Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ o7) - nnt
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmavallabha-graMtha-sIrIja-graMtha 8 vA~ / Adarza jIvana | yA AcArya mahArAja 1008 zrImad vijayavallabha - sUri-caritra | lekhaka zrIyuta kRSNalAla varmA. prakAzaka graMthabhaMDAra, mAdU~gA bAI 1 baMbaI meM graMtha milane patIgraMthabhaMDAra, hIrAbAga, raMgane vIra saMvat 2452. Atma saMvat 30. mUlya sAr3he tIna rupaye. ( sarva haka svAdhIna ) _____
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzaka----- kRSNalAla varmA. proprAiTara graMthabhaMDAra, leDI hArDijaroDa, mAhU~gA, baMbaI. rA. ciMtAmaNa sakhArAma devaLedvArA muMbaIvaibhava presa, sa~DaharsTa roDa, sarvheTsa oNpha iMDiyA sosAyaTIj bilDiMgj, giragAMva, muMbaI meM pUrvArddha peja 49 se 520 taka aura uttarArddha peja 113 se peja 240 taka mudrita aura Thakkara aMbAlAla viThThaladAsadvArA luhANAmitra presa, ziyApura baDodemeM pUrvArddha peja 1 se 48 taka aura uttarArddha peja 1 se 112 taka mudrita.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrIyuta kRSNalAla varmA kI likhita pustakeM / svlikhit| anuvaadit| " 1 Adarza jIvana 2 punarutthAna 3 caMpA (aprApya ) 4 dalajItasiMha , 5 strIratna 6 bAlavivAhakA hRdayadrAvaka dRzya ( aprApya ) 7 dharma pracAra (aprApya ) 8 sura suMdarI 9 vIra hanumAna 10 saccA balidAna 11 tIrthaMkaracaritrabhUmikA 12 AdinAtha caritra 13 ajitanAthacaritra 14 ramAkAnta (aprakAzita) 15 bUr3hebAbAkA vyAha ( aprApya) 16 manoramA ( ,) 17 hindI praveza 18 mahAsatI sItA 19 satI damayantI 20 anantamatI 1 sUrIzvara aura samrATa akabara 2 janarAmAyaNa 3 apUrva AtmatyAga 4 gRhiNI gaurava 5 sarvodaya 6 svadezI dharma 7 gA~dhIjIkA bayAna 8 tIna ratna 9 paMcaratna 10 rAjapathakA pathika 11 daridratAse bacanekA upAya 12 sAmAyika rahasya (aprakAzita) 13 dharmadezanA (,) 14 akabarake darbArameM hIravijaya sUri 15 paiMtIsa bola 16 pandrahalAkhaparapAnI 17 bhAvanAbodha ( aprakAzita) 18 jainadarzana ( aprApya )
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ samarpaNa / svargIya yugapradhAna, AcArya mahArAja 1008 zrImadvijayAnaMdamUrijIke pAdapadmoMmeM, pUjyavarya, jisa AtmAko Apane padAzraya dekara unnatta banAyA, jisa / AtmAko yogya samajha kara Apane apane lagAye hue bAgIcekA mAlI niyata kiyA, jisa AtmAko Apane apanA asIma prema ke / dekara premamUrti banAyA, jisa AtmAkI vANImeM, Apane apanA / vAkcAturya dekara, jAdUkA asara paidA kiyA, jisa AtmAko Apane apane athAga parizrama dvArA prApta kiye hue jJAnakA * kavaca pahanAkara ajeya kara diyA, usI Apake ananya bhakta, Apake nAmapara prANa nyochAvara * karane kI hausa rakhanevAle, ApakI sarasvatI maMdira banAnekI adhUrI rahI huI icchAko pUrNa karaneke lie apanI sArI zakti lagA denevAle, samasta bhAratameM Apake nAmakA DaMkA bajAne vAle, ApahIke samAna jIvanabhara brahmacarya pAlakara japa tapA hai saMyamase rahanevAle, ___ mahAn narakI jIvana-ghaTanAoMkA saMgraha Apake pAdapoM meM 1 arpaNa karatA huuN| caraNa-caMcarIka kRSNalAla varmA.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdarzajIvana. 1008 nyAyAmbhonidhitapagacchAcArya zrImadvijayAnaMdasUri Urpha zrIAtmArAmajI mahArAja. janya saM 189: avasAna saMbata 1953
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ (ka) prAkkathana / hoM santa jisa pathake pathika, pAvana parama vaha paMtha hai| AcaraNa hI unakA jagat meM patha-pradarzaka graMtha hai // jo jamAnekI AvazyakatAko samajhakara, lokopakAra karate haiM; logoMkI bhalAImeM hI apanA jIvana bitAte haiM; jIvanakA pratyeka zvAsozvAsa jinakA paropakArake lie hotA hai; pratyeka vicAra jinakA dUsaroMko lAbha-AtmalAbha-pahu~cAneke lie hotA hai; jinakA jIvana sadA satyamaya hotA hai; indriya saMyamakA jo AcaraNIya pATha par3hAte haiM; rAgadveSakI pariNati dUra ho aura vItarAgabhAva phaile isI uddezyase jo jIvanakI pratyeka kriyA karate haiM; ve mahAtmA dhanya haiM, unakA jIvana saphala hai aura unhIMkA jIvana Adarza jIvana hai / aise AdarzajIvanase jo zikSA milatI hai aura hamAre jIvanameM jo parivartana ho jAte haiM; ve saikaDoM, hajAroM upadezoMse bhI nahIM hote / isI lie bhakta tulasIdAsajI kaha gaye haiM eka ghar3I AdhI ghar3I, AdhImeM bhI aadh| tulasI saMgati sAdhukI, kaTe koTi aparAdha ___ yadi pratyakSa sAdhu-mahAtmAkI saMgati nahIM mile to unakI jIvana-kathA bhI hameM aneka aparAdhoMse chur3A sakatI hai| Aja pAThakoMke hAthoMmeM, aise hI eka AdarzajIvanako dete hameM bar3I prasannatA hotI hai / AzA hai pAThaka isa jIvanase svayaM lAbha uThAya~ge aura apane iSTa mitroMko bhI uThAnakA avasara deNge| gaye caumAsemeM arthAt saM0 1981 ke caumAsemeM 108 paMnyAsajI mahArAja .. zrIlalitavijayajI gaNIne 1008
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ (kha) zrIAcArya mahArAja zrIvijayavallabha sarijIkA eka choTAsA jIvanacaritra likha deneke lie kahA / kAraNa jodhapurase nikalanevAle 'osavAla' patrake saMpAdakane, kaI bAra paMnyAsajI mahArAjase AcAryazrIkA caritra 'osavAla / patrameM prakAzita karAneke lie likhakara bhejanekI, vinatI kI thii| paMnyAsajI mahArAja itane mIThe bolanevAle haiM aura logoMke diloMko itane acche DhaMgase apane karanemeM kara lenevAle haiM ki, maiM usako batA nahIM sakatA / merI icchA na hote hue bhI yaMtracAlita phonogrAphakI bhA~ti maiM bola uThAH-" Apa mujhe caritra sunAie, maiM likha duuNgaa|" ___AcAryazrIkA caritra vaise hI uttama hai usa para paMnyAsajI mahArAjakI, varNana karanekI zailI itanI suMdara thI ki mere hRdayameM AnacchAkI jagaha zraddhA utpanna ho gaI / jisa samaya maiMne yaha sunA ki, Apane kaise milake carabIvAle vastroMkA, adharma samajha kara, tyAga kiyA, kaise hajAroM lAkhoM kIDoMke saMhArase banate hue rezamake kapaDke vyavahArako baMda karanekA upadeza diyA, upadeza hI nahIM unakA vyavahAra zrAvakoMse baMda karAyA, kaise Apane goravADakI zikSAvihInavikaTa bhUmimeM, vihAra kara aneka tarahake kaSTa saha, logoMke diloMmeM zikSApracAra kA bIja boyA, zikSApracArake lie logoMse lAkhoM rupaye ikaTThe karavAye, kaise Apane aneka sthAnoMmeM zrAvakoMke ApasI vivAda miTAye, kaise Apane jamAneke anusAra pazcimI sabhyatAmeM bahakara dharmase vimukha banate hue yuvakoMko dharmameM sthira rakhaneke lie saMsthAe~ sthApita karAI Adi; taba mere hRdayameM bhaktibhAva utpanna ho gaye / maiMne choTAsA caritra likha denekI bAta chor3a dI aura eka bRhad caritra likhakara prakAzita karAnekA vicAra kara liyaa|
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( ga ) usI samaya se maiM sampUrNa caritra likhaneke lie sAmagrI ikaTThI karameM lagA / kAraNa paMnyAsajI mahArAjako bhI caritra mAlUma nahIM thA, to bhI maiM yaha kahe binA nahIM raha sakatA ki, caritra likhaneke lie sAmagrI juTA denekI sahAyatA pUrNa rUpase paMnyAsajI mahArAja lalitavijayajIne hI dI hai / isa lie maiM unakA atyaMta kRtajJa hU~ / 108 upAdhyAyajI mahArAja zrI sohanavijayajI se prArthanA karane para unhoMne svataMtra rUpase, jitanA hAla unheM mAlUma thA, utanA likha bhejanekA kaSTa uThAyA isa lie unake prati bhI kRtajJatA prakaTa karatA hU~ / 108 paMnyAsajI mahArAja zrIumaMgavijayajI gaNI, munizrI prabhAvijayajI mahArAja, muni zrIcaraNavijayajI mahArAja, aura hoziyArapurake lAlA nAnakacaMdajIkA bhI upakAra mAnatA hU~ ki jinake dvArA mujhe aneka bAteM mAlUma huI haiM / 'AtmAnaMda jainapatrikA ' lAhora ( hindI ) aura 'zrIAtmAnaMdaprakAza' bhAvanagara (gujarAtI) ke saMpAdakoM kA bhI upakAra mAnatA hU~ / kyoMki purAne bahutase hAlAta inhIM patroMkI purAnI phAiloMse mujhe mAlUma hue haiM / inake alAvA una sajjanoMkA bhI upakAra mAnatA hU~ jinase kucha bAteM mAlUma huI haiM; parantu jinake nAma mujhe yAda nahIM rahe haiM / isameM eka do ghaTanAe~ aisI chor3a dI gaI haiM, jo yadyapi Apake caritrako mahimAnvita karane vAlI thIM, kintu dUsaroMke hRdayoMmeM du:kha pahu~cAne vAlI thIM / maiMne likhate samaya isa bAtakA khAsa dhyAna rakkhA hai ki, koI aisI bAta na likhI jAya jisase kisIkA mana dukhe; to bhI chadmasthAvasthAke kAraNa kisIko kisI bAtase duHkha pahu~ce to /
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ (gha) usake lie 'micchAmi dukkaDa' detA huuN| kisIkA mana dukhAnekA irAdA bilkula hI nahIM hai| . isameM 'Apa' zabdakA prayoga sirpha isa caritrake nAyakake lie hI kiyA gayA hai auroMke lie nahIM / isase kisIko yaha khayAla na karanA cAhie ki, dUsaroMke lie 'Apa' zabda na likhakara unakA apamAna kiyA gayA hai| anekoMke lie 'Apa' zabdakA upayoga karanese samajhanemeM gar3abar3I honekI saMbhAvanA thii| caritra svataMtra rUpase likhA aura prakAzita karAyA jA rahA hai| isameM kisIse kisI tarahakI Arthika sahAyatA dharmake yA gurubhaktike nAmase nahIM lI gaI hai| hA~ pahalese grAhaka banAnekA prayatna avazya meva kiyA gayA hai| aura jina sajjanoMne pahalese grAhaka hokara mujhe utsAhita kiyA hai unakA upakAra mAnatA huuN| mahAvIra jainavidyAlayake saMcAlakoMse pA~ca blaoNka chApaneke lie mile isa lie unakA bhI upakAra mAnatA huuN| aneka paristhitiyoMke kAraNa caritrako maiM jisa rUpameM pAThakoMke sAmane rakhanA cAhatA thA usa rUpameM na rakha sakA, isakA mujhe kheda hai; magara jisa rUpameM pAThakoMke sAmane A rahA hai vaha bhI uttama hai aura bhaktoMkI manastuSTike lie sampUrNa hai| pUjA aura padavIpradhAnakA varNana lAhoravAloMkA prakAzita hI hubahU de diyA hai bhASAbhAva sabhI usImeMke haiN| isa caritrameM kevala lAhorake caumAse takakA hI varNana hai| AgekI bAteM phira kabhI pAThakoMko bheTa kI jaayeNgii| bhUlacUkake lie kSamA prArthI, jainatvakA sevaka - kRSNalAla vrmaa|
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdarzajIvana. hamAre caritranAyaka. manoraMjana presa, bambaI naM. 4
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdarzajIvana puurvaaii| * bahuta prayatna karanepara bhI hameM caritranAyakakA dIkSAse pahalevAlA aura ajameravAlA phoTo na mila sakA, pAThaka kSamA kreN| prakAzaka.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza-jIvana prathama khaMDa | dhakela rahe the / isa ( saM. 1927 se saM. 1944 taka ) bar3odeke jAnIserIkA upAzraya naranAriyoMse bharA huA tha mahAtmAkI jalada gaMbhIra vANIkA zravaNa karaneke lie loga Age baiThane kA prayatna karane meM eka dUsareko dhakApelameM logoM kI upadezAmRta kI bahuta hI thor3I bU~deM pAna karaneko mila rahI thiiN| aise samaya meM bhI eka dIvAra ke sahAre eka 15 varSIya bAlaka ekAgracittase usa amRta vANIkA pAna kara rahA thA / usakI A~kheM mahAtmAke bhavya tejodIpta mukha maMDala para sthira thIM aura usake kAna askhalita bhAvase usa amRtako pIkara apane antasthala meM pahu~cA rahe the aura vahA~se ananta jIvanake baddha karma malako, usa amRtadvArA DhIlAkara, bAhara pheMka denekA yatna kara rahe the / vyAkhyAna samApta huA / zrotA loga mahAtmAko vaMdanA kara, eka eka karake apane ghara cale gaye, magara vaha bAlaka usI taraha sthira baiThA rahA / mahAtmAne pUchA :- " bAlaka kyoM baiThe ho ? "
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza-jIvana / wwww---- - bAlaka cauMka pdd'aa| usake sukha svapnakI suMdara mUrtike nirmANameM vAdhA par3a gii| usake netroMmeM jala bhara AyA / usase uThA na gayA / vaha karuNA pUrNa dRSTise mahAtmAkI ora dekhatA raha gayA / usa dRSTine mahAtmAke hRdaya para gaharA asara kiyA / ve uThe; bAlakake pAsa gaye aura pitRpremase usake mastaka para hAtha rakhakara bole:-" vatsa ! isa taraha kyoM baiThA bAlakane mahAtmAke donoM paira pakar3a lie| usakI A~khoMse jaladhArA baha clii| jubAnase zabda na nikle| donoM paira vASpoSNa vArise pariplAvita ho gaye / mahAtmA bAlakako uThAnekA prayatna karate hue sneha gadgada kaNThase bole:-" bhadra ! kyA dukha hai ? dhana cAhatA hai ?" bAlaka paira chor3a uTha khar3A huA aura A~kheM pauMchate hue bolA:-" hA~, mahAtmA:-" kitanA" bAlakaH-" gintI maiM nahIM batA sktaa|" ma0-" acchA kisIko Ane de|" bA0-" nahIM maiM ApahIse lenA cAhatA huuN|" ma.-" hama paisA TakA nahIM rkhte|" bA0-" mujhe usakI AvazyakatA nahIM hai / vaha to vinazvara hai|"
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / mahAtmAne kutUhalake sAtha pUchA:-" taba kaunasA dhana cAhatA hai ? "" (6 "" bAlaka, vaha dhana jisase ananta sukha mile / -- mahAtmAko bAlaka buddhikauzala para Azcarya huA / unhoMne dhyAna se bAlakake caharekI ora dekhA / lalATa para bhAvI jIvanakI ujjvala rekhAe~ dikhAI dIM / unhoMne dekhA, - isa mahAna AtmAdvArA samAjakA kalyANa hogA; isake dvArA dharmakA udyota hogA; isake dvArA zAsanakI prabhAvanA hogii| mahAtmA bole, - vatsa ! yogya samaya para terI manokAmanA pUrI hogI / .<< 99 bAlakakA mukhakamala AnaMdase khila uThA / bhaktipUrNa hRdayase mahAtmAko namaskAra kara vaha dhIre dhIre calA gayA / X X hamAre isa caritra nAyaka hI yaha bAlaka thA aura mahAtmA the jagatpUjya zrI zrI 1008 zrImadvijayAnaMdasUrijI mahArAja / hamAre caritra nAyakakA janma bar3odemeM, saM0 1927 ke kArtika sudI 2 ( bhAIdUja ) ke dina huA thA / ApakA gRsthAvasyA meM nAma chaganalAla thA / Apake cAra bhAI the / sabase I Apa ( chaganalAla ) aura bar3e hIrAcaMda, dUsare khImacaMda tIsare -sabase choTA maganalAla / Apake tIna bahineM thiiN| unake nAma X
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza-jIvana / - - - the mahAlakSmI, jamunA aura rukmaNI; pitAkA nAma zrIyuta dIpacaMdabhAI thA aura unakA dehAnta Apa jaba choTI umra meM the tabhI ho gayA thaa| ApakI mAtA zrImatI icchAbAI Apase bahuta hI jyAdA sneha rakhatI thiiN| dharmAtmA bhI apane zahara meM advitIya thIM / apanI dharmabhAvanAoMkA sArA qhaz2AnA ve apane snehabhAjana isI putrako de gaI thiiN| icchAbAIkA anta samaya nikaTa thA / manuSya--AyurUpI karma-rajjUkA eka eka tAra vegapUrvaka pratyeka zvAsozvAsake sAtha TUTatA jA rahA thA / dharmAtmA devI bar3I kaThinatAke sAtha zabdoccAra kara sakatI thiiN| jisa samaya unake mu~hase zabda nikalatA 'ahaMta ' / pyArI santAna sAmane vilakhakA ro rahI thii| svajana sambaMdhI vyAkulatAse devIkI ora dekha rahe the| devI sabako hAtha uThAkara apanI antima avasthAmeM bhI AzvAsana de rahI thIM aura mukhase ahaMta zabdakA uccAraNa kara rahI thii| isa zabdoccAra aura svAbhAvika zAntise jo AzvAsana milatA thA vaha saMbhavataH aneka vyAkhyAnoM aura upadezoMse bhI nahIM mila sakatA thaa| devI thor3I dera hamAre caritranAyakakI ora sthira dRSTise dekhatI rahIM aura bolIM,-" chagana ! tU bhI itanA durbala ? " ___ Apa abataka dhIre dhIre A~sU bahA rahe the aba apane Apako na sambhAla sake ucca svarameM karuNakaMdana karane lage / kucha
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza-jIvana / zAnta hone para DasUke bharate bole,-" mA~ ! hameM kisake bharose chor3a jAtI ho ? " ___mA~ke hRdaya meM mohakI eka A~dhI uThI / santAna-snehake tUphAna meM dhArmika jJAnake kAraNa zAnta banA huA citta kSubdha ho uThA / prasannatApUrNa cahare para mlAnatA dikhAI dii| A~khoM meM pAnI bhara AyA / eka dIrgha niHzvAsa DAlakara bolI:-"ahaMta !" isa niHzvAsake sAtha hI mAnoM sArI kSubdhatA nikala gii| caharepara. phirase prasannatA dikhAI dI / ve bolI:-" chagana ! " isa zabdane hamAre caritra nAyakako sajaga kiyaa| bacapanase mAtA saMsArakI asAratAke jo upadeza diyA karatI thIM ve eka eka karake ApakI A~khoMke sAmane khar3e hone lge| avinAzI AtmAkI bhAvanA, vinAzI pudgala dharmake vicAra, karmodayake kAraNa honevAlA saMsArake parivartanakA khayAla sabhI Apako sthira karane lage / Apane mAtAke saMbodhanakA artha samajhA, A~kheM pauMcha DAlIM aura pUchA:-" mA~ kyA AjJA hai ? " - mAtA snehagadgada svara meM bolI:-" beTA ! avinAzI sukhadhAmameM pahu~cAnevAle dhanako prApta karane aura jagatkA kalyANa karane meM apanA jIvana bitAnA / " - mAtAne eka niHzvAsa chor3I; ahaMta zabdakA uccAraNa kiyA aura usake sAtha hI unakA jIvanahaMsa bhI ur3a gayA /
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza-jIvana / - usI samayase Apa mAtAkI AjJAkA pAlana kaise ho isakI cintAmeM rahate the| Apa meM sAmAnya bAlakoMsA na khilAr3Ipana thA na udhama / eka gaMbhIra zAntise Apa apane dina nikAlate the / ApakI isa gaMbhIratAko dekhakara loga Apake viSayameM taraha tarahake anumAna bA~dhA karate the| saM0 1940 kI bAta hai| zrIAtmArAmajI mahArAjake siMghADeke sAdhu munirAja zrIcaMdravijayajI mahArAjakA caumAsA, bar3odemeM, pIpalAserIke darvAje para huA thaa| hamAre caritranAyakakA ghara bhI pIpalAserIhImeM thA / isalie Apa prAyaH caMdravijayajI mahArAjake pApta AyA jAyA karate the / pUrvajanmake sukRta, mAtAke jIvanavyApI dharmopadeza aura sAdhu mahArAjakI saMgati tInoMne milakara Apake manako saMsArase udAsa kiyA; Apake hRdayameM dIkSA lene kI icchA huI / dUsare cAra sAthiyoMne Apake sAtha hI dIkSita honekA vicAra pradarzita kara isa icchAko kAryake rUpameM pariNata karaneke lie Apako dRDha banA diyaa| ve cAra sAthI the,-harilAla, sA~kalacaMda khUbacaMda khaMbhAtI,. vADIlAla lAlabhAI gA~dhI aura maganalAla mAstara / maganalAla aMgrejIkA adhyayana karate the aura aneka prakArakI sAMsArika ucca AzAe~ rakhate the; unheM unase chUTanA thaa| vADIlAla vivAhita the aura unheM patnIke moha-piMjarese nikala bhAganA thA; harilAla jauharI hIrAcaMda IzvaradAsake yahA~ rahate the loga unako 'sUbA'
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza-jIvana / . - ~ kahakara pukArate the / unake eka vRddha mAtA thI / usakA AdhAra vehI the| unheM vRddha mAtAko tyAga karanA par3atA thA / tInoMke hRdayoMmeM dvaMdva macA huA thA; vairAgya aura baMdhanameM yuddha ho rahA thA, magara bAhara ve pakkA vairAgya hI dikhAte the| __ pA~coMne milakara eka dina gharase nikalanAnA nizcita kiyaa| tArIkha aura samaya mukarrara hue| harilAlake vairAgyane sabase pahale hAra khaaii| usane kipsIke dvArA pA~coMke abhibhAvakoM ko khabara de dii| unakI salAha niSphala gaI / unake saMrakSakoMne unheM kahIM jAne na diyA / kucha samayake bAda zrIcaMdravijayajI mahArAjakA bhI svargavAsa ho gyaa| isalie sabake vairAgya zAnta ho gye| sabhIne phirase vidyAdhyayanameM citta lgaayaa| __ Apane bhI chaThI klAptakA imtahAna diyA aura saphalatA paaii| jaba Apa sAtavIM klAsameM par3hate the parIkSAkA samaya pAsa thA, taba vi0 saM0 1942 thA / usI sAla svargIya 1008 zrImadvijayAnaMda sUrijI mahArAkA bar3odemeM Agamana huaa| ApakI soIhuI bhAvanA phira jAgRta huI aura eka dina jo ghaTanA huI usakA vaNana hamane pustakake AraMbhahImeM de diyA hai| eka mahIne taka mahArAja sAhabakA yahA~ birAjanA huaa| phira vihAra karake chANI padhAre / aneka zrAvaka chANI taka gaye / Apa bhI apane bar3e bhAI khImacaMdrajIke sAtha chANI gaye / ApakI IcchA vApisa bar3ode AnekI na thii| magara bhAIke Darake mAre
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza-jIvana / kucha bola na sake / cupacApa bhAIke sAtha hI bar3ode lauTa Aye / yadyapi mahArAja sAhaba vihAra kara gaye the tathApi unake ziSya munirAja zrIharSavijayajI mahArAja vahIM the| do tIna sAdhu bImAra ho gaye the isalie unakI sevAzuzrUSA karaneke lie AcArya mahArAja unheM chor3a gaye the / isalie vyAkhyAna sunaneke lie niyamita rUpase Apa jAte rahate the| muni zrIharSavijayajI mahArAjake upadeza bAlajIvoMke sAdhya moharogako naSTa karaneke lie rasAyana the / isalie rAtake samaya bhI aneka bhavya jIva unake pAsa AyA karate the| Apa bhI jAyA karate the| eka dina Apake sivA anya koI zrAvaka nahIM AyA thaa| maukA dekha Apane apane hRdayakI bhAvanA khii| unhoMne isa bhAvanAko pallavita kiyA aura samaya para dIkSA dilAnekA bhI AzvAsana diyA / - eka mahIneke bAda unakA bhI vahA~se vihAra huaa| apane bhAIke sAtha Apa bhI unake sAtha chANI gye| muni zrIharSavijayajI mahArAjake upadezase aura saMgase Apake hRdayameM kucha vizeSa nirbhayatA AmaI thI / isalie Apane bhAIse kahAH" kala skUlakI chuTTI hai, isalie yadi Apa ijAjata de to maiM mahArAja sAhabake sAtha agale gA~vataka vihAra meM jaauuN| kalazAmako ghara pahu~ca jaauuNgaa|"
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza-jIvana / - * mAIke dilameM aba agalA saMdeha bAkI nahIM rahA thA; kyoMki Apa niyamita rUpase sabhI kAma kiyA karate the; isalie unhoMne prasannatAse ijAjata de dii| ve khuda ghara cale gye| __ Apake liye yaha svAdhInatAkA pahalA dina thaa| Apane muni mahArAja zrIharSavijayajIke sAtha jI kholakara bAteM kI aura nizcaya kiyA ki, apane Apa vApisa ghara na jAU~gA / yadi bhAI sAhaba AyeMge to jaisA maukA hogA kiyA jAyagA / Apa munirAjoMke sAtha ahamadAbAda phuNce| usI dina Apake bhAI khImacaMdanI bAhara hI aamile| do cAra capata lagAye kAna pakaDakara Age kiyA / Apa rote dhote bhAIke sAtha ghara cale gye| isa bAra pUrI dekharekha hone lagI / eka kSaNake lie bhI Apa akele nahIM raha sakate the| icchA na rahane para bhI niyamita rUpase skUla jAnA par3atA thaa| A ke bhAI apane sAtha le jA kara skUla mAsTarake sipurda kara Ate the; use sAvadhAna kara Ate the aura zAmako chuTTI hote hI vApisa skUla Akara le jAte the| pahale kabhI bAharakI havA na lagI thI, isalie Apa apane bhAIse bahuta jyAdA Darate the; kahIM bAhara nikalanekA sAhasa bhI nahIM hotA thA / aba bAharakI havA khA cuke . the; karmarogake
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza - jIvana / vaidyoMkI saMgati meM raha cuke the isalie Apake hRdayase bhaya bahuta kucha nikala gayA thA / to bhI bhAIke sAmane bolanekA hausalA nahIM par3atA thA / eka tarapha bhAIkA prabaMdha thA dUsarI tarapha Apa nikala bhAganekA avasara dekhate the / eka dina avasara mila gayA / chuTTIkA dina thA / dekharekha karanevAlA koI nahIM thA / isalie Apa ghara se yaha kahakara ravAnA hue ki dukAna para jAtA hU~ | ravAnA hue magara sIdhe bAjArake raste hokara jAnA kaThina thA; kyoMki bAjAra meM khImacaMdabhAI apanI dukAna para baiThe the / siMhake sAmanese bakarIkA bhAganA jitanA kaThina hai utanA hI Apake lie khImacaMdabhAIke sAmanese hokara calA jAnA thA / ataH apane jaMgalakA rastA liyA / garamIkA mosima thA / aSTamIkA dina thA / Apane ekAsana kiyA thA / pairoM meM jUte na the / jamIna AgakI taraha tapa rahI thI / usI jamInameM Apa dhuna lagAye cale jA rahe the / pyAsake mAre halaka sUkhane lagA; pairoMmeM jala jala kara chAle par3ane lage; magara ApakA isa ora dhyAna nahIM thA / Apa to isa jelakhAnese AtmAko sadAke lie mukta karanekI dhuna the; vairAgyakA premI bhalA ina zarIrake kaSToM kI kyA paravAha karane lagA thA ? vairAgya isIko kahate haiM / kavi dAga kahate haiM-- kamAla izka hai e dAg2a mahava ho jAnA; mujhe qhabara nahIM naphA kyA jarara kaisA / 10
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza-jIvana / sTezana para pahu~cakara Apane ahamadAbAdakA TikiTa liyaa| dinabhara prAsuka pAnI na milanese jI bar3A becaina rhaa| jIvanameM AjakA dina sabase pahalA thA ki, Apako parisahakA anubhavajanya jJAna huA; Ajataka sAdhuoMke parisaha sahanakI kevala bAteM par3hA aura sunA karate the; Aja Apako vidita huA ki, parisaha kaise sahA jAtA hai aura manako adhikArameM rakhaneke lie kitanI kaThinatAkA sAmanA karanA par3atA hai| - ... zAmako ahamadAbAda pahu~ce / pyAsa bujhAneke lie Apa sIdhe seTha bhUrAbhAIke ghara pahu~ce / inakA ghara Apane pahalI bAra Aye the taba dekha rakkhA thA / inake ghara hamezA prAsuka pAnI rahA karatA thA aura usa dina to khAsa aSTamI thii| jAte hI pAnI mila gayA / pAnI pI kara mana zAnta huA / vahA~ kucha. kSaNa bAtacIta kara Apa muni mahArAjake pAsa gaye / svargIya 1008 zrI AtmArAmajI mahArAja apanI ziSyamaMDalI sahita pratikramaNa karanekI taiyArI kara rahe the| Apane jAkara vaMdanA kii| mahArAja bole:-" le * bhAI chagana A gayA / vairAgyameM pUrA raMga gayA hai| dharmakI isake kAraNa bahuta * muni zrIharSavijayajI mahArAjako saba sAdhu bhAIjI mahArAja kahA karate the; isa lie sUrijI mahArAja bhI Apako kaI bAra bhAI hI kahA karate the|
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / mmar-rrrrrrn - prabhAvanA hogii| yaha merI bhaviSya vANI rhii|" Apane yathAkrama sabako vaMdanA kI / rAta AnaMdase biitii| . dUsare dina jaba Apa bhojana karake vApisa lauTe to sAmane khImacaMdabhAI khaDe dikhAI diye / Apake to hAthake tote ur3a gaye; AnaMda viSAdameM parivartana ho gayA / ha~sate hue cahare para udAsIkI chAyA A pdd'ii| Apa bar3e cakkarameM pdd'e| sAMsArika viveka kahatA thA ki jinhoMne tujhe pAlA posA par3hA likhAkara itanA bar3A kiyA unhIMkA dila dukhAnekI dhRSTatA karatA hai ! vairAgya kahatA thA,-ye saba khayAlAta phijUla haiM / jIva karmAdhIna hai / sAMsArika bhalAI burAI karmoMke race hue ADaMbara haiM / jaba taka jIva inameM pha~sA rahatA hai tabataka use apanI bhalAIkA khayAla nahIM hotA / isalie saMsArake jaMjAlase chUTanekA yatna kara / isa karmake jAlameM na pha~sa / magara khImacaMda bhAIne Apako isa jhaMjhaTase kSaNabharake lie bacA diyA / ve Thahare vaNik | kahAvata prasiddha hai vaNiggehe ca dhartatA' usIse unhoMne apanA kAma nikAlA / unhoMne nirAzA vyaMjaka karuNa svarameM sUrijI mahArAnase arja kI,-" mahArAja ! Apa jJAnI cho! huM mUrkha Apane vadhAre zuM kahuM ? chagana nAsIne ApanI pAse Avyo che / enI maranI haze to huM nA nathI kaheto / ghaNI khuzIthI e saMyama le / paNa hAla enI umara bahuna
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ ASarza-jIvana / manuman.ru nhAnI che / Apa ene dIkSA ApavAmAM utAvaLa na karazo / hAla ene bhaNAvo / pachI jyAre e moTo thAya ane Apane yogya lAge tyAre mane phrmaavsho| huM pote AvIne bahu AnaMdanI sAthe ene dIkSA apAvIza / " . khImacaMdabhAIkI bAteM sunakara sabhI sAdhu prasanna hue| kisIne inheM bhavyajIva, kisIne, udAra, kisIne sarala hRdayI aura kisIne dharmaparAyaNa batAyA / Apane bhI AnaMdollAsake sAtha ye bAteM sunIM / aisA mAlUma huA mAnoM svargakA rAjya mila gayA hai| sUrijI mahArAjane kahAH--" jaisA tuma kahate ho vaisA hI hogA / tuma bephikara rho| magara sAdhuoMke sAmane mithyA bolanese bacanA / " phira ApakI tarafa mukhAtiba hokara kahAH" chagana ! tumane apane bhAIkI bAteM suna lIM na ? zAnti aura dhairyake sAtha vidyAdhyayana karanA hogA / dIkSA tabhI milegI jaba tumhAre bar3e bhAI ijAjata deMge / " Apako to vizvAsa ho gayA thA ki, aba merI dIkSAmeM koI vighna nahIM AyagA isalie Apa prasannatAse bole:-" maiM Apake caraNoMmeM rahakara vidyAdhyayana aura saMyama sAdhanekA abhyAsa kara skuuNgaa| abhI mere lie itanAhI basa hai / jaba Apa aura bhAI mujhe yogya dekheM tabhI dIkSA deM, dilAveM / merA hRdaya saMsArake baMdhanoMse chUTaneke lie tar3apatA thA so Aja merI vaha tar3apa miTa.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza-jIvana / khImacaMdabhAI prasanna hokara uThe / Apako do cAra upadeza dekara apane ghara bar3ode cale gaye / khImacaMdabhAIke hRdayako koI bhI na pahacAna sakA / kisa tarakIbase ve apanA abhiprAya siddha kara gaye, isa bAta kA kisIko vicArataka na AyA / ve samajhate the ki, ahamadAbAda bar3A zahara hai| yahA~ yadi kucha gar3abar3I karU~gA to chagana kahIM jAkara chipa jAyagA aura use vApisa DhU~Dha lAnA asAdhya ho jAyagA / sAdhu yahIM toM raheMge hI nhiiN| jaba ye choTe gA~vameM vihAra kara pahuMceMge tabhI chaganako pakar3a lenAU~gA / sAdhuoMke pAsa kyA apane bhAIko rahane duuNgaa| 'kAryadakSo vaNika putraH' ke anusAra apanA kArya karake ve cale gye| khImacaMdabhAIke eka munIma thaa| jAtikA pATIdAra, nAmathA bhagavAnadAsa / usakI susarAla ahamadAbAdameM thI / khImacaMdabhAI baDode jAte samaya Apako dekhate rahanekI sUcanA bhagavAnadAsake sAleko dete gaye / bar3ode jAkara bhagavAnadAsase apanI susarAla meM eka patra likhavA diyaa| usakA Azaya yaha thA ki,chaganako eka do bAra dinameM dekha AnA aura sAdhu kidhara vihAra karate haiM aura chagana kinake sAtha jAtA hai isa bAtakA khayAla rakhanA / vihAra hote hI tAradvArA sUcanA denA / munImakA sAlA upAzrayameM aayaa| logoMne usako AnekA
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza-jIvana / kAraNa pUchA / usane javAba diyA ki, mere bahanoIke seThakA sAlA yahA~ par3hatA hai| usakI sAra sambhAla lene aura use kisI cIjakI jarUrata ho to lAdeneke lie AyA huuN| phira kisIne usase koI bAta na pUchI / vaha roja eka cakkara lagA jAtA / Apa bhI usase acche hilamila gye| usa samaya ahamadAbAdake nagaraseTha zrIyuta premAbhAI the| ve bar3e dharmAtmA aura bhavya jIva the / AtmArAmajI mahArAjake prati unakI bar3I bhakti thii| ve aksara kahA karate the ki, maiMne Ajataka saccA gItArtha yadi koI dekhA hai to ve AtmArAmajI mahArAja hI haiM / ve bahuta vRddha the / pacIsa pacAsa kadama bhI kaThinatAse cala sakate the; to bhI AtmArAmajI mahArAjake vyAkhyAnameM hamezA Ate the aura naukara unheM choTIsI DolImeM biThAkara Upara, jInA car3hA, rakha dete the / dupahara meM bhI ve hamezA Ate aura eka do sAmAyika kara jAte / sAmAyikameM ve mahArAja sAhabake sAtha tatvacarcA kiyA karate / eka dina inhoMne Apako dekhA / mahArAja sAhabase daryAphta kiyaa| mahArAja sAhabane sArI bAteM kaha sunaaii| dUsare dina seTha vyAkhyAna sunakara ghara jAne lage taba unhoMne zrIyuta nAnacaMda kevala nAmake zrAvakako kahA ki, Aja dupaharameM
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza-jIvana / chaganako lekara mere ghara aanaa| zrIyuta nAnacaMda acche zraddhAlu zrAvaka the / sAdhuoMke pUre bhakta the| nagaraseThake yahA~ aksara jAyA AyA karate the / seThakI icchAnusAra nAnacaMdabhAI Apako lekara seThake ghara gaye / seTane Apase pUchA:- "tuma sAdhu kyoM honA cAhate ho ?" Apane uttara diyAH-" AtmakalyANake lie|" " tumheM kisIne bahakAyA hai ? " " nhiiN|" "gharameM duHkha hai ?" " nhiiN|" seThane isI tarahakI aneka bAteM puuchiiN| Apako DarAyA; lAlaca dikhAyA, magara Apa apanI bhAvanA para sthira rhe| seThane eka jarIkI TopI ma~gAI aura kahA:-" yaha tuma pahano; mujhe tumhArI sAdI TopI de do| maiM isako bataura yAdagArake apane saMdUkameM rktuuNgaa|" Apane pharmAyA:-"yadi Apa isa TopIko rakhanA cAhate haiM to isameM merI koI hAni nahIM hai| cAra dina bAda ise utAratA cAra dina pahale hI Apake bheTa kara jaauuNgaa| magara ApakI jarIkI TopIkA bojhA uThAneke lie mujhase na kahie / sAdI TopIkA bojhA uThAnemeM bhI asamartha, ApakI jarIkI TopIkA mAra kase saha sakU~gA ?
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| seTha ha~sa par3e aura snehase sirapara hAtha phirAte hue bole:"kalyANa ho beTA ! tuma zAsanako dipAoge aura apane kulako ujjavala kroge|" __ Apa vApisa lauTa Aye / AtmArAmajI mahArAjane pUchAH" seThake pAsa ho AyA ? " ___hA~ sAhaba / " kaha kara Apa eka aura jA baiThe aura par3hane meM lIna hue| ___dUsare dina seTha aaye| unhoMne sArI bAteM mahArAja sAhabako sunAI aura prasannatA prakaTa kii| mahArAjane bhI kahAH" seThajI ! maiMne jisa dinase ise dekhA hai usI dinase mere hRdayameM bhI ye hI bhAva haiM / aise jIvoMhIse zAsanakI jyoti akhaMDa jAgatI rhegii|" isI varSa ( yAnI saM. 1942 meM ) pAlItANeke rAjAke sAtha jaina zrIsaMghakA jo mukadamA calatA thA usakA phaisalA huaa| siddhAcalajIkI yAtrAke lie jAnevAloMse rAjA jo mUDakA (pratyeka vyaktise Teksa ) liyA karatA thA vaha baMda huA aura tIrthoM tathA yAtriyoMkI hiphAjatake lie jainoMse, rAjAko pandraha hajAra rupaye sAlAnA dilAyAjAnA nakkI huA / ..isa nimittase bar3odeke seTha gokalabhAI dullabhadAsa, bharocake seTha anUpacaMda malUkacaMda, sUratake seTha kalyANabhAI, dhUliyAke ... 2
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ aadrsh-jiivn| %3 seTha sakhArAma dullabhadAsa aura khaMbhAtake seTha popaTabhAI amaracaMda Adine Akara AtmArAmajI mahArAjase vinatI kI ki yadi Apa isa varSa pAlItAnehImeM caumAsA kareMge to bar3A upakAra hogaa| Apake vahA~ virAjanese aneka jIvoMko vizeSarUpase yAtrAkA aura tIrtha-bhaktikA lAbha hogaa| AtmArAmajI mahArAjane pharmAyA:---... ApalogoMkA kahanA ThIka hai, magara vahA~ sAdhuoMkA nirvAha kaise ho sakatA hai ? yadyapi kahaneko vahA~ zrAvakoMke pA~ca sau ghara haiM tathApi sAdhu sAdhviyoMke lie to pA~ca bhI kaThinatAse hoNge| aisI hAlatameM caumAsA kaise ho sakatA hai ? " pAlItAnekI usa vaktakI hAlatameM aura isa vaktakI hAlatameM bahuta pharka ho gayA hai| magara jinhoMne usa samayakI dazA dekhI hai ve jAnate haiM ki, vahA~ke zrAvaka sabhI garIba the| unakI AjIvikA yAtriyoMke AdhAra thii| isake alAvA ve sabhI yatiyoM-gorajI ke sevaka the / bahuta samayase vahA~ke yatinIne AnaMdanI kalyANajIkI peDhImeM bhI apanA dakhala jamA rakkhA thA; isase sabhI zrAvaka yatiyoMse Darate bhI the / yati loga saMvegI sAdhuoMke sAtha aisA sadbhAva nahIM rakhate the jaisA Aja rakhate haiM / isalie sAdhuoMko AhArapAnI milanA to dUra rahA raha. neko sthAna bhI kaThinatAse milatA thaa| aisI dazAmeM aneka
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza-jIvana | 19 kaSTa sahakara AtmArAmajI mahArAjane vahA~ caumAsA kiyA thA aura bhaviSya ke sAdhusAdhviyoMke lie mArga niSkaMTaka banA diyA thaa| kahA jAtA hai ki, saikar3oM varSoMke bAda AtmArAmajI mahArAjakA hI caumAsA sabase pahale isa parama prabhAvika tIrtha para huA thA aura unhIMne pAlItAneke zrAvakavarga meM sAdhubhakti kA bIja boyA thaa| usake bAda aneka munirAjoMke -- mahAjano yena gataHsa paMthAH ' kahAvata ke anusAra vahA~ caumAse hue haiM / astu / zrAvakoMne vinatI kI, " yadi Apa vahA~ caumAsA karanA svIkAra kareM to hama loga bhI sakuTuMba vahA~ caumAsemeM rheNge|" seTha premAbhAI aura seTha dalapatabhAIne jo ahamadAbAda saMghake mukhiyA the vinatI kI svIkAra karanekA anugraha kreN| ThIka ho jAyagA / " " Apa isa prArthanAko Apake puNyapratApase sabakucha " ki, - -- mahArAjane pharmAyAH - " acchI bAta hai / jJAnIne jaisI sparzanA dekhI hogI, vaisA hI hogA / " bAhara Aye hue zrAvakoMne premAbhAI aura dalapatabhAI se kahA ki- " Apa mahArAja sAhabakA vihAra pAlItAnekI tarapha hI karAveM aura pAlItAnekI tarapha vihAra honepara hameM sUcanA deM tAke hama vahA~ jAnekI taiyArI kareM / "
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 Adarza jIvana / - bAhara se Aye hue zrAvakaloga mahArAjase bAra bAra vinatI karake apane apane ghara cale gaye / AtmArAmajI mahArAjane apane sAdhuoMkI salAha mA~gI / sabane prasannatApUrvaka pAlItAnemeM caumAsA karanekI sammati dI / I mahArAjane pharmAyAH " irAdA bahuta acchA hai / vahA~ jAnese tIrthasevA, zAsanasevA, AtmasAdhana sabhI kArya saralatA se ho sakeMge / pavitra vAtAvaraNa meM, pratikSaNa, anAyAsa hI, pavitra aura AtmajAgRtikI bhAvanAe~ AtI raheMgI / jo zrAvaka vinatI kara gaye haiM ve bhI vahA~ aveMge aura raheMge; unake vahA~ rahane se ve AraMbha samAraMbhase, chalakapaTase aura vyApAra rojagArase honevAle pApAtravase mukta hoMge aura brahmacaryavratase rahakara dharmadhyAnameM vizeSarUpase apane manako lgaaskeNge| unheM bhI lAbha hai aura hameM bhI / unake kAraNa hameM kaThinatA kama par3egI / to bhI maiM unake hI bharose pAlItAne meM jAkara caumAsA karanA nahIM cAhatA / yadi Apa logoM meM Atmabala vikasita karaneke bhAva hoM ? dhairyake sAtha parisaha sahane kI zakti ho aura sabhI tarahake upadrava, yadi hoM, zAnti ke sAtha sahanekA sAmarthya ho to calie; hama loga pAlItAnehI meM caumAsA kareMge / itanA mujhe vizvAsa hai ki, thor3e dina ke bAda zAsanadeva hamAre lie saba tarahake subhIte kara deMge / zrAvakoMmeM se yadi eka bhI kisI kAraNase pIchA haTA to phira sabhI
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana | bahAne banAyeMge; eka bhI na AyagA / isalie apane hI bharose 19 para udhara jAnekA vicAra karanA cAhie / saba sAdhuoMne eka svara se kahA:- " hameM kaSToM kI koI paravAha nahIM hai / hama paMjAbase yahA~ taka Aye haiN| rAste meM kahA~ saba jagaha zrAvakoM ke ghara the| kahIM jATa jamIMdAroMke gharoMse AhArapAnI le Aye the aura kahIM nirAhAra hI, doSa rahita AhAra na milanese rahanA par3A thA / vahA~ to pA~ca sau zrAvakoMke ghara haiM; aura agara bIca bIcameM AhArapAnI nahIM milegA to bhI koI cintA nahIM hai / Apa to kevala vahA~ caumAsA karanekI AjJA bhara de dIjie / " > mahArAjane jaba sAdhuoMkA isa taraha utsAha dekhA taba kahAH " acchI bAta hai / udhara hI vihAra kareMge / eka bAra dAdA kI yAtrA karale, phira jaisI sparzanA hogI hogA / 21 11 pAlItAnekI tarapha vihAra karanekA vicAra sthira hogayA / mahArAjakA irAdA thA ki, pahale thor3e thor3e sAdhu usa tarafa jAya~ phira maiM yahA~ se vihAra karU~gA / magara seTha premAbhAIne vinatI kI ki, " pahale ApakA hI yahA~ se vihAra karanA ucita hogA; kyoMki logoMko isa samAcArase utsAha miLegA aura jo bhAgyavAna vahA~ jAnekA irAdA rakhate hoMge ve apanI taiyArIyA~ karane laga jAyeMge / anyathA sabhI soceMge ki, mahArAja sAhabane
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza - jIvana | to udhara vihAra kiyA hI nahIM hai / zAyada irAdA kama hogA / " mahArAja sAhabane hI, premAbhAIkI salAha mAnakara, pahale vihAra kiyA / Apa sAbaramatIke pAsa sarakheja gA~vameM jAkara tthhre|. vihAra ke samAcAra sunakara munImakA sAlA AyA aura usane Apase pUchA:-" kyA tuma bhI Aja hI jAoge ! " 22 Apane uttara diyA :- " Aja nahIM eka do dina ke bAda / " vaha calA gayA aura usane bar3ode sUcanA bheja dI ki, - " maiM ye loga jaba ravAnA hoMge taba tAra dvArA khabara dU~gA / "" mahArAja zrIharSavijayajIkA bhI ahamadAbAdase vihAra huaa| pahalA mukAma sarakheja, dUsarA moraiyA aura tIsarA bAvalA gA~vameM huA / yahA~ para dupahara meM jaba sAdhu dharmazAlA meM vizrAma le rahe the taba eka bailagAr3I ghara ghara karatI huI Akara vahA~ thama gaI / gAr3I ke thamate hI eka AvAja AI / paricita magara krodhapUrNa / AvAja sunakara Apake hRdayameM eka bhaya paidA huA / Apane uThakara nIce kI tarafa dekhA / itanehImeM dhar3a 'var3a karate tIna AdamI Upara car3ha Aye / unameM se eka Apake bhAI khImacaMda the; dUsarA munIma bhagavAnadAsa: thA aura tIsarA AdamI thA Apake bahanoI nAnAbhAI | unhoMne Ate hI ApakA hAtha pakar3A aura ghasITakara
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza-jIvana / 23 nIce le gaye / sAdhu cupacApa dekhate rahe; phakata itanA kahAH"khImacaMdabhAI bAtoMhIse kAma cala sakatA hai| aisI khIMcatAna kyoM karate ho ?" magara unakI bAta para kiptIne dhyAna nahIM diyaa| kSamA pradhAna dharmake sAdhu paMca mahAvrata pAlanegale zAntike sAtha dekhate rahane aura karmakI vicitra gatikA vicAra karaneke sivA aura karate hI kyA ? kucha zrAvaka bhI vahA~ jamA ho gaye the| unhoMne bhI Apako dhamakAyA aura khImacaMdabhAIke sAtha jAnekA upadeza kiyA / kAraNa yaha thA ki gA~vakA paTela munIma bhagavAnadAsake sAlekA susarA thA / gA~voMmeM to, isa bAtako sabhI jAnate haiM ki, nidhara paTela paTavArI hote haiM udhara hI sabhI hote haiN| usa dina apane pakar3anevAloMke sAtha Apa bAvalehImeM paTelake ghara rahe / dUsare dina ahamadAbAdakI tarapha ravAnA hue| dupaharameM eka vRkSake nIce gAr3iyA~ kholakara sabhI kucha vizrAma kara khA pI calanekI taiyArI kara rahe the usI samaya vIravinayanI mahArAja Adi kucha sAdhu, ahamadAbAdase pAlItAnekI tarapha jAte yahA~ A mile / Apa unake caraNoMmeM gira gaye aura giDagir3Akara bole:-" mahArAja ! rakSA kiijie|" __ vIravijayajI mahArAjane kahAH-" itanA udAsa kyoM hotA hai ? apane bhAIko prasanna karake, unase ijAjata leke, aanaa| hamane bhI to bar3I umrahImeM dIkSA lI hai|"
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza-jIvana / AARAAAAAAAAAAAAAAAAA. vIravijayajI mahArAjane yaha bAta cAhe kisI bhI vicArase kahI ho, magara usakA asara Apake dila para hatAza karanevAlA aura khImacaMdabhAIke dila para utsAha bar3hAnevAlA huA / zAmako ahamadAbAda pahuMce aura munImake sAleke makAna para rahe / yahA~se Apane bhAga jAnekA prayatna kiyA; magara nAkAmayAba hue| bar3ode pahu~ce / yahA~, kahIM bhAga na jAya isa khayAlase, ApakI kaidIkI taraha rakSA hone lagI / Apane bhI - 'maunaM sarvArtha sAdhaka' kA pATha par3hA / na kisIse vizeSa bAtacIta na kisIke sAtha UTha baiTha / cupacApa apane dharma dhyAna meM lage rahate / nitya prAsuka jala pIte; ekAsanA, bIAsanA, upavAsa icchAnusAra karate; kaMbala para sote subezAma pratikramaNa karate aura sAdhukI taraha apanA jIvana bitAte / __Apako yaha mAlUma thA ki, AtmArAmajI mahArAja khImacaMdabhAIkI AjJAke binA kabhI dIkSA na deMge isalie Apane socA ki, aisA kAma karanA cAhie jisase taMga Akara khImacaMda bhAI Apa hI chuTTI de deM / Apane, apane pAsakI cIjeM yAcakoMko denI zurU kI / jaba ve pUrI ho gaI taba gharakI cIjoMmeMse jo cIja samaya para Apake hAtha A jAtI vahI yAcakako
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza-jIvana | de dete / dukAna para bhI isI taraha karate / mA~gane Ae hue yAcakako kabhI yathAsAdhya, vApisa na jAne dete / hIrAcaMda IzvaradAsa jauharI ke yahA~, khImacaMdabhAIkI jyAdA baiThaka thii| donoM sage mAsIke lar3ake bhAI; hIrAcaMdabhAIke kAraNa hI khImacaMdabhAI bhI kucha gintI meM Aye the isalie ye unakA upakAra bhI mAnate the; ina para unakA prabhAva bhI thA; sAtha hI ve dharmAtmA aura neka salAhakAra bhI the / ve hamezA yathAsAdhya, do, tIna, cAra - jitanI ho sakatI thIM utanI - sAmAyika kiyA karate the / yadi kabhI jyAdA nahIM hotI thIM to eka to nitya karate hI the / sAmAyika meM ve adhyayanake sivA kabhI dUsarI bAteM na karate the; isalie unheM tattvoMkA bodha bhI acchA thA / bar3odemeM AtmArAmajI mahArAjake vyAkhyAnoMko bhahI prakAra samajhane aura - unapara manana karanevAle hIrAbhAI hI the / AtmArAmajI mahArAjapara unakI asAdhAraNa bhakti ho gaI thI / 1 65 eka dina khIma caMdabhAIne jAkara hIrAcaMdabhAIse kahA ki, "chagana mujhe taMga kara rahA hai aura gharakI cIjeM luTA rahA hai / " unhoMne kahA, " khImacaMda ! tuma use vyartha hI bA~dha kara rakhanekA prayatna karate ho| maiM to barAbara dekha rahA hU~ ki, bacapanahI se vaha udAsIna hai; vairAgI hai| maiMne usako sAMsArika kAmoM meM kabhI utsAhase bhAga lete nahIM dekhA / mahArAja AtmArAmajI jaba
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza-jIvana / yahA~ padhAre the taba nitya prati vaha vyAkhyAnameM AtA thA ekAgratA pUrvaka vyAkhyAna sunatA thA aura ekaTaka mahArAjakI tarapha dekhA karatA thaa| jaba gu~halIkA vakta AtA yaha uThakara calA jAtA / eka dina mahArAjane pUchA,-" hIrAcaMdabhAI vaha kauna hai aura vyAkhyAna samApta hote hI kyoM calAjAtA hai ? " maiMne uttara diyA thA ki;-" yaha merI mAsIkA lar3akA hai| sAtavIM klAsameM par3hatA hai| skUlakA vakta ho jAnese calA jAtA hai| " mahArAnane pharmAyA thA;-"hIrAcaMdabhAI ! mujhe yaha lar3akA honahAra mAlUma hotA hai / isase zAsanakI zobhA bddh'egii| mujhe aisA pratIta hotA hai ki, yaha gRhasthIke baMdhana meM na rhegaa|" mahAtmAke ye vacana mithyA na hoNge| aba to yaha unake cara-- NomeM raha bhI AyA hai isase usakA mana dRDha ho gayA hai| zrIcaMdravijayajI mahArAjake samayase isake aMdara vairAgyabhAvake aMkura dikhe the aba to ve vRkSake rUpameM badala gaye haiM / aba use isake viruddha kucha kahanA pApa hai| " eka bAra maiMne cunnIbhAIse kahA thA, ''cunnIbhAI dekha lo jIvakI avasthA kaisI badala jAtI hai| eka dina kisIkI jebameM se koI cIja calI gaI thI / tumane chaganapara hI saMdeha karake use rassIse bA~dhakara pITA thA; magara usake pAsase kucha bhI na nikalA thaa| usa samaya vaha eka mAmUlI lar3akA thA aura aba vaha eka mahAna vairAgI hai|" cunIbhAIko bhI kheda thA ki unhoMne
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana | khI0 0 sup aise ucca AtmAko satAyA thA / astu / aba tU mujhase kyA cAhatA hai ? " -" maiM sirpha itanA cAhatA hU~ ki vaha bhAga na jAya / " hI 0 - " maiM use samajhA dU~gA / magara maiMne sunA hai tU usakI dharmakriyAmeM vAdhA DAlatA hai / vaha garama pAnI pInA cAhatA haiM;: tU gar3abar3a kara detA hai / pariNAma meM vaha dina dina bhara bhUkhA pyAsA raha jAtA hai / aisA anucita kAma kara pApa na bA~dha / bhAvImeM jo honevAlA hai vahI hokara rahegA / " 27 khImacaMdabhAIne kahAH " maiM chaganako Apake pAsa bheja: detA hU~ / Apa jaisA ucita samajheM kareM / " jaina aura jainetara sabhI logoM meM yaha bAta prasiddha thI ki, hIrAcaMdabhAI sacce salAhakAra haiM / jo unake pAsa salAha lene jAtA thA ve use ucita hI salAha dete the / unakI salAhake anusAra kAma karanevAloMko prAyaH saphalatA hI milatI thI / yadi koI anucita bAta unake sAmane karatA aura salAha cAhatA to ve bar3e nArAz2a hote aura usa manuSyako phaTakAra dete / . Apa hIrAcaMdabhAI ke pAsa gaye / inhoMne pyArase sira para hAtha phera kara kahA : " chagana ! tU dharma karane nikalA haiM phira isa taraha logoMkI AtmAko duHkha pahu~cAnA tujhe zobhA nahIM detA / gharako ujAr3anA kyA tere lie ucita hai ? tU to sAdhu
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 aadrsh-jiivn| hogA magara dUsare bhI kyA sAdhu hoMge ? ghara ujAr3a kara kyA tU unase bhIkha ma~gavAyagA ? Ajase phira kabhI aisI bejA harakata na karanA / bhojana tU cAhe yahA~ kara cAhe vahA~ / tere lie donoM ghara khule haiN| bhojana karake yahA~ A jAyA kara aura kucha par3ha kara mujhe sunAyA kara / yahIM apanA abhyAsa bhI kiyA kara / dekha mere kahaneke mAphika calegA to terA manortha saphala hogA; anyathA pchtaaygaa|" Apane hIrAcaMdabhAIkI bAta svIkAra kii| unake kathanAnusAra nizcinta hokara dharmArAdhana karate hue apanA jIvana bitAne lge| . khImacaMdabhAIke lie yaha bAta asahya thI ki chaganalAla AnaMdase apane iSTa mArgakI sAdhanAmeM lagA huA hai| ve hara samaya yahI socA karate the ki, koI aisI ghaTanA ho ki chaganake bhAva badala jaay| aisA avasara bhI aayaa| Apake mAmA jayacaMdabhAI ke lar3ake nAthAlAlakA byAha thaa| khImacaMdabhAIne usameM Apako lejAnA sthira kiyA / saba jAnate haiM ki, byAhoMmeM gayA huA manuSya vairAgI nahIM raha sakatA / khImacaMdabhAIne bhI isI jJAnakA upayoga kiyA / Apane byAhameM jAnese inkAra kiyaa| khImacaMdabhAIne kahA,-" agara chagana nahIM jAyagA to maiM bhI byAhameM na
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana | jAU~gA / " Akhira sabake dabAva se Apane vyAhameM jAnA svIkara kara liyA / sAdhakoMke lie saMsAra meM kaThinAiyA~ hamezA AyA karatI haiM / ye kaThinAiyA~ hI sAdhakakI uccatAkA sabase pahale paricaya karAtI haiN| khImacaMdabhAI samajhate the ki aba chagana satra vairAgya bhUlakara ThikAne laga jAyagA / magara unheM yaha jJAta na thA ki, kudarata unheM hI apanA vicAra chor3a denekA Agraha karegI / 29 zAmako barAta ravAnA hokara mAmAkI polameM tthhrii| sTezana vahA~se najadIka thA aura savere jaldI khAnA honA thA isIlie barAtI yahA~ A rahe the / - Apako vaha jagaha mAluma thI isaliye sabake pahale hI Apa vahA~ pahu~ca gaye aura pratikramaNa kara eka kone meM khesa ( dupaTTA ) bichA so rahe / / 1 rAta AI / saba logoMne apane apane sonekA intajAma kiyA / khImacaMdabhAI abataka to gar3abar3I meM lage hue the| soneke vakta chaganakI sudha aaii| use na dekhakara ghabarA gaye / socA,-- maukA pAkara bhAga to nahIM gayA hai / magara vApisa unheM khayAla AyA ki, chagana jabAnakA saccA hai / jaba usane hI caMdabhAIko unakI AjJAke vinA kahIM na jAnekA bacana de diyA thA taba vaha jAyagA to nahIM; phira vaha gayA kahA~ ? idhara udhara khojate unheM
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ aadrsh-jiivn| eka kone meM gaThaDIsI par3I dikhAI dii| vahA~ jAkara dekhate haiM ki, chaganalAla sukar3akara donoM hAthoM meM sira rakha so rahA hai| ve stabdha hokara khar3e ho rahe / A~khoMmeM premAzru bhara Aye / hAya ! merA bhAI isa dazAmeM par3A hai / maiMne isake saMthAriyAdi sAdhuoMke se bichone chipA diye the; magara yaha unake bagera bhI ArAmase so rahA hai| sabase pahale Aja khImacaMdabhAIke hRdayameM vicAra AyA ki mere kiye kucha na hogA; merA bhAI zAsanake lie janmA hai hamAre lie, kevala kuTuMbake dAyarehImeM baMda rahaneke lie nhiiN| unhoMne eka nizvAsa DAlA aura pukArAH" chagana !" Apa uTha baiThe aura A~khaM malate hue pUchAH-" kyA ? " khImacaMdabhAIne pUchAH- kyA bistare nahIM the so jamInapara so rahA hai ? loga mujhe kyA kaheMge ? " Apa bole:- koI kucha na kahegA; aura kisIke kahane sunanese kyA niyama tor3a diyA jAtA hai ? ". itanehImeM rukmaNI bahinane Akara Apako saMyAriyAdi de diye aura khImacaMdabhAIse kahA:-" bhAI, chaganako isake raste jAne do; phijUla duHkha na do| yaha gharameM baiThA hai itanA hI hamAre lie bahuta hai|" 1. gujarAtameM striyA~ bhI barAtoMmeM jAyA karatI haiN| aisA rivAja hai|
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ aadrsh-jiivn| khImacaMdabhAIne mana hI mana kahA,-."gharake loga hI jatra mere viruddha ise sahAyatA dete haiM taba mere akeleke kiye kyA hogA ?" unakA mohAvaraNa kucha haTA / ve socane lage,-maiM kyoM aparAdha karU~ ? kyoM antarAya karmako bA~dhUM ? yaha vivAhita nahIM hai ki, isake cale jAne para mere sira dukhada uttara dAyitvakAjavAbadArIkA--bhAra Apar3egA / yadi vivAhita hotA to bhI maiM kyA kara sakatA thA ? zrIkAntivijayajI mahArAja aura zrIhaMsavijayajI mahArAja bhI to vivAhita hI the| ve apanI patniyoM aura kuTuMbake logoMko chor3akara cale gaye; kisIne kyA kara liyA ? yadi isake bhAgyameM sAdhu hI bananA likhA hai to phira mere lAkha upAya karane para bhI vaha na miTegA aura yadi nahIM likhA hai to yaha cAhe jitanI koziza kare kabhI sAdhu na bana sakegA / saca hai-- yedabhAvi na tadbhAvi bhAvi cenna tadanyathA ! iti cintAviSaghno'yamagadaH kiM na pIyate / / ve phira socane lage,-haribhAI sUbA, maganalAla mAsTara, vADIlAla 1. gRhasthAvasthAmeM inake nAma kramazaH chaganalAla aura choTAlAla the / 2 bhAvArtha-~-jo anahonI hai vaha kabhI na hogI aura jo honI hai vaha kabhI na ttlegii| yaha vicArarUpI oSadhi cintAko miTAnevAlI hai / isalie isako pInA cAhie /
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ aadrsh-jiivn| gA~dhI aura sA~kalacaMda khaMbhAtI bhI to isIke sAthI the| ve to isase umrameM bhI bar3e the| jaba ve hI apanI vairAgya bhAvanAoM para sthira na raha sake taba yaha kaise raha sakatA hai ? do dina dhakke khAkara Apa hI ThikAne aanaaygaa| phira bole:-" chagana ! jaisI terI icchA ! magara eka bAta kaha detA hU~-jo kucha kare bahuta soca samajha kara; manako dRr3ha banAkara karanA / " __ khImacaMdabhAI cale gaye / bistaroM para leTate hI nidrAdevIne unheM apanI godameM ArAma diyaa| ___saverA huA / barAtane calanekI taiyArI kI / Apa jAnate hI the| isalie savere hI uThe aura apane Avazyaka kAryase nizcinta ho gaye / pratikramaNa ho cukA thaa| sAmAyika pAranekI derI thii| khImacaMdabhAI sabako ravAnA kara Apake lie Thahara gye| thor3I derake bAda Apa bhI taiyAra ho gaye aura apanA saMthAriyA bA~dhakara bole,-" calie / " khImacaMdabhAIne kahA:-" lA, terA saMthAriyA mujhe de / maiM le cluuNgaa|" __ Apa bole-" yaha nahIM ho sktaa| Apa bar3e haiM / Apako apane bistara uThavAneke barAbara merI aura kaunasI asabhyatA ho sakatI hai ? " " basa basa rahane de apanI sabhyatA !" kahate hue
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / khImacaMdabhAI bistara uThAkara ravAnA hue| Apane bhAIke hAthase bistara le lie| donoM sTezana para donoM bhAiyoMkA kaisA sneha thA / saca hai - saba dina jAta na eka samAna / sabhI relameM baiThe / gAr3I ravAnA huI / barAta gA~va samanI meM jAnevAlI thI, isalie pAleja ke sTezana para utara gaI / samanI - vAle gAr3iyA~ aura chakar3e lekara barAtako lene ke lie sAmane Aye the / unheM kahA gayA ki, " barAta meM eka lar3akA hai / usakA nAma chaganalAla hai / vaha prAsuka pAnI pItA hai aura rAtako bhojana nahIM karatA / isalie pahale eka AdamIko bhejakara usake lie bhojanakA intajAma karAo / aisA na ho ki, barAta pahu~ce tabataka rAta ho jAya yA tabataka bhojanakI vahA~ taiyArI hI na ho aura use bhUkhA rahanA par3e / " samanIvAloMne eka AdamIko ghor3epara Age bheja diyA / usane vahA~ jAkara saba prabaMdha kara diyA / barAta bhI eka ghaMTA dina rahate hI samanI gA~va ke pAsa pahu~ca gaI / gA~vake barAta Thahara gaI / samaiyAkI - julasake sAtha barAtako jAnekI - taiyArI hone lagI / lar3akIvAloMkI tarafake eka Ada mIne Akara kahA ki, " sAmaiye meM abhI dera lagegI; rAtahogI / jyAdA rAta bhI ho jAya / isalie jinako rAtrikA niyama hai ve calakara bhojana karale / chaganalAlajIko bheja dIjIe / 92 3 3.3. daur3akara apane pahu~ce / Aja bAhara hI gA~va meM le
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza - jIvana / / gA~voMmeM sAmaiye prAyaH rAtahI ko huA karate haiN| bhojana karanemeM viveka jaisA abhI dekhAjAtA hai vaisA usa samaya nahIM thA / Apa khAnA hue| Apake sAtha hI khImacaMdabhAI Adi dUsare bhI kaI cale / 34 - samanI ke bhAiyoMne bar3e Adara ke sAtha sabhIko bhojana karAyA / ApakI to unhoMne isalie bahuta jyAdA khAtirI kI ki, Apa choTI umra meM hI dharmAcaraNameM itane dRDha haiM / strI puruSoMne mukta kaMThase prazaMsA karate hue kahA ki, yaha koI honahAra jIva hai / khImacaMdabhAI Adi kahane lage, " dharmakI balihArI hai / eka dharmAtmake kAraNa hama itane AdamiyoMkI kitanI khAtira tavAje huI aura vaha bhI AzAtIta / agara barAta ke sAtha jImate to na jAne kaba peTameM par3atA aura vaha bhI ThaMDA / abhI kaisA garamA garama mila gayA hai ! isakI rIsa ho sakatI hai ? hama to jabataka yahA~ raheMge chaganake sAtha hI jImate raheMge / 99 khImacaMdabhAI ke hRdaya meM dharma kI zraddhA to thI hI / isa vizeSatAne Apake mArgakI ghaTanAne usameM vizeSatA lA dI / isa bhI bahutasI asuvidhAe~ nikAla dIM / barAta se vApisa bar3ode Agaye / thor3e dina bAda samAcAra mile ki, mahArAja sAhaba zrI AtmArAmajI pAlItAne pahu~ca gaye haiM / vahA~ ahamadAbAdake nagara seTha premAbhAI hemAbhAI, tathA seTha dalapatabhAI bhaggubhAIke patrake kAraNa seTha AnaMdajIkI peDhIkI 1
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza-jIvana / mamawe - taraphase aura pAlItAnA darbArakI tarafase AtmArAmajI mahArAjakA, bar3I dhUmake sAtha svAgata kiyA gayA aura nagarapraveza karAyA gayA / Apake dilameM pAlItAne jAnekI caTapaTI rgii| Apane sunA ki, bar3odese parama zraddhAlu, dharmAtmA suzrAvaka seTha gokulabhAI dulabhadAsa aura parama zrAvikA vijalI bahina Adi kaI zrAvaka zrAvikAe~ pAlItAne jAnevAle haiN| unameMse kaI to pAlItAnehImeM caumAsA bitAya~ge aura kaI yAtrA karake lauTa AyeMge / Apa saiTha gokulabhAI aura vijalI bahinake pAsa pahu~ce aura bole:-" mujhe bhI apane sAtha le caahie|" unhoMne uttara diyAH-" AnaMdase hamAre sAtha calo; hamAre sAtha hI rahanA aura adhyayana karate rhnaa|haaN tumheM apane bhAIkI AjJA jarUra le lenI hogI / unakI ijAjatake binA hama tumheM nahIM le jA sakeMge; kyoMki unakA mijAja teja hai / ve hamase kucha kaha baiThe to acchA na ho|" . Apa bole:--" maiM isakA prabaMdha kara lU~gA / mujhe to kevala guru mahArAjake caraNoMmeM pahu~cU tabatakake lie sAthakI jarUrata hai| maiM kabhI gayA nahIM hU~ isI lie mArgase aparicita Apake sAtha jAnA cAhatA huuN|" Apa hIrAbhAIke pAsa gaye aura namratAke sAtha boleH" mujhe pAlItAne jAnekI ijAjata dilA diijie|"
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 Adarza-jIvana / - . hIrAbhAIne khImacaMdabhAIko bulAyA aura kahAH-" chagana pAlItAne jAnA cAhatA hai| sAtha bhI acchA hai / yAtrArtha bhejanemeM kyA koI harja hai ?" .. khImacaMdabhAIne uttara diyA:--" yAtrA jAte maiM nahIM rokatA / isakI icchA ho vahA~ jAya; yadi pAlItAnehImeM caumAsA karanA cAhe to bhI kare / magara isako pratijJA karake jAnA hogA ki, yaha vApisa bar3ode jarUra AyagA / " Apane socA sastehImeM chUTate haiM / jhaTase bola uThe,-" maiM pratijJA karatA hU~ ki bar3ode jarUra jaauuNgaa|" khImacaMdabhAIne ijAjata de dI / unhoMne kharceke lie seTha. gokulabhAIko rupaye diye aura unako kahAH- jaise Apa ise apane sAtha le jAte haiM vaise hI vApasa le AnA / maiM ise Apako sauMpatA huuN|" gokulamAI bole:--" sAtha meM le jAnA aura sAra sambhAla rakhanA hameM maMjUra hai magara vApasa le AnekA nimmA hama nahIM le sakate / yadi yaha rAnIkhuzI hamAre sAtha AyagA to hama le AveMge nahIM AyagA to hama uttaradAtA nahIM / icchA ho bhejo na ho na bhejo|" Apa bole:--" jaba maiM vApasa AnA svIkAra kara cukA hU~ taba inake sAtha kaula karAra karanekI kyA jarUrata hai ?" khImacaMdabhAIne vaise hI jAnekI ijAjata de dI / pAlItAnA
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana 37 pahu~ce / apanI Ayu meM pahalI hI bAra Apane dAdA ke darzana kiye / Apako usa samaya jo AnaMda huA vaha varNanAtIta hai / saM0 1943 kA caumAsA Apane pAlItAnehI meM svargIya zrI AtmArAmajI mahArAjake pAsa bitAyA / yathAzakti vidyAbhyAsa bhI karate rhe| paMjAbI paMDita khImacaMdajI osavAlake - pAsa caMdrikA par3hanI zurU kI / paMDita amIcaMdajI paTTI jilA lAhorake nivAsI the / jisa samaya AtmArAmajI mahArAjakI zraddhA sthAnakavAsiyoMke paMthase haTa gaI, usa samaya amIcaMdanIke pitA ghasITAmalako svargIya mahArAjane kahA ki, - tumhAre tIna putra haiM / unameM amIcaMdrakI buddhi teja hai / tuma ise saMskRtAdi vidyA par3hAo / phira jo kucha satya bAta hogI so tumheM mAlUma ho jAyagI / tumhArA beTA to tumheM asatya bAta nahIM kahegA na ? lAlA ghasITAmalake dilameM yaha bAta jaca gaI / unhoMne amIcaMdrako saMskRta par3hAnA prAraMbha kara diyaa| jaba vyAkaraNa nyAya, dharmazAstra AdimeM amIcaMdra pravINa ho gaye taba unake pitAne unase pUchA: " beTA batA, sUtroMkA artha pUjya amarasiMhanI karate haiM vaha satya hai yA AtmArAmajI mahArAja karate haiM vaha satya hai ? " - - amIcaMdrajIne uttara diyA:-" pitAjI ! zrI AtmArAmajI mahArAja pharmAte haiM vahI satya hai| ye hI jainadharmakA - satya mArgakA upadeza dete haiM / "
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza-jIvana / - '. usI dinase lAlA ghasITAmalanIkI zraddhA DhU~DhakapaMthase haTa gii| yaha bAta to nizcita hai ki, vidvAnoMse kabhI dukAndArI nahIM hotii| yahI hAlata paMDita amIcaMdrajIkI bhI huii| unheM apane yogya kAmakI jarUrata mAluma huI / eka bAra murzidAbAdavAle bAbU dhanapatisiMhanIne kahA:-" Apa guru mahArAjakI (sva0 AtmArAmajI mahArAjakI) sevAmeM rahie aura sAdhuoMko par3hAie / sAdharmIbhAI samajhakara ApakI yogya sevA hotI rhegii| tabhIse ve sAdhuoMke sAtha hI rahate the / svargIya AcArya mahArAna zrI 1008 zrImadvijayAnaMda sUrijIke prAyaH sabhI sAdhu Apake pAsase kucha na kucha sIkhe haiM, usa samaya sIkhate the / pAlItAneke caumAsemeM caubIsa sAdhu the unameM se pandraha solaha sAdhu amIcaMdranIke pAsa usa samaya par3hate the| ... ___ApakI buddhi teja thI / isalie Apane caumAsehImeM caMdrikAkA pUrvArddha samAsa taka samApta kara diyaa| yaha hama pahale hI batA cuke haiM ki, svargIya mahArAja Apa para usI dinase vizeSa sneha rakhate the jisa dinase Apako unhoMne dekhA thA aura ApakI buddhikA paricaya pAyA thaa| aba caumAsemeM sAtha honese vizeSa anugraha ho gyaa| Apa abhI adIkSita the to bhI mahArAja ApahIke pAsase apanA likhAnekA aura patravyavahArakA kArya karAte the| ApakA bhI skUlake adhyayanake kAraNa likha
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza-jIvana / nemeM acchA abhyAsa thA isalie phurtIke sAtha hareka kArya kara. diyA karate the / guru mahArAjakA anugraha dekhakara anyAnya sAdhu bhI Apase sneha karane laga gaye the| saca hai 'yathA rAjA tathA prjaa|' . AnaMdake sAtha caumAsA samApta huaa| loga yAtrArtha Ane laga gaye / isa varSa ApakI bahina zrImatI jamanAbahana bhI yAtrArtha AI thiiN| ... narasi kezavajIkI dharmazAlAmeM-jahA~ svargIya mahArAjakA caumAsA thA-aThAI mahotsavake lie eka bhavya maMDapa taiyAra ho rahA thA; kyoMki usameM dhuliyAvAle seTha sakhArAmajI bAraha vrata grahaNa karanevAle the / maMDapako jamanAbahanane dekhaa| unhoMne kisIse kucha pUchatAcha kiye binA hI yaha nizcita kara liyA ki, yaha taiyArI mere bhAI chaganalAlako dIkSA deneke lie ho rahI hai| unhoMne tatkAla hI bar3ode khImacaMdabhAIko tAra de diyA ki,zIghra hI pahu~co / migasara budI (gujarAtI kArtika budI) paMcamIke dIna chaganalAlako dIkSA dI jaaygii| khImacaMdabhAIne tatkAla hI eka tAra svargIya AcAryazrIko diyA ki, chaganako dIkSA na denA / aura dUsarA tAra pAlItAnA darbArako diyA ki,-amuka sAdhuko roko, ve mere bhAI chaganako bagaira merI inAjatake dIkSA na deN| . pAlItAnA darbArane apanA kartavya kiyaa| eka rAjapuruSa
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 mAdarza-jIvana / sUrijI mahArAjake pAsa AyA aura tArakA abhiprAya batalAkara bolA:-" Apako darbArameM AnA hogA; yadi Apa nahIM Asakate hoM to apanI orase kisI vizvasta manuSyako bhena diinie|" usa samaya vahA~ bar3odAvAle seTha gokulabhAI, dhUliyAvAle seTha sakhArAmabhAI, bharUcavAle seTha anUpacaMdabhAI aura khabhAtavAle seTha popaTabhAI aise cAra zrAvaka maujUda the| ve bole:-" calo hama Ate haiN|" kalakattAvAle rAya sAhaba badrIdAsanI mukIma bhI usa samaya yAtrArtha Aye hue the aura ve khAsa pAlItAnA darvArake mahemAna the; mahaloMhImeM Thahare hue the| sabhI unake pAsa gaye aura sArA hAla unheM kaha sunAyA / rAya sAhaba hamAre caritra nAyakako sAtha lekara pAlItAnA darvArake pAsa pahu~ce / unhoMne satya bAta darbArako batAI aura kahA ki-" kisIne dIkSAkI jhUThI aphavA ur3AdI hai| jisa lar3akeko dIkSA deneke viSayameM likhA gayA hai vaha Apake sAmane khar3A hai|" darbAra bole:--" jaba dIkSA dI hI nahIM jAtI hai taba vizeSa chAnabInakI hameM koI jarUrata nahIM dikhatI / hamAre pAsa eka AdamIne arjI bhenI usakI jA~ca karanA hamArA kartavya thaa| hamane jA~ca kI aura hameM mAlUma ho gayA ki, bAta galata hai| agara dIkSA denekI bAta saca hotI to yaha dekhanA hamArA pharja
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza-jIvana / thA ki lar3akA choTI umrakA to nahIM hai| magara lar3akeko dekhanese aura jA~case hameM yaha nizcaya ho gayA hai ki, lar3akA bar3I umrakA hai.aura acchA par3hA likhA hoziyAra bhI / Apa lar3akeko lejAie aura mahArAja sAhabase arja kIjie ki, kaSTake lie kSamA kreN| caumAsA samApta ho gayA / mahArAja sAhabakA vihAra pAlItAnese honevAlA thA / jamanA bahinane Apako apane sAtha calaneke lie bahuta Agraha kiyA magara Apa rAjI na hue| ve calI gaI / svargIya mahArAjakA vahA~se vihAra huaa| hamAre caritranAyakane bhI unake sAtha hI apane bistare aura par3haneke graMtha uThAkara prayANa kiyA / kramazaH vihAra karate hue AcArya mahArAna rAdhanapura padhAre / Apa bhI sAtha hI rAdhanapura pahu~ca gye| isI taraha karIba teraha caudaha mahIne gujara gye| Apane do bAra dIkSA lenekA prayatna kiyA aura donoM hI bAra asaphala hue / khImacaMdabhAIkI AzA donoM hI bAra saphala huii| aba tIsarI bAra imtahAnakA samaya AyA zatrau mitre putre bandhau, mAkuru yatnaM vigraha saMdhi / 1. bhAvArtha he jIva ! yadi tU zIna hI mokSa cAhatA hai to zatru aura mitra, putra aura baMdhuke sAtha jhagar3A yA mela karanekA yatna na kara; sabake sAtha samAnatAkA vartAva kara / ( carpaTa paMjarI )
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza-jIvana / - - bhava samacittaH sarvatra tvaM, 'vAJchasyacirAd yadi viSNutvam // duniyA hai vaha sayyAda ki saba dAmameM isakeA jAte haiM lekina koI dAnA nahIM aataa| hamAre caritra nAyaka to kabase mokSake abhilASI the / usa mArga para calanekA yatna karate the; kavi jaukake kathanAnusAra Apa dAnA banakara isa duniyAkI jAla meM pha~sanA nahIM cAhate the| ___lagabhaga dasa mahIne taka Apa svargIya mahArAja sAhabake pAsa raha cuke the / sAdhusaMgati aura zrAvakoMke ghara bhojana karane jAyA karate the isase dilakI jhijhakana miTa gaI thii| eka to sAdharmI bhAI aura dUsare dIkSA lenekA ummedavAra; zrAvaka loga socate hamArA dhanabhAga hai ki, hameM aise supAtrako bhojana karAnekA avasara milatA hai / ve bar3e Adara aura Agrahake sAtha Apako apane yahA~ le jAte aura premake sAtha bhojana karAte / strI puruSa ApakI prazaMsA karate,-tuma dhanya ho ! tumhArA jIvana dhanya hai ! Apa sira jhukA lete| loga kahate,kaise vinayI haiM ? inase zAsanakI prabhAvanA hogii| itanA honepara bhI Apake dilameM becainI thii| ApakA 1. saMsAra aisA zikArI hai ki, sabhI usakI jAlameM pha~sa jAte. haiM; koI dAnA- buddhimAna hI usameM nahIM AtA hai /
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza-jIvana / wwwmarrrrrrrrrmana Apase bAra bAra pUchatA,-isa taraha kabataka rahoge ? koI javAba na milanese antarAtmAmeM eka darda paidA hotA / isa sthitikA antalAneke lie ApakA mana isI tarahase tar3apatAthA jisa tarahase pAnI meM DUbanevAlA AdamI bAhara nikalane ke lie tar3apatA hai| voha kaunasA udo hai jo vo ho nahIM sakatA ? himmata kare insAna to kyA ho nahIM sakatA ? jina khojA tina pAiyA, gahare pAnI peTha / maiM borI DhU~Dhana gaI, rahI kinAre baiTha // Apa hamezA socate ki,-kisa taraha isa bAtakA phaisalA ho ? kisa taraha maiM isa jhaMjhaTase nikalU~ ? eka dina isI taraha socate socate Apake caharepara prasannatA chA gii| Apa sahasA bola uThe,-hA~ yaha mArga bahuta acchA hai| ekAntameM baiThakara Apane tIna patra likhe / unameMse eka khImacaMdabhAIke nAma thA jise rajisTrI karAke bhenA; dUsarA seTha hIrAbhAI IzvaradAsake. nAmakA thA aura tIsarA thA seTha gokulabhAI dullabhadAsake nAmakA / donoM DAkameM DAla diye / patroM meM likhA thA ki,-amuka dina. merI dIkSA honevAlI hai / Apa dIkSA mahotsava para avazya pdhaareN| 1 kaThina bAta; 2 halahonA...
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 Adarza-jIvana / - - patra pAte hI khImacaMdabhAI rAdhanapura jAneko taiyAra ho gaye / hIrAcaMdabhAIne unheM ravAnA hote samaya samajhAyA, dekhanA vahA~ kucha gar3abar3a na karanA / chaganako samajhAnA / yadi vaha Ave to le AnA na Ave to usakI marjI / khImacaMda bhAI apane sAtha apanI bhUA dIvAlI bahinako bhI lete gye| usa samaya rAdhanapura taka rela nahIM thii| dUsare sTezana para utarakara jAnA par3atA thA / khImacaMdabhAI jaba relase utare to usa samaya vahA~ unheM koI gAr3I Adi na mile | Apane dIkSAkI jo miti likhI thI usameM do dina hI bAkI raha gaye the| tatkAla hI rAdhanapura pahu~canA khImacaMdabhAIke lie jarUrI thA / isalie U~Ta para hI savArI karake rAdhanapura phuNce| kyoMki usa samaya vahI milA thaa| kabhI U~Ta para car3he na the isalie unheM rAstemeM bar3I takalIpha huii| rAdhanapurameM U~Tase utarate hI khImacaMdabhAI sIdhe svargIya mahArAja sAhabake pAsa pahu~ce; caraNavaMdanA kI hamAre caritra nAyakakA patra sAmane rakkhA aura saMkSepameM saba hAla khaa| kahate kahate ve ro par3e,-" mahArAja sAhaba merA chagana mujhe de diijie|" -moha kaisA prabala hotA hai ? sAMsArika saMbaMdha kitane sudRDha hote haiM ? dhanya haiM ve nara jo mohamamatvakA tyAga kara AtmakalyANameM lagate haiN| AcAryazrIne khImacaMdabhAIko samajhAkara DhArasa bNdhaayaa|
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza-jIvana / 45 itanehImeM sIracaMdabhAI, mohanalAla pArakha, gor3IdAsabhAI Adi kucha rAdhanapurake mukhiyAloga Agaye / unhoMne bhI khImacaMdabhAIko dhIraja diyA aura kahAH-" hamAre ghara calo snAna pUjA karake jImo phira zAntise bAteM karanA / yahA~ to koI dIkSAkI bAta taka nahIM jAnatA / rAdhanapura jaise zahara meM bhI dIkSA kyA cupacApa hI hogI ? jaba hogI taba bar3I dhUmake sAtha / mahotsava karanevAle to hama loga hI haiN|" ... khImacaMdabhAIne ApakI ciTThI sabako dikhAI aura kahA:" dekhie yaha chaganakI ciTThI hai|" __AtmArAjI mahArAjane pharmAyAH-" khImacaMdabhAI, tumheM hamArA vizvAsa hai yA nahIM ? " __ khImacaMdabhAI bole:-" mahArAja ! Apake vacanoMpara mujhe pUrA vizvAsa hai / Ara una sAdhuoMmeMse nahIM haiM jo chokaroMko bahakAkara bhagA dete haiM aura phira cupakese dIkSA de dete haiN| magara mujhe yaha vicAra AtA hai ki, Apane sUcanA na dI aura chaganane dIkSAkI sUcanA kyoM dI ?" AcAryazrIne pharmAyAH-" bhole ! isa ciTThI meM dIkSAkA jo dina likhA hai vaha muhUrttakA ho hI nahIM sktaa| mInArko kahIM dIkSA huA karatI hai ? jAna par3atA hai chaganahIne apane manase yaha ciTThI likha dI hai / acchA bulAo chaganako ! "
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza-jIvana / - Apa bulAye gaye / Apa AcAryazrIke sAmane hAtha jor3akara khar3e ho gaye / mahArAjane pUchA:-" patrakI kyA bAtA hai ? " ___ Apa namratA pUrvaka bole:-" kRpAnAtha ! aparAdha kSamA kIjie / mujhe yaha vizvAsa ho gayA thA ki, jabataka khImacaMdabhAIkI tarafase saphAI na ho jAya tabataka Apake caraNoMmeM arja karanA phijUla hai| kAraNa,-Apa khImacaMdabhAIko farmA cuke haiM ki, jabataka tuma ijAjata na doge hama chaganako dIkSA na deNge| khImacaMdabhAI Apake isa vacanapara nizcinta hokara baiThe haiN| unhoMne soca liyA hai ki, na maiM ijAjata dUMgA aura na mahArAja sAhaba dIkSA deNge| aisI hAlatameM chagana vyAkula hokara Apa hI ghara aajaaygaa|" . isabAtako sunakara khImacaMdabhAI sahita sabhI ha~sa pdd'e| AcArya mahArAja bhI muskurAye aura bole:-" to khImacaMdaaba tujhe ijAjata de deMge ? " Apatrole:-" kRpAlo ! sthAnapradhAnaM na balapradhAna / garaja burI balA hai / garaja mujhe hai khImacaMdabhAIko nahIM / maiMne socA,-khImacaMdabhAI apane Apa to phaisalA kareMge nahIM, isalie maiMne hI phaisalA karA lenA sthira kiyA / bar3odemeM ye apanI icchAnusAra kara sakate the| isaliye maiMne inheM yahA~ bulAnekI tarakIba socI / mujhe vizvAsa thA ki Apake sAmane khImacaMdabhAI
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza-jIvana / kI soI huI AtmA jarUra jAgRta hogI aura phaisalA mere hakameM hogA / bar3odemeM to ina para aneka pAnI car3hAnevAle haiM magara Apake kadamoMmeM pahu~ca kara to car3hA huA pAnI bhI utara jaaygaa| isI lie Apako na batAkara inake pAsa patra bheja diyaa| patrakI rajisTrI isalie karA dI thI ki, yahA~ A jAya~ge to ThIka hI hai varanA ye phira yaha bahAnA na kara sakeMge ki mujhe patra milA hI nhiiN| acchA huA ki ye A gaye / agara na Ate to maiM Apase arja karatA ki,-maiMne isa tarahakA patra bhejA hai, magara ve nahIM Aye / na kucha likhA hI / isalie unakA maunAvalaMbana hI eka tarahakI inAjata hai| kahA hai ki . 'nAnuSiddhamamumatam / ' isalie Apa mujhe dIkSA de dIjie / maiMne yaha bhI sthira kara liyA thA ki, yadi Apa merI prArthanA asvIkAra kareMge to maiM zrIsaMpatavijayanI' mahArAjakI taraha dIkSita hojaauuNgaa|" . .. zAntamUrti munimahArAjazrI 108 zrIhaMsavijayajI mahArAjake parama bhakta suziSya paMnyAsajI mahArAja zrIsaMpatavijayajI pATanake rahanevAle the / inakA gRhastha nAma vADIlAla thA / ye apanI mAtA Adiko samajhA kara dIkSA leneko udyata hue / bar3odemeM dIkSA mahotsava honA sthira huA / kisIke bahakAnese inakI mAtAne dIkSAmeM rukAvaTa DAla dI / inhoMne mAtAko samajhA diyA ki acchA maiM dIkSA na lUMgA / mAtA ghara calI gaI / inheM mAlUma thA ki, mAtAkI ijAjatake binA haMsavijayajI mahArAja haragija dIkSA na deMge / kAraNa AtmArAmajI mahA
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 bhAdarza-jIvana / _ mahArAja sAhabane khImacaMdabhAIse kahA:-" kyoM bhAI suna liyA ? dekho tuma bhI zrAvaka ho / tumheM kucha soca vicAra kara lenA caahie| _ 'ati sarvatra varjayet / ' kisI bAtakA anta lenA acchA nahIM hotA / isane apanI antima icchA bhI prakaTa kara dI hai / kyA aba bhI tuma socate ho ki yaha vApisa ghara jAyagA ?" . sIrIcaMda seTha bIcahImeM bola uThe:-" kRpAnAtha ! abhI inheM bhojanAdise nizcinta ho lene dIjie bAdameM zAntike sAtha saba kucha nizcita kiyA jAyagA / uThie khImacaMda seTha ! bhojanake lie caalie|" khImacaMdabhAI bole:- chaganako bhI sAthameM le calo / Aja donoM bhAI sAtha hI. bhojana kreNge|" Apane kahA:-" Aja cartudazI hai| mere upavAsa hai / maiM Akara kyA karU~gA ? " khImacaMdabhAI bole:-" kucha khAnA mata / mere sAmane baiThA hI rahanA / mujhe saMtoSa hogaa|" rAjake siMghAr3ekA yahI dastUra hai / isalie Apa kucha dinake bAda mAtara gA~va meM gaye aura vahIM Apane sacce deva zrIsumatinAtha svAmIke sAmane muniveSa dhAraNa kara liyA / mAtAko samAcAra mile / vaha dukhI hotI huI AI aura inheM dIkSA lenekI ijAjata de dii| taba gurumahArAjane inheM saMskAroMdvArA apanAyA /
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdarzajIvana / Apane kahA :- " acchI bAta hai| calie maiM taiyAra hU~ / " saba uThe / apane apane ghara gaye / Apa bhAIke sAtha pArakha mohana TokarasIke ghara gaye / khImacaMdabhAIne snAna pUjana karake bhojana kiyaa| donoM bhAI eka jagaha baiThakara bAteM karane lage / khImacaMdabhAI bole :- " maiM samajha gayA ki tU karegA apanA dhArA hI / magara chaH sAta mahIne aura Thahara jA / caumAse bAda khuzI se dIkSA le lenA / " 46 Apane kahAH - " chaH sAta mahIne hI kyoM maiM to chaH sAta barasa Thahara sakatA hU~ / magara Apa mujhe isa bAtakA nizcaya karA dIjie ki maiM ina chaH sAta mahInoMmeM marU~gA nahIM / " khImacaMda kyA mujhe bhaviSyakA jJAna hai so maiM nizcaya karA sakU~ ?" 44 * Apa - " jaba Apa mujhe yaha nizcaya nahIM karA sakate haiM taba maiM kaise Apake kahanese apanA svArtha- AtmalAbha - bigAr3a dU~ ? " ' svArtha bhraMzo hi mUrkhatA / ' maiM to aba dera na karU~gA / yadi kAlane acAnaka hI A dabAyA to mere manoratha manameM hI raha jAya~ge / kAla karaMto Aja kara, Aja karaMto abba / palameM parale hoyagI, phera karego kabba // maiM aba dera karanA nahIM cAhatA / kAlakA kucha bharosA nahIM / Apa kRpA karake AjJA de diijie| itanA hI nahIM Apa aguvA banakara mujhe dIkSA dilA diijie| Apane ahama 8 49
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdarzajIvana | * dAbAdameM guru mahArAjasa kahA bhI thA ki, thor3e samayataka Apa isako apane pAsa rakhakara par3hAie; phira samaya Anepara maiM khuda hI isako dIkSA dilA dU~gA / maiM samajhatA hU~ Apa yaha bAta abataka bhUle na hoMge ? mahArAja sAhabane apane vacanAnusAra abataka merI dIkSAkA nAma bhI nahIM liyA hai| aba samaya A gayA hai ki, Apa apanA vacana pAlie aura apanI dharmajJatA aura udAratAkA paricaya dIjie / " 50 pAsahImeM bhUAjI baiThI huI thIM / ve bolIM- " khImA ! dekha to kisa taraha bAtoMke tar3Ake lagA rahA hai ! hai jarA bhI lAja zarama ! Age kabhI tere sAmane bolA bhI thA ? tU aba isako ghara le jAkara kyA karegA ? isase kyA terA daridra dUra hogA ? uTha ! cala apane ghara caleM / " Apa to yaha cAhate hI the ki, ye loga rAjIkhuzI yA nArAja hokara kisI bhI tarahase ghara cale jAya~ aura Apa apane sAdhyako siddha kareM - apanI icchAnusAra dIkSA le leM / isalie Apa isa gIdar3abhapakIkA kucha javAba na dekara mauna rahe / kahA hai < maunaM sarvArthasAdhakam ' thor3I dera sabhI cupa eka dUsarekI tarapha dekhate rahe phira Apa uTha khar3e hue aura yaha kahate hue cale gaye ki, pratikrama 1 mauna sAre kAmoM ko siddha karanevAlI hai /
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarzajavina | kA samaya ho gayA, aba maiM jAtA hU~ / bhUA bhatIje baiThe salAha karate rahe ki, aba kyA karanA hai ? rAdhanapura meM gor3IdAsabhAI acche jAnakAra aura dharmake kAmoMmeM mukhiyA samajhe jAte the / usa samaya vahA~ jitanI inakI bAta mAnI jAtI thI utanI sAdhu munirAjoMkI bhI nahIM mAnI jAtI thI / AcArya mahArAjako, ye hI kaI mukhiyoMke sAtha, maoNDalase vinatI karake le gaye the / isalie sAre rAdhanapurameM apUrva utsAha phailA huA thA / inhoMne khImacaMdabhAIko samajhAyA, utsAhita kiyA aura kahA : 66 51 yaha to chaganakI bAtoMse nizcita ho gayA hai ki, vaha aba ghara lauTakara na jAyagA, cAhe tuma kucha bhI kara lo / taba vyartha hI antarAya karma kyoM bA~dhate ho ? apane hAthahIse yaha zubha kArya karake kastUrIkI dalAlI kyoM nahIM lete ? " 44 khImacaMdabhAIne javAba diyAH - " gor3IdAsabhAI ! maiM ina bAtoMko samajhatA hU~ / AcArya mahArAja bar3ode padhAre tabase merI pariNati bhI badala gaI hai| maiM dharmako kucha bhI nahIM samajhatA thA, magara AcArya mahArAjakI kRpAse aura chaganakI pravRttise mere hRdayameM bhI dharmabhAvanAe~ bar3hatI jA rahI haiM; magara ve itanI nahIM bar3hIM ki maiM apanI dAhinI bhujAko -apane pyAre bhAIko sAdhu ho jAne dU~ / " goDI 0 -" tumhArA kahanA saca hai / duniyAmeM moha bar3A hI jabardasta hai / sArA saMsAra hI mohake AdhIna hai /
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 4 AdarzajIvana / pItvA mohamayI pramAdamadirAmunmattabhUtaM jagat / , magara mohamamatvameM - mAnA huA saMsArI sukha bhI usa samaya hotA hai jaba donoM taraphase ekasA prema ho 'mahobbatakA majA taba hai, donoM hoM bekarAra, barAbara lagI huI / donoM taraphase ho Aga " magara yahA~ to ulTA hI hisAba hai| tuma merA chagana merA chagana karate phirate ho aura lagana tumhArA bhAva bhI nahIM pUchatA / tumheM chaganakI raTa haiM aura chaganako apane svArthakI apanI muktikI / aisI dazAmeM tuma moha rakhakara kyA karoge ? sivA karmabaMdhana ke tumhAre hAtha kyA AyagA ? " khImacaMdabhAIke manameM bar3A dvaMdva macA huA thA / unakI to aisI hAlata ho rahI thI, L Thahare bana AtI hai na bhAge; terI jabardastI ke Age ! ' na chagana ghara jAneko taiyAra thA na unakA mana chaganako dIkSAkI AjJA denA cAhatA thA / jabardastI bhI kahA~ taka kI jAya ? Akhira khImacaMdabhAIke mohakA pardA haTa gayA / unako saMsAra vistIrNa dikhAI diyA / unheM sApha mAlUma huA ki, chagana mere kuTuMba ke ghere meM rahaneke lie nahIM janmA hai / isakA dAyarA bar3A hai / yaha janasamAjake lie janmA hai / isakA kuTuMba prANimAtra hai 1 moharUpI madirA pIkara sArA saMsAra unmata - pAgala ho rahA hai| I
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 6 maranA bhalA hai usakA jo apane lie jie / jItA hai vaha jo maracukA sasArake liye // ' maiM kyoM ise apane baMdhanameM bA~dhakara rakhanekA yatna karU~ ? isase hamArA kuTuMba ujjvala hogA / gor3IdAsabhAIkI bAtoMne khImacaMdabhAIkI bhAvanAoMko dRDha banA diyA / ve karmabaMdhanakI dalAlIke badale dharmake - muktike dalAla ho gaye / ve bole:"maiM ApakA upakAra mAnatA hU~ ki, Apane mujhe yathArtha bAteM kahIM aura mere manako dRDha bnaayaa| isI samaya AcArya mahArAjake pAsa calie aura merI orase nivedana kIjie ki, chaganako dIkSA de diijie| maiM rAjI hU~ / yadi koI muhUrta pAsahameM AtA ho to maiM isako dIkSA dilAkara hI jAU~gA / maiM mahArAja sAhabase ye bAteM na kaha sakU~gA / merA hRdaya bhara AyagA / " gor3IdAsabhAI bole:- "aba to rAta bahuta calI gaI hai / gyAraha baje hoMge / mahArAja sAhaba ArAma karate hoMge / isa samaya unake ArAmameM khalala DAlanA acchA nahIM haiM / savere caleMge / " 53 khImacaMdabhAIneM kahA :- " mahArAja sAhabane abataka ArAma na pharmAyA hogA / aura yadi pharmAyA hI hogA to bhI ve dayAlu haiM, hamAre jAnekA khayAla na kareMge / magara maiM isa khuzIkI khabarako mahArAja sAhabake kAnoMtaka pahu~cAye bagaira cainase na so sakU~gA / isalie jaldI se mahArAja sAhabake
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / pAsa calie aura badhAI diijie| phira Apa apane ghara cale jAie, maiM yahA~ lauTa AU~gA / " 54 mohana pArakha pAsameM baiThe U~gha rahe the / ve khImacaMdabhAIkI nyAyasaMgata bAteM sunakara prasanna hue aura bole :- " gor3IdAsa - bhAI ! khImacaMdabhAI ThIka kaha rahe haiN| tuma inake sAtha jAo / maiM jesaMgako sAtha bhejatA hU~ / tuma phira ghara cale jAnA aura vaha inheM yahA~ le AyagA / " mohana pArakhakA lar3akA jesaMga lAlaTena uThAkara Age calA, aura donoM usake pIche / tInoM ratnatrayakI - jJAna, darzana aura cAritrakI - dalAlI karane upAzrayameM pahu~ce / AcArya mahArAja abhI hI leTe the| unake kAnoMmeM trikAla vaMdanAkI AvAja pahu~cI / AcArya mahArAjane dhIrese pUchA:" zrAvakajI isa vakta ? " gor3IdAsa bole: - " kRpAnAtha ! takalIpha dI, mApha kIjie / khImacaMdabhAI kucha jarUrI arja karanA cAhate haiM / isalie abhI hAjira hue haiM / " AcArya mahArAja uTha baitthe| tInoM sAmane baiTha gaye / saMketAnusAra gor3IdAsabhAIne sArI bAteM kaha sunAI / sunakara AcArya mahArAjane khImacaMdabhAIko zAbAzI dI aura kahA :- " acchI bAta hai| tuma cAhate ho aisA hI hogaa| abhI rAta jyAdA calI gaI hai / jAkara zAntise ArAma kro| savere jyotiSIko bulAkara tumhAre sAmane hI muhUrta nakkI kara liyA jAyagA / "
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| __ saba vaMdanA kara apane apane ghara gye| AcArya mahArAjane bhI ArAma kiyaa| savere hI Apa pratikramaNa kara AcArya mahArAjako vaMdanA karane gye| unake cahare para prasannatA thI / ve ApakI pIThapara hAtha pherate hue bole:-"le baccA ! terI manokAmanA pUrI hogii| rAtako khImacaMdabhAI Akara ijAjata de gaye haiN|" yaha sunakara Apako jo AnaMda huA usakA varNana karanekI zakti isa lohekI kalamameM kahA~ ? __muni mahArAja zrIharSavijayajIko, AcArya mahArAjane pharmAyAH-" bhAI ! tere celekI dIkSAkA muhUrta dikhalAnA hai / kisI zrAvakako kahakara jo jyotiSI zrIsaMghakA kAma karatA ho use bulA lenaa|" vyAkhyAna huaa| phira bhojanake bAda zubha caughar3iyemeM eka zrAvaka jyotiSIko le aayaa| aura zrAvaka bhI ekatrita ho gaye / zrIsaMghake netAoMne khImacaMdabhAIko aguA banAkara ziSTAcArapUrvaka jyotiSIse muhUrta pUchA / jyotiSIne bahuta dera taka dekhabhAla karaneke bAda vaizAkha sudI trayodazIkA dina dIkSAke lie zubha btaayaa| lagnakuNDalI bhI usane usI samaya banA ddaalii| vaha bolA:-" yadyapi khImacaMdabhAI dIkSAkA muhUrta jaldI cAhate haiM, magara isase jaldI acchA muhUrta eka bhI nahIM hai / isa muhUrtameM jo vyakti dIkSita hogA use saMsArameM
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana | yaza milegA, lAkhoM loga use pUjeMge aura vaha kisI ucca padako prApta karegA / " 56 AcAryazrIne bhI kuMDalI dekhI aura kahA :- " jyotiSIjIkA kahanA vAstavameM satya hai / kyoM khImacaMdabhAI tuma kyA kahate ho ? " khImacaMdabhAI bole :- " ApakI samajhameM jo bAta ThIka jace vahI kIjie / cAra dina bAdakA muhUrtta ho to koI harja nahIM magara honA cAhie vaha bahuta bar3hiyA / jaba Apa, jyotiSIjI aura amIcaMdajI isIko ThIka samajhate haiM to yahI rahane diijie| magara kheda hai ki maiM isase lAbha na uThA sakU~gA / karIba eka mahInekA antara hai aura mere pAsa sarakArI ThekA hai, isalie itane samayataka maiM yahA~ nahIM raha sakatA / samaya Anepara Apa khuzIse dIkSA diijie| yadi maukA milegA aura sarakArase chuTTI pAsakU~gA to usa samaya jarUra AU~gA / maiMne kucha anucita vyavahAra kiyA ho; mana, vacana yA kAyase maiMne kisI tarahakI Apako takalIpha dI ho; ApakA mana dukhAyA ho to usake lie Apa mujhe kSamA kreN| maiM ajJAnI huuN| merI bAtoMkA khayAla na kareM / " I khImacaMdabhAIkA hRdaya bhara AyA / unhoMne mahArAja sAhabake caraNa pakar3a lie / AcAryazrIne unheM uThAyA aura madhura zabdoM meM kahA :- " khImacaMdabhAI ! tumane bahuta bahAdurIkA kAma kiyA hai / tuma nikaTa bhavya jIva ho / maiMne kaiyoMko dIkSA dI
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / hai, magara yaha pahalA hI avasara hai ki dIkSA lenevAleko isa taraha AnaMda aura utsAhase AjJA milI ho / tumane zAstroMke vacanoMko satya kara dikhAyA hai / tumhArA bhAI honahAra hai / usase jainadharmakI prabhAvanA hogI / " khImacaMdabhAIne namratA se kahA : - " gurudeva ! maiM yahI cAhatA hU~ ki, ApakI vANI saphala ho / maiM apanA pyArA bhAI, apanI dAhinI bhujA ApakI rakSAmeM chor3atA hU~ / use Apa sadA apane caraNoMmeM rakkheM; kabhI usako alaga na kreN| vaha bAlaka hai / usakA koI gunAha ho jAya to Apa dayAlu kSamA kara deM / " bolate bolate khImacaMdabhAIkI A~khoMse jala baha calA / Aha ! Aja bhAIko chor3ate kitanA duHkha khImacaMdabhAIko huA hogA ? bhagavAna mahAvIrake samAna avatArI, puruSoMke jyeSTha baMdhu naMdIvarddhanake samAna jJAniyoMkA hRdaya bhI jaba dRDha na raha sakA to khImacaMdabhAIkA hRdaya umar3a AyA, isameM Azcarya hI kyA hai ? phira khImacaMdabhAIne Apako chAtIse lagAyA, Apake mastakako abhrujalase abhiSikta kiyA ora karuNa kaMThase kahA:" chagana ! bhAI !" khImacaMdabhAIkA galA ruMdha gayA / hamAre caritranAyaka bhI A~sU na roka sake / Aha ! kaisA karUNa dRzya thA ? jitane sAdhu aura zrAvaka vahA~ maujUda the sabakI A~khoMmeM pAnI thA | Aja bhAI bhAIse judA hotA hai / sabake hRdayameM prazna uThatA hai - " Aja yadi hamArA bhAI bhI hamase judA hotA to hamArI kyA hAlata hotI ? " 57
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 Adarza jIvana / ~~~~ ~~~~~ unuw anranimua n and A~sU hRdayako halkA karane kI eka amogha oSadhi hai| jaba khImacaMdabhAI bahuta A~sU bahA cuke taba unakA mana sthira huA aura ve bole:-" pyAre bhAI ! dekhanA jisa utsAhase Aja dIkSA leneko taiyAra huA hai vaha utsAha kabhI ThaMDA na pdd'e| sadA zuddha caritra rakhanA / saMyama pAlanemeM zithilatA na karanA / koI aisA kAma na karanA jisase guruke yA pitAke nAmapara kalaMka lage / sadA guru mahArAjakI AjJAmeM rahanA aura dharmasevA kara zAsanako dedIpyamAna karanA / " ___ Apane apane bhAIkI padaraja sirapara lagAI aura kahA:" dAdA ! Apake AzIrvAdase merA utsAha kabhI zithila na hogA / maiMne Apako kaSTa pahu~cAyA hai isake lie mujhe kSamA kreN|" __ khImacaMdabhAIne eka bAra aura chaganako chAtIse lagAyA / aura hamezAke lie chaganako-chagana nAmako vidA kara diyaa| phira ve sAdhumaMDalIko vaMdanA kara vahA~se ravAnA hue / calate samaya khImacaMdabhAIne kucha rakama pArakha mohana TokarasIko dI aura kahA:-" seTha ! yadi saMbhava hogA to maiM dIkSAke maukepara AjAU~gA anyathA merI yaha thor3IsI bheTa dIkSA mahotsavameM zAmila krlenaa|" khImacaMdabhAI baDode cale gaye aura dIkSA mahotsavapara na aaske| bar3I dhUmase dIkSAkI taiyArI huii| eka mahIne taka lagAtAra
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana | zAdI meM nikalate haiM vaise julUsa nikalate rahe / antameM Apako vaha dhana milA jisako pAkara kisI vaibhavakI jarUrata nahIM rahatI; vaha cAbI milI jisase ananta sukhabhaMDArake Upara lagA huA karma- tAlA khula jAtA hai; vaha sAdhana milA jisase jIvana ke ananta azAnta vAtAvaraNa zAnta ho jAte haiM; vaha taraNI - naukA milI jisase karNadhAra - mallAhake binA hI jIva bhavasAgara se pAra ho jAtA haiM, arthAta Apako saM0 1944 ke vaizAkha sudI 13 ke dina zubha muhUrtameM sUrijI mahArAjane dIkSA de dI / ApakA nAma vallabhavijayI ' rakkhA gayA / Apa svargIya harSavijayajI mahArAjake ziSya hue / jisa dina Apane saMyama liyA usa dina Apako aisI prasannatA huI mAnoM daridrako cintAmaNi ratna mila gayA; mAnoM barasoMse tapasyA karate hue tapasvIko Atma sAkSAtkAra ho gayA / " dIkSA leneke bAda ApakA ( saM0 1944 kA ) pahalA cAturmAsa rAdhanapurahImeM sUrijI mahArAjake sAtha huA / yahA~ Apa caMdrikA pUrvArddha taka hI par3ha sake / kAraNa--kucha arase taka to Apako apane samayakA bahuta bar3A bhAga, sAdhudharmase sambaMdha rakhane vAlI, grahaNazikSA aura Asevana zikSA rUpa kriyAe~, sIkhanemeM denA par3atA thA; phira paM. amIcaMdrajI apane kisI khAsa kAmake sababa apane ghara paMjAba meM cale gaye the / cAturmAsa samApta huA / Apane vahA~se AcAryamahArAja aura apane guru mahArAjake sAtha vihAra kiyA / zrIsaMkhezvarA 59
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / pArzvanAthakI yAtrA kara Apane apane hRdayako pavitra kiyA / vahA~se ahamadAbAdake lie ravAnA hue| mArgameM jaba mAMDala pahu~ce taba khImacaMdabhAI saparivAra vahA~ Apake darzanArtha Apahu~ce / jIvanakA kaisA vicitra parivartana ho jAtA hai ? pUjya pUjaka, sevya sevaka bhAvanAmeM kaise pharaka A jAtA hai ? donoM sAMsArika bhAiyoMkI bheTa isakA bahuta hI bar3hiyA udAharaNa hai / kucha hI mahInoM pahale jinakI padaraja Apa mastaka para car3hAte the ve hI Aja ApakI padadhRli lekara apaneko dhanya mAnane lge| kucha mahInoM pahale jo Apako upadeza dete the unhIMko Aja Apa upadeza dete the| __ Apake sAMsArika kuTuMbane sabase pahale yahIM apane kularatnake darzana kiye / samasta kuTuMba vaMdanA kara sAmane baiTha gayA aura bAla sAdhuke darzana karane lgaa| ApakI bahina, bhojAI aura Apake bhAI AdikI A~khoMmeM premAzru the| jisa sirako ve bAloMse suzobhita bar3hiyA TopIse DhakA dekhate the, vahI sira Aja keza--rikta ghoTa moTa hai / jisa zarIrako ve suMdara vastrAbhUSaNoMse susajjita kara prasanna hote the vahI zarIra Aja eka kapar3ese DhakA huA zItala vAyukA krIDAkSetra ho rahA hai / jo paira jurAboM aura bUToMse sadA surakSita rahate the ve hI Aja sardI ke mAre phaTa gaye haiM / Aha ! aisA duHkha maya jIvana yaha sukumAra kaise bitAyagA ? magara isa bAtakA unheM saMtoSa bhI thA ki, unake kulameM eka aisA supUta bhI |
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| Ans janmA hai jisane 'vasudhaiva kuTuMbakam ' kahAvatako caritArtha kiyA hai| __ maoNDalase vihAra karake Apa zrIsUrijI mahArAjake sAtha ahamadAbAda padhAre / zrI sUrijI mahArAjakI A~khoMmeM motiyA ho gayA thaa| use nikalavAneke lie kucha adhika samayataka yahA~ rahanA pdd'aa| + + + + ... (saM0 1945 se saM0 1950 taka) zrIsUrijI mahArAja ahamadAbAdase vihAra karake mahesAnA padhAre aura saM0 1945 kA caumAsA vahIM kiyA / sUrijI mahArAjake sAtha hI hamAre caritranAyakakA bhI dUsarA caumAsA vahIM huaa| usa caumAse meM DaoN. e. epha. ruDaoNlpha hAnalake sAtha, ahamadAbAda nivAsI seTha maganalAla dalapata bhAIkI mAraphata, patravyavahAra zurU huaa| ye DaoNkTara raoNyala eziyA Tika sosAyaTIke eka cunaMdA kAryakartA the / pAThakoMko yaha mAlUma hai ki, zrIsUrijI mahArAjake patravyavahArakA kAma prAiveTa sekreTarIkI taraha, dIkSA honeke pahalehIse, Apako pAlItAnemeM mila gayA thaa| vaha kAma usa samaya bhI ApahI karate the / DaoNkTara mahAzayake jo prazna Ate the unake uttara pensilase likha kara zrIsUrijI mahArAja Apako de dete the / Apa usakI syAhIse suMdara akSaroMmeM nakala kara dete the|
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| jahA~ jahA~ satroMke pATha Ate the vahA~ vahA~ zrI sarijI mahArAja sUtroMke adhyAya aura zlokoM kI saMkhyA likha diyA karate the| Apa sUtroMmeMse unakI nakala kara liyA karate the| isa kAmameM ApakA bahutasA samaya calA jAtA thA, isalie Apa vahA~para vyAkaraNa vizeSa rUpase adhyayana na kara sake; parantu gItArtha guru zrImUrijI mahArAjake caraNoM meM rahanese aura unakI AjJAnusAra kArya karanese saidhAMtika bahutasA apUrva jJAna Apako prApta huaa| gurucaraNoMmeM rahanekA yahI to zubha phala hai / zrIharibhadramUri mahArAja paMcAzakajImeM pharmAte haiM nauNassa hoi bhAgI, thirayarao daMsaNe caritte a| dhannA Ava kahA je gurukulavAsaM na muMcaMti // Apane isa upadezake anusAra hamezA AcaraNa kiyaa| arthAt jabase dIkSita hue tabhIse Apa apane gurumahArAja zrI 108 zrI harSavijayajI mahArAja aura AcArya mahArAja zrI 1008 zrImadvijayAnaMda mUrijI mahArAjakI chatrachAyAmeM rahe aura unakI sevA bhaktipUrvaka karate rahe / itanA hI kyoM dIkSA leneke pahalehIse Apa gurubhakti karate rahe / isakA phala yaha huA ki, gurumahArAjane Apako U~cA uThAkara apane barAbara biThA liyA / arthAt Apako gurukRpAse aura guru AjJAse saM0 1981 meM lAhorameM AcArya padavI prApta 1 jo yAvajjIvana gurukulavAsa nahIM chor3atA hai, vaha jJAnakA bhAgI hotA hai aura usake darzana tathA cAritra sthiratara hote haiM /
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 63 ho gaI | saca hai bhakti kabhI niSphala nahIM hotI / isI liye to zrI 1008 zrImAnatuMgAcArya mahArAja, bhagavAna zrI AdinAthakI stuti karate hue bhaktAmarake dasaveM kAvyameM likhate haiM ? - nAtyadbhutaM bhuvanabhUSaNabhUta nAtha, bhUtairguNairbhuvi bhavaMtamabhiSTuvaMtaH tulyA bhavaMti bhavato nanu tena kiMvA bhUtyAzritaM ya iha nAtmasamaM karoti // isa caumAsehI meM Apako, yadyapi vyavahArase nahIM tathApi nizcaya se, AcAryazrIne par3hAnekA kAma karanekI AjJA dekara, upAdhyAya padavI pradAna kara dI / isalie Apako adhyayana karate hue bhI upAdhyAyakA yAnI adhyApanakA kAma karanA par3atA thA / jhavAr3AnivAsI dIpacaMda bhAI; dazAr3AnivAsI varddhamAnabhAI, pATananivAsI vADIlAlabhAI aura ahamadAbAda nivAsI maganalAlabhAI ye cAroM sajjana dIkSAlenekI abhilASAse zrIsUrijI mahArAjake caraNoMmeM upasthita hue the / inheM Apa jIvavicAra, navavAda prakaraNa aura vyAkaraNa par3hAte the / svayaM isa prakAra kAmameM lage rahane para bhI Apane vRddha munirAja zrI 108 zrI 1 - - he nAtha ! he jagatke bhUSaNa ! ApakI stuti karanevAle - Apake bhakta-yadi Apake hI satya guNoM se Apake samAna ho jAte haiM to isameM AzcaryakI koI bAta nahIM hai / vaha svAmI kisa kAmakA hai jo apanI saMpatti se nijAzritoM ko apane * samAna nahIM banA letA hai ?
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| wwwwwwwwwwwwwww pramodavijayajI mahArAja aura muni mahArAja zrI 108 zrI amaravijayajI mahArAjake pAsase caMdrikAke uttarArdhakA dasagaNoM paryaMta adhyayana kara liyaa| mahesAnAse vihAra karake zrIsUrijI mahArAja vaDanagara, visanagara hote hue zrItAraMgAjI tIrthakI yAtrA karaneke lie kherAlu pahu~ce / yahA~ godhAnivAsI zrIyuta maganalAla bhAI, dIkSAleneke irAdese Aye / AcAryazrIne agale cAra vidyArthiyoMke sAtha inheM bhI par3hAneke lie Apako sauMpa diyaa| Apa pA~coM vidyArthiyoMko sasneha vidyA par3hAte rahe / AcAryazrI tAraMgAjIkI yAtrA karake vicaraNa karate aura bhaktajanoMko upadezAmRtakA pAna karAte hue pAlanapura phuNce| dIkSAleneke icchuka bhavya jIvoMko sAtha dekhakara pAlanapurake zrIsaMghane AcAryazrIse prArthanA kI ki, ina bhAgyazAliyoMko Apa yahIM para dIkSA deN| hama loga dIkSAmahotsava kara AnaMda manAya~ge aura apane Apako dhanya mAneMge / AcAryazrIne saMghakI prArthanA svIkAra kara lii| dIkSAmahotsava ho rahA thaa| usI samaya do sajjana dIkSA lenekI abhilASAse aura aagye| eka the lImaDInivAsI zrIyuta jayacaMda bhAI aura dUsare the zrIyuta anaMtarAma / dUsare sthAnakavAsI sAdhupanekA tyAga karake Aye the| yahA~ AcAryazrIne sAta sajjanoMko sAta bhayoMkI miTAnevAlI dIkSA dii| unake nAma-(1)dIpacaMdajIkA zrIcaMdravijayajI (2) barddhamAnajIkA zrIzubhavijayajI (3) maganalAlajIkA zrImo |
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| VARANA.ORNVAYAMVA--- - tIvijayajI (4) vAr3IlAlajIkA zrIlabdhivijayajI (5) maganalAlajakiA zrImAnavijayajI (6) jayacaMdajIkA zrIjasavijayajI (7) anaMtarAmajIkA zrIrAmavijayajI / prAraMbhake tIna 108 zrIharSavijayajI mahArAjake, cauthe 108 zrIhI ravijayajI mahArAjake pA~caveM 108 zrIpremavijayajI mahArAjake, chaThe, usa samaya muni aura isa samaya AcArya zrI 108 zrIvijayakamalasUrijI mahArAjake aura sAtaveM 108 zrIsumati vijayajI urpha svAmIjI mahArAjake ziSya hue| .. pAlanapurase vihAra karake AcArya mahArAja pAlI (mAravAr3a) pNdhaare| Apa bhI AcAryazrIke sAtha hI AbUjI paMcatIrthI Adi tIrthokI yAtrA karate hue pAlI pahu~ce / paMca tIrthIkI yAtrA karane jAte hue mArgameM bAlI AtA hai| vahA~ rAtako Apane jubAnI hI upadeza diyA aura dUsare dina nADalAImeM vyAkhyAna bA~cA / zrAvakoMne Apake vyAkhyAnoMko bahuta pasaMda kiyaa| ye hI donoM sthAna hamAre caritranAyakake prathamaupadeza sthAna haiN| pAlImeM AcAryazrI ne Apako evaM jJAnavijayajI, labdhivijayajI, mAnavijayajI, zubhavijayajI, motIvijayajI aura jazavijayajI aise sAta sAdhuoMko chedopasthApanIya cAritra diyA arthAt bar3I dIkSA dii| yaha dIkSA saM0 1946 ke vaizAkha sudI 10 yA 11 ko zrInavalakhA pArzvanAthajIke maMdirameM huI thii|
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| arwww.rrme.... yogodvahanakI kriyA samApta honepara AcAryazrI jodhapura padhAre aura Apa apane gurumahArAjake sAtha pAlI hI rahe / zrIsUrijI mahArAjakA caumAsA jodhapurameM huA aura ApakA huA pAlImeM / 108 zrI harSavijayajI mahArAjakI tabIata usa samaya kharAva thI / isa lie unakI sevA karaneke lie kisI sevAparAyaNa sAdhukI AvazyakatA thii| mUrijI mahArAja hamAre caritranAyakako isake lie sabase jyAdA yogya samajhakara anyAnya sAdhuoMke vahA~ hote hue bhI pAlI hI chor3a gaye / isalie ApakA saM0 1946 kA tIsarA caumAsA pAlImeM huaa| isa caumAsemeM kabhI kabhI Apako vyAkhyAna bhI vA~canA par3atA thA / paryuSaNameM to ApahIko kalpasUtra bA~canA par3A thA / yahIM Apane apane gurumahArAjase Atmaprabodha aura kalpasUtrakI subodhikA TIkAkA adhyayana kiyA thA / 108 zrIharSavijayajI mahArAja bar3e hI zAnta aura adhyayana karAnemeM athaka parizrama karane karAnevAle sacce upAdhyAya the / AcAryazrI ( AtmArAmajI mahArAja ) ke 'eka bhI sAdhu aise na hoMge jinheM inhoMne sUtrAdhyayana na karAyA ho / ye upAdhyAya padake na hote hue bhI vAstavika upA'dhyAyakA kAma karate the| Apa pAlImeM the isalie AcAryazrIko patravyavahAra aura anya lekhana ke kAmameM bahutasI asuvidhA huI / jo jarUrI patra hote the unakA javAba AcAryazrI hI likha dete the. bAkI
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| masaude banAkara pAlI hamAre caritra nAyakake pAsa bheja diyA karate the| unakI Apa nakala kara AcAryazrIke pAsa lauTA dete the / isI varSa AcAryazrIko, DaoNkTara e. epha. ruDAlpha haoNrnalake kahanese, gavarnameMTakI taraphase Rgveda bheTameM milA thaa| __ isa caumAsemeM Apane caMdrikA samApta kara lii| thor3A amarakoza bhI kaMTha kara liyA / pAlIke upAzrayameM eka jyotirvida rahate the| unakA nAma thA amaradatta / jAtike puSkaraNA brAhmaNa the / hamAre caritranAyakane unase thor3A jyotiSakA abhyAsa bhI kiyA thA / caumAsA bItanepara Apa apane gurumahArAjake sAtha pAlIse vihAra karake byAvara hote hue ajamera pahuce / AcAryazrI bhI jodhapurase vihArakara kAparar3A tIrthakI yAtrA karate hue ajamera padhAre / kAparar3A tIrthakI usa samayakI hAlatameM aura isa samayakI dazAmeM jamIna AsamAnakA aMtara hai / usa samaya isa tIrtha sthAnakI dazA kharAba ho rahI thI, magara Aja vaha vartamAna AcArya zrI 1008 vijayanemi mUrijI mahArAjakI kRpAse camana ho rahA hai| ajamerameM usa samaya AcAryazrIke sAtha (1) munimahArAja zrIkumudavijayajI urpha choTemahArAja (2) muni mahArAja zrIkuzalavijayajI urpha bAbAjI mahArAja (3) muni mahArAja zrIharSavijayI prasiddha nAma bhAIjI mahArAja (4) muni
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / hAAAAAS. - mahArAja zrIhIravijayajI (5) muni mahArAja zrIkamala vijayajI (6) muni mahArAja zrIsumativijayajI prasiddha nAma svAmIjI mahArAja (7) muni mahArAja zrIamaravijayajI, (8) muni mahArAja zrIpremavijayajI (9) muni mahArAja zrImANikavijayajI (10) hamAre caritranAyaka muni mahA rAja zrIvallabhavijayajI (11) muni mahArAja zrIjJAnavijayajI (12) muni mahArAja zrIlabdhivijayajI (13) muni mahArAja zrImAnavijayajI (14) muni mahArAja zrIjazavijayajI (15 ) munimahArAja zrIzubhavijayajI tapasvI, aura (16) muni mahArAja zrImotIvijayajI / isa taraha kulaM solaha sAdhu the / ajamera zrIsaMghameM bar3A utsAha thA / zrIsaMghane samavasaraNakI racanA karAI aura aThAI mahotsavakara apane Apako kRtakRtya kiyaa| AcAryazrIke sAthaM uparyukta sabhI sAdhuoMkA eka grUpa liyA gayA thaa| vaha yahA~ diyA jAtA hai / isameM AcArya mahArAjaMke pIche jo sAdhu khar3e haiM unameM tInakI saMkhyAvAlA phoTo hamAre caritra nAyaka kA hai / yahI ApakA sAdhu paryAyakA prathama darzana hai / grUpase judA bhI hamane yaha phoTo de diyA hai / ... ajamerase vihAra karake AcAryazrI saparivAra jayapura padhAre / vahA~ bar3I dhUmase svAgata huA / aThAI mahotsakke kAraNa kucha samayataka yahA~ AcAryazrIko jyAdA ThaharanA pdd'aa| yahA~ zrIharSa vijayajI mahArAjakI tabIata phira kharAba
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / hogaI / isa lie hamAre caritranAyaka aura anya kucha sAdhuoMko unakI sevAke lie AcAryazrIne vahIM chor3A aura Apane jayapurase vihAra kiyA / zrIharSavijayajI mahArAjakI tabIata sudhara jAnepara unhoMne dillIkI tarapha vihAra kiyA / usa samaya unake sAtha hamAre caritranAyaka, zrIzubhavijayajI aura zrImotIvijayajI the| tInoM sevA bhakti karate hue unheM ArAma se dillI le gaye / dillI meM sabhI AcArya mahArAjake sAtha ho gaye / magara AcAryazrIko paMjAba meM jAnA thA aura bhAIjI mahArAjakI tabIata abhItaka acchI nahIM huI thI / dillImeM hakImoMkA intajAma bhI acchA thA isalie unheM ilAja karAneke lie vahIM chor3a kucha sAdhuoM ko unakI sevA zuzrUSAke lie rakha AcAryazrIne vahA~se vihAra kiyA / ravAnA hote samaya zrIsUrijI mahArAjane hamAre caritranAyakako - jo ki AyumeM usa samaya sabase choTe the aura jinapara unakI khAsa kRpA bhI thI - pharmAyA :- " dillImeM acche acche hakIma haiM / yahIM tuma loga bhAIjIkA ilAja kraanaa| inakI sevAmeM kamI na karanA / ye ArAma ho jAya~ taba tuma hamase A milanA / apanA caumAsA sAtha hI hogA / yadi inakI zArIrika durbalatAke kAraNa yahIM caumAsA karanA par3egA to bhI kucha hAni nahIM hai / kyoMki yahA~kA zrIsaMgha tumhArI sevA, bhaktimeM kucha kamI nahIM kregaa| maiM jAnatA hU~ tuma tInoM hI ( zrIzubhavijayajI, * 69
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| Apar zrImotIvijayajI aura hamAre caritranAyaka ) isa dezase ajAna ho aura bacce ho; magara muni zrIkamalavijayajI yahIM caumAsA karanekA irAdA rakhate haiN| ye bar3e haiM aura isa dezase. paricita bhI haiM isalie ye tumhArA khayAla rkkhegeN|" __ AcAryazrIke vihArake bAda zrIharSavijayajI mahArAjakI vyAdhi bar3ha gii| zrAvakoMne hakIma mahamUdakhA~ kA:-jo dillIhImeM nahIM balke sAre hindusthAnameM prakhyAta the-ilAja karAnA prAraMbha kiyaa| hakImajIne bar3e parizramake sAtha ilAja aura munirAjoMne tanadehIse sevA, zuzrUSA kI; magara AIkA upAya kyA ? jIvanake TUTe hue dhAgeko kauna jor3a sakatA hai ? hakIma, DaoNkTara, vaidya, yaMtra, maMtra, taMtrAdi koI kucha kAma nahIM AtA / bhAIjI mahArAjakI tabIata bigar3atI hI gii| pAlImeM zrIharSavijayajI mahArAjakI tabIata eka. yatijIke ilAjase sudhara gaI thI isalie zrIsaMgha dillIne unheM bulAyA / yatijIne unheM bhalI prakAra dekha bhAla kara kahA:-" davA aura vaidya sAdhya rogIke lie upayogI hote haiM asAdhyake lie nahIM / asAdhya vaha hotA hai jisakI jIvanaDorI sarvathA jara jara ho jAtI hai| jisakA Tika rahanA asaMbhava ho jAtA hai / maiM apanI sATha barasakI umrake anubhavase kaha sakatA hU~ ki, aba inakA ilAja karanA mAnoM rAkhameM ghI u~DelanA hai|"
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / jaMDiyAlA guru ( paMjAba ) ke vaidya sukhadayAlajI bhI AcAryazrIke Adezase vahA~ Aye the / unakI Ayu karIba sattara varSake hogI / unhoMne bhI yahI salAha dI balke yahA~ taka kahA ki, " mujhe guru mahArAja zrI 1008 zrImadvijayAnaMda sUri mahArAjakI yaha AjJA hai ki:-yadi tumhAre dhyAnameM yaha bAta baiTha jAya ki sAdhu aba baceMge nahIM to tuma tatkAla hI pAsake sAdhuoMko sUcita kara do, tAke ve loga apanI dhArmika kriyAoMkA prabaMdha kara leM / " phira unhoMne hamAre caritranAyakakI tarapha mukhAtiba hokara kahA :- " maiM jAnatA hU~, ye Apake guru haiM / Apako jarUra raMja hogA; magara maiM bhI inakA sevaka hU~ mujhe bhI raMja hotA hai to bhI ApakA tathA merA yaha kartavya hai ki, hama inakA anta samaya sudhare vaha kAma kareM / merI bAtakA vizvAsa kIjie ki ye AjakI rAta na nikAleMge / yadi rAta nikala gaI to koI khatarA nahIM hai / " bhAIjI mahArAja inakI bAteM suna rahe the / ve bole :- " vallabha ! sukhadayAlajI aura yatijI ThIka kahate haiM / aba AkhirI samaya A pahu~cA hai / maiMne manameM saMthArA ( abhigraha ) le liyA hai / tuma kisI tarahakI cintA na kro| " phira unhoMne vidhipUrvaka, AlocanA, niMdA, devavaMdana, guruvaMdana Adi kiyA; taba - ' jai me hujja pamAo imassa dehassa' ityAdi aura -' cacAri maMgalaM' Adi pAThoccAra dvArA 71
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 Adarza jiivn| cAroM zaraNa dhAraNa kiye / 'khAmemi savvajIve ' gAthA par3hakara sabase kSamA prArthanA kI aura taba 'arihaMto maha devo' Adi gAthAko par3hate hue paMcaparameSThi namaskAra maMtrake dhyAnameM lIna ho gaye / aise lIna hue ki, phira vaha dhyAna na TUTA / unakA jIvanahaMsa isa bhautika-audArika zarIrakA tyAgakara hamezAke lie calA gayA / arthAt saM0 1947 ke caitra sudI 10 tA0 21-3-1890 somavArake dina 108 zrIharSavijayajI mahArAjakA svargavAsa ho gyaa| dillIke zrIsaMghane dUsare dina yAnI caitra zukla 11 ke dina bar3I dhUma dhAmake sAtha unake zarIrakA agnisaMskAra kiyaa| dillImeM lAla kileke pAsa bAjA bajAnekI kisIko ijAjata nahIM hai magara usa dina ijAjata mila gii| jisa samaya unakA svagavAsa huA usa samaya unake pAsa muni mahArAja zrIhIravijayajI, munimahArAja zrIzAntivijayajI, munimahArAja zrIamaravijayajI, muni mahArAja zrI mANikavijayajI, hamAre caritranAyaka, muni zrIzubhavijayajI tapasvI, muni zrImotIvijayajI, muni zrIlabdhivijayajI aura muni zrIjazavijayajI maujUda the| guruviyogakA Apako kitanA duHkha huA hogA use yaha lohekI lekhanI kaise batA sakatI hai ? yaha anubhava karanekI bAta hai| hama kevala itanAhI likha sakate haiM ki, asahya duHkha huA haago|
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / - aba dillImeM rahanA Apake lie kaThina ho gyaa| Apane vahA~se vihAra karanekI ThAna lii| dillIke zrIsaMghane caumAsA vahIM karanekI vinatI kii| muni mahArAja 108 zrIkamalavijayajI Adine kahA:--" tuma kisI tarahakI cintA na kro| hama tumhAre par3hane likhanekA saba intajAma kara deNge| tumheM kisI tarahakI takalIpha na hone deMge / " muni mahArAja 108 zrI zAnti vijayajIne kahA:-" maiM khuda tumheM jitanI dera cAhoge utanI dera pddh'aauuNgaa| tuma yahIM rho|" ___ Apane kahA:-" ApakI mujhapara asIma kRpA hai ki, Apa mujhe apane pAsa rakhanA cAhate haiM / mujhe isa bAtakA fana hai aura maiM apane Apako dhanya mAnatA huuN| magara merA antarAtmA kahatA hai ki, mujhe gurucaraNoM yA AcAryazrIke caraNoMke sivA anyatra kahIM zAnti nahIM milegii| gurucaraNa to aba asaMbhava hogaye haiM ataH zrIAcArya mahArAjake caraNoMmeM jAkara hI rhuuNgaa|" __ Apane apane donoM satIrthI-guru bhAI zrIzubhavijayajI aura zrI motI vijayajIko sAtha lekara dillIse paMjAbakI tarapha vihAra kiyaa| tInoM isa dezase aparicita the| isa lie bar3I sar3aka " para cala par3e aura kramazaH aMbAle zaharameM jA pahu~ce / jaba Apane sunA ki, AcAryazrI chAvanImeM padhAra gaye haiM taba Apa sAmane gaye aura bheTa hone para AcAryazrIke caraNoM meM
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 Adarza jIvana / girakara rone lage / AcAryazrIne Apako hAtha pakar3akara uThAyA aura dhIraja ba~dhAyA-"kyoM itanA dukhI hotA hai? jo bhAvI jJAnI mahArAjane jJAnameM dekhA thA vaha ho gyaa|" ___ Apa bole- aba Apa mujhe kabhI apane caraNoMse dUra na kreN|" ___AcAryazrIne pyArase pITha para hAtha pherate hue kahA: " cintA na kara jaisA tU cAhegA vaisA hI hogaa|" ___ AcAryazrI chAvaNIse vihAra kara aMbAlA zaharameM padhAre / / kaI varSoMke bAda punarAgamana honese, paMjAbake sabhI zaharoMke loga AcAryazrIke darzanArtha Ane lge| zrIsUrijI mahArAjake sAtha usa samaya pandraha sAdhu the / ( 1 ) zrIkumudavijayajI mahArAja (2) zrIcAritravijayajI mahArAja (3) zrIkuzalavijayajI mahArAja (4) zrIhIravijayajI mahArAja (5) zrIudyotavijayajI mahArAja ( 6 ) zrIsumativijayajI mahArAja (7)zrIsuMdaravijayajI mahArAja (8) zrIamaravijayImahArAja (9) zrImANika vijayajI mahArAja (10) hamAre caritranAyaka (11) zrIlabdhivijayajI mahArAja (12) zrIzubhavijayajI mahArAja (13) zrImotIvijayajI mahArAja (14) zrIbhaktivijayajI mahArAja aura (15) zrIrAmavijayajI mhaaraaj| - bAharase AnevAle zrAvakoMkI dRSTi hamAre caritranAyakI tarapha avazya AkarSita hotI thii| isakA kAraNa yaha thA.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 75 - ki, eka to ApakI Ayu sabase choTI thii| abhI mu~hapara mUMchakI rekhAe~ bhI nahIM uThI thIM; dUsare jaba ve dekhate tabhI Apa unheM, AcArya mahArAjake pAsa baiThe kucha par3hate, likhate tatvAnveSaNa karate yA AcAryazrIko gujarAtIkA akhabAra sunAte najara Ate the| eka dina zrAvakoMne AcAryazrIse pUchA:-" ye choTe mahArAja kyA par3hate haiM ?" AcAryazrIne muskarAkara pharmAyA,-" paMjAbakI rakSA" sunakara zrAvaka eka dUsarekA mu~ha dekhane lage / taba AcAryazrIne kahA:--" maiM isako paMjAbake lie taiyAra karatA huuN| mujhe vizvAsa hai ki, yaha yathAzakti jarUra paMjAbakI rakSA kregaa|" paMjAbakA zrIsaMgha usI dinase Apake prati vizeSarUpase bhaktibhAva rakhane lgaa| vaha uttarottara bar3hatA gayA aura bar3hatA hI jA rahA hai| usa samaya paMjAbameM sthAnakavAsI sAdhvI zrIpArvatIjIkI acchI prasiddhi ho rahI thii| unhoMne jJAna dIpikA nAmakI eka pustaka likhii| usameM kaI besirapairakI bAteM likha DAlI thiiN| hamAre caritranAyakane usake uttara svarUpa gappadIpikA samIra nAmakI pustaka taiyAra kii| yaha ApakI prathama bAla-racanA aura gurukRpAkA phala thii| ____ aMbAleke zrIsaMghane AcAryazrIse vahIM caumAsA karanekI prArthanA kI, magara mUrijI mahArAjane mAlerakoTalAmeM caumAsA karanekI icchA prakaTa kii| isa para anya sAdhuoMke lie
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 . Adarza jIvana / AcAryazrIse prArthanA kI gii| AcAryazrIne zrIcAritravijayajI mahArAja Adi kucha sAdhuoMko vahIM caumAsA karanekI AjJAkara ludhiyAnAkI tarapha vihAra kiyaa| bar3e samArohake sAtha ludhiyAnAke zrIsaMghane AcAryazrIkA nagara praveza kraayaa| AcAryazrIne ludhiyAnAke zrIsaMghako upadezAmRta pAna karAkara nihAla kiyA / vahA~ke zrIsaMghakI prArthanAko svIkAra kara AcAryazrIne muni zrIudyotavijayajI maharAja, muni zrIsuMdaravijayajI mahArAja Adi sAdhuoMko vahIM caumAsA karanekI AjJA dI / . Apake bar3e gurubhAI muni zrIpremavijayajI mahArAja, kisI kAraNa vaza, bhAIjI mahArAjake svargArohaNake pahile hI, dillIse vihAra kara paMjAbameM cale Aye the / yahA~ unake sAtha hamAre caritranAyakakI bheTa huii| Apane apane tInoM guru bhAiyoMse salAha karake AcAryazrIse arja kI ki, hama svargIya gurumahArAjake nAmakA eka jJAnabhaMDAra yahA~ sthApita karAnA cAhate haiM / AcAryazrIne prasannatApUrvaka ijAjata de dI / ludhiyAnemeM, 'zrIharSavijayajI-jJAnabhaDAraM / nAmase eka pustakAlaya sthApita huA jo pIchese AcAryazrIkI icchAnusAra jaMDiyAlAgurumeM pahu~cA diyA gyaa| __ AcAryazrI ludhiyAnAse vihArakara mAlerakoTalA padhAre / saM0 1947 kA cAturmAsa vahIM kiyA / hamAre caritranAyaka kA yaha cauthA caumAsA thA / yahA~ Apane kucha nyAyakA bhI abhyAsa kiyaa| amarakoSa samApta kiyA aura abhidhAna
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 77 cintAmaNi nAmamAlAkA bhI bahutasA bhAga kara liyA / AcAryazrIke pAsa dazavakAlikakI, zrIharibhadramurimahArAja viracita bRhaTTIkAkA aura AcArapradIpa zAstrakA abhyAsa kiyA / upAdhyAyajI mahArAja zrIsamaya suMdarajI racita dazavakAlikakI laghu TIkAkA abhyAsa Apa pahale hI pAlIse dillI jAte hue mArgameM bhAIjI mahArAjake pAsase kara cuke the / caumAseke vyAkhyAnameM AcArya mahArAja vizeSa AvazyakameMse gaNadharavAda aura zrIvAsupUjyacaritrakA upadeza pharmAte the| usako bhI Apa dhAraNa karate jAte the| ApameM gurugamatA aura prabhAvotpAdaka vyAkhyAna dene kA jo DhaMga hai vaha AcAryazrIke niraMtara vyAkhyAna-zravaNakA hI prabhAva hai| jabataka AcAryazrI jIvita rahe aura jaba taka ve vyAkhyAna dete rahe tabataka hamAre caritranAyakane kabhI AcAryazrIke vyAkhyAnoMkA sunanA na chor3A / kevala do caumAsoMmeM Apa AcAryazrIke vyAkhyAna na suna sake / eka bAra ApakA caumAsA pAlImeM huA thA taba, aura dUsarI bAra ApakA caumAsA aMbAlemeM huA thA taba / ___ Ajakala munirAja dIkSA leneke pahale taka to bar3e dhyAnase vyAkhyAna sunate haiN| parantu dIkSita ho jAneke bAda ve guru janoMke vyAkhyAna sunanA chor3a dete haiN| ve socate haiM aba to hama khuda hI upadezadAtA ho gaye haiN| aba hameM gurujanoMke vyAkhyAna sunane kI kyA AvazyakatA hai ? magara ve yaha nahIM
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / socate ki, vyAkhyAnameM kabhI kabhI apUrva bAteM A jAyA karatI haiM, jinakA spaSTIkaraNa gurujana vyAkhyAke samaya hI kiyA karate haiM / astu / mAlerakoTalAse vihAra kara AcAryazrI rAyakoTa jagarA~vA Adi sthAnoMmeM hote hue jIrA padhAre / eka mAsakalpa vahIM vitAyA / vahA~se vihArakara harikApattana-jahA~ vipAsA ( vyAsa ) aura zatadru. ( satalaja ) kA saMgama hotA hainaukA dvArA pArakara paTTI padhAre / zrIsaMghane bar3e utsAhake sAtha AcAryazrIkA svAgata kiyA / AcAryazrI unheM upadezAmRta pilA nihAla karane lge| paTTIke zrIsaMghane AcAryazrIse saM0 1948 kA caumAsA vahIM karanekI prArthanA kI / AcAryazrIne zrAvakoMkA utsAha dekha, kSetrako uttama samajha, vyavahAratayA yaha kahakara unakI vinatI svIkAra lI ki, yadi jJAnIne kSetrasparzanA dekhI hogI to samaya para vicAra kara liyA jaaygaa| paTTImeM uttamacaMdrajI nAmake eka vRddha vidvAna paMDita rahate the / AcAryazrIkI AjJA pAkara Apane unake pAsa par3hanA prAraMbha kiyaa| pahale Apane caMdrikAke kaThina kaThina sthaloMkA spaSTIkaraNa karAyA / unakI vivecana zailIne Apako itanA AkarSita kiyA ki Apane caMdrikAkI punarAvRtti karanI zurU kara dii| paMDitajI caMdrikA par3hAnemeM eka advitIya vidvAna the|
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / eka mAsakalpa samApta hone para AcAryazrIne kasUrakI tarapha vihAra kiyA aura hamAre caritranAyakako vahIM muni zrIcaritravijayajI mahArAjake sAtha adhyayana ke lie ThaharanekI AjJA dI / kasUra meM mAsakalpa karake AcAryazrI amRtasara padhAre / hamAre caritranAyaka bhI zrIcAritravijayajI mahArAjake sAtha vihArakara jaMDiyAlA gurumeM padhAre / yahA~ Apane eka naiyAyika paMDitase nyAyabodhinI aura caMdrodaya ina do nyAya zAstra ke graMthoMkA Adhyayana kiyA / kucha dinoMke bAda AcAryazrI bhI amRtasara se vihAra kara vahIM pavAra gaye / vahA~ Apane aura 108 zrIkamalavijayajI mahArAjane sahAdhyAyI hokara AcAryazrI ke pAsa samyaktva saptatikA par3hanA zurU kiyA / kucha samaya bAda AcAryazrI aranAtha svAmIke maMdirakI pratiSThA karaneke lie amRtasara meM padhAre / saM0 1948 ke vaizAkha sudI 6 ke dina bar3e samArohake sAtha pratiSThA huI / hamAre / hamAre caritranAyaka bhI AcAryazrI ke sAtha pratiSThA saMbaMdhI kAmoMme lage rahanese kucha adhyayana na kara sake / pratiSThA ke bAda jaMDiyAlA hokara prathama sthira kiye hue vicAra anusAra AcAryazrI paTTImeM padhAre / saM0 1948 kA caumAsA vahIM kiyA / hamAre caritranAyakakA pA~cavA~ caumAsA paTTIhImeM huA / isa caumAsemeM AcAryazrIke -sAtha nau sAdhu the / (1) zrI kumudavijayajI mahArAja ( 2 ) 79
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 Adarza jIvana / zrIkuzalavijayajI mahArAja (3) zrIhIravijayajI mahArAja ( 4 ) zrIkamalavijayajI mahArAja (5) zrIsumativijayajI mahArAja (6) hamAre caritranAyaka (7) zrIlabdhivijayajI mahArAja (8) zrIzubhavijayajI tapasvI aura (9) zrImotI vijayajI mahArAja isa caumAsemeM hamAre caritranAyakane ' caMdraprabhA' vyAkaraNa paMDita uttamacaMdrajIke pAsase par3hanA zuru kiyA / sAtha hI unase kucha jyotiSa bhI par3hate rahe / sahAdhyAyI muni zrIkamalavijayajI mahArAjake anugrahase zrIAvazyaka mUtrakA adhyayana bhI AcArya zrIkecaraNoMmeM hotA rhaa| valAda jilA ahamadAbAdake raIsa zrIyuta DAyAbhAI jo karIba nau mahInese dIkSA grahaNa karane kI icchAse Aye hue the unheM saM0 1948 ke mArgazIrSa vadI 5 ko AcAryazrIne dIkSA dii| vivekavijayajI nAma rakkhA / hamAre caritranAyakake yahI pahale ziSya hue| phira paTTIse vihArakara AcAryazrI saparivAra jIrA pdhaare| vahA~ saM0 1948 ke mArgazIrSa zuklA 11 ke dina zrIcintAmANa pArzvanAthajIkI pratiSThA tathA bharUcanivAsI parama zraddhAlu, parama bhakta dharmAtmA seTha anUpacaMda malUkacaMda kaI sphaTikake jinabiMba lAye the unakI aMjanazalAkA kraaii| AcArya mahArAja pahalase hI yaha soca cuke the ki, vallabha vijayajI hI paMjAbakI sArasambhAla leMge isalie isako hareka
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / kAryase jAnakAra banA denA caahie| tadanusAra pratiSThAkI aura aMjanazalAkAkI sArI vidhiyA~ AcAryazrIne apane sAmane hamAre caritranAyakase kraaii| _pratiSThAke bAda AcAryazrIne hoziyArapurakI tarafa vihAra kiyA; kyoMki vahA~para saM0 1948 ke mAgha sudI 5 ke dina lAlA gujjaramalajIke banAya hue maMdirameM zrIvAsupUjya svAmIkI pratimA pratiSThita karAnI thii| AcAryazrIne hamAre caritranAyakako kucha sAdhuoMke sAtha paTTI yaha kahakara bheja diyA ki, tuma jAkara vahA~ adhyayana kro| hama dhIre dhIre hoziyArapura pahu~ceMge, taba tuma bhI samayapara vahA~ A pahu~canA / tadanusAra hamAre caritranAyaka paTTI cale gye| pratiSThAke samaya Apa hoziyArapura gye| vahA~ bhI AcAryazrIkI atula kRpAke kAraNa Apa pratiSThAke hareka kAryameM bhAga lete rhe| __ hoziyArapurakI pratiSThAke samaya AcAryazrIkI sevAmeM aThAIsa sAdhu maujUda the / (1) muni zrIcaMdanavijayajI mahArAja (2) muni zrIkumudavijayajI mahArAja ( choTe mahArAja) (3) muni zrIcAritravijayajI mahArAja (4) muni zrIkuzalavijayajI ( bAbAjI mahArAja) (5) muni zrIhIravijayajI mahArAja (6) muni zrIkamalavijayajI mahArAja (7) muni zrIudyotavijayajI mahArAja (8) muni zrIsumativijayajI mahArAja ( svAmIjI mahArAja) (9)
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| muni zrIvIravijayajI mahArAja (10) muni zrIkAntivijayajI mahArAja (11) muni zrIhaMsavijayajI mahArAja (12) muni zrIsuMdaravijayajI mahArAja (13) muni zrIjayavijayajI mahArAja (14) muni zrIamaravijayajI mahArAja (15) muni zrIpremavijayajI mahArAja (16) muni zrIrAjavijayajI mahArAja (17) muni zrIsaMpatvijayajI mahArAja (18) muni zrImANikavijayajI mahArAja (19) hamAre caritranAyaka (20) zrIlabdhivijayajI mahArAja (21) zrImAnavijayajImahArAja (22) zrIjazavijayajI mahArAja (13) zrIzubhavijayajI mahArAja (24) zrImotIvijayajI mahArAja ( 25) zrIdAnavijayajI mahArAja (26) zrIcaturavijayajI mahArAja ( 27 ) zrIbhaktivijayajI mahArAja aura (28) zrIgautamavijayajI mahArAja / saMvata 1949 kA caumAsA AcAryazrI hoziyArapurahImeM karanekA irAdA rakhate the; kyoMki hoziyArapurahIke nahIM balke sAre paMjAbazrIsaMghake mukhiyA lAlA gujjaramalajI aura lAlA natthUmalajIkI sAgraha vinatI thii| isIlie AcAryazrIne hamAre caritranAyakako munizrIvIravijayajI mahArAjake sipurda karake unheM pharmAyA-" tuma caumAsA paTTImeM karanekA irAdA rakhanA / kAraNa-vallabhavijayakA caMdraprabhA vyAkaraNakA avazeSa bhAga samApta ho jaaygaa| tumhAre ziSya dAnavijaya Adi bhI vahA~ acchI taraha adhyayana kara sakeMge; kyoMki
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / paMDita uttamacaMdrajI vahA~ eka bahuta acche paMDita haiM / " zrIvIravijayajI mahArAjane saharSa isa bAtako svIkAra kara liyA / zrIvIravijayajI mahArAja hamAre caritranAyaka Adiko sAtha lekara paTTI gaye / magara vahA~ mAlUma huA ki, paMDita uttamacaMdajI kisI kArya ke lie bAhara gaye hue haiM aura unake zIghra hI lauTa AnekI koI AzA bhI nahIM hai / ataH paTTImeM vizeSa na Thaharakara Apa zrIvIravijayajI mahArAjake sAtha amRtasara padhAre / yahA~ paMDita karmacaMdajIke pAsa Apane avaziSTa caMdraprabhAkA pATha zurU kiyA zrIdAnavijayajI mahArAjane bhI caMdrikAkA uttarArdha adhyayana karanA prAraMbha kiyaa| paM0 karmacaMdrajI acche vyutpanna aura buddhivAn the aura padArthako acchI taraha samajhAte the / ve svayaM bhI vizeSa adhyayana karaneke tIvra abhilASI the isalie thor3e hI dinoM bAda ve banArasa cale gaye / amRtasarake zrAvakoMne talAza karake paMDita vihArIlAlajIkA yoga milA diyA / unake pAsa Apane nyAyamuktAvalIkA adhyayana prAraMbha kiyaa| thor3e dinoM bAda ve kisI Avazyaka kAryase apane ghara cale gaye / 83 unhIM dinoMmeM zrIvIravijayajI mahArAjake pAsa bhAvanagaranivAsI seTha ku~varajI AnaMdajIkA eka patra AyA / usameM likhA thA ki, " makasUdAbAda nivAsI bAbU budhasiMhajI dudheriyAne pAlItAne meM eka saMskRtapAThazAlA kholI hai / jo munirAja adhyayana karanA cAhate haiM unake lie yaha pAThazAlA bahuta
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / - hI uttama hai| par3hane yogya muniyoMko Apa isa pAThazAlAse lAbha uThAnekI preraNA kreN|" / _ zrIvIravijayajI mahArAjane yaha patra hamAre caritra nAyakako batAyA aura kahA:-" tumhArI adhyayana karanekI utkaTa abhilASA hai / usako pUrA karaneke lie yaha bahuta hI acchA avasara hai| jagaha jagaha bhaTakane aura judA judA paMDitoMse thor3A thor3A paDhnekI apekSA, eka hI sthAnameM, eka hI paMDitase kramazaH graMthoMkA adhyayana karanA vizeSa uttama hai| isase vizeSa jJAnakI prApti hogii| jisa bhAgyavAnane munirAjoMke lie yaha prayatna kiyA hai, usakA prayatna bhI saphala hogaa|" ___ Apake manameM par3hanekI utkaTa abhilASA thI; magara isa samaya par3hanekA koI sAdhana nahIM thA isalie Apake hRdaya para isa preraNAne asara kiyA / Apa hAtha jor3akara bole:"ApakA pharmAnA ThIka hai, parantu maiM akelA kaise vahA~ taka jA sakatA huuN| phira mahArAja sAhabakA hukma bhI cAhie / unakI AjJAke binA to maiM eka kadama bhI nahIM uThA sakatA huuN|" zrIvIravijayajI mahArAjane pharmAyAH-" AcAryazrIkI AjJAke lie tuma kucha cintA na karo / yadi tumhArI jAnakI icchA hogI to AjJA maiM ma~gavA dUMgA / AcAryazrIkI tuma para pUrNa kRpA hai| ve cAhate haiM ki, tuma par3hakara taiyAra ho jAo tAke unake bAda paMjAbakI rakSA kara sko|
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| sAthIke lie apane sAtha jo sAdhu haiM unase pUcha liyA jAya / yadi koI taiyAra ho jAya~ to ThIka hai, anyathA tuma donoM gurucele to ho hI / vahA~ pahu~cane para aneka sAthI mila jAya~ge / tuma apane vicAra dRDha kara lo, maiM AcAryazrIko patra likha detA huuN|" ___ Apane kahA:-" Apa AcAryazrIkI AjJA ma~gavA leM / maiM jAneko taiyAra huuN| yadi aura koI sAthI na milegA to hama donoM guru cele hI jAya~ge / " - zrIvIravijayajI mahArAjane AcAryazrIke pAsa AjJA leneka lie patra bhejA / usa para Apake hastAkSara bhI karA liye / sAthake sAdhuoMse jaba pUchA gayA to unameMse muAna zrIrAja vijayajI mahArAja aura muni zrImotIvijayajI mahArAja Apake sAtha jAneko taiyAra ho gye| AcAryazrIkI bhI AjJA AI ki,-" yadi jAnekI icchA ho to khuzIke sAtha jAo magara pA~ca sAlase jyAdA udhara na rahanA / pA~ca sAlake aMdara jaba icchA ho tabhI yahA~ lauTa AnA / isa bAtakA khayAla rakhanA ki, kahIM donoM taraphase na jaao|" na khudA hI milA na visAle sanama / .. na idharake rahe na udharake rhe| Apane jAnekI taiyArI kara lI / amRtasarake zrIsaMghane Apako ThaharanekI vinatI kI aura kahA:-" hama zrIsaMghake do
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| . AdamI jAkara AcAryazrIke pAsa saba bAteM sthira kara Ate haiN| Apa Thahara jaaie|" magara Apako jJAna prApta karanekI lagana laga rahI thii| Apa kaba sunanevAle the / bole:-" mahArAja sAhabane AjJA kara dI hai| aba koI bAta sthira karaneke lie na rhii|" zrIsaMghane namratA pUrvaka kahA:-" hama Apase vivAda karanA nahIM cAhate magara hama itanA kahe vinA nahIM raha sakate ki Apane AcAryazrIke abhiprAyako nahIM samajhA / AcAryazrIne spaSTa likhA hai ki,-" yadi jAnekI icchA hoto jaao|" isakA sAph matalaba yaha hotA hai ki, AzcaryazrI apanI icchAse Apako nahIM bhejate / yadi ve bhejanA cAhate to ApakI icchAkI bAta aMdara nalikha kara spaSTa likhate ki,-"tuma amuka amuka sAdhuko sAtha lekara pAlItAne cale jaao|" phira patrameM likhA hai,-" pA~ca barasameM jaba cAho tabhI aajaanaa|" isakA abhiprAya yaha hai ki, tumhArI icchAmeM hama vAdhA DAlanA nahIM cAhate; parantu yathA sAdhya jitanA zIghra ho sake tuma hamAre pAsa AjAnA / pA~ca sAlase jyAdA to kisI tarahase bhI dUra na rahanA / " kahIM donoM taraphase na jAo" yaha vAkya spaSTa batAtA hai ki, AcAryazrIkI icchA Apako udhara bhejanekI bilakula nahIM hai / itanA hI kyoM ? zrIjI isa vAkyako likhakara spaSTatayA apanA hRdta batA rahe haiM ki, tuma na jAo / yadi jAoge to donoM tarafase rahoge / na
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / yahIM kucha sIkha sakoge aura na vahA~se hI kucha milegA / ataH Apake lie mahArAja sAhabake caraNoMmeM rahanA hI uttama hai / aisA na ho ki ' AdhI chor3a AkhIko jAya, _ AdhI rahe na AkhI pAya // ' vAlA hisAba ho jAya aura paMjAbake zrIsaMghako isakA phala bhoganA par3e kyoMki AcAryazrIne Apako khAsa paMjAbazrIsaMghake hI nAma kara diyA hai / ApakI aura khAsakara hamArI isImeM bhalAI hai ki Apa mahArAja sAhabake sAtha hI rheN|" lAlA pannAlAlajI jauharI, lAlA mahArAjamalajI sarApha AdikA isa tarahakA Agraha dekhakara evaM yukti saMgata kathana sunakara Apane pharmAyAH-" Apa cintA na kareM / maiM pahale yahA~se mahArAja sAhabake caraNoMmeM jAkara hAjira hoU~gA / phira jaisI ve AjJA degeM vaisA hI kruuNgaa|" paMjAbake zrIsaMghane ApakI yaha bAta mAna lI / Apa amRtasarase vihArakara jaMDiyAlA mahetA, zrIgoviMdapura Adi sthAnoMmeM hote hue miyAnI jilA hoziyArapurameM AcAryazrIke caraNoM meM jA upasthita hue| Apane AcAryazrIse prArthanA kI ki-"mere par3hane jAneke viSayameM ApakI kyA AjJA hai|" AcAryazrIne yaha socakara ki, inakA utsAha bhaMga na ho jAya, pharmAyA:-" tuma khuzIse jAo / maiM nArAja nahIM hai|
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| magara udhara adhika samaya na lagAnA / yathA sAdhya zIghra hI hamase A milnaa|" Apa AcAryazrIkI AjJA lekara miyAnIse ravAnA hue aura jalaMdhara, ludhiyAnAdi zaharoMmeM hote hue aMbAle pdhaare| jabase Apane amRtasarase vihAra kiyA tabhIse sAre paMjAbameM yaha khabara phaila gaI thI ki, vallabhavijayajI mahArAja gujarAta jAne vAle haiM / isalie amRtasara, hoziyArapura, gujarA~vAlAdi sthAnoMke zrIsaMghoMke patra aMbAlemeM zrIsaMghapara aura khAsa khAsa zrAvakoMke pAsa bhI Aye / unakA Azaya yaha thA, ki jaise ho sake vaise muni zrIvallabhavijayajIko aMbAlese Age mata jAne denA / kamase kama isa caumAsetaka unheM vahIM roka lenaa| itanemeM AcAryazrIse arja karake unake gujarAtameM jAnekI manAI karavA deNge| tadanusAra aMbAleke zrIsaMghane Apase thor3e dina vahA~ ThaharanekI prArthanA kii| daivayoga ! sparzanA prabala ! jJAnIkA dekhA kabhI anyathA nahIM hotA / Apake sAthameM Apake bar3e gurubhAI zrIrAjavijayajI mahArAja the| unheM bukhAra Ane laga gyaa| karIba eka mahInese bhI adhika samayataka bukhArane pIchA nahIM chor3A / caumAsA pAsameM A rahA thA, tobhI Apane sthira kara rakkhA thA ki, yadi ASAr3ha sudI 1 taka bhI ye calane lAyaka ho jAya~ge to ATha dinameM hama dillI jA phuNceNge| aMbAlAke zrIsaMghane AcAryazrIke caraNoMmeM eka prArthanApatra
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana - - bhejA usameM likhA thA ki, "108 zrIrAjavijayajI mahArAjakA zarIra azakta hai| aisI hAlatameM agara haTha karake yahA~se munimahArAja vihAra kara jAya~ge to mArgameM vizeSa takalIpha ho jAnekI saMbhAvanA hai| isa lie Apa unheM yahIM caumAsA karanekI AjJA kareM / hama unheM yahA~se vihAra to haragija na karane degeM; kyoMki aisI hAlatameM unake yahA~se vihAra kara jAnese hamAre zaharakI badanAmI hogI / Apa avasarake jAnakAra haiM isalie ApakA AjJApatra AjAnese hameM bahuta sahArA mila jaaygaa|" ___ AcAryazrIne aMbAleke zrIsaMghakI icchAnusAra AjJApatra bheja diyA ki,-" tuma aMbAleke zrIsaMghakI vinatIkI avahelanA mata karanA / abhI rAjavijayajIkA zarIra vihAra karane lAyaka bhI nahIM hai| isalie aMbAlehImeM caumAsA karalenA / tuma javAna ho / caturmAsa karaleneke bAda bhI tuma loga vihAra karake pAlItAne pahu~ca skoge|" / - AcArya mahArAjakI AjJA mila gaI, phira kyA thA ? Apa cupa ho rhe| vahIM caumAsA sthira ho gyaa| usa samaya Apako amRtasarake vRddha zrAvaka lAlA bAgAmalajI lor3hAkI bAta yAda AI / unhoMne amRtasarase calate samaya kahA thA ki,-" mahArAja ! Apa mujha bUDhekI bAta na sunakara yahA~se jA rahe haiN| magara yAda rakhie ki Apa aMbAlese
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / Age isa caumAseke pahale to na jA skeNge| yadi merI bAta jhUTha nikale to kahanA bUr3hA bar3A labAr3a thA / " __ aba Apake vicAroMmeM eka parivartana upasthita huaa| Apa socane lage, mahArAja sAhabakI AjJA pA~ca barasameM lauTa Ane kI hai| magara yadi bImAra ho jAU~gA to kyA hogA ? vidyA vinA to rahU~gA hI Uparase AcAryazrIkI chatrachAyA aura kRpAse bhI vaMcita rahU~gA / guruAjJAbhaMga karanekA doSa bhI sirapara AyagA / isa audArika zarIrakA bharosA hI kyA hai ? yaha kauna jAnatA thA ki, rAjavijayajI mahArAjakI tabIata bigar3a jAyagI Ara hama eka mahInA aMbAlehImeM rahanA pdd'egaa| ___ idhara Apake manameM duvidhA utpanna huI udhara gujarAtake bhinna bhinna sthAnoMse Apake pAlItAnejAneke samAcAra sunakara patra Ane lge| una sabakA Azaya yahI thA ki, " Apake gujarAtakI tarafa Aneke samAcAra sunakara hameM AnaMda huA; kyoM ki kaI barasoMke bAda Apake gujarAtako darzana hoNge| magara AnaMdase jyAda duHkha hameM yaha samajhakara huA ki sAkSAt kalpavRkSake samAna, mana-vAMchita phala denevAle, jJAnasAgara, guNake AgAra, paramagItArtha, yugapradhAnake tulya 1008 zrImadvijayAnaMda mUrijI mahArAjake caraNoMmeM gurukulavAsameM adhyayana karanA chor3akara Apa idhara Aneko taiyAra hue haiN| dekhanA bhUla kara bhI kisIkI ulTI salAha na mAna
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / lenA / hama Apake darzanalAbhase vaMcita rahakara bhI ApakA AcAryazrIkI caraNasevAmeM rahanA jyAdA pasaMda karate haiM / isImeM ApakA aura sAtha hI samAjakA bhI kalyANa hai|" ___ina patrapreSakoMmeMse bar3audAke dharmAtmA seTha gokalabhAI durlabhadAsa, khImacaMda bhAI, Apako pahale dinase hI dharmakAmameM sahAyatA denevAle jauharI hIrAcaMda IzvaradAsa | bharUcake seTha anopacaMda malUkacaMda, khaMbhAtake seTha popaTabhAI amaracaMda, dhUliyA (khAnadeza ) ke seTha sakhArAma dullabhadAsa Adi sajjana mukhya the| ___ Apake dilameM pahale hI aneka tarka vitarka uTha khar3e hue the aura phira Uparase paMjAbake samasta zrIsaMghakA aura gujarAtake aneka dharmAtmA zrAvakoMkA Agraha / ApakA dila phira gyaa| Apane nizcaya kara liyA ki AcAryazrIkI caraNasevA chor3akara maiM kahIM na jAU~gA / vidyA jo kucha prApta honI hogI mujhe AcAryazrIke caraNoMmeM baiTha kara hI hogii| zrIrAjavijayajI mahArAja, zrImotIvijayajI mahArAja aura zrIvivekavijayajI mahArAja sahita bar3e AnaMdase Apane aMbAlemeM caumAsA bitaayaa| vahA~ kisI nikammIsI bAtake pIche zrAvakoMke ApasameM manamuTAva ho rahA thA vaha bhI miTa gayA aura maMdira banAnekA kArya joroMse calane lgaa| isa taraha aMbAlemeM ApakA saM0 1949 kA chaThA caumAsA huaa|
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / aMbAlAse vihArakara Apa ludhiyAnA hote hue jalaMdhara zaharameM padhAre / AcAryazrI hoziyArapurase vihAra kara vahIM virAje hue the| Apane jAkara AcAryazrIke caraNoMmeM sira rakkhA / AcAryazrIne muskurAkara pUchA:-" paMDita ho AyA ?" Apane hAtha jor3akara namratApUrvaka arja kI,-" bhUla sudhAra AyA, kalpavRkSa chor3akara bhramase anyatra manovAMchita phala pAnekI icchA karatA thA usa bhramako miTA AyA / " __ AcAryazrI jalaMdharase vihArakara verovAla, jaMDiyAlAguru hote hue amRtasara padhAre / verovAlameM baMbaIke zrIsaMghakI mArphata cikAgokI pArliyAmeMTakA AmaMtraNapatra / sArvadharma pariSada' meM zAmila honake lie milA / sAdhudharmake kAraNa AcAryazrI to vahA~ jA nahIM sakate the, isalie unhoMne baMbaIse vIracaMda rAghavajI gA~dhIko bulAyA aura unheM eka nibaMdha usa pariSadameM par3haneke lie likha diyaa| vaha nibaMdha 'cikAgo praznottara' ke nAmase prakAzita ho cukA hai / AcAryazrIne pensilase rafa likha diyA thaa| usakI sApha nakala hamAre caritranAyakane kI thii| ___ AcAryazrI amRtasarase vihArakara jaMDiyAlAguru padhAre / saM 1950 kA caumAsA yahIM kiyA / AyAryazrIne vyAkhyAnameM zrIsUtrakRtAMgakA vyAkhyAna isalie rakkhA thA ki hamAre caritranAyakako bhI usakI vAcanA milatI rahe /
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / Apane AcAryazrIkI icchAnusAra yahA~ jainamatakSa taiyAra kiyA / kaI sAdhuoMko bhI Apa yahA~ par3hAte rhe| isa taraha saM0 1950 kA sAtavA~ caumAsA ApakA jaMDiyAlA gurumeM huaa| + + + jaMDiyAlAguruse AcAyazrI, ghuTanoMmeM darda ho jAnese, caumAsA samApta hojAnepara bhI vihAra na kara ske| kucha samayataka vahIM virAje / jina jina munirAjoMkA usa samaya paMjAbake anyAnya zaharoMmeM caumAsA thA ve caumAsA samApta kara AcAryazrIke caraNoMmeM A upasthita hue| munirAjoMmeMse mukhya ye the,-108 zrIkamalavijayajI mahArAja, 108 zrIudyotavijayajI mahArAja, 108 zrI vIravijayajI mahArAja, 108 zrIkAntivijayajI mahArAja aadi| ___ munirAjoMne AcAryazrIse navIna sAdhuoMkI yogodvahana kriyA karAneke lie prArthanA kI / AcAryazrIne anukUla kSetra aura samaya dekha isa prArthanAko svIkAra kiyA aura 108 zrIudyotavijayajI mahArAjake ziSya zrIkapUravijaya, 108 zrIvIravijayajI mahArAjake ziSya zrIdAnavijayajI, 108 zrIkAMtivijayajI mahArAjake ziSya zrIcaturavijayajI tathA zrIlAbhavijayajI, 108 zrIhaMsavijayajI mahArAjake ziSya zrItIrthavijayajI, aura hamAre caritranAyakake ziSya zrIviveka 1 zrItIrthavijayajI mahArAjakA, yogodvahanakI kriyA samApta honeke pahale hI, svargavAsa ho gayA thaa|
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / vijayajI, ina chaH sAdhuoMko chedopasthApanIya yogohana karAnekI kriyA zurU kI / 94 AcAryazrI prAyaH saba kriyAe~ hamAre caritranAyakake hAthase karAte the sAyaMkAlakI kriyA to samAptitaka sadA hamAre caritranAyakane hI karAI thI / 1 isake kucha dina bAda AcAryazrI jaMDiyAlAse vihAra kara paTTI padhAre / yahA~ zrIdAnavijayajI Adi yogodvAhI pA~coM muniyoMko bar3I dIkSA dI gaI / isakI sArI kriyA AcAryazrIne hamAre caritranAyakake hAthoMhIse karAI thI / paTTIse vihAra karake zrIAcArya mahArAja jIrA padhAre / zaharameM bar3A utsAha phailA / bar3e samAroha ke sAtha AcAryazrIkA nagara praveza huA / zrAvakoMkI prArthanA aura vahA~ke logoMkI dharmajijJAsAko dekhakara AcAryazrIne saM0 1951 kA caumAsA vahIM kiyA / hakIma haradayAlajI, khalIphA - mAsTara mAghI rAmajI, zibbUmalajI Adi kaI bhavyajIva dharmakI bArIka bAtoM aura tArkika dalIloMko acchI taraha samajha sakate the isalie unake Agrahase AcAryazrIne vyAkhyAnameM gaNadhara bAda vA~canA prAraMbha kiyA / hamAre caritra nAyakako bhI dUsarI bAra isako sunanekA lAbha milA / isa caumAsemeM AcAryazrIne Apako ' yatijIta kalpa ' Adi kucha cheda graMthoMkA adhyayana bhI karAyA / isa taraha hamAre caritra
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / - nAyakakA saM0 1951 kA AThavA~ caumAsA jIrA jilA phirojapurameM huaa| caumAsA samApta hote hI AcArya zrI jIrAse vihAra karanA cAhate the kyoMki paTTImeM paTTIke maMdirakI pratiSThA karavAnI thI, parantu zrIvIravijayajI mahArAja aura zrIkAMtivijayajI mahArAjakA-jinhoMne paTTImeM caumAsA kiyA. thA-patra AyA ki Apa abhI jIrAse vihAra na kareM to uttama ho; kyoMki hama ApakI padadhRli mastaka para car3hAkara bIkAnerakI tarapha jAnekA irAdA rakhate haiN| ___ AcAryazrI jIrAhImeM virAjamAna rahe / kucha dinoMke bAda zrIvIravijayajI mahArAja aura zrIkAMtivijayajI mahArAjane apane ziSyoM sahita Akara AcAryazrIke darzana kara apaneko kRtArtha kiyaa| isa bAra AcAryazrIkI hamAre caritranAyaka para adhika kRpA dekhakara donoM munirAjoMke netroM meM harSAzru Agaye / unheM isa bAtakI prasannatA hI nahIM balke ucita abhimAna bhI thA ki, unakA eka gujarAtI bhAI paMjAbakA pyArA bana rahA hai / zrIkAMtivijayajI mahArAjako aura bhI adhika prasannatA isa lie thI ki, jo muni paMjAbake aura khAsakara AcArya zrIke priyapAtra ho rahe haiM ve unake svaprAntake hI nahIM balke svanagarake bhI haiN|
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / eka dinakI bAta hai| zrIkAMtivijayajI mahArAja aura hamAre caritranAyaka eka tarapha baiThe kucha zAstrIya carcA kara rahe the / itanehImeM AcAya mahArAja padhAra gye| donoM uThe aura hAtha jor3a sira jhukA sAmane khar3e ho rahe / ___ AcAryazrIne muskurAkara parihAsake taurapara zrIkAMtivijayajI mahArAjase kahA:--" dekhanA mere taiyAra kiye hue sAdhuko kahIM gujarAtameM na ur3Ale jAnA mujhe paMjAbake lie isase bahuta bar3I AzA hai|" zrIkAMtivijayajI mahArAjane bhakti pUrvaka AcAryazrIke padapoMmeM namaskAra kara kahA:-" kRpAnAtha ! aisA kabhI na hogaa| yaha ApakA kRpApAtra banagayA hai| isake manapara ApakI kRpAdRSTikA aisA jAdU ho gayA hai ki, vaha kisIke utAre utarane vAlA nahIM hai|" saca hai-~ tujhe dekhakara auroMko kina A~khoMse hama dekheM ? ve A~kheM phUTa jAya~ auroMko jina A~khoMse hama dekheM / " maiMne to jaba kabhI isa viSayakI bAta calI hai isako yahI salAha dI hai ki, tU kabhI gurucaraNoMse judA na honaa| terA aho bhAgya hai jo tU AcArya bhagavAnakA vizvAsapAtra vanagayA hai / dekhanA kabhI koI aisI bAta na karanA jisase tujha para AcAryazrIko zaMkA karanekA maukA mile / kRpAsAgara ! isake isa darjepara pahu~canekI mujhe jitanI |
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| ~ ~ ~ ~ prasannatA hai itanI anya kisIko hogI yA nahIM jJAnI mahArAja jaaneN|" isase pAThakoMko vidita hogA ki, 108 zrIkAMtivijayajI mahArAja Apapara kitanI zraddhA aura kitanA prema rakhate the aura aba bhI rakhate haiN| isakI sAkSI Apako vaha patra degA jo unhoMne, abhI gata varSa hamAre caritranAyakako zrIsaMghane lAhorameM jaba AcAryapada para sthApita kiyA thA, usa samaya hamAre caritranAyakake pAsa bhejA thaa| vaha patra hama padavIpradAnake samayakI anyAnya ghaTanAoMke sAtha deMge / vaha patra hareka AcArya mahArAjake evaM hareka munirAjake par3hane aura manana karane yogya hai| kucha samaya bAda AcAryazrI jIrAse vihArakara paTTI pdhaare| zrIkAMtivijayajI mahArAjane apane ziSyoM sahita bIkAnerakI tarapha vihAra kiyA aura zrIvIravijayajI mahArAja apane ziSya sahita vahIM rhe| __ zrIAcArya mahArAjake padhArane para paTTIke zrIsaMghameM bar3A utsAha phailA / AcAryazrIkI icchAnusAra pratiSThAkA prabaMdha hone lgaa| AmaMtraNa patrikAe~ bhejI gii| aneka loga Aye / bar3I dhUmadhAmase saM0 1951 ke mAgha sudI 13 ke dina AcAryazrIne zrIpArzvanAtha svAmIko gaddIpara virAjamAna kiyA arthAt vAsakSepa kiyA / isI muhUrtameM pacAsa navIna pratimAoMkI navIna pratiSThA-aMjanazalAkA bhI AcAryazrIne kI thI / isameM yathAzakti hamAre caritranAyakane AcAryazrIkA hAtha
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / baTAyA thaa| jIrAke caumAsemeM AcAryazrIne ' tatvanirNayaprAsAda' nAmakA graMtha likhanA prAraMbha kiyA thA, yahIM Apane usakI presakaoNpI karanI zurU kI thii| paTTIse vihAra karake Apa aMbAlA padhAre aura saM0 1952 kA navA~ caumAsA Apane AcAryazrIke sAtha yahIM kiyaa| yahI AcAryazrIkI dUsarI A~khakA motiyA nikalavAyA gayA thA isalie Apa navIna graMthakA adhyayana na kara ske| hA~ tatvanirNayaprAsAda graMthakA ullekhana hotA rahA / saM0 1952 ke mArgazIrSa sudI 15 ke dina aMbAle zaharameM zrIsupArzvanAtha svAmIkI pratiSThA huii| aMbAlese vihAra karake ludhiyAnAAdi sthAnoM meM hote hue Apa AcArya mahArAjake sAtha sanakhatarA padhAre / sanakhatarekA maMdira bar3A hI suMdara banA huA hai / jaba AcAryazrIke sAtha Apa darzanArtha maMdirake jInapara car3ha rahe the taba AcAryazrIne Apako pharmAyAH-" are vallabha ! kyA hama zatrujayapara car3ha Apane nivedana kiyA:-" hA~ sAhaba ! yaha zatrujaya tIrthapara virAjamAna mUlanAyaka zrIRSabhadevajIkI, TraeNkakAsA banA huA sAkSAt zatrujaya hI mAlUma detA hai / " ___yahA~para do sau pacahattara jinabiMboMkI aMjanazalAkA huI thI isameM Apa svargIya AcArya mahArAjakI dAhinI bhujAke samAna the|
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / jeTha vadI 6 saM0 1953 ko sanakhatarAse vihAra karake pasarUra, chacharoM vAlI, satarAha, serA~vAlI bar3AlA hote hue AcArya mahArAjake sAtha Apa gujarA~vAlA padhAre / bar3AlA gA~vase hI AcAryazrIko zvAsakA roga bar3ha gayA thA, magara AcAryazrI ne kabhI usakI paravAha na kI / Apane anyAnya sAdhu mahAtmAoM sahita AcArya mahArAja se auSadhopacAra karAnekI prArthanA kI magara AcArya mahArAja yaha kaha kara bAta TAla dete the ki aise choTe choTe rogoMkA kyA ilAja karAnA / yadyapi honI kabhI TalanevAlI na thI; magara hamAre caritranAyakako Ajataka isa bAtakA aphsosa hai ki, Apane AcAryazrIkA, sAgraha nivedana karake, ilAja kyoM na karAyA / saM0 1953 jeTha sudI saptamI maMgalavArakI rAta thI / AcAryazrI aura sabhI sAdhu pratikramaNa, saMthArA, paurasI Adi nitya kriyAe~ karake ArAma karane lage the | ghar3Ine bAraha bajAye usa samaya AcAryazrIko dastakI hAjata huI / ve uTha baiThe aura dizA gaye Apa AcAryazrI ke nikaTa hI so 'rahe the / ApakI nIMda khula gaI; uTha baiThe / AcAryazrI hAjataraphA karake Asana para baiTheM 'arhana' 'arhan' bolarahe the, itane hImeM dama ulaTa gayA | sabhI sAdhuoMkI nIMda TUTa gaI / Apa uThakara AcAryazrI ke caraNoMme baiThe / AcaryazrI usa samaya bar3I kaThinatA se bola sakate the / unake mukhase kevala 'arhan' zabda
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / nikalatA thaa| jaba Apa unake caraNoMke pAsa jA baiThe to. unhoMne sasneha Apake sirapara hAtha rakkhA aura Antarika AzIrvAdakI dRSTi kI / AcAryazrI prayatna karake bole :- " lo bhAI, aba hama calate haiM aura sabako khamAte haiM / " isa bAtako sunakara sabhI sAdhu rone lage / AcAryazrIne aura do cAra bAra 'arhana' zabdakA uccAraNa kiyA aura unakA jIvanahaMsa sadAke lie jar3a dehapiMjarakA tyAga karake uDa gayA / usa samaya jo duHkha sAdhu aura zrAvaka - maMDalameM phaila gayA usakA varNana karanA hamArI tuccha lekhanIkI zakti ke bAhara hai / hamAre caritra nAyakako jo duHkha huA usakA aMdAjA ve sabhI manuSya lagA sakate haiM jinhoMne apane pitAkI, maharabAna pitAkI hRdayake Tukar3e kara denevAlI mauta dekhI hai / 100 duHkhakI paramauSadha rudanakA pUrNa rUpase pAna karane para jaba hRdaya kucha halkA huA taba zokAvegameM jo do bhajana Apane likhe the hama unheM yahA~ uddhRta kara dete haiM / ( 1 ) hejI tuma suniyo jI AtamarAma, sevaka sAra lIjo jI // aMcalI // AtamarAma AnaMdake dAtA, tuma bina kauna bhavodadhi trAtA ? huM anAtha zaraNi tuma Ayo, aba mohe hAtha dajo jI // he0 // 1 // tuma bina sAdhu-sabhA nahiM sohe, rayaNI kara bina rayaNI khohe / jaise taraNi binA dina dIpe, nizcaya dhAra lIjo jI // he0 // 2 //
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / dina dina kahate jJAna par3hAU~, cupa raha tujhako laDDa khilAU~ / jaise mAta bAlaka patayAve, tima tume kAhe kIjo jI // he0||2|| dIna anAtha huM cero tero, dhyAna dharU~ maiM nizadina tero / aba to kAja karo guru mero, mohe dIdAra dIjo jI // he 0 // 3 // karo sahAya bhavodadhi tAro, sevaka janako pAra utAro / bAra bAra vinatI yaha morI, 'vallabha' tAra lIjo jI // he0||4|| gajala-( cAla rAsa dhAriyoMkI ) binA gururAjake dekhe, mere dila bekarArI hai // aMcali // AnaMda karate jagatajanako, vayaNa sata sata sunA karake // bi0 // tanu tasa zAMta hoyA hai, pAyA jineM darza Akarake // bi0 // mAno sura sUri Aye the, bhuvi naradeha dhara karake // bi0 // rAjA aru raMka sama ginate, nijAtama rUpa sama karake // bi0|| mahA upakAra jaga karate, tanu phanAha samajha karake // bi0 // jIyA -- vallabha' cAhatA hai, namana kara pA~va par3a krke|| bi0 // usa varSa yAnI saM0 1953 kA dasavA~ caumAsA Apane gujarA~vAlAhImeM kiyaa| yahA~ Apane eka aisI yojanA taiyAra kI ki jisako AcaraNameM lAnese svargIya AcAryazrIkI smRti sadA kAyama rahe / phira isa yojanAko vyavahArameM lAnekA Apane paMjAbake zrIsaMghako upadeza diyaa| paMjAbakA saMgha use vyavahArameM lAyA / vaha yojanA yaha thI
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 Adarza jiivn| (1) Atma saMvat prAraMbha karanA / yaha saMvat barAbara cala (2) AcAryazrIkA samAdhi maMdira banavAnA / maMdirakI nIMva saM.1953 AtmasaMvata 1 meM pdd'ii| maMdira taiyAra ho jAne para saM. 1965 Atma saMvata 12 vaizAkha sudI 6 ko caraNasthApanA-samAdhimaMdirakI pratiSThA huii| isa maMdirakA dUsarA nAma AtmAnaMda jainabhavana hai| isI bhavanameM abhI saM.1981 Atma saM. 29 mAghasudI 6 zukravArake dina hamAre caritranAyakake hAthase 'zrIAtmAnaMdajainagurukula paMjAba ' kI sthApanA huii| (3)'zrI AtmAnaMdajainasabhA' sthApana krnaa| isa nAmakI sabhAe~ paMjAbake prAyaH sabhI zaharoM aura kasboMmeM sthApita haiN| gujarAtameM bhI haiN| sArI sabhA oMke kAryako kendrIbhUta karaneke lie-' zrIAtmAnaMda jainamahAsabhA paMjAba kI bhI sthApanA ho cukI hai| (4) pAThazAlAe~ sthApita karanA / aneka sthAnoMmeM AtmAnaMda jaina pAThazAlAe~ cala rahI haiN| zrIAtmAnaMda jainamahAvidyAlaya (jaina kaoNleja) sthApita karAnekA vicAra bhI kiyA gayA thA / usake lie 'pAi phaMDa ' nAmakA eka phaMDa jArI kiyA gyaa|
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / magara pIchese vaha baMda hogayA / usa phaMDakI jitanI rakama jamA huI thI vaha do chAtroMko par3hAnemeM kharca kI gaI / ve donoM vidvAna hokara Aja jaina samAjakI-jainadharmakI sevA kara rahe haiM / ve vidvAna haiM vedAntAcArya paM.brajalAlajI aura vyAkaraNa, nyAyA cArya paM. sukhlaaljii| yadi 'pAI phaMDa' calatA rahatA to usake dvArA kitanA kAma ho sakatA thA isakA anumAna sahajahImeM kiyA jA sakatA hai| magara jJAnI mahArAjane jJAnameM dekhA thA vaisA huA / Aja kaoNleja nahIM to bhI usake sthAnameM eka gurukula to sthApita ho hI gayA hai| (5) zrI AtmAnaMda jainapatrikAkA prakAzana karanA / yaha mAsika patrikA kaI barasoMtaka bAbU jasavaMta rAyajI jainIke saMpAdakatvameM calatI rahI thii| AcAryazrIke svargArohaNake bAda vyAkhyAna vA~canA anya sAdhuoMko par3hAnA, paMjAbake kSetroMkI sAra sambhAla lenA Adi sArA hI bhAra cAroM taraphase Apa hI para A pdd'aa| Apako guruviyogakA duHkha thA, usa para bhI ApakI umara choTI thii| aisI dazAmeM guruviyogase vivhala bane hue zrIsaMghake cittako sthira karanA aura AcAryazrIke abhAvameM prati pakSiyoMke kiye hue AkramaNoMkA uttara denA Apake lie atyaMta kaSTasAdhya kAma thA; magara Apane jisa sAvadhAnIse kaSTa sahanakara
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 Adarza jIvana / AAJanwar usa kAmako kiyA aura guru mahArAjake nAmake pharrAte hue jhaMDeko vaisA hI kAyama rakkhA usako sArA jaina samAja jAnatA hai| paMjAba saMghakA roma roma usake lie hamAre caritranAyakakA kRtajJa hai| usa caumAsemeM Apake sAtha vRddha sAdhu 108 zrIkuzalavijayajI mahArAja,108zrIcaMdanavijayajI mahArAja,108zrIhIravijayajI mahArAja, 108 zrIsumativijayajI mahArAja, 108 zrIzubhavijayajI tapasvI, 108 zrIlabdhivijayajI mahArAja, aura 108 zrIrAmavijayajI mahArAja / aise sAta munirAja the| __ vyAkhyAna sabhAmai vyAkhyAna bA~canekA ApakA yaha pahalA hI avasara thA / vyAkhyAnameM Apa zrotAoMkI ruci aura munirAjoMkI icchAnusAra zrIsthAnAMgasUtra aura samyaktva saptatikA vA~cate the| zrIAcArya mahArAja viracita tatvanirNaya prAsAdakA prastAvanAdi avazeSa kArya bhI Apane yahIM para samApta kiyA thaa| gujarA~vAlekA caumAsA samApta honepara Apane vahA~se, zrIstambhana pArzvanAtha aura zrIcintAmANa pArzvanAthakI yAtrAke lie rAmanagarakI ora vihAra kiyaa| Apa papanAkhA padhAre / vahA~ lAlA gaNezadAsa aura lAlA javaMdAmalane bahuta dharmalAbha uThAyA / vahA~ eka skUlamAsTara thA vaha jitane sAdhu yA paMDita Ate una sabake pAsa apanI zaMkAoMkA samAdhAna karAne jAtA; magara aba
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana 105 taka koI usakI zaMkAe~ na miTA sakA thaa| Apake pAsa bhI vaha aayaa| eka ghaMTe taka Apake sAtha bAta cIta karake vaha saMtuSTa huaa| usane hAtha jor3a bhAkti gadgada kaNThase kahA:--" kRpAnAtha ! Aja maiM zaMkAoMke bhUtase rihA ho gayA; mujhe bar3I zAnti milI" papanAkhAse Apa vihAra karate hue kilA dIdArasiMha phuNce| yahA~ lAlA maiyAdAsajIkA acchA prabhAva thA Apake lihAjase kaI loga vyAkhyAna sunane aate| jo eka bAra bhI ApakI madhura vANIkA svAda cakhatA vaha dUsarI daphA cakhaneke lie sau kAma chor3akara daur3A aataa| eka (sauvarNika) sardAra-jo kaI gA~voMke mAlika aura mahArAjA raNajItasiMhajIke prapautra saradAra iccharAsiMhajI gujarA~vAloMke mitra the ApakI bhakti meM aise lIna hue ki jabataka rojamarrA ve Apake darzana na kara lete aura Apake mukhAraviMdase dharmopadeza na suna lete tabataka unako caina na pdd'taa| phira Apa akAlagar3ha hote hue rAmanagara phuNce| vahA~ jivane zrAvaka the sabhI svargIya bUTerAyajI mahArAjake banAye hue the| unhoMne ApakI bar3I sevA kii| ve sabhI purAnI bAtoMkA aura smaraNoMkA varNana krte| unheM suna sunakara Apa prasanna hote| - vahA~ zrAvakoMkI apekSA sarvasAdhAraNa loga prAyaH vizeSa saMkhyAmeM AyA karate the| lAlA rAmezAha vahA~ke bar3e raIsomase
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 Adarza jIvana / ArnwwwANAM eka the / jAtike kSatriya the pakke sanAtana dharmI the| loga unheM sanAtana dharmakA staMbha kahate the / unapara ApakA aisA prabhAva par3A ki, ve niyamita rUpase apane mitroM sahita vyAkhyA-' nameM Ate aura sArvabhauma dharmakA upadeza suna AnaMdita hote| ___ eka sikkha saradAra kartArasiMhajI vahA~ posTa aura tAra mAsTara the| unhoMne bhI ApakI tArIpha sunii| ve eka dina vyAkhyAna sunane cale gaye / vyAkhyAna sunakara ve itane prasanna hue ki dUsare dinase vyAkhyAnake samaya sakuTuMba Ane lage aura bar3I hI zraddhA aura bhaktise dharmopadeza sunane lge| pandraha bIsa dina rahaneke bAda Apa rAvalapiMDIkI tarapha jAneko taiyAra hue| zahara bharameM isa bAtake phailate hI udAsI chA gii| jaba AkhirI dinakA vyAkhyAna samApta huAtaba sardAra kartArasiMhajI Adi zraddhAlu janoMne prArthanA kI ki, Apa eka mahInA yahIM samApta kreN| __ hamAre caritranAyakameM eka bahuta bar3A guNa hai ki Apa apanese vRddha sAdhuoMkA bar3A mAna rakhate haiN| yaha guNa prasiddhi pAye hue logoMmeM bahuta hI kama hotA hai / Apa vihAra karanA na karanA Adi bAteM apanese vRddha sAdhuoMkI icchAnusAra hI kiyA karate haiM, unheM sadA pUjya samajhate haiM aura ve nArAja na hoM isa bAtakA khayAla rakhate haiN| ataH Apane pharmAyA:-"yahA~ rahanA na rahanAzrIbAbAjI mahArAja zrI kuzalavijayajIke hAthakI bAta hai| maiM to unakA AjJApAlaka huuN|"
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 107 - saradArajI bAbAjIkI sevAmeM upasthita hue| bAbAjIne pharmAyA ki, " ApakA dharmarAga prazasanIya hai magara Ageke gA~voMke logoMko bhI to lAbha pahu~cAnA cAhie " / sardArajI vagairAne isa bAtapara dhyAna nahIM diyA / bacce, bUr3he, strI, puruSa sabhI baiThe rahe / bAbAjIne kahA:--" saradArajI choTe choTe bacce saverese bhUkhe haiN| posTakI thailI baMda par3I hai| loga apane patra pAneke lie vyAkula ho rahe haiN|" saradArajIne posTa oNphisakI tAliyA~ bAbAjI mahArAjake sAmane DAla dI aura kahA:-"yadi ApakI icchA ho to baccoMko khilAie aura logoMkI vyAkulatA miTAie, varanA hama to yahIM baiThe haiN|" __ AkhirakAra bAbAjIne Apase pUchA:-" ballabhavijayajI ! kyA kahate ho ?" Apane uttara diyA:-" Apa mAlika haiN|" agatyA bAbAjIne mahInA vahIM pUrA karanekI anumati de dii| loga prasannatAke sAtha jayajayakAra manAte cale gaye / eka mahInA samApta honepara Apa vahA~se guruviyoga-duHkhase udAsa bane hue logoMko dhIraja ba~dhAte hue ravAnA hue| rAmanagarase vihAra kara Apa punaH akAlagar3ha pahu~ce / Apane pandraha dina taka vahA~ke logoMko dharmAmRta pAna kraayaa| yahA~para bar3odAnivAsI ApakI mAsIke putra bhAI, jauharI nagIna bhAI aura ahamadAbAdanivAsI jauharI haribhAI choTAlAla Apake darzanArtha Aye the / ina logoMkoyaha dekha
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwws kara Azcarya huA ki, kisI zrAvakake na hote hue bhI Apa itane dinase vahA~ haiM aura jainetara loga ApakI itanI sevAbhakti karate haiN| ___ ApakI preraNAse donoM sajjana rAmanagara yAtrA karaneke lie gaye the / vahA~ pannekI zrIstaMbhana pArzvanAthakI mUrtike darzana karake ve mugdha hogaye / sacamuca hI vaha mUrti hI aisI hai / unhoMne, Apako pUchane para, kahA thA, ki hamane apanI AyumeM itanA bar3A bedAga pannA kahIM bhI nahIM dekhaa| usa samaya nagInabhAIne eka aisI bAta kahI thI jise hareka navayuvakako, cAhe vaha gRhasthI ho yA sAdhu, hara vakta apane sAmane rakhanI caahie| unhoMne kahA thA,---" Apa vRddha mahAtmAoMke sAthameM rahate haiM yaha bAta bahuta hI zreSTha hai / vRddha sAdhuoMke sahavAsase yuvaka sAdhu aneka tarahakI burAiyoMse baca jAte haiN|" usa samaya zrIkuzalavijayajI (bAbAjI) mahArAja, zrIhIravijayajI mahArAja aura zrIsumativijayajI mahArAja ye tInoMvRddha munirAja the| __ akAlagar3hase vihAra kara Apa gujarA~vAlA padhAre / eka mahInetaka vahA~ nivAsa kiyA aura zraddhAlu bhaktoMko jinavacanasudhA pilaaii| gujarA~vAlAse vihAra karake Apa jammU pdhaare| kaI barasoMse vahA~ munirAjakA padhAranA nahIM huA thA / loga bar3I
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / utkaNThAse ApakI pratIkSA kara rahe the |aapke vahA~ pahu~cane para bar3I dhUmake sAtha ApakA svAgata kiyA gayA / vyAkhyAnameM zrAvakoke sivA kaI sanAtana dharma aura sikkha bhI AyA karate the| dupaharake samaya bhI kaI brAhmaNa Apake pAsa Ate the aura dharmacarcA kara prasanna hote the| eka mahIne taka Apa vahA~ birAje / jammUse Apane sanakhatarekI tarapha vihAra kiyaa| rAstemeM vizanAha nAmaka gA~vameM rAta rahe / Apa jisa dharmazAlAmeM Thahare the usameM eka kathAbhaTajI kathA vA~cA karate the / zAmako kathA bA~ca kara uThe / unheM mAlUma huA ki, dharmazAlAmeM koI ThaharA hai / unhoMne naukarako pukArA aura pUchA:-"dharmazAlAmeM kauna ThaharA hai ? " naukara ne uttara diyA ki sAdhu Thahare haiM" sAdhukA nAma sunate hI bhaTajI garja kara bole:--"tUne sAdhuko kisake hukmase ThaharAyA hai| " phira unhoMne Akara asabhyatAke sAtha pUchA:--" tuma kaunase sAdhu ho ?" - Apane zAMta bhAvase madhura zabdoMmeM kahA:-" paMDitajI baiThie ! Apa jAnate haiM ki agale jamAnemeM vanoMmeM jAkara gRhastha sAdhuoMkI sevA kiyA karate the / Aja nagarameM Aye hue sAdhuoMko sevA karanA to dUra rahA, unheM rAta bitAneke lie DhAI hAtha jamIna bhI gRhastha na deMge ? apane gharakI jamIna dUra rahI musAphiroMke lie hI jo sthAna hai usa sthAnameM bhI,eka musAfira samajhakara bhI, kyA DhAI hAtha jamIna sAdhuko denA gRhasthake lie dukhadAyI hai ? Apa to paMDita haiN| dharmazAstroMke jJAtA
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| haiN| anyAnya hindu zAstroMkI taraha Apane vasiSTha smRti bhI jarUra dekhI hogI / usameM likhA hai ki, brahmacArI-snAtaka rAjAkI apekSA bhI pUjya aura bar3e hote haiM / eka orase rAjA AtA ho aura dUsarI orase brahmacArI AtA ho to rAjAko cAhie ki, vaha brahmacArIko praNAma kara eka ora haTa jAya aura use nikala jAne de / gosvAmI tulasIdAsajIne bhI kahA hai ki" eka ghar3I AdhI ghar3I AdhImeM bhI Adha / tulasI saMgata sAdhakI, kaTe koTi aparAdha // " bhaTajI ApakI madhura aura RSiyoMke vAkyoMse mizrita vANI sunakara ThaMDe par3a gaye, magara phira bhI bole:-" mahArAja ! Aja sAdhuoMke veSameM aneka lucce laphaMge phirate haiM; isIlie hama kisI sAdhuveSadhArIko yahA~ Thaharane nahIM dete|" __ Apa bole:-" paMDitajI to kyA Apa yaha kahanA cAhate haiM ki dharmaparAyaNA bhArata vasuMdharAse aba dharma uTha hI gayA hai| lAkhoM barasoMse jisa hindusthAnameM hajAroM tyAgI muni hote Aye haiM usI bhAratameM kyA Aja unakA abhAva hI ho gayA hai ? sunie,-maiM bhI jaina majahabakA eka sAdhu huuN| hamAre sAdhuoMmeM dravyake nAma eka phUTI badAma bhI nahIM rakkhI jAtI phira kAminIkI to bAta hI kyA hai ? aura to aura jisa makAnameM strI rahatI hai usa makAnameM sAdhu Thaharate bhI nahIM haiM / garamIkA kitanA hI jora ho, dinabhara annajala
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / wwwwww na mile hoM to bhI sAdhu kabhI rAtako annajala nahIM lete| apane gharakI dhana daulata chor3a madhukarI mA~gakara khAte haiN| karoDapati yA garIba sabhI jaina sAdhuoMkI nigAhameM ekase haiN| apane peTa bharanelAyaka AhAra ve eka hI gharase kabhI nahIM lete / vidyAprApta karate haiN| kahIM eka mahInese adhika caumAseke sivA nahIM rahate kabhI kisI savArI para nahIM car3hate / paidala sarvatra bhramaNa karate haiM, tIrtha yAtrA karate haiM aura logoMko AtmakalyANakA rastA dikhAte haiM / hamAre sAdhuoMke jIvana aura bhAva to zrIbhartRhari ke zabdoMmeM isa taraha ke hote haiM, ahau vA hAre vA balavati ripau vA suhRdi vA / maNau vA loSThe vA kusumazayane vA dRzadi vA // tRNe vA straiNe vA mama samadRzo yAnti divasAH kvacitpuNyAraNye ziva ziva ziveti pralapataH // bhAvArtha-he prabho ! maiM kisI aise pavitra vanameM basanA cAhatA hU~ ki jisameM rahakara sarpako aura hArako, balavAna zatruko aura mitrako, maNiko aura pattharako, phUloMkI sejako aura zilAko, taNako aura striyoMke samUhako-sabhIko samAna rUpase dekha sakU~ aura ' ziva ' ' ziva ' raTate hue apanA samaya bitA sakU~ / isa sAdhujIvanakI rUparekhA; isa dhArApravAhI vivecanazailI tathA isa prabhAvotpAdaka aura madhuravANIko sunakara bhaTajI
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 Adarza jIvana / andhram.nnNAMAAAAnna avAka raha gaye / unhoMne bhaktibhare zabdoMmeM kahA:" mahArAja bhUla huI / kSamA kreN| DhauMgI sAdhuoMse itanA mana kharAba hogayA thA ki, maiM acche sAdhuoMkI kalpanA bhI nahIM kara sakatA thaa| hukma dIjie ki maiM Apake lie bhojanakA prabaMdha karU~ / maiM Apako jimAkara dhanya houuNgaa|" naukarako pukAra kara kahA:-" yahA~ eka battI le aa|" ___ Apa muskurAye aura bole:-" paMDitajI ! maiM pahale hI kaha cukA hU~ ki, hama eka gharakA AhAra nahIM lete, rAtameM to hama sparza bhI nahIM karate, rAtameM cirAga bhI nahIM jalavA sakate " isake bAda paMDitajI jisa kathAko sunAte the usake usa dinake vyAkhyAnakI Apane carcA isa DhaMgase kI ki paMDitajIko usa dinakI kathAmeM kI huI bhUleM bhI mAlUma ho gii| unhoMne apanI bhUleM svIkAra karate hue kahA:--" mahArAja ! hama to peTa bharaneke lie yaha kathA karate haiM / hamase bhUla ho hI jAtI hai " phira bhaTajI bhaktipUrvaka namaskAra kara apane ghara cale gaye / vahA~se Apa DapharavAla Adi gA~voMko pAvana karate hue, sanakhatarA padhAre / eka mahInA vahIM rhe| sanakhatarese vihAra karake Apa nArovAla padhAre / vahA~ dharmakI bar3I prabhAvanA huii| vahA~ eka bhavya jIvako Apane
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 113 saM0 1924 ke vaizAkha sudI 8 ke dina dhUmadhAmase dIkSA dI / nAma 'lalitavijayajI' rkkhaa| __ rAmanagarake aMdara jina sardAra kartArasiMhajIkA varNana AyA hai, ve bhI sanakhatarA, siyAlakoTa Adi hote hue aura aneka kaSTa jhelate hue Apake darzana karane yahA~ aaphuNce| ___ Apane saM0 1954 kA gyArahavA~ caumAsA nArovAlameM hI kiyA thaa| isa caumAsemeM Apane prAtaHsmaraNIya, nyAyAMbhonidhi 1008zrImadvijayAnaMdamUrijI mahArAjakA jIvanacaritra likhakara taiyAra kiyA thaa| yahA~ vyAkhyAnameM Apa zrIuttarAdhyayana sUtra aura padmacaritra ( jainarAmAyaNa ) bA~cate the| _isa caumAsemeM Apake sAtha zrIkuzalavijayajI-bAbAjI mahArAja, zrIsumativijayajI mahArAja, zrIvivekavijayajI mahArAja aura zrIlalitavijayajI mahArAja the|| __ zrIhIravijayajI mahArAja, zrIlabdhivijayajI mahArAja aura zrIzubhavijayajI tapasvIjI ina tIna munirAjoMkA caumAsA sanakhataremeM huA thA / nArovAla aura sanakhatareke bIcameM chaHsAta kosakA antara hai| caumAsA samApta hone para zrIhIravijayajI mahArAja Adi nArovAla A mile| nArovAlase sabhIne eka sAtha vihAra kiyaa| Apa amRtasara padhAre / yahA~ aMbAlAnivAsI lAlA gaMgArAmajI, hoziyArapuranivAsI lAlA gujjaramalajI tathA lAlAnatthUmalajI, amRtasaranivAsI lAlA pannAlAlajI jauharI
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 Adarza jIvana / aura lAlA phaggUmalajI mahArAjamalajI sarAfake sAtha salAha kara hamAre caritranAyakako svargIya AcAryazrIkI gaddIpara biThAnekA yAnI Apako AcArya pada pradAna karanekA prayatna karane lge| lAlA gaMgArAmajIne yaha svIkAra kiyA ki, ve jAkara saba sAdhuoMse Apako AcAryapada denekI svIkAratA le Aya~ge / jaba hamAre caritranAyakako isa bAtakI khabara lagI taba Apane spaSTa zabdoMmeM kaha diyA ki,-"Apa vRthA hI isa bAtakA prayatna karate haiN| maiM isa bAtako kadApi svIkAra na kruuNgaa|" lAlA gaMgArAmajI Adi bole:-" Apa isa bAtako bhale svIkAra na kareM; magara hama to yaha dekha leMge ki svargIya guru mahArAjakI AjJAko sabhI mAnate haiM yA nhiiN|" phira ve apane sthAnapara cale gye| Apa amRtasarase zrIbAbAjI mahArAja Adike sAtha vihAra karake jAMDiyAlAguruko padhAre / yahA~ ludhiyAnAnivAsI lAlAharadayAla Adi jodhAvAloMkI bhojAI aura aMbAlAnivAsI lAlA nAnakacaMda bhAbUkI putrIkI dIkSA bar3I dhUmadhAma se huii| nAma devazrIjI rakkhA gayA / __vahA~se. vihAra karate hue kaI dinoMke bAda Apa paTTI padhAre / vahA~ke zrAvakoMke atyaMta Agrahase Apane paTTIhImeM caumAsA karanA sthira kiyA / caumAsemeM kaI mahIne bAkI the isalie Apa zrIbAbAjI mahArAja, zrIzubhavijayajI tapasvI,
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / zrIlabdhivijayajI aura zrIvivekavijayajI mahArAjako vahIM chor3a zrIhIravijayajI mahArAja, zrIsvAmI sumativijayajI mahArAja aura zrIlalitavijayajI mahArAjako apane sAtha le lAhaurakI tarafa ravAnA hue / rAsteke choTe bar3e gA~voMmeM hote hue jaba Apa barkiyA~ nAmaka gA~va meM pahu~ce taba dupahara ho gaI thI / ApakA mana usa gA~vameM praveza karate hI udAsa ho AyA / kAraNa kucha jJAta na huA / magara thor3I dUra jAnepara Apane dekhA ki eka makAna meM eka kATA huA bakarA laTaka rahA hai aura burI tarahase loga usake Tukar3e kara rahe haiM / ApakA dayApUrNa hRdaya bhara AyA, mukhase eka niHzvAsa nikalA aura apane sAthake sAdhuoMse bole:- " yaha gA~va sAdhu oMke Thaharane lAyaka nahIM hai / " magara dhUpa teja thI, sAthake sAdhu thaka gaye the isalie vivaza dharmazAlAkI eka koTa - DrImeM jA Thahare / Apa isa bAtako soca rahe the ki isa krUratAko karanevAlejIvoMkA kaise kalyANa hogaa| itanehImeM madirAmeM matta hAthoMmeM bhAle lie hue kaI puruSa udharase nikale / unake vArtAlApase mAlUma huA ki ve zikAra karane jA rahe haiM / thor3I hI dera meM vahA~ eka strI AI aura praNAma karake bolI:- " santo! tuma yahA~se cale jAo / yaha gA~va coroMkA hai / merA svAmI dinameM musAfiroM ko ArAma pahu~cAtA hai magara 115
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / rAtameM gA~va ke dUsare logoMke sAtha milakara musAphiroMkA sarvasva chIna letA hai / agara prANa lene par3ate haiM to isameM bhI vaha AgA pIchA nahIM karatA / yadyapi apane patikI burAI karanA strIke lie pApa hai tathApi maiMne Apake sAmane kI hai / isake do kAraNa haiM, eka to yaha ki, mere pati sAdhuko dukha dene se jo pApa lagegA, usase baceMge aura dUsarA sAdhukI rakSA hogii|" 116 Apake sAtha tIna sAdhu the aura 7, 8 zrAvaka / Apane unase mazavarA kiyA / itanehImeM vahA~ eka vRddha sikkha A gayA / usane kahA : - " mahArAja ! maiM Apako yahI sammati dU~gA ki Apa yahA~ se cale jAie / " 66 zrAvaka bole :- " mahArAja ! yadi Apa cala sakate hoM to hamArI koI hAni nahIM hai; bhale cale calie, anyathA yahIM rahie / cora bhI to insAna haiM / hama dekha leMge / " Apa bole :- " lAlA tumhArA kahanA ThIka hai / magara maiM vinA prayojana kisIke prANa khatare meM DAlanA nahIM caahtaa| agara hama saba sAdhu hI hote to hameM koI cintA na thI / hamAre pAsa cora Akara kyA le jAte ? magara Apa loga haiM isalie maiM yaha jokhama uThAnA ThIka nahIM samajhatA / " AkhirakAra khare tar3ake meM Apa vahA~se ravAnA ho gaye aura ATha kosakI kaThina musAphirI paidala, naMge paira, tai karake saMdhyAko miyA~mIrakI chAvanImeM pahu~ce /
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| lAhora chAvanI aura zaharameM pA~ca mIlakA antara hai / lAhora chAvanIkA dUsarA nAma hI miyA~mIrakI chAvanI hai / agale dina Apa zaharameM padhAre / zrIjinamaMdirake pAsa hI vahA~ eka paMcAyatI makAna ( upAzraya ) hai / usImeM Apa Thahare / eka mahInA yahIM bitAyA / Ajataka lAhorameM eka bhI munirAja itane samayataka nahIM Thahare the / kAraNa vahA~ pujere zrAvakoMke kevala eka do hI makAna usa vakta the / yaha samA cAra milane para ki, vallabhavijayajI Adi lAhorameM Thahare hue haiM 108 zrIcaritravijayajI mahArAja, aura 108 zrIudyota vijayajI mahArAja Adi vRddha sAdhuoMke patra isa Azayake Ane lage ki, lAhorameM pujere (maMdira AmnAyavAle) hIrAlAla munhAnI vagairahake eka do hI ghara haiM, phira tuma itane dina taka vahA~ kyoM Thahare ho ? sAthake sAdhu to sabhI sukhasAtAmeM haiM na? uttarameM Apane likhA,-"sabhI muni yahA~ sukhasAtAmeM haiN| yahA~ rahanemeM kucha lAbha dikhAI detA hai isI lie hama loga yahA~ Thahare hue haiM / hamezA vyAkhyAna hotA hai / vyAkhyAna sunaneke lie jauhariyoMke parivArameMse bAbU natthUmala, bAbU motIlAla, lAlA bulAkImala Adi kaI bhAI aura bahaneM Ate haiM / saMbhava hai isa samayakA boyA huA bIna bhaviSyameM phaladAyI ho / dillIvAle lAlA mahatAbarAyajIke parivArameMse kaI yahA~ sarakArI naukara haiN| ve aura unake gharakI sannAri
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 Adarza jiivn| yA~ bhI vyAkhyAnameM AyA karate haiM / yadyapi ye sabhI agravAla digaMbara jaina haiM tathApi svargavAsI gurumahArAjako jainadharmake prabhAvaka puruSa samajhate haiN| isalie inakA hArdika prema hai / AhAra pAnIkI khAsa koI takalIpha nahIM hai| vaise yaha to Apa jAnate hI haiM ki, vinA kaSTa sahe kabhI navIna kSetra taiyAra nahIM ho sakatA hai ?" samayakI balihArI hai ! ApakA boyAhuA bIja phala laayaa| lAhorameM Aja aneka ghara haiM / itanA hI kyoM lAhoravAloMne apane yahA~ gata varSakI pratiSThA karAne aura hamAre caritranAyakako AcArya pada pradAna karanekA saubhAgya bhI prApta kiyA hai / savistara varNana Age hogaa| ___ lAhorase vihAra kara kasUra padhAre / vahA~ eka mAsa taka rahe / phira kasUrase Asa pAsake logoMko dharmAmRta pilAte hue Apane paTTIkI tarafa vihAra kiyaa| ___ kasUrase paTTI jAte rAstemeM 'caThayA~ vAlA' gA~va AtA hai / vahA~ hIrAsiMha nAmaka sikkha sardAra rahatA hai| vaha bar3A hI balI hai| 27 mana kI mudreM pherA karatA hai| Apane yaha bAta sunI thii| Apa eka dina sAyaMkAla hI apane ziSya lalitAMvajayajIke sAtha jaMgalase usI taraphase lauTe jisatarafa vaha sardAra rahatA hai| eka makAnake bAharakI tarapha lohekI do mudreM par3I thIM / usake pAsa eka hRSTa puSTa javAna baiThA thA / Apane anumAna
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ - Adarza jIvana / www.rane kara prazna kiyA:--" kyA sardAra hIrAsiMha ApahIkA nAma hai ?" __sikkha loga sAdhuoMkA bahuta sammAna karate haiN| sardAra usI apane jAtIya namra bhAvase hAtha jor3akara bolA:-"hA~ mahAtmA ! isa dAsahIko hIrAsiMha kahate haiN|" Apane kahA:--" sardArajI ! hamane Apake balakI bahuta tArIpha sunI hai|" hIrAsiMhane namratAke sAtha kahA:" yaha saMta puruSoMkI maharabAnIkA phala hai| " Apa vahA~se vihAra karate hue paTTI pahu~ce aurasaM0 1955 kA bArahavA~ caumAsA ApakA paTTImeM huaa| caumAsA bar3e AnaMdase samApta huaa| isa caumAsemeM Apake sAtha bAbAjI mahArAja zrIkuzalavijayajI, zrIhIravijayajI mahArAja, zrIsumativijayajI mahArAja, zrIzubhavijayajI tapasvI, zrIlabdhivijayajI mahArAja, zrIvivekavijayajI mahArAja aura zrIlalitavijayajI mahArAja aise sAta sAdhu the| paM0 uttamacaMdajI tathA paM0 amIcaMdajIkA suyoga milanesa tatvaca kA bar3A AnaMda rhaa| (saM0 1956 se saM0 1960 taka) caumAsA samApta hone para Apa paTTIse vihAra kara jIre padhAre
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 Adarza jIvana / wwwwwwwwwwwwwwran................wwwwwwwwwwwwwwwwww yahA~se zrIzubhavijayazrI tapasvI aura zrIvivekavijayajI mahArAjane ApakI AjJAse mAravAr3a gujarAtakI tarafa vihAra kiyaa| Apa jIrAse vihAra kara jagarA~vA~, ludhiyAnA Adi 1-inakA gRhastha nAma DAhyA bhAI thaa| ye mu0 valAda jilA ahamadAbAdake rahanevAle the| inakI mAtAkA nAma zrImatI aMbA bAI aura pitAkA nAma seTha DUMgara bhAI thA / inakA janma phAlguna vadI 2 saM0 1924 ke dina huA thaa| zAhapurameM inake pitAkI dukAna thii| vahIM ye rahate the / vahA~ khImacaMda pItAMbara nAmakA eka dharmAtmA zrAvaka thaa| usIke sahavAsase inheM vairAgya huA / inake lagna ho gaye the| ye dIkSA lene eka bAra pUnA cale gaye the; magara inake pitAne khabara pAkara vApisa bulA liyaa| eka bAra ye ahamadAbAdameM dharmAtmA seTha savacaMdabhAI lAlacaMdabhAIke pAsa gaye aura apanI icchA prakaTa kii| unhoMne inheM AtmArAmajI mahArAjase dIkSA lenekI sammati dI aura AtmArAmajI mahArAjake ziSya kAntivijayajI mahArAja Adike pAsa jAneke lie kahA / tadanusAra maukA dekhakara ye kAntivijayajI mahArAjake pAsa AbU pahu~ce / kAntivijayajI mahArAjane inheM paMjAbameM bheja diyaa| ye paMjAbameM hamAre caritranAyakake pAsa jaMDiyAlA phuNce| apanI icchA prakaTa kii| Apane inake gharavAloMko eka rajisTarDa patradvArA sUcanA dI ki DAhyAbhAI hamAre pAsa dIkSA lene AyA hai| inake susare chaganalAla, inake bar3e bhAI mUlacaMda aura eka tIsarA AdamI tInoM jaMDiyAlA phuNce| inheM ghara calaneko bahuta samajhAyA / magara ye ekake do na hue, taba una logoMne korTa meM nAliza kii| hAkimane inheM bulAyA aura tehakIkAta karaneke bAda apanI icchAnusAra vartAva karanekI ijAjata de dI / inake sasura Adi tInoM apane ghara lauTa gye| phira saM0 1948 kI mArgazIrSa kRSNA paMcamIko sUrijI mahArAjane inheM paTTImeM dIkSA dI / nAma vivekavijayajI rakkhA; hamAre caritranAyakake yahI prathama ziSya hue| ye bar3e hI gurubhakta aura dharmaparAyaNa haiM / abhI gujarAtameM vicarate haiN| paMnyAsajI zrIlalitavijayajI mahArAjane eka bAra hamase kahA thA ki" ye bar3e hI zAnta prakRti aura nirlepa haiM / AtmasAdhanAke sivA inheM kisI bhI bAtase sarokAra nahIM hai|"
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ muni mahArAja zrIvivekAnajayajI ( tapasvI) 1008 AcArya mahArAja dhAmAda naya baTamama jIke mukhya ziSya
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 121 sthAnoMmeM logoMko vizeSa rUpase dharmameM lagAte hue mAlera koTalA pdhaare| __ saM0 1956 kA terahavA~ caumAsA ApakA mAlerakoTalAmeM huaa| vyAkhyAnameM Apa samyaktva saptatikA aura sUtrakRtAMga vA~cate rahe / yahA~ munzI abdullatIfa nAmake eka musalamAna sajjana Apake gADhe bhakta bana gye| dharmacarcAmeM unheM bar3A AnaMda AtA thA; isa lie ve hamezA Ate aura dupaharakA prAyaH samaya Apa unake sAtha dharmacacoMmeM hI bitAte / unhoMne eka dina hAtha jor3akara prArthanA kI,-" mahArAja Apa jaise bhAvar3oMke guru haiM vaise hI mere bhI guru haiN| phira ApabhedabhAva kyoM rakhate haiM ? maiM Apase mere gharakA AhAra leneke lie nahIM khtaa| merI to sirpha itanI hI arja hai ki Apa merI gAyoMkA eka dina dugdha grahaNa kreN| Apa padhAreMge taba maiM hinduse gau duhA duuNgaa|" ___ Apane ha~sakara kahA:-" munzIjI ! Apa jAnate haiM ki hamAre lie jo padArtha prastuta kiyA jAtA hai vaha hama nahIM lete / mujhe to ApakI bhakti dUdha kyA amRtase bhI jyAdA pyArI hai|" caumAsA samApta hone para Apa mAlerakoTalAse nAbhA pdhaare| yadyapi yahA~ zrAvakoMke ghara thor3e the tathApi ApakI vANImeM vaha jAdU hai ki jo ApakA eka bAra upadeza suna letA hai vaha hamezAke lie ApakA bhakta bana jAtA hai| nAbhAnarezake
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 Adarza jiivn| bAlamitra aura pUrNa vizvAsapAtra lAlA jIvArAmajI mAlerI Apake aise bhakta bane ki, sirapara rAjakIya kAmoMkA atyaMta bojhA rahane para bhI jabataka ve ghaMTA Adha ghaMTA Apake pAsa na Ate the tabataka unheM caina nahIM par3atA thaa| vahA~ke prasiddha vyApArI lAlA phatecaMdajI dhurAMToMvAle bhI Apake aise hI bhakta bana gaye / inake alAvA aura bhI aneka loga hamezA Apake. vacanAmRtakA pAna karane Ate the| nAbhAse vihAra kara Apa sAmAnA, paTiyAlA, aMbAlA hote. hue ropaDa aura ropar3ase hoziyArapura pdhaare| yahA~ke zrIsaMghane svargIya AcArya mahArAja zrI 1008 zrImadvijayAnaMda mUrijI ( AtmArAmajI) mahArAjakI eka pratimA banavAI thii| usakI pratiSThA karAnehIke lie, zrIsaMghake atyaMta Agrahase, Apa yahA~ padhAre the| saM0 1957 ke vaizAkha sudI 6 ke dina bar3e samAroha evaM zAntike sAtha pratiSThAkA kArya samApta huaa| saM0 1957 kA caudahavA~ caumAsA ApakA hoziyAra purameM huaa| paMjAbake zrIsaMghane Apako isa sAla AcArya padavI denA nizcita kara Apase nivedana kiyA / Apane jhaTapaTa inkAra kara diyaa| zrIsaMghane kahA:-" hama to svargIya guru mahArAjakI AjJAkA pAlana karanA cAhate haiM / hamane jaba pUchA ki, guruvarya ApaH hameM kisake bharose chor3a kara jAte haiM, taba gurudevane pharmAyA -
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / awrwwwwwnarrowmom thA,-" tuma cintA kyoM karate ho ? maiM tumheM vallabhake bharose chor3a jAtA huuN| vaha merI kamI pUrI kregaa|" Apane bhaktibhAvase svargIya gurucaraNoMmeM praNAma kara kahA:" ve bar3e the / unakI AjJAkA pAlana karanemeM maiM kabhI AgA pIchA nahIM karatA / maiM to kyA mere jaise hajAra vallabhavijaya bhI unakI kamIko pUrA na kara sakeMge / kahA~ ve zAsana-sUrya aura kahA~ maiM Tima TimAtA huA dIpaka ? sUryake abhAvameM cirAga bhI kucha upayogI ho hI jAtA hai, usI prakAra maiM bhI Apako dharmakAryameM lagAye rakhaneke kAmameM upayogI ho sakatA huuN| magara itanehIse maiM apane Apako gurU-gaddIpara baiThaneke yogya nahIM samajhatA / guru mahArAjake aura bhI ziSya haiN| kaI mujhase dIkSA paryAyameM bar3e haiN| unameMse Apa isa padake lie kinhIMko cuna lIjie / isa taraha merA virodha hone para bhI yadi Apa logoMkA Agraha hI hai to samasta munirAjoMse sammati le liijie| yadi sabakI rAya hogI to maiM vicAra karU~gA / usa vakta lAlA gaMgArAmajIne kahA;-"maiM mAravAr3a gujarAta AdimeM jAkara prAyaH saba sAdhuoMse sammati le AyA huuN| sabane prasanatAke sAtha kahA hai ki, Apa hI isa padako suzobhita karaneke yogya hai| ___ "hA~ eka kAntivijayajI mahArAjane dUsarI hI sammati dI hai / unhoMne kahA hai ki, vallabhavijayajI isa padake sarvathA yogya haiM / isakA maiM virodha nahIM karatA / jaise ve advitIyaH
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 Adarza jiivn| m mmmchhaavn guru bhakta haiM vaise hI ve vidvAna aura vaktA bhI haiN| to bhI maiM unheM AcArya pada dene meM sammata nahIM huuN| kAraNa,-ve dIkSA paryAyameM kaI muniyoMse choTe haiN| mAna lo ki hamane unheM AcArya padavI dI aura eka do sAdhuoMne inkAra kara diyA to isakA phala kyA hogA? ApasI virodhase do dala ho jAya~ge / mujhe guru mahArAjake saMghAr3emeM do dala hoM yaha bAta bilakula maMjUra nahIM hai / mujhe vizvAsa hai ki, vallabhavijayajI bhI yahI cAhate hoMge kyoMki maiM unakI mahattA aura zAsanabhakti jAnatA huuN| isa lie merI sammati hai ki, yaha pada muni zrIkamalavijayajIko diyA jAya; kyoMki ve dIkSAparyAyameM bar3e haiN| jJAtA bhI acche haiM aura vayovRddha bhI haiM / " __ Apa to pahale hI kaha cuke the ki maiM yaha pada svIkAra na karU~gA / saMsArake kArya bahu sammatise huA karate haiN| isIke anusAra aneka prAvakoM aura muniyoMne Agraha kiyA ki, Apa isa padako svIkAra kara leM; magara Apa sammata na hue, yahI kahate rahe ki, guru-" mahArAjake samudAyako ekatAke mUtrameM bA~dhakara rakhanA mere lie aura mere sAtha hI Apa sabhIke lie mahAna kArya hai / isa lie Apa sabhI isa kAryako kIjie / maiM AcArya na bananese Apako dharmakAryameM madada na dU~gA, isa tarahakI zaMkA yadi kisIke dilameM ho to use nikAla diijie|"
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdarzajIvana. RELA gujarAvAlA u. sohanavijayajI manoraMjana presa bambaI. caritranAyaka vRddha ma. sumativijayajI
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / vRddha munirAja bAbAjI mahArAja mahArAja zrIkuzalavijayajI, muni zrI cAritravijayajI, muni zrI pramodavijayajI, muni zrIhIravijayajI aura muni zrIudyotavijayajI, svAmIjI zrIsumativijayajI Adi munigaNakA Agraha thA ki, hama vallabhavijayajIhIko AcArya banAyeMge aura mAneMge / unheM bar3I kaThinatA se Apane samajhAyA aura phira eka sammati - patra likha usa para Apane sabase pahale sahI kI, saba sAdhuoMkI sahI karavAI aura vaha kAntivijayajI mahArAjake pAsa pATana bheja diyA / vAha ! kyA tyAga hai ? saMsArameM dhana-daulata putra kalatra aura gRhasthAzrama chor3a denA sarala hai magara mAna - bar3AIkA tyAga karanA, bar3A hI kaThina kAma hai| usameM bhI AcAryake samAna duSprApya padavIko - jo viraloMhIko milA karatI hai - chor3a denA vaha bhI aisI dazAmeM jaba ki apane pakSameM bahu sammati ho chor3a denA, eka duHsAdhya sAdhanA hai / magara hamAre caritranAyakane usako sAdhA; ekatAke sUtrameM sabako bA~dhe rakhaneke lie Apane yaha mahAna tyAga kiyA / isa sammatipatrake pahu~canepara saM. 1957 kI mAgha sudI 15 ke dina pATana (gujarAta) meM 108 zrI kamalavijayajI mahArAjako sUri pada pradAna kiyAgayA / 125 pATana padavIpradAna mahotsava ke samaya paMjAba zrIsaMgha se koI bhI zrAvaka sammilita na ho sakA thA / kevala gujarA~vA
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / lAke eka sajjana zAmila hue the| kAraNa paMjAbakA zrIsaMgha usa samaya jaMDiyAlemeM pratiSThA utsava para gayA huA thA / 108 zrIkamalavijayajI mahArAjakI icchA thI ki upAdhyAya pada hamAre caritranAyakako diyA jAya; magara hamAre caritranAyakane use lenA nAmaMjUra kiyA / 126 isa sAla sthAnakavAsiyoMke pUjya zrIsohanalAlajI bhI hoziyArapurahImeM the / unake sAtha zAstrArthakI bAta chir3I thI; magara antameM vaha DhIlI par3a gaI / ve zAstrArtha karaneko taiyAra na hue / X X X caumAsA samApta hone para Apa hoziyArapura se vihArakara, gar3hadivAlA, uramaDa, aiyApura, TA~DA, miyAnI Adi sthAnoM meM hote hue jaMDiyAle padhAre / Apake padhAranekA hetu thA yahA~ honevAlI maMdirajIkI pratiSThA / mAgha sudI 13 saM0 1957 ko pratiSThA huI / pratiSThAkA sArA kAma Apa hIkI dekharekha meM huA thA / isa avasara para Apane pacAsa jina biMboMkI aMjanazalAkA bhI kI thI / svargavAsI AcAzrIne apanI dekharekhameM Apako jo kArya sikhAyA thA vaha Aja saphala ho gayA / x yahA~ pratiSThA mahotsava para samasta paMjAbakA zrIsaMgha AyA thA / usase Apane pAiphaMDako samRddha banAneke lie eka phaMDa jArI karAyA / saMghane apanI zaktike anusAra usameM
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdarzajIvana. vaashissy| ||shrii madvijayaka panyAsa lalita va lalita vijayajI mahArA mhaaraaj|| pR.1270 manoraMjana presa, bambaI naM. 4.
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / rupayA denA svIkAra kiyA / kaiyoMne usI samaya nakada rupaye bhI de diye / yahA~kI pratiSThA samApta hone para muni zrIlabdhivijayajI aura muni zrIlalitavijayejIne ApakI AjJAnusAra mAravAr3a gujarAtakI tarafa vihAra kiyA / 127 1 - inakA janma gujarAMvAlA jileke rahanevAle zrIyuta daulatarAmajIke ghara huA thA / saM. 1937 meM inakA janma huA thA / inakA nAma lakSmaNadAsa thA 1 inake puruSA mahArAjA raNajItasiMhajIke jamAne taka bahuta bar3e jamIMdAra rahe the / inake pitA apane ina ikalaute putrako chor3a kara paralokavAsI ho gaye the / gA~vameM lAlA bUDAmala bhagata rahate the / ve jAtike osavAla aura pakke bAlabrahmacArI evaM jainadharmadhArI the / unakA aura daulatarAmajIkA gADhA sneha thA / isalie daulatarAmajIke marane para unhoMne inheM apane pAsa rakhakara jainadharmake raMgameM raMganA prAraMbha kiyA / thor3e hI dinoMmeM pakke zaivakA lar3akA dRDha jainadharmadhArI bana gayA / inakA mana jaba vairAgyameM sana gayA taba bhagatajIne inheM gujarAMvAlA meM Akara hamAre caritra - nAyakake bheTa kara diyA / hamAre caritranAyakane gyAraha mahIne apane pAsa rakha, bhavya jIva samajha saM.1954 ke vaizAkha sudI 8 ke dina nArovAlameM inheM dIkSA dI / lalitavijayajI ' rakkhA / ye hamAre caritranAyakake dvitIya, Apake ( hamAre caritranAyaka ke ) zabdoM meM, advitIya gurubhakta haiM / Apa jaise vidvAna haiM vaise hI acche gAyaka bhI haiM / jisa samaya Apa bhaktipUrNa hRdayase maMdirajImeM pUjA par3hAte haiM usa samaya zrotA loga maMtramugdha sarpakI bhA~ti tallIna ho jAte haiM / inake vyAkhyAna bhI bar3e hI prabhAvotpAdaka hote haiM / gurudevakI AjJA, aneka kaSTa uThAkara bhI pAlana karane ko ye hara samaya taiyAra rahate haiM / ye kahA karate haiM, " gurumahArAjake mujhapara itane upakAra haiM ki unake hukmako pAlate hue yadi merA dehapAta ho jAya to bhI ma unase uRNa na hoU~ / " saM0 1976 meM vAlI ( mAravAr3a ) meM guru mahArAjake samakSa hI inheM paMnyAsa sohanavijayajI mahArAja ne paMnyAsa padase vibhUSita kiyA / inake sAtha hI muni zrIumaMgavijayajI mahArAja aura muni zrIvidyAvijayajI mahArAja bhI paMnyAsa padase vibhUSita kiye gaye the / 6 nAma
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 Adarza jiivn| . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . - N A A __ Apa jaMDiyAlAse vihAra kara anyAnya gA~voMke jIvoMko dharmAmRta pilAte hue amRtasara padhAre / vahA~ para ' AtmAnaMda jaina pAThazAlA paMjAba' kI yojanA karaneke lie saM. 1958 ke vaizAkha sudI 11 tA0 29 aprela san 1901 IsvIko bAbAjI mahArAja zrIkuzalavijayajIke sabhApatitvameM eka sabhA huI / usameM Apane zrAvakoMko utsAhita karanevAlA eka choTAsA vyAkhyAna diyA thA / usakA zrAvakoM para bar3A prabhAva huA aura usa samaya jo pA~ca prastAva ApakI sammatise pAsa kiye gaye unako upayogI samajhakara hama yahA~ uddhRta kara dete haiM (1) zahara jaMDiyAlemeM pratiSThAmahotsavake samaya 'zrIAtmAnaMda jaina pAThazAlA paMjAba' ke lie jo phaMDa zrIsaMgha paMjAbane sthApita kiyA hai usameM jina jina zaharoMne apane nAma caMdemeM nahIM likhAye haiM una zaharoMko caMdA denA caahie| (2) pahalI maI san 1901 se pratyeka nagarake zraddhAlu sevakoMko cAhie ki ve apanI zaktike anusAra prati dina kamase kama eka pAI isa phaMDameM jarUra deN| jyAdA icchAnusAra de sakate haiN| yaha niyama abhI dasa barasa taka ke lie kiyA jAtA hai| (3) 'zrIAtmAnaMda jainapAThazAlA paMjAba' ke lie putrake vivAha para pA~ca rupaye aura putrIke vivAha para do rupaye nikAle jAyA kreN| Adhika nikAlanekA harekako akhatiyAra hai|
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 129 (4) vivAhake samaya jaise zrIjinamAMdarajImeM rupaye car3hAyA karate haiM vaise hI 'zrIAtmAnaMda jainapAThazAlA paMjAba' ke nAma bhI car3hAyA kreN| kyoMki prAyaH paMjAba dezameM saba sthAnoM para zrIjinamaMdira bana gaye haiM, bana rahe haiM aura saba tarahake kharcakA kAma cala jAtA hai, isalie jJAnake uddhArakA dhyAna karanA bhI zrIsaMghakA ucita AcaraNa hai| (5) paryuSaNoMke dinoMmeM kalpasUtrakI boliyA~ aura jJAna paMcamI vagairahakA jo kucha jJAnasaMbaMdhI car3hAvA hotA hai, vaha 'zrIAtmAnaMda jainapAThazAlA paMjAba' ke phaMDameM zAmila honA caahie| (6) cAturmAsa AdimeM sAdhu munirAjoMke darzanArtha jo zrAvaka Ate haiM ve jaise zrIjinamaMdirameM car3hAte haiM vaise hI usa samaya 'zrIAtmAnaMda jainapAThazAlA paMjAba' ke nAma bhI,nyUnAdhika jaisA bana sake, kucha car3hAvA car3hAyA kareM / / usa sAla yAnI saM0 1958 kA pandrahavA~ caumAsA Apane amRtasarahImeM kiyA thaa| yahIMse Apane 'AtmAnaMda jainapatrikAmeM zrIgautamakulakakA hindI rUpAntara nikalavAnA prAraMbha kiyaa| isI caumAsemeM kArtika sudI 14 ke dina vRddha mahAtmA muni zrI 108 kuzalavijayajI (bAbAjI) mahArAjakA devaloka ho gayA / inameM vaiyAvRttyakA jo guNa thA vaha zrIAtmArAmajI mahArAjake saMghAr3eke sAdhuoMmeM to kyA anya bhI kisI saMghAr3eke sAdhuoMmeM nahIM hai| - -
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 Adarza jiivn| ___ amRtasarakA caumAsA samAptakara Apa 21 disaMbara san 1901 IsvIko lAhora padhAre Apake sAtha muni zrIhIravijayajI mahArAja aura muni zrIsumativijayajI mahArAja the| lAhorameM Apane mUyagaDAMga sUtrakA vyAkhyAna prAraMbha kiyA thA / Apa saM0 1955 meM jisa upAzrayameM Thahare the, isa bAra bhI usI paMcAyatI upAzrayameM Thahare the| yahA~ ' AtmAnaMda jaina sabhA paMjAba' kA dUsarA vArSikotsava ApakI upasthitimeM huaa| Apane upadeza dekara yahA~ una sabhI prastAvoMko punaH pAsa karavAyA jo amRtasarameM ho cuke the| tIsare prastAvameM pA~ca aura do rupayekI jagaha ekase lekara pA~ca rupaye taka icchAnusAra nikAlanA likhA hai / cauthe prastAvameM vizeSa pharka hai isalie usakI pUrI nakala yahA~ dI jAtI hai| (4)-" vivAhake samaya zrIjinamaMdirajImeM jo rakama barAtI car3hAveM so ' zrIjinamaMdirajI ' tathA ' zrIAtmAnaMda jaina pAThazAlA paMjAba, ke nAmase (car3hAveM aura ) jamA kreN| khAsa gujarA~vAlAke vAste zrIsaMgha paMjAbakI yaha sammati hai ki, jo rakama barAtI car3hAveM usako (1) zrIjinamaMdirajI (2) zrIAtmAnaMda jaina pAThazAlA paMjAba aura (3) zrI 1008 zrIgurudevajI mahArAjakI samAdhike nAmase car3hAveM aura zahara gujarA~vAlAkA zrIsaMgha usako barAbara tIna hissoMmeM 'tInoMhIke nAmase jamA kare / "
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / pA~caveM prastAva meM paryuSaNoMkA jJAnasaMbaMdhI car3hAvA ' zrIAtmAnaMda jaina pAThazAlA paMjAba' hImeM denekI bAta thI vaha badala dI gaI aura usakI jagaha yaha sthira huA ki car3hAvekA AdhA hissA 'pAThazAlA paMjAba' meM aura AdhA apane zaharake " jJAnakhAte meM diyA jAya / " eka mahIne taka lAhora nivAsiyoMkA upakAra kara tA. 19 janavarI san 1902 ko Apane vahA~se vihAra kiyA / muni mahArAja zrIhIravijayajI aura muni mahArAja zrIsumativijayajI sahita Apa grAmAnugrAma vicarate hue budhiyAnA padhAre / yahA~ke zrAvaka Apake Agamana se bar3e harSita hue / Apake vacanAmRta pAnakaraneke lie sAre hI gA~vake naranArI savere vyAkhyAnameM AyA karate the / 131 garameM eka mAsa taka amRta varSAkI aura vahA~se vihAra karake Apa phAlguna vadI 13 saM0 1958 ko kasUra padhAre aura vahA~ke logoMko dharma- pIyUSa pilAne lage / Apake upadezase vahA~ phAlguna sudI 10 ko zAMtisnAtra pUjA paDhAI gaI aura lAlA jIvanalAlane 'sadharmI vAtsalya' kiyA / yaha bAta kasUrake lie sabase pahalI hI thI / kasUrase Apa vihAra kara amRtasara aura amRtasara se jaMDiyAle padhAre / vahA~ saM. 1958 ke ASAr3ha vadI 5 guruvAra tA. 26 jUna san 1902 IsvIko bar3I dhUma dhAmase do vyaktiyoMkI dIkSA huii| unakA nAma vinodavijayajI aura vimalavijayajI rakkhA gayA /
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / www.aaivar jaMDiyAlese Apa caumAsA karaneke lie paTTI padhAre / saMvata 1959 kA solahavA~ caumAsA Apane paTTIhImeM kiyA / paTTImeM Apake upadezase svargIya AcArya mahArAjakI svargavAsa tithike dina aura saMvatsarIke dina dukAneM baMda rakhane aura AraMbhase bacanekA sAre saMghane niyama kiyaa| paTTIse vihAra karake Apa jIrA padhAre / jIrAmeM, Apane zrIjainadharma prasAraka sabhA bhAvanagara dvArA prakAzita 'sAdhupratikramaNa' nAmakA graMtha dekhA / usameM sAlameM do bAra yAnI hara chaThe mahIne, sAdhuoMke lie kAyotsarga karanekA vidhAna kiyAgayA thaa| Apane isa lekhameM eka bhUla dekhI aura 'AtmAnaMda jaina patrikAmeM jo usa samaya lAhorase prakAzita hotI thI,-eka sUcanA prakaTa karAI aura usake dvArA yaha siddha kiyA ki varSa meM eka hI bAra aura vaha bhI caitrake mahInehImeM kAyotsarga karanekI shaastr-aajnyaahai|apne kathanakI puSTimeM Apane sAmAcArI zataka aura 'Avazyaka pratikramaNa adhyayana ke pATha bhI diye / isa sUcanAmeM Apane jAmanagara nivAsI paMDita hIrAlAla haMsarAja dvArA likhita 'jainadharmano prAcIna itihAsa ' nAmaka pustakake viSayameM bhI likhA hai ki, usameM kaI bAteM anucita aura galata haiM / Apane saMghase apIla kI thI ki, eka aisI kameTI banAI jAve ki, jo jainadharmase saMbaMdha rakhane vAle graMthoMko AdyopAnta dekha le aura jabataka vaha dekha kara pAsa na kara de tabataka koI graMtha-eka choTAsA pempleTa bhI-jainadharmake viSamameM pramANita na mAnA jAve /
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / jIrAse vihAra karake Apa mAlerakoTalA padhAre / vahA~ kaI dinoM taka Apa bhaktoMko jinavacanAmRtakA pAna karAte rahe / vahA~ se vihAra karake grAmAnugrAma vicarate, jaina dharmakI prabhAvanA karate aura upadezAmRtakI varSA karate hue Apa aMbAlA padhAre aura saM 1960 kA satrahavA~ cAturmAsa Apane aMbAlehImeM kiyA / yahA~ ATha aura nau agasta san 1903 ko AtmAnaMda jaina sabhA paMjAbakA jalasA huA thA / sabhApatikA sthAna Apane suzobhita kiyA thA / hoziyArapura ke sarakArI gejeTiyara meM kisI lekhakane -jisako jaina dharma aura usake pAlanevAloMkA kucha paricaya nahIM thA - bhAvar3okI yAnI osavAloMkI zUdroMmeM ginatI kara DAlI thI / isa bhUlako sudharavAne ke lie Apane upadeza dekara eka kameTI banavAI / isa kameTI meM bAbU lekharAma Adi kaI sajjana the / kameTIne prayatna karake saphalatA prApta kara lI / usI varSa baMbaI meM zvetAmbara jaina kaoNnpharansa honevAlI thI / Apane kaoNnpharansameM bhAga lenekA upadeza diyaa| isa para paMjAbake pratyeka zaharameMse pratinidhi bhejanA sthira huA / tabase pratyeka kaoNnpharansameM paMjAba ke pratinidhi jAte rahe haiM / 133 isa caumAsemeM aMbAlAzaharameM eka pAThazAlA kholI gaI / usakA nAma ' zrI AtmAnaMda jaina pAThazAlA' rakkhA gayA / vaha dhIre dhIre unnata hokara aba hAI skUla bana gaI hai / Apake upadeza se yahA~ aura bhI aneka kArya hue the /
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 Adarza jIvana / aMbAlese vihAra karake Apa sAmAnA (paTiyAlA sTeTa ) meM pdhaare| vahA~ usa samaya mUrtipUjaka zrAvakoMke kevala pA~ca hI ghara the| bAkI sabhI sthAnakavAsI the| phira bhI bar3I dhUmadhAmake sAtha ApakA nagara praveza huA / anya dharmAvalaMbiyoMkI kAphI tAdAda Apake svAgatArtha julUsameM zAmila huii| kaI kutUhalavaza Aye the, kaI bhaktivaza Aye the, kaI prakhyAta sAdhuvarake darzanakaranekI icchAse Aye the kaI Apake vacanAmRtakA pAna karane Aye the aura kaI zrAvakoMke mulAhajese julUsameM zAmila ho gaye the| __ upAzrayameM pahu~cakara Apane dharmopadeza diyaa| use sunakara loga mugdha ho gye| phira to sabhI hamezA ApakA upadezAmRta pAna karane Ane lge| kaI sthAnakavAsI bhAI bhI apanI bhUlako sudhArakara punaH vItarAgake zuddha dharmameM sammilita ho gye| . __ vahA~ surajanamala nAmake eka sthAnakavAsI zrAvaka the| ve eka dina mahArAja sAhabake pAsa Aye aura carcA karane lge| magara do cAra praznottarahImeM unakA sArA jJAna samApta ho gyaa| taba unhoMne Apase kahA:-" yadi Apa hamAre pUjya zrIsohanalAlajIse zAstrArtha karaneko taiyAra hoM to maiM unheM bulAU~ / yadi ve hAra jAya~ge to maiM bhI zvetAMbara bana jAU~gA aura yadi Apa hAra jAya~ to Apa sthAnakavAsI ho jaaiegaa|" Apa muskurAye aura bole-" acchA !" lAlA surajanamala kaiMthala-jahA~ pUja sohanalAlajI the-do
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / cAra dUsare sthAnakavAsiyoMke sAtha gaye / unheM sArI bAteM sunAI apanI pratijJAkA hAla bhI kahA / icchA na hote hue bhI pUja sohanalAlajI 14 sAdhuoM sahita sAmAne Aye / sAre zaharameM pavanavega se yaha bAta phaila gaI ki sthAnakavAsiyoMkA aura zvetAMbaroMkA zAstrArtha honevAlA hai / lAlA surajanamalane pUja sohanalAlajI se kahA :- " mahArAja ! aba zAstrAtha kI taiyArI honI caahie| " 135 pUja sohanalAlajIne javAba diyA- " zrAvakajI ! zAstrArtha kisase karaneko kahate ho isake guru AtmArAmajI bhI jaba hamAre praznoMkA javAba na de sake taba yaha to dehI kaise sakatA hai ? " suraja 0 - yaha to aura bhI acchI bAta hogI / agara ve hAra jAya~ge to tatkAla hI sthAnakavAsI ho jAya~ge / bAta bar3I mIThI, manameM gudagudI paidA karanevAlI thI; magara thI asAdhya / pUjajI apanI sthiti samajhate the / yadi unheM rupaye meM se eka AnA bhI vizvAsa hotA ki, hama vallabhavijayajIse zAstrArthameM jIta jAya~ge to ve isa svarNa avasarako kabhI na chor3ate / magara unheM to rattIbhara bhI vizvAsa nahIM thA / isa saude meM unheM to hAni hI hAni dikhatI thI / isalie bole:" eka prazna jAkara vallabhavijayajIse pUcho / ve isakA uttara bilakula na de sakeMge / prazna yaha hai, 'AtmArAmajIne jainatatvAdarzake bArahaveM paricchedameM, mahAnizItha sUtrake tIsare adhyayanakA pUjAke viSayakA jo pATha diyA hai vaha sUtrameM kahA~ likhA hai ?
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| btaaie| ve pATha na batA sakeMge; kyoMki sUtra meM vaha pATha nahIM hai / basa logoMse kaha denA ki, inakI sArI bAteM isI taraha managaDhaMta haiN| saccA vItarAgakA dharma to sthAnakavAsI hI pAlate haiN| loga tatkAla hI sthAnakavAsI dharmake himAyatI ho jaayNge|" surjanamala uchala par3A / mAnoM use cintAmaNi ratna mila gayA hai ; usakA mana AkAzameM mahala banAne lgaa| usane apane kalpanA cakSuse dekhA ki, jo vallabhavijayajI zvetAMbara sampradAyake staMbha the ve hI aba sthAnakavAsI saMpradAyake staMbha ho gaye haiN| jinake kAraNa zvetAMbaroMkA samasta bhAratameM jayajaya kAra ho rahA thA unhIMke kAraNa aba sthAnakavAsiyoMkI jaya patAkA ur3a rahI hai / bhole zrAvakako kyA khabara thI ki thor3I hI derameM yaha mahala-yaha sukhasvama naSTa bhraSTa ho jAyagA / __ hamAre caritranAyaka vyAkhyAna de rahe the| musalamAna, brAhmaNa, kSatrI Adi sabhI tarahake loga upadeza suna rahe the aura apanI zaMkAe~ miTA rahe the / usI samaya lAlA surjanamala kaI sthAnakavAsiyoMke sAtha vahA~ pahu~ce usa samaya ve itanA harSabAvale ho rahe the ki unheM sabhyatAkA bhI khayAla na rahA / bAta kaise zurU karanI cAhie isakA jJAna to ho hI kaise sakatA thA ? unhoMne jhaTase mukhadhanuSakI TaMkAra kara pUja sohanalAlajIkA diyA huA brahmAstra chodd'aa| __ zrotA cauMke / unhoMne surjanamalakI tarapha dekhA / vyAkhyAnake rasapAnameM vighna DAlanevAlepara unheM tarasa AyA / hamAre
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana 137 caritranAyakakI sthiti nirAlI thI / ve surjanamalakI tarapha dekhakara muskurAye aura bole:-" bhAvI zrAvaka ! eka bar3I sabhA kro| sabhI dharmake bar3e bar3e vidvAnoMko bulAo ! usImeM hama vaha pATha dikhAya~ge / yahA~ dikhAnese koI lAbha nahIM hai| " ___ sabhI zrotAoMne kahAH-" aisA hI honA cAhie / janatApablika-ko bhI mAlUma ho jAyagA ki, kaunasA phirakA vItarAgakA saccA upAsaka hai|" surjanamala aisI AzA karake nahIM AyA thaa| usakA havAI kilA dhvaMsa ho gyaa| use duHkha huA / "aisA hI sahI" kaha kara vaha calA gyaa| __ zAstrArthakA dina nizcita huaa| sAre zaharameM dhUma maca gii| AsapAsake aneka loga zAstrArtha sunane jamA hone lge| zAstrArthake eka dina pahale zaharake mukhiyA lAlA paMjAbarAya, lAlA sItArAma, Adi kaI pAMDatoM aura yati bakhzIRSijIke sahita pUja sohanalAlajIke pAsa gaye / aneka bAteM hotI rahIM / zAstrArthakI bAta chidd'ii| bakhzIRSijI bole:-"mahArAja Apa zAstrArthameM to kala jAveMhIge ?" ___ sohanalAlajIne vahI bAta duharAI jo surjanamalase kahI thii| bakhzI0-" magara vallabhavijayajI to pATha dikhAneke liye taiyAra haiN|" soha0-" nahIM jI ! yaha pATha mUtrameM hai hI kahA~ ?"
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 Adarza jIvana / bakhzI0-" yadi nahIM hai taba to ApakI jIta nizcita hI hai| Apako yaha avasara hAthase na khonA caahie|" soha.---" hama apanA sthAna chor3a kara kahIM nahIM jaate|" bakhzI0--"dharmakAryameM jAnA burA nahIM hai aura vaha to aisI jagaha hai jahA~ kisI tarahakI roka nahIM ho sakatI / paMDitoMke sAmane satyAsatyakA nirNaya ho jaaygaa|" / soha0-" paMDita kyA samajhate haiM ve to Tukar3a gadAI haiN|" sAthameM gaye hue paMDitoMke aMdarase eka kruddha hokara bolA:" yadi paMDita nahIM samajhate haiM to kyA gadhe carAnevAle kumhAra samajhate haiM ? kahA~ muni vallabhAvijayajI vidyA aura vidvAnoMkA sammAna karanevAle aura kahA~ tuma !" sabhI uTha kara cale gye| kaTaremeM sabhA honA nizcita huA thA / sabhAsthAna janatAse khacA khaca bhara gayA / dinake ThIka cAra baje hamAre caritranAyaka sabhAmeM, apane kaI sAdhuoM sahita pahu~ce / Apane jaina dharmakA mahattva samajhAkara zvetAmbaroM aura sthAnakavAsiyoMmeM kyA pharka hai so samajhAyA / sthAnakavAsiyoMke dila dahale / unheM apane paMthakI naukA DagamagAtI huI dikhAI dii| unameMse kaI pUja sohanalAlajIke pAsa pahuMce aura duHkhI svarameM bole:" mahArAja agara Aja Apa zAstrArthameM na caleMge to hama kahIM mu~ha dikhAne lAyaka bhI na rheNge|" yadyapi pUja sohanalAlajI pahale kaha cuke the ki hama
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 139. ANANAMA kisI dUsarI jagaha nahIM jAte tathApi unhoMne apane zrAvakoMko prasanna rakhaneke lie karamacaMdajI nAmake sAdhuko bhejaa| unheM mahAnizItha sUtra bhI de diyaa| karamacaMdajI eka dUsare sAdhu sahita sabhAsthAnameM pahu~ce aura sabhAmeM vyAkhyAna aura zAstrArthake lie banAI huI jagaha para na jAkara eka tarafa khar3e ho gaye aura kucha kahane lge| logoMne kahA:-" mahArAja Apa vyAsa pITha para aaie|" unhoMne uttara diyAH-" hama vahA~ nahIM A skte|" logoMko vyAkhyAnameM AnaMda A rahA thA magara unhoMne vyAkhyAna baMda kara karmacaMdajIse vArtAlApa karanekI hamAre caritranAyakase prArthanA kI / Apa apanA vyAkhyAna baMda kara karamacaMdajI jahA~ khar3e the vahA~ gaye aura sAdara pUchA:-" kyA Apa zAstrArtha kareMge?" karamacaMdajIne uttara diyA:-" hama yahA~ zAstrArtha karane nahIM Aye haiN|" __ loga ha~sa pdd'e| kucha uddhata yuvaka karamacaMdajIko apamAna janaka zabda kaha baiThe / hamAre caritranAyakane unako dhamakAyA aura kahA:-" khabaradAra ! tyAgIkA apamAna na krnaa|" __ loga caritranAyakakI isa mahAnatAko dekhakara mugdha ho gye| karamacaMdajIke dila para bhI isa mahAnatAkA prabhAva pdd'aa| ve bole:-" hama to yatijIko pATha dikhAne Aye haiN|" yati barazIRSijIne jainatattvAdarzake sAtha pATha milAneke
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana | kahA / karamacaMdajIne aMgUThe nIce usa paMktiko chupA diyA jisameM pUjA karanekI bAta likhI thI / yatijIne aMgUThA haTavAkara vaha paMkti spaSTa akSaroMme par3hakara sunAI / sthAnakavAsI sAdhu aura zrAvakoMko bar3A burA lagA / logoMne bhagavAna mahAvIrakI jaya ! AtmArAmajI mahArAjakI jaya ! vallabhavijayajI mahArAjakI jaya ! dhvani se sabhAmaMDapako gu~jA diyA / sthAnakavAsI sAdhu tathA zrAvaka cupacApa apane pUjajIke pAsa cale gaye / pablikane julUsake sAtha hamAre caritranAyakako upAzrayameM pahu~cAyAM / dUsare dina sUryagrahaNa thA / grahaNameM annodaka grahaNa karanA prAyaH hindu tathA jaina sabhI burA samajhate haiM; koI karatA bhI nahIM hai / magara pUja sohanalAlajIne usa dina AhArapAnI ma~gavAyA, kiyA aura paTiyAle cale gaye isalie ve logoMkI dRSTi meM aura bhI jyAdA gira gaye / 140 hamAre caritranAyakane do cAra dina aura vahIM Thahara riyAsta nAbhAkI tarapha vihAra kiyA; nAbhe pahu~ce / pUja sohanalAlajI bhI paTiyAle vihAra kara vahIM pahu~ca gaye the / eka dina hamAre caritranAyaka jaba vyAkhyAna samApta kara sAdhAraNatayA vArtAlApa kara rahe the taba eka vyaktine nivedana kiyA: - " kRpAnidhAna ! pUja sohanalAlajI aura unake ziSya jagaha jagaha kahate phirate haiM ki, zvetAMvaroMmeM koI aisA nahIM hai jo hamAre sAtha zAstrArtha kare / " 1 vizeSa vRttAnta aura vahA~ kI upasthita janatA - jisameM aneka vidvAna bhI thekA phaisalA uttarArddha meM dekhie /
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 141 .. nAbhAke mahArAja zrIhIrAsiMhajI bar3e hI dharmapremI aura nyAyI the / sAdhu saMtoM para unakI bar3I bhakti thii| jaba unhoMne hamAre caritranAyakake AgamanakI khabara sunI to Apako bulAyA / Apa rAjasabhAmeM padhAre / narezane Apako bar3e Adarake sAtha U~ce sthAna para biThAyA / Apase vArtAlApa kara nareza bahuta prasanna hue| unake antaHkaraNameM bar3I hI zAnti huI / saca hai-- ___caMdanaM zItalaM loke, caMdanAdapi caMdramAH / caMdanacaMdrayomadhye, zItalaH sAdhusaMgamaH // ( bhAvArtha saMsArameM caMdana zItala hai, caMdanase caMdramA zItala hai, magara caMdana aura caMdramAkI apekSA bhI sAdhuoMkI saMgati vizeSa zItala hai,-AtmAko vizeSa rUpase zAnti denevAlI hai|) ___ aneka matamatAntaroMkI carcA hotI rahI / nAbhAnareza aura unake darbArI ApakI vividha dharmokI jAnakArI, tathA bhinna bhinna dharmoMke tatvoMko, ahiMsAdharmake pratinidhike rUpameM honekI, pratipAdanakaranekI suMdara rItiko dekhakara bar3e khuza hue / sabane dhanya dhanya kahA / karIba eka ghaMTe taka vArtAlApa karake Apa apane upAzraya lauTa gaye / lAlA jIvArAma nAbhAmeM eka bahuta pratiSThita sajjana the / jAtike agravAla aura nAbhAnarezake bAlamitra the| rAjyameM ve cAhate the so karasakate the / yadyapi ve vaiSNavadharma pAlate the, tathApi hamAre caritranAyaka para unakI acala bhakti thii|
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 Adarza jiivn| saM0 1956 meM jaba Apa nAbhA padhAre the tabhIse, lAlAjIke hRdayameM Apake lie bhakti utpanna ho gaI thii| . ve roja vyAkhyAnameM Ate the aura dharmavacanAmRta pAna kara kRtakRtya hote the| jisa roja carcAkI bAta chir3IthI usa dina bhI ve baiThe hue the| Apane unakI tarapha dekhA aura kahAH--" lAlAjI! sunA Apane ? nAbhAkA rAjya bar3A hI nyAyI samajhA jAtA hai| mahArAja hIrAsiMhajI satya niSTha aura nyAya karanemeM sAkSAt dharmarAja haiN| Apa isa nyAyAsanake staMbha haiM; magara Apake rAjyameM bhI aisI bAteM hotI haiN| yaha Azcarya hai| eka bAra rAjyasabhAmeM zAstrArtha karAkara sadAke lie kyA isakA phaisalA nahIM ho sakatA ?" lAlAjI kucha dera soca kara bole:-" Apa zAstrArtha ke lie taiyAra haiM ?" Apane uttara diyA:-" maiM hara samaya taiyAra huuN| Apa mere ina cha: praznoMkA uttara ma~gavA deN|" Apane chaH prazna likhe hue diye| __ lAlAjIne jAkara mahArAja hIrAsiMhajIse arja kii| praznapatra bhI diyA / unhoMne pharmAyAH-"koI harja nahIM hai / tuma sthAnakavAsiyoMko pUchakara isakA prabaMdha kara do|" lAlA jIvArAmajIne pUja sohanalAlajIke pAsa AdamI bhejakara unase pUchA ki Apa zAstrArthake lie taiyAra haiM yA nahIM ? zvetAMbarI zAstrArthake lie taiyAra haiN|"
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 143 pUja sohanalAlajI bar3e cakkarameM par3e / hA~ kaha kara hamAre caritranAyakake sAtha zAstrArthameM ThaharanA duHsAdhya thaa| nA kahanese logoMkI aura khAsakarake vahA~ke apane bar3e bar3e zrAvakoMkI nigAhase gira jAnekA bhaya thaa| bahuta socavicArake bAda unhoMne zAstrArtha karanekI sammati dii| magara khuda zAstrAthemeM zAmila na hue| unhoMne apane pote ziSya zrIyuta udayacaMdrajIko isa zAstrArthakA mukhiyA niyata kiyA aura likha diyA ki inakI hArase hamArI hAra samajhI jAyagI aura inakI jItase hamArI jIta / - kaI dina taka yaha zAstrArtha huaa| mahArAjA hIrAsiMhajI svayaM zAstrArthake samaya upasthita rahate the / prasaMgopAtta aneka manoraMjaka bAteM bhI huA karatI thii| unameMse hama ekakA yahA~ ullekha karate haiN| __ " eka dina zrIyuta udayacaMdra ne kahA ki, " zvetAMbara loga mu~hapatti nahIM rakhate haiN| zAstroMmeM mu~hapatti rakhanekI AjJA hai / ataH ye loga zAstrAjJAke vigadhaka haiN|" - Apa bole;" dharmAvatAra ! Apa dekhate haiM ki mere hAthameM eka choTAsA solaha aMgula laMbA aura solaha aMgula caur3A kapar3A hai / isa kapar3eko mu~hake Age rakkhe vinA kabhI maiM eka zabda bhI nahIM bolatA / (sabhAmeM baiThe hue sabhI logoMko saMbodhana karake) kyA ApameMse koI kaha sakatA hai ki, maiM eka zabda bhI bagaira isa kapar3eke bolA huuN| saba bola uThe,
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 Adarza jiivn| m " bilakula nhiiN|" Apane pharmAyA:--" isa kapar3ehIkA nAma mu~hapatti hai / maiM hara samaya isakA upayoga karatA huuN| aba svayaM Apa vicAra sakate haiM ki, zrIyuta udayacaMdrajIkA AkSepa kitanA nirarthaka hai|" __mahArAjA hIrAsiMhajI muskurAye aura bole:-" udayacaMdajI tumhArI yaha kapar3A mu~ha para bA~dha rakhanekI kalA bilakula acchI nahIM lagatI / jIva maranekI bAta kahate ho so havA to nAkameMse bhI nikalatI hai aura kAnase bhI jAtI AtI hI hai / agara tuma jIvoMkI rakSA hI karanA cAhate ho to isatarahakA TopA banAkara pahanA kro|" sI tarahakI aneka bAteM huI thiiN| nAbheke zAstrArthakA phaisalA aura praznapatra uttarArddhameM 'nAbhekA zAstrArtha ke nAmase chape haiN| ___ nAbheke zAstrArtha ke bAda Apane ' mAlerakoTalA' kI tarapha vihAra kiyaa| eka mahIne taka vahIM rahe aura bhavya janoMko aura jijJAsuoMko dharmAmRta pilAkara kRtakRtya karate rahe / sAmAneke zrIsaMghane Apase sAmAnAmeM caumAsA karanekI vinatI .. 1 kahA jAtA hai ki, nAbhAnarezane eka TopA banavAyA / vaha isa tarahakA tha ki, jisase A~khoMke sivA nAka, kAna aura mu~ha sabhI Dhaka jAyeM / phira eka bAlakako sabhAmeM bulavAkara use vaha TopA pahanAyA aura kahA ki, tuma isa taraha pahanA kro| isIse tumhArI dhAraNAke anusAra tuma pUrNarUpase jIvoMkI rakSA kara skoge|
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 145 kI Apa usa vinatIko mAna kara koTalese sAmAne padhAre aura saM0 1960 kA satrahavA~ caumAsA vahIM kiyA / vahA~ eka jinamaMdira banavAnA bhI sthira huaa| paMjAbameM prAya:sabhI sthAnoMpara paryuSaNoMmeM ratha nikalate haiN| bhagavAnakI pratimAe~ sAre zaharameM julUsake sAtha phirAI jAtI haiN| sAmAnameM bhI bar3I dhUmase julUsa nikalanekI taiyAriyA~ ho / rahI thii| zAntamUrti muni zrIhaMsavijayajI mahArAjane pAlItAnese do choTI mUrtiyoMke sAtha eka zrIzAntinAtha bhagavAnakI divya pratimA bhejI thii| usakA nagarapraveza bar3I dhUmadhAmase karAyA / gayA usa dina bhI sthAnakavAsiyoMne gar3abar3I macAI thI; magara hamAre caritranAyakake divya upadezake kAraNa sanAtanI bhI Apa para bhakti rakhate the aura haiM isa lie unhoMne bhI isa kAmako ApahIkA kAma samajhakara ratha nikAlanemeM pUrI sahAyatA kI / sthAnakavAsI dekhate hI raha gye| __ lAlA sItArAma aura lAlA paMjAbarAya sAmAnA zaharameM acche pratiSThita aura vasIlevAle AdamI haiM / jAtike agravAla haiM aura sanAtana dharma pAlate haiN| ve hamAre caritranAyaka para itanI bhakti rakhate haiM ki saMbhavataH zrAvaka bhI unakI barAbarI zAyada hI kara skeN| donoM sajjana niyamita rUpase Apake vyAkhyAna sunane Ate the| unhoMne prathamase hI Apase nivedana kiyA thA .
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / ki Apa kisI tarahakI ciMtA na kreN| hama saba prabaMdha ThIka kara deMge / prabhukI savArI jarUra nikAlI jAve / Apane lAlA pannAlAlajI amRtasara vAloMko, lAlA gaMgArAmajI aMbAlAvAloMko aura lAlA gUjaramalajI hoziyArapuravAloMke pote lAlA daulatarAmajIko bulAyA aura rathayAtrAkI icchA jAhira kI / 146 aura vikI bAta kahI / ve tatkAla hI paTiyAlA pahu~ce / vahA~ mAlUma huA ki bArabaTana sAhaba - jo AjakAla rAjyakA iMtajAma kara rahe haiM-zimalA haiM / ve tatkAla hI zimalAke lie ravAnA ho gaye aura Apako patA de gaye ki, Apa cintA na kareM / hama zimalA jA rahe haiM zAsanadeva hamArI sahAyatA kareMge / isa dharmakAryako koI roka na sakegA / jahA~ Apa haiM vahA~ vina kitanI dera Thahara sakatA hai ? ina sajjanoMkA paMjAbameM acchA mAna hai / lAlA pannAlAlIko prAyaH kaI rAjA mahArAjA aura hAkima loga paha cAnate haiM / jaba ye zimalA pahu~ce aura bArabaTana sAhaba se - mile taba sAhabane Azcaryake sAtha pUchA: - " Apa kidharase A gaye ? " " " lAlAjI boleH-" Apase hamArA dharmakAma karAnA hai isa lie yahA~ Aye haiM / sAhabane pUchA: - "ApakA kaunasA dharma - kArya hai ? " lAlAjIne sAmAnekI bAta sunAI aura kahAH - " sAmA
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 147 nemeM hamAre guruoMkA caumAsA hai| vahA~ hama julUsa nikAlanA cAhate haiN| magara vahA~ke sthAnakavAsI bhAI hamAre dharmakAmameM vighna DAlaneke lie hara tarahakI koziza karate najara Ate haiM, so isake lie unako hidAyata honI caahie| hamako ve loga phisAda kareMge aisA Dara hai; isa liye Apa vahA~ khAsa pulisakA, intajAma karaneke lie, bheja dIjie, tAke ve hamAre kAmameM kisI tarahakA khalala na DAla skeN|" bahuta kucha soca vicArake bAda sAhabane julUsa nikAlanekA .. inAmata aura paTiyAle apane supriNTeNDeNTake pAsa hukma bheja diyA ki, ve sazastra pulisakI cAra gArda sAmAne bheja deM aura jahA~ koI thor3IsI bhI gar3abar3a kare phaurana usako kaida kara leN| isa kAraNase bhI julUsa AnaMdapUrvaka nikAlA gyaa| vikrama saMvat 1961 bhAdavA vadI 14 ko mahendradhvaja nikalA, rathayAtrA huI aura kalpamUtrakI savArI niklii| sAthameM, koTalA, paTTI, hoziyArapura, sAmAnA, gujarA~vAlA aura :aMbAlAkI jainabhajana maMDaliyA~ thiiN| itanA hI kyoM sAmAneke sanAtanI bhAI bhI apanI bhajanamaMDalI aura pUre ThATha sahita julUsake sAthameM the| - sAmAneke zrIAtmAnaMda jainasabhAke sabhAsadoMkI vinatIse hamAre caritranAyakane lacchIkI cAlameM usa samaya eka bhajana banAyA thA, vaha yahA~ diyA jAtA hai /
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 Adarza jiivn| - AhojI zAMti prabhu sukhakArI / sukhakArI sukhakArI bhavasAgara pAra utArI / zAMti0 (aMcalI) AhojI zahara samAnAmeM, samAnAmeM samAnAmeM jinamaMdira banAyA bhAro // zAM0 // 1 // AhojI siddhagiri tIrathase / tIrathase tIrathase prabhu mUrati mohanagArI // zAM0 // 2 // AhojI bhejI bhAvoMse / bhAvoMse bhAvoMse haMsavijaya muni upakArI // zAM0 // 3 // AhojI parava pajosanameM / pajosanameM pajosanameM hoyA mahocchava zobhAkArI // zAM0 // 4 // AhojI unnIsau ikasaThameM / / ikasaThameM ikasaThameM vadi bhAdoM caudasa guruvArI // zAM0 // 5 // AhojI mUrati sukhadAI / sukhadAI sukhadAI phirI iMdara dhajA iksaarii|| zAM0 // 6 // AhojI mudrA manahArI / manahArI manahArI nitya sevA kareM naranArI // zAM0 // 7 // AhojI prabhu jykaarii| jayakArI jayakArI jAU~ bAra bAra balihArI // zAM0 // 8 // ___ AhojI pUjA guNakArI / guNakArI guNakArI dukha dohaga dUra nivArI // zAM0 // 9 //
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / - - AhojI saMpadA sukha pAve / sukha pAve sukha pAve jo gAve prabhuguNa bArI // zAM0 // 10 // AhojI vallabha guNa gAve / guNagAve guNagAve cita Atama-AnaMda dhArI // zAM0 // 11 // saM0 1961 kA aThArahavA~ caumAsA sAmAnemeM samApta kara Apa nAbhA, mAlerakoTalA hote hue rAyakoTa padhAre / rAyakoTameM eka bhI zvetAmbara zrAvaka nahIM thaa| sabhI sthAnakavAsI the| isa lie AhAra pAnIke lie Apako bar3I takalIpha hotI thii| to bhI Apa eka mAsa taka isa hetuse rahe ki yahA~ kisI na kisI taraha dharma kA bIja boyA jAya aura kucha zrAvaka ho jAya~ / Apake kaSTa sahana aura dharmopadezakA zubha phala bhI milA / vahA~se vihAra kara ludhiyAne hote hue aura logoMko dharmAmRta pilAte hue Apa saM0 1962 kA unnIsavA~ caumAsA karaneke lie jIre pdhaare| vahA~ paMnyAsa suMdaravijayajI, paM0 lalitavijayajI aura paM0 sohanavijayajI gujarAtase vihAra karate hue Apake pAsa 1--ye osavAla the| inakA nAma vasaMtarAya thaa| jammU ghara thaa| inhoMne geMDerAyajI sthAnakavAsI sAdhuke pAsase sa. 1960 meM sAmAnAmeM dIkSA lI / magara pIchese inakI sthAnakavAsiyoMke dharmase zraddhA uTha gaI aura hamAre caritranAyakake pAsa dIkSA leneke lie ambAle gye| Apane phAyA:-"abhI Thaharo / " kucha dinake bAda ajJAtakAraNase ve vApisa pUja sohanalAlajIke pAsa dillI meM cale gaye / sAmAneke zAstrArthake samaya ye pUjajIke sAtha the| usa samaya phirase inakI icchA saMvegI
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 Adarza jiivn| Aye the / vahIM IDara ( mahIkA~ThA) ke eka gRhastha kodara kAlIdAsa Apake pAsa dIkSA lenekI abhilASAse Aye the| jIrAke nAyaba tahasIladAra saradAra zerasiMhajI aksara Apake pAsa tatvacarcA aura dharmazravaNa karaneke lie AyA karate the| isa caumAsemeM Apane paMjAbake zrAvakoMkI vijJaptiko dhyAnameM lekara ninAnave prakArI pUjA bnaaii| .. vahA~ para skUlameM eka phArasIke adhyApaka the| ve bar3e hI vidvAna, sajjana aura guNagrAhI the / loga unheM khalIphAjI kahA karate the / nAma unakA mAghIrAmajI thA / unhoMne hamAre caritranAyakakI prazaMsAmeM eka gaz2ala likhI thii| vaha yahA~ dI jAtI hai| bananekI huI / magara vahA~ apanI icchAko pUrI karanekA maukA na dekha cupa rahe / vahA~se sohanalAlajIke sAtha paTiyAlA gaye / avasara dekha vahA~se ye hamAre caritranAyakake pAsa pahuMce aura caraNa pakar3a kara bole ki, merA nistAra kIjie / Apane kahA,-"tuma thor3e dina gujarAtameM tIrthayAtrA kara Ao / ye tIrthayAtrArtha gujarAtameM Aye / pATaNameM 108 pravartakajI zrIkAntivijayajI mahArAjake darzana kara bhoyaNImeM paM0 zrIlalitavijayajI mahArAjake pAsa Aye / vahA~se muni zrahiMsavijayajI mahArAjake sAtha siddhAcalajIkI yAtrA kI ! mAMDalataka unake sAthahImeM rahe / phira tapasvIjI zrIzubha vijayajIse saM0 1963 meM dasADA (gujarAta) gA~vameM saMvega dIkSA lI / nAma sohanavijayajI rakkhA / hamAre caritranAyakake ziSya kahalAe / aba Apa upAdhyAyajI ho gaye haiN|
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana | gaz2ala | vo badala guru haiM hamAre jahAnameM; ausopha jinake A nahIM sakate bayAnameM // 1 // lAe jo muzkilAta koI apanI unake pAsa ; pardA bharamakA dUra kareM eka AnameM // 2 // lAtA hai khAmA ujra burIdA - z2abAnIkA; jaba vapha A na sakate haiM vahamo gumAnameM // 3 // banate haiM kAma bigar3e khalAyakake rAta dina ; phaija ApakA hai jArI z2amInoM jamAnameM // 4 // hIMdI o rahanamA o guru mere Apa haiM; kAphI hai phara mujhako yahI khAdamAnameM // 5 // bUTA jo vijayAnaMda sUrIjI lagA gaye; sararsa Apase rahA vo gulistAnameM // 6 // jhar3ate haiM phUla mu~hase jo karate bakhAna haiM; .14 haiM makhajaneM" - ulUma amIM rasa z2abAnameM // 7 // yA raba ! hai mAghIrAmakI haradama yahI duA; vallabhavijaya gurujI raheM khuza jahAnameM // 8 // 1 advitIya 2 - guNa 3- kaThinAiyA~ 4 - kalama 5- noka TUTanekA 6 - guNa. ( tIsare padakA bhAva yaha hai--' jaba Apake guNa kalpanAmeM bhI nahIM A sakate haiM jaba kalama kahatI hai merI noka TUTa gaI hai / isake dvArA kavine yaha batAyA hai ki Apake guNa itane haiM ki ve likhe nahIM jA sakate / ) 7 - duniyAke loga 8 - bakhziza; kRpA 9 - hara samaya tamAma pRthvI para 10- - upadezaka 11 - mArga batAnevAle 12 - harA bharA 13 - bAga 14 - vidyAke bhaMDAra. 151
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / caumAsA samApta hone para jIrAse vihAra kara muni mahArAja zrIhIravijayajI Adi munimaMDala sahita Apa punaH rAyakoTa pdhaare| bar3I dhUma dhAma se ApakA svAgata huA / jainoMke sAtha hI aneka sanAtanI aura musalamAna bhI zAmila hue the | paMnyAsa zrIsuMdaravijayajI aura sohanavijayajI jIrAse sIdhe paTTI gaye / vahIM kodara kAlIdAsako unhoMne saM0 1962 ke mArgazIrSa vadI 5 ke dina Apake nAma kI dIkSA dI / nAma umeda vijayajI rakkhA | hamAre caritranAyakane eka mAsa taka rAyakoTahImeM nivAsa kiyA / ' logassa ' sUtrapAThake Upara hI Apa mahInebhara taka vivecana karate rahe / zrIyuta dasauMdIrAmajIne usa samaya eka bhajana likhA thA use hama yahA~ AtmAnaMda jaina patrikAse uddhRta karate haiM / 152 bhajana / cAla - kyoM DUbe ma~jadhAra kSamA hai tere taranako / // dhana bhAga tere aya rAyakoTa ! muni vallabhavijaya Aye || aMcalI || suna karake satagurukA AnA, harSa sabhIne manameM mAnA / mainI taka bahu puruSa guruke leneko dhAe // 1 // dhana bhAga0 // 'hIravijaya' guru 'vallabha' Aye, saMga 'kapUravijaya' ko lAye / devIcaMdane khola caubArA Asana lagavAe || 2 || dhana0 // dhana caMbAmala bhAga tumhArA, nita hote sataguru dIdArA / khule makA~ke bhAga caraNa jo guruoMne lAye // 3 // dhana0 //
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / phUlI nahIM samAtI nagarI, darzanako mila AI sagarI / manamohana chabi dekha sabhoMke mana AnaMda chAye // 4 // dhana0 // saba bhAiyoMne araja gujArI, saphala karo guru Aza hamArI / do vyAkhyAna sunAya sabhI jana sunaneko Aye // 5 // dhana0 // satagurune vyAkhyAna sunAyA, artha sahita sabako samajhAyA / jJAna jhar3I daI lAya bhAga dhana unake jo nhAye // 6 // dhana0 // raunaka dina dina hotI bhArI, sunane AtI nagarI sArI / brAhmaNa kSatriya vaizya zrAvaka sabane cita lAye // 7 // dhana0 // lAlA gUjaramala nita Ave, sacce dilase prema lagAve / paMDita dharanIdharakA koI dina khAlI nahIM jAye // 8 // dhana0 // mAdhorAmako prema hai bhArI, zAdIrAma guru AjJAkArI / ghu mala caudharI suna suna balihArI jAye // 9 // dhana0 // gaMgArAma guru manameM bhAye, bArumalla guru dekha suhAe / AzAnaMda naMdalAla paMDita jIvAmala harSAye // 10 // dhana0 // arjunadAsa AnaMda ho sunake, RSirAma pyAse darzanake / manIrAma mukuMdIlAla nita sata guru guNa gAye // 11 // dhana0 // mallUmalla gurunAma simarate, sAdirAma caraNoM sira dharate / DAlIrAma aura raMgIrAma guru caraNana citalAe // 12 // dhana0 // guddAmala gurukA matavAlA, jagatAmalako prema hai AlA / ho AnaMda kapUracaMda jaba gurudarzana pAye // 13 // dhana0 // premameM nagarI huI matavArI, satagurupe jAtI balihArI / kisa kisakA karU~ bayAna sabhI nara manameM harSAye // 13 // dhana0 //
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / siphata gurukI kathAkI jitanI, bayAna karU~ buddhi kahA~ itanI / maiM mUrakha nAdAna kahA~ mujhase varaNI jAye // 14 // dhana0 // dhana sataguru dhana terI mAyA, bhUloMko rastA batalAyA / dAsa ' dasauMdI ' tareMge ve nara, sataguru jinadhyAye // 15 // dhana0 // rAyakoTase Apa sunAmake lie ravAnA hue the; magara mArga meM muni zrI sohanavijayajIke bImAra ho jAnese, koTale cale gaye aura phira vahA~se ludhiyAne padhAre / vahA~ jAnepara samAcAra mile ki, rAmanagarameM zrI - cAritravijayajI mahArAja bImAra haiN| Apane tatkAla hI unakI sevAke lie sohanavijayajI aura kastUravijayajIko bheja diyA | zrIcAritravijayajIke Arogya hojAnepara ye donoM phira vApisa ludhiAnAmeM A mile / saM. 1963 kA bIsavA~ caumAsA Apane ludhiyAnehImeM kiyA thA / yahA~ Apake sAtha ( 1 ) muni mahArAja zrIhIravijayajI, (2) muni zrI udyotavijayajI mahArAja ( 3 ) zrIsvAmI sumativijayajI mahArAja ( 4 ) zrIsohana vijayajI mahArAja ( 5 ) zrIkapUravijayI mahArAja ( 6 ) zrIkastUravijayajI mahArAja aura (7) zrIumedavijayajI mahArAja the / 154 Apa anyatra caumAsA karaneke lie, saM. 1963 caitra sudI 11 bRhaspativArako, ludhiyAnese vihAra karanevAle the; magara kSetrasparzanA caumAsemeM ludhiyAnekI thI; vahA~ke premI zrotAoMke puNyakA jora thA isalie Apa vahA~se vihAra na kara
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| sake aura caumAsA vahIM karanA par3A / kAraNa yaha huA ki caitra sudI 10 budhavArake dina karIba sAr3he pA~ca baje zAmako ratanacaMdajI aura cunnIlAlajI nAmake do DhUMDhiye sAdhu, jahA~ hamAre caritranAyaka Thahare hue the vahA~ gaye aura sar3aka para khar3e ho gaye / vahIMse unhoMne hamAre caritranAyakako pukArA / jaba Apane jharokhemeM Akara nIcekI tarapha dekhA to ve bole:" hama zAstrArtha karaneke lie Aye haiM / tuma yahA~se bihAra mata karanA / agara karoge to hAre hue samajhe jaaoge|" Apa-zAstrArtha tuma karoge yA koI aura ? / ve- svAmIjI mahArAja zrIudayacaMdrajI kreNge| Apa-unake sAtha to pahale zAstrArtha ho gayA hai| usakA phaisalA bhI prakAzita ho cukA hai| aba bAra bAra pIseko kyA pIsanA hai ? hAre huoMke sAtha zAstrArtha karanA ThIka nahIM hai; to bhI yadi udayacaMdajIkI tIvra utkaMThA hai to jAkara apane zrAvakoMse zAstrArthakA baMdobasta karA lo hama taiyAra haiN| ve-hama kyA zrAvakoMke ba~dhe hue haiM ? Apa-yadi Apa zrAvakoMke baMdhe hue nahIM haiM to Upara A jAie aura carcA kara liijie| ve-hama cora nahIM haiM, hama to khule maidAnameM carcA kareMge / Apa-bar3I acchI bAta hai / Apa paMDitoMko madhyastha niyata kara sabhA kIjie / hamako sUcanA milate hI hama A jaayNge|
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / donoM cale gye| zrAvakoMko yaha bAta mAlUma huI / unhoMne Apako, sAgraha vinatI karake, ludhiyAnehImeM ThaharA liyA aura sthAnakavAsI zrAvakoMko sUcanA dI ki tuma sabhA bulAo aura zAstrArthakI taiyArI kro| hamane tumhAre guruoMke kahanese apane guruoMko yahIM ThaharA liyA hai / magara phira sthAnakavAsiyoMne isa viSayakI koI carcA na kI / yaha eka cAlAkI thI / yadi hamAre caritranAyaka ludhiyAnese vihAra kara jAte to unheM yaha kahanekA avasara milatA ki, hama zAstrArtha karaneko taiyAra the magara vallabhavijayajI cale gaye / astu / hoziyArapurake raIsa lAlA daulatarAmajI hoziyArapurase Apake darzanArtha, saMgha nikAlakara, Aye the / prAyaH paMjAbake loga isa saMghameM zarIka hue the / yahA~ Apane vyAkhyAnameM vizeSAvazyaka sUtrameMse gaNadharavAda vA~cA thA / saikar3oM anya dharmAvalambI bhI vyAkhyAnameM Ate the aura ApakI madhura evaM pANDityapUrNa vANI sunakara prasanna hote the| ___abhI caumAsA samApta nahIM huA thA ki, Apako jvara ho AyA; isa hAlatameM bhI Apane kabhI vyAkhyAna baMda nahIM kiyA / ApakI sahanazIlatA vilakSaNa hai| caumAsA samApta hote hI Apane, rugNa hote hue bhI, vihAra kiyA, nakodara pdhaare| muni zrIlalitavijayajI guru mahArAjakI bImArIke samAcAra sunakara vyAkula ho uThe the / caumAsA
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 157 . . . . . . . ... . . .. . . . . . .. samApta hote hI do sAdhuoMke sAtha ve bIkAnerase laMbI laMbI saphareM tai karake guru mahArAjake caraNoM meM A hAjira hue| dhanya gurubhakti! ___ jIremeM haradayAla nAmaka eka vyakti the / ve prasiddha hakIma the / kahA jAtA hai ki unake pAsa Aye hue marIjomeMse navve phI sadI ArAma hokara hI jAte the / khuda hakImajI aura aneka jIreke zrAvaka ApakI khidamatameM nakodara pahu~ce / do cAra roja hakImajIne vahIM ilAja kiyA aura ApakI tabIata kucha sudharane lagI taba Apase jIrA padhAranekA Agraha kiyA gayA / dravya kSetra, kAla, bhAvakA vicAra kara Apa kucha sAdhuoM sahita jIre pdhaare| __jIremeM hakImajI Apake zarIrake rogakA ilAja karane lage aura Apa anAdi kAlase lage hue karmarogakA ilAja karanemeM tallIna hue| zrIcintAmANa pArzvanAthakI chatrachAyAmeM rahakara saM0 1963 ke mAgha mahIne meM Apane zrIpArzvanAtha prabhukI hindI bhASAmeM paMca kalyANakakI pUjA bnaaii| .. jaba ApameM cala phira sakanekI acchI zakti A gaI taba Apa paTTI, jhaMDiyAlA, amRtasara Adi hote hue gujarAMvAlA padhAre / vahA~ para svargIya AcAya mahArAja nyAyAMbhonidhi zrI 1008 zrImadvijayAnaMda mUrijI (AtmArAmajI) mahArAjakI samAdhi banavAI gaI thI aura usameM AcArya mahArAjake caraNa kamalakI pratiSThA karAnA thA / magara bhAvI bar3A
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 Adarza jiivn| unhoMne AjJA huA; magara hote hue prabala hai| usa samaya samAdhimeM pratiSThA honekA yoga na thA, isI lie vahA~ plegakA pracaMDa rUpase daurA zurU ho gayA / zaharameM bhagadar3a maca gaI / zrAvakoMne bar3e utsAhase pratiSThAkI taiyArI zurU kI thI, unakA utsAha TUTane lgaa| Apane avasara dekhakara zrAvakoMko abhI pratiSThA na karane ke lie samajhAyA / zrAvakoMko baDA duHkha huA; magara koI upAya nahIM thA / lAcAra unhoMne AjJA mAnI / Apa bhI vahA~se papanAkhA hote hue rAmanagara padhAre / vahA~ Apane zrIcintAmaNi pArzvanAthakI yAtrA kI / vahA~ lAlA jagannAtha bholezAha nAma ke eka bhakta zrAvaka haiM / unake pAsa eka sabja pannAkI zrIstaMbhana pArzvanAtha bhagavAnakI pratimA hai / vaha bar3I hI bhavya aura vartamAnakAlake lie to savathA alabhya hai / usakI vaMdanA kara Apane apanA kalyANa kiyA / rAmanagarase vihAra huaa| rastameMse muni zrIcAritravijayajI, munizrIravivijayajI aura muni zrIlalitavijayajI to gujarAMvAle gaye aura Apa kiledIdArasiMha pdhaare| vahA~se zrIsaMgha khAnagAha DoMgarAkI vinatI honese khAnagAha pdhaare| kucha dina vahA~ Thaharakara lAhora padhAre / lAhora Ane para samAcAra mile ki gujarA~vAlAmeM aba bhI plega hai| idhara caumAsA bhI pAsa A gayA thA isa lie Apa amRtasarake lie ravAnA hue / kyoMki zrIsaMgha amRtasarakI caumAseke lie pahale hI vinatI ho cukI thii|
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 159 - - ___ lAhorase Apa amRtasara padhAre / zaharameM bar3I dhUmake sAtha ApakA julUsa nikalA / saM0 1964 kA ikkIsavA~ caumAsA Apane amRtasarameM kiyaa| AnaMdake sAtha dharmadhyAnameM samaya bItane lagA / chaTha, aTThama, bele, tele, ekAsana, AMbila Adika bahutasI tapasyAe~ huii| zrAvakoMke hRdaya dharmabhAvanAoMke AnandameM nimagna ho rahe the / sAdhuoMke hRdayoMmeM bhI zrAvakoMkA AnaMdollAsa dekha kara prasannatA thii| ___ isI caumAsemeM Apake gRhasthAvasthAke bar3e bhrAtA khImacaMda bhAI bar3audeke zrIsaMghakA vinatIpatra aura AcArya 1008 zrIvijayakamalamUrijI mahArAjakA evaM upAdhyAya zrIvIravijayajI mahArAjakA gujarAtakI tarapha vihAra karanekA Adeza patra lekara Aye / khImacaMdabhAIke pahu~canese sAdhumaMDalameM prasannatA chA gaI / Apake hRdayameM bhI AnaMdakI laharI uThe binA na rahI / magara zrAvaka maMDalameM udAsI chA gaI / usane vinatI kI " mahArAja ! Apa hameM yahA~ kisake AdhAra chor3akara padhArate haiM ? hameM to guru mahArAja ApahIke bharose chor3akara gaye haiM / hama Apako kahIM na jAne deNge|" ____ Apane pharmAyA--" Apa loga jAnate haiM ki maiM unnIsa barasase paMjAbameM hU~ / dIkSA le kara maiM guru mahArAjakI caraNasevAmeM rahA aura unakA dehAnta hone para bhI maiM yahIM vicaraNa kara rahA hU~ / kaI dinoMse maiM eka bAra siddhAcalajI jAkara
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 Adarza jiivn| dAdAkI yAtrA kara AnA cAhatA thA; magara Apa loMgoke AgrahahIse idhara ThaharA huaahuuN| sAdhumaMDalI yAtrA raneke lie utsuka hai| mujhe unakA bhI khayAla karanA caahie| aura aba to idhara AcArya mahArAja aura upAdhyAyajI mahArAjakA vihAra hone vAlA hai, isalie aba Apa logoMko maiM unake AzrayameM chor3a kara jAtA huuN| to bhI maiM yaha vacana detA hU~ ki, eka bAra phira paMjAba lauTakara Aye binA na rahU~gA / guru mahArAjake lagAye hue isa bagIceko eka bAra phirase Akara degaa|" caumAsA samApta hone para Apa gujarAtameM jAneke lie saMvat 1964 ke magasara vadI 1 budhavArako amRtasarase vihArakara Apa taranatArana padhAre / saMdhyAke samaya jaba Apa devasI pratikramaNa samApta karake baiThe hI the ki ghAsIrAmajI aura jugalakizorajI nAmake sthAnakavAsI sAdhu Apake caraNoMmeM A gire aura hAtha jor3akara vinatI karane lage ki,"guru deva ! hamArA uddhAra kIjie / hamArA janma nirarthaka jA rahA hai / hamane AtmakalyANake lie ghara bAra chor3e haiM; magara jisa sthitimeM hama haiM usameM raha kara, hamArA kalyANa nahIM hogA / hamane mUtra siddhAntoMkA jitanA jJAna prApta kiyA hai utanese hameM yaha vizvAsa ho gayA hai ki, sthAnakavAsiyoMkI kriyA zAstrAnukUla nahIM hai; jainazAstroMke pratikUla hai| isalie Apa apane caraNoMmeM sthAna dekara hameM sanmArga para claaie|" Apane foyAH-" yaha satya hai ki, manuSya janma bAra
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 161 ARANA bAra nahIM milatA; isa lie isake hareka kSaNakA sadupayoga karanA caahie| kisI bhI dharmameM dIkSita honeke pahale manuSyako cAhie ki, vaha usakI bhalI prakArase parIkSA kara le / tuma abhI hamAre sAtha raho, jainazAstroMkA anuzIlana karo aura kriyAnuSThAna sIkho / jaba tumheM pUrA vizvAsa ho jAya,-jaba tumhArA mana sacce dharma para himAlayakI taraha aTala ho jAya aura jaba hama tumheM dIkSA deneke pAtra samajheMge tabhI dIkSA de deNge| una donAna kahA----" kRpAnAtha ! hamArA mana himAlayake samAna sthira ho gayA isI lie to nAbhAse daur3e hue Apake caraNoMmeM Aye haiM / agara aisA na hotA yadi sthAnakavAsI sAdhu raha kara hI hama satya dharmakI kriyA kara sakate to eka dIkSAko chor3akara dUsarIko grahaNa karane na Ate / mahArAja! kRpA kIjie aura hameM isa baMdhanase mukta kiijie|" lAlA pannAlAlajI jauharI, lAlA mahArAjamala, lAlA nAthUmala Adi zrAvaka Apake darzana karane taranatArana Aye hue the / ve bhI usa samaya maujUda the| unhoMne vinatI kI," gurudayAla ! pyAseko pAnI pilAnA, bhUkheko anna denA, dukhIkA duHkha miTAnA to dharma hai hI magara AtmAko muktike mArgameM lagAnA sabase bar3A dharma hai| yaha bAta Apase nivedana karanA choTe mu~ha bar3I bAta karanA hai| magara ina sAdhuoMkI vyAkulatA dekhahamase cupa na rahA gayA isI lie arja kara dI hai| hameM kSamA
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 Adarza jIvana / kareM aura inako amRtasarahImeM dIkSA deM / amRtasarako bhI gujarAta jAneke pahale, itanA vizeSa lAbha dete jAya~ / " . Apa muskurAye aura bole:-" acchA lAlAjI ! tumhArI hI manokAmanA pUrI ho|" . yaha vAkya mAnoM gaMbhIra ghanagarjana thaa| isase donoM sAdhuoM aura tInoM zrAvakoMke mana-mayUra AnaMdase nAca uThe / Apa phirase amRtasara padhAre / jaba Apa apane sAdhuoM, zrAvakoM aura donoM sthAnakavAsI sAdhuoMke sahita darvAjeke pAsa pahu~ce taba pA~ca sAta sthAnakavAsI zrAvaka Akara donoM sAdhuoMse jhagar3A karane lage / lAlA pannAlAlajIko ye samA cAra mile| ve tatkAla hI pulisa lekara pahu~ce / pulisako AI dekha sthAnakavAsI zrAvaka jhagar3A chor3a cupacApa cale gye| Apa nirvighnatayA maMdirajIke darzana kara lAlA mahArAjamalajIke makAnameM jA birAje / sthAnakavAsiyoMne ho hallA macAyA aura nAliza kI kighAsIrAma nAbAliga jugalakizorako bahakA kara le AyA hai aura yahA~ use saMvegI sAdhu apanA celA banAnA cAhate haiN| unheM inhoMne lAlA mahArAjamalake makAnameM baMda kara rakkhA hai, bAhara nahIM nikalane dete / yaha makAna kaTarArAmagaDhiyoMmeM hai / jugalakizorakI mAtA jaina sAdhvI (sthAnakavAsI) hai aura apane lar3akeke viyogameM vyAkula ho rahI hai / ataH lar3akA vApisa dilAyA jAve / lar3akeko kahIM aura jagaha na bhagA le jAya~ isa lie unake lie vAraMTa nikAlA jAya /
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / majisTreTane jugalakizora ke nAmakA vAraMTa de diyA / kucha sthAnakavAsI sAdhu pulisako sAtha le Apa Thahare hue the vahA~ Aye / usa samaya vahA~ koI zrAvaka nahIM thA / kevala zrIyuta hIrAlAla zarmA vahA~ the / unhoMne makAnakA darvAjA baMda karaliyA | pulisane darvAjA kholane ke lie kahA / zarmAjIne kahA: - " lAlA pannAlAlajIko aura lAlA mahArAjamalajIko Apa bulAveM | ve Aya~ge tabhI maiM darvAjA kholU~gA / " pulisane unheM bulAyA aura apane AnekA sababa batA jugala kizorako apane sipurda kara deneke lie kahA / unhoMne darvAjA khulavAkara jugalakizorako unake sipurda kara diyA / sthAnakavAsI bhAI jaba jugalakizorako gAr3ImeM biThAkara le jAnA cAhate the taba lAlA pannAlAlajIne kahA :- " aisA karanA ucita nahIM hai / unheM paidala hI lekara jAo / isameM jaina nAmakI badanAmI hai aura khAsa tarahase sthAnakavAsiyoMkI badanAmI hai / " 163 unhoMne uttara diyA:- " hama ise sthAnakavAsI sAdhu nahIM samajhate; yaha to tumhArA sAdhu hai / hamArI koI badanAmI isameM nahIM hai / " lA0 pannA0 - " bhAvoMse ye hamAre sAdhu hote hue bhI bAnA abataka sthAnakavAsiyoMhIkA pahana rahe haiM / isa lie loga ApahIko burA batAya~ge / "
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 Adarza jiivn| aanoon AAMANANAMANANAR/No.11%AnnaAARRA.. unhoMne uttara diyA:-" nahIM jI hama koI upadeza nahIM sunanA caahte|" _lAlAjI-" jaisI tumhArI icchA " kahakara Apake pAsa cale gaye / sthAnakavAsI jugalakizorako pulisakI gAr3ImeM biThAkara korTameM le gye| ___ korTane tahakIkAtake bAda isa sabUta para dAvA khArija karadiyA ki, jugalakizora nAbAliga nahIM hai / isa lie apanI marjIke mAphika kAma karanekA use haka hai / bAdameM bar3I dhUmadhAmake sAtha unheM saM. 1964 magasira sudI 11 ravivAra, tA. 19-1-1908 IsvIke dina dIkSA dI gaI ghAsIrAmajIkA nAma vijJAnavijayajI rakkhA gayA aura Apake ve ziSya hue / jugalarAmakA nAma vibudhavijayajI kAyama huA aura vimalavijayajIke ve ziSya hue| dIkSAmahotsavake samaya brAhmaNa, kSatrI, vaizya, Adi sabhI maujUda the| dIkSAke AnaMdotsavameM paM. hIrAlAlajI zarmAkI sevAoMse prasanna hokara unheM eka soneke kar3oMkI jor3I inAmameM dI gaI thii| isa viSayakA savistara vRttAnta uttarArddha meM ghAsIrAma jugalarAma prakaraNa' ke haiDiMgase diyA hai| usI dina Apane ' dIkSA aura zikSA' isa viSaya para eka bar3A hI prabhAvazAlI vyAkhyAna diyA thaa| amRtasarase vihAra karake Apa jaMDiyAlA, jAlaMdhara, ludhiyAnA
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / hote hue aMbAle pahu~ce / Apa jisa dina aMbAle pahu~ce the usI dina dillIkI orase vihAra karake AcArya mahArAja 1008 zrIvijayakamalamUrijI aura upAdhyAyajI mahArAja zrI 108 zrIvIravijayajI bhI apane sAdhumaMDala sahita aMbAle Aye the / donoMkI zaharake bAhara bheTa ho gii| bar3e julusake sAtha donoMkA nagarapraveza karAyA gayA / Apa cAra pA~ca roja vahA~ rahakara vahA~se dillIkI ora vihAra kara gye| khImacaMdabhAIne aba pIchA chor3A ___ Apa aMbAlese vihAra karake dillI pdhaare| usa samaya Apake sAtha zrIvimalavijayajI,zrIkastUravijayajI,zrIsohana vijayajI, zrIvijJAnavijayajI aura zrIvibudhavijayajI the / Apane cAhA thA ki, isa sAla gujarAtahImeM caumAsA kareMge aura ho sakA to isI sAla nahIM to agale sAla dAdAkI yAtrA jarUra kreNge| dillIke saMghane nizcaya kiyA ki, cAhe kucha bhI ho jAya hama Apako isa sAla dillImeM hI rakkheMge / cintAmaNi ratnako pAkara kauna chor3anA cAhatA hai ? donoM ora saMgharSa thA / eka ora gurubhakti thI, dUsarI tarapha gujarAtake zrAvakoMkI-jisameM bhI khAsa karake khImacaMdabhAI aura bar3odAke zrIsaMghakI-vinatI, sAdhuoMkA zIghra hI gujarAtameM jAkara tIrthayAtrA karanekA Agraha aura ApakAkhudakA-jitanI ho sake utanI jaldI karake dAdAkI yAtrA karanekA vicaar|
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| bhaktoMke Agrahase ApakA vicAra DhIlA par3hane lagA thA; sAdhuoMke diloMmeM bhI zrAvakoMkI bhaktigaddakaMThase kI gaI prArthanAne ghara kiyA thA; unake Agraha zithila hone laga rahe the| bhakta do kaThinAiyoMko laga bhaga pAra kara cuke the / aba kevala tIsarI kaThinAI hI raha gaI thii| vaha thI gujarAtakI vintii| vinatI hI kyoM gujarAtake Apako leneke lie Aye hue pratinidhi aura Apake sage baMdhu, micaMda bhAI / kyoMka dillIse vihArameM derI huI thI aura khImacaMda bhAIko dillIke zrIsaMghane likha diyA thA ki mahArAja sAhibakA caumAsA dIllIhImeM hogA isa lie ve ghara jAkara phira dIllI A gaye the| zrAvakoMne khImacaMda bhAIse kahA / khImacaMda bhAIne pahale to hA~, nA kI; magara antameM unakA dila bhI pasIja gyaa| unhoMne zrIsaMghake sAtha Akara arja kI,-" maiM apanA Agraha chor3atA huuN| bar3audeke zrIsaMghako isa varSa aura zAnti rakhaneke lie kahU~gA / Apa saMghako nArAja na kareM; vinatI svIkAra kara leN|" Apane vinatI svIkArI / jayanAdase upAzraya gUMja utthaa| jaba ApakA caumAsA dillIhImeM honA sthira ho gayA taba eka dina dillIke zrAvakoMne prArthanA kI,-" gurudayAla ! yahA~ se thor3I hI dUra para hastinApurajI tIrtha sthAna hai / usameM, Apa jAnate hI haiM ki, zrIzAntinAtha svAmI,zrIkuMthunAtha svAmI.
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ - Adarza jIvana / 167 mmmmmmmmmmmmm. aura zrIaranAtha svAmIkA-tani tIrthakaroMke-cyavana, garbha, dIkSA aura kevala aise-cAra kalyANaka, pratyekake, kula milAkara bAraha kalyANaka hue haiN| prathama tarthikara zrIAdIzvara bhagavAnako bhI, varSAMtapakA pAraNA, zreyAMsakumArane vahIM karavAyAH thaa| usa dina vaizAkha sudI 3 kA dina thA; usa dinake dAnase zreyAMsa kumArako akSaya phalakI prApti huI thI / isI lie usa tithikA nAma akSaya tRtIyA yA AkhA tIja ho gyaa| ataH yadi ApakI AjJA aura icchA ho to Apa yAtrAke lie padhAreM, saMghakI bhI Apake sAtha yAtrA ho jaaygii|" ___ Apane pharmAyA:-" isake sivA dUsarI kaunasI bAta prasannatAkI hogI ? phAlguna caumAsA nikaTa hai vaha vahIM kiyA jaaygaa|" zrAvaka bole:-" hama bhI aneka pApake kAmoMse baca jAya~ge / kyoMki holiyoMke dina tIrtha sthAnapara biiteNge|" . __ taiyArI ho gii| hamAre caritranAyakane apanI sAdhumaMDalI. sahita eka dina pahale hI vihAra kiyaa| dUsare dina saMgha bhI ravAnA huA aura dillIse gyAraha mAila para gAjiyAbAdameM. Apase jA milA / dUsarA par3Ava caudaha mAila para begamA. bAdameM, aura tIsarA par3Ava teraha mAila para meraThameM huA / saMgha jisa dharma zAlAmeM ThaharA vaha dharmazAlA paM0 gaMgArAmajI raIsa meraThakI dharmapatnI bIbI ( zrImatI ) suMdarakaurane saM0 1962 meM banavAI hai| vahA~ yAtriyoMke lie saba tarahakA
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 Adarza jIvana | ArAma haiM / vahA~se ravAnA hokara saMgha sahita Apa muhAnA pahu~ce / yaha meraTha se satraha mAila hai / agale dina saMgha hastinApura pahu~cA aura (saM0 1964 phAlguna sudI 13 somavArake dina ) yAtrA kara apaneko kRtakRtya mAnane lagA / Apake yAtrArtha jAne ke samAcAra suna binolI, khiMvAI, tItaravAr3A, ludhiyAnA, aMbAlA aura baMbaI Adi sthAnoMke bhI karIba sau savA sau zrAvaka zrAvikAe~ yAtrArtha A gaye the / svargIya AcArya mahArAja zrI 1008 zrImadvijayAnaMda sUrijI mahArAjakI banAI huI satraha bhedI pUjA par3hAI gaI / dUsare dina dillIkI zrAvikAoMne sAdharmIvatsala kiyA / vahA~ para hamAre caritranAyakane pA~ca stavana banAye the unameMse eka yahA~ uddhRta kiyA jAtA hai / stavana jaya bolo jaya bolo mere pyAre tIrathakI jaya bolo || aMcala || hastinApura tIratha sArA, kalyANaka hue jahA~ bArA / tIrthaMkara tiga manameM dhArA, dhArAjI dhArA sukhakartArA // tI0 // 1 // zAMtinAtha prabhu zAMtikArI, kuMthunAtha jinavara balihArI / zrIaranAthake jAU~ vArI, vArI jI vArI vAra hajArI // tI0 // 2 // prathama jinesara pAraNo kIno, ikSurasa zreyAMse dIno / muktirasa badale meM lIno, lIno jI lInA nija guNacIno // tI0 // 3 // unnIsau causaTha ke barase, dillIko saMgha Ayo harase / dhana Atama je tIratha pharase, pharase jI pharase vallabha tarase // tI0 // 4 //
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana caitra budI 1 saM. 1965 ko hastinApurase Apa ravAnA hue / saMgha bhI bhagavAnakI aura guru mahArAjakI jaya bulAtA huA vahA~se ravAnA huaa| ___ Apa vApisa meraTha pahu~ce / binaulI, khivAI Adike zrAvakoMkI prArthanAse Apane yamunApArake grAmoMmeM vicaraNa karane aura vahA~ke nivAsiyoMko jJAnAmRta pAna karAnekA nizcaya kiyaa| abhI caumAsemeM bahuta dina bAkI the isalie dillIke zrAvakoMne Apase vApisa dillI calanekA bahuta anurodha na kiyaa| caumAsA baiThaneke kucha dina pahale hI dillI padhAranekI prAthanA kara saMgha dillI calA gyaa| meraThameM kula tIna hI ghara zvetAMbara zrAvakoMke haiM, bAkI sabhI digaMbara haiN| isa lie Apa vahA~ vizeSa ThaharanA nahIM cAhate the, magara digaMbara bhAiyoMke Agrahase Apako vahA~ ThaharanA pdd'aa| digaMbara bhAiyoMne Apake do sArvajanika vyAkhyAna bI bI suMdarakaurakI dharmazAlAmeM karavAye aura eka apanI jaina dharmazAlAmeM bhI krvaayaa| usa samaya digavarokA rathotsava thA isalie vyAkhyAnoMmeM aura bhI vizeSa raunaka hotI thii| Apa meraThase binaulI pdhaare| meraTha ilAkameM prAyaH sabhI zrAvaka digaMbara haiM / kevala khivAI aura binaulI meM kucha zvetAbara zrAvakoMke ghara haiM aura ve svargIya AtmArAmajI mahArAjake pratibodhita haiN| vahA~ Apa roja vyAkhyAna bA~cate the / isameM prAyaH digaMbara zrAvaka zrAvikAe~ dharmopadeza zravaNa kara lAbha uThAte the|
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 Adarza jIvana / yahA~ke raIsa lAlA musaddIlAlajIne apanI dukAneM maMdira jIke lie dIM aura unhIMmeM maMdira banavAnekA vicAra kiyaa| zubha muhUrtameM zrIjinamaMdira banavAnA prAraMbha o gayA thA, vaha maMdira banakara taiyAra ho cukA hai / pratiSThA karAnekI eka bAra taiyArI kI gaI thI, magara kisI kAraNavaza usa samaya na ho skii| lAlA zrIcaMdrajI aura bAbU kIrtiprasAdajI bI. e. ela ela.bI. Adi lAlA musaddIlAlajIke suputroMkI yahI utkaTa abhilASA hai ki, maMdirajIkA kAya jaise hamAre caritranAyakakI upasthitimeM huA hai vaise hI pratiSThA bhI ApahIkI upasthitimeM ho / unakA khayAla hai ki pahale hamArA kAya isI lie ruka gayA thA ki, usa samaya Apa upasthita na the, na ho sakate the; kyoMki usa samaya Apa gujarAtameM vicarate the| unakI isa bhAvanAko pUrNa karanehIke lie Apane, abhI lAhorase vihAra karate samaya socA thA ki gujarA~vAlAmeM guru mahArAja zrIAtmArAmajI mahArAjake samAdhimaMdirakI yAtrA kara pA~ca sAta dina gujarA~vAlAmeM Thahara, sIdhe meraThakI tarapha vihAra kara denA aura yaha caumAsA dillImeM yA AsapAsake kisI kSetrameM bitA cAmAse bAda maMdirakI pratiSThAkA prabaMdha kara denA / magara kSetrasparzanA balavatI hai ! zrIguru mahArAjakI kRpAse gujarA~vAlAmeM 'zrIAtmAnaMda jaina gurukulapaMjAba' kI sthApanA karanekA prabaMdha ho gayA, isa lie Apako vahIM Thahara jAnA par3A / gujarA~vAlA aura vinaulIkA antara lagabhaga 400 mAilakA hai /
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana | saMvat 1965 ke vaizAkha sudI 6 ko binaulImeM, aMbAlA zahara se lAlA gaMgArAmajI zrIzAntinAtha svAmIkI pratimA le Aye the | bar3e utsava ke sAtha pratimAjakA nagara praveza karAyA gayA thA / isa utsava meM binaulIke aura AsapAsa ke gA~voMke digaMbara jainoMne bhI bar3e utsAhase bhAga liyA thA / usI dina gujarAMvAlA meM AcArya mahArAja zrIvijaya kamala sUrijI aura upAdhyAyajI mahArAja zrIvIravijayajI Adi munirAjoMkI upasthitimeM svargIya AcArya mahArAja zrI 1008 zrImadvijayAnaMda sUrIzvarajI ( AtmArAmajI) ke samAdhi maMdi - rameM caraNapAdukA sthApita karanekA utsava huA thA / Apane binaulI ke AnaMdako hI gujarAMvAlAkA AnaMda mAna liyA thaa| gurubhaktike upalakSameM Apane usa samaya jo stavana banAkara bheje the unameM se eka hama yahA~ dete haiM 171 ( dezI - vAranAkI ) vArI jAU~re sadgurujI tuma para vAranA jI // aMcalI || AtamarAmajI nAma dharAyA, Atamako ArAma batAyA / AtamarAma samA sukhadAyA, antara ghaTameM dhAranA jI // vA0 // 1 // mithyAmatatama dinakara jAnA, kAmajvara dhanvaMtarI mAnA / sat cit AnaMda padakA pAnA, sAgara lobha nivAranA jI || vA 0 // 2 // bAhya nimitta guru upakArI, kAraNa mukhya nijAtamadhArI / Atama hI AtamapadakArI, sIdhA artha vicAranA jI // vA 0 // 3 //
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 Adarza jiivn| ghar3i ghar3i pala pala gurujI dhyAU~, manameM vANIse guNa gAU~ / kAyAse nija zIsa namAU~, rUpa parAyA chAranA jI // vA0 // 4 // pUrNa kRpA zrIguru ho jAve, Atama paramAtama pada pAve / vijayAnaMda vadhAI gAve, Atama vallabha tAranA jI || vA0 // 5 // Apane vinaulIse khivAIkI tarapha vihAra kiyA / apane sAtha muni zrIsohanavijayajIko rakkhA aura dUsare muniyoMko dillIkI tarapha ravAnA kara diyA / vahA~ gujarA~vAlAse lAlA jagannAthajI Apake nAmake do patra lekara Aye / unameMse eka 108 zrIAcArya mahArAja zrIvijayakamala mUrijI tathA upAdhyAyajI mahArAja zrIvIravijayajIkI tarafakA thA aura dUsarA thA zrIsaMgha gujarA~vAlAkI tarafakA / unameMse zrIsaMgha gujarA~vAlAkI nakala-jo hameM prApta ho sakIyahA~ dI jAtI hai / yaha patra urdUmeM likhA huA thaa| tA0 30-5-1908 zrI AtmAnaMda jainazvetAMbara kamiTI, gujarA~vAlA (paMjAba) " zrI zrI zrI muni mahArAja vallabhavijayajI Adi muni mahArAja, ajatarapha zrIsaMgha gujarA~vAlAkI 108 daphA bandanA caranoMmeM kabUla ho / arja yaha hai ki, isa vakta DhUMDhiyoMne dUsarI kaumoMyAnI khatarI, birAhamana, AryAsamAja vagairAko bahota bhar3akAyA hai / jisake javAbameM mavarakhA 29 maI ko bavakta
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 173 7 baje zAmake eka lekcara bajariye mAsTara AtmArAma sAkina amRtasarake dilavAyA hai / jisase hamAre saMghakI yAnI jainadharmakI bahuta niMdA yahA~ huI hai| isalie ye amara saMgha gujarA~vAlAko bahuta nAgavAra gujarA hai / aba saMghakI janAbake caranoMmeM prArthanA ye hai ke jisa vakta yaha arIjA khidamata AliyAmeM pahoMce usI vakta gujarA~vAlAko bihAra pharmAveM, kyoM ke jisameM zAsanakI beijjatI na ho| isa vakta phauran aura kAmoMko chor3akara zAsanakI unnatikI tarapha khayAla honA cAhie / isa lie munAsiba jAnakara Apako takalIpha dI hai| bAkIkA hAla bajabAnI jagannAthake mAlUma ho jAvegA / phakata / mukarrara ye hai ke jisa vakta ye arIjA pahoMce usI vakta ravAnA ho jAveM / isa hamArI thor3I teharIrako hajAra daphA khayAla pharamA kara aura kabUla karake bihAra kareM / phakata / bihAra gujarA~vAlAkI tarapha karake bajarie tAra ittalA deveM / tAke saMghako khuznUdIkA bAisa ho / phakata / " (nIce cAra mukhiyoM ke hastAkSara haiN|) tatkAla hI ravAnA honeke lie do tAra mile / unakI nakaleM yahA~ dI jAtI haiN| Gujranwala 30th 8-35 ( A. m. ) Musaddilal Piarelal Jaini village Banoli Baraut. Send muni balabbijeji, with your men to Gujranwala immidiately. Jagannath coming. Jain community.
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 Adarza jiivn| (gujarA~vAlA 30 vIM, 8-35 ( prAtaHkAla) musaddIlAla pyAre lAla jainI, mu0 banolI, bar3auta. apane AdamiyoMke sAtha muni vallabhavijayajIko tatkAla hI gujarA~vAlA ravAnA karo / jagannAtha A rahA hai / jaina saMgha.) Gujranwala 30th, 16-15 ( P. M.) ShriMuui Ballabbejeji Clo Musaddilal Piarelal "Village, Banoli, Baraut. Start at once Gujranwala great sensation. Shri Kamalbejeji. ( guMjarA~vAlA, 30 vI 16-15 ( sAyaMkAla ) zrImuni vallabhavijayajI Co musaddIlAla pyArelAla mu0 banolI, baDota. tatkAla hI ravAnA hoie / gujarA~vAlAmeM bar3I uttejanA phaila rahI hai / zrI kamala vijyjii|) Apako AcArya mahArAja va upAdhyAyajI mahArAjakA phirase patra milaa| usakI nakala yahA~ dI jAti hai| __atra zrI gujarA~vAlA thI ( se ) zrIAcArya mahArAja 'zrIvijayakamala mUrijI tathA vIravijaya Adi sAdhunA ( kI) tarafathI ( se ) tatra zrI vinaulI madhye muni zrIvalla
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 175 bhavijayajI Adi joga, sukhasAtA anuvaMdanA vaMdanA bA~canAjI lakhavAnuM ke ( likhanekA kAraNa yaha hai ki ) jagannAtha mAraphata patra diyA thA / uttara AyA nahIM. khaira. vizeSa lakhavAnuMke A patra vAMcate sAra ( yaha patra par3hate hI) vihAra atra gujarA~vAlA tarafa kara denaajii| kAraNa saba jagannAthase vidita ho gayA hogA, to bI isArA mAtra jaNAyA jAtA hai ki A vakhata atrenA DhUMDhiyAone tamAma sArA zaherane ( ko ) apane pakSamA ( meM ) kara liyA hai aura jainatatvAdaza tathA ajJAnatimirabhAskara ina donoM graMthako rada karanekI bar3I koziza ho rahI hai / yadyapi bar3e mahArAjane jo jo likhA hai so satya hai tathA pramANa sahita hai aura pustakoM bhI maujUda hai tathApi inoMkA pakSa jAdA hai / sahI sahI siddha karanA brAhmaNa lokorolA pAke ( zora macAke ) karavA deve tema jaNAtuM nathI ( aisA mAlUma nahIM hotA ) mATe (isalie ) A vakhata tamAru ( tumhArA ) jarUra kAma che. ( hai ) tumhArI phuratI bahota hai / yakIna hai tumhArA Anepara acchA phateha hogA / o ( aura ) vicAra lAMbo chor3I ( laMbA vicAra chor3a kara ) atrethI AvelA zrAvako sAtha jarUra vihAra karanA jI / yadyapi garamI hai, dUrakA mAmalA hai| parantu A vakhata evoja che (aisA hI hai) jo ki prANato arpaNa thaI jAya ( ho jAya~) parantu gurukA vAkyoMne dhakko na lAge, isa lie jAramArake dabake likhA jAtA hai| basa itanA mAtrase samajha
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / - lenA jI / tumo ( tuma ) guNavAnako jyAdA kyA likhanAjI cAra sAdhu jo ke dillI haiM unako dillIkI ijAjata de denaajii| temaja tumo sohanavijayajIko sAtha lekara phaurana Avo. eja / jeTha vadI 14 paMjAbIH vIra vijaya Aja A vakhate eTale ( yAnI) dinake chaH baje para amRta sarase bolAyA paMDita ApaNA ( apane ) graMthoMne ( ko) rada karavAnu ( kA) bhASaNa de rahA hai / natIjA kyA AvegA te ( usakI) khabara nathI ( nahIM) au sA (?) DhU~DhakAono pakSakarI tamAma zahera ukerAI gayuM che (uttejita ho gayA hai) lakhavA samartha nathI (likhanekA sAmarthya nahIM hai ) tAjA kalama-A patra vA~cI turata vihAra karo atrenA mANaso rokAyalA che. ( yahA~ke AdamI ruke hue haiM ) mATe hAla vinaulIse cAra AdamI sAtha lekara aao| musaddIlAlako kahanA atre thI musaddIlAlako tAra diyA jAyagA tathA aMbAle patra likha diyA hai / vAMke cAra AdamI aajaaygaa| bIjAvRttAMta jagannAthake mukhase suNa lenA jii|" __hamAre caritra nAyakako AcAryazrIne aura saMghane punaH gujarA~vAlA kyoM Agraha pUrvaka bulAyA isake kAraNakA AbhAsa to pAThakoMko patroMse ho hI gayA hogA; magara pUrA samajhameM nahIM AyA hogA, isa lie use saMkSepameM yahA~ batalA dete haiN| __ pAThaka yaha jAnate haiM ki hamAre caritranAyakake sAtha zAstrArtha karake sthAnakavAsI sAmAnameM aura nAbhemeM burI taraha.
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 177 .......rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrammar hAre the / ludhiyAne meM unheM nIcA dekhanA par3A thA aura amRtasarameM to bar3e hI phajIhata hue the| isa lie ve mana hI mana zvetAmbaroMse nArAja the aura badalA lenekA maukA dekha rahe the; magara hamAre caritranAyakakI upasthitimeM unheM avasara nahIM milatA thaa| idhara sthAnakavAsiyoMke manakI yaha hAlata thI udhara zvetAMbara apane gurukI vijayase prasanna the| jahA~ tahA~ utsava hote the aura AnaMdakI badhAiyA~ bajatI thiiN| isa tarahakI dazAmeM saM0 1965 kI vaizAkha zuklA 10 tA.7 maI san 1908 IsvIko gujarA~vAlAmeM bar3I dhUmadhAmake sAtha svargIya AcArya mahArAja zrI 1008 zrIvijayAnaMda mUrijIkI vedI pratiSThA 108 zrIAcArya mahArAja zrIvijayakamala mUrijIke hAthase huI / usameM sArvajanika-pablika vyAkhyAna hue| vyAkhyAnoMmeM yaha bAta Aye binA kaise raha sakatI thI ki AcAryazrI pahale sthAnakavAsI the? sAre zaharameM zvetAMbaroMkI prazaMsAkA nayA daura prAraMbha huaa| sthAnakavAsI isa samaya nirbhaya ho gaye the / jina mahAtmAke Age unako jabAna kholanekA hausalA nahIM par3atA thA ve paMjAbase ravAnA ho cuke the| unhoMne badalA lenA sthira kiyA; sthira karake bhI ve svayaM maidAnameM AnekI himmata na kara ske| unhoMne svargIya AtmArAmajI mahArAjake banAye hue ajJAnatimirabhAskarake usa hissekA urdUmeM anuvAda karake chapavAyA, jisameM hindugraM 12
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / thoMmeM hiMsA AdikI bAtoMkA honA siddha kiyA gayA hai| sAtha hI gujarAMvAlAke hindu vaise bhI uttejita kiye gaye / itanA hI nahIM, sunA jAtA hai ki zvetAMbaroMke sAtha zAstrArtha karanemeM, zvetAMbaroMko nIcA dikhAnekA prayatna karanemeM, jo kucha kharcA ho vaha bhI denekA abhivacana dekara unheM uttejita kiyA; kharcA dete bhI rhe| gujarA~vAlAmeM zAstrArthakI aura noTisabAjIkI dhUma maca gii| 178 usa samaya hinduoM kI taraphase paM. bhImasenajI zarmA, vidyAvAridhi paM. jvAlAprasAdajI mizra aura paM. gokulacaMdajI Adi the / zvetAMbaroMkI taraphase, paM. zrIlalitavijayajI gaNi, jalaMdharanivAsI yati ( pUja) jI zrIkezaraRSijI, aura paM. brajalAlajI zarmA Adi the / zvetAMbaroMkI taraphase uparyukta vidvAnoMke aura zrIAcArya mahArAjajI Adi 13 sAdhuoM ke hote hue bhI kyA sAdhu aura kyA zrAvaka sabake diloMmeM yaha samAyA huA thA ki, hamArI jIta vallabhavijayajIke Aye binA na hogI / sabako bar3I vyAkulatA ho rahI thI / usIkA yaha pariNAma thA ki, zrI AcArya mahArAjako aura zrIupAdhyAyajI mahArAjako Apake pAsa patra bheja kara gujarA~vAlA Aneke liye AjJA denI par3I ! AcArya mahArAja, upAdhyAyajI mahArAja tathA zrIsaMghake patroMse pAThaka bhalI prakAra samajha sakate haiM ki, sabakI dRSTi
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 179 hamAre caritranAyaka para thii| Apa tatkAla hI arthAt jeThasudi paMcamIko vahA~se ravAnA ho gaye / __ jeThakA mahInA, kar3AkekI dhUpa mAnoM AkAzase sUraja Aga barasA rahA hai / pazu pakSI bhI vyAkula hokara sAyAkA Azraya le rahe haiM / logoMke lie gharase dasa bajeke bAda bAhara nikalanA jAna para AtA hai| amIra khasakI TaTTiyA~ lagAye havAdAra gharoMmeM baiThe bhI garamIse vyAkula ho ufa ! upha ! kara bAra bAra naukarako jaldI jaldIse paMkhA khIMcanekA takAjA kara rahe haiN| gharake bAhira jamIna AgasI tapa rahI hai| naMge paira jamIna para paira rakhanA mAnoM bhUbhala para paira rakhanA hai / aise samayameM hamAre caritranAyaka guruvacanako satya pramANita karane, dharmakI prabhAvanA karane, zrIAcArya mahArAjajI tathA zrIupAdhyAyajI mahArAjakI AjJAko pAlana karaneke aura caturvidha saMghakA mAna rakhaneke lie binaulIke pAsa khiMvAI gAmase ravAnA ho gaye / sAthameM Apake suyogya ziSya sohanavijayajI the| naMge paira donoM guru ziSya usa bhUbhalasI bhUmi para cale jA rahe haiM / sUrya apanI saMpUrNa zakti lagAkara jamInako jalA rahA hai, Apa dharmakI khAtira paidala cale jA rahe haiN| pahale dina Apane bIsa mAilakA safara kiyaa| ___ gA~va meM pahu~ce / logoMne dekhA ki, Apake pairoMmeM chAle par3a gaye haiM / thaka kara zarIra cUra cUra ho gayA hai / magara Apako isakA kucha khayAla nahIM thA / Apako sirpha eka hI bAtakA khayAla thA ki, maiM kisa taraha gujarA~vAlA pahu~cU~ /
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 Adarza jIvana / dUsare dina phira ravAnA hue / garamI usI taraha par3a rahI thii| Aha ! yahI to ApakI sAdhu cokI parIkSA thii| parisaha kaise zAntike sAtha sahe jAte haiM isIkA to yaha amalI sabaqa thA ! kavi bhUdharadAsajIne sAdhuvaMdanA karate kaisA suMdara likhA hai " sUkhe sarovara jalabhare, sakheM taraMgiNItoya / bATeM baTohI nA caleM, jaba ghAma garamI hoya // tisa kAla munivara tapa tapeM, girizikhara ThAr3e dhIra / ve sAdhu mere ura baso, merI haro pAtaka pIra / / zItaRtu jore aMga saba hI sakore tahA~, ____ aMgako na more nadI dhore dhIra je khare / jaThakI jhakore jahA~ aMDA cIla chore paza, paMchI chA~ha lore giri kore tapa je dhare / ghora ghana ghora ghaTA cahu~ aura Dore, ___ jyU jyU calata hilore tyU tyU~ phore bala ve are / dehaneha toreM paramAratha maiM prIti joreM, aise guruoMre hama hAtha aMjulI kareM // 2 // Apa savArImeM car3ha nahIM sakate the / pairoMkI rakSAke lie jor3e-kapar3eke jor3etaka-pahana nahIM sakate the; zarIrako dhUpase bacAneke lie chatrI nahIM lagA sakate the; garamIkI ziddatase sUkhate hue galeko, kisI kUe, bAvar3I yA rAhagIroMke lie lagI huI pyAUse, pAnI pIkara, tara nahIM kara sakate the / jharane
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 181 ke ThaMDe pAnIse halakako gIlA nahIM kara sakate the| naMge paira paidala calanA, dhUpameM jalate hue Age bar3hanA aura pyAsa lagane para kisI vRkSakI sAyAmeM thor3I dera baiThakara garama pAnIse-jo Apa gA~vameMse bharakara cale the-apanA halaka gIlA kara lenA isake sivA koI upAya nahIM thaa| sAdhucaryAke kaThora baMdhanameM ba~dhe hue-sAdhuoMke AcArako pUrNa rUpase pAlate hue aisI garamImeM,-jeThakI kar3I dhUpameM-yAtrA karanA kitanA kaThina kAma thA usakA varNana karanekI hamArI kSudra lekhanImeM zakti nahIM hai| isI taraha kaSTa sahate aura pandraha, bIsa kabhI isase bhI adhika mAilakA saphara karate Apa gujarA~vAlAkI tarafa cale jA rahe the / rastemeM loga Apako kahate," gurudeva ! Apake paira chila gaye haiN| lohU Tapakane laga gayA hai / Apa kucha samayake lie ArAma kiijie|" to Apa uttara dete,-"zrAvakajI! yaha to paudgalika zarIrakA dharma hai / vaha apanA dharma pAlatA hai| pAle / mujhe bhI apanA dharma pAlanA hai / jaina dharmakI loga avahelanA kara rahe haiM / maiM kaise ArAma le sakatA hU~? mujhe usI dina ArAma milegA jisa dina maiM gujarA~vAlA pahu~cU~gA aura svargIya guru mahArAjake vacana siddha kara dharmakI dhvajApatAkA phaharAtI degaa|" loga bhaktibhAvase Apake caraNa sparza kara sAzru nayana ApakI ora dekhate hue mauna ho jaate| isa sthitiko dekhakara tulasIdAsajIne rAmAyaNameM hanumA
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / najIke laMkA jAnekA jo varNana kiyA hai vaha A~khoMke sAmane A khar3A hotA hai / ve likhate haiMcaupAI-jimi amogha raghupatike bAnA, tAhI bhA~ti calA hanumAnA / jalanidhi raghupati dUta vicArI, kaha mainAka hou zramahArI / / soraThA-siMdhuvacana suni kAna, turata uTheu mainAka taba / kapi kaha kInha praNAma, bAra bAra kara jorike // dohA--hanumAna tehi parasi kari, puni tehiM kInha praNAma / rAmakAja kIne binA, mohi kahA~ vizrAma // amRtasara nivAsI lAlA haricaMdajI duggaDa abhI tA0223-25 ko hameM baMbaImeM mile the| ve kahate the ki, "jaba mahArAja sAhaba amRtasarameM pahuMce taba unake paira sUja rahe the| unake pairoM para hAtha lagAnese unheM kaSTa hotA thaa| hama logoMne arja kI-"kRpAlo! Apake aura sohanavijayajI mahArAjake bhI paira mUja rahe haiN| aisI dazAmeM Apa Age bar3heMge to jyAdA takalIpha hogI / Apa pA~ca sAta dina yahA~ ArAma kiijie| phira Age padhArie / gujarA~vAlemeM bhI paMca mukareMra karake mAmalA nipaTAnekI bAta cala rahI hai|" __ Apane pharmAyA:-"zrAvakajI ! pahale dharma hai, zarIra nahIM / dharmakI avahelanAke sAmane zArIrika kaSTa tuccha haiN| maiM gujarA~vAlA pahu~cakara hI dama lU~gA / bIcahImeM phaisalA ho gayA to bahuta acchI bAta hai|" kI bAta zAyarI kaSTa tuccha haiN| gayA to pahucakara hI dama lagA
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / daivayogase zrIsohanavijayajI mahArAjakI A~khoM meM darda ho gayA / vivaza Apako ATha dina vahIM ThaharanA par3A / A~khoMkA roga aisA nahIM thA ki usakI avahelanA kI jAtI / bagaira A~khoMke mArga kaise dekhA jA sakatA thA ? khivAIse ravAnA honeke bAda Apane amRtasarake sivA dUsarI jagaha kahIM bhI eka rAtase jyAdA vizrAma nahIM liyA thA / / amRtasarase vihAra kara Apa lAhorameM pahu~ce aura usI dina zAmako vahA~se ravAnA hokara rAvIke kinArepara sikkhoMkI dharmazAlAmeM pahu~ce / usa jagaha mAlUma huA ki, madhyastha logoMne phaisalA de diyA hai aura unhoMne AtmArAmajI mahArAjake banAye hue graMthako satya batAyA hai / gujarA~vAlAkI pUrI kArravAI uttarArddhameM 'gujarA~vAlAkA zAstrArtha' heDiMgavAle nibaMdhameM dI gaI hai| Apa ASAr3ha sudI 11 saM. 1965 ke dina gujarA~vAlAmeM pahu~ce / zrAvakoMne bar3e utsAhake sAtha svAgata kiyA aura julUsake sAtha Apako zaharameM le jAnA cAhA / Apane kahA:-"zrIAcArya mahArAja, zrIupAdhyAyajI mahArAja aura zrIcAritravijayajI mahArAjase vRddha, bar3e aura ratnAdhika pUjya yahA~ virAjamAna haiM, isa lie maiM bar3oMke sAmane, julUsase jAkara, upasthita honA anucita samajhatA huuN|" zrIsaMghane AcAryazrI Adise prArthanA kI / unhoMne samayAnukUla yogya udAratA dikhAI aura Apako yaha kahalAyA
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ ANPARASARAir 184 Adarza jiivn| me ki,-" tuma vinayavAna ho, tumhArA yahI dharma hai, magara yaha maukA aisA hI hai / tumane guru mahArAjake nAma para prANataka nyochAvara kiye haiM, logoMmeM utsAha bar3ha rahA hai, ataH dharmakI prabhAvanAke lie aura guru mahArAjakI yazoduMdubhi cahu~ ora baja uThe isa lie, hama tumheM AjJA dete haiM ki tuma zrIsaMghakI AjJAko svIkAra kara lenaa|" ___ Apane bar3oMkI AjJAko zirodhArya kara vivaza jUlUsase jAnA svIkAra kara liyaa| bar3I dhUmadhAmake sAtha julUsa niklaa| uparyukta tIna mahAtmAoMke sivA sabhI sAdhu Apake svAgatArtha sAmane Aye the isa lie nagarapravezake samaya Apake sAtha sAdhuoMkI eka acchI saMkhyA ho gaI thii| __ zrImaMdirajImeM darzana, caityavaMdana kara Apa upAzrayameM pdhaare| usa samaya zrIAcArya mahArAja Adi vRddha, mahAtmAoMne bhI ApakA zAstrAnusAra ucita svAgata kiyaa| Apane bhI zrIAcArya mahArAjajI Adike caraNoMmeM vidhi pUrvaka vaMdanA kii| dUrase Aye hue sAdhu apane bar3oMke caraNoMmeM kisa taraha vaMdanA kiyA karate haiM so dekhanekA avasara zrIsaMgha gujarA~vAlAke lie aura bAharase Ae hue anyAnya bhAiyoMke lie yaha pahalA hI thA / zrIjinezvarake vinayamArgako dekhakara aneka bhavyoMkI A~khoMse harSAzru baha cale / sabhIke mukhase vAha ! vAha ! ! aura dhanya ! dhanya !! kI dhvani nikala pdd'ii| zrIAcArya mahArAja Adine ApakI pIThapara harSa pUrvaka
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| hAtha phirAyA aura kahA,-"yadi sacce gurubhakta hoM to tumhAre hI samAna hoM / tumane svargavAsI gurudevake isa kathanako,-ki paMjAbakI sambhAla vallabha legA, satya kara dikhAyA hai| jAo ! vyAkhyAnake pATa para baiTha kara zrIsaMghako thor3AsA vyAkhyAna sunAo! kaI dinoMse zrAvakoMko tumhArI jabAnase jinavacanAmRta pAnakaranekA avasara nahIM milA hai, Aja pilAkara unheM dhanya bnaao|" ___ Apane baddhAJjali hokara 'tahatti' kahA aura vyAkhyAna maMDapameM jAkara zrotAoMko upadezAmRta pilAyA / jaba zrAvakoMko yaha mAlUma huA ki Ajase nitya prati unheM vyAkhyAna sunanekA saubhAgma prApta hogA taba unhoMne, cauvIsa mahArAjakI jaya, zrIAtmArAmajI mahArAjakI jaya, zrImadvijayakamalamUri mahArAjakI jaya ! zrIupAdhyAyajI mahArAjakI jaya ! zrIcaritravijayajI mahArAkI jaya! zrIvallabhavijayajI mahArAjakI jaya ! isa taraha jaya dhvanike sAtha apanI prasannatA prakaTa kii| __ Apa kaI dinoM taka niraMtara vyAkhyAna dete rhe| eka dina Apane AcAryazrIse nivedana kiyA ki, gujarA~vAlAke zAstrArthakI kArravAIkA saMgraha honA Avazyaka hai / isa lie yadi Apa vyAkhyAnake lie kinhIM dUsare muni mahArAjako AjJA pharmAveM aura mujhe isa kAryako karanekI AjJA pharmAveM to uttama ho|" __ AcAryazrIne ApakI yogya prArthanAko svIkAra kiyA aura vyAkhyAnake lie zrIlalitavijayajIko hukma de diyaa|
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 Adarza jIvana mhroom bIca bIcameM kabhI kabhI zrIupAdhyAyajI mahArAja aura anyAnya sAdhu mahArAja bhI vyAkhyAnakI kRpA karate rahe the; jyAdAtara vyAkhyAnakA bhAra Apake ziSya ratna zrIlalitavijayajI para hI rahA thA / mukhya kAraNa isakA yaha thA ki AcArya mahArAja aura upAdhyAyajI mahArAjakI tabIata garamIke sababase jaisI cAhie vaisI acchI nahIM rahatI thI. zrIcAritravijayajI mahArAja vRddhAvasthAke kAraNa asamartha the aura anya jo sAdhu the ve gujarAtI honeke kAraNa paMjAbameM vyAkhyAna nahIM bA~ca sakate the| zrIsaMghake Agrahake kAraNa AcAryazrIne paryuSaNa parvameM kalpamUtrake prathama vyAkhyAnakI aura saMvatsarIke vyAkhyAnakI arthAt bArasAM-kalpasUtra mUlamAtrake vyAkhyAnakI kRpA kI thI; zeSa kalpasUtrake vyAkhyAna donoM guru ziSyoMne yAnI Apane aura zrIlalitavijayajIne hI samApta kiye the| ' ___ ApakI kalpasUtra bA~canekI chaTA ajaba hai / yaha svargIya gurudevakI chaTAkA anukaraNa hai| ise dekhakara muni zrIlabdhivijayajI ( vartamAnameM zrIvijayalabdhimUrijI ) cakita ho gaye the| unhoMne kahA:-" ApakA kalpasUtra sunAnekA DhaMga bahuta hI bar3hiyA hai / maiM bhI Agese isI Dhabase bA~cA kruuNgaa| merA uddezya Apake vyAkhyAna sunanemeM, ApakI vyAkhyAnazalI, sIkhanA thA so vaha uddezya pUrNa hogyaa|" vyAkhyAnase phursata pAkara Apane gujarA~vAlAmeM do pustakeM taiyAra kii| unameMse ekakA nAma hai-'vizeSanirNaya' aura
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana dUsarIkA nAma hai ' bhImajJAnatriMzikA' pahalImeM saMkSepase aura dUsarImeM vistArake sAtha yaha siddha kiyA gayA hai ki, vedAdi zAstroMme gomedha, naramedha aura azvamedhakA vidhAna hai aura gau, manuSya aura ghor3ekA havana karanA caahie| itanA hI kyoM vedAdi zAstroMmeM mAMsabhakSaNakA bhI spaSTa vidhAna hai| ina bAtoMko siddha karaneke lie Apane apanI taraphase kucha na likha kara prAcIna zAstroMke-vedoM, bhASyoM, mUtroM, smRtiyoM aura una para kI gaI TIkAoMke vAkya uddhRta kiye haiN| sAtha hI hinduoMke prasiddha vidvAna paMDita bhImasenajI, paM0 jvAlAprasAdajI, lokamAnya tilaka AdikI sammatiyA~ bhI-jo zAstroMke AdhArapara dI gai haiM-uddhRta kI gaI haiN| ye pramANa 185 graMthoM aura patroMse saMgraha kiye gaye haiN| saM0 1965kA bAIsavA~ caumAsA Apane gujarA~vAlAhImeM AcArya zrIvijayakamalamUrijIke tathA zrIupAdhyAyajI mahArAjake caraNoMmeM kiyA thaa| usa samaya vahA~ kula caudaha sAdhu the / unake nAma ye haiM, (1) AcArya mahArAja zrI 108 zrImadvijaya kamala mUrijI (2) 108 zrIupAdhyAyajI mahArAja zrIvIravijayajI (3)108 zrIvRddha muni mahArAja zrIcAritravijayajI (4) hamAre caritranAyaka 108 muni zrIvallabhavijayajI mahArAja (5) muni zrIamIvijayajI mahArAja (6) muni zrIravivijayajI mahArAja (7) muni zrIhimmatavijayajI.
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| re mahArAja (8) muni zrIvinayavijayajI mahArAja (9) muni zrIlalitavijayajI mahArAja (vartamAnameM paMnyAsa tathA gaNi) (10) muni zrInayavijayajI mahArAja (11) muni zrI kesaravijayajI mahArAja (12) muni zrIuttamavijayajI mahArAja (13) muni zrIsohanavijayajI mahArAja ( vartamAnameM paMnyAsa, gANi, tathA upAdhyAya) (14) muni zrIlabdhivijayajI mahArAja ( vartamAnameM AcArya zrIvijayalabdhi mUrijI) (saM0 1966 se saM0 1970) cAturmAsa samApta honepara zrIAcArya mahArAja aura zrI upAdhyAyajI mahArAjakI AjJA pAkara Apane gujarA~vAlAse vihAra kiyaa| amRtasara, jaMDiyAlA Adi sthAnoMmeM hote hue Apa jAlaMdhara padhAre / vahA~ Apane zrIhIravijayajI mahArAja, zrIudyotavijayajI mahArAja aura svAmI zrIsumativijayajI mahArAjake darzana kiye / vahA~se ravAnA hokara hoziyArapura phagavAr3A, ludhiyAnA, aMbAlA aura dillI Adike logoMko upadezAmRta pilAte hue Apa jayapura pahu~ce / jayapurameM bar3e utsAha aura ThAThabATake sAtha ApakA svAgata huA / paMjAbase vihAra karate hue paM. zrIlalitavijayajI bhI jayapura A mile / inake sAtha khiMvAike eka brAhmaNa bhI the / nAma thA kRSNacaMda / ve dIkSA leneke lie Aye the| hoziyArapuranivAsI acchara aura macchara donoM sage bhAi osavAla nAhara gotrIya saMyama grahaNa karaneke irAdese kitane hI mahInoMse Apake pAsa abhyAsa karate the|
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| wond Newwvvv jayapurameM kharataragacchavAloMkA bar3A jora thA / tapagacchake sAdhuoMkA TikAva vahA~ kaThinatAse ho sakatA thaa| magara jaba Apa vahA~ pahu~ce haiM taba sabhI gacchavAloMne ApakA bar3A satkAra kiyA / Apake puNyodayane aura Apake ekatA varddhaka, jainadharmake zuddha upadezane sabhIko ApakA bhakta banA diyaa| jo eka bAra ApakI vANI suna letA vaha phira use sunaneke lie vyAkula rahatA / hareka kahatA,- apane jIvanameM pahalI hI bAra maiMne aise madhura bhASI aura sabhI gacchavAloMko apane apane gacchAnusAra dharmakriyA karate hue saMpase rahanekA upadeza dene vAle sAdhu dekhe haiN| Apa DhAI mahIne taka jayapurameM rahe / jaba kabhI Apa vihAra karaneko udyata hote loga kahate abhI aura thor3e dina viraajie| kauna amRta pilAnevAleko jAne denA cAhatA hai ? prati dina maMdiroMmeM pUjA prabhAvanA hotI thii| Aja isa maMdirameM hai to kala usa maMdirameM / pUjAke vakta eka samA baMdha jAtA thA / jisa samaya sAdhumaMDalI apane surIle kaMThoMse pUjA gAtI sabhI AnaMdameM jhUmane laga jAte / paM0 zrIlalitavijayajIkA galA to mohana maMtra thaa| itanA madhura aura itanA locadAra ! zrotA maMtramugdha sarpakI bhA~ti jhUmate rahate / tIna cAra ghaMTe isa taraha nikala jAte jaise dinabhara parizrama karanevAle manuSyakI rAta eka hI jhapakImeM nikala jAtI hai ! pUjAke samaya zvetAMbara zrAvakoMke sivA dUsare bhI aneka strIpuruSa maMdirameM jamA ho jAte the|
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 Adarza jiivn| AAAAAAA jaba Apa vihAra karanekA dRDha irAdA kara cuke taba jayapurake saMghane vinatI kI ki, Apake sAtha jo dIkSA lenevAle bhAgyazAlI haiM unheM yahIM dIkSA dekara hameM anugrahIta kIjie / Apane zrAvakoMkI isa vinatIko svIkAra kara liyaa| __ saMyamalenevAloMke vArisoMko sUcanA dI gii| ve Aye magara dIkSAke utsukoMko vairAgyameM dRDha dekhakara, AjJA de cale gaye / pandraha dinataka bar3I dhUmadhAmase utsava huA / paMjAba, mAravAr3a, mevAr3a, mAlavA aura gujarAta Adi sabhI sthAnoMke zrAvaka vahA~ jamA hue the / bAharase Aye hue logoMmeM paMjAbiyoMkI saMkhyA adhika thii| jayapurake saMghane sabhI atithiyoMkA acchA AdarasatkAra kiyA thA / dIkSA mohanavAr3ImeMjo galatA darvAjeke bAhira hai-huI thii| hajAroM naranArI mohanavADImeM saverehIse jAkara jamA ho gaye the| paMjAbI zrAvaka dIkSA lenevAloMkI pAlakiyA~ uThAkara gaye the| dIkSAke dina nAriyalakI prabhAvanA huI thii| kula nava hajAra nAriyala kharca hue the / dIkSAmahotsavakA sArA kharcA jayapuranivAsI seTha phUlacaMdajI koThArIkI mAtA indrabAIne kiyA thA / dIkSA saM. 1965 ke caitra vadi 5 ke dina huI thii| acchara aura maccharakA nAma kramazaH vidyAvijayajI aura vicAravijayajI rakkhA gayA / donoM hamAre caritranAyakake ziSya hue / kRSNacaMdrakA nAma tilakavijayajI rakkhA gyaa| ve paM0 zrIlalitavijayajI mahArAjake ziSya hue|
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / jayapura meM dInadayAlajI tivArI eka bahuta hI sajjana puruSa the / unheM dhArmika bAtoMse vizeSa sneha thA / ve hareka majahabakI bAta ko samajhate aura dharmaguruoMse milate the / ve usa samaya munsipha the / unheM aisA zauka lagA ki ve hamezA ApakA vyAkhyAna sune binA nahIM rahate / yadi kabhI kisI khAsa kAryake kAraNa vyAkhyAnake samaya nahIM A sakate the to dupaharako athavA zAmake vakta Akara usa dina ke vyAkhyAnakI bAteM saMkSepa meM Apase pUcha kara pahalekA anusaMdhAna kara lete the / saM0 1965 meM lArDa karjanane baMgAlako do bhAgoM meM vibhakta kara diyA thA / isase baMgAlameM bar3I hala cala macI huI thI / krAntikArI baMgAlI loga khIjakara SaDayaMtrakArI bana gaye aura sarakArI aphsaroMkI hatyAe~ karane laga gaye the / ve rahA -karate the prAyaH sanyAsiyoM aura sAdhuoMke vezameM / isa lie unapara sarakArI aphsaroMkI kar3I nigAha rahatI thI / I eka dinakI bAta hai / hamAre caritranAyaka apane do tIna ziSyoM sahita jayapura sTezanake pAsavAle maMdirajake darzana karake vApisa Arahe the / sAthameM jayapuravAle gulAbacaMdrajI DhaDDA ema. e. ke bar3e bhAI lakSmIcaMdrajI bhI the / usI samaya kisI gore aphsarakI bagghI vahA~se nikalI / usane sAdhuoMko dekhA / eka to baMgAlI loga vaise naMge sira hI rahA karate haiM, dUsare usa samaya krAntikArI baMgAlI prAyaH sAdhuoMke vezameM rahate the; gorA yaha jAnatA nahIM thA ki baMgAliyoMke 191
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 192 .......momorrowroorama MR.RJhar...rr.MRANNYM sivA aura bhI kaI naMge sira rahA karate haiN| jaina sAdhuoMke saMbaMdhameM to use jarAsI bhI jAnakArI na thI / ataH usane samajha liyA ki ye baMgAlI hI haiM / baMgale para pahu~cakara usane mUcanA dI ki, lakSmIcaMdrajIke yahA~ kucha baMgAlI haiM / ve kauna haiM aura kyoM Aye haiM ? isakI jA~ca kro| pulisane lakSmIcaMdrajIko bulAyA aura pUchA:-" tumhAre gharapara baMgAlI mahamAna kauna haiM ?" lakSmIcaMdrajIne kahA:-" mere ghara para to koI baMgAlI mahamAna nahIM hai|" pulisa aphsara bolA:-" haiM kyoM nahIM ? Apa unake sAtha sTezanase A rahe the taba sAhabane Apake sAtha unheM,, dekhA thA, itanA hI nahIM Apane, sAhabase salAma bhI kI thii|" lakSmIcaMdrajI muskurAye aura bole:-" oha ! sAhabako bar3A bhrama huA hai| jinake sAtha Ate hue sAhabane mujhe dekhA thA ve to hamAre guru mahArAja the / sTezanake pAsa pugaliyoMkI ( pugaliyA osavAloMkA eka gotra hai) niziyA~ hai| usameM jina maMdirake darzana karAne ke lie maiM guru mahArAjake sAtha gayA thA aura unhIMke sAtha vApisa A rahA thA / Apa jAnate haiM ki, jainasAdhu naMge sira hI rahate haiM aura unheM naMge sira dekha kara sAhabane baMgAlI samajha liyA hai " ___ asalI bAtako samajha kara pulisa aphsara khila khilA kara ha~sa par3A aura lakSmIcaMdrajIse bolA:-" Apa jAie maiMne matalaba samajha liyA hai|"
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / .. pulisane sAhabako sArI bAteM samajhA dI, to bhI usake dilase khaTakA na nikalA / usane kahA:-" mumakina hai yahI bAta saca ho, to bhI sAvadhAna rahanA acchA hai / tuma isa bAtakA khayAla rakhanA ki, ve yahA~ kyoM Aye haiM ? kyA karate haiM ? logoMko kyA upadeza dete haiM ? kahA~ Thahare haiM Adi / " munsipha mahAzaya aura pulisa aphsarakA ApasameM acchA sneha thA / usane sArI bAteM munsipha sAhabase kahIM / munsipha sAhaba ha~se aura bole:-" acchI bAta hai / maiM khuda isakI jA~ca kruuNgaa| tuma jAnate ho ki, mujhe dharmase jyAdA prema hai| dharmakI bAteM sunanA maiM bahuta jyAdA pasaMda karatA huuN| vaise bhI koI bAta hogI to mujhe jA~ca to karanI hI par3egI, isa lie maiM svayaM unake vyAkhyAnameM jaauuNgaa| yadi ve vAstavika sAdhu hoMge to mujhe dharmakI prApti hogI aura yadi ve DhauMgI hoMge to bhaviSyameM mukadameke samaya mujhe kama kaThinatA hogii|" - dUsare dina savere hI munsipha sAhaba vyAkhyAnameM cale gye| eka bAra logoMke dilameM bhaya paidA huA / bhaya isa lie huA ki, unhoMne lakSmIcaMdrajIke dvArA sArI bAteM sunI thIM; magara thor3I derake bAda unakA bhaya jAtA rahA / unheM munsipha sAhabake bola cAlase mAlUma huA ki, ve kisI bure irAdese yahA~ nahIM Aye haiN| jabataka vyAkhyAna hotA rahA ve dhyAnapUrvaka sunate rahe / aneka loga unakI tarafa eka Taka dekha
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / rahe the / unake caharese mAlUma huA ki, unheM vyAkhyAnameM bar3A AnaMda A rahA hai aura ve tallIna hokara use suna rahe haiM / 194 jaba vyAkhyAna samApta ho cukA taba munsipha sAhaba bole:" merI Ayu pacAsa barasase kucha jyAdA hI hogI / bacapanahIse mujhe dharmakI bAteM sunanekA zauka hai / kisI majahabakA vyAkhyAna ho, - dharmakathA ho maiM yathAsAdhya sunaneke lie jarUra jAtA hU~ / ye loga mujhe acchI taraha jAnate haiM / maiM guNagrAhI hU~ / jahA~se guNa milatA hai maiM vahIMse guNagrahaNa karatA hU~ / kisIkI prazaMsA usake sAmane hI karanA anucita hai, to bhI mujhase yaha kahe vinA nahIM rahA jAtA ki, mujhe Ajake vyAkhyAnameM jaisA AnaMda milA hai vaisA AnaMda umra meM kabhI nahIM milA ; AnaMdakI anubhUti zabdoMke dvArA prakaTa nahIM kI jA sakatI / vyAkhyAna kyA kala bhI hogA ? " hamAre caritranAyakane pharmAyAH - " sAdhuoMkA aura kAma hI kyA hai ? gRhasthoMke annajalase sAdhuoMkA nirvAha hotA hai isa lie sAdhuoMkA karttavya hai ki, ve badalemeM gRhasthoMko upadeza deM, unheM dharmakAryameM lage rahanekI preraNA kareM aura unheM unake uddhArakA mArga batAveM, usa mArga para calanemeM unheM sahAyatA deM | isa lie jaba taka hama yahA~ raheMge taba taka apanA kartavya karate hI raheMge / " munsipha sAhabane pUchA:- " Apa kaba taka yahA~ virAjeMge ? Apane uttara diyA:-" jaba taka yahA~ke annajala haiN| "
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / munsipha sAhaba namaskAra karake cale gaye / tabase ve roja vyAkhyAnameM Ate the / eka dina ve derase Aye / dekhate kyA haiM ki do pulikase manuSya zrotAoMke pIchekI tarapha baiThe hue haiN| unheM bulAyA aura pUchA:- " pUchA:- " tuma yahA~ kyoM Aye ho ? " unhoMne uttara diyA:-" hAkimake hukmase / " munsipha sAhaba ne kahA :- " tuma ArAma se baiTho / yahA~ tumhArI dAla na galegI / maiM yahA~ roja vyAkhyAnameM AtA / hamezA kucha na kucha nayApana vyAkhyAnameM rahatA hai / inakA vyAkhyAna zrotAoMkI bhalAI ke lie hotA hai| unake manameM kisI kisamakA lAlaca nahIM hai / lAlaca ho hI kyoM ? jinhoMne duniyAko phAnI - nAzamAna samajhakara isase kinArA kara liyA hai, jo paise Takeko kabhI sparza nahIM karate / jo aneka gharoMmeMse thor3I thor3I bhikSA lekara peTa bharate haiM, jo naMge pera phirate haiM, jo kabhI kisI savArIpara nahIM car3hate, jo eka ThikAne nahIM rahate, jinake rahanekA koI niyata sthAna nahIM, jo ramate rAma haiM, jo koI kisI gA~va meM yA zaharameM Thaharaneko jagaha de detA hai to vahA~ Thahara jAte haiM, anyathA vRkSake nIce hI rAta gujAra lete haiM, jo bhojanakI taraha hI vastra bhI mA~gakara le Ate haiM arthAt gRhastha apane lie kapar3A lAtA hai usameMse kucha baca rahatA hai to le lete haiM, unake lie lAyA huA kapar3A kabhI nahIM lete, jo kImatI yA bhar3akIlA kapar3A nahIM lete, jo 195
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / apane pAsa sirpha itanAsAsAmAna rakhate haiM jitaneko ve uThAkara le jA sakate haiM aura jo kabhI kisI gRhasthase apanI cIjeM nahIM uThavAte / inakA dharma hai, kisI jIvako kisI bhI dazAmeM kaSTa na pahu~cAnA / hara samaya unakI bhAvanA rahatI hai'zivamastu sarvajagataH, parahitaniratA bhavaMtu bhUtagaNAH / doSAH prayAntu nAzaM, sarvatra sukhI bhavatu lokaH // ' isa bhAvanAko bhAnevAlA, isa maMtrakI sAdhanA karanevAlA kyA kabhI kisIkA virodhI ho sakatA hai ? yadyapi isakI sAdhanA kaThina hai tathApi ina mahAtmAoMne isako sAdhA hai|" pulisavAle bole:-" Apa bajA pharmAte haiN| tIna rAjase hama barAbara yahA~ Arahe haiM / hamane ina sAdhuoMko Apake pharmAneke anusAra bilakula hI belAga aura dUsaroMke hitakA upadeza denevAle hI dekhA hai| hamane pahale dina jaba Apako yahA~ baiThe dekhA tabhI samajha liyA thA ki, yahA~ aisA vaisA upadeza kabhI na hotA hogA / yadi hotA to Apa yahA~ haragija na Ate / ina mahAtmAoMke zabdoMmeM jAdU hai| hama inake upadezapara mugdha haiM / hameM jA~cake bahAne hI ina mahAtmAoMkA upadeza sunaneko mila jAtA hai|" ___ munsipha sAhabane kahA:-" bahuta acchA karate ho / upadezake mAphika kucha amala bhI kiyA karo / amalake binA sunA na sunA ekasA hai|" .. jisa samaya acchara maccharAdikA dIkSA mahotsava ho rahA
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 197 thA usa samaya kisI irSAlune sarkArameM arjI dI ki, jina lar3akoMko dIkSA dI jAnevAlI hai unake mAtA pitAko isakI bilkula khabara nahIM hai / yaha kAma cupake hI cupake ho rahA hai| isa lie sarakAra isakI jA~ca kare / daivayogase vaha dakhvAsta munsipha sAhabake pAsa hI jA~cake lie pahu~cI / unhoMne usa dakhkhAstako IrSyAkA pariNAma samajhakara daphtara dAkhila karA diyaa| unheM mAlUma thA ki, dIkSAmahotsava bar3I dhUmadhAmase ho rahA hai, roja julUsa nikalate haiN| sArA zahara isase vAkipha hai| itanA hI kyoM acchara maccharake tAUjI (pitAke bar3e bhAI) jayapurameM Aye the / ve acchara maccharakI jAyadAdakA prabaMdha svayaM karake unheM dIkSA lenekI AjJA de gaye the| munsipha sAhaba bhI usa samaya maujUda the; kyoM ki yaha bAta vyAkhyAnake samaya hI huI thI / munsipha sAhabane pAsameM baiThakara dIkSAkI sArI kriyAe~ dekhI thiiN| hamAre caritranAyakane jayapurase vihAra kiyA taba ve do tIna mAila taka sAthameM gaye the / aura bhI saikar3oM manuSya Apako pahu~cAne gaye the| . jisa samaya jayapurameM tIna bhAiyoMkI dIkSAkI taiyAriyA~ ho rahI thIM usa vakta ajameranivAsI seTha hIrAcaMdajI sacetI kucha anya sadharmI bhAiyoMko sAtha lekara hamAre caritranAyakake caraNoMmeM upasthita hue aura arja karane lage ki-" kRpAnidhAna hama ApakI khidamatameM isa lie hAjira hue haiM ki kRpAkara Apa hamArI prArthanA para dhyAna deN|
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 Adarza jIvana / "hama saba sevaka yaha prArthanA karaneko Aye haiM ki Apa ina tInoM vairAgiyoMko ajamerameM dIkSA deN| khAsa phAyadA vahA~ yaha hogA ki ajamerameM sthAnakavAsI bhAiyoMne kaoNnpharansakA jalsA kAyama kiyA hai / tArIkha vahI hai jo dIkSAkI hai| kaoNnpharansake mauke para hajAroM strI puruSa vahA~ maujUda hoMge isase saiMkar3oM gAmoMmeM ghUmakara jo upakAra Apa zrIjI varSoMmeM kara sakeMge vaha tIna dinoMmeM ho skegaa|" sacetIjIne yaha bhI arjakI ki usa maukepara hama mUrtipUjaka saMpradAyakI kaoNnpharansakA adhivezana kAyama karanekI yojanA bhI karanA cAhate haiM, isa kAryameM hamAre sarva bhAI madadagAra haiM aura agara guru mahArAja ajamera padhAreM to 40000 ru0 takakA kharca maiM akelA karaneko taiyAra huuN| - hamAre caritranAyaka isakAryameM bar3A lAbha samajhate the magara jayapurake zrIsaMghako vacana de cuke the / jaba jayapurake ..zrIsaMghako pUchA to usane kahA:-"apane hAthameM AyA hIrA kauna dUsareko de detA hai|" ajamerake zrIsaMghakI AzA apUrNa raha gaI / dIkSA jayapurameM hI huii| ... ___ jayapurase vihAra kara Apa ajamera padhAre / bar3e utsAha aura ADaMbarake sAtha zrAvakoMne ApakA nagarapraveza kraayaa| karIba dasa rojataka Apa vahA~ virAje aura logoMko upadezAmRtakA pAna karAte rhe| ajamerase vihAra karake Apa nayezahara (byAvara) padhAre
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana yahA~ke logoMne ati utsAhake sAtha ApakA svAgata kiyA / bar3e bhArI jUlUsake sAtha loga Apako upAzrayameM le gaye / Apake padhArane kI khuzImeM logoMne vahA~ aThAI mahotsava zurU kiyA / savere loga vyAkhyAna sunate the aura dupaharako pUjAkA AnaMda uThAte the / byAvarase Apa pipalIgA~va meM padhAre / vahA~ sthAnakavAsiyoM aura maMdira mArgiyoMke ApasameM phUTa thI / Apake upadezase vaha miTa gaI aura donoM milakara rahane lage / 199 pipalIgA~vase Apa mu~DAvA hote hue caMDAvala padhAre / vahA~ do dinataka logoM ko upadezAmRta pilAkara nihAla kiyA / caMDAvalase Apa sojata padhAre / vahA~ pAlIke dharmAtmA se tejamalajI cA~damalajI Adi bhI Aye the / logoMne bar3e utsAhase ApakA svAgata kiyA aura ApakA upadezAmRta pI apaneko kRtakRtya banAyA / sojatase Apa jADaNa hote hue pAlI padhAre / vahA~se golavAr3ameM paMcatIrthIkI yAtrAke lie pdhaare| varakANAjI, nADalAI, nADola, ghANerAva, sAdar3IkI yAtrA kara, mu~DArA, bAlI, zivagaMja, aura sIrohI hote hue aura ina gA~voMke logoMko dharmAmRta pilAte hue Apa AbUjI padhAre / varakANAjIse AcArya zrIvijayakamala sUrijI ke ziSya zrIlAvaNyavijayajI bhI Apake sAtha ho gaye the / ve cAra sAlataka Apake sAtha rahakara ApakI sevA bhakti karate rahe / Apane bhI unheM vidyAdAna dekara, vidvAnoMkI paMktimeM biThA diyA /
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| / AbUse vihAra karake Apa maDhAra padhAre / Apake laghu guru bhrAtA muni motIvijayajI bhI gujarAtakI taraphase vihAra karake yahIM ApakI sevAmeM hAjira ho gye| maDhArase vihAra karake saM0 1966 kI jyeSTha zuklA 2 ke dina Apa pAlanapura pahu~ce / umaMgoMse bhare zrAvakoMne ApakA kalpanAtIta svAgata kiyA / pAlanapurameM sAdhuoMkA sAmaiyA ( julUsa) yahI sabase pahalA thA, isa kAraNase bhI logoMmeM utsAha atyadhika thaa| nagarapraveza bar3I dhUmadhAmase kraayaa| julUsameM hajAroM nara nArI Aye the| karIba Adhe mAilameM julUsa thaa| striyA~ vadhAIke gIta gAtI thIM aura puruSa jainadharmakI jaya, AtmArAmajI mahArAjakI jaya aura muni vallabhavijayajI mahArAjakI jayake ghoSase AkAza maMDalako guMjAte the / __ bar3odeke koThArI jamanAdAsa, khImacaMda bhAI Adi lagabhaga pacAsa zrAvaka Apako bar3odemeM caumAsA karanekI vinatI karaneke lie AbUjI pahu~ce the; magara ve AbUjI pahu~ce usake pahale hI Apa dUsare ( anAdarAke) raste hokara nIce utara gaye the, isalie ve sabhI AbUjIkI yAtrA karake pravezamahotsavake samaya pAlanapura A pahu~ce the| " honI, bhavitavyatA, pahaleha se kucha na kucha cinha prakaTa kara detI hai| pAlanapurake saMghakA aisA apUrva utsAha aura sAmaiyA dekhakara unako saMdeha huA ki saMbhavataH pAlanapuravAle mahArAjakA vihAra kabhI na hone deNge|
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 201 . zAmako pAlanapurake kaI zrAvaka bar3odAvAloMke Derepara pahu~ce aura hAtha jor3a kara kahane lage,-" bhAI sAhaba Apa hamArI madada kIjie, jisase hama mahArAja sAhabase yahIM caumAsA karanekI vinatIko svIkAra karA skeN| mahArAja sAhabakA yahA~ caumAsA honA bahuta jarUrI hai| yahA~ke saMghakA bar3A upakAra hogaa| aadi|" .. bar3odAvAloMkA saMdeha vizvAsameM badala gyaa| unhoMne salAha kI ki khImacaMdabhAI Adi pA~ca sAta AdamI yahA~ raha jAya~, jo mahArAja sAhabako yahA~se vihAra karAke hI nikleN| dUsare abhIse cale jaayeN| . do dinake bAda Apane motIvijayajI mahArAjako vahA~se vihAra karavA diyaa| kAraNa Apane munimaMDalake sAtha yaha sthira kara liyA thA ki, sabakA caumAsA eka hI sAtha dAdAke caraNoM meM siddhAcalajImeM-ho / dhIre dhIre sabhI vahA~ pahu~ca jAya~ge; magara jJAnI mahArAjane to kucha aura hI dekhA thaa| cauthake dina vyAkhyAnameM, Apane paMcamIke dina vihAra karanekI icchA prakaTa kI aura kahA ki, hama bhoyaNImeM gurudevakI jayantI manAnA cAhate haiM / zrAvakoMne sAgraha vahIM kI jayantI karanekI vinatI kii| Apako vaha svIkAranI pdd'ii| zrAvakoMne kahA thA Apake virAjanese aneka upakAra hoNge| so hue| karIba bIsa barasase pAlanapurake saMghameM do dhar3e ho rahe
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 Adarza jIvana / wwwmumwwwww vvvwho--- - the| paiMtIsa ghara eka tarapha the aura zeSa dUsarI tarapha / jhagaDeko miTAneke lie aneka munirAjoMne parizrama kiyA parantu koI phala nahIM huaa| hotA to taba jaba jhagar3ekI kAlalabdhi samApta ho gaI hotI! aba vaha samApta ho cukI thI aura usakA yaza ApahIko badA thA / ___ Apane logoMko ApasI kalaha meTanekA upadeza diyaa| upadezako suna unake mana pasIje / unhoMne Apako hI nyAyAdhIza niyata kara jo pratijJApatra likha diyA, usakI nakala yahA~ dI jAtI hai| "parama pUjya 108zrImahAmunirAja zrIvallabhavijayajI mahArAja sAhaba / joga li. pAlanapura0 tapagacchake osavAla zrImAlI mahAjana samasta / yahA~ hamAre ApasameM takarAra hai / vaha bAbata, nikAla karaneke lie, hamane Apa sAhabako sauMpI hai| isalie Apa sAhaba, sabakI hakIkata sunakara jo phaisalA kara deMge, vaha hamako kabUla maMjUra hai aura usake mujiba hama vartAva kreNge| usameM kasara nahIM kareMge / miti (gujarAtI) saM 1965 kA jyeSTha sudI 4" yaha mUla gujarAtIkA anuvAda hai / isake nIce karIba navve puruSoMke hastAkSara haiN| Apane jo phaisalA diyA usakI nakala nIce dI jAtI hai " namohatsiddhAcAryopAdhyAyasarvasAdhubhyaH /
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / www maiM svayaM yaha batAte atyaMta prasanna hU~ ki pAlanapurameM zrIjinezvara devake manohara caityameM prAcIna zrIjina pratimAoMkA darzana bhavya jIvoMko bahuta AnaMda detA hai| aisI aisI adbhuta prAcIna pratimAe~ yahA~ dekhI haiM jaisI anya sthAnoMpara kaThinatAse mila sakatI haiN| zrAvaka samudAya bhI dharmakA pUrNa rAgI aura pratApI hai| itanA hone para bhI aisA mAlUma huA ki yahA~ke maMdiroM meM jitanI cAhie utanI dekharekha nahIM hotI, isalie prasaMgavaza vyAkhyAnameM isake lie kucha kahA gyaa| jisase zrAvakoMke hRdaya bhara Aye / magara uttara milA ki, sAhaba isameM koI khAsa kAraNa hai| pUchane para vidita huA ki kisI sAdhAraNasI bAtapara ApasameM jhagar3A ho gayA hai / isakA aMta karaneke lie sUcanA dI gii| isase sarvAnumatase yaha bAta prakaTa kI gaI kI Apa sArI bAtoMse vAkipha hokara jaisI AjJA deMge vaisA hI hama saba karaneke lie taiyAra haiM / isa viSayakA patra likha usa para sabane hastAkSara kara diye / donoM pakSoMke AdamiyoMse judA judA sArI bAteM jAna lI / isake bAda jo kucha maiMne ucita samajhA vaha batAtA huuN| (1) yadyapi kucha bAtoMmeM kucha vyaktiyA~ aparAdhI sAbita hotI haiM parantu samayake pherase viruddha dharmavAloMko ha~sI yA AlocanAkA maukA na mile isI hetuse maiM unheM aparAdhI batAnA nahIM cAhatA; tathApi paiMtIsa gharavAloMne yA dUsare kisIne ekar3AmeM (aikyameM) bhAga nahIM liyA ve ekar3AmeM bhAga lene yAnI ekar3A bharaneke lie bAdhya haiN|
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 Adarza jiivn| .. (2) sabhI ekar3AvAle tathA ekar3Ase viparIta vartAvavAle tathA patriIsI Adi sabhI ekatAse, saMpase bigar3atA huA dhArmika kAma sudhAraneke lie bAdhya haiM; aura Ajake bAda jo koI ekar3Ase viruddha AcaraNa karegA usako jAti ikaTThI ho jo munAsiba ThaharAva karegI usake anusAra vartanA pdd'egaa| arthAt isa viSayameM jAtiko akhtiyAra diyA jAtA hai ki jAti cAhe to use jAtise alaga kara de aura cAhe to usase usakI yogyatAke anusAra cAhe jisa khAteke lie daMDa le, athavA use mApha kara de| (3) ekar3AvAloMne, ekar3Ase viparIta calanevAloMne athavA pAtrIsIne, kisIne bhI mujhase, apanI kisI tarahake duHkhakI bAta nahIM kahI thI; magara maiMne dharmakI vRddhike badale hAni hote dekha unase kahA aura mere kahanese sabhIne sacce antaHkaraNase udyogakara mere kahaneke mAphika vartAva karanekI maMjUrI de mujhe aise zubha kAmameM bhAga lenekA sammAna diyA hai / maiM AzA karatA hU~ ki tuma sabhI pAlanapurake nivAsI, maMdira-AmnAyake suzrAvaka apane vacanako pAlaneke lie aura dharmakI khAtira isa kiye hue ThaharAvako sacce aMtaHkaraNase mAna doge aura abase phira upayukta viSayameM kabhI bhI dveSa nahIM karaneke saMbaMdhameM apane manameM pratijJA dhAraNa kroge| (4) Aja svargavAsI guru mahArAja tapagacchAcArya zrI 1008 zrImadvijayAnaMda mUri (AtmArAmajI ) mahArAja sAhabake
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 205 svargavAsakA dina honese Apa zrIsaMghane mahotsava prAraMbha kiyA hai / isIke darmiyAnameM yaha zubha kArya huA hai, isalie tumheM apAra AnaMda hogA aura AjakA dina tumhAre lie sunaharI akSaroM meM likhane yogya sAbita hogA / astu, zrIvIra saMvat 2435 zrIAtma saMvata 14 vikrama saMvata (gujarAtI) 1965 jeTha sudI 8 guruvAra / " yaha phaisalA gujarAtI bhASAmeM likhA gayA hai aura isake aMtameM hamAre caritra nAyakakI sahI hai / ___ yaha phaisalA aisA huA ki isase kisIko kisI tarahakI zikAyata na rahI / bar3e AnaMdake sAtha isakA svAgata kiyA gayA aura sabhI pakSavAloMne parasparameM gale milakara isako AcaraNIya svarUpa de diyaa| svargIya AtmArAmajI mahArAjakI vaha avasAna tithi thI isa lie utsava ho rahA thaa| isa phaisalese utsavameM duganI zobhA bar3ha gii| usa dina jaba Apa zAmako pratikramaNa kara cuke taba zrIsaMghane vahIM caumAsA karanekI arja kii| Apane pAlItAnemeM caumAsA karanekA irAdA batAyA / zrIsaMgha vahIM DaTakarake baiTha gayA ki jaba taka Apa caumAsA yahIM karanekI svIkAratA na deMge hama yahA~ se na uTheMge... Aye haiM tere darape to kucha karake haTeMge / yA vaslahI ho jAyagI yA marake haTeMge / Apa inkAra karate the / zrAvaka hA~ kahalAneke lie DaTe hue the| isI 'hA~' 'nA' meM rAta AdhIse bhI jyAdA bIta gaI /
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 Adarza jIvana / usa samaya godaDazAha nAmaka eka bhAgyavAna zrAvakane, Agraha aura bhakti vikapita kaMThase kahA: " mahArAja sAhaba ! Apa kRpA kijie aura zrIsaMghakI vinatI svIkAra kara lIjie / merA antarAtmA kahatA hai ki, Apake yahA~ virAjanese aneka upakAra hoNge| yadi Apa caumAsA karanA isI vakta svIkAra kara leM to maiM apanA makAnajo isI dharmazAlAke maidAnameM sAmane dikhAI de rahA hai-deneko taiyAra huuN|" vahA~ baiThe hue sabhI zrAvakoMke zarIrameM mAnoM bijalI daur3a gaI / unhoMne uccasvarase kahA:-" guru mahArAja ! Apa isa pratijJAko sAdhAraNa na samajhie / isa pratijJAkI pUrtise saMghakI ijjata bar3hegI aura dharmazAlA vAstavika dharmazAlA bana jaaygii| isa makAnake binA yaha dharmazAlA eka kaur3Ike kAmakI bhI nahIM hai / isa makAna ke lie mukadameM hue, saMgha dasa hajAra deneko taiyAra huA aura antameM saMgha bAhara kara denekI dhamakI bhI godar3azAhako dI gii| magara inhoMne eka bhI bAta na mAnI / Aja ye bhAI guru mahArAjake aura Apake puNya pratApase, vinA hI kisIkI preraNAke usI makAnako deneke lie taiyAra haiN| Apa jJAnI haiM lAbhAlAbhako vicAra leN| isa makAnakA dharmazAlAke lie milanA mAnoM eka bahuta bar3e kAmakA siddha honA hai|" godar3azAhakI udAratA aura zrAvakoMkA Agraha dekha, sAthake
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 207 sAdhuoMkI sammati le Apane pAlanapurahImeM caumAsA karanekI sammati de dii| ... vaha kaunasA ukaMdA hai jo vo ho nahIM sakatA ? himmata kare insAna to kyA ho nahIM sakatA ? zrAvakoMkI icchA pUrNa huii| ve jayajayakAra karate hue apane apane ghara jAkara mIThI nAMdameM soye / Apane bhI ArAma kiyaa| - savere hI Apane muni zrImotIvijayajIko eka patra diyaa| usameM pAlanapurakA hAla daraja kara unheM vApisa Aneke lie likhA thaa| ve usa samaya U~jhAmeM the| U~jhAke zrIsaMghako ye samAcAra mile / usane unase U~jhAmeM hI caumAsA karanekI vinatI kii| unhoMne ApakI AjJA lAneke lie khaa| isa para vahA~ke kucha mukhiyA pAlanapurameM Apake pAsa gaye / yadyapi Apa cAhate the ki, sabhIkA caumAsA sAtha hI ho, magara zrIsaMghakA Agraha dekhakara Apako ijAjata denI pdd'ii| khImacaMdabhAI Adi bar3odeke jo sajjana hamAre caritranAyakako vihAra karAneke lie Thahare hue the, pAlanapurameM yaha utsAha aura yaha lAbha dekha, vaMdanA kara cale gye| __ caumAsA jaba pAlanapurahImeM sthira ho gayA taba Apane muni zrIlalitavijayajI mahArAjako, vijJAnavijayajI, vibudhavijayajI, tilakavijayajI, vidyAvijayajI aura vicAravija 1 kaThina prazna, gA~Tha; 2-hala honA, khulanA;
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana | yajIkA mA~DaliyA yogodvahana karAneke lie, pA~coMke sAtha mahesAne paMnyAsajI zrIsiddhivijayajI mahArAjake pAsa bhejaa| pA~coM munirAjoMkI bar3I dIkSA karAkara muni zrIlalitavijayajI vApisa ApakI sevAmeM A gaye / Apake bar3e ziSya muni zrIvivekavijayajI mahArAja bhI apane ziSya umaMgavijayajI sahita ApakI sevAmeM pAlanapura A gaye / sAre zaharameM AnaMda hI AnaMda chA rahA thA / isa AnaMdameM abhivRddhi karanevAlI eka bAta aura huI / kalakattese bAbU bha~varasiMhajI, dillInivAsI lAlA dalelasiMhajIke sAtha dIkSA lenekI garajase Apake pAsa Aye | Apane usI samaya unakI mAtAke pAsa murzidAbAda tAra diyA ki, bha~varasiMha yahA~ dIkSA leneke lie AyA huA hai / ApakAApakA hI nahI svargIya mahArAja zrI AtmArAmajI mahArAjake saMghAr3eke prAyaH sabhI sAdhuoMkA - yaha dastUra hai ki, jaba koI sajjana Apake pAsa dIkSA lene Ate haiM Apa tatkAla hI unake vArisoM ko sUcanA de dete haiM / jaba unake vArisa Ate haiM taba dIkSA leneke abhilASIko unake sipurda kara dete haiM aura unase kaha dete haiM ki, inako samajhAo aura pUchatAcha kara lo| hama tumhArI AjJA ke vinA dIkSA nahIM deMge / jaba unake kuTuMbase dIkSA denekI ijAjata milatI hai tabhI Apa dIkSA dete haiM / isase do lAbha hote haiM / eka to dIkSA lenevAlekI jA~ca ho jAtI hai ki, vAstavameM yaha vairAgI 208
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 209 nnnnnnRNA hai yA nahIM dUsare kisIko yaha kahanekA maukA nahIM milatA ki, mahArAja jhaTase harekako mUMDa DAlate haiM / astu / ___ bha~varasiMhajIke bhAI aura unakI mAtA pAlanapura aaye| unhoMne bha~varasiMhanIko bahuta samajhAyA magara unakA mana to dRDha thaa| ve ekake do na hue / Akhira hAra kara unake bar3e bhAI to cale gaye / unakI mAtAne harSaviSAdapUrNa hRdayake sAtha unheM AjJA dI / harSa isalie thA ki, Aja unakA lAla saMsArakA tyAga kara svapara kalyANameM lIna hotA hai / viSAda isalie thA ki Aja unakA lAla unheM chor3a rahA hai / bha~varalAlajIkI mAtA aura unake do choTe bhAI dIkSA hone taka pAlanapurahImeM rahe / dIkSA-mahotsava bar3e ThATase huaa| saM0 1966 ke ASAr3ha sudimeM dIkSA huii| nAma vicakSaNavijayajI rakkhA gayA / hamAre caritranAyakake ziSya hue| dIkSAke samaya pAlanapurake navAba sAhaba bhI Aye the| unhoMne bha~varalAlajIkI mAtAse kahA:--" tumhArA lar3akA phakIra hotA hai| tumheM isakA kucha duHkha nahIM hai|" unakI mAtAne javAba diyA:-" isameM duHkha kAhekA hai ? mujhe isa bAtakI khuzI hai ki merA beTA Aja prabhuke caraNoM meM lIna huA hai aura usane isa asAra saMsArako chor3a diyA hai|" . navAba sAhabako khuzI huI / unhoMne bhI ullAsake sAtha
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 Adarza jIvana / mmmmmmmmmmmmmmmmmwww zrAvakoMke sAtha, nava dIkSita para vAsakSepa mizrita cAvala ddaale| Apa nitya vyAkhyAna vA~cate the aura usameM hamezA isa bAta para jora diyA karate the ki___ 'pahale jJAna aura pIche kiriyA, nahiM koI jJAnasamAna re|' samAjameM jJAnakA kitanA abhAva ho rahA hai ? jJAnake vinA Aja prAcIna jainadharmakI kaisI hAlata ho rahI hai ? karor3oM manuSya jisa dhamake anuyAyI the usI dharmake Aja sirpha lAkhoM anuyAyI hI raha gaye haiN| isakA mukhya kAraNa hai jJAnakA abhAva / jJAnake vinA hI dharmakI bADha ruka gaI hai; udAra jainadharmake anuyAyI Aja saMkIrNa hRdayavAle ho gaye haiN| unakI dUsaroMko apane dharmameM milAnekI zakti naSTa ho gaI hai| Adi / saMgha para isakA bar3A prabhAva par3A aura eka dina usane 'Atmavallabha kelavaNI phaMDa ' sthApita kiyA / pacIsa hajAra rupaye usI dina vahA~ jamA ho gaye / Aja vaha phaMDa dhIre dhIre bar3ha kara karIba navve hajAra kA ho gayA hai| aneka vidyArthI Aja isase lAbha uThA rahe haiN| pAlanapurameM kaI rivAja bhI sudhare / vahA~ jaba koI aThAI ( ATha dinake vrata ) karatA thA taba usako birAdarIkA eka bhArI Teksa bharanA par3atA thA; arthAt use jAti bhoja denA par3atA thaa| jAtibhojake kharceke Darase aneka sAdhAraNa sthitivAle aThAI jaise mahAna tapake karanese vaMcita rahate the| Apane upadeza dekara yaha jAtibho
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / jakA Teksa baMda karavAyA / dhanavAna logoM ke lie yaha niyama ho gayA ki, ve cAheM to sadharmIvAtsalya kreN| isa Teksake haTa jAne para usa caumAsemeM pAlanapurameM aneka aThAiyA~ huI / caumAsA samApta honemeM kucha hI dina bAkI the taba dAnavIra, brahmacaryavrata dhArI seTha motIlAla mUlajI Apake darzana karane ke lie, rAdhanarapuse Aye / unakA vicAra zrIsiddhAcalajIkA saMgha nikAlanekA thA / usameM zAmila honeke lie unhoMne Apase prArthanA kI / Apake sAtha seTha motIlAlajIkA bhAIkAsA saMbaMdha thA / rAdhanapurameM jaba Apa dIkSA lenese pahale aura pIchese bhI guru mahArAja zrIharSavijayajIke pAsa adhyayana karate the taba seTha motIlAlajI bhI unhIM sadguruke caraNakamalameM baiThakara Apake sAtha hI adhyayana karate the| donoMkA, eka guruke ziSya honese, itanA adhika sneha thA ki, yathAsAdhya donoM sAtha hI rahate aura adhyayanake samaya eka yadi guru mahArAjake dAhinI tarapha baiThate the to dUsare bAIM tarafa / isa lie yadi ApakI icchA na hotI to bhI saMghameM jAnA svIkAranA par3atA; parantu yahA~ to sAtha sAdhuoMkI icchAnusAra Apa pahalehIse dAdAkI yAtrA karaneke lie icchuka the, isa lie saMghake sAtha calanekI seTha motIlAlajIkI vinatIko tatkAla hI svIkAra kara liyA / seTha prasanna hote hue cale gaye / isa caumAsemeM Apake sAtha ( 1 ) tapasvIjI mahArAja 211
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / zrIvivekavijayajI ( 2 ) muni zrIlalitavijayajI ( 3 ) muni zrI lAvaNyavijayajI ( 4 ) muni zrI sohanavijayajI ( 5 ) muni zrIvimalavijayajI ( 6 ) muni zrIumaMgavijayajI ( 7 ) muni zrIvijJAnavijayajI ( 8 ) muni zrIvibudhavijayajI ( 9 ) muni zrItilakavijayajI (10) muni zrIvidyAvijayajI ( 11 ) muni zrIvicAravijayajI aura (12) muni zrIvicakSaNa vijayajI aise bAraha sAdhu the / 212 caumAsA samApta hone para bar3odAnivAsI zrAvaka nAthAlAlapaTelako dIkSA dI gaI / yaha zAha khImacaMda dIpacaMda ke sAtha AyA thA / saM0 1966 ke magasara ( gujarAtI kArttika ) vadi dUjake dina dIkSA huI / nAma mitravijayajI aura mahArAja zrI sohanavijayajIke ziSya hue| Apane 13 sAdhuoMke sAtha pAlanapurase vihAra kiyA / grAmAnugrAma logoMko upadezAmRta pAna karAte hue Apa metrANA zrI RSabhadevajI tIrtha padhAre / vahA~ tIrthavaMdanA kI / U~jhAse vihAra karake muni zrImatIvijayajI mahArAja bhI saMgha sahita vahA~ padhAra gaye / U~jhAkA saMgha Apake darzana aura tIrthayAtrA kara punaH U~jhA calA gayA | Apa vihAra karake paMdraha sAdhuoM sahita pATana pahu~ce / bar3I dhUmase ApakA svAgata huA / sAre zaharameM julUsa ghUmA | Apa thor3e dina taka vahA~ rahe aura dharmopadezarUpI amRta pilAkara vahA~kI janatAko kRta kRtya kiyA /
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 213 vahA~ke logoMkA bahuta Agraha hone para bhI Apa vizeSa samayataka vahA~ na raha sake / kyoMki Apane seTha motIlAla mUlajIko unake saMghameM zAmila honekA vacana de diyA thaa| aura saMghake ravAnA honekA muhUrta nikaTa thA / pATanase vihAra karake Apa rAdhanapura pahu~ce / rAdhanapurameM usa samaya jo utsAha aura AnaMda thA vaha varNanAtIta hai / rAdhanapurako isa bAtakA abhimAna thA ki, jisa mahAna AtmAko usane hajAroM kharca karake dIkSita karAyA thA vaha Aja jainasaMghake AkAzameM sUryakI taraha prakAzita ho rahA hai| jisa mahAna AtmAse usane AzA kI thI ki, vaha jaina dharmakI jayapatAkA pharrAyagA, usa AtmAne usakI vaha abhilASA pUrI kI hai / jisa mahAna AtmAko usane yauvanake uSaH kAlameM; vAsanAoMse paripUrNa prabhAtameM, saMyamake samAna amUlya ratna dekara usakI rakSA karaneke lie, sahasrAvadhi pralobhana rUpI luTeroMke bIcameM chor3a diyA thA, vahI mahAn AtmA vijayI vIrakI bhA~ti bAIsa barasake bAda saMyamaratnako surakSita lekara vApisa aayaa| aise mauke para rAdhanapuravAloMkA utsAhita evaM AnaMdita honA svAbhAvika thA / ghara ghara bA~danavAra bNdhe| sAre saMghameM AnaMda hI AnaMda chA rhaa| saM0 1966 ke migasara sudI dvitIyAke dina saMgha julUsake sAtha ravAnA huaa| aura zrIsaMkhezvara pArzvanAtha pahu~cA / tIna dina taka vahIM rahA / pUjA prabhAvanAe~ huI / yahA~
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / svargavAsI zAMtamUrtti tapasvIjI mahArAja zrI 108 zrIthobhaNavijayajI mahArAjake ziSya zrI 108 zrIguNavijayajI A mile / saMkhezvara pArzvanAtha se ravAnA hokara saMgha dasADA hotA huA mA~Dala pahu~cA | maoNDalameM saMghake Ane se aura usameM Apake samAna upadezAmRtakI varSA karanevAle mahAtmA ke virAjanese saMghakA hRdaya ullAsa samudrameM jhakore khAne lagA / usane yathocita saMghakA Adara-Atithya kiyA aura saMghapati seTha motIlAla mUlajIko eka mAnapatra diyA / jabataka saMgha rahA Apa vahA~ hamezA vyAkhyAna dete rahe aura vyAkhyAnameM hajAroM jaina ajaina Ate rahe / yahA~ Apake sAthameM paMnyAsajI mahArAja zrIsuMdaravijayajI ke ziSya zrIjina vijayajI A mile / isa taraha Apake sAtha sahatra bhedI saMyamake samAna 17 saMyamI - sAdhusaMmilita hue| saMgha maoNDalase ravAnA hokara UpariyAlA tIrtha, pATaDI, lakhatara, vaDhavANa aura lImar3I hotA huA cUDArANapura pahu~cA / vahA~ paMjAbakA saMgha bhI pahu~ca gayA / paMjAbakA saMgha zrI AbU, bhoyaNI Adi tIrthoMkI yAtrA karatA huA khAsa kara hamAre caritranAyakake darzanArtha cUDArANapurameM pahu~cA thA aura siddhAcalajI taka rAdhanapurake saMghake sAtha hI rahA / bar3I darbArako jaba saMghake Aneke samAcAra mile taba unhoMne kahalA bhejA ki mujhe darzana diye vinA saMgha ravAnA na ho / maiM savere hI saMghakA aura saMghake sAtha Aye hue muni 214
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / __215 nARAN AARAARAMARAVAARAAAAAAAAAAAmar mahArAjoMke darzanakA lAbha uThAU~gA / yadi saMghameM padhAre hue paMjAbake muni mahArAjakA-jinheM khAsa AmaMtraNa dekara saMghapati lAye haiM-vyAkhyAna hogA to maiM usakA lAbha bhI lenA cAhatA hU~ / isa lie sUcanA dIjie ki, vyAkhyAna savere kitane baje hogA aura kahA~ hogA ? __ yadyapi saMgha vahA~ eka hI dina ThaharanA cAhatA thA tathApi darbArake Agrahase use eka dina adhika ThaharanA par3A / dorako sAdara saMghapatine kahalAyA ki, ApakI icchAko mAna dekara saMghane kala aura ThaharanekA nizcaya kiyA hai / saMgha aura muni mahArAja pUrabAIkI dharmazAlAmeM Thahare hue haiM aura vahIM guru dayAla savere ATha baje vyAkhyAna bhI kreNge| ThIka vyAkhyAna prAraMbha honeke samaya hI darbAra saparivAra A gaye the / Der3ha ghaMTe taka hamAre caritranAyakane devAdi tattvake svarUpakA niSpakSa varNana kiyaa| use sunakara ve bar3e prasanna hue aura utsAha pUrvaka hAtha jor3akara bole:--" ApakA vyAkhyAna sunakara mujhe bar3A hI AnaMda huA / maiMne sunA thA ki Apa svargavAsI AtmArAmajI mahArAjake sahavAsameM rahakara uttIrNa hue haiN| Aja maiMne jaisA Apako sunA thA vaisA hI balke usase bhI bar3hakara Apako dekhA / Apake vacanAmRtakA pAna karanekI merI adhika icchA thI; parantu Apa isa samaya saMghake sAthameM haiM isa lie kucha vizeSa aja nahIM kara sakatA; magara jaba Apa vApisa padhAreM taba ATha dasa dinataka yahA~ virAjakara avazyameva hameM lAbha pahu~cAveM / "
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / Apane farmAyAH - " agara idharase AnA huA to avazyameva ApakI icchA pUrI kI jAyagI / " darbAra phira vaMdanA kara ravAnA hue / saMghapati seTha motIlAlajIne darbArakI khAtirake lie dUsarI jagaha prabaMdha kiyA thA / vahA~ unakA yogya satkAra kiyA gayA / 216 vahA~se ravAnA hokara saMgha boTAda pahu~cA / jisa dina Apane boTAda meM praveza kiyA vaha dina boTAda ke lie cirasmaraNIya rahegA / kAraNa, boTAda ke zrIsaMghako kahIMse eka prAcIna jinabiMba prApta huA thaa| zrIsaMgha dhUmadhAmake sAtha jinabiMbako zaharameM lAkara gaddIpara biThAnA cAhatA thA parantu sthAnakavAsiyoM ke sAtha amuka prakArake pratibaMdha honese unake manameM AzaMkA thI / zrasiMgha mukhiyoMne Apase Akara prArthanA kI / Apane unako himmata ba~dhAI aura kahA, " tuma kucha cintA na karo / zAsanadeva apanI sahAyatA kareMge / saMghake sAmaiyeke sAtha hI apanI maryAdAnusAra kArya kro| " boTAda zrIsaMghakA hauMsalA bar3ha gayA / usane samArohake sAtha prabhukA, pAlakhImeM birAjamAnakara, praveza karAyA aura phira maMdirajImeM prabhuko virAjamAna kara diyA / vahA~ke loga kahate haiM ki, jisa samaya hama prabhuke darzanArtha jAte haiM usI samaya hameM mahArAja sAhaba vallabhavijayajI yAda A jAte haiM / boTAda se ravAnA hokara saMgha lAThIdhara pahu~cA / vahA~ paMjAbake saMghane rAdhanapurake saMghako prIti bhojana diyA /
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / lAThIdharase ravAnA hokara pachegAma, valA Adi gA~voMme hotA huA saMgha saM0 1966 ke posasudI 10 ke dina pAlItAne pahu~cA / pAlItAneke zrIsaMghane bar3e samArohake sAtha saMghakA svAgata kiyA / dUsare dina zukravAra ekAdazIke siddhiyogameM saMghane AnaMdapUrvaka dAdAkI yAtrA kI / usa samaya Apane bhaktibhare hRdayake sAtha dAdA ke guNagAna kiye the / vaha stuti yahA~ dI jAtI hai / ( cAla - vArI jAU~re sA~variyA / ) dAdA AdIzvara prabhujI, mohe tAranAre, pAra utAranAre || zatruMjaya maMDana jagasvAmI, aghakhaMDana pada AtamarAmI / arja karI mA~gU~ zivagAmI, AvAgamana nivAranAre // dA0 // 1 // jagatAraka ahAraka nAmI, TAraka madanake antaryAmI / pUrNAnaMda sudhAke dhAmI, tAraka viruddha sa~bhAranAre // dA0 // 2 // apane jana saba tumane tAre, sevaka tumarA arjagujAre / tAraka sevaka viruda pukAre, guNa avaguNa na vicAranAre || dA0 // 3 // zrIsiddhAcala siddha anaMtA, karma khapA saba hue bhagavaMtA / jayajaya aise saMtamahaMtA, balihArI jAU~ vAranAre // dA0 // 4 // sevaka karuNA kIje dAtA, dIje prabhujI zivasukha sAtA / tuma bina aura koI nahIM trAtA, tAro karo mujha sAranAre // dA0 // 5 // sUri jinavara vIrake ( 2436 ) sAle, ogaNI chAsaTha vikrama kAle / Atama pUrva poSa ujiyAle, rudraM tithi kavi vAranAre // dA0 // 6 // puNya udaya prabhu darzana pAyo, vallabha Atama ati harSAyo / rAdhanapurase saMgha meM Ayo, seThajI motIlAlanAre // dA0 // 7 // 217
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana | saMghameM saba milAkara solaha sau manuSya the / rAdhanapurase pAlItAne pahu~cane meM saMghako eka mahInA aura kucha dina lage the / saMghapati dAnavIra motIlAla mUlajIne usa mauke para Apake samakSa tIrthamAlA svIkAra kI thI / pAlItAnese saMgha lauTa gayA aura Apa eka mahInetaka vahIM rahe / U~jhAse muni zrImatIvijayajI mahArAjake sAtha eka sajjana dIkSAleneke lie Aye the, unheM unake pitAjIke samakSa zrIsiddhAcalajIkI talahaTImeM Apane saM0 1966 ke mAgha sudI 5 ke dina dIkSA dI / 218 mAsakalpa samApta hone para Apa vihAra karake bhAvanagara padhAre / vahA~ muni zrImitravijayajI aura muni zrIudayavijayajIkI, bar3I dIkSA zrIbAlabrahmacArI paMnyAsajI zrIkamalavijayajI mahArAjake hAthase huI / eka mahIne taka Apane vahA~ke logoMko sudhApAna karAyA / aThAI mahotsava Adi aneka dhArmika kArya hue / bhAvanagara se Apa ghoghA baMdara padhAre / vahA~ zrInavakhaMDA pArzvanAthakI yAtrA kI / vahA~ se vihAra karake varateja hote hue Apa sihora padhAre / samAroha ke sAtha ApakA nagarapraveza huA / vahA~ke logoMne upadezAmRtakA pAna kara tRpti lAbha kI / muni zrI mUlacaMdajI mahArAjake bar3e ziSya 108 zrIgulAvavijayajI usa samaya vahIM virAjamAna the| unake darzana kara Apa bahuta prasanna hue / tIna dina taka Apane vahA~ nivAsa kiyA /
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| sIhorase vihAra karake Apa vale padhAre / vahA~ tapa gaccha aura lauMkA gacchavAloMmeM kucha tanAjA thA / usako miTAneke lie Apa thor3e dinataka vahIM Thahara gaye / dholerAke zrAvakoMne Akara dholerAko pavitra karaneke lie Apase bar3e Agrahake sAtha vinatI kii| valAkA jhagar3A miTAnA bhI jarUrI thA / isa lie Apa do tIna sAdhuoMke sAtha vahIM rahe aura anya sAdhuoMko dholerAkI tarapha vihAra karA diyA / bar3e parizramake bAda Apa valAkA tanAjA miTA ske| - valAse vihAra karake Apa dholerA pahu~ce / dholerAke saMghameM eka apUrva utsAha thaa| na kevala zrAvaka hI balke anyAnya dharmAvalaMbI bhI Apake vacanAmRtakA pAna karaneke lie bar3e vyAkula ho rahe the / Apake svAgatake upalakSameM sArA zahara sajAyA gayA thA / karIba gyAraha darvAje taiyAra kiye gaye / musalamAna aura hindu bhAiyoMne bhI isameM sahAyatA dI thii| bAjArakA zrRMgAra apanI zobhA nirAlI hI rakhatA thA / zaharake bAharase hI jUlUsa zurU huA thA / beMDa bAjoMkI madhura jhankAra aura bhajana maMDaliyoMkI surIlI tAnoMse sArA zahara mukharita ho rahA thA / bIcabIcameM ' AtmArAmajI mahArAjakI jaya' 'vallabhavijayajI mahArAjakI jayake nAdase sArA zahara gUMja uThatA thaa| zrAvikAoMkI bhaktirasa paripUrNa gahuliyA~ apanI judA hI phabana rakhatI thiiN| jaba julUsa upAzrayameM pahu~cA aura Apane pATa para virAjakara upadeza
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 Adarza jiivn| diyA taba saba vAha vAha karane lage / sArvabhauma janadharmakA upadeza sunakara sabhI kahane lage, hamane apanI umrameM aisA upadeza Aja pahale hI sunA hai aura isa zaharane sabase 'pahale ApahIkA aisA svAgata kiyA hai / aThAI mahotsava pUjA prabhAvanAdi aneka dharmakAye hue / jaba taka Apa vahA~ rahe hamezA upadezAmRtakI varSA karate rahe / aneka ajaina aura jaina usa amRtako pIkara tRpta hote rhe| dholerAse vihAra karake Apa khaMbhAta pahu~ce / seTha popaTa bhAI amaracaMda Adi khaMbhAtake zrIsaMghane ApakA AzAtIta svAgata kiyA / Apane bhI ATha dina vahA~ raha, unake AtmAko upadezAmRta pilAkara tRpta kiyA / popaTabhAIne pAlI tAnemeM Apako TopI pahane svargIya AcArya mahArAjake sAtha saM0 1943 meM jaba unakA caumAsA pAlItAnemeM thA, dekhA thA / teIsa barasameM parivartita apUrva rUpa dekhakara popaTabhAIkI A~khoMse harSAzru bahane lage / ikkIsa barasa pahale jo eka sAdhAraNa bhAvika AtmA thA vahI Aja eka mahApuruSa hai, yaha dekha kara unheM AlhAda huA / isa vicArane unheM parama saMtuSTa kiyA ki AtmAoMko aise mahAna jaina dharma hI banA sakatA hai / unhoMne saMghako ikaTThAkara Apase vahIM caumAsA karanekI vinatI kI; parantu kSetrasparzanA vahA~ kI na thI, isa lie Apa vahA~ caumAsA na kara sake / kAraNa, khImacaMda bhAI aura bar3odeke dUsare zrAvaka Apase bar3odemeM caumAsA karanekI
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana | vinatI karane Aye the; amRtasarase hI bar3odekA saMgha Apase vinatI kara rahA thA isa lie Apane unakI vinatIko: svIkAra kara liyA / khaMbhAtase vihAra karake Apa nAra, peTalAda, borasada, chAnI, hote hue aura logoMko upadezAmRta pilAte hue saM. 1967 kA caubIsavA~ caumAsA karaneke lie bar3ode padhAre / bar3odAvAloM ke diloMmeM bar3A utsAha thA, bar3A abhimAna thA ki Aja unhIMke zaharakA eka baccA, vaha baccA jisane bar3odeke aMdara sUryake prathama darzana kiye the, jisakA zarIra bar3odeke annajalase paripuSTa huA thA aura jisako bar3odene pAla posakara bar3A kiyA thA, vahI bar3odekA baccA Aja mahAtmA hokara, samasta paMjAba, rAjapUtAnA tathA kAThiyAvAr3a meM apane nAmakA DaMkA bajAtA, apane gurukI jayadhvanise AkAzamaMDalako gu~javAtA, jainadharmakI dhvajApatAkA pharrAtA aura apane mAtApitAko dhanya dhanya kahalAtA huA, vApisa bar3ode meM AyA hai / khImacaMda bhAIke AnaMdakI to sImA hI nahIM thI / saM0 1967 ke vaizAkha sudI 10. guruvAra ke dina bar3e samArohake sAtha ApakA praveza mahotsava huA / kAlaMkI balihArI hai / eka dina vaha thA ki, Apa isI bar3odase chipakara bhAgate the, eka dina aisA AyA - ki, bar3e utsAhake sAtha bar3odene Apako sira A~khoMpara uThA liyA / isako devagurukI kRpA kahie, bhAgyodaya kahie yA 221
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| aura kisI nAmase pukArie / bhakta pravara tulasIdAsajIne ThIka hI kahA hai___ mUkaM karoti vAcAlaM, paoNlaGghayate girim / yatkRpA tamahaM vaMde, paramAnaMdamAdhavam // usa sAla Apake sAtha nimna likhita unnIsa sAdhu the 1 muni zrImotIvijayajI, 2 muni zrIguNavijayajI, 3 muni zrI vivekavijayajI, 4 muni zrIrUpavijayajI, 5 muni zrIuttamavijayajI, 6 muni zrIlalitavijayajI, 7 muni zrIlAvaNyavijayajI, 8 muni zrIsohanavijayajI, 9 muni zrIvimalavijayajI, 10 muni zrIumaMgavijayajI, 11 muni zrIjinavijayajI, 12 muni zrIvijJAnavijayajI, 13 muni zrIvibudhavijayajI, 14 muni zrItilakavijayajI, 15 muni zrIvidyAvijayajI, 16 muni zrIvicAravijayajI 17 muni zrIvicakSaNavijayajI, 18 muni zrImitravijayajI, 19 muni shriiudyvijyjii| __ inameMse muni zrImotIvijayajI Apake gurubhrAtA the, muni zrIuttamavijayajI muni zrImotIvijayajIke ziSya; zrI udayavijayajI zrIuttamavijayajIke ziSya, zrIguNavijayajI svargIya zrIthobhaNavijayajI mahArAjake ziSya; muni zrIrUpavijayajI upAdhyAyajI mahArAja zrIvIravijayajIke ziSya; muni 1-jisakI kRpAse gUMgA vAcAla ho jAtA hai aura pAgalA giriko-pavartako lA~gha jAtA hai maiM usa paramAnaMda svarUpa paramAtmAko namaskAra karatA huuN|
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 223 5.JNANAIN M a.. .U NN... zrIlAvaNyavijayajI AcArya mahArAja 108 zrIvijayakamalasUri jIke ziSya aura muni zrIjinIvajayajI paMnyAsajI mahArAja zrIsuMdaravijayajIke ziSya the; bAkI ApahIkA, ziSya praziSyAdi, parivAra thA / bar3e yogameM praveza karAyA / pAlanapurakI taraha bar3odemeM bhI aThAI karanevAle para jAtibhojakA Teksa thA / vaha Apake upadezase baMda ho gyaa| paryuSaNaparvameM zrImahA vIra svAmIke janma-mahimAvAle dina, koThIpolakI rahanevAlI zrImatI pradhAnabAIkI taraphase hara sAla nokArasI hotI thii| usameM saMbajI kAmameM lAI jAtI thii| Apake upadezase usakA istemAla-upayoga baMda huaa| Apake vyAkhyAnoMkI to bar3I dhUma thii| jinhoMne ApakI bacapanameM karNamadhura totalI bolI sunakara jitanI prasannatA lAbha kI thI, ve hI aba ApakI karNamadhura, hRdayameM dharmajyoti jagAnevAlI, jJAnagaMbhIra vANI sunakara daMga raha jAte the aura usase saugunI prasannatA evaM tRpti lAbha karate the / caumAsA bar3e AnaMdase samApta huaa| - isa caumAsemeM khImacaMda bhAIne socA,-yadi chagana dIkSita na huA hotA aura vivAha-zAdIkA prasaMga AtA to mujhe usa samaya ucita kharca karanA hI par3atA, taba isa samaya bhI maiM, chaganake, nahIM mere kuladIpakake, vallabhavijayajI mahArAjake yahA~ virAjate hue, inake darzanArtha jo bhAI bahina AveM unakI yathAzakti sevAbhakti karake sadharmIvAtsalyakA lAbha kyoM na uThAU~ ? saMghake sAmane unhoMne apanI icchA
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 Adarza jIvana / prakaTa kI / saMghane ekahIke sirapara bojhA DAlanA anucita samajhA; kyoMki aisA karanese pracalita maryAdAmeM vAdhA par3atI thI aura yaha bAdhA bhaviSyameM kaThinatA upasthita kara sakatI thI / saMghane unakI vinatI asvIkAra kI / isase unako duHkha huaa| unhoMne kucha derake bAda zrIsaMghase vinatI kI," yadi saMgha isa prArthanAko svIkAra nahIM kara sakatA hai to itanI kRpA to avazya kare ki, paMjAbase jo bhAI bahina darzanArtha AveM unakI sevAbhaktikA kArya to mujhe sauMpa de|" __zrIsaMghane yaha bAta sAnaMda svIkAra kara lii| khImacaMda bhAIne bar3e utsAha aura AnaMdake sAtha, paMjAbI bhAI bahinoM kI, tana, mana aura dhanase sevA kii| Apa paMjAbake pyAre haiM, paMjAbase Aye Apako do barasa bIta cuke the, tIrthayAtrAkA bhI kArya gurudarzanake sAtha hI ho sakatA thA aura gurukA gRhastha ghara dekhanekI icchAse bhI isa sAla paMjAbI adhika saMkhyAmeM Aye the / unake lie bar3odA aura ApakA ( khImacaMda bhAIkA ) ghara tIrtharUpa ho gayA thaa| khImacaMda bhAIne aisI bhakti kI ki paMjAba Aja bhI use smaraNa karatA hai aura anukaraNIya samajhatA hai / - caumAsA samApta hone para zAha khImacaMda dIpacaMda aura zAha cunnIlAla tribhuvanadAsa-mAmA bhAneja donoMne milakara kAvI va gaMdhArakA saMgha nikaalaa| pAdarA,mAsara hotA huA saMgha
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 225 rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr kAvI tIrtha para phuNcaa| yAtrA kara Apane saMghake sAtha paramAnaMda prApta kiyA / yahA~ para Apane ikkIsa prakArakI pUjA racI / yahA~ sAsa bahUke do maMdira haiN| ve bar3e hI suMdara aura AkarSaka haiN| tIna dina vahA~ Thaharakara saMgha ravAnA huA aura gaMdhAra phucaa| 'dinanake pherateM sumeru hota mATIko' kavikA yaha kathana akSarazaH gaMdhArake lie caritArtha hotA hai| tIna sau barasa pahale jisa gaMdhArameM lAkhoMkI bastI thI usImeM Aja pacIsa pacAsakI bastI hai / jisameM hajAroM manohara mahala aTAriyA~ the usImeM aba 20,25 jhoMpar3e raha gaye haiM / josthAna sAyaMsaMdhyA maMdiroMke ghaMTa-nAdase mukharita ho uThatA thA vahIM Aja eka maMdirakA ghaMTA bhI kaThinatAse bajatA hai / jisa gaMdhArako zrahirivijaya mUrike samAna prabhAvaka puruSoMne kabhI pAvana kiyA thA aura usameM divya upadeza diyA thA evaM jisa upadezakI pratidhvani akabarake samAna mahAna samrATke kAnoMtaka pahu~cI thI vahIM Aja munirAjoMke ThaharanetakakA Thora ThikAnA nahIM hai / Aja gaMdhArakA dhvaMsAvazeSamAtra raha gayA hai; eka jinAlayamAtra vahA~ sira U~cA kie gaMdhArakI prAcIna smRtiko lekara khar3A hai| ___ gaMdhArakI yAtrA karake saMgha bharUca pahu~cA / bharUcavAloMne ApakA bar3A svAgata kiyA / saMgha yahA~se bar3ode calA gayA / Apane yahA~ paMnyAsajI zrIsiddhivijayajI mahArAjake darzanakara tRpti lAbha kii| tIna rojataka Apa unhIMkI sevAmeM rhe| 15
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| bharUcase vihAra karake Apa jhagar3iyA tIrthapara pdhaare| Apake sAtha paMnyAsajI zrIsiddhivijayajIke ziSya muni zrImeghavijayajI bhI jhagar3iyAjI taka Aye the / yAtrA karake Apane sUratakI tarafa vihAra kiyA aura ve vApisa bharuca cale gye| __ bar3e samArohake sAtha ApakA sUratameM nagara praveza huaa| karIba do ghaMTe Apa chApariyAserImeM birAje / usI samaya pravatekajI 108zrIkAntivijayajI mahArAja aura muni zrI 108 zrI haMsavijayajI mahArAja evaM paMnyAsajI zrI 108 zrIsaMpattivijayajI mahArAja saparivAra vahA~ padhAre / Apane tInoM mahAtmAoMke caraNakamalameM sAdara vaMdanA karake apane Apako dhanya maanaa| hamAre caritranAyaka, kAntivijayajI mahArAja aura haMsavijayajI mahArAja tInoM hI prabhAvaka puruSa haiM aura tInoMko hI apanI godameM khilAnekA mAna bar3odeko hai / tInoM eka sAthameM jaba julUsake sAtha ravAnA hue haiM usa samayakA AnaMda advitIya thaa| logoMmeM bhI abhUtapUrva utsAha thaa| julUsa jaba gopIpuremeM pahu~cA taba usa samayameM paMnyAsa aura vartamAnameM AcArya zrI 108 zrIAnaMdasAgarajI mahArAja evaM anyAnya sAdhu mahAtmA bhI-jo usa samaya usa upAzrayameM virAjamAna the-zAmila ho gye| usa julUsameM karIba 40 sAdhu mahArAja aura karIba itanI hI sAdhviyA~jI mahArAja thiiN|
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdarzajIvana. AcArya zrImadvijayavallabha sRrijI mahArAja. muni zrI lAvaNyavijaya jI Adi sAdhumaMDalasahita ( miyAgAmayeM ) pR. 227. manoraMjana presa, bambaI naM. 4
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avarza jiivn| 227 jisa julUsameM karIba assI sAdhu sAdhviyA~ hoM usameM zrAvaka zrAvikAe~ kitane hoMge isakA anumAna sahajahImeM kiyA jA sakatA hai| Apa bar3e coTeke upAzrayameM Thahare / dharmopadeza diyA / yahA~ kucha dina rahanake bAda gopIpurAke zrAvakoMkI vinatIse Apa mohanalAlajI mahArAjake nAmase mazahUra gopIpurAke upAzrayameM jAkara Thahare / vahIM Apane pAlInivAsI-jo thor3e barasoMse bar3odehImeM A rahe the-sukharAjajIko saM0 1967 ke phAgana vadi chaThake dina dIkSA dI / nAma samudravijayajI rakkhA / zrIsohanavijayajIke ziSya hue| sUratase, pAlItAne caumAsA karaneke irAdese, Apane vihAra kiyaa| bhAvI prabala! Apako bIcahImeM rukanA pdd'aa| miyAgA~vameM ApakA saM0 1968 kA pacIsavA~ caumAsA huaa| miyAgA~vavAloMke aura kaThoravAloMke ApasameM kucha tanAjA thA / usako miTAneke lie Apane upadeza diyA / miyAgAmavAloMne Apako nyAyAdhIza niyatakara Apake phaisaleko svIkAra karanekA saM0 1968 ke kArtika zuklA 13 ke dina eka pratijJApatra likha diyA / tadanusAra Apane jo phaisalA diyA vaha yahA~ diyA jAtA hai vaMde viirm| (1) zrImahmavIra svAmI tathA zrIguru mahArAja zrImadvijayAnaMdamUri AtmArAmajI mahArAjako namaskAra karake prakaTa karatA hU~ ki, Aja caumAsI caudasa hai / isa lie kisI bhI
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 Adarza jiivn| tarahakA vaira-virodha yadi zAnta ho jAya to caumAsI pratikramaNa saphala huA mAnA jAya / (2) prati varSa paryuSaNake dinoMmeM vA~cA jAtA hai ki, udAyana rAjAne, apane aparAdhIko rAjya dekarake bhI jaba caMDapradyotane kSamApanA svIkAra karI tabhI unhoMne apanA sAMvatsarika pratikramaNa saphala maanaa| (3) isa jhagar3emeM to aisI koI bAta nahIM hai ki jisase kisIko kucha denA pdd'e| kevala mAnarUpI talavArako myAnameM rakhanehIkA kAma hai / aura vaha donoM pakSoMke yogya hai / kAraNa yaha jhagar3A donoM taraphakI khIMcatAnake kAraNa hI jAtimeM eka gar3abar3I rUpa ho gayA hai / AzA hai ki udAyanarAjAkA dRSTAnta dhyAnameM rakha, donoM pakSa apane manako zAnta kara zrIjinezvara devakI AjJAke ArAdhaka bneNge| (4) maiM sAdhu kahalAtA huuN| jAtike jhagar3emeM hAtha DAlanA yA usameM kisI tarahakA dakhala denA sAdhutAko zobhA nahIM detaa| magara dIrgha dRSTise vicAra karane para antameM, dharmasaMbaMdhI kAryoM meM vAdhA par3anekI saMbhAvanA dekha, pArasparika vaira-virodha kama ho isa hetuse aura paMcoMkI tarafake netA dasa AdamiyoMkIjinakA hastAkSara yukta ikarAranAmA mere pAsa hai-prabala icchA aura preraNAse, isa viSayako mujhe apane hAthameM lenA par3A hai| (5) yaha bAta niHsaMdeha hai ki jahA~ do pakSa hote haiM vahA~ phaisalA denevAlekA phaisalA, donoM pakSoMkI dhAraNAke anusAra
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / honA asaMbhava hai / to bhI donoM pakSa usako mAnanekI pratijJA kara lete haiM isa lie vaha phaisalA kisI dUsare rUpameM utara kama jyAdA pramANameM donoM pakSoMko saMtoSa denevAlA hotA hai / isa viSayameM bhI jahA~taka ho sakA isI taraha kiyA gayA hai / isa lie AzA hai ki donoM pakSa saMtoSa dhAraNa kara kSudra bAtoMko apane diloM se nikAla deNge| ___ (6) isameM koI zaka nahIM hai ki, vaha AdamI jisake lie yaha bakher3A khar3A huA hai vAstavameM aparAdhI hai aura sajAke lAyaka hai / kAraNa donoM pakSoMkI taraphase aura cune hue AdamiyoMkI bAtoMse-phira ve cAhe koI apekSA grahaNa kareM-karanevAle AdamIkA kArya anucita to samajhA jAtA hI hai| aura jaba anucita kArya ho gayA taba usakA karanevAlA aparAdhI ho hI cukA / aparAdhIko yathocita daMDa mile yaha eka prakArakI nIti hI hai / magara aparAdhIke puNyabalase Aja parvakA dina A gayA hai| (7) parvake dina sajA pAye hue aparAdhiyoMko mukta kara denA, aisA eka zAstrakA niyama hai| aura usake anusAra zrIhemacaMdrasUri mahArAjake upadezase mahArAjA kumArapAlane aura zrIhIravijayasUri mahArAjake upadezase bAdazAha akabarane, jo kucha kiyA, usako sabhI jaina jAnate haiM / isa lie Aja parvake dina aparAdhIko kisI bhI tarahakI sajA denA maiM ucita nahIM samajhatA, balke aparAdhIko sajAse mukta karanA ucita
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| samajhatA hU~ / aura isI lie maiM aparAdhIko mukta huA prakaTa karatA huuN| (8) adAlatako bhI aisI sattA hotI hai ki aparAdha sAbita ho jAne para bhI yadi adAlatakI dayAdRSTi ho jAya to vaha aparAdhIko aparAdhakI kSamA de sakatI hai / (9) aisA hone para bhI aparAdhI apanI khuzIse jAti bhoja deneko taiyAra hai / yaha bAta cune hue dasa AdamiyoMke kahanese mAlUma hotI hai| isa lie maiM itanA parivartana karanA ucita samajhatA hU~ ki do kI jagaha eka hI jAtibhojase sabhI bhAI santuSTa hoM aura dUsare jAtibhojameM jitanI rakama kharca honevAlI ho utanI rakama yadi zrIsaMbhavanAthajIke maMdirake jIrNoddhArameM dI jAya to iha loka aura para loka donoM sAdhe samajhe jAya~ / magara isa kAmako rAjI khuzIkA samajhanA cAhie, kisI tarahakI sajA yA daMDake rUpameM nhiiN| (10) bAike bharaNapoSaNake lie yadi vaha apanI bhalAI samajha apane patike aura paMcAyatake anusAra vartAva kare to usakA baMdobasta paMcAyatako yogya rItise karanA karAnA cAhie / isa kAmako dozI bRjalAla seTha, kastUracaMda seTha aura jiNoravAle bRjalAla dIpacaMdako, abhI sauMpanA yogya mAlUma hotA hai| kyoMki tInoM vyaktiyA~ vRddha haiM aura jAtike rItirivAjoMse bhalI prakAra paricita haiM isa lie koI anucita kArya nahIM kreNge| magara bAI yadi aisA na kare aura
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana rapannamruinnarramanarmnannaamannaaa.... korTa AdikI zaraNa le to, phira paMcAyatako usameM dakhala denekI koI AvazyakatA nahIM hai| korTakI icchA ho vaisA hukma kre| (11) chokarA choTA hai isa lie usakI tarapha svabhAvataH sabakA dhyAna jAtA hai| samaya apanA kAma kiye jAtA hai| kyA hogA isa bAtakI kisIko bhI khabara nahIM hai, to bhI pAnIke pahale pAla bA~dhanA ucita hI mAlUma hotA hai| yadi chokarA apane bApake pAsa rahe to sautelI mA~ usake sAtha kaisA vartAva karegI yaha bAta saMdehAspada hai| mA~ke pAsa rahanepara, yogya umrakA honepara, kisa raMgameM utara jAyagA so kucha kahA nahIM jA sktaa| isa lie chokarA yogya umrakA ho taba use suzikSA mile aura usakA jIvana na bigaDe isalie usake dAdAko-jisake nAmase yaha jhagar3A khar3A huA kahalAtA hai-cAhie ki vaha kamase kama eka hajAra rupaye, kisI baiMkameM seTha nemacaMda pItAMbara, maganalAla pItAMbara aura jhaNoravAle khUbacaMda pAnAcaMda ina tInoMke sAtha mila, apane nAma sahita jamA karAde ki, jisase unake vyAjase chokareko zikSA milatI rahe / yadi vyAjase kAma na cale to bhale mUlameMse bhI kharcA kiyA jAya / abhiprAya yaha ki lar3akeko suzikSA deneke lie cAroM AdamI pUrA dhyAna deN| devayogase lar3akA yadi zikSA prApta karane yogya na bane to uparyukta rakama, sArI jAtimeMse yAnI sAre saMbhA (?) samudAyameMse
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 Adarza jiivn| jo lar3akA meTrikameM pahale naMbara pAsa ho use AgekA abhyAsa karaneke lie madada kI taraha dI jAya / magara usa lar3akeko dharmakA sAdhAraNa jJAna avazya honA cAhie / isI taraha use dharmapara zraddhA bhI honI cAhie / iti| tAjA kalama-maiM pahale kaha cukA hU~ ki yaha phaisalA kAnUnakI taraha nahIM mAnA jAya, isa bAtakI maiM yahA~ phirase yAda dilAtA huuN| zrIvIra saMvat 2438 zrIAtmasaMvat 16 vikrama saMvat 1968 kArtika sudI 14 ravivAra tA. 5 navaMbara san 1911. dastakhata-zrIjainasaMghakA dAsa muni vallabhavijaya / " miyAgA~vake jAgIradAra prAyaH Apake dazanArtha AyA karate aura dharma carcA karake AnaMda lAbha karate the / miyAgA~vameM pahale eka jainapAThazAlA calatI thI / vaha ApasI kalahake kAraNa baMda ho gaI thii| use bhI Apane phira zurU krvaaii| pAThazAlAkA kharcA hamezA calatA rahe isake lie vahA~ke kapAsake vyApAriyoMpara kucha lAgA lagA diyA / upAdhyAyajI zrIvIravijayajI mahArAjakI preraNAse Apane ratalAma zaharake zrIsaMghakI icchAnusAra RSimaMDalakI aura naMdIzvara dvIpakI pUjA racI / isa prakAra dhArmika kArya saMpAdana karate aura logoMko dharmAmRta pilAte ApakA vaha caumAsA AnaMda pUrvaka samApta huaa| miyAgAmase vihAra karake Apa suravAr3e padhAre / Apake
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 233 upadezAmRtakA pAna karaneke lie yahA~ aneka anya dharmAvalaMbI mAMsamadirAkA upabhoga karanevAle bhI AyA karate the| unake hRdayoMpara Apake upadezane pUrA asara kiyA aura anekoMne mAMsa madirAkI, Apake sAmane hI, pratijJA lelii| suravAr3ese vihAra karake Apa vaNacharA padhAre / vahA~ usa ilAkeke 70 grAmoMke dazA zrImAliyoMmeM jo phUTa thI vaha Apake upadezase dUra huI aura una logoMne Apake upadezase kaI sAmAjika kuritiyoMko bhI dUra kara diyaa| ___ kanyAvikrayakI bhayaMkara aura ghAtaka cAla jaina samAjameM prAyaH dekhI jAtI hai| isake bhayaMkara pariNAma bhI prAyaH hue haiM aura hote haiM magara bahuta kama dharmopadezaka aura anyAnya munirAja isa ora lakSa dete haiN| Apane isapara khAsa lakSya diyA thA aura dete haiN| Apake upadezase yaha ghAtaka prathA kaI sthAnoMse uTha gaI hai| vaNacharAmeM bhI isa prathAkA aura isake sAtha hI, jina aneka bure rivAjoMkoM jora thA ve sabhI, baMda ho gaye yA unameM parivartana ho gyaa| Apake upadezase vaNacharAmeM mile hue dazA zrImAliyoMke paMcoMne jo sudhAra kiye unakI nakala yahA~ dI jAtI hai| " saMvat 1968 kA kArtika budI 4 zukravAra zrIdazA osavAlake paMca samasta nIce hastAkSara karanevAle mauje vaNacharA mukAmapara ThaharAva karate haiM / ve nIce pramANe / (1) hamArI jAtimeM kanyAvikrayakA rivAja pahalese hai vaha Ajataka kAyama rahA / usake lie zrImuni mahArAja zrI zrI
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / zrIvallabhavijayajIke upadezase hamAre pariNAmoMmeM parivartana huA / isa lie usa rivAjako baMda karaneke lie hama Atura hokara mahArAja sAhabake rUbarU bAdhA ( pratijJA ) leneko taiyAra hue haiM / 234 (2) vizeSa hama pATana ahamadAbAda Adi paradezoM meM kanyAe~ dete the / ve bhI - abhIse kanyAoMko bAhara denA baMda karate haiM / * itanA hokara bhI yadi koI jAtikI icchAke viruddha hokara aparAdha karegA to vaha AdamI jAtibAhara samajhA jAyagA / usake sAtha koI kisI bhI taraha kA vyavahAra na kare / ( 3 ) byAhake samaya tIna dinataka ' gaurava ' jimAne kA aura cauthe dina ' vairoThI ' jimAnekA ThaharAva thA, usake sthAnameM yaha ThaharAva kiyA jAtA hai ki, eka dina ' gaurava karanA aura eka dina ' varoThI' karanA / baroThI kanyAke bApake ghara hI ho aura usake lie varavAle 101) ru. kanyAke bApako de deM / " + yahA~ zrIdharaNeMndrapArzvanAthajIkI alaukika mUrtike darzana * isakA matalaba yaha hai ki bAhara gAmavAle rupayoMkA lAlaca dekara kanyAe~ le jAte the jisake kAraNa kanyAvikrayakA adhika jora ho gayA thA / dUsarA zaharoM vAle kanyA le to jAte haiM paraMtu dete nahIM haiM jisase apane samudAyakI kanyA vahA~ calI jAtI hai aura apane lar3ake ku~vAre raha jAte haiM / yaha bhI eka kAraNa thA / 1 1- barAta jimAnA; 2-varakI tarafase beTIvAloMko jimAnA; do aura bhI ThaharAva haiM, magara ve anupayogI samajha kara chor3a diye gaye haiM /
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / - Punar - kara Apako AnaMda huaa| tIna dina pUjA prabhAvanA svAmivAtsalyAdikA ThATha hotA rahA / vaNacharese vihAra karake Apa pAchiyApura padhAre / vahA~ke zrIsaMghane Apake upadezase eka aThAI mahotsava kiyaa| pAchiyApurase vihArakara anyAnya grAmoMmeM vicaraNa karate,. ajJAnAMdhakArameM DUbe hue zrAvakoMko nikAlakara dharma jJAnake prakAzameM rakhate, aura AhArapAnI Adike aneka tarahake parisaha sahate hue Apa sInora pdhaare| bIcameM aneka gA~va aise Aye jinameM zrAvaka basate the magara ve nahIM jAnate the ki, ve zrAvaka kyoM kahalAte haiM ? unakA dharma kyA hai ? unake deva kauna haiM ? unake guru kauna haiM aura ve kaise hote haiM ? jaba ve apaneko tathA apane guruko hI nahIM pahacAnate the taba ve yaha to jAna hI kaise sakate the ki unheM AhArapAnI kaise diyA jAtA hai ? isa lie Apako eka do bAra AhArapAnI binA bhI rahanA pdd'aa| yaha jAnakara pAThakoMko duHkha hue binA na rahegA ki, gujarAta jaise pradezameM-jahA~ saikar3oM sAdhu munirAja vihAra karate haiM-aise gA~va bhI haiM jinake aMdara hamAre muni mahArAja kabhI nahIM jaate| isakA mukhya kAraNa yaha batAyA jAtA hai ki una gA~voMmeM sAdhuoMke lie yogya vyavasthA gahIM haiN| athAt ve pakkI sar3akoMse dUra haiM; AhArapAnIke lie sAdhu munirAjoMko takalIpha hotI hai| rAjapUtAnA, paMjAba, dAkSiNa,, madhyaprAnta, baMgAla aura saMyukta prAnta Adike kasboM aura
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ -236 Adarza jIvana / gA~voMke zrAvakoMko yaha jAnakara saMtoSa hue binA na rahegA ki, ve hI aise nahIM haiM jinheM sAdhu munirAjoMke darzana durlabha haiM, balke gujarAtameM bhI - jisake zrAvakoMko ve loga bhAgyamAna batAte haiM - aise zrAvaka haiM jinheM unhIMkI taraha sAdhu munirAjoMke darzana nahIM milate / sAdhu mahArAjoMke aise sthAnoMmeM vihAra nahIM karanese jaina samAjakI eka bahuta bar3I hAni ho rahI hai / vaha hAni hai usake saMkhyAbalakI / ve loga mardumazumArImeM apane Apako jaina na batAkara hindu batAte haiM aura unake hindu batAnese jainoMkI itanI saMkhyA kama ho jAtI hai / astu / sInorameM ApakA vyAkhyAna sunaneke lie ajaina bhI Ate the / vahA~ eka musalamAna ke hRdaya para Apake upadezane aisA prabhAva DAlA ki, usane Apake pAsa mAMsa tyAgaka pratijJA lelI / vaha eka parama zraddhAvAna zrAvakakI taraha roja Apake vyAkhyAnameM AtA thA / itanA hI nahIM vaha kaI gA~voM - taka Apake sAtha bhI gayA thA / sInorase vihAra karake Apa korala padhAre / koralake zrIsaMgha antarAya karmakA pardA usa dina aneka barasoMke bAda Apake padhAranese phaTA ! vahA~ke logoMkA kathana thA ki, aThAraha barasake bAda ApahIne apane caraNakamalase koralako pavitra kiyA hai / aThAraha barasa pahale vahA~ pratiSThA huI thI taba eka muni mahArAja padhAre the / zrIsaMghane bar3e utsAha ke sAtha
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / aThAI mahotsava kiyA / maMDapameM Apa upadezAmRta barasAte the aura usako pAna karaneke lie jhuMDake jhuMDa jaina aura ajaina naranArI Ate the| Asa pAsa ke gA~voke bhI aneka loga usa amRtako pIne vahA~ Ate the / koralase vihAra karake lIlApura, methI Adi kaI jude jude gAvoMmeM vicarate hue Apa DabhoI padhAre, kyoMki DabhoIke zrIsaMkA bar3A Agraha thA | eka mAsataka Apa DabhoImeM vacanAmRta barasA bar3odeke lie ravAnA hue aura DabhoIke saMgha sahita bar3ode pahu~ce / bar3ode jAnekA hetu eka munisammalena sthApita karane kI icchA thI / sAdhu ' ' muni ' ' saMyati ' ' yati ' " saMvegI ' ina nAmoMmeM aura inakI mudrAmeM asAdhAraNa zakti hai / inake Age rAjA mahArAjA natamastaka hote haiM; amIra umrA sira jhukAte haiM; seTha sAhUkAra, dhanI garIba bhakti bhAvase caraNaraja mastaka para car3hAte haiM aura bar3e bar3e jAlima bhI sammAna se A~kheM nIcI kara lete haiM / 237 isa aneka guNAnvita akele sAdhu zabdameM aura usakI mudrAmeM jaba itanI mahimA hai; itanI zakti hai taba inake dhAraka, - sAdhu nAma aura veSako apane guNoMse alaMkRta karanevAle jIva meMmanuSya meM kitanI zakti hogI isakA aMdAjA pAThaka sahajahI meM lagA sakate haiM / magara aba yaha bAta isa paMcama kAlameM - isa kalikAlameM
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 Adarza jiivn| RAMANANA awaranaamaanine kevala eka madhura svamasI raha gaI hai / Aja inakI zakti chinna bhinna prAyaH ho gaI hai; Aja inameM vaha zakti nahIM rahI hai ki siMhAsanase rAjA utara par3eM, seTha sAhUkAra bhaktibhAvase caraNoMmeM gira pdd'eN| paMcamakAla kA prabhAva-IrSyA, dveSa, vaimanasya, ahaMmanyatA, jJAna na hote hue bhI mahAjJAnI honekA ADaMbara, dUsaroMkI unnatise jalana Adi-sAdhuoM para bhI par3e binA na rahe; jainasAdhuoMmeM bhI isane dhIre dhIre paira phailAnA zurU kiyA / isa bAtako hamAre caritranAyakane dekhA / Apane socA, aba sAdhuoMmeM, pratyeka sAdhumeM, prAcInakAlake teja, tyAga aura tapasyAkI kamI ho gaI hai / isa kamIkI yadi pUrti na kI jAyagI to sAdhutAkA nirvAha asAdhya sAdhanA ho jaaygii| aneka dinataka Apa isa viSayakA vicAra karate rahe / antameM Apa isa nirNaya para Aye ki, sAdhuoMke saMgaThanase yaha zAkta akSuNNa rakkhI jA sakatI hai / tadanusAra Apane apane mAnanIya vRddha puruSa AcArya zrIvijayakamalamUrijI mahArAja, upAdhyAyajI zrIvIravijayajImahArAja pravartakajI zrIkAntivijayajI mahArAja tathA muni zrIhaMsavijayajI mahArAja, AdikI sammatise ' munisammelana' sthApita karanekI yojanA kii| Apane socA isa samaya svargIya guru mahArAja zrIAtmArAmajI mahArAjake saMghAr3ekA hI sammelana aura saMgaThana karanA Avazyaka hai yadi hama saphalatA pUrvaka do tIna barasa yaha kArya kara sakeMge to dUsare saMghAr3evAle
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / munnammar- ~ svayameva apanA saMgaThana kara leMge yA avasara dekhakara apanA dAyarA bar3A kara diyA jAyagA / isa vicArako pariNata karaneke lie Apane jo patra sAdhuoMke pAsa bhejA, usakI pUrI nakala yahA~ dI jAtI hai| OM arha ! zrI 1008zrI madvijayAnaMda sUribhyo namo namaH / caraNakaraNadhArimunibhyo namo namaH / zrI 1008 zrImadvijayAnaMda mUri sadguruke santAnIya sarva munimaMDalake pAda-padmoMmeM municaraNoMke dAsa vallabhavijayakI savinaya prArthanA hai ki,-zAstrakAroMne dravya, kSetra, kAla, bhAvAnusAra utsargApavAda, vidhipratiSedhAdi pratipAdana kiyA hai so Apa mahAtmAoMko suvidita hI hai| Ajakala samaya kaisA hai aura samayAnusAra apanA kartavya kyA hai so bhI Apa mahAtmAoMse chipAhuA nahIM hai| sote huoMko jagAnA ucita kahA jAtA hai magara jAgatoMko jagAnekA prayAsa karanA mUrkhatAke sivA anya kucha nahIM kahA jAtA hai| to bhI jo kucha mere manameM AyA hai Apa mahAtmAoMke caraNoMmeM jAhira kara detA hU~ aura AzA karatA hU~ ki, Apa mahAtmA merI mUrkhatAkA khayAla na kara tattva dRSTikI ora khayAla kreNge| __ zrI 1008 zrImadvijayAnaMda sUri sadguru-jo apane paramoprakArI ho cuke haiM aura jinake upakArAkA badalA janma janmameM
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 Adarza jIvana / nahIM diyA jAsakatA hai-zrImanmahAvIra svAmI zAsana nAyakakI stavanA karate hue pharmAte haiM / " koTi vadana koTi jIbhasure, koTi sAgara paryaMta / guNa gAu~ tore bhaktisure to tuma RNakA na anta / " isI prakAra ina sadguruke RNakA bhI anta nahIM ho sakatA hai| ina paramopakArI mahAtmAke svargArohaNake anantara Aja paryaMta koI aisA samaya prApta nahIM huA hai jaisA ki unakI hayAtImeM kabhI kabhI kahIM kahIM sammelanakA ho sakatA thA / aba zAsana devatA aura guru mahArAjakI kRpAse vaha samaya nikaTa AyA najara AtA hai, isa lie dila cAhatA hai ki, zrIgurumahArAjajIke yAvat sAdhu haiM, sabakA kahIM na kahIM ekatra honA hove to apUrva lAbha prApta hove / jina mahAtmAoMke sudarzanakA lAbha isa municaraNoMke dAsako nahIM huA hai so hove aura paraspara AnaMda prApta hove / isameM zaka nhiiN| hama tuma AnaMdaguruke santAnIya haiM / vahA~ nirAnaMdako avakAza hI nahIM hai; tathApi Ajakalake samayAnusAra ekatra sammelanase atyAnaMda kI prAptikA saMbhava hai| zAsana devatAkI kRpAse aura zrIsadgurumahArAjakI kRpAse Ajakalake samayAnusAra jitanA samudAya aura saMpa tathA jJAna kriyAdi guNa zrIgurumahArAjajIke parivArakA logoMke mukhase sunA jAtA hai utanA anya kisIkA bhI nahIM sunAjAtA hai to ekatra sammelanese zrIgurumahArAjajIkI avarNanIya |
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 241 mahimAkI vRddhi aura logoMke bhAvoMkI vRddhikA bhI lAbha hovegaa| Apake ekatra honese anya bhI ApakA anukaraNa kareMge to bhI eka guru mahArAjajIke nAmakA jayakAra honekA saMbhava hai / ityAdi aneka lAbhoMko vicAra kara yaha prArthanApatra ApakI sevAmeM bhejA gayA hai / AzA kI jAtI hai ki isako Apa yogya mAna deveMge / iti / zrIvIra saMvat 2438 zrIAtmasaMvat 16 phAlguna vadI 12 budhavAra / hastAkSara-sarva muniyoMke caraNoMkA dAsa, vallabhavijaya / . dAsakI rAya / merI samajha mUjiba yaha kArya bahuta hI zIghra honA caahie| kyoMki isa samaya prAyaH bahutase mahAtmA AsapAsameM nikaTa prAyaH vicara rahe haiM / isa lie yadi Apa saba mahAtmAoMko anukUla ho to jyeSTha sudI 5-6-7 ke tIna dina sammelana aura aSTamIko sarva mila zrIgurujI mahArAjajIkI tithikA ArAdhana kara AnaMdakI lahareM luutteN| _isa kAmake lie isa samaya vIrakSetra ( bar3odA) merI samajhameM kSetra ThIka mAlUma detA hai / Age Apa sarva mahAtmAoMko jo samaya aura kSetra adhika anukUla mAlUma deve aura jahA~ sarva mahAtmAoMkA dila khuza ho vahI kSetra aura samaya niyata kiyA jAve / yaha dAsa hara tarahase taiyAra hai| parantu yaha kArya honA to jarUra hI cAhie / yahI dAsakI antima prArthanA hai|"
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / daH municaraNoMkAdAsa-vallabhavijaya / hai. isameM jina mahAtmAoMne sammati dI unake nAma aura sammatiyA~ bhI yahA~ uddhRta kara diye jAte haiN| (1) UparakA likhA ati-uttama hai / isa lie sarva muniyoMko ekatra honA munAsiba hai / hama AvegeM vAste tuma bhI jarUra aavo| kamalavijaya da0 khuda / (2) sarva svasamudAyake muniyoMkA eka jagaha milanA acchA hai / phAyadA dikhalAtA hai / hama bhI hAjira hovegeN| daH vIravijaya / (3) muni sammelanakI khAsa AvazyakatA hai| usameM aneka lAbha garbhita haiN| isa lie usa prasaMgapara hAjira honeko hama bhI khuzI haiN| li0 haMsavijaya / / (4) muni saMpatavijaya, Upara likhe anusAra ThIka hai / .. (5) muni zrIvallabhavijayajI mahArAjake likhe mAphika munimaMDalakA sammelana honemeM aneka lAbha garbhita haiN| isa lie sammelana honekI khAsa jarUrata hai / aisA hama antaHkaraNa pUrvaka cAhate haiM aura usa avasara para hama AnemeM khuza haiN| munimaMDalake sammelanake lie DabhoI vizeSa anukUla hogI, aisA hameM mAlUma hotA hai| yadi bar3odemeM hogA to bhI hameM koI bAdhA nahIM hai|
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| mahrukur- n-r- snakAva-V mu0 kAMti vijaya da0 pote la0 amRta vijaya da0 pote sammelanakA utsava prAraMbha honemeM abhI derI thii| ataH jina munirAjoMne sammelanameM, dUra honeke kAraNa, zarIka honemeM asamarthatA prakaTa kI thI unake nAmase jo patra preSita kiyA gayA usakI akSarazaH nakala nIce dI jAtI hai, "bar3odA, zrI 108 zrI AcArya mahArAjajI zrI 108 zrIvijaya kamala mUri, zrI 108 zrIpravartakajI mahArAja zrIkAMtivijayajI zrI 108 zrI muni mahArAja zrIhaMsavijayajI Adi 37 kI tarafase tatra yogya anuvaMdanA vaMdanAke sAtha mAlUma hove yahA~ sukha sAtA hai ApakI sukhasAtAke samAcAra denA / vizeSa svargavAsI guru mahArAjajI zrI 1008 zrImadvijayAnaMdamuri ( AtmArAmajI) mahArAjajIke pratApase sAdhuoMkA ekatra milanA huA hai / dUrakA phAsalA aura garamIkI mosama honese ApakA padhAranA nahIM bana sakA so amara lAcArI hai / tathApi Apake dhyAnameM jo jo bAteM sAdhu samudAyako upakArI mAlUma hoveM jisase ki zrIgurumahArAjajIke samudAyameM ekatA aura tarakkI hove ve tAkIdase likha bhejeM tAke zrI 108 zrIupAdhyAyajI mahArAjajI zrIvIra vijayajIke padhArane para una saba bAtoMpara vicAra kara koI baMdhAraNa kiyA jAve / jisase ki, sAdhuoMko apane kartavyameM prAyaH sugamatA hove / iti
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAwwwwwwwwwwwwwAAVA. AAAAAAA dAmunicaraNoMkA dAsa vallabhavijayakI trikAla vaMdanA svIkAranIjI, kRpAdRSTi vizeSa rakhanI jii|" isa patrakI nakaleM muni mahArAja zrI jayavijayajI, amaravijayajI, mohanavijayajI, hIravijayajI, sumativijayajI, motIvijayajI,mANakavijayajI aura amIvijajIke pAsa bhejI gaI thiiN| vijJaptike anusAra karIba pacAsa sAdhu baDodemeM ekatrita hue aura sammelanameM jo kArravAI huI usakA pUrA varNana isa graMthake uttarArddhameM de diyA gayA hai / pAThaka uttarArddhake 52 veM pRSThameM ise par3ha leveM / __ isa sammelanakI bAtako sunakara anekoMke diloMmeM jalana paidA huI; khAsa tarahase hamAre caritra nAyakakI prazaMsAse kaI logoMke dila IrSyAse paripUrNa ho gye| usa samaya zivajI aura lAlanako lekara samAjameM bar3I halacala macI huI thI / kaI inake pakSameM aura kaI vipakSameM / zivajI aura lAlanapara yaha doSa lagAyA gayA thA ki, ina logoMne siddhAcalajI para apane bhaktoMse apanI pUjA karAI thii| siddhAcalake samAna puNyatIrtha para ina logoMne yadi apanI pUjA karAI ho to inake barAvara doSapAtra dUsarA nahIM hai| isa bAtako donoM dala mAnate the| magara matabheda honekA kAraNa yaha thA ki, eka dala kahatA thA inhoMne apanI pUjA karAI hai| dUsarA kahatA thA isa bAtakA pramANa cAhie / AcArya zrIvijayakamala murijI prathamapakSameM the / logoMne isase phAyadA uThAkara sammelana bhaMga karanekA
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdazajAvana Sain Education International www.jainelibrary.orld 1008 AcAryamahArAja zrImadvijayavallabha sUrijI mahArAja ( DabhoI meM ) pR. 245. manoraMjana presa, bambaI naM. 4.
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 245 prayatna kiyA; unhoMne AcAryazrIko samajhAyA ki, muni vallabhavijayajI aura pravartaka zrIkAntivijayajI unalogoMke ( zivajIlAlanake ) pakSameM haiN| ___ AcAryazrIne hamAre caritranAyakase aura pravartakajI mahArAjase pUchA taba una donoM mahAtmAoMne kahA, yaha bAta bilkula jhUTha hai / jahA~ Apa haiM vahIM hama bhI haiN| ___ yaha mAmalA yahIM para samApta ho gayA / sabhApatikI haisiyatase diye hue vyAkhyAnameM AcAryazrIne ApakI bar3I prazaMsA kI / dveSI logoMke hRdayoMmeM ISyAgni dviguNa vegase prajvalita ho utthii| ve to vallabhavijayajIko AcAryazrIkI nigAhase girAnA cAhate the, magara bAta ulTI ho gii| AcAryazrIkI nigAhameM ApakI ijjata, kamase kama usa samaya, duganI ho gii| una logoMne sammelanako vidhvaMsa aura Apako nIcA dikhAnekA dRDha nizcaya kara liyaa| saca hai auranako utkarSa jaga; dekhi sakata nahIM nIca / / / Apa bar3odese vihAra karake DabhoI padhAre aura AcArya mahArAja zrI 108 zrIvijayakamalamUrijIkI AjJAnusAra saM0 1969 chabbIsavA~ caumAsA Apane DabhoImeM kiyaa| isa caumAsemeM Apake sAtha solaha sAdhu the / Apake upadezase vahA~ kaI zubha kAma hue| do tIna aThAI mahotsava bhI hue / kaI sAdhuoMne bRhad yogodvahana bhI kiyaa| caumAsA samApta hone
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 Adarza jIvana / AnanAN/ annarani para Apa DabhoIse vihAra karake DabhoIke Asa pAsake gAmoMmeM vicarate hue miyAgAma pdhaare| 108 zrIhaMsavijayajI mahArAjake pAsa, nAMdodake eka sajjana-jo 'bakSI vakIla ke nAmase prakhyAta haiM,-nAMdoda calanekI, nAMdoda mahArAjakI taraphase, vinatI karane ke lie aaye| una sajjanakA rAjyameM bar3A mAna thA aura vemuni mahArAja zrIhaMsavijayajI para bar3I zraddhA rakhate the| darzana aura prArthanA kara unake cale jAnepara pAnethAse zrIhaMsavijayajI mahArAjane Apako likhA--" + + + aba nAMdoda jAnekA samaya hai| yadi Apa padhAreMge to bahuta acchA hogA / yadi mujhe sAtha rakhanekI icchA hogI to maiM bhI calU~gA / kAraNa vahA~ bahutase lAbha honekI saMbhAvanA hai| vahA~se bakSI vakIlajinakI rAjyameM pUrNa sattAsI hai--vinatI karaneke lie pratApa nagarameM aura vAghoriyAmeM Aye the / vahA~ zrAvakoMkA eka bhI ghara nahIM hai / ve kahate the ki, vahA~ hamArI jAtike baniyoMke bahutase ghara haiN| aura mujhe zrAvakake samAna hI samajhie / isataraha bahuta Agraha kara gaye haiN| yadi ApakA nakkI ho to vahA~se nimaMtraNapatrikA AnekI bhI saMbhAvanA hai / usameM Apa vahA~ke aneka netAoMke hastAkSara dekha sakeMge + + + + .. eka dUsare patrameM Apa aura likhate haiM,--" + + + Apake likhanese, hama, umaravAmeM paTelako dUsarI pUjA par3hAnA thA to bhI, tIna pUjAe~ hI par3hAkara, Apake sAtha pratikramaNa
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 247 10.-..-Roma n AmAhampannada karaneke lie, yahA~ para pahu~ca gaye haiN| Apa kahIM na rukakara Aja hI yahA~ AjAya~ to acchA hai| kAraNa nAMdodase bakSIke bhAI Aye the / ve Apake lie do dina Thahara kara kala gaye haiM / Aja DepyuTezanake taura para bahutase loga AnevAle haiM isa lie kahIM ThaharanA nahIM / " zrIhaMsavijayajI mahArAjakI sUcanAnusAra Apa miyAgAmase ravAnA hue aura pratApanagarameM Apake sAtha unakI bheTa huii| nAMdodake rAjAkA dIvAna vahIM Apake svAgatArtha AyA thaa| vahA~se muni mahArAja zrI 108 zrIhaMsavijayajI paMnyAsajI mahArAja zrIsaMpatavijayajI aura Apa nAMdodake lie ravAnA hue / Apake sAtha pA~ca sAta sAdhu dUsare bhI the| nAMdodase karIba Adha mAila jaba Apa raheM hoge taba nAMdoda mahArAjakA sArA rAjasI lavAjamA 108 zrIhaMsavijayajI mahArAja tathA Apake svAgatArtha aayaa| choTese kasbemeM jitanI acchI tarahase svAgata ho sakatA thA utanI hI acchI tarahase svAgata huA / svAgatake julUsameM DabhoIkA saMgha bhI apanI bhajanamaMDalI sahita zAmila ho gayA thaa| isase julUsakI zobhA aura bhI jyAdA bar3ha gaI thii| nAMdodake rAjAne vyAkhyAnake lie eka khAsa maMDapa bana vAyA thaa| sAre nAMdodameM phirakara julUsa vahA~ samApta ho gyaa| nAMdodake rAjAne tInoM mahAtmAoMko aura anyAnya munirAjoMko sAdara abhivaMdana kiyaa| munirAjoMko U~ce Asanapara
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 Adarza jiivn| main/VvM www on biThAyA aura rAjA anyAnya zrotAoMke sAtha darIpara hI baiTha gaye / unake sevakoMne unake lie gaddI bichAI thI usako unhoMne haTavA dI aura kahA:-"santoMke darvArameM sabhI samAna haiN| yahA~ U~ca nacikA bheda nahIM hai / " dhanya haiM aise vicArazIla aura namra raajaa| pATa para birAjane para zrIhaMsavijayajI mahArAjane sulalita bhASAmeM maMgalAcaraNa kara gurUkA svarUpa samajhAyA / usake bAda unhoMne hamAre caritranAyakase vyAkhyAna deneke lie khaa| Apane uttarAdhyayanake tIsare adhyayanakI isa pahalI gAthAkA uccAraNa kara vyAkhyAna prAraMbha kiyA: cattArI paramaMgANI, dullahANIha jantuNo / mANu sattaM suI saddhA, saMjamammIya vIriyaM // * manuSyatA kyA hai ? vaha kaise prApta ho sakatI hai ? jJAna kyA hai ? usakA upayoga kyA hai ? zraddhA kyA hai ? usake honese kyA naphA hai ? saMyama kyA hai aura usameM kisa prakAra AtmazaktikA vikAsa hotA hai ?, kiyA jAtA hai ? lagAtAra ATha dinataka Apa isI zlokapara vyAkhyAna dete rahe / tIna ghaMTetaka roja vyAkhyAna hotA thaa| magara loga itane tallIna hote the ki, tIna ghaMTe tIna miniTake samAna nikala jAte the| * saMsArameM jantuoMke lie-jIvoMke lie-cAra parama aMga-sAdhana durlabha haiM / ve cAra parama sAdhana ye haiM-manuSyattva, zruti-jJAna, zravaNa-zraddhA aura saMyamameM vIryako prasphuTita krnaa|
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 249 rAjA vyAkhyAnoMko sunakara bahuta khuza hue / eka dina unhoMne hAtha jor3akara bhaktipUrNa svarameM kahAH-"guru dayAla ! merI umrameM yaha pahalA hI avasara hai ki, maiMne itanI derataka baiThakara vyAkhyAna sunA hai / maiMne aneka vyAkhyAna sune haiM magara Ajataka itane madhura itane gaMbhIra, itane hRdayagrAhI aura sAtha hI itane manako lagAye rakhanevAle vyAkhyAna nahIM sune the| Aja maiM kRtakRtya ho gyaa|" DabhoIkA saMgha apane sAtha eka pratimAjI lAyA thaa| ataH ATha dinataka dupaharako hamezA vahA~ pUjA par3hAI jAtI thii| ATha dinataka rahakara vahA~se Apane vihAra kiyaa| gujarAtI samAcAra patroMmeM Apake vyAkhyAnoMkI dhUma maca gii| bar3odA narezake kAnoMtaka ye samAcAra phuNce| unhoMne DaoNkTara bAlAbhAI maganalAlakI mAraphata muni zrIhaMsavijayajI mahArAjako tathA Apako AmaMtraNa diyaa| donoM prasannatApUrvaka bar3odA narezakA AmaMtraNa svIkAra kara bar3ode pdhaare| bar3e samArohake sAtha donoM mahAtmAoMkA bar3odemeM svAgata huaa| AtmAnaMda prakAzane likhA hai,-" isa samaya zrImAn mahArAja haMsavijayajI sAhabakA tathA vidvAn munirAja zrIvallabhavijayajIkA Agamana khAsa gAyakavADa sarakArake nimaMtraNase huA thA, isa lie, zrImAn mahArAjAkI tabIata barAbara na thI to bhI zrImaMta sarakAra rAjamahalameM ina munirAjoMse mile the| usa samaya muni mahArAja zrIhaMsavijayajI sAhabane prasaMgAnusAra bodha
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 Adarza jiivn| diyA thaa| use sunakara mahArAjA sAhaba bahuta prasanna hue the aura unhoMne sArvajanika vyAkhyAna deneke lie Agraha kiyA thaa| tadanusAra hamAre caritranAyakake do vyAkhyAna hue the| ekakA viSaya thA 'dharmatattva' aura dUsarekA thA ' sArvajanika dharma' ye vyAkhyAna tA0 9 aura 16 mArca san 1913 IsvI ravivArako zAmake samaya nyAyamaMdirameM hue the / isa nyAyamaMdirameM sArvajanika vyAkhyAna denekA saubhAgya unhIMko prApta hotA hai jo bahuta bar3e vaktA samajhe jAte haiN| vyAkhyAna isa graMthake uttarArddhameM prakAzita ho cuke haiM / sabhApatike pada para zAntamUrti muni zrIhaMsavijayajI mahArAja birAje the| ina vyAkhyAnoMmeM donoM mahAtmAoMke sAthake sAdhuoMke alAvA / paMnyAsajI zrIsiddhavijayajI mahArAjake tathA paM0 zrIAnaMdasAgarajI mahArAjake sAdhu bhI the| sAdhuoMkI saMkhyA saba milAkara 35 thii| bar3odeke jo bar3e bar3e AdamI zAmila hue the unameMse kucha mukhya mukhyake nAma yahA~ diye jAte haiN| zrI hiM0 bA. AnaMdarAva gAyakavADa, dI0 ba0 samartha sAhaba, zrI rA. rA. sampatarAva gAyakavADa, zrI avacitarAva gAyakavADa, rAya bahAdura haragovindadAsa dvArakAdAsa kA~TAvAlA, zrI rA. rA. nRsiMharAva ghorapaDe, zrI vAghojIrAva rAjazirke, rA. rA. cimanalAla sAmaladAsa, rAya bahAdura lakSmIlAla daulatarAma, rA. rA. rAmacaMdra dinakara phaDake, kepTana baldevaprasAda, me0 nabAba nasaruddIna sAhaba, mi0 sAraMgapANi jaja, mi0 abbAsa
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 251 taiyabajI jaja, tarka vAcaspati paMDita badrInAtha zAstrI, mi0AMbegA~vakara, aura mi0 lAla bhAI jauharI, pATanake suprasiddha vakIla leharu bhAI aadi| vyAkhyAna prAraMbha honeke pahale zrIyuta lAlabhAI jauharIne ApakA saMkSepameM paricaya dete hue kahA thA ki-" ApakI vidvattA aura sAdhutAke saMbaMdhameM vizeSa kahanA sonepara mulammA car3hAnA hai / jisa prakAra apane mahArAjA sAhabakI nyAya zAsana aura prajApriyatA Adi zreSThaguNoM dvArA saMsAra bharameM phailanevAlI nirmala kIrtikA hameM AbhimAna hai isI taraha muni zrIvallabhavijayajI mahArAjakI janmabhUmi bar3odA honese Apake nirmala caritra aura paropakArIjIvana para bhI hameM abhimAna hai|" dUsare vyAkhyAnake samaya eka bAta baDI majedAra huii| vyAkhyAnameM logoMko AnaMda ArahA thA / sUryAsta honemeM sirpha eka ghaMTA raha gayA thA / Apa bole:-" Apa jAnate haiM ki jaina sAdhu rAtameM annodaka nahIM lete; na ve kisIke ghara jAkara khAte haiM aura na kisI gRhasthakA lAkara diyA huA hI khAte haiN| isa lie maiM apanA vyAkhyAna zIghra hI samApta kara duuNgaa| anyathA dera honese sAdhuoMko. bhUkhA rahanA par3egA / maiMne to Aja ekAsana kiyA hai, magara dUsaroMko to bhojana karanA hai|" zrImAna saMpatarAva gAyakavAr3a bole:--" mahArAja hama
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 Adarza jIvana / pyAse haiM, abhI tRpti nahIM huii| Apa hameM upadezAmRta pilaaie| hama sAdhuoMke jAneko rastA kara dete haiN|" ___ rastA kara diyA gyaa| kucha sAdhu cale gaye aura kucha vahIM raha gye| + + + + do tIna sAlase baMbaIkA saMgha Apase baMbaImeM caumAsA karanekI vinatI kara rahA thA / isa sAla saMghane vizeSa Agrahake sAtha vinatI kii| Apane usako svIkAra kara liyaa| sUrata Adi sthAnoMmeM hote hue aura logoMko upadezAmRta pilAte hue Apa dAdara padhAre / vahA~ hemacaMda amaracaMdake ba~galemeM Thahare / baMbaIke loga jabase Apa virAra padhAre tabhIse Apake darzanArtha Ane laga gaye the| dAdarase to bahuta hI jyAdA Ane lage / tIna rAta dAdara Thaharakara Apa bhAyakhAlA padhAre / eka rAta vahA~ rahakara bar3e bhArI julUsake sAtha jeTha sudI 3 sa0 1970 ke dina baMbaImeM, bar3e samArohake sAtha, praveza kiyA / sAmaiyemeM karIba dasake, judA judA maMDaloMkI taraphase, beMDa bAje Aye the / hajAroM nara nArI Apake sAthameM the| usa caumAsemeM Apake sAtha 16 munirAja the| unake nAma ye haiM (1) tapasvIjI mahArAja zrIvivekavijayajI (2) zrIsohanavi0 (3) zrIvimalavi0 (4) zrIkastUravi0 sadgata 108 zrIudyota vijayajI mahArAjake ziSya / (5) zrIumaMgavi0 (6) zrIvijJAnavi0 (7) zrIvibudhavi0 (8)
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 253 zrIvidyAvi0 (9) zrIvicAravi0 (10) zrIvicakSaNavi0 (11) zrImitravi0 (12) zrIsamudravi0 (13 ) zrIsAgaravi0 ye saba Apake hI parivArake the| inake uparAMta zAMtamUti 108 zrIhaMsavijayajI mahArAjake ziSya daulata vijayajI apane ziSya zrIdharma vi0 aura praziSya zrIkapUravi0 sahita Apake sAthahImeM the / isa taraha kula 16 sAdhu the| ___ lAlabAgake upAzrayameM pahu~cakara Apane jo upadeza diyA thA use sunakara sabhI eka svarase bola uThe ki, jaisI prazaMsA sunate the usase bhI bar3hakara prazaMsA karane yogya ApakI vyAkhyAnazalI hai| jyeSThasudI 8 ke dina svargIya gurudeva zrIAtmArAmajI mahArAjakI jayantIpara Apane jo vyAkhyAna diyA thA usameM gurudevakA caritra varNana karaneke pahale kahA thA-"vyAkhyAnakA yA mahAtmAoMke caritra sunAnekA mUlya tabhI hotA hai jaba mahAtmAoMke pacinhoM para calanekA prayatna kiyA jAtA hai / eka kAnase sunanA aura dUsare kAnase nikAla denA isase koI vyAvahArika lAbha nahIM / mahAtmAoMke caritra hameM apane sAdhyako siddha karanemeM bahuta bar3I sahAyatA dete haiM / jaMgalameM rastA bhUle hue AdamIko jaise AdamIke pacinha sarala mArga para pahu~cA dete haiM, vaise hI saMsAra rUpI jaMgalameM bhaTakate hue logoMko, mahAtmAoMke caritroMse satya aura sarala mArga mila jAtA hai aura ve sIdhA mokSakA rastA pakar3a lete haiN| maiM
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 . Adarza jiivn| " AzA karatA hU~ ki, gurudevakA caritrazravaNa tumheM bhavabaMdhanase mukta honemeM madadagAra hogaa|" ___ isake bAda Apane gurudevakA jIvana saMkSepameM sunAkara upasaMhAra karate hue kahA thA:-"mahArAjake caritrase sAdhu aura zrAvaka bahuta kucha sIkha sakate haiM / mahArAjazrIke vihArakA pramANa, unakI upadeza karanekI rIti, svataMtra aura satya bhApaNa, jagatake mAna aura kIrtikI AzcaryakAraka upekSA, anya dharmAvalaMbiyoMko, lar3AI jhagar3A kiye bagaira apanI bAta samajhAnekI aura unake hRdayoMpara prabhAva DAlanekI rIti, aura jaina kaumameM zAnti rakhanekI apUrva zakti Adi guNa sAdhuoMke lie anukaraNIya haiN| yadi sAdhu abhI samajhAnekI jo rIti hai usase bhI uttama rItike sAtha dUsare dharmavAloMko smjhaa| aura apane dharmameM zAmila kareM to jainiyoMkI saMkhyAmeM jyAdatI ho sakatI hai / zrAvakoMko bhI dhyAnameM rakhanA cAhie ki gurudevane bacapanahImeM, jaba duniyAko, nApAyadAraasAra samajhA taba tatkAla hI chor3a diyaa| isa lie zrAvakoMko bhI yaha niyama kara lenA cAhie ki ve satyako hI zreSTha aura apanA samajheM, apaneko hI satya aura zreSTha na mAna baiTheM / sabhI hamezA dharmameM pravRtti rakkheM / dhanavAna sadA garIboMke duHkha dUra karanekA khayAla rakkheM / pratyekakA kartavya hai ki, vaha dharmakAmameM Age Ave aura yathAsAdhya kalahase dUra rhe|"
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| mini //// /// / /HIND INAINANIN/HIN/IN/M/NIRAL1/1/3/ / mmmmmmmmmmm.in. saM0 1970 ke ASAr3ha mahInemeM mAMgarola jaina sabhA kI taraphase eka sArvajanika sabhA lAlabAgameM bulAI gaI thii| usakA viSaya thA-'sAta kSetroMmeM poSaka kSetra kaunasA hai ?" isameM Apane yaha siddha kiyA hai ki, zrAvaka kSetra hI sabakA poSaka hai isa lie pahale isako paripuSTa karanA Avazyaka hai / yadi yaha paripuSTa hogA to anya chahoM kSetroMkA isake dvArA poSaNa ho sakegA / pUrA vyAkhyAna uttarArddhameM diyA gayA hai| isa caumAsemeM aThAI mahotsava, zAnti snAtra, pUjA prabhAvanA Adi dharma kArya acche hue / upadhAna bhI hue / upadhAnameM yaha vizeSatA thI ki, kisIke sira kisI tarahakA kara nahIM thaa| garIba amIra saba eka dRSTise dekhe jAte the| kriyA karAnevAle sAdhuoMko kriyAe~ karA deneke sivA aura kisI bAtase matalaba nahIM thaa| jamAnA hai nAma merA to, sabako dikhA duuNgaa| jo tAlImase bhAgeMge, nAma unakA miTA dUMgA // saMsArameM zikSAke binA kisIkA kAma nahIM cala sakatA; na dharma sadha sakatA hai aura na vyavahAra hI / vartamAnameM to isakI AvazyakatA atyadhika bar3ha gaI hai| cAroM tarapha zikSAkI pukAra hai / jamAnA vikAsakI tarapha Age bar3hatA jA rahA hai| dharma aura vartamAna sabhyatAmeM bar3A bhArI saMgharSa ho rahA hai| Adhunika sabhyatAkA jora itanA adhika ho gayA hai ki, dharma
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / trAhi trAhi pukAra uThA hai / aisI dazAmeM dharmakI rakSAke lie isa bAtakI hada se jyAdA jarUrata hai ki Adhunika sabhyatAkA pATha par3hanevAloMko sAtha hI dhArmika pATha bhI par3hAye jAya~; dharmakA vAstavika svarUpa Adhunika sabhyatAkI A~khoMse dikhAyA jAya jisase loga isa bAtako bhalI bhA~ti samajha jAya~ ki, dharma aura Adhunika sabhyatAmeM kitanA antara hai ? ve samajha jAya~ ki jitanA antara sUrya aura juganUmeM hai; jitanA antara prakAza aura aMdhakArameM hai; jitanA aMtara sone aura pItala meM hai; jitanA antara gulAba aura gUlarake phUloMmeM hai utanA hI antara dharmameM, jainadharmameM, manuSya dharmameM aura svArthapara vartamAna sabhyatAmeM hai / yaha bAta hamAre caritranAyakane bhalI bhA~ti se baMbaIke zrAvakoMke hRdayameM biThA dI / zrAvakoMne bhI isa bAtako kAryarUpameM pariNata karanekA prayatna prAraMbha kiyA / samAcAra patroMmeM isa bAtake prakAzita honepara aneka munimahArAjAoMne bhI Apake pAsa prazaMsAke patra bheje the / unameMse eka yahA~ uddhRta kiyA jAtA hai / tA. 30-7-13 256 2439 A0 18 2439 18 vaMde vIram mu0 aMbAlA siTI
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ AzajAvana pR. 2550 tapargecchAcArya zrImadvijayavallabha sUrijI mahArAja munimaMDalasahita bambaI meN| manoraMjana presa, bambaI ja, 4,
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 257 aneka munigaNa vibhUSita, munigaNasevita caraNakA mala zrImAn zrImuni vallabhavijayajI mahArAja yogya sevaka labdhikI vaMdanA maMjUra ho / bAda prayojana patra likhanekA ApakI sukhasAtAke samAcAra vidita hoveM yahI hai; kyoMki vinA isa patra likhanake ApakA samAcAra durlabha samajhA gayA so yakIna hai pUraNa hogaa| sukhasAtAke samAcArAtirikta dharmonnati kisa prakAra ho rahI hai yaha bhI ziSyadvArA likhAnekI kRpA krnii| jainameM vallabhavijayajI mahArAja aura jaina pragati zIrSaka lekhake par3hanese mAlUma huA ki, guru mahArAjakI yAdagArAmeM baMbaImeM bhI koI nizAnI jarUra hogI; kyoM na ho Apa jaise sat guru caraNa sarvasva jAveM aura una paramopakArIkA nAma kayAmata taka na bhulAne lAyaka sahasra navInoMko phaladAyaka na ho to phira kisake jAnese hogA ? yadi hamAre saMpradAyika isa saMpradAyake netAmeM kiskI parama bhakti hai aisA khayAla kareM to Apa para prANa nyochAvarakarake kAryako bhI akiMcitkara samajhane lageM yaha merA pUrNa vizvAsa hai| samAcAra dete rahanA vihArake sababase nAhIM maiM koI patra likha sakA aura nAhIM ApakA calo itanA kAla suSuptimeM hI samajha lU~gA aba jAgRtikA samaya hai| da0 la0 vi0" isa taraha saM0 1970 kA ApakA sattAIsavA~ caumAsA baMbaImeM huaa|
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 Adarza jIvana / AAAAAAAAAVANAAAAAAAA/ (saM. 1971 se 75 taka.) caumAsA samApta honepara Apane vihArakI taiyArI kii| samAjameM khalabalI maca gii| dhanI garIba sabhI tarahake zrAvaka Akara Apase dUsarA caumAsA bhI baMbaIhImeM karanekI vinatI karane lage, aura kahane lage ki,-" Apane jisa navIna bhAvanAkA arthAt kaoNlejoMmeM par3hanevAle vidyArthiyoMke lie, vartamAnazikSAke sAtha hI dharmakI zikSA bhI dI jA sake aisA prabaMdha karanekA jo upadeza diyA hai usako kAryarUpameM pariNata karAneke lie ApakA yahA~ honA Avazyaka hai|" yaha jikara vyAkhyAnake samayakA hai| baMbaIke zrIsaMghakI preraNAse Apane zrIpaMcaparameSThIkI pUjA taiyAra kI thii| usI roja lAlabAgameM bar3I dhUmadhAmake sAtha pUjA par3hAI jAnevAlI thii| isa lie dupaharake vakta pUjAmeM Aneke lie sabhI bhAI bahanoMse kahA gayA seTha hemacaMda bhAIne pUjAkA sArA kharca diyA thA / paMcaparameSThIke 108 guNake anusAra sAmagrIkI 108 thAliyA~ taiyAra kI gaI thiiN| chattIsa snAtrI bane the jo thAlI lie sAkSAt indrake samAna suzobhita hote the / snAtriyoM meM seTha hemacaMda bhAI, seTha devakaraNa mUlajI, seTha motIlAla mUlajI, seTha nagInabhAI maMchUbhAI, seTha lallUbhAI gulAbacaMda, seTha goviMdajI khuzAla, jauharI maNilAla sUrajamala, motIcaMdajI kApaDiyA saoNlisiTara Adi baMbaIke pratiSThita dharmAtmA gRhastha the / isase bhI pUjAkA AnaMda atyadhika bar3ha gayA thaa|
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 'par3hAnevAle the mAsTara prANasukhalAla gavaiyA aura sUratavAle vijayacaMda bhAI Adi / surIle kaMThoMne sabhIke Upara jAdUsA kara rakkhA thaa| bhAIcaMda bhAI pahalavAna aura maMgU bhAI donoM zrAvaka nRtyakara apanI prabhubhakti pradarzita kara rahe the / usa vakta aisA samA ba~dhA huA thA, aisI tallInatA thI, jaisI rAvaNakI aSTApada giri para thii| isa AnaMdako baMbaInivAsI Ajataka smaraNa karate haiN| ___ avasarake jAnakAra sadgata seTha nagInabhAI maMchUbhAI bole:"kRpAnAtha ! isa prakArakI pUjA, isa prakArake-seTha devakaraNa bhAI jaise--itane snAtrI aura isa prakArakA AnaMda mere jIvanameM maiMna pahalI hI bAra dekhA hai| isa AnaMdake kartA aura aise saubhAgyakA dina dikhAnevAle Apa hI haiN| aisA AnaMdadAna kara Apa vihAra karanekI bAta karate haiM, isase hamAre hRdayameM coTa pahu~catI hai / Apa abhI, kamase kama agale caumAse taka yahA~se vihAra karanekA nAma na leN| itanI hamArI prArthanA svIkAra kreN| Apake virAjanese zrIsaMghakA utsAha, aura bhI bar3hegA aura Apake upadezase usane jo mahAna kArya karanA sthira kiyA hai usako bhI pUrA kara skegaa|" bolate bolate nagIna bhAIkA dila bhara AyA / jIvadayApracAraka sabhAke maMtrI seTha lallUbhAIne thor3e parantu aise mArmika zabdoMmeM Apase caumAsA vahIM karanekI prArthanA
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 Adarza jIvana / kI ki unake sAtha hI prAyaH sabhI bhAI bahina,-jo usa samaya vahA~ upasthita the aura jinakI saMkhyA lagabhaga tIna hajAra thI,-gadgada svarameM bola uThe,-" mahArAja ! Apa dayAlu haiN| hama para dayA kareM aura eka caumAsekI bhikSA to avazyameva deveM / Apake rahanese hame apUrva lAbha hogaa|" - Apane bhI vicAra kara dekhA to vidita huA ki, isa samaya zrAvaka utsAhameM haiM, isa lie ve avazyameva koI na koI saMsthA dhArmika saMsthA kAyama kara skeNge| isa lie acchA jaisI zrIsaMghakI icchA kaha kara vahIM caumAsA karanekI sammati de dii| / kucha dinake bAda eka saMsthA sthApita karanA nizcita huA / isa bAtakA vicAra hone lagA ki, saMsthAkA nAma kyA rakkhA jAya ? kisIne ApakA nAma, kisIne svargIya AcArya mahArAjakA nAma aura kisIne saMyukta nAma saMsthAke nAmake sAtha sAtha rakhanekI sUcanA dii| . hamAre caritranAyakane spaSTa zabdoMmeM kahAH-"maiM saMsthAke sAtha apanA nAma jor3anekI anumati to kisI bhI dazAmeM nahIM de sakatA / rahI guru devakA nAma jor3anekI bAta, so isake lie yadyapi mujhe kisI tarahakA virodha nahIM hai| gurudevake nAmase koI bhI saMsthA kAyama ho isake lie mujhe atyaMta khuzI hai; tathApi maiM yaha kahe binA nahIM raha sakatA ki saMsthAke nAmake sAtha amuka vyakti vizeSakA nAma jur3a
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana ! 261 jAnese usa saMsthAkI sArvadezikatA naSTa ho jAtI hai; vaha eka pakSakI raha jAtI hai aura usakA pariNAma yaha hotA hai ki, vaha thor3e hI dinoMmeM baMda ho jAtI hai / ataH aisA nAma rakkhA jAya, jisako sabhI mAneM aura jisase saMsthAkI sArvadaizikatA naSTa na ho / " isa bAtako sabane mAnA aura saMsthAkA nAma ' zrImahAvIra jaina vidyAlaya ' rakkhA gayA / vidyAlayake lie 50130 ) ru0 kA caMdA bhI ho gayA / seM0 1971 ke jyeSTha sudI 8 ke dina Apake sabhApati tvameM svargIya AcArya mahArAja zrI 1008 zrImadvijayAnaMda sUrijI kI jayaMtI manAI gaI thI / isa jayaMtImeM Apane jo vyAkhyAna diyA thA vaha apUrva hai / use par3hanevAleke hRdaya meM svargIya guru mahArAja ke prati zraddhA hue binA nahIM rahatI / vaha vyAkhyAna uttarArddhameM diyA gayA hai / caumAsemeM aneka tapasyAe~ huI / AnaMda pUrvaka saM0 1971 kA aThAisavA~ caumAsA baMbaI meM samApta kara Apane sUratakI tarapha vihAra kiyA / mArgameM jIvoMko jina dharmAmRta pilAte hue Apa bagavAr3A padhAre | isa ilAke ke kaI gA~voMmeM mAravAr3I aura gujarAtI zrAvakoM kI judA judA bastI hai / jaba koI jAtIya kArya hotA hai taba sabhI bagavAr3ehImeM jamA hote haiM / isa ilAke ke zrAvakoMne yahIM eka bhavya jinAlaya banavA rakkhA hai / mUla
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / vvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvmummy nAyaka ajitanAtha prabhu virAjamAna haiM / yAtrA-darzana karane yogya hai / yaha sTezana udavAr3ese 3-4 mAila aura vApIse 5-6 mAila hai / Apa pandraha dina taka vahA~ virAje aura logoMko zikSApracArakA upadeza diyaa| logoMne Apase prArthanA kI,-" Apa yahIM caumAsA karanekI kRpA kareM / hama yahA~ eka vidyAlaya aura chAtrAlaya bnvaayNge|" Apane vahIM caumAsA karanekA vicAra kiyaa| magara mUratase seTha nagIna kapUracaMda jauharIkI dharma patnI apane putra aura munImako sAthameM lekara mUrata padhAranekI vinatI karane AI huI thIM; kyoMki mAgha mahInemeM udyApana kara nA cAhatI thiiN| isa lie unhoMne adhika AgrahapUrvaka prArthanA kI ki, Apa udyApana hote hI vApisa yahA~ padhAra jAya~ aura yahA~ke logokI manokAmanA pUrI kareM / ho sakA to hama loga caumAsemeM anyathA paryuSaNoMmeM to avazyameva yahIM Ayage / saMbhava hai aura bhI bhAI bahina aaveN| __bagavAr3eke logoMne socA ki, aise aise seTha agara yahA~ Akara raheMge yA darzanArtha AyeMge to hameM bhI kucha lAbha hue binA na rhegaa| isa lie unhoMne bhI vinatI kI,-"Apa AnaMdase murata pdhaareN| hama bhI apane ilAkeke sabhI mukhiyA bhAiyoMko jamA kara salAha kara lete haiM / phira Apake pAsa
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 263 vinatI karaneke lie surata AveMge / Apa kRpA karake sUratase Age na pdhaareN| __ Apane pharmAyA:-" acchI bAta hai / phAlguna taka maiM tumhArI rAha dekhuMgA, phira merI icchA / " ___ Apa bagavAr3ese vihAra kara valasADa, pAraDI, bilImorA navasArI Adi choTe bar3e gA~voM meM hote upadezAmRta barasAte aura dharmakA jayajayakAra karAte hue sUrata padhAre / sUrata meM bar3e samArohake sAtha ApakA nagarapraveza huaa| mahA vadI 5 saM 1971 ke dina sUratakI gopIpurAvAlI zrAvakakI naI dharmazAlAmeM jauharI nagInacaMda kapUra caMdakI taraphase udyApana nimitta zAMtisnAtra pUjA thii| sAdhu sAdhvI aura zrAvaka zrAvikAoMse upAzraya bharA huA thaa| vayo vRddha paMnyAsajI mahArAja ( sAMprata AcArya mahArAja 108 zrIsiddhivijayajI bhI virAjamAna the / usa samaya hamAre caritranAyakane strIzikSAke saMbaMdhameM eka prabhAvotpAdaka vyAkhyA na diyA thA aura asahAya zrAvikAoMke lie eka zrAvikA zrama kholanekI AvazyakatA batAI thI / isa vyAkhyAnakA yaha prabhAva huA ki, vahIM Azrama sthApita karanA nizcita ho gayA aura usake lie sAr3he cAra hajAra rupaye usI samaya jamA ho gaye / usa vyAkhyAnakA kucha upayogI aMza hama AtmAnaMdaprakAzase uddhRta karate haiM:
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 Adarza jiivn| ___ "sAta kSetromeM cAra kSetra (sAdhu, sAdhvI, zrAvaka aura zrAvikA ) sAdhaka haiM aura tIna kSetra (jina pratimA, jinamaMdira aura jJAna ) sAdhya haiN| jaina samAjameM sAdhya kSetroMkI prabhAvanA uttarottara bar3hatI jA rahI hai| parantu sAdhaka kSetra prati dina kSINa hote jA rahe haiN| unameM bhI zrAvaka aura zrAvikA do kSetra jo dUsare pA~ca kSetroMke poSaka haiM unakI kSINatA atyadhika ho rahI hai / sabhI mAnate haiM aura yaha saca bhI hai ki, jaina bahuta jyAdA dhana kharcate haiN| parantu hama dukhI hotI huI anAtha striyoMkA vicAra kareMge to mAlUma hogA ki ve bahuta jyAdA dukhI haiN| unake duHkha miTAneke lie jainoMne kabhI vicAra nahIM kiyaa| Ajakala hareka jAtine Azrama khole haiM aura unameM saikar3oM anAtha striyA~-jo nikammI duHkhameM apanA jIvana bitAtI thIM-apanA kartavya pAlaneke lie taiyAra ho rahI haiN| magara jaina samAjameM jo anAtha abalAe~ haiM unake dina kisI sAdhanake na honese duHkhameM bIta rahe haiM / khedakI bAta hai ki saMghane abataka isa tarapha dhyAna nahIM diyA / ujamaNe, snAtra mahotsava Adi jJAna, darzana aura cAritrakI prAptike sAdhana haiN| inase jase apanA sAdhya siddha ho sakatA hai vaise hI jJAna, darzana aura cAritrakI ArAdhanake lie anAtha abalAoMke sAdhanake lie bhI kucha prabaMdha honA Avazyaka hai|" baMbaIke zrAvakoMkI vinatIse paM0 jI mahArAja zrIlalita |
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / vijayajIko mahAvIra jainavidyAlayakI sthApanA karAneke lie Apane sUrata se baMbaI bhejA aura Apa bagavAr3eke diye vacanako yAda kara sUratameM virAje / parantu vahA~ kucha hotA najara: na Ane se Apane jaba sUratase vihAra karanekI icchA kI taba suratake zrAvakoMne bar3e hI Agrahake sAtha caumAsA vahIM arthAt sUratahImeM karanekI vinatI kii| Apane deza kAlakA vicAra kara caumAsA vahIM karanA svIkAra kara liyA / jaba vahIM caumAsA karanA sthira ho gayA taba Apane sUratake Asa pAsake gA~voMke logoMko dharmAmRta pilAnA sthira kara sUratase vihAra kiyA / 265 Apa vihAra kara aneka bhavya jIvoM para upakAra karate hue sUratake Asa pAsa gA~voMmeM- jahA~ aneka varSoMse munirAjoMke darzana yA vihAra nahIM hote haiM- vicaraNa karate aura ajJa jIvoMko pratibodha karate hue navasArI aura navasArIse kAliyAvAr3a hokara sIsodare padhAre / sIsodaremeM - pAlItAne kI durghaTanAke kAraNa dukhiyoM ko madada deneke lie usa samaya kucha caMdA huA thA / vaha ahamadAbAda bheja diyA gayA thA / usako lekara vahA~ke logoMmeM kucha tanAjA ho rahA thA / Apane use upadeza dekara miTAyA / sIsodarA gAma meM Apake pAsa paMjAbameM padhAranekA vinapatra AyA aura aMbAlAnivAsI lAlA gaMgArAmajI oNnarerI majisTreTa Adi paMjAba ke zrAvaka bhI Aye / lAlAjI
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 Adarza jIvana / vagairA paMjAbI bhAiyoMko Apane ucita upadeza aura AzvAsana dekara vidA kiyA aura eka vijJapti paMjAba zrIsaMgha ke nAma prakAzita karAI | vaha yahA~ dI jAtI hai:sakala zrIsaMgha paMjAbako javAba | zrI vItarAgAya namaH / 44 sakala zrIsaMgha paMjAba yogya dharma lAbhake sAtha vidita ho ki, yahA~ sukha sAtA hai dharma dhyAnameM udyama rakhanA / ApakI tarapha se prArthanA patra tathA lAlA gaMgArAmajI Adi zrAvaka samudAya mile 1 samAcAra jJAta hue| Apa phikra na kareM / svargavAsI, prAtaHsmaraNIya guru mahArAja zrI 1008 | zrImadvijayAnaMda sUri ( AtmArAmajI ) mahArAjakI AjJAkA barAbara pAlana kiyA jAyagA / cAhe Apa vijJapti kareM cAhe na kareM / hamArA usa tarapha AnekA paripUrNa bhAva hai| derI kevala isI bAta kI samajheM ki zrIgiranArajIkI yAtrA abhI taka huI nahIM hai / zrIneminAtha svAmIkI yAtrA hote hI usI tarapha vihAra samajha lIjie / " sIsodaremeM vyAkhyAnAnantara vinatI karate hue paMjAbI bhAiyoMmeMse lAhoranivAsI lAlA mAnakacaMdane eka bhajana- jo khAsa vinatI ke liye hI banAkara lAye the - isa taraha rote hue isake bhara bhara kara sunAyA ki jitane bAI bhAI usa vakta maujUda the sabakI A~khoMmeM pAnI bhara AyA / karuNAI cetA hamAre caritranAyakakI A~kheM bhI karuNArasa se bhIga gii| sI
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana 267 sodarAvAle isa dRzyako abataka yAda kara rahe haiN| hama cAhate the ki usa bhajanakA AnaMda hamAre vAcakadako milajAve isa hetu aura khAsa karake sIsodarA nivAsiyoMko yAda dilAnekI khAtira hama use yahA~ uddhRta kara dete magara kheda hai. ki, vaha hameM prApta na ho skaa| ___ sIsodarese vihAra kara Apa aSTagA~va nAmaka gAmameM. padhAre / vahA~ bhI sIsodareke kAraNa phUTa ho rahI thI / Apane use miTAI ora vahA~kA saMgha, jo phUTake kAraNa, ekatra 'sadharmI vAtsalya' jImatA na thA so jImane lgaa| vahA~ koI jinAlaya nahIM thA, isa lie Apake upadezase vahA~ke logoMne eka jinAlaya banAnA sthira kara caMdA jamA karanA zurU kiyA / aSTagA~vase vihAra kara sAtama nAmA gAmameM kucha roja Thahara kara Apa TA~kala gAmameM padhAre / TA~kala gAmameM bhI koI jinAlaya nahIM thA / Apane upadeza dekara maMdirake lie caMdA karavAyA / ___TA~kalase nogAmA hokara karacaliyA padhAre / vahA~ zrAvakoMke karIba paiMtIsa ghara haiM / to bhI kisI kAraNa vaza koI jinamaMdira nahIM bana sakA thA / Apane unheM samajhA bujhAkara maMdirA banavAneke lie taiyAra kiyaa| maMdira nahIM banAnekA jo khAsa kAraNa gujarAtIke AtmAnaMda prakAzameM prakAzita huA usakA akSarazaH anuvAda hama yahA~ dete haiM,__ "karacaliyAke pAsa karIba eka kosake phAsale para vANiyAvAr3a nAmakA eka choTAsA gA~va hai / baniyekA eka
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / bhI ghara nahIM hai; kintu vahA~ jinAlaya hai isase aura usake vANiyAvADa nAma se sAbita hotA hai ki, vahA~ pahale baniyoM kI bahuta jyAdA bastI hogii| maMdira meM mUlanAyaka zrIsaMbhavanAtha svAmIkI pratimA hai / unakI palAMThI ( pATalI ) para isa abhiprAyakA eka lekha hai ki, yaha pratimA nagadharAke zrIsaMgha ne byArAmeM bharAI thI / isase bhI sAbita hotA hai ki nagadharA ( ? ) zrAvaka the ve vahA~ rahate the aura isI lie usa muhallekA nAma vANiyAvAr3a huA thA / kAlAMtara se vahA~ dhIre dhIra bastI kama hone lagI / vaha yahA~ taka kama huI ki para baniyekA to kyA kisI dUsare ucca varNavAlekA ghara bhI nahIM rahA / thor3e se ghara vahA~ halakI jAtiyoMke haiM / ve nahIMke samAna hI haiM / 268 pAsa hI honese kara caliyAkA zrIsaMgha uparyukta maMdirakI sambhAla rakhatA thA / karacaliyAke zrIsaMghako AsapAsake zrAva koMne kaI bAra kahA ki tuma pratimAjIko apane gA~vameM le Ao; magara kucha pracalita daMtakathAoMke kAraNa unakI himmata calatI na thI / kahA jAtA hai ki, saM0 1925 meM eka zrI pUjyajI Aye the unhoMne karacaliyAke eka mukhiyA zrAva kako kahA ki, pratimAjAko karacaliyemeM le calo / vaha rAjI ho gayA / isa lie zrI pUjyajIne pratimAjIko gAdIse uThA kara myAnemeM padharAyA aura myAnA karacaliyAkI tarapha ravAnA huA / vANiyAvAr3ase karacaliyA Ate mArga meM eka choTIsI
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 269 nadI hai / usameM hamezA pAnI rahatA hai / myAnevAle jaba nadIke bIcameM pahuMce taba unake peTameM aisA jorakA darda huA ki, unake lie khar3A rahanA kaThina ho gayA / unakI A~khoMke Age aMdherA chaagyaa| isase ve eka kadama bhI Age na bar3ha sake / zrIpUjyajIko jaba yaha bAta kahI gaI taba unhoMne kahA,-"pachi lauTa jaao|"piiche phiraneko udyata hote hI unakA darda jAtA rahA aura unheM A~khoMse bhI dikhAI dene lagA / taba zrIpUjyajIne kahA:--" adhiSThAtAkI marajI karacaliyA jAnekI nahIM hai|" saM01926 meM punaH prabhuko gaddI para sthApita kiyaa| bIcameM phira salAha huI ki, prabhuko karacaliyemeM le AveM / saMghane vANiyAvAr3ameM jAkara cihiyA~ DAla kara eka kumArI kanyAse nikalavAI magara saMtoSajanaka uttara na milA / ityAdi bAtoMke kAraNa logoMke manameM saMdeha rahatA thA / + x x x unake puNyodayase muni zrI 105 vallabhavijayajI mahArAjakA usa tarapha padhAranA huaa| sATha sATha barasakI AyuvAle kahate haiM ki, Ajataka idhara kinhIM muni mahArAjakA vihAra nahIM huA thaa| pahalI hI bAra idhara padhAranekI ina mahArAjane dayA kI hai| satya hai yadi idhara muni mahArAjoMkA vihAra hotA to yahA~ke loga lahasana, pyAja vagairA abhakSa khAne laga gaye haiM so na khAte / mahArAjane unheM samajhA kara unase abhakSyakA tyAga karavAyA hai / assI phI sadIne abhakSyakA
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 Adarza jIvana / tyAga kara diyA hai / jo rahe haiM ve bhI saMbhavataH zIghra hI kara deNge| x x x x Apake upadezase karacaliyeke logoMne phirase nizcita kara liyA ki vANiyAvAr3ase prabhuko yahA~ lAkara padharAnA aura jo AzAtanA hotI hai use baMda karanA / Apane pharmAyA ki, hama vidhisahita prArthanA kareMge, yadi karacaliyameM padhAranekI adhiSThAtAkI marajI na hogI to pratimAjI sthAnase uTheMge hI nhiiN| __ saM. 1972 ke vaizAkha sudI 6 kA muhUrta sthira huaa| xxxxx vidhi sahita, dhUmadhAmake sAdha prabhuko rathameM virAjamAna kara karacaliyemeM le Aye / usa samaya logoMmeM apUrva utsAha thA / mahArAjake pratApase. zrAvaka zrAvikAoMko pUjA, darzana, bhakti AdikA lAbha milane lgaa| isase vahA~ke zrAvaka ApakA atyaMta upakAra mAnane lge| x x x x x x x x " karacaliyese vihAra kara Apa buhArI Adi sthAnoMke logoMko dharmAmRta pilAte hue saM. 1972 kA untIsavA~ caumAsA karaneke lie mUrata padhAre aura gopIpurake upAzrayameM virAje / usa samaya Apake sAtha (1) muni zrIvimalavijayajI (2) muni zrIvibudhavijayajI (3) muni zrItilakavijayajI (4) muni zrIvicakSaNavijayajI (5) muni zrImitravijayajI aise pA~ca sAdhu the| caumAsA bar3e AnaMdase dharmadhyAnameM samApta huaa|
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdazajAvana. : / 1008 AcArya zrImadvijayavallabha sUrijI mahArAja sUratameM manoraMjana presa, bambaI naM. 4. pR. 271.
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 271 zAnta mUrti muni mahArAja zrIhaMsAvijayajIkA Apake pAsa eka patra ayA thA usake uttarameM Apane jo patra likhA thA, usameMkA sarvopayogI bhAga yahA~ uddhRta kiyA jAtA hai:-- ____ + + + apane loga gaphalatameM raha jAte haiM / yaha sArA hI pratApa azikSAkA hai| yaha Apa jAnate hI haiN| yadi eka bhI acchA suzikSita U~ce darjekA zrAvaka ho to sabhI kAma acchI taraha ho sakate haiN| magara aphasosa isa bAta kA hai ki. lAkhoM zrAvakomeM eka bhI aisA nahIM hai jisakA prabhAva cAhie vaisA, pratyeka sthAnake zrAvakoM para par3a sake / aisA honepara bhI logoMkI nIMda nahIM TUTatI / yaha dazA zocanIya hai / hajAroM lAkhoM rupayoMkI Ahuti prati varSa bAje gAje rAga raMga aura mevAmiSTAnna ur3AnemeM hotI haiM / magara zikSAke nAma to basa bhagavAnakAnAma hI hai / aba to Apa jaise pratApI puruSoMkA isa tarapha dhyAna jAya aura niraMtara cAroM taraphase yaha upadeza hone lage ki, amuka kArya tumheM karanA hI par3egA, to saMbhava hai hamAre lie kabhI sira uThAkara dekhanekA samaya A jAya anya thA, abhI to muMhapara tamAcA mArakara lAla mu~ha rakhane jaisI bAta ho rahI hai| isa bAtako Apa mujhase adhika jAnate haiM / Apako vizeSa likhanA mAnoM sarasvatIko par3hAne baiThanA hai|" - mahesAneke zrAvakoMne eka zikSAkI yojanA taiyAra karake Apake pAsa bhejI thii| usake uttarameM Apane jo sammati dI thI, vaha yahA~ uddhRta kI jAtI hai:
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 Adarza jIvana / " tumhArI yojanA dekhI / isameM koI saMdeha nahIM ki, vaha bahuta hI acchI aura lAbhadAyaka hai / magara pahale aise zikSaka utpanna karanekI AvazyakatA hai ki, jo choTI umrake vidyArthiyoMke hRdaya tumhArI yojanAke anusAra banA skeN| zikSaka sadAcArI aura dharmapremI hoMge to ve vidyArthiyoMko bhalI prakAra taiyAra kara skeNge| magara jahA~ zikSaka lobhI hoM, eka jagaha bIsa milate hoM aura dUsarI jagaha pacIsa mila sakate hoM to pahalI jagahako tatkAla hI chor3a kara cale jAne vAle hoM; svacchaMdatA pUrvaka vyavahAra karanevAle hoM, jahA~ zikSaka hokara Aye hoM vahA~ samudAyameM melakI jagaha virodha karAte hoM; aise zikSakoMkA vidyArthiyoM aura unake mAtApitAke diloM para kaisA prabhAva par3atA hai so bAta vicAraNIya hai / isa lie yadi tuma vAstavika sudhAra cAhate ho to pahale sacce zikSaka taiyAra karo x x x + + + zikSakoMke binA tuma cAhe kaise hI niyama taiyAra karo ve sarvathA nirupayogI haiN| kyoMki vidyArthiyoMko kisa mArga para calAnA yaha bAta sadA zikSakoMhIke hAthameM rahatI hai| x x + x + tumhArA Azaya aura prayAsa bahuta hI acchA aura anumodana karane lAyaka hai|" uparyukta vicAroMse pAThakoMko patA calegA ki, zikSAke viSayameM Apake vicAra kaise haiM ? jaina samAjako zikSita banA nekI Apake hRdayameM kitanI lagana hai / mUratase vihAra kara vicarate hue Apa posasudI 12 ke
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 273 - 'dina khaMbhAta padhAre / samArohake sAtha ApakA svAgata huaa| vahA~ Apa naI dharmazAlA (upAzraya ) meM Thahare / vahA~ ApakI gRhasthAvasthAkI bhAnajI zrImatI caMcalabahinako mAgha vadi 6 saM0 1972 ke dina bar3e samArohake sAtha dIkSA dii| nAma caMdrazrIjI rakkhA / sAdhvI devazrIjIkI ziSyA huii| khaMbhAtase vihAra kara Apa dholerA padhAre / vahA~se muni zrIvilAsavijayajI aura sAdhvIjI zrIcaMdrazrIjIko paM0 mahArAja zrIsohanavijayajIne bar3I dIkSA dii| dholerAse vihAra kara grAmAnugrAma vicarate aura logoMko dharmAmRta pilAte hue Apa dAdAkI caraNa vaMdanA karane pAlItAne pdhaare| pAlItAnase vihAra kara Apa vicarate hue jUnAgar3ha padhAre vahA~ bar3e samArohake sAtha ApakA sAmaiyA huA / usa samaya Apake sAtha pandraha sAdhu the / unake nAma ye haiM (1) paM0 zrIsohanavi0 (2) zrIlalitavi0 (3) zrIvimalavi0 (4) zrIvibudhavi0 (5) zrItilakAvi0 (6) zrIvidyAvi0 (7) zrIvicAravi0 (8) zrIvicakSaNavi0 (9) zrImitravi0 (10) zrIsamudravi0 (11) zrIvilAsavi0 aura (12) zrIprabhAvi0 ye saba ApahIke parivArake haiN| inake uparAMta (13) zrIvinayavi0 (14) zrIkesaravi0 ye donoM 108 zrIupAdhyAyajI mahArAja zrIvIravijayajIke ziSya aura (15) 108 zrIudyotavijayajI mahArAjake ziSya zrI kastura vijayajI the| 18
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 Adarza jiivn| AnaMda pUrvaka bAla brahmacArI zrIneminAtha bhagavAna kI yAtrA kI / bAraha dina taka Apa vahA~ virAje / tIna sArvajanika vyAkhyAna bhI hue| eka mahAvIrajayaMtI para, dUsarA sarakArI hAi skUlameM aura tIsarA bIsA zrImAlI jaina borDiMgake pAritoSika-vitaraNakI sabhAmeM / baMbaIke jaina mUrtipUjaka samAjameM seTha devakaraNa mUlajI vizeSa prasiddha haiN| hamAre caritranAyakake ve ananya bhakta haiN| unako hamAre caritranAyakane tA. 3-5-16 ke dina eka patra likhA thA aura usameM Apane zikSApracArameM khAsa tarahase dhana kharcanekA upadeza diyA thaa| usake uttarameM tA. 5-5-16 ko unhoMne likhA thA:-"+++ + mujhe Apane zikSApracArake lie jo kucha likhA hai vaha sarvathA yogya hai / vartamAna samaya aneka dalIleM dekara zikSAkI AvazyakatAko pramANita kara rahA hai / maiM aba jo kucha zikSApracArakA kArya karanA cAhatA hU~, vaha ApakI salAhase hI karU~gA / merI garIba janmabhUmi saurASTrake jainiyoMke sAtha merI pUrNa sahAnubhUti hai; kyoMki zikSAke abhAvase unakI sthiti bahuta hI dayAjanaka hai| ApakI AjJAke anusAra judA judA sthAnoMmeM thor3I thor3I rakama na kharca, jahA~ zikSAkA sarvathA abhAva hai vahIM ikaTThI khcuuNgaa| Apake pAsa Akara ApakI salAhake anusAra yathAyogya karanekI icchA hai| " + + + + vanathalImeM zItalanAtha prabhuke pATa mahotsa
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 275 vakA sunaharI dina jeTha sudI 6 kA hai / usa samaya vanathalImeM jayaMtI karanekI icchA hai / usa samaya Apa samagra pUjya munivaroMkI upasthiti hogI to maiM aura vanathalIkA saMgha vizeSa rUpase dharmakI unnati kara sakeMge / + x + + +" __ ApakA vizvAsa hai ki, jaina dharmakI unnati tabataka na hogI jabataka sAre jainiyoMkA koI acchA saMgaThana na hogaa| isa vicArake anusAra hI Apana zrI jainazvetAMbara kaoNnpharaMsameM paMjAbake zrIsaMghako zAmila honekA upadeza diyA aura usake anusAra hI pIchese bhI Apa jahA~ tahA~ isa kaoNnpharaMsako dRDha banAnakA upadeza dete rahe haiN| __saM0 1972 caitra vadI 4, 5, 6 ke dina baMbaImeM upayukta kaoNnphArasakA adhivezana huA thaa| usa samaya Apane svAgata samiti ( Reception committee) ke maMtrIke pAsa sahAnubhUti pradarzaka eka patra bhejA thA aura usameM do bAtoM para kaoNnphareMsako khAsa dhyAna deneke lie likhA thaa| pahalI bAta yaha thI ki,-kaoNnphareMsako jitanA ho sake utanA, apanI sArI zakti lagA kara, zikSApracArakA kArya karanA cAhie / dUsarI bAta yaha thI ki,-kaoNnpharaMsako jhagar3ekI bAtoMse sadA dUra rahanA caahie| kaoNnphareMsa samApta honeke bAda zrIyuta motIcaMda giradhara lAla kApaDiyA solisiTarane bhAvanagarase hamAre caritranAya
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 Adarza jiivn| kake pAsa jo patra bhejA thA usakA kucha aMza hama yahA~ uddhata karate haiM, " ApakA patra kaoNnpharaMsameM DhaDrAjIne sArA par3hA thA / use sunakara sabako prasannatA huI thii| + + + + + ___ " + + + + ApakI kRpAse kaoNnpharaMsakA kArya pUrNa huA / nIMva majabUta banI / Age pAlanapura jAnekI icchA hai / pAlanapura ApakA kSetra hai| Apa para vahA~ke logoMkI bar3I bhakti hai| hama sabhI cAhate haiM ki pAlanapurameM, kaoNnpharaMsake samaya, Apa upasthita hoNge| + + + ___" + + + + Apane vidyAlayake kAryase hameM eka sabaka sikhalAyA hai ki, dRDha manase kAma kiyA jAya to saba kucha mila jAtA hai / kaoNnpharaMsake samayameM dUsarI bAra usakA anubhava huA hai / yadi Apake samAna sarvatra vizAla vicAra hoM to udaya zIghra hI dikhAI de / aneka kaThinAiyoMke bIcameM kArya karanA hai / kAma dhIre dhIre Age bddh'egaa| + + + + " __Apane jaba jUnAgar3hase vihAra kiyA taba vahA~kA jainasaMgha hI nahIM anyAnya dharmAvalaMbI bhI udAsa the / saba cAhate the ki Apa vahIM caumAsA kareM; kintu Apa jAmanagarakI tarapha jAnekA irAdA rakhate the, isa lie Apane paMnyAsajI mahArAja zrIlalitavijayajIko to pahale hI ravAnA kara diyA thA phira Apane bhI vihAra kiyA / aura vanathalI phuNce| 'jeThasudI 6 saM0 1973 ke dina vanathalImeM zItalanAtha
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 277 prabhukI pratiSThA mahotsavakI sAlagiraha thii| hamAre caritranAyakake sabhApatittvameM utsava huaa| zikSAke viSayameM ApakA upadeza huaa| usameM seTha devakaraNa mUlajIne pacAsa hajAra rupaye jUnAgar3hake 'zrIvIzA zrImAlI jainaborDiMgahAusa' ko diye| sAtha hI unhoMne yaha bhI kahA ki, yadi saurASTrake jaina iMsa borDiMgake lie pacIsa hajAra rupaye jamA kareMge to ve pacAsa hajAra rupaye aura bhI deNge| vanathalIse jAmanagara jAneke liye vihAra karake Apa chatrAsA gAmameM padhAre / vahA~ Apake sAthake eka muni mahArAjakI tabIata kharAba ho gii| isalie unakA ilAja karAne phirase jUnAgar3ha jaanaapdd'aa| caumAseke dina nikaTa A gaye the, isa lie Apane jAmanagara jAnekA vicAra chor3a diyA aura vairAvalake zrIsaMghakI vinatI svIkAra kara lii| kucha sAdhuoMkA, Apane, vairAvalakI tarafa, vihAra bhI karavA diyaa| kSetrasparzanA prabala hotI hai / jahA~kI hotI hai vahIM manuSyako -cAhe vaha mahAna ho yA sAdhAraNa-jAnA aura rahanA par3atA hai / sparzanA jUnAgar3hakI thI, phira Apa vahA~se anyatra jA kaise sakate the ? rugNa munijIkI tabIata aura bhI jyAdA kharAba ho gii| jUnAgar3hakA saMgha to pahalehIse yaha cAhatA thA ki, ApakA caumAsA vahIM ho, aba to vizeSa Agrahake sAtha usane vinatI kI ki, Apa yahIM caumAsA karanA svIkAra kreN| muni mahArAja jabataka nIroga na hoMge tabataka hama Apako yahA~se vihAra na
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 Adarza jIvana / karane deMge / paristhiti dekhakara Apane vahIM caumAsA karanA sthira kara liyaa| ___ jaba vairAvalavAloMko yaha bAta mAlUma huI, ve bar3e udAsa hue / vahA~ke kucha zrAvakoMne Akara vairAvalameM kinhIM mahAtmAko caumAseke lie bhejanekI vinatI kI / Apane unakI vinatIko svIkAra kara paM0 sohanavijayajI mahArAjako vahA~ caumAsA karaneke lie bheja diyA / unake sAtha muni zrIvidyAvijayajI mahArAja, muni zrIvicAravijayajI mahArAja, aura muni zrIsamudravijayajI mahArAjako bheja diyaa| Apane saM01973 kA tIsavA~ caumAsA jUnAgar3hameM kiyaa| Apake sAtha (1) muni zrIvimalavijayajI mahArAja (2) muni zrIkastUravijayajI mahArAja (3) muni zrIvibudhavijayajI mahArAja ( 4 ) muni zrIvicakSaNavijayajI mahArAja aise cAra sAdhu the| isa caumAsemeM dhArmika kriyAe~ pUjA prabhAvanAe~, aThAI, ekAsana, vrata, chaTha, aTThama Adi acche hue the| ___ baMbaIke zrIjIvadayA jJAnaprasAraka phaMDakI taraphase vahA~ tA. 2-6-16 ko eka sArvajInaka sabhA huI thii| usa sabhAke sabhApatikA sthAna Apane suzobhita kiyA thaa| __tA0 16-6-16 kA likhA huA jainazAsanake saMpAdakakA Apake pAsa eka patra AyA thA / usameM likhA thA ki,-" Apa bAlakoMko suzikSita banAnake lie itanA pari
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2017 1008 AcArya mahArAja zrImadvijayavallabhasUrijI paMjAba kAThiyAvADake zrI saMgha tathA vinayavijayajI ma0 Adi munimaMDalasahita ( giranAra tIrthaMpara ) pR. 278,
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 279 zrama karate haiM isake lie bAlaka Apake ananya RNi haiM aura usameM merA bhI hissA hai|" __ seTha devakaraNa mUlajIko unakI udAratAke upalakSameM baMbaImeM eka mAnapatra diyA gayA thaa| usake bAda tA02-8-16 ko unhoMne hamAre caritranAyakake pAsa eka patra bhejA thA / usako hama yahA~ dete haiM, "xxxxx baMbaImeM mere premI jJAtibaMdhuoMne mujhe mAnapatra diyA thaa| usake saMbaMdhameM ApakA eka upadezaprada aura stutipAtra tAra hamArI jJAtike pramukha pATaliyA pAnAcaMda jhINAbhAIke pAsa AyA thaa| vaha sabhAmeM par3hakara sunAyA gayA thA / usake lie, maiM ApakA antaHkaraNapUrvaka, jo kabhI bhUlA na jAya aisA, upakAra mAnatA hU~ aura Apa pavitra guru mahArAjako abhivaMdana karatA huuN| vizeSa yaha hai ki, maiMne apane garIba jAtibhAiyoMke hitake lie jo kucha thor3IsI sakhAvata kI hai, vaha Apake pavitra upadezake kAraNa hI kI hai / isa lie vAstavika mAnake yogya to Apa haiM, maiM nhiiN| ___ jUnAgar3ha borDiMgake lie zrImahAvIra jainavidyAlayakI taraha, dezakI sthitiko dekhakara Apa uttama kAryakramakI yojanA kara deMge aisI AzA hai|" pAThaka jAnate hI haiM ki, hamAre caritranAyakake jIvanakA
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 Adarza jiivn| jaavn| mukhya dhyeya, muktisAdhanase dUsare naMbarakA yadi koI hai to vaha zikSApracAra hI hai / jahA~ kahIM jAte haiM aura jahA~ kahIM Apa caumAsA karate haiM vahIM pAThazAlA pustakAlaya Adi jJAnake sAdhana logoMke lie upasthita kiye vinA nahIM rhte| ___ jUnAgar3hameM bhI Apake upadezase do saMsthAe~ kAyama huii| ekakA nAma hai ' zrIAtmAnaMda jainalAyabrerI' aura dUsarIkA nAma hai 'jainastrIzikSaNa zAlA' ina saMsthAoMkI udghATana kriyA tA. 25-9-16 ke dina ApahIke hAthase huI thii| lAyabrerIke lie saMghane caMdA ekatrita kiyA thA aura zAlA DaoNkTara tribhunavadAsa motIcaMdake putra seTha prabhudAsa tathA choTAlAlane, apane svargIya baMdhu jagajIvanadAsake smaraNArtha, 10000) dasa hajAra rupaye dekara sthApita karavAI thii| zAlAkA kharcA inhIM dasa hajArake byAjase calatA hai / __caumAsA samApta hone AyA taba jAmanagara zrIsaMghane vinatI kI ki-caumAsemeM hamAre antarAyake udayase Apa na padhAra sake; magara aba jarUra padhAranekI kRpA kreN| ___ hamAre caritranAyaka jabase paMjAbako chor3a Aye tabase paMjAbakA zrIsaMgha bahuta vyAkula thA / paMjAbameM muniyoMke abhAva zrAvaka loga pUrNarUpase dharmArAdhana nahIM kara sakate the / isa lie hamAre caritranAyakake pAsa paMjAbameM padhAranekI vinatI karane jAneke lie zrIAtmAnaMda jainasabhA aMbAlAke sabhApatikI taraphase paMjAbake pratyeka zaharake saMghake pAsa jo
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 281 'patra bhejA gayA thA, usakA upayogI aMza hama yahA~ uddhRta karate haiM, bhArata varSake bIcameM, vallabha dInadayAla / jisa nagarImeM jA raheM, karate use nihAla // " + + + + + karIba nau sAla hue haiM, jabase zrI zrI muni mahArAja zrIvallabhAvijayajI mahArAja paMjAbase gujarAtakI ora padhAre tabase unake pazcAt hI lagabhaga dUsare saba munirAja bhI paMjAbase gujarAtakI ora padhAra gaye haiN| isa nau sAlake avasarameM sAdhu munirAjoMke paMjAbameM na honese dharmonnatimeM jo kucha bAdhA par3I hai vaha saba Apa mahAnubhAvoMpara vidita hI hai / kaI bAra paMjAbakI taraphase alaga alaga munirAjoMkI sevAmeM paMjAba padhAranekI vinatI kI gaI munirAja zrIvallabhavijayajI aura unake ziSyoMke sivAya anya sabhI munirAjoMkA yahI saMkalpa mAlUma huA ki, ve paMjAbameM nahIM padhAreMge / munirAja zrIvallabhavijayajIkI sevAmeM bhI usa tarafake logoMkI vinatI prAyaH adhika huA karatI hai aura unakA prabhAva par3atA rahatA hai / isa lie unako paMjAba 'padhArane dera aura bAdhA ho jAtI hai| + + + paMjAbakI dazAkA dhyAna karake, binA munirAjoMke, kaisI hAni ho rahI hai yaha socake, aMbAleke zrIsaMghane yaha salAha kI hai kipaMjAbake hareka zaharake kucha mukhiyA bhAI ikaTThe hokara jUnAgar3ha jAya~ge aura paMjAbameM padhAranekI vinatI kareMge te
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / AzA hai ki mahArAjajI apane ziSyoM sahita paMjAbako zIghra hI pavitra kareMge + + + + + + " 282 tadanusAra paMjAba saMghake karIba eka sau mukhiyA Apake pAsa vinatI karaneke lie jUnAgar3ha Aye / Apa kArtika sudI 15 se hI giranAra para virAjamAna the / saMgha mArgazIrSa vadI prathama 4 ko Apake caraNoMmeM upasthita huaa| usa dina pUjA, yAtrA, prabhAvanAdi kara, dUsare dina saMghane vyAkhyAnake bAda jisa AdhInatA, namratA aura bhaktipUrNa hRdayake sAtha paMjAbameM padhAranekI Apase prArthanA kI, usako dekha sunakara samasta upasthita sajjana AnaMdAzruse apane netroMko tara kiye vinA na raha sake anekoMke to una azruoMne kapoloMko bhI plAvita kara diyA / baMbaI zrIsaMghakI bhI kaI dinoMse sAgraha vinatI thI / isa lie Apane pharmAyAH - " yadi baMbaI meM koI dharma aura saMghakI unnatikA kArya mere jAnese honekI saMbhAvanA hogI to maiM pahale baMbaI jAU~gA aura vahA~se sIdhA phira paMjAbakI tarapha vihAra karU~gA / aba mujhe paMjAbameM AyA hI samajho / " mArgazIrSa vadi 5 ko Apa jUnAgar3hameM padhAre aura 6 ko vahA~se vairAvalakI tarapha vihAra kiyA / loga Apako mArga meM aneka sthAnoMpara Thaharane ke lie Agraha karate the; parantu vairAvalameM upadhAnakI kriyA ho rahI thI,
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| mAlAkA muhUrta najadIka thA, isa lie Apa kahIM na Thaharakara sIdhe vairAvala pdhaare| vairAvalameM bar3e samArohake sAtha ApakA sAmaiyA huA / kahA jAtA hai ki, vairAvalameM aisI dhUma aura aise utsAhake sAtha isake pahale kinhIMkA sAmaiyA nahIM huA thaa| bAjArakI sArI dukAneM sajAI gaI thIM aura zahara bharameM dhvajA patA kAe~ lagavAI gaI thIM / thor3I thor3I dUra para guhaliyA~ (svAgatagIta) gAI gaI thIM / Apako kaI logoMne sacce motiyoMse badhAyA thaa| __ Apake vairAvalameM pahu~cate hI mAlAkA mahotsava prAraMbha ho gayA thaa| samavasaraNakI aura naMdIzvaradvIpakI racanA huI thii| rathayAtrA bhI bar3e ThAThase huI / upadhAnakI mAlA pahananeke samaya sacce motiyoMse sAthiyA pUrA gayA aura moharoMse jJAnapUjA huii| Apake upadezase vairAvalameM do saMsthAe~ sthApita huii| ekakA nAma hai 'zrIAtmAnaMdajainastrIzikSaNazAlA' aura dUsarIkA nAma hai 'zrIAtmAnaMdajainaauSadhAlaya' ye saMsthAe~ mahA sudI 10 saM0 1973 ke dina sthApita huI thIM / usa samaya zAlAke lie svargIya seTha kAlidAsa amarasIkI vidhavAne dasa hajAra rupaye aura vairAvalakI zrAvikAoMne cAra hajAra rupaye diye the| auSadhAlayake lie ApahIkI khAsa preraNAse tIsa hajAra
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 283 Adarza jiivn| rupaye seTha kalyANajI khuzAlane, apane svargavAsI putra gulAbacaMdake smArtha, diye the / usa auSadhAlayase kevala jaina hI nahIM balke jainetara bhI lAbha uThA sakate haiN| Apane baMbaImeM sthApita mahAvIra jaina vidyAlayake lie bhI upadeza dekara sahAyatA bhijavAI thii| vairAvalase vihArakara Apa mA~garola padhAre / mA~garolameM aThAI mahotsavAdi hue / mA~garolameM ahamadAbAdake zrIyuta mohanalAla maganalAla jauharIkA eka patra AyA thA / usameM likhA thA:-" kisI jinAlayameM, mUlanAyakajIke sivAya, sau Der3ha sau barasa pahalese koI pratimAjI virAjamAna hoM unako (pratimAjIko) kisI aise dUsare maMdirameM yA kisI dUsare tIrthameM sthApita karane de sakate haiM yA nahIM jisameM loga vizeSarUpase darzanakA lAbha uThA sakeM / isa viSayameM ApakA jo abhiprAya ho likha bhejanekI kRpA kreN|" ___ isake uttarameM Apane bhAvanagarase likhA thA:-" + + + hamArI sammatimeM yaha kArya bahuta hI uttama hai| khuzIse de sakate haiM / jaba jarUratake mAphika mUlanAyaka bhI-jinake nAmahIse maMdirAdi sabhI kArya hue hote haiM-eka jagahase uThAkara dUsarI jagaha, jahA~ vizeSa uttama aura adhika bhakti dvArA adhika logoMko lAbha ho,-diye gaye haiM, taba mUlanAyakake sivAyakI to bAta hI kyA hai ? tumako yAda hogA ki unAse, kAvIse, khaMbhAtase aise aneka sthaloMse dUsarI jagaha, tuma likhate
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| ho usI taraha, pratimAjI diye gaye haiN| vartamAnameM, hamArI samajhameM to, navIna pratimAe~ banavAnekI apekSA prAcIna pratimA oMko pUjAke sthAnameM rakhavAnA aura AzAtanA baMda karanA vizeSa uttama hai / phira jaisI jisakI icchA / " vairAvalake auSadhAlayake lie Apane dhorAjIke eka jaina DaoNkTara zrIyuta zeSakaraNajIko niyukta karanekI bAta kahI aura unheM vairAvala jAneke lie likhaa| usake uttarameM unhoMne vahA~ jAnemeM apaneko asamartha batA likhA hai:-" jaina jAtike lie jaisA ApakA prayatna hai, vaisA hI ucca prayAsa yadi dUsare sAdhu kareM to hama loga bahuta acchI sthitimeM pahu~ca jAya~ / isa lie sabhI sAdhuoMke antaHkaraNameM ApahI kIsI icchA prakaTa ho, yaha merI Antarika abhilASA hai|" mA~garolase Apa vApisa vairAvala pdhaare| vairAvalase siddhAcalajIkI yAtrAke lie saMgha nikalA / Apa saMghake sAtha unA, dvIpabaMdara, mahuA, dAThA, tAladhvajagiri AdikI yAtrA karate hue pAlItAne padhAre aura dAdAkI yAtrA kii| __ vahA~para Apake pAsa baMbaIke gaur3IjIke upAzrayake saMghakA caumAseke lie jo vinatIpatra AyA thA, usakI nakala yahA~ dI jAtI hai / usako par3hanese pAThakoMko yaha bhI vidita hogA ki sAdhuoMko zrAvaka patra kisa taraha likhA karate haiM ? unheM upamAe~ kisa prakArakI dI jAtI haiM ? inameM kucha vizeSaNa aise bhI haiM jinakA, bhASAkI dRSTise, kucha artha nahIM hotA to bhI
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 Adarza jiivn| AAAN zrAvakoMke bhaktipUrNa hRdayoMse ve nikale haiM isa lie ve jyoMke tyoM rakkhe gaye haiN| svasti zrIpArzvajinaM praNamya zrIpAlItANA nagare samyagdarzanajJAna cAritra pavitragAtrAn , aneka zAstropadezAbhyAsasadvidyA samutkRSTapAtrAn , vinayavivekacAturIcamatkRtAn, caturanaranikarAn, saddharmadhyAna bhAvanAdavaraka praveka niSpaMdita nijazuddhamanovikArAn, anekatarkavyAkaraNachaMdolaMkArAdurvApavidakhaMDitaparamasamayapaMDitAkhavagarvaparvatazikharAn nijapratApaizvaryAdvIryagAMbhIryavIryAzrayInakhaMDalAn, svanirmalayazaHkarpUradhavalitaparimathitaparimathitabhuvanabhAgAn, kUrpakaMdarpasarpadarpapramathanapradarzitaratibhoganiMviyogAn , zrIjinazAsanaprabhAvakAn , naikAbhinavavajrakumArAvatArAn , samuddhatasaddharmabhArAn , caturviMzatitIrthakaraparamadevapAdAraviMdamakaraMdAn, sAvadhAnamatomadhupAn, raMjitAnekasAnupAn , evamAdiguNagaNagariSThAn, sarvatrasadAlabdhapratiSThAparamapUjyArcanIyAn , cAritrapAtracUDAmaNIn , kumatyaMdhakAranabhomaNIn , sarasvatIkaNThAbharaNAn , anekaguNazobhitasAdhumaMDalIsuzobhitAn, rAgadveSanivArakAn, zatrumitrasamadhArakAn , paropakAriziromaNIn, paramapUjyaparamagurUn , sabhAmAmanIbhAlasthalatilakAyamAn, sarvaguNAlaMkRta muni mahArAja zrI zrI 108 zrI munirAja mahArAja vallabhavijayajI mahArAja Adi ThANA vigere, baMbaI baMdarase likhI sakala saMghakI 1008 bAra vaMdanA dina prati hamezA sevAmeM avadhA
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 287 - riegA / vizeSa savinaya nivedana hai ki hamArA, samasta saMghakA aisA abhiprAya hai ki, Apa cAturmAsa karaneke lie yahA~ zrIgauDIjI mahArAjake upAzrayameM pdhaareN| [isa patrake nIce baMbaIke karIba do sau mukhiyAoMke hastAkSara haiN| pAlItAnese vairAvalakA saMgha vApisa gayA aura Apa bhAvanagarake zrIsaMghakI vinatIko svIkArakara mahA sudI 15 saMvat 1973 ke dina bhAvanagara padhAre / saMghane gurubhakti dikhAneke lie bar3e ThAThase sAmaiyA kiyaa| Apa 'mAravAr3IkAvaMDA' ke nAmase prasiddha upazrayameM Thahare / vahA~ ApakA eka sArvajanika vyAkhyAna huA thaa| usakA viSaya thA 'vartamAnameM hameM kisakI AvazyakatA hai ?' Apake isa vyAkhyAnase jainetara loga bhI bahuta prasanna hue the aura ve prAyaH jabataka Apa vahA~ rahe tabataka sadA vyAkhyAnameM AyA karate the / dUsarA bhASaNa Apane jaina borDiMga hAusake vidyArthiyoMke sAmane diyA thaa| ___ yahA~ eka mahattvakI bAta huI thI / jIreke lAlAzaMkaralAlajI jainI navalakhA osavAla aura unakI dhamapatnI saubhAgyavatI bahina bhAgavaMtI, donoMko brahmacaryavrata grahaNa kiye tIna barasa ho cuke the / bahina bhAgavaMtIko dIkSA grahaNa karanekI icchA huii| unake pati lAlA zaMkaralAlajIne hamAre caritranAyakase apanI patnIko dIkSA denekI prArthanA kii| saMghane dIkSAkI taiyAriyA~ kii| bar3I dhUma dhAmase phAlguna
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 289 Adarza jiivn| wrinaamaramanawarwwwmraana wwwwwwwr vadI 11 saM0 1973 ke dina zrIdAdAsAhabakI vADIke maMdirake caukameM zrIcaturvidha saMghake sAmane hamAre caritranAyakane bahina bhAgyavaMtIko vidhividhAna sahita dIkSA dI / nAma caMpakazrIjI rakkhA / devazrIjI mahArAjakI ziSyAzrIhemazrIjIkI ve ziSyA huii| __ lAlA zaMkaralAlajIkI dIkSA grahaNa karanekI icchA thI parantu pairameM kaSTa honeke kAraNa vihAra karanemeM asamartha honese unhoMne gharameM hI yathAzakti dharmArAdhana karate hue rahanA sthira kiyaa| Ajataka ve apanI vRttimeM dRDha haiM aura paMjAbake jaina samudAyameM brahmacArIjIke upanAmase suprasiddha haiN| __ dIkSAlenevAlI bahinake pAsa usa samaya jo jevara thA use bikavAkara usake pA~ca sau rupaye bhinna bhinna saMsthAoMko dAnameM de diye gaye / dIkSAmahotsavameM jo kharca huA thA, vaha sabhI lAlA zaMkaralAlane kiyA thA / ve gharake sukhI aura parivAravAle haiN| mAtRbhaktike kAraNa Apa gharameM kucha samaya vyatIta karate haiM zeSa samaya tIrthayAtrA aura sAdhudarzanameM bitAte haiN| dhanya hai aise dIkSA dilAnevAloMko ! aisI dIkSAe~ aura aise mahotsava atyadhika prazaMsanIya haiN| dIkSA deneke bAda hamAre caritranAyakane eka ghaMTetaka vyAkhyAna diyA aura usameM samajhAyA ki, cAritra kyA hai ? cAritrase kyA lAbha haiM ? usase Atmonnati kaise hotI hai ? samAjakA uddhAra kaise hotA hai ? cAritralenevAlekA kyA kartavya
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| zAni . hai ? cAritrakA pAlana kaise karanA cAhie ? nava dIkSitako apanese dIkSAparyAyameM bar3e sAdhuoMke sAtha aura bar3oMko nava dIkSitake sAtha kaisA vyavahAra karanA cAhie ? Adi / Apako caumAsA karane baMbaI jaanaa| thA baMbaIkA saMgha Apako baMbaI zIghra padhAranekI, AgrahapUrvaka, vinatI kara rahA thA, isa lie Apane phAlguna vadI 13 ke dina bhAvanagarase vihAra kiyaa| Apa anya apanese dIkSAparyAyameM bar3e muni mahArAjoMke sAtha milakara bar3I prasannatA prApta karate haiN| anya muni mahArAja bhI Apase usI tarahakA sneha rakhate haiN| jaba Apa pAlItAne padhAre the taba vahA~ muni zrIkevalavijayajI mahArAjase milane gaye the| magara usa samaya ve paDilehaNa kara rahe the isa lie Apase bAta na kara ske| Apa vApisa lauTa gaye / yaha bAta pAlItAnese vihAra karate samayakI hai / jaba Apa bhAvanagara pahu~ce taba uparyukta muni mahArAjakA jo patra AyA usako hama yahA~ dete haiM,___ "++ + + Apa hamAre pAsa Aye magara hama Apase bAta na kara sake kAraNa hama usa samaya paDilehaNameM the| paDilehaNameM kIsIse nahIM bolanA aisA hamArA niyama hai / isa lie hama Apako khamAte haiM / bole hote to agale roja ghIkA khAnA baMdha ho jAtA to kyA thA ? magara hamArI bhUla huI hai / gunAha mApha krnaa| aura aba to Apa paMjAbakI tarapha jAnevAle haiM,
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana | isa lie kaba milanA hogA ? Apa vihArameM jatanapUrvaka rahanA / Apane giranAra meM caumAsA kiyA yaha bahuta hI uttama kAma kiyA; kyoMki usa kSetrameM rahanA bahuta hI kaThina kAma hai / Apa aise vihAra karate haiM isake lie Apako dhanyavAda hai / " bhAvanagara se vihAra kara grAmAnugrAma vicarate hue aura amRta varSA karate hue Apa khaMbhAta padhAre / eka sAdhukI kucha tabIata narama ho jAneke kAraNa kucha dina yahA~ Apako ThaharanA par3A / 290 pATanake pAsa cArUpa nAmakA eka gA~va hai / usameM eka zAmalAjI pArzvanAthakA maMdira aura usake sAthameM dharmazAlA hai / unake lie pATana ke zrIsaMghake aura cArUpa gA~va ke logoM me kucha jhagar3A par3a gayA thA / usa jhagar3eko Apasa meM miTAneke lie paMca mukarrara hue| magara paMcane zrIsaMghakI dhAraNA se virUddha phaisalA diyA / usake viruddha pATanake baMbaI meM rahanevAle zrIsaMghane Andolana prAraMbha kiyA / hamAre caritranAyakake pAsa bhI usane paMcakA phaisalA bhejA aura sammati cAhI / Apane taTastha vRttise jo uttama sammati dI, vaha amUlya hai / isase pAThakoMko yaha bhI vidita hogA ki, Apa ekatAke kaise himAyatI haiM ? kaise cAroM taraphakA vicAra kara apanI sammati dete haiM ? khaMbhAtase Apane jisa patradvArA apanI sammati prakaTa kI thI vaha patra yahA~ diyA jAtA hai / 44 + + + paMcakA phaisalA Adi par3hakara harSa aura zoka
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 299 m donoM hue| harSa isa lie ki ApasameM virodha bar3hanA aura phijUla kharcakA honA ruka gayA hai aura jainoM tathA jainetaroMmeM saMbhava hai ki, amuka hadataka ApasameM bhrAtRbhAva kAyama ho jAyagA / zoka isa lie huA ki, jainoMke lie aisA kArya karanekA prasaMga AyA jo unheM nahIM zobhatA / astu / samayakI balihArI hai| yaha bAta bhI itihAsa prasiddha pATaNake lie jJAniyoMne dekha rakkhI thii| - tuma paMcake phaisaleke viSayameM merI salAha mA~gate ho, isa viSayameM merI to yahI salAha hai ki, aba tuma jo kucha kAma karanA cAhate ho vaha motIcaMda kApaDiyA saoNlisiTara Adi jainadharmake pakke himAyatI aura kAnUnake jAnanevAloMkI salAha lekara karanA / AzA hai tumheM jarUra saphalatA hogii| magara, yadi tuma sirpha kAnUnake jAnanevAloMhIkI salAha loge to ve tumheM apanI jebeM bharanekA hI rastA batAya~ge / merI aisI mAnyatA hai / tumhAre bheje hue paMcanAmeko par3hate hI mAlUma ho jAtA hai ki, usako likhate samaya jainadharmake jAnanevAle kisI kAnUnadAkI salAha nahIM lI gaI thii| yadi lI jAtI to yaha lAina usameM aura likhI jAtI ki, dharmameM vAdhA na par3e isa prakArake phaisaleke lie hama ba~dhate haiN| __ jaba apane yAnI jainasaMghake netAoMne likha diyA aura phaisalA karanekA adhikAra bhI jainasaMghake eka prasiddha puruSako diyA taba hameM aba aisA hI mArga lenA cAhie jisase unake
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / sammAnakI rakSA ho / apane yAnI pATanake eka netAke apamAnameM apanA hI apamAna samajhanA cAhie / isa lie phaisaleke saMbaMdha meM vizeSa kucha na karake phakata usase bhaviSya meM jisa hAnikI saMbhAvanA hai usako rokanekA prayatna karanA cAhie / isake lie motIcaMda bhAI jaise kisI kAnUna ke jAnakAra se salAha lekara phaisalA denevAle seThase pUchA jAya ki Apane jo phaisalA diyA hai vaha donoM pakSoMkA virodha rokane ke lie apanI icchAnusAra diyA hai yA jainadharma zAstrAnusAra diyA hai ? isI taraha yaha phaisalA vartamAnake lie hI diyA hai yA bhaviSya ke lie bhI isakA upayoga ho sakatA hai ? ina donoM bAtoMkA spaSTIkaraNa Apake phaisale meM nahIM hai isI lie Apase pUchA gayA hai / AzA hai tatkAla hI uttara dekara Apa jaina saMghako saMtuSTa kareMge / 292 merI samajhameM pATanakA zrIsaMgha itanA kare, saMgha hIM nahIM zvetAMbara jaina kaoNnphareMsa aura jaina esosiezana oNpha iNDiyAkI taraphase bhI yaha kArya ho to phaisalekI rajisTrI honese jo bhaya hai vaha miTa jAya / acchI taraha vicAra karake kArya karanA / bahuta jaldI na karanA | jaldabAjI se pATaNake zrIsaMghameM dodala ho jAnekI saMbhAvanA hai / isa lie isa bAtakA khAsa dhyAna rakhanA ki jaina saMgha meM ApasahImeM phUTa na par3a jAya / phUTa hote dera na na lagegI magara eka hote barasoM bIta jAya~ge / ataH isa
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| bAtako lakSameM rakhanA ki, kahIM bakarI nikAlate U~Ta na ghusa jaay|" khaMbhAtase vihAra kara Apa bar3ode pdhaare| pravartakajI mahArAja zrIkAntivijayajI bhI vahIM virAjate the / vahA~ mahAvIra jayantIpara Apane bahuta hI bar3hiyA bhASaNa diyA thaa| usameM Apane batAyA thA ki, jayantI hamAre yahA~ prAcIna kAlase manAI jAtI hai| paMca kalyANakakA yaha rUpAntara hai / yAtrA paMcAzakameM pUjyapAda haribhadramUri mahArAjane 'jaya kalyANaka' utsava manAnA batAyA hai| yaha 'jaya kalyANaka' hI jayantIke nAmase prasiddha huA hai / phira Apane bhagavAnake caritrase hama kyA sIkha sakate haiM so batAyA / vIra zabdakA bahuta hI suMdara vivecana kiyA / antameM Apane kahA ,-" vIratAke kArya kara hameM vIraputra nAma sArthaka karanA cAhie / yadi hama vIratAke kArya na kareM to unake caritrase hameM koI lAbha nahIM hai / yadi hama vIratAkA guNa prakaTa kareMge, vIratAkA guNa prakaTa karaneke lie vIrakI upAsanA kareMge, to sevya sevaka bhAva miTakara hama avazyameva vIrake samAna karmoMko nAza karaneke lie vIra ho skeNge|" - usI samaya Apane ' bhagavAna mahAvIrakI AjJAe~ / isa zIrSakake nIce kucha upadeza prakAzita karavAye the| ve jIvanako utkRSTa banAneke lie paramauSadha haiM / harekako cAhie ki, vaha AinemeM mar3hAkara ina upadezoMko rakkhe aura apane jIvanako uttama banAve / hama unheM yahA~ uddhRta karate haiM,-. .. |
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / "1 - tatvajJAnakA abhyAsa karo aura vicAroMko nirmala banAnekA prayatna karo / 294 2 - isa bAtakA nirNaya karo ki jIvanameM chor3ane yogya kyA hai ? svIkAra karane yogya kyA hai aura jAnane yogya kyA hai ? 3. - apanI zaktikA vicAra karo aura zaktike anusAra unnatikramameM Age bar3ho | 4 - AtmavizvAsa rakkho | kisIke sahAre na raho / tumhArA uddhAra kevala tumhAre hI vicAra, puruSArtha aura udyoke AdhIna hai / 5 - mAna athavA isa loka yA paralokakI AzA rakkhe vinA jitanA zreSTha kAma kara sakate ho karo | hama kyA kara sakate haiM ? aise nikamme vicAra na karo / pramAdameM jIvana na bitAo ! 6 - yadi gRhastha dharma athavA sAdhu dharmake mArga meM dravya aura bhAvase zaktike anusAra prayANa karoge to muktipurImeM pahu~ce vinA na rahoge " / pravartakajI mahArAja zrIkAntivijayajI aura hamAre carinAyaka donoMse eka hI sAtha baMbaI meM caumAsA karanekI vinatI karaneke lie seTha devakaruNa mUlajI, seTha motIlAla mUlajI Adi kaI mukhiyA zrAvaka bar3ode Aye / pravartakajI mahArAjase Apane bhI sAgraha vinatI kI ki, " Apa baMbaIkI
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| vinatIko avazyameva svIkAra kara leM / ApakI chatrachAyAmeM aneka kArya hoMge / bar3e kAryameM Apa jaise bar3oMkI khAsa AvazyakatA hai|" pravartakajI mahArAjane baMbaIkI vinatIko svIkAra kara liyaa| donoM mahAtmA bar3odese vihAra kara grAmAnugrAma vicarate hue kramazaH jhaghaDiyAjI tIrthakI yAtrA kara mUrata padhAre / sUratake sAmayeke ADaMbarakA to kahanA hI kyA? ___ kucha roja mUrata Thahare bAda vihAra karake navasArI, bilAmorA, pAraDI, valasADa Adi nagaroMmeM vyAkhyAnoMkA lAbha dete hue jeTha vadi 11 saM0 1974 ke dina malADa pdhaare| vahA~ do dina taka svAmIvAtsalya aura pUjAe~ hue / unameM karIba pandraha sau zrAvaka zrAvikAe~ sammilita hue the| vahA~se jyeSTha sudI 2 ke dina sAntAkrUja padhAre / vahA~ bhI do sAdharmI vAtsalya aura do pUjAe~ hue the| mahAtmAoMke padhAranekI khuzImeM mahAvIra jainavidyAlayako bhI eka hajArakI bheTa milI thii| vahA~se vihAra kara jeThasudI 4 ke dina savere hI dAdara padhAre / vahA~ bhI usa dina pUjA aura sAdharmIvAtsalya hue / saMdhyAko vihAra kara bhAyakhAlA padhAre / rAtabhara vahIM rahe / dUsare dina savere hI julUsake sAtha saparivAra donoM mahAtmAoMkA nagarapraveza huaa| hajAroM loga julUsameM the| julUsameM karIba 35 to beMDa bAje the| jisa samaya julUsa
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| goDIjIke maMdirameM pahu~cA usa samaya pA~ca hajAra zrAvaka zrAvikAe~ the| eka mAravAr3I zrAvakane nAriyaloMkI prabhAvanA kI thii| usameM pA~ca hajAra nAriyala kharca hue the| kaiyoMne donoM mahAtmAoMko sacce motiyoMse badhAyA thaa| isa caumAsemeM pravartakajI mahArAja zrIkAntivijayajI mahArAja, hamAre caritranAyaka, muni zrIcaturavijayajI mahArAja, muni zrIlAbhAvajayajI mahArAja, paM0 zrIsohanavijayajI mahArAja, muni zrIvimalavijayajI mahArAja, muni zrIkastUravijayajI mahArAja, muni zrIumaMgavijayajI mahArAja, muni zrImeghavijayajI mahArAja, muni zrIjinavijayajI mahArAja, muni zrIvijJAnavijayajI mahArAja, muni zrIvidyAvijayajI mahArAja, muni zrIvicAravijayajI mahArAja, muni zrIpuNyavijayajI mahArAja, muni zrIsamudravijayajI mahArAja aura muni zrIsAgara vijayajI mahArAja the / caumAsA zrIgoDIjI mahArAjake upAzrayameM huA thaa| vyAkhyAna hamAre caritranAyaka hI aksara vA~cate the| Apa pravartakajI mahArAjase prAyaH kahA karate the,-" kRpaanaath| Apa bhI vyAkhyAnakI kRpA kiyA kiijie|" pravartakajI mahArAja muskurAkara pharmAte:-"bhAI guru mahArAjakA khajAnA to tumhAre hI pAsa hai| usameMse logoMko khule hAthoM kyoM nahIM bA~Tate rahate / hameM to bahuta hI thor3I pU~jI milI thI, use hamAre pAsa saMgrahIta rahane do|"
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / Apa bhI muskurAkara vinamra zabdoMmeM kahate.---"guru mahArAjakI thor3I sampatti mili isase kyA ho gayA ? ApakI bhI to sampatti akhUTa hai / usameMse hI kucha udAratA kara diyA kIjie / logoMmeM ba~TegI usameMse thor3A hissA mujhe bhI mila jaaygaa|" - pravartakajI mahArAja pharmAte:--" tumase bAtoMmeM kauna jIta sakatA hai ? " Apa kahateH-"Apa jaise guru jana hI to, mujha jaise, apane choToMkA, jItanekA lobha dikhA kara, hausalA bar3hAte haiM aura unheM Age lAte haiN| eka dina hamAre caritranAyakake sAtha aneka zrAvaka bhI mila gaye / sabane milakara pravartakajI mahArAjase Agraha pUrvaka vinatI kI ki, Apa avazyameva upadezAmRta pilAkara hameM kRtArtha kareM / pravartakajI mahArAjane bahuta 'nahIM' 'nahIM' kiyA; magara hamAre caritranAyaka bhI Agraha karake baiTha gaye ki, maiM Aja bilakula vyAkhyAna nahIM bA~cU~gA / ApahIko kRpA karanI hogii|" - Akhira pravartakajI mahArAja upadeza deneke lie gaddI para Akara virAje / hamAre caritranAyaka bhI, dAhinI tarapha nIce kI tarapha pATapara isI taraha vinamra bhAvase baiTha gaye jaise Apa svargIya AcArya mahArAjake pAsa vyAkhyAnake samaya baiThA karate the; yA yaha kahie ki, ziSya jaise guruke sAtha vyAkhyAnake samaya baiThatA hai /
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 Adarza jIvana / pravartakajI mahArAjane maMgalAcaraNa karake pharmAyAH" gurumahArAjakA khajAnA to ( Apako batAkara ) inake pAsa hai / ( ha~sakara ) inhoMne merI kImata karaneke lie mujhe yahA~ lA biThAyA hai|" sabhI ha~sane lge| phira pravartakajI mahArAjane vyAkhyAna phrmaayaa| caumAse bharameM karIba mahIne savA mahInetaka pravartakajI mahArAjane vyAkhyAna vA~cA thA / pravartakajI mahArAjakI smaraNa zakti bar3I prabala hai| sAMsArika anubhava aura aitihAsika ghaTanAoMkA khajAnA jaisA ina mahAtmAke pAsa hai vaisA kisIke pAsa nahIM hai| hamAre caritranAyakapara to inakA itanA prema hai jitanA pitAkA apane eka guNasaMpanna putrapara hotA hai / yadi koI Apapara kisI tarahakA AkSepa karatA hai to inake antaHkaraNameM aisA hI AghAta lagatA hai jaisA apane priya putrapara karanese hotA hai| ____ yahA~ hama eka do udAharaNa deNge| eka bAra chANImeM amukane pravartakajI mahArAjase kahA:-" Apako vallabhAvijayajIne bhramA rakkhA hai / vAstavameM amuka bAta aisI hai| Adi / " pravartakajI mahArAjane pharmAyA:-" maiM vallabhavijayajIko tumase jyAdA jAnatA huuN| unheM bacapanahIse maiM pahacAnatA huuN| unake guNa avaguNase, tumhArI apekSA adhika, maiM paricita huuN|" ve bole:-" ApakA to unapara moha hai|"
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana 299 pravartakajI mahArAjane pharmAyA:-" mohase bhI adhika hai| unakI aura merI AtmAoMkA aisA hI saMbaMdha hai jaisA nAkhUna aura u~galIkA hai / " eka bAra kisI virodhIne 'paMjAba mahAsabhAke ' viSayako lekara hamAre caritranAyakapara AkSepa kiyA / usa samaya pravatakajI mahArAjane paMnyAsajI zrIlalitavijayajIko eka patra likhA thaa| usameMkA kucha aMza hama yahA~ udbhata karate haiM:__ " x x x ina uDatI huI gappoMke AdhAra kisI bAtakA Andolana karanese kyA dharmAtmAoMko dharmavRddhikA lAbha hogA? xxxx aura aba muni vallabhavijayajI mahArAja gujarAta dezake sukhadAI vihArako chor3a, kaSTadAyaka kSetroM meM phira dharmo-- padeza dete haiN| kyA isameM inakA koI svArtha hai ? x x x x vinA kAraNa kaI unase judAI rakhanevAle anucita hamale karate haiN| unheM apane karmabaMdhanakA vicAra karanA caahie| sAdhu to samAdhi rasameM magna ho yahI unake lie hitakArI hai| ___ maiM paMjAbameM thA taba zrIguru mahArAja svargavAsI nahIM hue the| ve nija zrImukhase pharmAte the,-" mere bAda gujarAtI sAdhu, mere boye hue dharmabAgakI rakSA karanevAle, gujarAtameM jA vApisa kaSTakArI kSetrameM Aya~ge yaha vizvAsa mujhe nahIM hai / magara vallabha tU choTI umrakA hai / tujhapara mujhe vizvAsa hai / tU paMjAbake dharmakSetrako puSTa karanA / tU AyagA to terA ziSya parivAra bhI AyagA / pahale zrI 1008 zrI bUTerAyajI
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / mahArAjane dharmakA bagIcA boyA usakI hamane saparivAra rakSA kI / aba hamAre pIche tujhapara AzA hai / gujarAtameM jA, dAla cAvala osAmaNameM na par3a, jarA kaSTa uThA kara isa dezameM saparivAra Aoge aura nirAdhAra kSetrameM amRtadRSTi karoge to mahAlAbha hogA / gujarAtameM muni mahArAjoMkI kamI nahIM hai / jahA~ kamI hai usa kSetrameM dRSTi karanese mahAlAbha hogA / " ve zrI 1008 guruvacanako zirodhArya kara, vikaTa bhUmimeM kaSTa uThAkara phirate haiM / hamAre jaise to eka bhI, guru mahArAjake bagIcemeM jalavRSTike lie nahIM jAte haiM / kevala vallabhavijayajI hI, 'sukhiyA ' bihAra chor3a, vikaTa sthAnoM meM vicaraNa karate haiM | unapara loga kyoM AkramaNa karate haiM ? isako maiM nahIM samajha sktaa| jinako amuka acchA nahIM lagatA ho unheM aneka upAya karake bhI amukapara sneha utpanna karAne kA prayatna sarvathA niSphala hai / + + + + " 300 pAThaka uparyukta udAharaNoMse bhalI bhA~ti samajha sakate haiM ki, hamAre caritranAyakapara pravarttakajI mahArAjakA kitanA sneha hai / pAThaka jAnate haiM ki lar3akA cAhe kitanAhI saMsArameM pUjya ho jAve to bhI pitAke hRdayameM to vaha hamezA unakA priya putra hI rahatA hai / aura jaba kabhI putra kisI uttaradAyitvakA I bhAra letA hai taba pitA putrako upadezake vacana kahe vinA nahIM rahate aura putra unheM sira A~khoMpara car3hAtA hai / ThIka yahI
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 301 Adarza jiivn| wwwwww bAta pravartakajI mahArAja aura hamAre caritranAyakake saMbaMdha hai| isake lie hama pAThakoMko pravartakajI mahArAjakA vaha patra par3hanekA anurodha karate haiM jo hamAre carinAyakake pAsa saM0 1981 meM AcArya pada pradAnake samaya, AyA thA / patra padavI pradAnake vivaraNameM diyA jAyagA / __hamAre carinAyaka bhI pravartakajI mahArAjake prati aise hI bhAka rakhate haiM jaise eka AjJApAlaka putra apane pitAke prati rakhatA hai aura unakI hareka AjJAko mAnatA hai / isake hama, do udAharaNa deNge| pAThaka jAnate haiM ki, saM0 1957 meM hamAre caritranAyakako padavI pradAna karaneke lie paMjAbakA sArA saMgha aura prAyaH sabhI sAdhu taiyAra the; magara pravartakajI mahArAjakI yaha icchA na thii| hamAre caritranAyakane ApakI icchA-parokSa AjJAko sira A~khoMpara car3hAyA aura padavI na lii| - isI baMbaIke caumAsemeM Apa kharatara gacchavAloMke sAtha zAstrArthameM na utare / isakA kAraNa, jahA~taka hameM patA calA hai, ApakI icchAse bar3hakara pravartakajI mahArAjakI AjJA thii| . + + + + + isa caumAsemeM do bhAdrapada the kharatara gacchake muni zrImaNisAgarajI mahArAjane usa samaya isa bAtakI carcA prAraMbha kI ki, caumAsA pahale bhAdrapadameM honA cAhie / kharatara gaccha aura aMcalagacchavAloMkI tarafase heMDabila nikalane prAraMbha hue|
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 Adarza jiivn| jina mahAtmAne paMjAbameM sthAnakavAsiyoMse zAstrArtha karake vijayakA DaMkA bajAyA thA unase sabhI isa bAtakI AzA rakhate the ki, ve ina heMDabiloMkA javAba dete; magara hamAre caritranAyakane kabhI kalama na uThAI / Apa jAnate the ki isa kAgajI ghor3oMkI daur3akA pariNAma sivA zaktikA apavyayake dUsarA kucha honevAlA nahIM hai / eka dina kaI zrAvakoMne Apase Agraha pUrvaka isa bAtako apane hAthameM lenekI vinatI kii| unako Apane jo uttara diyA thA, use hama upayogI samajha kara yahA~ de dete haiM:___"tuma sabhI jAnate ho ki, Ajakala jamAnA judA prakArakA hai| loga ekatA cAhate haiN| apane hakoMke lie prayatna karate haiM; hindu musalamAna eka mata ho rahe haiM; aMgreja, pArasI, musalamAna aura hindu zAmila hote haiM / isa taraha duniyA Age bar3hatI jA rahI hai| aise samayameM bhI, khedake sAtha kahanA par3atA hai ki, kucha vicitra svabhAvake manuSya, unameM bhI khAsa kara jaina, dasa kadama pIche haTanekA prayatna kara rahe haiN| __ saikar3oM varSoMse jo rIti calI ArahI hai aura jisake lie eka pakSa ho gayA hai usake lie maiM nahIM cAhatA ki, ApasameM, vivAda kara premakA-cAhe vaha bAharI hI kyoM na ho-nAza kiyA jAya / apanI pracalita paddhatike anusAra vyavahAra karake bhI yadi sabhI premake sAtha raheMge to koI na koI sArvajanika kAma kara skeNge| isa hetuhIse vartamAnameM maiM yathAsAdhya aisA hI mArga
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdarzajIvana. BAHESHAN BEST EKACSIRS ALBERTSC manoraMjana presa, bambaI naM. 4. Education International D mahAvIra jaina vidyAlayabhavana ( sar3aka kI taraphakA dRzya ). . Redhea pR. 302.
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / grahaNa karanA vizeSa pasaMda karatA huuN| itanA hI nahIM isa ekatAke mArga para calanevAle manuSyako-cAhe vaha gRhastha ho yA sAdhu-maiM AdarakI dRSTise dekhatA hU~; usakA Adara karaneke lie apane Apako prerita karatA rahatA huuN| isI lie abhI lAlabAgameMse aura baMdara parase, kharatara gacchake aura aMcalagacchake amuka vyaktiyoMke nAmase jo Andolana ho rahA hai usako maiM upekSAkI dRSTise dekhatA huuN| maiM aise klezake kAmameM apaneko lagAnA nahIM caahtaa| maMgara kucha jaldabAja pariNAmakA vicAra kiye vinA uchalakUda kara rahe haiM aura kaha rahe haiM ki, aisA honA cAhie aura vaisA honA caahie| isa lie maiM spaSTa kahanA cAhatA hU~ ki, aise kisI bhI kAmameM maiM sahamata nahIM huuN| jo koI jo kucha bhI karanA cAhatA hai vaha apanI yogyatA dekhakara kare usake akhatiyArakI bAta hai| usa kAmake uttaradAyitvakA bhAra bhI usIke sira rhegaa| ___ hA~, eka bAtameM maiM tumhArA sAtha duuNgaa| yadi tuma saba nirNaya hI karanA cAhate ho yadyapi yaha bAta asAdhyasI jAna par3atI hai-to tumhAre yAnI tapagacchake kucha mukhiyA jauharI kalyANacaMda sobhAgacaMda, jauharI nagIna bhAI maMchUbhAI, seTha devakaraNa mUlajI, seTha motIlAla mUlajI, aura lakSmIcaMdajI ghIyA Adi, isI taraha kharataragacchake va aMcala gacchake kucha mukhiyA milakara vicAra kareM, zAntike sAtha nirNaya karanekA nizcaya kareM aura phira mujhe sUcanA deN| maiM yathAsAdhya usameM bhAga lUMgA; pUNa zaktike sAtha prayatna kruuNgaa|"
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / magara zAstrArthakI koI bAta sthira na huI aura sabhIne apanI apanI samAcArIke anusAra paryuSaNa kiye / 304 isa caumAsemeM tIna kArya khAsa ullekhanIya hue the ( 1 ) mahAvIra jaina vidyAlaya ke makAnake lie karIba eka lAkha rupayekA caMdA huA thA / ( 2 ) bAhara ke choTe choTe gA~voMmeM jo maMdira haiM au purAne ho gaye haiM unake jIrNoddhArake lie bhI acchI rakama jamA huI thI / ( 3 ) pATanake jainasaMghane pATanake borDiMga hAusake lie karIba eka lAkha rupaye jamA kiye the / mahAtmAoM ke prabhAva se pUjA prabhAvanA, aThAI mahotsava, ityAdi dhArmika kArya bhI bahutase hue the| baMbaI ke loga kahate haiM ki, ina donoM mahAtmAoMke virAjane se baMbaI meM jitanI dharmakI prabhAvanA huI thI utanI usake pahale kabhI bhI nahIM huI thI / 108 zrI pra. jIma para Apake pUjya bhAvako aura unake Apake prati premabhAvako dekha loga kiyA karate the / zatamukhase prazaMsA Qing koTavAle zrAvakakI vinatIse Apane paM0 zrI sohanavijayajI, muni zrI sAgaravijayajI aura muni zrIsamudravijayajIko koTameM caumAsA karaneke lie bheja diyA / hamAre caritranAyaka khAsa karake mahAvIra jainavidyAlayakI navako majabUta banAne ke lie padhAre the; magara paryuSaNa taka kucha bhI kArya na ho sakA thA / Akhira meM koTameM paM0 jI mahArAja
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdarzajIvana. vidyAbhuvana ( sAiDa vhyU ). pR. 304. ,
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / zrIsohanavijayajIke prayatnase 25000 kA caMdA huA / gor3IjImeM ye samAcAra pahu~ce / vahA~ bhI rakameM bharI jAne lagIM aura isa taraha mahAvIra jaina vidyAlayake lie eka lAkhakA caMdA ho gayA / isa taraha saM0 1974 kA ikatIsavA~ caumAsA baMbaI meM samApta kara Apane pravartakajI mahArAjake sAtha hI saM0 1974 ke mAgha sudI 13 zanivAra ke dina gor3IjIke upAzrayase vihAra kiyo / bhAyakhAlA pdhaare| Apane baMbaIke caumAsemeM paMcatIrthI pUjA banAI thii| vaha pUjA yahA~ par3hAI gaI / karIba do hajAra strI puruSoMne lAbha uThAyA / hamAre caritranAyakane aba sIdhe paMjAbakI tarapha vihAra karanA sthira kara liyA thA isa lie, bhAyakhalAmeM, pravartakajI mahArAjase vidA grahaNa kara apane parivAra sahita Apane vahA~se vihAra kiyA aura grAmAnugrAma upadezAmRta kI varSA karate hue kahIM bhI adhika sthiratA na kara paMjAba pahu~canekI dhunameM Age hI bar3hate cale / parantu sparzanA balavatI hotI hai| Apako vicAra AyA ki mArgameM hI 108 zrI muni mahArAja zAMtamUrti zrIhaMsavijayajI mahArAjajIke darzana kara leveM aura unase milakara jAveM to ThIka hogA / dUra cale jAneke bAda ina vRddha mahAtmAke darzana durlabha ho jAya~ge / manakA sAkSI mana hotA hai ! ivara Apake manameM yaha vicAra AyA udhara una mahAtmAkA, zAntamUrti muni zrI 108 zrIhaMsavijayajI mahArAjakA, - patra 20 305
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 Adarza jIvana / AyA ki, Apako paMjAba jAnA hai isa lie Apa zIghrata: sAtha Age bar3he jArahe haiM, magara hamase mile binA Age jAveM / jindagIkA bharosA nahIM hai / Aja hai kala nahIM / milanA ho na ho, isa lie avazyameva mila kara jAna vicAra rakkheM | Apa to pahale hI vicAra kara rahe the, aba mahAtmAkA Adeza mila gayA, Apa sacce deva zrIsumatinAtha svAmI tIrthaparamAtara gA~va meM mahAtmAke caraNoMmeM jA hAjira hue| eka sAtha aura guru donoMke darzanoMkA lAbha milA / Apa cAhate the ki, vahIMse Age vihAra kara jAyeM: haMsavijayajI mahArAjane pharmAyA ki, mujhe ahamadAbAda haiM / vahA~kI vinatI hai, isa lie ahamadAbAda taka Apa sAtha hI caleM / Apa abataka ahamadAbAda gaye bhI nahIM haiN| bIcameM ahamadAbAdakI yAtrAko chor3akara jAnA acchA naI hai / hamAre caritranAyaka, mahAtmAkI AjJAko AnaMda pUrvaka mAna kara, unake sAtha hI ahamadAbAda padhAre / ahamadAbAdake lUNasAvAr3eke zrAvakoMne bar3I dhUmadhAmaseM dona mahAtmAoM kA svAgata kiyaa| julUsa jaba javerIbAr3e meM pahu~cA ta ahamadAbAda ke prasiddha seTha lAlabhAI tathA maNibhAIkI mA gaMgA bahinane zrIhaMsa vijayajI mahArAjase prArthanA kI ki.. " Apa zaharako chor3akara ekAntameM kahA~ jAte haiM? yahIM Thaharie zrIhaMsavijayajI mahArAjane pharmAyA :- " vahA~ke zrAvaka pahalehIse vinatI hai / isa lie hama vahIM jAya~ge / "
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana | gaMgAmAtA bolI:- " acchI bAta hai / Apa kucha dinoMke masta lUNasAvAr3e meM padhArie aura vallabhavijayajI mahArAjako ThaharanekI AjJA de diijie| " zrIhaMsavijayajI mahArAjakI AjJAse hamAre caritranAyaka ujamabAIkI dharmazAlA meM Thahara gaye / kucha dinoMke bAda apane se vihAra karanekI taiyArI kI ; magara vihAra na kara ki / amadAbAdake zrAvakoMkI, Agraha aura bhaktibhAvapUrNa deyake sAtha kI gaI vinatI se aura khAsa kara zrIhaMsavijajI mahArAjakI icchA tathA AjJAke kAraNa Apako caumAsA TIkA svIkAra karanA par3A / udayapura (mevADa ) ke lAga bhI Apase caumAsekI vinatI karane Aye the; parantu Apa jA nahIM sakate the isa lie Apane paMnyAsajI zrI sohanavijayajI, muni zrIumaMgavijayajI, muni zrI mitravijayajI, muni zrIsamudravijayajI muni zrIsAgaravijayajI aura muni zrI ravivijayajI aise chaH sAdhuoMko caumAsA karane ke lie udayapura bheja diyA aura Apa vahIM ahamadAbAdahImeM ujamavAIkI dharmazAlA meM cAturmAsArtha Thahara gaye / 307 usa samaya yadyapi vyApAra acchA camaka rahA thA, vyApArI logoMke pAsa paisA bhI acchA thA tathApi anyAnya loga vizeSa daridrI hote jA rahe the / kAraNa bAjArameM cIjoMkI kImata bar3hatI thI usakA asara sAdhAraNa hAlatavAle aura garIboMpara hotA thA / kyoMki cIjoMkI bar3hI huI kImata unheM hI denI
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308 Adarza jIvana / par3atI thIM / isa lie jahA~ eka tarapha bahutase dhanI banate jA rahe the vahIM dUsarI tarapha bahutase garIba banate jA rahe the| ahamadAbAdake samAna vyApAra pradhAna zaharameM bhI aise AdamiyoMkI kamI nahIM thii|kii hamAre caritranAyakake pAsa Ate the aura apanI duHkha kathA sunAte the / magara acche khAnadAnake honese ve kisIke sAmane hAtha pasArate zarmAte the / una logoMko rojagArakI AvazyakatA thii| ve kisIse bhIkha lenA nahIM cAhate the kaI to aise Ate the jo naukarI karanemeM bhI apanA apamAna samajhate the| isa kaThinAIko dUra karane aura kulIna kuTuMbake logoMkA duHkha miTAneke lie Apane eka udyogazAlA sthApita karanekA upadeza diyaa| logoMkA dhyAna isa ora AkarSita huaa| kaI isa kAmameM yathAsAdhya madada deneko bhI taiyAra ho gye| saMsArameM dhanika logoMkA prabhAva bahuta hotA hai| sAdhAraNa loga hareka kAma karaneke pahale dhanikoMkA mukha dekhate haiM aura ye usameM kucha rakama dete haiM tabhI ve loga bhI usa tarapha hAtha bar3hAte haiM / ve hamezA apaneko niHsatva samajhate haiM aura unakA vizvAsa hotA hai ki dhanika logoMkI sahAyatAke binA unakA kAma jarAsA bhI na hogaa| isI bhAvanAne bhAratakA nAza kiyA hai| paryuSaNoMke dinoMmeM, jaba prAyaH sabhI dhanika aura sAdhAraNa sthitike loga maujUda the, Apane phoyA,-" bhavya zrAvako !
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 309 isa samaya dhanakI gaMgA baha rahI hai / samayake parivartanane tumhAre hAthoM meM bahutasI daulata dI hai / isakA sadupayoga kara lo| dhanakA sadupayoga hI, yAnI gariboMkI bhalAIke lie kharcA huA dhana hI,-paralokameM sAtha jAtA hai| dUsarA nhiiN| maiM asamartha sadharmI. bhAiyoMko sahAyatA denA hI saccA sAdharmIvAtsalya samajhatA huuN| ataH paryuSaNoMke antima dina taka jo kucha karanA hai kara lo / anyathA pachatAoge aura kahoge hamane dhanakA sadupayoga nahIM kiyaa|" zrAvakoMne kahA:-" mahArAja sAhiba ! ApakA pharmAnA yogya hai; magara isa vakta nagaraseTha yahA~ hAjira nahIM haiM, varanA isI vakta kArya prAraMbha ho jAtA / " ___Apane kahA:-" tuma zUrU kara do seThajIke Ane para unako mucanA kara denA / " javAba milA:-" ApakA kahanA durusta hai, magara hamAre isa zaharakA yaha rivAja hai ki nagaraseThake vinA, koI bhI aise bar3e kisI bhI dharmakAryako zurU nahIM kara sakatA hai / " Apane kahAH-" bahuta acchA / " dupaharake vyAkhyAnameM seThajI Aye / unheM sArI bAta samajhAI gaI / seThajIne javAba diyAH-"mahArAja ! yahA~ to koI garIba nahIM hai / sabhIke pAsa acchA paisA hai| yadi Apake pAsa kabhI koI garIba Ave to mere pAsa bheja denA / eka hajAra AdamiyoMko to maiM dhaMdemeM lagA duuNgaa| vizeSa Aya~ge to dekha liyA jaaygaa|
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| mmmmmmmmmmma yadyapi Apa jAnate the ki AtmAbhimAnI ucca kulIna garIba inakI milameM jAkara majUrI karanA haragija pasaMda na kareMge; magara vizeSa lAbha na dekha Apa cupa rahe / yaha kAma yoMhIM raha gayA / mahAtmAkI vANI para kisIne dhyAna nahIM diyA / samaya AyA / saMvatsarIke pAraNevAle dina mahAtmAkI vANI saccI huii| bAjAra badala gayA aura aneka lakhapatiyoMkI gAr3iyA~ tejIke sAtha daridratAke gaDDemeM giratI huI dikhAI diiN| ve pachatAye magara taba kyA ho sakatA thA ? ___gayA vakta phira hAtha AtA nhiiN|" tapasvI guNa vijayajI mahArAjane paryuSaNa parvameM 15 upavAsakI tapasyA kI thii| logoMke hRdaya bhakti bhAvase 1-tapasvI guNavijayajI sadgata zrIjayavijayajI mahArAja-jo svargIya 1008 zrI vijayAnaMda sUri ( AtmArAmajI ) mahArAjake ziSya the-ke ziSya haiM / ApameM tapasyAkA guNa alaukika hai| bar3I bar3I tapasyAoMmeM bhI ye sAdhukI sArI kriyAoMmeM sAvadhAna rahate haiM / dinabhara jApa karate rahate haiM aura rAtameM bhI prAyaH do do baje uThakara jApa karane lagate haiM aura savare taka jApa karate hI rahate haiM / upavAsakA pAraNA karaneke lie abhigraha pUrvaka AhAra pAnI bhI apane ApahI le Ate haiM / ahamadAbAdake caumAsehIse ye hamAre caritranAyakake sAtha hI rahate haiM / bAlI, khuDAlA, bIkAnera aura aMbAlA zahara itane caumAsoMmeM inhoMne navakArakI tapasyA kI hai / navakArakI tapasyAmeM jisa padake jitane akSara hote haiM usa padake utane hI upavAsa kiye jAte haiN| bAlImeM antima do padoMke satraha upavAsa aura do sthAnoMmeM antima tIna padoMke 25 upavAsa eka sAtha hI karate rahe the| arthAt pahale padake sAta upavAsa karake eka dina paarnnaa-bhojn-kiyaa| phira dUsare padake
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdarzajIvana. zrIguramavijayajI tayAcA pR.311 advitIya tapasvI. manoraMjana presa, bambaI naM. 4.
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| - - -, AAAAAAAA AAAAA. umar3a rahe the; usa samaya eka dina vyAkhyAnameM TIpa-caMdAlikhI jAne lgii| Apane pUchA:-" yaha caMdA kisa lie kiyA jAtA hai ?" zrAvakoMne uttara diyAH-" sAhiba ! tapasvIjI mahArAjakI tapasyAkI nirvighna samAptike upalakSameM aThAI mahotsava kiyA jaaygaa|" pA~ca upavAsa karake pAraNA, phira tIsare padake sAta upavAsa karake pAraNA, cauthe padake sAta upavAsakA pAraNA, pA~caveM padake nau upavAsakA pAraNA aura chaThe padake ATha upavAsakA pAraNA karake 7, 8 aura 9 veM padake 8+8+9 kula pacIsa eka sAtha hI karate rhe| isa taraha kula 68 upavAsa kiye, unameM pAraNA kevala chaH hI bAra kiyaa| siddhi tapake 45 upavAsa hote haiM / ve isa taraha kiye jAte haiM, eka upavAsakA pAraNA karake phira do upavAsa karanA, dokA pAraNA karake tIna karanA, isa taraha nau upavAsa taka kramazaH bar3hanA / sAdar3I aura zahara lAhorameM inhoMne yaha siddhi tapa kiyaa| sAdar3ImeM isa tapako pUrNa karaneke bAda eka sAtha ikkAMsa upavAsa kiye the aura lAhorameM siddhi tapake antima ATha aura nau upavAsa milAkara satraha upavAsa eka. sAtha kiye the| aMbAleke caumAse bAda hamAre caritranAyaka jaba sAmAnekI pratiSThA karAke mAlerakoTalA padhAre tha taba vahA~ inhoMne caitra kRSNA 8 se tale teleke pAranesa barasI tapa prAraMbha kiyA / vihArameM bhI yaha tapa jArI hI rahA / arthAt tele tele hI pAraNA karate rahe / isa barasI tapake cAlU rahane para bhI hoziyArapurake paryuSaNoMmeM inhoMne solaha upavAsa eka sAtha kara DAle / __paryuSaNake bAda hamAre caritranAyaka jaba kA~gar3AkI yAtrA karane padhAre taba ye bhI sAtha the / isa pahAr3iyoMke vikaTa vihArameM bhI ye tele tele hI pAraNA karate the| dasa dasa aura pandraha pandraha mAilakA vihAra hotA thA aisI dazAmeM bhI ye apanI upadhi-kapar3e, pustaka, pAtre Adi saba cIjeM-apane Apa hI uThAte rahe, kabhI
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| Apa-" kyA isakI khAsa jarUrata hai ?" zrAvaka ---" hamAre zaharameM rivAja hai ki, jisa upAzrayameM adhika tapasyA ho usa upAzrayameM AnejAnevAloMkA pharja hai ki, ve caMdA karake pAsake jina maMdirameM aThAI mahotsava kreN|" ___ Apa-" yaha to bar3I hI acchI bAta hai / prabhu bhAktike barAbara aura zreSTha bAta kyA hogI ? bhakti karanA ApakA kartavya hai| magara jo mArga Apane grahaNa kiyA hai vaha mujhe bilakula pasaMda nahIM hai / maiM nahIM cAhatA ki, mere sAthake sAdhuoMkI tapasyAke lie isa tarahase aThAI mahotsava hove / " zrAvakoMne jarA ghabarAhaTake sAtha pUchA:-" sAhiba ! ApakA Azaya hama nahIM samajhe / " apanI upadhi kisI dUsareko na dI / itanI tapasyAe~ aura aisA vihAra karake bhI kabhI kisIse vaiyAvacca nahIM karAI / balihArI hai isa tapasyAkI ! ___ vaizAkha sudI 3 (akSaya tRtIyA) ke dina aThAIke sAtha, isa barasI tapakA 'jaMDiyAlAguru' nAmaka gA~vameM, zrIRSabhadeva svAmIkI chatrachAyAmeM inhoMne AnaMda pUrvaka pAraNA kiyA / bIcameM phAlguna caumAsekI aThAI kI thI aura caitrakI olImeM nau upavAsa kiye the| ___ isa sAla, yAnI saM. 1982 kA, inakA caumAsA hamAre caritranAyakake sAtha hI gujarA~vAlemeM hai / yahA~ nau nau upavAsa pUrvaka eka eka padakI ArAdhanA isa prakAra nava padajIkI 81 upavAsase ArAdhanA karanI zurU kI hai / bIcabIcameM aura Asoja sudI pUrNimAke bAda jo chUTI chUTI tapasyA hogI vaha judA / jyeSTha sudI 5 se tapasyA zurU kI hai aura kArtikI pUrNimAtaka tapasyA calatI rahegI / yaha tapasvIjIvana dhanya hai !
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / Apa " bhAgyazAlIyo ! zaktike hote hue bhI rupayA rupayA ATha ATha Ane mA~ga kara aThAI mahotsava karAnA kyA zobhA detA hai ? aise mahotsavase na karanA hI acchA hai / jo loga bhaktivaza apane gharabAra chor3akara yahA~ Ate haiM unheM rokanekA yaha rastA hai / yahA~ jitane maujUda haiM unameM se eka bhI tumheM dhanika dikhAI detA hai ? bar3I bar3I miloMvAle aura per3hayoMvAle to bhUle cUke hI vyAkhyAnameM Ate haiM aura ve bhI paryuSaNoM / hamezA AnevAle to sAdhAraNa sthitike hI zrAvaka haiN| isa taraha bAra bAra caMdA honese kaI to vyAkhyAnameM Ate hI Darate haiM / ve socate haiM vyAkhyAnameM jAya~ge aura kahIM koI caMdekI pharda A jAyagI to zarma ke mAre usameM kucha na kucha likhanA hI par3egA | isase to na jAnA hI acchA haiM / " 1 zrAvaka - " sAhiba ! ApakA pharmAnA bilakula ThIka hai; parantu kiyA kyA jAya ? kAma to karanA hI par3atA hai aura seThiye Ate nahIM; isa lie caMdeke sivA dUsarA koI mArga nahIM hai / " 1 Apa " isI lie to maiM aise kAryako Avazyaka nahIM samajhatA aura na aise ATha ATha Aneke caMdeko hI pasaMda karatA hU~ / hA~ yadi Apako yaha kAma karanA hI ho to upAzrayake bar3e bar3e seThoMke yahA~ jAkara acchI rakameM le Ao aura aThAI mahotsava kara apanA manoratha pUrNa karo / " eka - " mahArAja ! seTha to ve hI haiM jinameM se ekane 313
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 Adaza jiivn| usa dina sadharmI bhAiyoMke uddhArake viSayameM uttara diyA thaa| ve apanI khuzIse cAhe hajAroM kharca deMge magara hamAre jaisoMke mA~gane para to ve eka rupayA denemeM bhI sau nuksa nikaaleNge| Apa-" to phira saMtoSa kara lo, yA Apane upAzrayakA mamatva chor3akara jo zrAvaka yahA~ vyAkhyAna sunane Ate haiM unase salAha karake kAma kro| maiM kaha detA hU~ ki, caMdA bilakula na karanA / yadi tumhArI sammati ho aura jauharI bhogIlAla ( maMgalabhAI ) kIkAbhaTTakI polavAle pU~jAbhAI Adi bhAgyavAna baiThe haiM, inakI icchA ho to, ye eka eka dinakI pUjA AdikA kharcA svIkAra kara leN| ATha bhAgyavAnoMke milajAnese aThAI mahotsava AnaMdase ho sakatA hai| apanI apanI pUjAkI sAmagrI apane Apa icchAnusAra utsAha pUrvaka ma~gavA leNge| snAtrI Adi bhI harekakI pUjAmeM unake gharake A jAya~ge / maiM samajhatA hU~ isa taraha hareka ko adhika zrAnaMda prApta hogaa| isa bAtako sunakara maMgalabhAI, pU~jAbhAI Adi bhAgyavAnoMne bar3e AnaMdake sAtha eka eka dina svIkAra kara liyaa| zrImahAvIrasvAmIke maMdirameM aThAI mahotsava dhAraNAse bhI adhika utsAha aura AnaMdake sAtha huaa| uparyukta ghaTanAse pAThaka samajha sakate haiM ki, Apake hRdayameM sAmAnya sthitivAloMke lie kitanA khayAla hai| Apa
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 315 isa bAtakI kitanI sAvadhAnI rakhate haiM ki, koI aisI bAta na bane jisase sAmAnya sthitike logoMke diloMmeM upAzrayameM Ate jhijhakana paidA ho aura ve dharmadhyAnase vaMcita rheN| __ ahamadAbAdakA caumAsA sadA smaraNa rahe isa hetuse Apane zAnta mUrti 108 zrI haMsavijayajI mahArAjake parama bhakta suziSya, paMnyAsajI mahArAja zrI saMpattivijayajIkI preraNAse antima tIrthakara bhagavAna zrImahAvIra svAmIkI paMcakalyANaka pUjA banAI thii| usa caumAsemeM Apake sAtha teraha sAdhu the una ke nAma ye haiM (1) muni zrImotIvijayajI (2) muni zrIvivekavijayajI (3) muni zrIkIrtivijayajI paMDita (4) muni zrIuttamavijayajI ( 5 ) muni zrIlalitavijayajI (6) muni zrInAyakavijayajI (7) muni zrIkastUra vijayajI (8) muni zrIkIrtivijayajI (9)muni zrIvijJAnavijayajI (10) muni zrItilakavijayajI (11) munizrIvidyAvijayajI (12) muni zrIvicAravijayajI (13) muni shriiudyvijyjii| ___ ahamadAbAdameM Apake pAsa bIkAnerake zrIsaMghakA bar3A hI bhaktipUrNa eka vinatIpatra AyAthA use hama yahAM uddhRta karate haiM, " + + + Apake darzanoMkI abhilASA bahuta barasoMse laga rahI hai| magara hamalogoMke abhAgya aura antarAya karmake kAraNa ApakA AnA idhara kabhI nahIM huaa| paMjAba aura gujarAtake aho bhAgya haiM jo Apa satpuruSoMkA hara vakta |
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| vicaranA rahatA hai / Apa jaise satguruoMke darzana hama karmacArI logoMke lie ati durlabha haiN| magara aba AzA hai ki, Apa najadIka virAjamAna haiM aura paMjAbakI tarapha padhAranakI sunI hai isa lie vinayapUrvaka prArthanA hai ki, abakA caumAsA bIkAnerameM kRpA karake avazyameva kIjiegA, tAke hama logoMkA bhI janma saphala ho| Apa sadguruoMkA bhI pharja hai ki isa marudhara dezameM kaThina parizrama uThAke padhAreM aura ajJAna jIvoMkA uddhAra kara jaina zAsanakI unnati kareM / aura mahArAja zrI zrI zrI devazrIjI Adi ThANA AThase yahA~ virAjamAna haiM / dharmakA uddhAra acchA ho rahA hai| inako bhI yahA~ rahanekI ijAjata pharmAveM / yahA~ inake virAjanese bahuta upakAra hogaa| Apake padhAranekI sUcanA jaldI fauveM tAke hamArA mana praphullita ho|" yahIM saM0 1975 ke kArtika sudI 9 kA likhA huA rAjapUtAnA jaina zvetAMbara prAntika kaoNnphareMsake maMtrikA, eka chapA huA patra Apake pAsa AyA thaa| usako hama yahA~ dete haiM / isa tarahake patra, ukta sabhAke phalaudhIke eka prastAvake AdhArapara, samasta munirAjoMke pAsa bheje gaye the| anyAnya munirAjoMne rAjapUtAnAke jainoMkI pukAra sunakara kucha kiyA yA nahIM so hama kucha nahIM jAnate magara hamAre caritranAyakane jo kucha kiyA hai use hama Age deMge / patrameM yaha likhA thA:
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 317 " pUjya varya, zrI rA0 jai0 zve0 prA0 kAnpharensakA prathama adhivezana mitI Asoja budi 9-10 samvata 1975 ko zrIpArzvanAtha svAmIke tIrtha para arthAt phalodhI (mAravAr3a) meM, svargIya rAya bAbU badrIdAsajI bahAdura mukIma kalakattA nivAsIke suputra bAbU rAjakumArasiMhajIkI adhyakSatAmeM huvA, jisameM anyAnya prastAvoMke sAtha hI sAtha nimnokta prastAva bhI sarva sammetyAnusAra pAsa huA / __" yaha kAnpharensa dharma pracAra tathA naitika sudhArake liye muni mahArAjAoMkA isa rAjapUtAnA prAntameM vicaranA ati Avazyaka samajhatI hai / muni mahArAjAoMkA tathA sAdhviyoMkA isa prAntakI ora kama dhyAna dekhakara kheda prakaTa karatI huI unase savinaya prArthanA karatI hai ki zAsanonatike liye muni gaNa isa prAntameM kaThina parisaha hote huve bhI vicreN|" pUjyavarya ! yaha patra rAjapUtAneke saMghakI orase ApakI sevAmeM bhejA jAtA hai aura rAjapUtAnAnivAsI sarva saMghake vicAra tathA icchA prakaTa karatA hai| pUjyavaryase yaha bAta chipI nahIM hogI ki samasta bhAratakI jaina jAtikA lagabhaga eka tihAI bhAga isI prAntameM rahatA hai aura mukhya karake zvetAmbara jainiyoMkA to yaha prAnta ghara hI hai / jainiyoMmeM sabase bar3I osavAla jAtikA jo
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318 Adarza jiivn| Aja prAyaH sarva hI prAntoMmeM pAI jAtI hai-yaha janma sthAna hI hai| kisI kAlameM to isa prAntake grAma 2 meM munirAjoM tathA sAdhviyoMkA cAturmAsa tathA vihAra huvA karatA thA, para khedake sAtha likhanA par3atA hai ki arvAcIna kAlameM jaina jAtike isa bar3e bhAgakI orase hamAre parama pUjya, dharmanetA munigaNa udAsIna hI ho baiThe haiM / jahA~ gujarAta prAntake eka eka nagarameM bIsa 2 munigaNa cAturmAsa karate haiM, jahA~ke choTe 2 grAma nivAsI bhI munigaNoMke sadupadezase bhare huve amRta bacanoMkA sadaiva pAna karate haiM, vahA~ yaha jaina zvetAmbara jAtikA ghara na jAne kisa hIna karmodayase munigaNoM dvArA kevalI bhagavAnake tAranevAle vacanoMse nirA vaMcita hI rahatA hai / grAmoMkA to kahanA hI kyA bar3e 2 nagara bhI munigaNoMke cAturmAsase barasoM khAlI raha jAte haiM / pUjyavarya jinazAsanake liye isakA natIjA ati ahitakara huA hai / saMghameMse bhakti, zraddhA, tathA dhArmika jJAna dina prati dina kama hotA jAtA hai / jainadharmake tatvoMse to loga anabhijJa hI ho gaye haiN| kaI jina maMdira apUja, besambhAla par3e haiN| dharmase prema tathA dharmazraddhA kama hote jAte haiM / svadharmI vAtsalya, lokasevA, dharmapracAra, paropakAra ityAdi samyaktvake guNoMkA dina 2 hAsa ho rahA hai / dharma kAryoM meM paisA khaca nahIM hotA varan usake viparIta pApa kAryoMmeM paisA dila khola kharca kiyA jAtA hai| dharmAnusAra
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / wwwwwwww AcaraNa nahIM rahA / kahA~ taka likhA jAve saba kucha dina prati dina bhraSTa hotA jAtA hai / AhiMsA vrata (dayA) ko to isa prAntake loga yahA~ taka bhUla gaye haiM ki, apanI choTI 2 kanyAoMko byAha kara una para athavA unake bAlaka pati para alpAyuhImeM isa karAla kAlakA AkramaNa karAte haiN| yA bUr3hoMke sAtha choTI 2 kanyAoMko bA~dhakara una be samajha kanyAoMke liye vaidhavyako AmaMtraNa dete haiN| dayAlu munigaNa ! yadi Apa eka daphA mardumazumArIkI riporTako dekheM to Apako jJAta hogA ki isa prAntameM isa dayAdharmI osavAla jAtikA kyA hAla ho rahA hai ? prati eka sau sohAgina strIyoMke sAtha pA~ca sau vidhavA striyoMkI ausata AtI hai / jinameMse kaIkI to udarapUrti tathA lagabhaga sabahIkI dhArmika zikSAkA koI ucita prabandha nahIM hai| pUjya varya ! yaha aisI bAta nahIM hai ki jisa tarapha karuNA sAgara munigaNoMkA dhyAna na AkarSita ho / vidhavAoMkI adhika saMkhyA honese kevala jainiyoMkI saMkhyA hI kama nahIM hotI para AjakalakA samaya dekhate huve jAtike cAritra patanakA bhI bhaya hotA hai| jahA~ cAroM ora vilAsa priyatA, aizaArAma ityAdi pazcimI sabhyatAkA daura daurA hai, jahA~ jAtimeM pratyeka harSake avasara para patita cAritra vezyAkA mAna hai, jahA~ dhanake madameM, zikSAke abhAva meM, tathA paMcAyatiyoMkI azaktike kAraNa kucaritra manuSyoMkI saMkhyA
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / bar3hatI hai, dhArmika jJAna tathA dharmake tatvoM para jahA~ jAgRta zraddhA hai hI nahIM, jahA~ puruSa apanI AkhirI maMjila meM arthAt vRddhAvasthAmeM bhI eka kama umrakI bholI kanyAke sAtha zAdI karane se bAz2a nahIM rahate haiM / tathA ekake bAda eka isa tarahaMse tIna cAra vivAha karate haiM, aisI dazAmeM ina bAla vidhavAoMkI bar3I saMkhyAke liye apane satItva dhamakA pAlana karanA dina prati dina kaThina hotA jAtA hai| pUjya varya !. kamase kama isa jar3avAdake pratirodhake liye, kucAritra puruSoMkI saMkhyA ghaTAneke liye, alpAyumeM yuvakoM kI prANa rakSAke liye prasUtike samaya alpAyu honeke kAraNa mAtAoMke maraneko athavA janma rogiNI hokara sarvadA ke liye duHkhoM ke pAtra hone se rokane ke liye Apa ahiMsA dharma kA pracAra kara sakate haiN| yadi pazu pakSI taka jaina dayAke tathA munigaNoMkI himAyata ke pAtra hoM to kyA abhAge manuSya aura vizeSa kara paramAtmA vIrahIke upAsaka isa dayA yA himAyatake pAtra nahIM / kamase kama zAsanako jIvita rakhaneke hetu munigaNako isa ora dhyAna denA cAhiye / pUjya varya, san 1901 se 1991 taka arthAt kevala 10 varSakI avadhi meM isa prAntameM 2 pratizata jainI kama ho gaye haiM aura kaI riyAsatoMmeM to 15 se 20 pratizata jainiyoMkI saMkhyA ghaTa gaI hai| jahA~ pratyeka jainIko dhArmika jJAna athavA sAMsArika jJAnake liye zikSita honA cAhiye usake viparIta 320
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / lagabhaga Adhe puruSa aura 98 prati zataka strIyA~ to kevala nirakSara hI haiM / jahA~ saMyamI jIvana vyatIta karate hue jainiyoMko dIrghAyu honA cAhiye vahA~ asaMyamI jIvanake kAraNa hamArI ausata Ayu kevala 25 varSakI hI raha gaI hai / jahA~ pUrva kAlameM hamAre dhanI apanI lakSmI kharca I karake AbUke dilavAr3eke jaise maMdira banavAte the vahA~ Aja hamAre nikoMkA dravya vilAsa miyatAmeM kharca hojAne ke kAraNa apanI jAtike bAlakoMkI zikSAke liye bhI nahIM milatA / kahA~ taka kahA jAve / hamArA naitika jIvana dina dina bigar3atA jA rahA hai / pUjya varya ! ina uparokta truTiyoMko dUra karaneke liye munigaNake upadeza tathA prayAsakI bahuta AvazyakatA hai / munigaNa apane cAritra balase zikSA pracArake liye, jisase anya saba roga dUra ho jAte haiM, bahuta kucha kara sakate haiM / rAjapUtAneke ghara gharameM zikSAkA pracAra karA denA munigaNake liye durlabha nahIM hai / jaba hama pratyakSa dekhate haiM ki dhArmika mahotsavoMke liye munigaNake upadezase hajAroM rupaye vyaya ho jAte haiM to hama ye kalpanA nahIM kara sakate ki zikSApracArake liye jisa para hamArA dharma, karma aura sArA jIvana hI nirbhara hai unake prayAsa niSphala hoM / satya to yaha hai ki tyAgiyoMke upadezakA prabhAva atulanIya hotA hai / pUjya varya, yadi munigaNa isa prAntako AjakalakI 21 321
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 322 Adarza jIvana / bhA~ti choDa hI deMgeM to zAsanako bar3A nukasAna phuNcegaa| isa jaina dhamakI hAni aura jAtike hAsakA uttara dAyitva Apa pUjyoMke sira hI rhegaa| kAraNa Apa dharmanetA haiM, dharmarakSaka haiM, dharmaguru hai, saMghake liye gopAla haiM / aura aisI dazA meM uttara dAyitva sivAya munigaNake kisa para ho sakatA hai ? pUjya varya, yaha niHsaMdeha kahA jA sakatA hai ki isa kSetrameM parisaha bahuta haiM / isa kSetrameM garmI bahuta par3atI hai| bAlU retameM paira jalate haiM kaI gA~voMmeM samaya para AhAra to dUra rahA pAnI taka kI jogavAI nahIM miltii| zrAvakoMmeM Adara bhakti nahIM ityAdi aneka bAteM isa prAMtake viSayameM kahI jA sakatI haiN| para pUjyavarya kyA yaha parisaha kAnoMmeM kIliyA~ Thoke jAnese, athavA biyAbAna jaMgalameM, zIta uSNameM dhyAnAvasthAmeM khar3e rahanese athavA sapase Dase jAne athavA kapAla para agni jalAI jAnese bhI Adhika kaThina hai| paramAtmA mahAvIra Adarza haiM, mokSa uddeza hai, sAMsArika dukha sAmane haiM tokyA una munivaroMko ki jinhoMne kazcana, kAminI tathA anya saMsArI sukhoMkA tyAga karake cAritra aMgIkAra kiyA hai unheM svayaM mokSa jAnese tathA zrIsaMghake kalyANake liye prayAsa karanese koI parisaha roka sakatA hai ? kadApi nahIM / pUjya varya yadi munithor3IsI derake liye apane uddeza tathA prabhuke vacanoM aura saMghake kalyANakI ora dhyAna deM to hameM vizvAsa hai ki ve isa prAntase aise udAsIna raha hI nahIM sakate jaise ve isa samaya haiN|
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 323 pUjyavarya kevala saMtAnake saMsArI sukhake liye yuddhameM lAkhoM puruSa apane prANa tyAga raha haiM to kyA sArI jAti ko mokSamArga para lejAneko hamAre tyAgI munivara sAmAnya 'parisahoMse bhaya bhIta hokara isa prAntameM Ane tathA vicaranese hica kicAveMge aisI hameM kadApi AzA nahIM hai / pUrvakAlameM isa prAntameM munigaNa vicarate the aura aba bhI sthAnakavAsI sAdhu vicarate haiM / to kyA Apa logoMke liye vicaranA isa prAntameM adhika duSkara hai ? pUjyavarya zAsanonnatike liye, dharmakI rakSAke liye, jaina jAtiko vAstavika jaina jAti phirase banAneke liye sunivaroMke kaThina parizramakI AvazyaktA hai / isa liye rAjapUtAneke zrIsaMghakI isa kaoNnpharensake dvArA Apase savinaya prArthanA hai ki isa cAturmAsake samApta hone para isa tarapha padhAranekI kRpA kareM aura isa prAntake grAma 2 va nagara 2 ko savajJake vacanoMse guMjAveM aura logoM meM dharmake prati jAgRta zraddhA utpanna karake ki jo unheM satya mArga para calaneko majabUra kare, zrIsaMghakA tathA saMsArakA kalyANa kreN| yaha bhI savinaya prArthanA hai ki isa kalyANakArI kAryake liye kisI grAmase nimaMtraNa AnekI bATa na dekheN| pUjyavarya, agnimeM sonekI, saMkaTameM vIradhIrakI aura parisahameM dharma dRDhatAkI parIkSA hotI hai / ityalam / / 108 zAntamUrti zrIhaMsavijayajI mahArAja sAhibane paMnyA
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 Adarza jIvana / munaruwarranuarraiwww.nindmmm... sajI mahArAja zrIsaMpattivijayajI aura apane ziSya praziSyAdi parivAra sahita kucha samaya taka lUNasAvAr3eke zrAvakoM ko upadezAmRta pilAkara zaharameM hI pAMjarApolake upAzrayameM padhAranekI kRpA kI thI, jisase paraspara, eka dUsare upAzrayameM, AnAjAnA milanA sugamatAse ho sakatA thaa| vyAkhyAnAdi kAryake sababa hamezA to nahIM; kintu prAyaH tithiyoMke dina hamAre caritra nAyaka saparivAra ina mahAtmAkI sevAmeM hAjira ho jAte the| kabhI kabhI haMsavijayajI mahArAja sAhiba bhI dharmazAlAmeM padhArakara apane bAla baccoMkI khabara leliyA karate the| donoM mahAtmAoMke, arthAt zrIhaMsayijayajI mahArAjake aura hamAre caritranAyakake, hRdayoMmeM yaha AnaMda thA ki eka hI. zaharameM janme hue hama donoM muniyoMkA, eka, hI zaharameM yaha pahalA aura zAyada antima bhI caumAsA hai / yaha caumAsA dhanya hai ! pravartakajI mahArAja zrI 108 zrI kAntivijayajI aura zAnta mUrti munirAja 108 zrIhaMsavijayajI mahArAja ina donoMkA janma sthAna bhI bar3odA hai / aura ye donoM mahAtmA bhI prabhAvika puruSa haiN| hamAre caritranAyakake hRdayameM ina mahAtmAAke lie atyaMta pUjya bhAva hai aura ina mahAtmAoMke hRdayoMmeM bhI Apake lie ati sneha aura Adarake bhAva haiM / - pravartakajI mahArAjake sAtha Apane saM0 1974 kA caumAsA baMbaImeM kiyA thA aura haMsavijayajI mahArAjake
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| sAtha saM0 1975 kA caumAsA ahamadAbAdameM kiyA aura AnaMdakI abhivRddhi kI / bar3odeko isa bAtakA garva hai ki usane muni zrIhaMsavijayajI mahArAja, pravartakajI zrIkAntivijayajI mahArAja aura Apa jase, mahAna aura prabhAvika tIna AtmAoMko jaina samAjakI sevAke lie bheTa kiyA hai| panyAsajI mahArAja zrIsaMpattivijayajIkI ati kRpAkA yaha phala huA ki, unhoMne ahamadAbAdake caumAsemeM hamAre caritranAyakake suziSya muni zrIlalitavijayajI tathA vidyAvijayajIko mahAnizIthakA aura anyAnya ziSyoMko anyAnya yogodvahana kagaye the| isa prakAra saM0 1975 kA battIsavA~ caumAsA Apane ahamadAbAdameM samApta kiyaa| ahamadAbAdase mArgazIrSa vadI3 ke dina Apane vihAra kiyaa| zAnta mUrti munimahArAja zrIhaMsavijayajI aura paMnyAsajI mahArAja zrIsaMpatavijayajI bhI, ApakI apane prati akRtrima zraddhA dekhakara, naroDA gA~vataka Apake sAtha hI padhAre the| aneka zrAvaka zrAvikAe~ bhI sAthameM gaye the| naror3AmeM ahamadAbAike Aye hue zrIsaMghane ApakI banAI paMcatIrthI pUjA par3hAkara sAdharmI vAtsalya kiyA thaa| naroDAle zrIhaMsavijayajI mahArAja aura paMnyAsajI zrI saMpatavijayajI mahArAja vApisa ahamadAbAda paMdhAra gaye ye
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 Adarza jIvana / aura Apa balAda kobA Adi sthAnoMmeM hote hue mArgazIrSa 10 ke dina pAnasarameM padhAre the| vahA~ bhI ahamadAbAdake zrAvakoMne Akara do dinataka pUjA prabhAvanAe~ kI thIM aura Apake prati apanI apratima bhakti batAI thii| pAnasarase vihAra kara mArgazIrSa vadI 13 ke dina Apa bhoyaNI padhAre / vahA~ bhI aneka sthAnoMke zrAvaka Apake darzanArtha Aye the| bhoyaNIse paMnyAsajI mahArAja zrIsiddhivijayajIke darzanArtha Apa mahesANe padhAre / Apane paMnyAsajI mahArAjake darzana kara aura paMnyAsajI mahArAjane Apako sneha pUrNa hRdayase yogya satkAra dekara prasannatA prakaTa kI / ApakA vicAra visanagara, vaDanagara hokara tAraMgAjI jAnekA thA; parantu pAlanapurake Aye hue zrAvakoMke atyaMta Agrahase Apane pAlanapura hokara tAraMgAjI padhAranA sthira kiyaa| . mahesAnese Apane visanagarakI tarafa vihAra kiyaa| mahesAnese tIna kosake phAsale para eka gA~va hai vahA~ rAtako Apa ArAma kara rahe the / pATana zrIsaMghake aneka mukhiyA rAtako gyAraha baje vahA~ Aye aura unhoMne Agraha kiyA. ki Apa jabataka pATana padhAranekI svIkAratA na deMge tabataka hama yahA~se nahIM uTheMge / antameM rAtako bAraha baje Apako pATanajAnekI svIkAratA denI pdd'ii| pAlanapura jAnA. usa samaya baMda rhaa|
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 327 vahA~se vihArakara do dina visanagarameM virAje / visanagarake zrIsaMghakI bhakti aura utsAha dekhakara Apane pharmAyA thA ki,-" yAda paMjAba na jAnA hotA aura gujarAtahImeM rahanA hotA to yahIM caumAsA krtaa|" visanagarase vihAra kara Apa pATana pdhaare| bar3e samArohake sAtha ApakA svAgata huA / pA~ca dina taka pUjA prabhAvanAdi karake,saMghane apanI bhakti pradarzita kI / zrIsaMghane Apase vahIM caumAsA karanekI vinatI kI; parantu Apako paMjAbameM jAnekI zIghratA thI isa lie 5 dinataka vahA~ nivAsakara Apane vihAra karane kI taiyArI kI / taba pATanake AdhikAriyoM aura nagaravAsiyoMkI taraphase Apako sArvajanika vyAkhyAna dene kI vinatI kI gaI / isa lie Apako do dina taka aura rahanA pdd'aa| Apane 'dAnadharma' isa viSaya para aisA prabhAvazAlI vyAkhyAna diyA ki adhikAriyoM aura prajAke dila pasIja uThe / unhoMne usI samaya duSkAla pIDitoMke lie sAta hajAra rupayoMkA caMdA kara liyaa| mUbA sAhabane vahIM kahA thA ki,-karIba eka lAkha rupaye taka duSkAla pIDitoMke lie jamAkara pATana nivAsiyoMko apanI mahArAjake prati jo bhakti hai use pradarzita karanA cAhie / aura unake pavitra upadezako AcAraNameM lAkara apanA janma saphala karanA caahie| paMnyAsajI mahArAja zrIajitasAgarajI mahArAjane sabhAmeM
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 Adarza jIvana / kahA thA ki,-"muni zrIvallabhavijayajIke pATanameM Anese mujhe atyaMta saMtoSa aura AnaMda huA hai|" muni mahArAja zrIlalitavijayajIne upadeza diyA thA ki, cArUpake kAraNa pATaNanivAsiyoMmeM jo avyavasthA ho gaI hai use miTA denA caahie| sabhAke samApta honepara pATanake sUbA sAhabane aura anyAnya adhikArI vargane Apake padhAranese pATana nivAsiyoM para jo upakAra huA hai usake lie Apake prati kRtajJatA prakaTa kI thii| pATanase vihAra kara Apa cArUpa padhAre / karIba 300400 jaina jainetara sajjana Apake sAtha gaye the| vahA~ paMcakalyANakakI pUjA par3hAI gaI thI / pratimAjIke virAjaneke lie koi uttama siMhAsana nahIM thA Apake upadezase karIba cAra sau rupaye vahIM jamA ho gaye the| __ cArUpase vihAra kara Apa metrANe padhAre / vahA~ pAlanapurakA saMgha Apake sAmane aayaa|| mevANese vihArakara Apa jagANe padhAre / vahA~ upAdhyAyajI mahArAja zrIvIravijayajIke kAladharma prApta honeke samAcAra mile / zoka sabhA kI gaI aura pAlanapurake saMghane paMcakalyANakakI pUjA pddh'aaii| jagANese vihAra kara posa vadI 10 ke dina Apa pAlanapura padhAre / pAlanapurake zrIsaMghane bar3e utsAhake sAtha ApakA svAgata kiyaa|
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 329 vahA~ Apane tIna prasiddha AcAryoMkI mUrtiyoMkI pratiSThA krvaaii| ye mUrtiyA~ AcArya zrIsomasuMdara sUrijI, jagadguru, zrIhIravijaya mUrijI aura AcArya zrImadvijayAnaMda mUrijIkI thiiN| mUrtiyA~ muni zrIhaMsavijayajI mahArAjake upadezase taiyAra huI thIM / aura zrIpallaviyA pArzvanAthajIke maMdirameM sthApita kI gaI thiiN| aTThAIsa dina taka mahotsava hotA rahA / ___ vyAvahArika vidyAke sAtha hI dhArmika vidyA bhI vidyArthiyoMko mile isa hetuse Apane vahA~ eka borDiMga khAlanekA zrAvakoMko upadeza diyaa| caMdA zurU huA / hajAroM ru. jamA hue / borDiMga khulA / usakA nAma pAlanapura jainavidyAlaya rakkhA gayA / isa samaya pandraha bIsa vidyArthI usase lAbha uThA rahe haiN| karIba sattara hajArakA usakA phaMDa hai| pAlanapurase Apane tAraMgAjI tIrthakI yAtrAke lie vihAra kiyaa| tAraMgAjIkI yAtrA kara kuMbhAriyAjIko padhAre aura vahA~kI yAtrA kara sIdhe AbUjI padhAre / AbU aura acalagar3hakI yAtrAkara, vahA~ke saMsAra prasiddha maMdiroMke darzana kara rohiDeke raste loTANA, nA~diyA vagairahakI yAtrA karate hue bAmaNavADa padhAre / vahA~ prabhu mahAvIrakI yAtrA kI aura vahA~ke caMDakosiyA, kAnoMse kIliyoMkA nikAlanA, pahAr3akA phaTanA, AdikI pahicAnake lie sthApita dRzyoMko dekhate hue aura vIra paramAtmAke alaukika guNoMkA smaraNa karate hue| Apa piMDavADe pdhaare|
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / piMDavADe meM kaI barasoMse zrAvakoMke Apasa meM jhagar3A cala rahA thA, maMdirakA prabaMdha bhI yathocita nahIM thA;maMdirakA dhana kaI dabAye baiThe the / Apane sabako samajhA kara jhagar3A miTAyA / barasoMkA manomAlinya Apake upadezarUpI jalake pravAhase dhula gayA / jina logoMne dhana dabAyA thA una logoMne bhI apane bhaviSyakA vicAra kara dhana vApisa maMdirameM de diyA / vahA~se calakara Apane kaI anyAnya tIrthoMkI yAtrA karate hue nANA ber3Ake rAste ho kara bIjApura ke pAsa rAtA mahAvIrakI apUrva yAtrA karanekA nizcaya kara liyA / 330 1 jisa dina Apa ber3Ase rakhanA hue usI dina ber3A gA~vakI eka barAta bIjApurase ber3A AnevAlI thI / usa tarapha luTere, bhIla, mINe Adi bahuta haiM / ve gA~vase Ane jAnevAloM kI khabara rakkhA karate haiM / barAtake ravAnA honeke samAcAra bhI unheM mile / ve taiyAra ho kara usa jagaha pahu~ce jahA~ unheM lUTanekA maukA milatA hai / ber3A aura bIjApura ke bIcameM karIba do mIla para eka nAlA hai / usImeM ye loga yAtriyoMko lUTA karate haiM / luTere pahu~ce / barAta abhI taka vahA~ pahu~cI na thI / una logoMko bar3I khIjha car3ha rahI thI / ve idhara udhara tAkane laga rahe the | itanehI meM hamAre caritranAyaka, zrIumaMgavijayajI, tapasvI zrIguNavijayajI, zrIvidyAvijayajI, aura zrIvicAravijayajI aise cAra sAdhu, pAr3I (sIrohI) ke lakSmIcaMda haMsAjI zrAvaka
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana aura eka sipAhI tathA volAvI. sahita vahA~ jA pahu~ce / luTeroMne Akara sabako ghera liyaa| Apane unase kahA:-"hama sAdhu haiN| hamAre pAsa kucha nahIM hai / '' Adi / magara unheM to usa samaya krodha A rahA thA Apa para parisaha honekA bhaviSya thA isa lie unhoMne kucha nahIM sunaa| ve bole:-" zIghra hI jo kucha hai vaha rakha do, varanA mAra pIThakara hama le jaayNge|" rohIDeke zrIsaMghakA bhejA huA AbUjIse eka gajapUta sipAhI Apake sAtha AyA thA / luTeroMkI bAta suna kara use gussA AyA / vaha talavAra nikAlane ko taiyAra huaa| eka luTerene use dekhA / usane usake sirameM churIkA AghAta kiyaa| vaha bebasa hokara jamInapara ArahA / luTeroMne usakI talavAra aura usake kapar3e chIna liye / / ___ hamAre caritra nAyakane eka eka karake apanI sabhI cIjeM de dii| dUsare sAdhuoMne bhI apane sthApanAcArya, pustakeM, pAtre, vastrAdi rakha diye aura kapar3e bhI utAra diye / luTeroMne pustakeM aura pAtroMke sivA saba kucha le liyaa| umaMgavijayajIke aura tapasvIjIke to sthApanAcArya bhI le gaye / jaba ve jAne lage taba tapasvIjIne unase pustakeM va pAtre bA~dhaneke lie kucha kapar3A mA~gA / luTeroMne do phaTese Tukar3e de diye / sAdhuoMne usImeM pustakeM va pAtre bA~dha lie| jAte samaya lakSmIcaMda haMsAjIke pAsase bhI jo kucha thA le.
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / gaye / jAte hue muni zrIvidyAvijayajI, muni zrI vicAravijayajI, aura lakSmIcaMdapara coTa bhI karate gaye / jaba ve cale gaye taba hamAre caritranAyakane sipAhIkI tarapha dhyAna diyA / dekhA, usake sira se khUna nikala rahA hai aura vaha behoza par3A hai / samayako vicAra hamAre caritranAyakane tarpaNImeM pAnI thA, vaha sipAhIke sirapara DAlA | usane A~kheM kholIM aura kahA :- " mahArAja ! Apane mujhe bacA liyA / varanA yahA~ merA kauna thA ! " 332 Apa bole: - " tuma kisI tarahakI cintA na karo / hama "saba tumhAre hI haiM / " sipAhIko bar3A AzvAsana milA / vaha bolA :- " kyoM na ho ? Apa jIvadayA pratipAlaka kahalAte haiM; Apane yaha pratyakSa batA diyA ki Apa sAkSAt dayAkI mUrti haiM ! " Apane kahA:- " manuSya dayAlu to hamezA hI kahalAte haiM; parantu vAstavika dayA to vahI hai jo samaya par3e kAma AtI hai / " pAThaka svataH kaSTameM par3e hue bhI duHkhameM par3e hueko sahAyatA denA kitane manuSya karate haiM ? sardI kI mausima thI / ThaMDI havA cala rahI thI / tIrakI taraha vaha zarIra meM ghusa jAtI thI / Apake aura dUsare sAdhuoMke pahanane ke lie kevala eka colapaTTA thA / luTeroMne naMgApana DhakA rahe isa hetuse use liyA na thA / aisI dazAmeM Apa
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / - bIjApura pahu~ce / sipAhI bhI dhIre dhIre Apake sAtha hI calA gayA / kSatriya baccA thA isI lie sirameM churIkA jakhma lagane aura rakta bahane para bhI, vahA~taka calanekI himmata kara skaa| agara koI dUsarA hotA to jagahase hilatA taka nhiiN| jisa samaya Apa bIjApura pahu~ce ghar3I meM karIba bAraha baja cuke the / isa prakArake vastrahIna, mAtra colapaTTA dhAriyoMko gA~vameM Ate dekha logoMko Azcarya huaa| jaba Apa gA~vake nikaTa raste para cala rahe the, taba baMbaIkI seTha caMdAjI khuzAlacaMdakI peDhIvAle seTha javeracaMdajIne dUrase Apako dekhA aura pahicAna liyA / ApakA baMbaImeM caumAsA huA tabhIse seTha Apako pahicAnate the aura ApakI caraNasevA karanemeM apanA aho bhAgya samajhate the / Apako aisI hAlatameM dekhakara pahale to ve digmUDhase ho rahe / unheM kSaNa bharake lie saMdeha huA ki ye hamAre gurumahArAja hI haiM yA koI aura / magara dUsare hI kSaNa ve Apake caraNoMmeM gire aura bhakti gadgada kaNThase bole:-"guru deva ! ApakI yaha dazA ?" __Apa muskurAye aura bole:-" karma saba kucha kara sakatA hai| upAzraya batAo / vahIM saba hAla sunaayNge| seThane Apako upAzrayameM lejAkara utArA / gharoMmeMse usI vakta jAkara ve kapar3A le Aye / AvazyakatAnusAra Apane aura sAdhuoMne kapar3A liyaa| bAdameM sAdhu AhAra pAnI le Aye / AhArapAnIke bAda zrAvakoMne hAla puuchaa| Apane saMkSepameM sArI ghaTanA sunA dI /
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 Adarza jiivn| vahA~ke loga Apake upadezoMse dharma bhAvameM aura paropakAraka kAryameM lIna hue| ajJAnakI vizeSatAke kAraNa yahA~ ATha barasoMse do dhar3e cale A rahe the| Apane donoM dhar3oMko samajhAkara eka kiyA / ye dhar3e phira na hoM aura jJAnakA pracAra ho isa hetuse Apane vahA~ eka pAThazAlA sthApita krvaaii| vaha abataka acchI dazAmeM cala rahI hai| bIjApurameM Apa pandraha dinataka rahe / itane arsemeM muni zrIvidyAvijayajI aura muni zrIvicAravijayajI bhI rAjI ho gye| isa dukhada ghaTanAko sunakara muni zrIlalitavijayajI mahArAja apane ziSya muni zrIprabhAvijayajIko sAthameM lie, Dabala vihAra kara, ApakI sevAmeM, bIjApurahImeM A upasthita hue| ye bIjApurase hoziyArapurake caumAse taka ApakI sevAmeM hI rahe / baMbaI zrIsaMghake ati Agrahase, Apane inheM yaha socakara baMbaI caumAsA karaneke lie bhejA ki, inake jAnese saMghako to prasannatA hogI hI sAtha hI baMbaIke mahAvIra jainavidyAlaya' ko bhI madada milegii| gurudevakI AjJA zirodhArya kara laMbI laMbI saphareM karate inhoMne saM0 1981 kA caumAsA baMbaImeM kiyA / sparzanA balavatI hotI hai| ye caumAsA samApta hone para vihAra karake valasADataka pahu~ce the; parantu baMbaI zrIsaMghake Agrahase aura gurudevakI AjJAse ye vApisa baMbaI Aye aura saM0 1982 kA caumAsA bhI baMbaImeM hI kiyaa|
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / - Apake sAthameM jo sipAhI thA usakI bIjApurake zrIsaMghane acchI tarahase cikitsA karavAI thI / pandraha dinake bAda vaha bhI rAjI ho kara bIjApurake saMghakA upakAra mAnatA huA apane ghara calA gayA / bIjApurase vihAra kara Apa sevAr3I padhAre / vahA~ pA~ca dinataka tthhre| logoMko dharmAmRta pilA kRtakRtya kiyaa| karIbazsolaha barasoMse vahA~ dhar3e baMdI ho rahI thii| Apane logoMkoM samajhA kara usa dhar3e badAkA todd'aa| ' sevAr3I aura luNAveke bIca meM eka ramagara nAmakA gA~va hai| usake jAgIradArane ApakI prazaMsA sunI thii| unake dilameM bhI Apake vacanAmRtapAnakI icchA utpanna huii| unhoMne savAr3IAkara Agraha pUrvaka apane gA~vameM AnekI Apase vinatI kii| Apa vahA~ padhAre / sevAr3Ise bahutase AdamI Apake sAtha gaye the aura luNAvese bahutase AdamI Apake sAmane Aye the| 'jAgIradArake yahA~ itanI jagaha na thI ki ve una sabako biThA sakate isa lie unhoMne nadIke kinAre vaTa vRkSake nIce eka pATa bichavA diyA / hamAre caritranAyaka usa para birAje aura jAgIradAra evaM sabhI zrAvaka nadIkI retImeM baiTha gye| usa samaya aisA mAlUma hotA thA mAnoM jaMgalameM samava saraNakI racanA huI hai / jaMgala meM maMgala puNyavAnoMke padArpaNase hI hotA hai| Apake zrImukhase vyAkhyAna sunakara ve bahuta prasanna hue / dayAdharmakA unapara acchA prabhAva pdd'aa|
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / vahA~se Apa luNAvA pdhaare| Apane vahA~ke logoMko dayAdharmakA upadeza de nihAla kiyA / vahA~ kisI kAraNa vaza chaH barasoMse do dhar3e ho rahe the / vahA~kI dhar3e baMdI tor3I aura ekatAkA amRta pilA kara sabhIko sanAtha kiyA / vahA~ pAThazAlA sthApita karaneke lie eka phaMDa bhI huaa| Apake luTa jAnekI bAta samasta bhAratameM pavanakI taraha phaila gaI thii| zrAvaka vyAkula ho uThe / goDavAr3ake hajAroM loga ApakI sukhasAtA pUchane Aye / hajAroM hI zrAvakoMke tAra aura patra kheda prakAzita karanevAle Aye / jo loga ApakI sukha sAtA pUchaneke lie Aye the unameMse kucha mukhya mukhyake nAma yahA~ diye jAte haiN| __ kalakattese seTha sumeramalajI surANA Adi bIkAnerase lakhamIcaMdrajI kocara nemicaMdajI kocara Adi / pAlIse cA~damalajI chAjer3a aadi| baDaudA, pAlanapura, ajamera, sojata, byAvara Adi sthAnoMse bhI aneka sajjana Aye the unake mukhiyoMke nAma prApta na ho ske| paMjAbameM ludhiyAnese lAlA hukmIcaMdajI, bAbU hukmIcaMdajI Adi aMbAlese lAlA gaMgArAmajI Adi / jAmanagarase seTha motIcaMda hemarAja aadi| gujarA~vAlA, hoziyArapura, kasUra lAhora Adi, paMjAbake anyAnya zaharoMke zrAvaka bhI koI kisI gA~vameM aura koI kisI gA~vameM darzana karaneko aura sAtA pUchaneko Ate rahe / isa vaktakA dRzya dekhakara
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 337 logoMko prabhu mahAvIra svAmIke upasargakI samAptimeM iMdra, rAjA, mahArAjAdi sukhasAtA pUchane Aye the,-paryuSaNoMmeM hara barasa yaha bAta sunate haiM, vahI bAta yAda AgaI thii| samasta goDavAr3ake 52 gA~voMke bhI prAyaH zrAvaka Apake pAsa bIjApura, sevAr3I aura luNAvemeM Aye the| jodhapura mahArAjA sAhabake pAsa bhI kaI tAra isa majamUnake gaye ki, hamAre parama pUjya guru Apake rAjyameM luTa gaye haiN| isa lie hama logoMke jI bar3e dukhI hue haiN| AzA hai Apake rAjyameM pavitra mahAtmAoMko kaSTa pahu~cAnevAloMkA Apa ucita prabaMdha kreNge| usa samaya jodhapurakA prabaMdha sara pratApasiMhajIke hAthameM thaa| ina tAroMse unako bahuta Azcarya huaa| unhoMne apane vizvAsu AdamiyoMse pUchA:-" ye aise kAna haiM jinake luTa jAnese sAre hindusthAnameM tahalakA maca gayA hai ?" . unhoMne hAtha jor3a kara arja kI:-" garIba paravara ! jainiyoMke lie to ve eka advitIya mahApuruSa haiM / unake luTa jAnese logoMke diloMmeM jo coTa pahu~cI hai usakA darda batAnekI hamameM zakti nahIM hai|" ___ sara pratApasiMhajIne usI samaya pulisako hukma diyA ki, vaha luTeroMko tatkAla hI giraphtAra kare / bar3I kozizake bAda pulisa eka AdamIko giraphtAra kara sakI / vaha sarakArI
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 Adarza jiivn| gavAha aura bhediyA bana gyaa| usane sabhIko pakar3A diyA luTeroMko pUrI pUrI tahakIkAta karake ucita sajA dI gii| Apa caumAsA sAdar3IhImeM kareM, isa bAtakI vinatI karaneke lie sAdar3Ike zrAvaka Aye the / bIjApurase ve Apake sAtha hI sAtha Arahe the / luNAvemeM unakA bahuta Agraha dekhakara Apake ziSya muni zrIlalitavijayajIne prArthanA kI ki, jaba ina logoMkA itanA Agraha hai taba inakI vinatI para bhI vicAra karanA cAhie / usa samaya Apa mauna rahe magara bAlIse Apane yaha socakara lalitavijayajI Adi 5 sAdhuoMko pAlIke lie ravAnA kara diyA ki, yadi ye sAthameM raheMge to, zrAvakoMkA Agraha dekhakara ye bhI Agraha karane laga jaayNge| zrAvakoMkA atyaMta Agraha dekhakara Apa eka dinake lie bAlIse sAdar3I padhAre / dUsare dina zrAvaka jamA hokara Apake pAsa Aye aura Agraha pUrvaka vinatI karane lage ki caumAsA yahA~ kiijie| ___ Apane pharmAyAH-" bIkAnera caumAsA karaneke lie seTha sumeramalajI Adi bahuta barasoMse Agraha kara rahe haiM / vahA~ kucha vizeSa kAma honekI bhI AzA kI jAtI hai| phira paMjAbameM jAnA hai / paMjAbakA zrIsaMgha barAbara pA~ca barasase vinatI kara rahA hai / hara caumAsemeM, paMjAbake dasabIsa mukhya |
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 339 mukhya zrAvaka Ate haiM aura paMjAba meM vihAra karanekA Agraha karate haiM / " zrAvaka bole: " paMjAba aura bIkAnarake zrAvaka hI kyA Apako vizeSa priya haiM ? hamArI to Apa aisI upekSA karate haiM mAnoM hama zrAvaka hI nahIM haiM, hameM apane dharmakA aura apane guruoMkA rAga hI nahIM haiM / " Apa boleH " Apa logoMkA yaha Agraha hI batAtA hai ki, Apa devaguruke atyaMta bhakta haiM; itanA honepara bhI mujhase yaha kahe binA nahIM rahA jAtA ki Apa avidyAke poSaka haiM / Apa jJAnamacArakA udyoga nahIM karate / jJAnapracArake binA isa bhaktikA vizeSa upayoga nahIM hotA / paMjAba ke zrAvaka jJAnapracArakA udyoga karate haiM; bIkAnera meM udyoga jArI hai / isI lie vahA~ jAnekI icchA hotI hai / mujhe apanI bhakti karAnese vidyA pracAra karAnA, sabhIko dharmajJAna karAnA jyAdA acchA lagatA hai / agara tuma bhI vidyA pracArakA udyoga karo to maiM yahIM caumAsA karaneke lie taiyAra hU~ / mere lie to sabhI sthAna aura sabhI zrAvaka ekase haiM; honA cAhie dharmajJAnakA udyota / " zrAvakoMne prasannatA se uttara diyA:- " hama ApakI AjJA pAlane ko taiyAra haiM / batalAie hama kyA kareM ? " Apane phArmAyA:- " goDavADameM eka mahA vidyAlaya sthApita karo / goDavADake sabhI gA~voMmeM usakI zAkhAkI taraha eka
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 340 Adarza jIvana / -~~~~~~~~~~~~~ eka pAThazAlA kholo aura unameM apane baccoMko par3hAnA zurU kro|" sabhI zrAvaka uTha kara nIce Aye; kyoMki hamAre caritranAyaka pahalI maMjilameM Thahare hue the, unhoMne bahuta derataka salAha masalahata kI, eka ciTThA banAyA / usameM rakameM bharI gii| karIba sATha hajAra likhe gaye / phira ve Upara Aye aura Apake sAmane hAtha jor3a kara khar3e ho gaye / ekane Apako ciTThA batAyA aura kahAH-" gurumahArAja ! abhI itanIsI rakama huI hai| eka lAkha taka sAdaDIkA caMdA ho jaaygaa| dUsare gA~vose bhI itanA hI ho jAyagA / AzA hai Apa. aba yahIM caumAsA karanekI kRpA kreNge|" Apa zrAvakoMkA itanA utsAha dekhakara prasanna hue aura bole 'tathAstu / zrAvaka loga khuzIse uchala par3e aura kezariyAnAthakI jaya' 'jainadharmakI jaya ' 'guru mahArAjakI jaya' 'vallabhavijayajI mahArAjakI jaya' bulAte hue apane apane ghara cale gye| . __Apane paM0 zrIsohanavijayajI evaM munizrI lalitavijayajIko pAlI patra likhA ki-" sAdar3Ike zrIsaMghane mAravAr3akA ajJAnAMdhakAra dUra karanekA bIr3A uThAyA hai / eka lAkhakI rakama sAdar3Ise hama pUrI kara deMge aisI bolI zrIsaMghane kI hai / sATha hajAra to likhe jA cuke haiN| isa utsAhake
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 341 mujiba eka lAkha yahA~ honekI saMbhAvanA hai / adhika ho jAve to bhI Azcarya nahIM / sAthameM yahA~ke mukhiyA paMcoMne yaha bhI svIkAra kara liyA hai ki, goDavADake prati grAmameM hama Apake sAtha caleMge aura unako smjhaaveNge| ApakI kRpAse ApakI icchAnusAra vidyonnatike lie daza lAkhakI rakama goDavADameMse ikaTThI ho jAnekI hama ummIda karate haiM / isa prakArakA utsAha yahA~ke zrIsaMghakA dekhakara merA vicAra yahIM caumA. sAkA kasnekA ho gayA hai / isa lie tuma Age nahIM bar3hanA / kucha dina vahA~ke zrIsaMghako upadeza sunAkara bAdameM vihAra karake, yahA~ vApisa A jAnA" bIkAneravAloMko pUrNa AzA thI ki, isa bAra ApakA caumAsA bIkAnerahImeM hogA; magara jaba unhoMne sAdar3ImeM caumAsA honekI bAta sunI taba unheM jarA duHkha huaa| yaha svAbhAvika hai ki, manuSyakI jaba AzA bhaMga hotI hai taba use duHkha hue binA nahIM rahatA / vaha AzA bhale bahuta bar3I ho yA bahuta choTI / seTha sumeramalajI apane vRddha pitA aura anyAnya dasa bAraha zrAvakoM sahita bIkAnerahImeM caumAsA karane aura abhIse bIkAnerakI tarafa vihAra karanekI sAgraha vinatI karaneke lie Aye magara sAdar3ImeM jaba unhoMne zrAvakoMkA Agraha, utsAha aura vidyApracArake lie itanA prayatna dekhA to ve cupa ho rahe aura Apase hAtha jor3akara bole:-" gurudeva Apake yahIM caumAsA karanese merA aneka
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 Adarza jiivn| zubha AkAMkSAoMkA kilA vidhvaMsa ho rahA hai to bhI mujhase yaha kahe binA nahIM rahA jAtA ki Apake yahA~ caumAsA karanese jitanA dharmajJAnakA pracAra aura dharmakA udyota hogA utanA vahA~ karanese nhiiN|" - Apane pharmAyA:-" Apa samajhadAra haiN| jahA~ dharmakA vizeSa udyota ho vahIM para rahanA merA kartavya hai; mere jIvanase dharmakI jitanI sevA ho utanA hI jIvana maiM apanA saphala samajhatA huuN| kSetra sparzanA huI to agale barasa maiM caumAsA bIkAnerahImeM kruuNgaa|" ___ sAdar3Ise do sAdhuoM aura kucha zrAvakoMko sAthameM lekara Apane vaizAkha sudI 2 saM01976 ke dina vihAra kiyA / teja dhUpa mAravAr3a kI tapI huI dharatI aisemeM Apa goDavADakA uddhAra karaneke lie ghANerAva, Adi gA~voMmeM vihAra karate aura logoMko dharmAmRta pilAkara goDavADa mahAvidyAlayake lie phaMDa jamA karanekA upadeza dete hue khivANadI jeTha sudI 1 ke dina padhAre / vahA~ kevala do vyaktiyoMne rakama bharI, phira caMdA honA ruka gyaa| kAraNa yaha thA ki vahA~ ApasameM kucha TaMTA thA / aura usa TaMTake kAraNa dhIre dhIre vahA~ pA~ca dhaDe ho gaye the| - hamAre caritranAyakane unheM TaMTA miTAnekA upadeza denA prAraMbha kiyaa| sabake mana dhIre dhIre apanI bhUlako samajhakara pasIjane lge|
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| comnoned - svargIya guru mahArAja zrI 1008 zrImadvijayAnaMda mUrijIkI jayantIkA dina aayaa| Apane usa dina isa tarahase upadeza diyA; isa tarahase sabako unakI bhUleM batAI ki, usI samaya ve sabhI gale mila gaye aura isa majamUnakA pratijJApatra hamAre caritranAyakako likha diyA ki, Apa hameM jo phaisalA deMge use hama sabhI svIkAra kreNge| __ apane do dinataka khAne pInekI paravAha kiye binA sabakI acchI tarahase jA~ca karake jo phaisalA diyA thA usakI nakala yahA~ dI jAtI hai| ... phaislaa| zrIvIra paramAtmane nmH| . sakala zrIsaMgha-mahAjana-khIvANadI nivAsI yogya, vallabhavijayakI taraphase dharmalAbhake sAtha sUcanA dI jAtI hai ki, kSetra pharasanA vaza vicarate hue jeTha sudI 1 zukravArako Apake zaharameM merA AnA huA / paricayase mAlUma huA ki Apake zaharameM bahuta arasese kusaMpa calatA hai jisakI vajahase Apake yahA~ choTe moTe kaI dhar3e par3a gaye haiN| upadeza dvArA Apako kusaMpa haTAnA sUcita kiyA gyaa| Apake hRdayoMmeM saMpa kara lenA ucitasA mAlUma ho gyaa| Apa logoMne eka prArthanA patra likhakara sabake hastAkSara karA, mujhe sapurda kara diyA ki Apa jo AjJA pharamAveM hama saba maMjUra kareMge / jisapara bar3I taDake-sA anopacaMdajI gulAbajI,
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 Adarza jiivn| Navyu-~ sA gulAbacaMda motIjI, sA manA govAjI, sA anopacaMda punamacaMdajI, aura choTI cAra taDoMke sA khamAjI bhANAjI, sA phojAjI umAjI, sA bhUtAjI talokajI aura sA iMdujI gulaabjii| kula ATha AdamI mukarara kiye gye| inako judA judA bulAkara jo jo dariyAphta karanA munAsiba samajhA gayA kiyA gayA / kahIM kisI bAtake lie aura kisI AdamIkI jarUrata par3I to Upara likhe musammAtake batAye AdamIko bhI sAthameM zAmila kiyA gayA magara kArravAI saba mukarrara kiye AdamiyoMke nAmase hI kI gaI / sabake ijahAra likhatabaMda karake usapara unake dastakhata karAye gye| aba ina saba ijahAroMse aura bAtacItase jo kucha merI samajhameM AyA, usa mujiba maiM Apa logoMko sUcanA karatA huuN| Apa yadi apanI kI huI likhita pratijJApara barAbara kAyama rahakara isakA pAlana kareMge to Apa sukhI hoMge Apake bAlabacce sukhI hoMge aura dharmakI vRddhi hogii| - isa purAne karIba tIsa varSake kusaMpakA mUlakAraNa bhAdaravA sudI paMcamIko prati varSa zrImaMdirajI para dhajA car3hAI jAtI hai| usapara sAthiyA nikAlanekA hai cauvaTiye kahate haiM kadImI hamArA sAthiyA prathama nikalatA AyA hai / hama hI nikaaleNge| zahara dAroMkA kahanA hai jo ghI AdikI bolIse dhajA car3hAve usakA sAthiyA pahalA honA cAhiye bAdameM cauvaTiyA khuzIse kare / hamArA koI ujara nahIM hai| magara inakA sAthiyA pahalA honese samajhameM AyA, kI huI liAkhAmakhI hoMge a |
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / koI bolI nahIM detA / isa hAlatameM maMdirajIkI AmadanI meM hAni hotI hai / daraasala bAta vicArI jAve to kucha bhI sAra nahIM pAyA jAtA hai| pahalA kiyA to kyA, pIche kiyA to kyA aura agara nA bhI kiyA to kyA ? magara paraspara bAta mamatva para car3ha gii| yahA~ taka ki adAlatI mAmalA ho gyaa| pahalA phaisalA gAmavAloMke hakameM ho gayA / usapara cauvaTiyene agalI adA latakA zaraNa liyA, jisameM cauvaTiyekA haka kAyama kiyA gayA / usapara gAmavAloMne apIla kI; magara vo khArija ho gaI / jisase cauvaTiyekA jora bar3ha gayA / gAmavAle lAcAra cupa cApa baiTha gye| magara aMdaralA dveSa na gayA, jisase dina prati dina virodha bar3hatA hI gayA aura usIkI zAkhA pratizAkhA rUpa ekakI do aura dokI cAra yU~ kaI tar3eM par3a gaI hAlAMki aura aura tar3eM par3anemeM aura hI aura kAraNa hue haiM / 345 paraMtu polameM pola vAlA hisAba prathama tar3a par3anese koI kisIko na to kaha sakatA thA aura na koI kisIkA mAnatA thA, taba phira tar3ameMse tar3a nikale to koI Azcarya nahIM / adAlatakI tarphase jo kucha AkhirI phaisalA huA hai, dharmazAstra aura jainadharmake rIti rivAja se bilakula galata hai / adAlatane isa bAtakI tahakIkAta karanekI koziza karanekI maherabAnI nahIM kI agara kI jAtI to ummIda hai, jo phaisalA diyA gayA hai, kabhI bhI na diyA jAtA / *
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / astu majabUra korTakI AjJAko mAna denA hI par3A, tAhama bhI jhaghar3A -- kusaMpa-- kAyamakA kAyama hI rahA isa lie maddenajara kusaMpako kATaneke lie yahI rAstA durusta hai ki ( 1 ) maMdirajIkI AmadanIkI khAtara maMdirajIko mAna dekara cauvaTiyekA sAthiyA bolIvAleke sAthiyake bAda kAyama kiyA jAtA hai; bazarate ki pA~ca rupaiyese kamakI bolI na honI cAhiye / agara pA~case kamakI bolI hogI yA kisIkI bolI na hogI to usa vakta cauvaTiyA hI pahalA sAthiyA kregaa| isa hAlatameM maMdirajIkI AmadanIkI hAnikI zikAyata bhI na rahegI aura koTakI AjJAkA apamAna bhI na hogA aura zrIsaMghameM hamezahake lie zAMti banI rahegI / 346 ( 2 ) jaba kabhI gAmasAI kAma hove taba cauvaTiyekA hI sAMbelA hove, paraMtu jaba kabhI eka koI AdamI apane gharakA utsavAdi kare, aise maukepara gharadhanIkA hI sAMbelA honA munAsiba hai / hA~ agara apanI khuzIse caubaTiyA sAthameM dUsarA sAMbelA karanA cAhe to koI harajakI bAta nahIM, magara mukhyatA gharadhanI ke sAMbelekI hI hogii| T (3) kuDAlakA laDDu - lANa AdikI kArravAI kisIke sthAnapara karaneke badale AyaMdAko dharmazAlA Adi paMcAyatI makAna meM badastUra kI jAve / ( 4 ) bhA~gakI rasama dharmase aura insAniyatase khilApha honese bilakula ur3A dI jAtI hai| burI rasamakI jar3ako kATa denA hI munAsiba hai /
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / (5) maMdirajIkA sTeTa - potA (bhaMDAra) ekaTThAhI rahe judA judA koI apane pAsa rakhane na pAve / usake iMtajAma ke lie cAra AdamiyoMke pAsa cAra kuMjiyA~ rahanI caahiye| jinake nAma sA 1 kesarImala nemAjI 2 sA anopacaMda gulAbajI 3 sA gulAbacaMda motIjI 4 aura sA camanAjI pratApajI / - hamezahake zrImaMdirajIke kAmake lie bAraha membara kAyama kiye jAte haiM, jinake nAma 1 sA bhUtAjI tiloka jI 2 sA kesarI mala nemAjI 3 sA anopacaMda gulAbajI 4 sA gulAba - caMda motIjI 5 sA rakabAjI varadhAjI 6 sA haMsAjI phatAjI 7 sA khumA jI bhANAjI 8 sA anopaMcada punamacaMdajI 9 sA camanAjI pratApajI 10 sA kastUracaMda savAjI 11 sA kapUracaMda jeThAjI 12 sA senAjI savAjI ina bArahoMmeMse eka eka janA eka eka mahInA dekha rekha rakhe isa taraha bAraha jane eka varSa pUrA kareM, varSa pUrA honepara Trinii meMbara ekaThe hokara varSabharakA hisAba kara bAkI nikAla deveM aura bArAM hI jane usapara apane dastakhata kreN| rojakA kharca hisAba vagairaha likhanekA kAma agara meMbara khuda kara sake to jarUrata nahIM varanA eka vizvAsu AdamI naukara rakhakara usase kAma karAve aura rojakA roja jisa meMbarakI bArI ho nAmA dekhakara apane dastakhata kara deve / mahInA pUrA honepara jisa meMbara ko kAma saupA jAve / usakA nAma likhakara apane dastakhata kara deve / isI taraha 347
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 Adarza jiivn| kAma lenevAlA meMbara bhI jisa meMbarase cArja leve usakA nAma likhakara apane dastakhata kara deve / kharcake lie eka sau rupaiyetaka bAhara kothalImeM jamA rahe aura jisa meMbarakI vArI ho jarUratake vakta pacAsa rupaye takakA khaceM binA kisIko pUche vo kara skegaa| ... agara isase adhika kharcakA kAma A par3e to bArAM meMbaroMmeMse jitane meMbara usa vakta zaharameM hAjara hoM unase salAha kara kara sakegA, paraMtu jitane meMbara hAjara hoM aura jinakI salAhase kAma kiyA jAve unake dastakhata sahita kula kArravAI kyA kyA kAma aura kitane kitane kharcakI maMjUrI dI gaI saba likha lenA caahiye| jisa meMbarakI vArImeM jo koI kAma adhUrA rahe vo kAma agale agale meMbarako karanA hogaa| jarUrata jitanI mAjI meMbarakI yA aura kisI meMbarakI yA meMbara sivAyake kisI anya yogya puruSakI salAha le skegaa| __ unase kisI amarakI madada bhI le sakegA, magara jokhamadArI vArIvAle meMbarakI hogI / dastakhata vagairaha usIke maMjUra kiye jAyeMge / (5) bhUtAjI tilokajIke yahA~ rakhI huI rakamakI tapAsa karanese mAlUma hotA hai ki unhoMne maya vyAjake cUkatI rakama zrIRSabhadevajI, kaMThI banavAkara, car3hA dI hai, thor3I rakama vadhI thI so bhaMDArameM dedI hai /
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 349. mirmirmireo........... comwww.xxxxx ... kisake nAmase vahA~ jamA huI hai, usakI tasallIke lie rasIda vo maMgavA deve / agara rasIdameM inakA akelekA nAma hove to vo cIja unakI samajhI jAve aura sauMpI huI rakama pUrI kara deve / tahakIkAta karanese kucha aisAbhI mAlama detA hai ki kaMThIkA nAma liyA jAtA hai magara bAta kucha aura honI caahiye| __ rakama sauMpI gaI usa vakta saba ekaThe the pIchese judA par3anekI vajahase yaha bAta Age lAI jAtI hai, so maiM isa bAtako mAna nahIM sakatA to bhI auroMko pUchanekI jarUrata na samajhakara bhUtAjIne yaha kAma kiyaa| isakI bAbata sabake mAnakI khAtara maiM sUcanA detA hU~ ki, bhUtAjI zrImaMdirajImeM eka pUjA par3hA deve| __ vyAjakI bAbata sunA jAtA hai tumhAre gAma khIvANadImeM cha AnekA rivAja hai, agara yaha rivAja ThIka satya hove to bhUtAjI bAkI vyAjakI rakama de deveM / kyoMki inhoMne pA~ca Aneke vyAjase rakama pUrI kI hai| ... (7) kiraNIyA cAmarakI bAbata mUla gunhegArake maujUda na honese usake vArisako aura khAsakarake usakI ora tako cAhiye ki vo pA~ca rupaye nakada dedeve aura eka pUjA par3hA deve| (8) suzrAvako rAmacaMdrajIka maiM apanI taraphase saphAI aura zAMtike nimitta eka pUjA par3hAnekI sUcanA karatA huuN|
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / kyoMki tahakIkAta se mAlUma hotA hai ki, Age kaI vakta mukhI tarI ke Apa kAma karate rahe to saMbhava hai kisI vakta kisIkA dila dukhAyA ho to apanI aura unakI sabakI saphAI ke nimitta isa uttama kAmakA Apako avazya sAdara svIkAra karanA hogA miti jeTha sudI 9 zanivAra 1975* 350 hastAkSara muni vallabhavijaya / sarva maMgala mAMgalyaM sarva kalyANa kAraNaM pradhAnaM sarva dharmANAM jainaM jayati zAsanaM // 1 // tA. ka. - zrI maMdirajIke jo meMbara bArAM kAyama kiye gae haiM philahAla tIna sAlake lie samajhane bAdameM agara gAmako badalane kI jarUrata par3e gAmakI rAyase badala sakate haiM / iMdu gulAbajI vAlA taDakI kharelakI jo rakama bAIsakI nikalatI hai badastUra bhara deve aura rasIda le leve / ' ityalam / khivANadI pahu~canese pahale Apa vihAra karate hue jaba naDalAI padhAre the taba vahA~ jodhapura ke eka adhikArI bAbU motIlAlajI sAhiba - jo jilemeM daurA karane nikale the- ApakI prazaMsA sunakara Apake darzanArtha Aye / Apake ucca " jabase vicAra sunakara ve bahuta prasanna hue aura unhoMne kahA:Apane jodhapura sTeTameM padArpaNa kiyA hai tabhIse isa sTeTameM * yaha saMvat gujarAtI samajhanA jo dIvAlIke agale roja kArtika sudi 1 se zurU hotA hai /
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1008 a.cAya mahArAja zrImadvijayavallabha sUrijI (vAla, meM) manoraMjana presa, bembaI naM. 4,
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 351 vidyApracArakI carcA vizeSa bar3ha gaI hai| Apa mAravAr3ameM vidyAdevIkI padharAmanI karaneke lie itanA parizrama kara rahe haiM isake lie hama Apako dhanyavAda dete haiN|" jaba Apa vApisa sAdar3I caumAsake liye padhAre taba upayukta adhikArI mahAzaya vahA~ bhI Aye unhoMne Apako kahA:-" Apa prayatna karake jitanI rakama vidyApracArake lie goDavADameM jamA kareMge utanI rakama Apako jodhapura rAjyase mile isa bAtakI kozizakara ApakA kAma dRDha banAyA jaaygaa| unhoMne Apase apane anubhavakI bAta kahI thI aura batAyA thA ki, yaha kAma kaise acchI taraha cala sakegA ? aura kauna kaunase sAdhana kahA~ kahA~se mila sakeMge ?" - khivANadise vihAra kara pomAvA, zivagaMja Adi gAma aura zaharoMmeM upadeza dete hue caumAsA nikaTa Anese Apa sAdar3I Ate hue bAlI gAmameM padhAre / jaba Apa bAlImeM the taba bAlIke zrIsaMghane Apase vinatI kI ki, yadi Apa yahIM caumAsA kareM to hama goDavAr3a vidyAlayake lie eka lAkha rupaye yahA~ jamA kara sakate haiM, * magara Apa sAdar3ImeM caumAsA * goDavADa (jodhapura rAjya ) aura saroihI rAjyake gAmoMmeM osavAla aura poravADa mahAjana itane mAladAra haiM ki yadi ve cAhe aura udAratA kareM to eka eka gAmavAle eka eka vidyAlaya khar3A kara sakeM; paraMtu eka to inako aisA vidyAkA prema nahIM hai jaisA ki paisekA prema hai ! dUsarA yogya sAdhuoMkA upadeza nahIM / basa nAkakI khAtira vivAha zAdiyoMmeM aura jImaNavAroMmeM prati varSa prati grAmameM hajAroM hI vahIM balaki lAkhoMkA pAnI kara dete haiM ! zAsana devatA inako sadbuddhi deve! :
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 352 Adarza jiivn| karanA sthira kara cuke the isa lie vahA~ caumAsA karane svIkAratA na de sake / taba zrIsaMgha bAlIne. anya muni mA rAjoMko, caumAsA bAlImeM karanekA, Adeza denekI vinatIka Apane apane ziSya paMnyAsajI mahArAja zrIsohanavijayajI mu zrIlalitavijayajI, muni zrIumaMgavijayajI, muni zrIvidyA jayajI aura muni zrIsAgaravijayajIko bAlImeM caumAsA : nekI AjJA dI / pA~coM munirAjoMne ApakI AjJAnura. bAlImeM caumAsA kiyA thaa| Apa bAlIse sAdar3I padhAre / sAda. DIke caumAsemeM ApakI sevAmeM tapasvIjI guNavijayajI, vicAra vijayajI, samudravijayajI aura prabhAvijayajI cAra sAdhu the| ___ sAdar3ImeM bar3e AnaMdase caumAsA bItane lgaa| sAdar3I ghANerAva, bAlI, lAThArA, pomAvA Adi gAmoMkA karIba DhA lAkha rupayese jyAdA sArA caMdA likhA gayA thA / jisameM bAlIkA bhI usa samayataka sATha hajArakA caMdA likhA ja cukA thA aura sAdar3IkA to lAkhase bhI Upara ho gayA thaa| .. ApakA caumAsA sAdaDIhImeM honese Apane vahA~ve zrAkkoMko * zvetAMbara jaina kaoNnphareMsa' kA jalsA karAne upadeza diyaa| tadanusAra kaoNnphareMsako AmaMtraNa diyA gayA ! bar3e utsAhake sAtha caumAsA samApta honepara posa suda, 2,3,4 ko sAdar3ImeM kaoNnphareMsakA jalsA huaa| usake sabhApati hoziyArapuranivAsI lAlA gujjaramallajI nAhara gotrIya osa vAlake praputra lAlA daulatarAmajI hue the| usa kaoNnphareMsameM
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ isa rya ka. li pR. 354. AcArya zrImadvijayavallabha sUrijI mahArAja ( vAlI mAravADa meM ) manoraMjana presa, bambaI.
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / Apane jo vyAkhyAna diyA thA vaha bar3e hI mahattvakA thA / usameM Apane nimna likhita viSayoMpara prakAza DAlA thA - (1) merA vicAra aura adhikAra (2) kaoNnphareMsakI AvazyakatA ( 3 ) zAntikI yojanA ( 4 ) vidyAkI khAmI dUra karo ( 5 ) kaoNlejakI AzA ( 6 ) gujarAtI bhAiyoMkI AzA chor3a do ( 7 ) mahAjana DAkU mata bano ( 8 ) vItarAgakI dukAnake sacce munIma ( 9 ) karttavyaparAyaNa honA cAhie (10) AtmA hI paramAtmA hai ( 11 ) ekatA aura udAratAkI AvazyakatA ( 12 ) pAThazAlA - vidyAlayaskUla-kaoNlejase phAyadA | yaha pUrA vyAkhyAna uttarArddhameM diyA gayA hai| kaoNnphareMsane Apako dhanyavAda denekA jo prastAva sarva sammati se pAsa kiyA thA usakI nakala yahA~ dI jAtI hai 353 " parama pUjya muni rAja zrIvallabhavijayajI mahArAja mAravAr3a - goDavADa prAMtakA uddhAra karaneke lie usameM zikSAkA pracAra karanekA atyaMta kaThina parizrama kara rahe haiN| yaha kArya kaoNnphareMsake mukhya uddezyako amalameM lAnevAlA hai, isa lie usake sAtha kaoNnphareMsa pUrNa sahAnubhUti batAtI hai aura mahArAjazrIkA antaHkaraNa pUrvaka upakAra mAnatI hai / tathA muni mahArAjoMse vinatI karatI hai ki, ve bhI isI taraha zikSAke praznako apane hAthameM leM / " yahA~ Apase AcArya pada svIkAraneke liye Agraha kiyA 23
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 Adarza jiivn| gayA thA; magara Apane inkAra kara diyA / bAlImeM paM0 jI zrIsohanavijayajI mahArAjake pAsa muni zrIlalitavijayajI, muni zrIumaMgavijayajI aura muni zrIvidyAvijayajIne bhagavatI mUtrakA yogodvahana kiyA thaa| unheM paMnyAsa padavI denA thA isa lie saM0 1976 kA tetIsavA~ caumAsA sAdar3ImeM samApta kara Apa vAlI padhAre / bAlImeM bar3e samArohake sAtha ApakA nagara praveza huA / vahA~ mArgazIrSa vadi 2 ke dina zrIyuta kapUracaMdajI aura gulAbacaMdajI bAlInivAsI osavAlako hamAre caritranAyakane dIkSA dii| donoMke nAma kramazaH devendravijayajI aura upendravijayajI rakkhA gyaa| pahale umaMgavijayajI mahArAjake aura dUsare vidyAvijayajI mahArAjake ziSya hue| mArgazIrSa vadi 5 ke dina muni zrIlalitavijayajI mahArAja, muni zrIumaMgavijayajI mahArAja aura muni zrIvidyAvijayajI mahArAja tInoMko gaNi aura paMnyAsa pada, paMnyAsajI zrIsohanavijayajI gaNine pradAna kiye / usI dinase tInoM mahAtmA paMnyAsa kahalAne lge| isa taraha Apake parivArameM cAroM paMjAbI paMnyAsa bane / bAlIke osavAloM aura poravADoMmeM tIna tar3eM thiiN| ve kabhI paraspara sAdharmI vAtsalyameM bhI zAmila nahIM hote the / isa avasara para hamAre caritranAyakake upadezase tInoM sAdharmIvAtsalyameM ekatra hue| yahA~se Apa vApisa sAdar3I padhAra gaye; kyoMki sAdar3ImeM |
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ sIbata bhArataya cAvala bhabijayazrIvalamAlAsamAyojae -panyAsamadhya-jayasabI- mAha mAna | vidyAvijayAnavinayamasanaprazira mAvatabhAva lAla vijayI bAlI meM paMnyAsa pdvii| pR. 354. manoraMjana presa, bambaI naM. 4,
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / vvvinnivanamannaahaan kaoNnphareMsakA jalsA honevAlA thA / vaha huA usakA varNana Upara diyA jAcukA hai| ___ sAdar3Ike caumAsemeM paryuSaNa samApta hone para jhagar3iyese muni zrIjJAnasuMdarajI mahArAjakA eka patra sAdar3Ike zrAvakoMke nAma AyA thaa| usakI nakala upayogI samajha yahA~ dI jAtI hai| " + + + + + adhika harSa isa bAtakA hai ki, Apake vahA~ pUjyapAda, vyAkhyAnaziromaNi, paMDitamukuTamaNi, zAsanadIpaka, jJAnapracAraka, nItivarddhaka, vAdimAnamardaka zAntyAdi aneka zubha guNagaNAlaDUnta zrI zrI 1008 zrI zrIjagadallabhavijayajI mahArAja saparivAra virAjamAna haiM so Apake pUrva prabala puNyodayase mAnoM maru dezameM kalpavRkSakA hI Agamana huA hai| jisake phalakA Apa logoMne acche utsAhake sAtha AsvAdana kiyA hai| una mahAtmAkI jayadhvani Aja bhArata bhUmimeM gUMja rahI hai, usa dhvanikA nAda bhavyAtmA zravaNa karate haiM aura unakA hRdayakamala vikasita ho jAtA hai| __ " svalpa samayake pahale jagatprasiddha, jagatopakArI zrImadvijayAnaMda murIzvarajI mahArAja marusthalAdi aneka dezoMmeM ajJAnatimirakA nAzakara jJAnakA bIja bo gaye the / unhIM AcAryake. caraNa kamala nivAsI mahAtmA, usI jJAna vRkSako pallavita karaneke lie Apake yahA~ padhAre haiN| unhoMne Apake yahA~ hI nahIM balke anya bhI bahutase sthAnoMmeM, sUryakI mAphika
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| -AAAAANANAANAAAAAA jJAnakA prakAza kiyA hai, usase suvidyAke kamala likhate haiM aura bhavya bhramara unakI sugaMdhakA AsvAdana karate haiN| " Aja jaina samAjameM hajAroM, lAkhoM hI nahIM balke karor3oM rupaye dharmake nAmase kharca hote haiN| parantu samayAnusAra zAsanako lAbha pahu~cAneke kAryameM bahuta hI kama rupayA kharcA jAtA hai / magara vallabhavijayajI mahArAjakA prayatna ucca koTikA hai / ApakI vizAladRSTikA vicAra jaina kaumako bar3A bhArI phAyadA pahuMcAnevAlA hai / usake mahatvakA varNana karanA hamArI lekhinIke bAhara hai| - "Apa logoMko bhI dhanyavAda hai ki Apa loga aise mahAtmAoMke amRta samAna upadezase apanI caMcala lakSmIkA upayoga zAsana sevAmeM karate haiM / AzA hai Apa isI taraha apanA utsAha bar3hAte raheMge / zAstrakAroMne sabhI dAnoMmeM jJAnadAna. zreSTha batalAyA hai| ___" marusthalAdi kucha dezoMmeM Adhunika alpajJa logoMkI vRtti prAyaH aisI bhI dikhAI detI hai ki, kAryake AraMbhameM to unake diloMmeM bar3A bhArI utsAha hotA hai, usI utsAhameM yadi kArya prAraMbha ho jAtA hai to vaha pUrA ho jAtA hai; parantu kAryameM vilaMba hotA hai to kaI mahAzaya aneka prakArake vikalpa tathA jAtibhedake matabheda lAkara DAla dete haiM aura kAryameM. vighna kara dete haiN| 1. " Apa loga to mahAtmA puruSoMke padapajameM nivAsa
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 357 karanevAle haiM, isa lie vizvAsa hai ki kArya nirvighnatayA pUrA hogA / zAsanadeva sahAyatA deNge| "maiM eka pAmara prANI, alpajJa, pRthvIko bhArabhUta gRhasthoMke muphtameM Tukar3e khAnevAlA huuN| mahA munirAjazrIke isa kAryakA bAra bAra anumodana karatA huuN| aura Apase bhI nivedana karatA hU~ ki isa kAmako Apa mahArAjazrIke cAturmAsa haiM vahIM taka prAraMbha karA deM aura manuSya bhavako saphala kreN| zrImahArAja sAhabako hamArI savinaya vaMdanA arja kreN|" ___ isI taraha paMjAbake zrIsaMghakA eka patra AyA thaa| isameM Apase paMjAbameM padhAranekI vinatI dukhe hue sacce dilase kI gaI hai| usa prema-paMjAbiyoMke paramaprema-kA digdarzana karA neke liye usako bhI yahA~ uddhRta karanA ucita samajhA gayA hai| ___ "mere parama pyAre zrIguru mahArAjajI, sevakoMkI vaMdanA 1008 vAra maMjUra ho / sAhabajI kyA vaha dina bhUla gaye jo guru mahArAjakA vacana thaa| guru mahArAjakA agara vacana jyAdA hai to ekadama paMjAbakI tarapha vihAra karo agara ArAmase saMyamakI pAlanA karanA hai to gujarAtameM AnaMda lo| yAda rakkho jabataka paMjAbameM na Aoge tabataka mahArAjake sacce sevaka na hooge / idhara kugurukA jora ho rahA hai| jagaha jagaha lekacara de rahe haiN| kyA mUrajakA yaha kAma hai ki eka jagaha Thahare aura bAkI jagaha para aMdherArakkhe / vahA~ ulluoM
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| ko mauja karane de / sevakoMkA koI vacana kharAba ho to mAphI mA~gate haiN| duzmanoMke jagaha jagaha sAdhu saMta haiM / yahA~ hama dekha dekha kara tarasa rahe haiN| bahatara to yaha hai ki roTI gujarAtameM khAI ho to pAnI paMjAbameM Akara piio| hama anAthoMko zaraNa do|" isI caumAsemeM Asapura (mevADa:) ke zrAvaka zrIyuta caMpAlAla nihAlacaMda tArAvatane Apase sAta prazna pUche the| Apane unake jo uttara diye the ve aura prazna upayogI samajha kara yahA~ diye jAte haiN| prazna / 1-snAna kiye binA zrAvaka pratiSThita pratimAkI vAsakSepase pUjA kara sakatA hai yA nahIM ? aura RSimaMDala stotra evaM jApa zuddha vastra pahanakara kara sakatA hai yA nahIM? 2-AAnakSatra baiThane para AmakA tyAga kiyA jAtA hai| yaha gujarAtakI apekSAse tyAga hai ki paMjAbameM bhI AdrAke bAda AgakA tyAga kara denA par3atA hai ? AdIke bAda kalamI ( hApUsa, pAyarI, laMgar3A, mAladA Adi jo tarAzakara khAye jAte haiM aise ) Ama khAye jA sakate haiM yA nahIM / Adroke pahale bhI jisa zrAvakako sacitkA tyAga ho athavA ekAsanA ho vaha AmakA rasa khA sakatA hai yA nahIM ? 3-yadi koI pUrNatayA bAraha vrata na pAla sakatA ho to
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 359 vo yathAzakti pAlaneke lie bAraha vrata dhAraNa kara sakatA hai yA nahIM? 4-maMdirake upayogake lie kezara, caMdana, sonA cA~dIke varaka, itara, dhUpa Adi padArtha becane hoM to ve padArtha dUsaroMkI apekSA kama naphA lekara becanA cAhie yA muddala dAma lekara becanA cAhie ? 5-zrAvaka sAdhvIjI mahArAjako vaMdanA kisa taraha kare ? 6-paryuSaNoMmeM sAdhvIjI mahArAja kalpamUtra bA~ca sakatI haiM yA nahIM ? zrAvaka sAdhvIjIke pAsa upAzrayameM sunaneke lie jA sakatA hai yA nahIM ? 7-prasUtikA ( suvAvar3I) kA ghara judA ho; prasUti karma karAnevAlI bhI dUsarI ho; aisI dazAmeM jo strI judA makAnameM bhojana banAkara prasUtikAko U~cese bhojana de, usase sparza na kare to usako kitanA sUtaka lagatA hai ? aura jo eka daphA pramUtikAko sparza kara le usako kitane dinakA mUtaka lage ? uttara / (1) vAsakSepase adhara U~ce hAthase pUjana karanemeM aura stotrAdike jApa karanemeM snAnakI jarUrata nahIM samajhI jAtI hai| (2) jisa dezameM ArdrA pahale kerI ( Ama ) kA pracAra hotA hai usI dezake lie ArdrA samajhanA caahie| jisa dezameM
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ 360 Adarza jiivn| vastu hotI hI pIche hai vahA~ke lie yaha pratibaMdha nahIM mAnA jAtA hai / mUla muddA ArdrA honepara varSA Adike kAraNa pAkI kerImeM-pakehue AmameM jIva par3a jAte haiM, rasa calita ho jAtA hai, jisase abhakSya samajhakara pUrva puruSoMne usa dezake lie yaha maryAdA bA~dhI hai| isI taraha aura dezoMmeM bhI usa 2 dezakI sthiti havApAnI-vagairahakA vicArakara akasara jisa samayameM bigar3a jAtI ho usa samayase bilakula tyAga kara denA yogya hai| yadi koI saMtoSa karake usase pahale hI tyAga kara leve to acchI bAta hai; paraMtu yaha gujarAtakA kAyadA sarva dezapara lAgU karanA nyAya nahIM kahA jAtA aura na loka maMjUra hI karate haiN| paMjAbakA to hameM anubhava hai, vahA~ to A ke bAdameM bhI kitane arase bAda hI kerI pakatI hai| gujarAta dezakA anubhava to prathamase hI thA / mAravAr3a dezakA anubhava isa varSameM prAyaH pUrNa rUpase huA hai / AHtaka to kahIM kerI pakI huI najara bhI nahIM AtI thii| ArdrAke bAda gAr3eke gAr3e hI Ate dikhalAI dete the / kitaneka loga AApara niyamake lie kahane lage to kitaneka bhAiyoMne javAba diyA ki, abhI kerI AI to hai hI nahIM, khAI nahIM, mukhako lagAI nahIM aura bigar3a kahA~se gaI ? hamase to aisA niyama nahIM ho sakatA / hA~ jo loga gujarAtase kerI ma~gAte haiM unako ArdrA honepara gujarAtakI kerIkA to avazya hI tyAga kara denA yogya hai / aura bAkIke
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 361 wwwwwww lie dravya kSetra kAla bhAva dekhakara jisase rasa calita kA doSa na lage vaise upayoga rakhanA caahiye| kalamI aura kaccIke lie bhI pravRtti doSa na ho jAve isa liye viveka rakhanA hI yogya hai / tAtparya isa tyAgameM kerIse matalaba nahIM hai, kintu rasacalita ho jAnese-bigar3a jAnese jIvotpatti ho jAnese abhakSyase matalaba hai / gujarAta dezameM bhI AHtaka khAnekA jo pracAra hai so bahuta karake ArdrA bAda kerImeM bigAr3a hotA hai isa lie paraMtu kisI samaya havA pAnIke kAraNa ArdrA pahale bhI bigAr3a ho jAtA hai, taba vivekI loga AdrAse pahale hI tyAga kara lete haiM / sacittakA tyAgI mizra doSa na lage isa kAraNa rasa nikAle bAda doghar3I honese vApara sakatA hai| do ghar3Ise pahale nahIM / jaise sAdhu sAdhvI do ghar3I honeke bAda gocarImeM lete haiN| isI taraha ekAsaNemeM bhI samajha lenA / hA~ jisane lIlautarI ( sabajI ) kA tyAgakiyA ho usako rasa bhI vAparanA yogya nahIM hai / isI taraha pake hue keleke lie bhI samajha lenA ki, jisako tithike roja sabajIkA tyAga ho vo kelA bhI nahIM khA sakatA hai / jisane niyama karate hue khulA rakhA ho usakA akhatiyAra hai / gujarAtameM isI vAste kitaneka lIlotarIkA niyama karate hue pAkI kerI pAke kele kI chUTa rakhate haiM / sAdhu sAdhviyoMke yogodahanake dinoMmeM aura zrAvaka zrAvikAoMke upadhAnake dinoMmeM acitta hone
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / para bhI lIlA zAka manAI hone se kerIkA rasa aura pAkA kelA nahIM liyA jAtA hai / 362 ( 3 ) zrAvaka yathA zakti bArAM vrata le sakatA hai / isakA khulAsA prAtaH smaraNIya svargavAsI guru mahArAja jainAcArya zrImadvijayAnaMdasUri ( AtmArAmajI ) mahArAjane zrItatva - nirNayaprAsAda nAmA pustakameM ( staMbha 28 pRSTha 446 ) kiyA hai dekha lenA / I ( 4 ) bane vahA~taka muddala bhAvase denA ucita hai / yadi na bana sake to thoDA naphA lekara denemeM harakata nahIM samajhI jAtI hai| kyoMki usane devadravyakA phAyadA hI kiyA hai nukasAna nahIM / jo cIja bajArameM eka rupaiye meM milatI thI usake badale meM caudaha Ane meM dI, pratyakSa usane do AnekA bacAva kiyA, usako burA kiyA kauna kaha sakatA hai ? khAsa karake jhaverI logoMko yaha kAma bahuta daphA par3atA hai / zrImaMdirajImeM bhagavAna ke mukuTa-kuMDalahAra - jaDAU AMgI vagairaha meM hIrA - pannA - mANaka - moti Adi jhaverAtakI cIjeM muddala bhAvase- yA amuka thor3AsA naphA lekara aura Akhira meM cokkhI - uttama cIja bAjArake bhAvase jhaverI loga dete haiM aura kharIdate bhI haiM / aura jhaverI loga prAyaH zrAvaka hote haiM, yaha bAta to nirvivAda hai / matalaba usakI bhAvanA maMdirajIkI cIjake bigAr3anekI yA nukasAna karanekI nahIM hai / isa lie harakata nahIM hai; paraMtu jo usake manameM khoTa hogI to usane maMdirako samajhA hI nahIM hai; usako to doSa hI doSa hai /
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana (5) abhuThio khAmakara vaMdanA karanekA rivAja mAlUma nahIM detA hai paraMtu khar3e khar3e hAtha jor3akara thobhavaMdanA karanekA aura sukha sAtA pUchanekA pracAra to gujarAta Adi dezoMmeM najara AtA hai| (6) cheda sUtrAMtargata honese kalpasUtra vA~canA sAdhvI ko yogya nahIM hai / mukhyatayA to sAdhvIko vyAkhyAna vA~canekA hI adhikAra nahIM hai / yadi kisI kAraNavaza vA~canA ho to puruSakI parSadA kinArepara eka tarapha baiThe aura bAiyA~ sAdhvI ke sAmane baitthe| aura sAdhvI nIce apane Asana para hI baiThakara sunAve to sunA sakatI hai| aisA svargavAsI guru mahArAjase sunA yAda hai aura tapAgacchakI sAdhviyoMmeM kahIM kahIM aisA rivAja sunAI aura dikhAI bhI detA hai / bhASAkA kalpasUtra yadi sAdhvIjI bAiyoMko sunAve aura dUsarA koI yoga na honese pUrvokta rItise zrAvaka bhI sunanA cAheM to suna sakate haiN| (7) khAnA pakAnevAlIko sataka nahIM lagatA bazarate tumhAre likhe mujiba pramutAke sAtha lagA hove to snAnAdise zuddha honese doSa haTa jAtA hai| sAdar3ImeM zvetAMbara kaoNnphareMsakA jalsA jaba samApta ho cukA taba zivagaMjake seTha gomarAja phatehacaMda Aye / ye goDavAr3ake eka prasiddha vyApArI haiM / baMbaI aura raMgUnameM inakI per3hiyA~ haiN| mukhyatayA inakA kapUrakA rojagAra hai / ye vaMdanAkara Apake
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / sAmane baiTha gaye aura hAtha jor3akara boleH " mahArAja sAhaba maiM kesariyAjIkA saMgha nikAlanA cAhatA hU~; Apa dayAkara saparivAra saMgha meM padhAranekI kRpA kareM / " 364 Apane farmAyAH - " tIrtha yAtrA karanA bahuta hI acchA kAma hai; isase mana jyAdA pavitra hotA hai; azubha Asrava rukate haiM; nirjarA bhI hotI hai jisase mokSakA mArga bahuta sarala ho jAtA hai; to bhI maiM isa samaya goDavAr3a se bAhira nahIM jA sakatA / goDavAr3a meM vidyApracAra karanekA kArya mere hAthameM hai, goDavAr3a meM vyavasthita rUpase jabataka vidyA pracArakA kArya prAraMbha na ho jAya tabataka isa prAntako chor3anekI merI icchA nahIM hai / bhaviSya meM to jJAnI mahArAjane jo dekhA hogA vahIM hogA / " seThane atyaMta Agrahake sAtha prArthanA kI aura kahAH " Apa kRpA kara avazya padhAreM / maiM isa kAmameM yathAsAdhya madada karU~gA / 10000 dasa hajAra rupaye isake phaMDameM dU~gA aura dUsaroMse bhI acchI madada karAU~gA / " Apa bole:-- " isakA artha kyA yaha nahIM hotA ki, tuma dasa hajAra rupaye isa phaMDameM mujhe lejAnekI phIsa denA cAhate ho / aisI phIsa lekara maiM kahIM nahIM jAU~gA / " seTha bar3e cakkara meM par3e / unakA caharA udAsa ho gayA / ve karuNa kaNThameM bole:-- " gurudeva / hama loga aise artha nikAlanA kucha nahIM jAnate; agara bhUla huI ho to kSamA kreN| "
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 365 magara maiM Apase yaha spaSTa nivedana kara detA hU~ ki, yadi Apa nahIM padhAreMge to saMgha bhI nahIM nikaaluuNgaa|" seThake bolanekI bhAvabhaMgI aura unakI AkRtikA parivatena yaha batAte the ki, ve dukhI haiM aura mahArAja sAhavase, baccekI taraha rUThane laga rahe haiM / kahAvata prasiddha hai: bhaktAdhIna bhagavAna / Apane gomarAjajIkI bAta mAna lii| ve prasanna hokara ziva gaMja cale gye| kahAvata prasiddha hai ' zreyAMsi bahu vighnAni / zreSTha kAryoMmeM aneka vighna Ate haiM / saMsArameM ucca kArya karanevAloMke mArgameM adhika vAdhAe~ AtI haiM / isakA kAraNa yaha hai ki, tejodveSI loga kucakra racA karate haiN| svayaM ucca kAma nahIM kara sakate haiM, magara dUsareko karate dekha kara bhI unake hRdayameM Aga laga jAtI hai / ve socate haiM loga isakI pUjA kareMge isake yazogAna gAya~ge aura hamArI tarapha u~galI uThAya~ge / isa lie uttama yahI hai ki, inakA kArya kisI tarahasa bigar3a jAya / isI tatvane yahA~ bhI kArya kiyA / kisane kiyA aura kyoM kiyA ? isa bAtakA uhApoha karanA hama yahA~ asthAnIya samajhate haiN| yadi asthAnIya na ho to bhI gaIko smaraNa karanA anucita samajha hama use chor3anA hI munAsiba samajhate haiN|
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| .. tejo dveSI logoMne jaba sAdar3Ike zrAvakoMko bhar3akA diyA taba unake utsAha DhIle par3a gaye / ve kAryameM TAlamaTola karane lge| Apane socA isa samAjakA bhaviSya abhI andhakAra pUrNa hai, abhI isa samAjake bhAgyameM unnata,-jJAna aura dharmameM unnata,-honA nahIM badA hai, isI lie isane itanA prayatna karake kAma chor3a diyA hai / inakI to aisI hAlata ho gaI hai takadIra para usa musAphira bekasake roie; jo thaka kara baiThA hai maMjile makasUdake sAmane / Apa sAdar3Ise vihAra kara zivagaMja padhAre / muhUrta A jAne aura samasta jAnevAloMkI taiyArI pUrI na honase, muhUrta para saMghakA prasthAna kara cAra dinataka saMghavI sahita Apa zivagaMjake bAhara virAje / jisa dina saMghavI bAhara jAkara Thahare usI dina arthAt phAlguna sudi 3 ko unako raMgUnase tAra milA ki, unheM vyApArameM bahuta acchA naphA huA hai| unhoMne Apase arja kI-- 'gurudayAla ! yaha ApahI kI kRpAkA phala hai / maiM ina sabhI rupayoMko dharmakAryahImeM kharca denA cAhatA huuN|" _ Apane pharmAyAH-" suzrAvaka dharmakI jar3a sadA harI hai| isa kSetrameM jo jitanA boyagA usase caugunA use milegaa|" phAlguna sudI chaThake roja zeTha gomarAjajIko zivagaMjameM
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / calatI jaina pAThazAlAkI taraphase sanmAnapatra diyA gayA / isa prasaMgapara nagarake raIsa logoMke alAvA bIkAneravAle seTha zrIcaMdrajI surANA aura unake suputraratna seTha sumeramalajI surANA bhI saparivAra maujUda the / isa suprasaMgapara ApakA prabhAvazAlI vyAkhyAna huA thA / ApakI AjJA honese paM0 zrIlalitavijayajI mahArAjane bhI saMghavIkA karttavya isa viSayapara manohara vyAkhyAna diyA thA / phala yaha huA ki sahakuTuMba saMghavIjIne ' zrIAtmAnanda jaina vidyAlaya goDavADa' ko daza hajArakI rakama denekA vacana diyA / tathA saMghapati gomarAjajIne yAvajjIvana cauthe vrata brahmacarya ke pAlane kI pratijJA kI / 367 phAgana sudi saptamIko zubha zakunameM khUba bAjoMkI dhvanike sAtha jaya jaya nAda karatA huA saMgha cala par3A | saMgha peravA pahu~cA / vahA~ eka maMdira aura 40 zrAvakoMke ghara haiM / pairavAse sAdar3I gayA / sAdar3ImeM tIna maMdira aura 600 zrAvakoMke ghara hai / sAdar3Ise bAlI pahu~cA / vahA~ do maMdira aura 500 zrAvakoMke ghara haiM / bAlIse luNAve pahu~cA / vahA~ do maMdira aura do sau ghara haiM / luNAvese lAThAre phuNcaa| vahA~ eka maMdira aura 30 ghara haiN| lAThArese rANakapurajI pahu~cA / yahA~kA maMdira bahuta hI bhavya hai / isameM caudaha sau cavAlIsa staMbha haiM / kahA jAtA hai ki sabhI staMbha eka zrAvakane banavAye the, eka staMbha rAjAne banavAnekI icchA prakaTa kI magara vaha na
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| banavA sakA / kiMvadantI hai ki, jaba maMdirakI nIMva DAlI jAnevAlI thI taba ghIkA dIpaka jalAneke lie eka kaTorImeM thor3AsA ghI AyA thaa| usameM eka makkhI gira gii| maMdira banavAnevAle seThane usa makkhIko nikAla kara, ghI phAlatU na calA jAya isa hetuse aura makkhIke bhI prANa baca jAya~ge isa khayAlase, apane jUte para rakha liyaa| yaha dekhakara rAjoMko ( kArIgaroMko) khayAla huA ki, aisA makkhIcUsa AdamI kyA maMdira banavAyagA ? unameMse eka bolA:" seThajI! nIMvameM DAlaneke lie pacAsa pIpe ghIkI jarUrata hai / seThane tatkAla hI ghIke pacAsa pIpe ma~gavA diye / rAjoMne vaha ghI nIvameM DAla diyaa| rANakapurakA dUsarA nAma trailokya dIpaka bhI hai / vahA~kI zAlA bemarammata par3I huI thii| Apake upadezase saMghavI Adi zrAvakoMne usakI marammata karA dii| rANakapurase saMgha demUrI phuNcaa| desUrImeM zrAvakoMke ApasameM jhagar3A thaa| korTameM mukadamA calatAthA Apane ApasameM phaisalA karaneke lie bahuta samajhAyA; magara ve na mAne / taba dUsare dina Apane sAdhuoMko kaha diyA ki, koI isa gA~vameM AhAra pAnI lene na jAya / saMghame 27 sAdhu aura 66 sAdhviyA~ thiiN| isa samAcArase sAre desUrImeM halacala maca gii| loga mukadamebAjoMko ghRNAkI dRSTise dekhane lage unheM phiTakArane lage / aneka zrAvakoMne bhI usa dina annajala nahIM
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ , al Education International 1008 zrI AvArya mahArAja rANakapura tIrthapara ( paMjAba zrIsaMghasahita) manoraMjana ma baI pR. 368.
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1008 AcArya mahArAja zrImadvijayavallabha suurijii| khuDAlA (mAravADa) manoraMjana presa, bambaI. pR. 371.
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / liyA / bhalA apane gA~vameM apanI jAnameM, apane guruoMkopaMcamahAvratadhArI sAdhuoMko - anAhAra dekhakara koI annagrahaNa karegA ? antameM dupaharake bAda Apasa meM samajhautA huA aura donoM tarapha ke logoMne Apase kSamA mA~gI aura ApakA upakAra bhI mAnA / jaba samajhautA ho cukA taba zAmako sabhI sAdhu sAdhviyoMne aura saMghane AhArapAnI liyA / desUrI se saMgha phAlguna vadi 1 ke dina jIlavAr3e pahu~cA / vahA~ eka jinAlaya aura 50 zrAvakoMke ghara haiM / 369 jIlavAr3e se gar3havora parAlI, kelavAr3e hotA huA saMgha rAjanagara pahu~cA | rAjanagara meM rANA rAjasiMhajIkA banavAyA huA eka bahuta bar3A tAlAba hai / usakI paridhi karIba bAraha kosakI batAI jAtI hai / usako banavAne meM eka karoDa rupaye kharca hue the / rAjanagarahImeM pahAr3I para eka jinAlaya hai / usameM caumukhe mahArAja virAjamAna haiM / usa maMdirako rANA rAyasiMhajIke maMtrI dayAlazAhane banavAyA thA / usako banavAnemeM eka paisA kama eka karor3a rupaye usane kharca kiye the| pUre karor3a karanemeM rANA sAhabakI nArAjagIkA khayAla thA / isI lie usane eka paisA kama kharca kiyA thA / rAjanagara se saMgha nAthadvAre pahu~cA / yahA~ eka jinamaMdira hai / nAthadvArase delavAr3e pahu~cA / usameM tIna jina maMdira : haiM / delavAr3ese ekaliMgajI pahu~cA / vahA~ zAntinAtha 24
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ 370 Adarza jiivn| ranAmwww bhagavAnakI eka bahuta bar3I pratimA hai / vaha adabadabAbAke ( adbhutabAbAke ) nAmase prasiddha hai| - ekaliMgajIse vihArakara Apa saMghake sAtha udayapura pahu~ce / vahA~ tIna dina nivAsa kiyA aura zaharake sAre nikaTa aura dUrake jinAlayoMkI yAtrA kii| zahara yAtrA karate hue zrIsaMghake sAtha Apa mAladAsakI serImeM cAhabAIke upAzrayAntargata zrIjinamaMdirake darzanArtha padhAre / usa samaya usa upAzrayameM bAlabrahmacArI 1008 zrIvijayanemisUrI mahArAja Thahare hue the / Apa saMgha sahita saharSa usa sthAnapara padhAre / zrIvijayanemimUrijIne bhI harSa pradarzita kiyA / parasparakA yogya ziSTAcAra dekhakara zrIkesariyAjIke saMghane, jo Apake sAtha AyA huA thA aura udayapurake zrIsaMghane dilameM apUrva AnaMda prApta kiyaa| isa dRzyase zrAvaka samudAyapara jo kucha prabhAva par3A use vahI jAnatA hai| anyAnya mandiroMmeM devadarzana karane the isalie adhika samaya Apa vahA~ baiTha na sake to bhI karIba Adha ghaMTeke Apa vahA~ baiThe aura paraspara vArtAlApa kara AnaMda uThAyA / agale roja arthAt dUsare dina ve dAdAvAr3ImeM-jo caugAnake pAsa, hAthI polake bAhara hai-darzana karane jA rahe the| hAthI polake bAhara dharmazAlAmeM hamAre caritranAyaka Thahare hue the| vahA~ usa samaya paMnyAsajI zrIlalitavijayajI mahArAja khar3e hue the / unhoMne namratA pUrvaka zrIvijaya nemisarijI mahArAjase aMdara
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / padhArane ko khaa| unhoMne darzana karake lauTate samaya AnekI bAta kahI / lauTate samaya ve Aye / hamAre caritranAyakake ziSyoMne sAmane jAkara unakA svAgata kiyA / Apane bhI khar3e hokara unakA satkAra kiyA khUba AnaMdase koI do ghaMTetaka bAtacIta hotI rahI / jAte hue ve dupaharako zaharameM AnekA hamAre caritra nAyakako AmaMtraNa de gaye / Apa dupaharako pdhaare| unhoMne bhI ApakA yogya svAgata kiyaa| donoM mahAtmA bahuta dera taka vArtAlApa karate rahe / udayapurase saMgha ravAnA huA / kAyAkI caukI se bolAvoMke alAvA eka thAnedAra bhI saMghakI rakSA ke lie kesariyAjI taka sAtha gayA thA / vaha hamAre caritranAyakakA acchA bhakta ho gayA thaa| saMgha kesariyAjI pahu~cA / saMvata 1977 caitra sudI dazamI somavArako saMgha sahita zrIkesariyA bAbAkI yAtrAkara Apane AnaMda mAnA / isa saMgha 27 sAdhu aura 69 sAdhviyA~ tathA DeDha hajArake karIba zrAvaka zrAvikAoMkA samudAya thA / vahA~ sAdhuoMke aura saMghapatike Agrahase Apane AdIzvarajIkI pUjA banAI thI / vaha vahIM ahamadAbAdanivAsI jauharI bhogIlAla tArAcaMdake Agrahase aura unhIMke kharca se par3hAI gaI / usako pahalI bAra saMghavIne chapAkara prakAzita kiyA thA / vahA~ eka sAdharmIvAtsalya bhI huA thA / pratApagar3hanivAsI seTha lakSmIcaMdajI ghIyA Adi kucha zrAvaka zrIkesarIyAnAthakI 371
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ 372 Adarza jIvana / yAtrAke sAtha Apake darzana aura Apako pratApagaDha padhAranekI vinatI karane Aye the / Asapurake zrAvaka bhI isa samaya tIrthayAtrAke uparAMta Apake darzanakA lAbha lene vahA~ A pahuMce the ve bhI apane yahA~ padhAranekI vinatI karate rhe| kaI roja saMgha zrIkesariyAnAthajI ThaharA / khUba AnaMdase yAtrA pUjA prabhAvanA sAdharmivAtsalyAdi dharmakArya hote rahe / AkharI dina calate hue dAdA kesariyAnAthajIkI yAtrA kara saMgha sahita Apa vahA~se vidA hue aura usI kramase udayapura pdhaare| ... .. ___ isa vakta Apa zrIsaMgha udayapurake Agrahase zaharake usI cAhabAIke upAzrayameM-jahA~ zrIvijayanemisarijI pahale Thahare hue the-A Thahare / kyoMki zrIvijayanemi mUrijI kucha zarIra narama ho jAnese bAhara dharmazAlAmeM saparivAra jA Thahare the isa liye upAzraya khAlI thaa| cAra dina Apa vahA~ Thahare / saMghake Agrahase do roja Apane aura eka roja Apake suziSya paM0 lalitavijayajIne zrIsaMgha udayapurako upadezAmRta pilaayaa| do sAdharmivAtsalya-eka saMghapatikI taraphase aura eka zrIsaMgha udayapurakI taraphase-hue the| .. Ajakala kahA jAtA hai ki yatiyoMkA bahuta patana ho gayA hai| zrAvaka prAyaH yatiyoMko apane gharoMmeM gocarI lene nahIM Ane dete| aura to aura apane khAsa zaharameM bhI yatiyoMkI mAna maryAdA bahuta kama ho gaI hai / Ajakala yatiyoMkA ni
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 373 - - vAha unake pUrvajoMke saMcita dhanapara, jamIM jAyadAda para aura vaidyaka, jyotiSa evaM yaMtra maMtra para hotA hai / zrAvakoMke bhaktibhAva para nahIM / zrAvakoMke nahIM mAnanekA mukhya kAraNa yaha hai ki unheM yatiyoMke viSayameM yaha zikAyata hai ki yati saMyama barAbara nahIM pAlate haiN| aisI dazAmeM bhI kucha yati aise haiM jo saba tarahake sukha sAdhanoMke hote hue bhI prAyaH saMyamI haiM aura jinapara unake zrAvakoMkI pUrNa zraddhA hai| udayapuranivAsI yatijI zrIgulAbacaMdrajI aura unake ziSya yatijI zrIanUpacaMdrajI bhI aise hI haiN| guru ziSyoMkA zaharameM bar3A mAna hai| koThArI balavaMtasiMhajI AdikI bar3I bar3I haveliyoMmeM, janAnemeM, kisI yatiko jAne nahIM dete; magara ina guru ziSyoMke lie kahIM manAI nahIM hai| inakA upAzraya kaseroMkI ola ( galI ) meM hai / isa graMthake lekhakakA ghara unake upAzrayase saTA huA thA / aura bacapanameM isa, lekhakane unhIMke yahA~ zikSA prApta kI / kuTuMba parivArake loga vaiSNava dharmake dhAraka haiM, parantu ina paMktiyoMkA lekhaka Aja jainadharmako pAlatA hai isakA kAraNa ye hI donoM guru ziSya haiN| ___ yatijI anUpacaMdrajI prAyaH sAdhu munirAjoMke pAsa jAyA karate haiM aura unakI sevA bhakti bhI kiyA karate haiM / unakI aura sirasAnivAsI yati zrIpratApacaMdrajIke ziSya yati zrI manasAcaMdrajIkI udayapurameM eka pustakAlaya kholanekI icchA
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 Adarza jiivn| thI / yati pratApacaMdrajI AcArya mahArAja zrIvijayakamala murijIkeM yatipaneke-gurubhAI the| __ yati anUpacaMdrajI aura manasAcaMdrajI hamAre caritranAyakake pAsa gaye aura unhoMne vinatI kI ki, hama apane pustakAlayakI udghATana kriyA Apake zubha hAthoMse karAnA cAhate haiN| Apane isa bAtako svIkAra kiyA / saM0 1977 ke vaizAkha bida 3 ke dina isa pustakAlayakI Apake hAthoMse udghATana kriyA huI / nAma 'zrIvarddhamAnajJAnamaMdira ' rakkhA gayA / isameM isa samaya karIba DhAI hajAra pustakeM haiM / - jisa vakta saMgha udayapurase ravAnA huA usa vakta vihArake lie taiyArI kI hui, kamarA~ bA~dhe hue hamAre caritranAyaka AcAryazrI vijayanemimUrijIkI tabIyatakA hAla pUchaneko aura unase milaneko usa dharma zAlAmeM pahu~ce jahA~ ve Thahare hue the / jAkara sukhasAtA pUchI, AcAryazrI bar3e khuza hue| calanekI jaldI thI tobhI unake Agrahase karIba Der3ha ghaMTe baiThanA par3A / isa AkharI mulAkAtameM AcAryazrIne apanA saccA antaHkaraNakA udgAra nikAlA / unhoMne kahA "vallabha vijayajI! maiM nahIM samajhatA thA ki tuma isa prakArakI sajjanatA dikhalAoge aura ziSTAcAra karoge / mere manameM tumhAre lie bahuta kucha bharA huA thA; paraMtu tumhAre isa AnaMda janaka samAgamase vaha saba nikala gyaa|" , Apane kahA:-"bar3I khuzIkI bAta hai / Apa jAnate hI
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 375 rrrrhaiM sunanemeM aura dekhanemeM bar3A aMtara hotA hai / sunanemeM parake vizvAsapara AdhAra hotA hai aura dekhane meM pratyakSameM apane ApakA vizvAsa hotA hai / jisa taraha ApakI galata phehamI dUra ho gaI isI taraha ApakI nisbata merI galata phehamI bhI nikala gii| isI lie to maiM cAhatA hU~ aura Apase bhI siphAriza karatA hU~ ki jisa taraha bhI ho sake eka daphA sarva sAdhuoMkA sammelana hove / Amane sAmane milanese A~khoMmeM kucha zarama A jAtI hai; amI Tapakane laga jAtA hai aura hRdayakI jaharakI lahara zAMta ho jAtI hai / Apa karaneko samartha haiN| yadi Apa jaise samartha pratiSThita mahAtmA milakara zAsana sudhAra karanA cAheM to koI bar3I bAta nahIM hai / " unhoMne javAba diyA, vallabha vijayajI! tumhArA kahanA satya hai / paraspara milanese bahuta hI phAyadA hotA hai, jisakA pratyakSa anubhava hama tuma donoMko ho cukA hai aura maiM bhI yaha cAhatA hU~ ki sAdhusammelana avazya hI honA caahie| parantu isama choTe bar3ekI aura vandanAkI paMcAyata Akhar3I hotI hai / vahA~ sabakI akala mArI jAtI hai|" ___ hamAre caritranAyakane kahA:-" mahArAja ! kyA itanI bhI udAratA tyAgI sAdhu mahAtmAoMse nahIM ho sakatI hai ? are ! kula duniyAkI Rddhiko lAta mAranevAle, apane Apako nirgrantha-mahAmuni-kSamAzramaNa-yati-sAdhu-mahArAja kahalAnevAle itanI bhI udAratA nahIM kara sakate haiM ? Apa mujhe AjJA kareM yadi vaMdanA karanese hI sammelana hotA ho
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 Adarza jIvana / nwwvvvvwww. to bar3e to kyA haraeka mujhase choTe sAdhuko bhI maiM vaMdanA karaneke lie taiyAra huuN| :: aphsosa ! gRhasthI bhI ApasameM jaba milate haiM taba yogya ziSTAcAra karate haiM kyA sAdhuoMmeM itanA bhI na honAcAhie ? ekane udharako mukha kara liyA dUsarene udharako ! mAnoM donoMne eka dUsareko 'adikallANI' mAna liyaa| ApakA aura merA yogya ziSTAcAra huA isameM ApakA yA merA kyA bigAr3a ho gayA ? ulaTA gRhasthopara acchA prabhAva par3A / isa lie maiM Apase anurodha karatA hU~ki, Apa avazya sammelanake liye prayatna kreN| merA AtmA mujhe sAkSI detA hai ki, Apa saphalatA prApta kareMge! kyoMki ApakA prabhAva bahuta acchA hai| svargavAsI. 1008 zrImadvijayAnanda mUri ( AtmArAmajI) mahArAjajIke samudAyakI taraphase to Apa nizciMta raheM / kevala 1008 zrIAcArya mahArAja zrIvijayakamala mUrijI, 108 pravattekajI mahArAja zrIkAntivijayajI aura 108 zrIhaMsavijayajI mahArAja / ina tanioMkI salAhakI jarUrata hai / inake kahanese bAhira prAyaH koI nahIM hogaa| acchA aba maiM AjJA cAhatA hU~, jAnemeM derI hotI hai| sukhasAtA meM rahanA dharmasneha rkhnaa|" . udaya purase saMgha ravAnA hokara vApisa usI mArgase desUrI AyA jisa mArgase vaha gayA thA / desUrasei nADulAI, nADola, varakANAjIkI yAtrA karatA huA saMgha zivagaMjameM
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 377 pahuMcA / Apa vahA~se ravAnA hue / varakANAjIse paM0 sohanavijayajIkA Apane bIkAnerakI tarapha vihAra karavA diyA / Apa bhI bIkAnerakI tarapha padhAranA cAhate the; magara saMghake Agrahase zivagaMja pdhaare| vahA~ kucha dina Thaharakara bIkAnera jAnekA irAdA kara Apane zivagaMjase vihAra kiyaa| pomAvA, vAMkalI hote hue Apa jaba takhatagar3ha pahu~ce taba Apako kisIne pahacAnA nahIM; Apake padhAraneke vahA~ pahale samAcAra bhI nahIM pahu~ce the; magara jaba Apa maMdirameM darzana kara rahe the taba darzana karake ravAnA hote hue eka zrAvakane dhIrese pUchA ye kauna mahArAja padhAre haiM ? sAthake sAdhuomeMse. eka sAdhune kahA ki, zrIvallabhavijayajI mahArAja sAhaba padhAre haiN| itanA sunate hI zrAvaka daur3A huA gyaa| sAre bAjArameM aura gA~vameM pavanavegase samAcAra phaila gaye / cArA tarafa daur3a dhAma maca gaI / zrAvakoMne Akara vaMdanA kii| sabhI milakara Apako upAzrayameM le gaye / Apane maMgalIka sunAI / do dina zrAvakoMko vyAkhyAnAmRta pilAkara tIsare dina takhatagar3hase vihAra kara kramazaH Apa pAlI padhAre aura paM0 lalitavijayajI khuDAle gye| bIkAnerase dharmAtmA seTha sumeramalajI surANA Apake darzanArtha aura Apase bIkAnerameM caumAsA karanekI vinatI karaneke lie Aye / Apane usa vinatIko svIkAra kara liyA /
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / pAlIse vihAra kara Apa jADana padhAre / jADanameM maMdirajIkI bahuta AzAtanA hotI thii| sthAnakavAsI sAdhu maMdirameM utarate the / maMdirameM pUjA prakSAlana bhI baMda ho rahA thaa| paraMtu samayake abhAvase isa bAtako na cher3ate hue Apane lakSyameM le liyA / rAtako jADanameM bahuta varSA huI / itanA pAnI barasA ki jADanase Age sojatakI tarapha jAnekA rastA baMdasA ho gyaa| rAtrikI varSA pAlImeM usase bhI adhika huI thI, isa kAraNa pAlIke zrIsaMghako bar3I cintA ho gii| kahIM subaha mahArAja vihAra na kara jAveM aura Ageko duHkha na pAyeM isa irAdese rAtorAta unhoMne khepiyA bhejA aura mahArAjajI sAhabake sAthameM gaye hue apane bhAiyoMko likha diyA ki, jisa taraha ho sake vinatI karake mahArAjajI sAhibako pAlI vApisa le aanaa| Ageko bilakula na jAne denA mArgameM bar3e duHkhI hoNge| yadi ApakI jAnekI hI icchA hogI to daza dina bAdameM bhI jA skeNge| prAtaHkAla zrAvakoMne aje gujArI | Apane bhI avasara vicAra liyaa| Apa jADanase bApisa pAlImeM padhAre / jADana gAma pAlIse karIba 11 mAilake hai / __ aba pAlIke zrIsaMghako utsAha ho gayA ki, caumAsA yahIM hogaa| prathama bhI caumAsake lie bahuta jora de rahe the aba to maukA hAtha A gyaa| bIkAnera pahu~canekA samaya to
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana aba rahA hI nahIM / lage caumAseke lie jorase vinatI karane / kucha mahArAjajIkI salAha hone lagI thI, abhI vinatI svIkArI na thI, itanemeM khuDAle ( sTezana phAlanA) ke zrIsaMghake mukhiyA bAlIke kaI zrAvakoMke sAtha vinatIke lie A pahu~ce / khuDAleke zrIsaMghakI pahalese hI caumAseke lie vinatI thI; paraMtu jisa lAbhake lie goDavAr3ameM rahanA thA vaha hotA najara na Anese hI Apa goDavAr3ako chor3a bIkAnerakI tarapha jAnA cAhate the| kyoMki bIkAnerake zrAvaka seTha sumeramalajI surANA aura seTha lakSmIcaMdajI kocarane bIkAnerameM calatI pAThazAlAko sthAyIrUpameM banA denekI pUrI pUrI AzA dI thii| vAcakavRnda ! Apa dekhate hI Aye haiM ki hamAre caritranAyakako jainasamAjameM tAlImake pracArakI dhuna lagI huI hai, jo ki abataka usI taraha calI jA rahI hai| khuDAlA aura bAlIke zrAvakoMne kahA Apa padhArie hama ApakI icchAnusAra kArya karaneko taiyAra haiN| yadi sAdar3IkA zrIsaMgha mAna levegA to sAre goDavADakA jainavidyAlaya banA diyA jAyagA; anyathA hama donoM milakara yathAzakti udyama kreNge| phira dhIre dhIre Ageko kAma bar3hatA jAyagA; paraMtu Apake padhAre vinA kucha bhI bananevAlA nahIM hai|" Apako khayAla thA ki, bAlIkI rakama paMnyAsajI zrIsohanavijayajI aura lalita vijayajIke caumAsemeM aura kucha caumAseke bAdameM milAkara 70-80 hajArake lagabhaga likhI gaI
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ 380 Adarza jiivn| thI yadi bAlIvAle aura thor3IsI himmata kareM to eka lAkhakI rakama vAlIkI bar3I khuzIse ho sakatI hai| khaDAlekI rakama bhI 40-50 hajAra kI ho sakatI hai| donoMkI milAkara DeDha lAkhakI rakama ho jaaygii| yadi sAdar3IvAle mAna leveMge to lAkha savA lAkhakI rakama mila jAnese DhAI tIna lAkhakI rakama ho jAyagI / vidyAlayakA kAma cala pdd'egaa| yadi thor3e samayake lie sAdar3IkA zrIsaMgha zAmila na huA to bhI bAlI aura khuDAleke zrIsaMghakI eka salAha honese savat 1976 mAgha sudimeM khuDAlekI dharmazAlAmeM jo vidyAlayakI sthApanA kI hai vaha ThIka rUpameM cala par3egA / isa Azayase Apake manana'pAlIke hisAbase khuDAlAko adhika pasaMda kiyA / Apane pAlIke zrIsaMghako samajhAyA ki Apa khuda hI lAbhAlAbha vicAra leveM / pAlIke zrIsaMghane bhI svIkAra kara liyA ki, yadi isa prakArake lAbhakI saMbhAvanA hai to hameM koI Agraha nahIM hai| Apa khuzIse padhAra jAveM / gor3avAr3ameM vidyAkA pracAra hogA to usakA lAbha hameM bhI milegaa| aba Apane pAlIse vihAra kiyA aura kramazaH Apa khuDAle pdhaare| / __ judA judA sthAnoMse caumAsekI vinatI honese Apane nimna prakArase apane ziSya praziSyAdikoMke caumAsoMkA nirNaya kara diyaa| bIkAnera-paM0 zrIsohanavijayajI gaNI, muni zrIsamudra vijayajI aura muni shriisaagrvijyjii|
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 381 - sAdar3I-paM0 zrIlalitavijayajI gaNI aura unake ziSya muni shriiprbhaavijyjii| takhatagar3ha-paM. zrIumaMgavijayajI gaNI aura unake ziSya muni shriidevendrvijyjii| - khuDAlemeM Apake sAtha usa caumAsemeM paM0 zrIvidyAvijayajI gaNI, muni zrIvicAravijayajI aura muni shriiupendrvijyjiithe| Apa jisa saMkalpase khuDAle padhAre the vaha to pUrA nahIM huA; kyoMki sAdaDIvAle mile nahIM aura bAlIvAle jo pAlImeM gaye the unhoneM phira kabhI mukha dikhAyA hI nhiiN| AkhirakAra khuDAlekI dharmazAlAmeM sthApana kiye hue goDavADa jaina vidyAlayako 'zrI AtmAnanda jaina pAThazAlA-khuDAlA' ke rUpameM parivartana karanA par3A / vaha pAThazAlA khuDAlA gAmameM acchI taraha cala rahI hai / logoMkI icchA hai ki, eka daphA phira mahArAjajI sAhibakA yahA~ padhAranA hove to isa pAThazAlAkI aura bhI tarakkI ho jaave| ... . . paryuSaNa samApta honeke kucha dina bAda goDavAr3ake kaI gA~voMmeM plega phaila gyaa| khuDAlA aura sAdar3ImeM bhI plega zurU ho gayA thaa| mu~DAremeM plega nahIM thA isa lie paMnyAsajI zrIlalitavijayajI mahArAja logoMke Agrahase mu~DAremeM A gye| unhoMne aura zrAvakoMne hamAre caritranAyakase bhI muMDAre padhAranekI vinatI kI, magara Apa na pdhaare| .. ... bAlI, khuDAlese tIna mAila hai / vahA~ eka osavAla usa
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ 382 Adarza jiivn| samaya hAkima the / yadyapi ve terahapaMthI the tathApi Apa para bar3I bhakti rakhate the / bAlImeM eka musalamAna DaoNkTara bhI the| unakA vahIM nahIM AsapAsake logoMmeM bhI bar3A mAna thaa| ve bhI hamAre caritranAyaka para bahuta bhakti rakhate the| una donoMne evaM inspekTara gajarAjajI muhatAne tathA sUrajamalajI dArogA Adi pratiSThita zrAvakoMne Apase bar3A Agraha kiyA ki, Apa bAlI padhAreM, kintu Apane bAlI jAnese inkAra kara diyA / Apa vahIMse thor3I dUra phAlanekA sTezana hai / vahA~ khuDAleke zrIsaMghakI dharmazAlAmeM padhAra gaye / vahA~ eka zrIjinamaMdira bhI hai / khuDAlekA zrIsaMgha bhI Apake nikaTa hI taMbU , jhoMpaDiyA~ lagAke A rahA thA / yahA~ Apane caudaharAjalokapUjAkI racanA kI thii| plegake zAnta hojAnepara Apa zrIsaMgha sahita punaH khuDAlA gAMvameM padhAra gaye aura caturmAsakI samApti gAMvameM hI kii| usI caumAsemeM Apake ziSyaratna paM. zrIlalita vijayajI mahArAjake hAthase sAdar3I meM bhI 'zrIAtmAnaMda jaina pAThazAlA sAdar3I' kI sthApanA huI / aba usake lie makAna bhI taiyAra ho gayA hai / isa makAnameM seTha mUlacaMdajI sAdaDI nivAsIne dasa hajAra rupaye diye haiN| bAkI kharcAzrIsaMgha sAdaDIne diyA hai| usa pAThazAlAkI udghATanakriyA Apake likhanese zrIyuta gulAbacaMdrajI DhaDDA ema. e.ne saM0 1982 ke jyeSTha sudI 12 ke dina kI thii| makAnapara nimna prakArakA borDa lagAyA gayA hai
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 'zrI AtmAnaMda maMdiramArgI jaina vidyAlaya sAdar3I' 'seTha mUlacaMda chajamalakI dasa hajAra eka ru. kI sahAya tAse sthApita / ' isa pAThazAlAke lie sAdar3ImeM eka lAkha dasa hajArakI TIpa huI hai| yaha ApakA caumAsA sAdar3ImeM thA tabhI ho gaI thii| zrIyuta gulAbacaMdajIkA jo patra Apake nAma AyA vaha yahA~ diyA jAtA hai| phAlanA sTezana tA. 5 __ svasti zrI gujarAnavAlA zubha sthAne aneka guNagaNAlaMkRta paMca mahAvrata dhArI pUjyapAda guruvarya zrI 1008 zrI AcArya mahArAja zrIvallabhavijayajIke caraNakamaloMmeM gulAbacaMda DhaDDAkI savinaya vandanA mAluma ho, ApakI AjJAke mutAbika tA. 3 ko ravAnA hokara 4 ko sAdaDI pahu~cakara dopaharako karIba 1000 AdamiyoMke samakSa bahuta AnandapUrvaka zrIAtmAnaMda jaina vidyAlaya sAdar3IkI udghATana kriyA ApakI AjJAke muvAphika nirvighna samApta kI / seTha mUlacaMdajIne nAriyalakI prabhAvanA kii| - zrIguruvaryake pavitra caraNakamaloMmeM sidharAja DhaDDAkI savinaya vinIta vandanA mAlUma ho maiM bhI pU0 kAkA sAhabake sAtha sAdaDI AyAhU~ / sarva munisamudAyako savinaya vandanA / sukhasAtAkA patra dirAveM / - zubha miti jeThasudI 15. sa. 1882 sidharAja DhaDDA
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 Adarza jiivn| morrorani __jo guNa yA jo pada Apako prApta nahIM hai vaha guNa yA vaha pada yadi koI Apake nAmake pahale lagAtA hai to Apa use bilakula nApasaMda karate haiM / bhaktoMke lie Apa sabhI kucha haiM; bhakta Apako sabhI guNasaMpanna aura sabhI padoMse vibhUSita hI mAnate haiM aura likhate haiM parantu Apane kaI bAra upadezameM isakA pratikAra kiyA aura eka vijJapti bhI isI caumAsemeM Apane prakAzita karAI usakA hama yahA~ AtmAnaMdaprakAzase uddhRta karate haiN| sUcanA / ___" sarva sajjanoMse vijJapti hai / mujhe koI AcArya, koI jainAcArya, koI dharmAcArya, koI upAdhyAya, koI paMnyAsa, koI zAstravizArada, koI vidyAvizArada, koI vidyAvAridhi, koI muniratna, koI prasiddhavaktA, koI prakharavidvAna, koI bhU bhAskara, ityAdi manaHkalpita apanI apanI icchAnusAra upAdhi-TAiTala-padavIyA~ likhakara bhArI banAte haiM / yaha bilakula anyAya hotA hai| kyoMki na mujha kisIne koI upAdhi dI hai, na maiMne lI hai aura na maiM kisI upAdhike lAyaka hI huuN| ataH svargavAsI jainAcAryazrImadvijayAnaMda sUri mahArAjakI bakhazI huI 'muni' upAdhike sivA anya koI upAdhi mere nAmake sAtha koI bhI mahAzaya na likhA kreN| : ___ hastAkSara muni vallabhavijaya / " khuDAlemeM, ApakA vahA~se vihAra ho jAneke bAda, Apake
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / pote ziSya paMnyAsajI zrIumaMgavijayajI mahArAja gaye the / unake upadeza aura unhIMke hAthoMse vahA~ eka lAibrerIkI sthApanA huI thI / usakA nAma rakkhA gayA thA - ' zrIAtmavallabha jainalAibrerI, khuDAlA / ' khuDAlese vihAra kara Apa varakANA padhAre | paMnyAsajI zrIlalitavijayajI mahArAja bhI muMDArese saMgha lekara varakANAjImeM Apase A mile the / paMnyAsajI mahArAjane muMDAremeM do saMsthAe~ sthApita karAi thIM / ekakA nAma hai, - ' zrIAtmAnaMda jaina pAThazAlA muMDArA ' aura dUsarIkA nAma hai, - ' zrI zAnti Atmavallabha jaina lAibrerI muMDArA / ' pahalI saMsthAkA caMdA hamAre caritranAyakake upadezase hI huA thA aura dUsarIkA caMdA paMnyAsajI mahArAjake upadezase huA thA / varakAse rAnI, cA~corI, endrAkA gur3A hokara khA~Da pahu~ce / khA~DameM Apake upadezase pAThazAlA khulI / vahA~ pUjA par3hAI gaI aura do sAdharmIvatsala hue / khAMDase guMdoja padhAre / guMdoja meM jaba Apa savere AhAra pAnIkarake oTale (thaDe ) para Tahala rahe the usa samaya usa gA~vake jAgIradAra kahIM jA rahe the / Apako dekhakara ve ghor3ese utara gaye aura Apake pAsa Akara karIba Adha ghaMTe taka Thahare / vahA~ Apake upadezase eka pAThazAlA bhI sthApita huI / guMdojase Apa kullA padhAre / kulleke kaI zrAvaka Apako 25 385
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ 386 Adarza jIvana / .... ..vinatI karaneke lie endrAkA gur3A Aye the / unameMse eka zrAvakane Apake pAsa Akara upavAsa pacakha liyA aura phira kahA:--" Apa jabataka hamAre gA~vameM padhAranekI vinatIko svIkAra na kareMge tabataka pAraNA nahIM kruuNgaa|" isa lie Apako gA~va rastemeM na hone para bhI kullA padhAranekI svIkAratA denI par3I / vahA~ eka sAdharmIvatsala bhI huA thaa| __kullAse DeMDo pdhaare| vahA~ pAlIke loga vinatI karane aaye| bAjArameM ApakA vyAkhyAna huA thA / vahA~ maMdirajImeM pUjA nahIM kI jAtI thii| kaI zrAvakoMko pUjAkA niyama livaayaa| DeMDose Age tIna kosa para eka gA~va hai| vahA~ Apake padhArane para pUjA paDhAI gaI aura sAdharmIvatsala huaa| - vahA~se saM 1977 ke migasara sudI 10 ko Apa pAlI padhAre / samArohake sAtha nagara praveza huaa| kaI dinataka pUjA prabhAvanA aura nokArasI hotI rhii| vahA~ sojata, nayAzahara (vyAvara) ke loga Apake pAsa apane apane gA~voMmeM padhAranekI vinatI karane Aye the / pAlImeM eka pAThazAlA bhI sthApita huI thii| pAlImeM pacIsa dina rahakara Apane posa sudI 5 ko vahA~se vihAra kiyA aura jADaNa pdhaare| maMdirajImeM AzAtanA hotI hai yaha bAta catumAse pahale Apa jADaNa padhAre the usa vaktakI Apake dhyAnameM thI isa lie pAlIse vihAra karate hue Apane pAlIke zrIsaMghase kucha sUcanA kii| 50-60 AdamI pAlIse Apake
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana 387 wwws sAtha jADaNa isa irAdese gaye the ki Apako do dina vahA~ ThaharA kara kucha upadeza jADaNake bhAiyoMko dilAyA jAve / Apane vahA~ upadeza dekara prathama to jADaNake bhAiyoMmeM jo kusaMpathA use dUra kiyaa| bAdameM zrIjinamaMdirakA jIrNoddhAra aura pUjAkA upadeza diyA / Apake upadezase maMdira aura dharmazAlAke jIrNoddhArake lie caMdA huA, jisameM pAlIke zrAvakoMne bhI kucha madada dI, bAkI jADaNavAloMne yathAzakti utsAha dikhAyA aura ha~Dhiye sAdhuoMkA maMdirameM ThaharanA baMda karAyA / vahA~ kaI sthAnakavAsiyoMne Apake pAsa pUjA pAThakA niyama liyA aura ApakA vAsakSepa bhI le liyA / aba vahA~kA maMdira bar3I acchI sthitimeM hai| usa vakta pAlIke bhAiyoMne vahA~ pUjA par3hAI thI aura sAdharmivAtsalya bhI kiyA thA jisameM jADaNake bAI bhAI bhI zAmila the| vahA~se vihAra kara eka gA~va meM padhAre jo tIna kosa thaa| usameM sAre zrAvaka teraha paMthI the / isa lie AhAra-pAnIkI vahA~ kucha kaThinatA pdd'ii| vahA~ Apa ke do vyAkhyAna hue| eka zrAvakane pUchA:-" "sthalibhadrajI kozA vezyAke gharameM caumAsA raha kara brahmacArI rahe the yaha bAta kaise saMbhava ho sakatI hai|" Apane uttara diyA:.." mana eva manuSyANAM kAraNaM bandhamokSayoH" unhoMne apane manako sAdha liyA thA ata eva aise yogI
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ 388 Adarza jIvana / maiM tumako zvaroMke lie nava vADoMkI bhI pAbaMdI nahIM hai| pUchatA hU~, tumane kabhI upavAsa kiyA hai ? zrAvaka-hA~ kaI baar| Apa-to kyA tuma upavAsavAle dina ghara-gA~va-parivAra -khAne pInekI saba cIjoMko chor3akara kahIM ujAr3ameM cale jAte ho yA kisI pahAr3akI guphAmeM ghusa jAte ho ? __ zrAvaka-kyoM ? ve carji merA kyA kara sakatI haiM ? merA mana kAbUmeM hai, maiMne inako tyAga diyA hai, mujhe parabhavakA Dara hai, maiM apanA upavAsa barAbara gharameM raha kara pAla sakatA huuN| __ Apa-bhale bhAI to kyA bhagavAn sthUlibhadra svAmI apanI pratijJAkA pAlana karanemeM samartha nahIM the ? avazya the / itanA sunakara vaha zAMta ho gayA / vahA~ do tIna zrAvakoMne pUjA pATha karanekA niyama bhI kiyA thaa| vahA~se Apa sojata padhAre / bar3e samArohake sAtha nagarapraveza huA / zaharameM dasa maMdira haiN| unakA prabaMdha ThIka nahIM hotA thA / isa lie Apane upadezadvArA vahA~ eka pedI sthApita karAI thii| usakA nAma 'zAntivaddhamAna peDhI' rakkhA gyaa| usake dvArA aneka maMdiroMke jIrNoddhAra hue haiN| Apake padhArane para aneka zrAvaka jo kisI kAraNavaza kucha kucha DhUMDhiyoMkI tarapha jhukate jA rahe the ve vApisa apane ThikAne A gaye yAnI. pakke prabhupUjaka bana gye|
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / sojatase vihArakara Apa bilAvasa padhAre / vahA~ maMdira mArgI eka hI zrAvaka pakkA thaa| Apane vahA~ cAra dina rahakara upadeza diyA / vahA~ sATha zrAvaka jo kacce pakke DhU~Dhiye the, ve sabhI mUrtipUjaka ho gaye / sthAnakavAsiyoMke paricaya aura upadezase striyoMne mAsikadharma pAlanA chor3a diyA thA, so Apake upadezase vApisa pAlane lgiiN| vahA~ paMcoMne ThaharAva karake yaha bAta bhI likha lI ki Ajase jinake gharakI striyA~ mAsika dharma nahIM pAleMgI una para pA~ca rupaye jurmAnA hogA / vahA~ saba logoMke lie pUjAkA Avazyaka sAmAna bhI Apake upadezase eka zrAvakane ma~gavA liyA / kaI pUjAprabhAvanAe~ bhI huii| vahA~se Apane kApaDIjIkI tarapha vihAra kiyA / vilAvasake nagaraseTha gulAbacaMdrajI Adi pandraha AdamI bhI Apake sAtha gaye / tIna dinameM Apa kAparDAjI pahu~ce / kAparDAjI se Apa bhAvI pdhaare| vahA~ sau ghara haiM magara sabhI sthAnakavAsI haiM / unameMse eka zrAvakane pUjA karanekA niyama liyA | padhAre / vahA~ do nokArasiyA~ aura vahA~se pA~ca kosa para eka gA~va hai / usameM vaiSNavI eka jAti hai / vaha khetI karatI hai / vaha khetoMmeM kaI bAra Aga lagA diyA karatI hai so nahIM, lagAnekA usane Apake upadezase niyama le liyA / vahA~ tIna dina taka Apake aura paMnyAsajI mahArAja lalitavijayajIke vyAkhyAna hote rahe / bhAvI se bilAr3A prabhAvanAe~ huI / 389.
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / - vahA~se phira Apa kApa jI padhAre / vahA~ mele para pA~ca hajAra AdamI Aye the / usameM eka sadharmIvAtsalya huAthA / loMgoMko ThaharanekI takalIpha hotI thI isa lie Apane upadeza dekara vahA~ dharmazAlA vanavAnekI nIMva ddlvaaii| vahA~se Apane byAvarakI tarapha vihAra kiyA aura jetAraNa pahu~ce / jetAraNase do kosa para eka gA~va hai / usameM sabhI zrAvaka DhUMDhiye haiN| usa gA~vameM Apane eka sArvajanika vyAkhyAna diyA thaa| usameM chaHsAta AdamiyoMne darzana karanekA niyama kiyaa| eka AdamIne pUjAkA bhI niyama kiyA / vahA~ke jAgIradArake antaHpurake pAsa jinAlaya thA; magara koI zrAvaka vahA~ nahIM jAtA thA / isa lie vaha maMdira jAgIradArane apane antaH purameM milA liyA aura mUrti eka mahAtmAke yahA~ upAzrayameM rakha dI thI / khuzIkI bAta hai ki zrAvakoMne nayA mandira banavAnekI yojanA karalI hai|| __ vahA~se Apa varakeghATa padhAre / gA~vameM sabhI DhU~Dhiye haiM, parantu ApakA vyAkhyAna sunane sabhI Ate the| vahA~se Apa amarapurA sTezanakI dharmazAlAmeM jAkara Thahare / naye zaharake loga vahA~ vaMdanA karane Aye the| eka naukArasI bhI vahA~ huI thii| vahA~se dUsare dina saM0 1977 ke phAgaNa vadi 1 ke dina Apa byAvara padhAre / bar3e samArohake sAtha ApakA nagarapraveza huA / aThAI mahotsava vahA~ zurU thaa| Apake padhA
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / - raneke bAda vadI 4 ko bhagavAnakI savArI nikalI aura paMcamIko zAnti snAtra huaa| dhUlacaMdajI kAMkariyA aura zAhajI udayamalajIke ApasameM kaI dinoMse vaimanasya thaa| do bhAI tIsa barasase ApasameM nahIM bolate the / ve DhUMDhiye the / ina mahAzayoMne Apake upadezase apanA vaimanasya dUra kara diyaa| do vaiSNavoMne bhI Apake upadezase ApasI virodha chor3a diyaa| __vyAvarameM paMnyAsajI zrIharSamunijIke upadezase pAThazAlAke lie solaha hajAra rupayekA caMdA huA thA / magara vaha vasUla nahIM huA thA / Apake upadezase vaha vasUla ho gyaa| itanA hI nahIM vahA~ sAta hajArakA caMdA aura bhI ho gyaa| dhUlacaMdajI kA~kariyAne apanI pacIsa hajAra kImatakI eka havelI pAThazAlAke lie de dii| unhoMne apane vI. mA.kA kAgaja jo pA~ja hajAra kA thA-bhI pATha zAlAke lie de diyA / pAThazAlA sthApita huii| vaha aba acchI tarahase cala rahI hai| byAvarase Apane phAgaNa vadI 9 ko vihAra kiyaa| kharavA pahu~ce / kharavAke ThAkurane Apake darzanakA lAbha utthaayaa| kharavAke ThAkura sAhibako rAjapUtoMkI vaMzAvalIke kAraNa jaina sAhityake dekhanekA bar3A zauka hai / vahA~ pUjA aura sadharmIvAtsalya bhI huaa| vahA~se vihAra karate hue Apa ajamera padhAre / samArohake sAtha nagarapraveza huaa| DhaDoMkI havelImeM Apake do vyAkhyAna
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / AAAAAAAAAwww hue / vahA~ eka prAimarI skUla calatA thaa| usako Apane upadeza dekara aThAraha hajAra ru0 kI madada dilAI / vaha skUla madada milanese miDala skUla banA diyA gayA / ___ ajamerase vihArakara Apa puSkarajI, bhagavAna purA hote hue pisAMgaNa padhAre / vahA~ sabhI DhUMDhiye zrAvaka haiN| unameMse eka zrAvaka svargIya AtmArAmajI mahArAjake graMtha jainatattvAdarzase prabodhita huA thA / vahI vinatI karake Apako pisAMgaNameM le gayA thaa| vahA~ Apake upadezase tIna cAra zrAvakoMne darzana pUjanakI pratijJA lI thii| maMdira vahA~ prAcIna hai / pisAMgaNase Apa kekina padhAre usameM jina maMdira vizAla aura prAcIna hai / vahA~ sau zrAvakoMke ghara haiM aura bhavya maMdira bhI hai / magara zrAvaka sabhI DhUMDhiye haiN| sAdhuoMkA vihAra hotA rahe to saMbhava hai logoMke bhAva badala jAya~ / __vahA~se Apa meDatA pdhaare| vahA~ karIba pandraha jina maMdira haiN| vahA~kI yAtrA karake phalaudhI pArzvanAtha pdhaare| zeTha hIrAcaMdajI sacetI Adi kucha ajamarake zrAvaka yahA~taka paidala hI Apake sAtha Aye the / vahA~se ve ajamera cale gye| ___ phalaudhIse Apa khajavANA, muMDavA hokara nAgaura padhAre / nAgaura meM dhUmadhAmake sAtha ApakA svAgata huaa| siddhivijayajI mahArAjake ziSya azokavijayajI aura ramaNikavijayajI Apako leneke lie sAmane Aye / vahA~ Apake do pablika vyAkhyAna hue| vahA~ zrAvakoMke sADhe tIna sau ghara haiM, unameMse DeDha sau DhUMDhiye haiM / vahA~ pUjA prabhAvanAdi hue|
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / nAgaurase vihAra kara Apa do tIna sthAnoMmeM Thahara vahA~ke logoMko dharmAmRta pilA bIkAnera padhAre / __ caitrasudI 9 saM01978 ke dina bar3I dhUmadhAmase ApakAnagara praveza huA / karIba DhAI hajAra strI puruSa sAmaiyAmeM Aye the| Apane caurAsI gacchake upAzrayameM jAkara mukAma kiyA / vahA~ Apane bhagavatI mUtra vA~canA prAraMbha kiyaa| jisa samaya bhagavatI mUtra zurU karanekI bAta huI usa samaya loga kahane lage ki mahArAja hama loga isako samajha na sakeMge; magara jaba Apane pahale dina bhagavatIkA vyAkhyAna kiyA taba sabhI vAha vAha karane lge| vyAkhyAnameM karIba DeDha hajAra strIpuruSa hamezA Ate the| vahA~ upAzrayake pAsa eka brAhmaNa : nakA nAma hai maMgalacaMdajI bhAdANI / lakhapati AsAmI haiN| unheM Apake upadezase aisA raMga lagA ki, ve gRhiNI sahita pakke bhakta ho gye| unhoMne sapta vyasanakA tyAga kiyA, kaMdamUla tIna sAlataka nahIM khAnakI pratijJA lI aura nityadeva darzanakA niyama kiyaa| usa caumAseke lie unhoMne rAtribhojanakI bhI pratijJA le lii| jagadpUjya zrIharivijaya mUrijI mahArAjakI jayantIkA prAraMbha bhI Apane usI sAla preraNA karake, sAre hindusthAnameM karAyA / Apane bhI baDe utsAha pUrvaka vahA~ jayantI mnaaii| ... kocaroMke ApasameM tanAjeke kAraNa do dhaDe the / ve bhI Apake upadezase TUTa gaye / bhAgyazAlI dharmAtmA seTha sumerama
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ 394 Adarza jIvana / lajI surAnAkI prArthanAse vahA~ Apane do pUjAe~ banAI / eka pA~ca jJAnakI aura dUsarI smygdrshnkii| ___ ajamera, sojata, nAgaura, baMbaI, pATana aura ahamadAbAda Adi zaharoMke loga Apako vaMdanA karane Aye the| paMjAbake zrIsaMghakA eka pratinidhi maMDala Apake pAsa vinatI karane AyA thaa| usa vakta paMjAbake bhAIne eka gajala gAI thI use hama yahA~ dete haiN| gajala / Apa bina paMjAbakA aba hAla abatara ho gayA / jJAnarUpI dhana luTA gaphalatakI nIMdoM so gayA // 1 // ApakI DyUTI gurUne dI thI lagA paMjAba para / kara do adA DyUTI gurUkI tumako guru vara ho gayA // 2 // zrIsUri vijayAnaMda the taba jagamagAtA thA yaha deza / paraloka jabase ve sidhAre deza bepara ho gayA // 3 // mujhI rahI bAr3I jo vinayAnaMdakI sarasabja thii| sIMca do jala-jJAnase gara dilameM guru Dara ho gayA // 4 // dIna dAsoMke dukhoMko suna dayA AtI nahIM / kyA vajaha dila moma thA vo aba yU~ patthara ho gayA // 5 // vAdA kiyA cha: barasakA yAtrA kareMge ghUma kara / pUrA kiyA hai eka juga marudharameM ghara aba ho gayA // 6 // bhUla gaye paMjAbako jisa para ki atizaya prema thaa| ulphata marUdhara (mAravAr3a) se lagI vaha hamase bar3ha kara ho gyaa||7||
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana vo dayAlu bhI ruThA jisapara bharosA thA hameM / kisako jAke duHkha sunAveM hAla abatara ho gayA // 8 // mApha karie saba khatA maMjUra karie bInatI / paMjAba meM aba ho caumAsA kAja saba sara ho gayA // 9 // vallabhavijaya mahArAjajI vallabhakI zakti ApameM / Izvara bhI degA dAda gara calanekA avasara ho gayA // 10 // isa caumAsemeM Apake sAtha ( 1 ) paM0 zrIlalitavijayajI (2) paM0 zrIvidyAvijayajI (3) tapasvI zrIguNavijayajI (4) muni zrIvicAravijayajI (5) muni zrI azokavijayajI (6) muni ramaNikavijayajI (7) muni prabhAvijayajI ( 8 ) muni zrIupendravijayajI / aise ATha sAdhu the / vahA~ cAra mAsa khamaNa, pA~ca pAsa khamaNa, pandraha aThAiyA~, do sautele aura do sau bele hue the / Apane kevala bAraha dravya khAnekI chUTa rakkhI thI / 395 vahA~ eka baMgAlI sajjana cA~damalajI DhaDDAke sAtha Aye the / ve acche vidvAna the / ve mahArAja sAhabake sAtha dharmacarcA karake atyaMta prasanna hue aura ApakA anyAnya sAdhuoM sAhata phoTo le gaye / unhoMne kahA thA, "maiM ise jainadharma aura jainasAdhuoMke AcaraNoMkA vivecana sahita kisI baMgAlI patra meM prakAzita karAU~gA / " dIvAlI ke dina hamAre caritranAyaka bhagavatI sUtrakA vyAkhyAna bA~ca rahe the / usa dina Apake dUsarA upavAsa
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| Al0/ thaa| vyAkhyAnameM dasa bAraha ha~Dhiye zrAvaka Aye the| unhoMne Akara Apase kaI prazna kiye / Apane unameMse kuchako uttara diyA; magara unheM vivAda karate dekha kara Apane pharmAyA:-"yadi tumhAre guruoMkI icchA zAstrArtha karanekI ho to mahArAja gaMgAsiMhajI aura anyAnya kucha paMDitoMko madhyastha niyata kara mujhe zAstrArthake dina aura sthAnakI sUcanA do / yadi tuma svayaM hI vivAda karane Aye ho to yaha pratijJA kara lo ki, yadi maiM zAstrAnusAra tumhAre praznoMkA santoSa kAraka uttara de dUMgA to tuma pujere bana jAoge ? / " ve yaha kaha kara cale gaye ki, hama vicAra kara uttara deNge| aba taka AtehI haiN| isa taraha saM0 1978 kA paiMtIsavA~ caumAsA bIkAnerameM samApta kara mArgazIrSa vadI 5 ke dina zAmako tIna baje Apane vahA~se vihAra kiyA aura udAsara padhAre / udAsarameM eka jinamaMdira hai / zaharameM eka caityameM pratimAjI the| bar3I AzAtanA hotI thI, kyoMki vahA~ke sabhI zrAvaka teraha paMthI the / Apane unheM samajhAkara pratimAjI seTha sumeramalajI Adike sipurda karAI / unhoMne pratimAjIko maMdirajImeM lAkara birAjamAna kiyA / vahA~ tIna naukArasiyA~ huI thIM / bIkAnerake DhAI hajAra AdamI Apake darzanArtha Aye the| udAsarase vihArakara Age eka gA~vameM padhAre aura eka kunbIkI jhoMpar3ImeM nivAsa kiyA / -
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| ___ vahA~se Ageke gA~vameM padhAre / yahA~kA grAmapati eka vidvAna thA gocarI phirate hue paM. zrIlalitavijayajI unake ghara cale gaye / unake vahA~ paramAnna ( kSIra) kA bhojana taiyAra thA magara-abhI taka cUlhepara thA vaha dene lage munijIne lenese inakAra kiyA aura apane AcArakA digdarzana kraayaa| paMnyAsajIke kathaname saMskRta bhASAkA bAhulya sunakara grAmapati khuza hue aura paMnyAsajIse guru mahArAjakI prazaMsA sunakara vaha Apake pAsa Aye / vaha saMskRtameM hI bahuta derataka Apake sAtha vArtAlApa karate rahe aura ApakI vidvattAse prasanna hokara apane sthAnapara cale gaye / isa gAmameM eka bhavya upAzraya thA magara zrAvakoMkI kamaz2orIse rAjyakarmacArI logoMne usameM apanA dafatara rakhakara apanA kulapha lagA rakhA thaa| ThAkura sAhibane socA aise aise vidvAna sAdhu yahAM Ate haiM aura sthAnAbhAvase Thahara nahIM sakate / yaha socakara unhoMne hamAre caritranAyakake sAmane hI zrAvakoMko kahA Ajataka mujhe mAlUma nahIM thA ki yaha makAna aise aise prakhara vidvAnoMke Thaharaneke kAma AtA hai / aba tuma riporTa karo maiM yathAzakti prayatna karake makAnakA kabjA tumako dilA duuNgaa| ThAkura sAhibakA paMnyAsa lalitavijayajIse bar3A sneha ho gyaa| kyoM ki unhIMke dvArA unako gurudarzanoMkA aura eka adRSTa pUrva maharSise dharmacarcA karanekA ava-.. sara milA thaa|
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ 398 Adarza jIvana / - - vahA~se vihArakara Apa lUNakaraNasara pdhaare| vahA~ osavAloMke sATha ghara hai sabhI teraha paMthI haiN| vahA~ eka maMdirajI bhI hai / sevaka pUjA karatA hai| yahA~ Apako pAnIkI bahuta takalIfa pdd'ii| kAraNa vahA~ke kUoMkA pAnI bilakula khArA hai / loga caumAsemeM pAnI jamA kara rakhate haiM aura ghIkI taraha use kAmameM lAte haiM / terahapaMthI zrAvakoMne Apako kUoMkA hI pAnI jo nhAneke liye garama kiyA thA diyA / vahA~ hoziyArapura saMghake bIsa AdamI vinatI karane Aye the| lUNakaraNasarase Ageke gA~vameM eka jAgIradAra haiM / Apa unhIMkI gar3hImeM Thahare the / Apake upadezase unake manapara bar3A prabhAva par3A aura unhoMne zikAra nahIM karane kI pratijJA lelii| vahA~se mahAjana pdhaare| vahA~ eka maMdira hai aura eka hI zrAvakakA ghara hai| vaha maMdira nahIM jAtA thaa| Apane usako aura usakI patnIko darzanakA niyama kraayaa| mahAjanase Apa mUratagar3ha padhAre / vahA~ AryAsamAjI aura sanAtanI prAyaH Apake pAsa AyA karate the / unake sAtha cAra dina taka Apa Izvara jagatkartA hai yA nahIM isa viSayameM vArtAlApa karate rahe / yahA~ke logoMke diloMmeM isa tarahakI bAta baiTha gaI thI ki jaina loga azuciko nahIM mAnate haiM / isakA kAraNa udharake terahapaMthI DhUMDhiye the| Apane isa bAtako jainadharmakA zuddhopadeza dekara dUra kiyA / vahA~ Apake pairameM eka phoDA huA thaa| isa lie icchAse kucha samaya adhika
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / - ~ - vahA~ rahanA par3A / vahA~ eka maMdira hai| zrAvakoMke tIsa ghara haiN| unameMse Adhe DhUMDhiye haiM / vahA~ eka mahInA birAje / sUratagar3hase Apa baDopala padhAre / vahA~ eka caityAlaya hai| zrAvakoMke pA~ca ghara haiN| unameM sATha AdamI haiM / sabhI maMdiramArgI haiM / chaH sAta roja Apa yahA~ birAje / baDopalase vihAra kara grAmAnugrAma vicarate hue Apa hanumAnagar3ha padhAre / vahA~ zrAvakoMke bIsa ghara haiN| unameMse tIna pujere haiM / bAkI teraha pNthii| maMdirameM pUjA prakSAlanakA koI khAsa prabaMdha nahIM thaa| AzAtanA bhI hotI thii| Apane upadeza dekara pUjA prakSAlanakA prabaMdha karAyA aura AzAtanA mittaaii| hanumAnagaDhase Apa DabavAlI maMDI pdhaare| yahIMse paMjAba prAraMbha hotA hai / paMjAba zrIsaMghake judA judA zaharoMse karIba tIna sau AdamI yahA~ Aye the| ve Apake darzana karane aura apane apane zaharoM meM pahale padhAranekI vinatI karaneke irAdese Aye the / karIba do mAila taka sAmaiyAke lie loga Aye the / paMjAbakA DepyuTezana bhI sAmaiyAmeM zAmila ho gayA thaa| sAmaiyemeM karIbana 1500 AdamI the / zaharameM padhAra kara Apane sArvajanika vyAkhyAna diyaa| asahayogakA usa samaya pUrA jora thA / karIba do hajAra loga vyAkhyAnameM Aye the / usa samaya Apane vartamAna paristhitipara jo vyAkhyAna diyA thA usakA bar3A prabhAva pdd'aa| vahA~ sabhI loga apane apane zaharameM padhAranekI Apase
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / T vinatI karate the / Apane kahA:- " saMgha mila kara merA jAnA jahA~ munAsiba samajhe vahA~ke lie kahe / maiM vahIM pahale jAU~gA; magara isa bAtako nakkI karate vakta isa bAtakA khayAla rakhanA ki, paMjAbameM kisI nagara vA gA~vake bhAiyoMke manameM judAI yA duHkha mAlUma na ho / " sava zrIsaMgha paMjAbane milakara sarva sammati se yaha nizcaya kiyA ki mahArAja sAhaba pahale hoziyArapurameM padhAreM / vahA~ kucha jyAdA lAbhakI saMbhAvanA hai / 800 Apane zrIsaMgha paMjAba ke mAnakI khAtara yaha bAta svIkAra kara lI / paraMtu sAthameM itanA khulAsA kara liyA ki, aMbAlAnivAsI lAlA gaMgArAmajI - jinako kula zrIsaMgha paMjAba mAnakI dRSTise dekhatA hai kI bahuta varSoMse yaha abhilASA hai ki, merI jindagImeM eka caumAsA aMbalemeM ho jAve / isa lie merA irAdA aMbAleko jAnekA thA / paMjAbameM vicarate hue vRddha muni mahArAja zrIsumativijayI urpha svAmIjI mahArAja, paM. sohanavijayajI aura vicakSaNavijayajI Adi sAdhuoMke sAtha bhI bIkAnera se vihAra karanese pahale patra dvArA yaha saMketa ho cukA hai ki, yadi jJAnIne pharasanA dekhI hogI to apane saba aMbAlemeM ikaTThe ho jAveMge / isa lie tuma aMbAlekI tarapha AnA aura maiM bhI udhara hI AU~gA / kyoMki zrIsaMghane huziyArapura ke lie nizcita kiyA hai, isa lie maiM udhara jAneko taiyAra hU~ / tuma paMjAbameM vicarate sAdhu munirAjoMko patA de denA ki, zrIsaMgha paMjAbakI icchAnusAra mahArAja huziyArapura
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 401 pdhaareNge| Apa bhI hoziyArapura padhAranekI kRpA kreN| bAkI caumAseke lie to merI bhAvanA aMbAlehIkI hai| kyoMki, vahA~kI zrIAtmAnandajaina pAThazAlA ( skUla) kI vyavasthA kucha ThIka karAnI hai aura vahA~kA zrIsaMgha bhI isa bAtako cAhatA hai / zrIsaMgha paMjAbane bhI yahI bAta pAsa kara lI hai| ___ DabavAlI maMDAse vihArakara Apa bhaTiMDe padhAre / vahA~ke hindu musalamAna bhI Apake svAgatake lie Aye the / vahA~ Apake do sArvajanika vyAkhyAna hue| kaI logoMne yahA~ mAMsa madirAkA tyAga kiyA / parastrIgamana na karanekI pratijJA lii| bhaTiMDese Apa jeto padhAre / yahA~ bhI sArvajanika vyAkhyAna huaa| jetose koTakapUre padhAre / eka vaiSNava maMdirameM utare / sArvajanika vyAkhyAna huaa| jeto' nAbhAsTeTameM aura koTakapUrA paTiyAlA sTeTameM hai| 1 jeto vo sthAna hai jahA~ sikkhoMkA gurugaMgasara nAmA gurudvArA hai, jisameM unake yakIde mujiba graMtha sAhibakA akhaMDa pATha karanA sarakArakI orase manA kiyA gayA thA aura " zirajAve to jAve merI sIrakI sadaka nA jAve" isa vApara tule hue akAlI-sikkhoM ne pA~ca pA~ca saukA jathA jAnA zurU karA diyA thaa| hajAroM hI kaida hue, saiMkaDoM mara gaye, aneka prakArake saMkaToMkA sAmanA kiyA paraMtu bahAdura akAlI-pIche nahIM haTe / Akhara apanA dhArA kara liyaa| ekake. badale eka sau eka akhaMDa pATha kiye, sabako kaidase rihAI milI aura duniyAmeM jI tI jAgatI kauma kahAI ! vAha ! dhanya hai ! dhamakI Teka ho to aisI hI hove /
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ 402 Avarza jIvana / - koTakapUrase cA~dA padhAre / rAstemeM calate hue do sAdhuoMko jvara ho AyA / ataH una donoMkI upadhiyA~ aura jholiyA~ Apane le liiN| isIkA nAma samayajJatA hai / kucha Age paMnyAsajI mahArAja zrIlalitavijayajI jA rahe the unako khabara par3ane para ve Thahara gaye aura Apake milanepara Apase ve cIjeM phira unhoMne le liiN| cA~dese vihArakara Apa talavaMDI padhAre / vahA~ eka pablika vyAkhyAna huA / jIreke loga vaMdanA karane aura Apako vahA~ padhAranekI vinatI karane Aye the| talavaMDIse vihAra kara Apa jIre padhAre / vahA~ do pablika vyAkhyAna hue / vyAkhyAnameM bar3e bar3e oNphisara bhI Aye the / ApasameM do AdamiyoMke mukadamA calatA thA use bhI Apane miTA diyaa| jIrese vihAra kara Apa sulatAnapura, kapUrathalA, kartArapura, alAlapura, Adi sthAnoMmeM hote hue khurdapura padhAre / gujarA~vAlese vihArakara svAmI zrIsumativijayajI mahArAja aura paMnyAsajI zrIsohanavijayajI mahArAja bhI Apase yahA~ A mile| vahA~se vihAra kara Apa nasarAlA gA~vameM padhAre sarva sAdhu bhI ikaTThe ho gaye yAnI huziyArapurase vibudhavijayajI aura vicakSaNavijayajI bhI yahA~ aamile| phAlgana sudI 5 ke dina Apa sarva sAdhuoMsahita
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana hoziyArapura padhAre / hoziyArapurameM Apake svAgatArtha karIba sAta ATha hajAra AdamI zaharake aura bAharake Aye the / bar3e samArohake sAtha julUsa nikalA / tIna ghaMTetaka sAre zahara meM julUsa ghR / sthAna sthAnapara bhajana maMDaliyA~ bhajana gAkara AnaMda detI thIM / sthAna sthAnapara zarbatakA intajAma kiyA gayA thA / musalamAnoMkI, sanAtaniyoMkI DhU~DhiyoMkI aura jainiyoMkI, aise cAra, sevA samitiyA~ prabaMdha karaneke lie sAthameM thiiN| julUsa jahA~ vyAkhyAnakA intajAma kara rakkhA thA usa sthAna para pahu~cA taba Apa vyAkhyAnake pATapara virAje / lAlA daulatarAmane Apake sAmanekI caukI para eka sau muharoMkA sAthiyA kara vaMdanA kI / nyochAvara bhI muharoMhIkI kI / vahA~ paMjAbake zrIsaMghane jo mAnapatra Apake bheTa kiyA thA usakI nakala yahA~ dI jAtI hai / 1 OM arham / sari zrIvijayAnaMda - praziSyaM zAntacetasam / jainadharmadhuraM vande, vallabhaM munivallabham // prAtaHsmaraNIya, pUjyapAda, nyAyAmbhonidhi, jainAcArya, zrImadvijayAnaMda sUri urpha AtmArAmajI mahArAjake praziSyaratna mauDha vidvAna, jainabhUSaNa, muni zrIvallabhavijayajI mahArAja ! hama - samasta zrIsaMgha paMjAba, jisameM dillI, meraTha aura bIkAnera bhI sammilita haiM- apanI ananya bhaktibhAvanA aura utkRSTa zraddhAse, isa hoziyArapura nagarameM ApazrIkA zubha 403
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404 Adarza jiivn| svAgata karate hue, yaha tuccha sammAna ApakI sevAmeM arpaNa karate haiM AzA hai Apa ise svIkAra kara hama sevakoMkI anugrahIta kreNge| ___ gururAja ApazrIke viSayameM hamAre diloMmeM jo zraddhA aura bhaktibhAva haiM unako zabdoMdvArA prakaTa karanemeM hama sarvathA asamartha haiN| ___ ApakA jIvana jainadharmakA ucca Adarza, sAdagI aura pavitratAkA eka khAsa namUnA hai / ApakA nAma hI vallabha nahIM Apa kAmameM bhI saca muca hI vallabha haiN| Apa jaise ratnoMhIse jainasamAja gauravazAlI bana rahA hai| Apa satya aura premakI. jItI jAgatI mUrti haiM / isa lie Apako sacce satyAgrahI kahanA caahie| saMyama-saMnyAsa vrata-grahaNa karaneke vaktase hI Apane kula burAiyoMkA sacce dilase tyAga kara diyA hai, isa lie Apa sacce asahayogI haiN| guruvaya ! Apake ucca evaM anukaraNIya jIvanakA vicAra karate hue hamArA mastaka zraddhA aura bhaktibhAvase namra hokara Apake prazasta caraNoMmeM jhuka jAtA hai| adhika kyA kaheM hama loga ApazrIke guNAnuvAdameM sarvathA asamartha haiN| pUjya munirAja! svargavAsI gurumahArAja (AtmArAmajI) ke bAdameM Apane paMjAbake jaina samAja para jo upakAramayI mamatA rakkhI hai usake lie hama Apake sadA hI RNI rheNge|
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana ! ApakA asIma vidyA prema kisIse chipA huA nahIM hai / baMbaIkA 'zrImahAvIra jainavidyAlaya' aura pAlanapurakA 'jaina ejyukezanala phaMDa' Adi saMsthAe~ - jo Apake dvArA sthApita huI haiM - ApakI zikSAbhirucikI jItI jAgatI misAleM haiM / isake sivA gujarAta, kAThiyAvAr3a aura mAravAr3a Adi dezoM meM paidala bhramaNa karake zikSApracAra aura samAja sudhArake liye Apane jo parizrama uThAyA hai usake lie, jaina samAja ApakA sadA AbhArI rahegA / 405 paMjAba bhUmike lie AjakA dina bar3e hI saubhAgyakA hai / isa samaya ApazrIkA yahA~ para padArpaNa karanA eka vizeSa gauravakI bAta hai / isa vakta paMjAba ke zrIsaMghakI jo kAyA palaTI hai, vaha Apake hI atizaya vizeSakA phala hai / jaina samAja ke strI puruSoMkA, isa samaya malamala aura rezamake sthAnameM, kevala khaddara aura gADheke vezameM najara AnA, Apake Agamana prabhAvakA hI pratyakSa phala hai / antameM ApazrIke pavitra caraNoM meM hamArI savinaya prArthanA hai ki, Apa apane ziSya parivAra sahita isa paMjAba bhUmi-jisane zrIvijayAnaMda sUri jaise dharmoddhAraka ratna paidA kiye haiM - meM bahuta samayataka vicara kara isa bhUmiko saccA aura anukaraNIya dharmakSetra banAnekI kRpA kareM aura isa bhUmimeM bhI koI aisA paudA lagAveM ki, jisake amara phaloMse hama
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ 406 Adarza jiivn| aura hamArI santAne amaratA lAbha karake sacce sukhako prApta kara skeN| phAlguna zuklA 5 zukra-) hama haiM Apake tuccha sevaka, vAra, saM0 1978 samasta paMjAbake jaina / tA. 3-3-22 ) __ Apane isake uttarameM kahA thA ki,-" Apa logoMne merA itanA satkAra kiyA hai, isako maiM apanA nahIM prAtaHsmaraNIya guru mahArAjakA mAna samajhatA hU~ aura isI lie isako grahaNa karatA huuN| yadi Apa logoM meM saccI gurubhakti hai, to Apa loga apane antaHkaraNase merA-nahIM guru mahArAjakA eka aisA smAraka karo ki jisake kAraNa svargIya gurudevakI AtmAko parama saMtoSa ho, aura maiM bhI AnaMdakA upabhoga kara skuuN| vaha smAraka hai, paMjAbameM eka 'AtmAnaMda jainakaoNleja' kI sthApanA karanA / guru mahArAja akasara pharmAyA karate the ki, paMjAbameM jaba devasthAna kAphI ho jAya~ge taba sarasvatI maMdira taiyAra karAU~gA / sajjano ! paMjAbameM devasthAna kAphI tAdAdameM banA kara Apane gurudevakI eka bhAvanAko pUrNa kiyA aba dUsarI bhAvanAko pUrNa kara yAnI sarasvatI maMdira banAkara gurudevake AtmAko parama saMtoSa pradAna kIjie aura guruRNase mukta hoie / "Apake mAnapatrakI sArthakatA maiM usI dina samajhUgA jisa dina Apa yahA~ guru devake nAmakA kaoNleja banA deMge; jisa
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 407 dina maiM kosoM dUrase AtmAnaMda jaina kaoNlejakI bilDiMgako dekha sakU~gA usI dina maiM samajhUgA Apane sacce dilase mujhe mAnapatra diyA hai| jisa dina bhAratavarSake kaune kaunemeM yaha carcA hogI ki jainadharmake sacce dhAraka-sacce jJAtA-sAtha hI aihika vidyAmeM pAraMgata to AtmAnaMda jaina kaoNlejahIse nikalate haiM, usa dina maiM samajhUgA mere jIvanakI, bar3Ise bar3I aihika sAdhanAko tumane pUrNa kara diyA hai / jaba taka aisA nahIM hotA taba taka maiM samajhUgA tumhArA 'AtmArAmajI mahArAjakI jaya' 'vallabha vijayajIkI jaya' bolanA bulAnA aura merA grAmAnugrAma paMjAbameM bhramaNa kara upadeza denA saba nirarthaka haiM / zAsana deva tumheM sadbuddhi aura zakti de ki, tuma isa kAmako pUrA kara sko|" paMjAbake zrIsaMghameM eka bijalIsI daur3a rahI thii| usa vakta unake hRdayameM jo bhAva the ve varNanAtIta haiN| saikar3oM A~kheM svargIya gurudevake smaraNase tara ho rahI thiiN| paMjAba zrIsaMghane usI dina paMjAba mahAvidyAlaya-kaoNlejake lie caMdA likhanA zurU kiyaa| karIba do lAkha rupaye likhe gaye / puruSoMmeM hI nahIM striyoMmeM bhI itanA utsAha thA ki anekoMne apane jevara utAra utAra kara vidyAlayake lie de diye| tIna dina jalsA rahA / sArvajanika vyAkhyAna bhI hote rhe| paM. madanamohanamAlavIya vahA~ Aye the / unase bhI ApakA zrIjimanamaMdirameM milanA huA thaa| karIba Adha ghaMTe taka bhApa aura mAlAviyAjI vAtolAra karate rhe|
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / mahAvIra jayantI bhI bar3e ThATabATake sAtha manAI gaI / vahA~ aura bhI mahattvakI bAteM Apake upadeza se AtmAnaMda prakAzake unnIsaveM varSake phAlgunake uddhRta karate haiM / " 408 Xx X apavitra kesarakA pUjAmeM upayoga nahIM karanekA ThaharAva huA / prabhu pUjAke samaya hAthase kate sUtakA hAthase banA huA khAdIkA kapar3A hI pahananA, milakA yA carabIvAlA apavitra kapar3A pahanakara prabhukI pUjA nahIM karanA, aMgalUhane prabhuke zarIra poMchane ke kapar3e bhI aise hI pavitra hone cAhie / maMdirameM naivedya dezI zakkarakA hI rakhanA cAhie ityAdi stutya prastAva kiye gaye the / " jisa samaya Apa paMjAba padhAre the usa samaya sAre dezameM khAdIkA daura daurA thA / Apake hRdayameM jaba byAvara meM the tabhIse vicAra uTha rahA thA ki, milake kapar3e pahananA dhArmika dRSTise anucita hai yA ucita ? antameM Apa isa pariNAma para pahu~ce ki anucita hai / kAraNa milake kapar3oMmeM carabI lagatI hai aura carabI hiMsA hue binA nahIM AtI isa lie bIkAnera se hI Apane zuddha khAdIkA pahananA prAraMbha kara diyA thA / hoziyArapura se vihAra kara Apa phagavADe padhAre / phagavAr3emeM DhU~Dhiye aura pujere sabhI zrAvakoMne ApakA sAmaiyA kiyA thA / phagavAsse vihAra kara philora padhAre / vahA~se AhAra karake huI unheM hama aMkameMse yahA~
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 409 dupahara bAda vihAra kiyaa| calate calate rAta ho jAnese mArgahImeM eka Amake vRkSake nIce Apane rAta bitaaii| . vahA~se ludhiyAne pdhaare| bar3e samArohake sAtha ApakA nagarapraveza huA / upAzrayameM vyAkhyAnameM karIba eka hajAra AdamI hindu musalamAna sabhI jamA huA karate the| jagahakI kamI honese vahA~ do koThoMkI dIvAreM tor3a denI par3I / eka musalamAnane apane kuTuMbake sAta AdamiyoM sahita mAMsAhArakA tyAga kara diyaa| eka brAhmaNakA lar3akA bar3A hI zarAbI thaa| Apake upadezase usane zarAbakA tyAga kara diyA aura vyAkhyAnameM hI sabake sAmane pratijJA kI ki, Ajake bAda yadi mujhe koI zarAva pIte dekha legA yA mujhe zarAba piye hue batA degA to maiM use parcAsa rupaye duuNgaa| itanA hI nahIM usane pacIsa rupaye bhI anyatra rakha diye| vahA~se jaba Apa ravAnA hone lage taba hindu musalamAna Adi sabane Apase vahIM caumAsA karanekI vinatI kI / unhoMne yaha bhI kahA ki,-" yadi Apa yahIM caumAsA kareM to hama tIsa cAlIsa hajAra rupaye lagAkara eka pAThazAlA sthApita kara deN|" Apane pharmAyA:-" paMjAbake sAre saMghane milakara aMbAlemeM caumAsA sthira kara diyA hai, isa lie saMghako mAna dekara maiM caumAsA aMbAlehImeM kruuNgaa|"
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / AtmAnaMda jaina prakAzameM prakAzita huA thA ki / " x++ vallabhavijayajI mahArAjakI adhyakSatAyeM ( ludhiyAnemeM prAtaH smaraNIya vijayAnaMda sUrIzvarajIkI) jayantI manAI gaI thii| savere isake lie do hajAra bhAI bahina jamA hue the / +++ zrAvakoM ne jayantIkI yAdadAzta sadA rakhaneke lie yaha pratijJA kI thI ki, ve kabhI carabIvAle apavitra vastra aura rezamI vastra lagnAdi kisI bhI prasaMgapara upayogameM na lAya~ge / isase hajAroMkA kharca bacanekI saMbhAvanA hai / isa taraha guru bhakti kara jayantI manAI gaI thI / " - 410 ludhiyAnese vihAra huA taba Apako pahu~cAneke lie Apake sAtha saikar3oM loga - zrAvakoM ke alAvA hindu musalamAna sikkha Adi bhI - karIba eka mAilataka gaye the / vihAra karate hue Apa saM0 1978 ke aSAr3a kRSNa 6 ke dina aMbAle pahu~ce / bar3e samArohake sAtha ApakA nagarapraveza huA / jaba julUsa upAzraya meM pahu~cA taba lAlA gaMgArAmajIne 100) ru. aura 13) ru. anya do mahAzayoMne dAnameM diye aura ve rupaye Apake upadezase kramazaH kAMgresa aura khilAphata kameTiyoMko isa zaratapara diye gaye ki, naMge bhUkhoMko kapar3A aura bhojana diyA jAya / vahA~ jaba Apane vyAkhyAna diyA taba karIba eka hajAra strI puruSa the / Apake vyAkhyAnakA janatA para bar3A asara huA usakA sAra yaha thA /
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana jo cAho zubha bhAvase, nija AtamakalyAna / tIna sudhAro premase, khAna, pAna paharAna // Apake isa upadezase aMbAleke zrIsaMghane ekatra hokara jo prastAva kiyA thA vaha hama " AtmAnaMda jaina sabhA " aMbAlekI sAlAnA rIporTase yahA~ uddhata karate haiM, "(1) koI bhAI vivAha, gamI yA anya avasaroM para car3hAvA aura saugAtameM aisA kapar3A na deve jisameM carabIkI pAna dI huI ho aura isa lie dharma viruddha aura apavitra ho, tathA rezamI kapar3A, jo lAkhoM kIr3oMkI hiMsAse banatA hai / (2) carabIse banA huA sAbana bhI Ageko koI na barate / " ___ eka prastAvake lie phuTa noTameM likhA hai ki,-"jo vakha azuddha samajhe gaye haiM; unakA navIna banavAnA to bilakula hI baMda ho cukA hai / kevala pichale bane hue, maujUda haiM unakA kisI taraha gharameM upayoga kara lenA khulA rakkhA gayA hai / zrImaMdirajImeM jAnA aura sAmAyika, pratikramaNa, devapUjAmeM ina vastroMkA upayoga bilkula nahIM karanA; tathA azuddha kesarakA pUjAmeM upayoga nahIM karanA evaM azuddha khA~DakI banI miThAI zrImaMdirajImeM nahIM car3hAnA yaha pratijJA to hoziyArapurameM zrImahArAja sAhabake praveza samaya hI zrIsaMgha paMjAbane kara lI thii|" Apake upadezase vahA~kA miDala skUla hAi skUla banAyA
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ 412 Adarza jiivn| gayA aura usake lie vahIMse bAIsa hajAra rupayoMkI sahAyatA bhI milii| bilDiMgake lie bhI kaI mahAnubhAvoMne kamare banavA deneke lie dhana diyaa| kArtika zuklA 5 saM0 1979 ke dina eka pustakAlaya sthApita huaa| usakI udghATana kriyA gujarA~vAlAnivAsI lAlA jagannAthajIke hAthase huI thI / usake lie karIba tIna hajAra pustakeM Apane diiN| inameM kaI graMtha to bar3e prAcIna chaH chaH sau barasake purAne likhe hue haiM / gyAraha zrAvikAoMne pustakoMkI alamAriyA~ jJAnabhaktike nimitta banavA dI thiiN| __isa caumAsemeM tapasyAe~ bhI khUba huI thiiN| unameM sabase 'adhika, ullekhanIya muni mahArAja zrIguNavijayajI tapasvIkI thii| unhoMne 76 dinameM kevala 7 dina hI khAyA thaa| tapasvIjIke pAraNevAle dina pUjA par3hAI gaI aura jIvadayAke lie caMdA ekatra huaa| ___ isa taraha saM0 1979 kA chattIsavA~ caumAsA ApakA AnaMda pUrvaka aMbAlemeM samApta huA / - caumAsemeM sAmAneke loga Apake pAsa pratiSThA karAneke lie sAmAne padhAranekI vinatI karane Aye the / tadanusAra aMbAlese vihAra kara grAmAnugrAma vicarate hue Apa paTiyAle 'padhAre / Apake Agamana samAcAra sunakara vahA~ke kaI sthAnakavAsI aura jainetara bhAI Apako leneke lie sAmane Aye nthe / paTiyAlemeM maMdiramArgiyoMkA khAsa koI jatthA nahIM hai| - |
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / to bhI paTiyAlevAle anya bhAiyoMne Apako vahIM para mAsa kalpa karanekI vinatI kI thI; parantu sAmAnekI pratiSThAke dina najadIka A gaye the isa lie Apa vahA~ na Thahara sake / __ paTiyAlese vihArakara Apa sAmAne padhAre / samArohake sAtha ApakA sAmaiyA huA / jainetara loga bhI bahutase Aye the| vahA~ para jaina aura jainetara logoMmeM kisI kAraNavaza mukadamA cala rahA thaa| Apane donoM taraphake logoMko samajhAkara ApasameM phaisalA karA diyA / saMvat 1979 mAgha sudI 11 ko zrIzAMti nAtha prabhukI pratiSThA bar3I ghAmadhUma aura AnaMdotsAhake sAtha huii| . sAmAnese vihAra kara Apa nAme padhAre / nAmemeM sthAnakavAsiyokI bastI adhika hai| unhoMne apane upAzrayameM padhArakara vyAkhyAna bA~canekI prArthanA kii| isa lie Apa vahIM jAkara vyAkhyAna bA~cane lge| unake hRdayameM Apake lie bar3I zraddhA utpanna ho gii| karIba dasa dinataka Apa vahA~ virAje the / nAbhese vihAra kara Apa mAlerakoTale padhAre / vahA~ bar3e utsAhake sAtha ApakA svAgata huA / julUsameM mAlerakoTalAkA sarakArI bAjA Adi sAmAna bhI thaa| __ Apake vahA~ hamezA vyAkhyAna hote the / unameM jainase jainetara loga hI adhika jamA ho jAte the| ___ vahA~ aneka sajjanoMne mAMsa madirAkA tyAga kara diyA / do musalamAna bhAI bhI mAMsAhAra chor3a Apake pUrNa bhakta bana gye|
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 Adarza jIvana / tapasvI guNavijayajIne caitra vadi aSTamIko tele tele pAranA varasI tapa prAraMbha kiyA / ahamadAbAdanivAsI jauharI bhogIlAla tArAcaMdakI preraNAse zrIcAritra-pUjA urpha brahmacarya-pUjAkI zurUAta bhI Apane mAlerakoTalAhImeM kI thI / isa samaya mAlerakoTalAke zrIsaMghakA utsAha kucha apUrva hI thaa| caumAseke lie bahuta hI binatI kI gaI; paraMtu ApakI icchA hoziyArapura caumAsA karanekI thI, isa lie eka kalpa karake Apane mAlerakoTalese vihAra kiyaa| ___ mAlerakoTalemeM zrImahAvIra jayaMtIkA acchA utsava huA thaa| ahamadAbAda nivAsI vakIla kezavalAla premacaMda modI bI. e. el. el. bI. Apake darzanArthe vahA~ Aye the| unhoMne bhI zrImahAvIrajayaMtIke utsavameM hAtha baTAyA thaa| dinameM ApakA aura paM0 zrIlalitavijayajI mahArAjakA prabhAvazAlI vyAkhyAna huA thaa| dupaharako pAlakhI dhUmadhAmase phirAI gaI thI aura khUba ThAThase zrImahAvIra paMcakalyANaka pUjA par3hAI gaI thI / paM0 zrIlalitavijayajI mahArAjako kucha kadara saMgItakA bodha hai aura koTalAke lAlA nagInacaMda Adi kaI zrAvaka bhI gAyana kalAke abhyAsI haiM / isase vahA~ pUjAkA kucha aura hI raMga AyA thaa| ___ mAlerakoTalese vihAra kara ludhiyAnA hote hue Apa hoziyArapura padhAre aura saM01980 kA saiMtIsavA~ caumAsA Apane hoziyArapurameM kiyA /
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdarzajIvana. pR. 415. caritranAyaka tapasyAke smy| manoraMjana presa, bambaI naM. 4 .
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / Apake upadeza se vahA~ zrIAtmAnanda jaina lAyabrerI kholI thI jo acchI hAlata meM cala rahI hai / cAritrapUjA Apane yahIM samApta kI / yahA~ Apane yathAzakti tapakA ArAdhana bhI kiyaa| yU~ to Apa hamezA aSTamI caturdazIko vrata karate haiM, anya tithiyoMko ekAsanA karate haiM / parantu bIkAnerase vihAra karate hue yaha abhigraha dhAra liyA thA ki, jabataka paMjAbake kisI khAsa bar3e zaharameM pahu~ca na jA~ya tabataka roja ekAsanA karanA aura ATha dravyase adhika dravya khAne pIneke upayogameM nahIM lenA / bAdameM hamezAke lie yAvajjIvana daza dravyase adhika dravya nahIM lenA | jisa roja bhUla ho jAve aura adhika dravya upayogameM A jAveM usake agale roja jitane dravya adhika upayogameM lie hoveM unase dugune kamatI kara denA / ApakA prathama praveza hoziyArapurameM huA / ekAsanAkI pratijJA pUrNa ho gaI / sAdhuoMke kahane kahAnese kucha roja do vakta AhAra karate rahe; paraMtu ApakA dila mAnatA nahIM thA phira Apane ekAsanA zurU kara diyA / upavAsake pahale aura agale dinake sivAya hamezA ekAsanA zurU kara diyA / sAthameM amuka, dhArA, dhArmika kAma pUrA na ho leve tabataka gur3a zakkara Adi mIThA yA mIThekA banA koI bhI padAtha nahIM khAnA / isa prakArakI pratijJA dhAraNa kara lI / pUrvokta abhigraha-pratijJAke hote hue bhI isa caturmAsameM 415
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ 416 Adarza jiivn| Apane daza dravyoMmeMse bhI eka aura kama kara diyaa| caturdazI pUrNimA aura caturdazI amAvAsyAkA chaTha-balA karanA zurU kara diyA / bAraha tithi maunavrata svIkAra kara liyaa| paM0 lalitavijayajI mahArAjakI vyAkhyAnAdimeM sahAyatA milanese Apa apanI nirdhArita tapasyAdi kAyasiddhimeM siddha hastase ho gye| satya hai yogya uttara sAdhaka milanese hI kAryakI siddhi hotI hai / isa caturmAsameM kaI sUtroMkA svAdhyAya bhI Apane kiyaa| Apake manameM kaI varSoMse yaha abhilASA ho rahI thI ki kabhI maiM isa jindagImeM aTThama-telA kara sakU~gA? so vo abhilASA bhI pUrNa ho gii| bar3e AnaMdase telA ho jAnakI khuzImeM lAlA gujjaramalajI nAhara gotrIyake pautra lAlA daulatarAmajIne saharSa 101) rupaye jIvadayAmeM diye| unakA anukaraNa karake zrIsaMgha hoziyArapurane aura bhI kucha rakama jIvadayAke nimitta ikaTThIkI aura kula rakama baMbaI jIvadayAmaMDalake niyaMtA seTha lallubhAI gulAbacaMda jhaverI bala sADanivAsIko bheja dii| __isa varSa paryuSAmeM vyAkhyAnakA kArya paM. lalitavijayajI mahArAjake supurda honese Apane nizcintatAse vrata-belA aura telA karake paryuSaNa parvakA ArAdhana kara apane janmako saphala mAnA / samayakI balihArI ! kahA~ to telA karate hue jhijhakanA-hogA yA nahIM isa prakAra sazaMka honA aura kahA~ leke sAtha sAMvatsarika parvake roja kalpasUtra-bArAMsokA
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana | sunAnA ! aba Apake AtmAko yaha nizcaya ho gayA ki tele takakI tapasyA to maiM saharSa kara sakatA hU~ aura isI utsAhase gata varSa lAhaura aura isa varSa gujarA~vAlAmeM telekI tapasyA Apane kI thI; parantu " jahA lAho tahA loho " vAlA hisAba ! aba Apa caulA cAra upavAsa lagAtAra karanekI abhilASA kara rahe haiM ! zAsana devatA ApakI abhilASA pUrNa kareM ! vAcaka vRndake darzanArtha hoziyArapurakI tapasyA samayakI tasvIra sAthameM dI gaI hai / ApakI kRza zarIrAvasthAko dekhakara paM0 lalitavijayajI mahArAja bahuta kucha kahA karate the; parantu pratijJAke nAmase ve bhI lAcAra ho jAte the / eka dina baMbaIse kisI bhAgyavAna dharmAtmAkA patra hoziyArapura pahu~cA, jisameM yaha izArA thA ki, zrImahAvIra jaina vidyAlayakI daza vArSikI maryAdA pUrNa honepara AI hai aba Apako isakI tarapha bhI najara karanI cAhie / patrako par3hakara Apa vicArameM par3e Apako vicAra meM par3e dekha, hAtha jor3a, caraNoMmeM namaskAra kara namrabhAvase paM. lalitavijayI mahArAjane vijJapti kI :" saguro ! aisI kyA bAta hai ? " 417 Apane vaha patra paMnyAsajI mahArAjako de diyA aura kahA:- " ise par3ha lo aura yadi kucha himmata hai to yathAzakti hAtha baTAo / " 27
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / } paMnyAsajI mahArAjane patra par3hA aura arja kI :- " Apa padhAriye yaha sevaka hara tarahase ApakI sevAmeM rahakara yathAzakti bhakti karaneko taiyAra hai / " 68 Apane pharamAyA :- " bezaka ! parantu tuma khuda hI vicAra lo| abhI to paMjAbameM Aye hI haiM / tatkAla udharako kaise jA sakate haiM ? hA~ yadi tuma himmata karake pahu~co to udharakA kAma bhI sudhara jAyagA aura idhara to maiM baiThA hI hU~ / thor3A bahuta idhara bhI sudhara hI jAyagA / " isa bAtako suna kara zrIpanyAsajI mahArAjane arja kI :- " bhale Apa AjJA pharamAiye kiMkara taiyAra hai| ApakI AjJA aura ApakA zubha nAma sarvatra sahAyaka hogA / isameM jarAsA bhI sandeha nahIM hai; parantu Apa merI isa vijJaptiko khyAla meM le leveM / Apane jo ekAsanA karanA zurU kiyA hai, caumAsA pUrNa honepara isako Age na bar3hAiye aura adhika tapasyA para jora na dIjiye / ApakA zarIra tapasyAke yogya nahIM hai / tapasyA karanA to Apa tapasvI guNavijayajIko hI sauMpa dIjiye / " Apane kahA:-" bhale AdamI ! kyoM tapasyAke nAmase mujhe badanAma karatA hai / mujhase tapasyA hotI hI kahA~ hai ? dhanya hai jo tapasyA kareM / hA~ mere ekAsanese hI tU nArAja hai to 1
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / -AAAAAAA. caumAsetakakI merI pratijJA pUrNa ho leve usakebAda niraMtara ekAsanA na karU~gA; paraMtu jahA~taka merA vaza calegA chUTe mu~ha bhI na rahU~gA / aSTamI caturdazIkA upavAsa tithiko ekAsanA to jaisA calatA hai calatA hI rhegaa| bAkIke dinoMmeM besanA -do vakta AhAra karatA rhuuNgaa| aba aura kucha kahanA hai to 'vaha bhI kaha de|" paMnyAsajI mahArAjane kahA:-" jaba taka maiM ApakI sevAmeM vApasa na AU~ tabataka Apa daza dravya kAyama rakkheM, nirvAha chaHse yA cArase cAhe jitane dravyoMse ApakI icchA ke anusAra kara leveM; parantu dazase kamatI dravyakI pratijJA na kreN| Apane jo mIThekI pratijJA kI hai usake pUrNa karanemeM merI zakti aura bhaktikA bhI kucha aMza svIkaranekI arja hai|" Apane ina saba bAtoMko saharSa maMjUra kiyA / caumAse bAda paMnyAsajI mahArAjane sIdhA baMbaIkI tarapha vihAra kiyA aura gurukRpAse ThIka dhAre hue samaya para baMbaI pahu~ca gye| ahamadAbAdase paM0zrIumaMgavijayajI mahArAja, muni zrInarendravijayajI mahArAja aura muni zrIamara vijayajI mahArAja bhI saparivAra inake sAtha Aye the| - paM0 lalitavijayajI mahArAjake baMbaI pahu~cate samaya baMbaIke zrIsaMghako Apane eka patra bhejA thA, jo isa. mujiba thaa|
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ 420 Adarza jiivn| www . zrI zvetAMbara jainasaMgha prati vijJapti / maiM nIce sahI karanevAlA, sakala zrIzvetAMbara jainasaMgha (khAsa karake baMbaI nivAsI zrIsaMgha) kI sevAmeM vijJapti karanA cAhatA hU~ ki kucha samayase zrIsaMgha baMbaI kI-unameM bhI mukhyatayA mahAvIra jainavidyAlayake meMmbaroMkI-icchA bambaImeM Aneke lie pradarzita kI gaI, magara maiM paMjAbameM bahuta dUra baiThA hU~, sahasA baMbaI nahIM pahu~ca sakatA isa lie aura paMjAbameM kaI navIna jinamaMdira bane hue haiM unakI pratiSThA karanA hai isalie maiM Apa zrIsaMghakI icchAko mAna na desakA isake lie AzA hai zrIsaMgha kucha khayAla na karegA / to bhI phUla nahIM to phUlakI pakhar3I hI sahI isa, hisAbase yathAzakti samAjakI sevA honI hI cAhie yaha socakara maiMne apanI hArdika icchA paMnyAsa lalitavijayajIko batalAI ki, mahAvIra jainavidyAlayakI yogya sevA bahuta samaya huA hama kucha na kara sake / zrImahAvIra jainavidyAlayake kAraNa samAjameM kitanI jAgRti huI hai, yaha bAta usake vArSika riporTa se bhalI bhA~ti mAlUma ho jAtI hai| jisa dinase yaha saMsthA sthApita huI hai usI dinase yadi isakI ucita sAra sambhAla lI jAtI to Aja isa saMsthAkA svarUpa kucha aura hI hotA, magara abhAgyavaza aisA na ho skaa| isa lie preraNA kara usakI tarapha samAjako AkarSita karanavAle kI khAsa AvazyakatA hai| saMsthAko madada karanevA
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ www.ainelibrar paMnyAsajI ma0 zrIlalitavijayajI unake dAhine hAtha. paM0ma0 zrI umaMgavijayajI. 1 muni ma0 amara. vijayajI 2. bAe~ hAtha muni zrInareMdra vijayajI ma01 muni zrI manoharavijayajI mahArAja, 2. pR. 420, manoraMjana presa, bambaI.
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| vvvvvv loMke dasa barasataka madada deneke vacana the unakA samaya bhI aba anakarIba hI pUrA honevAlA hai / isa lie isa barasakI muddata samApta ho isake pahale hI yadi prerakakI taraha upadeza dvArA samAjakI sevA ho sake to jaina samAjako unnati kI pAyarI para pahu~cAnevAle mahAvIra jainavidyAlayakI nIMva majabUta ho jAya / aadi| merI bhAvanAko mAna de kara paMnyAsa lalitavijayajIne arja kI ki,-" yadi ApakI aisI hI icchA ho aura mujhe vahA~ jAne ke yogya samajhate hoM to prasannatApUrvaka mujhe jAnekI AjJA dI jie, maiM hara tarahase hareka takalIpha ko bardAzta kara vahA~ zIghra hI pahu~cU~gA aura yathAzakti samAjakI sevA kara ApakI icchA ko pUrNa kruuNgaa|" zrImahAvIra jaina vidyAlaya inhIMkI upasthitimeM sthApita huA thA, isalie jaisA sadbhAva usake prati merA hai vaisAhI, merA vizvAsa hai ki, unakA bhI hai| baMbaI ke zrIsaMghase bhI ve bhalI bhA~ti paricita haiM, isalie ve samAjasevAke kArya meM avazya prayatna kareMge aura samAjakA dhyAna usa tarapha bhalI prakAra AkarSita kara skeNge| isI Azayase maiMne paMnyAsa lalitavijayajIko AjJA dI ki aise samAjasevAke kAmako avazyameva karanA cAhie; merI mAnyatA hai ki, tuma kara sakate ho, isa lie baMbaIke zrIsaMghakI icchA ko mAna de, yathAsAdhya prayatna kara, yaha caumAsA tumheM vahIM jAkara karanA caahie|
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / merI isa AjJAko mAna, hAtha joDa svIkAra kara saM0 1980 kArtika zudI 2 (gujarAtI) ko paMjAbake hoziyArapurase vihAra kara mArgameM prAyaH vizeSa kisI bhI sthAnapara na Thahara, niraMta laMbA vihAra karate hue, lagabhaga bAraha sauM mAilakI (paidala) musAphirI kara karIba sAta mahIne meM baMbaI. pahu~canevAle haiM / yaha kAma kucha kama himmata kA nahIM hai / __inake sAtha yadyapi inake ziSya muni prabhAvijayajI, gurubhakti kI khAtira, hoziyArapurase hI inake sAtha Aye haiM tathApi, baMbaI jaise bar3e zaharameM cAra sAdhu vizeSa ho to zAsanakI zobhA ke sAtha hI kAryasiddhimeM bhI vizeSa madada mile, isa hetuse paMnyAsa umaMgavijayajIko patra likha unake sAtha baMbaI jAnekI preraNA evaM AjJA kii| yadyapi inakI vizeSa icchA na thI tathApi merI AjJA evaM zAntamUrti108zrI haMsavijayajI mahArAjakI preraNA aura tathA AjJAko mAna, tathA paMnyAsa lalitavijayajIke sAtha pahalesehI dhArmika prema honese aura donoMne padavI sAthahI lI hai, isa saMbaMdhako vicAra kara ve baMbaI, ahamadAbAdase vihArakara apane ziSya muni caraNavijayajIke sAtha Aye haiN| isa prasaMgapara svargavAsI muni mahArAja zrI mANikavijayajIke ziSya muni zrInarendravijayajI aura svargavAsI muni mahArAja dAdA zrIkevalavijayajIke ziSya muni zrIamaravijayajI apane ziSya muni kAntavijayajIsahita sAthameM padhAre haiN| yaha khuzI kI bAta hai / AzA hai paMnyAsa
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana | lalitavijayajI, paMnyAsa umaMgavijayajI Adi sAtoM sAdhu paraspara premakA vartAva rakkheMge aura sabhI eka hI dhyeyake lie samAjasevAkA prayatna karanemeM kisI tarahakI kasara na rakkheMge / baMbaIkA jainasaMgha bhI Aye hue muniyoMko apanAyegA aura yathAzakti zrImahAvIrajainavidyAlaya dvArA jainasamAjakI unnatiko bar3hAne kI koziza karanemeM pIche paira nahIM rakkhegA | itanA likha, hRdayakI bhAvanAkA yatkiMcita paricaya karA, paMnyAsa lalitavijayajI, paMnyAsa umaMgavijayajI Adi sAta sAdhuoMko evaM zrIsaMghako dhanyavAda detA huA aura baMbaIke zrIsaMghakI icchAko, maiM svayaM vahA~ pahu~ca, pUrNa na kara sakA isake lie usase kSamA cAhatA huA viramatA hU~ / tAjA kalama - vizeSa prasannatAkI bAta yaha haiM ki, jainAcArya zrI 1008 zrIvijayavIrasUrijI mahArAjakA caumAsA bhI apane ziSyasamudAya sahita baMbaI meM hai, isase baMbaI ke zrIjainasaMgha ko adhika lAbha milegaa| AzA hai baMbaIkA zrIjainasaMgha isa sunaharI avasarakA acchI tarahase lAbha uThAyegA / isI taraha AcArya mahArAja zrIvijayavIrasUri bhI zrImahAvIra jainavidyAlayakA nirIkSaNa kara usameM kisI tarahakI kamI dikhAI de to use dUra karane kI kAryavAhakoM se preraNA kareMge aura svayaM bhI yogya sevA kara apane AtmAko kRtArtha kareMge evaM samAjako usakA kartavya samajhAya~ge | amRtasara ( paMjAba ) vaizAkha saM 1980 } me hU~ samasta zrIjaina saMghakA dAsa, muni vallabhavijaya / 423
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ 424 Adarza jiivn| - sAmAnemeM pratiSThAke samaya Apake pAsa eka musalamAna sajjana-jo vahA~ke raIsa aura nikaTake grAmake. "skUlake mAsTara the-AyA karate the / Apake pAsa Ane jAnese unake dilameM ahiMsA aura dayAke vicAra paidA hue / Apane unheM eka do kitAbeM bhI dI / jaba Apa hoziyArapurameM virAjate the taba unhoMne Apake pAsa eka patra bhejA thaa| usakI nakala yahA~ dI jAtI hai:___ " pIre tarIqata, rAhe hidAyata zrImunivallabhavijayajI mahArAja ! bAda adAe AdAba va taslimAnA bajA lAkara arja khidamAta AlIjAha huuN| baMdA bakhairiyata aura khairoAphiyata hujUra anvara neka matalaba / hajUrakI mulAkAtase jo kucha phAyadA uThAyA bayAnase bruuN| donoM kitAbeM jera mutAlA haiN| jahA~ taka mere insAfane phaisalA diyA hai, masalA dayA aura ahiMsAkA jainatAlImameM phaukiyata rakhatA hai / vAkaImeM dayA hI dharmakA mUla hai| jaise tulasIjI sAhaba pharmAte haiM dayA dharmakA mUla hai, pApamUla abhimAna / 'tulasI' dayA na chor3ie, jabalaga ghaTameM prAna / dAsakI nihAyata adabase aradAsa hai, dayA dRSTi fAe~ / baMdA bAraha teraha roja taka hAz2ira khidamata hokara kadambosI hAsila karegA / barAe paravariza eka kitAba jisameM jainapuruSArthakA labelabAba yAnI riyAz2ata yA tapa-dhyAna yA marAkabA jJAna yA mArafatake amUla urdUmeM hoM to behatara hai,
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / nahIM to phira kisI bhASAmeM hoM jarUra talAza karake rakha chodd'eN| hujUrakI dayA se baMdeko isa vakta kisI kitAba yA graMthakI jarUrata nahIM / lekina dharmake phUla sU~ghanekA nihAyata zauka hai / bAkI sabakI khidamata meM salAma kubUla ho / jyAdA AdAba phakata / 95 khAdimulfakIra munzI zarehusena sAmAnavI / hoziyArapurakA caumAsA samApta honepara Apa kA~gar3ekI yAtrA ke liye padhAre / kA~gar3ekA nAma pahale nagarakoTa thA / prAcInakAlameM vaha ' trigartta' ke nAma se vikhyAta thA / usa samaya aneka jaina aura jinamaMdira bhI vahA~ the / isa samaya vahA~ eka sthAnapara bhagavAna zrI AdinAthakI eka bhavya mUrti hai / jo kilemeM honeke kAraNa gavanmeMTake akhatiyAra 1 aura kabaje meM hai / jainasamAjakA karttavya hai ki, vaha prayatna karake usa mUrtiko apane adhikArameM le aura sevApUjAkA prabaMdha kare / * 425 Apake sAtha hoziyArapurake kaI zrAvaka zrAvikA yAtrArtha gaye the / eka choTAsA saMgha ho gayA thA / kA~gar3ekI yAtrAkara Apa vApisa hoziyArapura padhAre / aura vahA~se anyatra vihAra kiyA / kA~gar3A tIrthakA varNana sunA gayA hai ki hamAre caritranAyakane isake lie prayatna jArI kiyA thA magara kAmayAba nahIM hue / aba dubArA phira bhI kucha prayatna karanA cAhate haiM /
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ 426 Adarza jiivn| PvA.ARMAANAAAAAAMRA.. vijJaptitriveNI nAmA pustaka-jo bhAvanagara (kAThiyAvADa) kI zrIjainaAtmAnandasabhAne chapavAyA hai par3hanese bakhUbI. mAlUma ho jAtA hai| (saM0 1981-82) hoziyArapurase vihAra kara miyAnI, uramaDa Adi sthAnoMke jIvoMko upadezAmRta pilAte hue Apa 'jaMDiyAlA guru" padhAre / vahA~ke loga bAjegAjeke sAtha ApakA sAmaiyA karaneke liye sAmane Aye, magara Apane vicAra kara liyA thA ki, jabataka manoratha pUrNa na hogA taba taka kahIM bhI julUsake sAtha nagarapraveza na kareMge / tadanusAra Apane saMghase kahA:-" uramaDamIyAnImeM bhI vinAhI vAjeke maiM gayA hU~ yahA~bhI usI taraha jaauuNgaa|" ___ saMghameM udAsInatA chA gaI / magara kyA karatA lAcAra thA / bAje lauTA diye gaye / bAjoMke dhUmadhar3Ake binAkA zAnta julUsa nikalA / loga isa zAnta julUsase vizeSa prabhAvAnvita aura antadraSTA bane / ApakA vicAra zIghra hI gujarA~vAlA padhAra kara svargIya gurudevakI samAdhIkI caraNavaMdanA karanekA thA; parantu lAhora Adi rAstake sthAnoMmeM plega ho jAneke kAraNa zrAvakoMke Agrahase Apako vahIM ThaharanA pdd'aa| jaMDiyAlemeM kaI dinoMse ApasameM kalaha cala rahA thA / Apake prayAsase vaha miTa gayA /
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdarzajIvana tapasvIjI zrIguNavijayajI mahArAja. (AcArya mahArAjakI sevAmeM ) pR. 427 manoraMjana presa, bambaI naM. 4
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 427 rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr mahAvIrajayantIkA sArvajanika utsava kiyA gayA / hindu musalamAna sabhIne isa utsavameM bhAga liyaa| tapasvIjI zrIguNavijayajI mahArAja tele teleke pAraNese vArSika tapa kara rahe the / vaizAkha sudI 3 ( akSaya tRtIyA) saM0 1981 ke dina vaha tapa nirvighna pUrA huA aura unhoMne pAraNA kiyA / usa avasara para zrIsaMghane khuzImeM pUjA par3hAI / kaI bhavyoMne jJAna dAna diyA / jitanI rakama huI thI vaha sabhI jaMDiyAleke zrIsaMghake supurda kara dI gaI / aura usakA skA~lArzapa phaMDakI taraha upayoga karanekA upadeza diyA gyaa| usakI vyavasthA huI ki jaMDiyAlekA koI jaina vidyArthI agara ucca zikSA prApta karaneke lie kahIM bAhara jAnA cAhatA ho; magara Arthika bAdhAke kAraNa na jA sakatA ho to usako skaoNlarzipa dI jAya / usI samaya yaha bAta kAmameM bhI lAI gaI / arthAt eka lar3akeko 10 dasa rupaye mAsika diye jAnA sthira huaa| ___ svargIya guru mahArAja zrIAtmArAmajIke banAye hue jainatattvAdarzako punaH chapavA kara mAmUlI kImatapara bikavAnekI yojanA bhI vahA~ kI gii| abhI vaha amalameM nahIM lAI gii| ummIda hai aba gurukulakA kAma ThIka cala par3anepara vaha yojanA bhI amalameM lAI jaaygii| jaMDiyAlA guruse vihAra kara Apa amRtasara padhAre / amRtasarameM bhI vinA hI dhUmadhAmake Apane praveza kiyaa| gujarA~vAlekA
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ 428 Adarza jIvana / zrIsaMgha Apase vinatI karane AyA / gujarA~vAleke saMghameM kucha phUTa dikhAI de rahI thI, isa lie Apane pharmAyAH " pahale ApasI phUTa miTA lo, phira sabhI eka dila hokara vinatI karane aanaa|" lAhorakA saMgha bhI Apake pAsa vinatI karane AyA aura usane nivedana kiyA ki,-" yadi gujarA~vAlekA zrIsaMgha ApasI kalaha miTA le to Apa caumAsA karane gujarA~vAlemeM padhAra jAya~ anyathA lAhorameM caumAsA kareM / " . ___Apa amRtasarase vihAra kara lAhora pdhaare| sparzanA balavAna hai| ApakA saM0 1981 kA ar3atIsavA~ caumAsA lAhorameM hI huaa| X caumAsemeM Apake upadezase paMcaraMgI tapasyA huii| tapasviyoko pAraNAlAlA phaggUzA khajAnacImalane karAyA, unhoMne sAdharmIvAtsalya bhI kiyA thaa| paryuSaNa karaneke lie aneka gA~voMke bhavya zrAvaka lAhorameM Aye the / paryuSaNakA jalsA lAhorake zrIsaMghane bar3e utsAhase kiyaa| __ lAhorameM AtmAnaMda jainamahAsabhAkA sAlAnA jalsA bhI huA thaa| jaba ApakA caumAsA bIkAnerameM thA taba paMjAbake zrIsaMghake pAsa jIrAvAsIzrIyuta bAbUrAma jaina em. e. kI mAraphata Apane saMgaThanakA saMdezA pahu~cAyA thA, jisako amalameM lAte
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 429 vvvnravMP4 hue zrIsaMgha paMjAbane gujarA~vAlA zaharameM eka khAsa mITiMga kAyama kii| kyoMki paM0 zrIsohanavijayajI mahArAja tathA vRddha mahAtmA svAmIjI mahArAja zrIsumativijayajIkA caumAsA vahA~ thaa| sarvAnumatase "zrIAtmAnanda jaina mahAsamA" zrIsaMgha paMjAbake saMgaThana rUpa kAyama kI gii| isa varSe isa sabhAkA yaha cauthA sAlAnA jalsA thA / pAlItAnake muMDakeke saMbaMdhameM saM0 1981 ke kArtika sudImeM ahamadAbAdake seTha bhogIlAla tArAcaMda jauharIne Apake pAsa eka patra bhejA thA, usakA Avazyaka bhAga yahA~ diyA jAtA hai___fxxx zvetAMbara jainoMke lie, nikaTa bhaviSyameM eka mahattvakA prazna upasthita honevAlA hai| xxxxxxejaMsIne, baMbaI sarakArane, aura sekreTarI oNpha sTeTane bhI apane viruddha phaisalA diyA hai| itihAsa laMbA hai / hRdayazokase bhara AtA hai / [DakAkI ( amuka rakama de kara baMda karAyA thA usakI) cAlIsa barasakI muddata tA. 31 mArca sana 1926 ke dina pUrNa hotI hai / (pAlItAne ke) darabArake hakameM phaisalA milA hai isa lie ve vizeSa rakama mA~geMge / yaha bAta svAbhAvika hai| jainasAdhu pAdacArI honese, dUrase AvazyakatAke samaya tatkAla hI nahIM A sakate, isa lie tIrtha ziromaNi, mukuTa. samAna siddhAcalajIke kAmakI lAgaNIse prerita hokara Apa zIghra hI isa tarafa padhAranekI kRpA kreN|x xxxx
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 46 isa samaya phirase kaula karAra honevAle haiM, isake lie khAsa buddhimAna, vicArazIla netAoMko mila kara yojanA taiyAra karanI caahie| merI buddhike anusAra isa kAmameM ApakI khAsa AvazyakatA hai / Apako vizeSa Agrahake sAtha likhane kI koI AvazyakatA nahIM hai / Apake hRdayameM tIrthakA hita otaprota bharA haiM, isa lie kRpA kara mArga meM Ava zyakatAnusAra hI vizrAma le, yathAsAdhya zIghra hI idhara padhAreM / merI yahI namra prAthanA hai / x x x x 430 44 lAhora sarakArakI taraphase purAtattvakI khoja karanevAle zrIyuta hIrAnaMdajI zAstrIne, pharnahila nIlagirise likhA thA: - " bhAgamalajIne uvAIsUtrakI prati aura triSaSThi zalAkA puruSa caritra parva 8, 9 aura 10 vA~ ApakI AjJAnusAra bheja diye haiM / bar3I hI kRpA hai / dhanyavAda karatA hU~ / uvAI sUtra par3hakara bheja dU~gA / merA vicAra hai kucha samaya Apake pAsa vyatIta karU~ / jaba saMbhava hogA likhU~gA / maiM cAhatA hU~ jainadharmake graMtha par3ha kara unako chApU~ aura TIkA TippaNI unapara likhUM, jaisA yAkobI sAhaba yorapameM karate haiM / dekheM kaba vicAra pUre hote haiN| yadi itanA dUra na hotA to kucha na kucha abataka likha detA / kabhI kabhI kRpApatra bhejA kIjie / " gavarnameMTa kaoNleja lAhorake praoNphesara bAbU banArasIdAsajI jaina ema. e. ( oNpha laMdana ) san 1924 meM laMdana gaye haiM /
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 431 ye bar3e hI sajjana, milanasAra aura dharmAtmA sajjana haiN| vidvAna hote hue bhI unake hRdayameM abhimAna nahIM hai / ina paMktiyoMke lekhakake sAtha ve bar3e hI premake sAtha mile the| baMbaIke jaina netAoMne unakA yahA~ acchA satkAra kiyA thaa| jisa dina ve jahAjameM baiThe usa dina kaI netA unheM pahu~cAne gaye the aura zrIphala bheTa meM dekara unakI yAtrA saphala honeke lie zubha bhAvanA kI thii| unhoMne paM0 mahArAja zrIlalitavijayajIko likhA hai___ " xxxx gurumahArAjakI ( vallabha vijayajI mahArAjakI) kRpAse abataka abhakSyako hAtha nahIM lagAyA aura AzA hai nahIM lagAU~gA / xxxx" - Apane caritrapUjA racI vaha 'varddhamAna jJAnamaMdira / udayapurake bheTa bhejI gaI thii| usake saMcAlaka yati zrIanUpacaMdajIne likhA hai-" xxxx caritrapUjAkI pustaka vivecanasahita milI / par3ha kara bahuta AnaMda huaa| yahA~para aThAI mahotsava zurU huA usameM yaha pUjA bar3e AnaMdake sAtha par3hAI gaI / ( kharatara gacchIya ) kRpAcaMdrajI mahArAja va zrotAgaNa pUjA sunake bahuta prasanna hue| xxxx" ___ lAhorake caumAsekA saMkSipta varNana, aura Apako AcAryapada para sthApita karanekA evaM Apake dvArA lAhorameM kI gaI pratiSThAkA savistara varNana lAhorakI AtmAnaMda jainasabhAne prakAzita karAyA hai usako hama yahA~ uddhRta karate haiN|
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ 432 Adarza jiivn| . ... lAhore zahara meM pratiSThA tathA AcArya padavI kA samAroha ! namo vizvapradhAnAya, vizvavizrutakIrtaye / sarvasampannidhAnAya, varddhamAnAya vedhase // 1 // prArambhika nivedn| paMjAbakI vikhyAta rAjadhAnI isa lAhora zaharameM jainadharmake prAcIna jIrNoddhRta devamaMdirakI pratiSThA aura muni zrI 108 vallabhavijayajI mahArAjako bar3e samArohase AcArya pada para pratiSThita karanA yaha do kAma itane mahattvake hue haiM ki vartamAna jaina itihAsameM inakA sthAna eka vizeSa gauravako lie hue hogA / ina do zubha kAryoMke nimitta jaina janatAne jisa zlAghanIya utsAhakA paricaya diyA hai usakA jikara to itihAsake pRSToMmeM khAsa tAra para karane lAyaka. hai / yaha kahanA kucha atyukti na hogI ki Aja cAra sau. varSake bAda ina do zubha kAryoM ( pratiSThA tathA AcArya padavI) kI punarAvRtti karate hue paMjAbake aura khAsa kara lAhaurake jainasamAjane jo zreya prApta kiyA hai usakI tulanA yadi asambhava nahIM to kaThitara avazya hai ! dhArmika aura aitihAsika donoM hI dRSTiyoM se ye bar3e mahatva ke haiM / xxxx
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / _ 'tIrthabhUtA hi sAdhavaH / zAstrakAroM ne sAdhu mahAtmAoMko tIrthasvarUpa likhA hai| tIrtha usako kahate haiM jisake Alambanase manuSya apanI AtmAmeM vikAsa prApta kara sake arthAt jisake jariyase AtmAkA 'uddhAra ho sake / tIrthake zAstrakAroM ne sthAvara aura jaMgama aise do bheda bhI kiye haiN| sthAvara ve haiM jo sadA eka hI sthAnameM sthira rahate haiM jaise zatruJjaya, raivatAcala aura sammeta shikhraadi| jaMgama tIrtha unako kahate haiM jo calate phirate aura sadAke lie kahIM para sthira nahIM rahate, ve jaMgama tIrtha sAdhu munirAja haiM / ve jahA~ kahIM bhI jAte haiM vahA~ para unake upadeza dvArA aneka jIvoMkA uddhAra hotA hai| bahuta se aise jIva haiM jo ki mahAtmAoMke sadupadezase prabuddha ho kara apanI bigar3I huI jIvanacaryAko sadAke liye sudhAra lete haiN| bahutase logoM para ina mahApuruSoMke vizuddha jIvanakA aisA prabhAva par3atA hai ki ve usase prabhAvita hokara Ajanma prabhAvanA yukta kAryoMmeM hI satata lage rahate haiN| isa liye zAstrakAroMne mahAtmA puruSoMko tIrthakI upamAse alaMkRta kiyA hai| eka udAharaNa lIjiye / Ajase anumAna sATha varSa pahale paMjAke jaina samAjakI vaha sudazA nahIM thI jo ki saubhAgyavaza use Aja prApta hai / usa samaya vaha apane
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ 434 Adarza jiivn| anoonamranimurnamorrenimarwari asalI svarUpako bilakula hI bhUlA huA thA / devapUjana, deva, guru evaM dharma ke yathArtha svarUpase vaha bilakula hI vaMcita thA / parantu prAtaHsmaraNIya svargavAsI jainAcArya zrImadvijayAnanda sUri urpha AtmArAmajI mahArAjane svayaM prabuddha ho kara jaba use prabodhita kiyA taba vaha-jaina samAja-samajhA ki isase prathama usane jisa mArgakA avalaMbana kiyA huA thA vaha vastutaH unmArga thA / usake liye prazasta mArga vahI hai jisakA nirdeza ukta mahApuruSa kara rahe haiM / ataH usane apane usI prAcIna prazasta mArgakA satata anusaraNa kiyaa| isake pramANameM paMjAbakI isa samaya vidyamAna saccI dhArmika jAgRti prastuta hai / usameM isa vakta devavimAnoMke sadRza devamaMdira bhI vidyamAna haiM, sacce sAdhu munirAja bhI vahA~ nyUnAdhika saMkhyAmeM maujUda haiM aura saMkhyAke anurUpa sadbodha prApta zrAvakavarga bhI hai| tAtparya ki mahApuruSoMke upadezAlambanase manuSyake AtmavikAsameM bar3I bhArI imadAda milatI hai / tadanusAra ukta svargavAsI guru mahArAjake bAda paMjAbako yadi kisI ne apane viziSTa upakArase AbhArI kiyA ho to ve muni mahArAja zrIvallabhAvijayajI haiN| anumAna 13 varSa ke bAda ApazrIkA jabase phira paMjAbameM padhAranA huA tabase paMjAbake jaina samAjameM kucha apUrva hI jAgRti paidA ho rahI hai| usane apanI sAmAjika truTiyoMko bahuta aMzoMmeM pUrNa kiyA, tathA
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| apanemeM honevAlI zikSAkI kamI ko aba vaha pUrNarUpase anubhava karane lagA hai| yadi mahArAjazrI apane pavitra caraNakamaloMse isa bhUmiko kucha samaya taka pavitra karate rahe to vaha dina bahuta najadIka hai jaba ki vaha ( paMjAbakA jainasamAja) apanI sAmAjika aura dhArmika zikSAmeM rahI huI atyanta apUrNatAko pUrNa karanemeM pUrNatayA samartha ho jAyagA / evaM lAhaura jaise vizAla kSetrameM jaina samAjakI atyalpa saMkhyAke hone para bhI itane bar3e utsAhapUrNa samArohakA honA aura usameM pUrNatayA saphalatA prApta karanA yaha saba kucha ukta muni rAja ( zrIvallabhavijayajI mahArAja ) ke AdarzajIvana kA prabhAva, prazastopadeza aura pUrNa kRpAkA hI viziSTa phala hai ! yaha kathana nissaMdeha, atyuki zUnya aura tathya pUrNa hai| jIrNoddhAra / yahA~ para bhagavAna suvidhinAtha svAmI kA eka prAcIna jaina maMdira thaa| usakI atyanta jIrNa daza ko dekhakara mahArAjazrIke sadupadezase yahA~-lAhaura ke zrIsaMghake manameM usake punaruddhArakI zubha bhAvanA paidA huI / yadyapi yahA~ para apane jaina samudAyakI saMkhyA bahuta kama aura usameM bhI dhanADhya koi nahIM prAyaH sabhI madhyasthitike loga haiM tathApi isa dhArmika kAmameM logoMne itanA utsAha dikhalAyA ki thor3e hI dinoMmeM devavimAnake samAna eka vizAla zikharabaddha maMdira taiyAra kara diyA / sthAnakI saMkIrNatA hone para bhI usakI banA
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / vaTa itanI sundara aura cittAkarSaka hai ki darzakoMkA darzana karate hue jI nahIM bharatA / sacamuca hI yaha devamaMdira lAhaura - ke zrIsaMghakI puNyazrIkA eka ujjvala Ardaza hai / 436 devapratimAoMkA lAnA / devamaMdirake taiyAra hojAne para 1 aba yahA~ke zrIsaMghako usakI pratiSThA aura usameM sadyaH bhagavAna vItarAgadevakI pratimA sthApana karane kA khayAla huA / tadanusAra ve isa zubha kAryake lie prayAsa karane lage / usa samaya sAdar3I ( mAravADa ) kI akhila bhAratavarSIya jaina zvetAmbara kaoNnaphransa ho cukaneke bAda mahArAja zrIvallabhavijayajI khur3AlA ( mAravAr3a ) meM virAjamAna the / sAdar3Ike bAdakA dvitIya caturmAsa Apane vahIM para kiyA thA / yahA~se lAlA prabhadayAla aura lAlA mANikacandajI ukta kAryakI sampannatAke liye Apake pAsa khur3AlemeM pahu~ce aura pahu~cate hI apanA bhAva Apako kaha sunAyA / mahArAjazrIne vahA~ ( khur3AlA - sAdar3I ) ke paMcoMkI sammati lekara zrIvarakANAtIrtharAjase vahA~ke mainejara mUtA saradAramalajIkI mAraphata inako tIna mUrtiyA~ dilavAI, jinameM mUlanAyaka bhagavAna zrI zAntinAtha the, jo ki lAhaurake ukta maMdira meM isa samaya nIcekI vedImeM pratiSThita kiye gaye haiM aura UparakI vedImeM zrIsuvidhinAtha bhagavAnakI vahI ati prAcIna mUrti virAjamAna kI gaI hai, jo ki prathama isa maMdira meM pratiSThita thI /
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / lAhaurakA caturmAsa / prabhu pratimAoMke lAnekA kArya paripUrNa ho jAneke anatara aba yahA~ke zrIsaMghake manameM unako pratiSThita karanekI vizuddha bhAvanA jAgRta huI; parantu isakI pUrtikA honA adhiTia mahArAjazrI ke hAthameM thA / tadartha sabase prathama zrIsaMghane ApazrIkI sevA meM apanI bhAvanAko pahu~cAyA / usa samaya mahArAjajI sAhiba jaMDiyAlAgurumeM virAjamAna the / amRtasara meM lAhaura ke zrIsaMghane mahArAjazrIko bar3e hI vinIta bhAvase lAhaura padhAranekI prArthanA kI aura apanA pratiSThA sambandhI irAdA Apase spaSTatayA arja kiyA; paraMtu Apane apanA bhAva lAhaura hote hue sIdhe gujarA~vAlA pahu~cane kA batalAyA / tadanusAra Apa lAhora meM padhAre aura jyeSTha zudI aSTamIkA svargavAsI guru mahArAjakA jayantI mahotsava Apane lAhora meM hI kiyA / lAhora meM kucha dina virAjane aura caturmAsake ati nikaTa hone para bhI paMjAbakI jaina janatAko to yahI dRDha vizvAsa thA ki mahArAjazrIkA yaha caturmAsa nissaMdeha gujarA~vAlemeM hI hogA aura svayaM mahArAjajI sAhibakA vicAra bhI pUrNatayA svargavAsI gurumahArAjake caraNoMmeM hI caturmAsa karane kA thA [ isI liye svAmIjI Adi kucha sAdhuoMne vihAra bhI kara diyA thA jisake liye svAmIjIkA caturmAsa vahIM para huA / ] parantu isa balavatI kSetrasparzanA aura lAhora 437
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ 438 Adarza jIvana / zrIsaMghake puNyAti kana isa kadara jora mArA ki ApazrIkA caturmAsa lAhaura meM hI huaa| isase prathama Apa zrIkA lAhorameM caturmAsa nahIM huA thaa| pratiSThA kI taiyArI / mahArAja zrIvallabhavijayajIkA caturmAsa lAhaura meM honA nizcita huA dekha lAhauranivAsiyoMke harSa aura utsAhakA pArAvAra na rahA / unhoMne tatkAla hI mahArAjazrIkI sevAmeM upasthita hokara, pratiSThAke muhUrtakA nizcaya karane aura tadartha AmaMtraNapatrikA prakAzita karAkara vitIrNa karanekI zubha anumati mA~gI / tadanusAra pratiSThAkA zubha muhUrta vikrama saM0 1981 mArgazIrSa sudI paJcamI somavArakA sthira huA / muhUrtake nizcita ho jAne para aba dhIre 2 pratiSThA sambandhI kAryakI taiyArI hone lagI / samaya najadIka Ane para paMjAbake hara eka zahara, kasabA aura grAmameM AmaMtraNa patrikAe~ bhejI gaI tathA dezAntarastha sadgRhasthoMko bhI AmaMtraNa bhejA gayA / pratiSThA sambandhI prabaMdhake liye eka prabandhakAriNIsamiti banAI gaI usane pratiSThA sambandhI isa mahAna kArya ko bar3I hI yogyatA se kiyA / bhaktanivAsa-jahA~ para mahArAjajI. sAhiba virAjamAna the-ke naz2adIka rAjA dhyAnasiMha kI havelI meM eka bar3A hI vizAla aura sauMdaryapUrNa maNDapa banAyA gayA, usa meM mahArAja zrIvallabhavijayajI paM0 zrIsohanavija
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / yajI tathA bAhira se AnevAle anyAnya vidvAnoM ke prabhAvazAlI vyAkhyAna tathA bhajana maMDaliyoM ke manohara bhajana huA karate the / isI zobhanIya vizAla maMDapa meM prAtaH smaraNIya mahArAja zrIvallabhavijayajI tathA paMnyAsa zrIsohanavijayajI ko samasta caturvidha saMghane eka mana hokara kramazaH AcArya aura upAdhyAya padavI se samalaMkRta karake apanI kRtajJatA kA paricaya diyA / AmaMtraNake pahu~cate hI paMjAba ke sabhI sAdharmI bandhuoM ne isa zubha kArya meM hamArI haraeka prakAra se sahAyatA kI / aMbAlA, hoziyArapUra, gujarAMvAlA, nArovAla, mAlerakoTalA, ludhiyAnA aura jaMDayAlA Adi jina 2 zaharoM meM sonA cAMdI ke ratha pAlakI, Ase, cAmara aura cA~danI Adi bahumUlya sAmAna lene ke liye yahA~ se jo AdamI gaye unako vahA~ 2 ke zrIsaMgha ne aura bhI protsAhita kiyA tadartha hama unake kRtajJa haiM / 439 mArgazIrSa zu0 dvitIyA zukravAra se paMcamI somavAra taka kA progrAma thA / isa avasara meM apane diloM meM pUrNa utsAha ko liye hue loga adhikAdhika saMkhyA meM Ane lage / bAhara se Ane vAle baMndhuoM kI suvidhA ke liye sTezana para svayaMsevaka maujUda rahate the / paMjAba ke alAvA kAThiyAvAr3a, gujarAta, mAravAr3a, aura baMgAla Adi mAntoM se bhI kaI eka sambhAvita sadgRhastha isa avasara para padhAre the / utsava meM
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / padhAre kula strI puruSoM kI saMkhyA anumAna cAra se pA~ca sahasra kI thI / 7 440 vyAkhyAna - navIna mudrita progrAma ke anusAra, zukravAra kI rAta ukta maMDapa meM, nyAyAcArya paMDita sukhalAlajI saMghavI aura paMDita haMsarAjajI zAstrI ke, sAmAjika viSaya para bar3e hI rocaka vyAkhyAna hue / zanivAra ko savere 8 baje ke karIba mahArAja zrIvallabhavijayajI kA eka bar3A hI sAra garbhita dharmopadeza huaa| do pahara ke do baje paMnyAsajI zrI sohanavijayajI mahArAja ne bar3I ojasvInI bhASA meM jaina samAja ke sAmayika karttavya ko sUcita kiyA / rAtri ko paMDita haMsarAjajI kA ' varttamAna samaya meM jaina samAja ko kisamArga kA anusaraNa karanA cAhiye' isa viSaya para eka choTA sA lekIna bhAvapUrNa, bhASaNa huA / anantara bodhapUrNa kaI eka bhajanoM ke bAda sabhA visarjita huI / , savArI - ravivAra kA dina bar3A hI utsAhapUrNa thA ! Aja ke dina bhagavAn kI savArI bar3I hI dhUmadhAma se nikalanevAlI thI / sone cAMdI ke ratha aura pAlakiyA~ susajjita ho rahe the / mahendra dhvajA phaharA rahI thI | tAtpayya yaha ki savArI kA sabhI sAmAna taiyArI ke pUrNa yauvana meM thA / prAtaHkAla mahArAja zrI kA eka bar3A hI puraasara upadeza huaa| isake bAda ratha Adi kI boliyA~ huI anantara loga bhojana ke liye bhojanazAlA meM cale gaye / / 3
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 441 ThIka bAraha baje ke karIba bar3I dhUmadhAma se bhagavAn kI savArI nikAlI gaI aura zahara ke niyata sthAnoM se hotI huI karIbana ATha baje vApisa lauTI / savArI ke sAtha janatA kI bhIr3a bezumAra thI, jidhara dekho udhara hI strIpuruSoM kA samUha naz2ara AtA thaa| savArI kA krama-saba ke Age napIriyoM kA manohara bAjA thaa| usake pIche putaliyoM vAlI mahendra dhvajA pharakAtI huI cala rahI thii| usake bAda eka gatakA bAz2I kA kartavya dikhAtI huI maMDalI jArahI thI / usake pIche moTaroM para sajI huI sonA cA~dI kI pAlakiyoM aura rathoM ke sAtha calatI huI eka 2 bhajana maMDalI apane manohara bhajanoM dvArA darzaka janatA ko mugdha kara rahI thI aura unake sAtha 2 calanevAle veMDa bhI apanI navIna vAdana kalA kA khUba hI paricaya derahe the| savArI kI lambAI takarIbana Adhe mAila ke thii| savArI ke daramyAna meM eka sundara moTara para bar3I sajadhaja ke sAtha virAjamAna kI huI svargavAsI gurumahArAja (zrI AtmArAmajI) kI oNila peMTiMga chabI thI vaha darzakoM ke diloM para apUrva prabhAva DAla rahI thii| sabake pIche bhagavAn kA jo gaGgA jamanI ( sone cA~dI kA mizrita ) stha thA usake Age osiyA kI suprasiddha bhajana maMDalI apanA adbhuta nATakIya kartavya dikhA rahI thI tathA isa ratha ke Age lAhaura kA suprasiddha jo veMDa baja rahA thA usakA madhura nAda to abhI taka kAnoM meM
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ r, ddd,,,, // , 442 Adarza jiivn| www. wwwwwwwwwwww gUMja rahA hai| amRtasara, jaMDayAlA, hozayArapura, paTTI, kasUra, ropar3a aura ambAlAdi zaharoM kI bhajana maMDaliyoM ne apane uttamottama bhajanoM dvArA janatA ko khUba hI Anandita kiyaa| tathA osiyA kI bhajana maMDalI kA abhinaya to darzakoM ke liye bilakula hI naI cIz2a thii| isaliye jaina samAja kI usake sAtha itanI bhIr3a thI ki kahIM 2 para to usake abhinaya ke liye sthAna banAne meM hI bar3A hairAna honA par3A taathaa| isa bhajana maMDalI ke darzana hama ko bIkAnera nivAsI zrImAn seTha sumeramalajI surANA aura udayacandajI rAmapuriyA kI meharabAnI se hue tadartha hama unake AbhArI haiN| _pratiSThA-somavAra kA dina bar3A hI saumya aura maMgalajanaka thA / usaroja bhagavAn zrIzAMtinAtha ko gaddIpara virAja mAna karane aura paramapUjya mahArAja zrI vallabhAvijayajI ko AcArya pada para pratiSThita karane kI zubha kriyA kA sampAdana bar3e hI samAroha se kiyA gyaa| lAhaura zahara meM ye do kArya aise hue haiM jo ki vartamAna jaina itihAsa meM nissandeha svarNAkSaroMse aMkita karane yogya haiN| - Avazyaka upayAgI kriyA ho cukane ke bAda ThIka nauM bajakara paiMtIsa miniTa para bhagavAn bar3e hI utsAha aura samAroha ke sAtha gaddI para virAjamAna kiye gaye / bhagavAnako gaddIpara virAjamAna karane aura rathayAtrA kI boliyoMke tathA bheTake kula milAkara 12540 rupayekI maMdirajI maiM AmadanI huI thii| .
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 443 www yaha pratiSThA jainAcArca zrImadvijayavallabha mUri mahArAja ke pavitra karakamaloM se huii| yaha saMgha ke lie uttarottara pUrNatayA kalyANakArI, maMgalakArI aura abhyudayakArI hogI aisA hamArA (zrIsaMgha kA) dRDha evaM aTala vizvAsa hai / zAsanadeva se hamArI bAra 2 prArthanA hai ki ve hamAre isa vizvAsa meM aNu mAtra bhI pharka na Ane deveM / AcArya padavI pradAna AcArya padavI ko isase bar3hakara aura saubhAgya kyA ho sakatA hai ki vaha bahuta samaya se jisa anurUpa vara kI prApti ke liye ghora tapasyA kara rahI thI vaha use mila gyaa| usakI AcAya padavI kI-dIrgha kAlIna tapazcaryA ne apanA phala dikhAyA tathA samasta saMgha ke vinItAgraha aura bar3oM kI AjJA ko zirodhArya karate hue AcArya padavI ko vibhUSita karane meM mahArAja zrIvallabhavijayajI ne bhI jo udAratA dikhAI hai tadartha Apa zrI ko anekAneka sAdhuvAda ! ApakI AcArya padavI kA saMkSipta itihAsa isa prakAra hai| inkAra * tapogaNa gagana dinamaNi zrImadvijayAnanda mUri AtmArAmajI mahArAja ke svargavAsa hone ke bAda, paMjAba zrI saMgha kI icchA, pUjyapAda mahArAja zrIvallabhavijayajI ko hI, svargavAsI gurumahArAja kI icchA ke anusAra, unake paTTa para vibhUSita karane kI thI; parantu mahArAjazrIne isa para. apanI sarvathA anicchA prakaTa karate hue kahA ki, mere sira para abhI
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ 444 Adarza jiivn| kaI bar3e baiThe haiM, jo ki mere se kaI guNA adhika isa padavI ke liye yogya haiN| ataH zrIsaMgha ko unhIM mahAtmAoM meM se kisI eka ko isa pada para pratiSThita karanA cAhiye / __ isa vicAra vimarza meM mahArAja zrIkamalavijayajI AcArya banAye gaye jo ki abhI vidyamAna haiM / parantu bahuta se varSoM ke bAda paMjAba zrIsaMgha apane dIgha anubhava dvArA kisI aura hI natIje para pahu~cA / usa ko apanI AzAlatA sarvathA mujhAI huI pratIta hone lgii| vaha samajhane lagA ki aba paMjAba kI DagamagAtI huI naukA kA karNadhAra sivAya mahArAja zrIvallabhavijayajI ke dUsarA nahIM ho sakatA / isa vizAla kSetra kI avanati ko dekhakara, sivAya inake aura kisI ke dila meM thor3A bahuta bhI darda hotA ho, aisA samajhanA bhUla hai| aba to usako yaha pUrNa vizvAsa ho gayA ki, jisa mahApuruSa ne, paMjAba kI isa vIra bhUmi meM, vIra nirdiSTa dharma bIja ko vapana karake aMkurita aura pallavita kiyA, usa mahApuruSa kA aMgulI nirdeza, jisa Adarza gurubhakta para thA (vahI vallabhavijayajI) isa ucharate hue dharma paude ke AlavAla-thAle-ko jalase paripUrNa karegA aura usako, apanI dekharekhameM rakha, usakI sevAkara, phalAyagA phulaaygaa| isI uddezya se paMjAbake zrIsaMghane aneka bAra mahArAja zrIvallabhavijayajI mahArAjakI sevAmeM, paMjAba ke jainazAsana kI bAgaDora apane hAtha meM lene kI vinIta prArthanAe~ kii|
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ardaza jiivn| wwwwwwrror jinameM sAdar3I ( mAravAr3a ) kI akhila bhAratavarSIya zvetA-- mbara jaina kAnaphransa ke adhivezana aura mahArAjazrIke hozayArapura ke pravezotsava para, paMjAba ke samagra jaina samAja kI tarapha se kI gaI saMmilita prArthanAe~ khAsa taura para ullekha karane yogya haiN| isI prakAra kucha samaya bIta jAne para paMjAba kA soyA huA bhAga jAgA / gurubhaktike Adarza kI jItI jAgatI mUrti, apane caraNa kamaloM dvArA bambaI, gujarAta, kAThiyAvAr3a mevAr3a, mAravAr3a aura yU0 pI0 Adi dezoM ko pavitra karatI huI 13-14 varSoM ke bAda phira paMjAba meM padhArI / padhArate hI sabase pahale usakA dhyAna samAja kI vizrRMkhalatA para phuNcaa| usase hone vAlI bhayaMkara hAni para vicAra karate hue samAja meM saMgaThana paidA karane kI use nitAnta Avazya katA pratIta huI / tadartha zrIAtmAnanda jaina mahAsabhA nAma kI eka mahatI saMsthA kAyama kI gii| vaha Ajataka kaI sAmA-- jika sudhAroMmeM apanI saphalatA kA paricaya decukI hai| . hoziyArapurakA praveza--vikrama samvat 1978 phAlguna sudI paJjamI ko mahArAja zrI kA prathama praveza hoziyArapura meM huaa| Apa zrI kA praveza to prathama ambAle meM honA thA parantu svargavAsI lAlA gulAbarAya gujjaramala kI pharma ke mAlika lAlA daulatarAma munilAla jI Adi zrIsaMgha hoziyArapura ke vizeSa Agraha aura sthAnAntarIya zrIsaMgha kA usa
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ 446 Adarza jIvana / meM anumodana hone se ambAle kI bajAya ApakA prathama praveza hoziyArapura meM huA / Apake praveza ke samaya zrIsaMgha paMjAba ne jaisA utsAha dikhAyA vaisA ApakI isa vakta kI AcArya padavI se pahale kabhI nahIM dekhA gayA thaa| usI utsAha meM vidyAlaya ke lie eka lAkha ke karIba caMdA jamA huA aura tIna lAkha ke karIba likhA gayA thaa| usa kI vyavasthA abhI taka z2era tajavIz2a hai / usa samaya mahArAja zrI kI sevA meM samasta zrIsaMgha kI tarapha se eka mAnapatra peza kiyA gayA thA aura zAsana kI bAgaDora apane hAtha meM lene kI bar3e vinIta bhAva se prArthanA kI gaI thii| isa se prathama sAdar3I (mAravAr3a) kI jaina kAnaphransa ke samaya bhI Apa se AcArya padavI ke liye anurodha kiyA gayA thaa| parantu Apane isa vakta bhI zrIsaMgha ko pUrvavat hI nirAza kiyaa| aba lAhaura kI pratiSThA ke samaya phira zrIsaMgha ne ApakI sevA meM upasthita ho kara usI prArthanA ko doharAyA / magara Apako sammata hote na dekha kara saMgha ne, sAdhu ziromANa pravartaka zrI kAntivijaya jI mahArAja, zAntamUrti munipravara zrIhaMsAvijaya jI mahArAja, Adarza gurubhakta paMnyAsa zrI sampadvijaya jI mahArAja aura parama vRddha sAdhu svabhAva muni zrIsumativijayajI mahArAja kI pavitra sevA meM, apanI ukta zubhecchA pradArzata karate hue prArthanA kI ki, Apa isa viSaya meM zrIsaMgha paMjAba kI imadAda kreN| jisase ki vaha zIghra hI apane zu- manoratha meM saphalatA prApta
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 447 kara sake / zrIsaMgha paMjAba ko isa se bar3hakara aura koI khuzI nahIM ho sakatI ki, ukta muni mahArAjoM ne zrIsaMgha kI ukta prArthanA kA AzA se bar3hakara svAgata kiyaa| tadartha zrIsaMgha ApakA sadA ke liye kRtajJa rhegaa| aba to saMgha ke pAoM meM aura bhI bala AgayA svAmI jI mahArAja to yahA~ maujUda hI the, pravartaka jI mahArAja aura zrIhaMsavijaya jI Adi ke tAra pahu~ca cuke the isa lie aba mahArAja zrIko inkAra kI guMjAzaya na rahI / saMghake mukhiyoM ne ApazrIkI sevA meM, upasthita hokara, bar3e namra zabdoMmeM prArthanA kI " zrIsaMgha paMjAbakI cirantana AzAlatA ko aba Apa zrI avazya pallavita kreN| svagavAsI guru mahArAja ke bAda paMjAba ke lie ApazrI ne jo 2 kaSTa sahana kiye haiM unameMse hama eka kA bhI badalA dene ke lAyaka nhiiN| Apa hamAre vinaya yA avinaya para kucha bhI dhyAna na dete hue sirpha guru mahArAja ke " mere bAda tumhArI sAra saMbhAla vallabha legA" ina vacanoM kA khayAla karake isa 'bhAra ko apane kaMdhoM para uThAne kI kRpA kreN|" samAja netAoM ke ina vacanoM ko sunakara Apa kucha samaya to mauna rahe, phira bole:-" parantu merA bar3oM ke sAtha vyavahAra to vaisA hI rahegA jaisA ki prathama thA aura abhI hai|" yaha sunakara saMgha kI khuzI kA pAra na rahA / bacce 2 ke dila meM utsAha aura harSa bAllayoM uchalane lgaa| bAhara se Aye hue logoM ke Thaharane ke sthAnoM meM sUcanA karA dI, gaI ki kala
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ 448 Adarza jIvana / unnanor prAta:kAla hI 6 baje pahale saba loga maMDapa meM hAz2ira ho jAveM, mahArAja zrI ko 'AcArya pada' para pratiSThita kiyA jaaygaa| saca haibhAgatI phiratI thI duniyA, jaba talaba karate the hama / jaba se napharata hamane kI, vaha bekarAra Ane ko hai // (svAmI rAmatIrtha) . AcArya pada pratiSThA-somavAra ko prAtaHkAla 6 baje se pahale hI strI puruSoM se sArA paMDAla khacAkhaca bhara gayA / madhya meM cA~dI kA samavasaraNa sthApita thA jisameM cAroM tarapha virAjamAna prabhumUrtiyA~ darzakoM ko, bhAvanA vRddhi dvArA, kRtArtha kara rahI thiiN| isa samaya maMDapa kI zobhA kucha apUrva hI thI jisa samaya mahArAja zrIvallabhAvijayajI vayovRddha svAmI zrI sumativijayajI mahArAjako sAtha lie hue apane ziSya parivAra sahita maMDapa meM padhAre, usa samaya upasthita janatA ne " bhagavAna mahAvIra svAmI, svargavAsI guru mahArAja aura Apa zrIkI jaya" ke bulanda nAroM se ApakA bar3e hI harSa ke sAtha svAgata kiyaa| isa samaya logoM ke diloM meM jo apUrva utsAha dikhAI detA thA usakA varNana isa kSudra lekhanI ke sAmarthya se bAhira hai / hamArA yaha vizvAsa hai ki yadi eka saptAha prathama ApakI AcAya padavI sambandhI vijJapti prakAzita ho jAtI to paMjAba kA to eka bhI strI puruSa usa roz2a ( AcArya padavI ke roja, ghara meM na rahatA / saba ke saba lAhaura meM pahu~cate jA |
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ RRB padavIpradAna. Jain Education Intemational
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 449 mummymarAmAAAAAAAAAAAAM hA~taka banatA anya prAntoM se bhI eka bar3I saMkhyA meM loga upasthita hote / hamAre pAsa Aja taka upAlambha ke patra aura tAra AhI rahe haiN| magara lAcAra, hameM svIkRti hI aina vakta para milI, jisake lie sakheda hama una anupasthita sajjanoM se kSamA mA~gate haiM jo ki isa zubha avasara kI prApti se vaMcita rahe aura isa zubha avasara kI rAha bahuta dinoM se dekha rahe the| cAdara kI bolI-saba se prathama mahArAja zrI para jo cAdara oDhAne kI thI usakI bolI svanAma dhanya svargavAsI lAlA hIrAlAla jIke suputra lAlA mANikacanda jI munhANI lAhaura vAloM ne 1101 rupaye meM lI, aura upAdhyAya padavI ke liye oDhAI jAne vAlI cAdara kI bolI ko 701 rupaye meM svanAma dhanya svargavAsI lAlA ThAkuradAsa jI khAnagA DoMgarAM vAle ke suputra zrImAn lAlA prabhadayAla jI duggaDa lAhAra vAloM ne liyA / mAnapatra pradAna-cAdaroM kI bolI ho cukane ke bAda samasta zrI saMghakI tarapha se ApazrIko eka mAnapatra diyA gayA jisako ki upasthita caturvidha saMgha ke samakSa paMDita haMsarAjajI ne par3hakara sunAyA vaha akSarazaH nIce diyA jAtA hai: . namaH satyopadezAya sarvabhUtahitaiSiNe / vItadoSAya vIrAya vijayAnandasUraye //
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / pUjyapAda zrIvallabhavijayajI mahArAja kI pavitra sevA meM / 450 zrImantaH ! hama samagra paJjAba ke jude 2 zaharoM, kasaboM, aura grAmoM ke nivAsI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka loga Aja isa paJjAba kI rAjadhAnI lAhaura zahara meM ekatra hokara samagra paJjAba ke jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha kI haisiyata se ApazrIko, svargavAsI jainAcArya nyAyAmbhonidhi zrImadvijayAnanda sUri urpha AtmArAma jI mahArAja ke paTTapara AcAryapada se vijayavallabha sUri isa nAma ke sAtha pratiSThita karate haiM / yogyatA ApakI Ayu isa vakta 54 sAlakI hai| dIkSA liye Apako Aja 37 varSa hue| Apa bAla brahmacArI haiN| ApakA caritra niHsandeha niravadya aura pavitratama rahA hai| jJAna kI dRSTise bhI ApakA sthAna bahuta U~cA hai / svargavAsI guru mahArAja ke pAsa se vidyA aura anubhava prApta karane kA Apako acchA avasara milA, Apane bhaktipUrvaka gurucaraNoM meM rahakara usa avasara se lAbha bhI pUrA uThAyA / ApakI vinItatA, buddhimattA aura samaya sUcaka cAturI se AkarSita hokara guru mahArAjane bhI apane sadguNoM kA mukhya bhAjana ApahI ko banAyA /
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana 451 ~ n/ movie - sevA vikrama samvat 1953 meM mahArAja jI sAhiba kA jaba svargavAsa huA tabase paJjAba ko sambhAlane kA sArA bhAra Apake Upara AyA, Apane hama paJjAba nivAsiyoM ke dhArmika svatvoM kA saMrakSaNa karate hue samasta jaina samAja kI bhI amUlya sevA karane meM kucha bAkI nahIM rakkhA / yadyapi ApakI janbhUmi gujarAta deza hai tathApi ApakA adhikatara jIvana paJjAba meM hI biitaa| Apa jaba gujarAta meM gaye to vahA~ samaya dekha kara sAmayika zikSAkI ora sabakA dhyAna khiiNcaa| jahA~ para bhI Apa gaye vahA~para vidyAbhivRddhi aura dhArmika zakti bar3hAne kI dRSTi se hI Apane prayatna kiyaa| usake phala svarUpa zrI mahAvIra jaina vidyAlaya Aja bambaI meM maujUda hai| jahAM rahakara harasAla aneka vidyArthI vidyAkI bhinna 2 zAkhAoMmeM uttIrNa hote hue dhArmika zikSA bhI prApta karate haiN| yaha kahanA koI atyukti nahIM ki ukta vidyAlaya jaisI dUsarI saMsthA jaina zvetAmbara mUrtipUjaka samAja meM kahIM bhI nahIM evaM pAlanapurakA eka borDiMga bhI Apake zubha prayatna kI sAkSI derahA hai, phira mAravAr3a jaise vikaTa pradeza meM bhI Apane vidyA ke liye athaka parizrama kiyaa| ___ Aph kAThiyAvAr3a AdimeM 13 varSa taka bhramaNa karake hamAre saubhAgyase phira paMjAba meM padhAre / Apa jaba se idhara padhAre
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ 452 Adarza jiivn| ha tabase hama logoMkI dhArmika aura samAjika unnati ke liye niraMtara prayAsa kara rahe haiM tadartha hama Apake kRtajJa evaM RNI haiN| sammati yadyapi amalI taura se Apako AcArya pada para pratiSThita karanekA saubhAgya hama ko Aja hI prApta hotA hai; parantu hamAre hRdaya paTa para to Apa usI dina se AcAryarUpa se virAjita haiM jisa dina ki svargavAsI gurumahArAjane paJjAba zrIsaMgha ke mukhiyoM se yaha kahA thA ki paMjAba kA bhAra hamAre bAda meM vallabha uThAyagA una mukhiyoM meM se svanAma dhanya lAlA gaMgArAmajI jaise Aja bhI kaI eka vRddha puruSa yahAM para maujUda haiM jo gurumahArAja kI sammati ko pratyakSa rUpa se kArya meM pariNata hote dekha apane ko kRtakRtya mAna rahe haiN| - anicchA aura udAratA - guru mahArAja ke svargagamana ke bAda paMjAba ke zrIsaMgha ne Apako hI unake pada para pratiSThita karanekA nizcaya kiyA lekina Apane isa para apanI sarvathA anicchA prakaTa karate hue yaha udAratA bhI dikhAI ki mujha se jo bar3e isa vakta maujUda haiM unameM se hI kisI ko isa pada para niyukta kiyA jAve / tadanusAra zrI kamalavijayajI mahArAja AcArya banAye gaye jo ki abhI vidyamAna haiN| yadyapi AcArya zrI kamalavijaya mUri jI guNa aura cAritra kI dRSTi se sAre jaina samAja meM
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 453 mm saMmAnita haiM tathApi vRddhAvasthA ke kAraNa vihAra kI azakti, gujarAta aura paMjAba kA bRhadantara ina do kAraNoM se paMjAba kA khAsa bojha uThAne meM sarvathA asamartha haiN| prasaMga aura sthAna * ApakA vayAparyAya, dIkSAparyAya aura jJAnaparyAya ye tIna to yatheSTha haiM hI lekina ApakI dharma vidyA aura samAja sevA bhI kisI aMza meM kama nahIM, isI liye isa zubha avasara para ApazrI ko AcArya pada para pratiSThita karanekA hamane saMmilita rUpa se nizcaya kiyA hai| kyoMki isa pUrNa uttaradAyitva pada ke yogya isa samaya hama Apa hI ko pAte haiN| Aja takarIban 400 varSa ke bAda isa lAhaura zaharameM phira maMdira pratiSThAkA suavasara prApta hotA hai tathA isI zaharameM zrIjina siMha aura bhAnucandra kramazaH AcArya aura upAdhyAya padavI se vibhUSita hue the| aise aitihAsika sthAna meM Aja hama saba loga unhIM do kAmoM [pratiSTha aura AcAryapada] kI punarAvRtti karane kA saubhAgya hAsila kara rahe haiM yaha kucha kama harSa kI bAta nhiiN| ___ Aja yahAM para kevala paMjAba kA zrIsaMgha hI upasthita nahIM balki kAThiyAvAr3a gujarAta aura mAravAr3a ke saMbhAvita bar3e 2 gRhastha bhI upasthita haiN| jinameM dAnavIra seTha motIlAla mUlajI bmbii-raadhnpur| seTha govindajI vairAvala-( kAThiyAvAr3a)
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ 454 Adarza jiivn| dharmapriya seTha sumeramala jI surANA bIkAnera aura seTha pUMjalAla sAtabhAI vagairaha ( ahamadAbAda ) Adi sadgRhasthoM ke nAma vizeSa ullekhanIya haiN| hama ko yaha kahate hue aura bhI Ananda hotA hai ki hamAre isa zubha irAde-AcAryapada dene ko muni zrIsumativijayajI, sAdhu ziromaNi pravartaka zrI kAMtivijaya jI aura zAntamUrti muni pravara zrI haMsa vijayajI mahArAja ne bhI apanI samucita anumati dvArA apanAkara paripuSTa kiyA hai / ataH hamArI Apake caraNoM meM bar3e vinIta bhAvase prArthanA hai ki Apa isa AcArya padako suzobhita kreN| ____ Apake hAthoM se dezakAlocita prabhAvanA janaka aneka kArya hoM aura zAsana kI vijayapatAkA uttarottara adhika phaharAve. yahI hamArI zAsanadeva se bAra 2 prArthanA hai| vinItapaMcanadIya, jaina zvetAmbara mUrtipUjaka vIra saM0 2451. Atma0 saM0 29. vikrama saM0 1981 mArgazIrSa zu0 5 candravAra. samasta zrIsaMgha, sthAna-lAhaura. ) isa mAna patrako par3ha cune ke bAda upasthita caturvidha saMgha ko sambodhita karate hue paMDita jI ne kahA ki,-" isa samaya saMkSepa se do bAteM Apa se mujhe jarUra nivedana karanI haiM /
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / prathama-jo cAdara isa vakta zrIsaMgha kI tarapha se mahArAja zrI para oDhAI jAne vAlI hai vaha kapar3e ke lihAz2a se to atyanta vizuddha evaM pavitratama hai hI; parantu isa cAdara meM eka aura vizeSatA hai, isakA mUta mere pUjya pitRkalpa paMDita hIrAlAla jI zarmA ne apane hAtha se kAtA hai aura isa para saikar3oMhI nahIM balki haz2AroM hI "upasaggahara" tathA 'nava smaraNa' ke pATha hue haiM (harSadhvani) dvitIya-jisa samaya mahArAja zrI kI dIkSA rAdhanapura meM huI thI usa samaya hamAre, jaina samAja ke netA dAnavIra seTha motIlAla mUlajI vahA~ para maujUda the, usa vakta dIkSA kA saba prabandha Apa ke hAtha se huA thA aura Aja jaba ki Apa zrI ko AcArya pada para pratiSThita kiyA jAtA hai taba bhI seTha sAhiba yahA~ para Apa logoM ke samakSa vidyamAna haiN| isase inakI puNya zrI ke atireka kA andAjA Apa loga bakhUbI lagA sakate haiN| "* mahArAjazrIke kImatI vacana-paMDita jI ke bola cukane ke bAda mahArAja zrI uThe aura Apa ne pharamAyAH * baDe duHkhase kahanA paDatA hai ki dharmaparAyaNa dAnavIra seTha motIlAla mUlajI isa vakta saMsAra meM nahIM haiM / lAhaurase Ate hI kucha dina bAda bambaI meM unakA dehAnta ho gayA / aise udAracetA dharmAtmA puruSa kA jaina samAjameM se sadA ke liye vichuDa jAnA baDe hI duHkha kI bAta hai| paMjAba meM ApakA yaha prathama Agamana sadA aura sabake liye aMtima ho gayA / samasta bhAratavarSake jaina samAjako Apake vinayogakA duHkha hai|
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ 456 Adarza jIvana / " upasthita caturvidha saMgha mujhe jisa gurutara pada para pratiSThita kara rahA hai usakI jimmedArI ko maiM jAnatA huuN| usa pada ke anurUpa mere meM yogyatA kitanI hai isakA bhI mujhe pUrA khyAla hai| maiM yaha bhI acchI taraha se jAnatA hU~ ki mere se vayovRddha, dIkSAvRddha aura jJAnavRddha, mere deza ke mere zahara ke mere parama upakArI-jinakA upakAra merI nasa 2 meM samAyA huA hai-pravartaka zrIkAntivijaya jI mahArAja, zAntamUrti zrIhaMsavijaya jI mahArAja, tathA ananya guru bhakta paMnyAsa zrI sampadvijaya jI mahArAja aura mere pAsa meM virAjamAna parama vRddha svAmI zrIsumativijayajI mahArAja mere siratAja munirAja mere sira para abhI vidyamAna haiM; tathApi zrIsaMgha kA vizeSa Agraha aura ukta mahApuruSoM kA anurodha evaM viziSTa kRpA tathA vizeSa kara svargavAsI guru mahArAja ke vacana kA pAlana isa gurutara bhAra ko uThAne ke liye mujhe vivaza kara rahA hai| jisa ke liye maiM lAcAra huuN| svargavAsI guru mahArAja paMjAba ke the| unhoM ne isa vIra bhUmi paMjAba meM vIra paramAtmA ke nirdiSTa kiye hue dharmavIja ko Aropita, aMkurita aura pallavita karane meM jo2 asahya kaSTa sahe haiM ve saba mere hRdayapaTa para pUre taura se aMkita haiM / maiMne isI uddezya se apane ziSya varga meM se, sohanavijaya, lalitavijaya, umaMgavijaya aura vidyAvijaya ina cAra ko paMnyAsa banAyA; kyoMki ve cAroM hI paMjAbI haiM aura gurubhakti meM ye cAroM hI eka se eka bar3ha kara haiN| ina cAroM hI gurubhaktoM ko maiM apanI cAra bhujAe~ samajhatA huuN| ina cAroM ko Aja se isa bAta ko apane
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 457 hRdaya paTa para likha lenA cAhiye ki gujarAta deza meM janma lene para bhI hamAre guru ne svargavAsI gurumahArAja ke lagAye hue dharma vRkSa ko surakSita rakhane kA bIDA uThAyA hai to hamArA yaha saba se prathama kartavya hogA ki hama apane jIvana meM paMjAba ko kabhI na bhuuleNge| ziSya kA dharma hai ki vaha guru kA sarvathA anugAmI ho / isake sivAya eka bAta aura hai / Apa loga mujhe AcArya 'padavI de rahe haiN| maiMne use jina hetuoM se svIkAra kiyA unakA maiM digdarzana karA cukA huuN| yadi yaha saba kucha ThIka hai to maiM Apase kahatA hU~ ki isa AcArya padavI ke sAtha hI paMnyAsa sohanavijaya ko upAdhyAya padavI dI jAve / yadyapi mere ziSya varga meM isa samaya ukta padavI ke yogya lalitavijaya hai| vaha isase (sohanavijaya se ) dIkSA meM bar3A aura jJAnase adhika hai| parantu paMnyAsa padavI prathama isakI huI hai / yadi paMnyAsa lalitavijaya yahA~ para maujUda hotA to nissandeha yaha padavI usI ko dI jAtI; magara yaha bhI isa padavI ke yogya hI hai aura paMjAba ke Upara isakA mamatva sabase bar3hakara hai / isa liye ukta padavI maiM isI ko denI ucita samajhatA huuN| maiMne svAmI jI mahArAja tathA yahA~ para upasthita anya sAdhuoM se bhI isa bAre meM parAmarza kara liyA hai| kyA Apa saba ko yaha bAta maMjUra hai ?" Apake isa kathana kA samasta saMgha ne eka AvAz2a se .
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / samarthana kiyA / isake anantara paMnyAsa zrI sohanavijaya jI ko mukhAtiba karake, mahArAja zrI ne pharamAyAH " tuma ko isa vakta zrI saMgha kI tarapha se jisa pada para pratiSThita kiyA jAtA hai usa kI gurutA kA tuma ko aba pUrA khyAla rakhanA hogA / tumhAre svabhAva meM kucha utAvalApana hai isa utAvale pana kI jagaha aba tumheM apane hRdaya meM gambhIratA ko sthAna denA cAhie / jo kucha bhI karanA samajha soca kara karanA jo ki pariNAma meM zubha phala kA dene vAlA ho / tathA Aja se lekara apane ko eka bAta kA khAsa khyAla rakhanA hogA / koI bhI nayA kAma karanA ho to apane sira para jo bar3e haiM- ( pravartaka jI mahArAja, zrI haMsavijaya jI mahArAja, paMnyAsa zrI sampadvijaya jI mahArAja aura svAmI zrI sumati vijaya jI mahArAja Adi munirAja ) unakI sammati ke bagaira nahIM karanA tathA apane se choTe sAdhuoM kI bhI salAha lenA jarUrI hai / tAtparya yaha ki jo kucha bhI karanA sammati se karanA / isI meM zreya hai ! yaha bAta khAsa lakSya meM rakhanI cAhie ki koI bhI puruSa sevaka hue binA sevya nahIM "" 458 bana sakatA / AcArya pada kI kriyA - isake bAda zAstrokta vidhi ke anusAra AcArya pada kI jo Avazyaka kriyA thI vaha kI gaI aura ThIka sAr3he sAta baje mahArAja zrI ko AcArya padavI kI aura sAtha hI paMnyAsa zrI sohanavijaya jI para upAdhyAya -
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana padavI kI cAdara or3hAI gaI / anantara samavasaraNa kI pradakSiNA karate hue AcArya zrI para aura upAdhyAya jI para cAroM ora se vAsakSepa mizrita cAvaloM kI khUba hI dRSTi huI aura jayakAroM tathA baiMDa bAjoM kI tumula dhvani ke sAtha yaha zubha kriyA samApta huI / ApakI isa AcArya padavI ke samaya takarIbana 74, 75 zaharoM ke loga upasthita the, una saba kI lisTa pariziSTa meM darja hai / tathA paMjAba ke atirikta anya prAntoM ke bhI bahuta se sadgRhastha isa samaya hAz2ira the| una meM dAnavIra seTha motIlAla mUlajI je. pI. (bambaI - rAdhanapura), seTha govinda jI khusAla ( verAvala - kAThiyAvAr3a), seTha navInacanda hemacanda (mAMgarola ), dharma mUrti seTha sumeramala jI surANA, seTha udayacanda jI rAmapuriyA (bIkAnera), seTha pUMjAbhAI - chaganalAla - kAlIdAsa sAta bhAIyA ( ahamadAbAda ), zrIyuta maganalAla harajIvanadAsa (bhAvanagara), bAbU TIkamacanda jauharI ( dehalI ) bAbU caMdrasena ( binaulI ) aura lAlA umarAvasiMha khivAI (meraTha) Adi sadgRhasthoM ke nAma vizeSa ullekhanIya haiM / tathA mahArAja zrI ke AcArya pada para pratiSThita hone kI khuzI meM seTha motIlAla mUlajI kI tarapha se eka sAdharmivAtsalya huA / boliyA~ -- isa prakAra utsAha pUrvaka AcArya padavI kA kArya sampUrNa hone ke bAda bhagavAn ko gaddI para virAjamAna 653
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / karane kI boliyA~ hone lgiiN| ina boliyoM ke bolane meM yadyapi yathAzakti sabhI ne apanA pUrNa utsAha batalAyA thA tathApi gujarA~vAlA zrI saMgha kA utsAha kucha vizeSa dekhane meM AyA / isI avasara para lAhaura nivAsI bAbU motIlAla jI jauharI ne eka sone kI jar3AU kaMThI mUlanAyaka zrI zAMtinAtha jI ke bheTa kI / 460 boliyoM kA kArya samApta ho cukane ke bAda jainadharma bhUSaNa AcArya zrI vijayavallabha sUri jI mahArAja zrI maMdira jI meM padhAre aura ThIka nau bajakara paiMtIsa minaTa para bhagavAn zrI zAMtinAtha gaddI para virAjamAna kiye gaye / zubha kriyA ukta zrIke pavitra karakamaloM se sampAdita huI / bhajana vyAkhyAna aura inAma / / somavAra kI rAtri ko paMDAla meM eka mahatI sabhA huI / sabhApati kA Asana dAnavIra seTha motIlAla sUlajI ne grahaNa kiyA / judA 2 bhajana maMDaliyoM ke bhajana hone ke bAda paMDita haMsarAja jI zAstrI kA sAmAjika viSaya para eka choTA sA bhASaNa huA / isake anantara maMdira ke pujAriyoM tathA anya karmacAriyoM ko sabhApati ke hAtha se inAma dilAyA gyaa| bAda meM osiyA kI bhajana maMDalI ne zikSApUrNa eka abhinaya kiyA aura kucha anya bhajanoM ke bAda sabhA visarjana huI /
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / AcArya zrI kA updesh| Aja pUrNAhutI kA dina hai parantu khuzI kI bAta to yaha hai ki Aja ke dina bhI maMgala hai / aura saiTha sAhiba ke sAdharmivAtsalya ne to isa maMgala ko aura bhI maMgalamaya banA diyA ! loga jAnA cAhate the lekina isI kAraNa se unheM rukanA pdd'aa| ThIka ATha baje ke karIba AcArya zrI vijayavallabha mUri jI mahArAja sabhAmeM padhAre aura anumAna do ghaNTe taka Apane baDA hI zikSApUrNa upadeza diyA / Apane paMjAba nivAsiyoM kI kandamUla bhakSaNa kI tarapha bar3hI huI abhiruci kI AlocanA karate hue kezI svAmI aura gautamagaNadhara ke prasaMga meM, sAdhuoM ko vastra kisa prakAra ke aura kitane mUlya ke rakhane cAhie~ yaha batalAkara AdhAkarmI AhAra ke viSaya meM bahuta kucha manana karane lAyaka bAteM khiiN| isa upadeza ke daramyAna meM hI prasaMgavaza Apane kahA ki Apa loga siddha kSetrapAlINA kI yAtrA karane ke liye jAte haiM / vahA~ sTezana ke najadIka hI apanI eka zrI yazovijaya jaina gurukula nAma kI saMsthA hai aura jainabAlAzrama nAma kI eka saMsthA zahara meM hai| kyA Apane kabhI isako dekhA hai ? yadi na dekhA ho to Aja se yAda rakheM ki jaba kabhI bhI pAlItANe meM jAya~ ina saMsthAo ke darzana kiye binA nahIM AveM / yahA~ para
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ 462 Adarza jiivn| Aja cAra roja se zrI yazovijaya jaina gurukula kI tarapha se do AdamI cande ke liye Aye hue haiN| yadi yaha loga Ane se pahale khabara dete to maiM inako turanta hI javAba likhA detA / ina logoM kA candeke nimitta yahA~ para AnA samudra kA chapaDiyoM se jala mAMgane Ane samAna hai| parantu yaha loga yahA~ para Akara khAlI cale jAveM isa meM bhI zobhA nahIM / isa liye ye loga jisa grAma meM AveM vahA~ inakI yathAzakti madada karanI yogya hai| ___ isake sivAya eka aura bAta kI tarapha ApakA dhyAna khIMcatA hU~ ki siddhakSetra pAlItANA meM pahAr3a para bhagavAna RSabhadeva ke caraNoM ke najadIka hI apane parama upakArI svargavAsI gurumahArAja kI eka mUrti virAjamAna hai / usa jagaha para jo kucha bhI kAma huA hai vaha kitanA ramaNIya aura zobhAspada hai vaha to Apa meM se jina logoM ne vahA~ jAkara darzana kiye haiM unako mAlUma hI hai / usakI sundaratA ke banAne meM jo kucha bhI dravya lagA hai usa meM paMjAba nivAsiyoM ke sivAya aura kisI kA eka paisA nahIM, yadi cAhate to gujarAta, kAThiyAvAr3a aura mAravAr3a Adi deza kA koI eka hI sadagRhastha itanA kAma banavA sakatA thA; parantu paMjAba para jo unakA khAsa upakAra huA hai usakI smRti kAyama rakhane ke liye hI aisA nahIM kiyA gayA / magara apane ghara kA kAma kAja chor3akara, apane vakta kA bhoga dekara
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / kevala gurubhakti ke nimitta apanI pUrI dekharekha meM, jina sajjana ne isa kAmako karAyA hai una vinati gurubhakta ko dhanyavAda dene meM paMjAba zrI saMgha ko avazya Age AnA cAhiye / ve sajjana zrI jaina AtmAnanda sabhA bhAvanagara ke maMtrI haiM aura zrIyuta vallabhadAsa tribhuvanadAsa gA~dhI unakA nAma hai / " ( isa para hoziyArapura nivAsI lAlA gorAmala ke suputra lAlA amaranAtha ne kahA- " zrI AtmAnanda jaina mahA sabhA paMjAba kI tarapha se unako eka svarNapadaka diyA jAve aura usapara jo kharca hogA so maiM apane pAsa se dU~gA / ' isakA upasthita sabhI anya sajjanoM ne samarthana kiyA / ) isake bAda Apane strIvarga ko sambodhita karake kahA :- " maiM isa vakta Apa se bhI do bAteM kahU~gA / prathama- Apa hAtha kA jevara - jo ratnacauka yA hAtha kI maiMhadI ke nAma se pukArA jAtA hai- Age ko nayA na banavAveM / munAsiba to yaha hai ki pahalA banA huA bhI na phneN| isake pahanane se eka to hAtha sarvathA kAma karane se ruka jAtA hai aura dUsare cora badamAza ko isake khosane meM kucha parizrama nahIM uThAnA par3atA / isa liye aise jevara kA na pahananA hI acchA hai / dvitIya - kapar3e para 10 tole se adhika goTA na lagavAveM aura salame sitAre ko to chor3a hI denA caahie| ina donoM bAtoM kI nisbata mahA sabhA ke daphtara se saba zaharoM meM patra AveMge jisa kisI mAtA yA bahana ko ye bAteM pasanda AyeM vaha apanA nAma vahA~ 463
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ 464 Adarza jIvana / likhA deve / " aura bhI kaI upayogI kAmoM kI tarapha sabhAsadoM kA dhyAna khIMcate hue upadeza ke sAtha hI Apane sabhA ko visarjita kiyaa| AbhAra aura upasaMhAra lAhaura meM hone vAlI pratiSThA aura AcArya padavI kA saMkSipta vivarNa hamane pAThakoM kI sevA meM upasthita kara diyaa| itane baDe kArya kI sampAdanatA meM hameM jo saphalatA prApta huI hai vaha saba svargavAsI guru mahArAja kI kRpA aura yahAM para virAjamAna sAdhu munirAjoM kA anugraha tathA bAhara se Ane vAle sAdharmi bandhuoM kI meharabAnI kA natIjA hai| saba se prathama hama svAmi zrI sumativijaya jI mahArAja ko dhanyavAda dete haiM ki jinhoM ne hameM haraeka prakAra se protsAhita kiyaa| tathA zrI deva zrI jI Adi satiyoM ke bhI hama kRtajJa haiM ki hamAre isa utsavameM jaMDayAlA se vihAra karake pdhaarii| paMjAbake atirikta bambaI Adi prAntoM se AnevAle dharmabandhuoMke hama vizeSa AbhArI haiM ki jinhoM ne itanI dUra se Akara hamAre utsava kI zobhA ko bddh'aayaa| vizeSa kara lAhaura tathA syAlakoTa ke paramparA vAle sthAnika vAsI bhAiyoM ko to jitanA dhanyavAda diyA jAya utanA kama hai / isa mauke para unhoM ne hamArI AzA se bar3hakara madada kI hai| aura sAtha meM hama apane yahAM ke digambarI bhAiyoM kI imadAda ke bhI bahuta 2 mazakUra haiM, tathA rAjA dhyAna
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| AAAAAAAAAAAAA. siMha kI havelI ke mainejara ThAkura kaMdhArAsiMha jI sAhiba aura rAya sAhiba lAlA raghunAthasahAya haiDa mAsTara dyAlasiMha hAI skUla tathA rAya sAhiba lAlA dInAnAtha kI dharmapatnI Adi sadagRhasthoM kA bhI hama atyanta AbhAra mAnate haiM ki jinhoM ne hamako maMDapa aura rihAyaza kA makAna dekara hamAre utsava ko pUrNa sahAyatA dI / anta meM zAsanadeva se prArthanA hai ki saMgha meM sadA zAnti rahe / _. AcAryapada ho jAne ke bAda saikaDoM tAra aura ciTThiyA~ mubArika vAdIke Apake pAsa Aye-unameMse aneka sAdhuoMke haiM aura aneka zrAvakoMke haiM / cihiyoMko yahA~ uddhRta karate haiM, tAra pariziSTameM diye gaye haiM / sAdhuoMmeM aneka AtmArAmajI mahArAjake saMghAr3eke haiM aura aneka dUsare saMghAr3eke bhI haiM / muni mahArAjAoMke abhinaMdanapatra / jAmanagarastha mu0 maMDala ta0 zrI lAhora zrIyuta vi0 va0 sU0 jI u0 soha0 vi0 jI sapa0 yathA0 sAtha mA0 ho / ApakA patra tathA zrIsaMghakA tAra AnaMda pUrNa milA hai| paDhakara AnaMdameM vRddhi huI hai / gurumahArAjakI kRpAse sArA kArya AnaMda pUrvaka samApta huA yaha khuzI kI bAta hai| Apako jisa dharma kSetra meM zrI 1008 guru mahArAja kI tarapha se vidyA aura vinaya zIlatA Adi saguNoM kI prApti
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| mmmmmmmmmmmine huI usI kSetra meM zrI saMghane Apako guru mahArAja ke paTTa para abhiSikta kiyA yaha Apake liye bar3e gaurava kI bAta hai| aba Apa kI aura zrI saMgha kI isI meM zobhA hai ki Apa guru mahArAja ke kadamoM para calate hue zAsana kI zobhA meM uttarottara vRddhi kareM / zrI jI mahArAja dharma carcA ke samaya apane vacanAmRta se dharmAbhilASiyoM kI bhAvanAoM ko pUrNatayA bharapUra karate hue kahA karate the ki,-saMsAra tApa se atyanta tape hue jIvoM ko vIra paramAtmA kI amRtamayI vANI sunA kara zAnta karane kA satata prayatna karate rahanA yahI hamArA saccA dharma dhana hai / yaduktam zAstraM bodhAya dAnAya dhanaM dharmAya jIvitam / vapuH paropakArAya dhArayanti manISiNaH // 1 // vAda vivAda ke samaya kaI eka kama samajha kaTuka ravabhAva rakhane vAle manuSya niSkapaTa yA satya kahane para bhI garma ho par3ate the; paraMtu Apa to sadA zAnta aura prasanna vadana hI rahate the| vipakSI loga kitane hI garma hoM magara Apa to sadA zAnti se hI uttara diyA karate aura apanI zAnta gambhIra mudrA meM vikRti kA aNu mAtra bhI praveza nahIM hone dete the| isa para Apa zrI se kabhI pUchA gayA to Apane yahI uttara diyA ki sujano na yAti vikRtiM parahitanirato vinAzakAlepi / chede hi candanataru surabhayati mukhaM kuThArasya //
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana - ajJa loka eka prakAra ke bAlaka hote haiN| jaise koI roga asta haThI bAlaka oSadhi pIne se inakAra karatA hai aura uttama vaidya apane madhura vacanoM dvArA use samajhAbujhA kara oSadhi pilA detA hai aura vaha roga se mukta hojAtA hai, isI prakAra sAdhu mahAtmAoM kA phaje hai ki ve pAsa meM Aye hue abodha se abodha manuSya ko bhI kisI na kisI prakAra se sadbodhAmRta pilA kara subodha karane kA prayatna kreN| vyAkhyAna dete samaya krodha bilakula nahIM krnaa| krodha se vicAra zakti naSTa hojAtI hai| sarala se sarala prazna kA bhI uttara dete nahIM banatA / krodha jaisA bhayaMkara viSa aura koI nhiiN| yaduktam drumodbhavaM hanti viSaM nahi drumaM, navA bhujaMgaprabhavaMsunaMgam / adaH samutpattipadaM dahatyaho haMholvaNa krodhahalAhalaM punaH // upadeza dete samaya sAdhu yadi krodha ke vazIbhUta ho jAya to vaktA zrotA donoM ko hI karma kA bandha hotA hai| isaliye sAdhu puruSa ko prANimAtra se maitrI rakhanI cAhiye aura usakI bhASA bar3I hI zAnta evaM madhura ho / zekha sAdI eka jagaha pharamAte haiM dilAgara tavAje kunI akhatiyAra zavada khalaka duniyA turA dostadAra / / ___ sAdhu puruSoM ke dvArA prema bhAva se upadeza milane para dharmAnveSaka jijJAsu loga avazya dharma meM dRr3ha hote haiM aura dharma ke rAsika banate haiN| vItarAgadeva ke prapautra muni mahArAja, pATa para
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ 468 Adarza jIvana / baiTha kara vItarAgadeva ke samAdhi mArga kA upadeza kareM aura zrotA gaNa usa upadezAmRta se apane AtmA meM zAnta bhAva ko prApta kareM isI meM sAra hai| sAMsArika kAryoM meM vyagratA ko prApta hue manuSya kucha samaya zAnti prApta karane ke liye hI sAdhu munirAjoM ke pAsa upadezAmRta kA pAna karane ke vAste Ate haiM, na ki. idhara udhara kI vyartha bAtoM ke sunane aura apanI vyagratA ko bar3hAne ke liye unakA Agamana hotA hai| pATa para baiTha kara vyAkhyAna vA~cane vAle ko kisI rAjya kI tarpha se kisI taraha kI amaladArI nahIM milI huI / usako to isa sthAna se mAtra laghutA rUpa sadguNa kI anupama zikSA grahaNa karane kI hai, isaliye pATa para baiThane se pahale, maiM kauna hU~, kisa ke pATa para baiThatA hU~ aura Age ko mere liye kyA 2 karttavya hai ityAdi bAtoM kA avazya vicAra kara lenA caahiye| tathA vyAkhyAna dAtA ko itanA aura bhI khyAla rakhanA cAhiye ki vyAkhyAna meM isa prakAra ke viSaya kI carcA ho jisase ki sunane vAloM ko kucha na kucha saddhodha aura zAnta rasa kI prApti ho| sAdhu puruSoM ke kathana aura AcaraNa kA upayoga mAtra dharmAbhivRddhi ke liye hai| isake viparIta bandhuoM ke pArasparika kleza, aura paraspara kI IrSA Adi bIbhatsa kAryoM ke liye sAdhu puruSoM ko apane uccAra aura vicAra kA kadApi upayoga nahIM karanA cAhiye / isa vAste mahAtmA puruSa alaga rahate hue bhI saba se mile hue aura saba se milate hue bhI saba se alaga haiN| eka
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| urdU kavi ne isa bhAva ko bahuta acchI taraha se vyakta kiyA hai| alaga hama saba se rahate haiM misAle tAra tambUrA / jarA cher3e se milate haiM milA le jisakA jI cAhe // sAdhu mahArAja kI mukha mudrA ko dekhate hI usakI gambhIratA aura zAntatA kA prabhAva yadi zrotAoM para par3e tabhI ve zAnta bhAva se sAdhu munirAja ke upadezAmRta ko bhalI bhA~ti 'pAna kara sakate haiM / kahA bhI hai candanaM zItalaM loke candanAdapi candramA / candracandanayormadhye, zItalaH sAdhu saMgamaH // isa liye sAdhu puruSoM ko sadA zAnta bhAva meM hI ramaNa karanA cAhiye / paropakAra sAdhuoM kA eka viziSTa guNa hai / yadi koI pratipakSI kaSTa bhI de taba bhI sAdhu puruSoM ko to dIpaka kI taraha usake ajJAnAndhakAra ko kaSTa saha kara bhI dUra karane kA prayatna karanA caahiye| apane ko jalAkara aura ko rozana karanA / yaha tamAzA hamane phakata cirAga meM dekhA // 'paropakAra ke kArya meM kaSToM ke upasthita hone para bhAga jAnA 'paropakArI kA kAma nahIM / aisA koI samaya nahIM thA aura na hogA jaba ki sArA saMsAra eka hI raMga meM raMgA huA naz2ara Ave / sabhI loga avaguNAnveSI aura sabhI guNagrAhI nahIM hote| saMsAra meM yadi guNagrAhI loga haiM to avaguNa dekhane vAloM kI bhI kamI nahIM; parantu paropakArI puruSa ina bAtoM kI kucha bhI
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / paravAha nahIM karate / ve kaSToM ke pahAr3oM ko cIrate hue apane dhyeya sthAna para pahu~cakara hI basa karate haiM / kaSTa sahana kiye binA kucha nahIM banatA, purAne udAharaNoM ko chor3iye eka tAjA hI udAharaNa lIjiye__ zrI 1008 guru mahArAja sAhiba ne jitane kaSTa sahe haiM unakI gaNanA karanI kaThina hai / yadi ve isa kadara kaSToM ko na sahate aura dRDhatA pUrvaka unakA mukAbilA na karate to Aja jo kucha dharma prabhAvanA dRSTi gocara ho rahI hai yaha kabhI dekhanI nasIba na hotI / mahArAja zrI apane pUrva kaSToM kA kabhI z2ikara karate to sunakara A~khoM meM A~sU bhara Ate / isa liye mAtra mAnI huI bar3AI kAma nahIM AtI, kintu AcAra meM AyA huA bar3appana hI kAma kI cIz2a hai / vicAra kara dekhA jAya to jitane bhI mahanta Aja taka hue haiM ve sukha kI zayyA para sote hue nahIM kintu aneka vidha kaSToM kI kaMTIlI zayyA para tapasyA karane se hue haiM / mahatva prApta karanA kucha mAmUlI sI bAta nhiiN| __isake alAvA nAyaka bane, isa se yaha kadApi samajhane kA nahIM ki hamAre Azraya tale rahA huA anya sAdhuvargamAtra hamArI hA~jI ke liye hI hai, kintu choTe sAdhu jo haiM ve bar3oM ke saMyama pAlane meM aura zAsana kI zobhA vRddhi meM kaI prakAra se madadagAra haiM aisA vicAra karane kA hai| mayUra apane choTe bar3e aneka prakAra ke picchasamUha se hI zobhA detA hai| choTe
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 471 bar3oM ke sahAre apane saMyama kA pAlana karate haiM aura bar3e apane dIrgha kAlIna viziSTa anubhava dvArA samaya 2 para unako samucitta zikSaNa dete hue una se saMyama palAte haiM / isa prakAra paraspara ke prema bhAva se hI zAsana zobhA aura dharmAbhivRddhi meM pragati hotI hai / mahatva kI zobhA kevala laghutva para hI avalambita hai| namanti saphalA vRkSA namanti sajjanA janAH / - Apa jAnate haiM ki yaha samaya kusaMpa ke bar3hAne kA nahIM kintu jahA~ taka hosake usako kama karane kA hai| parama pUjya mahArAja jaba vidyamAna the taba ve sAdhuoM aura zrAvakoM ke sAtha kitanA prema rakhate the, tathA sAdhuoM aura zrAvakoM meM paraspara kitanA pragAr3ha prema thA usakA smaraNa Ate hI Ajakala kI dazA para azrupAta hue binA nahIM rahatA / ve mahA puruSa eka hI the parantu unake samaya meM jo 2 kAma hue haiM unakA to Aja smaraNamAtra hI raha gayA / isameM sandeha nahIM ki adhika mahAtmA yadi Apasa meM milakara kAma kareM to kAma avazya adhika ho magara aisA bhAgya kahA~ ? yadi muninAyaka aura sAdhAraNa munirAja apane dila meM kucha namratA ko sthAna deM to zAsanonnati ke aneka prazaMsanIya kArya hosakate haiM parantu aisA sadbhAgya milanA bahuta kaThina hai| ___ Apasa meM kusampa bar3hane bar3hAne kA mukhya kAraNa abhimAna hai| isa abhimAna zabda meM se yadi 'mA aura na' nikAla
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 4 diyA jAve to tamAma jagat vijaya nAda se gU~ja uThe / isa aura na' ko nikAlane kA upAya choTe bar3e donoM ko hI vicAraNIya hai / aisA hone se hI zAsana kI unnati hosakatI hai anyathA nAma mAtra kI hI unnati hai, kaSAya dharma aura saMyama donoM ke hI vighAtaka haiM isI liye inake tyAga kA zAstroM meM bAra 2 upadeza diyA hai / jaina zAsana meM bhale hI muniyoM aura padavIdharoM kI vRddhi ho yaha eka vizeSa khuzI kI bAta hai / parantu isake sAtha yadi ve apanI 2 zakti ke anusAra deza dezAntara meM bhramaNa karake sadupadeza dvArA logoM meM vAstavika dharma kI abhiruci paidA kareM aura unheM vItarAga deva ke samAdhi mArga ke rasika banAveM tathA eka dUsare se prema pUrvaka mileM, prema pUrvaka vArtAlApa kareM evaM milate hI eka dUsare ke antaHkaraNa meM Ananda kI urmiyA~ uThane lageM aura hilamila kara dharma sambandhI kAryoM kA vicAra kareM tabhI zAsana kI zobhA tathA unnati meM yaha vRddhi uttarottara vRddhi kara sakatI hai / 472 gRhastha loga Apasa meM milate samaya apane purAne se purAne vaira virodha ko chor3a kara bar3e prema bhAva se milate aura vArtAlApa karate haiM | apane sAdhu kahalAte haiM aura usa para bhI vItarAgadeva ke zAsana ke anuyAyI haiN| apane meM samatA guNa kI adhikatA dekha kara hI anya gRhastha loga dharma meM pravRtta ho sakate haiM, isa lie vItarAgadeva ke anuyAyI sAdhu varga meM
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 473 samatA guNa jitanA adhika ho utanA hI acchA hai, isI meM zAsana kI zobhA hai| yadi jina zAsana rasika muni logoM meM samatA guNa kA abhAva ho to logoM kI unake prati avazya halakI najara hogii| loga unheM tuccha dRSTi se dekheMge, aisI dazA meM ukta vRddhi aura sAdhutA zAsana kI zobhA ke lie nahIM kintu zAsana ko zaramAne ke liye hI ho sakatI hai| isa liye munijanoM kA samatA guNa hI adhikatayA zAsana kI zobhA hai| __ Apa guru mahArAjakI sevA bhakti meM nirantara lage rahe, paMjAba meM mahArAja jI sAhiba rUpa sUryAsta hone ke bAda una kSetroM meM Apake hAtha se aneka prabhAvanAjanaka zubha kArya hue tathA nirantara bhramaNa karake bahuta kucha umati kii| isase AkarSita hokara zrIsaMghane Apako guru mahArAja ke paTTa para abhiSikta kiyA yaha khuzI kI bAta hai / aba Age ko Apake dvArA adhikAadhika dharma kArya hoM aura zAsana kI zobhA meM uttarottara vRddhi ho tathA anya munirAja bhI usakA anusaraNa kareM to usakI zobhA bhI Apa ko hI hai| vizeSa meM maiM yAda dilAtA hU~ ki, 1008 zrI svargavAsI guru mahArAja zrImadvijayAnanda sUrIzvarajI tathA guru jI mahArAja zrI 1008 zrIlakSmIvijaya jI mahArAja jI kI vidyamAnatA meM prAyaH aisA prasaMga Ane hI nahIM pAtA thA / kadApi daiva yoga sakAraNa yA niSkAraNa kisI ko chamasthapane kI laharase
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ 474 Adarza jiivn| kaSAya A bhI jAtI to usI vakta nahIM to usI dina ke daivasika pratikramaNa meM sulaha-saMpa karate karA dete the / yadi aisA hone para bhI kucha kasara kisI ke dila meM raha gaI mAlUma hotI thI to pAkSika pratikramaNa meM usakI saphAI karA dI jAtI thii| aMta meM sAMvatsarika pratikramaNa meM to avazyameva kSamApanA Apa svayaM karate the aura anyoM se karAte the| kabhI koI ajJAnatA vaza usa bAta para dhyAna nahIM detA thA to usako zrI kalpa mUtra kA " jo uvasamai tassa atthi aaraahnnaa| jo na uvasamai tassa natthi ArAhaNA / tamhA appaNA ceva uvasamiyavvaM / " yaha pATha dikhA kara samajhAte the ki, dekha bhAI-bIbA ! zrI tIrthakara mahArAja ne tathA zrI gaNadhara devoM ne kyA pharamAyA hai ? " jo jIva kSamApanA karatA hai vo ArAdhaka hotA hai, aura jo nahIM karatA hai vo ArAdhaka nahIM hotA hai / isa liye kSamApanA karake ArAdhaka honA yogya hai " / aise prema ke vacanoM ko sunakara agalA bhI zAMta hokara kSamApanA kara letA thaa| yaha Apako bhI mAlUma hI hai, Apa svayaM jAnate haiM, Apa ne svargavAsI gurumahArAja ke caraNoM meM raha kara-gurukula vAsa se khUba anubhava saMpAdana kiyA hai| Apa ko samajhAne kI koI jarUrata nahIM hai, tathApi aba Apa una mahA puruSoM ke sthAnApannaunake paTTa dhara bane haiM, ataH Apa ko unakA anukaraNa karanA yogya hai / zrIguru mahArAja Apako sahAyatA dekheM aura Apa
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana aise kArya karane lAyaka ho jAveM, jinase ki zrI guru mahArAja kA - zrI 1008 zrI madvijayAnanda sUrIzvara jI mahArAja kA zubha nAma jagat meM adhika se adhika rozana hove / Apake sAtha dhama sneha hone se Apako yogya samajha kara itanI sUcanA zuddhAntaHkaraNa pUrvaka likhI hai / AzA hai Apa isameM se sAra grahaNa kareMge, tathApi mere likhe hue matalaba meM kisI prakAra bhI aprIti hone kA kAraNa bana jAve to usakI bAbata micchAmi dukkaDaM detA huA maiM apane lekha ko samApta karatA hU~ / maiM hU~ ApakA zubhacintaka - muni-kAM0 vi0 vandevIrama jAmanagara ( kAThiyAvADa ) (2) zrIyuta vallabhAcArya tA0 upAdhyAyajI Adi sarva munirAja yogya ahamadAvAda thI haMsavi0tA0 paMnyAsajI AdinI' mAluma thAya tAra pahocyo AnaMda thayo Apano patra tA0 mAna patra vAMcI AnaMda thayo 'tamArI padavI thI zrI mUri paNa khuzi thayA che chApelI mAnapatranI pAMca nakalo. mokalAvazo 475 ( 3 ) tA0 1-12-24. AcArya ajitasAgara sUri The0 AMbalIpola javerevADA amadAbAda.
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / lAhora madhye zrImAn jainAcArya vijayavallabha sUri jI tathA upAdhyAya sohana vijayajI vigere yogya sukha sAtA aura vaMdanA Apako tA0 1-12-24 ko prAtaH kAla meM AcArya pada kI kriyA samagra paMjAba saMgha kI tarapha se huI unakI tAra dvArA khabara par3hate hI hama atyaMta AnaMdita huye haiM aura Apa jaise dharmoddhAraka ko yaha amUlya pada zobhAspada hai / Apake dvArA jaina zAsana ke uddhAra ke anekAneka kArya banate raheM yaha hama zAsanadeva se prArthanA karate haiM / vinaya saMpanna paMnyAsa sohana vijayajI ko upAdhyAya pada diyA jisase bahuta khuza hue haiN| le0 hemendrasAgara kI vaMdanA / 1008 vAra svIkAreM amadAbAda. 476 ( 4 ) sInora / zrI zrI zrI AcArya upAdhyAya jI tathA sumati vijayajI Adi yoga mukAma sInora thI muni amaravijaya Adi ThA03nA tarapha thI vaMdanA sukha sAtA yathA yogya vAMcanI, lAhaura se AyA patra vAMca ke AnaMda huaa| hama to aba saba vAta se thake huve haiM / Apane gurumahArAja kA pada liyA hai so khUba dIpAvanA yahI hamArA AzIrvAda hai / saba sAdhuoM ko vaMdanA sukha sAtA yathA yogya kahanA / mitI 1981 nA mAgasara di 8.
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ dy jyn swytnmyr arty mnddl gwjrnwlh 20 .? . KY bt shdy twy try gn myny pnch swny try msty ny hy mhrj tys zrI myn yfry myn wly khy bj ay syhy n khy khy `brt nsy s khmp s shb chnd jaina zvetAMbara AratI maMDala gujarA~vAlA. AdarzajIvana. His , . .
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avarza jIvana / 177 mu0 lAhora AcArya mahArAja zrI zrI zrI vallabha vijayajI upAdhyAyajI sohana vijayajI Adi yogya dhInuja thI muni motIvijaya padmavijaya maNivijaya ThA0 3 nA vaMdanAnuvaMdanA. tyAMnA samAcAra chApA dvArA vAMcI atyaMta AnaMda thayo cha / valAda-mAgasara vadi 1 zrI paramopakArI zAMtadAMta tyAgI vairAgI gaMbhIra dharma snehI parama kRpAlu parama pUjya bhaTTAraka AcArya mahArAja nA guNe karI virAjamAna gurudeva zrI zrI zrI 1008 zrIyuta vijaya vallabha sUrIzvara mahArAjajI AdinA caraNa kamalamA sevaka viveka vijayanI vaMdanA avadhAraso jI, tathA muni zrI samati svAmIjI tathA tapasvI jI tathA paMnyAsajI zrI upAdhyAyajI zrI sohana vijaya jI tathA paMnyAsajI zrI vidyAvijaya vicAravijaya sAgaravijaya samudravijaya upeMdravijaya Adine vaMdanAnuvaMdanA kahaso jI. valAdamA Aje vadI 1 nA roje Avyo chu.. ApanI sukhasAtA nA samAcAra avasare lakhavA kRpA karaso jI. seTha phUlacaMda khema caMda tathA mohanalAla nA mukha javAnI. thI lAhaura nA samAcAra sAMbhaLIne ghaNo AnaMda thayo cha / mAgasara sudi 9 zrI DabhoDA parama pavitra pUjya munirAja zrI 1008 zrImAn zrI vallabha
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 Adarza jiivn| vijaya jI mahArAjajI vigaire munirAjoM yogya sevaka mAna, viveka, saMtoSa tarapha se vaMdanAnuvaMdanA sukhasAtA pUrvaka AnaMda sAthe muni zrI paM0 lalitavijayajI ke patra se Apako AcArya pada milyA vAMcakara bahota harSa huvaa| Apa pada ke yogya ho 'acche acche dharma ke kArya karate ho| (8) ddbhoddaa| zrI paramapUjya vidvAna ziromaNi zrI zrI zrI 1008 guru jI mahArAja zrI AcArya mahArAja zrI vallabhavijaya jI Adi parivAra yogya vivekavijayanI vaMdanA avadhAraso jI, Aje paM0 lalita vi0 umaMgavi0 nA patra thI Apa sAhebajI nI padavI nA samAcAra jANyA. AnaMda thayo. avasare sukhasAtA nA samAcAra dezo jI. da0 vivekavijaya sudi 9 lAhora madhye zAnta dAnta parama pUjya paramopakArI evA aneka guNekarI virAjamAna AcArya mahArAjajI zrI vijaya vallabha sUrIzvarajI mahArAjAdi kapaDavaMja thI li: sevaka kIrtibenI vaMdanA 1008 vAra avadhArazojI. bIjuM Apa zrI jInI kRpA thI AnaMda che. Apa zrI jI ne AcArya padavI tathA paM. mahArAjajI zrI sohanavijaya jI mahArAjajI ne upAdhyAya padavI sAMbhalI atyAnaMda thayo che. mAgasara sudi 12. sevaka kIrtinI vNdnaa|
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / da. sevaka choTA kIrtikI trividha trividha vaMdanA pUrvaka baDI khuzI huI / amArA AtmA bahuta AnaMda bhayA e kAma bahuja acchA huA hai ApakA puNya teja hai, prathama kAnpharansa vakhata paNa karane kI zrAvakoM kI marajI huI paNa Apane nA pADI to aba dUsare ko ThapakA kA vakhata nahIM rahA aura saba loka baDI khuzIse e kAma karane ko sAmila hue aura pratiSThAkA mAmalA meM baDI dhAma dhUmake sAtha huI amAre ko jarA manameM dilagirI paidA huI paNa amadAbAda se aura paM. lalitavijayajI kI ciTThI se sunake bar3A AnaMda huA hai / 3 ( 10 ) vande zrI vIramAnandam / 1008 pUjyapAda AcArya bhagavAn zrIguru mahArAjajI sa'parivArakI sevA meM lAhaura / ghATakopara se sevaka varga kI 1008 vAra vaMdanA svIkAra hove / kala rAtriko pratikramaNa bAda maNilAla sUrajamalakI mAraphata, tAra dvArA, ApakI AcArya padavI kA samAcAra suna kara jo AnaMda huA hai, jJAnI mahArAjahI jAnate haiM / isa khuzImeM kyA likhU~ ? mAre khuzIke vivaza ho rahA / basa itanA hI likhatA hU~ ki AjakA dina mere lie to kyA svargavAsI, prAtaHsmaraNIya, jainAcArya, nyAyAMbhonidhi, zrImadvi
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinANAhvvvvvvny NAarvvvv - 480 Adarza jIvana / wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwmarwar jayAnandamUri-AtmArAmajI-mahArAjajIko sacce guru tarIke mAnanevAle hara eka jaina bacceke lie svarNAkSaroM meM likha lene vAlA huA hai, kyoMki " merebAda paMjAbakI sAra saMbhAla vallabha levegA" isa guru vacanako zrIsaMgha paMjAbane Ajake roja Apa ko una guru mahArAja ke paTTa para kAyama karake satya kara diyA hai| maiM zrI saMgha paMjAbako anekazaH dhanya vAda detA hU~ aura zAsana deva se prArthanA karatA hU~ ki ApakA ikabAla bahuta bar3he, tAki guru mahArAjakA nAma adhika rozana hove / / __ maMgalavAra. ) Apake caraNoM ke kiGkaramArgazIrSa zuklA SaSThI-saptamI-- tA. 2-12-24. lalita kI anekazaH vNdnaa| (noTa) yahA~ ghATakoparameM isa bAtakI khuzI sakala zrI saMghameM phaila gaI hai / kala aSTamIko zrIphalakI prabhAvanA tathA pUjA padAne kA zrIsaMgha kA vicAra hai / kucha sAdharmivAtsalya yA amuka rakama mahAvIra jaina vidyAlaya ko isa prasaMga kI khuzI meM denekA vicAra bhI zrIsaMgha kA hai jo bane so kharA / da0 sevaka lalita kI vaMdanA / laghu sevaka kI trikAla vaMdanA svIkAranI jI sevakoM kI cirakAla kI AzA Aja saphala ApazrI jI ne karI hai aura sevaka vargakI padaviyoM kI zobhA bhI aba hI huI hai jo Apa zrI takhta nazIna hue haiN| saccA vArasA Apa zrIjIkohI prApta huA hai| x x x x da0 sevaka umaMgakI vNdnaa|
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / (11) zrI vIra saMH 2451 viH 1981 zrI Atma saH 29 mAgasara sudI 10 prAtaH smaraNIya cAritra cUDAmaNi yatipati zAsana subhaTa kalikAla kalpavRkSa municakra cUDAmANa zAMtadAtAdi sakala sadguNa vibhUSita paropakAraniSTha zrI zrI zrI 1008 jainAcArya zrI vijayavallabhamari jI mahArAja AdinI sevAmA lAhora, olapADa ( sUrata ) thI sevaka vinayanI vaMdaNA nI sAthe mAlUma thAyake ApanI padavI no tAra sUrata Avela tyAMthI mane Ajaroja khabara malyA, tethI lakhavAnuM ke lAyaka ne lAyaka mAna male temAM AnaMda thAya e svAbhAvika che. daH sevaka vinayanI vaMdanA svIkArazojI. dozI jamanAdAsa bhagavAnajInI vaMdanA 1008 vAra ApanI pavitra sevAmA svIkArazojI. jata lakhavAna ke Apane AcArya padavI maLI tethI ame bahu khuzI thayA chiiye| zrImad vijayadharmasUrigurubhyo namaH / mItI mArgazIrSa vadI 14 dharma saMH 3. zAMtyAdi aneka guNagaNAlaMkRta zAsanonnatikAraka vidvadvarya zrImAn vijayavallabhamUrijI mahArAja Adi ThANA sarvanI pavitra sevA mAM mu0 lAhora, savinaya 1008 vAra vaMdanA sAthe vinaMtI ke Apano patra malyo hato......................"vizeSa pahelo patra lakhyA bAda "jainapatra" thI Apa zrIne AcArya
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| wwwnwww padavI thayAnA samAcAra jANI amo sarve ghaNAja khuzI thayA chIe, AgarAno saMgha paNa khuzI thayo che, Apa jevA yogya puruSo ne yogya padavI thaI te ghaNuMja ThIka thayuM che / lI. sevaka jayaMtivijayanI vNdnaa| (13) kapaDa vNj| svastI zrI lAhaura madhye zAMta dAMta mahaMta tyAgI bairAgI chatrIsa guNa yukta parama pUjya pavitra paramopakArI dhairya gaMbhIra aneka upamA lAyaka zrI zrI zrImadvijayavallabhasUrIzvara mahArAjajI sAhibanI sevA mAM, kapaDavaMja thI lI. kSamA zrI jI ma. mANikya zrI vasaMta zrI, sarvanI vaMdanA koTI vAra ApanA pavitra caraNoM meM kRpA karake svIkAra karanAjI aura Apako pada pradAna kA maMgalakArI zreSTha samAcAra jaina se aura kuMkuma patrIse jAnakara bahuta AnaMda huvA hai jii| yogya bAta banane se harSa huve isa meM nabAI kyA hai ? prathama se hI saba jagA meM upakAra kara rahe hojI / acchA acchA dharmakA kAma kiyA hai jii| - maMgala astu lI. mANikya zrI. "sad gRhasthoMke abhinaMdana patra / (hindI) pharnahila niilgiriij| 12-12-1904 zrImanto mahAnubhAvA munivarAH sapazeyam, ciraMjIvI bhAga
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / malla se jJAta huvA ki thor3e dina hue jainasamAja ne zrImAnoM ko jainAcArya kI padavI se satkRta kiyA hai, maiM sunakara bahuta prasanna huA huuN| yadyapi Apa jaise mahAtmA padavI kI yA upAdhi kI icchA nahIM rakhate tathApi hama sabakA karttavya hai ki unakA satkAra karate hue apanI kRtajJatA batalAyeM, bahudhA U~cI padavI Apa jaise mahAtmAoM ke zubhanAma ke sAtha hI zobhA prApta karatI hai| vinIta hIrAnaMda zAstrI. biikaaner| tA.14-12-1924 zrImAn mAnyavara sadguNAlaMkRtadharmaniSTha paropakAra vrata parAyaNa vidyAvAridhi jainAcArya zrI 1008 zrI vallabhavijayajI mahArAja AcAryajI mahodaya yogya jayadayAla zarmA kA savinaya praNAma prApta ho / zrImAnoM ko AcArya pada kI prApti sunakara citta ko atyaMta hI pramoda prApta huaa| vAstava meM yaha pada Apa jaise vidyAvAridhi saujanyAdi guNAkara mahAnubhAvoM ke yogya hI hai| zrI sarvakSa prabhu se merI hArdika prArthanA hai ki Apa cirAyu hokara apane sadjJAna vidyA Adi sadguNoM ke dvArA deza kA cira samaya taka kalyANa kreN| jayadayAla zarmA shaasii|
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ 484 484 Adarza jiivn| zrI AtmAnaMda jaina sabhA, aMbAlA zahara / 4 disabara 1924 svasti zrImatpAjinaM praNamya tatra zrI lAhora zubha sthAne virAjamAna pUjyapAda paramopakArI zrI jainAcArya zrI 1008 zrImadvijayavallabhamUrijI mahArAja upAdhyAya zrI sohana vijaya jI mahArAja zrIsumativijaya jI mahArAja zrI paMnyAsa vidyAvijayajI mahArAja tathA anya sarva sAdhu samudAya kI sevA meM dAsAnudAsa bhAgamalla kI vaMdanA namaskAra 1008 vAra abhu Triomike pATha sahita svIkAra hojii| Age nivedana yaha hai ki sevaka kala hI guDagAoM se vApisa AyA hai / vahA~ kI parIkSA meM maiM Ara hamAre skUla ke mAsTara bilAyatIrAma donoM prathama kakSA meM uttIrNa hue| - yahA~ Ate hI lAhaura ke pratiSThA mahotsava ke AnaMdadAyaka samAcAra sune / vizeSakara Apa donoM muni mahArAjoM kI padaviyoM kA hAla sunakara citta itanA prasanna huA ki usa prasannatA ko varNana karane ke lie mere pAsa paryApta zabda nahIM haiN| kyA hI acchA hotA yadi meM bhI apanI A~khoM se vaha dRzya dekha paataa| paraMtu mujha jaise nirbhAgya ke bhAgya meM yaha zubha avasara kahA~ ? ___ ApakI ina padaviyoM para eka bAra aura badhAI detA hU~ aura samAja kI dakSatA para mugdha horahA hU~ jinhoMne aise svarNamaya avasara kA aisA acchA upayoga kiyaa|
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 485 yahI icchA hai ki samAja ke sira para ApakA chatra anaMta kAla taka jhUlatA rahe aura yaha samAja unnati ko prApta ho / sevakabhAgamalla maudgala / jypur| tA. 9-12-24 svasti zrI lAhora zubha sthAna sakala zubhopamAkarI virAja mAna pUjya zrI 108 zrIyuta AcArya mahArAja zrI vijayavallabha mUrijI mahArAja sAhaba kI pavitra sevA meM dAsa gulAbacaMda DhaDDA kI savinaya vaMdanA mAlUma hove, ApakA kRpA patra milaa| par3hakara AnaMda huvA / merI dilI cAhanA paMdarA barasa se Apako paramopakArI svargavAsI sUrIzvara kI gaddI para dekhane kI thI, ApakI dayAlutA, yogyatA, dharmajJatA, vidvattA, upakAra, tapa, japa, kSamA vagairaha guNoM ko lekara Apako isa pada para paMdarA barasa pahile hI dekhane kI icchA thI, paraMtu samaya Ane para phala milatA hai / mujhe agara jarA bhI sUcanA kisI dvArA isa zubha kriyA kI mila jAtI to mujhe kucha bhI takalIpha hote huve bhI maiM avazya hAjara hotA, paraMtu maiM isa bAta ke lie bilakula aMdhere meM thA, hAlAM ke maiMne kaI daphe yAtrA meM vicAra bhI kiyA thA ki pratiSThA ke samaya AcArya padavI dI jAve to atI
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 Adarza jiivn| - zreSTha ho / dAkha pake jaba kavve kA kaMTha ruka jAve, vAkai, Apako mUri pada prAtpa hone se jitanI umaMga kI laharoMse hRdayakamala praphullita huvA usa se kaI daraje jiyAdA merI bada kisamatI para aphasosa aura raMja huvA, jisako maiM likha nahIM sktaa| khaira bhAvI prabala, AtmAko saMtoSa isa hI bAta para diyA jAtA hai ki 28 varasake bAda hamAre upakArI mahAtmAke yogya paTa dhara ko hamane apanA ziratAja dekhA / isa dAsakI prArthanA yahI hai ki Apa siMha jaise prabala, caMdramAke jaise ujjavala, sUrya jaise teja pratApa vAle hokara, balIke jaise zUravIra hokara jaina jaise dayAlu hokara svaparopakArArtha ArogyatApUrvaka isa pRthivI para vicara kara saba jIvoMke tAranevAle baneM, kalama jiyAdA kahanA nahIM karatI isa vAste AcArya zrI 108 zrIyuta vijayavallabha mUri mahArAjakI jaya bolate huve isa arajIko samApta karatA huuN| phakatadAsa gulAbacaMda DhaDhA / 156 | A Harrison Road, Calcutta. 17-12-94. zrI mAnyavara 1008 zrI AcArya vallabhavijayajI mahArAja 1008 zrI upAdhyAya zrI sohanavijayajI mahArAja muni maMDala joga kalakatte se dayAlacaMda kA vaMdanA / tAra zrIsaMghakA AyA jisameM Apake AcAya vA upAdhyAya padapara vibhUSita honekI khabara thii|
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / 487 zrIsaMghane jo upAdhiyA~ Apako dI haiM vaha bahuta ucita hI kiyA kyoMke baDe guru mahArAjajIke bAda paMjAba meM jarUrata hI thii| .. da. dayAlacaMda / 156 / A hairIsanaroDa kalakattA 17-12-24 zrIjaina zvetAmbara saMgha lAhora joga likhI kalakatte se dayAlacaMda kA jaya jinezvaradeva / ApakA tAra milA / Apake zubha samAcAra par3hakara bar3I khuzI huI ki Apa logoM ne AcArya padavI se zrI vallabhavijayajI mahArAja ko vA "upAdhyAya padavI" se zrI sohana vijayajI mahArAja ko vibhUSita kraa| paMjAba deza meM hI isa kArya kI hone kI nihAyata AvazyakatA thI, jo kucha huA, bahuta hI ucita huA, Apake isa kAryapara Apa logoM ko dhanyavAda diyA jAtA hai| __ApakA sevaka-- dayAlacaMda / zrAmAn zAsanarakSaka pUjyapAda AgamajJAtA zrI 1008 zrI vijayavallabha murIzvarajI mahArAja kI sevAmeM lAhora, anekazaH vaMdanA sahita nivedana ki svAsthya sukhavRtti ke samAcAra dIrgha samaya se jJAta nahIM huve, prasaMgopAta likhane kI
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| .....vvvvvvvvvvvvvvv kRpA kareM, AcAryapada samarpaNa samaya meM kSudrAtmA ko smaraNa nahIM kiyA isakA atyaMta kheda hai lekina AnaMda to isa bAtakA hai ki paMjAba ne samagra bhArata ke jainasaMghakI icchA 'saMpUrNa kI, vizeSa kyA likhU AnaMda asIma hai / choTI sAdar3I / caMdanamala nAgorI / tA. 11-12- 924 (8) zrIbhad vIrAya nmH| svastI zrI lAhora nagare mahAzubhasthAne zAMta dAMta sUryasamAna tejasvI caMdrasamAna zItala svabhAvI kalpavRkSasamAna paropakArI bhAraMDapakSIsamAna aprapatta saMsArI jIvoMko duHkharUpI samudra se pAra karane ke liye naukA samAna ityAdi aneka zubha guNaguNAlaMkRta zAstravizArada jainAcArya zrI zrI 1008 zrI vijayavallabha sUrIzvarajI mahArAja upAdhyAya zrI sohanavijayajI muni zrI sumati vijayajI paM. vidyAvijayajI, tapasvI guNavijayajI,vicAravijayajI,samudravijayajI, sAgaravijayajI,Adi mahArAja sAheba kI sevA meM muMbaI se sAdar3I zrIsaMgha kI vaMdanA 1008 vAra abhuDiomI abhyaMtara sahita avadhAranA jI, vi0 vinaMtI sAtha likhanA hai ki Apa zrIkA kRpApatra nahIM so Apa zrI amUlya vakta leke likhane kI kRpA krnaajii| varSA RtumeM kRSANa loka megha kI rAha dekhate haiM usI taraha, hama bhI Apa zrIkA amRtatulya upadezaka patra kI rAha dekhate haiN| yahA~para devaguru
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / mahArAjajI kI kRpAse sukhazAMti hai| Apa zrIkI sukhasAtA kI sadA cAhanA rakhate haiM aura Apa zrIne zrIsaMgha ke Ate Agraha se AcArya pada kA grahaNa kiyA hai usIse hamako bahota AnaMda prApta huvA hai / devAdhideva se hAtha jor3ake yahI prArthanA hama karate haiM ki aisA zubha avasara hamako vAraMvAra prApta ho / saM. 1981 posavadI 2 zanivAra / se. sAgaramala kI 1008 vAra vaMdanA svIkArazojI. se. dIpacaMda kI 1008 vAra vaMdanA se. seMsamala kI 1008 vAra vaMdanA se. tejamala kI 1008 vAra vaMdanA se. siradAramala kI 1008 vAra vaMdanA mumbii| 12-12-24 " AnaMdita anumodana vinaMtI patrikA / " pUjya mahAna upakArI 1008 zrI amara nAma vijayavallabha mUri mahArAja ke caraNa meM lI. ApakA dAsAnudAsa gurubhaktAbhilASI prabhu guNa gAyaka prANa sukha mAnacaMda ke 1008 vaMdanA Apa caraNameM kabUla kareMge / zudi 10 mI ke dina mu0 zrI bAlApura meM utsava prasaMga meM maiM gayA thA, vahA~ susvapna dekhA susvara saba sune suvAsa AI, mana praphullita huA, aMtarIka jI aura bhAMDuka jI kI yAtrA karake Aja muMbaI AyA / pUjya paM0 lalitavijaya
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ anAAREENAATANHARAN Adarza jIvana / mammoonmoovecommon jI mahArAja ko vaMdanA kAja gayA / mana kI khuzAlI jAhera kI unhoM kI khuzAlI aura AnaMda kI kyA bAta hai? saccI guru bhakti kA prabhAva chupA nahIM raha sakatA hai / zubha prasaMga kI saba hakIkata kA sArAMza paMnyAsa jI ne mujhe kahA / suna kara bahAta hI harSe huA / jo bAta nyAya dRSTi se viruddha pakSakAra bhI kubUla kare usa meM do mata ho hI nahIM sakate haiM, lAyaka ko lAyaka mAna milane se manuSya to kyA para daiva bhI anumodanA karate haiM / pUjya muni mahArAjoM aura sujJa zrAvakoM ne isa zubha kArya ke lie jo preraNA kI hai unako bhI dhanyavAda hai| paMca mahAvrata dhArI sAdhu munirAja maMDala meM Apako sarvottama adhyakSa padavI jo dI gaI hai usako parama pUjya AcAya mahArAja 1008 zrI vijayAnaMda mUri mahArAja kI paraMparA meM survaNa akSara maya banAva samajhatA hU~ aura cAhatA hU~ ki zAsanadeva kI sahAyatA se usa parama pada ko Apa de dIpyamAna kara dikhaaveN| tathAstuli0 dAsAnudAsa prANasukha mAnacaMda / (10) jiiraa| 19-12-24 mUrijI mahArAja dAme ikabAla hU ajajAnaba rAdhAmalla IzvaradAsa nathurAma bAbUrAma bAda vaMdanA namaskAra dasta bastA icchAmI ke pATha se 1008 vAra
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / mAruja AMke, Apa zrIjIne AcAryapada kI gaddI ko z2Inata bakhaza kara saba para bahuta maharabAnI kI hai, hama Apake az2ahada mazakUra haiM aura Apako bahuta bahuta mubArakavAda dete haiM aura zAsana devatA se duA karate haiM ki Apa zrIkI jindagI bahuta lambI ho, aura jainasamAja aura jainazAsana kI dina duganI rAta caugunI tarakkI kara skeN| ( 11 ) pUjya mAnyavara gurujI vijayavallabhasUrijI kI pavitra sevA meM nAgapura se pyArelAla kI vandanA svIkRta ho, kucha dina hue bhAI daulatarAma kA patra milA thA, jalase kA tamAma hAla mAlUma huvA, aura Apako AcAryapada se bhAiyoM ne vibhUSita kiyA samAcAra par3hakara atyaMta harSa huvA, aura isa dAsa kI tarapha se badhAI svIkRta ho / bhavadIya dAsAnudAsa pyArelAla jaina ( 12 ) 491 paTiyAlA, nathurAmajainI agravAla / zrImAn pUjya zrI 1008 zrI zrI AcArya mahArAja zrI muni vallabhavijayajI mahArAja vA zrI upAdhyAyajI mahArAja zrI zrI muni sohanavijayajI mahArAja aura saba muni rAjagAna ke 17-12-24
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ 492 Adarza jiivn| AADHAA caraNoM meM vinaya pUrvaka nihAyata AdAba se vaMdanA namaskAra mAlUma ho, pratiSThA kA hAla sunakara dilako bahuta AnaMda aura khuzI huI aura mujhako yaha sunakara aura ajahada khuzI huI ki zrIsaMgha paMjAba ne Apako hI apanI sara parasti ke lie AcArya padavI aura sohanavijayajI mahArAjako upAdhyAya padavI dI hai, bezaka Apa isI lAyaka haiN| totArAma dInadayAla durgAdAsa kI taraphase Apake caraNoMmeM namaskAra phuce| 21-maggara--1981 (13) riyAsta, malerakoTalA munzI kriimbkhsh| tA. 7-12-24 1008 zrI zrI zrI zrI zrI, zrImad vijayavallabha mUri dharmAcAryajI mahArAjake pavitra caraNoM meM isa dAsa kI vinaMtI maMjUra hove, mubAraka ho mubAraka ho mubAraka ho ki hujUra ke kamala caraNoMse AcArya padavI kI gaddI phez2ayAba huI tamAma duniyA ko usakI khuzI hai / (14) zrI 2451 si0 zrI lAhora mahA zubhasthAne pUjya paramadayAla jJAna sAgara paMcAcAra pAlaka SaTtriMza guNe karI suzobhita zrI
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ardaza jIvana | 1008 zrI zrI mad AcArya zrI zrI vijayavallabha sUri jI Adi muni maMDala kI sevAmeM Asapura (mevADa ) se Apake caraNa kamalopAsaka tArAvata: caMpAlAla - nihAlacaMda Adi parivAra kI dvAdazAvartta vaMdanA vinaya svIkAriyegA | jainapatra AyA usameM magasara sudi 5 sADA sAta baje zrI jI ko zrI saMghane yogya so Taca ke sonemeM hIre mAphika pada samarpaNa ke samAcAra posa su0 5 ko bAMcakara atyAnaMda huA, vAraMvAra zrI saMghakA dhanyavAda hai, isa dezameM 400 ghara 1000 manuSya haiM vo sarva eka AvAja se dhanyavAda dete haiM zrI saMghako aura Apa to guNavAna hI haiM, sevakoM ko samAcAra 1 mAha ke bAda mile aise karmavaza par3e haiM ki karmoM kI balihArI miti poSa zudi 10-1981 nihAlacaMda kI vaMdanA savinaya dvAdazAvartta svIkAriyegAjI zrIyuta upAdhyAya jI zrI 108 zrI sohana vijayajI mahArAja jI se merI savinaya vaMdanA abhuTTiomi abhitara sahita svIkAriyegAjI / ( 15 ) 493 my zrI zrI 1008 zrI zrI vijayavallabha sUrIzvara jI mahArAja kI caraNa sevAmeM sojata ( mAravADa ) nivAsI samagra zrI zAMti vardhamAnajI tathA zrI mahAvIra lAyabrerI ke jaina zvetAmbara samasta saMgha namravaMdanA ke sAtha apane hArdika prema kA prakAza isa - sojata tA. 7-1-25
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avarza jIvana / mAphika karate haiM ki, paMjAba samagra zrI jaina saMgha ne ekatra hokara lAhora jaise kepiTala sthAna meM Apa zrI ko sUri pada se vibhUSita kiyA vaha patra hamAre yahAM pahuMcA, soto saMgha kI bhakti guru prati honI hI cAhiye, parantu Apa zrI ko svargavAsI zrI madvijayAnaMda mUrimahArAja ne pahile hI se yaha bhAra Apake liye rozana kiyA huA hai, vaise hI ApazrI kRtajJatA sevA dharma, sva siddhAMta pratipAdana ke bhAvoM se nibhranti (1) hote hue sAnaMda yahAM ekatra hokara paMjAba ke patra ko sunate haiN| hama Apake anukrama vidhAna kArya nizcitAtmA para prasannatA pragaTa karate haiM ki Apa isa bhAratavarSa meM svargavAsI sUrIzvara jI ke bAda AnaMda se samaya samApta kara isa padavI ko suzobhita kara rahe haiN| isa avasara para hamAre hRdayAMkita vicAra Apa zrI kI tarapha AkarSita haiN| vividha prakAra se Apake zAsana kAla meM svayaM parijJAna jo kucha kArya vAI karate hue, nyAya tathA zAsana sevA ke nimitta hita darasAyA hai usakI prazaMsA hama pUrNatayA nahIM kara sakate, pratyuta hama meM se kaI zakhasoM ne Apa se dharmopadeza sunane kA AnaMda aura saubhAgya anubhava kiyA hai, aura isI se hama Apa kI nyAya tatparatA zailI se pUraNa paricita haiN| jisa prema aura niSpakSa bhAvoM se saMsAra ke prANimAtra para ApakI karuNA dRSTi ho rahI hai usake lie hama ApakI hArdika kRtajJatA prakAzita karate haiN| jina manuSyoM ko Apake pUrNa paricaya kA suavasara milA
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / hai una hRdayoM kA Apake sAmAjika naitika tathA dhArmika jIvana ke sabhya vyavahAra ne atizaya AkarSita kara liyA hai / yahA~ para zrI mahAvIra lAyabrerI tathA zAMti vardhamAna jI deva kI peDhI tathA zrI vardhamAna jaina kanyA pAThazAlA kI sthApanA Apake upadeza preraNA kA hI kAraNa hai ki jinakA nirIkSaNa rAja ke bar3e ophisaroM hI ne nahIM varana zrImAn His Highness Maharaja Sahib Bahadur of Jodhpur aura kaI munirAjoM ne saMsthAoM meM padhAra karake prajAhita kArya meM prema pradarzita kiyA ataH ApakI sAdagI kA sAdhAraNa jIvana varNana kiyA jAya to eka daphatara kI AvazyakatA hai / Apa zrI mAna pUjyavara hamAre feas ke hAra aura eka jaina saMsAra meM anukaraNIya AcAryAdhirAja haiN| hama ko sampUrNa AzA hai ki Apake AgAmI jIvana meM bhI hamAre sAtha sahAnubhUti banI rahegI, aura usake pratApa se hameM ujjvala saphalatA prApta hotI rhegii| ApakI zAsana sevAse bhArata varSa kI prajA kA upakAra aura uddhAra hogA, caMdramA kA mukha vizva sevA se hI ujvala hai / Apa paJcamI gati gAmI munirAjoM meM keMdra ho, yadi ApakI zakti kA saMghaThana hamAre aMdara na hotA, to Aja mAravADa ke gAya bhaiMsa laraDI bakarI ke abhaya dAna meM Apa kI banAI saMsthA saubhAgya prApta karane kA gaurava rakhatI hai vaha avasara kahA~ thA, Apa zrI kI caraNa sevA meM rahane vAle muni maMDala ko yahA~ kA saMgha vaMdana likhAtA hai aura AzA rakhatA hai, ki yahI maMDala jagata ko ekyatA kA pATha samajhA kara pAlana karane meM camatkArika zakti phailAvegA / 495
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / bhaMDArI cainarAja, khIbarAja, mutA mUlacaMda rAtaDIyA ratanacaMda va hIrAlAla surANA mutA jorAvaramalla kocara kizorIlAla, rIkhabadAsa madanarAja kuzalarAja Adi sakalasaMghakI vaMdanA 1008 vAra avadhArazojI / sadgRhasthoM ke abhinaMdanapatra [ gujarAtI. ] zrIjaina AtmAnaMda sabhA bhAvanagara / tA. 8-12-1924 mAgasara sudi 13 somavAra, aneka guNa gaNAlaMkRta paramakRpAlu pUjya pavitra AcArya mahArAja zrI vijayavallabha sUrIzvarajI mahArAjanI pavitra sevA mAM lAhaura vinaMti pUrvaka apUrva AnaMda sahita jaNAvavA rajA laiye chIye ke A sabhAnI lAMbA vakhatanI abhilASA AkAMkSA zrI paMjAbanA zrasiMghe Apa kRpAlu zrI ne AcArya pada ApI ne pUrNa karI che te mATe paMjAbanA zrIsaMgha ne lAkho dhanyavAda devA sAthe A sabhA potAno paNa aparimita AnaMda harSanA AMveSa pUrvaka jaNAve che, sAthai paramAtmAnI pavitra aMtaH karaNa thI prArthanA kare che ke Apa A AcArya bhagavAnanuM ucca pada dIrghAyu thaI bhogavo ane zAsana sevA karavA niraMtara vizeSa bhAgyavAna thAvo ! basa ! - hRdayanA pUrNa umaLakA sAthe A sabhA potAno AnaMda ane bhAvanA A rIte ApanI sevAmAM rajU kare che / prathama AcArya padavI devA ane apAyA pachI harSa jAhera 496
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / karavA - abhinaMdana ApavA ema be vakhata A sabhA taraphathI zrIpaMjAbanA zrIsaMgha ne tAro karavAmAM AvyA hatA te sahaja jANavA mATe lakhyuM che / li0 namrasevaka gAMdhI vallabhadAsa tribhuvanadAsa (AkhI sabhAnI vatI) nI 1008 vAra vaMdanA avadhArazojI. li0 sevaka - gulAbacaMda AnaMdajI nI 1008 vAra vaMdanA ane A padavIno AnaMda svIkArazojI / -- 497 ( 2 ) zrImahAvIra jaina vidyAlaya - muMbaI. tA. 3-12-1924 aneka guNa gaNAlaMkRta zrI manmunimahArAja zrIAcArya zrI vijayavallabha sUrijI nI pavitra sevA mAM lAhora Apa zrIne AcArya padavI zrIsaMghe paMcamInA roja ApI te saMbaMdhamAM amArI menejIMga kameTI potAno saMtoSa jAhera karavA vaMdanA pUrvaka mane pharamAsa kare che ke Apa AvA padane sarva rIte yogya cho. AkhI menejIMga kameTI nI vaMdanA svIkArazojI. zrIsaMghe Apane AkuM anupama mAna ApI potAnA gauravamAM vadhAro karyoche / zrImahAvIra jaina vidyAlayanI menejIMga kameTInA hukamathI sevaka motIcaMda giradhara kApaDIyA nI vaMdanA avadhArazojI / 32
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / - 6 . zrIvIrAyanamaH zrI mAhAvIra jaina vidyAlayanA vidyArthIonI maLelI AjanI sabhA prAtaH smaraNIya parama pUjya muni mahArAja zrI 1008 zrImad vallabhavijayajI zrIne paMjAba nA zrIsaMghe bahumAna pUrvaka arpaNa karela AcArya padavI mATe paramollAsa pradarzita kare cha, jaina samAja nA jIvana rUpa ane saMskRti nA bIja rUpa zrI mahAvIra jaina vidyAlaya nA saMsthApaka tarike nA eo zrI nA avirata parizramo mATe mAtra zabdothIja je kAi AbhAra ane pUjya bhAva nI lAgaNI dazovI zakAya te prastuta prasaMge aMtaH karaNa pUrvaka eo zrI nA caraNa kamala mAM namratA pUrvaka arpaNa kare ch| ) li. zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA mArgazIrSa zuklA aSTamI / ... vI0 saM0 2451 . vidyArthI gaNanI . savinaya namra vaMdanA. (8) / zrI jainavanitAvizrAma / surata tA0 9-12-1924 - parama pujya AcArya mahArAja zrI vallabhAvijaya jI sAhiba ......."vi. Apa zrI ne AcArya padavI nI bAta jANI amo Apa ne abhInanda ApIe chIe. la0 jaina vanitAvizrAma nA.. vyavasthApaka
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana - mIyAMgAma tA0 12-12-24 AcArya mahArAja zrI zrI zrI zrI zrI vallabhavijaya mUri jI Adi ThANA mu0 lAhaura lI0 zA0 zivalAla chaganalAla nIvaMdanA 1008 vAra svIkArazojI vI0 ame devaguru mahArAja nI kRpA thI kuzala chIe lI. Apa zrI ne samasta jaina zvetAbara saMghe AcArya padavI arpaNa karI tethI hamArA aMtara nA UMDA abhInaMdana che.. mIyAMgAma tA0 12-12-24 AcArya zrI zrI zrI zrI zrI vallabhavijaya sUri tathA Adi munirAja mu0 lAhaura lI0 dalAla zaTha dalasukha gulAbacaMda nI vaMdanA 1008 vAra svIkArasojI lI0 mArA aMtara no je vicAra ghaNA vakhata parano hato te AzA mArI saphala thaI tethI ghaNoja AnaMda thayo. Apa zrI ne AcArya padavI zrI jaina zvetAMbara saMghe arpaNa karI te mAM mArI sahAnubhUtI che. Ajeja amoye tAra karayo cha / zrImaDhuvA yazovRddhi jaina bAlAzrama / ___tA. 16-12-1924 svasti zrI lAhora mahAzubhasthAne pUjyArAdhe paramapUjya
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ 500 Adarza jIvana / paramopakArI aneka guNoMkarI virAjamAna pUjya AcArya mahArAja zrI zrI zrI vallabhavijayajI tathA upAdhyAya mahArAja zrI sohanavijayajI mahArAja sAhiba tathA munimaMDalanI akhaMDa pavitra sevAmAM zrI mahuvAbaMdara thI lI. sevaka gulAbacaMda mANakacaMda pArekha ( suprI. yazoddhi jaina bAlAzrama ) nA 1008 vAra vaMdaNA avadhArazojI. savinaya lakhavArnu ke--Apa sAheba ne AcAryapada ane mahArAja zrI sohana vijayajIne upAdhyAyapada malyu, jANI khuzI thayochu sAthe sAthe keLavaNInA kAryoM karo cho tethI vizeSakarI Apane prApta thayela padavI ne vadhAre ujvala karo, tevI mArI zrIvIra prabhu pAse yAcanA cha / Apa zrIe zrI mahAvIra vidyAlaya, junAgaDha, zrIdevakaraNa mUlajI jaina borDiMga, pAlanapura jaina borDiMga, bIkAnera hAI skUla, aMbAlA hAI skUla, paMjAba mAM sADAtraNa lAkhanu kelavaNIphaMDa golavADa mAravADa mATe eka lAkhanuM phaMDa vigere ghaNe ThekANe Apa zrIe keLavaNI no uddhAra karyoche, te bAta bina saMdeha cha / li. sevaka gulAbacaMda mANaka caMda mahuvAbaMdara kAThiyAvADa. (8) zrI jainazAsananabhogaNadIptadiptiH, mithyAtamovighaTanAya samRdhya muurtiH|
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| 501 syAdvAda pUrNa jinapAgamapAradazvA, mUrIzvaro vijayatAm munivallabho'yam // 1 // svasti zrI pArtha jinaM praNamya munivRnda caraNa raja pari punita mahAzubhasthAne lAhora nagara madhye zAMta, dAMta, tyAgI vairAgI, paramaprabhAvaka, zAsanadhorI munigaNamArtaDa, zAsana samrATa, vAdigajakesarI, nigraMthacUDAmaNi zAMtamUrti, kalikAla kalpavRkSa, vidvadratna, vyAkhyAna kalA kovida, aneka siddhAMta pAragAmI, zrI jaina zAsana prabodhapaMkaja sahasrarazmi mUripuraMdara, maricakra cakravarti, ityAdi aneka guNAlaMkAra vibhUSita pUjyapAda AcArya mahArAja zrI vijayavallabha mUrIzvara jI nA caraNAravinda yugmamAM, zrIverAvala baMdara thI lI? mUri darzanotkaMThita samasta saMghanI 1008 vAra vaMdaNA avadhArazo jI, vizeSa amane jANIne AnaMda thayo che ke zrI saghe lAhora mAM Apa sAheba ne sUrIzvaranuM pada pradAna karyu che ane te pada ApanI zAsana sevAnI pravRtti, zAsana sevAnI nizadina utkaMThA, jaina zAsana no vijaya vAvaTo pharakAvavAnI ApanI abhilASA ane ApanA uttama svabhAva mAM sonuM ane sugaMdha jevI yogyatA ne pAme che, amo khare khara mAnI zakIye choye ke zrI saMghe yogya mahAtmA ne yogya sthAna Apyu che tethI Apa zrI ne samarpala mUri pada savathA yogyaja che ane te zubha khabara malatAM ame bahu AnaMdIta thayA chIye, vizeSa Apa sAhebajI amogha upadeza dvArA jagata ne pAvana karatA saurASTra
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ 502 Adarza jiivn| bhUmi mAM padhArI amo ne darzana ApI kRtArtha karazo e zubha AzA rAkhI Apane abhinaMdana ApIe chIe / / .. vIra nirvANa saMvat 2451 mauna ekAdazI. - OM zAMtiH lI. ame chIe darzanAbhilASI sevako zrI verAvala jaina saMgha / zA0 khuzAla karamacaMda, da. devakaraNa khuzAlanI vaMdaNA avadhArazo jii| zA0 jecaMda khImajI da0 pote vaMdaNA avadhArazo jii| zA0 haMsarAja vazana jI nI sahI che da0 pote vaMdanA 1008 vAra avadhArazo jii| zA. vIrajI rAmajI da0 gIradhara vIrajI nI vaMdaNA avadhArazo jii| - vazA, somacaMda. khImajI, da0 vazA, nemacaMda mANakacaMda nI vaMdaNA avadhArazo jI / mumbii| 2-12-24 parama pujya parama kRpAlu paramopakArI aneka zubha guNa gaNAlaMkRta zrImadvidvarya AcArya mahArAja zrI zrI zrI zrI zrI 1008 zrImAn vijayavallabha mUri jI mahArAja tathA upAdhyAya jI zrI sohana vijaya jI mahArAja saparivAra yogya zrI lAhora. muMbaI thI lI. dAsAnudAsa maNilAla nI vaMdanA 1008 vAra avadhAravA kRpA karazojI / gaI kAle sAMjanA zrI saMgha |
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| paMjAba no tAra AcArya tathA upAdhyAya padavI no maLayo sarvane ghaNo AnaMda tharDa rahyo che / dAsAnudAsa maNilAla mUrajamala. (10) mumbii| tA. 7-12-1924 ravivAra pujya AcArya mahArAja zrI vallabha vijaya jI nI pavitra sevA mAM lAhora / Apa sAhibane gayA somavAre AcArya padavI ApavA mAM * AvI te khabara sAMbhaLI ghaNo AnaMda thayo che. Apa ye pada ne taddanaja lAyaka hovA chatA svIkAra karatA na hotA, paraMtu Apa sAhiba haMsavijaya jI mahArAja ane kAntivijaya jI mahArAja nI AjJA mAMja cAlatA hovA thI temanA dabANa ne leIneja A pada svIkAra karyu che te ApanA vaDIloye vakhata ne anusarI kAma karyu cha / mUlacaMda hIrajInI vaMdanA svIkArazojI. (11) pAlaNapura / tA01-12-24. svastI zrI lAhaura mahA zubha sthAne AcArya mahArAja zrI vallabhAvijaya jI mahArAja sAheba nA caraNa kamalamA atra zrI
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / pAlaNapura thI li0 zrI saMgha samasta nI vaMdanA 1008 vAra ava. dhArasojI. Aja roja muMbaI thI maNIlAla mUrajamalla nA tAra thI amArA jANavAmAM Avyu che ke paMjAbanA zrI saMgha tarphathI Aje * Apane AcArya pada ApavAnuM che A samAcAra sAMbhaLI zrI saMgha mAM ghaNoja AnaMda thayo che ane A saMbaMdhI zrI paMjAba nA zrI saMghe ghaNuMja uttama karyu che tethI atre nA zrI saMgha tarpha thI tAra 1 mubArakabAdI no paMjAba nA zrI saMgha upara karyo che| tA. 3-12-1924 svasti zrI lAhora mahAzubhasthAne pUjyArAdhe sarvezubhopamA lAyaka AcArya nA chatrIza guNekarI virAjamAna AcArya mahArAja zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI vallabhavijaya jI mahArAja nI pavitra sevAmAM muMbaI baMkara thI lI0 ApanA caraNa kamala nA dAsa AjJAMkita sevaka pArekha trIbhovana malukacaMda kAgadI nI vaMdaNA 1008 vAra avadhArazo jI, vizeSa vinaMtI sAtha lakhavAnuM ke Apa sAhaba ne mAgasara sudI 5 ne divase sakala saMghanI samakSa AcArya padavI ApyA nA zubha samAcAra sAMbhaLI amo ghaNAja khuzI thayA chiiye| 1981 nA mAgasara sudi 8 vAra budhavAra da0 sevaka tribhuvana malukacaMda nI vaMdanA 1008 vAra avadhArazojI. amArA bhAi nyAlacaMda devajI nI vaMdanA 1008 vAra avadhArazo jI. Aje ghATakopara mahArAja sAhaba pAse bhayo
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / hato tyAM saMgha tarapha thI derAsara jamAM pUjA zrIphala nI prabhAvanA karavAmAM AvI hatI / (13) tA0 4-12-1924 parama pUjya AcArya mahArAja zrI 1008 zrI vallabhavijaya jI mahArAja sAheba tathA zrI saMgha samasta mu0 lAhora baDodarA thI li0 vaidya bApubhAI hIrAbhAI tathA vaidya maNilAla nI 1008 vAra vaMdanA svIkArazI jI bAda lAhora nA zrI saMghano tAra Aja roje maLayo tenI hakIkata jANI sarve zrI saMgha khuzI thayo che, Apa zrI ne AcArya padavI maLI tathA muni ( paMnyAsa ) sohana vijaya jI ne upAdhyAya padavI ApI, paMjAba nA saMghe Apa sAhebo nI je apUrva bhakti karI te baddala lAhora nA saMgha ne dhanyavAda ghaTe che, Apa zrI AcArya ne mATe sarvottama lAyaka cho tethI Apa jevA lAyaka ne lAyaka padavI maLavA thI atre no saMgha ghaNoja khuzI thayo che, saMgha samasta nA tarapha thI tAra Aja roje karyo che eTale ame judo tAra karyo nathI ApanA kRpA kAMkSI vApubhAI vaidya nA saparivAra nI vaMdanA svIkArazo jI / 505 ( 14 ) zrI vaDodarA. tA. 8-12-24 paramapUjya AcAryajI mahArAjajI sAheba zrI vijayavallabha
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana | sUrIjI mahArAjajI sAheba. tathA zrI upAdhyAyajI mahArAja sAheba Adi muni maMDalanI pavitra sevamAM zrI vaDodarAthI lI 0 Apano sevaka cimanalAla vigerenI vaMdanA 1008 bAra avadhArasojI Apa sAhebanA darzanano patra ghaNAja divasathI nathI to sevaka para patra lakhavA ApanA komala hastane jarA vAra tasdIdezojI. Apa sAheba AcArya padavI pAmyA cho tema upAdhyAyajI mahArAja so. vi. thayA che je thI hamArA dila mAM harSa reto nathI hamane to zuM paNa vaDodarAno zrI saMgha ghaNoja khuzI thaI gayo che / . ( 15 ) 506 vadi 8 vAra zukra svasti zrI lAhora madhye chatrIsa guNadhAraka bAla brahmacArI mahAvrata dhArI jIvadayA guNa bhaMDAra zrI zrI zrI AcArya mahArAja zrI vallabha sUrIzvara tathA upAdhyAyajI sohanavijayajI vagere sAdhu maMDala, surata baMdarathI lI 0 talakacaMda dayAcaMda tathA dharmacaMda vIgerenA 1008 vAra vaMdanA ApanA caraNa sevAmAM kabUla karazo, "vizeSa lakhavAnuM ke bhAvanagaranuM copAnIyuM AtmArAma sabhAnuM vAMcI ghaNoja AnaMda thayo che temaja jaina pepara vAMcyuM tathA prajAmitra vAMcI vAkepha thayA chIe atI AnaMda thayA chIe, amo tumAro upagAra ghaDIpaNa vIsaratA nathI, tumo upagArI muni mahArAjanI dharmalAbhanI rAha joto baiTho chu / ratanacaMdanA vaMdanA vAMcazojIH
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana (16) . tA 13-12-24 svastI zrI lAhaura mahA zubhasthAne pUjyArAdhe sarve zubha upamAM lAyaka paMca mahAvratadhArI AcArya mahArAja zrI zrI zrI vallabhAvijayajI tathA Adi ThANA sarvenI pavitra sevAmAM etAna zrI muMbai baMdarathI lI. sevaka choTAlAla motIcaMda nA tathA saha kuTuMba nA 1008 vAra vaMdanA svIkArasojI. jata lakhavAnuM je ApanI AcArya padavI sAMbhaLI amo tathA saha kuTuMba bahuta khuzI thayo chIye. bIjuM zrI hameza thI sAsana nI sevA bajAvatA AcyA cho ane have thI vizeSa bajAvazo avI pUNa AzA cha, zAsanadeva ApanI kIrti ne tathA jindagI ne AbAda raakho| bIju AcArya mahArAja zrI zrI zrI AtmArAma jI nI paNa aja mananI icchA hatI, muni mahArAja zrI vallabhavijayajI zAsananI rakSA karaze, teo zrI nI mananI icchA zrI saMghe pUrI pADI che, jo ke Apane AcArya pada levAnI icchA na hatI, paNa saMghanA AgrahathI tathA pravartakajI mahArAja zrI kAMtivijayajI nI tathA haMsa vijayajI nI AjJA thI saMghano bahuja Agraha hovA thI lIdhela cha, zAsana. devatA ApanI rakSA karo ema hu~ prabhu pAse mAMguM huM / (17) surata-vaDA cauTA tA03-12-24: mu0 lAhora madhye pujyapAda AcArya zrI vallabhavijaya jI tathA upAdhyAya zrI sohana vijayajI Adi ThANA joga zrI.
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ '508 Adarza jiivn| surata thI li. sevaka zA0 phakIracaMda khImacaMda tathA nAnakacaMda bhAI caMda nI vaMdanA 1008 vAra avadhArazo jI.. . jata lakhavAnuM ke lAhora vagerenA tAra samAcAra kAMti vijaya jI nA upara jAmanagara madhye AvelA te vakhate hu~ mArA puNyodaya thI acAnaka jAmanagara gayelo hato, te vakhate Apa nI AcArya padavI nA samAcAra vAMcI ghaNoja AnaMda thayo che, dareka tAra mArA vAMcavA mAM Avyo hato tethI vizeSa AnaMda thayo hto| lI0 sevaka nI vaMdanA sviikaarsho| zrI lAhora parama pujya guru mahArAja zrI vallabha vijaya jI Adi mahArAja nI pavitra sevA meM bhAvanagara baMdara thI lI. Apa no caraNa upAsaka sevaka mAstara mANaka lAla nAnajI bhAI tathA cI0 bhAI bAbUrAma tathA zrAvikAdi nI 1008 vAra vaMdaNA svIkArazojI. Aja roja zrIjaina AtmAnaMda sabhA upara atre tAra hato tethI jANyu je Apane tathA paMnyAsa zrI sohana vijayajI ne zrI AcArya ane upAdhyAya mahArAja nI padavI zrIjaina saMgha tarapha thI arpaNa karavA mAM AvI te jANI parama AnaMda thayela che, Apa te padavI ne kharekhara lAyaka hatA ane te chevaTe padavI ApavAmAM AvI tethI ati harSa thayela che. da0 pote tA. 4-12-24 guru
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / - (19) muMbaI. 1-12-24. parama pujya paramopakArI sadagaNAlaMkRta zrImad muni mahArAja zrI 1008 zrI vallabhavijayajI nI pavitra sevA mAM mu0 laahor| __ lI. muMbaI thI zrAvaka lallu bhAI gulAbacaMda haricaMda magana lAla nA savinaya 1008 vAra vaMdanA svIkArazo........... vaLI Apa jevA paramopakArI aneka zubha guNAlaMkRta prAtaH smaraNIya munirAja ne AjanA mAMgalIka dIvase zrIjaina zAsana nA. sthaMbha rUpa zrImada jainAcArya nI padavI zrI lAhora nA saMghe ApavAnI je uttama taka meLavI che, te jANI amone atyaMta AnaMda thayo che, Apa zrI jevA uttama caritra nA dhAranAra guNI muni rAja ne jainAcAryanI padavI ApavA mAM AvI che te ghajja yogya thayuM che. A samAcAra jANI atre sarva ne ghaNo AnaMda thayo che, paramAtmA pratye amArI eTalIja prArthanA che ke Apa zrI jevA guNI ane paramopakArI muni rAja dIrghAyuSya bhogavI jaina zAsana nI kIrtimAM vadhAro kare. astu ! da0 maganalAla nA 1008 vAra savinaya vaMdanA avadhArazojI (20) zrI pArzvajina praNamya zrI lAhora nagare, zAMta dAMta tyAgI vairAgI zAsanoddhAraka Adi aneka zubha guNAlaMkRta pUjya AcArya mahArAja zrI zrI 1008 zrI vijaya vallabha sUrIzvara jI mahArAja Adi samasta ThANA nI pavitra sevA mAM yogya,
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ 510 Adarza jiivn| zrI muMbaI baMdara thI lI. cImanalAla jI pratApajI vigere nAM 1008 vAra vaMdanA avadhArazojI / vizeSa Ape magazara zuda 5 roja ApanI icchA na hovA chatAM aneka munivarya ane zrAvaka samudAyanA Agraha thI AcArya pada aMgikAra kayA nA samAcAra sAMbhaLI amo ati AnaMdita thayA chiie| - cImanalAla nI vaMdanA. magasara sudi 10 zukravAra da0 sevaka chaganalAla pAnAcaMda nI 1008 vAra vaMdanA avadhArazo jii| (21) muMbaI. tA0 11-12.24 svati zrI lAhora mahA zubha sthAne pujyArAdhe parama pujya ......zAsanoddhAraka jaina dharma pravateka evA aneka guNe karI virAjamAna zrI mad AcArya zrI vijayavallabha mUri mahArAja tathA Adi muni mahArAja samasta joga zrI muMbaI thI lI. ApanA darzanAbhilASI ApanA caraNakamalanI sevA nA abhilASI sevaka khaMbhAtavALA (cokazI) kastUracaMda maganalAla tathA ApanA sevaka ujamasI nI vaMdanA 1008 vAra avadhArazo jI. ane Apa sAhibanI AcArya padavI nA sayAcAra sAMbhaLI atyAnaMda thayo che... " ApanA sevaka kastUra nI vaMdanA 1008 avadhArazojI' 'magazara zuda 15 guruvAra....
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / (22) pujya AcArya sUrI jI ballabha vijayajI upAdhyAya sohana vijaya jI Adi ThANA / muMbaI thI lI0 nAnA bhAI bena rukamaNI parivAra sahita 1008 vaMdanA avadhArazojI / Apane saMghe AcArya padavI ApI te jANI amArA manane ghaNA harSa pUrvaka AnaMda thayo che, AcArya padavI thavAnI te atre koIne paNa khabara na hotI zrIsaMgha nA tAra thI khabara thaI che AnaMda thayo che / tA. 22-12-24 511 ( 23 ) svasti zrI lAhora mahA zubha sthAne agaNita guNa gaNAlaMkRta gAtra parama pAtra muni mahArAjAo nA siratAja chatrIsa guNekarI virAjamAna AcArya mahArAja zrImAn vijayavallabha sUri jI mahArAja saparivAra nI sevA mAM / muMbaI thI lI0 ApanA AjJAkArI sevaka pAnAcaMda premacaMda tathA mohanalAla pAnAcaMda tathA padamazI pAnAcaMda Adi sakala parivAra nI vaMdanA 1008 bAra avadhArazojI. Apa sAhebanI AcArya padavI nA samAcAra mane bahuja moDA maLayA che, tethI tAra karAvI zakyo nathI. ApanI AcArya padavI thI AkhA saMsAra ne apAra harSa thayo che, svargavAsI zrI AtmArAma jI mahArAjanI hayAtI thIja Apa bhAva thI to AcArya cho, dravya thI saMsAra nI rUr3hI pramANe hamaNA Apa
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ 512 Adarza jIvana / Arr...... .. ..AAMANNA AcArya thayA cho te bahuja khuzI nI vAta che. Apa cirakAla sudhI jIvo, zAsana nI dhvajA pharakAvo. miti mAgazara vada noma ravivAra. sevaka khImacaMda devajI nI vaMdanA 1008 vAra avadhArazo. pAnAcaMda premacaMda nI vaMdanA 1008 vAra svIkArazo. (24) muMbaI 19-2-1924. zrImad mahArAja zrI zrI zrI AcArya zrI vijayavallabha sUrIzvarajI tathA upAdhyAyajI zrI zrI sohana vijayajI Adi ThANA, muMbaithI lI0 suzrAvaka gulAbacaMda sobhAgacaMda tathA amArA mAtAjI parasanabAI tathA sarasvatIbena vigerenI vaMdanA 1008 svIkArazojI".....Apa sAheba ne lAhora nA saMghe AcArya padavI ApI te jANI hamo ghaNAja khuzI thayAchIe. ApazrIne hamoe tAra ko hato te maLayo ho / * lI.gulAbacaMda sobhAgacaMda nA 1008 vaMdanA svIkArazo (25) muMbaI mauna ekAdazI vande jinavardhamAnam. mUri zrIvallabhamAnaMdam vande prAtaHsmaraNIya sarvotkRSTa sama* * isa patrame tArakA bhejanA likhA hai parantu nahIM mAlUma kyA kAraNa ? tAra milA nahIM hai|
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jIvana / yajJa, parama pUjya AcArya mahArAja zrImad vijayavallabha sUrIzvarajI nI pavitra sevAmA nivedana vizeSa zrIpaMjAba samasta zrIsaMghe Apa pUjyazrIne saMpUrNa rIte yogya evI zrIsUri padavI thI alaMkRta karela che te yogyaja thayuM che. tene mATe hu~ mAro zrI saMgha pratye hArdika AnaMda jAhera karUM chu / li0 AjJAMkita sevaka bhogIlAlanA savinaya vaMdanA. (26) suracaMda0 na0 mahetA. va mItI mAragasaravada 1 (gujarAtI) 132 bhulezvara roDa zukravAra muMbaI naM. 2 parama pUjya paMca mahAvrata nAdhAraNahAra chatrIsa guNakarI vIrAjamAna zrI 1008 zrI AcArya mahArAja zrIvijayavallabha mUrIzvarajI tathA zrI upAdhyAya mahArAja zrIsohanavijayajI mahArAja tathA paMnyAsajI zrIvidyAvijayajI gaNI tathA mahAtapasvIjI zrIguNavijayajI Adi ThANA, joga lAhora, muMbaI thI zrAvaka suracaMda mahetAnI vaMdanA 1008 vAra caraNa kamalamAMavadhArazo jI. Apa sarve sAhabo sukhasAtAmAM hezIjA, atre zrIgurudeva mahArAjanI kRpAthI kuzala maMgala varate che jI, Apa sAhebane zrI AcArya padavI sthApana thai te jANI ati AnaMda thayo che, Apa zrI dIrgha AyuSI thAo zrIjaina zAsananI unnati karatA AvyA cho ane vizeSa karo, lAyaka ne lAyaka - padavI sthApana thai tethI zrI saMghamAM ghaNo AnaMda phelANo ch|
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ 514 Adarza jIvana (27) muMbaI 5-12-24 . svasti zrI zahara lAhora madhye paMca mahAvratadhArI chatrIsa guNekarI virAjamAna chaH kAya rakSaka zIlAMgadhArI zAMta dAMta gAMbhIyAdika guNe virAjita, vidyAvizArada, zAsana rakSaka paramopakArI zrI zrI zrI 1008 AcArya zrIvijayavalabha sUrIzvarajInI pavitra sevAmAM muMbai baMdara thI lI. javerI sArA bhAI bhogIlAla nI 1008 vAra vaMdanA sviikaarshojii| vizeSa Apa sAhiba ne AcArya pada thI vibhUSita thayelA jANI amane ghaNo AnaMda utpanna thayo cheH ApanA jevA rAgI ane mamatva rahita sAdhu mahAtmA ne koI paNa padavInI abhilASA hotI nathI, chatAMpaNa ApanI vidyA tathA guNo jeno vikasvara ghaNAya lAMbA vakhata thI thayela che, temaja A mahAna pada mATenI ApanI yogyatA ghaNA lAMbA vakhata thI thayelI che teno Aja vyavahArI rUpa dekhI amane ati AnaMda thayo che Apa jaina zAsananA eka dhorI mahAtmA cho ane khAsa karI ApanA mahAna gurudeva ne pagale cAlI paMjAba jevI bhUmI mAM dhamanI vijaya pharakA phoravavA Apa je zlAghya prayatna karo cho, te tyAMnA sarva jIvo Upara upagAra ane zAsananI abhiddhi nuM kAraNa che, ApanuM dRSTAMta bIjA sAdhuoM ne anukaraNIya cha / amo AzA rAkhIye chIye ke Apa je pramANe zAsana nAM mahAna kAryo karatA AvyA cho tevAja mahAna kAryo dIrghAyuSI thaI karatA rahezo evI namra icchA cha / sevaka sArAbhAI nI vaMdanA svIkArazojI.
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ : Adarza jIvana / (28), lAhaura nagara, tatra zAMta dAMta tyAgI vairAgI zAsanoddhAraka Adi aneka zubha guNAlaMkRta parama pujya AcArya mahArAjanI pavitra sevAmAM yogya muMbaI baMdara thI lI0 nIce sahI karanArAo nI 1008 vAra vaMdanA avadhArazojI, vi0 amoje gaye paramaroja Apa sAhibe parama pavitra AcArya pada grahaNa karavAnA samAcAra sAMbhaLI amo sau atyaMta khuzI thayA chIe. Apane AcAya pada arpaNa karavAno parama pujya zAsana prabhAvaka svargastha AcArya zrI vijayAnaMda mUri jI no khAsa vicAra hato, parantu teo sAhibanA svaga gamana bAda Apa dareka rIte AcArya pada mATe lAyakAta dharAvatA chatAM Apa te pada grahaNa na karatAM zrImad vijayakamala sUrIzvarajI ne vaDila samajI temane te pada grahaNa karAvyu hatuM, tyAra bAda paNa aneka agragaNya vyaktio tarapha thI aneka vAra Apane AcArya pada grahaNa karavA mATe atyaMta Agraha hato chatAM Apa te mATe taddana niHspRha hatA, temaja hAlamA paNa amArA sAMbhaLavA ane jANavA mujaba Apa pada grahaNa karavA nispRha hatA, parantu aneka muni vaya tathA zrAvaka samudAya nA khAsa Agraha ane atyaMta preraNAthI Ape ApanI icchA na hovA chatAM grahaNa karyu te atyaMta yogyaja karyuche, jethI amo sau ghaNAja AnaMdita thayA chIe, Apa tIrthoddhAra nA tathA zAsanoddhAra nA aneka kAryoM karo, ane zAsana devatA temAM Apane sahAya thAo, ema ame sau icchIe choe / mAgazara zuda 8 ne budhavAra
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ 516 Adarza jIvana / chaganalAla pAnAcaMda mAstaranA 1008 vAra vaMdanA ava dhArazojI. ratanacaMda jIvarAja navalAjInI vaMdanA avadhArazojI / sahasamalla haMsAjInI vaMdanA avadhArazo. muMbaI. 17-12-24 da0 sevaka maNilAla trikamanI vaMdanA 1008 vAra avadhArazojI, ghaNA varSothI, AcArya padavInI jhAMkhI karato hato paramA teja padavI meM joI nahIMne huM hAjira nahiM tene mATe to ghaNIja dilagIrI thaI hatI, paNa AcArya padavI ApyAnA samAcAra thI ghaNoja AnaMda thayo che / (30) ghANerAva 21-12-24 sava sadguNAlaMkRta parama pUjya-pavitra-parama mAnanIya, prAtaH smaraNIya, jainazAsanonnatti kAraka zrImAn vijayavallabhamUri mahArAja sAhebanI pavitra sevAmAM vi. vi. lakhavAnuM ke ApanI kuzalatA cAhuM huM bIju lakhavAnuM ke "jainapatra" nI aMdara mAMgalika samAcAra vAMcIne hu~ ghaNo khuzI thayo chu, mhArI vattI zrImAn upAdhyAyajI mahArAja Adi samasta muni mahArAjane 1008 vAra vaMdaNA jaNAvazojI, eja. mhArA lAyaka kArya sevA phrmaavshojii| da0 sevaka giradhara devacaMdanI vaMdanA mAnya karazojI |
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| (31) tA0 25-12-1924 jaMbusara jainAcArya zrI 1008 zrImad vijayavallabha mUrinI pavitra sevAmAM muH lAhora, zrIjaina dharmoddhAraka parama pUjya AcArya mahArAja zrImad vijayAnaMda sUrIzvara jInA sadagata bAda aneka pariSaho sahana karI paMjAba jevA vikaTa pradezamA vicarI jainadharmanI jyota prakAzIta karavA Ape karelo athAga zrama mATe atreno saMgha AbhAra mAne che.Apano uparokta parizrama tathA vizuddha cAritra tathA saMpUrNa lAyakAtano vicAra karI paMjAbanA samasta saMghe Apa zrIne jainAcAryanI padavIthI vibhUSita karavAnuM zubha pagalaM bharyu che te taddana prazaMsanIya che' ane atreno saMgha tene aMtaHkaraNanA avAjathI vadhAvI le che, parantu ethI vizeSa Apane AcArya padavI thI vibhUSita karavAyU~ kahetAM Apa ApanA vaDIlo tarapha jevAne tevAja pUjyabhAva rAkhavAnI batAvelI icchAe ApanA taddana sarasa pariNAmI ane nirabhimAnI paNAno AbehUba citAra batAvyo che. ApanI e zubha bhAvanA mATe atreno saMgha Apano aMtaHkaraNa pUrvaka AbhAra mAne cha / lI0 zrI jaMbusara jaina saMgha taraphathI sevaka jagamohana maMgaladAsa zAha nI vaMdaNA svIkArazojI. kAzI vizvavidyAlaya hosala na0 4 / 41 tA04-1-25 pUjyapAda AcArya zrInI sevAmA ( lAhora ) sAdara vaMdanA. Apa AcArya padavI para birAjyA sAMbhaLI Aje mane jeTalo
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ 518 Adarza jIvana / AnaMda thayo che te huM poteja jANuM huM, tenuM varNana samaya Avye karIza | li0 ApanA bALako zAMtilAla, maganalAla, amRtalAla, ( 33 ) zrIsadgurubhyo namaH zAnta dAnta paMca mahAvratAdi aneka ucca guNoe alaMkRta " zrI 1008 AcArya zrImad vijayavallabha sUrijI mahArAja tathA upAdhyAya padAlaMkRta munirAja zrIsohana vijayajI mahArAja Adi mahAtmAonI pavitra sevAmAM, zubha sthAna lAhora - suravADA thI li0 darzanAbhilASI lAlacaMda, manasukha, chaganalAla, dalasukhabhAI, jhavera, nemacaMda, cImana, sonA, be pArvatI bena vigere sarva zrAvaka zrAvikAnI namratA pUrvaka vaMdanA avadhArajozI / atre Apa sadgurunI pUrNa kRpAthI sukhasAtA anubhavAya che Apa paropakArI gururAyane sadA sukha sAtAmAM cAhiye chIye. dayA lAvI A pApI garIba sevakone patradvArA darzanadevA kRpA karazojI. vizeSamAM yogya samayAnusAra Apa zrIne samasta zrIsaMghe tarapha thI mahAn pavitra utkRSTa AcArya padathI alaMkRta karela 'jaina' patrathI jANI atre sarvane atizaya AnaMda thayela che te pavitra padayukta Apa zrIne zAsanonnatinA saMpUrNa kAryoMmAM zAsana devo sahAyabhUta thaI cirakAla ApazrInoM ujvala yaza jagatamAM askhalitapaNe vistAra pAmo eja aMtaranI prabala bhAvanA ane abhilASA che /
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adarza jiivn| amo dIna garIba sevako yogya kAma sevA. pharamAvazojI 'patra pahuMce thI jarUra pratyuttara ApI sevako ne AnaMdita karazo jI. eja namra vinaMtI. saM0 1181 nA posa sudi 2 zAnivAra da. darzanAtura caraNa kiMkara jhavera nI savinaya vaMdanA 1008 vAra avdhaarshojii| . noTa-kitane hI dharmAtmA gurubhaktoM ke anyAnya patra bhI Aye the, parantu aphasosa hai ke ve patra be khyAlI meM raddI meM DAla diye gaye / ummIda hai ve bhAI sAhiba muApha pharamAyeMge / pro. banArasIdAsa jaina em. e., laMDana kA patra. . svasti zrI gujarAMvAlA nagare virAjamAna zrI 1008 zrI madvijayavallabha mUri jI joga landana se sevaka banArasIdAsa kA savinaya vandanA namaskAra vA~canA / yaha samAcAra suna kara mujhe nihAyata khuzI huI hai ki Apa ne paMjAba ke jainiyoM kA uddhAra karane kA bhAra apane jimme le liyA hai arthAt svargavAsI guru mahArAja ke lagAe hue paudhe kI Apa saba prakAra rakSA kareMge aura isa kA cinha rUpa AcArya pada Apa ne dhAraNa kara liyA hai / kAma to bar3A kaThina hai parantu Apa ne guru mahArAja ke antevAsa meM saba avasthAeM dekhI haiM aura Apa yahA~ ke logoM se bhalI prakAra paricita haiN| paramAtmA Apa ko isa kAma meM siddhi deveM / svAmIjI mahArAja tathA anya munirAjoM ke caraNa kamaloM meM vandanA namaskAra / BANARSJ DAS, JAIN, 112, GWER STREET, ____LONDON, W.CI. samApta.
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ 520 Adarza jiivn| . pahalese dasa yA isase adhika graMthoMke jo sajjana grAhaka hue unake zubha nAma- ' 1 zrIsaMgha paTTI (paMjAba) prati 12 2 zrIsaMgha jaMDiyAlaguru (paMjAba) 3 lAlA hIrAlAlajI jaina, saMghavI kAMgaDA, hoziyArapura 25 4 maMtrI AtmAnaMda jaina sabhA hoziyArapura 5 zrIsaMgha gujarA~vAlA (paMjAba) , 6 sekreTarI AtmAnaMda jaina sabhA aMbAlA 7 rUpAjI lAdhAjIkI kaMpanI baMbaI naM. 2 , 8 bhUtAjI mUratiMgajI baMbaI .. 9 lAlA dalelasiMhajI dillI 10 gulAbacaMda hemAjI mu0 zrIgA~va ( thAnA) 11 jaina navayuvaka maMDala mu0 harajIkA 12 lA0 phaggUmala mANikacaMda lAhora 13 vanecaMda mANakacaMda, baMbaI 14 devacaMda varadAjI, baMbaI 15 eka sadgRhastha,
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdarzajIvana uttarArddha /
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAneke zAstrArthAdikA vrnnn| vi. savat 1956 ke sAlameM muni zrIkuzalavijayajI, hIravijayajI, sumativijayanI, vallabhavijayajI, ( hamAre caritra nAyaka ) labdhiviyanI aura lalitavinayajI chaH sAdhu zahera samAnA ( jilApaTiyAlA paMjAba ) meM eka mahIne taka rahe / muni zrIvallabhavijayanI vyAkhyAna karate the| vyAkhyAna kyA karate the mAno amRtapAna karAte the| sevakoMke soye hue dila punaH jAgRta ho gaye / bezaka vallabhavijayajI nAma-guNa niSpanna hI haiN| svargIya guru mahArAja zrI zrI 1008 zrImadvijayAnaMda sUrijI mahArAja ( AtmArAmanI mahArAja ) ne jisa vIrazAsanako usake zuddharUpameM, paMjAbameM phailAyA thA, usakI sArasa~bhAla lenA inhIMkA kArya hai| ye sabako priya lagate haiM, magara kumatiyoMkI A~khoMmeM kA~Tese khaTakate haiM / sUrya sabako acchA lagatA hai, magara ullako usase jalana hai, isakA koI kyA kare ? bhAgya ullUke / dU~r3hiyoMko cintA huI ki yahA~ pujeroMkA paira jamane lagA hai aura hamArA ukhar3ane / bAta kucha aisI hI banI hai / abhI saM0 1960 ke phAlguna mahInemeM muni zrIhIravijayajI, zrIvallabhavijayanI, zrIvimalavinayajI aura zrIkasturavijayajI ina cAra
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) sAdhuoMkA phirase zahara samAnAmeM Agamana huaa| muni zrI vallabhavijayajIne aisI vyAkhyAnakI jhar3I lagAI ki meghako IrSyA ho gaI aura vaha vyAkhyAna jhaDIko apane jalaprapAtameM bahA lejAneko taiyAra huA magara vaha munirAjakI samAnatA na kara skaa| hAra kara calA gyaa| munirAjake vacanAmRtakI jhar3I lagAtAra hotI hI rhii| usane sacce dharmavRkSako pallavita kara diyA aura hU~DhiyoMke mAnako gAla diyA / isa vakta jo dharmakA udyota zahara samAnAmeM huA aisA pahale kabhI use nasIba nahIM huA thA / hamAre aura sabhI sevakoMke (zrAvakoMke ) hausale bahuta bar3ha gaye / sabako yaha nizcaya ho gayA ki, bar3oMke kathanako inhoMne saphala kiyA hai aura kareMge / hamAre guru mahArAjanIko tathA muni zrIvIravijayanIko jo takalIpheM jainAbhAsa DhUMDhiyoMne dI thIM unakA badalA mila gyaa| arthAt jainadharmakA jhaMDA sadA phargatA rahe isa garnase jina-maMdira banAnA zurU ho gayA / dU~DhiyoM ke mukhase betahAzA nikala par3A--" hamAre chAtI para janmabharake lie yaha sAla ho gyaa|" DhUMDhiyoMne maMdira na banane deneke lie zaktibhara prayatna kiyA magara unako saphalatA na huI / zAsanadevakI kRpA aura muninIke prabhAvaMse maMdira bananA na rukA / sabhI hindu-musalamAna isa maMdirake bananemeM khuza the / nArAja the kevala dU~Dhiye / x xxx ..: ludhiyAnA, jaiDiAlA, paTTI, dillI, gujarA~vAlA, Adi
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaharoMke zrAvaka munirAjoMke darzanArtha Aye the| pUjA-prabhAvanAdi dharmakArya acche hue| zaharameM dhArmika utsAha acchA bar3hA humA hai / x xxx zaharameM utsAha bar3hane aura dharma tathA gurumahArAjakI mahimAkA vistAra honese dukhI hokara dU~DhiyoMne cher3a chAr3a prAraMbha kii| . eka dina kanhaiyAlAla baMba Akara pUchane lagA ki, "zAstroMmeM to pAnIkI eka bUMda bhI rAtameM rakhanA manA hai aura tuma ghar3oMke ghar3e bhare pAnI kyoM rakhate ho ? " , muni zrIvallabhavijayajIne javAba diyA ki,-" hama rAtako pAnI, usameM kalI cUnA DAlakara rakhate haiN| isameM corIkI koI bAta nahIM hai| zrInizIthasUtrake cauthe uddezameM likhA hai ki jo sAdhu yA sAdhvI, laghuzaMkA yA dIrghazaMkA jAke zuci nahIM karatA hai yA zuci na karanevAleko madada detA hai use prAyazcitta AtA hai / isa lie hama pAnI rakhate haiN| magara tumhAre guru DhUMDhiye sAdhu nahIM rakhate haiM ve kyA karate haiM ? " kanhaiyAlAlane pUchA:-" jarUrata par3ane para pAnIkA rakhanA kyA kisI sUtrake mUlapAThameM likhA hai ?" vallabhavijayajIne kahAH- hA~, bRhatkalpake pA~caveM uddezameM yaha bAta likhI hai|"
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) - kanhaiyAlAlane donoM bAteM noTa kara lI aura kahA ki. vaha apane pUjanIse ye bAteM puuchegaa| muni vallabhavijayajIne use DhUMDhiye sAdhu RSirAjakI banAI. huI 'satyArthasAgara navIna graMtha ' nAmakI pustaka dikhAI aura kahA-" dekho tumhAre sAdhu hI isa viSayameM kyA likhate haiN|" usa pustakake 4 39 ve pejameM yaha likhA hai, prazna--sAdhu sAdhvI laghunIta ( pezAba karanA ) bar3I nIta. (pAkhAnejAnA ) hokara yadi zarIra zuci na kare to prAyazcitta hoya ke nahIM ? ... uttara-prAyazcitta hoya / nizIthasUtrake uddezameM kahyo hai te. pATha ( jo bhikkhu uccAra pAsavanaM pariTha vittANAya maMtaMvA sAijjai 140) artha-jo koI sAdhu sAdhvI dizAmAtrA (pAkhAne pezAba ) phira kara pAnIse zuci na kare to prAyazcitta hoya / / jo sAdhu sAdhvI rogAdi kAraNa vizeSa jAnakara zarIra zucike vAste rAtriko rAkha milAyakara pAnI zarIra zuci kAraNe rakkhe to koIsA sAdhukA mahAvrata nahIM jAtA hai| kyoMki laghunIta bar3InItakI durgadha jahA~ taka hogI, vahA~ taka sUtra par3hanA manA hai| aura prabhAtakAle paDikamaNA kaise kare aura vyAkhyAna sUtrakA kaise kare ? jo zuci zarIra na ho; asijhAi rahe to sUtrameM asijhAi TAlanI kahI hai| kanhaiyAlAlane pUchA- "tumhArA rajoharaNa choTA kyoM hai ?
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ - muni mahArAjane kahA-" mahAnizItha sUtrameM likhA hai ki, jo sAdhu vinA pramANake rajoharaNa rakhatA hai athavA rakhanevATeko sahAyatA detA hai use prAyazcitta AtA hai| vaha pATha isa taraha hai " je bhikkhu airega pamANa rayaharaNaM dharei dharataMvA sAijaha te sevamANe Avajjai mAsiyaH parihArahANaM ugdhAiyaM / " so tuma apane guruoMse battIsa zAstroMke mUlapAThameM rajoharaNakA pramANa pUcha lo aura phira milAlo / jisakA pramANa mile vaha sahI aura jisakA pramAga na mile vaha bhagavAnakA sAdhu nhiiN|" isa bAtakA bhI usane noTa kara liyA aura vaha yaha kaha kara calA gayA ki, isakA bhI uttara ma~gavAU~gA; magara Aja taka koI uttara nahIM milA isase spaSTa hai ki, iMna hU~DhiyoMmeM jarUra pola hI bharI huI hai; kyoMki yadi aisA na hotA to DhUMDhiyoMke vartamAna pUja sohanalAlajI aura mayArAmajIse pUchakara kanhaiyAlAla jarUra uttara detA basa sivAya haThake aura kucha nahIM hai| eka dina karmacaMda baMbane jorameM Akara kahA ki-" prazna vyAkaraNake mUlapAThameM likhA hai ki jinapratimAkI pUjA karanevAlA maMda budhiyA hai|" mahArAja zrIvallabhavijayajIne pUchA-" yadi aisA pATha na nikale to kyA karanA ? "
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmacaMda-yadi aisA pATha na nikalegA to maiM DhU~DhakapaMtha chor3a dUMgA / yadi nikala AyagA to tuma kyA karoge? munijIne bar3e hausaleke sAtha uttara diyA--" eka prazna vyAkaraNa hI kyA yadi kisI bhI jainazAstrameM aisA mUlapATha nikala Ave ki, jinapratimA pUjanevAlA maMdabudhiyA ( maMda buddhivAlA ) hotA hai to maiM DhU~Dhaka paMtha svIkAra kara lNgaa|" - acchA kisI par3he hue sAdhuse pUcha kara Apake pAsa aauuNgaa|" kaha kara karmacaMda calA gayA / magara sohanalAlajI, mayAra.majI Adike hone para bhI Aja taka usane mu~ha nahIM dikhAyA / isI taraha lAlA devIcaMda duggar3ake putra lAlA surajanamalane bhI praNa kiyA thA ki, yadi sohanalAlanI paMDitoMkI sabhAmeM baiThakara tumhAre sAtha carcA na kareMge to maiM DhU~Dhaka paMtha chor3a dUMgA so pratijJA pUrI karane meM pUre hI sUrameM nikale / carcAke lie jo sabhA bulAI gaI thI usameM ekatrita brAhmaNa, kSatriya aura vaizya sabhI jainetara sajjanoMne jo nirNaya carcAkI sabhAkA prakAzita kiyA thA vaha pUrA yahA~ uddhRta kiyA jAtA hai| isake nIce karIba sattara una vyaktiyoMke nAma haiM jinhoMne sabhAkI taraphase yaha vijJApana prakAzita kiyA thaa|
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ munizrIvallabhavijayajI kI jayapatAkA athavA DhUMDhakamataparAjaya zahara samAnA riyAsta paTiyAlA ke brAhmaNa kSatriya mahAjana jinako yadyapi jainamata se koI saMbaMdha nahIM paraMtu satya ke prakaTa karane meM koI hAni na samajha kara sarva sAdhAraNa ko vidita karate haiM ki hamAre isa zahara meM tArIkha 5 pharavarI san 1904 zukravAra ke dina mahArAja zrIAtmArAmajI kI samudAya ke sAdhu, muni zrIhIravijayajI Adi 4 sAdhu padhAre aura bhAvar3oM ke muhallA va makAna meM jo tabele ke nAmase mazahUra hai utare, pratidina kathA huA karatI thI, eka dina kathA meM devIcaMda ke putra surajanamala bhAvaDA duggaDa gotrIyane kaI kSatriya mahAjanoM ke samakSa pratijJA kI, ki maiM sohanalAlanI sAdhu kI sAdhu vallabhavijayajI ke sAtha carcA karAU~gA / yadi sohanalAlanI carcA na kareMge to maiM DhUMr3hiyA paMtha chor3a dUMgA, isa para bhAvar3oM ke sivAya hama logoM ne sAdhu munirAjoM se prArthanA kI ki yadyapi ApakA mahInA pUrA honevAlA hai aura hama loga yaha bhI jAnate haiM ki sAdhu kisI khAsa kAraNa ke vinA eka mAsoparAMta nahIM Thaharate, kiMtu yaha bhI eka dharmakA kArya hai, dharma ke vAste adhika Thaharane meM koI hAni nahIM,
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 8 ) " kadAcita Apake cale jAne ke pIche DhUMr3hiye kaheM ki pUjere sAdhu bhAga gaye, isaliye yAvat DhUMDhiye sAdhu yahAM na AveM aura koI nirNaya na hojAya, tAvat ApakA yahAM se jAnA ucita nahIM / hamArI isa prArthanA ko mahAtmAoM ne sAnaMda svIkAra kiyA aura kahA ki tuma nizciMta raho yAvata DhUMDhiye sAdhu Akara yahAM se vihAra na kara jAMyage tAvat hama yahAM se na jAMyage, paraMtu una kA vihAra kaithala se samAnA kI ora honA cAhiye / isa para samAnA ke tIna AdamI sAdhu sohanalAla aura mayArAma Adi ko zahara samAnA meM lAneke liye kethala gaye aura kaithala se vihAra karAkara apane sAtha le Aye, aura 9 mArca 1904 budhavAra ko sohanalAlajI zahara samAnA meM Agaye, unake sevakoM ne unase carcA ke vAste kahA jabaki anumAna 97 kSatriya, brAhmaNa, mahAjana bhI vidyamAna the / sohanalAla jI ke vArtAlApa se yaha prakaTa huA ki vaha caracA se sarvathA vimukha haiM kyoMki sAdhu vallabhavijayajI ne kahA thA ki do vA cAra paMDitoM ko madhyastha karake khule makAna maiM caracA kI jAya / sohanalAlajI ne isa para yaha uttara diyA ki hama apane sthAna ko chor3akara dUsare ke sthAna para nahIM jAsakte, jisako koI zaMkA ho vaha hamAre yahAM Akara zaMkA dUra kara le, paMDitoM kI koI jarUrata nahIM, paMDita loga kyA jAnate haiM ? yaha suna vahAM baiThe hue brAhmaNa, kSatriya, mahAjana gusse meM Aye ki bar3e *
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ (9) aphasosa kI bAta hai ki jaba paMDita nahIM jAnate to kyA gadhe carAne vAle kumhAra jAnate haiM ? mAlUma hotA hai ki ye saba apaThita ekatra horahe haiM aura isI kAraNa yaha apanA sthAna chor3akara paMDitoM ke sAmane zAstrArtha karanA pasanda nahIM karate, astu inakI icchA hameM kyA / saba loga apanI apanI dukAnoM para A baiThe, kintu jagat ArasI sadRza hai jaisA dekhegA vaisA kahegA, bAjArameM dhUma maca gaI ki DhUMDhiye sAdhu pujere sAdhuoM ke sAtha kisI prakAra bhI bAtacIta karane ke yogya nahIM, yaha sunakara DhUMDhiye bhAvar3o ne sohanalAla jI ke pAsa jAkara kahA ki isa bAtameM bar3I hInatA hai kisI taraha se uttara diyA jAya to zreya hai / sohanalAlajI ne apane sevakoM ko aisA patthara pakar3AyA ki jo dharA jAya na uThAyA jAya, arthAt yaha batalAyA ki AtmArAmajI ne jainatatvAdarzake pRSTha 409 para sUtra mahAnizItha ke tIsare adhyayanakA pATha likhA hai, so yaha pATha mahAnizItha ke tIsare adhyayanameM nahIM hai / isa dhokhe meM Akara surajanamala bhAvaDA ne pUjya bakSIrAma ko yaha pratijJA likha dI ki yadi mahAnizItha ke tIsare adhyayana meM jainatatvAdarzakA pUjA bAbata likhA huA pATha nikala jAyegA to maiM DhUMDhiyApantha tyAga dUMgA / yaha bAta pUjya bakSIrAma ne svIkAra karalI aura pratijJApatra donoM kI ora se likhe gaye, jisapara tArIkha 16 mArca 1904 budhavAra ko dinake eka baje anAjamaMDI ke bIca kaTar3A meM sabhA
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) lagAI gaI / sAevAna, darI aura mez2a Adika se sabhAsthAna susajjita kiyA gayA, lAlA ralArAma va jagannAtha va lAlA vakhazIrAma sAhiba tathA zahara ke caudharI vidyamAna the| aura usa samaya sarva jAti ke anumAna 1000 AdamI vidyamAna the aura sarakArI polIsa kA bhI prabandha thaa| aneka puruSoM se parivare hue sAdhu hIravijayajI, vallabhavijayanI, vimalavijayanI, kastUravijayajI, cAroM sAdhu apane zAstra lekara bar3e Ananda aura prema se sabhAmaMDapa meM A pahuMce / sanAtanadharmIya lAlA jagannAtha, lAlA ralArAma, lAlA bakhazIrAma, bihArImalakI AjJA lekara lAlA ralArAma jagannAtha kI dukAna para apane Asana jamA liye aura sAdhu vallabhavijayanI ne khar3e hokara jainadharma kA svarUpa varNana karanA prArambha kiyA aura kahA ki prAyaHlogoM ko DhUMDhiyoM aura pujeroM kA bheda mAlUma na hone se DhUMDhiyoM aura pujeroM kI bhinnatA mAlUma nahIM hosaktI / DhUMDhiyoM aura pujeroM meM itanA pharaka hai ki jitanA rAta aura dina kA / DhUMDhiye mUrtipUjA se sarvathA inkAra karate haiM aura pujere mUrtipUjA ko jainazAstrAnusAra svIkAra karate haiN| pujere sAdhu dizAmAtrA karake zucI nimitta rAtako kalI cUnA DAlakara apane pAsa pAnI rakhate haiM aura dvaMDhiye sAdhu sarvathA pAnI nahIM rakhate / jainamata ke zAstra nizIthasUtra ke cauthe uddeze meM kahA hai ki jo sAdhu dizA mAtrA ho karake zuddha na ho, usako daNDa AtA hai / jaba yaha DhUMDhiye sAdhu
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ (11) rAta ko apane pAsa pAnI nahIM rakhate, to zuci kisa taraha karate haiM ? jainazAstroM meM sUtakapAtaka mAnA jAtA hai parantu DhUMDhiye bilakula nahIM mAnate / ityAdi viSayoM kA varNana hone lagA to DhUMDhiye bhAvar3e jhaTa camaka uThe aura kolAhala karane lage ki ina viSayoM ko chor3akara pahile hama ko mahAnizItha kA pATha dikhAo, yadyapi saba loga inhIM viSayoM ko sunanA cAhate the parantu DhUMDhiyoM ke kolAhala aura Agraha se saba logoM ne prArthanA kI ki mahArAjanI inakI zAMti ke liye pahile Apa pATha hI dikhalA deN| isa para usI samaya mahAnizItha ke tIsare adhyayana kA pATha jainatatvAdarza pRSTha 409 ke sAtha pUjya bakSIrAma dvArA unako dikhalAyA gayA / mahAnizItha sUtrAnusAra gRhasthI ko mUrtipUjana siddha kiyA gayA, sAdhu ballabhavijayajIne kahA ki yadi yaha artha jo pUjA ke viSaya meM sUtra mahAnizItha kA batAyA gayA hai asatya hai to tumhAre DhUMDhiye sAdhu sohanalAla va mAyArAma Adi jo yahAM haiM unako bulAkara hamAre sAmane nirNaya karAlo, mUrtipUjana satya hai vA asatya hai| yadi asatya hai to mahAnizItha sUtrAnusAra asatya karake dikhAveM, nahIM to mUrtipUjana kA nirNaya hamArI tarapha se siddha hogyaa| usI samaya DhUMDhiye bhAvar3oM ne jAkara apane sAdhuoM se kahA ki mahArAja Aja hamAre mata kI bar3I hAni huI hai Apa calakara unako uttara deM, nahIM to hamako una se niruttara honA par3atA hai / yadyapi DhUMDhiye sAdhu pahile. kaha
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12) cuke the ki hama dUsare ke sthAna para yA sabhA meM nahIM jAsakate parantu bhAvar3oM ke kahane se apanI pratijJA ko chor3anA par3A aura bhAvaDoM ke sAtha tIna sAdhu kaTar3e meM Aye; kintu sohanalAla va mAyArAma jo bar3e sAdhu the, una meM se koI bhI na AyA / tInoM sAdhuoM ko sabhA ke caudhariyoM ne kahA ki mahArAja Apa ina sAdhuoM ke nikaTa Akara apanA jo kucha vAdavivAda hai nirNaya karaleveM / parantu unhoMne yaha bAta svIkAra na kI aura sabhA se jude eka kinAre para baiThakara apane sevaka bhAvar3oM ko apanA jo kucha mantavya thA kaha sunaayaa| sabhA ke logoMne sAdhu vallabhavijayajI se prArthanA kI ki yadi ve tInoM sAdhu isa jagaha nahIM Ate to Apa hI unake pAsa cale aura vArtAlApa karake hameM satyAsatya se vidita kareM / yaha bAta sunate hI vallabhavinayajI una tInoM sAdhuoM ke pAsa jA khar3e hue aura kahA ki jo kucha tumane kahanA hai so kaho, hama usakA javAba deNge| DhUMDhiye sAdhuoM ne kahA ki hama tumhAre sAtha caracA karane ko nahIM Aye / taba logoM ne kahA,-to kyA yahAM koI tamAzA thA jo dekhane Aye ho ? DhUMDhiyoMne kahA ki hama to ina bhAvar3oM ke kahane se pUjya bakSIrAma ko pATha sunAne Aye haiM, taba logoMne sAdhu vallabhavijayanI ko kahA ki mahArAja Apa apane Asana para padhAre, ye to bolane se bhI kAMpate haiM, Apake sAtha praznottara kyA kareMge / isa para svAmI vallabhavijayanI apane Asana
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ (13) para jA birAje aura dUDhiyoMne jo kucha muMhameM AyA saca jhUTha bolaa| DhUMDhiyoM ne apane sevakoM aura pUjya bakhazIrAma ko mahAnizItha kA pATha sunAnA prArambha kiyA / pUjya sAhiba ne DhUMDhiye sAdhuoM ko aisA niruttara kiyA ki vaha bolane se bhI azakya hue aura jahAM pUjA kA pATha AyA DhUMDhiye sAdhuoM ne vahAM aMgUThA de diyA / pUjya bakSIrAma ne kahA ki aMgUThA uThAkara yaha pATha par3ho, sunate hI DhUMDhiye sAdhuoM ke hoza ur3agae / logoM ne tAliyAM mAranI zarU karadIM, yadi usa samaya pulisa kA prabandha na hotA to jAne DhUMr3hiye bhAvar3e kitane logoM kI dayA pAlate ? vAha khUba dayAdharma nikAlA hai, aise dayAdharma kI balihArI / lAcAra apanA sA muMha lekara DhUMr3hiye kaTar3e se bAhara nikala apanI koThI meM jA ghuse, DhUMr3hiyoM ke palAyana karane ke pIche bar3I dhUmadhAma aura aMgrez2IbAje se bAz2Ara meM svAmI AtmArAmajI kI jaya bulAte aura zrIpArzvanAthajI ke bhajana gAte aura khuziyAM manAte zrIhIravijayajI aura zrIvallabhavijayanI Adi sAdhuoM ko jahAM ve utare hue the vahAM pahuMcA diyaa| usa samaya anumAna 500 AdamI makAna taka sAtha Ae / isa khuzI meM pujere bhAvar3oM kI tarpha se saba ko parazAda bAMTA gyaa| isa sarva vRttAMta kA sAra yaha hai ki hamArI saMmati meM pujeroM kA jo kucha kahanA va mAnanA hai, sarvathA jainazAstrAnusAra hai aura mUrtipUjA ke viSaya meM jo kucha.
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 14 ) pujeroM kA kahanA hai, so satya hai / DhUMr3hiye jo apavitratA ke garta meM par3e hue haiM, sarvathA asatya haiN| satya hai, jaisA pIve pAnI, vaisI bole bAnI / DhUMr3hiye mailA pAnI pIte haiM aura vaise hI asatya aura apramANika bolI bolate haiM / zahara ke logoM kI icchA thI kI agale dina arthAt 17 mArca 1904 ko phira sabhA lagA kara donoM hI pakSoM ke sAdhuoM kI vArtAlApa suneMge, parantu yaha bAta sunate hI sAdhu sohanalAla aura mAyArAma Adi 14 sAdhu prAtaH cala diye, unake do dina pIche arthAt tA0 19 zanivAra ko sAdhu hIravijayajI va vallabhavijayajI Adi bar3I khuzIke sAtha zahara nAbhAkI tarafa prasthita hue / ' 1 yaha varNana AtmAnaMda jaina patrikAko saM0 1956 kI phAila se liyA gayA hai / lekhaka.
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ " dhrmttv|" ( sthAna bar3audA, tA 9-3-13 ravivAra. ) oMkAraM bindusaMyuktaM, nityaM dhyAyanti yoginH| kAmadaM mokSadazcaiva, oMkArAya namo namaH / / sabhya mahAnubhAvo ! Aja maiM apane pUjya mahAtmA sabhApatijIkI AjJAse Apake samakSa kucha bolaneke liye khar3A huA hu| paraMtu mere bolane meM yadi kahIM para kisI tarahakI truTi yA skhalanA mAlUma ho to, sajjanoM kA jo svabhAva hotA hai usake anusAra hI Apa loga bhI usapara dhyAna na dete hue kevala sAra mAtrake grahaNa karane meM hI apanI udAratA dikhalAe~ge aisA mujhe vizvAsa hai / aura sadA aisI hI udAra buddhi rakhaneke lie Apase merA nivedana hai / sadagRhastho ! vANI (zabda) ko zAstrakakAroMne pAnIkI upamA dI hai, arthAt pANI aura vAnI ye donoM ApasameM bahuta hI sAdRzya rakhate haiN| jaise eka hI kUekA pAnI kulyA ( Ar3a ) dvArA bhinna2 mArgoM meM hotA huA udyAnake sarva vRkSoMko tRpta karatA hai / jo pAnI Amake per3ako diyA gayA hai usIse nImakA vRkSa bhI secana kiyA gayA hai, paraMtu Amake vRkSameM usakI madhura rasameM pariNati hotI hai aura nImakA per3a usako kaTu rasama
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) pariNata kara letA hai / isI taraha vaktAse mukharUpI kUese nikalatA huA zabdarUpa jala, zrotAoMke karNarUpa kulyAdvArA aneka antaHkaraNa rUpa vRkSoMkA siMcana to eka jaisA hI karatA hai, magara usake rasakI pariNati unake svabhAvake anusAra hotI hai| jainAcArya zrIharibhadrasUrinI eka sthAnameM likhate haiM ki " ekatar3Age yadvatpibati bhujaMgamo jalaM tathA gauzca / pariNamati viSaM sarpa tadeva gavi jAyate kSIram // " yadyapi sA~pa aura gau donoM eka hI tAlAbameM pAnI pIte haiM para sA~pameM to vaha viSake svarUpako dhAraNa karatA hai aura gauke zarIra meM use dugdhakA rUpa prApta hotA hai / isI taraha jisa jalake prabhAvase udyAnameM aneka prakArake sundara puSpoMkI utpatti hotI ha, vahI tIkSNa kAMToMkA bhI utpAdaka hotA hai / tAtparya ki, jaise jalameM svacchatA aura madhuratAkA svAbhAvika guNa hone para bhI anyAya padArthoke saMyogase usake rasameM parivartana ho jAtA hai| isI taraha vANI cAhe kaisI bhI sarasa aura hitakara ho, to bhI zrotA usako apane svabhAvake anukUla banA letA hai / isI lie saba zrotAoM para vaktAkI vANIkA eka jaisA asara nahIM hotA / vaktAke vicAroMkA zrotAoM para acchA yA burA asara honA unake antaHkaraNake svabhAva para nirbhara hai| isameM vANIkA kucha doSa nahIM, usakA acche yA bure rUpameM parivartana zrotAke Azaya para avalabita hai / isalie mere zabdoMke viSayameM nuktA
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 17 ) cInI na karate hue usake mAtra sarala Azayako grahaNa karanemeM hI Apa apanI udAratA aura sahRdayatAkA paricaya deMgeM aisI mujhe AzA hai / sadgRhastho ! sukhakI abhilASA prANimAtrako hai, vaha cAhe amIra ho yA garIba, dhanI ho cAhe nirdhana, saMsAra meM choTe se choTe kITase lekara bar3e se bar3e jAnavara taka evaM sAdhAraNa manuSyase lekara indra Adi devatAoM takameM aisA koI bhI jIva nahIM jo sukhakI icchA na karatA ho ! para sukhakA sAdhana vahI vastu hai, jo ki mere Ajake vyAkhyAnakA viSaya hai / zAstrakAroMne saba taraha ke sukhakA kAraNa dharmako hI batalAyA hai / isaliye dharmakA pAlana karanA hI manuSya kA sabase pahalA kartavya ( pharja ) hai / gRhastho ! eka bAta para vicAra karate hue mujhe bahuta Azcarya hotA hai / dhArmika bhAva athavA dharmake anuSThAna se manu-Syako sukha milatA hai; yaha hindu, musalamAna, IsAI, pArasI Adi sabhI sampradAyeM pukAra rahI haiM, aura jidhara dekho udhara hI dharma nAmakI ghoSaNA sunAI detI hai / isase mAlUma hotA hai ki dharma sabako pyArA hai aura sabhIne use aihika aura AmuSmikaparaloka sukhakA hetu mAnA hai / parantu Aja jitanI mArAmArI lar3AI bakher3A aura paraspara IrSA - dveSa cala rahe haiM ve kevala dharmake hI nAmase cala rahe haiM ! jo dharma sukha aura zAntikA denevAlA mAnA jA rahA hai, usIke nAmase Apasa meM bhayaMkara mArAmArI *. 2
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) cale ! isase mAlUma hotA hai ki, dharmake vAstavika rahasyase loga abhI bahuta kama paricita haiM ! anyathA itanA bhedabhAva na ho ! sajjano ! merA mAnA huA dharma acchA aura tumhArA burA ! isa prakAra vRthA hI kolAhala macAnevAloM ke sivA, AtmA koI padArtha hai, aura vaha apane zubha azubha karmake prabhAvase deva manuSya aura tiryaca Adi aneka prakArakI ucca nIca gatiyoMmeM bhramaNa karatA hai, isa siddhAntako bhramayukta aura kapola kalpita batAnevAle bhI saMsArameM bahuta manuSya haiM ! unheM yaha siddhAnta bahuta hI upahAsAspada mAlUma hotA hai ! parantu eka nirdhana aura dUsarA dhanavAna, evaM ekakA janmase hI pratibhAzAlI honA, aura dUsarekA aneka prakArake prayatna karanepara bhI Ajanma mUrkha rahanA, avazya koI hetu rakhatA hai / kyoMki kAryakA bheda kAraNa bheda para hI avalaMbita hai| isa lie Apta puruSoMne ukta bhedakA kAraNa jo karmako batalAyA hai, vaha bahuta hI ThIka mAlUma par3atA hai| zAstrakAroMkA kathana hai ki, jIvAtmAke sAtha aisI kisI vastukA saMbaMdha avazya hai jisase apane meM ekatva honepara bhI aMtara spaSTa pratIta hotA hai / kalpanA karo, eka hI pitAke do putra haiN| donoM hI rUpa aura lAvaNya meM samAna najara Ate haiM, para jaba unake AMtarika vicAroM para dRSTipAta kiyA jAvegA taba bheda spaSTa hI jJAta ho jaaygaa| isa lie AtmAke sAtha saMbaMdha rakhanevAlA aura paraspara bhinnatAkA niyAmaka padArtha karma hai, yaha
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ (19) nirvivAda hai / AtmAke sAtha kauMkA saMbaMdha kaba huA ? isakA saMkSepase sarala aura spaSTa uttara yahI hai ki, vaha anAdi hai / jaise bIja aura vRkSakA saMbaMdha pravAhase anAdi hai, isI taraha jIva aura karmakA bhI anAdi saMbandha hai| sajjano ! AtmA, mukta aura saMsArI bhedase do prakArakA hai| jisa AtmAne aneka prakArake karmajanya bandhanoMko tor3a kara mokSako prApta kara liyA hai vaha mukta kahalAtA hai / isake viparIta arthAt karmoMse jo baddha hai vaha saMsArI athavA baddha AtmA kahalAtA hai / isa lie jisa sAdhanake dvArA-AtmAge gupta rUpase rahanevAlI jJAna darzana aura cAritra Adi ananta zaktiyoMke yathAvat prakaTa honepara niratizaya AnaMda rUpa mokSako yaha AtmA prApta ho, usakA nAma dharma hai| arthAt AtmAko vaibhAvika-hIna dazAse nikAla kara unnatikI parAkASTAmeM pahuMcAnevAlA jo koI sAdhana hai, use zAstrakAroMne dharmake nAmase vyavahRta kiyA hai| aba Apa vicAra sakate haiM ki, jo dharma isa prakArake sukhakA denevAlA ho, phira usake nAmase itanI mArAmArI cale ! isakA koI avazya kAraNa honA cAhie / jaba taka isa kAraNakA anveSaNa na kiyA jAya taba taka ekatAkI AzA karanA manoratha mAtra hai ! . gahastho ! paraspara dharmokI vibhinnatA rahane para bhI kisI prastuta zubha kAryake lie bhedabhAvako tyAgakara sabako ekamata
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ (20) hokara kAma karanA cAhie ! yaha jamAnA aba paraspara milakara kAma karanekA hai| zabdoMke gorakha-dhaMdeme hI phaMsakara' kartavya bhraSTa hote hue apanA sarvasva kho baiThanA koI buddhimattA nahIM hai / prakRtikA eka 2 padArtha hameM aikyake vizvavyApaka siddhAntakI zikSA de rahA hai / aikyameM kitanA bala hai ? isake aneka pratyakSa udAharaNa dekhane meM Ate haiM / sUtake bArIka bArIka Dore apanI bhinna 2 dazAme rahe hue jarAsA dhakkA lagane para sahajameM hI TUTa jAte haiM / parantu aba ve eka dUsareke sAtha mila jAte haiM, taba unheM aika madonmatta hastI bhI tor3aneke lie samartha nahIM ho sakatA! sajano ! apanI pA~co aMguliyA~ eka jaisI nahIM haiM aura ekakA kAma dUsarI nahIM kara sktii| aisA honepara bhI yadi koI prazna kare ki inameM zreSTha kaunasI hai ? to isakA uttara denA kaThina hai| kyoMki apane 2 kAryameM sabhI zreSTha haiM / sabhI aMguliyA~ jaba sAtha milatI haiM tabhI kArya hotA hai isI taraha jaba hama dUsareko halakA na samajhate hue paraspara milakara kAma karanemeM pravRta hoMge tabhI saphalatAkA mu~ha dekha sakeMge! ( karatala dhvani) vAstavika aikya AtmasvarUpakI prAptimeM hai / jisa vakta yathArtha jJAnakI prApti manuSyako hotI hai, usI samaya sUryake prakAzase andhakArakI taraha bheda bhAvakA sadAke lie nAza ho jAtA hai / yahI tAtvika , vicAra
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ (21) dharmase prApta hotA hai / isa lie dharma meM sabakI abhiruci bhI nyUna athavA adhika dekhane meM AtI hai| parantu apanI 2 mAnyatAke anusAra usameM bahuta bheda bhAva dekhanemeM AtA hai isakA kAraNa yahI mAlUma par3atA hai ki, vastumeM jo apekSA rahI huI hai, usakI tarapha hama dRSTi nahIM dete / yadi apekSAse padArthakA vicAra kiyA jAya to bheda bhAva nAma mAtrake hI lie raha jAtA hai| gahastho ! yadi saMsArake tamAma dharmoko sarvathA judA judA hI mAnA jAya, taba to usakA kartavya bhI judA, usameM kathana kiyA puNya pApa bhI judA, usase honevAlI mukti bhI judI, aura antameM Izvara bhI judA 2 hI mAnanA par3egA / yadyapi aisA mAnanevAle najara bhI A rahe haiM, magara isakA kAraNa yahI hai ki loga haTha aura Agrahase apane kakeko hI kharA mAna rahe haiM / Ana saMsArameM hiMdu, musalamAna aura IsAI ye tIna dharma adhika prasiddha haiM ! inameM hindu yadi " ahiMsA paramodharmaH " kA DhaMDhorA pITate haiM to musalamAna bhAI isase viparIta hI apanI mAnyatA batalA rahe haiM ! aura IsAI mahAzaya. donoMse hI judA rAga AlApa rahe haiM / aba prazna hotA hai ki hinduoMkA Izvara bhUla rahA hai ? yA musalamAna bhAiyoMke khudAne galatI khAI ? kyoMki donoM hI Izvarako mAnate aura usakI AjJAke mutAbika calaneko dharma mAnate haiN|
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ aura donoMke lie IzvarakA bhinna 2 upadeza hai / imalie do IzvaroM meM ekakI bhUla to maMjura karanI hI pdd'egii| paraMtu vicArase dekhA jAya to kisIke IzvarakI bhUla nahIM, bhUla sirpha apanI hI hai / apane hI vastu sthiti para ucita vicAra nahIM karate / yadi pAnIke dRSTAnta para vicAra kareM to isa bAtakA khulAsA bahuta hI jaldI ho sakatA hai / eka hI nalakese eka hI jaisA pAnI sabako milatA hai, magara usI pAnIko lekara eka AdamI to " hindukA pAnI " aura dUsarA " musalamAnakA pAnI" kahakara pukAra rahA hai / isapara prazna upasthita hotA hai ki, eka hI sthAnase vaha pAnI lAyA gayA / aura eka jaisA hI usakA rUpa svAda aura vaz2ana hai phira usameM hindu aura musalamAnapanA kahA~se AyA ? isake uttarameM yahI kahA jA sakatA hai ki, pAnImeM to pharaka nahIM parantu jude 2 bartana-ghar3A vagairAmeM par3anese vaha hindukA aura musalamAnakA kahAlAyA hai / arthAt hinduke bartanameM pa:nese hindukA, aura musalamAnake bartana meM par3ane se musalamAnakA / isI taraha AtmAke saMbaMndhameM samajhanA cAhie / zarIra rUpa bartana meM jaba taka yaha AtmA vidyamAna hai, tabhI taka isake viSayameM aneka prakArake bheda bhAvoMkI kalpanAe~ kI jAtI haiM / zarIrake sambandhase koI isako brAhmaNa, koI kSatriya, koI puruSa, koI strI, koI ucca aura koI nIca mAna rahA hai| parantu AtmAmeM uccatA aura nIcatA mAtra karmake anusAra hai / kula gotrakI
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ (23) ucca nIcatA AtmAmeM hamezAMke lie nahIM hai / isa viSayapara mahAtmA AnaMda ghanajIne bahuta hI ThIka kahA haiavadhU aiso jJAna vicArI / vAmeM kauna puruSa kauna nArI ||avdhuu0|| bAmanake ghara nhAtI dhotI, jogIke ghara celii| kalamAM par3hakara bhaire turakar3I, Apo Apa akelI // AtmAkI unnatti aura avanati usake acche bure vicAroMpara avalaMbita hai| jaise gaMdA pAnI amuka prayogase sApha kiyA huA pIne lAyaka bana jAtA hai, isI taraha malinAtmA bhI sat karmake anuSThAnase nirmala ho jAtA hai / ( karatala dhvani ) ___ mahAnubhAvo ! dharmakA rahasya samajhaneke lie kisI tattvapara jaba taka amuka apekSA, athavA kisI eka dRSTiko lekara vicAra na kiyA jAya, taba taka dharmake nAmase par3I huI bhedabhAvakI vikaTa graMthikA sulajhanA bahuta kaThina hai / dharmakI ekatAke vinA sAmAjika unnati aura dezonnatikA honA muzakila hai| dharma sukhakA eka mukhya sAdhana hai yaha bAta nirdhAta hai parantu usako ucita rItise kArya kSetrameM na lAnese vaha duHkhakA kAraNa bhI ho sakatA hai, aura ho rahA hai| isakA kAraNa apanI 2 svataMtra mAnyatA hai / bhinna 2 prakArakI mAnyatAoMse dharma bhI sarvathA bhinna 2 .eka dUsarekA virodhI ho rahA hai / parasparake AghAta pratyAghAtoMse vibhinnatAkI dAvAgni uttarottara apanA adhika
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ (24) pracaMDa rUpa dikhA rahI hai ! yadi aisA hI rahA to AzA nahI ki bhAratako sukhakI zayyA kabhI svapnameM bhI nasIba ho sake ! sadgRhastho ! padArtha mAtrameM apekSA rahI huI hai / vastutvakA vicAra karaneke lie " apekSAvAda " kA middhAnta bahuta upayogI hai| Aja jitanA matabheda dRSTi gocara ho rahA hai usakA nirAkaraNa, apekSAvAdake siddhAnta dvArA bar3I sugamatAse ho sakatA hai / aba maiM isa bAtako eka udAharaNase batalAtA huuN| snAna karanese zarIrakI saphAI hotI hai, vaha zRMgArakI mukhya sAmagrI hai, yadi devapUjAke uddezyase kiyA jAya to vaha (. snAna ) dharma kAryameM upayogI honese dharma bhI kahA jA sakatA hai| parantu bahutase AdamI snAnameM hI dharma mAna rahe haiM ! yadi yaha bAta sarvathA ThIka ho taba to vezyAko sabase adhika dharmAtmA kahanA cAhie ! kyoMki vaha to dina bharameM cAra pA~ca daphA snAna karatI hai| isalie mAtra saundarya vRddhike lie jo snAna hai vaha dharma nahIM kintu devapUjAke nimatta kiyA gayA snAna deva pUjA jaise dhArmika kRtyameM upayogI honese dharmameM parigaNita kiyA jA sakatA hai / tAtparya ki, kisI dRSTise snAnAdi karma, dharmake nAmase nirdiSTa kiye jA sakate haiM, sarvathA unako dharmameM samAviSTa karanA satyakA nissaMdeha galA ghoTanA hai| isI taraha haraeka kartavya viSayakA apekSAvAdakI paddhatidvArA
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ (25) vicAra karanese jJAta ho sakegA ki, usameM rahasya avazya samAyA huA hai| - sabhya zrotRgaNa ! dharmakA lakSaNa karate hue zAstrakAra kahate haiM-"durgatau prapatatprANidhAraNAddharma ucyate'' durgatimeM par3ate hue jIvako jo dhAraNa kare arthAt usako bacAkara sadgatimeM sthApana kare use dharma kahate haiM / isalie parama sukha denevAle dharma rUpa padArthameM apanI 2 mAnyatAse virodhakA udbhAvana karanA ucita nahIM / vAstavika dharma hamezaha eka hI tarahakA hotA hai| usameM bhinnatAkA leza, nAma mAtrake hi lie hotA hai| jaba taka vicAra samUha ekatrita hokara kartavya parAyaNa nahIM hotA taba taka uddezyakI siddhi AzA mAtra hI hai| mujhe khedake sAtha kahanA par3atA hai ki, 'svataMtra' nirapekSa mAnyatAse prati dina virodha bar3ha rahA hai ! koI Izvarako kartA mAnatA hai aura koI akartA kahatA hai| aura donoM hI eka dUsareko adharmI aura apane Apako dharmAtmA samajha rahe haiM itanA hI nahIM kintu kabhI 2 donoMkA ukta viSayake nimittase ghora yuddha bhI ho jAtA hai| natIjA yaha nikalatA hai ki, Apasake melakA nAza hokara eka dUsareke kAryameM sAhAyya deneke badale usakA ghora virodha karane laga jAte haiN| isakA phala aMtameM donoMke hI lie hAnikAraka sAbita hotA hai| sajjano ! vicAra vaicitrya rahane para bhI hameM milakara kAma
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ (26) karanA cAhie / parasparake melase paraspara avalokanakA lAbha hotA haiM / paraspara avalokana ( eka dusareke sAmane dekhane ) se mUlya bar3hatA hai; basa mUlya bar3hanA hI unnati hai| Apa loga roja dekhate haiM ki, 63 kA aMka taba banatA hai jaba 6 aura 3 ina donoMkA mukha eka dUsareke sAmane hotA hai| parantu vahI jaba apane mukhako eka dUsarese phirA lete haiM taba ve 63 ke 36 bana jAte haiN| ( karatala dhvaniH ) isI taraha jisa samaya bhAratIya dhArmika sAmpradAyika manuSyoMmeM paraspara mela thA aura ve eka dUsareko premabharI dRSTi se dekhate the usa vakta bhAratavarSakA gaurava 63 ke aMkake samAna adhika thA, parantu jabase isameM vimukhatAkA praveza huA taba se yaha 63 kI kImatake badale 31 kI kImatakA raha gyaa| Izvarako kartA aura akartA mAnakara vyartha kolAhala macAneke sivA, yadi satya vastu kyA hai ? isakI khoja kI jAya to, lAbha bahuta ho / kitaneka logoMkA kathana hai ki, isa saMsArako Izvarane hI banAyA hai| vaha jaisA cAhe vaisA karatA hai| yaha kathana yadi ThIka hI mAna liyA jAve taba to kisIko rAjA aura kisIko raMka, kisIko amIra aura kisIko garIba, evaM kisIko sukhI ora kisIko duHkhI bhI Izvarane hI banAyA hogA ! magara saccidAnaMda svarUpa paramAtmako isa prakArake nATakase kyA lAbha hotA hogA? yaha bhI eka vicAra NIya hai| kyoMki, vaha kRtakRtya hai / rAgadveSase rahita hai|
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ (27) yadi ukta bhedakA kAraNa karmoko svIkAra kiyA jAve jaka to karma karanevAlA jIva hai, usIke kiye hue karmakA phala use milatA hai| Izvarake kartatvakA usase kucha bhI sambandha nahIM / kahane kA matalaba yaha hai ki, isa prakArake virodhodbhAvanase parasparameM dveSa bar3hAte hue loga dharmako hI adharmakI pozAka pahanA dete haiN| yadi vicAra kiyA jAye taba kartA isa zabdake sAtha kucha bhI virodha nahIM / virodha kevala apanI 2 svatantra mAnyatAmeM hai / kartA do prakArakA hotA hai| eka 'preraka' aura dUsarA 'prakAzaka' / yadi Izvarako 'preraka' mAnA nAya taba to saMsArake saba kArya IzvarakI hI preraNAse hoMgeM ! yadi aisA hai taba to epha manuSyako mAra DAlanevAlA dUsarA manuSya aparAdhI nahIM ThaharanA cAhie ! kyoMki, vaha mArane meM svataMtra nahIM / usako Izvarane jaisI preraNA kI, vaisA hI usane kiyaa| Apa loga eka niraparAdha manuSyako anya kisI puruSa dvArA mAre jAnepara nArAja hote ho, magara Izvara to isameM bahuta khuza haiM ! yadi 'prakAzaka' rUpase Izvarako kartA mAnA jAya taba to kisI bAtameM kisIko bhI virodha nhiiN| jaise sUryake prakAzame yAvat kArya hote haiM, parantu hamAre kartavyameM usakA kisI prakArakA bhI dakhala nhiiN| hama apane kAryako prAraMbha karanemeM aura chor3ane meM svatantra haiN| isI taraha apane kiye hue kAryoMke uttara dAtA bhI hama svayaM haiM / IzvarakI preraNAkA isameM aNumAtra
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ (28) bhI sambandha nahIM / vaha mAtra draSTA rUpase sarvadA vidyamAna hai| isa lie gaMbhIra vicAra karanese isa prakArake zuSka vivAdoMko dUra karake sabako ApasameM mela bar3hAnA cAhie / dharmakA rahasya sabake lie eka hI hai ! vaha AtmAkA svAbhAvika guNa hai / usIke samajhanese AtmAko unnata daza kI prApti hotI hai ! (karatala dhvani) ___gRhastho ! dharmake nimittase logoM meM adhika mata bheda honekA eka aura bhI kAraNa hai / loga svadharma aura paradharmake rahasyako na samajhakara kisI vakta bar3e 2 anartha bhI kara baiThate haiN| ve loga yahI samajhate haiM ki, hamAre bApa dAdAke vaktase jo kucha rasmorivAja cale Ate haiM ve hI dharma haiM / cAhe ve kaita hI kyoM na hoM ! paraMtu svadharma aura paradharma zabdake vAstavika arthapara vicAra kareM to mAlUma ho jAyagA ki, isameM kitanA rahasya samAyA huA hai / sva nAma AtmAkA hai| vastuke svabhAvakA nAma dharma hai / ataH AtmAkA jo svabhAva vahI svadharma hai / isI lie bhagavadgItAke andara likhA hai ki " svadharme nidhanaM zreyaH paradharmo bhayAvahaH" sva-( apane ) dharmameM yadi mRtyu bhI ho jAya to bhI acchI hai magara paradharma-dUsarekA dharma bhayakA denevAlA hai| - isa zlokakA bahutase AdamI yahI artha samajha rahe haiM
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 29 ) ki, jo apane bApa dAdA karate cale Ae haiM vahI apanA dharma hai / usIke anuSThAnase apanA kalyANa honevAlA hai, dUsarekA jo dharma hai vaha cAhe kaisA hI acchA ho magara usase kalyANake badale bhaya hI hogA ! yadi isa lokakA yahI artha mAnA jAya taba to paramArthake badale adhika anarthakI hI sambhAvanA hai / bApadAdA jisako karate cale Ae haiM usIko dharma kahA jAya taba to adharmakA nAma hI uTha jAya ! zAstropadezakI kucha bhI jarUrata na rahe ! duniyAse sajjano ! yadi bApa dAdA jise karate the vahI dharma ho taba to kSamA kIjie Aja isa jagaha para upasthita adharmI padavI se vibhUSita honA par3egA / ( karatala dhvani) sabhIko Aja jisa taraha kI sabhA ekatrita ho rahI hai, sabhyagaNa jina 2 pauzAkoM meM susajjita hue jisa prakAra baiThe hue haiM, kyA Ajase tIna cAra pIr3hI prathama apane bApa dAdA isa DhaMgase aura isa Dresase kabhI baiThe yA baiThate the ? yadi nahIM to kyA hamAre isa AcArase dharma kahIM bhAga gayA ? athavA hama adharmI ho gae ? yadi bApa lUlA ho, laMgar3A ho, nirdhana ho, khUnI ho, to kyA beTe ko bhI vaise hI honA cAhie ? bApa yadi aMdhA hokara yuvA avasthA meM hI gujara jAya to kyA putrako bhI A~khoM se aMdhA hokara yuvAvasthA meM hI prANa de dene cAhie ? nahIM nahIM aise
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ (30) to na koI karatA hai aura nAhIM kisIko karanA caahie| isa lie svadharma kyA aura paradharma kyA isakA prathama tAtparya samajhanA cAhie | svadharma arthAt AtmAkA dharma / paradharma nAma mAyika padAthakA jo dharma nAma svabhAva | isakA tAtparya yaha hai ki, AtmAkA jo dharma hai vaha grahaNa karane yogya hai, aura mAyikapaugalika dharma tyAgane yogya hai| Atmika dharmakI prApti nivRtti mArga anumaraNase hotI hai, nivRtti mArgakA anuSThAna mAyika dharmake tyAga vinA nahIM ho sakatA / isa lie AtmasvabhAvameM ramaNa karanA aura asAra mAyika padArthoMkA tyAga karanA hI svadharmake anuSThAna aura paradharmake tyAgase bodhita hotA hai / AzA nahIM ki isa prakAra ke upadeza meM kisIko vivAda ho / sabhya puruSo ! zAstrakAroMne jJAna, darzana aura cAritra isa ratnatrayIko mokSakA mArga batalAyA hai / arthAt zravaNa, manana aura nididhyAsana dvArA yaha AtmA mAyika - paudgalika yAvat upAdhiyoMse rahita hokara sat cit AnaMda paramAtmarUpako prApta kara letA hai / phira usake lie koI kartavya avaziSTa nahIM rahatA, isIkA nAma vAstavika sukha hai / isIke lie prANimAtra prayatna zIla ho rahe haiM / yahI alaukika sukha, dharmake satata anuSThAnase prApta hotA hai / paraMtu itanA khyAla rakhanekI avazya jarUrata hai ki, jaba taka deva aura gurukI pahacAna na ho taba taka dharmake rahasyakI prApti honI muzakila hai / usapara bhI itanA dhyAna 1 "
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ (31) jarUra rakhanA cAhie ki, kevala nAma mAtrase siddhi nahIM ho sakatI, kevala rAma nAma uccAraNa mAtrase kucha nahIM banatA, kintu unake AcaraNoMko apane hRdayameM aMkita karake apane AcaraNoMmeM nirmatA lAte hue yadi nAmakA smaraNa pUjana kiyA jAya taba hI uddhAra ho sakatA hai / haraeka manuSyako yaha samajha lenA cAhie ki, saMsAra meM jo sAmAnya jIva thA vaha ukta jJAna, darzana aura cAritra rUpa ranatrayIke anuSThAnase samasta karmoke kSaya dvArA unnatiko prApta hokara paramAtma dazAko prApta huA hai| isI prakAra yadi maiM bhI usI mArga para calU~ to maiM bhI kisI samaya vaisA hI ho sakatA hU~ ! arthAt jisa niratizaya AnaMdako ve AtmA prApta hue haiM vaha vastu sat karmake anuSThAna dvArA mere lie bhI avazya sAdhya hai| sadgRhastho ! manuSya janma cintAmaNike samAna hai| ise prApta karake isase lAbha uThAnA hI vizeSa buddhimattA hai| aba cAhe to isase lAbha uThA lo, aura cAhe isase vRthA kho do, yaha ApakA akhatyAra hai / basa itanA hI kaha kara maiM apane vyAkhyAnako samApta karatA hU~ / kyoMki aba sUryAsta honekA samaya bahuta hI nikaTa A gayA hai, isa lie dharmake niyamako mAna dekara vyAkhyAnake sAra para vicAra karaneke lie Apase anurodha karatA huA apane kathanako virAma detA huuN| // OM zAMti 3 //
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArvajanika dhrm| ( sthAna-bar3audA, tA. 16-3-13 ravivAra. ) ra mo mA ga ma ma mA daM dve ha yA ga da la naM bha paH ete yasya na vidyante, taM devaM praNamAmyaham // priya sajjana mahAzaya ! maiMne gata ravivArake vyAkhyAnameM deva aura gurukA kucha nAma mAtrase varNana kiyA thA / Anake vyAkhyAnameM ukta viSayakA kucha savistara varNana Apako sunAU~gA / Apa mere gata vyAkhyAnake zravaNase isa vicArapara A gaye hoMge ki, vastu sthitimeM dharmake viSayameM sabakA samAna svatva hai| aura dharma sabake lie eka jaisA hai / evaM prANimAtrake lie anuSTheya hai / jaba dharma sabake vAste eka hI hai, taba deva bhI eka hI honA cAhie / aura usakA upadeza bhI paraspara aviruddha aura sabake lie eka jaisA hI honA Avazyaka hai| yadi deva minna 2 mAne jAya~ to unakA upadeza bhI bhinna 2 hI mAnanA hogA / upadezakI bhinnatAse upadiSTa mArgakI bhinnatA spaSTa hI h| taba to Atma zuddhikI samAna upalabdhi sabake lie azakya hai / isa lie prathama deva tatvapara vicAra karanekI jarUrata hai|
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 33 ) sadgRhastho ! Ajakala duniyAmeM devake aneka nAma sunanemeM Ate haiN| koI kisI nAmakA uccAraNa karanA mAnatA hai aura koI kisIkA / parantu ve nAma yadi guNa niSpanna haiM taba to kucha bhI vivAda nhiiN| kyoMki vastumeM rahe hue bhinna 2 guNoMke anurUpa, aneka nAmoMkI kalpanA ho sakatI hai / magara itanA smaraNa avazya rakhanekI jarUrata hai ki, nAmake uccAraNameM jisa guNakA bodha hotA hai vaha guNa nAmavAle meM bhI vidyamAna hai yA ki nahIM ? matalaba ki guNaniSpanna devakA hI hameM smaraNa karanA Avazyaka hai / deva kaisA honA cAhie ? isakA varNana vyAkhyAnArambhake maMgala zlokameM A cukA hai| ukta zlokakA tAtparya yaha hai ki, moha-mAyA-rAga-mada-mala-mAna-daMbha aura dveSa nisameM nahIM aise devako maiM praNAma karatA huuN| mahAtmA haribhadrasUri eka sthAnameM likhate haiM,-"bhavabIjAGkurajananA, rAgAdyAH kSayamupAgatA yasya / brahmA vA viSNurvA, haro jino vA namastasmai / / " arthAt saMsAra meM janma aura maraNako utpanna karanevAle rAga aura dveSAdi jisake vinAza ho cuke haiM vaha brahmAke nAmase prasiddha ho, viSNuke nAmase prakhyAta ho, athavA harake nAmase kahA jAtA ho, cAhe jisake nAmase prasiddha ho, use maiM namaskAra karatA hU~ ! tAtparya ki, nAma mAtrameM kisI tarahakA Agraha nahIM, matalaba kevala nAmavAle ke prazasta guNoMse hai| sajjano ! saba jagahameM dharma zabdakI ghoSaNA sunAI detI hai|
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhinna 2 matavAle eka dUsarese apane dharmako adhika priya aura pavitra samajhate haiM, to kyA ve sabhIke sabhI jhUThe haiM ? nhiiN| pratyeka matameM kucha na kucha satyatAkA aMza avazya hai ! parantu yaha satyatA kahA~se AI ? isa satyatAke srotakA mUla kAraNa kyA hai ? aura vastusthiti kyA hai ? isakA parAmarza karanA hamArA sabakA kAma hai / paramAtmA kisIko svayaM Akara kucha nahIM samajhAtA ! isalie heyopAdeyakA-chor3ane aura grahaNa karane yogyakA - vicAra karanA yaha apanA hI kartavya hai / isa viSayameM maiM apane anubhavakA eka dRSTAnta sunAtA huuN| ____ amRtasara ( paMjAba ) ke pAsa mAnAvAlA nAmakA eka gAma hai, daivayogase eka vakta svargavAsI prasiddha mahAtmA jainAcArya zrImadvijayAnandasUri urpha AtmArAmajI mahArAjake sAtha vahA~ merA jAnA huA / vahA~para hIrAsiMha nAmakA eka nambaradAra hai| bhikSAke samaya gAmameM merA jAnA huaa| gAmameMse sAdhuke yogya zuddha AhAra mAtra ukta nambaradArake gharase taka (chAcha ) milI, aura logoMse jJAta huA ki gAmameM yaha nambaradAra hI kucha sampanna puruSa hai / bahutase loga usake gharase thor3I 2 chAcha le jAte haiM / usameM aura, pAnI milAkara apanA apanA nirvAha calAte haiN| usa eka gharakI chAuse kitane hI ghara chAchavAle bana rahe haiM / sthAnapara Akara ukta svargavAsI guru mahArAjase nambaradArake gharakA saba hAla kaha sunaayaa| usa vakta Apane kahA ki,
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ (35) jaise isa gAmameM chAchakA mUla sthAna ukta nambaradArakA ghara hai, aura anyAnya loga usake gharase chAcha lAkara usameM apanI tarphase thor3A 2 pAnI milAkara chAchavAle bana rahe haiN| isI taraha dharmakA mUla sthAna Izvara hai aura usakA upadezarUpa dharma bhI eka hai| 'parantu bhinna2 mArgAnuyAyI loga use grahaNa karake apanI kalpanAke anurUpa banAkara dharmajJa bana rahe haiM / jaise chAchameM pAnI milAne para bhI mUla chAchakA aMza usameM banA rahatA hai, aise hI jude 2 matoMmeM bhI nyUna athavA adhika rUpameM vAstavika dharmAza avazya hai ! vahI aMza manuSyako apanI ora AkarSita kara rahA hai| isalie jalamizrita takrakI taraha kalpanA mizrita dharmAza bhI dharmarUpase bhAsamAna ho rahA hai / ataH nikhila dharmoM meM rahe hue satyAMzakA grahaNa karanA hI vivekI puruSoMkA kAma hai / AhA ! mahAtmAoMke sAragarbhita kaise niSpakSa vicAra hote haiM ! sajjano ! paramAtmA sabake lie samAna hai| hamArI svatantra kalpanAe~ usakI apratihata jJAna sImAko aNumAtra bhI vicalita nahIM kara sakatI / parantu jaba taka paramezvarake vAstavika svarUpako hama acchI taraha samajha na sakeM taba taka Izvara viSayaka nirdhAta mAnasika vicAroM kI sthiratA duSprApya hai / isalie 'deva-paramAtmAke svarUpakA kucha parAmarza karanA prathama Avazyaka hai| pratyeka dharmavAlA Izvarako kSamAvAna, dayAlu, aura nirdoSaparama pavitra mAnatA hai| yathArthameM paramAtmA nirdoSa, nirvikAra aura
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ vItarAga hI hai / jo krodhI, rAgI, evaM anya kisI vikArase yukta hai, use koI bhI buddhimAna Izvara nahIM mAna sakatA / isalie jisameM kisI prakArakI bhI sAMsArika upAdhi, na ho, vahI Izvara ho sakatA hai / yaha mAnyatA jainoMkI hI nahIM, kintu anya dharmAnuyAyI bhI ise mukta kaMThase svIkAra karate haiN| sabhya zrotR vRnda ! jaba maiM paMjAbameM vicaratA thA taba bahutase logoke mu~ise sunA karatA thA ki " par3hI gItA to ghara kAheko kItA " arthAt yadi gItAkA adhyayana kiyA, to phira ghara karanekI kyA AvazyakatA ? isakA khulAsA matalaba yaha hai ki, gItAmeM kahIM kahIM itanA pAramArthika rahasya bharA huA hai ki, yadi koI usakA manana dvArA nididhyAsana kare to hRdayapaTa avazya hI vairAgyake prazasta raMgase raMge vinA nahIM raha sakatA / anyathA yU~ to popaTa ( totA ) kI rAma rAma raTanAkI taraha sabhI gItA pAThI haiM ! usI gItAmeM likhA hai ki vItarAgabhayakrodhA manmayA mAmupAzritAH / bahavo jJAnatapasA pUtA madbhAvamAgatAH // a. 4 zloM.1 . jinakA rAga, bhaya aura krodha naSTa ho gayA hai, aura matparAyaNa hokara jo merI upAsanA karate haiM aise bahutase manuSya, jJAna aura tapake dvArA pavitra hokara mere zarIrako pApta hue haiN| aba vicAranA cAhie ki, IzvarIya rUpa prApta karaneke lie jaba
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 37 ) rAgadveSase mukta honekI AvazyakatA hai taba to siddha huA ki, Izvara paramAtmA rAgadveSase sarvathA mukta hI hai / isI lie paramAtmA vItarAga kahA jAtA hai / ( saharSanAda ) sajjano ! zaiva, veSNava, musalamAna, aura khristI Adi dhArmika sajana apane 2 dharma pravartaka deva Izvarako yadi nirdoSa aura niSkalaMka mAnate haiM, tathA yaha mAnyatA vastutaH ThIka hai, taba to kahanA hogA ki, apane sabamaiM mAtra nAmakA hI pharka hai, na ki nAmavAlekA / evaM yaha bhI svIkAra karanA hogA ki, dharmake nAmase hI hamameM bhinnatA hai, dharma bhinna 2 nahIM / tathA Izvara vastu bhI eka hI hai usameM bheda kevala nijakI kalpanA hai / isalie vastu sthitikI zodha kI jAya to jhagar3A bahuta jaldI nipaTa jAtA hai| gRhastho ! mokSarUpa anaMta sukhakI prAptike lie bAhya veSa hI nitAnta Avazyaka nahIM / lAla pIlA athavA anya kisI prakArakA kapar3A pahanane mAtrase hI kalyANa ho jAyagA aisI mAnyatA kevala bAlapana hai / tAtvika sukha prAptikA sAdhana mAtra aMtaraMga zuddhi hai| aMtaraMga zuddhise hI samabhAva kI prApti hotI hai| samabhAva hI mokSa prAptikA nikaTa sAdhana hai| bAhya veSa to kevala Uparake savyavahArakI rakSAke lie hai / isalie bAhya veSameM bhinnatA rahane para bhI yadi AMtarika
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ (38) veSa samabhAvapanA jIvameM A jAve to nissandeha vaha mokSako prApta kara sakatA hai / yahI maharSiyoMkA kathana hai" seyaMbaro va AsaMbaro va buddha va ahava anno kaa| samabhAvabhAviyappA lahai mukkhaM na saMdeho // " basa isIse unnatikI abhilASA saphala ho sakatI hai| sujJa zrotRgaNa ! jainadharma, khAsa kisI vyakti athavA jAtikA dharma nahIM, kintu sArvajanika hai / vyakti mAtrakA anuSTheya hai| haraeka manuSya ise bar3I khuzIse apane vyavahArameM lA sakatA hai| jaina ' nAma hai, jina paramAtmAke upadeza kiye hue dharmake anuSThAna karanevAlekA / jina zabda 'ji' dhAtuse banA hai| jisane rAga dveSAdi antaraMga zatruoMpara vijaya prApta karalI ho, vaha jina kahAtA hai / jina kisI khAsa AdamIkA nAma nahIM, kintu jise ukta adhikAra prApta ho cukA ho, aisA haraeka mahApuruSa jinake nAmase vyavahRta kiyA jA sakatA hai / isalie hama, rAgadveSa rahita ukta jinako guNaniSpanna zaMkara, brahmA, viSNu, hara, mahAdeva Adi jisa nAmase pahacAnanA cAheM pahacAna sakate haiM! ataH isa prakArakI vyaktikA upadeza ( dharma ) yAvat manuSyoMke lie samAna hai| isalie ukta dharmako sArvajanika kahane meM koI truTi mAlUma nahIM detI / ( karatala dhvani)
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 39) - sabhya puruSo ! saMsAra meM Aja taka jitane dharma pravartaka maryAdA zIla avatArI puruSa hue haiM, unameMse Aja eka bhI vidyamAna nahIM hai / ataH pratyakSa pramANase to kucha nirNaya ho nahIM sktaa| isalie devake satya svarUpake nirNayake lie aba mAtra do vastue~ hamAre pAsa haiM / jinameM eka to unakA jIvanacaritra, aura dUsarI unakI pratimA-mUrti / unakA jIvana kisa prakArakA thA ? unameM nirdoSatA athavA sadoSatA kahA~ taka thI ? ityAdi bAteM jIvanacaritroMse acchI taraha samajhameM AsakatI haiN| tathA mUrtike dekhanese mUrtivAlekI avasthAkA citra bhI bakhUbI samajhameM A sakatA hai| jisakI pratimA-mUrtikA dekhAva zAnta hai to samajha lo ki usa mUrtivAlA bhI zAnta hai| yadi mUrtikI AkRti krodha athavA kAmamayI dekhane meM AtI hai, to mUrtivAlA bhI krodha aura kAmase mukta huA nahIM samajhA jA sakatA / isalie buddhimAnako samajha lenA cAhie ki, ukta mUrtivAlA banAvaTI deva hai, usameM devake sacce lakSaNa nahIM haiM / mujhe yahA~para prasaMgavaza kucha mUrtipUnAke sambandhameM, kahanA par3atA hai / kyoMki, kitaneka manuSya akAraNa hI mUrtipUjAke ghora virodhI ho rahe haiM / isa virodhakA kAraNa kyA hai ? yaha merI samajhase bAhira hai / aura merA una logoMse yaha bhI Agraha nahIM ki, ukta siddhAntako ve
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 40 ) " mAnane hI laga jAyeM, kintu isapara kucha vicAra avazya kareM itanA hI nivedana hai / mere vicArameM jo loga mUrtipUjAke siddhAntake virodhI haiM, ve bar3I bhArI bhUla meM haiM / mUrtike mAnanevAle kevala mUrtiko hI nahIM mAnate kintu mUrtivAle paramAtmAko mAnate haiM ( karatala dhvani ) pratyeka dharmavAle kisI na kisI prakAra se mUrtiko avazya mAnate haiM / kitaneka loga vedoMke pustakoMkA sanmAna karate haiM / kitaneka kurAnakI ijjata karate haiM / aura kitaneka bAibalako sirapara uThAte aura cUmate haiM / parantu Azcarya yaha hai ki, svayaM to jar3a pustakoM kA satkAra karate haiM aura devamUrtiko jar3a batalAkara usakI pUjAkA virodha karate haiM / bahudhA logoM kA kathana haiM ki, jar3amUrti hamArA na kucha bigAr3a sakatI hai, na kucha sudhAra sakatI hai| isalie usakA pUjana karanA eka samayako vyartha khonA hai / magara una logoM ko itanA smaraNa rakhanA cAhie ki, mUrti IzvarabhaktimeM Alambana rUpa hai / mAnasika sthiratAkA eka anUThA sAdhana hai| sajjano ! ekAnta sthAnameM rakkhI huI eka sundara strIkI mUrtiko dekhakara yadi eka kAmI puruSa ke hRdaya meM dekhate hI kAmotpatti ho jAtI hai; to kyA bhagavAna vItarAgakI zAnta mudrAko dekhakara eka bhaktakA hRdaya prabhu bhakti ke zAnta sudhArasameM gote khAne nahIM lagegA ? ( karataladhvani) isalie ukta siddhAntakA bahuta hI vicArapUrvaka parAmarza karanA cAhie / yadyapi isa sambandhameM bahuta kucha kahanA avaziSTa hai,
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 41 ) parantu prasaMgAntara honese isako yahIM para chor3atA huA apane prastuta viSaya para AtA hU~ / sabhya vRnda ! deva kaisA honA cAhie ? usakI parIkSA kisa taraha karanI cAhie ? isa bAtako maiMne Apase batalA diyA hai / Apa loga usa para vicAra kareMge, aisI mujhe AzA hai / aba devake sAtha guruke svarUpakA jJAna karanA bhI Avazyaka hai / guru kaisA honA cAhie, usameM kina bAtoMkA honA lAjamI hai ? isa para vicAra karanA bahuta jarUrI hai / kyoMki, dharma aura adharmakA yathArtha jJAna honA guruoM para avalambita hai / dharmarUpa naukA guru karNadhAra haiN| saMsAra meM Aja jitane sAdhu dRSTigocara ho rahe haiM, ve guru padake yogya tabhI ho sakate haiM, jaba unameM sAdhutAke guNa vidyamAna hoN| anyathA cAturmAsameM utpanna honevAle indragopa nAmake eka kSudra kITakI taraha nAma mAtra dhAraNa karanese kucha siddha nahIM ! jaise vaha kITa indragopa isa nAma mAtrase indrakI rakSA nahIM kara sakatA isI prakAra sAdhu isa nAma mAtrase kabhI bhI Atma sAkSAtkAra nahIM ho sakatA ! isalie saccI sAdhutA prApta karane kI AvazyakatA hai / sAdhukA AcAra bahuta hI zuddha honA cAhie / sAdhu -- zreSTha kAma karanevAleko saMskRta bhASAmeM sAdhukAra kahate haiM / usIkA prAkRta bhASA meM sAhukAra banatA hai| jaise saccI dukAna calAne ke lie prAmANika sadvyavahArI sAhukAra hone kI jarUrata hai, aise hI dhArmika dukAna calAneke lie bhI sAdhu rUpa sAhukAra kI
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________ (42) AvazyakatA hai ! ( karatala dhvani ) jo manuSya sAdhuke anurUpa AcaraNa rakhatA hai use Apa sanyAsI kaho, udAsI kaho, vairAgI kaho, matalaba ki-kisI nAmase vaha paricayameM Ave, parantu vaha AtmA aura saMsArake uddhArameM prayatna zIla honA cAhie ! eka bhASAke kavine sAdhuke svarUpakA citra bahuta hI acchA khIMcA hai| sAdhuke lakSaNa batalAtA huA kavi kahatA hai ki" sAdhu so jo sAdhe kAyA, kaur3I eka na rakhe mAyA / lenA eka na dene do, aisA nAma sAdhuko ho / " arthAt-sAdhu use kahate haiM jo AtmasAdhanameM pravRtta ho| AtmasAdhana kaba ho sake ? jaba kaur3I mAtra bhI apane pAsa mAyA na rakhe ! mAyA do prakArakI / eka drapya-mAyA, dUsarI bhAva-mAyA / dravya-mAyA to dhana, lakSmI vagairaha prasiddha hI hai / chala, kapaTa vagairaha bhAva-mAyA kahI jAtI hai / jo manuSya isa do prakArakI mAyAmeMse kisIse bhI saMbaMdha nahIM rakhatA vahI Atma-sAdhana kara sakatA hai| jaba saba tarahakI mAyAse rahita ho gayA to phira na kisIkA lenA rahA aura na kisIkA denA rahA / mAtra eka paramAtmAkA nAma hI lenA usake lie avaziSTa rahA / evaM na kisIko vara denA aura na zApa / kyoMki ukta donoM kAmoMse rAgadveSakI vRddhi hotI hai| rAgadveSakI vRddhi hI sAdhutAkI virodhinI hai|
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 43 ) / sajjano / saMsAra meM sAre jhagar3oM kA mUla jara, joru aura jamIna ye tIna vastue~ haiM / inhIMke nimittase aneka anartha ho rahe haiN| Aja Apa loga jisa sthAnameM padhAre haiM yaha bhI inhIM tInoMke jhagar3e ko miTAneke lie niyata kiyA gayA hai / ( karataladhvani ) isalie ina tInoM upAdhiyoMse sAdhuko sadA mukta rahanA caahie| inameM bhI sabase adhika anathakA mUla jara-dhana hai / bAkI kI do upAdhiyA~ to isIkA rUpAntara haiM / dhanakA ucita rIti se saMpAdana, rakSaNa aura vyaya karanA gRhasthake lie to zobhAspada hai magara sAdhuke lie kalaMka rUpa hai / kyoMki, gRhasya aura sAdhuke dharma bhinna 2 haiM / yadi vicArapUrvaka dekhA jAya to kahanA hogA ki, yadi gRhasthake pAsa kaur3I na ho to vaha gRhastha kor3IkA aura sAdhuke pAsa kor3I ho to vaha sAdhu kaur3IkA ! ( karataladhvani ) matalaba ki gRhastha dravyasa zobhA detA hai, aura sAdhu tyAgale / ataH sAdhuko dravyAdike saMsargase sadA mukta rahane kI AvazyakatA hai / sAdhuke lie zAstroM meM mukhyatayA pA~ca niyamoMke pAlana karanekI AjJA dI hai| unameM prathama niyama ahiMsA hai / pratyeka sUkSmase sthUla paryanta prANimAtrakI rakSA karanA ahiMsA kahI jAtI hai| isa niyamakA pAlana karanA sAdhuko parama Avazyaka hai / jIvarakSAmeM tatpara rahanA gRhasthakA bhI dharma hai / parantu gRhastha sarvathA ahiMsA vratakA pAlana nahIM kara
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 44 ) sakatA, taba bhI nirdoSa prANiyoMkA rakSaNa to gRhasthako avazya karanA caahie| isImeM usakA bhalA hai / sAdhukoM to pratyeka sAvadya - hiMsA- pApa janita vyApArakA parityAga karanA cAhie / isameM sAdhutA caritArtha ho sakatI hai / sajjano ! ahiMsA dharma ( kisI prANIko duHkha na dene ) kA pratyeka matameM upadeza hai / isakI zreSThatA ko bhI pratyeka sampradAya svIkAra karatA hai / kisI dharmameM bhI hiMsA karanekI chUTa nahIM dI gaI / kitaneka loga kahate haiM, ahiMsA dharmake pAlanameM jainadharma sabameM apresara hai, so yaha bAta ThIka hai / paraMtu maiM cAhatA hU~ ki, eka eka manuSyakA hRdaya aisA dayAmaya ho jAya ki, usake prabhAva se saMsArabhara meM, ahiMsAmaya dharmakA hI nAda sunAI dene lage ! ( harSadhvani ) vicArapUrvaka gaveSaNA karane se mAlUma hotA hai ki, hindu - musalamAna - pArasI - IsAI - yahUdI sabhI dharmo meM ahiMsA vratake pAlana karanekA upadeza hai / gRhastho ! sabakI AtmA samAna hai / hara eka jIva sukhakA abhilASI hai / duHkha athavA bhaya kisIko bhI pyArA nahIM / pratyeka prANI jIvanameM jitanA sukha mAnatA haiM, usase kaI hisse adhika bhaya usako maraNase hai / hamAre paira meM yadi eka mAmUlIsA kA~TA bhI laga jAtA hai to usakI vedanAse hI hama ghabar3A uThate haiN| kisI kisIko to vaha bhI asahya ho
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________ (45) jAtI hai / taba jo loga jaMgalameM phiranevAle niraparAdha anAtha hariNa Adi jAnavaroMkA zikAra karake khuzI manAte haiM ! eka tuccha jivhA sukhake lie una bicAroMke prANa lete haiM / unakA yaha AcaraNa kahA~ taka ThIka hai ? yaha buddhimAna svayaM vicAra leveM / AnandameM baiThe athavA phirate yA carate hue vanya pazu pakSiyoMpara jisa vakta zikArI loga golI vagairahakA vAra karate haiM usa vakta una jAnavaroMkI jo dazA hotI hai usako dekhakara aisA kauna dayAlu manuSya hai jisakA hRdaya duHkhake anivArya srotameM baha na jAya ? magara vAhare ! zikArIke dila ! tere para usakA aNumAtra bhI prabhAva nahIM par3atA ! ! kitaneka mRgayApremI mahAzaya ukta karmako dharmakI pozAka pahanAneke bahAne IzvarIya AjJA batalAte. haiN| magara yaha kAma IzvarakI AjJA to nahIM, kintu usakI AjJAse viruddha hai| ataeva dharma nahIM, adharma hai / prANimAtrako apanI AtmAke samAna samajhanA hI manuSyameM manuSyatva hai! yahI parama dharma hai| isalie "ahiMsAparamo dharmaH" ke siddhAntako jIvana paryanta apane hRdaya para aMkita kara lenA caahie| mahAnubhAvo : adhikatara hiMsA to mAMsAhArake nimittase ho rahI hai| mAMsa khAnekA niSedha hindu zAstroMke sivA anyatra bhI dekhA jAtA hai| pArasI bhAiyoMke pustaka zAhanAmemeM likhA. hai ki, hamArA jarathostI dharma aisA pavitra hai ki, imameM na to pazuko mArakara khAnekI AjJA hai aura na zikAra krnekii|
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 46 ) isI taraha musalamAna bhAiyoMke dharma pustakameM bhI manuSyako upadeza dete hue kahA hai ki - " tU apane peTako pazu pakSiyoMkI kabara na banA" tathA IsAiyoMko bhI AjJA kI gaI hai ki, tU hisA mata kara / tU merI taraha pavitra hokara raha ! tU jaMgalake kisI bhI pazukA mArakara usakA mAMsa na khAnA / sUkSma vicArase dekheM to mAMsAhArakI chUTa kisI bhI dhArmika graMthame Apako na milegI / sajjano ! sUkSma vicArako chor3a sthUla dRSTise hI vicAra kiyA jAya to bhI mAMsAhAra Apako yuktisaMgata pratIta na hogA / Apa loga nyAya maMdirameM baiThe hue haiM, isa lie AzA ha ki, nyAyako apane hRdayaye avazya sthAna deNge| jaba koI hiMdu mara jAtA hai to usake sAtha smazAna meM jAnevAle AdamI apane Apako apavitra samajhate hue snAna karate haiM, aura kapar3e dhote haiM / aba vicAranA cAhie ki, murde ke sAtha jAne athavA sparza karane mAtra se apavitratA A jAtI hai ! to kyA murdeko peTameM DAlane se DAlanevAlA pavitra raha sakegA ? ( karatala dhvani ) eka bhI lahUkA chIMTA badana para yA kapar3e para par3a jAya to mAMsa khAnevAle mahAzaya use malamala kara dhote haiM, magara aphasosa ki, usI rudhira lahUke lothar3e ( mAMsa ) ko apane peTameM DAlate hue aNumAtra bhI nahIM hicakate ! (tAliyA~) hamAre musalamAna bhAI apane pavitra dhAma makkA zarIphakI yAtrAmeM
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________ (47) haraeka tarahake jIvakI hiMsAkI manA hI karate haiM ! isase siddha hotA hai ki, unake kathanAnusAra hI Izvarako kurabAnI pyArI nahIM! yadi ukta karmase Izvarako pyAra hotA to vaha (khudA ) apane sthAna para usakA niSedha na karatA / gRhastho ! mAMsAhAra zAstraviruddha hai itanA hI nahIM kintu sRSTikramase bhI viruddha ha / sRSTimeM manuSyoMkI apekSA pazuoMmeM prAkRta niyamake pAlanakA vartAva spaSTa dekhanemeM AtA hai aura ve ukta niyamako pAlana karate dekhe bhI jAte haiN| siMha cAhe kitanA hI kSudhAse pIDita ho paraMtu vaha mAMsake sivA anya vastu ( ghAsa vagairaha ) ko kadApi na khAyagA ! evaM gAyako cAhe kitanA hI kaSTa prApta ho magara vaha mAMsako kadApi nahIM khA sktii| manuSyake svAbhAvika AhArakA vicAra karanese mAlUma hotA hai ki, manuSya mAMsAzI nahIM hai / mAMsAhArI aura phalAhArI pazu samudAyake madhyameM yadi manuSyako khar3A kiyA jAya to usakA sAdRzya phalAhArI pazuoMse hI ho sakatA hai / jo nIva svAbhAvika mAMsAhArI haiM unako rAtrimeM adhika dikhAI par3atA hai, bhAganese pasInA nahIM AtA, unake dAnta tIkhe hote haiM aura ve jIbhase lapa lapa karake pAnI pIte haiN| magara jina pazuoMkA svAbhAvika AhAra vanaspati hai unakA vyavahAra mAMsAzI jIvoMkI apekSA sarvathA viparIta dekhA jAtA hai| arthAt ve rAtrimeM nahIM dekha sakate, unha adhika calanese pasInA AtA hai, dAta unake
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 48 ) capaTe hote haiM, aura ve hoThoMse pAnI pIte haiN| udAharaNake lie siMha aura gau samajhie / manuSya ke sambandhameM vicAra karanese usakI tulanA vanaspatikA AhAra karanevAle gAya Adi jAnavarase hI ho sakatI hai / mAMsabhojI siMha Adi pazuoMke sadRza samajha kara use vRthA hI dayAhIna hiMsaka banAnA satya aura nyAyakA hI nahIM, balke manuSyatvakA bhI nAza karanA hai ! jo loga sRSTikramase viruddha honepara bhI apane kSaNabharake majeke lie anAtha pazuoM ke mAMsase apane mAMsakI puSTi karate haiM unheM smaraNa rakhanA cAhie ki, unake lie isakA pariNAma bahuta bhayaMkara hogA / prakRtike yahA~ kisIkA bhI lihAja nahIM / isalie yadi Apako ahiMsA dharmase prema hai, aura Apa saMsArameM zAMti cAhate haiM to mAMsAhAra ke pracArako rokie / ( harSadhvani ) isake sivA satya bhASaNa karanA sAdhukA dUsarA niyama hai / yaha niyama gRhastha ke lie bhI sarvadA anuSTheya hai / satyakA kitanA prabhAva hai, aura satya bolanese AtmA kitanA unnata ho sakatA hai, yaha Apa loga svayaM hI vicAra kara sakate haiM / isa lie satya para vizeSa vicAra na karatA huA aba sAdhuke adattAdAnaviramaNa rUpa tIsare niyama para kucha Apa logoMke dhyAnako khIMcatA hU~ / adattAdAnakA artha hai vinA diye hue lenA / sAdhuko vinA diye kisIke kisI bhI padArthako grahaNa karanA anucita hai / kisIke dene para bhI sAdhuko vahI vastu grahaNa karanI cAhie jo ki usake grahaNa karane yogya ho / 3
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________ (49) sAdhuko itanA dhyAna hara vakta rakhanA cAhie ki, usakA pratyeka AcaraNa niSpApa ho / gRhasthoMke lie sAdhukA eka bhI vyavahAra bhAra bhUta na honA cAhie ! sAdhuko kSudhA nivRttike 'lie anna lAnekA adhikAra bhI eka gRhasthake gharase nahIM ! use mAdhukarI vRttile nirvAha karanekI zAstroM meM AjJA hai / jisa taraha madhukara-(bhauMrA) aneka puSpoM para baiThatA huA vahA~se thor3A thor3A rasa lekara apanA nirvAha karatA hai, aura puSpoMko kisI prakArakI kSati bhI nahIM pahu~catI / isI taraha sAdhuko aneka gharoMse thor3I thor3I bhikSA lekara apanA nirvAha karanA cAhie ! gRhasthake gharase sAdhuko utanI hI bhikSA lenI cAhie jitanIse gRhasthako phira naI banAnekI AvazyakatA na pdd'e| jo loga ukta zAstrIya niyamakA bhaMga karate haiM, ve loga saMsAra meM upakAra rUpa honeke badale nissandeha bhAra rUpa haiM ! ___ caturtha niyama sAdhukA brahmacarya hai| yaha itanA vyApaka aura Avazyaka hai ki, isa para hI samasta vizvakI dhArmika sthiti avalaMbita hai / brahmacarya saMsArake samasta ratnoM meM se eka amUlya ratna hai| jisa sAdhuke pAsa yaha ratna maujUda hai, vaha jauharI hai ! vaha dhanavAna hai ! vaha rAjA hai ! vaha mahArAjA hai ! vaha mAlAmAla hai ! kahA~ taka kahU~ ? usake pAsa tamAma duniyAkI daulata hai| jisa sAdhune isa amUlya ratrako kSaNa mAtrake viSayasukhake badalemeM beca diyA hai vaha ThagA gayA, itanA hI nahIM kintu sar3e
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) hue kuttekI taraha usakI ghRNita dazA prativyaktike anAdarakA viSaya ho par3atI hai / (tAliyA~) sAdhuke aura niyamoMke pAlanameM daivayoga se yadi truTi bhI ho jAya to saMtavya hai| parantu brahmacarya vratake bhaMgakA adhikAra sAdhuko kisI bhI avasthAmeM nahIM hai| prANa bhale hI kala jAnevAle hoM to Aja jAe~ magara brahmacarya vratameM kSati na AnI caahie| . sabhya zrotR gaNa ! kAmarUpa mahA taskarase AtmarUpa dhanako zarIrarUpa durgameM surakSita rakhaneke lie brahmacarya eka bar3I majabUta argalA hai; isalie brahmacarya kI surakSAmeM sAdhuko bahuta sAvadhAna rahanA cAhie / sAdhuke atirikta brahmacarya gRhasthakA bhI anUThA bhUSaNa hai / gRhastha yadyapi sarvathA brahmacarya pAlana karane meM bAdhya hai, tathApi use svastrI saMtoSa aura parastrI tyAga vratameM to avazya dRDha rahanA cAhie / mokSarUpa unnata prAsAdameM sadAke lie nivAsakA honA brahmacarya rUpa sopAna para hI nirbhara hai| kahA~ taka kahU~ yaha brahmacarya AMtarika divya jyoti hai ! jIvanameM prANa hai ! Atmika divya saMpattikA mUla sthAna hai ! jisane ise khoyA usane sarvasva khoyA ! ( hrssnaad)| sAdhukA pA~cavA~ niyama hai prigrhtyaag| arthAta kisI bhI vastumeM mamatvakA na rakhanA / agara sAdhu hI sAMsArika padArthopara mamatva rakhane laga jAya to sAdhu aura gahasthameM sivA veSake aura koI adhikatA nhiiN| sAdhuko paisA rakhanA strI rakhanI,
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________ (11) makAna banAnA, ye tInoM kAma tyAjya haiM / jo ina tInoMko rakhate haiM ve sAdhutAse kosoM dUra haiM / sAdhu kahalAnevAleko kamase kama apane veSakI viDambanA para to avazya dhyAna denA cAhie ! isa lie saMsAra aura AtmAkI bhalAI meM tatpara rahakara sAdI sarala niSkapaTa aura saccI jindagI basara karanA sAdhutAkA saccA svarUpa hai / sajjano ! maiMne jo kucha kahA hai vaha kisIpara AkSepa buddhise nahIM kahA, maiMne kevala vastusthiti para Apake sAmane vicAra kiyA hai | ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya aura aparigraha ina pA~ca yamoMko yathAvat pAlana karanevAlA sAdhu, tathA rAga aura dveSase sarvathA mukta deva evaM usakA kahA huA dharma, ina tInoM rakhoMko parIkSApUrvaka grahaNa karanA hI manuSya ke vAste ucita hai / ukta ratnatraya hI Atmika zAnti denevAle haiM; aura yehI sArvajanika dharmake mUla srota haiM aura inhIkA nAmAntara sabakA hitakArI sukhakArI sArvajanika dharma hai / * sabhyo ! maiMne Aja ApakA bahutasA samaya liyA hai magara paraspara dhArmika vicAroMmeM samayakA vyaya karanA ucita hI hai / mere kathanapara Apa loga kucha vicAra karanekI udAratA dikhAveMge aisI AzA rakhatA huA maiM aba apane vyAkhyAnako samApta karatA hUM || OM zAntiH 3 // zivamastu sarvajagataH parahitaniratA bhavantu bhUtagaNAH // doSAH prayAntu nAzaM, sarvatra sukhIbhavantu lokAH //
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________ || 300 || munisammelana / paralokavAsI prAtaHsmaraNIya jainAcAryya nyAya bhonidhi zrI 1008 zrImadvijayAnaMda sUrIzvara ( zrI AtmArAmajI ) mahArAjake sAdhuoMkI 13 jUna san 1912 guruvArako deza gujarAta rAjadhAnI bar3audA upAzraya jAnIzerI meM eka mahatI sabhA huI thI / sabhApatike asanako jainAcArya zrIvijayakamalasUrijIne suzobhita kiyA thA / pahele dinakI kArravAI / maMgalAcaraNa | prAraMbha meM muni pariSadakI nirvighna samAptike liye devastuti aura gurustuti kI gaI / bhunisammelanake uddezapara munirAja zrIvallabhavijayajIkA vyAkhyAna / sabhApatijIkI AjJAse munirAja zrIvallabhavicayajIne yAtrAmeM aneka kaSTa sahana karake deza dezAMtaroMse Aye hue munirAjoM ko sAdara abhimukha kara kahA ki,
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________ (53) mahAzayo ! Aja jo Apaloga yahA~para ekatrita hue haiM isakA hetu kyA hai ? kyA yaha navIna hI zailI hai yA pahele bhI aise sammelana huA karate the ? ityAdi praznoMkA manuSyoMke hRdayameM uThanA eka svAbhAvika bAta hai| isa bAtake vivecana karanese pahale yaha kahadenA avazya ucita hogA ki, yaha pariSada kevala sAdhuoMkI hI hai| isameM anya kisIko sivAya sAdhuke bolanekA yA dakhala denekA sarvathA adhikAra nahIM, yaha bAta dhyAnameM rhe| __yaha sabhA kisa liye kI gaI hai ? isakA uddeza kyA hai ? isa praznakA uttara denese pahale mujhe tIsare praznapara vicAra kara lenekI AvazyakatA hai| mahAnubhAvo ! hamane yaha koI navIna ADaMbara khar3A nahIM kiyA hai / ise sabhA kaho, sammelana kaho, ikaDe honA kaho yA vartamAnakAla ke anusAra ( jamAne hAlake mutAbika ) kaoNnpharansa kaho ! bhatalaba sabakA eka hI hai / aisI aisI sabhAyeM yA sammelana prathama bhI huA karate the yaha bAta itihAsoMse bakhUbI mAlUma ho sakatI hai / hamAre pUrvanoMne isa saMmelanase kyA kyA phAyade uThAye haiM isa bAtako bhI hameM itihAsa acchI taraha batalA rahA hai| kAlacakrake prabhAva ( jamAnekI gardiza ) se bIcameM luptaprAyaH hue hue unnatikara isa uttama mArgako navIna samajhanA eka bhUla
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________ (54) hai / purAtana muni karttavyako hI phirase uttejita karaneke like yaha udyoga hai| acchA ! aba yaha sammelana kisa liye huA hai, vaha maiM Apako batalAtA huuN| aise sammelana karanese apane muni dUra dUra dezoMse Akara eka sthAnameM milate haiM isase darzanakA lAbha hotA hai; eka dUsarekI pahicAna nahIM hai vaha bhI hotI hai, aura ApasameM prItibhAva bar3hatA hai| usase jo dharma saMbaMdhI kArya hoM unameM eka dUsarekI madadakA milanA aura apane isa sammelanako dekha kara anya bhI isa prakArase dharmonnatike liye sammelana karanA sIkheM jisase dinaparadina zAsanakI unnati ho / isake alAvA eka mahatvakA kAraNa yaha bhI hai ki, apane sAdhu to phirate rAma hote haiM / eka sthAnameM sivAya caturmAsake rahate hI nhiiN| zeSakAla bihAra meM phirate gujaratA hai / caturmApsameM sabakA milanA muzkila, bhinna bhinna sthAnoM meM caturmAsa honese paraspara milanekA samaya varSoM taka bhI hAtha nahIM aataa| aisI hAlatameM koI manuSya apane kisI svArya kI siddhike liye ApasameM kusaMpa karAnekA, eka dUsarekI saccI jhUThI bAtoMse eka dUsareke kAna bharakara yadi ApasameM vikSepa DAle yA DAlA ho to isa prakArake saMmelanase jo aMdarakI koI A~TI par3a gaI ho vaha phaurana hI satya bAtake pratIta honepara nikala jAtI hai| yaha koI thor3e lAbhakA kAraNa nahIM hai / aura moTese moTA phAyadA
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________ to yaha hai ki apane meM ekatAkI majabUtI hogI / isa aikyakI jarUrata prAcIna vA arvAcIna haraeka vaktameM thI aura hai / yadi hamAremeM ekatA hogI to hI hama hara eka dharmakAryako pUrA kara zAsanakI unnati kara sakegeM, aura apane isa kAryakA anukaraNa anya bhI kareMge / usase bhI hamako phAyadA hogaa| saMmelanameM saMkhyAdha sAdhu vidvAnavargake ekatrita honese una vidvAnoMke jade jude Azaya vA taraha tarahake anubhavI vicAroMke prakaTa honekA bhI yaha eka uttama sAdhana hai / jaba kabhI kisI dharma saMbaMdhI kAryako tarakkI kara use U~ce daraje para pahu~cAnA ho yA koI bhI sudhArA karanA ho to aise sammelanase hI ho sakatA hai, kyoMki agara kisI eka kAryako koI akelA sAdhu karanA yA karAnA cAhe to usameM kaI prakArake vighna A upasthita hote haiM; magara vahI kArya sarvakI saMmati yA sammelanase uThAyA jAve to phaurana hI vaha bhale prakAra zire pahu~cegA / (pUrA hogA) usameM jaisI madada cAheM vaisI madada hara tarphase mila sakatI hai| hara eka kArya AsAnIse ho sakatA hai| ityAdi bar3e bar3e phAyade sammelanameM samAye hue haiN| kAyade yAnI niyama sammelana karake bA~dhe jAya~ to ve sarva mAnya aura pAyedAra majabUta raha sakate haiM / akelA cAhe koI kitanA hI prayAsa kare to bhI usa para na koI gaura hI karatA hai aura na usakA kisI para vajana hI par3atA hai " akelA eka do gyArA " isa liye isa prakArake muni saMmelanakI AvazyakatA
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________ mujhe bahuta arasese mAlUma ho rahI thI isa liye yaha saMmelana dekha kara merA citta AnaMdase phUlA nahIM samAtA / vaha merI AzA Aja pUrNa huI Apa jaise mahAtmAoMke darzanakA jo lAbha huA hai vaha sAdhAraNa se AnaMdakI bAta nahIM hai| Apa loga jo dUra dUra dezAMtaroMse mahAna saMkaToMko sahana karake padhAre haiM isase sApha prakaTa hai ki Apa bhI isa saMmelanakI AvazyakatAko svIkArate haiM aisA maiM mAnatA huuN| mahAzayo ! aba maiM sabhApati zrIAcAyenI mahArAjase apanA bhASaNa karanekI prArthanA karake baiTha jAtA hU~ / isake bAda ___ samApati AcArya mahArAja zrIvijayakamalasUrijIne, apanA vyAkhyAna ( bhASaNa )-jo ki likhA huA thA-muni zrI vallabhavijayanIko hI sunAneke liye kahA / ApakI AjJA pAte hI munizrIne use jyU~kA tyU~ par3ha sunaayaa| AcArya zrImadvijaya kamalasUrIzvarajIkA vyAkhyAna / mAnya munivaro ! mujhe kahate hue bar3A hI AnaMda ho rahA hai ki, parama pUjya nyAyAMbhonidhi zrImadvijayAnaMda sUrIzvarajI prasiddha nAma zrImad AtmArAmajI mahArAjakA ziSya parivAra jitanI saMkhyAmeM Aja yahA~ ekatra virAjamAna hai, utanI saMkhyAmeM
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________ (57) pahale kabhI bhI kahIM ekatrita nahIM huA thA ! isa muni sammelanakA pUrNa mAna munizrI vallabhavijayajIko hai; kyoM ki, isa taraha munimaMDalako ekatra honekI preraNA inhoMne hI kI thI, aura usI sUcanAnusAra hama tuma yahA~ ikaTThe hue haiN| munivaro ! yaha mujhe acchI taraha yAda hai ki, Apa saba dUra dUra pradezase bahutase pariSahoMko sahana karake yahA~ padhAre haiM, jisako dekhakara mujhe vaha AnaMda ho rahA hai jo akathanIya hai| mahAzayo ! Apa saba jAnate hI haiM ki kitaneka arasese haraeka dharma, haraeka samAja, aura haraeka kauma vAle apanI apanI pariSadeM, kaoNnphreMnse karate haiM aura usake dvArA dharmameM, samAjameM, kaumameM jo khAmiyA~ haiM unako dUra karanekA prayatna karate haiN| ... apane jaina kaumake netA gRhasthone bhI samAja aura dharmakI unnatike liye aisI kaoNnphreMsa karanekI zurUAta kI thI aura sAta sthAnoMpara huI bhI thI; paraMtu kheda hai ki, utsAhI pracArakoMkI khAmI honese hAla kaoNnphreMnsa sotI huI mAlUma detI hai| apane zvetAMbara saMpradAyake anuyAyI samagra sAdhuoMko kitanAka kAla pUrva hI aise sAdhusaMmelana karanekI AvazyakatA thI; paraMtu paraspara calate hue kitaneka matabhedAdi kAraNoMse munivarga saMmelanAdi kArya nahIM kara sakA ! apanA arthAt sAdhu
Page #635
--------------------------------------------------------------------------
________________ (58) oMkA karttavya ucca tatvoMkA adhika pracAra kara arhan paramAtmA zrImahAvIra bhagavAnane jagatake uddhAra nimitta jo rastA batAyA hai use jagatavAptI jIvoMko dikhAnekA hai; paraMtu dukhake sAtha kahanA par3atA hai ki, usa tarpha apanI dRSTi jaisI cAhiye vaisI nahIM rahaneke sababa tathA aMdara aMdarake amuka mata bhinna honeke kAraNa hama tuma arthAt samagra munivarga uparokta svakartavyakA pAlana nahIM kara ske| apane pUjya pUrvarSiyoMne apanI agAdha aura alaukika zaktise jo jo mahAn kArya kiye the unhIM maharSiyoMkI saMtAna kahalAnevAle hama tuma unake jaise kAma karane to dUra rahe, paraMtu jo ve kara gaye haiM use sa~bhAlanekI zakti bhI hama tumameM nahIM rahI / kyA yaha bAta lajjAssada nahIM hai / jisa samaya hajAroM hindu balAtkAra svadharmase bhraSTa ho rahe the, saMsArameM Adarza rUpa pavitra hinduoMke maMdira tor3e jA rahe the, aise ghora atyAcArI rAjAoMke rAjyameM bhI apane pUrvAcAryoMne apanI Atmazakti aura atula vidvattAse pavitra jainadharmakI jayapatAkA sAre bhAratavarSameM ur3AI thii| hama tuma to pratApI briTiza zAhanazAha nAmadAra paMcama jyAke zAMtipriya rAjyameM tathA vidyAvilAsI zrImAn mahArAjA sayAjIrAva gAyakavAr3ake jaise uttama rAjyoM meM bhI dharmonnati nahIM kara sakate yaha dekhakara mujhe bar3A kheda hotA hai| apane pUrvAcAryoMkI atula vidvattAkA udAharaNa pATaNa,
Page #636
--------------------------------------------------------------------------
________________ (59) khaMbhAta, jaisalamera, lIMbaDI Adike jJAnabhaMDAra sAre saMsArako de rahe haiN| hama tumameM vartamAna samayake anusAra naye graMtha banAnekI zakti to dUra rahI; paraMtu jo amUlya jJAnakA khajAnA pUrva maharSi apane liye rakha gaye haiM use samajhanekI bhI pUrI zakti nahIM yaha kitane duHkhakI. bAta hai| mahAzayo / maiM pahale hI kaha cukA hU~ ki samagra sAdhu samudAyake ekatra honekI bahuta jarUrata thI, kyoMki, ekatra honese pRthaka pRthaka gacchoMmeM yA eka hI gacchake bhinna bhinna samudAyoMmeM jo paraspara matabheda tathA bhinna bhinna vicArAdi haiM, ve dUra ho sakate haiN| aura ApasameM prItibhAva utpanna hotA hai| paraMtu vartamAna sthitikA avalokana karanese mujhe mAlUma huA ki, zvetAMbara saMpradAyake samagra sAdhuoMkA ekatra honekA hAla koI bhI saMyoga nahIM hai / bilakula na honese to kevala apane (zrI AtmArAmajI mahArAjake ) samudAyake sAdhuoMkA hI eka sammelana ho to bahuta acchA hai / aisA merA vicAra thA hI ki itanemeM muni zrIvallabhavijayanIkI taraphase sUcanA huI aura zAsanadevakI kRpAse vaha merA manortha aura munizrI vallabhavijayajIke zlAghanIya udyamakA phalarUpa kArya yaha saMmelana najara A rahA hai| - sAdhusaMmelana honekI khabara sunakara saba jainasamAja khuza hogA aura yahI kahegA ki yaha vicAra atyuttama hai / isako
Page #637
--------------------------------------------------------------------------
________________ (60) amalameM lAnekI pUrNa AvazyakatA hai| paraMtu vyavahAra dRSTise mAlUma hotA hai ki, " zreyAMsi bahu vinAni" isa niyamAnusAra bIcameM Aphatake pahAr3a bhI khar3e haiM; kyoM ki sAdhu sammelanakI zurUAta karanI aura niraMtara amuka samayake bAda sammelana honA cAhiye, aisA silasilA jArI rakhanA yaha kAma sAdhuoMkI hAlakI sthiti tathA saMkucita vRtti AdikI tarpha khyAla karanese sugama nahIM mAlUma hotA / kyoM ki aise sammelanoM dvArA honevAle phAyadoMkI tarpha dRSTi kisI puNyazAlI puruSakI hI hotI hai / sammelanoMdvArA kiye hue niyamoMko jaba amalameM lAnekI AvazyakatA hotI hai taba usa tarapha bilakula durlakSa jaisA dikhAI detA hai / jahA~. aisI sthiti ho vahA~ sammelanoMdvArA hue niyamoMko yathArtha mAna milanA aura unakA utsAhapUrvaka pAlana karanA asaMbhava nahIM, parantu muzkila to avazya hai / astu / aisA honese apaneko nirAza honA nahIM cAhie / prayatna karanA apanA kartavya hai aura isa kartavyakI tarpha utsAhapUrvaka lage raheMge to kabhI na kabhI avazya saphalatA prApta hogii| ____ mAnya munivaro ! mamAne hAlameM vidyA prApta karaneke aneka sAdhanoMke honepara bhI kitanoMne, ucca vidyA prApta kI, yaha chipA huA nahIM hai| usa jamAnekI tarapha khayAla karo ki, jisa samaya mahAmahopAdhyAya nyAyavizArada zrImad yazovinayajI tathA
Page #638
--------------------------------------------------------------------------
________________ upAdhyAya zrImad vinayavijayanIne kAzI jaise dUra pradezameM jAkara kaisI musIbatase vidyA prApta kI thI ! magara isa jamAnemeM jahA~ cAheM vahA~ acchese acche paMDita rakhakara vidyAbhyAsa kara sakate haiM / itanI anukUlatA honepara bhI sAdhuoMmeM ucca jJAnakI bahuta hAmI najara AtI hai| kitaneka sAdhu sAmAnya jJAna arthAt sAdhAraNa kathA graMtha bA~cane jitanA bodha huA ki, basa saba kucha A gayA / aisA mAnakara Age abhyAsa karanA baMda kara dete haiM. aisA nahIM honA cAhiye / kiMtu acchI taraha nyAyazAstrAdikA pUrA abhyAsa karanA cAhiye / yaha khUba dhyAnameM rakhanA ki u~ce prakArake vidyAdhyayanake vinA sAdhuoMkA mahatva Tike, aisA samaya aba nahIM rhaa| isa liye jainasamudAyameM vidyAkI vRddhi ho, aise prayatnakI bahuta jarUrata hai / jaba aisA hogA tabhI samudAya, samAna aura AtmAkI unnati hogii| zAstroMmeM bhI "paDhama nANaM tao dayA" "jJAnAhate na muktiH" ityAdi pharamAna haiN| _apanemeM arthAt zrImad vijayAnaMda sUrIzvarajIke ziSya samudAyameM dezakAlAnusAra prAyaH AcAra saMbaMdhI zithilatA nahIM hai to bhI, bhaviSyake liye samayAnusAra kitaneka niyama karanekI. AvazyakatA mAlUma detI hai / bhinna bhinna saMpradAyake sAdhuoMkI pRthaka pRthaka pravRtti dekhakara bhaya hai ki, apane sAdhuoMmeM bhI saMgata doSa na laga jAya, isa liye bhI kitaneka niyama karanekI jarUrata hai / kitaneka anya sAdhu vihArameM apane upakaraNa Adi
Page #639
--------------------------------------------------------------------------
________________ gRhasthase uThavAkara calate haiM, kapar3e gRhasthase dhulavAte haiM, aura kezaDhuMcana ( rogAdi kAraNake atirikta ) bhI bahutase sAdhu chor3a baiThe haiM; tathA kitaneka sAdhu guru Adi vRddha puruSoMse, gupta patravyavahAra karate haiM ityAdika kitanIka bAteM aisI haiM jinake liye kucha baMdobasta na kiyA jAya to unase kisI samaya hAnikAraka pariNAma AnekA saMbhava hai| kitaneka sAdhu dezakAlakA vicAra kiye vinA ziSya parivAra bar3hAneke lAlaca meM pha~sa kara aise aise kArya karate haiM, jisase ki dharmakI aura kaumakI na sahI jAya, aisI badanakSIbadanAmI jainetara loga karate haiM, aura isa pavitra dharmakI tarapha ghRNita vicAra pragaTa karate haiN| isa bAtake liye bhI apaneko koI aisA prabaMdha karanekI jarUrata hai, jisase ki dharmakI avahelanArUpa ghora kalaMka apane sirapara na Ave ! yaha jamAnA khaMDana maMDana yA kaThora bhASAke vyavahAra karanekA nahIM hai| kiMtu zAMtatApUrvaka arhan paramAtmAke kahe sacce tatvoM ko samajhA kara pracAra karanekA hai| vartamAna samayameM pracalita rAjya bhASA jo ki, iMgliza hai usakA jJAna bhI sAdhu oMmeM honekI jarUrata hai| kitaneka sAdhuoMkI itanI saMkucitta vRtti hai ki, upAzrayake bAhara kyA ho rahA hai ? isakAbhI patA nahIM hai ! yahI kAraNa hai, jo jaina jAtikI saMkhyA
Page #640
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratidina ghaTatI jAtI hai ! jabake anya jAtiyA~ apanI unnatiko nadIke pUrake samAna bar3hA rahI haiN| to jaina jAti jo ki unnatikI hI mUrti kahI jA sakatI hai, usako apanI unnatimeM yogya dhyAna nahIM denA atIva ciMtanIya hai| mahAnubhAvo! soco ! yadi aisI hI sthiti do cAra zatAbdi taka rahI to, na mAlUma, jainajAtikA daraz2A itihAsameM kahA~ para jA ThaharegA ? isa liye apaneko ina bAtopara vicAra kara aisA prabaMdha karanA cAhiye, jisase ki apane samudAyakI taraphase dharmakI unnati pratidina adhikase adhika ho aura usakI chApa dUsare samudAyapara bhI paDe / apane sAdhuoMkI saMkhyA anya siMghAr3eke sAdhuoMse adhika hai isase jahA~ jahA~ jina jina sthaloMmeM sAdhuoMkA jAnA nahIM honese hajAroM jIva jainadharmase patita hote jAte haiM, aise kSetroMmeM vicaranA, aura unako upadeza dekara dharmameM dRr3ha karanA / yadi apane sAdhu aisA manameM vicAra leveM to, thor3e hI kAlameM bahuta kucha upakAra ho sakatA hai / bahutase sAdhu kevala bar3ebar3e zaharoM meM hI vicarate haiM, isase bicAre grAmoMke bhAvika jIva varSAMtaka sAdhuoMke darzana aura upadeza binA tarasate rahate haiN| isase Apane sAdhuoMko cAhiye ki, jahA~ adhikatara dharmakI unnati ho, vahA~ para hI caturmAsAdi kreN| mahAzayo ! maiMne ApakA samaya bahuta liyA hai. paraMtu
Page #641
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 64 ) 1 apane sAdhuoMkA sammelana honekA pahalA hI prasaMga hai, jisase prathama AraMbha majabUta kAma honA cAhiye, tAke bhaviSya meM yaha apanA prathama saMmelana auroMke liye udAharaNa rUpa ho jAne / ataH maiM AzA karatA hU~ ki, saba munimaMDala isa bAtako lakSameM rakhakara isa kAryameM saphalatA prApta karegA / aba maiM itanA hI kahakara apane bhASaNako samApta karatA hU~ / 2. ( isake bAda niyamAnukUla jo prastAva aura vivecana hue ve kramazaH likhe jAte haiM / ) prastAva pahalA / apane samudAyake pratyeka sAdhuko cAhiye ki, varttamAna AcArya mahArAja jahA~ caturmAsa karaneke liye kaheM, vahA~ hI kiyA jAya; yadi kisIkI icchA kisI anya kSetrameM caturmAsa karanekI ho, aura AcArya mahArAja vahA~kI apekSA aura kahIM caturmAsa karane meM adhika lAbha samajhate hoM to, unakI AjJAnusAra dUsare hI sthAnapara prasannatApUrvaka caturmAsa vyatIta karanA cAhiye / yaha prastAva upAdhyAya zrIvIravijayajI mahArAjane peza kiyA thA; jisakI puSTi munirAja zrIhaMsavijayajI mahArAjane bar3I acchI tarahase kI thI / Akhira sarva muniyoMkI sammatike anusAra prathama prastAva pAsa kiyA gayA /
Page #642
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAva duusraa| binA kisI khAsa kAraNake apane sAdhuoMko, eka catusike Upara dUsarA caturmAsa usI kSetrameM nahIM karanA / tathA caturmAsa pUrA hote hI zIghra vihAra karadenA cAhiye / yadi kisI khAsa kAraNase AcArya mahArAja AjJA pharamAto, caturmAsake Upara dUsarA caturmAsa karanemeM harakata nahIM / yaha prastAva muni zrIhaMsavinayajI mahArAjane peza kiyA thA / jisakI puSTi muni zrIcaturavijayajIne acchI tarahase kI thii| prastAvapara vivecana karate hue muni zrIhaMsavijayajI mahArAjane kahA thA ki, "bahanA pAnI nirmalA, khar3A so gaMdA hoya / / sAdhU to ramatA bhalA, dAga na lAge koya // " ___yAne gaMgAdikA bahatA pravAha jaise svaccha rahatA hai, vaise hI ramate arthAt dezadezameM vicarate sAdhu nirmala rahate haiN| unake kisI prakArakA dAga bhI nahIM laga sakatA; paraMtu jaise chapar3I ( khAbociyA ) kA khar3A pAnI gaMdA ho jAtA hai, vaise hI, ekake eka hI sthAnameM rahanevAle sAdhuko doSa laganekA saMbhava hotA hai, ataH sAdhuko eka sthAnameM rahanA yogya nahIM ityAdi / aMtameM sarvakI sammatise yaha bhI pAsa kiyA gayA /
Page #643
--------------------------------------------------------------------------
________________ (66) prastAva tiisraa| apane samudAyake muniyoMko ekala vihArI nahIM honA cAhiye, arthAt do sAdhuse kama na rahanA cAhiye / yadi kisI kAraNase ekake hI rahanekA prasaMga Ave to zrImad AcArya mahArAjakI AjJA le lenA caahiye| yaha niyama munirAja zrIvallabhavijayajI mahArAjane peza kiyA thaa| jisapara muni zrIpremavijayajIne pUrNatayA puSTi diye bAda sarva muniyoMkI saMmati anusAra yaha prastAva pAsa kiyA gayA / ___ isa niyamako upasthita karate hue, munirAja zrIvallamavijayajIne munimaMDalake dhyAnako AkarSita kara kahA ki, zAstrAjJAnusAra sAdhuko dose kama, aura sAdhviyoMko tInase kama nahIM rahanA cAhiye / jahA~ kahIM isa zAstrAjJAse viparIta ho rahA hai, vahA~ svacchaMdatA Adi aneka doSoMkA samAveza huA najara A rahA hai ! ataH isa bAtameM zrAvaka logoMkA bhI karttavya samajhA jAtA hai ki, jaba kabhI kisI akele sAdhuko dekheM to zIghra hI usake guru Adiko khabara kara deveM tAki, ekala vihAriyoMko kucha khayAla hove; paraMtu, zrAvakoMko upAzrayakA daravAjA khulA rakhanA, aura sau Der3hasau rupaye kI, paryuSaNAke dinoMmeM paidAyaza karanI, isa bAtakA hI khayAla nahIM rakhanA cAhiye !
Page #644
--------------------------------------------------------------------------
________________ (67) prastAva cauthA. koI sAdhu, jisake pAsa Apa rahatA ho usase nArAja hokara cAhe jisa kisI apane dUsare sAdhuke sAthameM jA mile to, usako vinA AcArya mahArAjakI AjJAke apane sAtha haragija na milAve / - isa prastAvako peza karate hue muni zrIvimalavinayajIne khulAsA kiyA thA ki, isa prastAvakA matalaba yaha hai ki, kisI dUsare sAdhukA celA nArAja hokara apane guruko yA gurubhAI Adiko chor3akara AyA ho usako kitaneka sAdhu apane pAsa rakha dete haiM aisA nahIM honA cAhiye / kAraNa ki, aikyameM truTi aura ziSyako gurukI beparavAhI honekA saMbhava hai| AnevAleke manameM yUM A jAtA hai ki, oha / kyA hai| basa / maiM jisake sAthameM jI cAhegA usake sAtha jA rahU~gA / mujhe gurukI kyA paravAha hai| itanA hI nahIM / balaki, kisI gunhA ( kasUra ) ke honepara agara gurune kucha hitazikSA dI ho, to usakI hitazikSAko ulaTI manA, dUsareke pAsa jAkara avarNabAda bola, guruko hI jhUThA ThaharAkara Apa saccA bananekI ceSTA karatA hai / isakA ApasakI prItibhAvameM vighna DAlaneke sivAya, anya kiMcit mAtra bhI phAyadA najara nahIM aataa| ityAdi kAraNoMko lekara isa niyamake pAsa honekI parama AvazyakatA hai|
Page #645
--------------------------------------------------------------------------
________________ . ( 68 ) isako muni zrIjinavijayajIne puSTi karate hue kahA ki, pUjya munivaro ! muni zrIvimalavijayajI mahArAjane jo prastAva peza kiyA hai, isapara muni sammelanako vicAra karanekI pUrI AvazyakatA hai, isa niyamake pAsa honese, kaI prakArake phAyade haiN| prathama to, yahI bar3A lAbha hogA ki, sAdhuoMkI svacchaMdatA bar3hanI baMda ho jAvegI nahIM to ApasameM arthAt guru ziSyoM meM yA gurubhAI AdimeM chadamastha honese, sAdhAraNa bhI bolacAla yA khaTapaTa ho gaI ho, to jhaTa dUsare sAdhuke pAsa jAne ke irAdese, yaha jAnake ki kyA haiM ! yahA~ nahIM mana milA to dUsare ke pAsa jA raheMge, samudAya se paira bAhara rakhanekI, marajI ho jAyagI aura jaba aisA hogA to vinayAdi guNa, jo khAsa munike bhUSaNarUpa haiM unakA nAza hogA | yaha to Apa acchI taraha jAnate haiM ki Ajakalake sAdhAraNa jIvoMmeM kitanA vairAgya aura virakta bhAva hai / isa liye isa niyamake karanese svachaMdatAkA kAraNa naSTa hogA kyoMki, jaba koI nArAja ho kara dUsare sAdhuke pAsa jAnekA irAdA karegA to vaha pahale isa bAtako avazya vicAra legA ki, maiM dUsare ke pAsa jAtA to hU~ paraMtu AcArya mahArAjakI AjJA bagaira to anya rakheMge hI nahIM aura jaba AcAryazrIkI AjJa ma~gAU~gA to sArA vRttAMta hI pragaTa ho jAyagA / phira to, jaisI AcAryanIkI marajI hogI tadanusAra banegA ityAdi vicAra svayaM ThikAne A jAvegA aura aisA honese vaha guNa pragaTa hogA ki
Page #646
--------------------------------------------------------------------------
________________ (69) jisa guNake prabhAvase sAdhumeM sahanazIlatA paraspara prItibhAva (saMpa) kI vRddhi hogI / ataH isa niyamako pAsa karaneke liye jorake sAtha maiM munimaMDalake dhyAnako AkarSita karatA huuN| * aMtameM yaha prastAva sarvakI saMmatike anusAra pAsa kiyA gayA. prastAva paaNcvaaN| jisane eka daphA dIkSA lekara chor3adI ho usako vinA zrI AcArya mahArAjakI AjJAke, dubArA dIkSA nahIM denI caahiye| saMvega pakSake alAvA anyake liye bhI jahA~taka ho sake vahA~taka AcArya mahArAjakI AjJAnusAra hI kArya karanA ThIka hai / ___ isa prastAvako panyAsa zrIdAnavijayanIne peza karate hue kahA ki, jo eka vAra dIkSA chor3akara calA gayA ho aura vaha punaH dIkSA lene Ave to usake liye isa aMkuzakI khAsa jarUrata hai / kAraNa ki, vaha manuSya kisa kAraNa dubArA dIkSA letA hai, yaha samajhanekI zakti jitanI moTe puruSomeM hotI hai utanI sAmAnya sAdhumeM nahIM hotI / kadAca dUsarI bAra bhI dIkSA lekara phira chor3a de| isaliye AcArya mahArAjakI sammati lenI cAhiye / isa prastAvakI puSTi muni zrIlalitavijayajIne kI thI bAda me yaha prastAva sarva sammatise pAsa kiyA gayA /
Page #647
--------------------------------------------------------------------------
________________ (70) prastAva chtthaa| sAdhu prAyaH moTe moTe zaharoMmeM aura usameM bhI khAsakara gujarAta dezameM hI, caturmAsa karate haiM; paraMtu sAdhuoMke vihArase alabhya lAbha ho, aise sthaloM meM jaise ki, mAravAr3a, mevAr3a, mAlavA, paMjAba, kaccha, bAgar3a, dakSiNa, pUrva vagairaha dezoMmeM sAdhu oMkA jAnA thor3A mAlUma detA hai| sAdhuoMke na jAnese jainadharma pAlanevAle saMkhyAbaMdha anyadharmI ho gaye, aura hote jAte haiM isa bAtapara, isa munimaMDalako mAnapUrvaka dhyAna denA cAhiye, aura sammati pragaTa karanI cAhiye ki, sAdhuoMko gujarAta chor3a hindustAnake haraeka hissoM meM vihAra karanekI tanavIna karanI caahiye| isa prastAvako munirAja zrIvallabhavijayajI mahArAjane peza karate hue kahA ki-" mahAzayo ! Apa acchI taraha jAnate haiM ki, sAdhu moTe moTe zaharoM meM saMkhyAbaMdha paMdarA paMdarA bIsa bIsa hamezaha par3e rahate haiN| lekina, aise bahuta grAma khAlI raha jAte haiM jahA~para zaharoMke banisabata alabhya lAbha hoM kitaneka sAdhu to vihArakI sugamatA aura AhAra pANIkI sulabhatAko dekhakara gujarAta deza chor3a anya dezoMmeM jAnekI icchA bhI nahIM karate / jAnA to darakinAra / phira khyAla karo ki jo sAdhuoMke liye pariSaha sahana karanekI bhagavatane AjJA pharamAI hai usakA
Page #648
--------------------------------------------------------------------------
________________ (71) anubhava kyoMkara ho saktA hai| paricita sthAnameM to jisa vakta sAdhu mahArAja gocarI leneko padhArate haiM usa vakta muniyoM ke pIche zrAvakoMke Toleke Tole sAtha ho lete haiN| koI to idharako khIMcatA hai ki, idhara mahArAja, idhara padhAro aura koI apanI hI tarapha / lekina, jahA~ paMjAba mAravADa Adi sthAnoMmeM kitaneka ThikAne zrAvakoMke ghara hI nahIM, yA vaha loga anya dharmapAlana karane laga gaye haiM vaise sthAnoMmeM vihAra hove to, pariSahoMkA bhI anubhava ho / ___mahAzayo ! apane sAdhuoMko to prAyaHyaha acchI tarahase. anubhava hai ki vinA sAdhuoMke hajAroM jaina anyadharmavAloM ke satata paricaya honese unake hI anuyAyI hote jAte haiM / apane mahAna AcAryone jinheM pratibodhakara jaina dharmameM dRDha kiyA thA Aja hama unheM mithyAtvameM par3ate dekhakara bhI kucha khyAla na kareM, yA parISahoMse Darake mAre apanI kamanorI batalAkara gujarAtame hI par3e raheM, yaha hameM zobhanIya nahIM hai / mahAzayo ! apane jaina zrAvakoMkI saMkhyA dinapara dina ghaTatI jAtI hai usakA doSa apanehI Upara hai / eka samaya aisA thA ki eka dezase dUsare dezameM jAnA bar3A hI muzkila kAma thaa| anya dharmavAloMkI tarphase rAjAoMkI tarphase cora aura luTeroMkI tarphase, sAdhuoMko vihArameM bar3I musIbateM par3atI thiiN| aise vikaTa samayameM bhI apane pUrvAcAryone dUradUra dezoMmeM jAkara, lokoMko pratibodhakara jainadharmI
Page #649
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 72 ) banAyAthA | Ajato pratApI nAmadAra gavarmenTa sarakAra aMgareja bahAdura ke rAjyameM sAdhuoMkoM bihAra ke sAdhana aise sulabha haiM ki, jI cAhe vahA~ bedhar3aka vicarate phireM / kisI prakArakA bhaya nahIM hai| aise zAsanameM agara cAho to unase bhI adhika kArya kara sakte ho; lekina, aphasosake sAtha kahanA par3atA hai ki, unnati karanI to dUra rahI, hA~ avanatikA rastA to pakar3A hI huA hai / jarA pAlItAnAkI tarpha khyAla karo / tIrthakI Ar3a lekara kitane sAdhu sAdhvI darasAla vahA~ke vahA~hI samaya gujArate haiN| kabhI bahuta jora mArA to bhAvanagara, aura usase adhika anugraha kiyA to ahamadAbAda, basa idhara udhara phira phirA, phira pAlItAnAkA pAlItAnA / zvasura gRhase pitRgRha aura pitRgRhase zvasuragRha jyAdA jora mArA kabhI mAtulagRha ( mosAla - nAnake) ke jaisA hAla ho rahA hai ! vahA~ Akara pAnI AdikI zuddhi kitanI aura kisa prakAra rahatI hai so sAdhu sAdhvI kyA zrAvaka zrAvikA bhI acchI taraha jAnate haiM ki, rAga dRSTike vaza ho bhakti ke badale bhukti kI jAtI hai ! yadi vaha sAdhu sAdhvI jude jude sthAnomeM caturmAsAdi kareM, tathA, anyAnya dezameM vihAra kareM to, kitanA bar3A bhArI lAbha sAdhu sAdhvI aura zrAvaka zrAvikA donoM hI pakSako hove ! bezaka! merA kahanA kaiyoM ko nAgavAra gujaregA magara nyAyadRSTise soceMgeto yakIna hai ki vo svayaM apanI
Page #650
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUla svIkAra kreNge| imaliye apanI kamajorIko chor3akara custa bano ! merI yaha khAsa sUcanA hai ki, haraeka sAdhu apane saMghAr3eke AlAvA bhI jo ho, yAne zvetAMbara saMpradAyake haraeka sAdhuko gujarAta tathA moTe 2 zaharoM parase moha mamatva chor3akara gAmoMmeM jahA~ ki sAdhuoMkA vihAra nahIM aura jahA~ sAdhuoMke liye zrAvaka loka apane yahA~ padhAranekI pukAra kara rahe haiM aise sthAnoM meM sAdhuoMkA vihAra honA cAhiye / aise sthAnoM meM vihAra honese bar3A hI lAbha honekA saMbhava hai| nItikAroMkA kathana hai ki-ati sarvatra varjayet-kSIrAnnase bhI kisI vakta citta kaMTAla jAtA hai ! barAta vagairaha jimaNavAroMmeM jahA~ nityaprati miSTAnna hI bhojana milAtA hai vahA~ bhI miSTAnnase aruci hotI najara AtI hai / maiM nahIM kaha sakatA ki yaha bAta kahA~taka satya hai| magara merA khyAla hai ki, agara pA~ca sAta varSaparyaMta sAdhu sAdhvI anugraha dRSTise kSetroMke mamatvako tyAga maru mAlavA mevAr3AdikI tarpha su najara kareM to umIda hai ki dinoMkI puSTidvArA dharmonnati adhikase adhika hove / eka tarpha uparAu.parI bhojana milanese ajIrNa vRddhi hotI hai usakI rukAvaTa hojAnese anIrNakI zAMtidvArA taMdurusta hAlatase puSTi hogii| aura dUsarI tarpha bhojanakA sAMsA par3anese bhUkhamarekI zAMtidvArA taMdurasta hAlatakI prAptise puSTi hogI / anyathA yAda rakhanA ! jitanI Ajakala sAdhu sAdhviyoMkI bekadarI ho rahI hai,
Page #651
--------------------------------------------------------------------------
________________ (74) AyiMdAko isase adhika hI hogI ! kyA yaha thor3I bekadarI hai ? sAdhu sAdhviyoMke zaharameM hote hue bhI kitaneka amIra loka to kyA garIba bhI usa tarpha najara karate jhijakate haiM ! yaha kisakA prabhAva ? ekake eka hI sthAnameM mamatva bA~dhakara rahenekAhI nA ki, anya kisIkA ? kyA kabhI Apane sunA thA yA sunA hai ? ki svargavAsI mahAtmA zrImadvijayAnaMda sUri ( AtmArAmanI ) mahArAjajI amuka upAzrayameM yA amuka sthAnameM hI rahate the ? kabhI bhI nahIM / basa yahI kAraNa samajhiye jo ki unakI nisabata kula hiMdustAnake jainoMke mukha se eka sarIkhAhI udgAra nikalatA hai; kyoM ki, unhoMne koI apanA niyata sthAna nahIM mAnA thA ! aura nAhI ve amuka amuka seThake guru khAsa karake kahe jAte the. aura kahe jAte haiN| jisakA kAraNa una mahAtmAkA yaha khyAla hI nahIM thA ki, amuka hamArA bhakta zrAvaka aura amuka nahIM ! balaki vo isa bAtako khUba jAnate the ki, zrAvaka vagairahake mamatvameM jo koI pha~satA hai yA pha~segA usako guruke badale ziSya bananekA samaya AtA hai ! avazya AyagA ! kyoM ki, jaba kisIke sAtha mamatvakA saMbaMdha ho jAyagA to usa vakta usakA kahanA avazya hI mAnanA pdd'egaa| agara na mAnegA to jhaTa vo pharaMTa ho jAyagA / jisakA jarA dIrghadarzI bana vicAra kiyA jAya to, hama tumako to kyA prAyaH kula Alamako hI anubhava siddha ho rahA hai ki, Ajakala prAyaH kitaneka sAdhu seThoMke prativaM
Page #652
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhameM aise pratibaddha hue hoMge ki, zeThakA kahanA sAdhuko to avazya hI mAnanA par3atA hai ! seTha cAhe sAdhukA kahanA mAne yA na mAne yaha usakI marajIkI bAta hai / to aba Apa loka khyAla kareM, aisI hAlatameM zeTha guru rahe ki sAdhu ? satya hai ninavacanase viparItAcaraNakA viparIta phala hotAhI hai / isa liye yadi sAdhuko sacce guru bane rahanA ho to zAstrAjJAviruddha ekahI sthAnameM rahanA chor3a, mamatvako tor3a, guru bananA cAhate zeThoMse mukhamor3a, anya dezoMke jIvoMpara upakAra buddhi jor3a, apratibaddha vihArameMhI hamezaha kaTibaddha rahanA yogya hai; tAki, dharmonnatike sAtha AtmonnatidvArA nina kAryakI bhI siddhi ho. maiM mAnatA hU~ ki, mere isa kathanameM kitanAka anucita bhAga hogA magara, niSpakSa hokara yadi Apa vicAreMge to umIda karatA hU~ ki, anucita zabdake nakA (1) Apako avazyahI niSedha karanA par3egA; tathApi kisIko duHkhada mAluma ho to, usakI bAbata maiM mithyA duSkRta de, apanA kahanA yahA~hI samApta krtaahuuN| isa prastAva para muni zrIcaturavijayajIne acchI puSTi kI thii| bAda sarvakI sammatise yaha prastAva bahAla rakhA gayA / prastAva saatvaaN| apane sAdhuoMmeM avazya loca karanekA jaisA rivAja hai
Page #653
--------------------------------------------------------------------------
________________ (7 ) vaise kA vaisAhI rakhanA, agara cakSu pramukha rogAdi kAraNase, kSura muMDana karavAnA par3e to, guru AjJAse mahIne mehIne zAstrAnusAra kSuramuMDana karavAnA; lekina, kSuramuMDana karavAnevAlene cAra vA chai mahIne taka keza na baDhAnA / prastAva aatthvaa| kitaneka gRhasthI loga upAzrayameM kapar3A lAte haiM aura sAdhuoMko veharAte haiM yaha zAstra viruddha hai / ataH apane sAdhu gRhasthIke makAna para jAkara jarUrata ho utanA le Ave kiMtu, upAzrayameM lAyA huA nahIM vehare (leveM)* * isa prastAvapara sabhApatijIkI AjJAnusAra mahArAja zrIvallabhavijayajIne zrAvaka zrAvikA vargako uddeza karake kahA thA ki, zAstromeM zrAvaka zrAvikAko mAtapitAkI upamA dI hai| jaise mAtApitA nijaputrako ahitase roka hitameM preraNA karate haiM, aise hI mAtApitA tulya zrAvaka vargako cAhiye ki, ve nijaputrake samAna sAdhukI ahitase rakSA kara usake hitameM pravRtti kareM / isaliye Apako zAstrakArakI AjJAnusAra jo AjJA sabhAdhyakSajIkI tarphase sarva sAdhumaMDalane svIkRta kI hai usapara dhyAna denA yogya hai / hA~ vastrakI prArthanA karanA ApakA dharma hai / sAdhuko jarUrata hogI to Apake makAnase yathA yogya gurvAdikI AjJAnusAra le AvegA, paraMtu, tuma loga jo gaThar3e ke gaThar3e uThA upAzrayameM lAkara sAdhuko dete ho merA khyAla hai ki, sAdhuoMko eka prakArakI zidhilatAmeM Apa loga madada dete ho /
Page #654
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 77 ) prastAva navamA~ | bAla, vRddha, glAna Adi kisI khAsa kAraNake vinA, apanA sAdhu apanI upadhi upakaraNa gRhasthase na uThavAve / prastAva dazavA~ / caturdazI ke dina bAla, vRddha, glAna ( bImAra ) ke sivAya, apane saba sAdhuoMko upavAsa (vrata) karanA / ( vihAra meM yatanA / ) prastAva gyArahavA~ / apane sAdhuoMko kamasekama sau (100) zlokakA svAdhyAya dhyAna dararoja avazya karanA / agara jisase na ho sake to vo eka namaskAra maMtrakI mAlA hI phera leve / prastAva bArahavA~ | sone cA~dIkI yA usake jaisI camakavAlI cazmekI phema ( kamAnI ) nahIM rakhanI / prastAva 7 sAtaveMse 12 ve paryaMta chai prastAva sabhApatijIkI tarphase AjJArUpa jAhira kiye gaye the; jinako, usIvakta, upasthita hue sarva sAdhuoMne svIkAra kara liyA thA / itanA kArya hone ke bAda dUsare dinake liye do baje se cAra baje takakA TAima mukarrara karake prathama dinakA kAma samAptakiyA gayA /
Page #655
--------------------------------------------------------------------------
________________ (78) dUsarA dina / -10000/barAbara do baje sabhApati zrIAcArya mahArAjajI munimaMDala sahita AbirAje / zrAvakazrAvikA vA anya prekSakagaNoMse sthAna usI prakAra bhara gyaa| prastAva terhvaaN| __ sAdhuke AcAra vicArameM kisI prakArakI hAni na Ave isa rItipara apane sAdhuoMko jainoMse atirikta anya logoMko bhI jAhira vyAkhyAnadvArA lAbha denekA rivAja rakhanA cAhiye, tathA aura kisIkA vyAkhyAna pabalikameM jAhira tarIke hotA ho to usameM bhI, dravya, kSetra kAla, bhAvako dekhakara sAdhuko jAneke liye chUTa honI cAhiye / hA~ itanA jarUra hove ki,hara do kAryameM ratnAdhika ( bar3e ) kI AjJA vinA prayatna na kiyA jAve / munirAja zrIvallamavijayanIne isa nimako peza karate hue vivecana kiyA ki, mahAzayo! yaha niyama jo maiMne ApasAhiboMke samakSa peza kiyA hai jamAneke lihAnase vaha bar3e hI mahatvakA aura dharmako phAyadA pahu~cAnevAlA hai| jainetara logoM meM jainedharmake tatvoMkA pracAra karanekA yahI sugama upAya hai| logoMko dharmake tatva samajhAnekA jo apanA pharaja hai usake saphala karanekA atyuttama samaya prApta huA hai| Apa jAnate haiM ki, apanI sustIke kAraNa kaho, yA
Page #656
--------------------------------------------------------------------------
________________ (79) bedarakArIse kaho, anya jisa kisIkA dAva lagA usane apane tatvako samajhAkara apane pIche lagA liyaa| jinameM kitaneka loga to jainadharmake tatvoMse anabhijJa honese hI anyake pIche laga jAte haiN| aura kitaneka eka dUsarekI dekhAdekhI / yahI hAla aba bhI cala rahA hai tathApi nainoMkI A~kheM nahIM khulatIM / kitaneka loga jaina dharmake tatvako vinA samajhe kucha anyakA anya hI pustakoMmeM likhakara vinA kisIko dikhAye apanI marajImeM AyA vaisA UTapaTAMgasA chapavAkara ekadama jAhira karadete haiM / jisakA pariNAma jainadharmaparase logoMkI zraddhA uTha jAnekA ho jAtA hai| isa liye yadi jAhira vyAkhyAnadvArA jainadharmake tatva logoMke sunanemeM Ave to AzA kI jAtI hai ki, ghane logoMko apanI bhUla sudhAranekA maukA miljaave| yaha koI bAta nahIM hai ki, Apa loga bAjArameM khar3e hokara hI sunAve / bezaka / jisa prakAra upAzrayameM baiThakara sunAte haiM usI taraha sunAveM, magara sthAna aisA sAdhAraNa hove ki jahA~ Anese koI bhI jhijhaka na jAve / yadyapi upAzraya aisA sAdhAraNa sthAna hI hotA hai kyoM ki, usapara kisIkI khAsa mAlakiyata nahIM hotI hai, tathApi logoMmeM khAsa karake yahI bAta pracalita ho rahI hai ki, upAzraya amuka eka vyaktikA hai / hama vahA~ kisataraha jAveM / kadApi gaye aura kisIne kaha diyA ki, kyoM sAhiba ! Apa yahAM kyoM Aye ? ityAdi kaI prakArakI kalpanAe~
Page #657
--------------------------------------------------------------------------
________________ (80) kara ghane bhole jIva alabhya lAbhase vaMcita rahate haiN| to unako aisA samaya hI na mile isa prakArakI vyavasthAkA karanA jAnakAra zrAvakoMkA karttavya samajhA jAtA hai / matalaba ki, jisa taraha ho sake apanI vRttikI rakSApUrvaka jAhira vyAkhyAnadvArA logoMko phAyadA pahu~cAnekA aura anya samAjoMmeM jAkara svayaM kisI na kisI bAtakA phAyadA lenekA yA samAjastha sabhya logoMko phAyadA denekA khyAla avazya rakhanA cAhiye / aisA honese pUrNa AzA hai ki, mAtra upAzrayameM hI baiThakara kevala zrAddha vargake Age upadeza diyA jAtA hai usase kaIguNA adhika lAma hogaa| yadi eka jIvako bhI zuddha dharmake tatvakA zraddhAna hojAve to merA khyAla hai ki sArA jiMdagIkA diyA upadeza saphala ho jAve / bAkI jo zrAddha varga hai so to hai hI. paraMtu usameM bhI vidyAbhyAsakI khAmIke kAraNa paramArthako samajhanevAle prAyaH thor3e hI nikleNge| ghane to kevala jI mahArAjahI, kahanevAle hogeN| yaha bAta koI Apa logoMse chipI huI nahIM hai| isa liye, jamAnekI tarpha dRSTi karanI apanA pharaja samajhA jAtA hai / zAstrakAroMkA bhI pharamAna dravyakSetrakAla bhAvAnusAra vartana karanekA najara AtA hai| aisA honepara bhI yadi jamAneko mAna na diyA jAve to maiM kaha sakatA hU~ ki usane zAstra yA zAstrakAroMko mAna nahIM diyaa| Apa jAnate haiM AjakalakA jamAnA kaisA hai ? AjakalakA
Page #658
--------------------------------------------------------------------------
________________ (81) jamAnA prAyaH sudharA huA aura satyakA grAhaka ho rahA hai| saiMkar3oM manuSya asalI zuddha tatvako cAhanevAle Apako mileMge; magara zAMtipUrvaka unheM samajhAnekI jarUrata hai| merA kahanA yaha nahIM mAnatA hai, isaliye yaha nAstika hai / isake sAtha bAta karanI yogya nahIM hai| aisI aisI tucchatAko apane dilameM sthAna hI nahIM denA cAhiye / jabataka agaleke dilakI tasallI na ho vo ekadama Apake kahaneko kaise svIkAra kara sakatA hai ? yadi Apake kathanako satyahI satya mAnatA calA jAve to usakA samajhAnA hI kyaa| vo to AgehI zraddhAlu honese samajhA huA hai / maiM mAnatA hU~ ki, bhagavAn zrImahAvIrasvAmIjI tathA zrIgautamasvAmIjIkA bayAna aise mauke para khyAla karanA anucita nahIM samajhA jAyagA / zrIgautamasvAmI zrImahAvIrasvAmIke pAsa kisa irAdese Aye the ? paraMtu zrImahAvIrasvAmIke zAMta upadezase unakI zaMkAoMkA yogya samAdhAna honese satya vastu jhaTa grahaNa karalI / yahA~ zrImahAvIrasvAmIne yaha khyAla nahIM kiyA hai ki, yaha vAdI banakara AyA hai, isase kyA bolanA / balaki he iMdrabhUte ! he gautama ! ityAdi miSTa vacanoMse AmaMtraNa dekara unako samajhAyA / jabaki, hamatuma vIraputra kahAte haiM to vIra apane pitAzrIkA anukaraNa karanA hama tumako yogya hai na ki, ananukaraNa / isa liye zAMtike sAtha anugraha buddhise yadi una logoMko dharmake tatva tathA dharmakA rahasya samajhAyA jAve to maiM
Page #659
--------------------------------------------------------------------------
________________ (82) yakIna karatA hU~ ki Apako bar3A hI bhArI lAbha hove / * mhaashyo| pratApI gavarmeTake zAMtimaya rAjyameM yaha zAMtimaya jamAnA vahate gaMgAke nirmala pAnIkI taraha hai| jitanA jisase piyA jAve pI lo / koI rokanevAlA nahIM / haraeka dharmavAlA apane apane dharmake tatvoMko samajhAneke liye jagaha jagaha jAhira vyAkhyAna detA najara A rahA hai / agara isase vaMcita hai to kevala jainasamAja hI hai / apane pUrvarSi mahAtmAoMne jo lAkhoM jIvoMko jainadharmake anuyAyI banAyA hai, vo kevala upAzrayameMhI baiThakara nahIM banAyA; kiMtu rAjadarabAra Adi anyAnya sthAnoM meM upadeza dekarake hI banAyA hai| yadi ve mahAtmA AjakalakI taraha upAzrayameM hI baiThe rahate to, kaIeka rAjA mahArAjA sAmaMta maMtrI zeTha zAhukAra va anya lAkhoM manuSya jainadharmI kisa taraha hote ? bhagavAn mahAvIrasvAmIne jainadharmakA kaMTrAkTa ( ThekA ) kisI khAsa amuka vyakti yA jAtiko nahIM diyA hai| kiMtu unhoMne to duniyAke upakArArtha dharma pharamAyA hai / jainadharma amuka jAti yA amuka dezakA nahIM hai| jainadharma sAre jagatkA dharma hai / jarA cAroM ora vicAradRSTiko phirAkara dekhoge svataH mAluma ho jaaygaa| dayAkI bAbata janadharmakI chApa haraeka duniyAke dharmapara kaisI jabara baiThI hai / jo loga pakSapAtake gehare gar3hemeM gire hue haiM unako bhI apanI kalama va z2abAna mubArikase jAhira karanA par3atA hai ki, dayAkI bAbatameM
Page #660
--------------------------------------------------------------------------
________________ (83) jaina sabase Age bar3hA huA hai / mAnya munivro| yadi isI prakAra jainadharmake rahasya va tatvoMkA bhalI prakAra varNana kiyA jAve to kyA logoM para asara kucha bhI na hove ? nahIM nahIM avazya hI hove / isaliye "gaI so gaI aba rAkha rahIko" isa kahAvata mUniba Ageke liye huziyAra honekI jarUrata hai| maineM ApakA bahuta samaya liyA hai kRpayA use daragujara kara, jo kucha prakaraNake asaMgata yA anucita chadmasthatAke kAraNa kahA gayA ho usakI bAbata zuddhAMtaHkaraNapUrvaka mithyA duSkRta de samApta karatA huA, apanA prastAva punaH munimaMDalake samakSa peza kara baiTha jAtA huuN| ____isa prastAvake anumodanapara muni zrIvimalavinayajIne kahA ki, mAnya munivaro ! mere paropakArI gurujI mahArAjane jo yaha prastAva Apa logoMke samakSa vivecanapUrvaka upasthita kiyA hai isapara kucha kahaneke liye maiM sarvathA asamartha huuN| kyoM ki kahA~ to sUrya aura kahA~ khadyota ? kahAM samudra aura kahAM jalabindu ? isI taraha kahA~ to ApakA kathana ! aura kahA~ usapara merA kucha kahanA ! isa liye maiM Apake prastAvakA akSara akSara sanmAnapUrvaka svIkAra karatA huA itanI prArthanA karatA hU~ ki, jAhira vyAkhyAna denekA abhyAsa jinakA ho unake pAsase thoDA 2 samaya lekara hamezaha sIkhanA cAhiye, aura bar3oMko bhI kRpA kara unheM bolanekA thor3A thor3A abhyAsa karAnA cAhithe, tAkI eka dina Ama khAsa ( pabalika ) meM
Page #661
--------------------------------------------------------------------------
________________ (84) bedhar3aka vyAkhyAna ( bhASaNa-laikcara ) de sake ! koI kitanA hI par3hA likhA ho tobhI jise bolanekA abhyAsa nahIM hai vaha haragija bhI nahIM bola sakegA / jAhira vyAkhyAnoMse kyA lAbha hai ? vaha thor3e hI samayameM Apako hastagata hogA / bAda isa vivecanake sarvakI anumatise yaha prastAva pAsa kiyA gayA / prastAva caudhvaaN| apane sAthameM caumAsA karanevAle yA vicaranevAle sAdhuke nAmakA patra, Ave to usako kholakara bA~canekA adhikAra maMDalIke bar3e sAdhuko hI hai / yadi vo yogya jAne to usa sAdhuko samAcAra sunAve, yA patra deve, unakA akhatiyAra hai / isaliye bar3eke sivAya dUsareko patravyavahAra nahIM karanA cAhiye / yadi apaneko koI kahIMse jarUrI samAcAra maMgavAnA ho to, jo apane sAtha bar3e hoM unake dvArA maMgavAnA ucita hai| yaha prastAva muni zrIlalitavijayajIne peza kiyA thA jisakI puSTi muni zrIvimalavijayajI muni zrItilakavijayanI tathA muni zrIkapUravijayajIne acchI taraha kI thii| aMtameM sabakI rAya milanepara prastAva pAsa kiyA gayA / prastAva pNdrhvaaN| jainetara koI bhI acchA AdamI jIvadayA Adi dharmasaMbaMdhI
Page #662
--------------------------------------------------------------------------
________________ (<9) upadeza vagairahakA udyama karatA ho to, usako bhI apane sAdhuoMne yathAzakti madada karanekA prayatna karanA / yaha prastAva pravartaka zrIkAMtivijayajI mahArAjane peza karate hue mAlUma kiyA thA ki, apanA dharma dayAmaya hai / 'ahiMsA paramodharmaH ' yaha jainakA aTala siddhAMta hai / dayA ke liye jo kAma hameM khuda karane cAhiye vaha kArya agara koI dUsarA karatA ho to, apaneko yaha samajhanA cAhiye ki, yaha hamArA hI kArya karatA hai; isa liye aise manuSyoM ko madada pahu~cAne kA khyAla hamako hamezaha rakhanA cAhiye / isa para muni zrIvallabhavijayajI mahArAjane puSTi karate hue kahA thA ki, zrImAn pravartakajI mahArAjajIne jo kucha " jainetara dharmodyata puruSako yathAzakti madada pahu~cAnekA apane sAdhuoM ko khyAla rakhanA cAhiye " pharamAyA hai, vaha akSarazaH satya hai / yaha apanA avazya hI kartavya hai. / mAnya munivaro ! maiM yakIna karatA hU~ ki, Apake upadezakA paramArtha munimaMDala to samajha hI gayA hogA; paraMtu jo anya raMga viraMgI pagar3iyA~vAle prekSakagaNa upasthita haiM unameM zAyada koI na samajhA ho to, vo samajha leveM ki, sAdhuoMkI madadase yahI murAda hai ki, yogya puruSoMko upadezadvArA yogya prabaMdha jahA~taka ho sake karA deveM / sAdhuoMke pAsase upadezake
Page #663
--------------------------------------------------------------------------
________________ (86) sivAya aura dhanadhAnyAdikI madada ho hI nahIM sakatI ! kyoM ki sAdhuko rupayA paisA rakhanA jainazAstrakA hukma nahIM hai| itanA hI nahIM balaki, niSpakSa ho vicAra kiyA jAve to, kisI dharmazAstrameM bhI sAdhuko dhana rupayA paisA rakhanekI AjJA nahIM ! jainadRSTise yA pUrvAcAryoMkI dRSTise dekhA jAya to paisA rakhanevAlA dara asala sAdhu hI nahIM mAnA jAtA logoM meM bhI prAyaH sunane meM AtA hai ki, dhana gRhasthakA maMDana hai aura sAdhukA bhaMDana hai / gRhasthake pAsa kaur3I na ho to vo kaur3IkA aura sAdhuke pAsa kaur3I ho to vo kaudd'iikaa| ___aMtameM sarvakI sammati anusAra yaha niyama svIkAra kiyA gayA / prastAva solhvaaN| __ ahamadAvAdake mohanalAla TallumAI nAmaka manuSyake nikAle hue henDabilameM, apane paramapUjya paramopakArI jagadvikhyAta AcArya mahArAja zrImadvijayAnaMda sUri tathA pravartaka zrIkAMtivijayajI mahArAja tathA muni vallabhavinayajI para azlIla AkSepa kiye haiM / jisase paMjAba vagairaha dezoMke zrAvaka vargakA dila atyaMta hI duHkhI huA thaa| usa. vakta apane sAdhuoMne aura khAsa kara pravartakanI mahArAja tathA vallabhavijayajIne zAMtatApUrvaka unako samajhAkara zAMta
Page #664
--------------------------------------------------------------------------
________________ (87) kiyA aura jhagar3eko baDhane na diyaa| usakA yaha saMmelana anumodana karatA hai aura yadi koI samaya bhaviSyameM aisA prasaMga Ave to aise hI zAMtatA rakhane ke liye yaha sammelana sammati detA hai| isa prastAvake upasthita karate hue paMnyAsa zrIsaMpatavijayajI mahArAjane kahA thA ki, sAdhuoMkA yahI dharma hai ki, agara koI gAliyA~ de yA isase bhI Age bar3hakara koI zarIra para coTa pahu~cAne Ave to bhI zAMti rakhanI cAhiye / jaba sAdhu hokara bhI zAMti na rakhI to vo sAdhu hI kAhekA ? sAdhAraNa samayameM to sabhI prAyaH zAMtatA rakhate haiM, lekina aise vikaTa prasaMgameM zAMtatA rahe, to hI sAdhupanekI parIkSA hotI hai| pUrvokta henDabila, yebhI eka aisA hI prasaMga pravartaka zrI kAMtivijayanI vagairahake liye thaa| unakI tathA hamAre pUjyapAda guruvarya zrIAtmArAma nI mahArAja ki, jinake liye tamAma hindustAna ke jaina hI nahIM balaki jainetara loga bhI magarUra haiM, unake nisabata bhI vinA hI kAraNa magaja bhI phira jAya aise azlIla zabdoMkA upayoga kiyA hai| to bhI zrIpravartakanI mahArAja tathA vallabhavijayajIne zAMtatA dhAraNa karake paMjAbAdi dezoMke zrAvakoMke dukhe hue diloMko bhI zAMta kiyA.+ jisase + sabhya vAcakavRMda ! muniyoM ke kSamA dharmakA to anubhava Apako. pratyakSa hI hogA ! paraMtu aise aise pUjya mahAtmAoMkI bAbata khoTI najara
Page #665
--------------------------------------------------------------------------
________________ (<<) baDhatA keza aTaka gayA. isase apaneko yahI sAra lenA cAhiye ki apanekobhI aise prasaMga para zAMtatA rakhanI cAhiye / mahArAjane acchI isa para paMnyAsa zrIdAnavijayajI puSTi kI thii| prastAva satrahavA~ / navIna sAdhuko jabataka pA~ca pratikramaNa, dazabaikA likake cAra adhyana, jIvavicAra, navatatva aura daMDaka artha sahita na ho jAveM, tabataka vyAkaraNaAdi anya abhyAsa meM nahIM jor3anA / prastAva aThArahavA~ / sAdhviyo aura gRhasthiyoMke pAsa kapar3e na dhulavAnekA jo rivAja apane meM hai, usako vaisA hI kAyama rakhanA, aura anya koI muni uparokta kAma karatA ho to usako miSTa bhASaNadvArA hita zikSA dekara usa kAmase chur3Ane kA prayatna karanA / karanevAleko parabhavameM kyA sajA hogI ? vaha to atizaya jJAnI hI jAnate haiM; magara pApakA phala thor3A, yA bahuta, isalokameM bhI mila jAtA hai / isa zAstrIya niyamAnusAra vinAzakAle viparIta buddhiH isa mujiba kSamApradhAna sAdhuoM para hamalA karatA karatA kitaneka gRhasthoM para bhI mohana lalchune apane haiMDabila meM anucitta zabdoMse hamalA kiyA ! jisakA tAtkAlika phala amadAvAdakI adAlatase tIna presavAloMko aura mohana lalluko sajA milacukI hai ! ( lekhaka )
Page #666
--------------------------------------------------------------------------
________________ (89) prastAva unnIsavA~ / Ajakala prAyaH kitaneka sAmAnya sAdhu bhI UMcI jAtake aura bahu mUlyake dhusse vagairaha kapar3e rakhate najara Ate haiN| isa rivAjako yaha sammelana nApasaMda karatA hai aura prastAva karatA hai ki, apane sAdhuoMko AjapIche paMjAbI yA bIkAnerI kaMbala athavA vaisA hI aura prakArakA kama kImatakA kaMbala kAmameM lAnA caahiye| naMbara 17-18 aura 19 ye tIna prastAva bhI sabhApatijIkI tarphase bataura AjJAke sUcana kiye gaye the| ninako sarva munimaMDalane khuzIke sAtha svIkAra krliyaa| prastAva biisvaaN| jisako dIkSA denI ho usakI kamase kama eka mahInetaka yathAzakti parIkSA kara usake saMbaMdhI mAtA, pitA, bhAI, strI Adiko rajiSTarI patra dekara sUcanA kara denI aura dIkSA lenevAlese bhI usake saMbaMdhiyoMko jisa vakta vo apane pAsa Ave usI samaya khabara karavA denekA khyAla rkhnaa| yaha prastAva pravartakanI zrIkAMtivijayajI mahArAjane peza karate hue kahA thA ki, prAyaH apane sAdhuoMmeM Aja taka dIkSA saMbaMdhI koI khaTapaTa yA jhagar3A aisA nahIM uThA hai jisase hameM
Page #667
--------------------------------------------------------------------------
________________ (90) koI AdamI kucha kaha bhI nahIM sakatA, to bhI eka sAmAnya niyamake kAyama karanese bhaviSyameM hamako ciMtA karanekA kAraNa na rahegA / yaha niyama aisA hai ki, jisase dharmakI hIlanA hotI baMdha ho jAyagI / kaI eka vakta dIkSA lenevAleke sagesaMbaMdhiyoMko bar3e klezakA kAraNa ho paDatA hai / aura usase nikamme kharcameM unheM utaranA par3atA hai / Ajakala koI dIkSA lenevAlA kisIke pAsa AtA hai to, kitaneka sAdhu prAyaH usakI parIkSA kiye vagaira jhaTa dIkSA de dete haiM, jisakA pariNAma aisA burA hotA hai ki, lokoMkI dharma meM aprIti ho jAtI hai| eka aisA banAva mere dhyAnameM hai ki, kisIne eka zakhasako dIkSA de dI, vaha cauthe dina hI upAzrayameM se acche 2 caMdarave pUThiye tathA pustaka vagairaha jo hAtha AyA lekara rAtorAta raphUcakkara ho gayA ! yaha vinA parIkSA kiyekAhI phala hai| pUrvokta banAva apane saMghAr3emeM nahIM banA to bhI apaneko yaha niyama jarUra karanA cAhiye ki, kamase kama eka mahInA taka to usakI parIkSA avazya karanI / bAdameM yogya mAlUma ho to dIkSA denii| aisA honese dIkSA lenevAleke cAlacalanakA patA laga ja.yagA aura usako sAdhuoMkI rItibhA~tikA bhI prAyaH kitanAka jJAna ho jAyagA, sAtha hI isake isa bAtakI bhI jarUrata hai ki, jaba koI dIkSA lene vAste Ave to usake saMbaMdhiyoMko sUcanA kara denI cAhiye, jisase ki kaI prakArake klezadvArA dharmameM hAni na pahu~ce /
Page #668
--------------------------------------------------------------------------
________________ (91) isa prastAvakA muni zrIvallabhavijayajI, muni zrIdaulatavijayanI, muni zrIkIrtivijayajI, muni zrIlAvaNyavijayajI, muni zrIjinavijayajIne anumodana kiyA thaa| ___ yaha prastAva sarvakI sammatise pAsa kiyA gayA / bAda isake samaya ho jAnese dUsare dinake liye sUcanA dekara kArya baMda kiyA gayA / tIsarA din| tA. 14 jUna 1912 zukravAra prAtaHkAla ATha baje sabhApatijI va anya munimaMDalake prekSaka gaNa sahita upasthita ho jAnepara sabhApatijIkI AjJAnusAra maMgalAcaraNapUrvaka tRtIya dinakA kArya prAraMbha huA / prastAva ikkiisvaaN| sAdhuoMke yA zrAvakoMke bhItarI jhagar3oMmeM apane sAdhuoMko zAmila na honA cAhiye / koI dhArmika kAraNase zAmila honekI AvazyakatA ho to AcArya mahArAjakI AjJA ma~gavAkara usake mutAbika vartAva krnaa| yaha prastAva pravartaka zrIkAMtivijayajI mahArAjane peza kiyA
Page #669
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 92 ) aura muni zrImAnavijayajI tathA muni zrI uttamavijayajIne anumodana kiyA / bAda sarvakI sammati se yaha niyama pAsa huaa| pravarttakajI mahArAjane prastAva peza karate samaya kahA thA ki, isa niyama meM vizeSa vivecanakI koI jarUrata nahIM mAlUma hotI / yaha spaSTa hI hai ki, sAdhukA yA gRhasthakA cAhe jisakA TaMTA ho usameM par3ane se apane paThanapAThana jJAna dhyAnameM avazya nukasAna hogA / dUsarA aise jhagar3omeM par3ane se pakSapAtI yA avizvAsu hone kA saMbhava hai / ataH jahA~ aise aise TaMTe jhagaDekA kAraNa Apar3e vahA~ yadi apanI zakti ho aura zAMti hotI najara Ave to usake samadhAna karanekA udyoga karanA / varanA kinArA hI karanA yogya hai| magara kisI pakSameM zAmila hokara sAdhutAko dUSita karanA yogya nahIM hai / prastAva bAisavA~ / eka guruke parivAra ke sAdhuoMmeM hI jaisA cAhiye vaisA mela najara nahIM AtA taba yaha kaise AzA kI jA sakatI hai ki, bhinna gacchake tathA bhinna guruoMke sAdhuoM meM mela rahe ! isa prakArakI sthiti hamAre Adhunika sAdhuoMkI hai / isako dekha kara yaha sammelana atyaMta zoka pradarzita karatA hai aura prastAva karatA hai ki, aise kusaMgase sAdhu mAtrakA jo dharmakI unnati karanekA mUla hetu hai vaha pUrNa hotA huA dRSTigocara nahIM AtA /
Page #670
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 93) ataH apane sAdhuoMko vahI kAma karanA cAhiye jisase ki yaha kusaMpa dUra ho| isa prastAvako upasthita karate hue pravartaka zrIkAMtivinayajI mahArAjane kahA thA ki, sAmAnyatayA hama sAdhu kahalAte haiM to kSamAguNa apane aMdara honA hI cAhiye / yadi kSamA nahIM to sAdhupanA hI kyA ! jahA~ kSamAguNa hai vahA~ kusaMpa raha hI nahIM sakatA; paraMtu isa samaya to ulaTA * hI najara AtA hai| jitanA saMpa apane aMdara cAhiye utanA dRSTigocara nahIM hotA / isI kAraNa dharmonnatike bar3e 2 kArya bIcameM laTaka rahe haiN| yaha to Apa jAnatehI haiM ki, koI bhI kArya ho vinA saMpake pUrA nahIM hotaa| vinA saMpa kabhI kisIkI phataha na huI hai aura na hogii| isa liye ApasameM saMpakA honA bahuta jarUrI hai| evaM munirAja zrIvallabhavijayajIne zrIpravarttakajI mahArAjake vivecanakA anumodana karate hue kahA ki, saMpake vinA kisI kAryakI bhI siddhi nahIM hotI / jaba ki apane meM saMpa thA tabahI saMmmelanarUpa mahAn kAryakI hameM saphalatA prApta huI hai| yadi apanemeM saMpa na hotA to dUra dUrase aneka kaSTa sahana kara AnevAle yogya munirAjoMke amUlya darzanoMkA honA aura zAsanakI unnatike karanevAle aneka dhArmika kArya jo ki isa sammelanadvArA prastAvita kara pAsa kiye gaye haiM yA kiye jAyeMge unakA honA ati durghaTa thA / K ..
Page #671
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 94 ) mAnya munivaro ! saMsAra meM saMpa eka aisA padArtha hai ki, jisake prabhAvase sAdhAraNa sthitikI jAtiya~ bhI Aja unnati ke ucca Asanapara baiThI huI saMsAra bharake liye saMpakI zikSAkA udAharaNa bana rahI hai / saMpakI yogyatAkA yadi gaMbhIra dRSTise vicAra kiyA jAya to yaha eka aisA sUtra hai ki, isake niyamako ullaMghana karanevAlA kabhI kRtakAryatA ( kAmayAbI - siddhi ) kA mukha dekhatAhI nahIM / isake niyamakA zAsana syAdvAda mudrAkI. taraha saMsAra ke pratyeka padArtha meM dRSTigocara ho rahA hai / Apa adhika dUra mata jAiye jarA apane hAthakI tarphahI khyAla kareM / eka eka aMguli bhinna bhinna kArya meM sarva aMguliyA~ eka samAna hotI huI bhI eka aMgulikA kAma dUsarI aMguli nahIM kara sakatI hai / jaise ki, pA~cohI aMguliyoM meM se vivAhAdi prasaMga meM tilaka karanekA kAma jo ki aMguSTakA hai vaha kAma anyase nahIM kiyA jAtA / aisehI yadi kisIko khijAneke liye jaise aMgUThA khar3A kiyA jAtA hai aura usako dekha kara sAmanekA AdamI jhaTa khIja jAtA hai yaha kAmabhI aura aMguli nahIM kara sakatI / aMguSTake sAtha kI aMguli jaise bolateko cupa karAneke liye, yA kisIko tarjanA karaneke liye kAma A sakatI hai, aura aMguli isa saMketakA jJAna kadApi nahIM karA sktii| pAMcohI aMguliyoMko do idhara aura do idhara aise vibhAga meM bAMTane kA kAma jaisA madhyamA bicalI aMguli kara sakatI hai anya aMgulise vo kAma
Page #672
--------------------------------------------------------------------------
________________ (91) kadApi nahIM ho sakatA / iSTadeva ke pUjanameM iSTadevako tilaka karanekA kAma anAmikA cauthI aMgulikA hai vo kAma anya aMgulise nahIM kiyA jAtA / isI prakAra kaniSTikA paMcamI aMgulikA kAma skUloM mAstarase laghunIti- pesAba karaneko jAneke liye chuTTI mAMganekA hai vo kAma anya aMgulise nahIM ho sakatA / yA mudrikA pAnekA khyAla prAyaH jitanA kaniSTikAkA hotA hai itanA anya kisI aMgulikA nhiiN| jisakA kAraNabhI yahI mAlUma detA hai ki, calate hue AdamIkI vahI aMguli khulI rahatI hai / aurato prAyaH dANa meM AjAtI haiM | to dUrase mudrikAkI camakabhI mAlUma nahIM ho sakatI / evaM paMcoMhI aMguliya nija nija kAryake karanemeM samartha honese apane sthAna meM sabahI bar3I haiM / isa mujiba cAhe koI choTA ho yA bar3A ho, amIra ho yA garIba ho, sAdhu ho yA gRhastha ho apane apane adhikArameM apane apane sthAnameM nija nija kAryake karane meM sabahI bar3e haiM / kasI aura sUIkI tarpha khyAla kiyA jAve / sIne ke kAma meM sUIhI bar3I mAnI jAyagI aura khodaneke kAma meM kasIhI bar3I mAnI jAyagI / paraMtu jo kAma sabakA sAdhAraNa hai, vo kAma to sabake ekatra honesehI ho sakatA hai, jaisA ki pAMcoMhI aMguliyoMke milane se paidA hue 'thappar3a' kA kAma, jaba pAMcoMkA mela hotA hai tabahI hotA najara AtA hai| yadi pAMcoMmese kabhI aMguli judI rahe to thappar3akA kAma nahIM ho sakatA /
Page #673
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 96 ) athavA pAMcoM aMguliyoMke milanesehI dAla cAvala AdikA 6 grAsa " ThIka ThIka uThAyA jAtA hai, yadi pAMcoMmeMse ekabhI aMguli barAbara sAthameM nA mile to grAsa nahIM uThAyA jAtA / jisameM bhI baDI aMguliyoMko saMkucita hokara choTIke sAtha milakara kAma karanA par3atA hai / yadi bar3I aMguliyA~ saMkucita na hove to unaka melameM pharaka par3ajAnese nirdhArita kAryakI bhI siddhi yathAtha nahIM hotI / sabhya zrotRgaNa | Apane dekhA, saMpa kaisI vastu hai / pUrvokta hastAMgulike dRSTAMta se kevala saMpakI hI zikSA lenI yogya hai, itanAhI nahIM; balaki, jaise grAsa grahaNa karaneke samaya bar3I aMguliyoM ke saMkucita ho, choTIke sAtha milakara kAma karanese kAryasiddhi hotI hai, aisehI kAryasiddhike liye bar3e puruSoM ko kisI samaya gaMbhIra bana choToMke sAtha milakara hI kAma nA yogya hai, nAki, apane bar3appanake ghamaMDameM Akara kAma begAr3anA yogya hai / nItikAroMkA kathana hai - svArthabhraMzohi mUrkhatA - apane mAnameM tanA svArthakA nAza karanA, AlA darjekI mUrkhatA hai| mAnake karane se prItikA nAza hotA hai. zAstrakAroMkAbhI pharamAna hai ki, mANo viSaya-bhaMjaNo--mAna- vinaya namratA guNako nAza karatA hai / jahA~ namratA nahIM vahA~ prItikA kyA kAma ? aura vinA prIti saMpakA to nAmahI kahA~ ? jaba saMpa nahIM to phira basa ! koI kaisA hI uttama kArya karanA kyoM na cAhe
Page #674
--------------------------------------------------------------------------
________________ (97) kadApi siddha honekA saMbhava nahIM / ataH saMpakI atIva AvA katA hai / " saMpa tyAM jaMpa " isa gujarAtI kahAvatameM kitanI gaMbhIratA hai| isakA vicAra kara apane hRdayakamalo kadApi isako pRthak nahIM hone denA cAhiye / duniyAke loga karAmAta karAmAta pukArate haiM magara merI samajhameM-jamAta hI karAmAta hai| jamAta ( samudAya ) se azakya zakya ho jAtA hai / jarA khyAla kariye / kIr3I kitanA choTA jAnavara hai; paraMtu jamAta milakara eka bar3e bhArI sA~pako khIMcanekI tAkata paidA kara sakatI hai / taMtumeM vo sAmarthya nahIM paraMtu taMtu samudAyase hAthI bA~dhA jAtA hai| isaliye saMparUpa sUtrase sabako grathita honekI jarUrata hai| saMparUpa sUtrase ba~dhe hue bhI itanA khyAla avazya karanA yogya hai ki, jaise ' jhADU' jaba taka DorIke baMdhanameM hotA hai tabataka hI kacavara ( kacare ) ko nikAla saphAIke kAmako kara sakatA hai, paraMtu jaba usakA baMdhana chUTa jAtA hai yA TUTa jAtA hai to kacavarakA nikAlanA to dUra rahA ulaTA vo ApahI kacavara bana makAnako gaMdA kara detA hai / isI prakAra yadi hama saMpase baddha hoMge to kaI prakArakI kurItirUpa kacavarako nikAla sudhArArUpa saphAiko karasakeMge / varanA svayaM hI kacavara banane jaisA ho jAyagA /
Page #675
--------------------------------------------------------------------------
________________ (98) prastAva teiisvaaN| AjakAla kitaneka sAdhu loga ziSya banAneke liye dezakAlake viruddha vartAva karate haiM, jisase jainadharmakI avahelanA honeke aneka prasaMga prApta hote haiM / isI prakAra muniyoMko bhI kabhI 2 aneka kaSTa uThAne par3ate haiM / isa liye yaha sammelana isa prakAra dIkSA dekara ziSya karanekI paddhatiko aura isa prakAra dIkSA denevAle aura lenevAleko atyanta asantoSakI dRSTise dekhatA hai aura prastAva karatA hai ki, apane samudAya ke sAdhuoMmeMse kisIko aisI khaTapaTameM nahIM par3anA cAhiye / jo koI muni aisI khaTapaTameM paDegA usake liye AcAryanI mahArAna sakhta vicAra kreNge| isa prastAvake upasthita honepara muni zrIcaturavijayajI mahArAjane kahA thA ki, Ajakala isa prakArakI dIkSAse sAdhu oMkI hadase jyAdaha niMdA hotI sunanemeM AtI hai| jisase kitaneka jaina yA mainetara lokoMke manameM sAdhuoMpara aprIti hotI jAtI hai| kitanIka jagaha to bicAre zrAvakoMko saikar3oM balaki hajAroMke kharcameM utaranA par3atA hai, jo ki, sAdhuoMke liye vicAraNIya hai / tathA aisI khaTapaTameM par3anese sAdhuko apane jJAna dhyAnase cUka rAtadina prAyaH Arta dhyAna karanekA maukA A par3atA hai| itanA hI nahIM zrAvakoMkI vA anya
Page #676
--------------------------------------------------------------------------
________________ (99) logoMkI khuzAmada karanekA samaya bhI A jAtA hai| aura kabhI jhUTha bhI bolanekA prasaMga A par3e to Azcarya nhiiN| ityAdi rokaneke liye isa niyamakI jarUrata hai| yadi satya kahA jAve to aisI khaTapaTameM sAdhuoMko uttejana denevAle zrAvaka logahI hote haiM / jo kabhI zrAvaka loga aisI bAtameM dravya vagairahakI -sahAyatAdvArA madada de uttejana na dekheM to aisI khaTapaTakA kabhI janma hI na hone pAve / isa liye isa bAtakA zrAvakoMkobhI khyAla karanA cAhiye ki, dezakAla viruddha dIkSA denevAle sAdhuko madada na kreN| prastAva caubiisvaaN| nAmadAra zAhanazAha paMcamanyau kI zItala chAyAmeM vIrakSetra ( bar3audA ) jahA~ ki, zrImaMta mahArAjA sayAjIrAva gAyakavADa sarakAra virAjate haiM unake pavitra rAjyameM dharmonnati nimitta yaha sammelana AnaMdake sAtha samApta huA hai isa lie yaha sammelana "paramAtmAse prArthanA karatA hai ki, unhoMke isa pavitra rAjyameM aise dharma kArya hamezAhI nirvighnatAse hote raheM aura sarvadA aisI hI zAMti banI rahe /
Page #677
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) upsNhaar| isake anaMtara sabhApatijIkA vyAkhyAna ( ApakI AjJAse munirAja zrIvallabhavijayajI mahArAjane ) jo par3hakara sunAyA thA vaha nIce darna kiyA jAtA hai| "sabhApatijIkA vyaakhyaan|" mAnya munivaro ! ApakI zubha icchAse muni sammelanakA kArya nirvighnatApUrvaka samApta huA, Apake prazaMsanIya utsAhako dekhakara mujhe bahuta hI AnaMda ho rahA hai / mujhe pUrNa AzA hai ki bhaviSyameM bhI Apake sad udyogase aise hI mahatvazAlI aura dharma unnatike kArya hote rheNge| mahAzayo ! Ajakala ekatAkI bahuta khAmI hai / pitA putrake bIca, guru ziSyake aMdara, bhAI bhAIke madhyameM, strI puruSake daramiyAna jidhara dekho udhara hI prAyaH matabheda dikhAI detA hai / paraMtu apane arthAt pUjyapAda zrImadvinayAnaMda sUri zrIAtmArAmajIke ziSyasamudAyameM isakA samAveza abhItaka nahIM huA, yaha bar3e hI harSakI bAta hai| aisI ekatA sadaivake liye banI rahe isa bAtakA smaraNa rakhanA ApakA parama kartavya hai| apane meM
Page #678
--------------------------------------------------------------------------
________________ (101) isa samaya kaipA sampa hai isa praznakA uttara yaha munisammelana acchI tarahase de rahA hai| - munivaro ! yaha ekatArUpa taMtra bar3A hI prabhAvazAlI hai| unnatike prazasta mArgameM calane vA calAnevAle satpuruSoM ke liye isa mahAmaMtrakA anuSThAna barA hI hitakara hai| isakI kRpAse dharmakAryameM vighna upasthita karanevAle adRzya jaMtu bahuta hI zIghra dUra ho jAte haiN| isake mahatvakA anubhava Apa svayaMhI kara liijiiye| ___Apake ekatA rUpa abhedya kile kI prauDha dIvArako tor3aneke liye yatna karanevAle bahuta se kSudra manuSya mu~hake bala gire hoMge, aisA merA vizvAsa haiM / ekatAke sAmrAjyameM kisIkI tAkata nahIM jo apanA ulaTA dakhala jamA ske| yadi Apa ekatAke sacce anurAgI na hote to yaha saubhAgya Apako kadApi na prApta hotA jo ki isa vakta ho rahA hai| yaha munisammelana jainadharmameM bahuta dinake pIche prathama hI huA hai| isa sammelanako dekha bahutase mahAnubhAvoMke cittakA AkarSita honA eka svAbhAvika bAta hai; paraMtu jaina samAjake liye yaha sammelana vizeSa harSajanaka hogA aisI mujhe AzA hai| . mahAzayo ! mujhe phira kahanA cAhiye ki isa kAryameM jaisI Apa logoMne sahAnubhUti prakaTa kI hai, vaha vizeSa prazaMsanIya hai|
Page #679
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 102 ) yadi aisA na hotA to, isa kArya meM mujhe vaha saphalatA kadApi na prApta hotI jo isa vakta huI hai, isa liye Apake isa seMd udyoga aura premakA maiM bahuta AbhAra mAnatA hU~ / munisammelanameM pAsa kiye gaye prastAvoM meMse AcAra saMbaMdhI niyama koI navIna nahIM hai; kyoM ki, apane samudAya meM AcAra dravya, kSetra, kAla aura bhAvake anusAra jaisA cAhiye gurukRpAse prAyaH vaisA hI hai; paraMtu bhaviSya meM bhI kadAcit kucha nyUnatA na ho isa liye aise prastAvoMkA pAsa karanA ucita samajhA gayA hai / jAhira bhASaNa denese dharmakI kitanI unnati ho sakatI hai isa bAtakA uttara samayake Andolana se Apako acchI tarahase mila sakatA hai / sAthameM yaha bhI smaraNa rahe ki, sammelana meM pAsa hue niyamoMko jabataka Apa amala meM na lAveMge taba taka kAryakI siddhikA honA sarvathA asaMbhava hai / Atma unnati aura dharma unnatikA honA karttavyaparAyaNatA para hI nirbhara hai / dIkSA saMbaMdhI jo niyama pAsa kiyA hai usakI tarpha pUrA khyAla rakhanA | Ajakala jo sAdhu niMdAka pAtra ho rahe haiM unameM se adhika bhAga vahI hai jo ziSya vRddhi ke lAlacase akRtyameM tatpara ho rahA hai / apanA samudAya yadyapi isa lAMchana se abhItaka varjita haiM, tathApi saMgati doSase bhaviSya meM bhI aise kutsita AropakA bhAgI na ho isa liye isakA smaraNa rakhanA jarUrI hai /
Page #680
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 103 ) mahAzayo ! aba maiM ApakA adhika samaya nahIM lenA cAhatA, apane vyAkhyAnako samApta karatA huA itanA kahanA avazya ucita samajhatA hU~ ki, zrAvakavarya gokalabhAI dullabhadAsane isa sammelana ke liye jo parizrama uThAyA hai aura bar3audA ke zrIsaMgha sammelana meM Aye hue saiMkar3oM strI puruSoMkI jo bhakti kI hai vaha sarvathA prazaMsanIya hai / aMta meM arhan paramAtmAse prArthanA karatA huA Apase kahatA hU~ ki, parakalyANa ko hI svakArya samajha niraMtara dharma unnatimeM hI tatpara rahanA ApakA parama kartavya hai / " upasargAH kSayaM yAnti chidyante vighnavallayaH / 66 manaH prasannatAmeti pUjyamAne jinezvare // 1 // " sarvamaMgalamAMgalyaM sarvakalyANakAraNaM : 88 " pradhAnaM sarvadharmANAM jainaM jayati zAsanam // 2 // OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH sabhApatijI ke vyAkhyAna ke anaMtara jayadhvanipUrvaka sabhA visarjana huI / " lekhaka prArthanA / " pyAre pAThako ! maiM isa sammela meM svayam upasthita thA isaliye jo kucha mere dekhane va sunanemeM AyA hai vahI apanI lekhanIdvArA uddhRta kara ApakI sevAmeM nivedana kiyA gayA hai /
Page #681
--------------------------------------------------------------------------
________________ (104) " dhAvataskhalana kvApi " isa nyAyase yadi kucha likhanemeM truTi raha gaI ho to kRpayA kSamA kareM / ApakA kRpAbhilASI hIrAlAla, shrmaa| mainejara zrIAtmAnaMda jaina lAyabrerI ___ 'amRtasara' (paMjAba) sammelanameM upasthita mahAtmAoMke nAma. 1 zrI 1008 zrI AcArya mahArAja zrIvijaya kamalasUri. 2 zrI 108 zrI upAdhyAyajI mahArAja zrIvIravijayanI. 3 zrI 108 zrI pravartakanI mahArAja zrIkAMtivijayajI. 4 zrI 108 munimahArAja zrIhaMsavijayajI. 5 paMnyAsanI mahArAja zrIsaMpatvijayajI. 6 muni mahArAja zrI vallabhavijayajI. ( hamAre caritranAyaka ) 7 muni zrImAnavinayajI. 8 paMnyAptanI zrIdAnavinayajI. 9 muni zrIcaturavijayajI 10 munizrI vivekavijayajI. 11 munizrI lAbhavijayanI 12 munizrI kIrtivijayajI. 13 munizrI daulatavijayajI. 14 munizrI nayavijayanI. 15 munizrI anaMgavijayajI. 16 munizrI himmatavijayajI. 17 munizrI nemavijayajI. 18 munizrI premavijayajI. 19 munizrI uttamavijayajI. 20 munizrI lalitavijayajI.
Page #682
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 105 ) 21 munizrI somavijayajI. 23 munizrI saMtoSa vijayajI. 25 munizrI durlabhavijayajI. 27 munizrI nAyaka vijayajI. 29 munizrI vimalavijayajI. 31 munizrI kusumavijayajI. 33 munizrI zaMkaravijayajI 35 munizrI meghavijayajI. 37 munizrI vibudhavijayajI. 39 munizrI tilakavijayajI. 41 munizrI vicAravijayajI. 43 munizrI puNyavijayajI. 45 munizrI mitravijayajI. 47 munizrI samudravijayajI. 49 munizrI meruvijayajI. 22 munizrI dharmavijayajI. 24 munizrI lAvaNyavijayajI. 26 munizrI sohanavijayajI. 28 munizrI maMgalavijayajI. 30 munizrI kastUravijayajI. 32 munizrI padmavijayajI. 34 munizrI umaMgavijayanI. 36 munizrI vijJAnavijayajI. 38 munizrI jinavijayajI. 40 munizrI vidyAvijayajI 42 munizrI vicakSaNa vijayajI. 44 munizrI taruNavijaya nI. 46 munizrI karpUravijayajI. 48 munizrI lakSaNa vijayajI. 50 munizrI udyotavijayajI.
Page #683
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 106) sAtakSetroM meM poSaka kSetra kauna ? ( sthAna, lAlabAga baMbaI / ) " gRhastho ! viSayakI gambhIratA kA khayAla karanese skhalanA honekA sambhava hai tathApi Apa sajjanoMse mujhe AzA hai ki use sudhAra leNge| jaina zAstroM meM sAta kSetroMke nAma ye haiM; sAdhu, sAdhvI zrAvaka, zrAvikA, ninapratimA, jinamandira aura jJAna / kahIM kahIM yAtrA aura pratiSThAko kSetra kahA hai / kahIM jIvadayAko bhI; parantu pichale kSetroMkA samAveza pUrvokta sAta kSetroMmeM ho jAtA hai / sAdhu aura sAdhviyoMkA eka varga hai aura unakA dharma aNagAra dharma kahalAtA hai| zrAvaka aura zrAvikAoMkA eka varga hai aura unakA dharma sAgAra dharma kahalAtA hai| jainazAstrameM eka saMvigna pakSa bhI kahA hai / parantu usakA antarbhAva sAdhudharmameM ho jAtA hai / pahale kahe huye aNagAra aura sAgAra dharmako sarva virati aura dezavirati bhI kahate haiN| sAdhu, sAdhvI, zrAvaka aura zrAvikA ye cAra jIva kSetra haiN| ye puruSArtha karanevAle haiM aura antima tIna kSetra apane Apa kucha nahIM kara sakate kintu ukta jIvakSetroMke sahAyaka haiN| ina cAra jIvakSetroMko
Page #684
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 107 ) caturvidha pta kahate haiN| zrAvaka na hoM, to caturvidha saGgha nahIM bana sakatA, na sAtakSetra hI raha sakate haiN| zrAvaka zabda tIna akSaroMse banA huA hai| unake artha jAnane se spaSTa mAluma hogA / 'zrA pAke ' dhAtuse 'zrA ' banA hai;-' zrAnti pacanti tattvArthazraddhAnaM niSThAM nayanti iti zrAH ' ' zrA' kA artha hai tattvoMko jAnanevAle / tatvazabdame jIvA jIvAdi nava padArtha liye jAte haiM aura devaguru dharmarUpa tIna tattva bhI liye jAte haiM / 'DuMvapa' bIja santAne dhAtuse 'va' banA hai;' vanti guNavassu kSetreSu dhanabIjAni nikSipantItivAH ' isakA artha hai bonA / boneke liye kSetra aura bIjakI jarUrata rahatI hai| kSetroMkA paricaya pahale hI diyA gayA hai, bIjake jAnanekI AvazyakatA hai / imAndArI arthAt sAhUkArIse jo dhana paidA kiyA jAya vaha bIja hai / sAhkAra zabdake liye saMskRtameM sAdhukAra zabda hai| dhanarUpa bInakA ukta kSetroMmeM bonA isakA matalaba sAdhu sAdhviyoMko dhana pradAna karanA nahIM hai| yadi aisA matalaba liyA jAyagA to pA~coM vrata ur3a jAeMge, ekakA bhI ThikAnA na rahegA / nirdoSa anna, pAnI, sthAna, pAtra Adi dekara unakI dharma kriyAmeM madada pahu~cAnA bonA hai| ' kR vikSepe ' dhAtuse * ka' banA hai; kiranti kliSTarako vikSipantIti kAH' bhItarI sacita karmoko ur3A denevAlA 'ka' kahalAtA hai| ukta tInoM guNoM se yukta jo hogA vaha zrAvaka hai, cAhe vaha brAhmaNa, kSatriya,
Page #685
--------------------------------------------------------------------------
________________ (108) vaizya koI bhI kyoM na ho| dharma sabake liye samAna hai, no cAhe usakA pAlana kare / pahale kaha cukA hU~ ki jIvadayA bhI kSetra hai / jIvoMko bacAnA apane zAstroMkA siddhAnta hai, tadanusAra Apa hajAroM rupaye kharca karate haiM / kyA isase ApakA uddezya siddha hotA hai ? Apa jinase jI / chur3Ate haiM unake vyApArameM koI kamI nahIM dikhalAI detI / jabataka ve jIvahiMsAkI burAiyoMko na jAneMge tabataka apanA krUra karma nahIM chodd'eNge| isake liye upadezaka, pustake, TrekTa Adi sAdhanoMko kAmame lAnA cAhiye / apanI maryAdAkA ullaGghana na karake samayAnusAra agara ho sake to sAdhuoMko khar3e hokara upadeza dene meM merI samajhase koI anucita bAta nahIM hai| anucita kAma vaha hai jisake karane se antaHkaraNakI vRtti malina ho / siddhasena divAkarakA vRddhavAdIse jahA~ zAstrArtha huA vahA~ koI sabhA nahIM thI kintu jaGgala thA / ahIra ( Cowherd ) madhyastha the, siddhana divAkara apanA pakSa saMskRta bhASA meM sunAte the aura vRddhavAdI grAmINa bhASA bolate the| madhyastha ahIroMne phaisalA diyA, " vRddhavAdI paNDita haiM, siddhasena nahIM " bAda vRddhavAdIne siddhasenase kahA " yahA~ madhyastha paNDita nahIM the isa liye zahara meM jAkara kisI yogya vyaktikI madhyasthatAmeM zAstrAtha kareM / " uttarameM siddhasana divAkarane kahA, " zAstrArtha ho cukA jaba ki maiMne samaya hI nahIM pahicAnA taba to merA hAra jAnA
Page #686
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 109 ) ThIka hI hai / " matalaba yaha hai ki bar3A AdamI khar3A hokara aura itara loga baiThakara suneM yaha rivAja isa jamAne meM anucita nahIM samajhA. jA sakatA / sabhAoM meM rAjA mahArAjAoM kA khar3e hokara bolanA kyA anucita samajhA jAtA hai ? ruci paidA karane ke liye jamAne ke anusAra kAma karane meM koI harja nahIM, jIva bacAnA hamArA uddezya hai / pratidina daza hajArameMse eka bhI jIva bacA sakeM, to varSa meM tInasau sATha bacAye jA sakate haiM, yaha kama lAbha nahIM hai / kevala upadezAdi kAmoMse bhI utanA lAbha nahIM ho sakatA jitanA ki bAlyAvasthA meM hI sAMsArika zikSA ke sAtha bAlakoMko dhArmika zikSA dene se ho sakatA hai / isa viSaya meM eka dRSTAnta mere bAcane meM AyA hai; -madirAse bacanekA upadeza karanevAlA koI upadezaka eka skUla meM AyA, skUla mAsTarane usase pUchA, " Apa kaba se upadezakA kAma karate haiM aura kitane manuSyoMne madirA pInekA vyasana chor3A ? " uttara meM upadezakane kahA, "daza varSase upadeza detA hU~, " aura jitane logoM ko usane vyasana se chuDAyA thA, ginA diyA / skUla mAsTarane kahA, vidyArthiyoMse madirA ke viSaya meM unakI kyA rAya hai pUcha lIjiye / " upadezakake pUchane para satra vidyArthiyoMne eka svara se mAdarApAnakI burAiyA~ kaha sunAI / " Apa hamAre sadgRhastho ! zAstrakAroMne poSaka kSetra kauna hai, so kaha diyA hai; parantu vaha apanI samajhameM nahIM AyA athavA samajhakara upekSA
Page #687
--------------------------------------------------------------------------
________________ (110) kI jA rahI hai| jo bar3A ho vaha poSaka / apane apane svarUpameM saba bar3e haiM / pA~ca u~galiyoM se kise pradhAna kahA jAya ? jamAneke anusAra yadi vicAra nahIM karoge to jaisA abataka calatA A rahA hai vaisA hI calegA / jisake adhIna sAre kSetra haiM use khoja nikaalo| merI samajhake anusAra vaha kSetra zrAvaka zrAvikA haiN| unake rahanesa mandira aura pratimA haiN| sAdhu sAdhviyoMke pAsa kaunamA dhana hai jisase ve mandirAdikI rakSA kareMge? pratiSThA, jIrNoddhAra AdimeM sAdhu kyA kara sakate haiM ? sAdhu sAdhviyA bhI lo inhIMmeMse hotI haiM / upadezake atirikta sAdhu sAdhviyA~ aura kyA kara sakatI haiM ? zrAvaka zrAvikAyeM saba kSetroMkA mUla haiM / jisakA mUla DhIlA usakI saba cIjeM DhIlI / yadi ve DhIle haiM to puSTa honekA prayatna kreN| eka rAjAke cAra lar3ake the| cAroMko usane lohA, cA~dI, sonA aura ratnoMkI khAne bA~Ta dIM / kisIne usa lohekI khAna pAye huye lar3akese kahA, Apake pitAne anyAya kiyA hai kyoMki yaha samAna vibhAga nahIM kahA jA sktaa| lar3akene kahA jina khAnoMko tuma zreSTha samajhe huye ho, binA mere unase kyA kAma nikalegA ? jaba taka ki maiM lohe ke hathiyAra ratnoMkI khAna khodaneke liye nahIM deU~ ? isI taraha zrAvaka zrAvikArUpa kSetrake puSTa hone para dUsaroMkA kAma cala sakatA hai| ___ sadgRhastho ! samudrakA pAnI kisIke kAmameM nahIM AtA, nadiyoMse hajAroM prANiyoMkA gujArA hotA hai / samudra tulya deva
Page #688
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 111 ) pratimA, mandiroMkA dravya kisI dUsareke upayogameM nahIM A sktaa| merA abhiprAya kyA hai, ThIka samajho / kisI mAtAke cAra lar3akoMmeMse eka bImAra huaa| vaha ( mAtA) tInoMkA qhayAla cho kara bImAra laDakekI zuzrUSA karatI hai, to kyA mAtAkA abhiprAya tInoM laDakoMke viSayameM anucita samajhA jAyagA ! hargiz2a nahIM, balki ucita hI samajhA jAyagA; kyoMki tInoM lar3ake tandurusta haiM, inakI hAni honekA sambhava nahIM / para yadi bImArakI khabara mAtA na leve to hAnikI sambhAvanA hai aura usakA vyavahAra bhI anucita samajhA jA sakatA hai| sAta kSetroMmeMse sAdhanakSetra prAyaH puSTa dekhane meM Ate haiM, lAkhoM rupaye mandiroMke namA haiN| aisA sunane meM AtA hai| unaparase mamattva haTAkara yadi kharca kiyA jAya to hindustAna ke kula mandiroMkA uddhAra ho sakatA hai| aisI hAlatameM sAdhakakSetra zrAvaka zrAvikAoMke uddhArakA vicAra na kiyA jAyagA . to kitanA nukasAna pahuMcegA isakA anumAna karanA bhI muzkila hai| isa liye bImAra lar3akekI sevA, zuzrUSAkI taraha; zithila prAyaH zrAvaka zrAvikArUpa kSetrako manabUta karanemeM,usakI rakSA karane meM isa samaya yadi adhika vyaya kiyA jAya to merI samajhase anucita nahIM samajhA jA sakatA / nadIke samAna yaha zrAvaka zrAvikArUpa kSetra paripUrNa hogA to anya saba kSetroMko bhalI bhA~ti phAyadA pahuMcAnevAlA kaho, cAhe poSaka kaho, barAbara ho skegaa| isa samaya jahA~ kharca karanekI jarUrata hai vahA~ kharca karate
Page #689
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 112 ) nahIM ho anyatra hajAroM runaye ur3A dete ho / zrAvakoM meM se adhikAMza to caubIsa tIrthaGkaroMke nAma taka nahIM jAnate / khetIhara (kRSaka ) bhI kSetrakI parIkSA karake bIja botA hai| kisa samaya, kisa kSetra meM, / kaunasA bIja, kisa prakAra bonA cAhiye yadi isa bAtakA dhyAna nahIM rakhate ho, to tuma khetIharase bhI gaye bIte ho / gRhastho ! hama tuma donoM milakara kAma karanA cAhe to ho sakatA hai / ekase kAma nahIM ho sakatA / hA~ kitane hI kArya hamAre ( sAdhuoMke ) binA bhI tuma kara sakate ho / sAdhu na honese vivAha banda na rahegA, sAmAyika pauSadhAdi bhI banda na raheMge, parantu cha: cha: mahIne pahAr3oMmeM rahakara bhI sAdhuoMko tumhAre pAsa Akara hAtha pasAranA par3atA hai / sArAMza yaha hai ki tumhArA hamArA paraspara dhArmika sambandha hai / lakSmI svabhAvase capala hai. dharma ke kAma meM vilamba nahIM karanA aura bure kAmoM meM vilamba karanA acchA hai / sAmarthya ke rahate huye bhI apanI jAtikA, 1 apane dharmakA uddhAra na karoge to dUsarA kauna karegA ? zAstra ke anusAra jo kahoge sAdhu mAnane ko taiyAra haiN| jo zrAvaka hogA vaha zAstrakA ullaGghana kara sAdhuko kadApi kucha nahIM kaha sakatA / sAdhuoMkI sAra sambhAla lenA, zrAvakoMkA parama kartavya hai| zrAvakako janazAstra meM sAdhuke mAtApitAkI upamA dI hai, - " ammApi usamANe zrAvakako sAdhukA rAjA kahA hai, sAdUNaM saho rAyA " taba tumhArA pharja hai ki sAta kSetroM meM jahA~ truTi mAlUma devezithilatA mAlUma deve use dUra karanekA prayatna karo / 88 99
Page #690
--------------------------------------------------------------------------
________________ (113) nAbhekA zAstrArtha / ___ DhUMDhiyoMse 6 prazna / (1) jainamatake zAstrAnusAra jainamatake sAdhukA bheSa kaisA honA cAhiye arthAt sAdhu ko kauna kauna cIz2a z2arUrI cAhiye aura kisa kisa kAraNa ke vAste rakhanI cAhiye jinameM unakI kitanI ? sUtakI kitanI ityAdi, isameM isa bAtakA bhI nirNaya ho jAvegA ki mukha dinarAta ba~dhA rahe yA khulA hI rahe // noTa-isa praznakA matalaba yaha hai ki DhU~Dhiye sAdhu eka kapar3e ke Tukar3e ko DoremeM pAkara kAnoM ke sAtha laTakA kara mukha ko dina rAta bA~dha rakhate haiM so jainamata ke zAstroM se bilakula viruddha hai| (2) dizA pizAba hokara zuci karanI cAhiye yA nahIM ? yadi karanI cAhiye to DhU~Dhiye sAdhu rAtri ko pAnI bilakula nahIM rakhate ha so jaba dizA pizAba hote haiM taba kyA karate haiM ? __ noTa-isa prazna kA matalaba yaha hai ki dU~Dhiye sAdhu rAtri ko jaMgala jAte haiM to pAnI vinA zuci kaise karate hoMge, buddhimAn Apa hI vicAra leMve / lajjA ke kAraNa isa bAta ko sApha sApha jAhira nahIM karate haiM, jaba koI pUchatA hai to kahate haiM jatana karate haiM so na jAne kyA jatana karate haiM ? yadi isa bAta meM kisI ko zaMkA hove to vaha dU~Dhiye sAdhu sAdhvIko caubIsa tIrthakarakI kasma dekara tahakIkAta kara sakatA hai| . (3) jUThe bartanoM kA mailA pAnI sAdhu ko lenA yogya hai yA
Page #691
--------------------------------------------------------------------------
________________ (114) nahIM ? DhUMDhiye mailA pAnI lete aura pIte haiM / Ama loga prAyaH jAnate haiN| ( 4 ) zAstra kitane mAnane aura usameM kyA pramANa hai ? niyukti, bhASya, cUrNi, TIkA Adi prAcIna artha mAnane. yA nahIM ? vyAkaraNAdi kA par3hanA yogya hai yA nahIM ? yadyapi DhU~Dhiye ina bAtoMko nahIM mAnate haiM parantu jainazAstra kyA pharamAtA hai so dekhanA yogya hai| (5) sUtaka pAtaka mAnanA cAhiye ki nahIM ? usa ghara kA AhAra pAnI lenA yogya hai yA nahIM ? DhUMDhiye ina bAtoM kA paraheja nahIM karate haiN| (6) jainamata ke zAstrAnu sAra gRhasthI ko iSTadeva kI mUrti kA pUjana karanA yogya hai yA nahIM ? ___ pUrvokta 6 praznoM kA jainazAstrAnusAra koI bhI uttara dU~DhiyoMkI tarapha se nahIM milA hai| isa vAste nyAyavAn satya ko pasaMda karanevAle dharmAtmA mahArAjA sAhiba H. H. mahArAjA hIrAsiMha bahAdura nAbhApati ke paMDitagaNa ne apane nyAyazIla dharmAtmA svAmI mahArAjA sAhiba kI AjJAnusAra pUrNa vicAra karake phaisalA likhakara rajisTarI karAke mukAma rAyakoTa jilA ludhiyAne meM lAlA devIcaMda caMbArAma kI mArphata mahArAja zrIvallabhavijayajI ko bhejA / par3hakara una mahAtmAne vaha phaisalA sarvake lAbhArtha hamako bheja diyA / hamane dekhakara jo kucha AnaMda manAyA, paramAtmA hI jAnate haiN| jihvA se kahA nahIM jAtA hai aura lekhanI se likhA nahIM jAtA hai| yadi hamAre usa AnaMda kA kisI ko anubhava karanA ho to vaha isa phaisale ke
Page #692
--------------------------------------------------------------------------
________________ (115) par3hane se apane Apako jo kucha AnaMda prApta hove usake sAtha tulanA kara leve| ___ basa isa bAta para hama AnaMda ke vaza hokara zrIjainadharma kI, zrImahArAja zrImadvijayAnaMda sUrIzvara zrIAtmArAmajI mahArAjakI, tathA nAbhAnareza mahArAja hIrAsiMhajI bahAdura kI jaya bulAne se nahIM ruka sakate haiM, bezaka dharmI rAjA hoM to aise hI hoM; mahArAja sAhiba ne apanI nyAyakalA dvArA dUdha aura pAnI ko pRthak 2 karake dikhA diyA hai, isa bAta para hama aise dharmAtmA nyAyavAn mahArAjA sAhiba ko bArabAra dhanyavAda dete haiM aura prArthanA karate haiM ki mahArAjA sAhiba ke teja pratApa Rddhi putra pautrAdi kI prati dina vRddhi hove sAtha meM apane bhUle hue bhAiyoM se araja gujAranI munAsiba samajhakara hitazikSA rUpa likhA jAtA hai ki isa rIti kA phaisalA hone para bhI yadi Apa apane haThavAda ko chor3ane kA udyama na kareMge to jarUra pakSapAta ke pravAha meM Apako gote mArane pdd'eNge| __ aba nAbhA meM hue zAstrArtha kA phaisalA-jisakA varNana prathama kiyA gayA-likhA jAtA hai| ( yaha phaisale kI akSarazaH-hUbahU nakala hai|) phaisalA zAstrArtha naabhaa| OM zrIgaNAdhipataye namaH / zrImAn munivara vallabhavijayajI, paMDita zreNI sarakAranAbhA isa lekha dvArA Apa ko vidita karate
Page #693
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 116 ) haiM / gatasaMvatsara meM Apane hamAre yahA~ zrI 108 zrImanmahArAjAdhirAja nAbhAnarezajI ke haz2ara meM chaH 6 prazna nivedana karake kahA thA ki yadyapi jainamata aura jainazAstra bhI sarvathA eka haiM paraMca kAlAMtara se hamAre aura DhUMDhiyoM meM paraspara vivAda calA AtA hai balaki kaI eka jagA para zAstrArtha bhI hue haiM parantu yaha bAta nizcaya nahIM huI ki amuka pakSa sAdhu hai / zrImahArAja kI nyAyazIlatA aura dayAlutA / dezAMtaroM meM vikhyAta hai isase hameM AzA hai ki hamAre bhI paraspara vivAdakA mUla Apake nyAyaprabhAva se dUra ho jAvegA / bhagavadicchAse ina dinoM meM DhU~DhiyoM ke mahaMta sohanalAlajI yahA~ Aye hue haiM unake sanmukha hI hameM ina chaH 6 praznoM kA uttara jainamata ke zAstrAnusAra unase dilAyA jaave| Apake kathanAnusAra ukta mahaMtajI ko isa viSaya kI ittalA dI gaI, Apane ittalA pAkara sAdhu udayacaMdajI ko apane sthAnApanna kA adhikAra dekara unake hAni lAbha ko apanA svIkAra karake zAstrArtha karanA mAna liyA thA / 3.5 tadanaMtara zrI 108 zrImanmahArAjAdhirAjajI kI AjJAnusAra hama logoM ko zAstrArtha ke madhyastha niyata kiyA gayA / tisa pIche kaI dina taka hamAre sAmane ApakA aura udayacaMdajI kA zAstrArtha hotA rahA zAstrArtha ke samaya para jo pramANa Apane dikhalAye so zAstra vihita the / ApakI ukti aura yuktiyA~ bhI niHzaMkanIya aura prAmANya thIM / prAyaH karake zlAghanIya haiM / ukta zAstrArtha ke samaya para aura isa DeDha varSa ke aMtara meM bhI jo
Page #694
--------------------------------------------------------------------------
________________ (117) isa viSaya ko vicArA hai usase yaha bAta siddha nahIM huI ki jainamata ke sAdhuoM ko vArtAlApa ke sivAya ahorAtra akhaMDa mukhabaMdhana aura sarvakAla mukhapotikA ke mukha para rakhane kI vidhi hai| kevala bhrAMti hai| kevala vArtAlApa ke samaya hI mukhavastra ke mukha para rakhane kI AvazyakatA hai| hamAre buddhibala kI dRSTi dvArA yaha bAta prakAzita hotI hai ki ApakA pakSa DhU~DhiyoM se balavAn hai| ___ yadyapi ApakA aura DhUMDhiyoMkA mata eka hai aura zAstra bhI eka haiN| isameM bhI sandeha nahIM, sAdhu udayacandajI mahAtmA aura zAMtimAn haiM paraMca Apane jainamata ke zAstroM meM atIva parizrama kiyA hai aura Apa unake parama rahasya aura gaDharthiko prApta hue haiM / satya vo hI hotA hai jo zAstrAnusAra ho aura jisameM usake kAyadoM se svamata aura paramatAnuyAyioMko zaMkA nA ho, zAstra ke viruddha aMdhaparaMparAkA svIkAra karanA kevala haThadharma hai| pUrva vicArAnusAra jaba ApakA zAstra aura dharma eka hai aura usake kartA AcArya bhI eka haiM phira Azcarya kI bAta hai ki kahA jAtA hai ki hamAre AcAryoM kA yaha mata nahIM hai aura nA ina granthoM ke voha kartA haiM ! Apa dekhate haiM ki hamAre bhagavAn kalakI avatAra kI bAbata jahA~ Apa dekhoge eka hI bRtta pAvegA aise hI Apake bhI jarUrI hai| __ Apake prativAdI ke haTha ke kAraNa aura unake kathanAnusAra hameM zivapurANa ke avalokana kI icchA huI / basa isa viSaya meM usake dekhane kI koI AvazyakatA nahIM thI / IzvarecchA se usake
Page #695
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 118 ) lekha se bhI yahI bAta prakaTa huI ki vastravAle hAtha ko sadA mukha para pheMkatA hai isase bhI pratIta hotA hai ki sarva kAla mukhavastra ke mukha para bA~dhe rakhane kI AvazyakatA nahIM hai kintu vArttAlApa ke samaya para vastra kA mukha para honA jarUrI hai| Apake zAstrArtha meM eka hameM bar3A bhArI lAbha huA hai ki hameM mAlUma ho gayA ki jainamata meM bhI sUtaka pAtaka ko grahaNa kiyA hai aura jaina sAdhuoM ko unake gharoM ke AhArAdi ke lene kI vidhi nahIM hai / vyatIta saMvatsara ke ATha jeTha jyeSTha mudI paJcamI saM0 1961 ko jo zAstrArtha madhyameM chor3A gayA usase yaha Azaya thA ki DhUMDhiyoM kI ora se sadA mukhabandhana kI vidhi kA koI pramANa mile - so Aja dina taka koI uttara unakI tarapha se prakaTa nahIM huA, ataH una kI mUkatA Apake zAstrArtha ke vijaya kI sUcikA hai / ! basa isa viSaya meM hamArI saMgati hai aura hama vyavasthA yAne phaisalA dete haiM ki ApakA pakSa unakI apekSA se balavAn hai / ApakI vidyA kI sphUrti aura zuddha dharmAcAra kI neSTA atIva zreSThatara hai. prAyaH karake jainazAstravihita pratIta hotA hai aura hai / hastAkSara paNDitoM ke paNDita bhairavadatta | paNDita zrIdhara rAjyapaNDita nAbhA / paNDita durgAdatta / / paNDita vAsudeva / paNDita banamAlIdatta jyotiSI /
Page #696
--------------------------------------------------------------------------
________________ (119) ukta phaisale ke Ane para zrImunivallabhavijayajI ne zrImAn nAbhA nareza ko eka patra likhA, usakI akSarazaH nakala Age dete haiM / zrImAn mahArAjA sAhiba nAbhApati jI jayavante raheM, aura rAyakoTa se sAdhu vallabhavijaya kI tarpha se dharmalAbha vAMcanA, devaguru ke pratApa se yahA~ sukhazAnti hai, aura ApakI hamezaha cAheta haiN| samAcAra yaha hai ki Apake paNDitoM kA bhenA huA phaisalA pahu~cA / par3ha kara dila ko bahuta Ananda huaa| nyAyI aura dharmAtmA mahArAjoM kA yahI dharma hai, ki saca aura jhUTha kA nirNaya kareM jaisA ki Apane kiyA hai| kitane hI samaya se bahuta logoM ke udAsa hue dila ko Apane khuza kara diyA / isa bAre meM Apako bAra bAra dhanyavAda hai| aba isa phaisale ke chapavAnekA irAdA hai, so riyAsata nAbhA meM chapavAyA jAve yA aura jagaha bhI chapavAyA jA sakatA hai ? AzA hai ki isakA jabAba bahuta jalada milegA / tA0 14-1-1906 da0 vallabhavijaya, jainasAdhu // pUrvokta patra ke uttara meM nAbhAnarezakI taraphase paNDitoM ke nAma patra likhA, usakI nakala nIce mUjiba hai:brahmamUrta paNDita sAhibAna kameTI salAmata-nambara 1193. indula gujAriza pezagAha khAsa se irazAda sAdara pAyA ki bAvAjI ko ittalA dInAve ki jahA~ una kA manazA ho vahA~ isako tabaa karAveM yaha unako ikhatiyAra hai, jo kucha paMDitAna ne batalAyA
Page #697
--------------------------------------------------------------------------
________________ (120) vaha bhejA gayA hai, lihAjA mutakAlapha khidamata hU~ ki Apa bamanazA hukma tAmIla pharmAveM |10maagh saMvat 1962.az2a sarizataha ddyoddhii| pannAlAla, sarizatahadAra / isa patra ke uttara meM kameTI paMDitAna ne zrImuni vallabhAvijaya jI ke nAma patra likhA, usakI nakala nIce mUjiba hai:___ brahmasvarUpa bAvA sAhiba jI zrImahAtmA vallabhavijayajI sAhiba sAdhu salAmata / nambara 776 sarakAravAlA dAma hazmatahU se ciTThI ApakI peza hokara badI javAba batavassula DyoDhI mubArika va havAlaha hukma khAsa badI irazAda sadUra huA ki bAvA jI ko ittalA dI jAve ki jahA~ una kA manazA ho, tabaa karAveM / bakhidamata mahAtmA jI namaskara dasta bastaha hokara iltimAsa kiyA jAtA hai ki jahA~ ApakA manazA ho chapavAyA jAve, aura jo phaisalA tanAjaa bAhamI sAdhuAn mahAtmA kA jo jainamata ke anusAra paNDitAna ne kiyA thA, Apake pAsa pahuMca cukA hai, mutalaa ho cukA hai| taharIra 11 mAgha saMvat 1162 / / da0 sapUrNasiMha, az2a sarizataha kameTI paNDitAna / gujarA~vAlAkA zAstrArtha / "jaina patra sampAdakajI mahAzaya, kRpAkara isa lekhako apane patrameM chapavAkara prasiddha kara diijiegaa| jisa samaya yahA~ pratiSThA mahotsava bar3I dhAmadhUmase huA, usa utsavako dekhata hI DhU~Dhaka bhAiyoMke peTameM mAre dveSake jvalAe~ uThane
Page #698
--------------------------------------------------------------------------
________________ (121) lgiiN| phala yaha huA ki unhoMne eka choTIsI kitAba chapavAkara, zrIAtmArAmajI mahArAjake viruddha sanAtana dharmAvalaMbI bhAiyoMko khar3A kiyA, tathA dravyAdise unakI sahAyatA karane lge| kitAbameM aise vAkya likhe huve the,--- AtmArAmajI pujerene apane banAye 'ajJAna timira bhAskara' nAmaka granthameM likhA hai ki vedoMme naramedha, gomedha tathA azvamedha Adi yajJoMkA vidhAna hai| brAhmaNa loga, manuSya gAya, ghor3e Adi prANiyoMko mArakara yajJa karate the| brAhmaNa bhAiyo ! kyA yaha bAta saccI hai ?" isa kitAbako dekhakara, sanAtana dharmAvalaMbI bahuta bigdd'e| unhoMne noTisa diyA, jisakA Azaya yaha thA,-" AtmArAmajI mahArAjane ajJAna timira bhaaskrmeN| hamAre zAstroMse jo jo pramANa hiMsA sAbita karaneke liye diye haiM, unako satya ThaharAneke liye Apa loga apane paNDitoMko bulAveM, hama loga bhI apane paNDitoMko bulAte haiM / agara isa noTisakA javAba nahIM doge to AtmArAmajI mithyAvAdI samajhe jaayeNge|" __isa noTisako pAkara jaina bhAiyoMkI orase uttarameM noTisa diyA gayA / usameM yaha prArthanA kI gaI thI,-" zrImAn AtmArAmajI mahArAjane ajJAnatimira bhAskarameM vedAdi zAstroMse jo 2 pramANa diye haiM ve satya haiN| kitAba chapeko ikkIsa varSa hue abhI taka kisI mahAzayane usake viSayameM takarAra nahIM utthaaii| Apa logoMko yadi sandeha huvA ho, to, ajJAna timira bhAskarameM diye hue pramANoMko apane zAstroMse milAkara svayaM dekha leve, athavA apane paNDitoMko
Page #699
--------------------------------------------------------------------------
________________ (122) dikhalA kara nirNaya kara leveM / yadi Apake pAsa pustakeM na hoM, to hamAre pAsa Akara dekha leveM, kyoMki ApasameM virodha phailAnA acchA nahIM hai, aura gupta bAtoMko pabalika ( sarva sAdhAraNa ) meM jAhira karanA, hama loga acchA nahIM samajhate haiM, phira ApakI icchA / " isa noTisako pAkara ve loga zAnta nahIM hue, kintu zAstrArtha karaneke liye uttejita karane, tathA apane paNDitoMko bulAnekA prabandha karane lge| zrIsaMgha gujarA~vAlAne bhI munirAja zrIvallabhAvajayajI mahArAjako tAradvArA sUcita kiyA, munirAja zrI dillImeM caumAsA karanA cAhate the para isa samAcArako sunate hI phira paMjAba Ane vAste lauTe / pAThakagaNa ! sakhta garamIke dinoMmeM calaneke kAraNa pairoMme sUjana A gaI thI ataeva zrAvaka bhAI Agrahase apane 2 grAmoMmeM vizrAma leneke liye Agraha karate the, lekina jaina zAsanakI kisI prakAra helanA na ho, isa liye munirAja bar3e vegase vihAra karane lge| aise hI munirAja dhanyavAdake pAtra haiM ! aura jaina paMDita zrIvrajalAlajIko tAradvArA sUcanA dI / ve mahAzaya sUcanA pAte hI yahA~ A gye| ___ idhara sanAtanI bhAiyoMne paM0 bhImasena zarmA, vidyAvAridhi paM0 jvAlAprasAdajI mizra tathA paM0 gokulacaMdajI Adiko bulaayaa| prathama paM0 bhImasenajI Aye, unheM lene vAste DhU~Dhaka bhAI bhI sTezanapara gaye the, itanA hI nahIM balaki paNDitajIke galemeM apane hAthoMse puSpa mAlA bhI DAlate rahe ! tathA sanAtana dharmakI jayameM jaya milAte the| dUsare dina, sanAtanI bhAiyoMkI orase sAyaMkAlake cAra baje
Page #700
--------------------------------------------------------------------------
________________ (123) noTisa tathA eka patra milA, jisakA Azaya yaha thA,-" Aja sAyaMkAlake 6 baje brahma akhAr3e meM sabhA hogI, hamAre paM0 bhImasenanI zAstrArtha karanekeliye taiyAra haiN| AtmAnandI pujere bhI apane paNDitako lAveM / yadi AtmAnandI nahIM AyeMge to paM0 bhImasenajIkA vyAkhyAna hokara sabhAkA kArya samApta kiyA jAyagA tathA jainoMkA' parAjita honA prasiddha kara diyA jAyagA" isa noTIsako pAkara jainalogoMko bar3A Azcarya huA ki na to koI madhyastha, na pulisakA prabandha / phira bhI ghaMTekI phurasata ( avakAza) dekara zAstrArthake liye bulAnA, sabhAsthAna bhI brAhmaNoMkA, sabhApati bhI unhIMke pakSapAtI paM0 lAlazaGkarajI, mAnoM yaha eka gur3iyoMkA khela hI ina logoMne samajha liyA ! pAThakagaNa, saccI bAta to yaha hai ki vedameM hiMsA hai yaha bAta duniyAmeM jAhira hai| baMbaI zaharakI dharmasabhAne 26 prazna nikAle the / jinameMse AThaveM aura gyArahaveM praznakA javAba tArIkha 30 julAI san 1904 ke -- baMbaI samAcAra ' meM chapA hai, jisameM khulAsA vedameM hiMsA likhI hai ! parantu sanAtana dharmAvalaMbiyoMne tathA unake paM0 bhImasena zarmAne jozameM Akara tathA pakSapAtakA cazmA caDhAkara vicAra kiyA ki brAhmaNa kSatriyAdi hajAroM manuSya hamAre pakSameM haiN| jainI kula thor3I saMkhyAmeM, phira bhI ye jainI hamAre sanmukha bolate haiM ? isa liye inheM zAstrArthameM cAlabAjIse athavA lar3AI daMgese dabAnA aura prasiddha kara denA ki jainI hAra gye| para jaina loga unakA antaHkaraNa acchI tarahase jAnate the ataeva thAnedAra tathA pulisa ko sAthameM lekara jaina paM. vrajalAlajIko sabhAmeM le gye|
Page #701
--------------------------------------------------------------------------
________________ (124) sabhAmeM sanAtanI, AryasamAjI, DhU~Dhaka, sikha, musalamAna Adi 5000 pA~ca hajArake lagabhaga manuSya ekatrita ( ikaTThe ) hue the| thor3I hI derameM paM0 bhImasenajIkA bhASaNa prArambha huA jaba bhASaNake samAptikA samaya kucha bAkI thA, itanemeM jaina paM. vrajalAlajIne patrameM likhakara sabhApatiko sUcanA dI ki daza miniTa bolanekI ijAjata ( AjJA ) mujhe milanI caahiye| anantara sabhApatikI AjJA pAkara uThakara ve bolanA cAhate the, itanemeM paM0 bhImasenajI bar3e Avezase bola uThe ki-"pratipakSI jainI hI bola sakatA hai, na ki brAhmaNa ! isa liye bolanekI ijAjata Apa ko nahIM dI jaaygii|" uttara dete hue paNDitajIne gambhIratAse kahA ki,-" maiM jainI hU~ ataeva ApakA rokanA anucita hai|" tadanantara paM. bhImasena jIne kahA ki, yaha hamako likha do / paMDitajIne likha diyA, aura ucca svarase kahA ki,---jainI bananekA kAraNa vedavihita hiMsA hai|" ___yaha sunakara sabhAmeM kolAhala maca gyaa| mAre gusseke paM0 bhImasenajIkI A~kheM lAla ho gii| tadanantara ijAjata pAkara paNDitajIne yaha kahA;--" zrI AtmArAmajI mahArAjane ajJAna timira bhAskarameM vedAdizAstroMke jina pramANoMse gomedha, naramegha, tathA azvamedhAdi dikhalAe haiM, tathA una pramANoMkA jaisA hindIbhASAmeM anuvAda kiyA hai, unako satya siddha karanekeliye hama taiyAra haiM, parantu madhyastha jarUra honA cAhiye / jo niSpakSapAtI tathA saMskRta bhASAke padoMkA
Page #702
--------------------------------------------------------------------------
________________ (125) artha samajhanekI acchI yogyatA rakhatA ho / paM0 bhImasenajIkA yaha kahanA ki,-" pabalika madhyastha hai, dUsare madhyasthakI AvazyakatA nahIM / " bilakula galata ( anucita ) hai / goyA paM0 bhImasenajI apane mukhase hI siddha karate haiM ki, hama saccA zAstrArtha karanA nahIM cAhate / yadi yogya madhyastha nahIM mila sakate hoM, taba to paM0 bhImasenajIkA kahanA kucha mAna bhI liyA jAtA; kintu inhIM sanAtanI bhAiyoMne, AryasamAjake sAtha zAstrArtha karaneke samaya, meyo kaoNlejake prinsipala thibo sAhaba, tathA kvinsa kaoNlejake prinsipala benisa sAhabako madhyastha banAnakA Agraha kiyA thA ataeva maiM sampUrNa sabhAsadoMse nivedana karatA hU~ ki, ve hI niSpakSapAta buddhise vicAra kareM, aise zAstrArthameM madhyasthakI jarUrata hai athavA nahIM ? balake madhyasthakA niSedha sambadhI paM0 bhImasenajIkA vyAkhyAna, sApha jAhira karatA hai ki madhyasthake rahanepara hamArI cAlabAjI calegI nahIM; kintu pola khuljaaygii|" basa itanA hI jaina paM0 brajalAlajI kahane pAye the ki sabhApatine kahA,-" samaya ho gayA, bolanA baMda krie|" abhI dasa miniTa pUrNa nahIM hue, kintu pA~ca miniTa bAkI ( zeSa ) the, ataeva isa anyAyako dekhakara kaI logoMne kaha diyA ki pakSapAta ho rahA hai, para vahA~ kauna sunatA hai / baDI jaldIse paM0 bhImasenajIne uThakara kahA ki," vAdI, prativAdI donoM yadi cAheM taba madhyastha niyata kiyA jAtA hai, hama loga madhyasthako nahIM cAhate haiM, kyoMki usameM rizvatakhorI ( ghUsadenA )
Page #703
--------------------------------------------------------------------------
________________ (126) hotI hai| aba samaya ho gayA, ataeva sabhA banda kI jAtI hai, kala phira sabhA hogii|" tadanantara donoM pakSavAle,-" jaina dharmakI jaya !" " sanAtana dharmakI jaya ! " pukArate huye surakSita apane apane ghara gaye / sabhAsthalameM koI 2 bahAdura apanI bahAdurI dikhalAnekI ceSTA karate the, para pulisane bhI bahAdurIkA phala havAlAtameM banda honA par3egA, ityAdi kahakara zAnta kiyaa| __ dUsare dina murAdAbAdake paM0 jvAlAprasAdajI, tathA meraThake paM0 gokulacaMdajI A gaye, aura sabhA kI gaI / vyAkhyAnameM jainiyoMko manamAnI gAliyA~ dekara paM0 jvAlAprasAdajIne vidyAvAridhi padavIkI sArthakatA dikhalA dI ! tathA paM0 bhImasenajI bhI apanI vRddhAvasthAkI zAnti dikhalAkara logoMko mAta karate the ! bicAre DhU~Dhaka bhAiyoMkI bar3I durdazA hotI thI ! kyoMki kharca bhI denA aura sabhAmeM paNDitoMkI gAliyA~ bhI sunanA / antameM, pariNAma yaha huA ki logoMmeM atyanta azAnti phaila gii| prati kSaNa mArapITa honekI sambhAvanA hone lagI, ataeva pulisa suparinTenDenTa bahAdurako saba prabandha karanA pdd'aa| unhoMne kahA ki,-" donoM pakSavAle loga, apane 2 paNDitoMko lekara, kala savere sAta baje kotavAlImeM hAjira ho / jaja sAhaba va caTarjI sAhaba saMskRtake jAnakAra haiM unake samakSa tumhArA phaisalA karA diyA jAyagA" ___ yahA~ pAThakoMko yaha dikhalAnA Avazyaka hai ki, jainoMkI orase paM0 bhImasenazAko eka rajiSTara patra bhejA gayA thA, parantu unhoMne
Page #704
--------------------------------------------------------------------------
________________ (127) liyA nahIM / patrakA Azaya yaha thA ki, Apa brAhmaNa smRti Adi granthoMmeM kina 2 granthoMko pramANa mAnate haiM ? " khaira ! pulisa suparinTenDenTa sAhabase sanAtana dharmasabhAke sekreTarI paM0 kedAranAthane kahA ki, hama pA~ca prazna jainiyoMko dete haiM, ve kala savere ina praznoMkA javAba likhakara lAveM / usI samaya jaina bhAiyoMkI orase bhI rajisTarapatra dikhalAyA gayA, aura kahA gayA ki, isa praznakA uttara, sanAtanI paNDita bhI likhakara lAveM / dUsare dina savere sAta baje donoM pakSa kotavAlImeM upasthita hue| usI samaya sAhaba A gaye / pulisa inspekTara dvArA bhIDa haTavAI gaI / cunehue zikSita logoMko chor3akara, anya loga bAhara kara diye gaye tathA phATaka banda kara diyA gyaa| - zrImAn paM0 jvAlAsAhaba DisTrikTa jaja tathA heDamAsTara caTarjI sAhaba madhyastha kiye gaye the| pAThakagaNa, yahA~ madhyasthake viSayoM kucha likhanA aprAsaMgika nahIM samajhA jAyagA / madhyastha jaja sAhaba brAhmaNa kula tilaka, niSpakSapAtI amRtasara nivAsI the| Apake pUrvaja bhI bar3e bar3e adhikArI the / dhAndolanake kAraNa paraspara bar3hI huI azAntiko pakSapAtarahita hokara dUra karaneke kAraNa, Apa jainImAtrake dhanyavAdake pAtra haiN| aura aise hI saMskRtajJa mi. bI. sI. caTarjI bI. e. heDamAsTara bhI upasthita the| maulavI najIrahusena, maulavI sayyada kalandarahusena, DisTrikTa suparavAijhara,AryasamAjake netA mi0 AtmArAma amRtasarI Adi pratiSThita hindu, musalmAna tathA rAjakarmacArI bhI upasthita the|
Page #705
--------------------------------------------------------------------------
________________ (128) kArya prArambha huaa| jajasAhabane sanAtanI bhAiyoMse pUchA ki, ajJAna timira bhAskarako chape kitane dina hue ? uttarameM kahA gayA, ikkIsa varSa / phira jajjasAhabane pUchA ki, itane dinataka kyoM takarAra nahIM uThAI gaI ? unhoMne kahA, abhItaka kitAba dekhanemeM nahIM AI thii| anantara eka jaina bhAIne kahA ki yaha bAta galata hai, kyoMki paM0 bhImasenajIne kahA thA,-"eka vAra maiM isa kitAbakA khaNDana kara cukA huuN|" __ phira sanAtanI bhAiyoMkI prArthanAnusAra jajasAhebane kahA,-" kalaH pA~ca prazna jainiyoMko diye the ve lAveM / " __ jainiyoMkI orase likhita praznoMke uttarakI kaoNpI jajasAhabake sanmukha rakkhI gaI aura kahA gayA ki, hama logoMne sanAtAnayoMko jo prazna diye the unakA uttara cAhate haiN| " jaja sAhabake mA~ganepara paM0 bhImasenajI bole ki, prathama hamAre praznakA jabAba diyA jAya pIche inake praznakA javAva dUMgA; kyoM ki prathama hamArI orase prazna kiye gaye the| / usI samaya jainiyoMkI taraphase rajisTara patra dikhalAkara kahA gayA ki, prathama hamArI orase hI prazna kiyA gayA thA / tapAsa karanepara yahI bAta saccI niklii| tadanantara jaja sAhabane jaina paM0 brajalAlajIse kahA ki, Apa apane prazna sunA deveM, pazcAt prazna suna kara, unhoMne paNDita bhImasenajIse pUchA ki,--" mantrabrAhmaNayorvedanAmadheyam " isa maharSike sUtrAnusAra brAhmaNa granthako vedatva prApta hai, ataeva maiM Apase pUchatA hU~ ki, brAhmaNa grantha veda haiM vA nahIM ? . .
Page #706
--------------------------------------------------------------------------
________________ (129) pAThako ! yahA~ yaha likhanA Avazyaka hai ki, sanAtana dharmAvalaMbImAtra brAhmaNa granthoMko veda mAnate haiM aura unhIMmeM gomedha tathA naramedha bar3e vistArase likhA hai| ataeva paM0 bhImasenajIne bar3I cAlAkIse uttara diyAthA ki, " mUla vedameMse gomedha tathA naramedha dikhalAo, " isase upara likhA pUchA gayA thaa| paM0 bhImasenajIne kahA,-" brAhmaNa graMthoMko veda mAnatA hU~ parantu maiM jainI paNDitase pUchatA hU~ ki, ve mUla vedameMse gomedha tathA naramedha dikhlaaveN| jaja sAhaba paM0 bhImasenajIse bole,-"mantrabrAhmaNayorvedanAmadheyam" isa vacanase brAhmaNa granthoMko vedatva prApta hai, use Apa svIkAra bhI karate haiN| basa aba Apako jaina paM0 vrajalAlajI apanI icchAnusAra saMhitA athavA brAhmaNabhAgase naramedha tathA gomedha dikhlaaveNge| yaha ApakA Agraha karanA ki, mUlameMse hI dikhalAveM, anucita hai| __paM0 bhImasenajIne kahA,-" brAhmaNa graMtha, mUla vedakA vyAkhyAna haiM, ataeva mUlakA Agraha kiyA jAtA hai|" ____ jaja sAhabane kahA, " isameM kyA pramANa hai ki, brAhmaNa grantha mUla vedakA vyAkhyAna haiM ? phira yaha zaGkA uThatI hai ki vaha vyAkhyAna vedAnukUla hai athavA nahIM ? " ___ tadanantara paM0 jvAlAprasAdanI bolane lge| unhoMne bhI piSTapeSaNasAhI kiyA jise sunakara jaja sAhabane spaSTa kaha diyA ki Apa loga barAbara uttara nahIM dete haiN| itanemeM tIsare sanAtanI paNDitane kahA ki, " gauNamukhyayo
Page #707
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 130 ) mukhye kAryasampratyayaH " isa nyAyase saMhitA mukhya tathA brAhmaNa grantha gauNa haiM. ataeva jaina paNDitako mUla vedase hI hiMsA batalAnI cAhiye / " - jaja sAhabane kahA, " aisA kyoM ? yaha nyAya isa sthalake liye nahIM Apa loga vicArakara boleM / " ( itanA kahakara ha~sa diye aura sanAtanI paNDitoMse bole ki . ) " ApalogoM meM kisIne bhI uttara ThIka nahIM diyA khaira ! jaina paM0 brajalAlajI ! Apa mUla vedameM hiMsA batalA sakate haiM yA nahIM ? uttarameM paNDitajIne kahA ki, "hamArA yaha pakSa hI nahIM hai, kyoM ki AtmArAmajI mahArAjake banAe huye ajJAnatimirabhAskarake lekhako satya siddha karanA yahI hamArA pakSa hai / yadi mUla vedake viSayameM Apa nirNaya karanA cAhate hoM to, svayaM paM0 jvAlAprasAdajIne tathA paM0 bhImasena zarmAne apanI lekhanIse hI mUla vedameM hiMsA siddha kI hai / " isa vAkyako sunakara jaja sAhabane kahA, - " dikhlaao| " zIghra hI paM0 jvAlAprasAdajI mizrakA - " mizra bhASya" dikhalAyA gayA, jisameM azvako mArakara usake mAMsako pakAnA ityAdi azvamedha yajJakA varNana likhA thA ! vaise hI paM0 bhImasenajIkA lekha dikhalAyA gayA / unhoMne sApha likhA hai, -" vedameM likhA hai ki Ae hue brAhmaNa vA kSatriya rAjA vA atithike liye bar3e baila vA bar3e bakare ko pakAve / " ina vAkyoM ko sunakara sanAtana dharmAvalaMbI tathA unake paM0 bhImasenajI va jvAlAprasAdajI kucha bhI nahIM bola sake / tadanantara madhyasya puruSoMne kahA ki jo kucha matalaba hai hama khUba
Page #708
--------------------------------------------------------------------------
________________ (131) samajha gaye haiN| magara hama bhrAtabhAvase ApasameM rAjInAmA ho jAve aura aise kleza vRddhiko prApta na hoveM isameM acchA samajhate haiN| AkhirakAra madhyastha puruSoMkA vacana mAnya rakhanA munAsaba samajhAgayA aura paraspara bhrAtRbhAvakA rAjInAmA likhA gayA ! yaha vRttAnta jaisA mere anubhavameM AyA pAThakavRndako sUcanArtha likhA gayA hai| yadi isameM kucha nyUnAdhika likhA gayA ho, to donoM hI pakSavAle mujhapara kSamA kreN| K. C. Bhutt. ( 26 julAI 1908) ( noTa ) isa kAryameM zahara jalaMdharanivAsI yatijI kesaraRpijIne bhI prazaMsanIya madada dI thii| inakI dharma para pUrNa zraddhA hai| par3he hue bhI ye prAyaH yativargameM ucca koTike lAyaka haiN| yadi inake jaisA khyAla anya yativargakA hove to jainadharmonnati zIghra hI ho jAve / itanA hI nahIM balaki jainadharmapara jhUThe AkSepa karane bAloMko khUba zikSA mila jaave| " paMDita bhImasenajI zarmAke udgAra" gujarA~vAlA paMjAba / jainadharmAvalambI logoMmeM kaI phirke hone para bhI hu~Dere aura pujere ye paMjAbameM vizeSa kara haiN| pujere jainiyoMmeM eka AtmArAma sAdhu ho cukA hai| ukta sAdhune eka pustaka ajJAna timira bhAskara nAmaka chapAyA thA jisameM vedAdi mAnya zAstroMkI RSi maharSiyoMkI
Page #709
--------------------------------------------------------------------------
________________ (132) aura vizeSakara brAhmaNa mAtrakI khaba nindA kI hai| vedako hiMsAdi adharma phailAne vAlA kahA hai / saba sanAtana dharmI AryasamAjI aura svA0 dayAnandako bhI hiMsaka adharmI likhA hai| paMjAbameM nAgarIkA pracAra kama hai isase usa pustakakA hAla saba koI nahIM jAnate the / hu~Dere jainiyoMne pujeroMkA khaMDana karate hue ajJAna timira bhAskarakA anuvAda karake do tIna TrekTa urdU chapA diye| jinako dekhakara sanAtana dharmI pabalikameM bar3I halacala paidA ho gaI ki sanAtana dharmake vedAdi zAstromeM manuSyakA tathA gaukA mAranA likhA hai to hama vedako chor3a deMge / hu~DeroMkI cAlAkI yaha thI ki sanAtana dharmI dalako apane zatru pujeroMkA virodhI banA deM to ina donoMmeM khUba jhagar3A ho / so yadi sanAtana dharmI aisA kahate ki hama jainadharmake sabhI phirkoko vedaviruddha tathA nAstika mAnate haiM, hama sabhIkA khaMDana kareMge to eka pujeroMke sAtha jhagar3A kama hotA / so na huA kintu pujeroMse bakher3A bar3ha gayA / zAstrArtha honekI bAta cIta calI / iTAvese paM0 bhI0 za0 aura murAdAbAdase paM0 jvAlAprasAda mizra tathA meraThase paM0 gokulacaMdajI gujarA~vAlemeM pahu~ce / gujarA~vAlemeM cAra dina bar3e samArohase sabhA huI / pahile dinakI sabhAmeM kucha jaina loga aaye| pujere jainiyoMkI orase koI paNDita nahIM thA / kAzIkI jaina pAThazAlAmeM par3hanevAlA eka brAhmaNa vidyArthI ( jisane laghu kaumudI bhI ThIka nahIM par3ha pAI thI ) zAstrArthake liye AyA thaa| anumAnase jAnA gayA ki kucha lobha deke use veda virodhI banAyA gayA thaa| jaba sabhAmeM vaha vidyArthI bolaneko khar3A kiyA gayA taba sanAtana
Page #710
--------------------------------------------------------------------------
________________ (133) dharmiyoMne pUchA ki tuma kauna ho?" usane kahA-" maiM kAzIkI jaina pAThazAlAkA adhyApaka brAhmaNa huuN|" taba sanAtana dharmiyoMne kahA ki,-"yahA~ jainiyoMke sAtha zAstrArtha hai, kyA tumane vedokta dharma tyAga diyA hai ? kyA tuma jainI ho gaye ho ?" aisA sunakara vidyArthIkA caharA bigar3a gayA aura kucha ghabarA gayA / to bhI lobhavaza mithyA bolA ki, maineM vaidika dharma chor3a diyA maiM jaina ho gayA huuN| taba kahanekI ijAjata honepara bhI usase kucha na kahA gayA / kevala yahI kahA ki gujarA~vAlAke kalakTara sAhaba sabhApati ho / 22 prabandha kartA hoM koI aMgareja madhyastha ho taba zAstrArtha honA cAhiye / sanAtana dharmakI orase pabalikako sunAyA gayA ki zAstrArtha TAlaneke liye yaha inakI bahAnebAjI hai / sabhAmeM siddha kiyA gayA ki vedameM manuSyako tathA gauko kadApi mata mAro inakI rakSA karo aisA sApha 2 likhA hai |prmaann dikhAye gaye, AtmArAmako mithyAvAdI, jainiyoMko nirdayI hiMsaka nAstika siddha kiyA gyaa| tIna cAra dina taka jainoMko saba prakAra sabhAmeM bulAyA para ghabar3Ake nahIM Aye, Dara gye| sanAtana dharmakA jaya jayakAra hoke sabhA visarjana huii| brAhmaNa sarvasva mAsikapatra saMpAdaka paMDita bhImasena zarmA-bhAga-6-aMka 12 pRSTha 457-458 / pUrvokta donoM akhabAroMke lekhoMko dekhakara vAcakavRMda svayaM vicAra kara sakeM isa vAste yaha udyama kiyA gayA hai, na ki pakSapAta karanekeliye / isa vAste vAcakavRMdase savinaya prArthanA hai ki ve niSpakSa pAta ho svayaM nirNaya kara leveM iti / (vizeSa nirNaya nAmaka pustakase uddhRta )
Page #711
--------------------------------------------------------------------------
________________ (134) bArahavIM zvetAMbara jainakAnphareMsa sAdar3I (mAravAr3a) ke samaya diyA huA bhASaNa / OMnamaH viitraagaay| yasya nikhilAzca doSA na santi sarve guNAzca vidyante / brahmA vA viSNurvA haro jino vA namastasmai / ( bhAvArtha--jisameM eka bhI doSa nahIM hai aura jisameM sAre guNa vidyamAna haiM usako maiM namaskAra karatA huuN| vaha cAhe brahmA ho, viSNu ho, mahAdeva ho yA jina, ho / ) ___ mAnya munivaro ! suzIlA sAdhviyo ! sabhya sadgRhastho aura sannariyo ! Apa sarvakA yahA~ para upasthita honA kucha anya hI kathana kara rahA hai| raMga biraMgI vicitra pagar3iyoM aura lAla pIle aneka prakArake kapar3oM va gahanoMse susajjita do daloMkA ekatrita honA to aneka vivAha ( zAdI) jImanavAra Adi prasaMgoMmeM hI saMbhava hai| parantu Apase hI kyA ? sArI duniyAse ulTe raste calanevAle hamAre dodala jo Apako dikhalAI dete haiM usase sApha jAhira hotA hai ki, yaha prasaMga sAMsArika nahIM hai, kintu dhArmika hai| isa lie maiM bhI yahA~ kucha bolanekA adhikAra rakhatA huuN| merA vicAra aura adhikAra / mahAzayo ! yahA~ jo kucha kahU~gA apanA nijakA vicAra khuuNgaa| usako mAnanA na mAnanA usa para vicAra karanA na karanA ApakA
Page #712
--------------------------------------------------------------------------
________________ (135) akhtiyAra hai| mere pAsa to kyA jaina sAdhumAtrake pAsa aisI sattA nahIM hai jisake balase Apa para kiso kisamakA jora yA pharja DAlA jA sake ? jaisA ki sA~jhavartamAnameM sulahake utsavameM zAmila nahIM honekA karavIra pIThake jagadguru zrIzaMkarAcAryakA apane anuyAyiyoMko pharmAna jAhira huA hai| __ jaina guruoMko upadezakA adhikAra hai AdezakA nahIM / sajjano ! Apake pAsa pratinidhitva (Deligation) sUcaka cinha phUla haiN| mere pAsa rajoharaNa dharmadhvaja hai| Apake pAsa kAgajakA kaTA huA TikiTa hai merepAsa kapar3ekA banA huA veSa hai / Apako jaina kaeNnphareMsa-jaina mahAsabhAke isa adhivezanake tIna dinoMkA pratinidhitva milA hai mujhe jainazAsanakA hamezAke liye pratinidhitva milA hai| Apako AmaMtraNa patrikA dvArA apane apane grAma-nagara saMsthAkI taraphase adhikAra prApta huA hai / mujhe-prAtaH smaraNIya marahUma jainAcArya zrImadvivijayAnaMdasari zrIAtmArAmajI mahArAjake hastase samasta zrIjainasaMghakI taraphase adhikAra prApta hai / prApta adhikArako yathAzakti amalameM lAnA apanA kartavya samajha kara hI isa samaya maiM udyata huA huuN| kaoNnphareMsakI AvazyakatA / sajano ! aisI sabhAoMkI kitanI AvazyakatA hai so Apa saba jAnate haiM / isa sabhAke svAgata kameTIke pramukhane aura sabhAdhyakSane apane apane vaktavyameM bhalI prakAra jAhira kara diyA
Page #713
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 136 ) kaI logoMko hai / anyAnyasthAnoMmeM aisI aneka sabhAe~ ho rahI haiM / yadi isa saptAhako sabhAsaptAhakA nAma diyA jAya to yogya hI hai / sabhA oMkA uddeza unnatike sivA aura koI nahIM hai / yaha bAta satya hI mAnanI par3atI hai| magara kabhI kabhI usase viparati kArya hotA sunAI yA dikhAI detA hai / jisase arucisI ho jAtI hai / merI samajhameM yaha unakI bar3I bhArI bhUla hai / isa taraha karanese pakSa par3a jAtA hai / eka dUsare para parasparameM iljAma yA doSa lagA dete haiM, usakA pariNAma burA hotA hai / saMpake sthAna meM kusaMpa prItikI jagaha aprIti, sudhArakI jagaha bigAr3a, ho jAtA hai / isa lie priya mahAzayo ! vyaktigata kAryako Age khar3Akara samaSTikA nAza karanA buddhimattA nahIM hai / bar3I muzkilase, aneka kaSTa sahanakara dhana vyayakara tIna dinake lie jo sammelana hotA hai, usameM takarArI bAtako sthAna na dekara jisa muddekI bAta ke lie, jisa uddezase ekatrita hote haiM usakA hI nirAkaraNa honA ucita samajhA jAtA hai / zAntikI yojanA / bezaka yadi azAntikA koI prazna ho jisase samAjapara burA asara hone kI saMbhAvanA ho, kusaMpakA bIja boyA jAtA ho usake liye nyAyako mAna dekara sabhyatAse gaMbhIratA ke sAtha paraspara vicAkA malAnakara zAnta cittase samAja ke hitakI khAtira, thor3e hI samayameM yadi nirAkaraNa hotA dikhalAI deve to kasarata rAyase kara denA yogya hai | parantu eka tucchasI bAtakI khAtira apanA hI kakkA
Page #714
--------------------------------------------------------------------------
________________ (137) kharA kiye jAnA aura samAjako dhakkA diye jAnA AdhI AdhI rAta sArI sArI rAta eka hI bAtako uThA lie jAnA yogya nahIM hai| maharabAno! yadi Apako apane samAjakA, jaina samAjakA apane svAmI bhAiyoMkA, apanI dharmAtmAbahanoMkA, apanI santAnakA are! apane pitA mahAvIrake zAsanakA kucha bhI darda ho, Apa kI nasa aura ragaragameM dharmAbhimAna yA manuSyatvakA aMza bhI ho to apane, apanI samAjake hitake lie Apako azAnti, kleza aura kusaMpako samAjase dhakkA dekara zAnti, prema aura saMpakA vAsa karAneke lie judA judA ilAkoMke mukhya mukhya samAjake pratiSThita netAoMkI eka khAsa sabhA kAyama karanI cAhie / jarUratake vakta vaha sabhA jahA~ yogya samajhA jAya ekatra ho kara jo khulAsA apane hastAkSaroMse jAhira kare sarva samAjameM mAnya ho jAve / merI samajhameM yaha bAta kyA gRhastha aura kyA sAdhu sabako pasaMda aaygii| ____ mahAzayo ! pIche bhI aisI praNAlI calatI thI aisA jaina itihAsase mAlUma hotA hai| zrIdharmaghoSa sUri mahArAjane jainadharmase viruddha calanevAle zrAvakoMko zikSA ( daMDa ) dene ke lie aThAraha zrAvaka kAyama kiye the / jinameM zrImAlakulatilaka yazodhavala nAmaka khajAnacIkA putra jagadeva mukhya thaa| jisa jagadevako zrI hemacaMdrasUrine bAla kavikA biruda kiyA thaa| vidyAkI khAmI dUra kro| - pyAre jaina bhAiyo ! Apane samajha liyA hogA ki, pichale hamAre jaina bhAI suzikSita, dhanADhya, adhikArI aura pratiSThita hote the /
Page #715
--------------------------------------------------------------------------
________________ (138) jisase ve dhArmika aura sAmAjika yAvat rAjyakAryameM bhI pravINa hote the / Ajakala apanI kaisI dazA ho rahI hai so Apase chupI huI nahIM hai / jisakA mukhya kAraNa, jahA~taka merA khayAla pahu~catA hai,. vidyAkA abhAva nahIM to bhI kamI to avazya hai| mujhe kahanA par3atA hai ki hindustAnameM prAyaH kyA hindu, kyA musalamAna, kyA isAI, kyA pArasI, kyA Arya samAjI, kyA sikha, sabake kaoNleja sunAI dete haiM, parantu jainoMkA eka bhI kaoNleja-mahAvidyAlaya nahIM hai| jisa samAjameM sabase adhika vidyA-jJAnakA prema kahA jAtA hai; mAnA jAtA hai usameM koTIzvaroMke vidyamAna hote hue bhI vidyAkA kSetra saMkacita hI banA rahe, yaha thor3e duHkhakI bAta nahIM hai ! kamase kama hindustAnameM tIna jaina kaoNleja honekI AvazyakatA hai| eka gujarAtameM aise sthAna para ho ki, jisakA lAbha gujarAta, kAThiyAvAr3a kaccha aura dakSiNa saba le sakeM / eka mAravAr3ameM aise sthAna para ho ki jisakA lAbha mAravAr3a, mevAr3a, mAlavA sabako mile / eka aise sthAna para ho ki jisakA lAbha paMjAba, baMgAla, saMyukta prAMta Adi sabako mile| kaoNlejakI AzA / mahAnubhAvo ! bar3e harSakI bAta hai ki paMjAbameM jaina kaoNlejakI saMbhAvanA mahodaya sabhApatijIne Apake Age prakaTa kara hI dI hai, to bhI prasaMga honese paMjAbI bhAiyoMko yAda dilAneke lie svargavAsI guru mahArAjakA ucca Azaya maiM sunA denA cAhatA huuN|
Page #716
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka dinakA jikra hai / ludhiyAnemeM kucha AsaryamAjI bhAiyoMne zrImahArAja sAhabase arja kI ki, Apa deva maMdira to banavAye jAte haiM, magara devamaMdirake rakSakoMke utpAdaka devavANI-sarasvatIke maMdirakI bhI jarUrata hai| . zrImukhane, AhA ! kyA hI usa vakta samayasUcakatAkA javAba diyA ! sunakara saba khuza ho gaye / Apane pharmAyA thA,-" isa vakta inako devabhakta banAnekI jarUrata hai, isa lie devamaMdira banate haiN| jaba yaha kArya pUrNa ho jAyagA khuda ba khuda devavANIkA khayAla ho jaaygaa|" __ bezaka mahApuruSoMkI vANImeM bhI devavANIkAhI asara hotA hai / ApakA kahanA jyokA tyoM hI mere anubhavameM A rahA hai| dhIre dhIre pAThazAlA hAi skUlake rUpameM praviSTa ho kaoNlejake rUpameM AnekI saMbhAvanA ho rahI hai| ___ mahAzayo ! mere aMdara bhI isa bAtakA bIja usa vaktakA boyA huA dhIre dhIre aMkurake rUpameM prakaTa huA Apako najara AtA hogA / paraMtu vaha sadgurUkA boyA huA bIja saphala taba hI mAnA jAyagA, jaba sarasvatI maMdira bana kara usameMse deva-devavANIke rakSaka sarasvatIputra utpanna hoMge / mujhe kahanekA adhikAra nahIM, magara rahA bhI nahIM jAtA, jitanA Apa logoMkA lakSmIke prati prema hai yadi thoDAsA bhI sarasvatIke prati hove to ApakA ubhaya lokameM bhalA hove| paraMtu aphasosa ! Apane ekako jitanA mAna diyA hai utanA hI balke usase bhI adhika dUsarIkA apamAna kara rakkhA hai / loka |
Page #717
--------------------------------------------------------------------------
________________ (140) meM bhI nUtana premapAzabaddha hokara purAtana strIkA apamAna karate haiN| paraMtu rAjyabhayase, lokApavAda bhayase yA jJAtibaMdhanake bhaiyase usakA nirvAha to use avazya hI karanA par3atA hai / aphasosa sarasvatIkA itanA bhI nirvAha najara nahIM AtA / maiM satya kahatA hU~ ! Apa logoMkI jo bigar3I huI dazA dikhalAI yA sunAI detI hai, use Apake kiye apamAnase kupita huI satI sarasvatIke zApakA hI prabhAva samajhanA cAhie / isa lie usako manAoge taba hI ApakA saubhAgya bddh'egaa| gujarAtI bhAiyoMkI AzA chor3a do| mahAnubhAvo! mujhe saharSa kahanA par3atA hai ki Apa saba kyA gujarAtI, kyA mAravAr3I, kyA pUrvI kyA paMjAbI isI mAravAr3a bhUmike putra haiN| saubhAgyavaza Apa saba kyA osavAla, kyA zrImAla, kyA poravAla apanI mAtR bhUmimeM upasthita hue haiM / Apa sabako milakara mAtRbhUmikA uddhAra karanA hogA / jaba ApakI mAtRbhUmikA uddhAra hogA yAda rakhanA ApakA, Apake dharmakA, prabhu vIra bhagavAnake zAsanakA tabhI uddhAra hogA / jinameM gujarAtI bhAI to isa bhUmise bilkula nirmohI ho cuke haiN| inhoMne apanA khAnapAna, paheraveza, bolacAla, rItirivAja, raMgaDhaMga saba hI prAyaH badala liyA hai| isase inakI AzApara rahanA to mujhe ThIka nahIM mAlUma detaa| __ yahA~ taka jinhoMne javAba de diyA ki, kabhI hamAre para mAravAr3I bhAI haka na jamA leveM, apanA gota taka bhulA diyaa| Apa yU~ na samajheM ki, mahArAja mAravAr3ameM haiM isa lie mAravAr3iyoMko acchA
Page #718
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 141 ) lagAneke lie gujarAtI bhAiyoMkI tarapha kar3I najara se dekhA jAtA hai / nahIM, nahIM, merA janma bar3odA - gujarAtameM hai aura merI dIkSA Apake sAmane baiThe hue navamI kaoNnpharansake mAjI pramukha seTha motIlAla mUlajIke zahara rAdhanapura meM huI hai / merI donoM hI avasthAkI mAtRbhUmi gujarAta hai / mujhe gujarAtakI bhUmikA mAna hai / paraMtu maiM jisa Azayase kaha rahA hU~ usa para lakSya diyA jAyagA to merA kahanA Apako avazya nyAya saMpanna dikhalAI degA / jitane purAne bar3e bar3e bhavya rANakapurajI sarIkhe maMdira marubhUmimeM dikhAI dete haiM, gujarAta meM nahIM dikhAI deMge / gujarAtameM jAkara ina apUrva maMdiroMke lie gujarAtI bhAiyoMne kitanA dravya bhejA ? hA~ gujarAtameM prakaTa hote naye naye tIrthoMke lie mAravAr3I bhAiyoMse dravya liyA to jarUra hogA / isa hAlatameM batalAie gujarAtakI AzA para baiTha rahanA ThIka hai ? kadApi nahIM / rahA pUrva aura paMjAba / so udhara to itanI vastI hI nahIM / ve apanA kAma Apa hI nibhA leveM to ganImata hai / basa telIke bailakI :: taraha idhara udhara ghUmaghAma kara phira mAravAr3I bhAiyoM para hI dRSTi A ThaharatI hai| isameM zaka nahIM ki mAravAr3I vyApArI haiM, dhanADhya haiM, zraddhAlu haiM, paraMtu vidyAke abhAvase vivekakA viyoga ho jAne se haThIle jyAdA najara Ate haiM / jisa bAtako pakar3a lete haiM chor3ate... nahIM / yadyapi yaha bar3A bhArI avaguNa hai, parantu mere lie, nahIM, nahIM Apa sabake lie, vIra prabhuke zAsanake lie vaha guNarUpa hotA najara AtA hai / Apa samajha leMve, isa vakta jisa kAmake lie mAravAr3I bhAiyoMne hAtha laMbAyA hai, haTha pakar3a liyA to basa jayajayakAra samAjakA uddhAra huA hI par3A hai / isameM zaka nahIM /
Page #719
--------------------------------------------------------------------------
________________ (142) mahAjana DAkU mata bno| Apa sunakara khuza hoMge mAravAr3I bhAiyoMne zrImAnaMda jainavidyAlaya gor3avAr3a sthApana karanekA nizcaya kara liyA hai| jisake liye caMdA phaMDa jArI hai| karIba do DhAI lAkhakI rakama likhi gaI hai| maiM ummIda karatA hU~ isI taraha inakA utsAha jArI rahA to yaha rakama daza lAkha taka pahu~ca sakatI hai aura jaina kaoNlejakA uddeza bahuta hI jaldI pUrA ho sakatA hai| dekhanA cAhie aba mAravAr3I bhAI mujhe kitanA saccA banAte haiN| huMDI to likhI gaI hai aba sikaranekI derI hai| yadi sikara gaI to vAha ! vAha ! varanA samajhA jAvegA bAhirase hameM mINe-DAkuoMne lUTA aura aMdarase mahAjanaDAkUoMne luuttaa| ___mahAzayo ! samaya adhika hotA jAtA hai| merA kathana kahIM kahIM Apako cubhatA bhI hogA; paraMtu Apa jAnate haiM, mAtApitAkA dila jaba dukhatA hai taba kaTu auSadha hI putrako pilAte haiN| merA dila aMdarase dukhatA hai tabhI ApakI, samAjakI durdazAko sudhArake lie itanA kahatA huuN| yadi Apa isako hitabuddhise, gurubuddhise niHsvArtha hamAre bhaleke lie hI kahate haiM, isa Azayase svIkAreMge to ApakA, Apake bAlabaccoMkA, Apake samAjakA hita hogA, aura yadi ulTA samajheMge to ApakA hI ahita hai| paraMtu mujhe to upakAra dRSTise, hitabuddhise, anugRha buddhise, kahanemeM ekAMta hita hI hita hai| vItarAgakI dukAnake sacce munIma / / mahAnubhAvo! tIrthaMkara bhagavAna vItarAga devakI dukAnake sacce
Page #720
--------------------------------------------------------------------------
________________ (143) munIma-jo sAdhu munirAja kahAte haiM yadi kisI kismakI beImAnI na kareM to hAnikA to kAma hI nahIM balke, vRddhi pAte pAte paramAtmA svarUpa khuda paramAtmA bana sakate haiN| dukAna maujUda hai, saudA maujUda hai| munIma hoziyAra honA cAhie / yadi munIma saccAIse kAma karatA rahegA, dina dina bar3hatI hI hogI / yadi koI beImAnI kI to vaha kA~dekI vAsakI taraha jAhira hue vinA na rhegii| AkhirameM usa beImAna munImakA divAlA nikala jAyagA / mu~ha kAlA ho jAyagA / isa lie vItarAgakI dukAnameM vItarAga banane banAnekA hI saudA honA caahie| jahA~ vItarAga banane banAneke saudeke sivAya-rAgadveSakI pariNatikI kamI-hAnike sivAya-anya koI saudA rAgadveSa, IrSI, mamatA, mAyA ahaMkAra AdikI vRddhikA najara AtA hai vaha vItarAgakI dukAna nahIM, vaha vItarAgakI dukAnakA munIma nahIM, vaha jJAna nahIM, vaha jJAnI nahIM, vaha samajha nahIM, vaha samajhavAlA nhiiN| bhagavAna haribhadrasUri mahArAja pharamAte haiN| tajjJAnameva na bhavati yasminudite vibhAti rAgagaNAH / tamasaH kuto'sti zaktirdinakara kiranAgrataH sthAtum // 1 // bhAvArtha isakA yaha hai ki, vaha jJAna nahIM hai jisa jJAnake hone para rAgAdikA samUha dikhAI de| aMdhereme sUryakiraNoMke Age khar3e rahanekI zakti kahA~ haiM ? kartavyaparAyaNa honA caahie| mahAzayo!jJAnakA phala vairAgya honA caahie| isa lie jJAna, pAMDitya, samajha, ilma tabhI saphala mAnA jAtA hai, jaba usake svAmI sadAcArI
Page #721
--------------------------------------------------------------------------
________________ (144) cAritrapAtra, aura guNagrAhI hoM / tabhI ve pratiSThA pAtra uccapada sadtike adhikArI ho sakate haiM / anyathA ve jagatameM jJAnI, paMDita, ilmadAra bhale kahAveM, parantu itane mAtrase unakA paraloka kabhI na sudharegA / caturdaza pUrvadhArI bhagavAna bhadrabAhU svAmI pharamAte haiN| jahA kharo caMdana bhAravAhI bhArassa bhAgI na tu cNdnss| evaM khu nANI caraNena hINo, nANassa bhAgIna hu somaaiie||1|| isakA matalaba yaha hai ki jaisA caMdanakA bojhA uThAnevAlA gadhAbhArakA hI bhAgI hai, caMdanakI khuzabakA nahIM aise hI jJAnI-paMDita jJAna-pAMDityakAhI bhAgI hai, paraMtu vaha nirvivekI, sadAcAra cAritrase hIna-rahita honese sadgatikA bhAgI nahIM hotA / jo par3he likhe haiM para cAritra sadAcArameM tatpara nahIM, kartavya parAyaNa nahIM ve par3he likhe murkha ( paMDita mUrkha) haiN| ve (Gramophone ) grAmophonakI cUr3Ike samAna haiN| jaise gAyanakA asara cUDIpara nahIM hotA para jaba vaha gAtI hai taba dUsaroMpara asara jarUra hotA hai| ThIka isI taraha ve cetana paramAtmAke svarUpakA dAvA karanevAle haiN| bezaka AtmAmeM anaMta zakti hai| yahI AtmA paramAtmA hotA hai para vaha zakti pragaTa hogI taba / jaba taka aisA na hogA taba taka vaha jJAnI paMDita, ilmadAra munIma, kahAnevAle bhI anya prANiyoMke samAna saMsArameM hI idhara udhara bhaTakA kreNge| AtmA hI paramAtmA hai| he vIra putro ! yadi nyAyase dekhA jAya to karmayukta jIva saMsArI kahA jAtA hai / karmamukta zivasiddha paramAtmA kahA jAtA hai / basa /
Page #722
--------------------------------------------------------------------------
________________ (145) siddha hue hama hI anaMta zaktivAle haiM, hama hI paramAtma svarUpa haiM / kevala karmake kAraNa hI hamArI tumhArI anaMta zakti DhakI huI hai| kaisI durdazA hai ? dila bhara AtA hai| bahuta upadeza dene para bhI kucha asara na honekA kAraNa mere khayAlameM eka yahI hai / nirviveka ! vivekarUpa zaktikA vikAsa honeke badale saMkoca ho rahA hai, jisase koI bhI satyopadeza avazya karaNIya rUpameM ThaharatA hI nahIM hai aura isIse jaina samAjakI durdazA ho rahI hai| apanI vartamAna dazA aura apane pUrvajoMkI dazAkA mIlAna karanepara mAlUma hogA ki apane pUrvaja kyA the aura hama kyA ho gaye haiM ? aura yadi aba bhI na cete to kyA ho jAyage ? paraMtu yaha dazA vidyArUpI darpaNake binA najara na AyagI / binA darpaNake mastakakA dAga nahIM dikhatA aura binA dekhe miTAoge hI kyA ? isI lie aba to sabase pahile vidyArUpI darpaNako taiyAra karanekA udyama karanA jarUrI hai| saMpa aura udAratAkI AvazyakatA / __ pyAre jaina baMdhuo ! ukta darpaNake lie Apako saMpa aura udAratAkI jarUrata hai| Apa khayAla kareM 6 aura 3 ye donoM aMka eka sarIkhe haiM / parantu jaba ye donoM eka dUsareke sAmane mukha karate haiM taba 63 ho jAte haiM aura jaba vimukha ho jAte haiM taba 36:hI raha jAte haiM arthAt unakI kImata ghaTa jAtI hai| isI taraha eka 1 jaba akelA hotA hai taba korA eka hI hai, para jaba eka 1 aura A milatA hai taba 11 ho jAte haiM / isase ekatAkI bar3I jarUrata hai. / khelameM bAdazAha, rAnI saba sAtha hote haiM para ikkeke Age saba jhaka mArate haiN|
Page #723
--------------------------------------------------------------------------
________________ (146) isase bhI samajhA jAtA hai ki ekA bar3I cIz2a hai / Apa saba ikke ho kara ApasameM milajula jo kucha karanA cAhoge bar3I sugamatAke sAtha kara skoge| saMpa to kyA amIra kyA garIba sabakA caahie| paraMtu udAratA to kevala amIroMkI hI honI caahie| dAtA aura kRpaNa ye do nAma dhanADhyake lie hI bakhziza haiN| garIboMkA ina para koI dAvA nahIM / duniyA meM garIbako na koI dAtA kahatA hai na kaMjUsa hI / dhanavAna amIra hokara dAna kare to dAtA kahAtA hai / yadi jamA hI karatA rahe dAna kare hI nahIM to vaha kaMjasa kahAtA hai| matalaba; ye donoM padaviyA~ amIroMke lie rajisTarDa ho cukI haiN| aba donoM se Apako jo ruce so svIkAra kareM / ApakA-amIra vargakA akhtiyAra hai| paraMtu yaha yAda rakhanA ki, dAtAkA nAma prAtaHkAlameM loga khuzIse lete haiM aura kaMjasakA nAma lenA to dUra rahA kabhI bhUlase liyA jAya yA sunAI de to usake nAma para saba yU~kate haiM aura kahate haiM hAya hAya kisa pApI kaMjUsakA nAma liyA / basa amIra bane ho to apane nAma para thukAo mata / udAra bano / lakSmIko bhejakara sarasvatIko AmaMtraNa do / sarasvatIke binA gharameM ajJAnAMdhakAra hai / aMdhakArameM rahanA lakSmI pasaMda nahIM karatI / vaha sadA zApa diyA karatI hai, ki hAya maiM kisa a~dhere kaidakhAnemeM AI ! vaha maukA hI dekhA karatI hai ki, maiM kidharase bhAgU ? yAda rakhanA aisI hAlatameM yadi vaha rUThakara bhAga gaI to phira isa bhavameM to kyA kaI janmoMmeM bhI tumhAre pAsa nahIM phaTakegI / isa lie yadi lakSmIko prasanna rakhanA cAhate ho to jJAnarUpI saryakI
Page #724
--------------------------------------------------------------------------
________________ (147) kiraNoMko gharameM Ane do / jJAna prakAzake Ate hI lakSmI prasanna ho ApakA ghara kabhI na chodd'egii| pAThazAlA-vidyAlaya-skUla-kaoNlejase phAyadA / sajjano ! thor3I samajhavAle mahAzayoMkA yaha kahanA hotA hai ki jinako par3hanA par3hAnA hogA Apa hI apanA udyama kara leMge / samAjake paisoMse pAThazAlA-vidyAlaya-skUla-kaoNleja banavAnekI kyA jarUrata hai ? aMgrejI par3ha jAya~ge to ulTe zraddhAhIna nAstika ho jaayeNge| bezaka mujhe kahanA hogA, ki kisI aMzameM unakA kahanA yA mAnanA ThIka hai; paraMtu usameM bhUla kisakI hai? isa bAtakA khayAla una mahAzayoMko nahIM AyA hai / yadi aMgrejI vidyAmeM aisI zakti hai to mere sAmane baiThe hue zrIzvetAMbara jaina kaoNnpharansake pitA gulAbacaMdajI DhaDhDhA ema. e. aura zrImahAvIra jaina vidyAlayake oNnarerI sekreTarI motaciMda kApar3iyA saoNlisiTarako usakA asara kyoM na huA ? ___ Apako mAnanA hI hogA ki, inako bacapanameM dharmakA zikSaNa milA hai| basa yahI uddeza pAThazAlA Adi jArI karanekA hai / loga apane matalabake lie sAMsArika zikSaNa to dete aura lete haiM; paraMtu dhArmika zikSaNakA vahA~ koI prabaMdha nhiiN| aisI hAlatameM aMgrejI paDhe likhoMmeM yadi zraddhAkA hrAsa yA abhAva ho jAya to koI Azcarya nahIM, isI vAste unakI zraddhA banI rahe aura ve apanI samAjakI unnatiko cAheM isake lie hI dhArmika zikSaNake prabaMdhakI atyAvazyakatA hai| rAjyabhASA na sIkhe aura akelA hI dhArmika zikSaNa le yaha to honA hI asAdhya hai / eka sAdhu bhI yadi rAjya bhASA jAnatA
Page #725
--------------------------------------------------------------------------
________________ (148) ho to bahuta kAma kara sakatA hai / to gRhastha jise vyApArAdise apanA nirvAha karanA hai usakA to kahanA hI kyA? isa lie dhArmika zikSaNa ve khuzIse leN| aura sAtha sAtha vyAvahArika zikSaNa bhI unheM denA jarUrI hai| jisake lAlacase ve dhArmika abhyAsa kreN| Apa sabako isa bAtakA pUrA anubhava hai| jisa roja upAzrayameM patAse yA zrIphalakI prabhAvanA hotI haiM kahIM upAzrayameM jagaha bhI nahIM milatI / Apake sAmane ye zrImahAvIra jaina vidyAlayake vidyArthI baiThe haiM / vidyAlayameM dAkhila hue usa samaya jaina kisa ciDiyAkA nAma hai itanA bhI inako jJAta na hogaa| paraMtu isa vakta dhArmika abhyAsase aura prakhara paMDita vrajalAlajIke sahavAsase inameM eka nayA hI jIvana AyA dikhAI detA hai ki, jisase yaha jaina samAjakI jAhojalAlI-unnati dekhaneko utsuka ho rahe haiN| yaha saba pratApa apane svataMtra prabaMdhakA hai / isa lie mahAzayo ! yadi apane samAjakI unnati cAhate ho to apanI svataMtra pAThazAlA Adi avazya hone cAhie, jisameM apanI icchAnusAra dhArmika zikSAkA prabaMdha ho sake / mahAnubhAvo ! samaya adhika ho gyaa| maiM bolate thaka gyaa| Apa sunate nahIM thake hoMge to baiThe to thaka hI gaye hoMge / AkhirameM gavaiyA prANasukhakA gAyA huA pada Apako yAda dilAtA huuN| mere bolaneke pravAhameM kahIM truTi raha gaI ho, kahIM asaMbaddha yA anucita bolA gayA ho to usakI bAbata micchAmi dukkaDaM detA huA maiM apane vaktavyako yahIM samApta karatA huuN|
Page #726
--------------------------------------------------------------------------
________________ (149) AtmAnaMda jyNtii| [ yaha vyAkhyAna Apane saM 1971 ke jyeSTha sudI ( ko AtmAnaMdajayantIke samaya lAlabAgameM diyA thA / ] mahAzayo ! yadyapi AjakA dina jayantIkA hai tathApi maiM isako khuzIkA dina nahIM samajhatA; aphasosakA dina samajhatA huuN| manuSyako duHkha usI samaya hotA hai jaba kisI aise manuSyakA viyoga hotA hai jisake kAraNa usakA lAbha hotA hai, athavA yU~ kahie ki usI mRta manuSyake lie loga zoka karate haiM jisake kAraNa unakA koI matalaba bigar3atA hai; unakA koI svArtha naSTa ho jAtA hai| isa svArthI duniyAmeM koI tabataka duHkha nahIM karatA jabataka usake svArthameM vyAghAta nahIM phuNctaa| sajjano ! Apa kaheMge ki, sAdhuoMko zoka karanekI kyA AvazyakatA hai ? maiM kahU~gA zoka zokameM bhI bheda hotA hai| eka prazasta hotA hai aura dUsarA aprazasta / apane nijI nukasAnake kAraNa jo zoka kiyA jAtA hai vaha svArthapUrNa, aura mohagarbhita aprazasta zoka hai / magara jaba eka manuSya yaha vicAra kara zoka karatA hai ki eka upakArI mahAtmA uTha gaye haiM unakI jagahako aba kauna pUregA ? taba usakA zoka niHsvArtha aura bhakti pUrNa prazasta zoka kahalAtA hai / maiM jisa zokakI bAta kahatA hU~, vaha aprazasta nahIM prazasta hai / aprazasta zoka karma baMdhanakA kAraNa hotA hai aura prazasta zoka karma nirjraakaa| ..
Page #727
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 150 ) zAsana nAyaka carama tIrthaMkara bhagavAna zrImahAvIra svAmIke nirvANake samaya gautama svAmIne jo viSAda kiyA thA, usakA kAraNa unakA koI nijI svArtha na thA / vaha svArtharahita aura bhaktigarbhita thA / jisakA phala uttarottara sAre karmoMko kSaya karanevAlA aura mokSadAyI huA / zAstrakAroMkA kathana hai ki, ahaMkAropi bodhAya, rAgopi gurubhaktaye / viSAdaH kevalAyAbhUt, citraM zrIgautamaprabho // sajjano ! hameM bhI yahA~ isI prakArakA zoka pradarzita karanA hai| jina mahApuruSa ke guNakA anukaraNa karake zoka pradarzita kiyA jAya, una mahApuruSake guNoMkA jarAsA bhI anukaraNa na kiyA jAya to maiM kahU~gA ki, phonogrApha meM aura hamameM koI bhI aMtara nahIM hai / hA~ phonogrApha jar3a hai aura hama cetana haiM; anyathA phonogrApha meM bharI huI koI bhI cIja jaise pragaTa ho jAtI hai vaise hI hamAre aMdara bharI huI cIja bhI mu~hake dvArA - bhASaNake rUpameM prakaTa ho jAtI haiM; magara usakA anukaraNa aura usapara amala na karanese phonogrAphase judA ho, usase ucca honekA abhimAna nahIM kara sakate haiM / isa lie hameM cAhie ki hama phonogrApha na bana kartavya kara, usase bhinna ho, apanI caitanya zaktiko isI prakAra vikasita kareM jisa prakAra ki Upara gautama svAmIke udAharaNameM varNana kI gaI hai / sajjano ! hameM aba yaha vicAranA hai ki, hama jina pUjya prAtaHsmaraNIya svargIya zrImadvijayAnaMda sUri mahAtmAkI jayantI manAneke lie Aja ekatrita hue haiM unakA kisa taraha anukaraNa karanese Gan
Page #728
--------------------------------------------------------------------------
________________ (151) hamArA zoka manAnA saphala ho sakatA hai| saca kahA jAya to jayantIkA uddeza yahI hai, kevala bAharI dhUma dhAma karanekA nhiiN| dhUma dhAma to kevala logoMke diloMko AkarSita karaneke lie kI jAtI hai / sabhAmeMse eka bhAIne aphasosa jAhira kiyA hai / kucha aMzoMmeM usakA aisA karanA ThIka bhI hai, to bhI bambaIkI jainoMkI bastIke pramANameM aura lAlabAga sthalake pramANameM jitane loga jamA hue haiM unheM dekhakara mujhe to kyA harekako prasannatA hue binA na rhegii| merA anumAna hai ki, paryuSaNoM ke yA kisI khAsa bar3e parvake dinake sivA kabhI itane manuSya zAyada hI jamA hote hoM / hA~ laDDU aura dUdhapAka pUrIvAle dinakI bAta judA hai / ( hAsya ) ___ mahAnubhAvo ! isa zubha kAmake lie Apane apanA amUlya samaya kharca kiyA hai yaha vAstavameM prazaMsanIya hai / magara yadi saca kahA jAya to tumane jo kucha kiyA hai yA karoge vaha tumhAre hitahoke lie hai| isameM tumane kisI para ahasAna nahIM kiyA hai / agara isI taraha thor3emeMse bhI thor3A samaya niraMtara nikAla kara dharmameM bitA oge to tumhAre AtmAkA uddhAra hogA / anyathA agara phursata phursata hI pukArate rahoge to jaba taka dama hai taba taka phursata na milegI aura jaba dama nikala jAyagA taba tumheM koI yaha na pUchegA ki, tumheM phursata hai ? ( hAsya) prasaMgavaza mujhe kahane dIjie ki, mA~DavI skUla vidyArthI maMDalake mainemarakI mahanatase vidyArthI maMDalane jo kAma kiyA hai use Apa khuda dekha cuke haiN| vaha stutike pAtra hai / sAtha hI aphso
Page #729
--------------------------------------------------------------------------
________________ (152) sake sAtha kahanA par3atA hai ki, hameM jisa sabhyatAko dhAraNa karanA cAhie usa sabhyatAkI hameM jarAsI bhI khabara nahIM hai| pA~ca dasa hajAra AdamI jamA hoM to bhI zAntise sabhI suna sakeM, hameM aisI zAnti rakhanI cAhie usakI jagaha gar3abar3a karake na svayaM sunanA na dUsare ko sunane denA; kyA yaha hameM zobhA detA hai ? maiM jAnatA hU~ ki duniyAkA DhaMga judA hai ? 'satya miracI jhUTha guDa' jhUThI bAteM guDake samAna mIThI lagatI haiM; parantu saccIbAteM miracIke samAna tIkhI lagatI haiN| sirase paira taka jhAla phUTa uThatI hai| ___ hama jina mahAtmAkI jayantI manAneke lie yahA~ ekatrita hue haiM una mahAtmAmeM isase ulTA guNa thA / ve 'jhUTha miracI satya guDa' isa siddhAntako mAnanevAle the| isI lie Aja jaise amuka, amuka seThake guru aura amuka, amuka seThake guru kahalAte haiM vaise hI ve amuka seThake guru nahIM kahalAte the| kAraNa ve seThiyoMke kathanAnusAra calanA pasaMda nahIM karate the; ve jAnate the ki unakI gurutA kaise raha sakatI hai| ve seTha hI kyA hareka zrAvakako dharmopadeza dvArA apane hukmameM calA sakate the / ve bhalI prakAra samajhate the ki, sAdhu aura zrAvakoMke ApasameM dharmake sivA dUsarA koI saMbaMdha nahIM hai, isI lie unheM kisIkI paravAha rakhanekI AvazyakatA na thI / Aja to aisI dazA ho rahI hai ki seThakA kahanA guruko mAnanA hI cAhie; seTha cAhe gurukA kahanA mAne yA na mAne / isakA matalaba seTha guru hotA hai yA guru guru hotA hai so tuma khuda soca lenA / ( hAsya ) sajjano ! svargIya mahAtmAmeM kisa tarahakI beparavAhI thI aura :
Page #730
--------------------------------------------------------------------------
________________ (153) kitanA sAhasa thA isa bAtakA maiM tumheM digdarzana karAU~gA / 'paM0 haMsarAjajIne jisa ajJAna timira bhAskarakI bAta kahI hai, vaha jaba chapavAneke lie presameM diyA jAnevAlA thA taba kaI logoMne kahA:--" mahArAja ! Apa sAdhu haiN| Apa kAnUna nahIM jAnate / isake chapanese ' mAnahAni kA kesa dAyara honekI saMbhAvanA hai|" ___mahArAjane pharmAyAH--" bhAI hama sAdhu haiM / hama dhana nahIM rakhate isI lie tumheM pustaka chapAneke lie sUcanA denI par3atI hai / tumhAre hitake lie tuma dhana kharcA yA na kharcoM yaha tumhArI icchA hai; anyathA isameM mAnahAni jaisI koI bAta nahIM hai aura yadi hogA to usase tumheM koI hAni nahIM hogI / pustaka banAnevAlA meM maujUda huuN| jisako mAnahAnikA kesa karanA hogA vaha mujhapara karegA / tuma nizcinta raho; bephikra raho / aMgreja sarakArakA rAjya hai / jaba aise nyAyI rAjyameM bhI hama apane dharmapara AkramaNa karanevAloMko, zAstrAnusAra javAba de, apane dharmakI rakSA karaneke nyAyya hakakA upayoga na kiyA jAyagA to kaba kiyA jAyagA ?" __ AhA ! kitanI dharmakI lagana ! kaisI himmata ! bezaka duniyAmeM - sAhasI manuSya kabhI apane nizcita vicAroMko dUsaroMke kahanese, yA bhaya dikhAnese nahIM chor3atA / vaha to unheM pUrA hI karatA hai| maiM tumheM gaye barasa svargIya pUjya mahAtmAkA caritra sunA cukA hU~ usase vizeSa maiM kucha na kahU~gA; magara maiM isa bAra yaha bAta viSada rUpase batAU~gA ki ve kaise sAhasI, jJAnavAna, gaMbhIra, nirabhimAnI, nirbhaya aura spaSTavaktA the ? javAna to kaba kA dharmakI bAta vicA
Page #731
--------------------------------------------------------------------------
________________ (154) mahAzayo ! svargIya mahAtmA kaise jJAnavAna the, isa viSayameM kaI vaktA kaha cuke haiN| unake kathanase tumheM unake jJAnakA aMdAjA ho gayA hai / maiM jo kucha kahatA hU~ usa para dhyAna doge to unake jJAnake viSayameM pUrNarUpase jAna skoge| __ zrI 108 zrI buddhivijayajI ( bUTerAyajI ) mahArAjake pA~ca ziSya the / zrI muktivijayajI ( mUlacaMdajI ) mahArAja, zrI vRddhivijayajI (vRddhicaMdajI) mahArAja zrInItivijayajI mahArAja, zrIkhAMtivijayajI mahArAja aura pAMcaveM svargIya mahArAja ki, jinakI jayantI manAnekA Aja hama lAbha uThA rahe haiN| pA~caveM mahArAjakI apekSA zrImUlacaMdajI mahArAja prAyaH gujarAtameM vizeSa prasiddha haiM aura zrIvRddhicaMdrajI mahArAjako kAThiyAvAr3ameM loga vizeSa jAnate haiN| zrInItivijayajI mahArAja aura zrIkhAMtivijayajI mahArAjako bhI kAThiyAvAr3I hI prAyaH jAnate haiN| khAMtivijayajI mahArAja kAThiyAvAr3ameM kaI sthAnoMmeM dAdA khAMtivijayajI tapasvIke nAmase prasiddha haiM / magara pA~caveM mahAtmA to gujarAta, kAThiyAvAr3a, kaccha, mAravAr3a, mAlavA, mevAr3a, paMjAba Adi sAre hindusthAnameM prasiddha haiN| itanA hI nahIM videzoMmeM-vilAyatameM bhI loga unheM jAnate haiN| . isakA kAraNa kyA hai ? isakA kAraNa yahI hai ki, isa sadImeM inako jitanA jJAna thA utanA kisIko nahIM thA / isa bAtako sabhI jAnate haiN| jinameM jitanA pAnI hotA hai utanI hI unakI dUra dezoMmeM kImata hotI hai / motImeM pAnI hotA hai, isI lie usakI kImata hotI hai| jisameM jitanA pAnI utanI hI usakI kImata /
Page #732
--------------------------------------------------------------------------
________________ (155) - ahamadAbAdameM zAntisAgarako javAba denemeM ye mahAtmA ! tIna thuIvAloMko javAba deneke lie ye mahAtmA ! sthAnakavAsiyoMko, samyaktvasAra nAmaka pustakakA uttara deneke lie ye mahAtmA ! dayAnaMda sarasvatIke, jainadharma para kiye gaye AkSepoMkA uttara deneke lie ye hI mahAtmA ! aura vaidika dharmavAloMko javAba deneke lie bhI ye hI mahAtmA ! kitanI vidvattA ! kitanA pratApa ! (dhanya ! dhanya ! kI dhvani !) __ sajjano ! svargIya mahArAjake jJAna guNase mugdha hokara hI, zrIsaMghane pAlItAnemeM unheM, unakI icchA na hote hue bhI, AcArya padavI dI thii| isa viSayameM bharUcake seTha anUpacaMdanI apanI pustaka praznottara cintAmaNimeM acchA prakAza DAla gaye haiM / mujhe kahane dIjie ki, usa jamAnemeM bar3e bhAgyase logoMko eka AcArya mile the / prasannatAkI bAta hai ki, bhAgyavaza jainoMmeM Aja pA~ca chaH AcArya vidyamAna haiN| AcArya zrIvijayakamala sari, AcArya zrIvijayanemi sUri, AcArya zrIbhrAtRcaMdra sUri, zAstravizArada zrIvijayadharma sUri, zAstravizArada, yogyaniSTha zrIbuddhisAgarasUri, zAstra vizArada zrIkRpAcaMdra sUri / svargIya eka hI AcArya mahArAjane apane samayameM aneka prakArase jainadharmakI unnatike kArya kara jainoMko upakRta kiyA hai| isI taraha vartamAnake AcArya mahArAja bhI yathAzakti apanese. ho sake utane dharmakI unnatike kArya kara logoMkA upakAra kareM to dharmakI itanI unnati ho ki, jisakA aMdAjA nahIM kiyA jA. sakatA hai|
Page #733
--------------------------------------------------------------------------
________________ (156) prasaMgavaza mujhe kahanA par3atA hai, thor3e dina pahale ratalAmake eka zrAvakakA patra mujhe milA hai, usameM likhA hai ki, yahA~ eka brahmacArI Aye hue haiN| unhoMne brahmasUtra para 'vedamuni kRta brahmabhASya ' nAmA bhASya racA hai, jo nirNaya sAgara presameM chapakara taiyAra ho gayA hai / usameM saptabhaMgI, syAdvAda, navatatva AdikA khaMDana kiyA gayA hai aura syAdvAda para aDatAlIsa doSa lagAye gaye haiN| usakA yogya uttara denekI AvazyakatA hai / yadyapi, cAhe jaisA, uttara to diyA jAyagA; bhagavAnakA zAsana jayavaMta hai, koI na koI uttara jarUra degA tathApi isakA yogya uttara yogya bhASAmeM vartamAna AcAryoM se athavA panyAsoM se koI de to vaha vizeSa mahatva kA ho / isa bAtako sabhI jAnate haiM ki eka sAmAnya vyaktikI apekSA kisI pratiSThita padavIdharakI racanA vizeSa pratiSThita hotI hai| sajjano ! aba maiM marahamakI gaMbhIratAkA kucha paricaya karAU~gA / hameM gaMbhIratAkI khAsa jarUrata hai / maiM jAnatA hU~ ki samaya bahuta jyAdA ho cukA hai| loga U~ce nIce hone laga rahe haiM / bAra bAra jeboMmeMse ghar3iyA~ nikAlakara dekhI jA rahI haiM / magara ina ghar3iyoMkI apekSA apane jIvanakI ghar3I dekhoge to mAlUma hogA ki, kitanA samaya ho gayA hai aura kitanA bAkI hai| bhAgyodayase yaha zubha prasaMga hAtha AyA hai| ise sthira cittase saphala kara lenA cAhie / jaise sAMsArika kAryoMkI cintA rahatI hai vaise hI balke usase bhI adhika dhArmika kAryoMkI cintA rakhanI cAhie / jaba tama
Page #734
--------------------------------------------------------------------------
________________ (157) apane bApa dAdoMkI dravyarUpI pu~jIke mAlika bane ho, usakA barAbara hisAba rakhate ho aura use bar3hAnekI cintA karate ho, taba unhI bApadAdoMkI dhArmika pU~jIko tuma lAparavAhIse kSINa hone dete ho yaha kitane duHkhakI bAta hai| __saMsArakI nazvara pU~jIke liye jitanI jahamata uThAI jAtI hai| jitanA prayatna kiyA jAtA hai utanA hI yadi paramArthakI dhArmika pU~jIke lie-jo AtmAkI khAsa Rddhi hai-prayatna kiyA jAya to yaha AtmA atyaMta ucca bana sakatA hai| hamezA yAda rakhanA cAhie ki, duniyAmeM sAMsArika unnatikA mUla kAraNa dhArmika unnati hI hai| maryAdAke-dharmake AdezoMke anusAra jo saMsArameM vartatA hai vahI saMsArameM unnati kara sakatA hai| koI batA sakatA hai ki maryAdAhIna anItimAna manuSyane bhI kabhI unnati kI hai / kadApi nahIM / dhArmika unnati AtmAke guNa, jaise jaise prakaTa kiye jAte haiM vaise hI vaise Atmika unnati bar3hatI jAtI hai ki, jisase aMtameM mokSa milatA hai| yahA~ maiM itanA kahU~gA ki, guNa prakaTa karaneke lie avalaMbanakI AvazyakatA par3atI hai| isa lie Atmika guNa prakaTa karanekI icchA rakhanevAloMko, svargIya mahAtmAke samAna mahAtmA puruSoMkA, AdarzakI taraha, avalaMbana karanA cAhie / sacce avalaMbanakA tyAga karanehAse isa duniyAmeM Ajakala hama kitane pIche par3a gaye. haiM ? yaha bAta vicAraNIya hai| kaI kahate haiM ki, Ajakala paMcamakAla hai| maiM pUchatA hU~ ki, paMcamakAla sabake lie hai yA phakata jainoMhIke lie hai| jo jaina,
Page #735
--------------------------------------------------------------------------
________________ (158) eka dina bar3e dhanika the ve hI jaina Aja garIba vyAkula dikhAI dete haiM aura jo garIba the ve Aja dhanika bana gaye haiN| isakA kAraNa kyA hai ? isakA kAraNa yaha hai ki jaina guNiyoM yA guNoMkA AlaMbana chor3a, zikSAvihIna ho, puruSArtha hIna bana gaye haiM aura apanI nirbalatAko ve kaliyuga yA paMcama kAlake bahAne tale chipAte haiN| paMcama kAlameM kevalajJAna Adi amuka zaktiyA~ hI vikasita nahIM hotI haiM anyathA pratyeka zaktiko manuSya apane puruSArthake anusAra vikasita kara sakatA hai / vicAra karoge to aMgrena, pArasI Adi isakA Adarza tumheM mAlUma hoMge / isa lie paMcama kAlake apaMga kAraNako Age kara apane pramAdako ucita batAnA aura apanI javAbadArIse chUTa jAnA anucita hai| hama Aja jina mahAtmAkI jayantI manA rahe haiM ve mahAtmA paMcamakAla-kaliyuga ke the yA caturtha kAla-satyayuga-ke the ? hamako svIkAra karanA par3egA ki, ve bhI paMcamakAlahIke the / antara itanA hI hai ki, unhoMne apane balako prasphuTita kiyA thA aura hama nahIM krte| unakA jIvana dhanya ho gayA aura hamArA nhiiN| ____ mahAnubhAvo! svargIya AcArya mahArAjameM gaMbhIratA kaisI thI ? aura usake kAraNa ve apane sAmane AnevAle uddhatase uddhata manuSyako bhI kaise zAnta kara dete the aura kaise usake hRdaya para apanA prabhAva jamA dete the usake eka do udAharaNa maiM tumheM duuNgaa| ___mAlerakoTalemeM eka mullA~ sRSTi-racanAke saMbaMdhameM prazna karaneke lie AcAryazrIke pAsa aayaa| carcA meM vaha barAbara uttara na de sakA, isa lie, eka to musalamAna, phira mullA aura musalamAnI
Page #736
--------------------------------------------------------------------------
________________ (159) rAjya, mullAjIkA mijAja garama ho gayA / satya hai jUThA par3e, koI uttara na mile to krodha karake lar3aneke sivA dUsarA kyA kare ? to bhI AcAryazrIne zAnta bhAvase kahA:-" mullAjI ! gussA na karo / hama kAphira to kAphira hI sahI, magara kyA eka bAtakA uttara doge ? " mu0-zaukase / ___ A0-hinduoMkA--jinako Apa kAphira batAte haiM-banAnevAlA kauna hai ? apane dharmake anusAra batAnA hamArI mAnyatAkI tarafa na dekhnaa| mu0-isameM kaunasI bAta hai ! jaba kula kAyanAta ( sRSTi ) ko banAnevAlA khudA hai taba hinduoMko banAnevAlA bhI khudA hI hai| __ A0-acchA mullAjI jarA socie ki, jina hinduoMko tuma kAphira kahate ho una hinduoMko khudAne kyoM banAyA ? kyA vaha jAnatA nahIM thA ki ye kAphira mujhase khilApha ( viruddha ) cleNge| mullAjI zAnta ho gaye aura thor3I derake bAda "phira hAjira hoU~gA" kaha kara cale gaye / bAhara jAkara logoMse kahane lage,-" bezaka ! inake sAtha merA mata nahIM milatA; magara yadi koI saccA phakIra ho to aisA hI ho; duniyAkI paravAha nahIM, makara-phareba-dagAbAjIse dUra; khuza mijAja zAnta svabhAvavAlA, gaMbhIra aura saccA ho / " - pahAzayo ! dekhA Apane ki musalamAna bhI pITha pIche guNa gAne lagA / yaha phala kisakA hai ? yaha hai gaMbhIratA aura samajhAneke uttama ddhNgkaa|
Page #737
--------------------------------------------------------------------------
________________ (160) mujhe sakheda kahanA par3atA hai ki, aneka aisI prakRtivAle hote haiM ki, agara koI kucha pUchane AtA hai to use apane mAne hue zAstroMke pramANa dekara manAnekA prayatna karate haiN| agara vaha nahIM mAnatA hai to use tuma nAstika ho, tumheM dharmapara zraddhA nahIM hai Adi aise kaTu zabdoMkA pAna karAte haiM ki, vaha phira kabhI unake pAsa nahIM AtA / itanA hI nahIM vaha jahA~ jAtA hai vahIM unakI niMdA karatA hai / magara una mahAzayoMko yaha khayAla nahIM AtA ki, agara vaha hamAre mAne hue zAstroMke pramANoMko svIkAratAhI hotA to vaha isa taraha ulTe sIdhe hamase prazna kyoM karatA ? aura apane samAna zAstroMpara zraddhA rakhanevAleko manA diyA to isameM bar3I bAta kaunasI ho gaI ? saccI bar3AI to taba hai jaba zraddhAhIna bhI samajhAnese aura sahavAsase zraddhAvAna bana jAya / aisI zakti AcAryazrImeM thii| isakA udAharaNa maiM Upara de cukA huuN| ve loga bhI bhalI prakAra jAnate haiM jinheM unake darzanoMkA aura vyAkhyAna zravaNakA saubhAgya prApta huA hai| ___ AcAryazrImeM aisI kalA thI ki, ve sAmanevAleke mAnya zAstroMke anusAra hI use samajhA dete the aura apanA siddhAnta usake gale utAra dete the / ve isa mahAmUtrakA hamezA pAlana karate the ki,- satyaM brUyAt priyaM brUyAta na brUyAt satyamApriyaM / / (satya aura priya bolo / apriya satya na bolo) unake hRdayapaTapara mahAvIra svAmIke sAtha jo saMvAda huA thA vaha barAbara aMkita thaa| jaba gautamasvAmI bhagavAna mahAvIrake pAsa Aye the taba ve ziSyakI |
Page #738
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 161 : taraha na Aye the, ve vAdIkI taraha, bhagavAna mahAvIrako, indrajAliyA samajha, jItaneke lie Aye the / magara mahAvIra svAmIne unheM aise madhura zabdoM dvArA saMbodhana kiyA aura unake mAnya zAstrodvArA hI unheM samajhAyA ki, ve tatkAla hI samajha gaye / kyA isa bAtako hama jAnate nahIM haiM ? jAnate to haiM, magara usakA Azaya samajhanemeM pharka raha jAtA hai| jaise ekahI kUekA pAnI sAre bagIcemeM jAtA hai; magara jaisA paudA hotA hai vaisA hI usa para pAnIkA asara hotA hai; babUlake paudese kA~TokA vRkSa hotA hai aura Amake paudese AmakA vRkSa / vaise hI ekasI vANI bhI grAhaka aura pAtrake anusAra pariNata hotI hai| mahAnubhAvo ! svargIya mahArAja sAhabakI gaMbhIratAkA eka dUsarA udAharaNa sunA, jo do uddeza bAkI rahe haiM unheM saMkSepameM varNana kara, maiM apanA bhASaNa samApta kruuNgaa| ___ jIre ( paMjAba ) meM eka IsAI AcAryazrIke pAsa AyA aura uddhatAke sAtha bolA:-" tuma ahiMsA ahiMsA cillAkara mAMsa khAnekI manAI karate ho; magara tuma khuda mAMsAhArase kahA~ bace hue ho ? " isa bAtako suna kara sAdhuoMke hRdayameM duHkha huA / zrAvakoMkI tyoriyA~ badalIM / ve kucha bolanA cAhate the, itanehImeM AcAryazrIne unheM rokakara kahA:- bhAI utAvale na bano / gussA na karo ! isake kahanese hama mAMsAhArI nahIM bana jaate| yaha kisa hetuse hameM aisI bAta kaha rahA hai usa hetuko samajha leN|" .. AcAryazrIkI isa bAtako sunakara Agata IsAIko bar3I zarma AI / usake dilane kahA,- tUne bar3A burA kiyA ki, aise mahA
Page #739
--------------------------------------------------------------------------
________________ (162) tmAko kaThora zabda kahe / aba kyA ho sakatA hai ? jo bhASA vargaNA nakala gai vaha nikala hI gii| ___ AcAryazrIne pUchA:-" tuma kaise kahate ho ki hama bhI mAMsAhArase nahIM baca sakate haiM ? " IsAIH-tuma dUdha pIte ho yA nahIM ? AcA0-pIte haiN| I0-to basa, dUdha mAMsa aura khUnase hI banatA hai / jaba mAsa aura khUnase banA huA dUdha pI liyA to phira bAkI rahA hI kyA ? mAMsa nahIM khAnA aura dUdha pInA yaha kahA~kA nyAya hai ?. .. ____ A0-bezaka, dUdhakI paidAiza isI taraha hotI hai| isI lie jainamAnate haiM ki vyAI huI bhaiMsakA pandraha roja, gAyakA dasa dina aura bheDa bakarI vagairahakA dUdha ATha dinataka nahIM pInA caahie| kAraNa usake dUdha rUpameM pariNamana honemeM kasara rahatI hai / jaba vaha dUdhake rUpameM pariNamana ho jAtA hai| taba judA hI padArtha bana jAtA hai| isa lie isameM koI hAni nahIM samajhI jAtI hai| yaha koI dalIla nahIM hai ki jisase padArtha banatA hai usako bhI padArthakA khAnevAlA jarUra khAve / annake khetase gaMdI cIjeM DAlI jAtI haiM; Ikha, kharabUjA vagairahakI paidAiza gaMdagIkI khAdase hI hotI hai, to koI yaha kahegA ki anna kharabUjA Adi padArthoMko khAnevAlA gaMdagI bhI jarUra khAya ? gaMdagI khAkara puSTa bane hue sUarakA mAMsa khAnevAlA iMsAI kyA gaMdagI bhI khAyagA ? suno, tumane jisa tarahakA savAla kiyA hai usI tarahakA javAba bhI tumheM milegA / agara
Page #740
--------------------------------------------------------------------------
________________ : ( 163 ) tumhAre kathanako tuma ThIka samajhate ho aura yaha kahane kI himmata kara sakate ho ki, annAdi khAnevAlA IsAI gaMdagI bhI khAtA hai to hameM bhI tuma apanI akalake anusAra jaisA munAsiba samajho mAna lo / hamArA isameM koI nukasAna nahIM hai / hama to yahIM mAnate haiM ki, annAdi gaMdagI nahIM hai / gaMdagI judA padArtha hai aura anna judA padArtha hai / isI taraha lohU mAMsa judA padArtha haiM aura dUdha judA padArtha hai / isa lie yaha kabhI siddha nahIM ho sakatA hai ki, dUdha pIne vAlA mAMsAhArI hai / 0 IsA - mahArAja ! Apane to mujhe bar3e cakkarameM DAla diyA / isakA javAba aura kyA ho sakatA hai ki, yA to mAMsa khAnevAlA gaMdagI khAnevAlA bane yA mAMsa khAnA chor3a de / AcA0 -- ( use ThaMDA dekhakara ) agara tumhArA yaha pakkA vizvAsa hai ki, jisakA dUdha pInA usakA mAMsa bhI khAnA cAhie to baccA mAtAkA dUdha pItA hai isa lie use mAtAkA mAMsa bhI, tumhArI mAnyatA ke anusAra, khAnA cAhie / IsAI- are tobA ! tobA ! mahArAja Apa sAdhu ho kara kyA kahate haiM ? mAtA bacceko pAlatI hai| baccekA pharja hai ki, vaha jitanI ho sake utanI mAtAkI sevA kare / vaha upakAra karanevAlI hai / upakAra karanevAle para apakAra karanA mahAnIcatAkA kAma hai / AcA0 - vAha ! jaba tuma itanA jAnate ho taba jAna bUjhakara ulTe raste kyoM calate ho ? hama sAdhu haiM isI lie to tumhArI bhalAI ke lie tumhe saccI bAta kaha rahe haiM / kevala bacapanahImeM dUdha pilAne 1
Page #741
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 164 ) 3 vAlI mAtA jaba upakAra karanevAlI hai taba janma bhara dUdha, ghIM khilAkara puSTa rakhanevAle pazu kyA upakArI nahIM haiM / mAtA to thor3e hI dinataka dUdha pilAtI hai; magara pazu to jindagI bhara dUdha pilAte haiN| agara upakAra karanevAlI mAtAkI sevA karanA ucita hai to phira janmabhara ghI, dUdha pilAkara upakAra karanevAle pazuoMkI bhI sevA karanA cAhie yA unheM mAra kara khA jAnA cAhie ? agara insApha koI cIja hai to tuma khuda hI isa bAtako bhalI. prakAra samajha loge / IsA0 mahArAja ! maiMne Apako takalIpha dI kSamA kIjie, magara Apake vacanase merA mana badala gayA hai / maiM sacce dilase kahatA hU~ ki jahA~taka merA vaza calegA maiM khuda to mAMsa khAU~gA hI nahIM dUsaroM ko bhI khAnese rokU~gA / phira vaha namaskAra kara calA gayA / sajjano ! gaMbhIratA aura madhuratAke phala Apane dekhe / aba maiM AcAryazrIkI nirabhimAnatAkA paricaya karAU~gA / paMDita haMsarAjajI batA cuke haiM ki, AcAryazrI pratiSThA yA mAnake bhUkhe na the| usIko puSTa karate hue maiM kahU~gA ki, unako mAnase bilakula prema na thA / ve hamezA satyasa prema karate the / svayaM akele na the / unake oMkA parivAra thA / yadi ve apane Apa dIkSita ho kyA koI unheM bAhara nikAla detA ? magara nahIM, unheM zAstrakI rIti pasaMda thI / yadi unheM manaHkalpita rIti hI rakhanI hotI to ve DhU~DhiyApana hI kyoM chor3ate ? apane Apa dIkSita honA jaina zAsa sAtha pandraha sAdhu kara phirate to
Page #742
--------------------------------------------------------------------------
________________ (165) nakI rIti nahIM hai / isa lie AcAryazrIne bAIsa barasa taka DhU~DhiyApanameM bitAyA thA utane samayameM jitane dIkSita hue jitanoMne samvegadIkSA lI thI una sabako vaMdanA karanA svIkAra kara unhoMne saMvega dIkSA lI aura jagatako apanI nirabhimAnatAkA pramANa diyA / usakA phala yaha huA ki ve pahalekI apekSA adhika Adara satkArake bhAgI hue| isa bAtako hameM hamezA yAda rakhanA caahie| ve kaise nirbhaya aura vicArazIla the isa viSayameM zrIyuta motIcaMda kApaDiyA saoNlisiTara kaha cuke haiN| isameM maiM thor3A aura joi~gA / AcAryazrIne jaina praznottara graMthameM likhA hai ki, jainoMkI bhinna bhinna jAtiyoMke ekatra honese jainoMkI unnati hogii| vaha bAta Aja nahIM magara kAlAMtarameM kucha kAlake bAda hotI dikhAI detI hai| use tuma khuda na karoge; magara jamAnA dhIre dhIre jabardastI tumase karA legaa| ____ mahAzayo ! svargIya AcAryazrIke aneka guNoMkA varNana kiyA gayA hai| unakA apanese ho sake utanA anukaraNa kara jayantI manAneke utsAhako saphala karanA cAhie / eka kSatriya vIrakA varNana bagaira jozake nahIM ho sakatA / jozameM yadi mujhase kucha anucita bolA gayA ho to, Apane usakI upekSA kI hai yaha batAneke lie svargIya AcArya mahArAjake nAmakI aura zAsananAyaka prabhu zrImahAvIra svAmIke nAmakI jaya boleM ! maiM apanA sthAna grahaNa karatA huuN|
Page #743
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra jyntii| [ yaha bhASaNa Apane caitra zuklA 13 saM0 1974. tA054-17 ke dina, bar3odeke jAnI zerIke upAzrayameM, mahAvIra jayantIke samaya diyA thaa|] parama pUjya pravartakajI mahArAja, munimaMDala, suzrAvaka aura zrAvikAo! AjakA prasaMga aisA hai ki, jisakI sabhAke lie navIna sabhApati cunanekI yA prastAva karanekI AvazyatA nahIM hai / zramaNa bhagavaMta mahAvIra svAmIkI tasvIra pramukha sthAnapara virAjamAna kI gaI hai, ve hI sabake pramukha haiM aura hama unake guNagAna karaneke lie ekatrita hue haiM / pratiSThita zrIkAntivijayajI mahArAja hama sabameM bar3e evaM guNI haiN| unakI hAjirImeM aura unake sAmane hama apanA kAma calAte haiM, isa lie navIna sabhApati cunanekI koI AvazyakatA nahIM hai| Aja bhagavAna mahAvIrakA janma dina hai| hama prati varSa jayantI manAte haiM / paryuSaNa parvameM bhagavAna mahAvIrakA janma caritra ba~catA hai aura bhAdavA sudI 1 ke dina unake janma-vA~canakA utsava, sArA saMgha, pratyeka sthAna para, karatA hai; magara vaha dina vAstavameM janma dina nahIM hai / hamameM jayantI manAnekA rivAja nayA nahIM hai| tIrthakaroMke cyavana, janma, dIkSA, kevala aura mokSa aise pA~ca kalyANaka hote haiN| hareka kalyANakake dina kalyANa mahotsava karanA cAhie / vartamAna caubIsImeM kaunase tIrthakarakA kaunasA kalyANaka kisa dina AtA hai ? yaha bAta batAnevAlA takhtA maiMne Aja savere hI upAzrayameM dekhA hai|
Page #744
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 167 ) pUjyapAda haribhadra sUri mahArAjane Ajase 1500 varSa pahale ' yAtrA paMcAzaka ' nAmaka graMtha racA hai, usameM kalyANaka utsava manAnekI AjJA dI gaI hai| (yahA~ Apane zAstroMke pramANa diye the) inase siddha hotA hai ki yadyapi hamameM jayantI manAnekI prathA navIna nahIM hai tathApi samayAnusAra hama isako navIja paddhatise manAte haiM isa lie hameM yaha navIna lagatI hai| gRhasthoMmeM apane janmavAle dina aura apane pitAke janmavAle dina Ananda manAnekA rivAja hai| prapitA aura pitAmaha aura unake pahaleke pUrvajAkA yadyapi gRhastha mAnate haiM tathApi unake janma dina na to yAda rakhate haiM aura na unakA utsava hI karate haiN| ananta tIrthakara ho cuke haiN| ve sabhI hamAre pUjya haiN| to bhI hama unake kalyANaka nahIM manA sakate haiM / vartamAna caubIsIke sabhI tIrthakaroMke kalyANakakA utsava kareM to varSa bharameM 120 dina cAhie, jo varSakA tIsarA bhAga hotA hai| isa lie una sabake kalyANaka bhI yadyapi hama nahIM manA sakate haiM, tathApi jina bhagavAna mahAvIrake zAsanameM hama haiM aura jinake putra kahalAnekA hameM abhimAna hai unaka kalyANakake dinakI to hama ArAdhanA kara sakate haiM isa lie jitanI ho sake utanI uttamatAke sAtha unake kalyANaka manAne caahie| ., jo putra apane pitAkA janma dina AnaMdameM bitAte haiM, apane pitAke sadguNa yAda karate haiM; pitAne jo upakAra usa para kiye haiM
Page #745
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 168) unheM smaraNa kara apanI kRtajJatA prakAzita karate haiM aura yadi pitA jIvita hote haiM to unakI sevAbhakti kara apanA kartavya karate haiM ve hI putra supUta kahalAte haiN| __ jayantI manAnese hamIMko lAbha hai| bhagavAna to karmoMkA nAza kara parama padako prApta kara cuke haiM / isa lie unakI to sadA vijaya hI hai / hameM to aba unake guNoMkA smaraNa kara zaktike anusAra una guNoMko sammAna de hameM apanA hI jaya karanA hai| jo bhagavAna mahAvIrako mAnanevAle haiM, unake lie yaha jayantIkA dina tana, mana aura dhanase utsava karane yogya hai, jo unheM mAnate nahIM haiM ve jayantI manAveM yA na manAveM unase hameM koI matalaba nahIM hai| - ye vIra kaise ho gaye haiM unakA yathArtha caritra kahanekI merI zakti nahIM hai| unake sampUrNa guNa to jo unake jaisA hotA hai vahI jAna sakatA hai| to bhI pUrNa puruSoMne unake guNoMkA varNana kiyA hai unameMse kucha khuuNgaa| - bhagavAnakA 'vIra' nAma anvartha hai| jo nAma guNase utpanna hotA hai use anvartha kahate haiN| 'vIra' nAma guNase huA hai| unhoMne vIratAke jo kAma kiye haiM aura apanI jo vIratA prakaTa kI hai unake kAraNa * vIra' kahalAte haiN| vAstavameM to, inakA, mAtApitAkA diyA huA, nAma varddhamAna thA / vIrakA prabhAva apane hRdayameM sthApita karaneke lie vIra jayantI manAI jAtI hai
Page #746
--------------------------------------------------------------------------
________________ jo vizeSa suzobhita hotA hai vaha 'vIra' hai| jo vastrAbhUSaNoMse suzobhita hotA use vIra nahIM kahate, jo Atmika guNoMse suzobhiMta hotA hai use vIra kahate haiN| jinameM jarAsA bhI doSa na ho, jo nirdoSa hoM, aura dedIpyavAna hoM aise guNoMvAle sabhI 'vIra haiN| zatruoMkA nAza karanese, karmoMkA nAza karanese bhI vIra kahalAte haiN| isa taraha vIra zabdake aneka artha hote haiN| uparyukta guNa unameM the| hameM bhI apanemeM una guNoMko utpanna karanA caahie| vIra, vIra kahanese hamArI bhalAI na hogI / jagatameM karmavIra, dAna vIra, zUravIra, yogavIra Adi aneka prakArake vIra kahalAte haiN| bhagavAna mahAvIra dAnavIraM the| ve kSatriya kulameM utpanna hue the / dAna karanekA guNa kSatriyoMhImeM hotA hai / rAjyameM brAhmaNa bhale rAjyaguru kahalAnekA dAvA karate hoM; magara unameM dAna guNa nahIM hotA unameM to zikSA aura bhikSAvRttikA hI guNa hotA hai / vaizyoMmeM lobhavRtti hotI hai isa lie ve bhI vAstavika dAna nahIM kara sakate haiN| bhagavaMtane kisI tarahakA bheda bhAva na rakha jagatake sabhI logoMko dAna diyA thaa| unhoMne eka varSameM tIna araba, aThAsI karoDa, assI lAkha sonaye (usa samaya calatA sonekA sikkA) dAnameM diye the| aise avatArI puruSa brAhmaNoM yA vaizyoMmeM utpanna nahIM ho sakate haiN| - bhagavAnane dAna dete samaya, dharmI yA adharmI, guNI athavA nirguNI, garIba athavA amIra, isa tarahakA koI bheda na rakha sabhI ko, anu
Page #747
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 170 ) kaMpAse, dAna diyA thaa| isase ve hameM anukaMpA dAna denA sikhA gaye haiM / jo gRhastha hokara apanI zaktike anusAra dAna nahIM detA hai vaha vAstavameM vIra putra nahIM hai| __vIratAkA guNa zuddha kSatriyake binA dUsaroMmeM utpanna nahIM ho sakatA hai / bhagavAna dhyAnavIra bhI the / dhyAna arthAt capalatAkA abhAva / tumhArA hamArA citta jaise caMcala aura capala hai vaise bhagavAnakA nahIM thA / aisI zakti prakaTa karake hama bhI unake samAna ho sakate haiN| capalatAkA doSa nAza karaneke lie hama yadi abhyAsa kareMge to avazyameva, kucha aMzoMmeM dhyAnameM Age bar3a skeNge| bhagavAna jJAnavIra bhI the| unhoMne jagatake padArthoMko unake yathArtha rUpameM jAnA thA / saMsArameM koI aisA padArtha nahIM hai jisase prabhu ajJAta yA ajAna hoM / jinameM ajAnapana ho ve jJAnavIra nahIM kahalA sakate / bhagavAna mahAvIrane ajJAnake sabhI AvaraNoMko khapA diye the, isI lie ve jJAnavIra kahalAte haiN| ___ karmavIra bhagavaMta Atmika guNoMko prakaTa karanemeM kAyara na the / yaha kAma hogA yA nahIM, aisI zaMkA unako kabhI nahIM hotI thii| jisake manameM kArya prAraMbha karaneke pahale hI aisI zaMkA utpanna hone lagatI hai ki, yaha kArya mujhase pUrA hogA yA nahIM ? vaha kAma kabhI usase pUrA nahIM hogaa| jisa samaya bhagavAna saMsArako chor3a dIkSAgrahaNa kara vicaraNa karane lage, usa samaya indrane Akara vinatI kI- " bhagavAna Apako bahuta kaSTa utpanna honevAlA hai isa lie yadi Apa AjJA deM to maiM ApakI madadake lie yahIM rhuuN|"
Page #748
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 171) usa samaya bhagavAnane kahAH-he indra ! dUsaroMkI ! sahAyatAse kabhI kA~kA nAza nahIM hotA; dUsaroMkI sahAyatAse kabhI kevalajJAna nahIM hotA / kisI bhI tIrthakarane kevalajJAna utpanna karaneke lie na kisIkI madada lI hai na bhaviSyameM hI leNge| isase bhagavAnane hameM svAtmAvalaMbI bananekA upadeza diyA hai| saMsArameM koI bhI kArya parAvalaMbanase nahIM hotA / bhagavAnameM saMpUrNa rUpase svAvalaMbanakA guNa thA aura apanI Atmika Rddhi prakaTa karaneke lie unhoMne kisIkI sahAyatA nahIM lI thii| ___ yogavIrakA abhiprAya yaha hai ki, ve AlasI, pramAdI yA kAyara na the| ve kartavya parAyaNa the isI lie ve yogavIra kahalAte haiN| ina guNoMkA ArAdhana karanese hama bhI yogavIra ho sakate haiN| AtmA dhyAtA, dhyeya, dhyAna ina doMmeM pahu~caneke lie yoga nimitta hai| bAhirI upAdhiyoMko sarvathA miTA kara yadi bhagavAna mahAvIrake ina guNoMko apane hRdayameM sthApita na kareMge to ye guNa hameM kadApi prApta na hoMge / pratyekako nimittakI AvazyakatA hai| pratimA dhyAnakA sAdhana hai / inakI pratimAdvArA yadi hama inakA dhyAna kareM to hamameM yogake kucha aMza A sakate haiM / pratimAke nimittase gRhasthoMko dravya aura bhAvase tathA sAdhuoMko bhAvase yogakA sAdhana karanA cAhie / sAdhuoMko bhAva pUjAkA adhikAra hai / bhagavAnane saMsArakA tyAgakara, apanA jJAna prakaTA upadeza diyA hai ki, tIrthakaroMke kalyANakoMkA ArAdhana kro| kalyANakakA artha-kalya mAne sukha aura aNa mAne bulAnA, arthAt
Page #749
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 172) kalyANakakA ArAdhaka sukhakA bulAnevAlA hotA hai| yAnI ArAdhana karanevAlA sukhI hotA hai| unake caritrakA dhyAna karanese unake guNoMkI chApa hRdayameM DAlanese hama bure kAmase baca sakate haiM aura sukhakI prAptike sAdhana juTA sakate haiN| __ bhagavAnake caritrameMse eka bAta khAsa hamAre dhyAnameM lene yogya hai / bhagavAnake jIvane eka bAra kulakA mada kiyA thA; ahaMkAra kiyA thA, vaha karma unako bhoganA par3A thaa| bhagavAna mahAvIrake samAna ucca koTike jIvako bhI jaba usa karmake pratApase bhikSuka kulameM utpanna honekA prasaMga AyA thA / taba Ajakalake loga jo kulakA mada, jAtikA mada, dhanakA mada, balakA mada, Adi aneka prakArake mada kara anartha karate haiM; satkAryameM yoga nahIM dete, kaI bAra to ve acche karmoM ke bhI bIcameM Ate haiM-kaise aise kokA phala bhoganese baca sakeMge? isase unheM yaha upadeza grahaNa karanA cAhie ki, ina madoMke kAraNa jo karma ba~dhate haiM unase aneka bhava bhramaNa karane par3ate haiM, isa lie bhagavAnakI jayantI manA, kisI prakArakA mada nahIM karanekA guNa hameM grahaNa karanA caahie| bhagavAnane uparyukta guNa prakaTa karaneke lie mahAn prayatna kiyA thaa| usameM unheM aneka kaSTa sahana karane par3e the to bhI ve nispRha vRttise dRDha raha kara calAyamAna nahIM hue the| saMsArako chor3anevAle sAdhuoMko cAhie ki, ve bhagavAnake guNoMkA anukaraNa kareM aura
Page #750
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 173 ) apanA cAritra pAlate vakta kisI bhI tarahake anukUla yA pratikUla upasarga hoM to unase vicalita na hokara apane cAritrameM dRDha raheM / duniyAkI hareka cIjako A~khoMvAle dekha sakate haiM / jinake A~kheM nahIM haiM, ve kucha bhI nahIM dekha sakate / jinake viveka cakSu haiM, ve bhagavAna vIrake caritrameM bahutasI uttama bAteM dekha sakate haiM, jinake viveka cakSu nahIM haiM unheM unake caritrameM kucha bhI dikhAI nahIM degA | bhagavAna ke caritrameMse mukhyatayA hameM jo kucha sIkhanA hai vaha yaha hai ki, vIratA ke kArya kara hameM apanA vIraputra nAma sArthaka karanA cAhie / yadi hama vIratAke kucha bhI kArya na kareM to unake caritrase hameM koI lAbha nahIM hai / yadi hama vIratAkA guNa prakaTa kareMge, vIratAkA guNa prakaTa karaneke lie vIrakI upAsanA kareMge to sevya sevaka bhAva nikala jAyagA aura hama avazya meva unake samAna ( karmako naSTa karane ke lie ) vIra ho sakeMge / 1
Page #751
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #752
--------------------------------------------------------------------------
________________ pari shisstt| +++ ++ + +++++++ + + +++ + +
Page #753
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #754
--------------------------------------------------------------------------
________________ vandevIram / dhaNNA te jIyaloe guravoNivasaMti dhaNNA Na viso dhaNNo jassa hiyayaMmi // guruNa hiyae vasai jou // 1 // khAmemisavva jIvemittI me savvabhUesa -savve jIvA khamaMtu me|| vera majjhaMNa keNai // 1 // ka naphara a ___vidyA saMdhyo dayodrekA-davidyArajanIkSaye // Ata A namastasmA kasma citparamAtmana // 1 // ta ta the tect FEnt Ke Ding Jiang Yan Shi Ke Ding Li 444AAD 324A roFFFER Yang Liang Dui Gan Bing Tao 464644 4 | ALA bu jeone bubuyi pyeon Faster veka zIrSe mukuTasvabhA svAntabhUgarvavinAzama zvAvratAlI mahimaprabhA dImukhI to hadino vyabhA bhi mmenahIno bhajatesanA pIDitAMgopisamokSajA khanabhavantaM labhate suzai vi | ma | le lo ke sa | va | dA [maH na mo bhAMjanAnAM jayatAtpramo sakala zAstra paTiSTa munizvara / vrajavariSTa gariSTa guNaiH zubhaiH / vibudhaniSpatimpratibhAnvita / hitavicAravilAsaniketana ? munipavallabhatecaraNadvayaM / satatamAzrayatAnatisaMtatiH / surabhipadmasamUhamupetyakiM / vrajitumanyataicchatiSaTpadI // 2 // samyagArAdhitaparva, mahatpaySaNAbhidaM / yathAzaktisamAzritya, dezakAlAdikAraNaM // 3 // tatrApyArAdhitaMsamya-gabhaviSyanmumukSaNAM / bhavAdRzAM prabhAvAca, zrIsaMdhaiH harSapuritaiH // 4 // pratikramaNanAmAnaM, sAdhvAcAraM ciraMtanaM / vallabhAnandadaMkRtvA, vicakSaNajanapriyaM // 5 // sAMvatsare parvaNi sarvamAnye, pratyeka joH kSAmitoparAdhaH / pUjyairvimAnaiH kSamate janArya, kRpAMvidhAyakSamaNIya iza // 6 // (kalApakaM) kRpAvatA bhavatAM kRpayAtra kuzalaM tatra tyamapi tatrabhavatAMkuzalaM preSaNIyaM For Prive 197ersonal use Only- zrIyuta sanelibrary.org
Page #755
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #756
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa [ka] [ isameM Apake lie logoMne jo prazaMsAke udgAra * nikAle ve diye gaye haiN|] AvojI vallabhavijaya Rssiraayaa| mArga jaina darzAyA // vallabha jinamata vallabha svAmI / vallabhajananI jAyA // kAlabha cAritra kaMTha sarasvatI / vallabha nAma dharAyA // 1 // paMDitarAja dharma upakArI / parama dhAlu sukhadAyA // sarva jIvoM para karuNAsAgara / jaina jahAja calAyA // 2 // svAmI guru tIrtha abhilASI / dharma samAja TikAyA // pose bina tere kauna svAmI / bUTA Atma lagAyA // 3 // ho sunI vIra vacana parakAzI / arpaNa kInI kAyA // arthI artha bacAye apanA / nigurNI guNa nahIM gAyA // 4 // mana cAhe cintAmaNi pAU~ / kalpavRkSakI chAyA / puNyavAnase mile sahelI / bina puNya pAye ga~vAyA // 5 // lAkha karor3I terI Ana mAne / chaDDana na terA pAyA // hama garIba terI kisa ginatImeM / jo itanA cira lAyA // 6 // siMha mArgameM nirAdhAra cAle / Apa to niraparavAyA // hama paravAI darzanake pyAse / kyoM kara mujhe bhulAyA // 7 // tuma to,megha sama hama ziSya mUrkha / gurusama dhana vrssaayaa| mana merA mIna bAja jala tar3aphata / mRga pyAsA jlcaayaa|| 8 //
Page #757
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 178 ) paMchI nahIM piMjaremeM pAU~ / darzana AsA dhAyA // baila nahIM je rasar3I bA~dhU / TakatA nahIM TakAyA // 9 // jogI nahIM je jogameM joDUM / bhuladA nahIM bhulAyA // darzana cAhA caMcala citta vATe / nizadina daur3a dudd'aayaa|| 10 // sarva sAtha saMgha Apa lai Avo / naina caina darzAyA // zazi sama zIta sadA krAMti / bhrAMti pApa ur3AyA // 11 // atizaya garamI atizaya saradI / kyA paMjAba ki pAyA // bAja tere kauna idhara padhAre / karuNA nidha tu jAyA // 12 // Avo deza paMjAba padhAro / rahe terI sAyA // saMjamavaMta mahanta mahAmuni / tumarI mujhe sahAyA // 13 // kezoMse caraNana raja cATU / naina nIra dona pAyA // kuMkumacaMdana navaaMga pUna~ / khuzI khuzI raMga raMgAyA // 14 // -lAlA khuzIrAma / guru vallabhakI bAnI hai amRtabharI ! // aMcalI // vallabhavijaya mahArAja baseM dilojAnameM / . unhIM gurukA nAma dharU~ apane dhyAnameM // aise guru mahArAja ho sAre jahAnameM / ___tAroMmeM cA~da jisa taraha ho AsmAnameM // maiM guna guruke kyA kahU~ ? barasAte haiM jhar3I // gu0 // 1 // caukIpai guru jisa ghar3I sajate vyAkhyAnameM / ..mAnoM zajara phUloMke the gurukI jabAnameM //
Page #758
--------------------------------------------------------------------------
________________ (179) varSA dahanase phUloMkI hotI mkaanmeN| vo rasa bharIsI bAnI jo par3atI thI kAnameM / mahimA kathAkI kyA kahU~ hIroMkI phulajhar3I // gu0 // 2 // samatAkA vAsa guruke hiradeM birAjatA / / karanese darasa jinake ajJAna bhAjatA // dUSaNase rahita bilkula AnaMda gAjatA / jJAnIko khuzI hotI mUrakha hai trAsatA // sanaateM gurukI kyA kahU~ ? lAkhoM bharI par3I // gu0 // 3 // bina jJAnake hirademeM bilkula aMdhera hai| nAmako insAna para miTTIkA khela hai / / niMdA jo gurukI kareM kismatakA phera hai| -: jAnemeM unake narakako haragija na dera hai / AtI hai dayA dekha bAta mUrkhatA bharI // gu0 // 4 // caMdAke nikalanekI khuzI saba jahAnameM / cakavI va cora rote haiM cura cura maidAnameM // sUrajakI kalA teja hai sAre jhaanmeN|| ullU khuzI karatA nahIM sUrajakI zAnameM / aise hI loga vAdI guruse nAkhuzI kharI // gu0 // 5 // thoDasiI siphata karatA hU~ gurukI bayAna maiN| * ika bAra koI AgayA sunane bakhAnameM // kugurako tajake hogayA satgurake dhyAnameM / . sUtroMkA artha AgayA usakI pahacAnameM / tArIpha mujha nAdAnase haragija na jAkarI / gu0 // 6 //
Page #759
--------------------------------------------------------------------------
________________ (180) jinavarakA darza karake tU jIvana sudhAra le| ___vallabha haiM gunakI khAna yaha nizcaya tU dhAra le // guru bina mile na jJAna ye manameM vicAra le| ___ kahatA dasauMdIrAma ye hirademeM dhAra le // nAdAna chor3a bhAvanA ajJAnakI bharI // gu0 // 7 // -zrIyuta dasauMdI rAma / (3) 1 bola bAlA ho vallabhavijayakA, hai jo praziSya aanNdvijykaa| ___kaha rahe haiM ve sabako sunAkara, pAlo mukti karma ko khapAkara / 2 janma acche gharAne meM pAyA, sarape thA vAladI kA bhI saayaa| kahate duniyAse aba dila haTAkara, pAlo mukti karma ko khapAkara // 3 duniyA tohai yaha bilakula hI phAnI, cAra dina kI hI basa jidgaanii| __lenA kyA hai yahA~ dila lagAkara, pAlo mukti karma ko khapAkara // 4 puNya pahile janma meM kiyA thA, jisase mAnuSa janma yaha liyA thaa| puNya vaise hI aba bhI kamAkara, pAlo mukti karma ko khapAkara / / 5 pAoM meM apane kA~TA lage jo, darada karatI hai haradama jagaha vo| mata karo julma dila meM yaha lAkara, pAlo mukti karma ko khapAkara / / 6 haragiz2a haragiz2a na rezama ko pahano, merI hindu musalamAna bhno| banatA yaha lAkha jAneM gaMvAkara, pAlo mukti karma ko khapAkara // 7 pahile kIr3oM ko mehanata se pAleM, phira garama pAnI meM saba DubA leN| kArakhAnoM meM dekho yaha jAkara, pAlo mukti karma ko khapAkara // 8 khA~Da mutalaka na khAo videzI, hotI hai isase pApoM meM beshii| milatA kyA peTa kabareM banAkara, pAlo mukti karma ko khapAkara / /
Page #760
--------------------------------------------------------------------------
________________ (181) 9 AI jabase yahA~ para phazIneM, dharma aura karma saba hama se chiineN| ___ calatI puoM meM carabI lagAkara, pAlo mukti karma ko khapAkara // 10 ina mazInoM ko bhaTTI meM DAlo, khaDDI carakhe gharameM lagA lo| . ___ khuda buno sUta ghara meM katAkara, pAlo mukti karma ko khapAkara / / 11 hindavAle bhI khuzahAla hoMge, dUra bImArI aura kAla hoNge| dekhanA phirA jarA cazma vA kara, pAlo mukti karma ko khapAkara // 12 koI kamajora hindI na hogA, koI Darapoka hindI na hogA / ___ khAe~ge dUsaroM ko khilAkara, pAlo mukti karma ko khapAkara // 13 ye hI upadeza dete madAmI, tAki ho dUra sArI gulAmI / kaha diyA jo ki zarmA ne gAkara, pAlo mukti karma ko khapAkara / / -zrIyuta bhAgamala zarmA / (4) zrImadguruvarya-zrIvallabhavijaya-stutyaSTakam / (vallabhavibhaktyaSTakam / ) upajAtivRttam / mahAguruzrImunisattamA''tmA-rAmAbhidhAcAryapadAbjabhaGgaH / tadvAksudhApAnacakoracetA, na "vallabhaH" kasya sa "vallabho" 'sti||1|| tapaHprakarSaNa ripaJjayantaM, gIrbhinRcetAMsyanuraJjayantam / svadharmamarmANi nidarzayantaM, vandeta ko no "munivallabhaM" tam // 2 // saMsArasindhoryadi te titIrSA muktizriyA~ cApi mudAM didhIrSA / tadA'munA locanavallabhena, vAcaH zRNaktA "munivallabhena" // 3 // jainAgAmbhonidhimanthanAya, sphuTIkRtajJAnamahApathAya / 1 muktizriyAM cApi mudA didhIrSA.
Page #761
--------------------------------------------------------------------------
________________ (182) janA bhavArtipravinAzakAya, namaH kurudhvaM "munivallabhAya" // 4 // zamAdayo yAddha guNAH samagrAH, sametya dADhAdiha saMvasanti / manye tato'mIbhirumAzrayo'nyo, labdhonusvapo "munivallabhA " no|| 5 // janaizcakorairiva pIyamAnA, atIva mAdhuryarasaM dadhAnAH / vANIsudhAH kaM na hi tarpayanti, mukhendujAtA "munivallabhasya" // 6 // sadA jinendrAnparivandamAne, svabhaktalokaiH parivandyamAne / janA bhajadhvaM bhavasAgaresmin , sAraM subhaktiM "munivallabhe"'smin // 7 // mahAguruzrImuninAyakAtmA-nandAhvayAcAryakRpaikapAtra ! saMsArataH prANina uddharansan-virAja nityaM "muni vallabha' ! tvam // 8 // ( upagItavRttam ) 'muni' rAjasya sulalitaM, 'vallabha'vijayasya satstotram / 'bhavi'kaM nityAnando 'jaya'daM kRtamAndhRtAnandaH // 9 // // iti gurustutyaSTakam // -zrIyuta paM0 nityAnaMda zAstrI Azu kvi| AryAbhinandanapatram / samastajinaratnAnAM, dharmANAmatulomahAn / AcArya vijayAnando, vibhurvijayatetarAm // 1 // . tapAdapaGkajarajaH samupAsyadhIrastyaktvA ramAM sa ca ramAvijayo mahAtmA zrImajjinendrazubhazAsanakarNadhAro, hAro babhUva jivaratnajuSAM janAnAm // 2 // teSAM zubhAcaraNalokavazIkRtAnA-mAtmAmirAmajanazokavizoSakaraNAm // dharmAtmanAmupagataH kilaziSyabhAvaM, zrIharSapUrva vijayottaranAmadheyaH // 3 //
Page #762
--------------------------------------------------------------------------
________________ (183) saMsArasArajinadharmavibhAsalAsyam / . vijJAnabhAnadamanIkRtagojadoSam / / zazvatpratApabhavaroganirAsivaidyam // // AryAH namanti satataM caritAmRtaMyam // 4 // tacchAsanAmRtanipIta sulabdha bodha ! zrIvallabheti janavallamabhAvibhAvaH AnandadhAmamAdhigamya yazo yadIyam AryAH sadA kaluSatAJjahatIha citram // 5 // yaddharmazAsanavidhau nizivAsaraM hi| sujJAH vihAya kaluSaM kalikAlajAtam / svairaM caranti janasaMsadi vItarAgAstasmai yatIndrapataye gadanaGkimasti // 6 // loke lalAmalalitAlapanAvilAsam, __ bhAvaM nipIyarasikAH virasAH bhavanti / tadpAdabhAnubhavanaizanirAsakantu, citrambhavetsujana saMsadi kimvicitram // 7 // pAJcAlabhAlamadhigamya yazo yadIyam / vijJAnavArivimalIkRtamudvibhAvya lokottaropakRtiradyavibhAti kinnu zazvaccakAra tilaka kila kiM na citrm||8|| gAyanti kIrtiradhunApica gurjarIyAH, kairvA janairna viditaM sukRtantadIyam / kItirvibhAtizikhare'bhyudayasya kimvA sUryasyanobhavati kutracidaMzupAtaH // 9 // mArtaNDa eSa bhagavAn kimu dharmaeva, svAcArazAsanavidhau svayameva jAtaH /
Page #763
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 184 ) bhASA subhASaNa vidhau gururevanAnyaH / itthaMjanA pratijanannigadanti zazvat // 10 // yatIndra samprApta guNasya vaibhavanake samarthAH kathituM gurUM vinA / pipIlIkA'pIcchati laGaghituM nagaM tathaiva vAcA gaditaM mayAdhunA // 11 // sarvazAstragariSThasyakumArAnta zivamthaca ziSyaH kRSNapurAkhyes hama arpayAmisatAMmude / 11 / vidyAratnAlaGkArapadavIkena dvArakAprasAdazarmaNAGkRtiriyam / ( 6 ) || zrI vItarAgAyanamaH 66 vidyA dharmeNa zobhate "" zrI varddhamAna jJAnamandira udayapura kI apIla | jaina samAja kI sevAmeM / pradhAna saMsthApaka zAsana prabhAvaka zrImad jainAcArya vijaya vallabhasUrijI mahArAja [ sthApita sambat 1977 vikrama ] mahAnubhAvo isa divya bhUmi' mevADa ' kA jisameM ukta saMsthA sthApita haiparicaya denA anAvazyaka hai, kyoMki isakA kevala zubha nAma hI isake liye paryApta hai / jaina saMsArameM isa vIra bhUmi kA kyA sthAna hai ? vaha itihAsa ke premiyoMse chipA nahIM hai / yaha vahI pavitra bhUmi hai, jisameM Aja bhI parama pavitra jagadAdhAra jagatavatsala prathama tIrthakara deva 'zrI kesarIyAjI' mahArAja virAjamAna haiM /
Page #764
--------------------------------------------------------------------------
________________ (185) __ yaha vahI dharma evaM karmabhUmi hai jisameM ziromANa tapa gacchIya zAkhA kA prAdurbhAva huA thaa| __ yaha vahI ratnaprasavinI bhUmi hai, jisane svanAma dhanya bhAmAzAha jaise dAnazIra evaM svadezIpremI, tolAzAha karmAzAha jaise dhArmika nara-ratnoM ko janma diyA / astu eka dina vaha thA ki jaina jAti sAmAjika, rAjanaitika evaM dhArmika unnati ke zikhara para pahu~cI huI thii| Aja dinoM dina usakA hAsa dekha kara kauna aisA jaina hogA jisako isa para zoka na hotA ho, kintu sajjano, zoka kevala pradarzita karanese kAma nahIM calegA / samaya kArya karanekA hai| saba jAtiyA~ unnati kI ora bar3ha rahI haiN| hama dinoM dina pichaDe jA rahe haiN| hamArI avanati kA mUla kAraNa, samAjameM cAroM ora avidyAkA sAmrAjya honA tathA jaina siddhAntoM kI anabhijJatAkA honA hai| jisa jaina dharmane sAre saMsArako, kalyANakA mArga batalAyA, sukha aura zAnti kA pATha paDhAyA, usI dharma ke anuyAyI, avidyA evaM dhArmika siddhAntoM kI anabhijJatA ke kAraNa dinoM dina dukhI ho rahe haiN| ___ avidyAko miTAneke liye aura janatAmeM vidyA phailAne ke liye kaI prakArake sAdhana haiM / upadeza denA, pustakAlayoM pAThazAlAoM aura vAcanAlayoM AdikA kholanA bhI Adhunika samayameM zikSApracAra ke mukhya sAdhana haiN| isa dezakI rAjadhAnI udayapura jaisI vizAla nagarImeM-jo ' zrI kesarIyAjI mahArAjake virAjamAna honeke kAraNa samasta jaina bandhuoMkA pradhAna sthAna ( aDDA ) hai-jaina saMsArake hitArtha eka vRhata jaina saMsthAkI bahuta kAlase AvazyakatA thI; jisase sthAnIya evaM samasta jaina bandhu tathA jainetara, yathAvakAza jJAnakI
Page #765
--------------------------------------------------------------------------
________________ (186) vRddhi kara sakeM tathA dhArmika siddhAtoMkA manana kara apane jIvanakA lAbha uThA skeN| isa abhAva kI pUrti ke liye sthAnIya yati varya zrIanUpacandranI mahArAjake avirala udyogase samvat 1977 vi0 meM zrI varddhamAna jJAnamandira' nAmaka saMsthA sthApita huii| isa saMsthAkA udghATana, parama pavitra vIra paramAtmAke ananya bhakta atula puruSArthI, jaina muni-ziromaNi, zAnta, dAnta, dhIra, vIra zrImad jainAcArya zrIvijayavallabha sUrijI mahArAjake pavitra karakamaloMse huA hai| isa saMsthAne, dhArmika jJAna pracAra ke lie tathA janatAmeM sevAbhAva jAgRta karane ke uddeza se zIghra hI ' (1) zrIvarddhamAna-jJAna-maMdira ( pustakAlaya ) ( 2 ) zrIvarddhamAna pAThazAlA ( 3) zrIvarddhamAna auSadhAlaya, nAmaka tani upayogI saMsthAe~ sthApita kara dI haiM / zrIvarddhamAna jJAnamandira ( pustakAlaya) kA udghATana bhI uparokta zrImad jainAcArya ke karakamaloMse hI huA hai| isa samaya pustakAlaya meM karIba 3000 pustakeM haiM, jinameM karIba 2500 ke bahu mUlya jaina dhArmika grantha haiM / isase lAbha uThAne vAle sajjanoMkI saMkhyA varSa meM kaI hajAra taka pahu~catI hai / isa nagarameM apane DhaMga kA yaha eka hI pustakAlaya hai / yaha zahara jaina jAtikA kendra honeke kAraNa tathA zrI kesarIyAjI mahArAjakI yAtrAke nimitta, prati varSa kaI munirAja apane ziSya-varga sahita padhArate rahate haiM, unake liye tathA zrAvaka varga ke lie yahI eka mAtra pustakAlaya hai, jisako abhI taka tInoM samudAyoMke jaina munirAjoMkI sevA karanekA saubhAgya prApta ho rahA hai| tathA isakI sevAse
Page #766
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 187 ) unako samayapara Avazyaka graMtha mila jAnese bar3A hI santoSa rahatA hai / AzA hai ki aise lokopakArI pustakAlayako sabhI, unnatiko carama sImApara pahu~cA huA dekhanA cAhegeM / zrIvarddhamAna jJAnapAThazAlA evaM auSadhAlaya kA kAma bhI sucArU rUpase cala rahA hai I " 'sarveguNAH kAJcanamAzrayanti' ke anusAra, bhaviSya tathA vartamAna samaya meM, bhI dravyakI sahAyatA ke binA isa saMsthAkA unnatikI ora agrasara honA kaThina mAlUma hotA hai / isako acche rUpameM calAne ke lie kaI hajAra rupayoMkI AvazyakatA hai / Aja kala binA Arthika sahAyatAke saMsthAoMkA calanA kaThina hI nahIM; kintu asaMbhava hai / pustakAlaya ke lie bhI jaisA sAhitya cAhie, vaisA, arthAbhAva ke kAraNa, saMgraha nahIM ho sakA / anya donoM saMsthAoMkI bhI vahI dazA hai t I aisI sArvajanika saMsthAoMkA jIvana Apa hI logoMke hAtha hai / jaina jAti sadAse dAnazIlatA ke lie prasiddha hai / jIvanameM aise aneka prasaMga Ate haiM jinameM lAkhoM rupaye nAtakI bAtameM vyartha kAmoMmeM kharca kiye jAte haiM / aise zubha kAryake lie Apa logoM se aise zubha dhArmika avasara " paryuSaNa " para isa lokopakArI saMsthAkI sahAyatA ke lie nivedana kiyA jAtA hai; AzA hai Apa isa avasara para, isa zubha kAryameM, hAtha ba~TAkara avazya hI apanI udAratAkA paricaya degeM / sahAyatA bhejane kA patA:kasekI ola udayapura (mevADa ) saMvat 1982 bhAdrapada zuklA 1 bhavadIya-nivedaka zrIsaMghakA dAsa mAlUmasiMha dosI. bI. esa. sI. ( bambaI ) maMtrI - zrIvarddhamAna jJAnamandira.
Page #767
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 188) (7) (cAla-majA dete haiM kyA yAra, terebAla dhuMdhara vaale|) dhana 2 vijayavallabha sUrIrAja DaMkA dharamabajAnevAle // aMcalI // zrI gurjara deza majhAra, baDodA kulazrI zrI maal| ra icchA zrI dIpacaMda guNadhAma-kI icchA pUrNa karanevAle // 1 ||dh0 // laghuvayamAM sata saMgasAra zrI vijayAnaMda sUrIrAja / dhara lIno manavairAga bhavadadhipAra utaranevAle // 2 // 30 // gurusaMgha vinayako dhAra- icchA sama varte sAra / kiyA jagameM ati upakAra vidyA prema bar3hAne vAle // 3 // 10 // vijayAnaMda surIzvara bAga- thA phUlA huvA gulanAra / sIMce gurUjala paMjAba Adipe prema dharAne vAle ||4||dh0|| vanitAzrama zikSaNasAra- vidyAlayakA nahi paar| auSadhAlaya aura duSkAla kelavaNI phaMDa khulaanevaale||5.10|| pUjA ninyAnavesAra RSIrAja lokakI dhAra / aSTApada ekavI prakAra naMdIzvarake guNagAne vAle ||6||dh0|| Adi pArasa mahAvIra parameSTI saba jghiir| tAraka tIratha mana dhIra- kI racanAkarake btaanevaale||7||dh0|| vrata dvAdaza zrAddha vicAra- race ratna trayI sukhakAra / stavanAdikA nahIM pAra ke rastA sarala dikhaanevaale|||dh0|| taba saMghane kiyA vicAra guruguNa muktAphala mAla / pada yogya sUrI nirdhAra Atama rUpa batAnevAle // 9 // 10 // indu sara yugakara sAla caMdra magasara paMcamI zrIkAra / sADe sAta baje zubhakAra sUrIpada saMgha smrpnnvaale||10||30||
Page #768
--------------------------------------------------------------------------
________________ kezavasuta donoM bAla vaha AsapUra rahanAra (189 ) rakhe tuma caraNoMmeM bhAla / sadAzira AzA dharanevAle // 11 // 6 // (<) vallabha-vRtta-vilAsaH / g maGgalAnandasadanaM, sadanantamahonidhim / prabhuM zabdArthajananaM, jananandakamAzraye // 1 // zlokI vallabhavijayaH, sUrirupa zlokyate mayA zlokaiH / AryANAM khalu caritaM rasabharitaM kaM na mukharayati // 2 // yasya parAM guNagItiM tathA ca lokAtizAyinIM nItim / sujanA apAsya bhItiM zRNvanto na smarantyamRtapItim // vallabhayaza upagItiH, zamayatyaratiM satAM manasaH / dIptirdIptipaterdyati, yathA tamaH saMhatiM jagatAm // 4 // akSarapati-prApya yadIyA / bhAti guNAlI mauktikamAlA // 1 // iha muni - sUrye tapati nitAntam / zazivadanAnAM bhavati gatiH kim // 6 // asmin vallabhasiMhe, dRSTe dAntinakhAgre / kAmebhasya nikAmaM, naSTA syAd madalekhA // 7 // zrIvallabhamune: loko, loke mAti kadApi no / mitramantrA yathA duSTa - loke mAti kadApi no // 8 // bhAti bhavyaM zamadamamayaM vallabhamAnasam / gadyapadyamayaM campU - kAvyaM saMrAjate yathA // 9 // 1 kIrtimAn / 2 kIrtiH /
Page #769
--------------------------------------------------------------------------
________________ (190) vallabha-sUrIzvahRd-mANavakAkrIDanakam / dArgati jainaM caritaM kati ceto mahatAm // 10 / mahAtmavallabhasmRtiH satAmabhISTakAmadA / ghusannagasvarUpiNI vibhAti bhAvukA bhRzam // 11 // etatsarisvAntazliSTA jainI bhakti yo bhAti / yadvat samyak zobhAM dhatte meghAzliSTA vidyunmAlA // 12 // . parSadi bhAntI vallabhamUrtiH zrotRjanAnAM karSati cittam / kelivane kiM campakamAlA corayate no darzakacakSuH // 13 // vallabhasUrerdezanayA bodhita Azu zrotRgaNaH / karhicidevodyatkaluSe karmaNi bandhaM no dharate // 14 // sAGgopAGgAlaMkRtiH suprasannA, doSApetA sadsA sadguNADhyA / mAdhuryazrIzAlinI vallabhoktiH, kasmai datte no mudaM vallabheva // 15 // bho bho bhavyA ! bhava-bhava-bhavakleza-dodUyamAnA ! manAhaH sadguNagaNagRhaM zAntadAntAntarAtmA / AtmArAmasmaraNanirato vandyatAM vandyapAdo'mandAkrAntAntararipurayaM vallabhAcAryavaryaH // 16 // etatsUrezcaraNayugalI sevAbhAjAM hRdayasarAsa / AtiSThantI suvizadaguNA haMsI vaiSA'paharati manaH // 17 // vallabha ! vallabha ! yAstava pAdayummamadodha AnatimArgam / - 1 hRdeva mANavako bAlakaH tasya AkrI-DanakaM khelanakam (khilauneti prsiddhm)| 2 ati drAk zIghram / 3 AsadAM devAMnA nago vRkSaH kalpavRkSa ityarthaH, tatsvarUpiNI tattalyenyarthaH / 4 amandaM yathA tathA AkrAntA vazIkRtA AntarA antarbhavA ripavA.yena saH / 5 adaH idaM ( pAdayugmam ) adha eva adhakaH nIcaiH AnatiH praNAmaratasya maagem||
Page #770
--------------------------------------------------------------------------
________________ Anayate sakRdapyasakRt sa unnatimArgamaho ! upayAti // 18 // zrIvallabhaServaca indravajrA ujjambhituM cet kila notsaheran / durvAdidurvAdeka-parvatokti-pakSA apakSAya na tad vrajeyuH // 19 // zrIvallabhAcAryagirAM samakSa durvAdinaH kiM prabhavanti vaktum / sthAtuM sahante khalu kiM girIndrA upendravajrAyudhamakSatAGgA // 20 // samyaktvalakSmyA upajAtimanta __ yadIcchatha drAgAya ! bhaktimantaH ! / zrayadhvamAya munivallabhaM tat saMtArayantaM bhavinAM samAjam // 21 // AkhyAnakI yA viparItapUrvA munAvihoktirnahi sA'paratra / iti svacitte sutarAM vicArya ____ nidhatta bho vallabha-dezanAM drAk // 22 // sAdhusAdhitamanorathoddhatA 'khaNDapAtakatamaHkadambakA / jJAnardhAmanidhirahaMdAkRti stvanmanonabhasi vallabha ! sthitA // 23 // svAgatAdaravidhiM kurute yo 1 vAMsi eva indrasya vajrAH / 2 svArthe kH| 3 apakSAya vilIya / 'khai kSaye' ityasya rUpam / 4 indrasya yad vajrAyudhaM tasya samIpa ityvyyiibhaavH| 5 AkhyAnakaM vyAkhyAnaM tasaMbAndhanI / 6 aviparItA svadharmAnukUlA sA cAsau pUrvA mukhyA iti karmadhArayaH / 7 manorathA ityantaM pRthaka padam ; uddhataM naashitmityrthH| 8 jJAnAnAM, dhAnAM tejasAM ca nidhiH / dhAmanidhiH / sUryazca /
Page #771
--------------------------------------------------------------------------
________________ (199) vallabhasya munivallabhasUreH / utsavotkalikayA kila tasya ___ svAgatAni kurute zivalakSmIH // 24 // arhatpaGktiste vallabhAcAryavarya ! zAnte svAnte'laM rAnate vaizvaMdevI / tena traiguNyAt satkalAnAM kalApa stvayyekAsmin bho lokyate cAru lokaiH // 25 // zubhazAntigRhe ramaNIyatare / munivallabhasUryupadezavane / rasavatphaladAyaka vAkya-tarau ___ mudito'Ta kadApi kadApi sakhe ! // 26 // munivallabhAnanavidhUdayitA pramitAkSarA sugamatAmayitA / sutadezanAmaya-sudhAkaNikA paripIyatAM vacanadhoraNikA // 27 // yadA te mune vallabhAcAryavarya! sphureddezanA gAruDI mantra-zaktiH / bhavedeva-deva-prasAdAttadAnIM / ___ mahAmoha-bAdhA-bhujaGgaprayAtam // 28 // drutavilambitasaMzayadolikAM 1 utkalikA utkaMThA / vizvasya jagata iyaM vaizvI sA cAsau devI devatA ityarthoM jJeyaH / 3 traiguNyAt arhatpaGktezcaviMza yAtmikAyAH triguNitaH dvAsaptatyAtmaka ityarthaH mahApuruSe dvAsaptatiH kalA vasantIti jainAnAM matam / 4 dhoraNI shrennii|
Page #772
--------------------------------------------------------------------------
________________ (13) tyajata me zRNatoktimatolikAm / ayi janAH ! sudRDhAsanamAsyatAM vijayavallabhasUrirupAsyatAm // 29 // capalA''zu kudhI-hariNIplutA nyabhitanotitamAM bhava-kAnane / paramutkaTa-vallabha-kesari dhvanimavApya javena palAyate // 30 // gRhasthatAyAM vyavahArapaddhati sucAturI prAptamiva vyavasthitAm / jagatyamuSmin munirAja-vallabhaH suvaizya-vaMzasthatayA vyarAjata // 31 // saMsArasindholasAratAM vidan , gArDsa parivyaktumivaitadedhekam / zrImAJjayAnandazubhAbhidhAnaka-sarIndravaMzAnugate virAjate // 32 // zrIman ! mune ! taba vizadaprabhAvatI zItAMzuto'pyatirucirA cirAntiA / kIrtiH zrayasyudadhimupAgatA tatogambhIratA bhajati bhavantamIhitam // 33 .. dhanyastvaM smarajayamalla vallabharSe ! yatparNAgamasurahasyapUrite sve / . ekAgre hRdi paramapraharSiNIha ...... zrItIrthaGkaranikaraM karoSi guptam // 34 // . 1 na vidyate tolaH sAmyaM yasyAH sA tathoktA tAM atulyAmityarthaH / 2 etasya saMsArasindhoH edhakaM vardhakam / 3 zrImAn bhvaanityrthH| 4 vijayAnanda iti pUrNe naam| -
Page #773
--------------------------------------------------------------------------
________________ (194) AcArya ! sajjanavanaspatisaMvikAsa lIlAvasanta ! tilakAdanagaurakANAm / vyAkhyAnadakSa ! bhavato bhava-toyarAzi nistArasAdhanamiha pravidanti bhavyAH // 35 // svagurumabhivinItaH svasvabhAvena zItaH / saphalasakalakAryaH zrIyuto vallabhAryaH / sphurati jinapadAbje yasya cetaHpravRttiH prakaTitatarabhUpo bhaktisImA'linIva // 36 / / zramaNakaziromANikya! tvAM nu vallabha! vallabhaM, svanayanapathAdhvanyIkRtya prakRtyavidUSitam / bahulabahulaM vidhyantyupraiH kaTAkSazaraiH paraM, .. dhRtayamamahAsannAhatvAd hA hariNakSiNAH // 37 // mune ! bhrAntvA bhrAntvA jagati gatihInA guruguNA viciMtyaucityena tvayi paragurau vAsamayitAH / yathAnviSyAnviSya prathamamatha merau zikhariNI hitaM lIlAvAsaM sthiramanubhajante sumanasaH // 38 vibhAti bhavato mune ! subharvanena pRthvI kSaNA-... dvibhAti gRhaNI yathA subha~vanena pRthvIkSaNA / ataH samucitaM bhavAJ zucimaho mahArAMmati __sukIrtirapi kIrtitA zucimahomahA rAjati // 39 // . 1 munInAM (tilkaat)| 2 bhramarIva / 3 dhRtasaMyamakavacatvena / 4 parAstA ityrthH| 5 ( merau) parvate agre Ihitamiti chedH| 6 sujanmanA / 7 sugraheNa / 8 AyatanetrA / 9 vimalotsavaH / 10 mahAn rAjeSa Acarati / 11 zuci zvenaM mahaH tejaH yasya tathAbhUtazcandraH tadvat mahaH tejo yasyAH sA shvetkyaantrityrthH| ..
Page #774
--------------------------------------------------------------------------
________________ (195) samyaktvapravarA'zatadrutimitA zuddhA saderAvatI ramyA cAruvipAzikA khalu mahAdhI-candrabhAgA mune!| sthAne paJcanadIkRteSTi-jhariNIsUtistvayA''tmasthitistasmAtpaJcanadIya icchati sudhIzArdala ! vikrIDitam // rAjatkAntyAtapatro guruvaravijayAnandasevI mahAtmA sAdhIyaH ziSyasenaH parilasitarajohAri saJcAmaro'yam vidhvastAbhyantarArilalitasacivako vallabhAcAryarAjo nityAnaMdAmRtazrI varavara-varaNa-sragdharAtmA virAjyAt 1 ayamarthaH-he sudhIzArdUla ! paNDitapuGgava ! mune! tvayA AtmasthitiH sthAne yuktaM paJcanadIkRtA paJcApadezAkRtA, tasmAt tataH paJcanadIyaH manuSya ityarthaH / vikrIDitaM keliM icchati / asyA (bhavadAtmasthitau) iti zeSaH / katham ? ityata aahsmyktveti| samyaktvena (samyaga)jJAnena prvraa,| paJcanadapakSe samyaktvena samIcInatayA pravarA / zataM zataprakAraNa drutiH cApalyena itastato gamanaM tadabhAvaM itA prAptAH; anyatra zatadruH satalaja' iti prasiddhA nadI tayA timitA aardiibhuutaa| zuddhA iti sphuTam / sadA irAvatI prazaMsAyAM matup prazastavANIsahitetyarthaH / anyatra irAvatI 'rAvI' iti prasiddhA nadI tayA ramyA / cAruH tathA vipAzikA pAzahInA anyatra cAraH vipAzA "vyAsA" iti khyAtA nadI yatra / mahatI dhI eva candrabhAgA 'canAba' iti prathitA nadI yaMtra tathA iSTiH icchA manoratha ityarthaH saiva jhariNI 'jelama' iti prakhyAtA nadI tasyAH sUtiH prabhavasthAna; iti rUpakeNa sAmyam / 2 vallabhaH AcAryANAM rAjA iti tasya rAjatAM prakaTayati / rAjan dedIpyamAnaH kAntiH kAntivijayapravartaka evaM AtapatraM chatraM yasya sH| rAjApi virAjamAnakAntikaM AtapatraM dharati / tathA rajohAri rajoharaNa tasya cAmaram / tathA lalitaH lalitavijayamuniH sacivo mantrI yasya / anyat spaSTam / etAdRza AcAryarAjaH virAjyAt / kathaMbhUtaH sannata Aha-nityaM Anando yatra tathAbhUtA yA amRtazrIH muktilakSmIH tasyA yA vara-varasya zreSThabhatuH varaNanaka svayaMvaramAlA tasyA dhara AtmA yasya saH / ityante AzaMsanam / kavinA'nte nityAnanda iti svanAmApi sUcitam / zam
Page #775
--------------------------------------------------------------------------
________________ (196) vallabhavRttavilAsaM zrutabodhAnukramoktasavRttam / akuruta nityAnaMdo lAlatavijaya-dhImadnurodhAt // iti zrIyodhapuravAstavyena dAdhIcakAsalyopAkhyena AzukavikavibhUSaNa-kavirAjena paNDitanityAnandazAstriNA racito vallabhavRttavilAsaH samAptaH / zrImadvijayavallabhAbhyudayam / kavimaNDalI-- [ saharSodgAramuccaiH ] diSTayA vallabha eSa tArakaMpatiH sanmaGgalAtmA sphuTaM . prAk candraprabhavastataH paraguroharSAd gurutvaM gataH / jAgratkAnyatayA mataH kila tato durvAdizaile'zanI____ bhAvaM bibhradabhUtapUrvamadhunA sUryAsanaM labdhavAn / [ ityAdi punaH punaH paThati.] zrAvakamaNDalI [nizamya] ayi bhoH sukomalakAvyakalAkalApAlApakuzale ! kavimaNDali ! amandamakarandasyandasiktAnIva sudhArasamayAnIva paramAzcaryagarbhitAnIva kiM karNapUrIkArayasi kautUhalena suramyaracanAni vacanAni / aho ! etainitAntaM citrIyate nazvetaH / kiM tArakapatizcandraH kramazastattadgraharUpamavagAhamAno'dhunA bhAnutAM bibhAta ? . kavimaNDalI. 1 candro'pi / 2 budho'pi / 3 zukratayA ityapi / 4 zanitvamapi / 5 saryasyAsanamityapi /
Page #776
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 197 ) kiM nAmAtrAzcaryyam ? eSa munirAjaH zrIvallabhavijayo diSTayA'dhunA sUripadamalaMkRtavAniti samucitameva satyamevAbhinanditavatyasmi enam / zrAvakamaNDalI viduSi ! yadyetena niravadyena padyena amandAnandasandohalA bhavatI bhavatI amumarthaM dhvanayati, nayati ca mAmapi etAdRzIM sadRzIM dazAM tarhyahaM adhikAdhikAdhikArAdhigamA'samasamAcAra saJcAraNena paramakRpAkrItA bhavi * tAsmi bhavatyAH / kavimaNDalI zravaNarasike ! zravaNIyaM khalu idaM zravaNIyaM sAvadhAnam / eSa hi munimahAnubhAvaH---- zrImAlivaizyAnvaya - khe virAjatA zrIdIpacandreNa vaTodare pure / icchAta utpAdita ucchalacchavirlokairya Aloka ivAvalokitaH // iti piturnAmno dIpacandrasya nAmaikadezanirdezena darzitaM candraprabhava iti / atha punaH udgacchattapagacchakAcchagaganAbhogopabhogoSNago rAtmArAmaparAbhidhAna - vijayAnandAkhyasUrIzituH / tatpAdAmbuja sevanabhramaritasvena praziSyeNa yaH zrIlakSmIvijayA'rci' ---- harSavijayAkhyenarSiNA dIkSitaH // ata evopazlokitaM paragurorhaSad gurutvaM gata iti / tata eSa muniziromaNiH 1 bhramarIkRtAtmanA / 2 arcI pUjakaH ziSya ityarthaH /
Page #777
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 198 ) gurusamadhigatA'rhatsiddhasiddhAntamarmA, sumatimadupalabdhavyAkRtinyAyatattvaH / ati bahupaTimAnaM prAptavAn kAvyazAstre, suragururiva vAcoyuktimAdhatta yuktAm // enamevAzayamanusRtya sthAne varNitaM prAdhAnyena jAgratkAnyatayA mata iti / tadanantaramanantaroktAmavidRpyavaidupyazaktiM cAvagAhamAna eka / mahAzayaH sabhAsu bhAsuramatiH svamataM samamaNDayat / durvAdigiripakSAMzca vajravat samakhaNDayat // etadevAbhipretya sunipuNaM bhaNitaM durvAdizaile'zanIbhAvaM bibhraditi / adhunA tu mahAmAnyamujjAgrajjinadharmazAsanahitArthaprArthyamAnottama nyAyAmbhonidhi---sUrivarya-vijayAnandAptapUrvAjJayA / prAptaprAgadhikAramenamadhunA paJcApajaH prAgiva, saMmatyA''rhatasaMgha AryaviduSAM sUreH padaM prApayat // etadabhipratyaiva sUryAsanaM labdhavAniti yuktamuktam / 'zrAvakamaNDalI aho ! paramAhlAdodAdhinimagnamiva madIyaM mAnasaM pulakitAnI - vAGgAni, AsvAdyarasAplutamiva prasAdasadanaM vadanaM, tRpte iva kautuka - zravaNapravaNe zravaNe / paraM kRpayA vizadayatu viSayayugalakam; pUrvaM tAvat ' prAgiva ' iti / kadA kaM kutra paJcApa- saMtraH sUripadaM prApitaH ? atha ca AryaviduSAmiti tannAmasphuTIkaraNena punAtu
Page #778
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhimata surasarasanAM rasanAM svakIyAM, madIyaM ca kautahalamayaM zravaNayugalam // kavimaNDalI-eSA karomi abhUllavapure'traiva pUrvaM varSacatuHzatAt / bhAnucandra upAdhyAya AcAryo jinasiMhakaH // etena bhavatyAH prathamaH prazna uttareNa vizadIkRtaH / atha ca-AryavidvAMsastugurvAjJA'bhyanuvartakA jinajuSAM puMsAM sukhAvartakA, durmAgAt sunivartakA apamati-dhvAntaikasaMvartakAH / - ye rAjanti prarvatakA iti matAH zAntyAH samAvartakAH hRdrane nanu kasya kAntivijayA na myuzciraM nartakAH // api ca AtmArAmo'bhiramita AtmArAme hi yena sH| sumati ti sumativijayo vijayodayI // tRtIyastu mahAtmA samAyAte samyak saliladharakAle sapadi yaH / / sthiraM vAsaM vAsaM racayati mudAM mAnasaimitaH / tathA zeSe kAle bhuvi bhuvanabhUtyai viharati - yathA haMso haMsopamitasayazA haMsavijayaH // 1 atraiva lavapure lAhoranagare iti manonirdiSTasya lavapurasya bahiH prakaTIkaraNam / 2 'praheti niyamena saMyogaparo'pi 'tiH' atra laghureva / 3 mAnena saMmAnena sNgtH| haMso'pi jaladharasamaye mAnasaM sara ito bhavati /
Page #779
--------------------------------------------------------------------------
________________ (200) ityAdayo'nye'pi AryavidvAMsa unneyAH / iti bhavatyA aparA'pi zaGkA samAhitA / ata eva sAMprataM sAMprataM samabhinanditaM mayA--- [" diSTayA vallabha eSa" ityAdi punaH paThati ]. zrAvakamaNDalI----- [samAkarNya ] Arye ! kavimaNDali ! kRtArthIkRtAsmi bhavatyA etena guruvaroccatamasamucitapadaprAptirUpaparamapramodavRttazrAvaNena / kavimaNDalIaparaM punaste pramodaviSayaM vizadIkaromisUrIbhaya tadA taM vyadhAdeyaM zobhanaM hyapAdhyAyam / - yaH paMnyAsaoNllalitomaGgaka-vidyAmunIn vyadhakta prAk / / zrAvakamaNDalI aho ! uttarottarazubhasamAcArapradAnAdAtmavazIkaraNenApi nAhaM bhavatyA anRNIbhAvaM prAptamutsahe / [ iti muhumuhuH pAdayoH patitvA ] dhanyo durlabhadarzano'yamamRtazrIvallabho vallabho __ dhanyaH paJcanadIyasaMgha uditazrI-kIrtitaH kIrtitaH / dhanyastvaM ca zubhAbhinandanavidhau satpezalA pezalA dhanyA tacchravaNAdahaM punaraghaproddharSaNArddhaSaNA // kavimaNDalIkimitaH paraM spRhaNIyam ? tathApyAzAse ajJAnadhvAntarAzipravidalanapaTuH sadvivekaprakAza1 yuktam / 2 ayaM vllbhsuuriH| 3 zobhanavijayam / 4 lalitavijayaM, umaGgavijayaM, vidyAvijayamuni c| 5 sucturaa| 6 manoharA / 7 pApanAzakAt tacchravaNAt / 8 hrssonmukhii|
Page #780
--------------------------------------------------------------------------
________________ (201) saMcArAptaprazaMso mRdutaravacanApUrvapIyUSavarSI / nakSatrairvA svaziSyaiH saha caraNavidhiprAptasaMpUrNadAkSyaizcandro vA vallabhAryo janakumudagaNaM bodhayan sanvirAjyAt // iti hRdaya-zItalatA kRticandanaM sumunisevakasAdhitavandanam / iti mayA racitaM budhanandanaM vijayavallabhasUryabhinandanam // iti zrIyodhapuravAstavyena Azukavi-kavibhUSaNakavirAjena paNDita. nityAnandazAstriNA racitaM vijayavallabhAbhyudayaM samAptam / bhaktAmarapAdapUrtirUpAsUrirAjastutiH // varNya kathaM lavapuraM nanu yatra zAnti dattvA padaM pratinidherhariviSTarasthaH / AzaMsayad vijayavallabhasUrimAdA___ vAlambanaM bhavajale patatAM janAnAm // 1 // yaH saMghadattapadaAItabhaktivIro, ____ mAtsaryaroSamadamohamahISusIraH / svArtha vihAya paramArtharataM kavIMdrama, stoNye kilAhamapi taM prathamaM jinendram // 2 // zrIvIrazAsananiketanaketanAbha, sareH padaM zamapadaM janajIvanAbham / sUrIza! bhUritarabhArabharaM vinA tvA manyaH ka icchati janaH sahasA grahItuma ? // 3 // 1 prathA vistRtAmA lakSmI zobhA yasya / 2 jina iva indra AtmA yasya /
Page #781
--------------------------------------------------------------------------
________________ (202) zAbdetihAsabhiSagAgamanakracakraM,. jyotiSkamantrasamatantrataraGgalolam / vijJAnanItinayatarkamayaM vinA tvAM, __ko vA tarItamalamambanidhiM bhajAbhyAm ? // 4 // ajJAnatApaharaNAya guro! prajAnAM, paJcAmbunIvRti vibho vihRtaM tvayA yat / no citramatra janako bhayade'pi deze, ___ nAbhyeti kiM nijazizoH paripAlanArtham? // 5 // dharmAGkuraH prakaTito bhavicittabhUmau, tatropadezajaladaH kila nAtha ! hetuH / mAdhuryamudbhavati yatkalakaNThakaNThe, __ taccArucUtakalikAnikaraikahetuH // 6 // adyApi yat samavalokanamArgameti, jainavratopacitirodhijanaH kvacidyaH / citraM na tatra, yadi ko'pi dadarza daryA, sUryAzubhinnamiva zAvaramaMdhakAram // 7 // vANI nipIya janavallabha ! vallabhAM te, vairAgyamAgatavatI sujanasya buddhiH / pAtrasya gauravamidaM visinIdaleSu, muktAphaladyutimupaiti nandabinduH // 8 // dRSTvA mukhaM tava vibho prazamaM prasannaM, loke'tra lokanivahAH pramadaM bhajante / pradyotanaM samuditaM khalu vIkSya kiM no, ... padmAkareSu jalajAni vikAzabhAJji ? // 9 //
Page #782
--------------------------------------------------------------------------
________________ (203) dakSiArthamAgatavato'sumato'nugRhya, ____datse'pavargapadavI padavIM svakIyAm / tasyaiva janma saphalaM jagati svakIya bhUtyAzritaM ya iha nAtmasamaM karoti // 10 // ye satyazodhanaparAH bahavo'nyadharmAH, . pItveha bhaGgaracanaM vacanaM tvadIyam / gRhNanti naiva khalu te kumataM sudhAzI, kSAraM jalaM jalanidharazituM ka icchet ? // 11 // vRddho'pi bodhalavalezayutaH samantAt , - pAdaM vimuMcati pathe nahi durvidagdhaH / saMpUrNabodhakalitasya tavaiva citraM, ___ yaste samAnamapara na hi rupamasti // 12 // zAstrArthavAdanipuNo'pi nu bhImaseno, ___ bhImastvayA khalu jitaH prasabhaM svayuktyA / candrasya bimbamiva tasya mukhaM tadAbhUt , yadvAsare bhavati pANDu palAzakalpam // 13 // mA vaMcitAHsyuravabodhacayaiH suzIlAH, saMsAravAlakacayA iti sadvicArAH / santyatra nAtha ! bhavato bhavatodarUpAH, kastAnnivArayati saMcarato yatheSTam ? // 14 // teSAM pracAravazataH kila varipUrva vidyAlayo viracito jinadharmazikSaH / 1 padavI mArgaH 2 nA puruSa / 3 rUpaMxsvabhAvaM jale jaDexajJAne / 4svayuktyAyuktiyuktaM-vizeSanirNaya-bhImajJAnatriMzikArUpaM graMthayugmaMviracayyeti parAmarzaH / ...
Page #783
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 204) IrSyAlayo dhuvati taM kimu, ghoravAtaiH kiM maMdArAdizikharaM calitaM kadAcit ? // 15 // vidyAlayasya suphalaM vibhuvIranAmno, vidyAprakAzalasitaM jinadharmayuktam prItyA vadanti zizuvRndamavekSya lokA, dIpo'parastvamasi nAtha ! jagatprakAzaH // 16 // caNDadyutirnijagavA na manoguhAnAma, hartAH tamo skhalanadaM malinaM janAnAm / tasmAdvadAmi jagatIha bhayena zanyaH, sUryAtizAyimahimA'si munIndra ! loke // 17 // nityaM prasannavadanaM sadanaM kalAnA____ mAnandadaM kuvalayasya tavArya jAne / prauDhaprabhAvamapi tApaharaM janAnAM, vidyotayajjagadapUrvazazAGkabimbam // 18 // pIyUSayUSanibhayuktidharoktimedhai rAplAvitA yadi rasA bahudhAnyavadhaiH / AcAryamAninivahairnadakRnmadAndhaiH, kArya kiyajjalaMdharairjalamArananaiH // 19 // vAcaMyameza! caraNe ramate janAnA___ mAdhyAtmikeSu na ca saMpratikAlajeSu / ceto yathA suramaNau labhate pramoda, naivaM tu kAcazakale kiraNAkule'pi // 20 // 1 jaladharaiH jaDadharaiH DalayoraikyAt /
Page #784
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 205) sarvAMgasuMdaratayA jitakAmadeva ! . trailokya moda janane suraratnatulyaH / citraM tadeva tava yanna ramAvilAsaH, ___ kazcinmanoharati nAtha ! bhavAntare'pi // 21 // jainendrazAsanamidaM prasabhaM prakAzaM, : __sthAne ninAya sukhadaM nu tavaiva vANI / AlasyadaM pramadadaM taraNiM tamoda, - prAcyeva dig janayati sphuradaMzujAlam // 22 // saMsArajIvabharacittacakoracandrA__ cAraM vicAramakhilaM caraNaM tvadIyam / zuddhAM giraM ca kathayanti nirIkSya lokA, nAnyaH zivaH zivapadasya munIndra ! panthAH // 23 // dedIpyamAnakaruNAnilayaM pavitraM, syAdvAdabhaGganayamAnasarAjahaMsam / tvAmeva samyagupalabhya mahAprabhAvaM, jJAnasvarUpamamalaM pravadanti santaH // 24 // vaidhavyamUlarugaraMtudaduHkhabhAjA majJAnasindhunalapUrasamAplutAnAM / vizrAmadhAmakaraNAdabalAjanAnAM, vyaktaM tvameva bhagavan ! puruSottamo'si // 25 // 1 bhavAntare bhvmdhye|
Page #785
--------------------------------------------------------------------------
________________ (206), AnandasaricaraNAbjamadhuvratAya, vizvArtivAraNasamarpitajIvanAya / durbodhasuptanaranetravibhAkarAya, tubhyaM namo jina ! bhavodAdhazoSaNAya // 26 // krodhAgnidhUmabharazoNitanetrayummo, ___ mAyoragIviSavikAravidUSitAtmA / mAnodakokSitavapu rnu mayA jagatyAM, ___ svapnAntare'pi na kadAcidapIkSito'si // 27 // nityaM vratAdibhavakAntikadambakena, dedIpyamAnakacapuJjavibhAga ! nAtha ! / AsyaM vibhAti bhavato'tra mahAprakAzaM, bimbaM raveriva payodharapArzvavarti // 28 // ajJAnagADhatimiraM tava govilAsaiH, bAlasya vRddhavayasaH krpiiddnaatm| nAzaM gataM vyasanadaM samajIvabaMdho ! ___ tuMgodayAdrizirasIva sahasrarazmeH // 29 / / mlAnaMyugAvanitalaM vimalaM vidhAya, zubhraM yazo dhavalayat suralokamArgam / manye gataM munivareza ! tavaiva zIghra, muccaistaTaM suragirevi zAtakaumbham // 30 // ratnatrayaM hRdayamadhyavirAjamAna, saMsArasAgarazaraNya ! mune ! tavedam /
Page #786
--------------------------------------------------------------------------
________________ (207) manye'sti nAtha ! bhuvane vimalaM hi bhAvi, prakhyApayat trijagataH paramezvaratvam // 31 // vANIM sudhArasajharI, zivamArgayAnaM, ___ sarve'nyadharmaniratA api te nipIya / matvAhi muktiramaNIramaNAni pAda padmAni tatra vibudhAH parikalpayanti / / 32 / / sAmAjikonnatiparA manasaH pravRtti ryAtA yatho tava tathA na mune ! parasya / yAdRg vibho bhavati nizcalatA dhruvasya, tAdRk kuto grahagaNasya vikAzino'pi // 3.3 // pUjAvirodhinipuNAryasamAjabhAjAM, . ___gantuM bhavArNavatale taribhaJjakAnAm / etAdRzaM supathavartanalopakAnAM, dRSTvA bhayaM bhavati no bhavadA zritAnAm // 34 // adhyAtmaveSamiSasaMyaminAmamAjAM, bAlAdivRddhavayasAM khalu vaMcakAnAm / mAdhvIkatulyavacasAM kuvikalpajAlaM, ___ nAkAmati kramayugAcalasaMzritaM te // 35 // vAmAvilAsavarabhogabharendhanodhai vRddhiM gataM bhavinaroSitabodhibIjam, kAmAnalaM munivarezvara! cittajAtaM, ..' tvannAmakIrtanajalaM samayatyazeSam // 36 // :
Page #787
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 208) mithyApravAdajalapUrNataTAkamagna mekAntapakSadhutalakSaNalakSitAkSam / dUrIkaroti munipAstamayaM dvijihva tvannAmanAgadamanI hRdi yasya puMsaH // 37 // sUrIza ! sUrabhava ! bhUtabhayaMkarAgha, . __ bhavyAMginAM nijakRtaM sahasA jagatyAm / uccaNDacaNDakarakAntikadambakena, - tvatkIrtanAttama ivAzubhidAmupaiti // 38 // sAhityazarkararasAmRtaritAyAH, . snnyaaybhNgnynkrsudustraayaaH| pAraM paraM gatabhayaM hi surApagAyAH, ___ tvatpAdapaGkajavanAyiNo labhante // 39 // AcArya ! varyabahuziSyagaNairvRtasya, jainendrazAsanavilopijanasya caaye| zAstrArthamatra bhavadIyasuziSyavargAH, ___ trAsaM vihAya bhavataH smaraNAdvajanti // 40 // siddhauSadhiM samupilabhya mune! bhavantaH, ___ karmAgnitApaparitApitadehayaSTIm / saMtyajya mokSaramaNIramaNatvamApya, mA bhavanti makaradhvajatulyarUpAH // 41 // samyaktvamApya zivamArganibandha naM bho, lokezalokasamabhAvavibhUSitAMga ! . . . . . .
Page #788
--------------------------------------------------------------------------
________________ (209) ziSyAH prakAzamita pUrNakalAkamindoH sadyaH svayaM vigatabandhabhayA bhavanti // 42 // saMpUrNarogabhayabhatapizAcabAdhA, dehaM vibho na paramArdati sA kadAcit / ekAgramarthaparicintanayA trisaMdhyaM, yastAvakaM stavamimaM matimAnadhIte / / 43 // muktAlatAM tava nutiM suguNAM suvarNA, nityaM prasAdasahitAM rahitAM kalahaiH kaNThe vicakSaNajanaH kila yaH karoti taM mAnatuGgamavazA samupaiti lakSmIH // 44 // -muni zrIvicakSaNavijayanI / gajala ! ( rekhatA) vijaya vallabha surIvarakA / jine dekhA tine pAyA / hRdaya AnaMda manamodana / Atma anubhavarasa jAyA // vi0 // madhura haiM vastue~ jitanI / ikaTThI saMpase milatIM / samaya sama vANI jo bole / jagata usakA hI saba hole|| vi0 // zazI vasu nidhI zazI varSe / magasara sudI paMcamI some / jJAna-tapa-saMyamI zodhI, suri pada sthApeM jana kSeme // vi0 // mileM lavapurameM Akarake, vividha dezoMke jana suNdr| anapama zubha utsavase, kare AcArya guNa maMdira // vi0 //
Page #789
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 210) zrI nyAyAmbho nidhI sUrI, zrI vijayAnaMda budha dhurI / unhIM ke paTa-gagana-caMdA, zAnta marata hai sukhakuMdA // vi0 // pratiSThitase pratiSThita haiM, zAnta tapI puSpadaMta devA / lekottara ThATha huA bhArI, caturvidha saMgha kare sevA // vi0 // kAma uttama hue donoM, barasa zata cArameM nAhIM / dazA lavapUrakI jAgI, base jo sukhI ina mAhIM // vi0 // dhanya dhana gAma pura nagarI, jo isa vidha dharma ko cAheM / tana mana dhanase zobhita, karata jo cAla. ziva rAhe // vi0 // atI anumodanA merI, Atma lakSmI antara kumude / pragaTa Atama hIro camake, vare zivalabdhi mana sumude // vi0|| kartAHzrI madvijayavallabha sUri bhakta muni zrI labdhiAvajayajI mahArAja / pariziSTa (kha) [ isameM ve tAra diye gaye haiM jo AcArya pada deneke lie Ae the| Copy of telegrams received at Lahore before Acharyapad. 1. To Sohanvijayji, Jain House, Bazaz Hatta, Lahore. Never miss to recognise Vallabhvijayji as acharya before Sangh to be met on Parthishtha. Reconcile Sumtivijayji any how. Kantivijayji, Jamnagar.
Page #790
--------------------------------------------------------------------------
________________ (233) 2. TO President Lala Motilal, Clo. Bhagat Niwas, Mitha Bazar Jain Atmanand Sabha, Lahore. Recd. you might have read wire of Sohan vijayji. We are willing for Acharya Padvi to Vallabhvijay. Parvartak Shree Kantivijayji, Jamnagar. 3. To Moti Lal, President, Atmaram Jain Sabha, Bhagat Nivas Saidmitha Street, Lahore. Received wire. Parvartakji is informed by wire. He must have replied. Our wish same as Parvartakji and Punjab Sangha I glad this matter. Hansvijayji, Ahmedabad. 4. To. Sumtivijayji, Bazaz Hatta, Jain House, Lahore We all Munimandal request you to give Acharya padvi to Vallabhvijayji. You being head you must do this anyhow. Munimandal, Ghat Koper, Bombay. 5. To Sohanvijaiji, Jain House, Bazar Hatta, Lahore. Give Acharya padvi to Vallabhvijayji tomorrow anyhow. Lalitvijay, Bombay.
Page #791
--------------------------------------------------------------------------
________________ (288) 6. To Motilal Mulji, Jain House, Bazaz Hatta, Lahore. Give acharya padvi to Vallabhvijayji any how to-morrow. reply wire. Dahyabhai Kapurchand, Javeri, Bombay. 2. Copy of above to Govindji Khushal. 3. Copy to Navinchandra Hemchand, 4. Copy to Kali Das Sevachand. 5. To Motilal Mulji, Jain House, Bazaz Hatta, Lahore City. You are leader in Sangha. Vallabhvijayji has much respect for you, you have conscientiously worked for him upto now; therefore give acharya padvi to Vallabhvijay to-morrow first December in your presence. Don't miss. Kantivijayji and Hansvijayji have full consent time is scarce; therefore Devkaranbhai and other leaders can't reach. you are leading chief of Bombay Wire having finished the work. Wilful Lalitvijayadi, Munimandal, Bombay. 7. TO Jain Swetamber Sangh, Lahore. We recommend to give Maharaj Sree Vallabhvijayji acharya padyi certain on Magsar Sudi panchmi. Jain Atmanand Sabha, Bhavnagar.
Page #792
--------------------------------------------------------------------------
________________ (233) oftere ( 7 ) ra isameM be tAra haiM jo hamAre caritranAyaka ko abhinaMdanake mile the ] Copy of telegrams received by Shrimad Acharya Shri Vallabh Vijayji at Lahore. On their being appointed as Acharya on 31st December, 1924. 1. Hearty congratulations upon getting the honour of an Acharya. Maganlal Pitamber Dalsukh Gulabchand Sakarchand Nagji Nemchand Pitamber Malukchand Shivlal Chhaganlal etc. Dalsukh Chhagan, Khemchand, Miyagam. 2. Extremely pleased at your getting padvi of Acharya trusting shall work more for good of world than at present. May God Sasan Bless you with more glory and life. Chhotalal Motichand, Bombay. 3. All members highly glad reading news of Acharya padvi for Vallabhvijayji and Upadhyay for Johanvijayji. Hearty congratulations. Atmananda Sabha, Bhavnagar. 4. Hearty congratulation Jain Sangh Lahore apon conferring Acharyapad on Maharajsaheb. Manager Jain Vanita Vishram, Surat.
Page #793
--------------------------------------------------------------------------
________________ (888) 5. My hearty congratulations on your appointment as an Acharya distinction befitting your dignity. Hazarimal, Jobari, Delhiwala, Rampur. 6. Extremely pleased for Acharyaship bestowed upon your lordship. Shree Hansvijayji, Jain Free Library, baroda.. 7. Baroda Jain Sabha heartily congratulate Maharaj Shri Vallabhvijayji being Acharya and Maharaj Shri Sohanvijayji being Upadhyay. Amthalal Nanabhai Gandhi, Baroda. 8. Hearty congratulation hearing Acharyapad given to Vallabhvijayji Maharaj. Palanpur Jain Sangh, Palanpur, Gujerat. 9. We agree with you for appointing Vallabhvijayji Maharaj as Acharya wishing bright success. Acharya Ajitsagarji and Mahendrsagar, Ahmedabad 10. Right glad Punjab brothers installed Acharyaship pray accept humble Vandna. Joy no bounds. praying, starting for Gujerat. Bhojilal Tarachand, Ahmedabad. 11. Congratulation we are glad hearing Vallabhvijayjee Maharaj appointed as Acharya thanking for your devotion to Gurudeva carry our Vandana. Mulchand Ashram Vanaty, Ahmedabad.
Page #794
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 994 ) 12. Hearty salutation for your Acharya padvi. Prabhudas Ramchand Photographer, Ahmedabad. 13. Hearty congratulations on Acharyapad bes towed. Mansukhlal, Hony. Secretary, Devkaran Mulji Saurashtra Veesa srimali Boarding, Junagad. 14. Exceedingly glad for degree of Acharya conferred on you and wish ever lasting success. Atmanand Jain Library, Junagad. 15. Kindly accept our hearty congratulations and ananda for degree of Acharya conferred on you. Jain Sangh, Junagad. 16. You accepted Acharya padvi so we are hearty pleasure. Ghatkopar Jain Sangh, Bombay. 17. All hearty glad for Acharya padvi to Vallabhvijayji. Heartily congratulation. Dosabhai Abhechand, Jain Sangh, Bhavnagar. TITETE ( ) [ hamAre caritranAyaka ke bhakta aura samAjake kucha dharmabhakta prasiddha vyaktiyoMke saMkSipta paricaya diye gaye haiN| ]
Page #795
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 216 ) ( 1 ) dAnavIra seTha motIlAla mUlajI je. pI. | seTha motIlAla mUlajI una puruSoMmeMse eka the jo apane hI bhujabalase U~ce uThate haiM, unnata hote haiM, dhanakamAte haiM satkAryoMmeM use lagAte haiM aura apanI kIrti phailA logoMko apane upakAroMke tale dabA cale jAte haiM / inakA janma rAdhanapura (gujarAta ) meM huA thA / gharakI sthiti sAdhAraNa thI, isalie kamAI karaneke irAdese baMbaI meM cale Aye aura eka per3hI para pacAsa rupaye mahIne para naukara ho gaye / usa samaya inakI umra tIsa barasakI thii| dhIredhIre vetana bar3hatA gayA aura apanI kAryadakSatA, dharma prema paropakAra vRtti evaM satsAhasake kAraNa ye sarvajanapriya hote gaye / kaI barasoMke bAda inhoMne naukarI chor3a dI aura dalAlI karanA zurU kiyaa| svataMtra rojagAra bhI karane lage / tetIsa barasakI Ayu meM inakI dharmapatnIkA dehAvasAna ho gayA / ve apane pIche do putra ratna chor3a gaI / seThajIse dUsarA byAha karanekA, logoMne Agraha kiyA; magara unhoMne inkAra kiyA aura jIvana bharake lie bramhacarya vrata dhAraNa kara liyA aura usakA nirvAha kiyA / aise puruSa ratna dhanya haiM ! inake saMyamake prabhAvase lakSmI ina para prasanna huI aura inakA vyApAra camaka utthaa| dekhate dekhate ye lakhapati ho gaye / jaba inakA dhana kamAnekA mArga prazasta ho gayA taba inhoMne usa dhanako sanmArgameM lagAnA prAraMbha kiyA /
Page #796
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdarzajIvana. dAnavIra seTha motIlAla mUlajI saMghavI. pR. 216 u.
Page #797
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #798
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 217 ) sa. 1966 meM inhoMne rAdhanapura meM eka mahAna udyApana-ujamaNA kiyaa| hajAroM loga usa avasara para vahA~ Aye / 36000) hajAra rupaye usameM kharca hue / usa samayase unake zaharake bAhara banavAye hue ba~galemeM kArtikI pArNamA aura caitrI parNimA para siddhAcalajIkA paTa bA~dhAjA tA hai, loga usake bhAva pUrvaka darzana kara sAkSAt siddhAcalajIkI yAtrA karane jitanA saMtoSa mAnate haiM aura seThanIkI prazaMsA karate haiN| sa. 1966 meM pUjyapAda AcArya mahArAja zrIvijayavallabha sarijI-jo usa samaya sAmAnya muni the-ke pAsa pAlana purameM Akara bar3I hI namratA pUrvaka vinatI kI ki maiM saMgha nikAlanA cAhatA huuN| kRpA karake Apa saMghameM padhArie / AcArya zrIke svIkAra karanepara inhoMne charI pAlate hue siddhAcalajIkA saMgha nikAlA / isakA savistara varNana pUrvArddhameM kiyA jA cukA hai / pAThaka vahA~se dekha leN| isa maukepara mArgameM aneka sthAnoMke zrI saMghoMne inheM mAnapatra diye the : usa samaya karIba 35000) hajAra rupaye kharca hue the| pAlItAnemeM saM0 1967 meM caumAsA kiyA aura saM. 1968 meM "navANuyAtrA' kI Ara usa samaya dAna puNya AdimeM inhoMne 15000) rupaye kharca kiye / saM0 1974 meM ye jaba sammetazikharajIkI yAtrA karane gaye taba inhoMne 17000) ru. judA judA dharmAlayoMmeM dAna diye| ye jaise the dharmapremI vaise hI vidyApremI bhI the / AcArya mahArAja zrI vijayavallabha sUrijIke upadezase inhoMne bIsa hajAra rupaye isa hetuse
Page #799
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 218 ) nikAle ki jo koI jaina vidyArthI meTrika pAsa karake Age abhyAsa karanA cAhe use skaoNlarazipa dI jAya / usI samaya vaha kama inhoMne cAra TrasTiyoMke AdhIna kara dI thI / aneka vidyArthI isa rakama meM se skaoNlarazipa pAkara grejyueTa hue aura seThajIkA guNa gAnakara rahe haiM / jaba ye " rAdhanapura jaina maMDala' ke sabhApati the taba eka bAra maMDalakI sabhAmeM hunara-udyogake viSayakI carcA huI / inhoMne bar3odeke kalAbhuvanameM tIna vidyArthiyoMko tIna varSataka adhyayana karaneke lie bhejane ko kahA aura unakA jo kharcA ho vaha inhoMne denA svIkArA | tIna vidyArthI gaye aura unake lie 1080) ru. kA kharcA huA / 1 rAdhanapurameM inhoMne eka jaina zAlA kholI / usakA sArA kharcA ye khuda hI dete the aura aba bhI unake putra de rahe haiN| saikar3oM bAlaka bAlikAe~ isase lAbha uThAte haiM aura dharma jJAna prAptakara dharma meM rata hote haiM / eka lAkha rupaye, inhoMne rAdhanapurameM eka auSadhAlaya sthApita kara dAna diye / usameM eka vaidya aura eka DaoNkTara rahatA hai| hajAroM hI nahIM lAkhoM strI puruSoMne isase lAbha uThAyA hai aura uThA rahe haiN| dasa hajAra rupaye lagAkara auSadhAlayake lie inhoMne eka uttama makAna bhI ba~dhavA diyA thA | auSadhAlayameM bheda bhAva cikitsA hotI hai / apane anta samayameM pacAsa auSadhAlayako aura bhI dAna de gaye haiM / bagaira manuSya mAtrakI hajAra rupaye isa rAdhanapurameM kaI barasa pahale inhoMne eka sadA vrata kholA aura usameM bIsa hajAra rupaye diye / unake vyAjase sadAvrata cala rahA hai /
Page #800
--------------------------------------------------------------------------
________________ (219) inhoMne bIsa hajAra rupaye apane sAdhanahIna zrAvaka bhAiyoMko madada deneke lie nikAle haiN| inake vyAjase prativarSa aneka zrAvakoMko sahAyatA dI jAtI hai| karIba 1500) ru. sAlAnAkA gupta dAna dete the| usameM kisI tarahakA bheda bhAva nahIM rakhate the| zrI zAntinAthajIke maMdirameM saMgha jimAneke lie inhoMne solaha hajAra rupaye diye the| ___ mahAvIra jaina vidyAlaya baMbaI ke ye peTarana the| karIba ikkIsa hajAra kI rakama inhoMne mahAvIra jaina vidyAlayake bheTa kI hai| ___ AcArya zrIvijayavallabha sarijIke ye ananya bhakta the / hote kyoM nahIM ? bacapanahIMmeM donoM kucha samaya sAtha rahe / rAdhanapurameM svargIya harSavijayajI mahArAjake caraNomeM baiThakara donoMne eka sAtha adhyayana kiyaa| inhIMke sAmane vallabhavijayajI mahArAnakI dIkSA huI / vallabha vijayajI mahArAjako ye atyadhika pUjya mAnate the / aisA koI kAma nahIM jisake lie mahArAja sAhibane likhA ho yA kahA ho aura inhoMne use nahIM kiyA ho / saM0 1981 meM lAhaurameM jaba AcArya padavI arpaNa kI gaI usa samaya ye vahA~ maujUda the aura isa khuzImeM inhoMne vahA~ sAdharmI vAtsalya kiyA thaa| ___ rAdhanapurake navAba sAhibase inakA acchA mela thA / zrIzaMkhezvarajImeM eka dharmazAlA kI AvazyakatA thI / vahA~ inhoMne navAba sAhibase kahakara kucha jamIna lI aura usameM eka uttama dharmazAlA taiyAra krvaaii| isameM yadyapi ahamadAbAda aura baMbaIke kucha seThoMkI bhI sahAyatA lI gaI thI; parantu vizeSa rupaye to inhoMne hI lagAye the|
Page #801
--------------------------------------------------------------------------
________________ (220) - saM0 1977 meM rAdhanapura kI piMjarApolake nibhAva phaMDameM bIsa hajAra ru0 kA dAna diyA / . rAdhanapura aura saMkhezvarajIke bIcameM eka jainamaMdira banA, usameM pA~ca hajAra rupaye dAna diye| saM0 1980 ke duSkAlameM rAdhanapuke aMdara garIboMko sastA anAja aura anAthoMko muphtameM anAja dene ke liye pA~ca hajAra rupaye diye / isake alAvA rAdhanapurake AsapAsake garIba zrAvakoMko pA~ca hajAra rupaye nakada gupta rUpase khuda bA~Takara Aye / sAta hajAra rupaye usI sAla rAdhanapurakI piMjarApolako diye| rAdhanapurameM varddhamAna tapakA khAtA prAraMbha karAke usameM pA~ca hajAra rupaye dAna diye| ___ jaina kaumane inakI kadara karake inheM jainazvetAMbara kaoNnphareMsakA sujAnagar3hameM jo jalsA huA thA usake sabhApati cune the| baMbaIke zrI goDIjI pArzvanAthake maMdirake mukhya aura zAntinAthajIke bhI ye TrasTI the| aisI koI dhArmika saMsthA na thI jisake sAtha inakA saMbaMdha na ho| jaisA inakA samAjameM mAna thA vaisA hI sarakArameM bhI thaa| sarakArane inheM je. pI. kI padavIse vibhUSita kiyA thA / ___ saM. 1981 ke caumAseke dinoMmeM jaba maiM paMjAbake sajjanoMse inake makAnapara milane gayA thaa| inhoMne mujhe na pahacAnate hue bhI acchA satkAra kiyA thaa| inake hRdayameM dhanADhyatA yA padavIkA koI abhimAna nahIM thaa| dUsarI bAra jaba inase milA taba karIba do ghaMTe taka
Page #802
--------------------------------------------------------------------------
________________ (221) ye mere sAtha dhArmika aura sAmAjika carcA karate rahe / apane jIvanakI bhI kaI ghaTanAe~ inhoMne sunAI / maiMne jaba inheM rAjapUtAnake maMdiroMkI avyavasthAkI carcA kI taba unhoMne kahA thAH-" hamanegor3I jIke TUsTiyoMne isakA vicAra kiyA hai / kucha kArya bhI hamane prAraMbha kara diyA hai| aadi|" ye yAvajjIvana brahmacArI to rahe hI the sAtha hI inhoMne aneka tapasyAe~ bhI kI thiiN| inhoMne ATha ATha dasa dasa dinake vrata kiye the / eka bAra to solaha dinake vrata kiye the| saM0 1971 meM jaba paM0 jI mahArAja zrIlalitavijayajI gaNIkA caumAsA baMbaI gauDIjIke upAzrayameM thA taba inhoMne lagatAra 28 dinake Ambila kiye the| devadarzanake vinA ye kabhI annodaka grahaNa nahIM karate the| prAyaH pUjA aura sAmAyika, pratikramaNa bhI sadA kiyA karate the| panyAsajI mahArAja zrI lalitavijayajI paMnyAsajI mahArAja zrI umaMgavijayajI Adi jaba saM0 1981 meM baMbaI Aye the taba vAlepAralemeM prAtaHsmaraNIya AcArya mahArAja 1008 zrIvijayAnaMda sari jIkI jayantIke Upara inhoMne jo hArdika bhAvanA vyakta kI thI vaha yahA~ dI jAtI hai|- .. "bar3odese guru mahArAjako ( vallabhavijayajI mahArAjako) lAye / mahAvIra jana vidyAlaya sthApana karAyA / sUratase phira guru mahArAjane paM0 lalitavijayIko bhejA aura vidyAlayakI nIMva pakkI huii| aba phira kRpAlune kRpA karake teraha caudaha sau. mAila para baiThe hue bhI vahA~se. paM0 lalitavijavajI homahAvIra janayIko bhejA Ara caudaha
Page #803
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 222) Adiko aura ahamadAbAdase paM0 umaMgavijayajI Adiko hamAre upakArArtha bhejA / inhoMne bhI parizrama karake guruvacanako pAlA / Ajake samayameM bhI aise upakArI guru mahArAja vidyamAna haiM jo apane ziSyoMko itanI itanI dUrase bheja kara samAjapara upakAra karate haiM / dhanya hai una upakArI guru mahArAjako jo paMjAbameM baiThe hue bhI hamAre uddhArakA prayatna kara rahe haiN| merA mana Aja bar3A prasanna huA hai| maiMne jau sAr3he bAraha hajAra rupaye vidyAlayako byAjU de rakkhe haiM unheM Ajake zubha prasaMgapara maiM vidyAlayake bheTa karatA hU~ aura usakA byAja bhI mApha karatA huuN|" isa taraha dharma aura jAtike upakArArtha lagabhaga pA~ca lAkha rupayekA dAna de unakI bhalAIke lie aneka prakArakA parizrama kara saM0 1981 ke posa vadI 4 ke dina / apanI karIba 65 varSa kI AyumeM inhoMne svargArohaNa kiyA aura apane pIche samAjakI sevAke lie do putra zrIyuta maNilAlajI aura zrIyuta sakaracaMdanIko chor3a gaye aura chor3a gaye ve apanA anukaraNIya paropakAramaya jIvana / / . zrIyuta lAlA gNgaaraamjii| lAlA gaMgArAmajI zahara aMbAleke rahanevAle the / ve pahale sthAnaka vAsI the| svargavAsI 1008 zrI madvijayAnaMda sUrijI ( AtmArAmajI )
Page #804
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdarzajIvana. paramazraddhAlu lAlA gaMgArAmajI. zahara aMbAlA paMjAba. manoraMjana presa, bambaI naM. 4 pR. 222 u.
Page #805
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #806
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 223 ) mahArAja jaba DhUMDhaka dharma choDakara zuddha jaina dharmopadezaka; zuddha jainadharmake dhArI ho gaye taba una prabhAvika mahApuruSake upadezase hajAroM sthAnakavAsI zrAvaka bhI zuddha jaina dharmadhArI yAnI maMdira mArgI ho gaye the| una zrAvakoMmeM lAlA gaMgArAmajI bhI eka mukhya the| dharmaprema inheM bacapanahA~se thA / zuddha dharmakI prApti kara inakA AtmA aura bhI apane dharmakI tarapha jhukA aura dugane utsAhake sAtha ve apanA dharma pAlane lge| ve prAyaHhamezA sAmAyika evaM pratikramaNa kiyA karate the| prabhuke darzana kiye bagaira to ve kabhI annakA eka dAnA bhI mu~hameM nahIM DAlate the / rAtri bhojanakA bhI unake tyAga thaa| unake gharake bhI-tIna tIna cAra cAra barasake bacce taka -darzana kiye bagaira mu~hameM anna nahIM DAlate haiN| eka bAra unake poteko bukhAra ho AyA / dinabhara vaha kucha 'na khA sakA / rAtake karIba do baje jaba usakA bukhAra utarA taba use bhUkha mAlUma huI / usane bhojana mA~gA / khAnA usake sAmane rakkhA gayA taba bAlaka bolA,-" bAbA! ( pitAke pitAko paMjAbameM bAbA kahate haiM ) maiMne Aja darzana nahIM kiye haiM, mujhe pahale maMdirajI le clo|" dharmapremI lAlAjIne bAlakako chAtIse lagAyA aura kahAH- "beTA ! abhI to maMdirajI baMda haiN|" bAlaka bolA:nahIM mujhe le clo|" lAlAjI use maMdirajI le gaye / tAlA baMda thaa| bAlaka nirAza huaa| jaba vApisa ghara Aye to usakI mAne bAlakako khAneke lie khaa| bAlaka bolA:--"maiM darzana kiye binA kucha nahIM khaauuNgaa"|
Page #807
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 224) ghaMTebhara bAda usane phira kahAH- bAbA ! aba calo darvAjA khula gayA hogaa|" magara usa bAra bhI vApisa lauTanA par3A / tasirI bAra karIba sAr3he pAMca baje bAda jaba maMdirajIke darvAje khule taba bAlakane apane bAbAke sAtha jAkara darzana kiye / usa samaya unako jo khuzI huI vaha bayAna nahIM kI jA sakatI / bAlakakA dharma para itanA prema honA unhIMkI dharmaparAyaNatAkA prabhAva thaa| ___ maMdira banavAneke kAmameM unheM bar3I dilacaspI thii| sAmAnA, ropaDa aura ambAleke maMdira prAya: unhIMkI dekharekhameM hue the| dukAnakA kAmakAja apane lar3akeke bharose chor3akara inhoMne uparyukta maMdira banavAnemeM apanA samaya lagAyA thA / multAnakA maMdira bhI taiyAra hote samaya ve kaI bAra jAkara dekha Aye the / multAnakI pratiSThAke maukepara to inhoMne bahuta jyAdA sahAyatA kI thii| isa lie kRtajJatA dikhAneke lie multAnake zrIsaMghane eka svarNapadaka inheM bheTameM diyA thaa| aMbAlemeM koI upAzraya nahIM thaa| inhoMne upAzrayake lie apanA eka makAna de diyaa| aMbAlemeM jaba pratiSThA huI taba inhoMne cAra dukAneM aura eka tabelA maMdirajIke bheTa kara diyaa| aMbAleke maMdira jIkA prabaMdha mukhyatayA saba inhIMke hAthameM thaa| hastinApura tIrthakSetra kameTIke ye sabhApati the / dhArmika kAryoMmeM ye jahA~ bulAye jAte the vahIM tatkAla hI pahu~ca jAte the| pajAbase saM0 1981 meM paMnyAsajI mahArAja zrIlalitavijayajI jaba baMbaI Ane lage aura jaba unhoMne aMbAlemeM praveza kiyA taba
Page #808
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 225 ) lAlAjI bImArImeMse uThe the, to bhI do mAila taka ye naMge paira gharaghara nadI taka unake sAmane zrIsaMghake sAtha gaye the| panyAsajI mahArAjane kahA :- " lAlAjI ! ApakI tabIata kharAba hai aura Apa naMge paira kyoM cale A rahe haiM ? "" ye bole :- " gurudayAla ! tiryaMcagatimeM na jAne kitanI bAra bhaTaka AyA ? usa samaya paira meM pahananeko kyA thA ? gurudayAla ke sAtha jitanA samaya nikale utanA hI zubha hai / Apa hajAroM mAila naMge paira calate haiM / hama kyA itanemeM mara jAya~ge ? " ye jaise dharmapremI the vaise hI vidyApremI bhI the| aMbAleke AtmAnaMda jaina vidyAlayameM inhoMne eka khAsI rakama dI thI / itanA hI nahIM apanI vRddhAvasthA meM bhI, vidyAlayake lie caMdA jamA karaneke lie ambAlese eka DepyuTezana baMbaI AyA thA usake sAtha ye Aye the / AtmAnaMda jaina sabhA aMbAleke jaba taka ye jIvita rahe peTarana rahe the| sAre paMjAbakA jaina saMgha inakI bAtako mAnatA thA aura eka murabbIkI taraha inakI ijjata karatA thA aura karatA hai / inake gharameM kabhI kaMdamUla nahIM khAyA jAtA hai / inake putra lAlA banArasIdAsajIne to kaMdamUla cakkhe taka nahIM haiM ! paMjAbakI pyArI vastu AlU taka banArasIdAsajIne nahIM cakkhe / apane samAja meM jaisI ijjata thI vaisI hI ijjata inakI anya samAjoMmeM bhI thI / svargIya AtmArAmajI mahArAjake ye ananya bhakta the| unake kathanako ye prabhu AjJAkI taraha mAnate the / jaba mahArAja sAhibakI tabIata 15
Page #809
--------------------------------------------------------------------------
________________ (226) ThIka nahIM thI, lAlAjIne unase pUchA thA:-" bhagavan Apa hameM kisake bharose chor3a jAte haiM ? " mahArAja sAhibane pharmAyA thAH-8 maiM tumheM ' vallabha ' ke bharose chor3a jAtA huuN|" tabhIse ve vellabhavijayajI mahArAjapara asIma zraddhA rakhane lge| AtmArAmajI mahArAjake bAda vijayavallabhasUrijI mahArAja para unako jitanI zraddhA 'rahI utanI aura kisIpara na rhii| __ lAlAjI jaba san 1924 meM baMbaI Aye the taba unase hamArI bheTa huI thii| bar3e hI milanasAra, zAnta prakRti, sarala svabhAvI aura nirabhimAnI puruSa the / bAtoM hI bAtoMmeM unhoMne kahA thA,-" mere jIvanakI eka sAdha abataka pUrI nahIM huI / vaha sAdha hai vallabhavijayajI mahArAnako gurugaddIpara sthApita karanA / " ___maiMne unase kahA thAH- lAlAjI ! Apa koI patra kyoM nahIM nikalavAte ? gurudayAlake nAmakA eka patra jarUra honA cAhiye / " unhoMne kahA thA:-" AtmAnaMda jaina sabhAvAle agara presa kharIda kara patra nikAlaneko rAjI hoM to eka hajAra rupaye maiM deneko taiyAra huuN|" na jAne kyoM AtmAnaMda sabhA aMbAlA isa ora dhyAna nahIM detI ? __ jisa samaya vallabhavijayajI mahArAjako AcArya padavI de kara paMjAbane gurugaddI para sthApita kiyA usa samaya lAlAjIko kitanI khuzI huI hogI usakA aMdAjA lagAnA hamArI zaktike bAhira hai| / unakA svargavAsa saM0. 1982 ke asAr3ha vadI 14 ke dina ludhiyAnemeM huaa| jaba ve svargavAsI ho cuke taba aMbAlese unake putra lAlA banArasIdAsajI aura dUsare pratiSThita sajjana moTareM lekara lAlAjIke zavako aMbAle lejAneke lie ludhiyAne gye|ludhiyaanevaaloNne lAlAjIko bhejanese
Page #810
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #811
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdarzajIvana. sadgata seTha hemacaMda amaracaMda. pR.227 u.
Page #812
--------------------------------------------------------------------------
________________ (227) inkAra kiyA aura kahAH-" ve jaise tumhAre pitA evaM murabbI the vaise hI hamAre bhI the / hama bhI unake putra samAna haiM / hama unheM yahA~se nahIM lejAne deNge|" dehAnta hojAneke bAda tAra milanepara hoziyAra pura, ropaDa, sAmAnA, amRtasara, aMbAlA aura lAhaurake pratiSThita sajjana evaM saMghake mukhiyA bhI smazAnayAtrAke pahale ludhiyAne, unakA satkAra karane pahu~ca gaye the| sabhIne apane apane zaharake saMghakI taraphase mRta deha para duzAle oDhAye the / karIba 70 barasataka colemeM rahakara unakA jIvanahaMsa sadAke lie ur3a gayA / paMjAbake zrIsaMghane gata AtmAke viyogameM A~sU bahAte hue colekI dAha kriyA kI / saMsArameM usIkA jIvana saphala hai jisake Ane aura jisakI hastIse duniyAko phaija pahu~ce aura jisake cale jAnese duniyA A~sU bahAve / ___ lAlAjI apane aMta samayameM apane putrako AjJA de gaye ki ve 25 barasataka 400) cAra sau rupaye sAlAnA hastinApura maMdira aura aMbAleke maMdira va skUlameM dete rheN| _unake kuTuMbameM isa samaya eka putra lAlA banArasIdAsajI unakI putra vadhU aura pautra vijayakumAra haiN| pautra goda rakkhA huA hai| * svargIya seTha hemacaMda amaracaMda / - sajjana puruSa ve kahalAte haiM jo saMsArameM Akara dharmahita, jAtihita yA dezahita kucha na kucha kara jAte haiM, jinakA jIvana. apane
Page #813
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 228) aura parAyekI bhAvanAse Upara hotA hai aura jo logoMko yathAsAdhya saMtuSTa kiyA karate haiM / seTha hemacaMdra bhI aise hI sajjanoMmeMse eka the| __ inakA mUla nivAsa mA~garola thA / inake pitAmaha seTha baMbaImeM Aye tabhIse inakA kuTuMba babaImeM rahatA hai| inakA janma saM0 1936 kA bhAdavA vadI 10 ke dina huA thaa| inakI mAtAkA nAma zrImatI hemaku~vara aura inake pitAkA nAma seTha amaracaMdajI thaa| jJAtike dazA zrImAlI the / inakI zikSA meTrika taka huI thii| inakA pahalA byAha saM. 1950 ke sAla solaha barasakI AyumeM huA thA / patnIkA nAma sau0 AnaMdabAI thA / inake cAra santAna huI thii| do lar3ake aura do lar3akiyA~ / lar3akoMkA nAma hai narottamadAsa aura navInacaMdra laDakiyoMkA nAma hai bahina menAvatI aura bahina vINAvatI / narottamadAsakA dehAnta ho cukA hai| anya dharmake prabhAvase maujada haiN| saM. 1966 meM inakI pahalI patnI sau. AnaMdabAIkA dehAnta ho gayA; magara icchA na hote hue bhI chaH mahIne bAda inheM dUsarA byAha karanA par3A / isake kAraNa yahA~ denA ucita jAna par3atA hai| 1-jisa samaya pahalI patnIkA dehAnta huA usa samaya bAlaka sabhI choTe the| unheM saMbhAlanevAlA koI nahIM thaa| 2-inake anuja savacaMda bhAI unakA vyAha huA usake pA~ca mahIne bAda hI, apanI bAla patnIko chor3akara isa saMsArase cale gaye the, isa lie vidhavA bAI akelI ghabarAtI thI aura kuTuMbakA bojha uThAnA una ke lie asaMbhavasA thA /
Page #814
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 229 ) 3 - inake pitA seTha amaracaMdrajI apane choTe lar3ake savacaMdakA vyAha jainavidhi se karanA cAhate the / unhoMne jaina paMDitako bulA liyA thA aura jAtiko jimAneke lie saba bhojana- miThAI vagairA banavA cuke the / ThIka maukepara jAtike paMcoMne kahalAyA ki agara tuma jainavidhise byAha karoge to jAti tumhAre yahA~ jImane nahIM AyagI / seTha amaracaMdrajIne jAtikI AjJAko vivaza svIkAra kiyA; parantu yuvaka hemacaMdrajIkA antaHkaraNa asaMtuSTa ho uThA / unake antarAtmAne kahA, " dharmavihita kArya karanA manuSyakA karttavya hai / paMcoMkA usameM dakhala denA anyAya hai | anyAyake Age sira na jhukAnA hI manuSyatA hai / " yadyapi usa samaya ve kucha na bole, tathApi paMcoMke isa anyAyako ve na bhUle / daivayogase prApta usa samayakA unhoMne sadupayoga kara jAtimeM, jainavivAhavidhi calAnekA saMkalpa kara liyA / zaharameMse aneka lar3akiyoMke pitA apanI kanyAe~ inheM dene ko tatpara hue; magara ve jainavidhise byAha kara paMcoMkI nArAjagI na uThA sakanese cupa ho rahe | Akhira ' saradhAra ' gA~vameM- jo rAjakoTake pAsa hai - inakA vyAha jainavidhise huA / patnIkA nAma maMgalA bena thaa| unase do putra hue / ekakA nAma pravINacaMdra hai ora dUsarekA anilakAnta | jainavidhise byAha hone ke kAraNa mA~garolake dasA zrImAliyoMmeM bar3I halacala mcii| paMca ikaTThe hue aura unhoMne zrIyuta hemacaMdra aura unake kuTuMbiyoM ko jAti bAhira kara diyaa| itanA hI nahIM dazA zrImAliyoMke mAMgarolake zvetAMbara zrIsaMghane bhI inako saMgha bAhira kara diyA / aparAdha
Page #815
--------------------------------------------------------------------------
________________ (232) kyA thA ? yaha ki inhoMne zvetAMbara jainavidhike anusAra byAha kiyA thA; dharmake viruddha jAtimeM jo rUDhi thI usako inhoMne chor3a diyA thA / ___dasA zrImAliyoMmeM vaiSNava bhI haiM, sthAnakavAsI bhI haiM aura zvetAMbara bhI haiM / vaiSNavoMkA kArya ucita kahA jA sakatA hai; kyoMki unhoMne apane dharmake viruddha kArya karanevAleko jAtibAhira kiyA thA; sthAnakavAsiyoMkI kRti bhI kSamya ho sakatI hai; kyoM ki unheM donoMmese eka bhI vidhike sAtha koI saMbaMdha nahIM thA; parantu aphsosa to una logoMkI. kRti para hai ki, jinhoMne zvetAMbara hote hue bhI zvetAMbara dharmake anusAra kArya karanevAle apane bhAIko, zvetAMbara jainavidhise lagna karanekA aparAdha lagAkara saMgha bAhira kara diyA / aise saMghake mukhiyA vAstavameM zvetAMbara dharmake pAlaka haiM yA nahIM isa bAtakA saMdeha utpanna ho jAtA hai| mukhiyAoMkI yaha kRti dharmako lAMchita karanevAlI aura unakI rUDhi panAkA eka anokhA udAharaNa hai / aise hI mukhiyoMke kAraNa, dharma avahelita aura apamAnita hotA hai aura dharmavihita kintu rUDhike viruddha kArya karanevAloMko saMgha bAhira karanekI sajA denevAle, rUDhibhakta saMghake netAoMke kAraNa zvetAMbarasaMghakI nIMva DagamagA uThI hai aura isakI janasaMkhyA bar3e vegase kama hotI jA rahI hai / astu / pAThaka ! saMghabAhira aura jAticyuta honekA AghAta jabardasta hotA hai / isako vahI samajha sakatA hai jisako kabhI isakA anubhava huA hai / dhananAzakA, aura manupyake maraNakA AghAta sahanA kaThina hai; magara isa AghAtako akele khar3e ho kara sahanA virale hI vIra puruSoMkA kAma hai / seTha hemacaMdra aise hI vIra puruSoM se eka the|
Page #816
--------------------------------------------------------------------------
________________ (231) kucha kamajora dilake hitu inake pAsa Aye aura kahane lage,"kucha daMDa dekara jAtiko khuza kara lo|" ye ha~se aura bole:-" dharma pAlanemeM vAdhA DAlanevAlI jAti yA saMghake Age sira jhukAnA maiM dharmacyuti aura apamAna samajhatA huuN| mujhe dekhanA hai ki tuma logoMmeM sacce dharmAtmA kitane haiM aura dauMgI kitane haiM ? " mAMgarolake paMcoMne aura saMghane baMbaIke dasA zrImAlI paMcoM aura zvetAMbara saMghako likhA ki hamane zrIyuta hemacaMda amaracaMdako jAti aura saMghase bAhira kara diyA hai tuma bhI kara denA / baMbaImeM jAtivAloMne bhI mAMgarola jAtivAloMkA anukaraNa kiyA; parantu saMghane inkAra kara diyA / itanA hI nahI baMbaIke zvetAMbara saMghane isa dharmavIrakA satkAra kiyaa| ___ kalakattAvAle seTha jeThAbhAI jayacaMda aura baMbaIvAle seTha motIcaMda devacaMda bhI kucha mahInoMke bAda AsojameM mAMgarola khAsa isI jhagar3eko miTAne ke hetu Aye hue the / unhoMne saMghake mukhiyoM evaM paMcoMko kahA ki," Apa logoMne hemacaMda bhAIko apanese alaga karanekA kArya bilakula hI anucita kiyA hai|" magara ina logoMkI bAtoMpara koI dhyAna nahIM diyA gyaa| ___ AsojameM AMbilakI oliyA~ AtA haiM / seTha hemacaMdajIke gharase AMbila karanevAloMke lie ATha dina taka khAnapAnakI suvidhA kara dI jAtI hai| uparokta donoM seThoMne saMghanetAoMse kahA ki-" AMbila karanevAle logoMke dharma pAlanemeM bAdhA DAlanA anucita hai| Apako bAdhA haTAkara logoMko saralatAse dharma pAlane denA caahie| agara aisA nahIM hogA to hama hemacaMda bhAIke sAtha rheNge|"
Page #817
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 232 ) apane netRtvake abhimAnameM inake kathanakI koI paravAha na kI gii| donoMne seTha hemacaMdajIke yahA~ jAkara AMbila kiyA / isakA pariNAma yaha huA ki ve bhI saMghabAhira kara diye gaye / bar3e logoMkA kathana hai ki - ' yato dharmastato jayaH / ' jahA~ dharma hai vahIM jaya hai / dhIre dhIre logoMke sAhasa bar3he aura sacce dharmapara calanevAle hemacaMda bhAIke sAtha karIba DeDha sau ghara A mile| DeDha barasa taka mukadamA claa| Akhira meM paMcoM aura saMghake netAoMne dharma aura dharmavIrake Age sira jhukAyA / ApasameM phaisalA huA aura hemacaMda bhAIko vApisa jAti aura saMghameM milA liyA / saca hai jo * sira sA~Dhe dharma pAlate haiM unhIMkI dharma rakSA karatA hai / ' anyAya rokane ke lie hemacaMdra bhAIkA udAharaNa anukaraNIya hai / 8 V hemacaMdabhAI bAraha vratadhArI zrAvaka bananeke icchuka the| nau vrata taka ve pAlane laga gaye the / unake gharameM derAsara thA aura sadA sAmAyika pUjana Adi kiyA karate the / apane ghara meM unhoMne aisA niyama banA rakkhA thA ki, sArA kuTuMba eka hI sAtha sAmAyika kare / tadanusAra choTe bar3e sabhI eka sAtha baiThakara sAmAyika kiyA karate the / sAmAyikameM jIvavicAra, navatattva, karmagraMtha Adi tAtvika graMthoMhIkA vAcana aura manana ve prAyaH kiyA karate the aura sAre kuTuMbako unakA rahasya samajhAyA karate the / apane anujakI vidhavA - gaMgAsvarUpa - zrImatI maNi bahinake sAtha ve apanI choTI bahinakAsA vyavahAra rakhate the / gharakA sArA kAma kAja inhIMkI salAhase karate the / inheM niyamita rUpase dhArmika zikSA
Page #818
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 233 ) diyA karate the| dukAnase ghara Ate hI ve pahale apane sabhI kuTuMbiyoM aura naukaroMkI prasannatAke samAcAra pUchate the / agara kisIke cahare para udAsI dikhAI detI yA kisIkA sira dukhatA sunate to pahale usakI khabara lete / gharameM jo auSadha hotI usakA upayoga karate anyathA jhaTase DaoNkTarako Teliphona kara dete / ve naukarako bhI apane gharakA hI AdamI samajhate the| unakI rasoImeM jImanevAle kyA naukara aura kyA bAhirake AdamI sabhIke lie ekasI rasoI hotI thI / Ama vagairA koI bhI naI cIja khAnekI gharameM AtI to kuTuM biyoMkI taraha unake naukaroMko bhI barAbarakA hissA milatA thA / inake pitA seTha amaracaMdajI svargIya AtmArAmajI mahArAjaka saMghADe para bahuta bhakti rakhate the / inake hRdaya meM bhI vaha maujUda thI / hamAre caritranAyaka AcArya zrIvijayavallabhasUrijI ke eka bAra inhoMne darzana kiye the| tabhIse inake hRdayameM bhaktibhAvakA saMcAra ho gayA thaa| jaba baMbaImeM ApakA dUsarA caumAsA saM0 1970 meM huA thA, taba Apa dAdarameM inhIM seTha hemacaMda amaracaMdake baMgale meM Thahare the / seTha Apake vyavahAra, upadeza, nispRha bhAva aura sAmya dRSTise mugdha ho gaye / inhoMne Ajataka kinhIMko AMtarika zraddhAse nahIM mAnA thA, parantu usa samaya se hamAre caritranAyakako unhoMne saMpUrNa zraddhA mAnA aura tabase ve hamAre caritranAyakakI AjJA pUrI tarahase pAlane lage the / ve kahA karate the ki - " agara mujhe gurumahArAja hukma deM to maiM jalatI agnimeM taka kUdane ko taiyAra hU~ / " I jaba mahAvIra jaina vidyAlaya sthApana karanekA hamAre caritranAyakane upadeza diyA aura aneka tarahakI vAghAoMkA vicAra kiyA
Page #819
--------------------------------------------------------------------------
________________ (234) jAne lagA taba hemacaMda bhAIne hamAre caritranAyakase kahA thA:-- gurudeva ! Apa kevala AjJA dIjie aura hamArI pIThapara rahie / hama saba kaThinAiyoMko dUra haTA deNge| vaha kaunasA uqadA hai jo vA ho nahIM sakatA? himmata kare insAna to kyA ho nahIM sakatA ? ( vaha kaunasA gUDha prazna hai jisakI mImAMsA nahIM ho sakatI hai ? aura vaha kaunasA kArya hai jo manuSya himmata kare to ho nahIM sakatA hai ? ) mahAvIra jainavidyAlayake lie inhIM hemacaMda bhAIne dasa hajAra rupayekI rakama sabase pahale bharI thI aura ye kahA karate the ki, agara jIvita raha gayA to apane dUsare jaina baMdhuoMkI sahAyatAse ise eka Adarza vidyAlaya banA dUMgA / magara durdaivako yaha bAta svIkAra na huI usane vidyAlayakI sthApanAke eka barasa bAda hI isa sacce gurubhakta vidyAke sacce upAsaka, dharmake sacce pAlaka, kuTuMbake sacce pratipAlaka sabako ekadRSTi se dekhanevAle samadRSTA aura mithyAtvamaya rUDhiyoMke dhvaMsaka naravIra ko saM0 1971 vaizAkha vadI 13 ke dina vikrAla kAlake mu~hameM lejAkara DAla diyA / ___ inhoMne jaise jainavivAha vidhi samAjameM pracalita karanekA AcaraNIya upadaza diyA vaise hI inhoMne bAlavivAhake bure rivAjako samAjase nikAlanekA bhI dRDha saMkalpa kara liyA thA / inhoMne apane putroMko pacIsa barasakI umrameM aura putriyoMko aThAraha barasakI umrameM byAhanekA nizcaya kiyA thA / inake lar3ake lar3akiyoMkI bar3I Ayu dekha kara loga inheM tAne diyA karate the, rahasyameM aneka bAteM kahA karate the;
Page #820
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 235) magara ye the ki saba tarahakI bAteM sahakara bhI apane saMkalpase nahIM haTe the| jisa samaya inakA dehAnta huA usa samaya inake bar3e lar3ake narottamadAsakI Ayu 18 barasakI aura inakI bar3I kanyA zrImatI mainAvatI devIkI umra solaha barasakI thii| inake bAda yadyapi mainAvatI devIkA byAha thoDehI arsemeM inake kuTuMbiyoMko karanA par3A thA; parantu inake lar3ake zrIyuta narottamadAsane sApha zabdoMmeM kaha diyA thA ki, maiM pitAjIkI icchAnusAra jabataka pacIsa barasakA na hoU~gA tabataka byAha na karU~gA / daivayogase yaha vIra bhI bAIsa barasakI avasthAhImeM isa saMsArase cala basA / unakI dvitIya patnI zrImatI maMgalA benakA dehAnta bhI saM0 1976 meM ho gayA thaa| una kA svabhAva bar3A hI suzIla aura snehI thA / unake hRdayameM kabhI apanese pahale patnIkI saMtAnake prati durbhAva utpanna nahIM huaa| ve sabhIko apane bAlakoMke samAna hI samajhatI thiiN| ye apanI santAnako ucca zikSA dilAneke bar3e pakSapAtI the / yadyapi inheM meTrika taka hI tAlIma milI thI; tathApi ve apane saba lar3ake lar3akiyoMko grejyueTa banAnekI icchA rakhate the| lar3ake to kyA unakI putriyA~ bhI ve mare usa samaya-bar3I meTrikameM aura choTI zrImatI vINAvatI devI iMgliza phiphtha sTAMDarDameM abhyAsa karatI thIM; magara seThake sAtha hI unake vicAra bhI cale gye| unake dUsare lar3ake zrIyuta navInacaMdrajI iMgliza sikstha sTAMDarDa taka hI paDha sake pIche inheM adhyayana chor3a kara dukAnameM laganA pdd'aa|
Page #821
--------------------------------------------------------------------------
________________ (236) seTha hemacaMda bhAIke mAtApitA to pahale hI kAladharmako prApta ho gaye the / ve jAte samaya unake gharameM cAra lar3ake, do lar3akiyA~, seThAnI aura unake anujakI muzIlA vidhavA zrImatI maNi bena ko chor3a gaye the| kuTuMbakA sArA bojhA maNi bena para par3A, kyoMki ye hI sabameM bar3I thIM magara vAhare devI ! inhoMne apane jyeSTha baMdhuke samAna sneha karanevAle jeThase jo zikSA pAI thI use vyartha na jAne diyA / maNi benane sabako apanI snehakI pA~khoMmeM liyA aura mamattvake sAtha jeThakI santAnako yathAvata pAlA posA / ghara gRhasthIkA jo kArya pahalese jaise calA A rahA thA vaise hI ye barAbara calAtI rahIM / kisI bAlakako yathAsAdhya yaha anubhava na hone diyA ki Aja unake sirapara koI nahIM hai| seThajI pitAke parama bhakta the| unhoM ne apane pitAkI AjJAkA kabhI ulaMghana nahIM kiyaa| unakA dastUra thA ki ve jaise niyamita rUpase prabhuke darzana kiye binA annajala nahIM lete the vaise hI apane pitA ke darzana kiye binA bhI annodaka nahIM lete the| pitAkI anupasthitimeM ve apane pitAke phoTokA darzana kara liyA karate the| seThajIke sadguNa inake kuTuMbiyoMko bhI virAsatameM mile haiN| seThajIkI taraha inakA kuTuMba bhI milanasAra dhanake mithyA abhimAnase rahita aura sAdA mijAja hai| jo koI inake ghara milane jAtA hai, ye loga bar3e AnaMdase usase milate haiM; premase vArtAlApa karate haiM aura yathocita usakI Avabhagata karate haiM / ina paMktiyoMkA lekhaka jaba inake baMgale para gayA taba ina logoMne isake sAtha bar3I
Page #822
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #823
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdazajIvana. dAnavIra seTha devakaraNa mUlajI saMghavI. pR. 237 u. www.jainelibrary.ords
Page #824
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 237) hI sajjanatAkA vyavahAra kiyaa| kisI tarahakI jAna pahacAnake binA aisA sauhArda dikhAnA bar3e hI ucca hRdayake manuSyoMkA kArya hai| sAdhvI maNIbena to sAkSAta saujanyakI mUrti hI mAlUma hotI haiN| seTha hemacaMdrajI jaise mahAvIra jaina vidyAlayase sneha karate the vaise hI unakA kuTuMba bhI karatA hai| aura usane vidyAlayako solaha hajArakI rakama aura dI hai / isa taraha Ajataka seTha hemacaMdra ama. racaMdakI peDhIse mahAvIra jainavidyAlayako, chabbIsa hajArakI rakama milI hai / AzA hai unake putraratna zrIyuta navInacaMdra, pravINacaMdra aura anilakAnta bhI apane pitAke padacinhoM para calakara unakI satkIrtiko baDhAnekA prayatna kreNge| dAnavIra seTha devakaraNa muuljii| seTha devakaraNa mUlajI una mahAna vyaktiyoMmeMse eka haiM, jo pA~ca sAta rupaye mAsikakI naukarIse jIvana prAraMbha karate hai; dhIre dhIre Age bar3hate haiM, lakSAdhipati banate haiM, lakSmIkA apanI sevikAkI taraha upayoga karate haiM, paropakArameM khule hAthoM dhana kharcate haiM aura isImeM jIvanakA AnaMda mAnate haiN| inakA janma saM0 1921 ke posa sudI 7 ke dina mAMgarolameM huA thaa| ye jJAtike vIsA zrImAlI haiN| mAMgarolase ye vanathalI rahane gaye the aura vanathalIse dhana kamAnekI talAzameM baMbaI Aye aura saM0 1936 meM inhoMne 6) chaH ru. mAsika vetanapara eka kapaDekI dukAna para naukarI kara lI / inakI hoziyArIse seTha ina para prasanna rahate the|
Page #825
--------------------------------------------------------------------------
________________ (238) dhIre dhIre betana bar3hatA gayA aura saM0 1944 meM to ye apanI hoziyA ke kAraNa karasanadAsa lakhamIdAsakI peDhImeM hissedAra hoga ye / phira inhoMne saM0 1953 meM devakaraNa nArAyaNajIke nAmase apanI alaga dukAna khola lI, saM0 1956 meM devakaraNa mUlajIke nAmase apanI peDhI calAI aura lAkhoM rupaye kamAye / - dharma aura vidyApara inakA prema pahalehIse hai| ye niyamita rUpase sevA pUjA kiyA karate haiN| yadi kabhI pUjA nahIM kara sakate haiM to bhagavAnake darzana kiye vinA to ye kabhI anna jala grahaNa nahIM karate haiN| jisa utsAha aura hoziyArIse inhoMne dhana kamAyA usI utsAha aura hoziyArIse use kharca bhI kiyaa| unhoMne jo dhana dharmArtha aura vidyA pracArArtha kharca kiyA usakI sUcI hama yahA~ de dete haiM .125000) jUnAgaDha devakaraNa mUlajI vIsA zrImAlI jaina borddiNg| 29000) zrImahAvIra jainavidyAlaya baMbaI / 40000) sammeta zikharakA saMgha nikAlA aura usameM harSa muni jImahArAjako bheje| 100000) vaNathalImeM maMdira banavAyA aura pratiSThA krvaaii| 70000) malADameM maMdira banavAyA / 31000) jAmanagarameM vizrAMtigRha karavAyA / 20000) sIhorameM dharmazAlA banavAI / 15000) vanathalImeM dharmazAlA banavAI / 5000) jUnAgaDha giranArajIrNoddhArameM / 8000) vaNathalI kanyAzAlAmeM / 443000)
Page #826
--------------------------------------------------------------------------
________________ (239) inake alAvA siddha kSetra jainabAlAzramako eka acchI rakama dii| pAlItAneke jalapralayake samayameM khudane eka bahuta bar3I rakama dI aura dUsaroMse bhI 36000) rupaye kI madada krvaaii| giranArapara pratiSThA karate samaya acchA kharca kiyaa| malADa pratiSThA karane meM bhI bahutasA kharcA kiyaa| sArvajanika dAnase jitanI jana saMsthAe~ calatI haiM unameMse zAyadahI koI aisI saMsthA hogI jisako inase madada na milI ho / baMbaImeM jitane caMde jainiyoMkI saMsthAoMke hue unameM eka bhI caMdekI pheharista aisI na milegI jisameM inakA nAma na ho / isa taraha 'paracUraNa karIba ATha lAkha rupaye dAnameM diye / inake dAnakI sArI rakama ikaTThI kI jAya to vaha lagabhaga bAraha lAkhakI hotI hai| ... pAThakoMko Azcarya hogA ki saM0 1936 meM jo vyakti 6 / rupaye mAsikameM naukara hue the ve hI saM0 1982 meM lakSAdhipa hI nahIM lAkhoMke dAnI kaise ho gaye ! magara isameM koI AzcaryakI bAta nahIM hai| kahA hai,-' dharma karata saMsAra sukha' dharmakA prabhAva hI aisA hI hai| dharmameM seTha devakaraNa bhAiko vizeSa rUpase lagAnevAle, svargIya pUjya mohanalAlajI mahArAjake ziSya muni zrIharSavijayajI mahArAja the| kahA jAtA hai ki unakI kRpAse hI ye pUrNa dharmAtmA bhI bane aura dhanika bhii| ___ inakI dAnazIlatAse prasanna hokara samAjane inako dAnavIra kI padavI dI, aura baMbaIkI vIsA zrImAlI kaumane inako mAnapatra diyA / jaba inako mAna milA taba inhoMne hamAre caritranAyaka AcArya mahA
Page #827
--------------------------------------------------------------------------
________________ (240 ) rAja 1008 zrI vijayavallabhasUrijI ke pAsa eka patra bhejA thA, vaha pUrvArddhameM diyA gayA hai| usase mAlUma hotA hai ki, inhoMne muni zrI harSavijayajI mahArAjake bAda hamAre caritranAyaka para pUrNa zraddhA kI hai aura inhoMne jitanA dAna diyA hai. athavA inameM jitanI dAnazIlatA hai vaha saba hamAre caritranAyakake sadupadezakA hI prabhAva hai| ye jaise dharma premI haiM vaise hI vidyA premI bhI haiN| inake dAnakI sUcI batAtI hai ki, vidyAke pracAra meM bhI inhoMne lAkhoM kharce haiN| ye jAtIya kAryoMmeM acchA bhAga lete haiN| zrI jaina zvetAMbara kaoNnpha reMsake kAryavAhaka haiM, sTeMDiMga kameTIke sabhAsada haiM, kanvenzana risepzana kameTI ke sabhApati the, zrI mahAvIra jaina vidyAlayakI kameTIke prAraMbha se hI sabhAsada aura khajAnacI haiM, mA~garola jaina sabhAke pramukha haiM, lAlabAga jaina upAzraya aura maMdirake bahuta barasoMse TrasTI haiM, zrI bhAyakhAlA maMdirake risIvara haiM, zrI mohanalAlajI jaina seNTrala lAyabrerIke TrasTI aura sekreTarI haiM, jAmanagarake vizrAma maMdirakI vyavasthApaka kameTIke membara aura khajAnacI haiM, zrI siddha kSetra jainabAlAzramake sekreTarI. haiM, zrI jaina esosiezana oNpha iNDiyA ke upasabhApati haiM, baMbaIkI jIvadayAmaMDalIke membara haiM zrI vIratattva prakAzaka maMDala ke khajAnacI haiM aura baMbaI meM jaba duSkAla maMDala tathA inphlueMjA kameTI huI taba ye unake membara bane aura bar3e utsAhase unameM kAma kiyA / rojagAra bhI inakA acchA hai| ye mAdhavajI milake seliMga ejaMTa aura kapar3eke bahuta bar3e vyApArI haiN|
Page #828
--------------------------------------------------------------------------
________________