Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 01
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनुयोग चन्द्रिका सूत्र ७५ अनौपनि धिकी द्रव्यानुपूर्वी निरूपणम् ३११ स्वस्ति, अतस्तेषु प्रत्येकं स्कन्धः अनुपूर्वी भवति । परमाणुपुद्गले तु एतस्त्रितयं नास्ति, अतः सोऽनानुपूर्वी बोध्यः । द्विपदेशिकस्तु अवक्तव्यको भत्रति । यद्यपि तत्र परमाणुद्रयस्य सद्भावादन्योऽन्यापेक्षया पूर्वपञ्चाद्भावोऽस्ति, अतस्तत्र पूर्वस्य अनु-अनुपूर्वे तस्य भाव आनुपूर्वी इत्येवंरूपाऽऽनुपूर्वी सुतरां सिध्यति, तथापि मध्याभावात् सम्पूर्णगणनानुक्रमो नास्ति, अतः स आनुपूर्वीत्वेन वक्तुमशक्यः ।
ननु माऽस्तु सम्पूर्णगणनानुक्रमस्तथापि पूर्वपश्वाद्गादरूपाया आनुपूर्व्या विद्यमानत्वादयमानुपूर्वी भवितुमर्हति ? इति चेदुच्यते, यथा मेरुपर्वतादौ कचित्
शब्द का वाच्यार्थ है । ये तीनों आदि मध्य और अन्त त्रिप्रदेशिक आदि स्कंध से लेकर अनन्त प्रदेशतक के स्कंधों में होते हैं। इसलिये इनमें प्रत्येक स्कंध आनुपूर्वी रूप होता है । परन्तु जो एक परमाणु है उसमें ये तीनों नहीं होते हैं। इसलिये वह आनुपूर्वी नहीं होता है। विप्रदेशिक पुद्गलस्कंध अवक्तव्य होता है। यद्यपि द्विप्रेशिक स्कंध में दो परमाणु संश्लिष्ट रहते हैं इसलिये वहां अन्योन्यापेक्षा से पूर्व पश्चाद्भाव है । अतः पवस्य अनु-पूर्व के पीछे अनुपूर्व है और इस अनुपूर्व का जो भाव है वह आनुपूर्वी है । इत्येवं रूपा आनुपूर्वी सुतरां वहां सिद्ध हो जाती है, तो भी मध्य का अभाव होने से सम्पूर्ण गणनानुक्रम वहां नहीं बनता है। इसलिये वह गणनानुक्रम आनुपूर्वी रूप से वक्तं अशक्य है।
-
'अन्त' पहनो वास्यार्थ हे मात्रा (आदि, मध्य मने मन्तनो) સદ્ભાવ ત્રિપ્રદેશિક આદિ સ્મુધથી લઇને અતત પ્રદેશિક ન્તના સ્કર્ધામાં ઢાય છે. તેથી તે પ્રત્યેક 'ધ આનુપૂર્વી રૂપ હોય છે. પરન્તુ જે એક પરમાણુ
છે તેમાં સ્માદિ, મધ્ય અને અન્ત, આ ત્રણેને અભાવ હોય છે, તેથી એક પરમાણુ આનુપૂર્વી રૂપ હાતુ નથી દ્વિદેશિક કધને આનુપૂર્વી રૂપે અથવા તેા અનાનુપૂર્વી રૂપે વ્યકત કરી શકતા નથી તેથી તેને અવકતવ્ય કહ્યો છે ને કે દ્વિપ્રદેશિક સ્કુલમાં એ પરમાણુ સુશ્લિષ્ટ રહે છે, કારણે તેમાં અન્યન્યની અપેક્ષાએ પૂર્વ પશ્ચાદ્ભાવના (આદિ અને અન્તના) સદૂભાવ હાય છે, પરન્તુ ત્યાં મધ્યને સદ્ભાવ હાતા નથી અનુપૂર્વની व्युत्पत्ति या अभाये थाय छे - " पूर्वस्य अनु अनुपूर्वः પૂર્વેની પાછળનુ એટલે અનુપૂર્વ'' આ અનુપૂર્વના જે ભાવ છે તેનુ' નામ આનુપૂર્વી' છે. આ પ્રકારની આનુપૂર્વી તે અહીં (દ્વિદેશી ધમાં) સરળતાથી સિદ્ધ થઈ જાય છે, છતાં પણ મધ્યના અભાવ હાવાથી ત્યાં સંપૂર્ણ' ગણનાનુક્રમ સ’ભવી શકતા નથી તેથી તે ગણનાનુક્રમ આનુપૂર્વી રૂપેવ્યકત થવા અશકય છે.
79 66
For Private and Personal Use Only
