Anuyogdwar Sutram Part 01

Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 01
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 628
________________

Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनुयोगचन्द्रिका टीका सूत्र १४० संस्थानानुपूर्वीनिरूपणम्
૬૨
इत्यर्थः । न्यग्रोधमण्डलम् = न्यग्रोधो वटवृक्षरतद्वन्मण्डलं यस्य तत्तथा, यथा-न्यग्रोध उपरि सम्पूर्ण विवोऽधस्तनभागे पुन र्न तथा तथेदमपि नाभेरुपरि विस्तरबहुलं शरीरलक्षणोक्तप्रमाणभागम्, अधस्तु हीनाधिकप्रमाणं विज्ञेयम् । सादिआदिरिह उत्सेबाख्यो नाभेरधस्तनो देहभागी गृह्यते। आदिना= नाभेरधस्तनकायलक्षणेन सह वर्तते इति सादिः । यद्यपि सर्वशरीरमादिना सह वर्तते तथापि सादित्व विशेषणान्यथाऽनुपपच्या विशिष्ट एवं प्रमाणलक्षणोपपन्न आदिरिह गृहयते, तत
पांगों में रहा करतें हैं । अपने अंगुल से इस संस्थान वाला शरीर १०८ अंगुल की ऊँचाईवाला होता है । यह संस्थान समस्त संस्थानों में मुख्य होता है । और यह पंचेन्द्रिय जीव के शरीरका एक विशेष आकाररूप होता है । न्यग्रोधमण्डल न्यग्रोध नाम वटवृक्ष का है। इसके समान जिसका मंडल हो अर्थात् जिस प्रकार न्यग्रोध- वटवृक्ष ऊपर में संपूर्ण अवयवोंवाला होता है और नीचे वैसा नहीं होता, उसी प्रकार यह संस्थान भी नाभि से ऊपर में बहुत विस्तारवाला होता है और नाभि से नीचे हीनाधिक प्रमाणवाला होता है ऐसे संस्थान का नाम न्यग्रोध मंडल है । सादि-नाभि से नीचे का जो उत्सेध नाम का देह भाग है वह यहां आदि से ग्रहण किया है। नाभि से नीचे का भाग कायरूप आदि के साथ जो रहता है उसका नाम सादि है । यद्यपि समस्त शरीर आदि सहित होते हैं तो भी संस्थान का जो सादि विशेषग
નવાળા મનુષ્યની ઊંચાઈ તેના ૧૦૮ આંગળપ્રમાણ હોય છે. આ સસ્થાન બધાં સ્થાનામાં મુખ્ય (શ્રેષ્ઠ) ગણાય છે. અને આ સસ્થાન પ’ચેન્દ્રિય જીવના શરીરના એક આકારવિશેષ રૂપ હાય છે.
ન્યગ્રોધમ’ડેલસ સ્થાન–વડના વૃક્ષને ન્યગ્રોધ કહે છે. તે વડના જેવુ' જે સંસ્થાન (આકાર) હાય છે તે સંસ્થાનનું નામ ન્યગ્રોધમડલસ સ્થાન છે. જેમ વડના ઉપરના ભાગ સ'પૂર્ણ અવયવેાવાળા હાય છે, પણ નીચે એવા હાતા નથી, એજ પ્રમાણે આ સસ્થાન નાભિથી ઉપરના ભાગમાં ઘણા વિસ્તાર વાળુ' હાય છે, પરન્તુ નાભિની નીચેને ભાગમાં ન્યૂનાધિક પ્રમાણવાળું હોય છે. માટે આ પ્રકારના સસ્થાનનું નામ ન્યગ્રોધમડલ સસ્થાન છે.
સાક્રિસ સ્થાન નાભિની નીચેના જે ઉત્સેધ નામના શરીરના ભાગ છે, તેને અહી. “ આદિ'' પદ વડે ગ્રહણ કરવામાં આવેલ છે. નાભિથી નીચેન જે ભાગ કાયરૂપ આદ્ધિની સાથે રહે છે તેનું નામ 'साहि ' छे. ले ! समस्त શરીર આદિ સહિત જ હોય છે, છતાં પણુ અહી જે ભ્રાપ્તિ વિશેષણુ લગા
For Private and Personal Use Only


Page Navigation
1 ... 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864