Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 01
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
narrater cher सूत्र १११ द्रव्यप्रमाणद्वारनिरूपणम्
.४६१
क्षेत्र भानुपूर्वीत्वेन निर्दिष्टानि, त्रिपदेशादि स्कन्धाधारभूताः क्षेत्रविभागाथ असंख्येयमदेशात्म के लोकेऽसंख्याता भवन्ति, अतो द्रव्यतया बहूनामप्यानुर्वीद्रव्याणां क्षेत्र वगाहम पेश्य क्षेत्रैक्यमाश्रित्य तुल्यपदेशावगाढानामेकत्वात् क्षेत्रानुपू
मसंख्यातान्येवानुपूर्वी द्रव्याणि भवन्तीति । अथानानुपूर्व्य वक्तव्यकद्रव्यविषये प्राह-' एवं ' इत्यादि । एवम् = आनुपूर्वीद्रव्यवत् द्वे अपि अनानुपूर्व्यवक्तव्यक द्रव्याणि असंख्येयानि बोध्यानि । अयं भावः - एकैकपदेशावगाढं बहुपि द्रव्यं क्षेत्र एकैनानुपूर्वी | लोकस्य प्रदेशा असंख्याताः सन्ति, अतस्तत्तुल्यमसंख्य| हुए द्रव्य क्षेत्र की अपेक्षा आनुपूर्वीरूप से कहे गए हैं। तीन आदि प्रदेशवाले कंत्रों के आधारभूत क्षेत्र विभाग असंख्यात प्रदेशी लोक में असंख्यात हैं । इसलिये द्रव्य की अपेक्षा बहुत भी आनुपूर्वीद्रव्य तुल्य प्रदेशवाले क्षेत्र में अवगाह की अपेक्षा करके एक मान लिये जाते हैंअर्थात् आकाशरूप क्षेत्र के तीन प्रदेशों में त्रिप्रदेशवाले, चार प्रदेशवाले, पांच प्रदेशवाले छह आदि अनंत प्रदेशवाले अनेक आनुपूर्वीद्रव्य अवगाहित होकर रहते हैं । परन्तु ये सब द्रव्य तुल्यप्रदेशावगाही होने के कारण एक हैं। क्षेत्रानुपूर्वी में लोक के ऐसे त्रिपदेशात्मक विभाग असंख्यात हैं । इसलिये आनुपूर्वीद्रव्य भी तत्तुल्य संख्यावाले होने के कारण असंख्यात होते ही हैं । इसी प्रकार - आनुपूर्वी द्रव्य की तरहअनानुपूर्वी, अवक्तव्यक द्रव्य भी असंख्यात ही हैं। तोत्पर्य कहने का यह है कि लोक के एक एक प्रदेश में अवगाही अनेक द्रव्य क्षेत्र की
આ કથનના ભાવાથ નીચે પ્રમાણે છે-આકાશના ત્રણ આદિ પ્રદેશમાં રહેલા દ્રબ્યાને ક્ષેત્રની અપેક્ષાએ આનુપૂર્વી રૂપ કહેવામાં આવે છે. ત્રણ આફ્રિ પ્રદેશવાળા ધાના આધારભૂત ક્ષેત્રવિભાગે। અસ ખ્યાત પ્રદેશી લેાકમાં અસખ્યાત છે. તેથી દ્રવ્યની અપેક્ષાએ ઘણાં જ આનુપૂર્વી દ્રબ્યાને તુલ્યપ્રદેશવાળા ક્ષેત્રમાં અવગાહની અપેક્ષાએ એક માનવામાં આવેલ છે એટલે કે આકાશરૂપ ક્ષેત્રના ત્રણ પ્રદેશેામાં ત્રણ પ્રદેશવાળાં, ચાર પ્રદેશવાળાં, પાંચ પ્રદેશવાળાં અને છ આદિ અનત પ્રદેશવાળાં અનેક આનુપૂર્વી દ્રવ્ય અવગાહિત થઈને રહે છે, પરંતુ તે સઘળાં દ્રવ્ય તુલ્યપ્રદેશાવગાહી હોવાને કારણે એક છે. ક્ષેત્રાનુપૂર્વી'માં લેાકના એવાં ત્રિપ્રદેશાત્મક વિભાગ અસખ્યાત છે. આનુપૂર્વી દ્રવ્યે પણ તેના જેટલી જ સંખ્યાવાળા હાયાથી અસંખ્યાત જ ડાય છે. એજ પ્રમાણે (અનુપૂર્વી દ્રષ્યેાની જેમ) અનાનુપૂર્વી દ્રવ્યેા અને વક્તવ્યક દ્રશૈ પણ અસખ્યાત જ છે. આ કથનનું તાત્પર્ય એ છે કે ઢાકના એક એક પ્રદેશમાં અવગાહી અનેક કૂબ્યા પણ ક્ષેત્રની અપેક્ષાએ
For Private and Personal Use Only
