Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 01
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
-
अनुयोगचन्द्रिका टीका सूत्र २८ लोकोत्तरिकभावावश्यकनिरूपणम् १७५
यकम् मूले समणे या' इत्यादौ बहुत्वे वाच्ये एकवचन निर्देश आर्षत्वात यदि अमणादयस्तच्चित्तादि विशेषग-विशिष्टा उभयकाले प्रतिक्रमणाघावश्यकं कुर्वन्ति तल्लोकोत्तरिफ भारावश्यकम्, शंत संक्षेपार्थः । अत्रापि अवश्य करणात् आप. पथकम् तदुपयोगपरिणामस्य सनावाद् भावरवम्, आवश्यक प्रयोलक्षण देशस्थानोगमन्बाद नोआगमत्वं च बोध्यम् । तदेतल्लोकोसरिक भाषावश्यक पाणितम् एवं विधं नोआगमतो भावावश्यकं निरूपितमिति सूचयितुमाह-'
से को भागमतो भाषावस्सयं' इति । तदेतन्नो आगमतोः भाषावग्यक पणितम् । एवं सर्वथा भावावर यकं निरूपितमिति सूचयितुमाह- से तं भावावस्सयं' इति । हरेहैं। तात्पर्य कहने का यह है कि जे। श्रमण आदिजन तच्चिस आदि विशेपणों से युक्त बनकर दोनों काल प्रतिक्रमग आदि आवयकों को करते है भावाश्यक है। ये क्रियाएँ श्रमण आदि जनोंका अवश्य करने योग्य है पसलिये तो ये आवश्यक है। तथा उनमें इनके करनेपालेका उपयोग परिणाम वर्तमान रहता है इसलिये उसमें भावरूपता है । तथा आवश्यक क्रियाएँ सय आगम रूप नहीं है अन: आवश्यक क्रिया रूप एकदेशमें अनागमता और इनके ज्ञानरूप एक देश में आगमताका सद्भाव होनेसे ना अगमकी अपेक्षा पे आवश्यक क्रियाएँ लोकोतरिकभावावश्यक जाननी चाहिये । इस तरह नामामानका आश्रित करके लोकोत्तरिकभावावश्यकका यहां तकका वर्णन किया। इस प्रकार नागम भावावश्यकका पूर्ण रूपसे वर्णन हो चुका है इस पानकोबतलाने के लिये सूत्रकारने " से तं भावावस्सयं" पदका प्रयोग किया है।
' “મન” આ પદ વચન અને કાયનું ઉપલક્ષક છે. આ સઘળા, કથનનું તાત્પર્ય ॐ छ । २ श्रम, अभी, श्राप भने श्रीविता "तच्चित्त' माति विशेषलायी યુકત બનીને બને કાળે પ્રતિક્રમણ આદિ જે આવશ્યક કરે છે, તે આવશ્ય આગમની અપેક્ષાએ લેકોત્તરિક ભાવાવશ્યક ગણાય છે. આ ક્રિયાએ મણ શ્રમણી શ્રાવક અને જૈવિકેને માટે અવશ્ય કરવા ગ્ય મનાતી હોવાથી તેમને આવશ્યક રૂપ કહી છે. તે આવશ્યક ક્રિયાઓ કરી ના શ્રમણ આદિનું ઉપગ પરિણામ તેમાં વિદ્યમાન રહે છે, તે કારણે તેમાં ભાવરૂપતાને સદૂભાવ હોય છે. તથા આવશ્યક ક્રિયાઓ સ્વયં આગમરૂપ નથી, તેથી આવશ્યક ક્રિયા રૂપ એકદેશમાં અનાગમતા અને તેમના જ્ઞાનરૂપ એક દેશમાં આગમતાને સદ્ભાવ હોવાથી આ આવશ્યક ક્રિયાઓને નેઆગમની અપેક્ષા લેકેતરિક ભાવાવશ્યક રૂપ સમજવી આ રીતે આગમને આશ્રિત કરીને કેસરિય ભાવાવશ્યકતું આ સૂત્રમાં પ્રતિપાદક કરવામાં આવ્યું છે. એજ વાતને સૂત્રકારે “રે तभावावस्स" मा सूत्रपा द्वारा प्रगट छ.. मा सूत्र५४ ये बात सबनी
For Private and Personal Use Only
