Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 01
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
१९७६
अनुयोग
तद् भावावश्यक सर्वथा वर्णिनम् । भावावश्यकमेव चतुर्विधसंरुदेयं न तु नामस्थापना द्रव्यावकानि तेषां कर्म निर्जराजनकत्वाभावात् संसारकारण स्वाच्च । तथा भावावश्यकेऽपि आगमतो भावाश्यकं लोकोत्तरिकरूप नोआगमता narar as चेति द्वयमेवापादेयं, न तु - लौकिकं कुप्रावच निकच भागवश्यक मिति सर्वतीर्थंकर राणामभिप्रायः ||४० २८||
भावावयक ही चतुर्विध संघ उपादेय है । नाम स्थापना और द्रव्यरूप आवश्यक उपादेय नहीं है। क्योंकि इनमें कर्म निर्जरा की जनकताका सर्वा -अभाव है अर्थात इनका निमित्त या इनका सेवन करके यदि कोइ प्राणी अपने कर्मो की निर्जरा करना चाहे तो वह नही कर सत्ता है । इसलिये इन्हें संसार वर्ष के कारणोंमें परिगणित किया गया है। भावावश्य में भी आगम भावावश्यक और नोआगमत्रा तृतीय भेद रूप लोक अत्तरिक भागवश्यक ये दोही उपादेय हैं। लौकिक और कुप्रावचनिक भावावश्यक नहीं ऐसा समस्त ate करोंका कथन है ।
भावार्थ: - नोआगम भावावश्यक आवश्यक रूप आगमका सर्वथा अभाव विवक्षित नहीं हुआ है । किन्तु आगमका एकदेशविवक्षित हुआ है । इस नोआगम भावावश्वकके लौकिक कुमावचनिक और लेाकेातरिक ये ३ तीन भेद किये गये हैं । पूर्वाह्न में महाभारतका अपराह्न में रामायणका वाचना ઉપસ'હાર રૂપે પ્રકટ કરે છે કે આ રીતે નાઆગમ લેાકારિક ભાવાવણ્યકનું ''निइपशु गड़ी चु३ थाय छे.
ભાવાવશ્યક જ ચતુર્વિધ સંઘને માટે ઉપાદેય ગણાય છે. નામ, સ્થાપના અને વ્યાવશ્યક ઉપાદેય ગણાતાં નથી, કારણ કે તે ત્રણે આવશ્યકામાં કનિજ રાની જનકતાના સર્વથા અભાવ જ છે. કારણ કે તેમનું સેવન કરવાથી જે કેાઈ જીવ ક્રાંતી નિશ કરવાનું ઇચ્છતા હાય, તે તે રીતે ફર્મીની નિર્જરા કરી શકતા નથી. તે કારણે તે ત્રણે આવશ્યકાને સંસારવન કરનારાં કારણેા રૂપે ગણાવવામાં આવેલ છે. ભાવાવશ્યકમાંથી પણ આગમ ભાવાવશ્યક અને નાઆગમના ત્રીજા ભેદ રૂપ લેાકાન્તરિક ભાવાવશ્યક આ એને જ ઉપાદેય કહી શકાય તેમ છે. લૌકિક અને પ્રાવનિક ભાવાવણ્યકને ઉપાદેય રૂપ ગણી શકાય નહીં, એવુ` સમસ્ત તીથંકરાનુ
मंथन
ભાવાથ–નામાગમ ભાષાવશ્યકમાં આવશ્યક રૂપ આગમના સર્વથા અભાવ નિમિત થતા નથી, પરન્તુ આગમના એક દેશ વવક્ષિત થયા છે. આ નાઆગમ ભાષાવશ્યકના નીચે પ્રમાણે ત્રણ ભેદ પડે છે (૧) લૌકિક, (૨) કુપ્રાવનિક અને (૩) ઢાકાન્તરિક પૂર્ણાહૂમાં મહાભારતનુ' અને અપરાહ્ણુમાં રામાયણુ' વાંચન
For Private and Personal Use Only
