Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 01
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनुयोगचन्द्रिकाटीका. ५७ नोआगमतो भावस्कन्धनिरूपणम् समुदयस्य आवश्यकादि षडध्ययनसमुदायस्य या समितिः नैर-तर्येण भीलनं तम्याः समागमः परस्परं संबद्धतया एकोपयोगस्तेन निष्पन्नो य आवश्यकश्रुतस्कन्धः स भावस्कन्ध इति लभ्यते भवति । अयं भावः-परस्परसम्बद्धसामायिकादिषडध्ययनसमूहनिष्पन्नआवश्यकश्रुतस्कन्धः सदोरकमुखवस्त्रिका रजोहरणादिव्यापारलक्षण क्रियायुक्ततया विवक्षितो नोआगमतो भावस्कन्धः। स्कन्धपदार्थ ज्ञानत्वागमः । तदुपयोगो भावः, क्रिया नोआगमः। क्रियालक्षणस्य देश या. नागमत्वाद् नो शब्दोऽत्र देशनिषेधपरो बोद्धव्य इति । पृथगूभूतानामपि सामायि कादि षडध्ययनानां स्कन्धः स्यादत उक्तम्-'समुदयसमिई' इति । समुदयसमिअवस्सय सुयखधे भावखधे तिलब्भड) आत्मा में परस्पर प्रस्तुत हुए सामायिक ओदि छह अध्ययनों के निरन्तर सेवन से जो आत्मा में एक उपयोगरूप परिणाम उत्पन्न होता है, उस परिणाम से निष्पन्न आवश्यक श्रुतस्कंधभावस्कंध है। तात्पर्य इसका यह है-परस्पर में संबद्ध हुए सामायिक आदि छह अध्ययनों के समूह से निष्पन्न हुआ आवश्यक श्रुतरकध, सदोरकसुखवत्रिका रजोहरण आदि व्यापाररूप क्रिया से सहित जब विवक्षित होता हैतब वह नोआगमस्कंध है। स्कंध पदार्थ का ज्ञान आगम है । और उस आगम में हुआ ज्ञाता का उपयोग भाव है । तथा रजोहरण आदिरूप जो क्रिया है. वह नोआगम है । इस तरह क्रियारूप एक देश में अनागमता होने से नो शब्द यहां देशनिषेध परक जानना चाहिये । सूत्रकार "समुदयसमिइ" पद का "आवश्यक आदि छह अध्ययनों के समूह का निरन्तर मिलना" यह अर्थ है तथा "समागम" का पटप्रदेशीस्कंध की तरह आवश्यकश्रुतस्कंध का યિક આદિ છ અધ્યયનના નિરંતર સેવનથી આત્મામાં જે એક ઉપગરૂપ પરિણામ નિષ્પન્ન (ઉત્પન્ન) થાય છે, તે પરિણામથી નિષ્પન્ન (જાયમાન) આવશ્યક શ્રતઅંધનું નામ ભાવસ્કન્ધ છે. આ કથનને ભાવાર્થ નીચે પ્રમાણે છે-પરસ્પરની સાથે સંબદ્ધ થયેલા એવા સામાયિક આદિ છ અધ્યયનેના સમૂહથી નિષ્પક્ષ થયેલે આવયક શ્રુતસ્કન્ધ, સદેરક મુહપત્તી રજોહરણ આદિ વ્યાપારરૂપ ક્રિયા સહિત જ્યારે વિવક્ષિત થાય છે, ત્યારે તે આગમભાવસ્કલ્પરૂપ બની જાય છે. સ્કન્ધ પદાર્થના જ્ઞાનને આગમરૂપે, તથા તે આગમમાં જ્ઞાતાના ઉપગરૂપ પરિણામને ભાવરૂપે અહીં પ્રકટ કરવામાં આવેલ છે. તથા રજોહરણ આદિરૂપ જે ક્રિયા છે તેને નોઆ ગમ કહી છે. આ રીતે ક્રિયારૂપ એક દેશમાં અનાગમતા હોવાથી “” શબ્દ અહીં देशनिषेधनु सुयन रे छ, मेम सभा मा सुत्रमा “समुदय समीइ" । પદને “સામાયિક આદિ છ અધ્યયનનું નિરન્તર મળવું” એ અર્થ થાય છે, तथा "समागम" मा पहना ७ प्रदेशी धनी म मावश्या तस-यनु
For Private and Personal Use Only
