Anuyogdwar Sutram Part 01

Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 707

अनुयोगद्वारसूत्रे दाह-यधप्यौदारिकादिशरीराणि जीवे भवन्ति तथापि औदारिकादिशरीर नाम ककर्मोदयस्य मुख्यतया शरीरपुद्गलेष्वेव विपाको भवति, अत एतानि औदारि कादीनि पञ्चशरीराणि अजीवोदय निष्पन्ने औदायिक एव भावे पठ्यन्ते, अतं नास्ति कश्चिद् दोषः । इत्थमजीवोदनिष्पन्न औदयिकभावः प्ररूपित इति सूच यितुमाह-स एषोऽजीवोदयनिष्पन्न इति । उदयनिष्पन्नो भावः सकलो परूपित इति प्रचयितुमाह-स एष उदय निष्पन्न इति । एतावता औदायिको भाव प्ररूपित इति सूचयितुमाइ-स एष औदायिक इति । इत्थं द्विविधोऽप्यौदयिक मावः प्ररुपित इति विज्ञेयम् ॥मू० १५२॥ भाव में ही कहना चाहिये थे, फिर क्यों-उन्हे अजीबोदयनिष्पन्न औद यिक भाव में रखा है ?
उत्तर-यद्यपि औदारिक आदि शरीर जीव में होते हैं, तो भी औदारिक आदि शरीर नाम कर्मका विपाकमुख्यतया शरीर पुद्गलों ही होता है, इसलिये इन औदारिक आदि पांच शरीरों को अजीबोदर निष्पन्न औदारिक भाव में ही रखा है। इसलिये इसमें कोई दोष नहीं है। (से तं अजीवोदयनिष्कणे) इस प्रकार से यह अजीवोदय निष्पक औदयिक भाव का कथन है । (से तं उदयनिष्फण्णे, से तं उदहए एतावता औदयिक भाव प्ररूपित हो चुका । और इस प्ररूपणा से दोनो प्रकार का भी औदयिक भाव कथित हो चुका ऐसा जानना चाहिये।
भावार्थ-सूत्रकार ने इस मूत्र द्वारा औदयिक भाव का कथन किय है। इसमें उन्होंने यह समझाया है कि अपविध कर्मों का जो उदय है છતાં અહીં તેને અજીવોદય નિષ્પન્ન ઔદયિક ભાવ રૂપે શા કારણે ગણાવવામાં આવેલ છે?
ઉત્તર-જે કે ઔદારિક આદિ શરીરને જીવમાં સદ્ભાવ હોય છે, છતાં પણ દારિક આદિ શરીર નામકર્મને વિપક મુખ્યત્વે શરીર પુદ્રલમાં જ થાય છે. તેથી હારિક આદિ પાંચ શરીરને અદય નિષ્પન્ન
દયિક ભાવ રૂપ કહેવામાં આવેલ છે. તેથી તે પ્રકારનું કથન નિર્દોષ જ Brel ४य. (से तं अर्ज वोदयनिष्फण्णे) मा ५२- माय निपन्न मोहयि सातुं १३५ सम (से त उदयनिष्फण्णे, से त' उदइए) मा प्रारे
દયિક ભાવની પ્રરૂપણ અહીં સમાપ્ત થાય છે આ પ્રરૂપણું દ્વારા બને પ્રકારના દયિક ભાવની પ્રરૂપણા સમાપ્ત થઈ જાય છે.
ભાવાર્થસૂત્રકારે આ સૂત્ર દ્વારા દયિક ભાવનું કથન કર્યું છે. આ સૂત્ર દ્વારા તેમણે એ વાતનું પ્રતિપાદન કર્યું છે કે આ પ્રકારનાં કર્મોને