Anuyogdwar Sutram Part 01

Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 01
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 649
________________

Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
---
मनुयोगद्वारसूत्र मरूपिता व्यवस्थापिता । अयं भाषः-सर्वाण्यपि जीवो जन्तुरेित्याघभिधानानि नामत्वसामान्यमाश्रित्यकेन नाम शब्देनोच्यन्ते इति । इत्थं च एकेनाप्यनेन नामशब्देन लोकरूढाभिधानानि सर्वाग्यपि वस्तूनि प्रतिपाद्यन्ते इत्येतदेकनामो. म्यते। तदेव उपसंहरन्नाह -तदेतदेकनामेति ॥ १४४॥ सामान्य के आश्रय से एक नाम शब्द से कहे जाते हैं। इस प्रकार एक भी इस नाम शब्द से वस्तुओं के, गुणों के और पर्यायों के जो भी लोक रूढ नाम हैं वे सब" नामत्व" इस एक सामान्य पद से गृहीत हो जाते हैं। इसलिये इस एक भी नाम शब्द से लोकरुढाभिधान वाली सघ भी वस्तुएँ प्रतिपादित हो जाती हैं । अतः एक नाम कहलाना है । (से तं एगगामे) इस प्रकार यह एक नाम है।
भावार्थ- एक नाम क्या है इस जिज्ञासा का समाधान करने के निमित्त मूत्रकार ने यहां उसी का वर्णन किया है। इसमें उन्होंने समझाया है की जितने संसार में द्रव्यों के, पर्यायों के और गुणों के लोक रूढ नाम हैं-यद्यपि वे सय जुदे २ हैं। फिर भी नामस्व सामान्य के आ. श्रयभूत होने के कारण वे सब एक ही हैं । इस प्रकार नामत्व सामान्य की दृष्टि से ये सब नाम एक है-क्यों कि जितने अभिधानरूप व्यक्ति हैं उन सब में नामस्वरूप सामान्य रहता है। यही बात आगमरूप શબ્દ દ્વારા પ્રકટ કરવામાં આવે છે. આ રીતે એક પણ આ નામ વડે-શબ્દ વડે-વસ્તુઓના ગુણેનાં અને પર્યાનાં જે નામે લેકમાં રૂઢ થયેલા હેય છે, તે બધાને “નામત્વ” આ એક સામાન્ય પદ વડે ગ્રહણ કરી શકાય છે. તેથી આ એક નામ શબ્દથી પણ લેકમાં રૂઢ એવા અભિધાનવાળી બધી परतुया प्रतिपाहित ४ जय छे. तेथी तने से नाम 3 छ. (से त एगणामे) मा प्रा२नु ये नामनु ११३५ छ
सापाथ-सूरे मा सूत्रभो, ' नाम शु " मा प्रश्ननु સ્પષ્ટીકરણ કર્યું છે. તેમણે આ સૂત્રમાં એ વાત સમજાવી છે કે સંસારમાં દ્રનાં, પર્યાનાં અને ગુણોનાં જેટલાં લેકરૂઢ (લેકમાં પ્રચલિત) નામો છે, તે નામ જે કે જુદાં જુદાં છે, છતાં પણ નામ સામાન્યના આશ્રયભૂત હોવાને કારણે તેઓ સૌ એક જ છે. આ રીતે નામવ સમાન્યની દષ્ટિએ વિચાર કરવામાં આવે તે તે બધાં નામે એકનામ રૂપ જ છે, કારણ કે જેટલા અભિધાન રૂપ પદાર્થો છે, તે સઘળા પદાર્થોમાં નામ રૂપ સામાન્યને સદુભાવ રહે છે. એજ વાત આગમ રૂપ કટીની ઉપમા દ્વારા
For Private and Personal Use Only


Page Navigation
1 ... 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864