Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 01
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनुयोगद्वारसूत्रे बलीवर्दः स एव स्कन्धः वृषभसन्धः । जीवानो शरीरैः सह कथंचिदभेदे सत्यपि सचित्तकस्सन्धाधिकारात् जीवानामेव च परमार्थतः सचेतनत्वादिह हयादिसम्बन्धिनो जीवा एव विवक्षिता नतु तदधिष्ठितशरीराणीति बोध्यम् । ननु जीवानां स्कन्धत्वं नोपपद्यते, पुद्गलप्रचयस्यैव स्कन्धत्वादिति चेन, जीवानां प्रत्येकमसंख्येयखेधे, किंपुरिसखंधे, महोरगखंधे, गंधव्वखंधे, उसभखधे) हयस्कंध, गजस्कंध, किन्नरस्कंध, किंपुरुष स्कंध, महोरगस्कंध, गंधर्वस्कंध, वृषमस्कंध । चेतना, संज्ञान, उपयोग, अवधान, मन और विज्ञान ये सब चित्त के पर्यायवाची शब्द हैं। .... इस चित्त से जो युक्त होता है, उसका नाम सचित्त है । यह सचित संध व्यक्तिभेद की अपेक्षा अनेक प्रकार का है। हय नाम अश्व घोडा-का यह पुद्गल परमाणुओं की एक विशिष्ट पर्याय है। अतः यह स्कंध रूप है । इसी तरह से गजादि के विषय में मि जानना चाहिये। किन्नर से लेकर गंधर्व तक के संध पन्तरदेव के भेद है। वृषभ नाम बैल का है जीवों का गृहीत शरीर के साथ कथंचित् अभेद हैं तो भी सूचित्तस्कंध का अधिकार होने से यहां उन २ पर्यायों में रहे हुए जीवों में ही परमार्थतः सचेतनता होने के कारण वे हयादि संबन्धी जीव ही विवक्षित हुए हैं। तदधिष्ठित शरीर नहीं।
शंका:-यहां आप जीवों में स्कन्धता को कथन कर रहे है-सो यह
खधे, महोरगख धे, गंधव्वख धे, उसभख धे,) य२४५, १६४-५, [5-न२२४-4.
Y२५२४५, भा२।३४.५, ४-५, भने वृषम३४-५. .. ચેતના, સંજ્ઞાન, ઉપયોગ, અવધાન, મન, અને વિજ્ઞાન આ બધા ચિત્તના પર્યાયવાચી શબ્દ છે. આ ચિત્તથી જે યુક્ત હોય છે તેને સચિત્ત કહે છે. આ સચિરસ્ક વ્યકિતભેદની અપેક્ષાએ અનેક પ્રકારના છે. હય એટલે ઘેડે તે મુદ્દલ પરમાણુઓની એક વિશિષ્ટ પર્યાય રૂપ છે. તેથી તે સ્કલ્પરૂપ છે. એ જ પ્રમાણે ગજાદિ સ્કન્ધના વિષયમાં સમજવું. 3} : કિન્નરથી લઈને વ્યન્તર પર્યન્તના સ્કલ્પો વ્યક્તર દેવના ભેદરૂપ છે. વૃષભ
એટલે બળદ. જેને ગુહીત શરીરની સાથે અમુક રૂપે અભેદ છે, છતાં પણ સચિત્ત દ્રવ્યસ્ક ને અધિકાર ચાલતો હોવાથી અહીં તે તે પર્યાયામાં રહેલા જીવોમાં - જ પરમાર્થ (રવભાવત) સચેનતા હોવાને લીધે તે હયાદિ સંબંધી છે જ - વિવણિત થયા છે તેમાં અધિષ્ઠિત (તદધિષ્ઠિત) શરીરની વિવક્ષા અહીં થઈ નથી.
શંકા-આપ અહીં છમાં જે સ્કતાનું પ્રતિપાદન કરતું કથન કરી રહ્યા
For Private and Personal Use Only
