Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 01
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
就
अनुयोगद्वारar
प्रतिक्षणं क्षीयते इति शरीरं ज्ञास्यशरीरं ज्ञायकशरीरं तदेव द्रव्या ३ यकमिति विग्रहः जीवपरित्यत मावश्यकशास्त्रज्ञानवतः शरीरं ज्ञायकशरीरद्रश्या श्यकम् । विवक्षितपर्यायेण भविष्यतीति भाव्यस्तस्य शरीरं भाविभावावश्यक कारणत्वात् द्रव्या
यावश्यक हैं । विवक्षित पर्याय से युक्त जो आगामी काल में होगा उसका नामभव्य है । भावि भाररूप आवाक का कारण होने से उसका शरीर भव्य शरीर द्रव्यावश्यक है ज्ञायक शरीर और भव्यशरीर इन दोनों से भिन्न जो द्रव्यावश्यक है वह ज्ञायक शरीर - भ० शरीर व्यतिरिक्त द्रव्यावश्यक है । इस प्रकार यह तीन प्रकार का नो आगमद्रव्यावश्यक है ।
भावार्थ - नो आगमुद्रव्यावश्यक का स्वरूप प्रकट करने के लिये सूत्र - कार ने इसके तीन भेद किये है- (१) ज्ञायकशरीर द्रव्याश्यक, (२) भव्य शरीर द्रव्याश्यक और (३) तद्वयतिरिक्त द्रव्यावश्यक । नोआगम द्रव्यावश्यक में नो शब्द आगम के सर्वथा निषेत्र करने में प्रयुक्त हुआ है - तथा च- जीव पहिले आकशास्त्र का ज्ञाता था वह जब मर जाता हैं - पर्यायन्तरित हो जाता है तब उस समय का निर्जीव शरीर है वह आगमाभाव से विशिष्ट होने के कारण ज्ञायक शरीरावश्यक है । इसी तरह जो आगामी काल में आवश्यकशास्त्र का ज्ञाता होगा ऐसे उसका जो शरीर है वह भयशरीर પર્યાયથી યુકત થવાના છે, તેને ભવ્યજીવ કહે છે. ભાવિ સ્વભાવરૂપ આવસ્યકનું કારણુ હાવાથી તેનુ શરીર ભયશરીર દ્રવ્ય:વશ્યક ગણાય છે. જ્ઞાયક શરીર ૬૦ાવશ્યક અને ભયશરીર દ્રશ્યાવશ્યકથી ભિન્ન જે બ્યાવશ્યક છે તેને નાયકશરીર—ભવ્યશરીર યતિરિકત નાઆગમ દ્રવ્યાવશ્યક છે.
C
બનાવશ્યક કહે છે. આ પ્રમાણે આ
ત્રણુ પ્રકારના
For Private and Personal Use Only
આ
ભાવાય —નાઆગમ દ્રવ્યાવશ્યકનું સ્વરૂપ પ્રકટ કરવા નિમિત્તે સૂત્રકારે તેના નીચે પ્રમાણે ત્રણ ભેદ કહ્યા છે–
(१) ज्ञाय शरीरद्रव्यावश्यन (२) भव्यशरीर द्रव्यावश्य, (3) तद्वयव्यतिरिक्त (जन्नेथी लिन्न इव्यावश्य
નાઆગમ દ્રવ્યાવશ્ર્વકમાં “ના” પદું આગમના સર્વથા નિષેધ કરવામાં प्रयुक्त थयो छे म
જે જીવ પહેલાં આવશ્યકશાસ્ત્રના સાંતા હતા, તે જયારે મરણ પામે છે-અન્ય પર્યાયે ઉત્પન્ન થઈ ન્તય છે, તે સમયનુ તેનુ જે નિર્જીવ શરીર હોય છે તે આગમના અભાવવાળુ હાવાને કારણે જ્ઞાયકશરીરદ્રવ્યાવશ્યક રૂપ ગણાય છે. એજ પ્રમાણે જે જીવ ભવિષ્યમાં આવશ્યકંશાઅનેા જ્ઞાતા થવાના છે; તે જીવના શરીરને ભવ્ય
