Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 01
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
अनुयोगचन्द्रिका टीका सूत्र ९६ अनुगमस्वरूपनिरूपणम् त्रिपदेशिकचतुष्पदेशिकादीनि-अनन्तप्रदेशिकपर्यन्तानि, नियमात् शेषद्रव्याणाम् अनानुपूर्व्यवक्तव्यकद्रव्याणां त्रिभागे-त्रयाणां राशीनामेको राशिरूपो भागत्रि. भागस्तस्मिन् भवन्ति । अयमर्थः-अनानुपूर्वीद्रव्याणां सर्वेषां संकलनेन यावत्
उत्तर- आनुपूर्वीत्व अनानुपूर्वीत्व और अवक्तव्यकत्व सामान्य का कभी भी विच्छेद नहीं होता है इसलिये इनका अवस्थान सर्वाद्धासार्वकालिक- है। इसीलिए काल को अपेक्षा इनका विरह काल भी नहीं हैं । तात्पर्य कहने का यह है कि आनुपूर्वीत्व आदिकों का कालप्रय में भी सत्व होने के कारण व्यवच्छेद नहीं होता है, इस कारण इनमें अन्तर नहीं माना जाता है ऐसा विचार अन्तरद्वार में किया गया जानना चाहिये । यही बात सूत्रकारने (संगहस्स आनुपुठवीदव्वाण कालओ केवच्चिरं अतरं होई ? नस्थि अंतरं) इन पदों द्वारा कही गई है (संगहस्स आणुपुरधी दवाई सेसदव्याणं कहभागे होज्जा)
प्रश्न-संग्रहनयमान्य समस्त आनुपूर्वीद्रव्य शेष द्रव्यों के कौन से भाग में हैं ? (किं संखेज्जइभागे होज्जा ? असंखेज्जइभागे होज्जा
ઉત્તર-આનુપૂરી દ્રવ્ય સમહત લેકને જ સ્પર્શે છે, લેકના સંખ્યાતમાં ભાગને, અસંખ્યાતમાં ભાગને, સંખ્યાત ભાગને કે અસંખ્યાત ભાગને પર્શતું નથી આ પ્રકારનું કથન અનાનુપૂવ દ્રો અને અવકતવ્યક દ્રવ્યની સ્પર્શના વિષે પણ સમજવું.
(संगहस्स आणुपुत्रीदवाई कालओ केवच्चिरं होति ? सव्वद्धा, एवं दोन्नि वि) प्रश्न-3 साप ! सबखनयमान्य समस्त भानुपूवी द्रव्य जानी અપેક્ષાએ કેટલા સમય સુધી આનુપૂર્વી રૂપે રહે છે?
ઉત્તર-આનુપૂવવ, અનાનુપૂર્વીત્વ અને અવકતવ્યકત્વસામાન્ય કદિ પણ વિચછેદ થતા નથી તેથી તેમનું અવસ્થાન (અસ્તિત્વ) સાર્વકાલિક હેય છે તે કારણે કાળની અપેક્ષાએ તેમને વિરહકાળ પણ નથી. આ કથનનું તાત્પર્ય એ છે કે આનુપૂર્વ આદિને ત્રણે કાળમાં સદ્ભાવ હેવાને કારણે વ્યવચ્છેદ (વિનાશ) સંભવી શકતું નથી. તે કારણે કાળની અપેક્ષાએ તેમના અન્તર (વિરહકાળ) ને પણ સદૂભાવ હેતે નથી. આ પ્રકારે સૂત્રકારે અંતરદ્વારની પ્રરૂપણ કરી છે, એમ સમજવું એજ વાત સૂત્રકારે નીચેના સૂત્રપાઠ દ્વારા વ્યક્ત કરી છે–
(संगहस्स आणुपुब्बीदव्वाण' कालओ केबच्चिर' अंतर होई ? नत्वि अंतर') मा सूत्राने मापा ९५२ माया प्रभारी समन्वो.
वे HINAR नि३५१ ४२१ामा माछ-( संगहस्स आणुपुत्वीदव्वाह
For Private and Personal Use Only
