Anuyogdwar Sutram Part 01

Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 01
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 512
________________

Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
भनुयोगचन्द्रिका टीका सूत्र ११६ भागद्वारनिरूपणम् कानि बोध्यानि । अवक्तव्यकद्रव्याणि तु द्विकसंयोगाना स्तोकत्वात् स्तोकानि । भनानुपूर्वीद्रव्याण्यपि लोकप्रदेशसंख्यासमानसंख्यत्वात् स्तोकान्येव । अत्र मुखेनावबोधार्थ किंचिनिर्दिश्यते । तथाहि-लोके किल पञ्चाकाशमदेशाः कल्प्यन्ते, तद्यथा-:.: इति । अत्र अनानुपूर्वीद्रव्याणि तावत् पश्चैव भवन्ति । यथा-:.: इति। भवक्तव्यकद्रव्याणि तु अष्टौ, अष्टानामेव द्विकसंयोगानामिहाभ्युपगमात् । यथा- इति । आनुपूर्वीद्रव्याणि तु षोडश संभवन्ति । तत्र-दशत्रिकसंयोगाः, पञ्च चतुष्कसंयोगाः, को बहुत होने के कारण बहुसंख्यक हैं । और जो अवक्तव्यक द्रव्य हैं वे बिक संयोगों के कम होने के कारण कम हैं। तथा जो अनानुपूर्वी द्रव्य हैं । वे भी लोक प्रदेशों की संख्या के बराबर होने के कारणकम ही है। यह बात अच्छी तरह से समझ में आ जावे इसलिये यों समझना चाहिये-लोक में पांच आकाशप्रदेश कल्पित करो, और उसका आकार:.: इस प्रकार से करो। प्रत्येक आकाश प्रदेश में एक अनानुपूर्वी द्रव्य है इसलिये इस हिसाब से पांच अनानुपूर्वी द्रव्य हैं। ऐसा मान लो तथा विप्रदेश संयोगी जो अवक्तव्यक द्रव्य हैं वे द्विकमदेश संयोगों को यहां आठ ही होनेसे आठ आते हैं। जैसे-संस्कृत टीका में आकार देकर कहा गया है । आनुपूर्वीद्रव्य १६, संभवित होते हैं-वे इसप्रकार से १०, त्रिक प्रदेश संयोग के १०, ५ चतुष्पदेशि संयोग के पांच, और આદિ સંગે ઘણા હેવાને કારણે તે આનુપૂર્વી દ્રવ્ય બહુસંખ્યક છે, અને બ્રિકસંગે એાછાં હોવાને કારણે અવક્તવ્યક દ્રવ્ય તેના કરતાં અ૫ સંખ્યામાં છે. તથા જે અનાનુપૂર્વી દ્રવ્ય છે તેઓ પણ લેકના પ્રદેશોની સંખ્યાની બરાબર હોવાથી આનુપૂર્વી દ્રવ્ય કરતાં અલ્પ સંખ્યામાં છે. આ વાતને સ્પષ્ટ રીતે સમજવા માટે આ પ્રમાણેની કલ્પના કરા-ધારા કે આકાશપ્રદેશો પાંચ છે અને તેમને આકાર આ પ્રમાણે છે– 28 પ્રત્યેક પ્રદેશમાં એક એક અનાનુપૂવી દ્રવ્યે રહી શકે છે. તેથી પાંચ પ્રદેશોમાં પાંચ અનાનુપૂવ દ્રવ્ય રહી શકે એમ માની લે.
તથા દ્ધિપ્રદેશ સંગી જે અવક્તવ્યક દ્રવ્યું છે, તેમની સંખ્યા અહીં આઠની આવે છે, કારણ કે અહીં કિક પ્રદેશ સંગે આઠ આવે છે તે વાત ટીકામાં આપવામાં આવેલ આકૃતિ દ્વારા સ્પષ્ટ કરવામાં આવી છે.
આ પાંચ પ્રદેશોમાં આનુપવી દ્રવ્ય ૧૬ સંભવી શકે છે. તેને હિસાબ આ પ્રમાણે સમાજ-ત્રિકપ્રદેશ સાગના ૧૦, ચતુષ્પદેશ સાગના
For Private and Personal Use Only


Page Navigation
1 ... 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864