Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 01
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
४००
अनुयोगद्वार
क आनुपूर्वी असंख्येयप्रदेशिक आनुपूर्वी, अनंतप्रदेशिक आनुपूर्वी परमाणुपुद्गलः अनानुपूर्वी, द्विमदेशिकः अवक्तव्यकम् । सैषा संग्रहस्य अर्थपदमरूपणता ॥ ९२ ॥
•
आणुपुथ्वी असंखिज्जपएसिए आणुपुन्वी, अणतपएसिए आणुपुत्री, परमाणुपुग्गले अणाणुपु०धी; दुप्पएसिए अवन्तव्यए) त्रिप्रदेशवाला स्कंध आनुपूर्वी है, चार प्रदेशवाला स्कंध आनुपूर्वी है, पावत दश प्रदेशवाला स्कंध आनुपूर्वी है' संख्यात प्रदेशवाला स्कंघ आनुपूर्वी है, असंख्यात प्रदेश वाला स्कंध आनुपूर्वी है, अनन्त प्रदेश वाला स्कंध आनुपूर्वी है, परमाणुपुद्गल अनानुपूर्वी द्रव्य है, द्विप्रदेश वाला स्कन्ध अवक्तव्यक
है यही संग्रहनय मान्य अर्थपद प्ररूपणता का स्वरूप है । तात्पर्य इसका यह है कि पहिले नैगम और व्यवहार नयकी अपेक्षा करके एक त्रिप्रदेशिक स्कंध एक आनुपूर्वी द्रव्य है, अनेक त्रिप्रदेशिक स्कंध अनेक आनुपूर्वी द्रव्य है इस प्रकार आनुपूर्वी में एकस्व और अनेकब का निर्देश किया गया है । परन्तु समान्यत्ववादी होने के कारण इस संग्रहनय के मतानुसार समस्त त्रिप्रदेशिक स्कंध एक ही आनुपूर्वी हैं। इस नय की मान्यता इस विषय में ऐसी है कि जितने भी त्रिप्रदेशिक स्कंध हैं वे यदि अपने त्रिप्रदेशिकत्व रूप सामान्य से भिन्न हैं तो द्विदेशिक आदि स्कंध की तरह वे त्रिप्रदेशिक स्कंध ही नहीं
चिप आणुपुब्बी, परमाणुपुमाळे अणाणुपुब्बी, दुप्पपसिए अबत्तव्वप ) પ્રદેશવાળા સ્કંધ આનુપૂર્વી છે, ચાર પ્રદેશવાળા સ્કંધ માનુપૂર્વી છે, એજ પ્રમાણે દસ પર્યન્તના પ્રદેશવાળા સ્કંધ આનુપૂર્વી છે, સખ્યાત પ્રદેશવાળા સ્કંધ અનુપૂર્વી છે, આસખ્યાત પ્રદેશવાળા સ્કંધ આનુપૂર્વી છે અને અનત પ્રદેશવાળા સ્કંધ અનુપૂર્વી' છે, પરમાણુ પુદ્ગલ અનાનુપૂર્વી દ્રવ્ય છે અને એ પ્રદેશવાળા સ્કંધ અવક્તવ્યક દ્રવ્ય છે. સંગ્રહનય દ્વારા માન્ય અર્થ પ મરૂપણુતાનું' આ પ્રકારનુ' સ્વરૂપ છે. આ કથનનુ' તાત્પર્ય નીચે પ્રમાણે જેનેગમ અને વ્યવહાર નયની માન્યતાને આધારે પહેલાં એવું કથન કરવામાં આવ્યુ છે કે એક ત્રિપ્રદેશી કપ એક આનુપૂર્વી દ્રવ્ય રૂપ છે, અને અનેક ત્રિપ્રદેથી સ્કા અનેક આનુપૂર્વી દ્રવ્યે રૂપ છે. આ રીતે આનુપૂર્વી માં એકત્વ અને અનેકત્વને ત્યાં નિર્દેશ કરવામાં આવ્યા છે. પરન્તુ સામાન્ય તત્વવાદી હાવાને કારણે આ સંગ્રહનયની માન્યતા અનુસાર સમસ્ત ત્રિદેશી કપ એક જ આનુપૂર્વી રૂપ છે. આ વિષયને અનુલક્ષીને આ નાની
For Private and Personal Use Only