Anuyogdwar Sutram Part 01

Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 01
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 668
________________

Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
--
अनुयोगन्द्रका टीका सूत्र १४६ त्रिनामनिरूपणम्
वस्य
तथा - अम्लरसनाम - अग्निदीपनादिकृदम्लीका थाश्रितो रसः - अम्लरसः, नाम - अम्लरसनाम | उक्त चास्य फलम् - " अम्लोऽग्निदीप्तिकृत् स्निग्धः, शोफपित्तकफापहः । क्लेदनः पाचनो रुच्यो, गूढवातानुलोमकः ॥ इति ॥ तथा मधुररसेनामपित्तादिप्रशमनः खण्डशर्कराद्याश्रितो रसो मधुररसः, तस्य नाम - मधुररसनाम । उक्त चास्य फलम् - "वित्तं वातं विषं हन्ति, धातुवृद्धिकरो गुरुः । जीवनः केश'केंद्र बालवृद्ध क्षीणौजसां हितः " || इति । अन्यत्र हि सिन्धुलवणाचाश्रितो लवणरोचक होता है। अम्लीक इमली आदि में रहा हुआ जो रस है वह अम्लरस है । यह अग्निदीपन आदि का करने वाला होता है। इस रस का जो नाम है वह अम्ल रस नाम है। इसका फल इस प्रकार कहा है - यह रस अग्निदीपक होता है, स्निग्ध होता है। शोफ, पित्त और कफ को नाश करता है। क्लेदन, ( पसीना उत्पन्न करनेवाली (शरीरका अग्निविशेष) पाचन करता है - और रुच्य होता है तथा गूढ वायु का अनुलोमक होता है । पित्तादिका प्रशमन करने वाला जो रस है वह मधुर रस है । यह मधुर रस खांड़, शक्कर आदि का आश्रित रहता है। इसका जो नाम है वह मधुररसनाम है। इसका - फल ऐसा कहा है कि मधुररस पित्त, वात, और विषका नाशक होता है, , धातु की वृद्धि करता है गुरु होता है । बालक, वृद्ध और क्षीण शक्ति वालों का यह हित कस होना है। जोवनप्रद और केशवर्धक होता है। दूसरी जगह सिन्धु लवण सैन्धव-आदि के आश्रित लवण रस भी
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આમલી આદિમાં રહેલા રસને અમ્હરસ (ખાટાસ્વાદ) કહે છે. તે અગ્નિદ્ગીપન (જઠરાગ્નિને સતેજ કરનારા) આદિ કરનારા હોય છે. આ રસનુ
નામ છે તે અમ્બરસ નામ છે. અમ્લરસના સેવનનુ' ફળ આ પ્રકારનુ ક્યું છે-આ રસ અગ્નિદીપક અને સ્નિગ્ધ હાય છે. સાજા પિત્ત અને ના નાશક હાય છે લેન, પાચન કરે છે. અને રુથ્ય (રુચિકર) હાય છે વળી આ રસ ગૂઢ વાયુને અનુલામક હાય છે.
(પત્તાહિકનું શમન કરનારા જે રસ છે તેનુ નામ મધુરરસ છે. તે ખાંડ, સાકર, ગાળ આદિમાં રહેલા હાય છે. તેનું જે નામ છે તે મધુરરસ નામ છે તેના સેવનનુ ફળ આ પ્રકારનુ કહ્યું છે-મધુર રસ વાત, પિત્ત અને વિષને નાશક હાય છે, ધાતુની વૃદ્ધિ કરનારા અને ગુરુ હાય છે ખાલકા, વૃદ્ધો અને કમજોર માણુસેને લાભકારી હાય છે, જીવનપ્રદ અને કેશવ ક હાય છે કેટલાક માકા લત્ર૩રસ (ખાશ સ્વાદ) ને પણ એક પ્રકારના સ્વતંત્ર રસ
For Private and Personal Use Only


Page Navigation
1 ... 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864