Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 01
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनुयोगच द्रका टीका सूत्र ७९ भङ्गोपदर्शननिरूपणम्
३३१
माणुपुद्गलः अनानुपूर्वी परमाणुपुद्गललक्षणोऽर्थः अनानुपूर्वीत्युच्यते इति द्वितीयो भङ्गः । द्विप्रदेशिकः अवक्तव्यकम् - द्विप्रदेशिक स्कन्धलक्षणोऽर्थोऽवक्तव्यकमुच्यते । इति तृतीयो भङ्गः ३ । एकत्र पनपक्षे त्रयो भङ्गा उक्ताः । एवं बहवखिप्रदेशिकस्कन्धलक्षणा अर्थ आनुपूर्व्यः, बहवः परमाणुपुद्गरूपा अर्थ अनानुपूर्व्यः बहवो द्विप्रदेशिकस्कन्धरूपा अर्थ अवक्तव्यकानि । इति बहुवचनपक्षे त्रयो भङ्गाः ६ । इत्यमसंयोगपक्षे षण्णां भङ्गानार्थकथनं बोध्यम् । एवं संयोगपक्षे प्रथमद्विकयह प्रथम भंग बनता है । परमाणुपुद्गल अनानुपूर्वी अर्थात् परमाणु पुद्गल रूप अर्थ अनानुपूर्वी कहलाता है— इसलिये पुद्गल परमाणु अर्थ से अनानुपूर्वी यह द्वितीय अंग बनता है । द्विप्रदेशिक स्कंध अवक्तव्यक इस शब्द का वाच्यार्थ है-अर्थात् द्विप्रदेशवाला पदार्थ अवक्तव्यक इस नाम से कहा जाता है इसलिये वह अवक्तव्यक कहलाता है । यह तीसराभंग है ये अभंग एक वचन पक्ष मे कहे हैं । ( अहवा तिप्पएसिया आगुपुदीओ १, परमाणुयोगाला अणाणुपुच्ची ओ२, दुष्पएसिया अवसव्वयाई ३) इसी प्रकार बहुत त्रिप्रादेशिक स्कंधरूप पदार्थ आनुपूर्वीयां हैं। बहुत १ परमाणु पुल रूप पदार्थ अनानुपूर्वीयां हैं। बहुत द्विप्रदेशक स्कन्ध रूप पदार्थ बहुत अवक्तव्यक है। इस प्रकार बहुवचन पक्षमें ये ३ तीन भंग हैं । इस प्रकार से असंयोग पक्ष में उक्त ६ भंगो का यह अर्थ અનાનુપૂર્વી રૂપ છે-એટલે કે પરમ!ણુ પુદ્ગલ રૂપ અર્થ (પદાર્થ) ને અન!નુપૂર્વી કહે છે. તેથી પુદ્ગલપરમાણુ રૂપ પદથી અનાનુપૂર્વી નામના ખીજો ભ`ગ (ભાંગા) અને છે પ્રિદેશિક સ્કધ શબ્દના વાચ્યા છે. (દ્વિપ્રદેશિક સ્ક ંધ આનુપૂર્વી શકતા નથી અને અનાનુપૂર્વી રૂપે પણ વ્યકત થઈ
"L
આ
6 અવકતવ્યક , રૂપ રૂપે પણ કત થઈ શકતા નથી, તે કારણે
તેને અવકતવ્યક કહ્યો છે) એટલે કે દ્વિપ્રદેશિક સ્મુધને “ અવકતવ્યક ,, આ નામે ઓળખવામાં ખાવે છે, તે કારણે ત્રીજા ભ ́ગરૂપ ગણાવ્યા છે. આ ત્રણે ભંગ મનાવવામાં આવ્યા છે.
તેને
ܙܐ
यवतव्यः' આ નામના એકવચનાત પદની અપેક્ષાએ
For Private and Personal Use Only
( अहवा - तिप्पएसिया आणुपुब्बीओ १, परमाणुपोगाला अणाणुपुब्बीओ २. दुपएसिया अवत्तव्वयाइ ३) से प्रभा धा त्रिपदेशिष्ठ सन्ध ३५ पहाथ આનુપૂર્વી એ રૂપ છે, અને ઘણા પરમાણુ પુદ્ગલ રૂપ પદાર્થો અનાનુપૂ વી આ રૂપ છે, અને ઘણા દ્વિદેપ્રશિક સ્કધ પદાર્થો ઘણા અવકતવ્યક રૂપ છે. આ રીતે મહુવચન પક્ષમાં આ ત્રણ ભાંગા બને છે. આ પ્રકારનુ અસંચાગ પક્ષમાં, ભાંગામાનુ' થત સમજવુ' એટલે કે અસ'ચેાગી કુલ ૬ ભાંગા અને
