Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 01
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनुयोगन्द्रिका टीका सूत्र:७३ नामाद्यानुपूर्वीनिरूपणम्
२९९ द्रव्यानुपूर्वी सा द्विविधा प्राप्ता । 'अनौपनिधिकी' इत्यस्यायमर्थः अनुपनिधिःवक्ष्यमाणपूर्वानुपूर्णादिक्रमेण अनिक्षेपः-अव्यवस्थापन, स प्रयोजनं यस्याः सा अनौपनिधिका । पूर्वानुपूर्व्यादिक्रमेण व्यवस्थापनं न क्रियते सा व्यादि परमाणुनिष्पन्नस्कन्धविषया आनुपूर्वी अनौपनिधिकीत्युच्यते इति भावः।
औपनिधिकी आनुपूर्वी के पहिले यहीं विवेचन कर रहे हैं ! उसका कारण यह है कि उस आनुपूर्वी के विषय में वक्तव्यता बहुत है। (तस्थ ण जा सा अणोवणिहिया सा दुविहा) इन औपनिधिको अनौपनिधिकी आनुपूर्वी में जो यह दूसरी अनोपनिधिकी आनुपूर्वी है वह दो प्रकार की है। (तंजहा) जैसे (नेगमववहाराण संगहस्सय) एक नैगम व्यवहार नय संमत और दूसरी संग्रह नय संमत । " अनौपनिधिकी" इसका अर्थ इस प्रकार से है कि वक्ष्यमाण पूर्वानुपूर्वी क्रम से जहां पदार्थों की स्थापना नहीं होती है-उसका नाम अनुपनिधि है यह अनुपनिधि जिस आनुपूर्वी का विषय है उसका नाम अनोपनिधिकी आनुपूर्वी है। जिस आनुपूर्वी में पूर्वानुपूर्वी आदि के क्रम से पदार्थों की स्थापना व्यवस्था न हो और जो व्यादिपरमाणु से निष्पन्न हुए स्कंध को विषय करती हो ऐसी आनुपूर्वी अनोपनिधिकी आनुपूर्वी है। તેનું નિરૂપણ કરવા માગતા નથી તેઓ અહીં તેનું નિરૂપણ કરવાના નથી પણ આ ગ્રન્થમાં (સૂત્રમાં) જ તેનું નિરૂપણ આગળ કરવામાં આવશે.
અનૌપનિધિક આનુપૂર્વનું અહીં સૂત્રકારે ઔપનિધિની આનુપૂવી પહેલાં જે વિવેચન કર્યું છે તેનું કારણ એ છે કે અનૌપનિધિકી આનુપૂવી विषनी तव्यता घी on aisी छ. (तत्थणं जा सा अणोव णिहिया मा दविहा) मा भन्ने प्रा२नी भानु मामानी रे मनोपनियती माली छ त में प्रारनी ४ी छे. (तंजहा) ते मे । नीय प्रमाणे छ-(नेगमववहाराणं संगहस्स य) (१) नशम भने ०५१२ नय सभत मन (२) સંગ્રહનય સંમત “અનૌપનિધિ કી ” આ પદને અર્થે આ પ્રમાણે થાય છે વસ્થમાણ પૂર્વીપૂર્વીના ઉમે જ્યાં પદાર્થોની સ્થાપના થતી નથી તેનું નામ અનુપનિધિ છે. આ અનુપનિધિ જે આનુપૂર્વીને વિષય છે તે આનુપૂવીનું નામ અનૌપનિધિકી આનુપૂર્વી છે. આનુપૂર્વી માં પૂર્વાનુ પૂવ આદિના ક્રમવક પદાર્થોની સ્થાપના વ્યવસ્થા ન હોય અને જે ત્રણ આદિ પરમાણુશી નિષ્પન્ન થયેલા (ઉત્પન્ન થયેલા) સ્કન્ધને વિષય કરતી હોય (કંધનું પ્રતિપાદન કરતી હોય એવી આનુપૂર્વીનું નામ અનૌપનિધિકી આનુપૂર્વી છે.
For Private and Personal Use Only
