Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 01
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनुयोगचन्द्रिका टीका सू० ५२ कृत्स्नस्कन्धनिरूपणं
३३७
द्रव्यस्कन्धस्य भेदा तरत्वम् अतः कृत्स्नस्कन्धा दना पुनरभिधानमनर्थकमिति चे दुच्यते - पूर्व सचित्त द्रव्यसन्याधिवात् तथाऽसम्भविनोऽपि बुद्धया निष्कृष्य उक्ता, इह तु जीवतदधिष्ठित शरीरावयवलक्षणः समुदायः कृत्स्नस्न्धत्वेन विवक्षित इत्यतोऽभिधेयभेदात् सिद्धं भेदान्तरत्वम् । अस्त्येवं, तथापि हयस्कन्धस्य कृत्स्नत्वं नोपपद्यते, तदपेक्षया गजस्कन्धस्य बृहत्तरत्वादिति चे मैवम, असंख्येय प्रदेशात्मको जीवस्तदधिष्ठिताश्वशरीरावयवा इत्येवं रूपः समुदाय हयादिस्कःधत्वेन विक्षित इति जीवस्यासंख्येयम देशात्मक त्वेन सर्वत्र तुल्यतया गजादि स्वन्त्र स्य बृहत्तरत्वासिद्धेः । प्रकृतमुपसंहरन्नाह - ' से तं' इति । स एष कुल्नस्कन्ध इति ॥ ५२ ॥ नामान्तर से प्रकारान्तररूप में वहे गये हैं । अतः इस तरह से कृत्स्नस्कंध आदि रूप से - पुनः कथन करना - सचित्त द्रव्य कन्ध का विवेचन करना ठीक नहीं हैं ? उत्तर सचित्तद्रव्यस्कन्ध में हयादि संबधी जीवों की ही उनके शरीर से उन्हें अपनी बुद्धि द्वारा पृथक् निकालकर विवक्षा हुई हैं उनके शरीर की नहीं परन्तु इस कृत्स्नस्कंध में जीव और जीवाधिष्ठित शरीरावयव इन दोनों रूप जो समुदाय है उसकि विवक्षा हुई है। इस तरह अभिधेय के भेद से सचित्त दoutकंध में और इस कृत्स्नस्कंध में परस्तर में भेद है ।
शंका- इस तरह भेद भले रहो - तो भी हम स्कन्ध में कृत्स्नता नहीं बनती है । क्यों कि हयस्कन्ध की अपेक्षा गजस्कंध बहुत बडा होता है । उत्तर- ऐसा नहीं है क्योंकि हयादिस्कंधों में असंख्यातप्रदेश जीव और इस जीव से अधिष्ठित शरीरावयव इन दोनों रूप समुदाय विवक्षित है-एक
નામાન્તર દ્વારા (કૃનસ્કન્ધ રૂપ અન્ય નામ દ્વારા) પ્રકટ કરવામાં આવેલ છે. તે સચિત્ત દ્રવ્યસ્કન્ધનું અહીં ફરીથી કૃત્સ્વદ્રવ્યસ્કન્ધને નામે વિવેચન કરવુ' તે ચેાગ્ય ગણાય નહીં.
ઉત્તર--સચિત્ત દ્રવ્યસ્કન્ધમાં અવાદિ સબધી જીવાની જ તેમના શરીરથી तेभने पोतानी ( सूत्रारनी) बुद्धि द्वारा पृथा (अस) उरी नाभीने विवक्षा थां છે-તેમનાં શરીરની વિવક્ષા થઇ નથી. પરન્તુ આ કૃત્સ્નસ્કન્ધમાં જીવ અને જીવાધિષ્ઠિત શરીરાવયવ આ મને રૂપ જે સમુદાય છે. તેની વિવક્ષા થઈ છે. આ રીતે અભિધેયના ભેદની અપેક્ષાએ સચિત્ત દ્રવ્યસ્કન્ધ અને અ! કૃત્સ્ન દ્રવ્યસ્કન્ધમાં પર२५२ ले छे.
શકા—આ પ્રકારને ભેદ ભલે હાય, છતાં પણ હુયરકધમાં કૃષ્નતા ઘટિત થતી થી, કારણુ હયસ્કન્ધ (અન્ધકન્ધ) કરતાં ગજકન્ધ ઘણા મોટા હોય છે. ઉત્તર—એવું કથન યોગ્ય નથી, કારણ કે હયાદિસ્કન્ધામાં અસખ્યાંત જીવ પ્રદેશે અને તે જીવ વડે અધિષ્ઠિત શરીરાચવા અને રૂપ સમુદાય વિક્ષિત છે.
For Private and Personal Use Only
