Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 01
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૮
अनुयोगद्वार
C
C
आसन् अतएवदृद्धाः, त एव पश्चाद् ब्राह्मणा जाताः । एतेषामितरेतरये । गद्वन्द्वः, ते प्रभृतयः = आद्या :- मुख्या येषां ते तथा प्रभृतिग्रहणात् परिव्राजकादीनां संग्रहः, पाषण्डस्था: - पाषण्डं = व्रतं तत्र तिष्ठन्तीति पाषण्डस्था: - व्रतिनः कल्ये प्रादुष्प्रभातायां रजन्यां यावतेजसा ज्वलति एतेषां पदानां व्याख्या पूर्वसूत्रे कृता तत एवावगन्तव्या, इन्द्रस्य वा स्कन्दस्य = कार्तिकेयस्य वा, रुद्रस्य = हरस्य वा, शिवग्य =व्यःतरविशेषस्य वा, वैश्रवणस्य वा देवस्य = सामान्यदेव-य वा, नागस्य = काल की अपेक्षा लेकर इनमें वृद्धता कही गई है, और वह इस प्रकार से है कि- जब ऋषभदेव भगवान् यहां विराजमान थे, तब उनके ज्येष्ठपुत्र भरनचक्रवर्ती ने अपने शासनकाल में देव गुरु धर्म के स्वरूप को सुनाने के लिये इनकी स्थापना की थी । अतः स्थापना का काल बहुत ही अधिक प्राचीन इस तरह से प्रमाणित होती हैं ! वाद में ये वैदिकधर्म के उपासक बन गये अतः ये ब्राह्मण कहलाने लगे। यहां प्रभृति शब्द से परिव्राजक आदि कों का ग्रहण हुआ है । पाषण्ड शब्द का अर्थ व्रत है । व्रतका पालन करने वाले पापण्डस्थ है | यहाँ यावत् शब्द से २१, वें सूत्र में कथित प्रातःकाल की ३ अवस्थाओं का और सूर्य के सहखरश्मि - दिनकर आदि विशेषण का ग्रहण किया गया हैं । स्कंद नाम कार्तिकेय का है । रुद्रनाम महादेव का है । शिव - व्यन्तरदेव विशेष का नाम है । वैश्रवण કથનનું નીચે પ્રમાણે સ્પષ્ટીકરણ સમજવુ -જ્યારે ઋષભદેવ ભગવાન અહીં વિરાજમાન હતા, ત્યારે તેમના જયેષ્ઠ પુત્ર ભરત ચક્રવતી એ પેાતાના શાસનકાળમાં દેવ, ગુરુ અને ધર્મનું સ્વરૂપ સંભળાવવાના કાળ ધણા જ પ્રાચીન હેાવાની વાત પ્રમાણિત (સિદ્ધ) થઇ જાય છે. ત્યાર બાદ તે લેાકેા વૈદિક ધર્મના ઉપાસક બની ગયા, અને તે કારણે બ્રાહ્મણ તરીકે ઓળખાવા લાગ્યા. આ રીતે પ્રાચીન કાળમાં જેએ જિને ન્દ્રના ઉપાસકે હતા, પણ પાછળથી વૈદિક ધર્મના ઉપાસક બની ગયા. એવા घीठाने सही “वृद्धश्राव" ह्या छे. अहीं' 'अमृत' पहनो प्रयोग पुरीने सूत्रारे અહી' પરિવ્રાજક આદિ અન્ય પન્થના લોકોને ગ્રહણ કરવાનું સૂચન કર્યું છે.
“भाष३” मा यह “व्रत" ना अर्थभां वपशयु छे. व्रतने पालन २नारने 'भाषउस्थ' उडे छे. "कल्ले पाउप्पभायाए रयणीए जाव तेयसा जलते" या सूत्रपाठमां ने 'जाव ( यावत् ) ' यह भाव्यु छे. तेना द्वारा २१ मां सूत्रमां थित प्रातःाजनी ત્રણ અવસ્થાઓને તથા સૂર્યના સહસ્રરશ્મિ, દિનકર આદિ વિશેષણાને ગ્રહણુ
કરવામાં આવેલ છે.
સ્કેપ એટલે કાર્તિકેય. રુદ્ર એટલે મહાદેવ. શિવ' આ શબ્દ યન્તરદેવ
For Private and Personal Use Only
