaM jAnIhi / svagrAmaparagrAmasvadezaradezabhedAt / svagrAmAdAgataM paramAmAdAgataM svadezAdAgasaM paradezAdAgatamodanAdikaM yat taccaturvidhaM sarvAbhighaTaM / yaspin prAme prAsyate sa svagrAma ityucyate / tasmAdanyaH sa paragrAma ityucyate / evaM svadezaH paradezo'pi jJAtavyaH / nanu svagrAmAtkathamAgacchatItyetasyAmAzaMkAyAmAha-pUrvapATakAt parasmin pATake nayanaM parapATakAdvA parasmina nayanamodanAdivasya yattasvagrAmAbhighaTaM prathamaM jAnIhi / tathAzeSarmApa ja nIhi paraprAmAsvagrAma bhAnayana svadezAta svagrAma Anayana paradezAsvagrAme svadeze vAnayanapiti sarvAmighaTadoSaM caturvidha jAnIhi / pracureryAyathadarzanAditi // 21 // udinadoSamAi--- pihidaM laMchidayaM vA osahaghidasakarAdijaMdavvaM / unbhiNiUNa deyaM ubhiNNaM hodi NAdavvaM // 22 //
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa mUlAdhArepihitaM lAMchitaM vA auSadhaghRtazarkarAdi yat dravyaM / udbhidya deyaM udbhinnaM bhavati jJAtavyam // pihitaM pizanAdikenAvRta kardapajaMtunA ga saMvRtaM / lAMchita mudrita nAmavivAdinA ca yadauSadhaM ghRtazarkarAdikaM guDakhaM. ralaDDu kAdikaM dravyamudbhadyodaghATya deyaM sa udbhinadoSo bhavati jJAtavyaH / pipIlikAdiSavezadarzanAditi / mAlArohaNa doSaM nirUpayannAhaNisseNIkaTThAdihi - NihiMdaM pUyAdiyaM tu ghettUNaM / mAlArohaM kinA * deyaM mAla.rohaNaM NAma // 23 // niHzreNIkASThAdibhiH nihitaM pUpAdikaM tu gRhiitvaa| mAlArAMhaM kRtvA deyaM mAlArohaNaM nAma / / niHzreNyA kASTAdibhitubhUtairmAlAgehaNaM kRtvA mAlaM dvitIyagRhabhUmimAruhya gRhovabhAga cArA nihita sthApitamapUpAdikaM maMDakalaDDuzarkarAdikaM gRhItvA yaddeyaM sa mAlAroho nAma doSaH / dAturapAyadarzanAditi // 23 // | accheghadoSasvarUpamAha
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ fissfdhakAraH // 5 // 340 rAyAcorAdI hiM ya saMjadabhikkhAsamaM tu daTThU gaM / bIhedUNa NijujaM acchi hodi NAdavvaM // rAjacaurAdibhizca saMyatabhikSAzramaM tu hRSTvA / bhISayitvA niyuktaM AchedyaM bhavati jJAtavyam // saMpatAnAM bhikSAzramaM dRSTrA rAjA caurAdaya evamAhuH kuTumbikAn yadi saMgatAnA mAgatAnAM bhikSAdAnaM na kuru (rva ) te tadAnIM yuSmAkaM dravyamapaharAmo grAmAdvA nirvApayAma iti / evaM rAjJA caurAdibhirvA kuTumbikAn bhAryAyalA niyukta niyojita yaha na nApa tadAcchedyaM nAma doSo bhavati jJAtavyaH / kuTuMbinAM bhayakaraNAditi / / 24 / / manIzArthadoSasvarUpaM vivAha aNisa puga duvihaM issaramaha NissaraM ca duviyappaM / paDhamissara sArakhaM vattAvattaM ca saMghADaM // 2 anIzArthaH punardvividhaH IzvarothAnIzvaraH caturvikalpaH prathama IzvaraH sArakSaH vyakto'vyaktazca saMghATaH // anIzArtho'madhAnahetuH / sa punardiki Izvaro bAnI
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 mUlAcAre zvarazca / athavA dhanezvara iti pATha: / anIzo'pradhAno'rthaH kAraNaM yasyaudanAdikasya tadaudanAdikamanIvArya tapaNe yo doSaH so'pyanIzArthaH kAgyo kAryogcArAditi / sa cAnIzA dvividhaH Izvarabhedena / dvividho'pi caturvidhaH / prathama IzvaraH dAnamya sArataH sahArakSetra ti iti sArakSaH yadyapi dAtumicchati tathApi dAtuM na labhate'nye vighAtaM kurvanti tattasya dadataH sa Izvaro dadAti zranye cAmAtyapurohitAdayo vighAtaM kurvanti evaM yadi nAnaM gRhNane prathama Izvaro nAmaiTrisatara doSa iti / tathAnIzvaro'vadhAna heturyasya dAnasya taddAnapanAzArthaM doSopyanIzArthaH ityucyate kArye kAragopacArAt / sa cAnIzArthapikAro vyakto'vyaktaH saMghATakaH / dAnAdikasyAnIzvaraH svAmI na bhavati kintu vyaktaH prekSApUrvakArI tena dIyapAnaM yadi gRhAti tadA vyakto'nIzvaro nAmAnIzArtho doSa iti / tathA dAnasyAnIzvarasththA ( dA ) vyakto'pekSApUrvakArI bhavati tena dIyamAnaM yadi gRhAni tadAvyAnIzvage nAmAnIzArtha iti / tathA saMghaHTakena vyaktAvyaktAnIkAreNa dIvamAnaM yadi gRgRhAti tAvyaktAvyaktasaMghATAnaM nAmAnIzAthoM doSADa pAyadarzanAditi / athabaivaM grAhayaM, IzvareNa prabhuNA vyaktenAvzkarena vA yatsArakSa yatpratiSiddhaM tadanaM yadi sAdhu gRhAti tadA vyaktAvyatezro nAmAnIzArNe doSaH / tathAnIzvareNa prabhuNA vyaktenAvyaktena vA yatpratiSiddhaM sAradayaM dAnaM tadyadi gRhAti
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMDazuddhadhikAraH // 6 // sAdhustadA byaktAvyaktAnIzvaro nApAnIzArthoM doSaH / tathA saMgha Tasa sapavAya ekA dadAtyaparo niSedhati dAnaM tasathAbhUta yadi eyahAti sAdhustadA saMghATako nAmAnIzArthoM doSa iti / Izvaro vyaktAvyaktasaMghATabhedena dvividhaH / anIzvaro vyaktAvyaktasaMghArabhedena dvividha iti / atra cazabdaH samuccayArtho dRssttvyH| IzvarI dviviyaH / anIzvaro dvividhH| prathama IzvareNa vyaktAvyaktasaMghATakena vA maarkssaa'niishaarthH| dvitIyo'nIzvareNa vyaktAcyaktasaMgha Takena vA saMrakSyo'nIzArtha iti athavA vyaktenAdhyaktena zareNa mAradayaM prathama IzarAnIzArtho dvividhaH / tathA vyaktenAvyaktena cAnIzvareNa sArakSya, dvitIyo'nIzvaro' nIzArtho dvividha iti / tathA. saMghATakena ca sArakSyaM pRthagbhUto'yaM doSo'nIzAthoM dRSTavyaH sarvatra virodhadarzanAditi / athavA nisRSTo mukto na nisRSTo 'nisSTro nivAritaH sa ca dvividhaH Izvaro'nIzvarazca / IzvareNa niSTo'nIzvareNa nisRSTaH Izva.zcatu do'nIvara iti / prathamaH IzvaraH sAkSo vyakto' yaktaH saMgha TakaH / tathAnIzvaro pi sArato azakto'vyaktaH saMghATakaH / mantra diyuktA sArataH bAlo vyaktaH yo svAmitvaM saMghATakaH / evamanIzaro'pi dRSTavyaH iti / etasRiSTaM niSiddha dattaM nA dAna yadi gRhayate. badA nimaSTo nAma doSI bhavati vigeghadarzanAditi // 25 // . satpAdanadoSAn pratipAdayannAhaghAdIdaNimice AjIva vaNivage ya tegiNche|
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 350 mUlAcAre-: koghI mANI mAyI lohI ya havaMti dasa ede // dhAtrIdUtanimittAni AjIva; vanIpakazca cikitsA krodhI mAnI mAyI lobhI ca bhavati daza ete // ghAdI - dhAtrI mAtA / dUda-dUto lekhadhArakaH / NimitanimittaM jyotiSaM / zrAjIve AjIvanamAjIvikAM / vaNivageya-nIpakavacanaM dAturanukUlavanaM / tegiche- cikitsA vaidyazAstra / kodhI - krodhI | mANI-mAnI / mAI mAyI / lohI - lobhI / havaMti dasa ede bhavanti darIta utpAdanadoSAH / // 26 // tathA - putrI pacchA saMthudi vijAmaMte ya cuNgajoge ya uppAdanA ya doso solasamo mUlakamme ya // pUrvaM pazcAt saMstutiH vidyAmaMtrazca cUrNayogazca / utpAdanazca doSaH SoDaza mUlakarma ca // stutizabdaH pratyekamabhisambadhyate / dudhaM pacchA saMyudi pUrvasaMstutiH / dAnagrahaNAtmAgdAtuH saMstava, (pazcAtstuti:) -dAnaM gRhItvA pazcaH dAtuH saMstavanaM / vijjA vidyAkAzagAminIrUpaparivartinIzastrastambhinyAdikA / maMte va maMtraca sarpaTavikaviSApaharaNaHkSarANi / cugagujAMge -- cUrNayogatha gAtrabhUSaNAdinimittaM dravyadhuliH / uppAdaNAya doso - utpAdanA .
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMDazuddhayadhikAraH // 6 // sura potpAdananimittaM doSa utpAdandoSaH / sa pratyekamabhisamba-: dhyate / molasamo SADazAnAM pUgya SoDazaH / mUlakammeyamUlakarmAzAnAM vazIkaraNaM / dhAtrAkarmaNA sahacariye doSo'pi dhAtrItyucyate / / 27 // taM dhAtRdoSaM vivanna ha majjaNamaMDaNadhAdI khellAvaNakhIraaMbadhAdI ya / paMcavidhadhAdikammepAdo dhAdidoso du // -mArjanamaMDanadhAtrI krIDanakSIrAMbadhAtrI ca / paMcavidhadhAtrIkarmaNA utpAdo dhAtrIdoSastu // dhApani dadhAtIta vA dhAtrI / mArja nadhAtrI vAlaM navayati yA sA mArjana cAtrI / maNDati vibhUSayati tilakAdibhiryA sA maNDanadhAtrI maNDananimittaM mAtA / bAla krIDayati ramayati krIDanadhAtrI kroDAnimitta mAtA / kSIraM dhArayati dadhAti yA sAkSIradhAtrI stanapAyinI / ambadhAtrI jananI, svapayati yA sAdhyamvadhAtrI / etAsAM paMcavidhAnAM dhAtrINAM kriyayA karmaNA ya brAhArAdirula yo sa dhAtrI nApolAdanadoSaH / vAle smApayAnena prakAreNa vAlaH snApyate yena sukhI nIrogI ca bhavatI yevaM mArjananimittaM vA karma gRhasthAyo dizati tena ca karmA gRha yo dAnAya pravartate taddAnaM yaditi sAdhustasya dhAtrInAmotpAdanadoSaH / tathA
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAra bAlaM hAyaM maNDayati maNDananimiyA kopadizavi yasya dAtre sa tena bhaktaH sana dAnAya pravartate taddAnaM gRgahAti sAdhustasya maNDanavAganAmotpAdanadoSaH / tathA vAlaM svayaM kIDayani krIDAnapi ca kriyopadizati yasmai dAne sa dAtAdAnAya pravartate 2.6 naM gRhAti sAdhustasya krIDanadhAtrI nAmotpAdanadoSaH / tathA yena kSIraM bhavati yena ca vidhAnena bAlAya kSIraM dIyate tadurgAdazati yasmai dAtre sa bhaktaH san dAtA dAnAya pravartate sadAnaM yadi gRhNAti tadA tasya bhIrathAzrInAmotpAdanadoSaH tathA svayaM svApayati svApanimittaM vidhAnaM copadizati yasmai da sa dAtA dAnAya pravartate tahAnaM yadi yahAti tadA lasyAmbadhAtrI nAmotpAdanadoSaH / kayamayaM doSa iti cet bAdhyAyavinAzamArgadaSaNAdidarzanAditi // 28 // datanAmosAdanadoSaM viTaNvannAhajalathalaAyAsaga sayaparagAme sadesaparadese / saMbaMdhivayaNaNayaNaM dUtIdoSo havadi eso|| jalasthalAkAzagataM svaparagrAme svdeshprdeshe| saMbaMdhivacananayanaM dUtadoSaH bhavati eSaH // grAmAtpaggrAmaM gacchati jale nAvA taza svadezatparadezaM gacchati jale nAvA tatra tasya gacchataH kazcid guhasya evamAha-bhaTTAraka ! madIyaM saMdezaM gRhItvA gaccha sa sAdhuravatsa
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMDazuddhayadhikAraH // 6 353 mbandhino vacanaM nItvA nivedayati yasmai prahitaM sa paragrAmastha: paradezasthazca tadvacanaM zrutvA tuSTaH san dAnAdikaM dadAti vadAnAdikaM yadi sAdhurgRhNAti tadA tasya dUtakarmakhotpAdanadoSaH / tathA sthale gacchata zrAkAze ca gacchataH sAdhoryatsambaM dhivacananayanaM svagrAmAtparagrAme svadezAtparadeze, yasmin grAme tiSThati sa svagrAma ityucyate, tathA yasmin deze tiSThati bahUni dinAni svadeza ityucyate / ityevaM jalagataM sthalagatamAkAzagataM ca taddutena nIyate iti tadUtamityucyate / yadetatsambandhino vacanasya nayanaM sa eSa dUtadoSo bhavati / dUtakarma zAsanadoSAyeti doSadarzanAditi // 29 // nimittasvarUpamAha - vaMjaNamaMgaM ca saraM chiNNaM bhUmaM ca aMtarikkhaM ca / lakkhaNa suviNaM ca tahA aTThavihaM hoi mittaM // vyaMjanamaMgaM ca svaraH chinnaH bhUmizca aMtarikSaM ca / lakSaNaM svapnaH ca tathA aSTavidhaM bhavati nimittaM // vyajanaM mazaka tilakAdikaM / aGgaM ca zarIrAvayavaH / svaraH zabdaH / chinnaH chedaH, khaDgAdiprahAro vastrAdicchedo vA / bhUmi bhUmivibhAgaH / antarikSamA dityagRhAdyudayAstamanaM / lakSaNaM nandikAvarta padmacakrAdikaM / svapnazca suptasya hastivimAnamahiSarohaNAdidarzanaM ca tathASTaprakAraM bhavati nivi 22 .
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcArataM / vyaJjanaM dRSTvA yacchubhAzubhaM jJAyate puruSasya tadvayaJjanaM nimittamityucyate / tathAGga zirogrIvAdikaM dRSTvA puruSasya yacchubhAzubhaM jJAyate tadaGgaM nimittamiti / tathA yaM svaraM zabdavizeSaM zrutvA puruSasyAnyasya vA zubhAzubhaM jJAyate tatsvaranimittamiti / yaM prahAra chedaM vA dRSTvA puruSasyAnyasya vA zubhAzubhaM jJAyate tacchinnanimittaM nAma / tathA yaM bhUmivibhAgaM dRSTyA puruSasyAnyasya vA zubhAzubhaM jJAyate tadbhaumanimittaM nAma / yadantarikSasya vyavasthitaM grahayuddhaM grahAmtamanaM grahanirghAtAdika samIkSya prajAyAH zubhAzubhaM vibudhyate tadantarikSaM nAma / yatlakSaNaM dRTvA puruSasyAnyasya vA zubhAzubhaM jJAyate tallakSaNanimittaM nAma / yaM svapnaM dRSTvA puruSasyAnyasya vA zubhAzubha paricchidyate tatsvapnanimittaM nAma / tathA cazabdena bhUmigarjana digdAhAdikaM parigRhyate / etena nimittena bhikSAmusvAdya yadi bhuMkte tadA tasya nimittanAmotpAdanadoSaH / rasAsvAdanadainyAdidoSadarzanAditi // 30 // bhAjIvaM doSaM nirUpayannAhajAdI kulaM ca sippaM tavakammaM Isaraca AjIvaM / tehiM puNa uppAdo AjIva doso havadi eso|| jAtiH kulaM ca zilpaM tapaHkarma IzvaratvaM AjIvaM / taiH punaH utpAdaH AjIvadoSo bhavati eSaH /
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMDazuddhayadhikAraH // 6 // . 355 jAtirmAtasantatiH / kulaM pitRsantatiH / mAtRzuddhiH -pitRzuddhirvA / zilpakarma lepacitrapustakAdikarma hastavijJAnaM / tapaHkarma tapo'nuSThAnaM / IzvaratvaM ca / zrAjIvyate'nenAjIvaH / prAtmano jAti kulaM ca nirdizya zilpakarma tapaHkarmezvaratvaM ca nirdizyAjIvanaM karoti yato'ta AjIvavacanAnyetAni tebhyo jAtikathanAdibhyaH punarutpAda prAhArasya yo'yaM sa AjIvadoSo bhavatyeSaH / vIryagRhanadInatvAdidoSadarzanAditi // 31 // vanIpakavacanaM nirUpayannAhasANakiviNatidhimAMhaNa paasNddiysvnnkaagdaannaadii| puNNaM Naveti puThe puNNetti vaNIvayaM vayaNaM // shvaakRpnnaatithibraahmnnpaakhNddishrmnnkaakdaanaadiH| puNyaM navA iti pRSTe puNyamiti vanIpakaM vacanaM // .. zunAM, kRpaNAdInAM kuSTavyAdhyAghArtAdInAM atithInAM ma. dhyAnhakAlAgatAnAM bhikSukANAM, brAmhaNAnAM mAMsAdibhakSiNAM pAkhaMDinAM dIkSopajIvinAM, zravaNAnAmAjIvakAnAM chAtrANAM vA kAkAdInAM ca yadAnAdikaM dIyate tena puNyaM bhavati kiM
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356 mUlAcArevA na bhavatItyevaM pRSTe dAnapatinA, 'bhavati puNyamiti' yayevaM brUyAtadvanIpakaM vacanaM dAnapatyunukUlavacanaM pratipAdya yadi bhuJjIta tadA tasya vniipknaamotpaadndossH| dInatvAdidoSadarzanAditi // 32 // ___ cikitsAM pratipAdayannAhakomArataNutigiMchArasAyaNavisabhUdakhArataMtaM ca sAlaMkiyaM ca sallaM tigiMchadoso du aTTaviho / / komAratanucikitsArasAyanaviSabhUtakSArataMtraM ca / zAlakikaM ca zalyaM cikitsAdoSastu aSTavidhaH // ___kaumAraM bAlavaidyaM mAsikasAvaMtsarikAdigrahavAsanahetuH zAstraM tanucikitsAjvarAdinirAkaraNaM karAThodarazodhanakAraNaM ca / rasAyanaM valipalitAdinirAkaraNaM bahukAlajIvitvaM ca / viSaM sthAvarajaMgamaM sakRtrimabhedabhinnaM / tasya viSasya cikitsA vissaaphaarH| bhUta (ta:) pizAcAdi tasya cikitsA bhratApanayanazAstraM / kSArataMtraM tAradravyaM duSTatraNAdizodhanakaraM / zalAkayA nivRttaM zAlAki akSipaTalAyudghATanaM / zalyaM bhUmizalyaM zarIrazalyaM ca tomarAdikaM zarIrazalyaM, asthyAdikaM bhUmizalyaM tasyApanayanakArakaM zAstraM zalyamityucyate / tathA viSApanayanazAstra viSamiti / bhUtApanayananimittaM zAstraM bhUtamiti, kArye kAraNopacArAditi / athavA cikitsAzandaH
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ piDazuddhayadhikAraH // 6 // pratyekamamisambadhyate kAkAkSitArakavaditi / evamaSTamakAreNa cikitsAzAstreNopakAraM kRtvAhArAdikaM gRgahAti tadAnIM tasyASTapakArazcikitsAdoSo bhavatyeva sAvadhAdidoSadarzanAditi // 33 // krodhamAnamAyAlobhadoSAn pratipAdayannAha- . koSeNa ya mANeNa ya mAyAlobheNa cAvi uppAdo uppAdaNA ya doso cadubiho hodi nnaaybo|| krodhena ca mAnena ca mAyAlobhena cApi utpAdaH / utpAdanazca doSaH caturvidho bhavati jJAtavyaH // krodhamAnamAyAlobhena ca yo'yaM bhikSAyA utpAdaH sa utpAdana doSazcatuSpakArasvaitivya iti / krodhaM kRtvA bhikSAmutpAdayati prAtmano yadi tadA krodho nAmotpAdanadoSaH tathA mAnaM garva kRtvA yayAtmano bhikSAdikamutpAdayati tadA mAnadoSaH / mAyAM kuTilabhAvaM kRtvA yadyAtmano bhikSAdikamutpAdayati tadA maayaanaamotpaadndossH| tathA lobhaM kAMkSAM pradarya bhikSAM yadyAtmana utpAdayati tadA lomotpAdanadoSo bhAvadoSAdi darzanAditi // 34 // punarapi tAn dRSTAntena poSayannAha- . kodho yahatthikappe maannovennaayddmminnyrmmi|
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 mUlAcAre mAyA vANArasie loho puNa rAsiyANammi // krodhazca hastikalpe mAno veNAtaTe nagare / mAyA vArANasyAM lobho rAziyAne // 35 // hastikalpapattane kazcitsAdhuH krodhena bhikSAmutpAditavAn / tathA vennAtaTanagare kacitsaMyato mAnena bhikSAmutpAditavAn / tathA vANArasyAM kazcitsAdhuH mAyAM kRtvA bhikSAmu tpAditavAn / tathAnyaH saMyato lobhaM pradarzya rAziyAne bhikSAmutpAditavAniti / tena krodho hastikalpe, mAno vennAtaTanagare mAyA vANArakhyAM lobho rAziyAne ityucyate / atra kathA utpre kSya vAcyA iti // 35 // pUrvasaMstutidoSamAhadAyagapurado kittI taM dANavadI jasodharo vetti / puvvIsaMthudi dosA vissaride bodhaNaM cAvi // dAyakapurataHkIrtistvaM dAnapatiH yazodharo vA iti / pUrvasaMstutidoSo vismRte bodhanaM cApi // dadAtItidAyako dAnapatiH tasya purataH kIrti khyAtaM (rti ) brUte / kathaM tvaM dAnapatiryazodharaH tvadIyA kIrtirvi zrutA loke / yaddAturagrato dAnagrahaNAtmAmeva brUte tasya pUrvasaMstutidoSo nAma jAyate / vismRtasya ca dAnasambodhanaM
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMDazuddhayadhikAraH // 5 // 356 tvaM pUrva mahAdAnapatiridAnIM kimiti kRtvA vismRta iti sa mbodhanaM karoti yastasyApi pUrvasaMstutidoSo bhavatIti / yAM kIrti brUte, thacca smaraNaM karoti tatsarvaM pUrvasaMstutidoSo nagnAcArya kartavyadoSadarzanAditi // 36 // pazcAtsaMstutidoSamAha- pacchA saMthudidoso dANaM gahidUNa taM puNo kirtti vikkhAdo dANavadI tujjha jaso vissudo veMti / pazcAt saMstutidoSaH dAnaM gRhItvA tad punaH kIrtiM / vikhyAtaH dAnapatiH tava yazaH vizrutaM brUte // pazcAtsaMstuvidoSo dAnamAhArAdikaM gRhItvA tataH punaH pazcAdevaM kIrti brUte vikhyAtastvaM dAnapatistvaM, tara yazovizrutamiti brUte yastasya pazcAt saMstutidoSaH, kArpaNyAdidopadarzanAditi // 37 // vidyAnAmotpAdanadoSamAhavijjA sAdhitasiddhA tisse AsApadANakaraNehiM tasse mAhapeNa ya vijjAdoso du uppAdo || vidyA sAdhitasiddhA tasyAH AzApradAna karaNaiH / tasyA mAhAtmyena ca vidyAdoSastu utpAdaH //
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAdhAre vidyA nAma sAdhita siddhA sAdhitA satI siddhA bhavati tasya vidyAyA AzApradAna karaNena tubhyamahaM vidyAmimAM dAsyAmitasyAzca mAhAtmyena yo jIvati tasya vidyotpAdano nAma doSaH AhArAdyAkAMkSAyA darzanAditi // 38 // 360 maMtrotpAdanadoSamAhasiddhe paDhide maMte tassa ya AsApadANa karaNeNa / tassa ya mAhappeNa ya uppAdo maMtadoso du // siddhe paThite maMtre tasya ca AzApradAnakaraNena / tasya ca mAhAtmyena ca utpAdo maMtradoSastu // siddhe paThite maMtre paThitamAtreNa yo maMtraH siddhimupayAti sa paThitasiddho maMtrastasya maMtrasyAzApradAnakaraNena tavemaM maMtra dAsyAmItyAzA karaNayuktathA tasyA mAhAtmyena ca yo jIvasthAhArAdikaM ca gRhAti tasya maMtrotpAdanadoSaH / lokapratArajihA gRddhayAdidoSadarzanAditi / / 39 / / athavA vidyotpAdanadoSo maMtrotpAdanadoSazcaivaM grAhayaH ityAzaMkyAha AhAradAyagANaM viSnAmaMtehiM devadANaM tu / AhUya sAdhidavvA vijjAmaMto have doso // 40 // AhAradAyakAnAM vidyAmaMtraH devatAnAM tu /
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMDazudayadhikAraH // 6 // 361 AhUya sAdhitavyA vidyAmaMtraH bhavet doSaH // 4 // pAhAradAtrI bhojanadAnazIlA devatA vyaMtaradevAna vidyayA maMtreNa cAhUyAnIya sAdhitavyAstAsAM sAdhanaM kriyate yadAnArya sa vidyAdoSo maMtradoSazca bhavati / athavA''hAradAyakAnAM nimittaM vidyayA maMtreNa bAhUya devatAnAM sAdhitavyaM sAdhanaM kriyate yat sa vidyAmaMtradoSaH / asya ca pUrvayorvidyAmaMtradoSayormadhye nipAtaH iti kRtvA nAyaM pRthagdoSaH paThitastayorantarbhAvAditi // 40 // cUrNadoSamAhaNettassaMjaNacuNNaM bhUsaNacuNNaM ca gcsobhyrN| cuNNaM teNuppAdo cuNNayadoso havadi eso||41|| netrayoraMjanacUrNaM bhUSaNacUrNa ca gAtrazobhAkaraM / cUrNa tenotpAdaH cUrNadoSo bhavati essH||41|| netrayoraJjanaM cUrNa catuSornirmalIkaraNanimittamaJjanaM dravyarajaH / tathA bhUSaNanimittaM cUrNa yena cUrNena tilakapatrasthatyAdayaH kriyante tadbhUSaNadravyarajaH / gAtrasya zarIrasya zobhAkaraM ca cUrNa yena cUrNena zarIrasya dIptyAdayo bhavanti
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362 mUlAcAretaccharIrazobhAnimittaM cUrNamiti / tena cUrNena yoyamutpAdo bhojanasya kriyate sa cUrNotpAdanAmadoSo bhavatyeSa jIvi. kAdikriyayA jIvanAditi // 41 / / mUlakarmadoSaM prati gadayabAha-- avasANaM vasiyaraNaM saMjojayaNaM ca vippajuttANaM / bhaNidaM tu mUlakamma ede uppAdaNA dAsA // 42 // avazAnAM vazIkaraNaM saMyojanaM ca viprayuktAnAM / bhANataM tu mUlakarma ete utpAdanA doSAH // 42 // avazAnAM vazIkaraNaM yadvipayuktAnAM ca saMyojanaM yatkriyate tadbhaNita mUlakarma / anena mUlakarmaNotpAdo yo bhaktA. dikasya sa mUlakarmadoSaH / suSTu lajjAdyAbhogasya karaNAditi / ete utpAdanadoSAstayodgamadoSAzca sarve ete parityAjyA adhaHkarmAzadarzanAt / eteSvadhaHkarmAzasya sadbhAvo'sti yataH / tathAnye ca doSAH jugupsAdayo darzanadUSaNAdayaH sambhavanti yebhyaste'pi parityAjyA iti // 42 // ... azanadoSAn pratipAdayannAha sakidamakkhidapihidaM
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMDazuddhaghadhikAraH // 6 // 363 sNvvhrnndaaygummisse| apariNadalitachoDida eSaNadosAiM dasa ede // 43 // zakitamrakSitanikSiptapihitasaMvyavaharaNadAyakonmizrAH apAraNataliptatyaktAH azanadoSA daza ete|| zaMkayotpannaH zaMkita:, kimayamAhAro'dhaHkarmaNA niSpama uta neti zaMkAM kRtvA bhuMkta yastasya shNkitnaamaashndossH| tathA mrakSitastailAdyabhyaktastena bhAjanAdinA dIyamAnamAhAraM yadi gRgahAti mratitadoSo bhavati / tathA nikSiptaH sthApitaH, sacittAdiSu parinikSiptamAhAraM yadi gRgahAti sAdhustadA tasya nikSiptadoSaH / tathA vihitazchAditaH aprAsukena prAsukena ca mahatA yadavaSTabdhamAhArAdikaM tadAvaraNamukSipya dIyamAnaM yadi gRNhAti tadA tasya pihitanAmAzanadoSaH / tathA saMvyavaharaNaM dAnArtha saMvyavahAraM kRtvA yadi dadAti taddAnaM yadi sAdhuyahAti tadA tasya saMvyavaharaNanAmAzanadoSaH tathA dAyakaH pariveSakaH, tenAzuddhana dIyamAnamAhAraM yadi mRgahAti sAdhustadA tasya dAyakanAmAzanadoSaH / tathonmizromAsukena dravyeNa pRthivyAdisacitena mizra unmizra ityucyate taM yadyAdatte unmizranAmAzanadoSaH / tathA'pariNato'vidhvastojnyAdikenApakastamAhAraM pAnAdikaM vA yadyAdatteDa
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364 mUlAdhArepariNatanAmAzanadoSaH / tathA lipto'pAsukavarNAdisaMsaktastana bhAjanAdinA dIyamAnamAhArAdikaM yadi gRhAti tadAtasya liptnaamaashndossH| tathA choDida parityajanaM bhuMjA. nasyAsthirapANipAtreNAhArasya parizatanaM galanaM parityajanaM yatkriyate ttprityjnnaamaashndossH| ete'zanadoSA dazaiva bhavaMti jJAtavyA iti // 43 // zaMkitadoSa vivRNvannAhaasaNaM ca pANayaM vA khAdIyamadha sAdiyaM ca ajjhappe / kappiyamakappiyaciya saMdiddhaM saMkiyaM jANe // 44 // azanaM ca pAnakaM vA khAdyaM atha svAdyaM ca adhyAtmani kAlpatamakalpitamiti ca sadigdhaM zaMkitaM jAnIhi azanaM bhaktAdikaM, pAnakaM dadhikSIrAdikaM khAdyaM laDDukazokavAdikaM, atha svAyaM elAkastUrIlavaMgakukkolA. dikaM / vAzabdaratra svagatabhedA grAhyAH / adhyAtme bhAgame cetasi vA kalpinaM yogyamakalpitamayogyamiti sandigdhaM saMzayasthaM zaMkita jAnIhi, bhAgame kimetanmama kalpyamuta neti ya. veva saMdigdhamAhAraM bhuMkta tadA zaMkitanAmAzanadoSa jAnIhi /
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMDazuddhayadhikAraH // 6 // athavAdhyAtme cetasi kimadhaH karmasahitata neti sandigdhamAhAraM yadi gRhIyAcchaMkita jAnIhi // 44 // dvitIyaM mrakSitadoSamAha sasiNidveNa ya deyaM hattheNa ya bhAyaNeNa davvIe / eso makkhidadAso pariharadavvo sadA muNiNA // 45 // sasnigdhena ca deyaM hastena ca bhAjanena darvyA / eSaH mrakSitadoSaH parihartavyaH sadA muninA // 45 // sasnigdhena hastena bhAjanena daryA kaTakena yadevaM bhaktAdikaM ca yadi gRhyate tadA mrakSitadoSo bhavati / tasmAdeSa prakSitadoSaH parihartavyo suninA sammUrcchanAdisUkSmadoSadarzanAditi // 45 // nikSiptadoSamAha - 365: saccica puDhaviAU te UharidaM ca vIyatasajIvA / jaM tesimuvari ThavidaM . NikkhittaM hodi chanbheyaM // 46 //
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 366 mUlAcArasacittAH pRthivyaptejoharitAni ca vIjatrasajIvAH / yateSAmupari sthApitaM nikSiptaM bhavati SaDbhedaM // 46 // sacittapRthivyAM sacittApsu sacittatejasi haritakAye. dhu vIjakAyeSu trasajIveSu teSUpari yatsthApitamAhArAdikaM tanikSiptaM bhavati SaDbhedaM / athavA saha citta nApAsukena vartate iti saciMtta / sacittaM ca pRthivIkAyAzcAphAyAzca teja:kAyAzca haritakAyAzca vIjakAyAzca trasajIvAzca teSAmupari yanikSiptaM sacittaM tat SaDbhedaM bhavati jJAtavyaM // 46 // pihitadoSamAhasacitteNa va pihidaM athavA acicagurugapihidaM c| ta chaDiya ja deyaM pihidaM taM hodi bodhyo|| sacittena vA pihitaM athavA acittagurukapihitaMca taM tyaktvA yadeyaM pihitaM tat bhavati boddhavyaM // 47 // ____ sacittana pihitamapAsukena pihitaM / athavA'cittagurukapihitaM vA prAsukeNa ( na ) gurukeNa yadvAvRtaM tatyaktvA yaddeyamAhArAdika yadi gRhyate pihitaM nAma doSaM bhavati boddhavyaM jJAtavyamiti // 47 //
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMDazuzyadhikAraH // 6 // saMvyavahAradoSamAhasaMvavaharaNaM kiccA padAdumidi cela bhaaynnaadnnN| asamikkhaya jaM deyaM saMvavaharaNo havadi doso||48|| saMvyavaharaNaM kRtvA pradAtumiti cet bhAjanAdInAM / asamIkSya yadeyaM saMvyavaharaNo bhavati dossH||48|| saMvyavaharaNaM saMjhaTiti vyavahAraM kRtvA, pradAtumiti celabhAjanAdInAM saMbhrameNAharaNaM vA kRtvA, prakarSeNa dAnanimittaM vasubhAjanAdInAM jhaTiti saMvyavaharaNaM kRtvA'samIkSya yaddeyaM pAnabhojanAdikaM tadyadi saMgRhyate saMvyavaharaNaM doSo bhavatyeSa iti // 48 // dAyakadoSamAhasUdI suMDI rogI madayaNapuMsaya pisAyaNaggo ya / uccArapaDidavaMtara - hiravesIsamaNI agmkkhiiyaa||49|| sUtiH zauMDI rogI mRtakanapuMsakapizAcanagnazca /
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 mUlAdhAreuccArapatitavAMtarudhiravezyAzramANikA agmkssikaa| sUti: yA bAlaM prasAdhayati / muMDI-madyapAnalampaTaH / rogI vyaadhigrstH| mRtakaM, mRtakaM zmazAne parikSipyAgo yaH sa mRtaka ityucyate / mRtakasUnakena yo juSTaH so'pi mRtaka ityucyate / naUMsaya-na strI na pumAn napuMsakamiti jAnIhi / pizAco vAtAyupahataH / nagnaH paTAdyAvaraNarahito gRhsthaa| uccAraM mUtrAdIn kRtvA ya AgataH sa uccAra ityucyte| pativo mRrchAgataH / vAntazchadi kRtvA ya AgataH / rudhiraM rudhirasahitaH / vezyA daasii| zramaNikA''ryikA / athavA paMcazramaNikA raktapaTikAdayaH / aMgamrakSikA aNgaabhyNgnkaarinnii| // 49 // tathAatibAlA ativuDDhA ghAsattI gambhiNI ya aNdhliyaa| aMtaridA va NisaNNA uccatthA ahava NIcatthA // 50 // atibAlA atibRddhA grAsayaMtI ca garbhiNI caaMdhalikA aMtaritA vA niSaNNA uccasthA athavA nIcasthA // 5. ___atibAlA atimugyA, ativRddhA atIvajarAyastA / prAsayantI bhakSayantI ucchiSTA / garmiNI gurumArA paMcamA
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMDazuddhayadhikAraH // 6 // .. 366 sikaa| aMdhalikA catUrahitA / antaritA kukhyaadibhissye| bahitA / AsInopaviSTA / uccaHsthA unnatapradezasthitA / nIcasthA nimnapradezasthitA / evaM puruSo vA vanitA ca yadi dadAti tadA na grAhyaM bhojanAdikamiti // 50 // tathA-. pUyaNa pajalaNaM vA sAraNa pacchAdaNaM ca vijjhavaNaM / kiccA tahAggakajaM NibAdaM ghaTTaNaM cAvi // 51 phUtkaraNa prajvAlanaM vA sAraNaM pracchAdanaM ca vidhyApana kRtvA tathAnikArya nirvAtaM ghaTTanaM cApi // 51 // . pUyaNa-saMdhukSaNaM mukhavAtenAnyena vA aminA kASThAdInAM pracAlanaM pradyotanaM vA sAraNaM kASThAdInAmutkarSaNaM, pracchAdana bhasmAdinA vidhyApanaM jalAdinA kRtvA tathAnyadapi agnikA. ya, nirvAtaM nirvANaM kASThAdiparityAgaH, ghahanaM cApi kukhyAdinAvaraNaM // 51 // tathAlevaNamajaNakamma piyamANaM dArayaM ca Nikkhapiya / evaMvihAdiyA puNa 24
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAra dANaM jadi diMtidAyagA dosA // lepanamArjana karma pibataM dArakaM ca nikSipya / evaMAMvedhAdikAHpunaH dAnaM yadi dadAti dAyakA doSAH // 300 gopakardamAdinA kuDyAdermArjanaM snAnAdikaM karma kR tveti sambaMdha: / pivantaM dArakaM ca stanamAdadAnaM bAlaM nikSipya tyaktvA, anyAMzcaivaMvidhAdikAn kRtvA punardAnaM yadi datte dAyakadoSA bhavantIti // 52 // unmizradoSamAha / puDhavI AUya tahA haridA bIyA tasA ya sajjIvA / paMcehiM tahiM missa AhAraM hodi ummissaM // 53 // pRthivyApazca tathA haritA bIjAni trasAzca sajIvAH / paMcabhistaiH mizra AhAraH bhavati unmizraH // pRthivI mRttikA, ApazcApAsukaH, tathA haritakAyA patrapuSpaphalAdaya: / vIyANi - vIjAni yavagodhUmAdayaH / trasAica sajIvA nirjIvAH punarmalamadhye bhaviSyanti doSA iti / taiH paMcabhirpica AhAro bhavatyumizraH sarvathA varjanIyo mahAdoSaiti kRtveti // 53 // apariNatadoSamAha
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMDazuddhadhikAraH // 6 // tilataMDulausaNodaya caNodaya tusodayaM AvaDatthe / aNNaM tahAvihaM vA apariNadaMNeva geNhijo // 54 // tilataMDuloSNodakaM caNodakaM tuSodakaM avidhvastaM / anya tathAvidhaM vA apariNataM naiva gRhNIyAt // 54 // tilodakaM tilaprakSAlanaM / taMdulodakaM taMdulapakSAlanaM / u. paNodakaM taptaM bhUtvA zItaM ca caNodakaM caNaprakSAlanaM / tuSodaka tuSaprakSAlanaM / avizvastamapariNataM atmiiyvrnngndhrsaapritytN| anyadapi tathAvidhamapariNataM harItakIcUrNAdinA pravi. dhvastaM / naiva gRhIyAt naiva grAmiti / etAni pariNatAni grAhyANIti // 54 // liptadoSaM divRNvannAhageruya haridAleNa va seDIya maNosilAmapiDheNa / sapabAlodaNaleve _Na va deyaM karabhAyaNe livN||55|| gairikayA haritAlena vA
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 372 - mUlAcAre- . seTikayA manaHzilayA aamaapssttn| saMprabAlodanalepena vA deyaM karabhAjane liptaM // 55 // gairikayA raktadraveNa, haritAlena seDhikayA SaTikayA pAM. DumRttikayA, manaHzilayA AmapiSTena vA taMdulAdicUrNena samavAlena apakazAkena amAsukodakena vA bhAdreNaiva hastena bhAjanena vA yadeyaM talliptaM nAma doSaM vijAnIhi // 15 // parijanadoSamAhabaha parisADaNamujjhia ___AhAro parigalaMta dijNtN| chaMDiya bhuMjaNamahavA chaMDiyadoso have Neo // 56 // bahu pArasAtanamujjhitvA AhAraM pAraMgalaMtaM diiymaanN| tyaktvA bhuMjanamathavA tyaktadASA bhavet jJeyaH // 56 // bahuparisAtanamujjhitvA bahuprasAtanaM kRtvA bhojyaM stokaM tyAjyaM bahupAtrahAreNa so'pi bahuparisAtanamityucyate / AhAraM parigalaMta dIyamAnaM takraghRtodakAdibhiH parisravaMtaM chidrahastaizca bahuparisAtanaM ca kRtvAhAraM yadi gRNhAti tyaktvA cai
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMDazuddhayadhikAraH // 6 // kamAhAramaparaM bhukte yastasya tyaktadoSo bhavati / ete prazanadoSAH daza pariharaNIyAH / sAvadyakAraNAjIvadayAhetorlokajugupsA tatazceti // 56 // saMyojanApramANadoSAnAhasaMjoyaNA ya doso jo saMjoedi bhattapANaM tu| adimaco AhAro __ pamANadoso havadi eso||57 // saMyojanaM ca doSaH yaH saMyojayati bhaktapAna tu| atimAtra AhAraH pramANadoSo bhavati essH||57|| saMyojanaM ca doSo bhavati yaH saMyojayati bhaktaM pAnaM tu / zItaM bhaktaM pAnenoSNena saMyojayati / zItaM vA pAnaM uSNana bhaktAdinA saMyojayati / anyadapi viruddhaM parasparaM yattadyadi saM. yojayati tasya saMyojananAma doSo bhavati / atimAtra prA. hAraH-prazanasya savyaMjanasya tRtIyabhAgamudakasyodarasya ya: pUrayati, caturthabhAgaM cAvazeSayati yastasya pramANabhUta prA. hAro bhavati, asmAdanyathA yaH kuryAttasyAtipAtro nAmAhAradoSo bhavati / pramANAtirikte prAhAre gRhIte svAdhyAyo na pravartate, SaDAvazyakakriyAH kartuM na zakyaMte, jvarAdayazca saMtApayanti, nidrAlasyAdayazca doSA jAyate iti // 57 // .
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ - mUlAcAra aMgAradhUpadoSAnAhataM. hodi sayaMgAlaM ja AhArodi mucchido sNto| taM puNa hodi sadhUmaM jaM AhAredi NidiMdo // 18 // tad bhavati sAMgAraM yat Aharati mUrchitaH san / tat punaHbhavati sadhUmaM yat Aharati niNditH|| 58 // ___yadi mUrchitaH san gRddhayA muktaH prAhAramabhyavaharati bhuMkta tadA tasya pUrvokto'GgArAdidoSo bhavati, suSTu gRddhi: darzanAditi / tatpunarbhavati sa pUrvokto dhUmo nAma doSaH, ya. smAdAharati niMdana jugupsamAno virUpakametadaniSTa pama, evaM kRtvA yadi bhuMkte tadAnIM dhUmo nAma doSo bhavatyeva, antaHsaMklezadarzanAditi // 58 // kAraNamAhachahiM kAraNehiM asaNaM AhArato vi Ayaradi dhmm| lahiM ceva kAraNehiMdu NijjuhavaMto vi aacrdi||19||
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ * piMDazuddhapadhikAraH // 6 // SaDbhiH kAraNaiH azanaM Aharannapi Acarati dharma / SaDbhiH caiva kAraNaiHtu ujjhannapi Acarati // 59 // SabhiH kAraNaiH prayojanastu niravazeSamazanamAhAraM bhojyakhAdyalehyapeyAtmakamabhyavaharannapi bhuMjAno'pyAcarati ceSTayati-anuSThAnaM karoti dharma cAritraM / tathaiva SaDbhiH kAraNaiHpra. yojanaistu niravazeSa jugupsanapi parityajannapyAcarati prati pAlayati dharmamiti saMbaMdhaH / niSkAraNaM yadi bhuMkte bhojyAdika tadA doSA, kAraNaiH puna jAno'pi dharmamAcarati sAdhura riti sambandhaH / tathAparaiH prayojanaiH parityajannapi bhojyA. dika dharmamevAcAti nAzanaparityAge doSaH sakAraNatvAtpari. tyAgasyeti // 56 // kAni tAni kAraNAni (kte'zanamityAzaMkAyAmaha-' veNayavejAvacce kiriyAThANe ya sNjmdtthaae| tadha pANadhammaciMtA kunjA edehiM aahaarN||60|| vedanAvaiyAvRttye kriyArthaM ca saMyamArtha / tathA prANadharmaciMtA kuryAt etaiH AhAraM // 6 // , vedanAM kSudvedanAmupazamayAmIti bhukte| vaizAvRzyamAtmano. jyeSAM ca karomIti vaiyAvRtyArtha bhukte / kriyArtha SaDAvazyaka kriyA mama bhojanamantareNa na pravartate iti tAH pratipAlayAmI
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAreti bhuMkte / saMyamArtha trayodazavidha saMyama pAlayAmIti akta, a. thavAhAramantareNendriyANi mama vikalAni bhavanti tathA sati mIvadayAM kartuM na zaknomIti prANasaMyamArtha indriyasaMyamArtha ca bhuMkte, tathA prANacintayA bhuMkta, prANA dazapakAgastiSThanti mamAhAramantareNa, vizeSeNAyunaM tiSThanI-yevaM prANArtha bhuMkte / tathA dharmacintayA bhuMkte dharmo dazapakAraH uttamakSamAdilakSaNo mama vaze na tiSThati bhojanamaMtareNa, kSamA pArdavamAjaivaM cetyAdikaM kartuM na zaknotyayaM jIyo'zanamantareNeti bhute / nAtimAtraM dharmasaMyapayoH punaraikyaM kSamAdibhedadarzanAditi / ebhiH SabhiH kAraNarAhAraM kuryAyatiriti sambandhaH / / 60 // atha yaiH kAraNaistyajatyAhAra kAni tAnItyAzaMkAyApAhaAdaMke uvasaggetirakkhaNe vNbhrguttiio| pANidayAtavaheU marIraparihAra vecchedo // 6 // bhAtake upasarge titikSAyAM brahmacaryagupteH / prANidayAtapohetau zarariparihAre vyucchedaH // 61 // AtaMke prAkampikotthitamyAdhau mAraNAntikapIDAyAM sahitAyAM vAhyajAnAyAma hAgvyunchedaH prityaagH| tathopasarge dIkSAvinAzahetau devamAnuSatigcetanakRte samupasthite bhojanaparityAgaH / titikSaNAyAM brahmavaryagupteH suSThu nimalo karaNe saptamadhAtukSayAyAhAranyucchedaH / tathA prANidayAhetau
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMDazuddhayadhikAra // 6 // yathAhAraM gRgahAmi bahumANinAM ghAto bhavati tasmAdyadyAhAra na yahAmIti jIvadayAnimittamAhAravyucchedaH / tathA tapohetau dvAdazavidhe tapasyanazanaM nAma tapastadadha karomIti tapo nimittamAhAravyucchedaH / tathA zarIraparihAre saMnyAsakAle jarA mama zrAmaNyahAnikarI, rogeNa ca duHsAdhyatamena juSTaH, karaNavikalatvaM ca mama saMjAtaM svAdhyAyakSatizca dRzyate, jI. vitavyasya ca mamopAyo nAstItyevaM kAraNe zarIraparityAgastanimitto bhaktAdivyucchedaH / enaiH SabhiH kAraNairAhA. raparityAgaH kAryaH / na pUrvaiH saha viroyo viSayavibhAgadarzanAditi, kSudvedanAdiSu satsvapi aAtaMkaH syAt, yadi pra. curajIvahatyA vA dRzyate tato bhojanAdiparityAgaM, zarIra pIDArahitasya tapovidhAnamiti na virodho viSayabhedadarzanAditi / zrAhArotrAnuvartate tena saha saMbaMdho vyucchedasyeti / / etadartha punarAhAraM na kadAcidapi kuryAditi prapaMcayannAhaNa balAusAuahaNa sarissuvacaya? tejhuuN| NANaTTa saMjamaTuMjhANaTuM ceva bhuNjejo||62|| na balAyuHsvAdArthaM na zarIrasyopacayArtha tejortha / jJAnArthaM saMyamArtha dhyAnAthaM caiva bhuMjIta // 62 // ... na balArtha-mamabalaM yuddhAvikSama bhRyAdityevamartha na bhutte nAyupotha-mamAyu:di yAtviti na bhuMkte / na svAdArya, zobha
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAreno'bhya svAdo bhojanasyetyevamartha na bhuMkte / na zarIrasyopacayAthai, zarIraM mama puSTaM mAMsaddhaM vA bhavatviti na bhuMkte / nApi tejo'rtha, zarIrasya mama dIptiH syAdo veti na bhuMjItAhAramiti / yadyevamartha na sukta kimarthaM tahi bhukte'ta pAhazAnArtha, jJAnaM svAdhyAyo mama pravartatAmiti bhukte / saMyamArtha, saMyamo mama syAditi bhukte / dhyAnArtha caitra, pAhAramantareNa na dhyAna pravartate yato bhuMkte yatiriti / tathApi bhuMkte ityata Aha // 2 // NavakoDIparisuddhaM asaNaM baadaaldosprihonnN| saMjojaNAya hINaM pamANasahiyaM vihisudiNNaM // navakoTiparizuddha azanaM hAcatvAriMzadoSaparihInaM / saMyojanayA hInaM pramANasahitaM vidhisudattaM // 63 // navakoTiparizuddhaM / kAstAH koTayo manasA kRtakAritAnumatAni tisraH koTayaH, tathA vacasA kRtakAritAnumatAni tisraH koTayaH, tathA kAyena kRtakAritAnusatAni tisraH koTaya etAbhiH koTibhiH parizuddhamazanaM, dvicatvAriMzaddoSaparihoNaM udgamotpAdeSaNAdoSarahitaM, saMyojanayArahitaM, pramANasa: hitaM, vidhinA dattaM pratigrahozcasthAnapAdodakArcanApraNamanamanovacanakAyazuddhayazanazudibhidattamupanItaM, zraddhAbhaktituSTivi. zAnAlubdhatAkSapAzaktiyuktena dAtreti // 63 // tathA
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMDazuddhayadhikAraH // 6 // 37 vigadiMgAla vidhUmaM chakkAraNasaMjudaM kamavisuddhaM / jattAsAdhaNamecaM codasamalavajjidaM bhuMje // 6 // vigatAMgAraM vidhUmaM SaTkAraNasaMyukta kramavizuddhaM / / yAtrAsAdhanamAtraM caturdazamalavarjitaM bhukte // 6 // viganAMgAraM, vigatadhUma, padakAraNasaMyuktaM kramavizuddhamukramahInaM, yAtrAsAdhanamAtraM prANasaMdhAraNArtha athavA mokSayAtrAsAdhananimittaM, caturdazamalavarjitaM bhAte sAdhuriti sNbndhH|| atha kAni caturdazamalAnItyAhaNaharomajaMtuaTThI kaNakuMDayapUyicammaruhiramaMsANi bIyaphalakaMdamUlA ___ chiNNANi malA cauddasA hoti / / nakharomajaMtvasthikaNakuMDapUticarmarudhiramAMsAni / bIjaphalakaMdamUlAni chinnAni malAni caturdaza bhavaMti nakho, hastapAdAGgulyAgraprabhA ( bha)vo manuSyajAtipratiSaddhatigjAtipatibaddho vA ropavAlaH sopi manuSyati ryagjAtaH / jantu vaH prANirahitazarIraM / asthi kaMkAlaM kaNaH yavagodhamAdInAM bahiravayavaH / kuMDayAdizAlyAdInA
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 380 muulaacaarembhyntrsuukssmaavyvaaH| pUrva, pakarudhiraM vraNakledaH carmazarIratvamathamadhAtuH / rudhiraM vinIyo dhAtuH / mAMsaM rudhirAdhAraM tRtIyo dhAtuH / vIjAni prA(pra)rohayogyAvayavagodhUmAdayaH / phalAni jambAmrAmbADakaphalAni / kaMda: kaMdalyadhaHmArohakAraNaM / mUlaM (lyaM) pippalAghadhaHprarohanimittaM / chinnAni pRthagbhUtAni malAni caturdaza bhavanti / kAnicidatra mahAmalAni, kAnicidalyAni, kAnicinpahAdoSANi, kAnicidalAdoSANi / rughiramAMsAsthicarmapUyAni mahAdoSANi sarvAhAraparityAge'pi prAyazcittakAraNAni dvIndriyatrIndriyacaturindriyazarIrANi pAlAzcAhAratyAgakAraNanimittAni / nakhenAhAraH parityajyate / kiMcisAyazcittaM kriyate / kaNakuMDavIjakaMdaphalamUlAni parihArayogyAni yadi parihartuM na kyante bhojanaparityAgaH kriyate / tathA svazarIre middhabhaktau kRtAyAM yadi rudhiraM pUrva ca galati pArivezakazarIra dvA tadAhArasya tyAgaH / tadivase'sya mAMsasya punadarzanenASTaprakArAyAM piMDa zuddhau na paThitAnIti pRthagucyante iti // 65 // doSarahitaM bhukte yatirityukte kiM tadbhukte inyAzaMkAyAmAhapagadA asaojahmA tahmAdo dabadoci taM dvv| phAsugamidi siddhevi ya appaTTakadaM asuddhaM tu // 66 //
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMDazuddhayadhikAraH // 6 // 381 pragatA asavo yasmAt dravyata iti tat dravyaM / prAsukamiti siddhepi ca AtmArthakRtaM ashuddhNtu||16 dravyabhAvataH prAsukaM dravyaM bhuMkte / dravyagatapAsukamAha-pragatA amavaH pANino ra smAttasmAdvyataH zuddhamiti tadravyaM yaukendriyA jIvA na santi na vidyante sa AhArastadravyataH zuddhaH, dvIndriyAdayaH punayaMtra sajIga nirjIvA vA santi sa zrAhAro dUrataH parivarjanIyo dravyato' zuddhatvAditi / prAsu. kamiti anena prakAreNa prAsukaM siddha niSpannamapi dravyaM yathAsmArtha kRtamAtmanimittaM kRtaM cintayati tadA dravyataH zuddhamapyazuddhameva // 66 // kathaM parArthakRtaM zuddhamityAzaMkAyAM dRSTAntenArthamAhajaha macchayANa payade madaNudaye macchayA hi majati Na hi maMDUgA evaM paramaTThakade jadi visuddho||67 yathA matsyAnAM prakRte madanodake matsyA hi mjNti| na hi maMDUkA evaM paramArthakRte yatiH vizuddhaH // 6 // . yathA matsyAnAM prakRte mahanodake yathA matsyAnAM nimite kRte madanakAraNe jale matsyA hi sphuTaM mAdhanti vihalI. bhavanti na hi maNDUkA bhekA nai mAdyanti / yasminjale
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAramatsyAstasminneva maNDUkA api tathApi te na vipadyante tadetorabhAvAt / evaM parArthe kRte bhakSAdike pravartamAno'pi yativizuddhastadgatena doSeNa na lipyate / kuTumbino'dhAkarmAdido. SeNa gRhyante na sAdhavaH / tena kuTumbinaH sAdhudAnaphalena taM doSamapAsya svargagAmino mokSagAminazca bhavanti samyagdRSTayaH, mithyAdRSTayaH punarbhogabhuvamavApnuvaMti na doSa iti // 67 // bhAvataH zuddhamAhaAdhAkammapariNado phAsugadavvevi baMdhao bhnnio| suddhaM gayesamANo AdhAkammevi so suddho // 68 // adhaHkarmapAraNataH prAsukadravyepi baMdhako bhaNitaH / zuddhaM gaveSayamANaH adhaHkarmaNyapi sa zuddhaH // 68 // ., . prAsuke dravye sati yadyadhaHkarmapariNato bhavati sAdhuyadyAtmArtha kRtaM manyate gauraveNa- tadAsau bandhako bhaNita: ko badhnAti zuddhaM punargaveSayamANo'dha:karmavizuddhaM kRtakAritAnupatirahitaM yatnena pazyanadhaHkarmaNi satyapi zuddho'sau yadyapyadhaHkarmaNA niSpanno'sAvAhArastathApi sAdhorna baMdha. hetuH kRtAdidoSAbhAvAditi / / 68 //
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMDazuddhayadhikAraH // 6 // sabbovi piMDadoso dave bhAve samAsado duviho / davvagado puNa dabe __ bhAvagado appprinnaamo|| 69 // sarvaH api piMDadoSaH dravye bhAve samAsato drividhaH dravyagato punaH dravye bhAvagato AtmapariNAmaH 69 sarvo'pi piNDadoSo dravyagato bhAvagatazca samAsato dviprakAraH / dravyamudgamAdidoSasahitamapyadhAkarmaNA yuktaM dravyagatamityucyate tasmAdravyagataH punadravyamiti / bhAvataH punarAsmapariNAmaH zuddhamapi dravyaM pariNAmAnAmazuddhayA'zuddhamiti tasmAdbhAvazuddhiryatnena kAryA / bhAvazuddhayA sarva tapazcaraNaM jJAnadarzanAdikaM ca vyavasthitamiti // 69 // .. dravyasya bhedamArasabvesaNaM ca vi isaNaM ca suddhAsaNaM ca te kmso| esaNasamidivisuddhaM NibviyaDamavaMjaNaM jANaM // 70 // sarveSaNaM ca vidveSaNaM cazuddhAzanaM ca te krmshH| zAnadarzanAyitnena kAryA / mAyAmAnAmazuddhayA'zu
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAdhAreeSaNAsamitivizuddhaM nirvikRtamavyaMjanaM jAnIhi 70 sarveSAM cazabdena sarveSAM vidveSaNaM cazabdenAvidveSaNaM zuddhAzanaM cazabdenAzuddhAzanaM ca grAhyaM / 8SaNAsamitivizuddhaM sarveSAmityucyate / tathA vikRteH paMcara sebhyo niSkrAntaM nivikRtaM guDatailaghRtadadhidugdhazAkAdirahitaM sauvIrazuSkatakrAdisAvitaM vidveSaNamityucyate / tathA sauvIrazuSkatakAdibhirvajitamavyaJjanaM pAkAdavatIrNarUpaM manAgapyanyathA na kRtaM zuddhAzanamiti kramazo yathAnukrameNa jAnIhi / etatrividhaM dravyamazanayogyaM / arvAzinaM sarvarasasamanvitaM sarvavyaJjanaizca sahitaM kAdAcidya gyaM kAdAcidayogyamiti / evamanena nyAyene paNa samitirvyAkhyAtA bhavati / / 70 // ma tAM kathaM kuryAdityAzaMkAyAmAha - davyaM khetaM kAlaM bhAvaM balavIriyaM ca NAUNa / kujjA eSaNasamirdi jaha. va diTThe jiNamadammi // 71 // dravyaM kSetraM kAlaM bhAvaM balavIryaM ca jJAtvA / kuryAt eSaNAsamitiM yathopadiSTAM jinamate // 71 // dravyamAhArAdikaM jJAtA, tathakSetra jAMgalAnUparUkSa
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMDazuddhayadhikAraH // 6 // snigdhAdika jJAtvA, tathA kAlaM zItoSNavarSAdika vAstA tathA bhAvamAtmapariNAmaM zraddhAmutsAhaM jJAtvA, tathA zarIrabala. mAtmano jJAtvA, tathAtmano vIrya saMhananaM jJAtvA kuryAdazanasamiti jinAgame yathorgadeSTAmiti / anyathA yadi kuryAdvAta picazleSmAdisamudbhavaH syAditi / / 72 // . bhojanavibhAgapariNApamAhaaddhamasaNassa saviM jaNassa udarassa tadiyamudayeNa / vAU saMcaraNahUM cautthamavasesaye bhikkhU // 72 // madha azanena savyaMjanena udarasya tRtIyaM udken| bAyoH saMcaraNArtha caturthamavazeSayet bhikSuH // 72 // __udaramyAdha savyaJjanenAzanena pUrayettRtIyabhAgaM codaramyodakena pUgyedvAyoH saMcaraNArtha caturthabhAgamudarasyAvazeSa dbhituH| caturthabhAgamudarasya tuccha kuryAyena SaDAvazyakakrimAH sukhena pravartate, dhyAnAdhyayanAdikaM ca na hIyate, ajIdikaM ca na bhavediti // 72 // bhojanayogyakAlamAha- . sUrudayatthamaNAdo 25
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'mUlAcAra- NAlItiya vajide asnnkaale| tigadugaegamuhutte jahaNNamajjhimmamukkasse // 73 // sUryodayAstamanayornADItrikavarjitayoH azanakAle trikadvikaikamuhUrtAH jaghanyamadhyamotkRSTAH // 73 // sUryodayAstamanayo Dotrikavarjitayormadhye'zanakAlaH / tasminnazanakAle triSu muhUrteSu bhojanaM jaghanyAcaraNaM dvayormuhU. tayorazanaM madhyamAcaraNaM ekasmin muhUrte'zanamutkRSTAcaraNamiti middhibhaktau kRtAyAM pariNAmametana bhikSAmalabhamAnasya pa. ryaTata iti // 73 // { : bhikSArtha paviSTo muniH kiM kurvannAcaratItyAhabhikkhA cariyAe puNa guttIguNasIlasaMjamAdINaM rakkhaMto caradimuNI NivvedatigaMca pecchaMto71 'bhikSAcaryAyAM punaH guptiguNazIlasaMyamAdInAM / rakSan carati munirnirvedatrikaM ca prekSyamANaH // 7 // __ bhikSAcaryAyAM praviSTo munirmanoguptiM vacanagupti kAyagupti rakSezvarati / guNAn mUlaguNAn rakSezvarati / tathA zIlasaMghamAdIMzca rakSazcarati / nirvedatrikaM cApekSyamANaH zarIravairAgyaM saMgavarAgyaM saMsAravairAgyaM cApekSyamANa ityrthH| tathA
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMDazuddhayadhikAraH // 6 // iMTa ANAaNavatthAvi ya micchacArAhaNAdaNAso ya saMjamavirAdhaNAviya cariyAe pariharedabbA 75 AjJA anavasthApi ca mithyAtvArAdhanAtmanAzazca / saMyamavirAdhanApi ca caryAyAM parihartavyAH // 75 // prANA--AjJA vItarAgazAsanaM rakSayan pAlayaMzcaratIti sambandhaH / etAMzca pariharaMzcarati anavasthA svecchApatracirapi ca, mithyAtvArAdhanaM samyaktvapratikUlAcaraNaM, pA. manAzaH svapratighAta:, saMyamavirAdhanA cApi caryAya prihsNvyaaH| bhikSAcaryAyAM praviSTo muniranavasthA yathA bhavati tathA carati mithyAtvArAdhanAtmanAzaH saMyamavirAdhanAzca yathA na bhavantIti tathAntarAyAMzca pariharaMzcarati // 75 // - kete'ntarAyA ityAzaMkyAhakAgAmejjhA chahIrohaNa ruhiraMca assuvaadNc| jaNhUhiTThAmarisaMjaNhuvari vadikamo ceva // 76 // kAko'medhyaM chardiH rodhanaM rudhiraM caashrupaatshc| jAnvadhaH AmarzaH jAnUpari vyatikramazcaiva // 76 // kAka upalakSaNArtho gRhItastena kAkavakazyenAdayaH parigRhyante / gacchataH sthitasya vA kAkAdayo yadupari vyutsarga kurvanti tadapi kAka ityucyate sAhacaryAt kAko nAma bhojana
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 mUlAcAranasyAntarAyaH / tathA'mevyamazuci tena pAdAdikaM yallipta tadapyameSyatiti sAhacaryAta, amedhya nAmAntarAyaH / tathA hArdivamanamAtmano yadi bhavati / tathA roSanaM yadi kazciddharagAdikaM karoti / tathA rudhiramAtmano'nyasya vA yadi pazyati / cazabdena pUyAdikaM ca grAhyaM / tathA'zrupAto duHkhenAsmano yadyazrRNyAgacchanti pareSAmapi sanikRSTAnAM yadyayaM doSo bhavet / tathA jAnvadhA prAmoM jAnvadhaH parAmarzaH / tathA jAnapari vyatikramazcaiva / sarvatrAntarAyeNa sambandha iti / tathAgAbhiaghoNiggamaNaMpaJcakkhiyasevaNAya jaMtuvaho kAgAdipiMDaharaNaM pANIdo piMDapaDaNaM ca // 77 // nAbhyadhonirgamanaM pratyAkhyAtasevanA cjNtuvdhH| kAkAdipiMDaharaNaM pANitaH piMDapatanaM ca // 77 // nAbhyadho nirgamanaM nAbheradho mastakaM kRtvA yadi nirgamanaM bhavet / tathA pratyAkhyAtasya sevanA ca, avagraho yasya vastunastasya yadi bhakSaNaM syAt / tathA jantuvadhaH Atmano'. nyena vA purato jIvavadho yadi kriyate / tathA kAkAdibhiH piMDaharaNaM yadi kAkAdayaH piNDamapaharanti / tathA pANipAtrApiNDapatanaM bhuMjAnasya pANipuTAdi pisDo grAsamAnaM vA patati // 77 // tathApANIejatuvaho maMsAdIdaMsaNe ya uvsggo|
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMDazuddhayadhikAraH // 6 // ra pAdatarammi jIvo saMpAdo bhAyaNANaM ca // 78 // pANau jaMtuvadhaH mAMsAdidarzanaM ca upasargaH / pAdAMtare jIvasaMpAto bhAjanAnAM ca // 78 // paNipAtre jantubadho janturAtmanAgatya pANau bhuMjAnasva yadi mriyate / tathA mAMsAdidarzanaM mAMsaM mRtapaMcendriyazarIraM . ityevamAdInAM darzanaM yadi syAt / tathopasargoM devikAdyupasarge yadi syAt / tathA pAdAntare paMcendriya jIvo yadi gacchet / tathA sampAto bhAjanasya pariveSa kahastAdbhAjanaM yadi patet // 78 // tathA uccAraM parasavaNaM abhojAgahapavesaNaM tahA paDaNa / uvavasaNaM sadasaM bhUmIsaMphAsa NiTTuvaNaM // 79 // uccAraH prasravaNaM abhojyagRhapravezanaM tathA patanaM / upavezanaM sadaMzaH bhUmisaMsparzaH niSThIvanaM // 79 // uccAra grAtmano yadyudaramala vyutsargaH sthAt / tathAtmanaHprasravaNaM mUtrAdikaM yadi syAt / tathA paryaTato'bhojanagRha-dezo yadi bhavet caMDAlAdigRhapravezo yadi syAt / tathA patanamAtmano mUrcchAdinA yadi patanaM bhavet / tathopavezanaM paviSTo bhavet / tathA sadaMzaH saha daMzena vartate iti sadaMzaH zvAdibhiryadi daSTaH syAt / tathA bhUmisaMsparzaH sikauM
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ ... mUlAcArakRtAyA hastena bhUmi yadi spRzet / tathA niSThIvanaM svena badi zleSmAdikaM kSipet / / 79 // tathAudarakimiNiggamaNaM adattagahaNaM pahAragAmaDAho pAdeNa kiMci gahaNaM kareNa vA jaMca bhUmIe 80 udarakRminirgamanaM adattagrahaNaM prahAro grAmadAhazca / pAdena kiMcidgrahaNaM karaNa vA yacca bhUmau // 8 // . udarAdyadi kRminirgamanaM bhavet / tathA adattagrahaNamadacaM yadi kiMcid gRhIyAt / tathA prahAra Atmano'nyasya vA khaDgAdibhiryadi prahAraH syAt / tathA grAmadAho yadi syAt / tathA pAdena yadi kiMcid gRhyate / tathA kareNa vA yadi kiMci. gRhyate bhUmeriti sarvatrAzanasyAntarAyo bhavatIti sambandhaH / // 80 // tathAede aNNe bahugA kAraNabhUdA abhoynnsseh| bIhaNalogadugaMchaNasaMjamaNiodaNaTuM ca // 8 // ete'nye bahavaH kAraNabhUtA abhojanasyeha / bhayalokajugupsAsaMyamAnadanArthaM ca // 81 // ___ete pUrvoktA kAkAdayo'ntarAyA kAraNabhUtA bhojanaparityAgasya dvAtriMzat / tathAnye ca bahavazcaMdAlAdisparzakabaheSTamaraNasAdharmikasanyAsapatanapradhAnamaraNAdayo'zanaparityAga:
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMDazuddhayadhikAraH // 6 // hetavaH / bhayalokajugupsAyAM saMyamaniodanAthaM ca yadi kiM. citsyAt bhayaM rAjJaH syAt, tathA lokajugupsA ca yadi syAt tathApyAhAratyAgaH / saMyamArtha cAhAratyAgo nirvedanAyeM ceti // 81 // .. piNDazuddhimupasaMharabAhajeNeha piMDasuddhI uvadiTThA jehi dhAridA samma / te vIrasAdhuvaggA tiradaNasuddhiM mama dirNtu||83 yairiha piMDazuddhiH upadiSTA yaiH dhAritA samyak / te vIrasAdhuvargAH triratnazuddhiM mama dizatu // 83. sUtrakAraH phalArthI pAha-yairiha piNDazuddhiAdiSTA-yazca dhAritA sevitA samyavidhAnena te vIrasAdhuvA~khiranA zuddhiM mama dizantu prayacchantu // 83 / / . - ityAcAravRttau vasunandiviracitAyAM pigaDazudirnAma SaSThaH prastAvaH // 6 //
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ pddaavshykaadhikaarH||7|| mAyeNa jAyate puMsAM vItarAgasya darzanam / tadarzanaviraktAnAM bhavejanmApi niSphalam // 1 // SaDAvazyakakriya mUlaguNAntargatamadhikAraM prapaMcena vi. rAvana prathamataraM tAvannamaskAramAhakAUNa NamokAraM arahaMtANaM taheva siddhANaM / mAiriyauvajjhAe lomAmma ya sambasAhaNaM // kRtvA namaskAraM arhatAM tathaiva siddhAnAM / bhAcAryopAdhyAyAnAM loke ca sarvasAdhUnAm // 1 // kRtvA namaskAra, keSAmahatAM tathaiva siddhAnAM, prAcAryoM pAdhyAyAnAM ca. loke ca sarvasAdhUnAM / lokazandaH pratyekamabhisambadhyate / kArazabdo yena tena SaSThI saMjAtA'nyathA punazcaturthI bhavati / ahasiddhAcAryopAdhyAyasAdhubhyo loke asmannamaskRtvA AvazyakaniyuktiM vakSye iti sambandhaH sApekSatvAta ratvAntaprayogasyeti // 1 // namaskArapUrvaka prayojanamAhabhAvAsayANijjucI vocchAmijahAkamasamAseNa
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // mAyariparaMparAe jahAgadA ANupubIe // 2 // bhAvazyakaniyuktiM vakSye yathAkramaM samAsena / AcAryaparaMparayA yathAgatAnupUrvyA // bhAvazyakaniyukti vakSye / yathAkrama kramamanatilaMdhya pripaattyaa| samAsena saMkSepataH / zrAcAryaparaMparayA yathAgatA. nupUrvyA / yena krameNAgatA pUrvAcAryapravAheNa saMkSepato'hamapi tenaiva krameNa pUrvAgamana cAparityajya vakSye kathayiSyAmIti // 2 // tAvatpaMcanamaskAraniyuktimAha-- rAgahosakasAe ya iMdiyANi ya paMca y| parisahe uvasagge NAsayaMto NamorihA // 3 // rAgadveSakaSAyAMzca iMdriyANi ca paMca ca / parISahAn upasargAn nAzayadbhyo nmHarhdbhyH|| ___ rAgaH sneho ratirUpaH / deSoprItiratirUpaH / kaSAyAH koSAdayaH / indriyANi caturAdIni ca / parISahAH tudA. dayo dvAviMzatiH / upasargA devAdikRtasaMklezAH / tAn rAgadve. pakavAyendiyaparISahopasargAn khataH kRtakRtyatIbravyamANinAM nAvayadrayo vinAzayanayoIDayo nama iti // 3 //
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ ... mUlAcAreapArhantaH kayA niruktyA pucyanta ityAhaarihati NamokAraM arihA pUjA surucamA loe| rajahaMtA arihaMti ya . ____ arahaMto teNa ucaMde // 4 // arhati namaskAraM arhAH pUjAyAH surottamA loke| rajohaMtAraH arihaMtArazca ahaMtastena ucyate // 4 // namaskAramarhanti namaskArayogyA: / pUjAyA arhA yo. gyAH / loke surANAmuttamAH pradhAnAH / rajasA jJAnadarzanAvaraNayorhantAraH / aremohasyAntarAyasya ca hantAro'panetAro yasmAttasmAdahanta ityucyante / yeneha kAraNenetyambhUtAstenAIntaH sarvajJAH sarvalokanAthA lokesminnucyante // 4 // tataH kiM ? arahaMtaNamokAraM bhAveNaya jo karedi pydmdii| so sambadukkhamokkhaM pAvadi acireNa kAlaNa // 5 //
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 365 arhannamaskAraM bhAvena ca yaH karoti prytnmtiH| sa sarvaduHkhamokSaM prApnoti acireNa kAlena // 5 // ityaMbhUtAnAmarhatA namaskAraM yaH karoti bhAna prayatnamaH ti: sa sarvaduHkhamokSaM prApnotyacireNa kAleneti // 5 // dIhakAlamayaM jaMtU usido aTThakammahi / side dhatte Nitte ya siddhattamuragacchai // 6 // dIrghakAlamayaM jaMtuH uSitaH aSTakarmasu / site dhvaste nidhatte ca siddhatvamupagacchati // 6 // iloko'yaM / dIrghakAlamanAdisaMsAraM / ayaM janturjI. vaH / uSitaH sthitaH aSTasu karmasu jJAtAvaraNAdibhiH karmabhiH pariveSTitoyaM jIvaH pariNataH sthitaH / mite karmabandhe ni. te / nidhatte paraprakRtisaMkramodayodIraNotkarSApakarSaNarahite dhyastai praNAzamuphgate / siddhatvamupagacchati / nirdhate bandhe dhvaste satyayaM janturyadyapi dIrghakAlaM karmasu-vyavasthitastathApi siddho bhavati samyagjJAnAdhanuSThAneneti // 6 // tathopAyamAhaAvesaNI sarIre iMdiyabhaMDo maNo va aagaaro| pariNataH sthiraNAdibhiH / te| ni
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAreghamidana jIvalohe vAvIsaparIsahaggAhi // 7 // AvezanI zarIraM iMdriyabhAMDAni mano vA aakrii| dhmAtavyaM jIvalohaM dvAviMzatiparISahAgnibhiH // 7 // bhAvesanI cullI yatrAMgAraNi kriyate / zarIre kiMviziTe, AvezanIbhUte / indriyAyayeva bhANDamupaskArabhUtaM sadaMzakAbhIraNI hastakUTayanAdikaM / manastvAkarI cetA upAdhyAyo lohakAraH / mAtavyaM dAya nirmalIkartavyaM / jIvalohaM jIvadhAtuH / dvAviMzatiparISahAgninA / evaM dvAviMzatiparISahA. gninA karmabandhe dhvaste cullIkRtaM zarIraM tyaktvendriyANi copakaraNabhUtAni parityajya nirmalIbhUtaM jIvasuvarNa gRhItvA manaH kevalajJAnamAkarI siddhatvamupagacchati siddho bhavatIti sambandhaH / tasmAta siddhatvayuktAnAM siddhAnAM namaskAraM mAvena yaH karoti prayatnamatiH (sa) sarvaduHkhamokSaM prApnAtyacireNa kAleneti // 7 // .. AcAryasya niruktimAhasadAAyArabiddaNhU sadA AyariyaM cre| AyAramAyAravaMto Ayario teNa uccade // 8 // sadA AcAravit sadA AcaritaM crH|
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 3 // AcAramAcArayan AcAryaH tena ucyate // 4 // zloko'yaM / sadA sarvakAlaM pAcAraM vettIti sadAcAravit rAtrau dine vAcarasya paramArthasaMvedanaM yatnena yuktto'yavA sadAcAraH zobhanAcAraH samyagjJAnavAMzca sadA sarvakAla. mAcaritaM cara AcaritaM gaNadharAdirabhipreta ceSTitaM caravIti vA caritaM caro'thavA caraNIyaM zrAmaNyayogyaM dIkSAkA ca zikSAkAlaM ca caritavAniti kRtakRtya ityrthH| yAcA. ramanyAna sAdhanAcArayan hi yasmAt prabhAsate tasmAdAcAye ityucyate // 8 // tathA jamhA paMcavihAcAraM aacrNtopbhaasdi| AyariyANi desaMto Ayario teNa vucade // 1 // yasmAt paMcavidhAcAraM Acaran prbhaaste| AcaritAni darzayan AcAryaH tena ucyate // 9 // . zloko'yaM / paMcavidhamAcAraM darzanAcArAdipaMcaprakAramAcAraM ceSTayan / prabhAsate zobhate / AcaritAni svAnuSThAnAni darzayan prabhAsate prAcAryastena kAraNenocyate iti / evaM viziSTAcAryasya yo namaskAra karoti sa sarvaduHkhamoThaM prApnotyacireNa kAleneti // 9 // upAdhyAyaniruktimAha
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 mUlAcArebArasaMge jiNakkhAdaM sajjhAyaM kathitaM budhe|| uvadesai sajjhAyaM teNuvajjhAu uccadi // 10 // dvAdazAMgAni jinAkhyAtAni svAdhyAyaH kathito budhaiH upadizati svAdhyAyaM tenopAdhyAya ucyate // 10 // ... dvAdazAMgAni jinAkhyAtAni jinaHpratipAditAni svAdhyAya iti kathito budhaiH paMDinastaM svAdhyAyaM dvAdazAzacatu. dezapUrvarUpaM yasmAdupadizati pratipAdayati tenopAdhyAya ityu. cyate / tasyopAdhyAyasya namaskAraM yaH karoti prayatnamatiH sa sarvadukhamokSa prApnotyacireNa kAleneti // 10 // sAdhUnAM niruktito namaskAramAhaNivvANasAdhae joge sadA jujati saadhvo| samA sambesu bhudesutahmA te savvasAdhavo // 11 // nirvANasAdhakAn yogAn sadA yujaMti sAdhavaH / samAH sarveSu bhUteSaM tasmAt te sarvasAdhavaH // 11 // ___yasmAnirvANasAdhakAn yogAn mokSaprApakAna mUlaguNAditapo'nuSThAnAni sadA sarvakAlaM ratriMdivaM yujanti tairAtmAna yojayanti sAdhavaH sAdhucaritAni / yasmAca samA: samatvamApannAH sarvabhUteSu sakalajIveSu tasmAtkAraNAtte sarvasAghava ityucyante / teSAM sarvasAdhUnAM namaskAra bhAvena yaH karo
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // ti prayatnamatiH sa sarvaduHkhamosaM karotyacireNa kAleneti / / paMcanamaskAramupasaMharabAhaevaMguNajuttANaM paMcagurUNaM visuddhkrnnehi| jo kuNadi NamokAraMsopAvadiNivudi sigvaM evaM guNayuktAnAM paMcagurUNAM vizuddhakaraNaiH / yaH karoti namaskAraMsa prApnoti niIta zIghraM // 12 // evaM guNayuktAnAM paMcagurUNAM paMcaparameSThinA sunirmala. .manovAkkAyairgaH karoti namaskAraM sa prApnoti niryAta si'disukha zIghraM / na paunaruktyaM, dravyAthikaparyAyArthikayorubhayoMrapi saMgrahArthatvAditi // 12 // .......... . kimartha paMcanamaskAraH kriyata iti cedityAhaeso paMca NamoyAro sbpaapgaasnnoN| maMgalesu ya sabbesu paDhamaM havadi maMgalaM // 13 // eSaH paMcanamaskAraH sarvapApapraNAzakaH / maMgaleSu ca sarveSu prathamaM bhavati maMgalaM // 13 // eSa paMcanamaskAraH sarvapApapraNAzakaH sarvavighnavinAzaka: malaM pApaM gAlayantIti vinAzayanti, maMgaM sukhaM lAntyAdada. tIti vA maMgalAnIti teSu maMgaleSu dravyamaMgaleSu bhAvamaMgakheSu
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAdhAre sarveSu prathamaM bhavati maMgalaM yasmAdyasmAt sarvazAstrAdau maMgalaM kriyata iti // 13 // mAha- paMcanamaskAra niruktimAkhyAyAvazyaka niyukternirukti Na vaso avaso avasasammamAvAsayati bodhavvA / jucitti uvAyatti ya NiravayavA hodi NijjucI // 14 // na vazaH avazaH avazasya karma Avazyakamiti boddhavyaM yuktiriti upAya iti ca niravayavA bhavAta niryuktiH na vazyaH pApaH deravazyo yadendriyakaSAyeSatkaSAyarAgadveSAdibhiranAtmIyakRta snasyAvazyakasya yatkarmAnuSThAnaM tadAvazyakamiti boddhavyaM jJAtavyaM / yuktiriti upAya iti caikArthaH / niravayavA sampUrNA'khaNDitA bhavati niryuktiH / AvazyakAnAM niryuktirAvazyaka niyukti rAzyaka sapUMrNopAyaH ahorAtramadhye sAdhUnAM yadAcaraNaM tasyAvavodhakaM pRthakpRthak stutistrarUpeNa "jayati bhagavAnityAdi" pratipAdakaM yatpUrvAparAviruddhaM zAstraM nyAya zrAvazyaka niyuktirityucyate / sA ca SaTkArA bhavati // 14 //
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 401 tasya (syA) bhedAn pratipAdayabAhasAmAiya cauvIsatthava vaMdaNayaM pddikpnnN| : paccakkhANaMca tahAkAosaggo havadi chaTTho 15 sAmAyikaM caturviMzastavaH vaMdanA pratikramaNaM / pratyAkhyAnaM ca tathA kAyotsargoM bhavati sssstthH||15|| samaH sarveSAM samAno yo sargaH puNyaM vA samAyastasmin bhavaM, tadeva prayojanaM puNyaM tena dIvyatIti vA sAmAyika sa. maye bhavaM vA sAmAyikaM / caturvizatistavaH caturvizatitIrthakarANAM stavaH stutiH / bandanA sAmAnyarUpeNa stuti yati bhagavAnityAdi, paMcagurubhaktiparyantA paMcaparameSThiviSayanamaskArakaraNaM vA zuddhabhAvena / pratikramaNaM vyatikrAntadoSaniharaNaM vratAyuccAraNaM ca / pratyAkhyAnaM bhaviSyakAlaviSayavastu. parityAgazca / tathA kAyotsargo bhavati SaSTaH / sAmAyikAvazyaka niyuktiH, caturvizatistavAvazyakaniyukinA, vandanAni. yuktiH, pratikramaNa niyuktiH, pratyAkhyAnAvazyakaniyuktiA, kAyotsargAvasya niyuktariti // 15 // tatra sAmAyikanAmAvazyaka yukti vaktukApaH pAhasAmAiyaNijjuttI vAcchAmi jahAkamaM samAseNa AyariyaparaMparAe jahAgadaM ANupuvIe // 16 //
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAresAmAyikaniyuktiM vakSye yathAkramaM samAsena / AcAryaparaMparayA yathAgataM AnupUrvyA // 16 // . sAmAyikaniyuktiM sAmAyikaniravayavopAyaM vakSye yathAkramaM samAsenAcAryaparaMparayA yathAgatamAnupUrvyA / adhikArakrameNa pUrva yathAnukramaM sAmAyikakathanavizeSaNaM pAzcAtyAnupUrvIgrahaNa, yathAgatavizeSaNamiti kRtvA na punaruktadoSaH / sAmAyikaniyuktirapi SaTpakArA tAmAhaNAmaDhavaNA dave khette kAle taheva bhAve ya / sAmAiyAmi esoNikkheochavio Neo 17 nAma sthApanA dravyaM kSetraM kAlastathaiva bhAvazca / sAmAyike eSaH nikSepaH SaDvidho jnyeyH|| 17 // - athavA nikSepavirahita zAstraM vyAkhyAyamAnaM vaktuH zro. tuzcotpathotthAnaM kuryAditi sAmAyikaniyuktinikSepo varyate-nAmasAmAyikaniyuktiH, sthApanAsAmAyikaniyuktiH, dra. nyasAmAyikaniyuktiH, kSetrasAmAyikaniyuktiH, kAlasAmAyikaniyuktiH, bhAvasAmAyikaniyuktiH, / nAmasthApanAdravyakSetrakAlabhAvabhedena sAmAyika eSa nikSepa upAyaH SaTpakAro bhavati jJAtabhyaH / zubhanAmAnyazubhanAmAni ca zru. svA rAgadveSAdivarjanaM nAmasAmAyikaM nAma / kAzcana sthApa
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 403 nAH susthitAH supramANA: sarvAvayavasampUrNAH sadbhAvarUpA mana pAlhAdakAriNya: kAzcana punaH sthApanA dusthitAH pra. mANarahitAH sarvAvayavairasampUrNAH sadbhAvarahitAstAstA (sU) upari rAgadveSayorabhAvaH sthApanAsAmAyikaM nAma / suvarNarajatamuktAphalamANikyAdimRttikAkASThaloSThakaMTakAdiSusamadarzana rAgadveSayorabhAvo dravyasAmAyika nAma / kA nicit kSetrANi ramyANi ArAmanagaranadIkUpavApItaDAgajanapadopacitAni, kAnicicca kSetrANi rUkSakaMTakaviSamavirasAsthipASANasahitAni jIrNATavIzuSkanadImarusikatApuMjAdibAhulyAni teSUpari rAgadveSayorabhAvaH kSetrasAmAyikaM nAma / prAkRDvarSA haimantaziziravasantanidAghAH SaDRtavo gatridivasaMzuklapakSakRSNapakSAH kAlasteSUpari rAgadveSavarjanaM kAlasAmAyikaM nAma / sarvajIveSapari maitrIbhAvo'zubhapariNAmavarjanaM bhAvasAmAyikaM nAma / athavA jAtidravyaguH NakriyAnirapekSa saMjJAkaraNaM sAmAyikazabdamAnaM nAmasAmAyike nAma / sAmAyikAvazyakena pariNatasyAkRtimatyanAkRtimati ca vastuni guNAropaNaM sthApanAsAmAyikaM nAma / dravyasAmAyika vividha AgamadravyasAmAyikaM noAgamadravyasAmAyikaM ceti / sAmAyikavarNanapAbhRtajJAyI anupayukta prA., gamadravyasAmAyikaM nAma / noAgamadravyasAmAyikaM trividhaM sAmAyikavarNanamAbhRtajJAyakazarIrasAmAyikamAbhUtabhavivyajjJAyakajIvatadvayatiriktabhedena / jJAyakazarIramiti trividha
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404 mUlAcAre bhRtavartamAnabhaviSyabhedena / bhUtamapi trividhaM cyutacyA vitatyaktabhedena / sAmAyikapariNatajIvAdhiSThitaM kSetraM kSetrasAmAyikaM nAma / yasmin kAle sAmAyikaM karoti sa kAla: pUrvAgrahAdibhedabhinnaH kaalsaamaayik| bhAvasAmAyika dvividhaM, bhAgamabhAvasAmAyika, noAgamabhAvasAmAyikaM ceti / sAmAyikavarNanamAbhRtajJAyyupayukto jIva bhAgamabhAvasAmAyika nAma, sAmAyikapariNatapariNAmAdi nobhAgamabhAvasAmAyika nAma / tathaiSAM madhye bhAgamabhAvasAmAyikena noyAgamabhAvasAmAyikena ca prayojanamiti // 17 // niruktipUrvakaM bhAvasAmAyika pratipAdayannAhasammattaNANasaMjamatavehiM jaMtaM parutthasamagamaNaM / samayaMtu taMtu bhaNidaM tameva sAmAiyaM jaann||18|| samyaktvajJAnasaMyamatapobhiH yattat prazastasamAgamanaM samayastu sa tu bhaNitastameva sAmAyika jAnIhi 18 - samyaktvajJAnasaMyamatapobhiryattat prazastaM samAgamanaM prApaNaM taiH sahaikyaM ca jIvasya yat samayastu samaya eva bhaNitastameva sAmAyika jAnIhi // 18 // tathA ya: jidauvasaggaparIsaha ___uvajutto bhAvaNAsu smidiisu|
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40. ssddaavshykaadhikaarH||7|| jamaNiyamaujadamadI - sAmAiyapariNado jIvo // 19 // jitopasargaparISaha upayuktaHbhAvanAsu samitiSu / yamaniyamodyatamatiHsAmAyikapariNato jIvaH 19 . jitAH soDhA upasargAH parISahAzca yena sa jitopasa. parISahaH samitiSu bhAvanAsu copayukto yaH yamaniyamodyatamatizca yaH, sa sAmAyikapariNato jIva iti // 19 // tayAjaM ca samoappANaM pare yamAya sabamahilAsu / appiyapiyamANAdisutosamaNotoyasAmaiyaM / yasmAcca sama Atmani pare ca mAtari sarvamahilAsu / apriyapriyamAnAdiSu tasmAt zramaNastatazca sAmayika yasmAca samo rAgadveSarahita prAtmani pare ca, yaspAva mAtari sarvamahilAsu ca zuddhabhAvena samAnaH, sarvA yoSitoM mAtUsadRzaH pazyati, yasmAcca priyApiyeSu samAnaH, yasmAca mAnApamAnAdiSu samAnastasmAt sa zravaNastatazca taM sAmA. yika jAnIhIti // 20 // jojANai samavAyaM dabANaguNANa pajayANaM ca / sabbhAvaM taM siddhaM sAmAiyamuttamaM jANe // 21 //
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ 06 . mUlAcAreyaHjAnAti samavAyaM dravyANAM guNAnAM pryaayaannaaNc| sadbhAvaM taM siddha sAmAyikamuttamaM jAnIhi // 21 // - pUrvagAthAbhyAM samyaktvasaMyamayoH samAgamanaM vyAkhyAtaM anayA punargAthayA jJAnasamAgamanamAcaSTe / yo janAti samavAyaM sAdRzyaM svarUpaM vA dravyANAM, dravyasamavAyaM kSetrasamavAyaM kAlasamavAyaM bhAvasamavAyaM ca jAnAti / tatra dravyasamavAyo nAma dharmAdharmalokAkAzaikajIvapradezAH smaaH| kSetrasamavA. yo nAma sImantanarakamanuSyakSetrarjuvimAnasiddhAlayAH samAH / kAlasamavAyo nAma samayaH samayena samaH, avasarpigayutsapigayA sametyAdi / bhAvasamavAyo nAma kevalajJAnaM kevaladarzane na samiti / guNA rUparasagandhasparzajJAtRtvaSTravAdayasteSAM samAnatAM jAnAti / athavaudAyakopazamikakSAyopazamikapAriNAmikaguNAsteSAM samAnatAM jAnAti / paryAyA nArakatvamanuSyatvatiryaktvadevatvAdayasteSAM samAnatAM jAnAti / dravyAdhAratvenApRthagvatitvena ca guNAnAM samavAyaH / paryAyANAM u. tpAdavinAzadhrauvyatvena samavAyo bhAvasamavAyo guNeSvantarbhavati / kSetrasamavAyaH paryAyavantarbhavati / kAlasamavAyo dravyasamavAye'ntarbhavatIti / dravyasamavAyaM guNasamavAya paryAyasamavAyaM ca yo jAnAti teSAM siddhi sadbhAva niSpannaM paramArtharUpaM ca yo jAnAti taM saMyataM sAmAyikamuttamaM jAnIhi / athavA draSyANAM samavAyaM siddhi, guNaparyAyANAM ca sadbhAvaM yo jA.
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // nAti tAM sAmAyikaM jAnIhi / athavA samavRtti samavAyaM, dra. vyaguNaparyAyANAM samavRtti, dravyaM guNavirahitaM nAsti guNAzca dravyavirahitA na santi paryAyAzca dravyaguNarahitA na santi / evaMbhUtaM samatti samavAyaM sadbhAvarUpaM na saMvRttirUpaM, na kalpanArUpaM, nApyavidyArUpaM, svataH siddhaM na samavAyada. vyabalena yo jAnAti taM sAmAyika jAnIhIti sambandhaH / / samyaktvacAritrapUrvakaM sAmAyikamAharAgadoso NirohicA samadA sabakammasu / sutcesuapariNAmosAmAiyamuttamaM jaanne||22|| rAgadveSau niruddhya samatA sarvakarmasu / sUtreSu ca pariNAmaH sAmAyikamuttamaM jAnIhi // 22 // rAgadveSau nirudhya sarvakarmasu sarvakartavyeSu yA samatA, sU. treSu ca dvAdazAMgacaturdazapUrveSu ca yaH pariNAmaH zraddhAnaM sAmAyikamuttamaM prakRSTaM jAnIhi // 22 / / tapaHpUrvakaM sAmAyikamAhavirado sabbasAvajaM tigutto pihididio| jIvo sAmAiyaM NAma saMjamaTThANamuttamaM // 23 // virataH sarvasAvadhaM triguptaH pihitoNdriyH| jIvaH sAmAyikaM nAma saMyamasthAnamuttamaM // 23 //
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAresarvasAvadyAdyo viratastriguptaH, pihitendriyo niruddharUpAdiviSayaH, evaMbhUto jIvaH sAmAyika saMyamasthAnamuttama jAnIhi jIvasAmAyikasaMyamayorabhedAditi // 23 // medaM ca pAhajassa saNNiAhido appA saMjame Niyame tave / tassa sAmAyiyaM ThAdi idikevalisAsaNe // 24 // yasya saMnihitaH AtmA saMyame niyame tapasi / tasya sAmAyikaM tiSThati iti kevalizAsane // 24 // yasya saMnihitaH sthitaH prAtmA / ka, saMyame niyame tapasi ca tasya sAmAyikaM tiSThati / ityevaM kevalinAM zAsanaM evaM kevalinAmAjJA zikSA vaa| athavA smin kevalizAsane jinAgame tasya sAmAyika tiSThatIti // 24 // -- samatvabhAvapUrvakaM bhedena sAmAyikamAhajo samo sababhUdesu tasesu thAvaresu ya / taissa sAmAyiyaM ThAdi idi kevlisaasnne||25|| yaH samaH sarvabhUteSu traseSu sthAvareSu ca / 1 asyAH gAthAyAH uttarArdha dvAtriMzattamagAthAparyantaM saMyogya saMyojya baanii|
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // tasya sAmAyikaM nAma iti kevlishaasne|| yaH samaH sarvabhUteSu-traseSu sthAvareSu ca samasteSAmapIDAkarastasya sAmAyikamiti // 25 // rAgadveSavikArAbhAbhedena sAmAyikamAhajassa rAgo ya dosoya viyaDiMNajaNeti du / yasya rAgazca doSazca vikRtiM na janayatastu // 26 // / yasya rAgadveSau vikRti vikAraM na janayatastasya sAmAyikamiti // 26 // ___ kaSAyajayena sAmAyikapAhajeNa kodho ya mANo ya mAyA lobho ynnijido| yena krodhazca mAnazca mAyA lobhazca nirjitaaH| . yena krodhapAnamAyAlomAH sabhedAH sanokapAyA nijitA dalitAstasya sAmAyikamiti // 27 // ____saMjJAlezyAvikArAbhAvabhedena sAmAyikamAhajassa saNNA ya lessA ya viyaDiM Na jnnNtidu|| yasya saMjJAzca lezyAzca vikRti na janayaMti tu|| yasya saMjJA pAhArabhayapaithunaparimahAbhilASA vikRti vi.
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcArakAraM na janayanti / tathA yasya lezyAH kRSNanIlakApotapI. tapadmalezyAH kaSAyAnuraJjitayogattayo vikRti vikAraM na janayanti tasya sAmAyikamiti // 28 // ___ kAmendriyaviSayavarjanadvAreNa sAmAyikamAhajo durase ya phAse ya kAme vajadi nniccsaa||29|| yastu rasaM ca sparzaM ca kAme varjayati nityazaH / rasa: kaTukaSAyAdibhedabhinnaH, sparzo mRdvAdibhedamitraH rasaspazau~ kAma ityucyate / rasanendriyaM sparzanendriyaM ca kA. mendriye / yo rasastI kAmau varjayati nityaM / kAmendriyaM ca niruNaddhi tasya sAmAyikamiti // 29 // ___bhogendriyaviSayavarjanadvAreNa sAmAyikapAhajo rUbagaMdhasadde ya bhoge vajadi NicasA // 30 yaH rUpagaMdhazabdAMzca bhAgaM varjayati nityshH||3. yaH rUpaM kRSNanIlAdibhedabhinna, gandho dvividhaH sura* bhyasurabhibhedena ca, zabdo vINAdazAdisamudbhavaH, rUpagandhazabdA bhogA ityucyante, cakSurghANazrotrANi bhogendriyANi, yo rUpagandhazabdAn varjayati, bhogendriyANi ca nityaM sarvakAlaM nivArayati tasya sApAyikamiti // 30 // / duSTadhyAnaparihAreNa sAmAyikamAha
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 411 jo du ahaM ruddaM ca jhANaM vajadi NiccasA // 31 // yastu AtaM ca raudraM ca dhyAnaM varjayati nityazaH / cakArAvayoH svabhedagrAhakAvati kRtvaivamucyate yastvAse catuSprakAraM raudraM ca catuSprakAraM dhyAnaM varjayati sarvakAlaM tasya sAmAyikamiti // 31 // yastu zubhadhyAnadvAreNa sAmAyikasthAnamAhajo du dhammaM ca sukaM ca jhANe jhAyadi NiccasA // dharmaM ca zuklaM ca dhyAnaM dhyAyati nityazaH // 32 atrApi cakArAvanayoH svabhedapratipAdakAditi kRtvaivamAha - yastu dharma catuSprakAraM zuklaM ca catuSprakAraM dhyAnaM dhyAyati yunakti tasya sarvakAlaM sAmAyikaM tiSThatIti / kevalizvAsanamiti sarvatra sambandho dRSTavya iti // 32 // kimarthaM sAmAyikaM prajJaptamityAzaMkAyAmAha - sAvajjajogaparivajjaNaGkaM sAmAiyaM kevalihiM pasatthaM / gihatthadhammosparamati NiccA kujjA budho appa hiyaM pasatthaM sAvadyayogaparivarjanArthaM --
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAdhAresAmAyikaM kevAlabhiH prshstN| gRhasthadharmo'parama iti jJAtvA kuryAt budhaH AtmahitaM prazastaM // 33 vRttametat / sAvadhayogaparivarjanArtha pApAsavavarjanAya sA. mAyika kevalibhiH prazastaM pratipAditaM stutamiti / yasmAttasmAdU-gRhasthadharmaH sArambhArambhAdipravRttivizeSo'pAmo jadhanyaH saMsAraheturiti jJAtvA budhaH saMyataH prazastaM zobhanamA mahitaM sAmAyika kuryAditi // 33 // punarapi sAmAyikamAhAtmyamAha-- sAmAiyAma du kade samaNo ira sAvao havadi jmaa| edeNa kAraNeNa du __bahuso sAmAiyaM kujA // 34 // sAmAyike tu kRte zramaNaH kila zrAvako bhavati yasmAt / etana kAraNena tu bahuzaH ___sAmAyikaM kuryAt // 34 // sAmAyike tu kRte sati zrAvako'pi kila zravaNaH saM
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 413 yato bhavati / yasmAtkasmiMzcit parvaNi kazcit zrAvakaH sA mAyikasaMyamaM samatvaM gRhItvA zmazAne sthi (taH ) tasya puzranaptRbandhvAdimaraNapIDAdimahopasarga: saMjAtastathApyasau na sAmAyikavratAnnirgataH / bhAvazravaNaH saMvRttastarhi zrAvakatvaM kathaM ? pratyAkhyAnamandataratvAt / atra kathA vAcyA tasmAdanena kAraNena bahuzo bAhulyena sAmAyikaM kuryAditi / punarapi sAmAyikamAhAtmyamAha sAmAie kade sAvaraNa viddho mao araNAhI | soya mao uddhAdo Na ya so sAmAiyaM phiDio sAmAyike kRte zrAvakeNa viddho mRga: araNye / sa ca mRgaH uddhataH na ca sa sAmAyika sphoTitavAn // sAmAie - sAmAyike / kade kRte / sAvaeNa zrAvake - na / viddho vyathitaH kenApi / mao- mRgo hariNapotaH / araNammi-gragye'TavyAM / so ya matro - sAM'pi mRgaH / - dAdo mRtaH pApannaH / Na ya so-na cAsau / sAmAiyaM sAmAyikA | phiDio - nirgataH pariNaH / kenacicchrAvake - NAvyAM sAmAyike kRte zalyena viddho mRgaH pAdAntare bhAgatyato vedanArttaH san stokabAraM sthitvA mRto mRgo nAsauM zrAvakaH sAmAyikAt saMyamAnnirgataH saMsAradoSadarzanAditi, chaina kAraNena sAmAyika kriyata iti sambandhaH // -
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ :mUlAcAre... kena sAmAyikamuddiSTapityAzaMkAyAmAha-- bAvIsaM titthayarA sAmAyiyasaMjamaM uvadisaMti / cheduvaThAvaNiyaM puNa bhayavaM usaho ya vIro ya // 36 dvAviMzatitIrthakarAH sAmAyikasaMyamaM upadizati / chedopasthApanaM punaH bhagavAn RSabhazca vIrazca // dvAviMzatitIrthakarA ajitAdipArzvanAthaparyantAH sA. mAyikasaMyamamupadizanti pratipAdayanti / chedopasthApanaM punaH saMyamaM vRSabho vIrazca pratipAdayati // 36 // kimartha vRSabhamahAbIrau chedopasthApanaM pratipAdayato yasmAt AcakkhiduM vibhAjidUM ____viNNAduM cAvi suhadaraM hodi| edeNa kAraNaNa du mahavvadApaMca pnnnnttaa|| 37 // AkhyAtuM vibhaktuM vijJAtuM cApi sukhataraM bhavati / etena kAraNena tumahAvratAni paMca prajJaptAni 37 Acakkhidu-zrAkhyAtuM kathayituM AsvAdayituM vA / vibhayidu-vibhaktuM pRthakapRthakbhAvayituM / virANAeM-vijJAtumavabodhuM cApi / suhadaraM sukhataraM sukhagrahaNaM / hodi-bha
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // yati edeNa- etena / kAraNena / mahavvadA - mahAvratAni / paMca paNNattA - paMca prajJaptAni / yasmAdanyasmai pratipAdayituM svecchAnuSThAtuM vibhaktuM vijJAtuM cApi bhavati sukhataraM sAmAyikaM, tena kAraNena mahAvratAni paMca prajJaptAnIti // 37 // kimarthamAditIrthe'ntatIrthe ca cchedopasthApana saMyamami tyAzaMkAyAmAha- AdIe duvvisoghaNa NihaNe taha suThu duraNupAle ya / purimA ya pacchimA vihu kappAkappaM Na jANaMti // Adau durvizodhane nidhane tathA suSThu duranupAle ca / pUrvAzca pazcimA api hi kalpyAkalpyaM na jAnaMti // zrAditIrthe ziSyAH duHkhena zodhyante suSThu RjusvabhA vA yataH / tathA pazcimatIrthe ziSyAH duHkhena pratipAlayante suSThu vakrasvabhAvA yataH / pUrvakAla ziSyAH pazcimakAla ziSyAzca zrapi sphuTaM kalpyaM - yogyaM, akalpayaM-prayogyaM ca na jAnanti yatastataH prAdau nidhane ca chedopasthAnamupadizata iti // sAmAyikakarakramamAha - paDilihiyaaMjalikaro
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAreuvachatto uhiUNa eymnno| - avvAkhito vutto karedi sAmAiyaM bhikkhU // 39 // pratilekhitAMjalikaraH upayuktaH utthAya ekmnaaH| avyAkSiptaH uktaH karoti sAmAyikaM bhikSuH 39 malekhitAba lakI yenAsau pratilekhitAJjalikara: upayuktaH samAhitamatiH, utthAya-sthitvA, ekAgramanA avyAkSiptaH, bhAgamokta.tra meNa va roti sAmAyikaM bhikSuH / athavA pranleikhya zuddho bhUtvA drAkSetrAlabhAvazuddhiM kRtvA, prakRSTAJjalikaramukalitakaraH pratilekhanena sahitAJjalikaro vA sAmAyika va rotIti / / 39 // sAmAyika niyutta.mupasaMhA~ caturvizatiratavaM sUcayi. tuM prAhasAmAiyaNijjuttI esA va hirA mae samAseNa / cavIsaya Nijjuna: eto TaDDhe pkkkhaami||40|| sAmAyikaniyuktiH eSA kathitA mayA samAsena / caturvizatiniyuktiM ita UvaM pravakSyAmi // 4 // sAmAyiyuktareSA tAsAna / ita avaM caturvizativanimukti, pravakSyAmI.te // 4 //
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ . SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 417 tadavabodhanArtha nikSepamAhaNAmaTThavaNA dave khette kAla ya hodi bhAve y| esothavahmiNeoNikkhevochaviho hoi 41 nAma sthApanA dravyaM kSetraM kAlazca bhavati bhAvazca / eSa stave jJeyo nikSepaH SaDvidho bhavati // 41 // nAmastavaH sthApanAstako dravyastavaH kSetrastavaH kAlastavo bhAvamtava eSa stave nikSaraH SaD vidho bhavati jJAtavyaH / catuvizatitIrthakagaNAM yathArthAnugatairaSTottarasahasrasaMkhyai pamiH stavanaM caturvizatinAmastavaH, caturviMzatitIrthakarANAmaparimitAnAM kRtrimAkRtripasthApanAnAM stavanaM caturvizanisthApanAstavaH / tIrthakarazarIrANAM paramaudArikasvarUpANAM varNabhedena stavanaM dravya stavaH / kailAzasammedorjayantapAvAcampAnagarAdinirvANakSetrANAM samanmRtikSetrANAM ca stavanaM kSetrastavaH / svargAstamNajanmaniSkramaNa kelotpattinirvANakAlAnAM stavanaM kAlagtavaH / kevalajJAnakevaladarzanAdiguNAnAM stavanaM bhAvamtavaH / athavA jAtidravyaguNakriyAnirapekSa saMjJAma caturvizatipAtraM nAmastavaH / caturvizatitIrthakarANAM sAkRtyanAkRtivastuni guNAnAropya stavanaM sthApanAtavaH / dravyAtavo dvividhaH AgamanomAgamabhedena / catuzistivyAvarNanaprAbhRtajJAyyanupayukta AgamadravyastavaH /
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ 418 mUlAcAracaturviMzatistavavyAvarNanAbhRtajJAyaka ( jJAnam ) zarIramA vijIvatadvayatiriktabhedena nogrAgamadravyastastrividhA, pUrvavatsarvamanyat / caturviMzatistavasahita kSetra kAlazca kSetrastavaH kAlastavazca / bhAvastava Agamanogamabhedena dvividhaH / caturviMzatistavavyAvarNanapAbhRtajJAyI upayukta AgamabhAvacaturvizatistavaH / caturviMzatistavAriNatapariNAmo nozrAgamabhAvastava iti / bharatairAvatApekSazcataviMzatistava uktaH / pUrva videhAparavidehApekSastu sAmAnyatIrthakarastava iti kRtvA na doSa iti // 41 // atra nAmastavena bhAvastavena prayojanaM sarvA prayojanaM / tadarthamAhalogujoedhammatitthayare jiNavare ya arahate / kittaNa kevalimeva ya uttamabohiM mama disaMtu 42 lokodyotakarA dharmatIrthakarA jinavarAzca ahNtH| kIrtanIyAH kevalina evaM ca uttamabodhi mahyaM dizatu ___ loko jagat / udyotaH prakAzaH / dharma uttapakSapAdiH / tIrtha saMsAratAraNopAyaM / dharmameva tIrtha kurvantIti dharmatIrthakarAH / karmArAtIna jayantIti jinAsteSAM vaga pradhAnA ji. navarAH / ahantaH sarvajJAH / kIrtanaM prazaMsanaM kIrtanIyA vA / kelinaH sarvapratyakSAvavodhAH / evaM ca / uttamAH prakRSTAH sava jyAH / me bodhi saMsAranistaraNopAyaM / dizantu dadatu /
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 416 evaM stavaH kriyate / arhanto lokodyotakarA dharmatIrthakarA jinavarAH kevalina uttamAzca ye teSAM kIrtanaM prazaMsanaM bodhi mahayaM dizatu prayacchatu / athavA ete arhato dharmatIrthakarA lokodyotakarAH jinavarAH kIrtanIyA uttamAH kevalino mama bodhi dizantu / athavA arhantaH sarvavizeSeNa ( paNena ) viziSTAH kevalinAM ca kIrtanaM mahyaM bodhiM prayacchantviti sambandhaH // 42 // etairdazabhiradhikAraizcaturviMzatistavo vyAkhyAyata iti kutvAdau tAvallokaniruktimAha loyadi Aloyadi palo yadi salloyaditti egattho / jahmA jiNehiM kasiNaM teNeso vuccade loo // 43 // lokyate Alokyate pralokyate saMlokyate iti ekArthaH yasmAjjanaiH kRtsnaM tena eSa ucyate lokaH // 43 // lokyate zrAlokyate pralokyate saMlokyate dRzyate ityekArthaH / kaijinairiti tasmAlloka ityucyate ? kathaM chadmasthAvasthAyAM - matijJAnazrutajJAnAbhyAM lokyate dRzyate yasmAtta*mAlokaH / athavAvadhijJAnenAlokyate pudgalamaryAdArUpeNA
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ 420 bhUlAcAredRzyate yasmAttasmAllokaH / athavA manaHparyayajJAnena pralo. kyate vizeSeNa rUpeNa dRzyate yasmAcasmAllokaH / athavA kevalajJAnena jinaH kRtsnaM yathA bhavatIti tathA saMlokyate sa. dravyaparyAyaiH samyagupalabhyate yasmAttasmAllokaH / tena kA raNena lokaH sa ityucyata iti // 43 // navaprakAranikSeparlokasvarUpamAhaNAma TThavaNaM dabaM khattaM ciNhaM kasAyaloo ya / bhavalogo bhAvalogo pajayalogo ya nnaadbo|| nAma sthApanA dravyaM kSetraM cinhaM kaSAyalokazca / bhavaloko bhAvalokaH paryAyalokazca jnyaatvyH||44|| nAtra vibhaktinirdeza prAdhAnyaM prAkRte'nyathApi vRtteH| lokazabdaH pratyekamamisammadhyate / nAmalokaH sthApanAloko dravyalokaH kSetralokazcinhalokaH kaSAyaloko bhavaloko bhA. valokaH paryAyalokazca jJAtavya iti // 44 // tatra nAmalokaM vivRNvannAhaNAmANi jANi kANici suhAsuhANi logari / NAmalogaviyANAhi annNtjinndesidN||45 nAmAni yAni kAnicit zubhAzubhAni loke / nAmalokaM vijAnIhi anaMtajinadarzitaM //
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ usivazyakAdhikAraH // 7 // 421 9 nAmAni saMjJArUpANi yAni kAnicicchu pAnyazubhAni ca zobhanAnyazobhanAni ca santi vidyate jIvalokesmin tanAma lokamananta jina darzitaM vijAnIhi / na vidyate'nto vinAzo'vasAnaM vA yeSAM te'nantAste ca te jinAzcAnantajinAstairdRSTo yataH iti // 45 // sthApanAlokamAha ThavidaM ThAvidaM cAvi jaM kiMci asthi logahni / ThavaNAlogaM viyANAhi anaMta jiNadesidaM // 46 // sthitaM sthApitaM cApi yat kiMcidasti loke / sthApanAlokaM vijAnIhi anaMtajinadarzitaM // ThavidaM svataH sthitamakRtrimaM sthApitaM kRtrimaM cApi yakicidasti vidyate'spina loke tatsarvaM sthApanAlokamiti nAnIhi, ananta jinadarzitatvAditi // 46 // * dravyaloka svarUpamAha jIvAjIvaM rUvArUvaM sapadesamapadesaM ca / davvaloga viyANAhi anaMtajiNadesidaM // 47 jIvAjIvaM rUpyarUpi sapradezamapradezaM ca / dravyalokaM vijAnIhi anaMtajinadarzitaM // 46 //
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ 422 mUlAcAra jIvAzcetanAvantaH / ajIvAH kAlAkAzadharmAdharmAH pu. dgalAH / rUpiNo rUparasagandhamparzazabdavantaH pudgalAH / arUpiNaH kAlAkAzadharmAdharmA jIvAzca / sapradezAH sarve jI. vAdayaH / apradezau kAlANuparamANU ca / enaM sarvalokaM dravyalokaM vijAnIhi, akSayasarvajJadRSTo yata iti // 47 // tathemamapi dravyalokaM vijAnIhItyAha--- pariNAma jIva muttaM sapadasaM ekakhetta kirioy| NicaM kAraNa kattA savvagadidarAma apveso||48 pariNAmi jIvo mUrta sapradezaM ekakSetraM kriyAvat ca / nityaH kAraNaM kartA sarvagata itarasmin apravezaH 48 pariNAmo'nyathAbhAvo vidyate yeSAM te pariNAminaH / ke te jIvapudgalAH / zeSANi dharmAdharmakAlAkAzAnyapariNAmIni kuto dravyArthikanayApekSayA vyaJjanaparyAyaM cAzrityaitaduktaM / paryAyAthikanayApekSayAnvarthaparyAyamAzritya sarve'pi pa. riNAmApariNAmAtmakA yata iti / jIvo jIvadravyaM cetanAlakSaNo yataH / ajIvAH punaH sarve pudgalAdayo jJAtRtvahaSTratvA dyabhAgAditi / mUrta pudgaladravyaM rUpAdimatvAt / zeSANi jI. vadharmAdharmakAlAkAzAnyamUni rUpAdivirahitatvAt / sapradezAni sAMzAni jIvadharmAdharmapudgalAkAzAni pradezabandhada rzanAta / apradezAH kAlANavaH paramANuzca pracayAbhAvAda -
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 423 1 ndhAbhAvAcca / dharmAdharmAkAzAnyekarUpANi sarvadA pradezavighA - tAbhAvAt / zeSAH saMsArijIvapudgalakAlA anekarUpAH pra dezAnAM bhedadarzanAt / zrAkAzaM kSetra sarvapadArthAnAmAdhAratvAt / zeSA jIvapudgaladharmAdharmakAlA kSetrANi zravagAhanalakSaNAbhAvAt / jIvapudgalAH kriyAvanto gatedarzanAt zeSA dharmAdharmAkAzakAlA akriyAvanto gatikriyAyA zrabhAvadarzanAt / nityA dharmAdharmA kAzaparamArthakAlA vyavahAra nayApekSayA vyaJjanaparyAyAbhAvamapekSya vinAzAbhAvAt / jIvapudralA anityA vyanjanayadarzanAt / kAraNAni pudgaladhamadharmakAlAkAzAni jIvopakArakatvena vRttatvAt / jIvo'kAraNaM svataMtratvAt / jIvaH kartA zubhAzubha bhoktRtvAt / zeSA dharmAdharmapudgalAkAzakAlA kartAraH zubhAzubha bhoktRtvAbhAvAt AkAzaM sarvagataM sarvatropalabhyamAnatvAt / zeSANya sarvagatAna jIvapudgaladharmAdharma kAladravyANi sarvatropalaM bhAbhAvAt / tammA-: pariNAmajIva mUrta sapradeza ka kSetra kriyAvannityakAraNakartR sarvaga - tisvarUpeNa dravyalokaM jAnIhi, itaraizcApariNAmAdibhiH pradezaiH dravyalokaM jAnIhIti sambandhaH // 48 // kSetralokasvarUpaM vivRrAvamAha - AyAsaM sapadezaM uDDhamaho tiriyalogaM ca / khecaloga viyANAhi aNaMtajiNadesidaM // 49 // AkAzaM sapradezaM UrdhvamadhaH tiryaglokaM ca /
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAre 424 kSetralokaM vijAnIhi anaMtajinadarzitaM // 49 // AkAzaM sapadezaM pradezaH saha / UrdhvalokaM madhyalokamadholokaM ca / etatsarva kSetralokamanantajinadRSTaM vijAnIhIti // 46 // cinhalokamAhajaMdi saMThANaM davANa guNANa pajayANaM ca / ciNhalogaM viyANAhi annNtjinndesidN||50|| yat dRSTaM saMsthAnaM dravyANAM guNAnAM paryAyANAM ca / cihnalokaM vijAnIhi anaMtajinadarzitaM // 50 // dravyasaMsthAnaM dharmAzmayolaukAkAreNa saMsthAnaM / kAladravyamyAkAzapradezasvarUpeNa saMsthAnaM / AkAzasya kevalajJAnasvarUpeNa saMstha naM / lokAkAzastra gRhaguhAdisvarUpeNa saM. sthAnaM / pudgaladravyamya lokasvarUpeNa saMsthAna dvIpanadIsA. garaparvatapRthivyAdirUpeNa saMsthAnaM / jIvadravyasya samacaturasanyagrodhAdisvarUpeNa saMsthAnaM / guNAnAM dravyAkAreNa kR. SNanIlazuklAdimvarUpeNa vA saMsthAnaM / paryA gaNAM dIrghahastravRttavyasracaturasrAdinArakatvatiryaktvamanuSyatvadevatvAdisvarUpeNa saMsthAnaM / yadRSTaM saMsthAnaM dravyANAM guNAnAM paryAyANAM ca cinhalokaM vinAnIhIti // 50 //
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ ssddaavshykaadhikaarH|| 7 // 425 kaSAyalokamAhakodho mANo mAyA lobho udiNNA jassa jaMtuNo kasAyalogaviyANAhi aNaMtAjaNadesidaM 51 // krodho mAno mAyA lobhaH udIrNAH yasya jNtoH| kaSAyalokaM vijAnIhi anaMtajinadarzitaM // 51 // yasya janto yasya krodhamAnamAyAlomA udIrNA udayamAgatAH / taM kaSAyalo vijAnIhIti // 11 // bhavalokamAhaNeraDyadevamANumatirikkhajANi gadAya jesattA NiyayabhavevaTuMtAbhaglogaM taM vijANAhi // 52 // nArakadevamanuSyatiryagyonigatAzca ye sttvaaH| nijabhave vartamAnAbhavalokaM taM vijAnIhi // 52 // ____nArakadevamanuSyatigyoniSu gatAca ye jIvA nijabhave nijAyuHpramANe vartamAnAstaM bhavalokaM vijAnIhIti // 52 // bhAvalokamAhativvorAgo ya dosoya udiNNA jassa jaMtuNo bhAvaloga viyANAhi aNaMtajiNadesidaM // 13 //
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ 426 mUlAcAretIvo rAgazca dveSazca udIrNA yasya jaMtoH / bhAvalokaM vijAnIhi anaMtajinadarzitaM // 53 // yasya jantostIvau rAgadveSau prItiviprItI udIrNau u. dayamAgatau taM bhAvalokaM bijAnIhIti // 53 // paryAyalokamAhadabaguNakhecapajjaya bhAvANubhAvoya bhaavprinnaamo| jANa caubihameyaM pajjayalogaM samAseNa // 54 // dravyaguNakSatraparyAyAH bhAvAnubhAvazca bhaavprinnaamH| jAnIhi caturvidhamevaM paryAyalokaM samAsena // 54 // ___ dravyANAM guNA jJAnadarzanasukhavIryakartRtvabhoktRtvaka NanIlazuklaraktapItagatikArakatvasthitikArakatvAvagAhanAgurulaghuvartamAnAdayaH / kSetraparyAyAH saptanarakapRthvIpradezapUrva videhAparavidehabharatairAvatadvopasamudratriSaSTisvargabhUmibhedAdayaH / bhAvAnAmanubhavaH / AyuSo jaghanyamadhyamotkRSTavikalpaH / bhAvo nAma pariNAmo'saMkhyAtalokamadezamAtraH zubhAzubharUpa: karmAdAne parityAge vA samarthaH / dravyasya guNAH paryAyalo. kaH, kSetrasya paryAyAH paryAyalokaH bhavasyAnubhavaH paryAyaloka:
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 427 bhAvo nAma pariNAmaH paryAyalokaH evaM caturvidha paryAyalokaM. samAsena jAnIhIti // 54 // udyotasya svarUpamAhaujjovo khalu duvihonnaadvodvvbhaavsNjuco| davvujjovoaggI caMdo sUro maNI ceva // 55 // udyotaH khalu dvividhaH jJAtavyaH drvybhaavsNyuktH| dravyodyotaH agni: caMdraH sUryo mANazcaiva // 55 // udyotaH prakAzaH khalu dvividhaH sphuTaM jJAtavyo dravyabhAvabhedena / dravyasaMyukto bhAvasaMyuktazca / tatra dravyodyoto'gni- . zcandraH sUryo maNizca / evakAraH prkaaraarthH| evaMvidho'nyo'pi dravyodyoto jJAtvA vaktavya iti // 55 // bhAvodyotaM nirUpayavAhabhAvujjovo NANaM jaha bhaNiyaM sababhAvadarisIhi / tassa dupayogakaraNe bhAvujjovoti nnaadvvo||56|| bhAvodyoto jJAnaM yathA bhANitaM srvbhaavdrshibhiH| tasya tu upayogakaraNe bhAvodyota iti jnyaatvyH||
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ 428 mUlAcAre__bhAvodyoto nAma jJAnaM yathA bhaNita sarvabhAvadarzibhiH-yena prakAreNa sarvapadArthadarzibhijJAnamuktaM tadbhAvodyota ( taH ) paramArthayotastathA jJAnasyopayogakaraNAta svaparaprakAzakatvAdbhAbodyota iti jJAtavyaH // 56 // punarapi bhAvodyotasya bhedamAhapaMcaviho khalu bhaNio ___ bhAvujjovo ya jiNavariMdehiM / AbhiNiohiyasudao hiNANamaNakavalaM NeyaM // 5 // paMcavidhaH khalu bhANataH bhAvodyotazca jinvreNdraiH| AbhinibodhikazrutAvadhijJAnamana kevalaM jJayaM // 57 // sa bhAvodyoto jinavarendraH paMcavidhaH paMcaprakAraH khalusphuTaM, bhaNitaH pratipAditaH / AbhinibodhikazrutAvadhijJAnamanAparyayakevalamayo matizrutAvadhimanaHparyayakevalajJAnabhedena paM. caprakAra iti // 57 // drabhAvodyotayoH svarUpamAhadavvujjovojjovo paDihaNNadi parimidami khettmi|
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 426 bhAvujjovojjAvo logAlogaM payAsedi // 5 // dravyodyotaH udyotaH pratihanyate parimite kSetre / bhAvodyota udyotaH lokAlokaM prakAzayati // 58 // dravyodyoto ya udyotaH sa pratihanyate'nyena dravyeNa pari- . mite ca kSetre vartate / bhAvodyotaH punaruyoto lokamalokaM ca prakAzayati na pratihanyane nApi parimite kSetre vartate'pratighAtisarvagatatvAditi // 58 // tasmAtlogassujjovayarA davvujjoeNaNa hu jiNA hoti / bhAvujjovayarA puga __ hoti jiNavarA caubbIsA // 59 // lokasyodyotakarA dravyodyotena na khalu jinA bhavaMti bhAvodyAtakarAH punaH bhavaMti jinavarAH caturviMzatiH59 lora syodyAnakarA drAdyAnena naiva bhavanti jinAH / bhAvodyAtakarAH punarbhavanti jinavarAzatiH / ato bhAbodyotenaiva lokamyodyotakarA jinA iti sthitamiti / lokodyotakarA iti pAkhyAtaM // 26 //
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAredharmatIrthakarA iti padaM vyAkhyAtukAmaH prAhativiho ya hodi dhammo sudadhammo asthikAyadhammo ya / tadio carittadhammo sudadhammo ettha puNa titthaM // 60 // trividhazca bhavati dharmaH zrutadharmaH AstikAyadharmazca / tRtIyaH cAritradharmaH zrutadharmaH atra punaH tIrthaM 60 ___dharmastAvatriprakAro bhavati / zrutadharmo'stikAyadharmastutIyazcAritradharmaH / atra punaH zrutadharmastIrthAntaraM saMsArasAgaraM taranti yena tattIrthamiti / / 60 // tIrthasya svarUpamAhaduvihaM ca hoi titthaM NAdavvaM dabvabhAvasaMjutvaM / edekhi dohaMpi ya patteya parUvaNA hodi // 61 // dvividhaM ca bhavati tIrtha jJAtavyaM dravyabhAvasaMyuktaM / etayoH drayorapi pratyekaM prarUpaNA bhavati // 61 // dvividhaM ca bhavati tIrtha dravyasaMyuktaM bhAvasaMyuktaM ceti / dravyatIrthapaparamArtharUpaM / mAvatIrtha pUnaH paramArthabhUtamanyApekSAbhAvAt / etayoyorapi tIrthayoH pratyeka prarUpaNA bhavati // 61 //
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // dravyatIrthasya svarUpamAhadAhopasamaNa taNhA chedo malapaMkapavahaNaM cev| tihiM kAraNehiM juco tahmA taM dabado titthaM 62 dAhopazamanaM tRSNAchedaH malapaMkapravahaNaM caiva / tribhiH kAraNaiHyuktaM tasmAt tadrvyataHtIrtham // 6 // dravyatIrthena dAhasya saMtApasyopazamanaM bhavati SNAyAzchedo vinAzo bhavati stokakAlaM paMkasya ca pravahaNaM zo. dhanameva bhavati na dharmAdiko guNastasmAtribhiH kAraNayuktaM dravyaustIrtha bhavatIti // 62 // bhAvatIrthasvarUpamAhadasaNaNANacaritte NijjuttA jiNavarA du smvepi| tihiM kAraNehiM juttA tahmA te bhAvado titthaM // darzanajJAnacAritraiH niyuktA jinavarAstu sarvepi / tribhiH kAraNaiH yuktAH tasmAt te bhAvatastIrtham // __darzanajJAnacAritraiyuktAH saMyuktA jinavarAH sarve'pi te tIrtha bhavaMti tasmAstribhiH kAraNairapi bhAvatastIrthamiti bhAvo. dyotena lokodyotakarA bhAvatIrthakartatvena dharmatIrthakarA iti / athavA darzanajJAnacAritrANi jinavaraiH sarvairapi niyuktAni seSitAni tasmAttAni bhAvatastIrthamiti // 63 //
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ 432 mUlAcArejinavarA arhannati padaM vyAkhyAtukAmaH pAhajidakohamANamAyA jidalohA teNa te jiNA hoti| haMtA ariM ca jamma arahaMtA teNa vucaMti // 6 // jitakrodhamAnamAyA jitalobhAH tena te jinA bhavaMti hatAraH arANAM ca janmanaH ahaMtastena ucyte||64|| yasmAjjitakrodhamAnamAyAlobhAstasmAttena kAraNena te jinA iti bhavaMti yenArINAM hantAro janmanaH saMsArasya ca intArastenAInta ityucyante / / 64 // yena ca,arihaMti vaMdaNaNamaMsaNANi arihaMti pUyasakAraM arihaMti siddhigamaNaM arahaMtA teNa uccaMti // 65 aha~ti baMdanAnamaskArayoH ahaMti pUjAsatkAraM / arhati siddhigamanaM ahaMtaH tena ucyate // 65 // vaMdanAyA namasAsya ca yogpA vaMdanA namaskAramati, pUjAyA satkArasya ca yogyA: pUjAsatkAramaInti ca yataH siddhigamanasya ca yogyAH siddhigamanamarhanti, yasmAttenA'Inta ityucyante / / 65 //
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // kimarthamete kIrtyanta ityAzaMkAyAmAha,kiha te Na kittaNijA ___ sadevamaNuyAsurehiM logehi| daMsaNaNANacaritte tava viNao jehiM pnnnntto||66|| kathaM te na kIrtanIyAH sadevamanujAsuraiH lokaiH| darzanajJAnacaritrANAM tapasaH vinayo yaiH prjnyptH|| , kathaM te na kIrtanIyAH vyAvarNanIyAH sadevamanuSyAsu. railokainijJAnacAritratapasAM vinayo yaiH prajJaptaH pratipAditaH te caturviMzatitIrthakagaH kathaM na kIrtanIyAH // 6 // iti kIrtanapadhikAraM vyAkhyAya kevalinAM svarUpamAhasavvaM kevalakappaM logaM jANaMti taha ya pssNti| kevalaNANacaricA tahmA te kevalI hoti // 67 sarva kevalakalpaM lokaM jAnaMti tathA ca pazyati / kevalajJAnacaritrAH tasmAt te kavalino bhavati // kimartha kevalina inyucyanta ityAzaMkAyAmAha-yasmA. tsarva nirAza.paM kevalikalpa kaMvalajJAnaviSayaM lokamalokaM jAnanti tathA ca pazyAMta kevalajJAnameva caritraM yeSAM te keva
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ 464. mUlAcArelajJAnacaritrAH parityaktAzeSavyApArAstasmAtte kevalino bhavaMtIti // 67 // athottamAH kathamityAzaMkAyAmAhamicchattavedaNIyaM NANAvaraNaM caricamohaM ca / tivihAtamAhu mukkA tahmA te uttamA hoti||30|| mithyAtvavedanIyaM jJAnAvaraNaM cAritramohaM ca / trividhAt tamaso muktAH tasmAt te uttamA bhavaMti / / . mithyAtvavedanIyamazraddhAnarUpaM jJAnAvaraNaM jJAnadarzayorAvaraNaM caritramohazcaitattrividhaM tamastasmAnmuktA yatastasmAtta uttamAH prakRSTA bhavaMtIti / / 68 // ... ta evaM viziSTA mamaArogga bohilAhaM ditu samAhiM ca me jiNavariMdA kiM Na hu gidANamayaM Navari vibhAsettha kAyavvA ArogyabodhilAbhaM dadatu samAdhiM ca me jinavareMdrAH kiM na khalu nidAnametat kevalavibhASAtra krtvyaa|| . evaM viziSTAste jinavarendrA mahyamArogyaM jAtimaraNAbhAvaM bodhilAbhaM ca jinasUtrazraddhAnaM dIkSAbhimukhIkaraNaM vA samAthi ca maraNakAle samyakpariNAmaM dadatu prayacchantu, ki
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 435. punaridaM nidAnaM na bhavati na bhavatyeva kasmAdvibhASA'tra vi kalpo'tra kartavyo yasmAditi // 69 // etasmAccedaM nidAnaM na bhavati yataH - bhAsA asaccamosA vari hu bhattIya bhAsidA esA / hu khINarAgadosA diMti samAhiM ca bohiM ca // 70 // bhASA asatyamRSA kevalaM hi bhaktyA bhASitA eSA / na hi kSINarAgadveSA dadati samAdhiM ca bodhiM ca // 70 // asatyamRSA bhASeyaM kiMtu bhaktyA bhASitaiSA yasmAnnahi zrIrAgadveSA jinA dadate samAdhiM bodhiM ca yadi dAne pravacairana sarAgadveSAH syuriti // 70 // anyacca jaM te hiMdu dAdavvaM taM diNNaM jiNavarehiM savvehiM / daMsaNaNANacaricassa esa tivihassa uvadeso // yat taistu dAtavyaM taddattaM jinavaraiH sarvaiH ! darzanajJAnacAritrANAM eSa trividhAnAmupadezaH // 71 // yastu dAtavyaM taddattamevaM jinavaraiH sarvaiH kiM taddarzanazA
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAre 436 nacAritrANAM triprakArANAM eSa upadezo'smAkimadhika yatmAH yate / iti eSA ca sAmAdhivodhiprArthanA bhaktirbhavati yataH // ata pAha:macIe jiNavarANaM khIyadijaMpuvvasaMciyaM kammaM / AyariyapasAeNa ya vijA maMtA ya sijjhNti|| bhaktyA jinavarANAM kSIyate yat pUrvasaMcitaM karma / AcAryaprasAdena ca vidyA maMtrAzca siddhyaMti // 72 // jinavarANAM bhaktyA pUrvasaMcita karma kSIyate vinazyate yaH smAd prAcAryANAM ca bhaktiH kimartha ? prAcAryANAM ca prasAdena vidyA maMtrAzca siddhimupagacchaMti yasmAditi tasmAjinAnAmAcAryANAM ca bhaktiriyaM na nidAnamiti // 72 // anyaca;arahaMtesu ya rAo vavagadarAgesu dosrhiesu| dhammami ya jo rAosudeya jo baarsvidhmi|| arhatsu ca rAgaH vyapagatarAgeSu doSarahiteSu / dharme ca yaH rAgaH zrate ca yodvAdazavidhe // 74 // ___. vyapagatarAgeSvaSTAdazadoSarahiteSu arhatsu yaH rAgaH yA. bhaktistathA dharme yo rAgastathA zrute dvAdaza vidhe yaH rAgaH // 73 // tathA--
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 437 Ayariyesu ya rAo samaNesu ya bahusude cricddddhe| eso pasattharAo havadi sarAgesu sambesu // 7 // AcAryeSu ca rAgaH zramaNeSu ca bahuzrute critraaye| eSa prazastarAgo bhavati sarAgeSu sarveSu // 74 // ...AcAryeSu rAgaH zramaNeSu bahuzruteSu ca yo rAgazcaritrAyeSu ca rAgaH sa eSa rAgaH prazastaH zobhano bhavati sarAgeSu sarveSviti // 74 // / anyaccatesiM ahimuhadAe atthA sijhaMti taha ya bhacIe to bhaci rAgapura vuccai edaM Na hu NidANaM // teSAM abhimukhatayA arthAH siddhyaMti tathA ca bhktyaa| tasmAt bhaktiH rAgapUrvamucyate etanna khalu nidAnaM / / teSAM jinavarAdInAmabhimukhatayA bhaktyA cAryA vAMchi. teSTasiddhayaH sidhyanti hastagrAhyA bhavanti yasmAttasmAdbhaktIrAMgapUrvakamedaducyate na hi nidAnaM, saMsArakAraNAbhAvAditi // 7 // caturviMzatistava vidhAnamAha
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ zya mUlAcAre cauraMgulaMtarapAdo paDile hiya aMjalI kayapasattho / avvAkhitto vRtto kuNadiyacauvIsatyayaM bhikkhU caturaMgulAMtarapAdaH pratilikhya aMjalIkRtaprazastaH / avyAkSipta uktaH karoti ca caturviMzatistotraM bhikSuH caturaMgulAnantarapAdaH sthitAMgaH parityaktazarIrAvayavacAlanazcakArAdetalubdhaM pratilikhya zarIrabhUmicittAdikaM pra zodhya prAMjaliH sapiMDa: kRtAMjalipuTena prazastaH saumyabhAvo'vyAkSiptaH sarvavyApArarahitaH karoti caturviMzatistavaM bhikSuH saM yatazcaturaMgulamaMtaraM yayoH pAdayostau caturaMgulAntarau to pAdau yasya sa caturaMgulAntarapAdaH sthitaM nizcalamaMgaM yasya saH sthitAMgaH zobhanakAyikavAcika mAnasikakriya ityarthaH // 76 // caturviMzatistava niyuktimupasaMhartu vaMdanAniyukti ca pratipAdayituM prAhacavIsayaNijjutI esA kahiyA mae samAseNa vaMdaNaNijjutI puNa etto uDDhaM pavakkhAmi // 76 caturviMzatiniryuktiH eSA kathitA mayA samAsena / vaMdanAniyukti punaH ita UrdhvaM pravakSyAmi // 77 // caturviMzatiniyuktireSA kathitA mayA samAsena vaMdanAniryukti punarita Urdhva pravakSyAmi pratipAdayiSyAmIti 77
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ :44 ssddaavshykaadhikaarH||7|| tathaitAM nAmAdinikSepaiH pratipAdayatrAhaNAmaTThavaNA davve khete kAle ya hodi bhAve ya / eso khalu vaMdaNage Nikkhevo chaviho bhaannido|| nAma sthApanA dravyaM kSetraM kAlazca bhavati bhAvazca / eSa khalu vaMdanAyA nikSepaH SaDvidho bhaNitaH // 7 // ekatIrthakaranAmoccAraNaM siddhAcAryAdinAmoccAraNaM ca nAmAvazyakavaMdanAniyuktirekatIrthakaraprativibasya siddhAcA ryAdiprativivAnAM ca stavanaM sthApanAvaMdanAniyuktisteSAmeva zarIrANAM stavanaM dravyavaMdanAniyuktistaireva yatkSetramadhiSThita kAlazca yo'dhiSThitastayoH stavanaM kSetravandanA kAlavaMdanA ca, ekatIrthakarasya siddhAcAryAdInAM ca zuddhapariNAmena yadguNastavanaM tdbhaavaavshykvNdnaaniyuktiH| nApAtha vA jAtidravyakriyAnirapekSa saMjJAkarma baMdanAzabdamAnaM nAmavaMdanApariNatasya pratikRtaM prativaMdanAsthApanAvaMdanAvyAvarNanaprAbhRtajJo'nupayukta bhAgamadravyavaMdanA zeSaH pUrvavaditi / eSa vaMdanAyA nikSapaH SaDvidho bhavati jJAtavyo nAmAdibhedeneti // 78 // nAmavaMdanAM pratipAdayatrAhakidiyammaM tridiyamma pUyAkammaM ca viNayakammaM ca /
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAbAre- ... kAdava keNa kassa va kadhe va kahiM va kdikhuco||79|| kRtikarma citikarma pUjAkarma ca vinayakarma ca / kartavyaM kena kasya vA kathaM vA kasmin vA kRtakRtyaH pUrvagAthArthena vaMdanAyA ekArthaH kathyate'parArdaina tadvikalA iti / kRtyate chidyate aSTavidha karma yenAkSarakadaMbakena pariNAmena kriyayA vA taskRtikarma pApavinAzanopAyaH / cIyate samekIkriyate saMcIyate puNyakarma tIrthakaratvAdi yena tacitikarma puNyasaMcayakAraNaM pUjyaMte'yante'haMdAdayo yena tapUjAkarma bahuvacanoccAraNasrakcaMdanAdikaM / vinIyaMte nirAkriyante saMkramaNodayodIraNAdibhAvena prApyaMte yena karmANi tadvinayakarma zuzrUSaNaM takriyA karma kartavyaM kena kasya kartavyaM kathamiva kena vidhAnena karttavyaM yasminnavasthAvizeSe karttavyaM kativArAn // 7 // tathA;kadi oNadaM kadi siraM kadie AvattagehiM paarsuddhN| kadidosavippamukaM kidiyammaM hodi kAdavvaM // 8 //
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ 445 SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // kiyatyavanatAni kati zirAMsi katibhiH AvartakaH parizuddha / katidoSavipramuktaM kRtikarma bhavati kartavyaM // 8 // kadi oNadaM kiyantyavanatAni kati karamukulAMkitena zirasA bhUmisparzanAni kartavyAni kadi sira kiyamti zi. rAMsi kativArAn zirasi karakuDmalaM karttavyaM kadi Avattage. hiM parisuddhaM kiyadbhirAvarttakaiH parizuddhaM kativArAnmanovacanakAyA bhAvartanIyAH / kadi dosavippamukaM kati do viSamuktaM kRtikarma bhavati karttavyamiti // 8 // iti praznamAlAyAM kRtAyAM tAvatkRtikarmavinayakarmaNorekArtha iti kRtvA vinayakarSaNaH sapayojanAM niruktimAhaH-- jamA viNedi kammaM aTThavihaM caaurNgmokkhoy| tahmA vadati viduso viNaotti vilINasaMsArA yasmAt vinayati karma aSTavidhaM cAturaMgamokSazca / tasmAt vadaMti vidvAMso vinaya iti vilInasaMsArAH yasmAdvinayati vinAzayati karmASTavidha cAturaMgAtsaMsArAnmokSazca yammAdinayAcasmAdvidvAMso vilInasaMsArA vinaya iti badaMti // 1 //
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAreyasmAcapuvvaM ceva ya viNao parUvido jiNavarehiM savvehi savvAsu kammabhUmisu NicaM so mokkhamaggammi 82 pUrvasmin caiva vinayaH prarUpito jinavaraiH sarve / sarvAsu karmabhUmiSu nityaM sa mokSamArge // ___yatazca pUrvasminneva kAle vinayaH prarUpito jinavaraiH sa vaiH sarvAsu karma bhUmiSu saptatyadhikakSetreSu nityaM sarvakAlaM mokSamArge mokSamArgahetostasmAnnAkkiAliko rathyApuruSamaNIto vA zaMkAstra na kA nizcayenAtra pravartitavyamiti // katiprakAro'sau vinaya ityAzaMkAyAmAhalogANuviciviNao aANamitce ya kAmatate y| . bhayaviNao ya cautyo paMcamao mokkhaviNao ya // 83 lokAnuvRttivinayaH arthanimittaM ca kAmataMtraM ca / bhayavinayazca caturthaH paMcamaH mokSavinayazca // 83 // lokasyAnuttiranuvartanaM lokAnuttirnAna prathamo vinayaH, arthasya nimittamarthanimittaM kAryaheturvinayo dvitIyaH, kAmataMtre
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ paDAvazyakAdhikAraH // 7 // kAmataMtrahetuH kAmAnuSThAnanimittaM tRtIyo vinayaH, bhayavinayazcaturthaH bhayakAraNena yaH kriyate vinayaH sa caturthaH, paMcamo mokSavinayaH; evaM kAraNena paMcaprakAro vinaya iti // 83 // tatrAdau tAvallokAnuvRttivinayasvarUpamAha - abbhuTThANaM aMjaliAsaNadANaM ca atihipUjA ya logANuvittiviNao devadapUyA savihaveNa // 84 abhyutthAnaM ajIla: AsanadAnaM ca atithipUjA ca / lokAnuvRttivinayaH devatApUjA svavibhavena // 84 // 443 abhyutthAnaM kazmizcidAgate AsanAdutthAnaM prAMjaliraMjalikaraNaM svAvAsamAgatasyAsanadAnaM tathA'tithipUjA ca madhyAhnakAle Agatasya sAdhoranyasya vA dhArmikasya bahumAna devatApUjA ca svavibhavena svavittAnusAreNa devapUjA ca tadetatsarva lokAnuvRttirnAma vinayaH // 84 // tathA- bhAsANuvatti chaMdANuvattaNaM desakAladANaM ca / lokANuvattiviNao aMjalikaraNaM ca atthakade bhASAnuvRttiH chaMdAnuvartanaM dezakAladAnaM ca / lokAnuvRttivinayaH aMjalikaraNaM ca arthakRte // 85 //
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAra* mASAyA vacanasyAnuvRtteranuvartana yathAsau vadati tathA so'pi bhaNati bhASAnuvRttiH, chaMdAnuvartanaM tadabhiprAyAnukUlAcaraNaM, dezayogyaM kAlayogyaM ca yadAnaM svadravyotsargastadetatsarva lokAnuvRttivinayo lokAtmIkaraNArtho yathArthavinayoMjalikaraNAdikaH prayujyate tathAMjalikaraNAdiko yo'rthanimittaM kriyate so'rthahetuH // 85 // tathAemeva kAmataMte bhayaviNao ceva aannupubbiie| paMcamao khalu viNao parUvaNA tassimA hodi evameva kAmataMtre bhayavinayaH caiva AnupUrvyA / paMcamaH khalu vinayaHprarUpaNA tasyeyaM bhavati / / 86 // * yathA lokAnuvRttivinayo vyAkhyAtastathaivaM kApatatrobhayArthazca bhavati bhAnupUrvyA vizeSAbhAvAt, yaH punaH paMcamo vinayastasyeyaM prarUpaNA bhavatIti // 86 // dasaNaNANacarite tavaviNao ovacArio caiva mokkhami esa viNao paMcaviho hodi NAyabvo darzanajJAnacAritre tapasi vinayaH aupacArikazcaiva / mokSa eSa vinayaH paMcavidho bhavati jnyaatvyH||87 / /
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // darzanazAnacAritratapa aupacArikabhedena mokSavinaya eSA paMcaprakAro bhavati // 87 // sa paMcAcAre yadyapi vistareNoktastathA'pi vismaraNazIlaziSyAnugrahArthaM saMkSepataH punarucyata iti je davvapajayA khalu ___ uvadihA jiNavarehiM sudaNANe / te taha saddahadi Naro daMsaNaviNaotti nnaadbo||8|| ye dravyaparyAyAH khalu upadiSTA jinavaraiH shrutjnyaane| tAn tathA zraddadhAti naraH darzanavinaya iti jnyaatvyH| ye dravyaparyAyAH khalUpadiSTA jinavaraiH zrutajJAne tAMstathaiva zraddadhAti yo naraH sa darzanavinaya iti jJAtavyo bhedopacArAditi // 88 // atha jJAne kimartha vinayaH kriyate ityAzaMkAyAmAha NANI gacchadi NANI __vaMcadi NANI NavaM ca NAdiyadi / NANeNa kuNadi caraNaM / tahmA NANe have vinno||89||
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ 446 mUlAcAre jJAnI gacchati jJAnI vaMcati jJAnI navaM ca nAdadAti jJAnena karoti caraNaM tasmAt jJAnaM bhavet vinayaH // yasmAjjJAnI gacchati mokSaM jAnAti vA gaterjJAnagamanaprAptayarthakatvAt yasmAcca jJAnI vaMcati pariharati pApaM yaspAca jJAnI navaM karma nAdadAti na badhyate karmabhiriti yasmAcca jJAnena karoti caraNaM cAritraM tasmAcca jJAne bhavati vinayaH karttavya iti // 86 // atha cAritre vinayaH kimarthaM kriyata ityAzaMkAyAmAha - porANaya kammarayaM cariyA rittaM karedi jadamANo / navakammaM Na ya baMdhadi caritaviNaoti NAdavvo // paurANaM karmarajaH caryayA riktaM karoti yatamAnaH / karma na ca nAti caritravinaya iti jJAtavyaH // ciraMtana karmarajazcaryayA cAritreNa riktaM tucchaM karoti yatamAnatheSTamAno navaM karma ca na badhnAti yasmAt tasmAccAratre vinayo bhavati karttavya iti jJAtavyaH // 90 // tathA tapovinayaprayojanamAha - avaNayadi taveNa tamaM uvaNayadi mokkhamaggamappANaM /
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // tavaviNayaNiyamidamadI so tavaviNao tti nnaadbo|| apanayati tapasA tamaH upanayati mokSamArgamAtmAnaM / tapovinayaniyamitamatiH sa tapovinaya iti jJAtavyaH - ityevamAdigAthAnAM pAyArajIdA' digAthAparyantAnAM tapa prAcArerthaH pratipAdita iti kRtvA neha pratanyate punaruktadoSabhayAditi // 91 // yato vinayaH zAsanamUlaM yatazca vinayaH zikSAphalamtamA savapayatte viNayatvaM mA kadAi chNddijo| appasudoviya purisokhavedikammANi vinnenn|| tasmAt sarvaprayatnena vinayatvaM mA kadApi tyajet / alpazrutopi ca puruSaHkSapayati karmANi vinyen| yasmAtsarvapayatnena vinayatvaM no kadAcitpariharet bhavAn yasmAdalAzruto'pi puruSaH kSAyati karmANi vinayena tasmAdvinayo na tyAjya iti // 12 // kRtikarmaNaH prayojanaM taM datvA prastutAyAH praznamAlAyAsAvadasau kena karnavyaM tatkRtikarma yatpRSTaM tasyottaramAhapaMcamahabbayagutto saMviggo'NAlasoamANI ya /
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ . mUlAcArekidiyamma NijarahI kuNai sdaauunnraadinnio| paMcamahAvrataguptaH saMvignaH anAlasaH amAnI ca / kRtikarma nirjarArthI karoti sadA UnarAtrikaH // 13 // ... paMcamahAvatairguptaH paMcamahAvratAnuSThAnaparaH saMdigdho dharmaphala. yoviSaye harSotkaMThitadeho nAlasaH udyogavAn amANIya amAnI ca parityaktamAnakaSAyo nirjarArthI UnarAtriko dIkSAyAM laghuryaH evaM sa kRtikarma karoti sadA sarvakAlaM, paMcamahAvratayuktena paralokArthinA vinayakarma karttavyaM bhavatIti saMbaMdhaH // kasya tatkRtikame kattavyaM yatpRSTaM tasyottaramAhaAiriyauvajjhAyANaM pavattayattheragaNadharAdINaM / edosa kidiyammaM kAdavvaM NijarahAe // 94 // AcAryopAdhyAyAnAM pravartakasthaviragaNadharAdInAM / eteSAM kRtikarma kartavyaM nirjarAthaM // 94 // . teSApAcAryopAdhyAyapravartakasthaviragaNadharAdInA kRtikarma karttavyaM nirjarArtha na maMtrataMtropakaraNAyeti // 14 // ete punaH kriyAkarmAyogyA iti pratipAdayannAhaNo vedeja aviradaM mAdA pidu guru NariMda aNNatitthaM va /
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // desavarida devaM vA virado pAsatthapaNagaM vaa||15||.. nobadeta AvirataM mAtaraM pitaraM guruM nareMdra anytiirthvaa| dezavirataM devaM vA virataHpArzvasthapaMcakaM vA // 95 // No vaMdeja na vaideta na stuyAt ke aviradamaviratamasaMyataM mAtaraM jananIM pitaraM janakaM guruM dIkSAguruM zrutagurumapyasaMyataM caraNAdizithilaM narendraM rAjAnaM anyatIrthikaM pAkhaMDinaM vA dezavirataM zrAvakaM zAstrAdiprauDhamapi devaM vA nAgayakSacandrasUryendrAdikaM vA viratA saMyataH san pArzvasthapaNakaM vA jJAnadarzanacAritrazithilAnpaMcajanAnnigraMnyAnapi saMyataH snehAdinA pArSasthapaNakaM na vaMdeta mAtaramasaMyatAM pitaramasaMyataM anyaM va mohAdinA na stuyAt bhayena lobhAdinA vA narendraM na stuyAt grahAdipIDAbhayAddevaM sUryAdikaM na pUjayet zAstrAdilobhenAnyatIryikaM na stuyAdAhArAdinimittaM zrAvakaM na stuyAt / Atmagurupapi vinaSTaM na vaMdeta tathA vAzabdasUcitAnajJAnapi svopakAriNo'saMyatAma stuyAditi // 95 // iti ke te paMca pArzvasthA ityAzaMkAyAmAhapAsatthoya kusIlo saMsacosaNNa migacarittoya / dasaNaNANacarice aNiutA mNdsNvegaa|| 16 // 26
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ 450 mUlAcArapArzvasthazca kuzIlaH saMsakto'pasaMjJo mRgacaritrazca / darzanajJAnacAritre aniyuktA maMdasaMvegAH // 96 // 'saMyataguNebhyaH pAveM abhyAse tiSThatIti pArzvasthaH vasatikAdipatibaddho mohabahulorAtriMdivamupakaraNAnAM kArako'saMyatajanasevI saMyatajanebhyo dUrIbhUtaH, kutsitaM zIlaM pAcaraNaM svabhAvo vA yasyAsau kuzIlaH krodhAdikaluSitAtmA vrataguNazIlaizca parihInaH saMghasyAyazaHkaraNakuzalaH, samyagasaMyataguNeSvAzaktaH saMzaktaH AhArAdigRddhayA vaidyamaMtrajyotipAdikuzalatvena pratibaddho rAjAdisevAtatparaH, osaraNo'paga'tasaMjJo'pagatA vinaSTA saMjJA samyagjJAnAdikaM yasyAsau apagata. saMjJazcAritrAdyAhIno jinavacanamajAnaJcAritrAdinabhraSTaH karaNAlasa: sAMsArikasukhamAnasaH, mRgasyeva pazoriva caritramAcaraNaM yasyAsau mRgacaritraH parityaktAcAryopadezaH svacchanda. gatirekAkI jinasUtradUSaNastapaHsUtrAyavinIto dhRtirahitazce'tyete paMca pAidasthA darzanajJAnacAritreSu aniyuktaHzcAritrAdyanuSThAnaparA maMdasaMvegAstIrthavarmAyakRtaharSAH sarvadA na vaMdanIyA ite // 96 // - punarapi spaSTapabandanAyAH kAraNamAhadaMsaNaNANacaricetavaviNae NicakAla pAsatthA / ede avaMdaNijA chihappehI guNadharANaM // 97 //
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 451 darzanajJAnacAritratapovinayebhyaH nityakAlaM pArzvasthAH ete avaMdanIyAH chidraprekSiNo guNadharANAm // 97 // darzanajJAnacAritratapovinayebhyo nityakAlaM pArzvasthA dUrIbhUtA yato ta ete na badanIyAzchidraprekSiNaH sarvakAlaM gu. varANAM ca chidrAnveSiNaH saMgatajanasya dopodbhAvino yato na paMdanIyA etejye ceti // 17 // __ke tahi caMdyate'ta pAhasamaNaM vaMdeja medhAvI sNjtNsusmaahidN| paMcamahabvadakAladaM asaMjamajugaMchayaM dhiirN||18|| zramaNaM baMdeta medhAvin saMyataM susamAhitaM / paMcamahAvratakAlataM asaMyamajugupsakaM dhIraM // 98 // he medhAvin ! cAritrAdyanuSThAnatatpara ! zramaNaM niyanyarUpaM vaMdeta pUjayet kiMviziSTaM saMyataM cAritra dhanuSThAnataSThi punarapi kiMviziSTa susamAhitaM dhyAnAdhyayanatatparaM kSamAdisahitaM paMcamahAvratakalitaM asaMyamajugupsakaM prANendriyasaMyamaparaM dhIraM dhairyopetaMcAgamaprabhAvanAzIla sarvaguNopetamevaM viziSTa stuyAditi tavAdasaNaNANacarice tavaviNae NicakAlamuvajuttA
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAdhAre edekhu baMdaNijAje guNavAdI guNadharANaM // 99 // darzanajJAnacAritre tapovinayeSu nitykaalmupyuktaaH| ete khalu baMdanIyA ye guNavAdinaH guNadharANAm 99 darzanajJAnacAritratapovinayeSu nityakAlamabhIkSNamupayutAH suSThu niratA ye te ete baMdanIyA guNadharANAM zIladharANAM ca guNavAdino ye ca te baMdanIyA iti // 16 // saMyatamapyevaM sthisameteSu sthAneSu na baMdetetthAhavAkhitaparAhutaM tu pamatvaM mA kadAi bNdijo| AhAraM ca karatoNIhAraM vA jadi karedi 100 // vyAkSiptaparAvRttaM tupramattaM mA kadAcit bNdet| . AhAraMca kurvataM nIhAraM vAyadi karoti // 10 // vyAkSiptaM dhyAnAdinAkulaciMtta parAvRttaM parAGmukha pRSThadezataH sthitaM pramattaM nidrAvikathAdirataM mA kadAcid bandeja no vaMdeta saMyatamiti saMbaMdhastathA'hAraM ca kurvantaM bhojanakriyAM kurvANaM nIhAraM vA mUtrapurISAdikaM yadi karoti tadApi no kurvIta baMdanA sAdhuriti // 100 // kena vidhAnena sthito baMdyata ityAzaMkAyAmAhaAsaNe AsaNatthaM ca uvasaMtaM ca uvaahidN|
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 453 aNuviNNaya medhAvI kidiyammaM pauMjade // 10 // Asane AsanasthaM ca upazAMtaM ca upsthitN| anuvijJApya medhAvI kRtikarma prayukte // 101 // __ Asane viviktabhUpadeze prAsanasthaM paryakAdinA vyavasthitaM athavA Asane zrAsanasthamavyAkSiptapaparAGmukhamupazAMtaM svasthacittaM upasthitaM vaMdanAM kurgata sthitaM anuvijJApya baMdanAM karomIti saMbodhya medhAvI prAjJo'nena vidhAnena kRtikarma prArabheta prayuMjIta vidadhItetyarthaH // 101 // kathamiva gataM sUtraM baMdanAyAH sthAnamityAhaAloyaNAya karaNe paDipucchA pUjaNe ysjjhaae| avarAdhe ya gurUNaM baMdaNamedasu ThANesu // 102 // AlocanAyAH karaNe pratipRcchAyAM pUjane ca svAdhyAye aparAdhe ca gurUNAM baMdanameteSu sthAneSu // 102 // ___ AlocanAyAH karaNe pAlocanAkAle'thavA karaNe SaDAvazyakakAle parimazne praznakAle pUjane pUjAkAle ca svAdhyAye svAdhyAyakAle'parAdhe krodhAyaparAdhakAle ca gurUNAmAcAryopAdhyAyAdInAM baMdanaiteSu sthAneSu kartavyeti // 102 // . "kasminsthAne" yadetatsUtraM sthApitaM tadvyAkhyAtami
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ 454 mUlAcagare dAnI kativAraM kRtikarma kartavyamiti yatsUtraM sthApitaM tavyAkhyAnAyAha cacAri paDikkamaNe kidiyammA tiNNi hoti sjjhaae| puvaNhe avaraNhe kidiyammA codasA hoti // 103 // catvAri pratikramaNe kRtikarmANi trINi svAdhyAye / pUrvAhne aparahaM kRtikarmANi caturdaza bhavaMti 103 sAmAyikastavapUrvakakAyotsargazcaturviMzatitIrthakarastavapayantaH kRtikarmenyucyate / pratikramaNakAle catvAri kriyAka. marmANi svAdhyAyakAle ca trINi kriyAkarmANi bhavatyevaM pUrvA. he kriyAkarmANi sapta tazA'parAhna ca kriyAkarmANi saptavaM pU. vahnei'parAhne ca kriyAkarmANa caturdaza bhavatIti / kathaM pratikramaNe catvAri kriyAkarmA Na, AlocanAbhaktikaraNe kAyosarga ekaM kriyAkarma tathA pratikramaNabhaktikaraNe kAyotsargaH dvitIyaM kriyAkarma tathA vIrabhaktikaraNe kAyotsargastRtIyaM kiyAkarma tathA caturviMzatitIrthakarabhaktikaraNe zAMtihetoH kAyotsargazcaturthaM kiyAkarma / kathaM ca svAdhyAye trINi kriyAkarmANi, zrutabhaktikaraNe kAyotsarga eka kriyAkarma tathA''.
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // cAryabhaktikriyAkaraNe dvitIyaM kiyAkarma tathA svAdhyAyopasaMhAre zrutabhaktikaraNe kAyotsargastRtIyaM kriyAkamaivaM jAtimapekSya trINi kriyAkarmANi bhavaMti svAdhyAye zeSANAM caMdanAdikriyAkarmaNAmatraivAntarbhAvo draSTavyaH / pradhAnapadoccAraNaM kRtaM yataH pUrvAhna divasa iti evamaparAhne rAtrAvapi draSTavyaM bhedAbhAvAt atha vA pazcimarAtrau pratikramaNe kiyA. karmANi catvAri svAdhyAye trINi baMdanAyAM dve, savitayudite svAdhyAye trINi madhyAhnavaMdanAyAM ve evaM pUrvAhnakiyAkarmANi caturdaza bhavanti tathA'parAhnavelAyAM svAdhyAye trINi kriyAkarmANi pratikramaNe catvAri baMdanAyAM dve yogabhaktigrahaNo. pasaMhArakAlayoHdve rAtrauprathamasvAdhyAye trANi / evamaparAhnakri. yAkarmANi caturdaza bhavaMti pratikramaNasvAdhyAyakAlayorupalakSaNatvAditi, anyAnyapi kriyAkANyatraivAntarbhavanti nA. vyApakatvamiti saMbandhaH / pUrvAhnasamIpakAlaH pUrvAhna ityucyate'parAhnasamIpakAlo'parAhna ityucyate tasmAna doSa iti||103|| ___ katyavanatikaraNamityAdi yatpRSTaM tadarthapAhadoNadaMtu jadhAjAdaMbArasAvatvameva y| cadussiraM tisuddhaM ca kidiyammaM puNjde||104|| vyavanatistu yathAjAtaM dvAdazAvartameva ca / catuHziraH trizuddhaM ca kRtikarma prayujate // 104 //
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ 456 mUlAcAre doNadaM dve avanatI paMcanamaskArAdAvekAvanatirbhUmisaMsparzastathA caturviMzatistavAdau dvinI rAjanatiH zarIranapanaM dve avanatI jahAjAdaM yathAjAtaM jAtarUpasadRzaM krodhamAnamAyAsaMgAdirahitaM vArasAvattameva ya dvAdazAvarttA eva ca paMcanamaskA roccAraNAdau manovacanakAyAnAM saMyamanAni zubhayogavRttayaar prAvarttAstathA paMcanamaskArasamAptau manovacanakAyAnAM zu bhaTTattaya strIyayanyAnyAvarttanAni tathA caturviMzatistavAdau manovacanakAyAH zubhavRttayastrIgayaparANyAvarttanAni tathA caturviMza - tistavasamAptau zubhamanovacanakAyavRttaya strINyAvarttanAnyevaM dvAdazadhA manovacanakAya tayo dvAdazAvartA bhavati, athavA catasRSu dikSu catvAraH praNAmA ekasmin bhrapaNe evaM triSu bhramaNeSu dvAdaza bhavati, caTussiraM catvAri zirAMsi paMcanamaskArasyAdAvaMte ca karamukulAMkitaziraHkaraNaM tathA caturviMzatistavasyAdAvate ca karamukulAMkitaziraHkaraNamevaM catvAri zirAMsi bhavati, trizuddhaM manovacana kAyazuddhaM kiyAkarma prayuMkke karoti / dve bhavatI yasmintat yavanati kriyAkarma dvAdazAvarttAH yasmiMstat dvAdazAvartta manovacanakA zuddhayA catvAri zirAMsi yasmin tat catuH ziraH kriyAkamai vaMviziSTa yathAjAtaM karpa prayujIteti // 104 // punarapi kriyAkarmamayuMjanavidhAnamAhativihaM tiyaraNasuddhaM
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDovazyakAdhikAraH // 7 // 457 mayarahiyaM duvihaThANa punnrutvN| viNaeNa kamavisuddha kidiyammaM hodikAyabaM // 105 // trividhaM trikaraNazuddhaM madarahitaM dvividhasthAnaM punaruktaM vinayena kramAvizuddha kRtikarma bhavati kartavyaM // 1.5|| ... trividhaM graMthArthobhayabhedena trisakAraM, athavA'vanatidvayamekaH prakAra: dvAdazAvataH dvitIyaH prakArazcatuHzirastRtIyaM vi. dhAnamevaM trividhaM, atha vA kRtakAritAnumatibhedena trividhaM, athavA pratikramaNasvAdhyAyabandanAbhedena vividha, athavA paM. canamaskAradhyAnacaturvizatistavamedena trividhamiti / trikara zuddha manovacanakAyAzubhapariNAmavimuktaM, aya vA'vanatidvayadvAdazAvarcacatuHziraHkriyAmiH zuddhaM / madarahitaM jAtyAdimadahInaM / dvividhasthAna dve paMryakakAyotsagA sthAne yasya tat dvividha syAnaM / pUnaruktaM kriyAM kriyAM prati tadeva kriyata iti punaruktaM, vinayena vinayayuktyA kramavizuddha kramamananilaMdhyAgamAnusAreNa kRtikarma bhavati kartavyaM / na punarukto dono dravyArthikaparyAyArthiziSyasaMgrahaNAditi // 105 // . kati doSavipramuktaM kRtikarma bhavati kartavyamiti yatpRSTaM tadarthamAha
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ mulAcAre aNAThidaM ca thadraM ca paviTTaM paripIDidaM / dolAiyamaM kusiyaM tahA kaccha bhariMgiyaM // 106 // anAhataM ca stabdhazca praviSTaH paripIDitaM / dolAyitamaMkuzitastathA kacchaparigataM 106 458 anAdimanAdRtaM vinAdareNa saMbhramamaMtareNa yat kiyA karma kriyate tadanAdRtamityucyate anAdRtanAmA doSaH / thaTTaM ca stadhava vidyAdigarveNoddhataH san yaH karoti kriyAkarma tasya staghanAmA doSa:, pahiM praviSTaH paMcaparameSThinAmatyAsanno bhUtvA yaH karoti kRtikarma tasya praviSTadoSaH paripIDidaM paripIDitaM karajAnupadezaiH paripIDaya saMsparzya yaH karoti vaMdanAM tasya paripIDitadoSa:, dolAvidaM - dolAyitaM dolAmivAtmAnaM calAcalaM kRtvA zayitvA vA yo vidadhAti bandanAM tasya dolAyitadoSa: kusiyaM aMkuzitamaMkuza mitra karAMguSThalalATadeze kRtvA yo bandanAM karoti tamyAMkuzitadoSa:, tathA kaccha bhariMgiyaM kacchAriMgiMta ceSTitaM kaTibhAgena kRtvA yo vidadhAti bandanAM tasya kaccha riMgitadoSaH // 106 // tathA macchuvvattaM maNoduDaM vediAvaddhameva ya / bhayasA caiva bhayattaM iDiTagAva gAvaM // 107 // -
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // mtsyodvto manoduSTo vedikAbaddha eva ca / bhayena ca vibhyattvaM RddhigauravaM gauravaM // 107 // matsyodvataH pArzvadvayena vandanAkaraNamathavA matsyasya iva kaTibhAgenodvartta kRtvA yo baMdanAM vidadhAti tasya matsyodartadoSaH, manasAcAryAdInAM duSTo bhUvA yo baMdanAM karoti tasya manoduSTadoSaH saMklezayuktena manasA yadvA baMdanAkaraNaM, vediyA. badameva ya vedikAbaddha eva ca vedikAkAreNa hastAbhyAM baMdho hastapaMjareNa vAmadakSiNastanapradezaM prapIDaya jAnudvayaM vA prabaddhya baMdanAkaraNaM vedikAbaddhadoSaH, bhayasA ceva bhayena caiva maraNA. dibhItasya bhayasaMtrastasya yadvaMdanAkAraNaM bhayadoSaH bhayato vi. bhyato gurvAdibhyo vibhyato bhayaM prApnuvataH paramArthAtparasya bAlasvarUpasya baMdanAbhidhAnaM vibhyaddoSaH, iDigArava RddhigauravaM baMdanAmakurvato mahAparikarazcAturvaryazramaNasaMgho bhakto bhavatyevapamiprAyeNa go baMdanAM vidadhAti tasya RddhigauravadoSaH, gA. vaM gauravaM Atmano mAhAtmyAsanAdibhirAvikRtya rasasukhahetorvA yo baMdanAM karoti tasya gauravavaMdanAdoSaH // 107 // tathAteNidaMpaDiNidaM cAvi paduDhe taajidNtdhaa| sahaM ca hIlidaMcAvi taha tivalidakuMcidaM 108 stanitaMpratinatiM cApi praduSTastarjitaM tthaa|
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ 460 mUlAcArazabdazca hIlitaM cApi tathA trivAlataM kuMcitaM 108 teNidaM stanita caurabuddhayA yathA gurgadayo na jAnati bandanAdikamapavarakAbhyantaraM pravizya vA pareSAM vaMdanAM corayitvA yaH karoti baMdanAdika tasya stenitadoSaH, paDiNidaM pratinItaM devagurvAdInAM pratikUlo bhUtvA yo baMdanAM vidadhAti tasya pratinItadoSaH, padudaM paduSTo'nyaiH saha pradveSaM vairaM kalahAdikaM vidhAya kSatavyamakRtvA yaH karoti kriyAkalApaM tasya praduSTadoSaH / tajidaM tarjita tathA anyAMtarjayananyeSAM bhayamutpAdaya nyadi bandanAM karoti tadA tanitadoSastasyAtha vA'cAryAdi. bhiraMgu lyAdinAtarjitaH zAsito yadi "niyamAdikaMna karoSi nirvAsayAmo bhavanta" bhiti tajito yaH karoti tasya ta. jitadoSaH, sadaM ca zabdaM bruvANo yo bandanAdikaM karoti maunaM parityajya tasya zabdadoSo'ya vA saTTha ceti pAThastata evaM grAhyaM zAThayena mAyAprapaMcena yo bandanAM karoti tasya zAyadoSa: hIlidaM hIlitaM vacanenAcAryAdInAM paribhavaM kRvA yaH karoti bandanAM tasya hIlitadoSaH, taha tivaliMda tathA trivilina zarIrasya triSu kaTihadayagrIvApradezeSu bhagaM kRtvA lalATadeze vA trivali kRtvA yo vidadhAti bandanAM tasya trivalitadoSaH, kuMciMda kucita kuMcitahastAbhyAM ziraH parAmarza kurvana yo bandanAM vidadhAti jAnumadhyayorvA ziraH kRtvA saMkucito bhUtvA yo vandanAM karoti tasya saMkucitadoSaH 108
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 461 tathA diTThamadiTThe cAviya saMgassa karamAyaNaM / AladdhamaNAladdhaM ca hINamuttaracUliyaM // 109 // dRSTaH adRSTazcApi ca saMghasya karamocanaM / AlabdhaH anAlabdhazca hInamuttaracUlikA // 109 // dihaM dRSTaM AcAryAdibhirdRSTaH san samyagvidhAnena baMdanAdikaM karotyanyathA bhavecchayA'zvAdigavalokanaM kurvana bandanAdikaM yadi vidadhAti tadA tasya dRSTo doSa:, pradihaM adRSTaM zrAcAryAdInAM darzanaM pRthak tyaktvA bhUpadeza zarIraM cApatilekhyAtadgatamanAH pRSThadezato vA bhUtvA yo bandanAdikaM karoti tasyASTadoSaH api ca saMghassa karamoyaNaM saMghasya karamocanaM saMghasya mAyAkaro dRSTirdAtavyo'nyathA na mamopari saMghaH zobhanaH syAditi jJAtvA yo bandanAdikaM karoti tasya saMghakaramocanadoSa: / AladdhamAladdhaM upakaraNAdikaM labdhvA yo baMdanAM karoti tasya labdhadoSaH praNAladdhaM - anAlabdha upakaraNAdikaM lasye'hamiti buddhayA yaH karoti vandanAdikaM tasyAnAla doSaH, hI hInaM graMthArtha kAlapramANarahitAM bandanAM yaH ka roti tasya hInadoSaH, uttaracUliyaM uttaracUlikAM vandanAM svokena kAlena nirvartya bandanAyAzcUlikAbhUtasyAlocanAdikasya mahatA kAlena nirvartaka kRtvA yo vandanAM ki
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ a62 mUlAcAredadhAti tasyottaracUlikAdoSaH // 109 // tathAmUgaMca daDuraMcAvi cululidamapacchimaM / battIsadosavisuddhaM kidiyammaM paJjade // 110 // mUkazca darduraM cApi cululitmpshcimN| dvAtriMzadoSavizuddha kRtikarma prayukte // 110 / / . mUgaM ca mUkazca mUka ica mukhamadhye yaH karoti vaMdanAmaya vA candanAM kurvan huMkArAMgulyAdimiH saMjJAM ca yaH karoti tasya mUkadoSaH, dadura dardu prAtmIyazabdenAnyeSAM zabdAnabhiH bhUya mahAkalakalaM vRhadgalena kRtvA yo bandanAM karoti tasya darduradoSaH, avicululidamapacchimaM api curulitamapazcimaM ekasminpadeze sthitvA karamukulaM saMbhrAmya sarveSAM yo vandanAM karotyatha kA paMcamAdisvareNa yovandanAM karoti tasya curulitadoSo bhavatyapazcimaH etaitriMzadoSaiH parizuddhaM vimuktaM yadi kRtikarma prayukte karoti sAdhustato vipula nirjarAbhAgI bhavati // 110 // ... yadi punarevaM karoti tadAkidiyammapi karato Na hodi kidymmnnijraabhaagii|
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 463 bacIsANaNNadaraM sAhU ThANaM viraadhto||111 // kRtikarmApi kurvan na bhavati kRtikrmnirjraabhaagii| dvAtriMzatAmanyataraM sAdhuH sthAnaM virAdhayan // 111 // kRtikarma kurvannapi na bhavati kRtikarmanijarAbhAgI kR.. tikarmaNA yA karmanijarA tasyAH svAmI na syAt, yadi dvAtriMzadoSebhyo'nyataraM sthAnaM doSa nivArayannAcaran kriyAkarma kuryAtsAdhuriti. athavA dvAtriMzadadoSebhyo'nyatareNa doSeNa sthAna kAyotsargAdivandanAM virAdhayankurvIteti // 11 // __ kathaM tarhi bandanA kurvIta sAdhurityAhahatyaMtareNabAdhesaMphAsapamajagaM pujto| jAeMtovaMdaNayaM icchAkAraM kuNai bhikkhU // 112 // hastAMtare anAvAdhe saMsparzapamArjanaM pyuNjaanH| yAcamAno baMdanA icchAkAraM karoti bhikSuH // 112 hastAntareNa hastapAtrAntareNa yasya bandanA kiyate yazca karoti tayorantaraM hastamAtraM bhavet tasmin hastAntare sthitvA praNApAdhe'nAvAdhe bAdhAmantareNa saMphAsapamajjaNe sasya svadehasya sparzaH saMsparzanaM kaTiguhyAdikaM ca tasya pramArjana pratilekhanaM zuddhi paThaMjato prayuMjAnaH prakarSaNa kurvan jAento banda
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ 464 mUlAcAregayaM vaMdanAM ca yAcamAno 'bhavadbhayo baMdanaM vidadhAmi' itiH yAJcAM kurvanicchAkAraMbandanApraNAma karoti bhikSuHsAdhurevaMdvA triMzadoSaparihAreNa tAvata dvAtriMzad guNA bhavaMti tasmAdyatnapa. reNa hAsyabhayAsAdanArAgadveSagauravAlasyamadalobhastenabhAvaprA. tikUlyavAlatvoparodhahInAdhikamAvazarIraparAmarzavacanabhRkuTikaraNaSAkaraNAdivarjanapareNa devata digatamAnasena vivarjitakAryAntareNa vizuddhamanovacanakAyayogena maunapareNa baMdanA karaNIyA bandanAkArakeNeti // 11 // __ yasya kriyate vandanA tena kathaM pratyeSitavyetyAhateNa ca paDicchidavvaMgAravarahieNa suddhabhAveNa / kidiyammakArakassavi saMvegaM saMjaNateNa // 113 tena ca pratyeSitavyaM garvarahitenazuddhabhAvana / kRtikarmakArakasyApi saMvegaM saMjanayatA // 113 // teNa ca tenAcAryeNa paDicchidavvaM pratyeSitavyamabhyugantavyaM gauravarahitena RddhivIryAdigavarahitena kRtikarmakArakasya bandanAyAH karturapi saMvegadharme dharmaphale va harSa saMjanayatA samyagvidhAnena kArayatA zuddhapariNAmavatA bandanAsbhyupagaMtavyeti // 113 // bandanAniyuktiM saMkSepayan pratikramaNe niyukti sUtrayannAha-- vaMdaNaNijjuttI puNa esA kahiyA mae smaasenn|
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 465 paDikamaNaNijuttI puNa eto uDDe pavakkhAmi // vaMdanAniyuktiH punaH eSA kathitA mayA samAsena / pratikramaNaniyuktiM punaH ita UrdhvaM prvkssyaami||114|| vaMdanAniyuktireSA punaH kathitA mayA saMkSepeNa pratikramaNaniyuktiM punarita UrdhvaM vakSya iti // 114 // nAM nikSepasvarUpeNAhaNAmaTThavaNA davve khece kAle taheva bhAve y| esopaDikamaNageNikkhevo chbihonneo|| nAma sthApanA dravyaM kSetraM kAlastathaiva bhAvazca / eSa pratikramaNake nikSepaH SaDvidho jnyeyH||115|| nAmapratikramaNaM pApahetunAmAtIcArAnivarttana pratikramaNadaMDakagatazabdocAraNaM vA, sarAgasthApanAbhyaH pariNAmanivartanaMsthApanApatikramaNaM sAvadyadravyasevAyAH pariNAmasya nivarttanaM dravyapratikramaNaM / kSetrAzritAticArAnivattanaM kSetrapatikramaNaM, kA. lamAzritAtIcArAnnivRttiH kAlapratikramaNaM, rAgadveSAdyAzri tAtIcArAnnivarttana bhAvapratikrapaNameSa nAmasthApanAdravyakSe kAlabhava zritAtIcAranivRttiviSayaH pratikramaNe nikSepaH SaDvadho jJAtavya iti / athavA nAmapratikramaNaM nAmamAtra, pratikramaNapariNatasya prativisthApanA sthApanApratikramaNaM, pati
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ 466 mUlAcAra- . kumaNamAbhRtajJopyanupayukta AgamadravyamatikramaNaM, taccharIrAdikaM nobhAgamadravyapratikUmaNamityevamAdi pUrvavad dRSTavyamiti / / pratikramaNabhedaM pratipAdayannAhapaDikamaNaM devAsiyaM rAdiya iriyApadhaM ca bodhavvaM pakkhiya cAdummAsiya saMvaccharamuttamadvaM ca // 116 // pratikramaNaM devasikaM rAtrikaM aipithikaM ca boddhavyaM / pAkSikaM cAturmAsikaM sAMvatsaramuttamArtham // 116 // pratikramaNa kRtakAritAnumatAticArAnivartanaM, divase bhavaM daivasikaM divasamadhye nAmasthApanAdravyakSetrakAlabhAvAzritAtIcArasya kRtakAritAnumatasya manovacanakAyaiH zodhanaM, tathA rAtrau bhavaM rAtrika rAtriviSayasya SaDvidhAtIcArasya kRtakAritAnupatasya trividhena nirasanaM rAtrika, IryApathe bhava. mairyApathikaM SaDjIvanikAyaviSayAtIcArasya nirasanaM jJAtavyaM, pakSe bhavaM pAkSika paMcadazAhorAtraviSayasya SaDvidhanAmAdikAraNamya kRtakAritAnumatasya manovacanakAyaiH parizodhanaM, caturpAseSu bhavaM cAturmAsika, saMvatsare bhavaM sAMvatsarikaM catumausamadhye saMvatsaramadhye nAmAdibhedena SaDvidhasyAtIcArasya bahubhedabhinnasya vA, kRtakAritAnumatasya manovacanakAyaiH nirasanaM, uttamArthe bhavamauttamArtha yAvajjIvaM caturvidhAhArasya pa
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 467 rityAgaH sarvAticAramatikramaNasyAtrAntarbhAvo dRSTavyaH, evaM atikramaNasaptakaM draSTavyam // 116 // ... punarapyanyena prakAreNa bhedaM pratipAdayatrAhapaDikamao paDikamaNaM paDikamidavaM ca hodiNAdavvaM / edesi patteyaM parUvaNA hodi tiNhaMpi // 117 // pratikrAmakaH pUtikamaNaM patikamitavyaM ca bhavati jJAtavyaM / eteSAM pratyekaM pUrUpaNA bhavati trayANAmapi // 117 // ___ pratikrAmati kRtadoSAdviramatIti pratikrAmakA, athavA doSaniharaNe pravartate avighnena pratikrapata iti pratikrAmakaH, paMcamahAvratAdizravaNadhAraNadoSaniharaNatatparaH pratikramaNaM paM. camahAvratAyatIcAravirativratazuddhinimittAkSaramAlA vA, pratiRmitavyaM dravyaM ca parityAjyaM mithyAtvAcanIcArarUpaM bhavati jJAtavyaM, eteSAM trayANAMpratyekamekamekaM prati prarUpaNApatipAdunaM bhavati // 117 // tathaiva pratipAdayanna hajIvo dupaDikkamao dabe khece ya kAla bhAve y| paDigacchadijeNa jami taMtassa bhave pddikmnnN||
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ 468 mRlAcArejIvastu pratikAmakaH dravye kSetre ca kAle bhAve ca / pratigacchati yena yasmin tattasya bhavet pUtikamaNaM ___jIvastu pratikrAmaka: dopadvArAgatakarmavikSapaNazIlo jIvazcetanAlakSaNaH ka pratikrAmakaH dravyakSetrakAlabhAvaviSaye, dravyamAhArapustakabheSanorakaraNAdikaM, kSetra zayanAsanasthAnacaMkramaNAdiviSayo bhUbhAgoMgulavitastihastakrozayojanAdiamitaH, kAlaH ghaTikAmuhUrtasamayalavadivasarAtripakSamAsavayanasaMvatsarasaMdhyAparvAdiH, bhAvaH pariNAmarAgadveSAdimadAdilakSaNaH, etadviSayAdaticArAnnivartanaparo jIvaH pratikrAmaka ityu. cyate jJeyAkAravahivyAhattarUpaH, athavA dravyakSetrakAlabhAvaviSayAdaticArApatigacchati nivarcate sa pratikAmako'thavA yena pariNAmenAkSarakadaMbakena vA pratigacchati punaryAti ya. smin vratazuddhipUrvakasvarUpe yasmin vA jIve pUrvavratazuddhipariNate'tIcAraM paribhUtaM sa pariNAmo'kSarasamUho vA tasya vratasya tasya vA vratazuddhipariNatasya jIvasya bhavetpratikramaNaM vrataviSayamatIcAraM yena pariNAmena prakSAlya pratigacchati pUrvavatazu. dau sa pariNAmastasya jIvasya bhavetsatikramaNamiti / mithyAduSkRtAbhidhAnAdabhivyaktamatikriyaM dravyakSetrakAlabhAvamAzrisya pratikramaNamiti vA / / 118 // pratikramitavyaM tasya svarUpamAha--- paDikAmedabaMda
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 466 saccicAcittamissiyaM tivihaM / khetaM ca gihAdIyaM kAlo divsaadikaalmi||119|| pratikamitavyaM dravyaM sacittAcittamizrakaM trividhaM / kSetraM ca gRhAdikaM kAlaH divasAdikAle // 119 // pratikramitavyaM parityajanIyaM kiM tat dravyaM sacittAcitamizrabhedena trividhaM saha cittana varcata iti sacittaM dvipadacatuSpadAdhacittaM - suvarNarUpyalohAdipikaM vastrAdiyuktadvipadAdi tathA kSetraM gRhapattanakUpavApyAdikaM pratikramitavyaM tathA kAlo divasamuhUrtarAtrivarSAkAlAdiH pratikramitavyaH yena dravyeNa kSetraNa kAlena vA pApAgamo bhavati tat dravyaM kSetraMsa kAlaH pariharaNIyA dravyakSetrakAlAzritadoSAbhAva ityarthaH / kAle ca pratikramitavyaM yasmin kAle ca pratikramaNamuktaM tasmin kAle kartavyamiti, atha vA kAle'STamIcaturdazInaMdIzvarAdike dravyaM kSetraM pratikramitavyaM kAlazca divasAdiH pratikramitavya upavAsAdirUpeNa, athavA 'bhAvo hi' pAThAntaraM bhAvazca pratitikramitavya iti / aprAsukadravyakSetrakAlabhAvAstyAjyAstadvAreNAtIcArAzca pariharaNIyA iti // 119 // bhAvapratikramaNapAhamicchattapaDikkamaNaM taha ceva asaMjame paDikkamaNaM /
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAre kasAesu paDikkamaNaMjogesuya appasatthesu 120 mithyAtvapratikramaNaM tathA caiva asaMyame pratikramaNaM / kaSAyeSu pratikamaNaM yogeSu ca apUzasteSu // 120 // __ mithyAtvasya pratikramaNaM tyAgastadviSayadoSanirharaNaM tathaivAsaMyamasya pratikramaNaM tadviSayAtIcAraparihAraH kaSAyANAM kodhAdInAM pratikramaNaM tadviSayAtIcArazuddhikaraNaM yogAnAmaprazastAnAM pratikrapaNaM manovAkAyaviSayavratAtIcAranivartanamityevaM bhAvapratikramaNamiti // 120 // AlocanApUrvaka pratikramaNaM yato'ta mAlocanAsvarUpamAhakAUNa ya kidiyamma paDilehiya aNjliikrnnsuddho| Alocija suvihido gArava mANaM ca mottUNa // 121 // kRtvA ca kRtikarma pratilekhya aMjalIkaraNazuddhaH / Alocayet suvihitaH gauravaM mAnaM ca muktvA // 121 __ kRtikarma vinayaM siddhabhaktizrutabhaktyAdikaM kRtvA pUrvA. parabhAgaM svopavezanasthAnaM ca pratilekhya sammAya picchika yA catuSA cAthavA cAritrAtIcArAna samyanirUpyAMjalikaraNaM zuddhilelATapaTTavinyastakarakuDmalakiyAzuddha evamA
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 471 locayet gurave'parAdhAbhivedayet suvihitaH svacchavRttiH RddhigauravaM rasagauravaM mAna ca jAtyAdimadaM muktvA parityajyaivaM gurave svavratAtIcArAbhivedayediti // 121 // pAlocanAprakAramAhaAlocaNaM divasiyaMrAdiairiyApadhaM ca boddhavvaM pakkhiya cAdummAsiya saMvaccharamuttamahaM ca 122 AlocanaM devasikaM rAtrikaM IryApathaM ca bodhavyaM / pAkSikaM cAturmAsikaM sAMvatsarikamuttamArtha ca // 122 AlocanaM gurave'parAdhanivedanaM ahadbhaTTArakasyAgrataH svA. parAdhAviSkaraNaM vA svacitte'parAdhAnAmanavagRhanaM, divase bhavaM daivasikaM rAtrau bhavaM rAtrika IryApathe bhavamairyApathika bodavyaM pakSe bhavaM pAkSika catuSu mAseSu bhavaM cAturmAsika saMvatsare bhavaM sAMvatsarikaM uttamArthe bhavamauttamArtha ca divasarAtrIryApathapakSacaturmAsasaMvatsarottamArthaviSayajAtAparAdhAnAM gurvAdibhyo nivedanaM saptaprakAramAlocanaM veditavyamiti // 122 / / .... AlocanIyamAhaaNAbhogakidaM kammaM jaMkiMvi maNasA kdN| taMsavvaM AlocejahuabbAkhitteNa cedasA 123 anAbhogakRtaM karma yat kimapi manasA kRtaM /
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ GK mUlAdhAre tat sarvaM Alocayet avyAkSiptena cetasA // 123 AbhogaH sarvajanaparijJAtatratAtIcAro'nAbhogo na paraijJatistasmAdanAbhogakRtaM karmA''bhogamantareNa kRtAtIcArastathAbhogakRtazvAtIcArazca tathA yatkicinmanasA ca kRtaM karma tathA kAyavacanakRtaM ca tatsarvapAlocayet yatkicidanAbhogakRtaM karmAbhogakRtaM kAyavAGmanobhiH kRtaM ca pApaM tatsarvamavyAkSiptacetasADanAkulitacenasA''locayediti // 123 // AlocanAnApAnyAha : AlocaNamAluMcaNa vigaDIkaraNaM ca bhAvasuddhI du Alocida hI ArAghaNA aNAlocaNe bhajjA // AlocanamAluMcanaM vikRtikaraNaM ca bhAvazuddhistu / Alocite ArAdhanA anAlocane bhAjyA // 124 // - AlocanamAluM vanamapanayane vikRtIkaraNamAviSkaraNaM bhA zudvazcetyeo'rthaH / atha kimarthamAlocanaM kriyata ityAzaMkAyAmAha - yasmAdAlocite caritrAcArapUrvake gurave nivedite ceti zrArAdhanA samyagdarzanajJAnacAritrazuddhiranAlocane punardoSANAmanAviSkaraNe punarbhAjyA''rAdhanA tasmAdAlocayitavyamiti / / 124 // Alocane kAlaharaNaM na karttavyamiti pradarzayannAha -
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 473 uppaNNo uppaNNA mAyA annupuvvsonnihNtbaa| AlocaNaNiMdaNagarahaNAhiMNa puNotividiaM utpanna utpannA mAyA anupUrvazo nihNtvyaa| AlocananiMdanagahaNe na punaH tRtIyaM dvitIyaM // utpannotpanA yathA yathA saMjAtA mAyA vratAtIcAro'nupUrvazonukrameNa yasmin kAle yasmin kSetre yadravyamAzritya yena bhAvena tenaiva krameNa kauTilyaM parityajya nihantavyA parizodhyA yasmAdAlocane gurave doSanivedane niMdane parevAviSkaraNe garhaNe Atmajugupsane kartavye punardvitIyaM punarna kariSyA.. mItyatha vA na punastRtIyaM dina dvitIyaM vA dvitIyadivase tutIyadivase AlocayiSyAmIti na ciMtanIyaM yasmAntamapi kAlaM na jAnaMtIti bhAvArthastasmAcchIghramAlocayitavyamiti / / yaspAtaAlocaNaNiMdaNagara haNAhiM abbhuddioakrnnaae| taMbhAvapaDikamaNaM sesaM puNa dabado bhnni||126|| AlocananiMdanagarhaNaiH abhyutthitazca karaNe / tat bhAvapratikramaNaM zeSaM punaH dravyato bhaNitaM //
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAregurave'parAdhanivedanamAlocanaM vacanenAtmajugupsanaM pa. rebhyo nivedanaM ca nindA cittenAtmano jugupsanaM zAsanavirAdhanabhayaM ca gaINametaiH kriyAyAM pratikrapaNe'thavA punaratIcArAkaraNe'bhyusthita udyato yatastasmAdbhAvapratikramaNaM paramA. rthabhUto doSaparihAra: zeSaM punarevamantareNa dravyato'paramArtharUpaM bhaNitamiti // 126 // dravyapratikramaNe doSamAhabhAveNa aNuvajucodavIbhUdo pddikmdijodu| jassaTeMpaDikamadetaM puNa aTuMNa sAdhedi 127 bhAvena anupayuktaH dravyIbhUtaH pUtikUmate yastu / yasyArtha pratikramate taM punaH artha na sAdhayati // ____bhAvenAnupayuktaH zuddhapariNAmarahitaH dravyIbhUto doSe. bhyo na nirgatamanA rAgadveSAdayupahatacetAH pratikramate doSani haraNAya pratikramaNaM zRNoti karoti ceti yaH sa yasyArtha yasmai doSAya pratikramate taM punarartha na sAdhayati taM doSaM na pa rityajatItyarthaH / / 127 // bhAvapratikramaNamAhabhAveNa saMpajutto jadatthajogo ya jaMpade suvaM / so kammaNijarAe viulAe vaTTade sAdhU // 12 //
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // bhAvena saMprayuktaH yadarthayogazca jalpati sUtraM / / sa karmanirjarAyAM vipulAyAM vartate sAdhuH // 128 // bhAvena saMprayukto yadartha,yogazca yasminnimittaM zubhAnuSThAna yasmA pAyAbhyudyato jalpati sUtrapratikramaNapadAnyuccaratibhR. joti vA sa sAdhuH karmanirAyAM vipulAyAM pravartate sarvAparAdhAna pariharatItyarthaH // 128 // kimartha pratikramaNe tAtparya, yasmAtsapaDikamaNodhammo purimassa ya pacchimassa ya jinnss| avarAhe paDikamaNaM majjhimayANaM jinnvraannN||129|| sapratikramaNo dharmaH pUrvasya ca pazcimasya ca jinasya aparAdhe pratikramaNaM madhyamAnAM jinavarANAM // 129 // saha pratikramaNena vartata iti sapratikramaNo dharmoM doSaparihAreNa cAritraM pUrvasya prAktanasya vRSabhatIrthakarasya pazcimasya pAzcAtyasya sanmatisvAmino jinasya tayostIrthakarayodharmaH atikramaNasamanvitaH aparAdho bhavatu mA vA, madhyamAnAM pu. narjinavarANAmajitAdipArzvanAthaparyantAnAmaparAdhe sati pratikramaNaM teSAM yato'parAdhabAhulyAbhAvAditi // 126 //
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ 476 mUlAcArejAvedu appaNovA aNNadarevA bhave adiicaaro| tAvedupaDikamaNaM majjhimayANaM jiNavarANaM 130 yasmin Atmano vA anyatarasya vA bhavedatIcAraH / / tasmin pratikramaNaM madhyamAnAM jinavarANAM / / 130 // yasmin vrata Atmano'nyasya vA bhavedatIcArastasmin viSaye bhavetpratikramaNaM madhyamajinavarANAmAdyapazcimayoH punastIrthakarayorekasminnaparAdhe sarvAn pratikrapaNadaMDakAn bhaNati / / ityAhairiyAgoyarasumiNA-- disabamAcaradu mAva aacrdu| purima carimAdu sabbe savvaNiyamA pddikmNdi||13|| IgocarasvapnAdisarvaM Acaratu mA vA Acaratu / pUrve carame tu sarve sarvAn niyamAn pratikramaMte // 131 IgocarasvapnAdibhavaM sarbapatIcAramAcaratu mA vA''caratu pUrve RSabhanAthaziSyAzcaramA varddhamAnaziSyAH sarve sarvA niyamAn pratikramaNadaNDakAn pratikramanta uccArayanti 131 kimityAdyAH pazcimAzca sarvAniyamAduccArayati kimi
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // tyajitAdipArzvanAthaparyantaziSyAnoccArayanti ityAzaMkAyAmAhamajjhimayA diDhabuddhI eyaggamaNAamohalakkhAya / tamA hu jamAcaraMti taMgarahaMtA vi sujjhati // 132 // madhyamA dRDhabuddhaya ekAgramanasaH amohalakSAzca / tasmAt hi yamAcaraMti taM garhatApi zudhyaMti // 132 // yasmAnmadhyamatIrthakaraziSyA dRDhabuddhayo'vismaraNazIlA ekAgramanasaH sthiracittA amohalakSA amUDhamanasaH prekSApU. vaikAriNaH tasmAtsphuTaM yaM doSaM AcaraMti tasmAddoSAda garhanto'pyAtmAnaM jugupsamAnAH zuddhayante zuddhacAritrA bhavantIti 132 purimacArimAdu jamA ___ calacittA ceva mohlkkhaay| to sabapaDikamaNaM . aMghalayaghoDaya dittuNtaa|| 133 // pUrvacaramAstu yasmAt calacittAzcaiva mohalakSAzca / tasmAt sarvapratikramaNaM adhalakaghoTakaH dRssttaaNtH||13|| pUrvavaramatIrthakaraziyAntu ya mAJcalacittAzcaiva rahama
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ 478 mUlAcAranaso naiva, mohalakSAzca mUDhamanaso vahUn vArAn pratipAditamapi zAstraM na jAnaMti ajujaDA cakrajahAzva yasmAttasmAsarvapratikramaNaM daMDakoccAraNaM / teSAmandhalakaghoTakadRSTAntaHkasyacidrAjJo'zvo'ndhastena ca vaidyaputraM prati azvAyauSadhaM pRSTa sa ca vaidyakaM na jAnAti vaidyazva grAmaM gatastena ca vaidyaputreNAzvAkSinimittAni sarvAgyauSadhAni prayuktAni taiH so'zva: svasthIbhUtaH evaM sAdhurapi yadi ekasminmatikramaNadaNDake sthi. ramanA na bhavati anyasmin bhaviSyati anyasmin vA na bhavatyanyasmin bhavaSyatIti sarvadaNDakoccAraNaM nyAyyamiti, na cAtra virodhaH, sarvepi karmakSayakaraNasamarthA yataH iti // 133 // pratikramaNaniyuktimupasaMharan pratyAkhyAnaniyukti prapaMcaya. jnAhapaDikamaNaNijuttI puNa esA kahiyA mae smaasenn| paJcakkhANaNijuttI eto uDDhaM pavakkhAmi // 134 // pratikamaNAnayuktiH puna eSA kathitA mayA samAsena / pratyAkhyAnaniyuktiM ita UrdhvaM pravakSyAmi // 134 // - pratikramaNaniyuktireSA kathitA mayA samAsena punaH pra. tyAkhyAnaniyuktimita Urva pravakSyAmIti // 134 //
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // tAmeva matijJAM nirvahanAhaNAmaTThavaNA davve khete kAle ya. hodi bhAve ya / eso paJcakkhANeNikkhevo chavviho o // 135 nAma sthApanA dravyaM kSetraM kAlazca bhavati bhAvazca / eSaH pratyAkhyAne nikSepaH SaDvidho jJeyaH // 135 // ayogyAni nAmAni pApahetUni virodhakAraNAni na kartavyAni na kArayitavyAni nAnumaMtavyAnIti nAmapratyAkhyAnaM pratyAkhyAnanAmamAtraM vA, prayogyAH sthApanAH pApabaMdhahetubhUtAH mithyAtvAdipavarttakA aparamArtharUpa devatAdiprativivAni pApakAraNadravyarUpANi ca na karttavyAni na kArayitavyAni nAnumantavyAni iti sthApanApratyAkhyAnaM pratyAkhyAnapariNataprativivaM ca sadbhAvAsadbhAvarUpaM sthApanApratyAkhyAnamiti, pApabandhakAraNadravyaM saravadyaM niravadyamapi taponimittaM tyaktaM na bhoktavyaM na bhojayitavyaM nAnumaMtavyamiti dravyapratyAkhyAnaM prA-bhRtajJAyako'nupayuktastaccharIraM bhAvI jIvastadvyatiriktaM ca dravyapratyAkhyAnaM asaMyamAdihetubhUtasya kSetrasya parihAraH kSepratyAkhyAnaM pratyAkhyAnapariNatena sevitapradeze pravezo vA kSepratyAkhyAnaM, asaMyamAdinimittabhUtasya kAlasya trithA parihAraH kAlapranyArUpAnaM pratyAkhyAnapariNatena sevitakAlo devA, mithyAtvA saMyamakaSAyAdInAM trividhena parihAro bhAvapratyA 476
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ 480 mUlAcAre khyAnaM bhAvapratyAkhyAnaprAbhRtajJAyakastadvijJAnaM pradezAdityevameSa nAmasthApanAdravyadevakAlabhAvaviSayaH pratya khyAne nikSepaH SaDvidho jJAtavya iti / pratikramaNapratyAkhyAnayoH ko vizeSa iti cennaiSa doSo'tItakAla viSayAtIcArazodhanaM pratikramaNamatItabhaviSyadvartamAnakAlaviSayAticAraniharaNaM pratyAkhyAna mathavA vratAyatIcArazodhanaM pratikramaNapatIcArakAraNasaci. stAcittamizradravyavinivRttistaponimittaM prAsukadravyasya ca nivRttiH pratyAkhyAnaM yAmAditi // 135 // pratyAkhyAyakapratyAkhyAnapratyAkhyAtavyasvarUpapatipAdanArthamAhapaJcakkhAo paJcakkhANaM paJcakkhiyabvamevaM tu| tIdepaccuppaNNe aNAgadeceva kAlAma / / 136 / / pratyAkhyApakaH pratyAkhyAnaM pratyAkhyAtavyamevaM tu / atIta pratyutpanne anAgate caiva kAle // 136 // pratyAkhyAyako jIvaH saMyamopenaH pratyAkhyAnaM parityAgapariNAmaH pratyAkhyAtavyaM dravyaM sacittAcicamizrakaM sAvadyaM nimbA vA evaM triprakAraM pratyAkhyAnasvarUpo'nyathAnupapatteriti tattrividhamapyatIte kAle pratyutpanne kAlenAgate ca kAle bhUtabhaviSyadvartamAnakAleSvapi jJAtavyamiti / / __ pratyAkhyAya kamvarUpaM pratipAdayana haANAya jANaNAviya uvajutto muulmjjhnnihese|
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 481 sAgAramaNAgAraM annupaaleNtodddhdhidiio||137 AjJayA jJApakenApi ca upayukto muulmdhynirdeshe| sAgAramanAgAraM anupAlayan dRddhdhRtikH||137|| prANAviya zrAjJayA gurUpadezenAIdAdyAjJayA cAritrazradayA jANaNAviya jJApakena gurunivedanenAtha vA paramArthato. jJAtvA doSasvarUpaM tamohetuM vAhyAbhyantare pravizya jJAtvA'pi copayuktaH SaTprakArasamanvitaH mUle zrAdau grahaNakAle madhye madhyakAle nirdeze samAptau sAgAraM gArhasthyaM saMyatAsaMyatayogyamathavA sAkAraM savikalpa bhedasahitaM anAgAraM saMyamasametodbhava yatipratibaddhamatha vA'nAkAraM nirvikalpaM sarvathA parityAgamanupAlayan rakSayana dRDhadhRtikaH sadRDhadhairyaH mUlamadhyanirdeze sAkAramanAkAraM ca pratyAkhyAnamupayuktaH san prAjJayA samyavivekena vA'nupAlayan dRdadhRtiko yo bhavati sa eSa pratyAkhyAyako nAmeti saMbandhaH uttareNAthavA mUlamadhyanirdeza zrAjJayopayuktaHsAkAramanAkAraM ca pratyAkhyAna ca guru jJApayan pratipAdayana anupAlayazca dRDhadhRtikaH pratyAkhyAyako bhavediti / / zeSa pratipAdayatrAha,-- eso paJcakkhAo paJcakkhANetti vuccade caao| paJcakkhidabamuvahiM AhAro ceva bodhvvo|| 138 ___31
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ 483 mUlAcAre eSa pratyAkhyAyakaH pUtyAkhyAnamiti ucyate tyAgaH / pUtyAkhyAtavyamupAdhirAhArazcaiva boddhavyaH // 138 // eSa pratyAkhyAyakaH pUrveNa sambandhaH pratyAkhyAnamityucyate tyAgaH sAvadyasya dravyasya niravadyasya vA taponimittaM parityAgaH pratyAkhyAnaM pratyAkhyAtavyaH parityajanIya upAdhiH parigrahaH sacittAcicamizrabhedabhinnaH krodhAdibhedabhinnazcAdArazcAbhakSyabhojyAdibhedabhinno boddhavya iti / / 138 // prastutaM pratyAkhyAnaM prapaMcayannAha; - paccakkhANaM uttaraguNesu khamaNAdi hodi NeyadihaM / teNavia ettha payadaM taMpi ya iNamo dasavihaM tu // pUtyAkhyAnaM uttaraguNeSu kSamaNAdi bhavati anekavidhaM / tenApi ca atra prayataM tadapi ca idaM dazavidhaM tu // 139 pratyAkhyAnaM mUlaguNaviSayamuttaraguNaviSayaM vadayamANAdibhedenAzanaparityAgAdibhedenAnekavidhamanekamakAraM tenApi cAtra prakRtaM prastutaM pratha vA tena pratyAkhyAyakenAtra yatnaH kacainyastadetadapi ca dazavidhaM tadapi caitat kSamaNAdi dazamakAraM bhavatIti veditam // 136 // tAn dazabhedAn pratipAdayamAha; - aNAgadamadikaMtaM koDIsahidaM NikhaMDidaM caiva /
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 483 sAgAramaNAgAraM parimANagadaM aparisesaM // anAgatamatikAMta koTIsahitaM nikhaDitaM caiva / sAkAramanAkAraM parimANagataM aparizeSaM // 14 // aNAgadaM anAgataM bhaviSyatkAlaviSayopavAsAdikaraNaM caturdazyAdiSu yatkarttavyaM tattrayodazyAdiSu yat kriyate tadanAgataM pratyAkhyAnaM, adikaMtaM atikrAntaM atInakAlaviSayopavAsAdikaraNaM caturdazyAdiSu yatkartavyamupavAsAdikaM tatpatipadAdiSu kriyate'tikrAntaM pratyAkhyAnaM koDIsahida koTisahita saMkalpasamanvitaM zakyapekSayopavAsAdika zvastane dine svAdhyAyavelAyApatikrAntAyAM yadi zaktibhaviSyatyupavAsAdikaM kariSyAmi no cena kariSyAmItyevaM yata kriyate pratyAkhyAnaM tarakoTisahitamiti, NikkhaMDitaM nikhaMDita avazyakatavyaM pAkSikAdipavAsakaraNa nikhaMDitaM pratyAkhyAnaM, sAkAraM samedaM sarvatobhadrakanakAvalyAdyupavAsavidhinakSatrAdibhedena karaNaM tatsAkArapatyAkhyAnaM, anAkAraM svecchayopavAsavidhinakSatrAdikamaMtareNopavAsAdikaraNamanAkArapatyAkhyAna, parimAgagataM pramANasahitaMSaSThASTamadazamadvAdazapakSAIpakSamAsAdikAlAdiparimANenopavAsAdikaraNaM parimANagataM pratyAkhyAnaM, aparizeSaM yAvajjIvaM caturvidhA''hArAdiparityAgo'parizeSa pra. syAkhyAnam // 140 // tayA lAdimAgasahitakaraNamanA
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAra 484 addhANagadaM NavamaM dasamaM tu sahedugaM viyANAhi / paccarakhANaviyappA NiruttijuttA jiNamadami // adhvAnagataM navamaM dazamaM tu sahetukaM vijAnIhi / pratyAkhyAnavikalpA niruktiyuktA jinmte||14|| addhANagadaM adhvAnaM gatamadhvagata mArgaviSayATavInadyAdiniSkramagadvAreNopavAsAdikaraNaM adhvagataM nAma pratyAkhyAnaM navamaM, saha hetunA varcata iti sahetukamupasargAdinimittApekSamupavAsAdikaraNaM sahetukaM nAma pratyAkhyAnaM dazamaM vijAnIhi, evametAnyatyAkhyAnakaraNadikalpAntribhaktiyuktAntathAnugatAn paramArtharUpAjinamate vijAnIhIti // 141 // punarapi pratyAkhyAnakaraNavidhimAha;viNae tahANubhAsA havadi ya aNupAlaNAya prinnaame| edaM paccakkhANaM cadubdhidhaM hodi NAdava // 142 // vinayena tathAnubhASayA bhavati ca anupAlanena pariNAmena / etat pratyAkhyAnaM caturvidhaM
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // bhavati jJAtavyaM / / 142 // vinayena zuddhaM tathA'nubhASayA'nupAlanena pariNAmena ca yacchuddhaM bhavati tadetatpratyAkhyAnaM caturvidhaM bhavati jJAtavyaM ya. smin pratyAkhyAne vinayena sArddhamanubhASApatipAlanena saha pariNAmazudvistatpatyAkhyAnaM caturvidhaM bhavati jJAtavyamiti 142 vinayapratyAkhyAnaM tAvadAhakidiyamma uvacAriya viNao taha nnaanndNsnncrice| paMcavidhaviNayajucaM viNayasuddhaM havadi taM tu // 143 // kRtikarma aupacArikaH vinayaH tathA jnyaandrshncaaritre| paMcavidhavinayaMyuktaM vinayazuddhaM bhavati tattu // 143 // kRtikarma siddhabhaktiyogabhaktigurubhaktipUrvakaM kAyotsargakaraNa, pUrvokta: aupacArikavinayaH kRtakaramukulalalATapaTTavinatottamAMgaH prazAMtatanuH picchikayA vibhUSitavakSa ityA. yupacAravinayA, tathA jJAnadarzanacAritraviSayo vinayaH, evaM kriyAkarmAdipacaprakAreNa vinayena yuktaM vinayazuddhaM tatpratyAkhyAnaM bhavatyeveti // 143 // anubhASAyuktaM pratyAkhyAnamAha,
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 mUlAcAreaNubhAsadi guruvayaNaM akkharapadavaMjaNaM kamavisuddhaM // ghosavisuddhI suddhaM edaM aNubhAsaNAsuddhaM // 144 // anubhASate guruvacanaM akSarapadavyaMjanaM kramavizuddhaM / ghoSavizuddhayA zuddhametat anubhASaNAzuddhaM // 14 // aNubhAsadi anubhASate anuvadati guruvacanaM guruNA yathocAritA pratyAkhyAnAkSarapaddhatistathaiva tAmuccaratIti, akSaramekasvarayuktaM vyaMjanaM, icchAmItyAdikaM padaM subantaM miDaMtaM cAkSarasamudAya rUpaM, vyaMjanamanakSaravarNarUpaM khaMDAkSarAnusvAravisarjanIyAdikaM kramavizuddhaM yenaiva krameNa sthitAni varNapadavyaMjanavAkyAdIni graMthArthobhayazuddhAni tenaiva pAThaH, ghoSavizuddhayA ca zuddhaM gurvAdikavarNaviSayocAraNasahitaM mukhyamadhyoccAraNarahitaM mahAkala. kalena vihInaM svaravizuddhamiti, evametatpratyAkhyAnamanubhASa mazuddhaM veditavyamiti // 144 // anupAlanasahitapratyAkhyAnasya svarUpamAha;Adake uvasagge same ya dubhikkhavuci kNtaare| jaM pAlidaM Na bhaggaM evaM aNupAlaNAsuddhaM // Atake upasarge zrame ca durbhikSavRttau kaaNtaare|
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 487 yat pAlitaM na bhayaM etat anupAlanAzuddhaM // 145 // AtaMkaH sahasotthito vyAdhiH, upasargo devamanuSyati yektapIDA, zrama upavAsAlAbhamArgAdikRtaH parizramaH jvararogAdikRtazca, durmivattivarSAkAlarAjyibhaMgaviDnaracaurAghupadravamayena zasyAdhabhAvena bhikSAgaH prAptyabhAvA, kantAre mahATavIviMdhyAraNyAdikabhayAnakapradezaH, eteSUpasthiteSvAtaMko pasargadurmikSarikAntAreSu yatmatipAlita rakSitaM na bhana manAgapi vipariNAmarUpaM jAtaM tadetatpatyAkhyAnamanupAlanavizuddha nAma // 145 // pariNAmavizuddhapatyAkhyAnasya svarUpamAharAgaNa va dosaNavamaNapariNAmeNa dUsidaM tu| taM puNa paccakkhANaM bhAvavisuddhaM tu NAdavvaM // rAgeNa vA dveSeNa vA manaHpariNAmeNa na dUSitaM yttu| tat punaH pratyAkhyAnaM bhAvavizuddhaM tu jJAtavyam / rAgapariNAmena dveSapariNAmena ca na duSita na pratihataM vipariNAmena yatpatyAkhyAnaM tatpunaH pratyAkhyAnaM bhAvavizuddhaM tu jJAtavyamiti / samyagdarzanAdiyuktasya ni:kAMkSasya vItarAmasya samabhAvayuktasyAhiMsAdivatasahitazuddhabhAvasya pratyA. khyAnaM pariNAmazuddhaM bhavediti // 146 //
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcArecaturvidhAhArasvarUpamAha - asaNaM khahappasamaNaM pANANamaNuggahaM tahA pANaM / khAdati khAdiyaM puNa sAdaMti sAdiyaM bhaNiyaM // azanaM kSudhAprazamanaM prANAnAmanugrahaM tathA pAnaM / khAdyate khAdyaM punaH svAdyate svAdyaM bhaNitaM // 147 // 488 azanaM kSudupazamanaM bubhukSoparatiH prANAnAM dazaprakArANAmanugraho yena tattathA khAdyata iti khAdyaM rasavizuddhaM laDukAdi punarAsvAdyata iti prAsvAdya melA kakolAdikamiti bha tamevaMvidhasya caturvidha/ hArasya pratyAkhyAnamuttamArthapratyAkhyAnamiti / / 147 // caturvidhasyAhArasya bhedaM pratipAdyAbhedArthamAha-savvopi ya AhAro asaNaM savvovi vuccade pANaM savvovi khAdiyaM puNa savvovi ya sAdiyaM bhaNiyaM sarvopi ca AhAraH azanaM sarvopi ucyate pAnaM / sarvopi khAdyaM punaH sarvopi ca svAdyaM bhaNitaM // 148 sarvo'pyAhAro'zanaM tathA sarvo'pyAhAraH pAnamityucyate tathA sarvo'pyAhAraH khAdyaM tathA sarvo'pyAhAraH svAdyamiti bhaNita evaM caturvidhasyApyAhArasya dravyArthikanayApekSayaikyaM zrAhAratvenAmedAditi / / 148 //
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaSThAvazyakAdhikAraH // 7 // paryAyArthikanayApekSayA punazcaturvidhastathaiva prAha-asaNaM pANaM taha khAdiyaM cautthaM ca sAdiyaM bhaNiyaM / evaM parUvidaM du sadda hidu je suhI hodi // 149 // azanaM pAnaM tathA khAdyaM caturthaM ca svAdyaM bhaNitaM / evaM prarUpitaM tu zraddhAya sukhI bhavati // 149 // 486 evamazanapAna khAdya svAdyabhedenAhAraM caturvidhaM prarUpitaM zraddhAya sukhI bhavatIti phalaM vyAkhyAtaM bhavatIti // 149 // pratyAkhyAna niyukti vyAkhyAya kAyotsarganiyuktisvarUpaM pratipAdayannAha--- paJcakkhANaNijutI esA kahiyA mae samAseNa / kAosaggaNijuttI eto uDUDhaM pavakkhAmi // pratyAkhyAnaniryuktiH eSA kathitA mayA samAsena / kAyotsarganiyukti ita UrdhvaM pravakSyAmi // 150 // * pratyAkhyAna niyuktireSA kathitA mayA samAsena kAyotsarganiyuktimita Urdhva pravakSya iti / spaSTorthaH // 150 // NAmaTThavaNA davve khete kAle ya hodi bhAve ya /
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ Be mUlAcAre eso kAusagge Nikkhevo chavviho o // 151 nAma sthApanA dravyaM kSetraM kAlaH ca bhavati bhAvazca / eSaH kAyotsarge nikSepaH SaDvidho jJeyaH // 151 // kharaparuSAdisAvadyanAmakaraNadvAreNAgatAtIcArazodhanAya kAyotsargo nAmamAtrakAyotsarge vA nAmakAyotsargaH, pApasthApanAdvAreNAgatAtI cArazodhana nimitta kAyotsargapariNatapratirvivatA sthApanAkAyotsargaH, sAvadyadravyasevAdvAreNAgatA tIcAraniIraNAya kAyotsargaH kAyotsargavyAvarNanIyaprAbhRtajJo'nupayuktastaccharIraM vA dravya kAyotsargaH, sAvadya kSetrasevanAdAgatadoSadhvaMsanAya kAyotsargaH kAyotsargapariNata sevita kSetraM vA kSetrakAyotsargaH, sAvadya kAlAca raNadvArAgatadoSaparihArAya kAyotsargaH kAyotsargapariNatasahitakAlo vA kAlakAyosarga: mithyAtvAdyatI cArazodhanAya bhAvakAyotsargaH kAyotsargavyAvarNanIyaprAbhRtajJa upayukta saMjJAna jIvapradezo vA bhAvakarayotsarga, evaM nAmasthApanAdravyakSetra kAlabhAvaviSaya eSa kAyotsarganikSepaH SaDvidho jJAtavya iti / / 151 / / kAyotsargakAraNamantareNa kAyotsargaH pratipAdayituM zakyata iti tatsvarUpaM pratipAdayannAha - kAussaggo kAusaggI kAussaggassa kAraNaM ceva /
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ DAvazyakAdhikAraH // 7 // edesiM patteyaM parUvaNA hodi tipi // 152 // kAyotsargaH kAyotsargI kAyotsargasya kAraNaM caiva eteSAM pratyekaM prarUpaNA bhavati trayANApi // 152 // kAyasya zarIrasyotsargaH parityAgaH kAyotsargaH sthitasyAsInasya sarvogacalanarahitasya zubhadhyAnasya vRttiH kAyotsargo'syAstIti kAyotsargI asaMyatasamyagdRSTyAdibhavyaH kAyotsargasya kAraNaM hetureva teSAM trayANAmapi pratyekaM prarUpaNA bhavati jJAtavyeti // 152 // tAvatkAyotsargasvarUpamAha; - vosaridabAhujugalo caduraMgulaaMtareNa samapAdo / savvaMgacalaNarahio kAussaggo visuddho du 153 vyutsRSTabAhuyugalazcaturaMgulAMtaraM samapAdaH / sarvAMgacalanarahitaH kAyotsargo vizuddhastu // 153 // vyutsRSTaM tyaktaM bAhuyugalaM yasminnavasthAvizeSe so vyutsRSTabAhuyugalaH pralaMbitabhujazcaturaM gulamantaraM yayoH pAdayostaucaturaMgulAntarau caturaMgulAntarau samau pAdau yasminsa caturaMgulAntarasamapAdaH sarveSAmaMgAnAM karacaraNa zironovAkSibhUvikArAdInAM calanaM tena rahitaH sarvAgacalanarahitaH sarvAkSepa
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ 462 mUlAcAre vimuktaH, evaMvidhastu vizuddhaH kAyotsargo bhavatIti // 153 // kAyotsargaka svarUpanirUpaNA yAha; mukkhaTThI jidaNiddo sutatthavisAra do karaNasuddho Adabalaviriyajutto kAussaggI visuddhappA 154 mokSArthI jitanidraH sUtrArthavizAradaH karaNazuddhaH / AtmabalavIryayuktaH kAyotsargI vizuddhAtmA // 154 // mokSaparyayata iti mokSArthI karmakSayaprayojanaH, jitA nidrA yenAsau jitanidraH jAgaraNazIlaH sUtraJvArthazca sUtrArthaiau tayovizArado nipuNaH sUtrArthavizAradaH, karaNena kriyAyA pariNAmena zuddhaH karaNazuddhaH AtmabalavIryayuktaH AtmAhArazaktikSayopazamazaktisahitaH kAyotsargI vizuddhAtmA bhavati jJAtavya iti // 154 // kAyotsargamadhiSThAtukAmaH prAha;kAussaggaM mokkha pahadesayaM ghAdikamma adicAraM icchAmi ahihAduM jiNasevida desidattAdo 155 kAyotsargaM mokSapathadezakaM ghAtikarma aticAraM / 'icchAmi adhiSThAtuM jinasevitaM dezitastasmAt // 155 kAyotsarga mokSapadezakaM samyagdarzanajJAnacAritropakArakaM ghAtikarmaNAM jJAnadarzanAvaraNamohanIyAntarAya karmaNAmatI
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ . SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 463. cAraM vinAzanaM ghAtikarmavidhvaMsakamicchAmyahamadhipnAtuM yataH kAyotsargoM jinardezitaH sevitazca tasmAttamadhiSThAtumicchAmIti // 155 // kAyotsargasya kAraNamAha:egapadamassidassavi joadicAro durAgadosehi guttIhiM vadikamo vAcaduhiM kasAehiM va vdehiN|| ekapadamAzritasyApi yaH aticArastu rAgadveSAbhyAM / guptInAM vyatikramo vA caturbhiH kaSAyaiH vA bUteSu // ekapadamAzritasyaikapadena sthitasya yo'tI vAro bhavati rAgadveSAbhyAM tathA guptInAM vyatikramaH kaSAyaizcaturmiI syAt vrataviSaye vA yo vyatikramaH syAt // 156 // .. tathA;chajjIvaNikAehiM bhayamayaThANehiM bNbhdhmmehiN| kAusmaggaM ThAmiya taM kammaNighAdaNaTThAe 157 SaDjIvanikAyaiH bhayamadasthAnaH brahmadharme / kAyotsarga adhitiSThAmi tatkanighAtanAtha // 157 pajIvanikAyaiH pRthivyAdikAyavirAdhanadvAreNa yo nyatikramastathA bhayamadasthAnaH saptabhayASTamadadvAreNa yo vyatikra. .mastathA brahmavaryaviSaye yo vyatikramastenA''gataM yatkamaikapa
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAre dAdyAzritasya gupyAdivyatikrameNa ca yatkarma tasya karmaNo nighAtanAya kAyotsargamadhitiSThAmi kAyotsargeNa tiSThAmIti saMbandha:, atha vaikapadasthitasyApi rAgadveSAbhyAmatIcAro bhavati yataH kiM punarbhramati tato ghAtanArthaM karmaNAM tiSThAmIti / / 157 / / 24464 punarapi kAyotsargakAraNamAha; - je keI uvasaggA devamANusatirikkhacedaNiyA / te savve adhiAse kAosagge Thido saMto || ye kecana upasargA devamAnuSatiryagacetanikA: / tAn sarvAn abhyAsaM kAyotsarge sthitaH san // 158 devamanuSya tiryakkRtA acetanA vidyudazanyAdayastAn sarvAnadhyAse samyagvidhAnena sahe'haM kAyotsasthitaH san upasargeSvAgateSu kAyotsargaH karttavyaH kAyotsargeNa vA sthitasya yadyupasargAH samupasthitAH bhavanti te' pi sahanIyA iti // 158 // kAyotsargapramANamAha- - saMvaccharamukassaM bhiNNamuhuttaM jahaNNayaM hodi / sesA kAosaggA hoMti aNegesu ThANesu // 159
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDovazyakAdhikAraH // 7 // saMvatsaramutkRSTaM bhinnamuhUrtaM jaghanyaMM bhavati / zeSAH kAyotsargA bhavaMti anekeSu sthAneSu // 159 // 465 saMvatsaraM dvAdazamAsamAtra utkRSTaM pramANaM kAyotsargasya jaghanyena pramANaM kAyotsargasyAntarmuhUrtamAtraM saMvatsarAntarmurdUmadhye'neka vikalA divasarAtryahorAtrabhedabhinnAH zeSAH kAyotsargAnekeSu sthAneSu bahusthAnavizeSeSu zaktyapekSayA kAryAH, kAladravya kSetrabhAvakAyotsargavikalpA bhavatIti 156 daiva sikAdipratikramaNe kAyotsargasya pramANamAha - aTThasadaM devamiyaM kalladdhaM pakkhiyaM ca tiSNimayA usAsA kAyavvA giyamaM ne apama teNa // 160 // aSTazataM daivasikaM kalyedhaM pAkSikaM ca trINi zatAni ucchvAsAH kartavyA niyamAMte apramattena // 160 // aSTabhiradhikaM zatamaSTottarazataM daivasike panirUpaNe daivasikapratikramaNa viSaye kAyotsarge ucchUvAmAnAmaSTottarazataM karttavyaM kalladdhaM rAtrikramatikramaNa viSaya kAyotsarge catuHpaMcAzaducchvAsAH karttavyAH pAkSike ca pratikramaNAviSaye kAyotsarge trINi zatAni ucchavAsAnAM cintanIyAni sthAtavyAni vidheyAni niyamAnte vIrabhaktikAyotsargakAle pramAdarahitena yanavatAvizeSe siddhabhaktipratikramaNabhakticaturviMzatitIryakara
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ 466 mUlAcArasaptaviMzatirucchvAsAH karttavyA iti / / 160 // ___ cAturmAsikasAMvatsarikakAyotsargapramANamAha- . cAdummAse cauro sadAI saMvatthare ya pNcsdaa| kAosaggussAsA paMcasu ThANesu nnaadbaa|| cAturmAsike catvAri zatAni saMvatsare ca paMcazatAni kAyotsargocchvAsAH paMcasu sthAneSu jJAtavyAH // ___ cAturmAskei pratikrANe catvAri zatAnyucchvAsAnAM ci. ntanIyAni sAMvatsarike ca atikramaNe paMcazatAnyucchvAsAnAM cintanIyAni sthAtavyAni niyamAnte vAyotsargapramANametaccheSeSu pUrvavat draSTavyaH / evaM kAyotsarbocchvAsA: paMcasu. sthAneSu jJAtavyAH / / 161 // zeSeSu sthAneSUcchvAsapamANamAhapANivaha musAvAe adatta mehuNa pariggahe ceya aTThasadaM ussAsA kAomaragAhma kaadvaa|| prANivadhe mRSAvAde adatte maithune parigrahe caiva / aSTazataM ucchvAsAH kAyotsarge krtvyaaH|| 12 // prANivadhAnIca re mRSa vAdAtIkAre adattagrahaNAtIcAre maithunAticAre parigrahAtIcAraM ca kAyotsarga cocchavAsAnA
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // maSTottarazataM kartavyaM niyamAnte sarvatra draSTavyaM zeSeSu pUrvaka diti // 162 // punarapi kAyotsargapramANamAhabhace pANe gAmaMtare ya arahaMtasamaNasajjAsu / uccAre passavaNe paNavIsaM hoMti ussaasaa|| bhakte pAne grAmAMtare ca arhatzramaNazayyAyAm / uccAre prasravaNe paMcaviMzatiH bhavaMti ucchvaasaaH|| bhakta pAne gocare pratikramaNaviSaye gocarAdAgatasya kA. yotsarge paMcaviMzatirucchvAsAH kartavyA bhavanti, prastutAt prAmAdanyagrAmo grAmAntaraM grAmAntaragamanaviSaye ca kAyotsargeca paMcaviMzatiruravAsAH kartavyAstathAIcchayyAyAM jinendranibANasamakmRtikevalajJAnotpattiniSkramaNajanmabhUmisthAneSu vandanAbhaktihetorgatena paMcaviMzatirucchvAsAH kAyotsarge kartaH vyAH / tathA zramaNazayyAyAM nidhikosyAnaM gatvA''tena paMcaviMzatirucchvAsAH kAyotsarge kartavyAstayocAre pahi migapanaM kRtvA prasravaNe prasravaNaM ca kRtvA yaH kAyotsargaH kriyate tatra niyameneti / / 163 // tathAuse Nise sajjhAe baMdaNe ya paNidhANe / sattAvIsussAsA kAosaggahmi kaadbaa|| bhaktihetogalAnotpattiniSkA vyAyAM jinendrana 32
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ BE mUlAcArauddeze nirdeze svAdhyAye baMdanAyAM prnnidhaane| saptaviMzatirucchvAsAH kAyotsarge kartavyAH // 164 uddeze granyAdiprArambhakAle nirdeze prArabdhagranyAdisamAsau ca kAyotsarge saptaviMzatirunchvAsAH kartavyAstathA svA. dhyAye svAdhyAyaviSaye kAyotsargAsteSu ca saptaviMzatirucchvAsAH kartavyAstathA bandanAyAM ye kAyotsargAsteSu ca praNidhAne ca manovikAre cAzubhapariNAme tatkSaNotpanne saptaviMzatirucchvAsAH kAyotsarge kartavyA iti / / 164 // evaM pratipAditakrame kAyotsarga kimarthamadhitiSThantItyAhakAosaggaMiriyAvahAdicArassa mokkhamaggammi vosaTTacattadehA karaMti dukkhkkhytttthaae| kAyotsarga IryApathAticArasya mokssmaarge| vyutsRSTatyaktadehAH kurvati duHkhakSayAthaM // 165 // IpithAtIcAranimitta kAyotsarga mokSamArge sthitvA vyutsRSTatyaktadehAH santaH zuddhAH kurvanti duHkhakSayArthamiti // nathA;bhatte pANe gAmaMtare ya cadumAmivarisacarimesu / NAUNa ThaMti dhIrA ghaNidaM dukkhakkhayaTThAe /
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 4t bhaktaM pAnaM grAmAMtaraM ca cAturmAsikavArSikacaramAn / jJAtvA tiSThaMti dhIrA atyarthaM duHkhakSayArtham // 166 / / bhaktaganayAmAntaracAturmAsa kasAMvatsarikacaramocamArthaviSayaM jJAtvA kAyotsarge niSThati daivasikAdiSu ca dhIrA aspaye duHkhakSayArtha nAnyena kAryeNeti // 166 // yadartha kAyotsarga kageti tamevArtha cintayatItyAha:kAosaggami Thio ciMtidu iriyAvadhassa aticAraM / taM savvaM samANittA dhammaM sukaM ca ciNtejo|| kAyotsarge sthitaH ciMtayan IryApathasya atIcAraM / taM sarva samAnIya dharma zuklaM ca ciMtayatu // 17 // kAyotsarge sthitaH sana IpathasyAtIcAraM vinAzaM cintayan taM niyama sarva niravazeSa samApya samApti nIsvA pazcAdarmadhyAnaM zukladhyAnaM ca cintayaviti // 167 // tathAtaha divasiyarAdiyapa kkhiyacadumAsivarisacarimesu /
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ 500 mUlAcAra... taM savvaM samANitA - dhamma suka ca jhAyejo // 16 // tathA daivasikarAtrikapAkSikacaturmAsavarSacaramAn / taM sarva samApya dharma zuklaM ca dhyAyet // 168 // evaM yathA IryApathAtIcArArtha daivasikarAtrikapAkSikacA. turmAsikasAMvatsarikosamArthAn niyamAn tAn samApya gha. madhyAnaM zukladhyAnaM dhyAyet, na tAvanmAtreNa tiSThedityanenAlasyAghabhAvaH kathito bhavatIti // 168 // kAyotsargasya dRSTaM phalamAha;kAosaggami kadejaha bhijadiaMguvaMgasaMdhIo taha bhijadi kammarayaM kAussaggassa karaNeNa // kAyotsarge kRte yathA bhidyate aNgopaaNgsNdhyH| tathA bhidyate karmarajaH kAyotsargasya karaNena // 169 kAyotsarge hisphaTa kate yathA bhiDantagopAMgasaMghayaH zarIrAvayavAstathA bhiyate karmarajaH kAyotsargakaraNeneti 166 dravyAdicatuSTayApekSAmAha;balavIriyamAseja ya khete kAle sarIrasaMhaDaNaM / kAosaggaM kujjA ime du dose prihrNto||170
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // . 5.1 balavIryamAsAdya ca kSetra kAlaM zarIrasaMhananaM / kAyotsarga kuryAt imAMstu doSAn pariharan // 17 // balavIrya cauSadhAcAhArazaktiM vIryAntarAyakSayopazama vAsszritya kSetrabalaM kAlabalaM cAzritya zarIraM vyAdhyanupahatasaMhana. navarSabhanArAcAdikapapekSya kAyotsarga kuryAt, imAstu kadhyamAnAn doSAnpariharaniti // 170 // . tAn doSAnAha;ghoDaya ladA ya khaMbhe kuDDe mAle savaravadhU Nigale laMbuttarathaNadiTThI vAyasa khaliNe juga kaviTTe // ghoTako latA ca staMbhaH kuDyaM mAlA zavarabadhUnigaDa: laMbottaraH stanadRSTiH vAyasaH khalinaM yugaM kapitthaM / / ghoTakasturagaH sa yathA ekaM pAdamukSipya vinamya vA tiSThati tathA yaH kAyotsargeNa tiSThati tasya ghoTakasahazo ghoTakadoSaH, tathA latA ivAMgAni cAlayanyA tiSThati kAyotsargeNa tasya latAdoSaH, staMbhamAzritya yastiSThati kAyosaga~Na tasya staMbhadoSaH staMbhavat zUnyahRdayo vA tatsAhaca. yeNa sa evocyate tathA kuDyamAzritya kAyotsargeNa yastiSThati tasya kutyadoSaH sAhacaryAdupalakSaNamAtrametadanyadapyAdhi. sana sthAtavyamiti jJApayati, tathA mAlApIThAdyupari sthAnaM praya vAmastakAvaM yattadAzritya mastakasyopari yadi kiMcidatra ga
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ 502 mulAvAretistathApi yadi kAyotsargaH kriyate sa mAladoSaH, tathA zabara. vadhuriva jaMghAbhyAM jaghane nipIDaya kAyotsargeNa tiSThati tasya zavaravadhUdoSaH, tathA nigaDapIDita iva pAdayormahadantarAlaM kRtvA yastiSThati kAyotsargeNa tasya nigaDadoSaH, tathA laMba. mAno nAbherUlabhAgo bhavati vAkAyotsargasthasyogamanamadhonamanaM vAca bhavati tasya laMbottaradoSo bhavati tathA yasya kAyotsagaisyasya stanayoSTirAtmIyau stanau yaH pazyati tasya stanaha. STinAmA doSaH tathA yaH kAyotsargastho vAyasa iva kAka iva pArzva pazyati tasya vAyasadoSastathA yaH khalInapIDito'zva iva dantakaTakaTaM mastakaM kRtvA kAyotsarga karAti tasya khalInadoSaH, tathA yo yuganipIDitavalIvardavat grIvAM prasArya tiSThati kAyotsargeNa tasya yugadoSaH, tathA ya: kapitthaphalavanmuSTi kRtvA kAyotsargeNa tiSThati tasya kapitthadoSaH 171 tathAsIsapakaMpiya muiyaM ___ aMguli bhUvikAra vAruNIpeyI / kAosaggeNa Thido ede dose pariharejo // 172 // ziraHprakaMpitaM mukatvaM aMgulibhrUvikAraH vaarunniipaayii|
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // - kAyotsargeNa sthitaH etAn doSAn pariharet // 172 / / ziraHprakaMpitaM kAyotsaMgaNa sthito yaH ziraH prakaMpayati cAlayati tasya ziprakaMpitadoSaH, mUka iva kAyotsa. rgeNa sthito mukhavikAraM nAsikAvikAraM ca karoti tasya mU. kitadoSA, tathA yaH kAyotsargeNa sthito'guligaNanAM ka. roti tasyAMgulidoSaH, tathA bhrUvikAraH kAyotsargeNa sthito yo bhravikSepaM karoti tasya bhUvikAradoSaH pAdAMgulinatanaM vA, vAruNIpAyIva-surApAyI veti ghUrNamAnaH kAyotsarga karoti tasya vAruNIpAyIdoSaH, tasmAdetAn doSAn kAyotsa. rgeNa sthitaH san pariharedvarjayediti // 172 // tathemAMzca doSAn pariharedityAha-- AlogaNaM disANaM gIvAuNNAmaNaM paNavaNaM ca / NiTThIvaNaMgamariso kAusaggami bjijo|| AlokanaM dizAnAM grIvonnamanaM praNamanaM ca / niSThIvanamaMgAmarza kAyotsarge varjayet // 173 // * kAyotsargeNa sthito dizAmAlokanaM varjayet, tathA kA. yotsargeNa sthito grIvonamanaM varjayet tathA kAyotsargema sthitaH san praNamanaM ca varjayeta, tathA kAyotsargeNa sthito
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ 507 mUlAdhAreniSThIvanaM pATakaraNaM ca varjayet tathA kAyotsargeNa sthito'gAmarza zarIraparAmarza varjayedete'pi doSAH santyato varjanIyAH dazAnAM dizAmavalokanAni daza doSAH, zeSA ekaikA iti // - yathA yathoktaM kAyotsarga kurvanti tathAhaNikkUDaM savisesaM balANurUvaM vayANurUvaM ca / kAosaggaMdhIrA karaMtidukkhakkhayahAe // 17 // niHkUTaM savizeSaM balAnurUpaM vayonurUpaM ca / kAyotsarga dhIrAH kurvati duHkhakSayArtham // 174 / / .. niHkUTaM mAyAprapaMcAnirgataM, saha vizeSeNa varcata iti sa. vizeSastaM savizeSaM vizeSatAsamanvitaM balAnurUpaM svazaktyanurUpaM, vayo'nurUpaM, bAlayauvanavArddhakyAnurUpaM tathA vIryAnurUpaM kAlAnurUpaM ca kAyotsarga dhIrA duHkhakSayArtha kurvanti tiSThatIti / / 174 // mAyAM pradarzayannAha-- jo puNa tIsadivariso satcarivariseNa pAraNAya smo| visamo ya kUDavAdI NiviNNANItha soya jddo||175|| yaHpunaH triMzadvarSaH saptativarSeNa pAraNena samaH /
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // viSamazca kUTavAdI nirvijJAnI casacajaGaH // 17 // yaH punastriMzadvarSapramANo yauvanasthaH zaktaH sAtisaMvatsareNa saptatisaMvatsarAyuHpramANena dRddhana niHzaktikena pAraNenA. nuSThAnena kAyotsargAdisamAptyA samaH sadRzazaktiko niHzaktikena saha yaH spoM karoti saH sAdhurviSamazca zAntarUpo na bhavati kUTavAdI mAyAprapaMcatatparo nirvijJAnI vijJAnarahitazcAritramuktazca jaDazca mUkhoM, na tasyehaloko nAspi paraloka iti // 175 // kAyotsargasya bhedAnAhauTThidagavida udvidaNiviTTha uvaviThThauhido ceva / uvaviThThaNiviTThovi ya kAosagmo caduTThANo // utthitotthita utthitAnaviSTa upaviSTotthitazcaiva / upaviSTaniviSTopi ca kAyotsarga: catuHsthAnaH // - utthitazvAsAvutthitazcotthitotthito mahato'pi mahataH, tathotthitaniviSTaH pUrvamutthitaH pazcAbhiviSTa utthitaniviSTaH, kAyotsargeNa sthitopyasAvAsIno dRSTavya utthitaH, upaviSTo bhUtvA sthito pAsIno'pyasau kAyotsargasthazcaiva tadopaviSTo 'pi cAsAvAsIna evaM kAyotsargaH catvAri sthAnAni ya. syAsau catuHsyAnazcaturvikalpa iti //
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAretyAgo dehamamatvasya tnuutsRtirudaahRtaa| . upaviSTopaviSTAdivibhedena caturvidhA // 1 // raudradvayaM yasyAmupaviSTena cintyate / / upaviSTopaviSTArumA kathyate sA tanUtsatiH // 2 // dharmazukladvayaM yatropaviSTena vidhIyate / tAmunthinopaviSTAMkAM nigadaMti mhaadhiyH||3|| mAtaMgaidradvaya yammAmutthitena vidhIyate / tAmutthinopaviSTAMkAM nigadaMti mahAdhiyaH // 4 // dharmazukladvayaM yasyAmutthitena vidhIyate / usthitosthitanAmnA tAmAma pante vipazcitaH // 5 // utthitotthitakAyotsargasya lakSaNamAhadhammaM sukaM ca duve jhAyadijhANANijoThido sNto| esokAosaggo iha utttthidudvidonnaam||177 dharma zuklaM ca dve dhyAyati dhyAne yaH sthitaH sn| eSa kAyotsargaH iha utthitotthito nAma // 177 // dharmyadhyAnaM zukladhyAna de dhyAne yaH kAyotsargasthitaH san dhyAyati tasyaiSa iha kAyotsarga utthitosthito nAmeti // __tathotthitaniviSTakAyotsargasya lakSaNamAhaaTTa rudaM ca duve jhAyadi jhANANijoThido sNto| esokAosaggo uhidnnivihidonnaam||178
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // 5 // AtaM raudraM ca dve dhyAyati dhyAne yaH sthitaH san / eSa kAyotsargaH utthitaniviSTo nAma // 178 // ArtadhyAnaM raudradhyAnaM ca dve dhyAne yaH paryakakAyotsa. geNa sthito dhyAyati tasyaiSa kAyotsarga utthitaniviSTanAmeti // 178 // dhammaM sukaM ca duve jhAyadi jhANANi jo NisaNNo du / eso kAosaggo uvaviTThauTTido nnaam||179|| dharma zuklaM ca dve dhyAyati dhyAne yo niSaNNastu / eSa kAyotsargaH upaviSTotthito nAma // 179 // ___dhayaM zauklayaM ca dve dhyAne yo niviSTo dhyAyati tasyaiSa kAyotsarga ihAgame upaviSTosthito nAmeti // 179 // upaviSTopaviSTakAyotsargasya lakSaNamAhaaTuM rudaM ca duve jhAyadi jhANANi jo NisaNNo du| eso kAosaggo NisaNNidaNisaNNido NAma // 18 //
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ .508 mUlAcAraAtaM raudraM ca dve dhyAyati dhyAne yaHniSaNNastu / eSa kAyotsargaH niSaNitaniSaNNito nAma // 180 // prArtadhyAnaM raudradhyAnaM ca dve dhyAne yaH paryakakAyotsargeNa sthito dhyAyati tasyaiSa kAyotsarga upaviSTopaviSTo nAma 180 kAyotsargeNa sthita: zubhaM manaHsaMkalpaM kuryAt paraMtu kA zubho mana:saMkalpa ityAha;-- daMsaNaNANacaritce uvaoge saMjame viussgge| paJcakkhANe karaNe paNidhANe taha ya smidiisu|| darzanajJAnacAritre upayoge saMyame vyutsrge| pratyAkhyAne karaNeSu praNidhAne tathA ca samitiSu // darzanajJAnacAritreSu yo manaHsaMkalA upayoge jJAnadarzanopayoge yazcittavyApAraH saMyamaviSaye yaH pariNAma: kAyotsargasya hetoryat dhyAnaM pratyAkhyAnagrahaNe yaH pariNAmaH karaNeSu paMcanamaskAraSaDAvazyakAsikAniSadhikAviSaye zubhayogastathA praNidhAneSu dharmadhyAnAdiviSayapariNAmaH samitiSu sa. mitiviSayaH pariNAmaH // 181 / / tathA,-- vijAcaraNamahabbadasamAdhiguNavaMbhacerachakkAe / khamaNiggaha ajjavamahavamucIviNae ca shhnne||
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ ustvazyakAdhikAraH // 7 // 506. / vidyAcaraNamahAvratasamAdhiguNabrahmacaryapaTukAyeSu kSamAnigrahArjavamArdavamuktivinayeSu ca zraddhAne // 182 vidyAyAM dvAdazAMgacaturdaza pUrvaviSayaH saMkalpaH, AcaraNe mikSAzuddhayAdipariNAmaH, mahAvrateSu zrahiMsAdiviSayapariNAmaH, samAdhau viSayasanyasanena paMcanamaskArastavana pariNAmaH, guNeSu guNaviSayapariNAma:, brahmacarye maithunaparihAraviSayapariNAmaH, SaTakAyeSu pRthivIkAyAdirakSaNa pariNAmaH, kSamAyAM krodhopazamanaviSayapariNAmaH, nigraha indriyanigrahaviSayo'mi - lASaH, ArjavamAdavadiSayaH pariNAmaH, muktau sarvasaMgaparityAgaviSayapariNAmaH, vinayaviSayaH pariNAmaH, zraddhAnaviSayaH pariNAmaH // 182 // upasaMharannAha, - evaMguNo mahattho maNamakaMppo pasatya vIsattho / saMkaSpottiviyANaha jiNasAsaNasammadaM savvaM // evaMguNo mahArthaH manaH saMkalpaH prazasto vizvastaH / saMkalpa iti vijAnIhi jinazAsanasaMmataM sarvaM // evaMguNaH pUrvoktamanaH saMkalpo manaH pariNAmaH mahArthaH karmakSayahetuH prazastaH zobhano vizvastaH sarveSAM vizvAsayoyaH saMkalpa iti samyagdhyAnamiti vijAnIhi jinazAsane sa
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ 510 mUlAcAre mmataM sarvaM samastamiti, evaMviziSTa dhyAnaM kAyotsargeNa sthitasya yogyamiti // 183 // apazastamAha, - parivAraiDhisakkArapUyaNaM asaNapANaheU vA / layaNasayaNAsaNaM bhattapANakAmaTThaheU vA // 184 parivAraRddhisatkArapUjanaM azanapAnahetorvA / layanazayanAsanabhaktapAnakAmArthahetorvA // 184 // parivAraH putrakalatrAdikaH ziSyasAmAnyasAdhuzrAva kAdikaH RddhirvibhUtirhastyazvadravyAdikasya satkAraH kAryAdiyataH karaNaM pUjanamarvanaM prazanaM bhaktAdikaM pAnaM sugandhajalAdikaM hetuH kAraNaM vA vikalpArthaH, layanaM utkIrNaparvatamadeza: zayanaM paryakatUlikAdikaM zAsanaM vetrAsanAdikaM bhakto bhaktiyukto jana Atmabhakti prANaH sAmarthya dazaprakArAH prANA vA kAmo maithunecchA arthI dravyAdiprayojanaM, ityeva - kAraNena kAyotsarga yaH karoti parivAranimittaM vibhRtinimicaM satkArapUjAnimittaM cAzanapAnanimittaM vA layanAsananimitta mama bhakto jano bhavatviti madIyA bhaktirvA khyAtiM gacchatviti madIyaM prANAnarthya loko jAnAtu mama prANarakSako devo vA manuSyo vA bhavasviti heto yaH kAyotsarga karoti, kAmaheturarthahetuzca yaH kAyotsargaH sa sarvo'pyaprazasto manaHsaMkalpa iti // 184 //
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazya kaadhikaarH||7|| tayAAjJANiddesapamANakitIvaNNaNapahAvaNaguNahU~ / jhANamiNamappasatyaM maNasaMkappoduvIsattho 185 aajnyaanirdeshprmaanniirtivrnnnprbhaavngunnaarth| dhyAnamidamaprazastaM manaHsaMkalpassu vizvastaH // 185 __ AjJA zrAdezamantareNa nItvA vartanaM nirdezaH Adezo vacanamyAnanyayA karaNaM pramANaM sarvatra pramANIkaraNaM kIrtiH khyAtimtayA vaNanaM prazaMsanaM prabhAvana prakAzanaM guNAH zAstramAtRtvAdayo'rthaH prayojanaM, AjJAM mama sarge'pi karotu nide. zaM mama sarvo'pi karotu pramANIbhUtaM mAM sarvo'pi karAtu mama kIrtivarNanaM sarvo'pi karotu mAM prabhAvayantu sarve'pi madIyAna guNAn sarve'pi vistArayantvinyartha kAyotsargeNa dhyAnamidamaprazastamevaMvidhA manaHsaMkalpA'vizvamto'vizvasanIyo na cintanIyo'pazamto yata iti // 185 // __kAyotsarganiyuktimurasaMhAbhArakAussaggaNijuttI esA kahiyA mae samAseNa / saMjamatavaDhiyANaM NiggaMthANaM maharisINaM / 186 // kAyotsargAnayuktiH eSA kathitA mayA samAsena / saMyamatapaRddhikAnAM nigraMthAnAM maharSINAM // 186 //
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAgarekAyotsarganiyuktireSA kathitA mayA samAsena, saMyamatapoddhimicchatAM nirgranthAnAM maharSINAmiti, nAtra paunaruktyamAzaMkanIyaM dravyArthikaparyAyArthikaziSyasaMgrahaNAtsUtravAnikasvarUpeNa kathanAceti // 186 // SaDAvazyakacUlikAmAhasavvAvAsaNijuttoNiyamA siddhoti hoinnaaybvo| aha NissesaM kuNadi NaNiyamA AvAsayA hoti|| sarvAvazyakAnayuktaH niyamAt siddha iti bhavati jJAtavyaH / atha nizzeSANi karoti na niyamAt AvAsakA bhavaMti // 187 // bhAvazyakAnAM phalamAha,-anayA gathayA sarAvazyA. kainiyuktaH saMpUrNairaskhalitaH saMpatAghAvazyakairudhuktaH pariNavo niyamAta nizcayena middha iti bhavati jJAtavyo bhAvini varcamAnabahupacAro'ntarmuhartA siddho bhavati, atha vA siddha eva sarvAvazyakaryuktaH saMpUrNo nAnya ita, atha punaH zeSAt , stokAna nirgatAni niHzeSANi na stokarahitAni sAvazeSANi na saMpUrNAni karotyAvazyakAni tadA tasya niyamAni. zrayAt AvAsakAH svargAdyAvAsA bhavanti tenaiva bhavena na mokSaH syAditi yadi savizeSAniyamAtkaroti tadA tu sidA
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDAvazyakAdhikAraH // 7 // karmakSayasamayaH syAt, atha nirvizeSAniyamAcchaithilyabhAvena karoti tadA tasya yateniyamAH samatAdikriyA AvAsayaMti pracchAdayaMtIti AvAsakAH pacchAdakAH niymaadbhvntiityrthH| atha vA saMsAre AvAsayaMti sthApayaMtItyarthaH // 187 // atha vA''vAsakAnApayamartha ityAha;AvAsayaM tu Avasaesu savvesu aparihANesu / maNavayaNakAyagutiMdiyasma AvAsayA hota // AvAsanaM tu AvazyakeSu sarveSu aparihAneSu / manovacakAyaguptoMdrayasya AvazyakA bhavati // 188 manovacanakAyairguptAnIMdriyANi yasyAsau manovacanakA. yaguptendriyastasya manovacanakAyaguptendriyasya sarveSvAvazyake. svaparihANeSvAvasanamavasthAnaM yattena AvazyakAH sAdhorbhavaM. ti paramArthatojye punarAvAmakAH karmAgamahetava eveti, atha vA AvAsayaMtu iti praznavacanaM, AvazyakAni saMpUrNAni kayaMbhUtasya puruSasya bhavaMtIti prazne tata Aha- sarveSu cAparihINeSu manovacanakAyaguptendriyAvazyakAni bhavantIti nirdezaH kRta iti // 18 // AvazyakakaraNavidhAnamAha;tiyaraNa savvavisuddho dave khece ythuttkaalmi| moNeNabAkhico kujA AvAsayA NicaM // 189 //
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcAretrikaraNaiH sarvavizuddhaH dravye kSetre ythoktkaale| maunenAvyAkSiptaH kuryAdAvazyakAni nityaM // 149 // trikaraNairmanovacanakAyaiH sarvathA zuddho dravyaviSaye kSetravi. Saye yathoktakAle AvazyakAni nityaM maunenAvyAkSiptaH san kuryAdyatiriti // 186 // athAsikAniSidyakayoH kiMlakSaNamityAzaMkAyAmAha; jo hodi NisIdappA NimIhiyA tassa bhaavdohodi| aNisiddhassa NisIhiya- sado havadi kevalaM tassa // 90 // yo bhavati nisitAtmA niSidyakA tasya bhAvatobhavati / Anisitasya niSidyakAzabdo bhavati kevalaM tasya // 19 // yo bhavati nibhito baddha AtmapariNAmo yenAsau nisitAtmA nigRhItendriyakaSAyacittAdipariNAmo'sau nisitAtmA'tha vA niSiddhAtmA sarvathA niyamitapatistasya bhAvato niSidhakA bhavati aniSiddhasya svecchApattasyAniSiddhAtma
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ ssddaavshykaadhikaarH|| 7 // nazcalacittasya kaSAyAdivazarjino niSidyakAzabdo bhavati kevalaM zabdamAtrakaraNaM tasyeti / / 160 // __ AsikArthamAha;AsAe vippamukkassa AsiyA hodibhaavdo| AsAe avippamukkassa sado havadi kevalaM / AzayA vipramuktasya AsikA bhavati bhaavtH| AzayA avipramuktasya zabdo bhavati kevlN|| 191 . AzayA kAMkSayA vividhaprakAreNa muktasya prAsikA bha. vati bhAvataH paramArthataH, bhAzayA punaraviSamuktasyAsikAkaraNaM zabdo bhavati kevalaM, kimarthamAsikAniSidhakayostra nirUpaNamiti cena trayodazakaraNamadhye paThinatvAt, yathA'tra paMcanamaskAranirUpaNaM paDAvazyakAnAM ca nirUpaNa kRtamevamanayorappadhikArAt bhavatIti nAmasthAne nirUpaNamanayoriti // 11 // cUlikAmupasaMharabAha;NijjuttI NijjuttI esA kahidA mae samAseNa aha vitthArapasaMgo'Niyogado hodinnaadvo| niryukterniyuktiH eSA kathitA mayA smaasen|| atha vistAraprasaMgo aniyogAt bhavati jnyaatvyH|| niyukterniyuktirAvazyakacUlikAvazyakaniyuktireSA -
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAcArethitA mayA samAsena saMkSepeNArthavistAraprasaMgo'niyogAdAcArAMgAdbhavati jJAtavya iti // 192 // __AvazyakarniyuktiM sacUlikAmupasaMharannAhaAvAsayANijjucI evaM kadhidAsamAsao vihiNA jo uvajUMjadi NicaM so siddhiM jAdi visuddhappA // AvazyakaniyuktiH evaM kathitA samAsato vidhinaa| yaH upayukta nityaM saH siddhiM yAti vizuddhAtmA // aAvazyakaniyuktirevaMprakAreNa kathitA samAsataH saM. kSepato vidhinA, tAM ya uparyukte samAcarati nityaM sarvakAlaM sa sidi yAti vizuddhAtmA sarvakarmanirmukta iti // 193 // iti zrIveTerakAcAryavaryapraNItamUlAcArasya vasunaMdhAcAryaviracitAyAmAcArahattAvAvazyakaniyukti nAmakaH saptamaH paricchedaH // 7 //
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ mANikacanda di0 jaina-granthamAlAmeM prakAzita pustakoMkI suucii| 1 laghIpastrayAdisaMgraha ( laghIyastrayatA paryavRtti, ughunarvasiddhi, bRhatsarvasiddhi ) 2 pAgAradharmAmRta saTIka 3 vikrAntakauravIya nATaka 2 pArzvanAthacaritra 5 maithilIkalyANa nATaka 6 ArAdhanAsAra saTIka 7 jinadattacarita 8 pradyumnacarita 9 cAritrasAra 10 pramANanirNaya 11 AcArasAra 12 tralokyasAra saTIka 13 tattvAnuzAsanAdisaMgraha ( tattvAnuzAsana, iSTopadeza saTIka, nItisAra, zrutAvatAra, zrutaskandha, vairAgyamaNimAlA, DhADhasIgAthA, tattvasAra, jJAnasa', mokSapaMcAzikA, adhyAtaraMgiNI. pAtrakesarI stotra, adhyAtmASTaka, dvAtriMzAtekA ) .... // ) 14 anagAradharmAmRta saTIka .. 15 yuktyAnuzAsana saTIka 16 nayacakrasaMgraha (AlApapaddhati, nayacakra, dravya svabhAvaprakAzaka nayacakra) 17 SaTprAbhatAdisaMgraha = LES