Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 01
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
----
-
३१८
अनुयोगद्वारस्त छाया-एतया खलु नेगमव्यवहारयोरर्यपदमरूपणतया किं पोजनम् ? एतया खलु नैगमव्यवहारयोरर्थपदमरूपणतया मासमुत्कीनता क्रियते॥०७६।।
टीका-'एयाए ' इत्यादि
एतया नैगमव्यवहारसम्मतया अर्थपदमरूपणतया कि प्रयोजनम् किं फलम् । इति शिष्यः पृच्छति । अथ-उत्तरयति-एतया नेगमव्यवहारसम्मतयाऽर्थपदपक पणतया भङ्गसमुत्कोर्सनता क्रियते। अयं भाषा-अर्यपदप्ररूपणतायां संज्ञासहित ध्यवहारो निरूपितः । संज्ञासंशिव्यवहारे सत्येव माकाः समुत्कीर्तयितुं शक्यन्ते, मान्यया, संज्ञामन्तरेण निर्विषयाणां भङ्गानां प्ररूपणाया असंभवात् । तस्माद्
इसका प्रयोजन क्या है ? इस बात को सत्रकार अब प्रदर्शित करते हैं-'एयाएणं' इत्यादि। - शब्दार्थ-हे भदन्त ! (एयारणं नेगमयवहाराणं अहुपयपरूवणयाए कि पओयणं) नैगम व्यवहारनय संमत इस अर्थ पद प्ररूपणता रूप आनुपूर्वी से क्या प्रयोजन सघता-निकलता है।
उत्सर-(एयारणं नेगमयवहाराणं अहुपयपरूवणयाए भंगसमु. कित्तणया कज्जा) इस नैगमव्यवहारनय संमत अर्थ पद प्ररूपणतारूप आनुपूर्वी से भंग समुत्कीर्तनता की जाती है। तात्पर्य यह कि पहिले जो यह कहा गया है कि अर्थ पद प्ररूपणता में संज्ञा संजिवहार निहित है । क्यों कि उसी से संज्ञा संज्ञि व्यवहार चलता है। और इस व्यवहार के होने पर ही भंगों का समुस्कीतन (उत्पत्ति) हो सकता है। अन्यथा नहीं हो सकता है। कारण-संज्ञा-नाम-के विना निर्विषय हुए
હવે આ અર્થપદ પ્રરૂપણ રૂપ આનુપૂર્વનું પ્રજન પ્રકટ કરવા मिते सार -" एयाएणं" त्या
हाथ-48-3 सप! (एयाएण नेगमवबहागण अदुपयपलवण. याए कि पओयण १) गम भने यहारनय समता ५६ प्र३५रता ૨૫ આનુપૂવી દ્વારા કયું પ્રયોજન સિદ્ધ થાય છે?
उत्तर-(एयाएणं नेगमववहाराणं अटुपयपरवणयाए भेगसमुक्तिणया કાદ) આ નગમનય અને વ્યવહારનય સંમત અર્થપદ પ્રરૂપતા રૂપ આપવી વડે ભગસમુત્કીર્તનતા કરાય છે આ કથનનું તાત્પર્ય નીચે પ્રમાણે છેઆ પહેલાં એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે અર્થપદ પ્રરૂપણુતામાં સંજ્ઞા સંસી વ્યવહાર ચાલે છે, અને તે વ્યવહારને અભાવ હોય તે જ ભગેનું સરકીર્તન (ભંગની ઉત્પતિ) થઈ શકે છે–તેને અભાવ હોય તે થઈ શકતું નથી. કારણ કે સંજ્ઞા (નામ) વિના નિર્વિષય થયેલા અંગે (વિક,
For Private and Personal Use Only
