Anuyogdwar Sutram Part 01

Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 01
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 643
________________

Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
६२६
अनुयोगद्वारसूत्रे औदायिकभावरूपनारकादिगतौ सत्यामेत्र औपशमिकादयः शेपभावा यथासम्भव प्रादुर्भवन्तीति शेषभाराधारत्वेन औदयिकस्य प्राधान्यम् । अत एव प्रथमं तदुपन्यासः। ततः शेषाणां पश्चानामपि भावानां मध्ये औपशमिकस्य स्तोकविषयत्वात् स्तोकतया प्रतिपादयिष्यते इति सूची कटाहन्यायेन औदायिकानन्तरमवशिष्टेषु पञ्चसु मध्ये पूर्वमौपशमिकस्योपन्यासः । औरशमिकापेवाऽधिक विषयत्वात्क्षायिकस्य तदनन्तरमुपन्यासः । ततश्र विषयाणां तारतम्यमाश्रित्य क्रप्लेग क्षायोपशमिक्रस्य पारिणामिकस्य चोपन्यासः। सानिपातिकभाको हि पूर्वोक्तभावानां द्विकादिसंयोगेन समुत्पद्यते इति भन्तेि सान्नियाति कमायोपल्यासः । इयं भावानां यिक भावरूप नरकादि गलियों के होने पर ही शेष औपशमिक आदि भाव यथासंभव उत्पन्न होते हैं। इपलिये शेष भावों का आधारभूत होने से औदायिक भाव में प्रधानता है। इसी कारण उनका सर्वप्रथम सूत्रकारने विन्यास किया है। इस के बाद अवशिष्ट पांचों भावों के घोच में औपशमिक भाव स्तोक विषयवाला है इसलिये वह स्वयं स्तोक है इस प्रकार से आगे प्रतिपादित किया जावेगा, अतः सूचीकटाहन्धाय से औदायिक के अनन्तर अवशिष्ट पांच भावों के बीच में से पहिले औपशमिक का पाठ किया गया है। औपशमिक की अपेक्षा अधिक विषयवाला होने से क्षायिक का पाठ औपशमिक के बाद किया गया है। इस के अनन्तर विषयों की तरतमता का आश्रय करके क्रम से क्षायोपशमिक और पारिणामिक का पाठ किया गया है। इन पूर्वोक्त भावों के विकादि संयोग से सान्निपातिक भाव उत्पन्न होता है इसलिये
પશમિક આદિ ભારે ઉત્પન્ન થઈ શકે છે આ પ્રકારે બાકીના ભાવના આધાર રૂપ હોવાને લીધે ઔદયિક ભાવમાં પ્રધાનતા છે. તેથી જ સૂત્રકારે તેને વિન્યાસ સૌથી પહેલાં કર્યો છે એટલે કે તેને સૌથી પહેલું સ્થાન આપ્યું છે, બાકીના પાંચ ભાવોમાંને ઔપશમિક ભાવક (અલ્પ) વિષયવાળો હોવાથી તે પોતે જ સ્તક છે. (આ વાતનું સૂત્રકાર આગળ પ્રતિપદન કરશે) તેથી સૂચીકટાહ ન્યાયે ઔદયિક ભાવ પછી પથમિક ભાવને મૂકવામાં આવ્યા છે. ઓપશમિક ભાવ કરતાં અધિક વિષયવાળ હોવાને કારણે ક્ષાવિકભાવને પથમિક ભાવ પછી મૂકવામાં આવેલ છે. વિષયની અધિકતરતા અને અધિકતમતાને કારણે ક્ષાવિક ભાવ પછી અનુક્રમે ક્ષા પશમિક અને પરિણામિક ભાવેને મૂકવામાં આવ્યા છે. આ પૂર્વોક્ત ભાવોના દ્વિસંગ આદિથી સક્રિપનિક ભાવ ઉત્પન્ન થાય છે, તેથી સૌથી છેલ્લે
For Private and Personal Use Only


Page Navigation
1 ... 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864