Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 01
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
....
अनुयोगचन्द्रिका टीका सूत्र १४७ पर्यवनामनिरूपणम् नामेति पाठान्तरपक्षे-परि-समन्तात् अयन्ते अपगच्छन्तीति पर्यायाः । यद्वापरि-सामस्त्येन यन्ति अभिगच्छन्ति वस्तुतामिति पर्यायास्तेषां नाम पर्यायनाम । अत्रपक्षेऽप्यर्थः पूर्वोक्त एव बोध्यः । पर्यवनाम हि अनेकविध प्राप्तम्। अनेक विधत्वमेवाह-तद्यथा-एकगुणकालक:-अत्र गुणशब्दोऽशार्थकः । एकगुणेन एका. शेन कालका कृष्णः परमाण्वादिरेकगुणकालक इत्युच्यते। समस्तस्यापि त्रैलोक्य. नाम हैं। जप " पज्जवणामे" इसकी संस्कृत छाया पर्यायनाम ऐसी होती है तब इस पाठान्तर पक्ष में भी यही पर्यव नामोक्त अर्थ ही निकलता है (तंजहा) यह पर्यवनाम अनेक प्रकार का इस प्रकार से है(एगगुणकालए, दुगुणकालए, तिगुणकालए, जाव दसगुणकालए संखिज्जगुणकालए, असंखिज्जगुणकालए अणंतगुणकालए ) एक गुणकालक, दिगुणकालक, त्रिगुणकालक, यावत् दशगुणकालक, संख्यासगुणकालक, असंख्यातगुणकालक, अनंतगुणकालक। यहां गुण शन्द अंश का वाचक है। जिस परमाणु आदि द्रव्य में कृष्ण गुण का एक अंश हो वह परमाणु आदि द्रव्य एक गुणकालक है। इसी प्रकार जिस परमाणु आदि द्रव्य में कृष्ण गुण के दो अंश हैं वह द्विगुणकालक है तीन अंश कृष्ण गुण के हैं वह त्रिगुणकोलक है यावत् संख्यात अंश कृष्णगुण के हैं वह संख्यातगुणकालक है असंख्यात સ્થાએ રૂપ હોય છે. દ્રવ્યની એક ગણું, બે ગણી કાળાશ આદિ રૂપ આ पर्याय हाय छे. “पज्जवणामे" ॥ पनी संस्कृत छाया ' पर्यायनाम' થાય છે. તે પર્યાયનામનો અર્થ પણ પજવનામ થાય છે. આ રીતે પર્યાય અને પજવ, આ બને સમાન અથ પદે છે.
(त' जहा) ते ५ नमना भने । छ म । (एगगुणकाळए, दुगुणकालए, तिगुणकालए, जाव दसगुणकालए, संखिज्जगुणकालए, असंखिज्जगुणकालए, अणंतगुणकालए) : Ya४, बंगुर, त्रिशुश्था asa દસગુણ પર્યન્તનું કાલક, સંખ્યાત ગુણકાલક, અસંખ્યાત ગુણકાલક અને અનતગુણકાલક અહીં “ગુણ” શબ્દ અંશને વાચક છે. જે પરમાણુ આતિ દ્રવ્યમાં કાળાશને એક અંશ હોય છે તે પરમાણુ આદિ દ્રવ્યને એક કાલક દ્રવ્ય કહે છે. એ જ પ્રમાણે જે પરમાણુ આદિ દ્રવ્યમાં કાળાશના બે અંશ હોય છે તે પામણ આદિ દ્રવ્યને દ્વિગુણકાલક દ્રવ્ય કહે છે એ જ પ્રમાણે દસગુણકાલક પનતના દ્રવ્યને અર્થ પણ સમજ જે દ્રવ્યમાં કાળાશના સંખ્યાત અંશ હોય છે તે દ્રને સંખ્યાત ગુણકાલક કહે છે જે દ્રવ્યમાં
म० ८३
For Private and Personal Use Only
