Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 01
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनुयोगचन्द्रिका टीका. १० नामावश्यक स्वरूपनिरूपणम्
७१
जीवाजीवभयश्यापि 'आवासक' मिति नाम संभवति । दृश्यते हि-जलाशयोद्यानजलयन्त्रादिसहितः प्रासादादिप्रदेशो राजादेरावास उच्यते । अ* चजलाशयद्यानादयः सचेतन रत्नादयश्च जीवाः सन्ति । इष्टका काष्यदयेोऽचेतनरत्नादयश्चाजीवाः सन्ति । एतदुभयनिष्पन्नस्य राजप्रासादादि- प्रदेशस्य आवा सकं नाम सिध्यति ।
उभयेषां जीवानामजीवानां चापि 'आवासक' मिति नाम संभवति । दृश्यते हि - राजप्रासादयुक्तं सम्पूर्ण नगरं राजादीनामात्रास उच्यते । सवलः सौधर्मादिल्प इन्द्रादीनामानास उच्यते । इत्थं बहूनां जी नामजीवनां च सम्मिलितानाम् 'आवास कम्' इति नाम सिद्धम् । राजप्रासादस्य लघुत्वादेकमेर जीवासिद्ध हो जाता है । जीव और अभी इन दोनों में आ सक यह नाम निक्षेप इस प्रकार से बनता है कि जो राजमहल का प्रदेश जलाशय, उद्यान एवं जल यन्त्र - नल - आदि से युक्त होता है वह राजा आदिका आवासस्थान हैइस नाम से कहा जाता हैं। वहां जो जलाशय, उद्यान एवं सचेतन रत्नादिक हैं- वे तो सचित द्रव्य हैं और इष्टका (ईंट) का वाष्ठ, अचेतन रत्नादिक हैं वे सब अजीव हैं । इन दोनों से निष्पन्न हुए उस राजमहल आदि के प्रदेश का नाम आवासरूप होने के कारण " आवासक" का निक्षेप बनता है । इसी प्रकार से जीव अजीव इन दोनों का भी आवासक यह नाम इस प्रकार से घटित होता है कि राजप्रासाद से युक्त समस्त नगर राजादिक का आवास है इस रूप से व्यवहार में कह दिया जाता है । तथा सौधर्म आदि समस्त कल्प इन्द्रादिकों के आवासरूप से व्यवहृत होते हैं । इस तरह संमिfea अनेक अजीब और जीवों का " आवासक" ऐसा नाम सिद्ध हो जाता આવાસના નામનિક્ષેપ સિદ્ધ થઈ જાય છે. જીવ અજીવ, એ બન્નેમાં “આવાસક” આ નામનિક્ષેપ આ પ્રમાણે સિદ્ધ કરી શકાય છે.
જે રાજમહેલના પ્રદેશ જળાશય, ઉદ્યાન અને જળયંત્ર (નળ) આદિથી યુકત होय छे, तेने "राम माहितुं यावासस्थान छ,” मे ३ये हेवामां आवे छे, त्यां જે ઉદ્યાન, જળાશય અને સચેતન રત્નાદિક વસ્તુઓ છે, તે તે સચિત્ત દ્રવ્યરૂપ જ છે, અને ઈંટની દીવાલા, અને અચેતન રત્નાદિકા વગેરે જે વસ્તુ છે, તે અચિત્તદ્રન્યરૂપ હાવાથી અજીવ છે, એ બન્નેથી જેનું નિર્માણ થયું છે. એવા તે મહેલ આદિના પ્રદેશનું નામ આવાસરૂપ હાવાને કારણે આવાસક’તુ નિક્ષેપ બનેછે. એજ પ્રમાણે જીવાજીવમાં પણુ ‘આવાસક’ આ નામનિક્ષેપ આ પ્રમાણે ઘટાવી શકાય છે. રાજપ્રાસાદથી યુકત સમસ્ત નગર “રાજાદિકના આવાસ છે.” આ રૂપે વ્યવહારમાં કહેવામાં આવે છે. તથા સૌધર્મ આદિ સમસ્ત કલ્પને ઇન્દ્રાદિકેના આવાસ રૂપ કહેવામાં આવે છે. એ રીતે સ ંમિલિત અનેક અજીવે અને જીવાનુ... “આવાસક
For Private and Personal Use Only
