Anuyogdwar Sutram Part 01

Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 786

___७६९
अनुयोगचन्द्रिका टीका सूत्र १५९ त्रिकसंयोगनिरूपणम् भवन्ति । तत आद्यं तृतीयं च परिपाटया निक्षिप्य अवशिष्टयोईयोस्तत्र क्रमेण संयोगे भगद्वयम् । ततः प्रथमचतुर्थपञ्चमभावानां संयोगे एको भरः । इत्थं पह भङ्गाः । ततो द्वितीयं च भावपरिपाटया निक्षिप्य तत्र चतुर्थपञ्चमयोः क्रमेण योगे भङ्गद्वयम् । ततो द्वितीयचतुर्थपञ्चमभावानां च योगे एको भङ्गः। तथा-तृतीयचतुमनुष्यगति ली गई है। मनुष्यगति यह औदयिक भाव है। क्यों कि मनुष्यगति नामकर्म के उदय से मनुष्य होता है। उपशांत क्रोधादि कषायवाला कहने से औपशमिक भाव घटित होता है और क्षायिक सम्यकत्व से क्षायिक भाव । इसी प्रकार से शेष दो भंगों में-औदयिकौपशमिक क्षायोपशमिक सानिपातिक भाव में यह मनुष्य उपशान्त कषायवाला पंचेन्द्रिय है यथा औदयिकोपशमिक पारिणामिक सान्निपातिक भंग में यह मनुष्य उपशांत कषायवाला जीव है-घटित करलेना चाहिये । जहां पर औपशमिक भाव का परित्याग कर औदायिक और क्षायिक भाव का ग्रहण हो तथाक्षायोपशमिक एवं पारिणामिक भावों में से एक२ को ग्रहण हो वह दूसरा त्रिभाव संयोगी सानिपातिक भाव का भेद है-इसके दो भंग हैं-एक औदयिक क्षायिकक्षायोपशमिक और दूसरा औदयिक क्षायिक पारिणामिक, पहिलेका दृष्टान्त-क्षीण कषायी मनुष्य મનુષ્ય ગતિની પ્રાપ્તિ થાય છે. ઉપશાન્ત ક્રોધાદિ કષાયવાળ કહેવાથી ઔપથમિક ભાવ ઘટિત થાય છે અને ક્ષાયિક સમ્યકૂવ યુક્ત કહેવાથી ક્ષાયિક ભાવ ઘટિત થાય છે એજ પ્રમાણે બીજા અને ત્રીજા ભેગેને ભાવાર્થ પણ સમજી શકાય એવે છે.
(२) "मौयिौपशभिक्षायो५५भि: सालिपाति मा१" ३५ मी. ભંગનું ઉદાહરણ આ પ્રમાણે છે
આ મનુષ્ય ઉપશાન્ત કષાયવાળે પચેન્દ્રિય જીવ છે.” (૩) દકિૌપથમિક પરિણામિક સાવિપાતિક ભંગનું ઉદાહરણ " । मनुष्य शान्त पायवाणी १ छ."
ત્યાર પછીને ચે અને પાંચમો ભંગ આ પ્રમાણે બને છે–અહીં ઔદયિકભાવની સાથે પરામિક ભાવ લેવાને બદલે ક્ષાયિક ભાવ લે અને ઔદયિક અને ક્ષાયિક ભાવની સાથે અનુક્રમે ક્ષાપશમિક અને પરિણામિક ભાને સંગ કરવાથી ચેશે અને પાંચમ ભંગ બને છે.
(૪) ઔદયિક ક્ષયિક ક્ષાપશમિક સાઝિપાતિક ભાવનું ઉદાહરણ "क्षी पायी मनुष्य श्रुतज्ञानि."
अ. ९७