Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 01
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनुयोगचन्द्रिका टीका सूत्र ८७ अन्तरद्वार निरूपणम् कालमन्तरं भवति । नानाद्रव्याण्याश्रित्य वन्तरं न भवति । यतो नास्ति कश्चित् स कालो यत्र सर्वाण्यानुपूर्वीद्रव्याणि युगपदानुपूर्वीभाव परित्यजन्ति, लोकेऽनन्ता. नन्तानुपूर्वीद्रव्याणां सर्वदा विद्यमानत्वात् , अतो नानाद्रव्यापेक्षयाऽन्तरं नास्तीति।
तथा-जैगमव्यवहारसम्मतानामनानुपूर्वीद्रव्याणां कालतः कियच्चिरमन्तर भवतीति प्रश्नः । उत्तरमाह-'एग दन' इत्यादि । एकं द्रव्यमाश्रित्य जघन्यत एकं समयमनानुपूर्वीद्रव्याणानन्तरं भवति, उत्कर्पतोऽसंख्येयं कालमन्तरं भवति । नानाहोता है। नाना आनुपूर्वी द्रव्यों की अपेक्षा जो काल का अन्तर नहीं कहा गया है, सो इसका कारण यह है कि लोक में ऐसा कोई सा भी काल नहीं कि जिन में समस्त आनुपूर्वी द्रव्य अपने आनुपूर्वी स्वभाव का एक हाथ परित्याग कर देते हो । क्यों कि लोक में अनंतानंत आनुपू द्रव्य सदा विद्यमान रहते हैं। इसलिये नाना आनुपूर्वी द्रव्यों को अपेक्षा से अगर नहीं आ सकता है। (गमववहारण अणा णुपुब्बीदव्वाण अन्तरं कालो केवच्चिरं होई ? ) ।
प्रश्न- नैगम व्यवहारनय संमत अनानुपूर्वी द्रव्यों का व्यवधान काल की अपेक्षा कितने काल का होता है ?
उत्तर-(एगं दव्यं पडच्च जहण्णेणं एगं समय, उक्कोसेणं असंखेचं कालं नाणाच्या पडुच्च गस्थि अंतरं) अनानुपूर्वी द्रव्यों का विरह काल एक अनानुपूर्वी द्रव्य की अपेक्षा से जघन्य एक समय का और થવામાં અનંત કાળનું ઉત્કૃષ્ટ અંતર પડી જાય છે. એટલે કે આપવી પર્યાયને પરિત્યાગ કર્યા બાદ ફરી આનુપૂર્વી પર્યાયમાં આવી જવામાં અનત કાળનું વ્યવધાન (આંતર) પડી જાય છે. “વિવિધ દ્રવ્યોની અપેક્ષાએ કાળનું અંતર છે જ નહી,” આ પ્રકારના કથનનું કારણ એ છે કે લેકમાં એ કોઈ પણ સમય નથી કે જ્યારે સમસ્ત આનુપૂવ દ્રવ્ય પિતાના આનુપૂવી સ્વભાવને એક સાથે પરિત્યાગ કરી દેતાં હોય, કારણ કે લેકમાં અનંતાનંત આનુપૂવી દ્રવ્ય સર્વદા વિદ્યમાન રહે છે, તેથી વિવિધ આનુપૂર્વી દ્રવ્યોની અપેક્ષાએ કાળનો અંતરો જ પડી શકતું નથી.
-(णेगमववहाराणं भणाणुपुठवी दव्वाणं अंतर कालओ केवच्चिर होई) નિગમ અને વ્યવહાર નયસંમત અનાનુપૂવી દ્રવ્યનું વ્યવધાન (અંતર-વિરહ. કાળ) કાળની અપેક્ષાએ કેટલા કાળનું હોય છે ?
उत्तर-(एगं व पडुच्च बहण्णेण एग समय उकोसेण असंखेज्ज काळ नाणाव्वाइं पडुच्च णस्थि अंतर') अनानुदा द्रव्य वि२६ मे
भ०४७
For Private and Personal Use Only
