Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
--
अनुयोगन्द्रका टीका सूत्र १४६ त्रिनामनिरूपणम्
वस्य
तथा - अम्लरसनाम - अग्निदीपनादिकृदम्लीका थाश्रितो रसः - अम्लरसः, नाम - अम्लरसनाम | उक्त चास्य फलम् - " अम्लोऽग्निदीप्तिकृत् स्निग्धः, शोफपित्तकफापहः । क्लेदनः पाचनो रुच्यो, गूढवातानुलोमकः ॥ इति ॥ तथा मधुररसेनामपित्तादिप्रशमनः खण्डशर्कराद्याश्रितो रसो मधुररसः, तस्य नाम - मधुररसनाम । उक्त चास्य फलम् - "वित्तं वातं विषं हन्ति, धातुवृद्धिकरो गुरुः । जीवनः केश'केंद्र बालवृद्ध क्षीणौजसां हितः " || इति । अन्यत्र हि सिन्धुलवणाचाश्रितो लवणरोचक होता है। अम्लीक इमली आदि में रहा हुआ जो रस है वह अम्लरस है । यह अग्निदीपन आदि का करने वाला होता है। इस रस का जो नाम है वह अम्ल रस नाम है। इसका फल इस प्रकार कहा है - यह रस अग्निदीपक होता है, स्निग्ध होता है। शोफ, पित्त और कफ को नाश करता है। क्लेदन, ( पसीना उत्पन्न करनेवाली (शरीरका अग्निविशेष) पाचन करता है - और रुच्य होता है तथा गूढ वायु का अनुलोमक होता है । पित्तादिका प्रशमन करने वाला जो रस है वह मधुर रस है । यह मधुर रस खांड़, शक्कर आदि का आश्रित रहता है। इसका जो नाम है वह मधुररसनाम है। इसका - फल ऐसा कहा है कि मधुररस पित्त, वात, और विषका नाशक होता है, , धातु की वृद्धि करता है गुरु होता है । बालक, वृद्ध और क्षीण शक्ति वालों का यह हित कस होना है। जोवनप्रद और केशवर्धक होता है। दूसरी जगह सिन्धु लवण सैन्धव-आदि के आश्रित लवण रस भी
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આમલી આદિમાં રહેલા રસને અમ્હરસ (ખાટાસ્વાદ) કહે છે. તે અગ્નિદ્ગીપન (જઠરાગ્નિને સતેજ કરનારા) આદિ કરનારા હોય છે. આ રસનુ
નામ છે તે અમ્બરસ નામ છે. અમ્લરસના સેવનનુ' ફળ આ પ્રકારનુ ક્યું છે-આ રસ અગ્નિદીપક અને સ્નિગ્ધ હાય છે. સાજા પિત્ત અને ના નાશક હાય છે લેન, પાચન કરે છે. અને રુથ્ય (રુચિકર) હાય છે વળી આ રસ ગૂઢ વાયુને અનુલામક હાય છે.
(પત્તાહિકનું શમન કરનારા જે રસ છે તેનુ નામ મધુરરસ છે. તે ખાંડ, સાકર, ગાળ આદિમાં રહેલા હાય છે. તેનું જે નામ છે તે મધુરરસ નામ છે તેના સેવનનુ ફળ આ પ્રકારનુ કહ્યું છે-મધુર રસ વાત, પિત્ત અને વિષને નાશક હાય છે, ધાતુની વૃદ્ધિ કરનારા અને ગુરુ હાય છે ખાલકા, વૃદ્ધો અને કમજોર માણુસેને લાભકારી હાય છે, જીવનપ્રદ અને કેશવ ક હાય છે કેટલાક માકા લત્ર૩રસ (ખાશ સ્વાદ) ને પણ એક પ્રકારના સ્વતંત્ર રસ
For Private and Personal Use Only
| SR No. | 020966 |
| Book Title | Anuyogdwar Sutram Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kanhaiyalal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 864 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_anuyogdwar |
| File Size | 25 MB |