Anuyogdwar Sutram Part 01

Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 01
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 432
________________

Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनुयोगचन्द्रिका टीका सूत्र ९६ अनुगमस्वरूपनिरूपणम् संग्रहनये आनद्रव्याणि नो संख्येयानि नो असंख्येयानि नो अनन्तानि सन्ति । किन्तु नियमात् एको राशिरस्ति ।
ननु आनुपूर्वीद्रव्याणां संख्येयादित्वाभावादेकराशिस्वमपि नोपपद्यते, द्रव्यबाहुल्ये सत्येव तस्योपपद्यमानत्वात् , दृश्यते च लोके व्रीहिबाहुल्ये 'व्रीहिराशि' इति व्यवहारः, इतिचेद, उच्यते-संख्येयादित्वाभावेऽपि स्व स्वरूपात् आनुपूर्वी. द्रव्यपाहुल्यं विद्यते । तेषामानुपूर्वीत्वसमान्यमाश्रित्य यदेकत्वं तदपेक्षया एकराशित्वमिति ‘एकोराशिः' इत्यस्याभिषायः, इति नास्तिकश्चिद् दोषः । यद्वा
शंका-जब आनुपूर्वीद्रव्य संख्यात आदिरूप नहीं हैं तो उनमें एकराशि रूपता भी कैसे बनसकती है ? क्योंकि यह राशिरूपता द्रव्य बहुलता में ही होती है । लोक में भी ऐसा ही देखा जाता है की जब धान्य बहुत होता है तष"यह व्रीहिराशि" है ऐसा व्यवहार होता है।
उत्सर-संख्यात आदि रूपता के अभाव में भी अपने स्वरूप को लेकर आनुपूर्वीद्रव्यों में बहुलता है । अतः आनुपूर्वी त्व सामान्य का भाश्रय करके इनमें जो एकता है उसकी अपेक्षा ये एक राशिरूप है ऐसा कहने का अभिप्राय सूत्रकार का है। इसमें कोई दोष नहीं है। तात्पर्य कहने का यह है कि त्रिप्रदेशिक एक आनुपूर्वी है, चतुष्प्रदे. शिक एक आनुपूर्वी है पंचप्रदेशिक एक आनुपूर्वी है इत्यादि अनंत प्रदेशिक एक आनुपूर्वी है । इस प्रकार से सप आनुपूर्थियों के स्वरूप
શકા- જે આનવી દ્રવ્ય સંખ્યાત આદિ રૂપ ન હોય તો તેમાં એક શશિરપતા કેવી રીતે સંભવી શકે છે? કારણ કે આ રાશિરૂપતા તે દ્રવ્યની બહુલતામાં જ સંભવી શકે છે. લાકમાં પણ એવું જ જોવામાં આવે છે. કે જ્યારે ધાન્ય ઘણું જ હોય છે ત્યારે એમ કહેવામાં આવે છે કે “આ योमान aman (शि). ..
ઉત્તર-સંખ્યાત આદિ રૂપતાને અભાવ હોવા છતાં પણ પિતાના સવરૂપની દષ્ટિએ આનુપૂર્વી દ્રવ્યમાં બહુલતા (વિપુલતા) છે. તેથી આનુપૂવીત્વ સામાન્યની અપેક્ષાએ તે દ્રવ્યમાં જે એકતા છેતે એકતાને અનુ લક્ષીને સૂત્રકારે અહીં એવું કહ્યું છે કે “આનુપૂવી દ્રવ્યમાં એકરાશિરૂપતા છે. તેથી આ પ્રકારના કથનમાં કોઈ દેષ નથી આ કથનનું તાત્પર્ય એ છે કે ત્રિપ્રદેશિક એક આનુપૂવી ચાર પ્રદેશિક એક આનુપૂવી છે, પાંચ પ્રાદેશિક પર્યન્તના હકની એક એક આનુપૂર્વી છે. આ પ્રકારે બધી આપવી એના સ્વરૂપ ભિન્ન ભિન્ન છે, પરંતુ તે સવળી આનુપૂવઓમાં ,
For Private and Personal Use Only


Page Navigation
1 ... 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864