Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 01
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनुयोगचन्द्रिका टीका सूत्र १४१ सामाचार्यानुपूर्वीनिरूपणम्
६१७
तकार - सूत्रगाख्यानादौ प्रस्तुते गुरुभिः कस्मिंश्चिद् वचस्युदीरिते सति यथा भवन्तः प्रतिपादयन्ति तथैचैत" दित्येवं करणम्-वितर्कमकृत्यैव गुर्वाज्ञाऽभ्युपगम इत्यर्थः ॥ ३ ॥ आवश्यकी - ज्ञानाद्यर्थमुपाश्रयादवश्यं बहिर्गमने समुपस्थिते 'अवश्यमिदं कर्तव्यमतोsहं गच्छामि' इत्येवं या गुरुं प्रति निवेदना सा आवश्यकीति तात्पर्यम् ॥ २ ॥ नैषेधिकी - निषेवे भरा-नैषेधि की उपाश्रयाद् बहिः कर्तव्यव्यापारं परिसमाप्य पुनस्तत्रैव पविशतः साधोः शेषसाधूनामुत्त्रासादि-दोषपरिजिहीर्षया बहिर्व्यापार निषेधेन उपाश्रय प्रवेशम्रचनम् ||५|| आप्रच्छना = " भदन्त ! करोमीद" विचार कर असत् क्रियाओं से पीछे हटना उनसे दूर रहना इसका नाम मिथ्याकार है। सूत्र व्याखशन आदि जब हो रहा हो तब उस समय गुरुजन जो कोई भी वचन उच्चरित करें तब ऐसा कहना कि जिस प्रकार आप कहते हैं वह वैसा ही है। इसका नाम तथाकार है । तात्पर्य ग्रह है कि feaर्क किये बिना ही गुरुदेव की आज्ञा का स्वीकार करना तथाकार है। आवश्यक कर्तव्य करने के लिये उपाश्रय से बहिर्गमन यदि अवश्य कर्तव्य रूप में उपस्थित हो तब अवश्यं कर्तव्यमिदम् अतो गच्छामि' ऐसा ख्याल करके गुरु से बाहर जाने की आज्ञा प्राप्त करने के लिये निवेदन करना इसका नाम आवश्यकी है। उपाश्रय से बाहिर कर्तव्य कर्म को समाप्त करके जब साधु उपाश्रय में प्रवेश करे, तब शेष साधु जनों को मेरे द्वारा कोई उत्वास आदि न हो इस प्रकार के ख्याल से उपाश्रय में अपने प्रवेश की सूचना देना इसका नाम नैषेधिकी है।
19
સૂત્રનું વ્યાખ્યાન આદિ જ્યારે ચાલી રહ્યું હાય, ત્યારે ગુરુ જે ૧૨ના કહે તેને સ્વીકારી લેવાં. હું ગુરુદેવ! આપ જે કહે છે તે ખરૂ જ છે— આપની વાતયથા છે, " या प्रकरनां वयनानु' उभ्या ४२ तेनु' નામ તથાકાર છે. એટલે કે ઉતર્ક કર્યાં વિના જ ગુરુની આજ્ઞાને સ્વીકાર કરવા તેનું નામ તથાકાર છે.
66
""
આવશ્યકી–આવશ્યક કન્ય કરવાને માટે ઉપાશ્રયમાંથી બહાર જવાનું ले अवश्य उतव्य ३ये उपस्थित थाय, तो " अवश्यं कर्तव्यमिदम् अतो गच्छामि " આ કાર્ય અવશ્ય કરવા ચૈગ્ય છે, આ પ્રકારને વિચાર કરીને મહાર જવાની આજ્ઞા પ્રશ્ન કરવા માટે ગુરુની આગળ નિવેદન કવુ' તેનું નામ આવશ્યકી છે. ઉપાશ્રયની બહારના કાર્યને પતાવીને જ્યારે સાધુ ઉપાશ્રયમાં પ્રવેશ કરે, ત્યારે તે પેાતાના ઉપાશ્રયમાં પાછાં ફરવાની સૂચના આપે છે. આ પ્રકારે ઉપ શ્રમાં પુનઃપ્રવેશની જે સૂચના અપાય છે તેને નૈષષિકી કહે છે. આમ કરવાનું કારણ એ છે કે તેના આગમનની પ્રતીક્ષા કરતા બાકીના
अ. ७८
For Private and Personal Use Only
