Book Title: Jain Journal 1938 01 to 12
Author(s): Jain Bhawan Publication
Publisher: Jain Bhawan Publication
Catalog link: https://jainqq.org/explore/520001/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bikArAtmae sa (samyagadarzana:// sammacAritra, taramAMka : 37-38 taMtrIzAdacImanalAlaplusLadArA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : viSaya-darzana : : 30 : 49 1 vaMdanA 2 paryuSaNa stotra : ga. ma. bI. vijhA rijI 3 taMtrIsthAnethI 4 pavaNanuM khAsa kRtya : zeTha kuMvarajI ANaMdajI 5 mathurAkI eka vizeSa pratimA : cho. vAsudevarAjaLa aprakAra 6 prAcIna itihAsa : A. bha. zrI. sAgaracaMdrasUrijI 7 jaina tIrtho : mu. ma. zrI. jJAnavijayajI 8 sagaka jAti : zrI. nAthAlAla chaganalAla zAha . camakate sitAre : zrI. IzvaralAlajI jaina 10 AgamanuM pAcana : zrI. hIrAlAla rasikadAsa kApaDiyA 11 gurU-paraMparA : mu. ma. zro nyAyavijayajI 12 komana kahAM ? : paM ma. zrI samudravijayajI 13 AgamavAcanA : cho. mohanalAla dIpacaMda coksI 14 be zikharane : mu. ma. zrI. suzIlavijayajI 15 kAlakAcArya : zrI nathamalajI binoriyA 16 jaina rAjAe : mu ma. zrI. darzanavijaya 17 yuktibodha nATakane upakrama : 5. ma. zrI. dharmavijayajI 18 prAcIna jana sthApatya : zrI. sArAbhAI maNilAla navAba 18 kAThiAvAmAM jana zilpa upalabdhi : zrI. hasamukhalAla dhI. sAMkeLiyA 20 zrI svAmI ': mu. bha. zrI. vAcaspativijayajI 21 jaina Agama sAhitya : bI. sagI naNA 22 pATalIputra : 5. ma. zrI kasturavijayajI , 23 dasa zrAvake : A. bha. zrI vijayapadharijI 24 eka hajAra varSanAM pAdacine : mu. ma. zrI nyAyavijayajI 25 rAjAdhirAja .: zrI. bAlAbhAI vIracaMda desAi 26 dharmavIra ceTakara ja : 107 : 125 : 135 : 148 : 153 : 168 : 175 : 14 : 189 : 208 : 214 - vArSika lavAjama - bahAragAmanA be rUpiyA : sthAnika dRDha rUpiye : chuTaka aMkanA traNa AnA 0 A aMkanuM mUlya eka rUpio 0 ( TapAlakharca sAthe ). zrI janadharma satyaprakAzaka samiti jesiMgabhAInI vADI, ghIkAMTA : amadAvAda (gujarAta) Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIrasvAmI Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Namo tthu NaM bhagavao mahAvIrassa zrI jaina satya prakAza [ paryuSaNa vizeSAMka ] siri rAyanayara majjhe saMmIliya savvasAhumaiyaM / pattaM mAsiyameyaM bhavvANaM maggayaM visayaM // 1 // * kramAMka 39-38 : pustaka 4 : vikrama saMvata 1996 : zrAvaNa bhAdrapada viSe ! t 7 228 $ vIra savata 2464 gurUvAra vaMdanA kalyANapAdapArAmaM, zrutagaGgAhimAcalam // vizvAmbhojaraviM devaM, vande zrIjJAtanandanam / / For Private Personal Use Only : aka 1-2 : sana 1938 ogasTa sapTembara 15 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . zrI paryuSaNA stotram / kartA-AcArya mahArAja zrI vijayapadmamUrijI // AryAvRttam // sirikesariyANAhaM paNamiya hiyaNemimRricaraNakayaM // vuccha suttANugayaM, pajjosavaNAi mAhappaM // 1 // pajjosavaNAvasaro, kammakkhayasamavihANaniuNayaro // saccANaMdaNihANo, labbhai puNNeNa puNNeNa // 2 // jaha baMbhIpamuhANaM, aNuhAvo dIsae visiTThayarI // kAlassa tahA Neo, AgamavayaNeNa bhavvehi // 3 // assi pahANasamae, appabhavA bhAviNo pamoyA je // pakuNaMte dANAI, ciccA sabakohamANAI // 4 // nisuNaMti kappasuttaM, tavammi pavarama bihANeNaM // barisAhasuddhikaraNaM, maNavaMchiyadANasAmatthaM // 5 // AvassayajiNapUyA, posahagurubhattibhAvavaMdaNayaM // sAhammiyavaschallaM, tahappayAraM paraM kiccaM // 6 // sAhaMti te lahaMte, khippaM saMtiM samovasaggANaM // varabuddhikittiriddhI, siddhiM pavaraTThaguNalaliyaM // 7 // iMdo jaha devANaM, caMdaNarukkho tarUNa siTThayaro // meru girINa siTTho, pamRNa sIho pahANayaro // 8 // gaMgA NaINa mukkhA, kamalaM pupphANa teyasAlINaM // bhANU pahANabhAvo, kaMdappo rUvasAlINaM // 9 // haMso jaha pakkhINaM, siTTho maMtANa varaNamukkAro // jalahINaM ca sayaMbhU, taheva pajjosaNA NeyA // 10 // pajjosavaNApavvaM, jiNasAsaNamaMDaNaM pavarasuhayaM // ArAhatA bhavvA, maMgalamAlA lahaMtu sayA // 11 // raiyaM saMghahiyaTuM, guruvarasiriNemisUrisIseNaM // pommeNaM suisivayaM, pajjosavaNAi mAhappaM // 12 // . Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taMtrIsthAnethI dar * zrI papaN va vizeSaka sAthe A jaina satra prakAzanA caitra A yaMto parakha thAya che. zrI rAjanagara - amadAvAda-mAM, saMvat 1990nI sAlamAM maLela akhila bhAratavarSIya jaina zvetAMbara mUrtipUjaka munisammelananA dasamA rAva pramANe jainadharmanA vividha aMgo upara thatA AkSepone yogya pratIkAra karavAnA vaMza ) za jainadhama satyaprakAzaka samitinI sthA panA karavAmAM AvI hatI. e vAta RNItI che. A samitiLe, samasta munitra kaLa potAne suprata karelA kAne supanna karavA mATe, 'zrI jaina satya prakAza' mAsika pragaTa karavAne prAraMbha karyo. A rIte samasta munisamudAyanA mAnItA mAsika banavuM, e A mAsinAM gaumya ane matA che. gaDA traNa varSa darimakhAna potAnA za ane nIti-rIte pramANe zrI jaina satya praprakAza' kArya karavAno prayatna karyo che ane temAM pranIyarabI sAhitya pragara karavA uparAMta jainata, janatikAra, jaina sAhitya ke jaina kA ane zilpa sudhI gayAzaya sArka 5 zrImadhane caraNe patu" che. ApaNe tyAM jaina pratikkasa ke sAhitya viSayaka mAsikanI je khAmI hatI tene 'zrI jaina satya prakAze' keTaleka aMze pUrI karI che ema enA traNa varSanuM kArya jotAM lAgyA vagara nahIM rahe. gayA traNa varSanA pratIkAranA kAryamAM khAsa karIne gabharAeke nakAmIoe temaja narAe jainadhama upara karelA je ApanI amane nayu thaI tenA yogya uttara ame Apyo che. uparAMta hiMdI kalyANu mAsikamAM pragaTa thayela bha mahAvIrasvAmInA bilakula zAauSa citra mATe, zrI cunIlAla vardhamAna zATe 'rAjA' pustakamAM jainadharma Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [*] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka { varSa 4 upara karaMtra AkSepa maa ane zrI che. pI. janame naDIbhASAmAM vakSetra gautama pustakamAMnA 'tIrthaMka' zabdayI e paNA samAjamAM thayela UDAUDa mATe te badhAnI sAthe sIdhe patravyavahAra karyAM che ane e jaNAvatAM amane harSa thAya che ke e patravyavahAranu varga Avaze dhAryuM pariNAma AvyuM che. mAsikanA vAcaka bhA dhI karItathI pacita re chole e mATe vizva levuM jarUrI nathI. bhAmikanA saMcAlana mATe minie je mA ii che temAM eka ane khAsa aktanI maryAdA e che ke koi paga dhomAM zrI jaina sabhya prakAro" kare. paNa jAtanI ApaNA samAjamAM pharI AMtarika carcAmAM ja patye bhAga levA nahIM. gayA bu karmanA amArA kAryanuM avokana karanArA koi paN sajjanane lAgyA vagara nahI karuM ke ame amAre mAre nakkI karavAmAM AvelI A maryAdAne tuM ja sacoTa rIte vaLagI chIe, enu raja jeTaluM paNa ullaMdhana nathI karyuM. mAsikanA zarU thayA pachI samAjamAM keTalIya carcAono vava rALa, AvI gayo, chatAM zrI jaina satya prakAza che. badhAthI nAna apti zru che. ane amArA traNa varSanA anubhavathI amane e jaNAvatAM ati va thAya che ke mAsika potAnA uddeza pramANe kArya karIne samAjanI je prIti saMpAdana karI che tenA helI ja kadAca tenA karatAM virodha-prIta AvI rIte kA paNa tenI AMtaraka carcAmAM nahIM utaravAthI sapAdana karI che. . atyAra sudhImAM mane mAsikanA aMge je koi aniprAyo bhUla maLyA che tethI ImAnI upamInA vinA amArA mata vadhu ja banyo che. e tanAM amane mAna thAya che ke dikaro pise A mAsika pRSa muniyomAM vizeSa vizeSa AdarapAtra bana jAya huM ane jaina vidvAno ane magRhyo paNa ene potAnu mAsika mAnavA lAgna che. mAsikanA sapadanamAM amane A badhA taraphathI khUba sahakAra maLyo che ane bhaviSyamAM vizeSa pramANumAM baLI kevI amane khAtrI che.-- puSpa munimahArAae tAthI ane je akAra maLyA che. maLe che tenA karatAM vizeSa sahakAranI AzA, aa mArmika samasta munimudrAnu rAvanA dAve, khIe to te jarAya asthAne nathI. amane lAge che ke ApaNA pUjya munimahAro mA pramANe naika rIte sahakAra ApIne A mAsikane vizeSa samRd banAvI zake: 1 mAsika mATe virAya pramANamAM levA makalIne. ApaNe jANIe chIe ke ApaNA mukhya muni tene potAnA cArAnuM yathAsthita pAlana karyA uparAMta aa nagAnamAM rakta davAnuM hoya che. A rIte temanA nA lAbha, teo vividha viSayanA vibharyAM jekho lakhIne ApI zake. uparAMta ApaNA bhUtakALanI gauravagAthA sabhA pratidrAsa ane sthApatyanA keTalAya praderI hatuM sAva mukheDAyelA paDayA che. gemAmAnA samaye siya hamezAM pAda-vihAra karIne gAmegAma ane dezaeNdeza karatA ApaNA pUjya munirAjo, te te gAma H dezanA ane kanaiyAmanI vigate meLavIne atyAra sudhI apAzamAM rela niyAma upara khU 1 prakAza pADI zake, sekaDA rUpiyAnuM kharca karavA chatAM je kArya na thai zake te kArya A rIte sahaja mAtramAM thai zake ! amane AzA che ke pUnya munimahArAje amArI A vinaMtI tarapha paNa dhyAna ApI. amane evuM sahitya pA pADavAnI kRpA karI. ApaNA pUSa murnizomAM lekho lakhavAnI prAlikAnA vizeSa pracAra nahIM Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2 ]. taMtrIrathAnethI thayuM hovAthI, dareka viSayanA prakhara vidvAne ApaNe tyAM hovA chatAM, lekhe meLavavAmAM muzkelI naDe che. paNa amArI te e umeda che ke dhIme dhIme A mAsika dvArA e pUjyanI vijJAna vizeSa lAbha samAjane Apa. amArI A umeda keTaleka aMze saphaLa paNa che. vaLI A mAsika te e pUjyAnuM ja che eTale jarA paNa saMkoca rAkhavAnI jarUra ja kayAM rahI? - 2 mAsikane pracAra karIne sArA sAhityanuM vAcana e dharma-saMskAranuM AvazyakIya aMga che. pitAnA vihAra daramyAna gAme gAma pharatA pUjya munirAje tyAM tyAMnI jana janatAne A mAsikathI paricita karIne te mATe preraNA karI zake. koi paNa patranuM mukhya jIvana enA grAhake che. grAhakonI saMkhyA jema vadhu tema e patra vadhu saddhara. grAhako vadhavAthI patrane be rIte lAbha thai zake : eka te niyamita Arthika Avaka thatI rahe ane bIjuM e patranA vAcanane phela thAya. ApaNuM pUjya munirAje "zrI jaina satya prakAza" mATe A tarapha lakSya Ape te mAsikane puSkaLa lAbha thaI zake. A uparAMta zakya hoya tyAM mAsikane Arthika ma da karavAne paNa upadeza ApI zake. 3 egya sUcanAo mokalIne. samaye samaye, mAsika kaI rIte vadhu AkarSaka ane sArUM bane te mATe jarUrI sUcanAo amane maLatI rahe te amane amArA kAryamAM vizeSa saraLatA rahe. vaLI pratIkArane vegya je je sAhitya teonA jovAmAM Ave te tarapha amAruM dhyAna dorIne paNa teo amane sahakAra ApI zake. A mATe te ame pUjya munirAjonI jema sI jaina bhAIone paNa sahakAra mAgIe chIe mAsikanA gata traNa varSa daramyAna je je pUjya munirAje tathA anya vidvAno taraphathI amane sahakAra maLe che temane tathA je je sadagRhastho taraphathI Arthika madada maLI che temane ame aMtaHkaraNa pUrvaka AbhAra mAnIe chIe ane bhaviSyamAM paNa temane e sahakAra cAlu raheze evI AzA rAkhIe chIe. prastuta vizeSAMkanI yojanA lagabhaga chaeka mahinA pahelAM taiyAra karavAmAM AvI hatI. A yojanA pramANe A vizeSAMka " zrI jana satya prakAza nA "zrI mahAvIra nirvANa vizeSAMka nAmanA prathama vizeSAMka- anusaMdhAnarUpe pragaTa karavAnuM hoI AmAM bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachInA eka hajAra varSane lagatA jaina itihAsa upara prakAza pADatA lekho ApavAmAM AvyA che. A rIte amArA A be vizeSAMkathI bhagavAna mahAvIra svAmI ane temanI pachInA eka hajAra varSanA itihAsane lagatuM keTaluMka sAhitya prakAzita thayuM che. have pachIno trIjo vizeSAMka ame tyAra pachInA bIjA hajAra-bAra varSanA jana ItihAsane lagatA prasiddha karavAnI umeda rAkhIe chIe, ke jethI eka saLaMga jana ItihAsane lagatI sAmagrI eka ja ThekANethI maLI zake. A vizeSAMkamAM zrI devagiNi kSamAzramaNanA samaya sudhInA itihAsanI sAmagrI ApavAnI hovAthI ane kalpasUtranA jAhera vAcanane prAraMbha teonA samayamAM thavAthI temaja A aMka paryuSaNa panI lagabhaga prakAzita thavAnuM hovAthI AnuM nAma " paryuSaNa parva vizeSAMka' rAkhyuM che. amArI icchA te paryuSaNa parva daramiyAna ja A aMka amArA vAcako pAse pahoMcI jAya evI hatI, paNa lekhe moDA maLavA vagere anivArya saMgane laIne ame tema karI zakyA nathI. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jana satya prakAza-vizeSAMka bhagavAna mahAvIra svAmInA nirvAgu pachInA eka hajAra varSa jaina itihAsa ghaNo aMdhArAmAM che temaja temAM vidvAnonA meTA matabhedo paNa che. A sthitimAM Ave vizeSAMka taiyAra kare e ghaNuM kaThina kArya che. ane amAre kabula karavuM joie ke ame joIe tevuM sAhitya A vizeSAMkamAM ApI zakAya nathI chatAM je kaMi meLavavuM zakya hatuM te mATe pUratA prayatna karIne ame A vizeSa kane samRddha banAvavA prayatna karyo che. jana itiha sanA zedhaka abhyAsIne dizA-sUcana jeTalI paNa sahAyatA je AmAMthI maLaze te AnI jazA saphaLa thaI lekhAze A vizeSAMkamAM je le che te badhAya, etihAsika satyathI bharelA ja che ke e lekha itihAsanuM AkharI satya raju kare che ema athavA te e lekhomAMnA baMdhAya niNa amane mAnya ja che ema koI na mAne ! ame te eka prakAre, amuka ItihAsane laganI sAmagrI bhegI karavA prayatna karyo che. itihAsanuM kSetra jema jema vadhu kheDAya tema tema temAMthI navuM navuM jANavAnuM maLI rahe che. eTale koI paNa nirNayane AkharI satya tarIke svIkAratA pahelAM bahu vicAra karavuM joIe. A vizeSakamAM gujarAtanA prasiddha citrakAra zrIyuta kanubhAI desAIe dorela bhagavAna mahAvIrasvAmInuM triraMgI citra ApavA mAM AvyuM che. bhagavAna mahAvIrasvAmInA eka suMdara citranI mAgaNI, ApaNe tyAM lAMbA vakhatathI thatI hatI, paNa atyAra sudhImAM evuM sarasa citra bahAra paDayAnuM jANamAM nathI. e jaNAvatAM amane harSa thAya che ke ame AvuM suMdara citra ApIne samAjanI e mAMgaNI pUrI karI che. A citramAM bhagavAna mahAvIra svAmInA dhyAnamagna citra uparAMta, citranI aMdara kavitAne bhAva vyakata thaI zake te mATe, AsapAsa kudaratane dekhAva Apela che. A mATe bIjI kaI tarapha daSTi na nAkhatAM bhagavAna mahAvIra svAmIne kevaLajJAna utpanna thavuM te vakhatanA AsapAsanA vAtAvaraNane A citramAM mUrta karavAmAM AvyuM che. A rIte AmAM dUra biga gAma, tenA AgaLa juvAlukA nadI, eka tarapha yakSanuM jIrNa maMdira ane meTu zAlakSI ane te vRkSanI nIce bhagavAnanI beThaka-ATalI vastu ApavAmAM AvI che. AsapAsanuM koI paNa dRzya ke koI paNa vastu mULa citrane jarA paNa DhAMkI na de eTaluM ja nahI paNa dareka vastu mULa citranA uThAvamAM sahakAra Ape te mATe citrakAre khUba ja cIvaTa rAkhI che. A citra pote ja potAnI suMdaratA bole evuM che eTale e mATe vizeSa varNananI jarUra nathI, A citra mATe zrI kanubhAI desAIne ane tene vakhatasara bleka banAvavI ApavA mATe navacetananA taMtrI zrI cAMpazIbhAI udezIne ame AbhAra mAnIe chIe. A vizeSa ka mATe je je pUjya muni mahArAja tathA anya vidvAnoe lekha mokalavAnI udAratA batAvIne amane sahakara Ape che te saune ame AbhAra mAnIe chIe. chevaTe-ame jANIe chIe ke ApaNA sAhitya ke itihAsanA kSetramAM je vipula kArya karavAnuM paDyuM che tenA pramANamAM ame bahu ja ochuM kArya karI zakyA chIe. chatAM amArAM zakita ane sAdhanA pramANamAM ame kArya karyuM che ane bhaviSyamAM temAM jeTalo vadhAre thaze teTalA pramANamAM ame vadhu kArya karavAnI bhAvanA sAthe cothA varSamAM padApaMgu karIe chIe ! Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNanuM na jI - " kahI khAsa kRtya lekhakaH-zrImAna zeTha kuMvarajI ANaMdajI 1) yuSaNa ahanikA vyAkhyAnamAM paryuSaNa parvamAM karavAnAM 11 kRtya batAvyAM che, te badhAM yathAzakti avazya karavA yogya che, paraMtu te sarva kRtyomAM paraspara khamAvavArUpa kRtye mArA hRdayanuM vizeSa AkarSaNa karyuM che. jenadhama sivAya A pravRtti anya dharmomAM dRSTigata thatI nathI. A pravRtti-paraspara khamAvavAnI-eTalI badhI lAbhadAyaka che ke ja pratyeka jainabaMdhu tene amalamAM mUke ane saMvacharIne divase paraspara khamIkhamAvIne je tyAM sudhInAM sarva jIvonI sAthenA khAtAM cakatAM-bhara pAyA karI de-bAkI leNuM devuM kAMI paNa na kADhe-koI prakArane kaleza-dveSa kusaMpa bAkImAM na rAkhe to keTalA badhA jhagaDA patI jAya, keTalAM AttadhyAnanAM nimitta ghaTI jAya ane korTe caDIne karAtAM keTalAM kharce ALasI jAya? paraMtu A bAmaNu uparathI nahIM-mAtra vacanadvArA nahIM, paraMtu zuddha aMtaHkaraNathI karavA joIe, kaI jAtanuM malinapaNuM rAkhavuM na joIe, tema paryuSaNa pachI tyAre agAunuM kalezanuM nimitta saMbhAravuM ke yAda ApavuM paNa na joIe. A kriyAnA lAbhanI hada nathI, kAraNake AdhyAna vaDe A jIva jeTalAM karma bAMdhe che teTalAM bIjA kazAthI bAMdhatA nathI, te sarva karmabaMdhanAM kAraNe A kriyAthI baMdha thaI jAya che-aTakI jAya che. upAdhyAyajI zrI vinayavijayajI mahArAja puca prakAzanA stavanamAM mokSamArga ArAdhananA daza prakAro paikI trIje prakAra paraspara khamatabAmaNu karavAne nIce jaNAvelA zabdomAM kahe che : jIva seve khamAvIe sA. ni corAzI lAkha to; mana zudhdha kare khAmaNuM sA. keIzuM roSa na rAkha te. sarva mitra karI ciMtA sA. keI na jANe zatru te; Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [varSa 4 rAga-dveSane pariharI sA. kIje janma pavitra che. sAhamIsaMgha khamAvIe sA. je upanI apratIta to? sajajana kuTuMba karo khAmaNuM sA. e jinazAsana rIta te. khamIe ne khamAvIe sA. ahI ja dharmanuM sAra te zivagatiArAdhana taNe sA. e trIjo adhikAra che. artha sarala hovAthI lakhavAnI jarUra nathI, paraMtu evA rahasyabhUta be traNa vA kahelAM che tenI upara lakSa kheMcavAnI jarUra che. e mahApurUSa prathama to kahe che ke "mana zudhei kara khAmaNuM" eTale uparathI nahIM paNa mananI zuddhi vaDe-nirmaLatA vaDe khAmaNA kare. pachI kahe che - rAgadveSane pariharI, kIje janma pavitra arthAt janmane pavitra karavAnA upAya ja rAgadveSane tajavA te che. pachI kahe che ke-"sajajana kaba karo khAmaNA. e jinazAsana rIta'- arthAt A uttama rIti jainazAsanamAM ja avicchinna vate che. prAMte kahe che ke--khamIe ne khamAvIe, ehI ja dharmanuMsAra" A pramANe khamavuM ne khamAvavuM e ja janadharmanuM sAra-rahasya chesamajyAnuM, jJAna meLavyAnuM ke DahApaNanuM sAra-tattva e ja che. te ja bharyo ke je kaleza mAtrane paryuSaNamAM te samAvI ja deya. te ja samaye ke je kaleza ne kusaMpa tIvra AdhyAnanA nimitta samajI tene tajI deya. te ja DahApaNavALe ke je kalezone zamAvavAmAM pitAnA DahApaNano upayoga kare. A vAta je barAbara samajavAmAM Ave, tene hRdayamAM utAravAmAM Ave ane tene amala karavAmAM Ave to pArAvAra lAbha thAya, paraspara daSTimAM amRta varase ne sarvatra AnaMda AnaMda thaI rahe. prasaMge eTaluM jaNAvavAnI AvazyakatA che ke--keTaleka sthAne AkhA varSanA jhaghaDA payuMSaNamAM ja lAvIne mUkAya che, paraMtu jainabaMdhue evA koI paNa jAtanA nAnA moTA kaleza hoya to te paryuSaNa parva AvyA agAu zamAvI devA, samAdhAna karI levI. kadI tema na bane te tevA badhA jhaghaDAonA kesanI mudata paryuSaNa pachI eka mAsanI nAkhavI, paNa paryuSaNamAM te te eka paNa kesa phAila para le nahI. je A pramANe karavAnI mArI vinaMti svIkAravAmAM Avaze te keTaleka sthaLe paryuSaNamAM na dekhAvA jevA dekhA dRSTie paDe che te paDaze nahIM ane e mahAna parvanuM ArAdhana sArI rIte thaI zakaze. pariNAme mudatamAM nAkhelA keso phAIla para levA ja nahIM paDe-svayameva upazamI jaze. AzA che ke--jena tarIke oLakhAtI sarva vyaktio mArI A vinaMtine avazya svIkAra karaze. www.jainelibrary.on Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mathurAkI eka vizeSa pratimA lekhaka-zrIyuta vAsudevazaraNa agravAla, ema e. kyureTara-mathurA myujiyama mathurA jaina purAtattva kI khAna hai| yahAM ko adabhuta jaina mUrtiyoMkA bhaMDAra ananta hai| jainoMkA yahAM para eka vizAla stUpa thA jahAMse hajAroM uttamottama zilpake namUne prApta ho cuke haiN| jina vidvAnoMne kaMkAlI TIlese prApta kalAkI sAmagrIkA adhyayana kiyA hai ve jAnate haiM ki mathurAkI jaina dharmasambandhI kalA bhAratIya kalA ke itihAsameM kitanA UMcA sthAna rakhatI hai| jaina pratimA zAstrake lie to yaha sAmagrI anamola hI hai| kaMkAlI TIlese prApta sakala sAmagrIkA sacitra prakAzana eka atyanta Avazyaka kArya hai jo abhI hone ko bAkI hai| isa samaya kaI eka risarca ke premI vidvAn jaina pratimA zAstra ( Jain Iconography) ke viSaya para anusandhAna kara rahe haiN| zrI umAkAnta premAnanda zAha, ghaDiyAlI pola, baDaudA, ne hamase mathurA ke jaina sambandhI aneka citra maMgAye haiN| ve jaina mUti vidyAkI gaveSaNA kara rahe haiN| bambaI ke zrI esa0 sI0 upAdhyAya bhI isa sambandha meM kArya kara rahe haiN| kalakatte ke suvikhyAta hamAre mitra svargIya zrI pUrNacandrajI nAhara ne bhI kaI mahattvapUrNa lekhoM ke dvArA jaina mUrtizAstra para prakAza DAlA thaa| svargIya DAkTara buhalarane apanI choTI, parantu mahattva pUrNa pustaka The Indian Sect of the Jainas meM cauvIsa tIrthakaroM kI pratimA, yakSa yakSiNI, lAMchana, Adi ke sambandha meM acchA prakAza DAlA thaa| para bhAratIya purAtatva meM jaina bhAskara zilpa kI sAmagrI bahuta adhika hai| aura usa sabakA zramapUrvaka adhyayana aura sAkSAt darzana karake jaina pratimAzAstra para eka sacitra grantha ke nirmANakI AvazyakatA kA aba saba aura anubhava ho rahA hai| AzA hai jainadharmake utsAhI vidvAn zIghra isa kamI ko pUrNa kreNge| prastuta lekha eka vizeSa pratimAkI ora jaina vidvAnoMkA dhyAna dilAne ke lie likhA gayA hai| isakA citra isI lekhake sAtha prakAzita hai| yaha mUrti madhyakAlIna hai| mathurA jilemeM mahAbana nAmaka sthAna se milI thii| mUrti 1-8" UMcI hai| isa mUrti meM caukIke Upara eka dampati eka www.jainelibrary.or Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 8va] zrI jena satya prakAza-vizeSAMka [154 kalpavRkSake nIce UMce Asana para adhiSThita haiN| vRkSa ke Upara jaina tIrthakara kI dhyAnamudrA meM AsIna mUrti hai| dampatI ke pIche kamalAkRti zirazcaka hai| strI kI bAMI godameM eka bAlaka hai| caukI para sAmane kI ora eka puruSa aura chaH bAlaka haiM, bAlaka krIr3A saMlagna haiM / bAlakoMke pAsa do meSa (meDhe) haiM jinake Upara ve car3I khA rahe haiN| mUrtimeM sabase mArkekI bAta yaha hai ki kalpavRkSa ke tane para sAmane kI ora upara ko caDhato huI eka chapakalo kA citra hai| mUrti sambhavata kisI yakSa-yakSiNI kI pratIta hotI hai| para isakA pUrA prAmANika vivaraNa abhI nahIM milA / AzA hai koI jaina vidvAna isa para adhika prakAza DAlane kI kRpA kreNge| isI prakArakI do choTI mUrti aura bhI hamAre ajAyabagharameM haiN| eka aiso hI mUrti bUDhI caMderI sthAna (riyAsata gvAliyara) se zrI garda mahodaya ko milo thI jisakA citra bhAratIya purAtattva vibhAgakI san 1924-25 kI vArSika riporTakI pleTa naM0 42 DI0 (Plate XLII d) meM diyA huA hai| usakI prApti eka madhyakAlIna jaina mandirase hI huI thii| usa riporTa meM usakA vizeSa paricaya nahIM diyA gayA hai| ina mUrtiyoMkA vivecana kisI vidvAnake dvArA kartavya hai| jenA anusaMdhAna rUpe A vizeSAMkanI yejanA karavAmAM AvI zrI jaina satya prakAzano prathama vizeSAMka zrI mahAvIra nirvANa vizeSAMka 228 pAnAnA A daLadAra aMkamAM bhagavAna mahAvIranA jIvanane lagatA aneka vidvattA bharyA lekhe ApavAmAM AvyA che. kiMmata-TapAlakharca sAthe tera AnA. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badrInAthanAM mUrti mathurAkA eka ajJAta zilpa badrInAthamAM atyAre hindu deva tarIke pUjAtI A mUrti mULa jaina hovAnuM ane badripArzvanAtha tarIke khyAta hovAnuM manAya che. A mATe juo munirAja zrI jJAnavijayajInA "jaina tIrtho " nAma bemabhAnu madInuna, 50 20. isa jaina zilpa meM kyA Azaya mUrta kiyA gayA hai yaha jJAta nahIM hotaa| dekhiye-zrI vAsudevazaraNa agravAla likhita "mathurAko eka vizeSa pratimA" zIrSaka lekha, pR0 8 a. tathA zrI sArAbhAI navAba likhita "pAyAna na sthApatyo" zIrSaka lekha pR0 146-147. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAtIrthaM musthalanuM jinamaMdira AbunI taLeTImAM, khareDIthI cAra mAila dUra AveluM A jina maMdira atyAre potanI ati jIvuM avazya mAM paNa cetanA bhUta kALanI bhavyatAno khyAla ApI OM che. AvAM te AvAM ketraya cina bhArata nAmA gayAM che ! A mATe hu--munirAja zrI jJAnavijyane kaoNna tItha - zaka lekha, 4, 14 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna itihAsa zramaNu bhagavAna mahAvIrasvAmIMdhI deDhi'bige zramAzramaNa sudhInA jaina itihAsanI, zrImannAgapurIya bRhattapAgacchapAvalInA AdhAre lakhelI TukI noMdha. vIrajiNe siddhigane bAramabarisehiM goyamo siddho / taha cIrAo suhammo bIse varisehi ligio // 1 // siddhigae pIrajiNe cosaTTi parisehiM aM nAmuti / kevalanANe samma bucchinnA dasa hame ThANA // 2 // 1maNa 2paramohi 3pulAe 4AhAraga 5khavaga 6uvasame kappe | 8 saMjamatiga 9 kevala 10 siddhi jaMbUmi vucchinnA // 3 // dasamavRccheo bare taha akITisaMpavaNA / paMca vAsasa culasI samaya mahiyami // 4 // capucche parisasa sittaraMmi ahimi / bhavAhummiyajAo vIrajinaMde siye patte // 5 // sirivIrAo madhe paNatIsahijehiM tisayavariseDi padamo kAlagarI jAo sAmu nAmutti // 6 // causaya tipannavarise kAligaguruNA sarassaI gahiyA | causaya sattari varise vIrAo vikkamo jAo // 7 // paMcevaya varisasa siddhaseNo divAyaro payaDo / sattasya vIsa ahio kAligaguru sakkasaMthuNio // 8 // paMcasu sasu parimANa agamesuM jiNAu pIrA / baharo sohagganihI (dhI) sunaMdagame samutpanno 9 // ravIrapure nayare taha siddhigayassa vIranAhassa / umaya navauttarije khamaNA pAkhaMDiyA jAyA // 10 // nayasaya te samahaddhimANAo / 3 :2048: AcArya mahArAja zrIsAgaracarajI 12 dakSaNA corathI kAligasUrIhiM to upiyA puraMniyare devapimuddeNa samaNasaMyeNa / puttre AgamaliDiyA navasaya asII tahA dhIre / / 12 / / 1 vajrAt ardhakIlIkAM yAvat 4 saMhanana. 2 aMtya 4 arthataH 3 zyAmAcArya 4 dvitIyena gaIbhillAt bhaginI gRhItA. 5 tRtIyaH iMdreNa stutaH 6 nAme digaMbara Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [10] zrI jaina satya prakAzavizeSAMka [varSa : zrI vardhamAnasvAmI vikrama saMvatathI agAu 470 varSa para 72 varSanuM Ayu bhogavI cethA ArAnA aMta pahelAM traNa varSa ane sADA ATha mahinA bAkI rahe te pAvApurI nagarImAM Aso vada amAsanI pAchalI rAte mekSe sidhAvyA. te samayanA zreNika (biMbisAra), keNika (ajAtazatru, udAyI, udAyana, ceTaka, navamalika jAtanA rAjA navalecchika jAtanA rAjA, ujeNInA rAjA caMDapradyotana, Amalaka9pAnagarIne rAjA veta, pilAsapurane rAna vijaya, kSatriyakuDane rAjA navina, vitabhayapaTTanane rAjA udAyana, dazArNapurane rAjA dazANuM bhadra tathA pAvApurIne rAjA hastipAla ityAdika rAjAe zrI vIrasvAmInA upAsaka hatA. magadha dezanI rAjadhAnI mukhya rAjagRhanamaramAM hatI. tyAM vikramathI agAu lagabhaga pAMca varSanA sumAra para prasenajita rAjA rAjya karatA hatA. tenI gAdIe zreNika rAjA thayo. zreNikane abhayakumAra, meghakumAra, keNika, halla, vihala vagere ghaNA putro hatA. abhayakumAra ghaNo buddhimAna hovAthI tene maMtrIpada maLyu hatuM. A abhayakumAra tathA mevakumAre zrI vIraprabhu pAse dIkSA lIdhI, tethI rAjyavArasa keNika thaye. te rAjayavArasa hovA chatAM teNe adhIrA thaI bApane pAMjarAmAM keda karI pate rAjagAdI para beThe. pAchaLathI e bAbata pazcAttApa karI bApane kedamAMthI mukta karavA gaye, teTalAmAM zreNika rAjA tAlapuTa viSanA prayoge ApaghAta karI maraNa pAmyA. tethI te ghaNo dIlagIra thaye. ane A zekamAM teNe rAjagRha choDI caMpapurane rAjadhAnI karI. kaNaka bAda tene putra uDAthI gAdI para beTho. teNe caMpApura badalI pATalIputra (paTaNA) zaheramAM rAjadhAnI sthApI. A udAyI rAjAne pauSadhazALAmAM piSahamAM eka abhavya kepaTathI bAra varSa sudhI sAdhunA vezamAM rahI dagAthI mAryo. have rAjAne koI kuMvara na hovAthI paMcadivyathI rAjA pasaMda kare che. ane te divyathI zudravaMzI naMdarAjA rAjagAdI para AvyuM. vaLI kapilavastu nagaramAM zakya jAtane rAjA zuddhodana nAme rAjya karatA hatA. tene zAkayasiMha nAme putra hatuM. tenuM bIjuM nAma gautama 'tu. tenI mAtAnuM nAma mAyAdevI hatuM ane strInuM nAma yazodharA hatuM. tenA sArathInuM nAma daka, gheDAnuM nAma kaThaka, pradhAna ziSyanuM nAma AnaMda hatuM. teNe dIkSA lIdhI ane bauddhadharma calAvyuM. buddha vikramathI agAu 483 varSa para thaI gayA che. zrI vIrane kevalajJAna thayA pachI 14 varSe ja mAlI 'kamaLa kare e vacAne utthApaka prathama nihna 5 dha. zrI vIrane kevalajJAna thayA pachI 11 varSe tiSyaguma thayo, teNe jIvanA anya pradezamAM chava sthApana karyo. e bIje niva thaze. zrI vI nirvANAthI 12 varSe zrI gautamasvAmI mekSe gayA. , 20 varSe zrI sudharmAsvAmI ,, ,, , 64 varSe zrI jaMbusvAmI , , , 64 varSe daza bela viccheda gayA. te A pramANe - 1 mana:parvavajJAna. 2 paramAvadhijJAna. pulAlabdha. 4 AhArakalabdhi. 5 kSapakazreNa. 6 upazamazreNi. 7 jinaka5. 8 sUtmaparAya cAritra, parivAra vizuddhi cAritra tathA yathAkhyAta cAritra. '8 kevalajJAna. 10 siddhagamana. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2] prAcIna ItihAsa [11] zrI vIranirvANuthI 5 varSe zrI prabhavasvAmI svarge gayA. .. 98 varSa zrI savya mevasvAmI , , 148 varSe zrI yazobhadrasvAmI 156 varSe zrI saMbhUtivijayasvAmI , 170 varSe zrI bhadrabahumI , , 200 varSe sIkaMdare hiMdustAna para caDAI karI. 214 varSe avyakatavAdI trIjo nikUva thaze. 215 varSe zrI syulibhadrasvAmI svarge gayA. 2 5 varSa paheluM vaRSabhanArAMca saMghayaNu, paheluM samacaturastra saMsthAna ane chellA cAra pUrva ema traNa varatue viccheda thaI. 22 0 varSe inyavAdI e nidbhava thayo. 228 varSe eka samaye be kriyA veda e pramANe rathApana karanAra gaga nAme pAMcamo nidbhava thaze. 285 varSe zrI AryamahAgarisUri sarge gayA. 281 varSa Aya suhastisUri arthe gayA. 339 varSe zrI sthitasUri svarga gayA. 37. ka zrI supratibaddhari svarge gayA. 376 varSe zrI pannavaNAsUtranA racayitA zyAmAcArya svarge gayA. 4ra1 varSe zrI dinasAra svarge gayA. 453 varSe gardha bhillarAjAnA ucchedaka bIna zyAmAcArya kAlakAcArya thayA. 453 varSe kiche mahAnagare zrI khapuTAcArya thayA. 453 varSe zrI vRddhavAdI tathA zrI pAdalitAcArya thayA. 457 va vikrama rAjAe potAnuM rAjya, zaka rAjAone haThAvIne, pAchuM meLavyuM. : 8 varSe Arya maMgu nAme AcArya thayA. - 70 varSa vikrama rAjAe suvarNadAnathI pRthvIne RNu rahita karI pi Ano savata calAvyo. ,, 470 varSa bAda zrI siddhasena divAkara thayA. vikrama rAjAne pratibaMdha ApI na karyo. 486 varSa zrI svAmIno janma. 584 para 5 va zrI zatruMjayane uzkeda thaye. 533 varSa aralitasUrie badhA zAstramAMthI anuga judo pADI judu anugadvArasUtra racyuM. 544 varSe jIvanuM sthApana karanAra chapho nidbhava rehazupta thaze. 547 varSe zrI siMhagirisUri svarge gayA. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [12] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [ varSa 4 zrI vIranirvANathI 548 varSe vairAzikamatavALA rehaguptane jItanAra zrI guptasUri thayA. , 570 varSa zrI zatru jayano uddhAra jAvaDazAhe karyo. 584 varSe zrI svAmI svarge gayA. 584 varSe dazapUrvanuM jJAna tathA ardhanArA sAyaNa viccheda gayA. 584 varSa sAtame nihava gabdomAhila thayo. 585 varSe keraTeka nagaramAM tathA sAramAM nAhaDamaMtrIe jajaka | muri pAse zrI viraprabhunA biMbanI pratiSThA karAvI. , 60 varSe AyakRSNasUrinA ziSya zivabhUtie rathavIrapuramAM digaMbara mata calAvyo. 611 varSe tApasasAdhuothI "brahmadIpikA' zAkhA kahevANI, ane temAMthI brahmANI ga7 nIkaLe. - 620 varSe zrI vasenasUri pitAnuM 128 varSanuM AyuSya pUruM karI svarge gayA. jAvaDazAhe zrI giranAra upara uddhAra karyo. 627 varSe zrI caMdrasuri svarge gayA. 670 varSe zrI sAmantabhadrasuri svarge gayA. 672 varSe puvAra aje ajamera vasAvyuM. 688 varSe zrI vRddhadevasUrie pitAnA 84 ziSyone vaDale AcAryapade sthApyA. te AcAryo je je gAmamAM rahyA te te gAmanAM nAme gacchanAM nAme thayAM. , 770 zrI vIrasUrie dakSiNa nAgapuramAM zrI naminAthanA binI pratiSThA karI, 82 varSe zrI vIrasUri svarge gayA. 820 varSe zrI jayadevasUri sarge gayA. 845 varSe vallabhInagarane bhaMga thayo. 882 varSe caityavAsI thayA. 886 varSe brahmadIpikA zAkhA nIkaLI. 904 varSe gAMdharva Adi vetAle upadrava karyo. te vakhate vallabhIne bhaMga thaye. ane zrI zAMtisu rie saMdhanI rakSA karI, kavacit Ama paNa lakhe che. . 947 varSa nivRttikulamAM rAjyagacchanA dhanezvarasUrie zatruMjayamAtAmya saMkSepI zilAditya rAjAne saMbhaLAvyuM. , 880 varSe vallabhI pariSadamAM zrI lahitya gaNinA ziSya zrI devaddhigaNi kSamAzramaNa chellA purvadhara, jemane dUSa gaNi ziSya zrI devavAcaka paNa kahevAya che, temaNe siddhAnto lakhyA. , 993 varSe bhAvaDaga che kAlikAcArya thayA. temaNe rAjAnA A dezathI, kAraNa tenAthI thanAM paryuSaNa karyA. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 1-2] prAcIna tahAsa [ 17 ] zrI vIranirvANathI 998 varSe vaizAkha suda 4 rahiNI nakSatra zrI kAlikAcA svarge gayA 10 ko mitrAcArya sAthe pUrva viccheda thayA. zrI bIthI patra varSa kaLI evI sanya gAyuM. vItha 26 lagI 155 sudhI navana detuM rAkhyuM cAnuM. pIrathI 26 mAM cAnya nAmanA brAhmaNe navamA naMdane rAmAMthI kADhI mukIne bhISa caSNupta rAjAne dIpara ema. e. zabda jaina hatA. caMdragupta rAjA pachI tene putra bindusAra rAjA thayA. tenI pachI tene putra azeka rAjA thayo. teNe yudhama svIkAryo. ane teNe AkhA hiMdustana tathA cIna, jApAna vagere dezamAM paNa phelAvyA hatA zrI vIrathI 1 thI 470 sudhInI rAjyasattA. vInirvANu vakhate ujeNImAM caMDapradyotananA pautra pAlaka mahArAjA thayo. tenu rAjya 60 varSa cAlyu. tyArabAda pATalIputramAM navanAnuM rAkhyuM 155 varSa sudhI cAlyu. 16 maLavo mukhya keTa varSa sudhI cAlyu. tyArabAda 30 varSa puSyamitranuM rAjya cAlyuM. pachI cha varSa mitra ane bhAnumitra rAjA te pATalIputranA rAjA thayA. ( ane kalpasUNimAM kahela kAlikAyA bAira karanAra jerInA mitra ane bhAnumitra che teba prathamanAthI judA che. ane te vikrama sadI pAMcamAM thayA che.) tyAra 40 varSa nabhavAhana rAjAnuM rAjya hatuM. tyAra pachI 13 varSa gabhillu rAjAnuM rAjya thayuM. tyArapachI 4 varSa zaka jAtanA lAe rAjya karyu e zaka ne trikama rAkhe to lIdhA. pujya pravartaka zrI kAMtiSivajI mahArAjanA 5. zrI pATaNa tA. 24-6-38 pATaNathI muni kAMtivijayajI taraphathI amadAvAda zrI jainadharma satya prakAzaka samitinA menejara dha. bA. ratilAlabhAi yu. 5 dharmalAbha sAthe mAluma thAya -- gai kAle ApanA taraphathI patra tathA sAthenu henDabIla vAMcI AnaMda thayo che. javAbamAM jaNAvAnuM ke mArA upara upakAra karI lekha lakhavA jaNAvyuM tenA uttaramAM jANo ke hInA koka divasathI parINa chu. temaja navA tathA kAna kAma karatAM nathI. mAtra tamArU mAsika Ave che temAMnA lekhe tathA bhIna patro A patra lakhanAra cImanalAla bhojaka vAMce che. pArdikano uttara paNa te ja Ape che. mATe paravaza hovAthI Ape je parApakAranuM kAma jaNAvyuM, paNa huM te lAbha levA azakaya chuM. ApanA patramAMnA lekho vaMcAvI mAnAna sAthe anudana kaTa thai eTalo maya mAnuM chuM. Apa dha sne tathA paropakAranAM kAryomAM vadhAro karavA kuzaLa che.devadarzana karatAM saMbhAro maMgalamaratu. prava kacha mahArAja sAhebanA kahevAthI lI. cImanalAla bhAjakanA jayaneidra vAMcaze. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIra-nirvANu saMvata eka hajAra varSa sudhInAM jaina tIrtho lekhaka:-munirAja zrI. jJAnavijayajI upakema bhagavAna mahAvIra svAmInA nirvANa pUrve ane te pachI aneka tIrthe sthApita thaela che, je mukhyatayA be vibhAgamAM vaheMcAyelAM che. 1. sihotra-tIrtha konI pAMce kalyANakanI bhUmie, vaibhAragiri, zatru jaya vagere. 2. atizaya kSetra--zaMkhezvara, ajArA, taMbhana, takSazilA, mathurA vagere. A paikInA 23 tIrtha karonI kalyANakabhUmikA, takSazilA, mathurA, ajArA, zaMkhezvarajI, (jagannAthapurI) vagere tIrtho bhagavAna zrI mahAvIra svAmInI pahelAMnAM che. kSatriyakuMDa, juvAlukA, muMDasthala, nAMdiyA tathA upasarganAM sthAnAM mandira vagere bhagavAnanA samayanAM tIrtho che. jemAM kSatriyakuMDa, bhagavAnanA traNa kalyANakAnuM sthAna che. RjuvAlukA bhagavAnanI kevalajJAna-bhUmi che. muMDasthala te AbunI taLeTImAM khareDIthI cAra mAIla pazcime Avela tIrtha sthAna che. bhagavAna mahAvIrasvAmI dIkSA lIdhA pachI ke varSe ahIM padhAryA hatA ema kahevAya che. vIranirvANanuM eka varSa jatAM te samayane rAjA puNyapALa, ke jeNe apApApurInI aMtima dezanAmAM bhagavAna svapnaphaLa pUchyuM hatuM teNe te sthAne mandira banAvyuM hatuM. A maMdiranA aneka kANoddhAra thayA che. atima jIrNoddhAra saM. 1826mAM thayuM hatuM. Aja e madiranA khaMDera tathA astavyasta zilAlekho tyAM maujuda che. ( vizeSa jAgavA mATe jue "jaina satya prakAza ' va. ra. pR. 34ramAM lekha.) eTale ke muMDasthala tathA tenI pAsenuM nAdiyA e bhagavAnanI vihArabhUmi che. A dareka, bhagavAnanA samayanAM tIrthasthAne che. bhagavAna mahAvIra svAmInA nirvANa pachI hajAra varSa sudhImAM sthapAyela jaina tIrtho nIce pramANe che : pAvApurI bhagavAna mahAvIra svAmI Ase (hindI kArtika ) vada amAvAsyAnI pAchalI rAtrie nirvANa pAmyA ane kArtika suda ekame prabhunA punIta dehane zeka mizrita utsava pUrvaka Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a'* 1-2] na nIrdhA [15] devatAoe. je sthAne agni karyo, te citA zAMta thai javA pachI, batAo surendro dADhA Adi lai gayA. dhIme dhIme tyAMtI punIta rAkha paNa janatA e upADI. rAkha javA pachI tyAMnI mATI pAmu pavitra mAnI janatAe upaDI ane tyAM eka baDA jevuM thayuM. anukrame e ja sthAne bhagavAna mahAvIrasvAmanA vaDIla bandhu rAjA nadivane sudara jinA ivAsa ane caitanya karaMtu vALa taLAya pambu. A tAva cokI vIdhAnu hatu. vacamAM devavamAna jevu bhavya, nAnu ane nAcchuka vIra prabhunuM maMdira ane cetA pANI ja pANI dekhAtu. aMge khudevana prabhunA caraspartha karavA Avyo. ya evu manehara-ramaNIya dasya dekhAtuM. A pAvApurInuM prathama nAma dhadhANI hatuM. ahIM zrI hastipama rAjya guja karatA hatA. vIra. nasa pUrve 3 varSe bhagavAna mahAvIre ahIM padhArI semalla nA cUtamAM kriyA karAvavA Avela indrabhUti-gautama vagere mukhya agiyAra brAhmaNone pratibaMdha karI saba-sthApanA karI hatI. sApe agiyAre galurA dazAMgI // racanA paNa ahI ja karelI. A pachI bAra traNe boM. antima vastunIma mATe ghaNuM mAre ahIM padhAryA. ane temanI ghANI ne hitakArI antima dezanA thI ja thai. je sthAne prabhunI dezanA tha e sthAna aghAvadhi vidhamAna che ane tyAM eka nAnA stUpa che. nAmAM eka nAnA kuve (ka) uM. A rUpanA sthAnano choMhAra karavA zivagaMjanA dhatine upadeza ApatAM temaNe pAMca stara picyA ApavAne vacana Apyu che. pAvApurI tI vyavasthApakAe A kArya jarUra jaldI zarU karavu joie. gAmamAM bhavya jinAlaya je prabhune ntima dezanA ane nirjana sthAna che. ane je jalamaMdira che te agnidAhanu sthAna che. A sivAya jalamaMdiranI sAme cAmumana maMdira che, je ahaMcIna che, temaja dharmazALA pabu ghaNI sArI che. Aje pAvA ane purI e gAma kahevAya che. A banne gAmanI vacce lagabhaga eka mAtu tara che. ahIMnI sudhI AsthA jetapura ne saba taraphathI letAMbara peDInA memejara bAbu dhanulAlajI sucana ane lakSmIcaMdajI sucita kare che. te bihAranA rahevAsI che. temanI vyavasthA dhaNI sArI che. jalAdano hamaNAM bAra vAmAM Avyo tyAre pAyAmAMthI merI khate bhAre Iza nakavI hatI, je A maMdira ahI hannura varSanuM purANu che ema bakhara sita kare che. koThAramAM AkhuM nimari Ayana karAvyuM che ane cAra pazu romA vadhArI che. zvetAMbara zrasadha taraphathI oddhAra thaye che. temaja taLAvanA sudhAro paNa ve, jatee ja rAkhyuM che ane te che. jaladaranI pAko upara parvanA divase mudde hIrAnI AMgI zake che. bAbA piyAnA mUlyanI che. bAkI sAdI bhugaracanA puSpo to rAja caDhe che. tyAM pAse ja eka bAju gautamasvAmI ii pAdukA ane bIjI bAjI sudharmAsvAmInI pAdukA che. prAcIna kALamAM jalamkaramAM ghaNI che. pratimA pratiSThita hatI tevA ullekha maLe che. Aje digabara bhAe virodha uThAvavAthI kAyama thADI pratimA rahe che. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jana satya prakAza-vizeSAMka [varSa : ahIM zvetAMbara jaina taraphathI dAnazALA ane eka suMdara auSadhAlaya cAle che. pAvApurI AvavA icchanAra zrAvakoe paTaNAthI bihAra lAinamAM besI bihAra UtaravuM. tyAMnA jinamaMdiranAM darzana-pUjana karI tyAMthI meTaranuM sAdhana maLe che te dvArA pAvApurI avAya che. bIje raste gayAthI navAdA; yA te lakhIsarAithI navAdA AvavuM. ane tyAMthI guNuyAjI je guNazIlavAna caMtya kahevAya che, ane jyAM prabhu mahAvIradeva ghaNIvAra padhAryA hatA ane enA smArakarUpe jyAM nAnuM jalamaMdira che, temaja suMdara dharmazALA che, ane zvetAbara peDhI taraphathI vyavasthA cAle che, tyAM jaI pUjA-darzana karI tyAMthI meTara dvArA pAvApurI AvI zakAya che. | eka Azcarya--pAvApurI jalamaMdiranA taLAvamAM aneka jaLacara cha vase che. temAM sApa mukhya che. A sApa bahu meTA meTA hoya che ane baccAM paNa hoya che, paraMtu kadI koIne karaDatA nathI. A jalacara jevo bIjA jalacara ne satAvatA nathI. khecara pakSoo paNa ahIM mAchalI vagere nathI pakaDatA. sApane leka loTanI goLIo karI khavaDAve che. saMdhyA samaye aneka sApa jalama diramAM pahoMcavAnA pula upara ane ghATa upara Ave che, paNa kadI koIne AbhaDayA nathI. A sApane ullekha vividhatIrthaMka9pamAM jinaprabhasUrijI kare che ane yAtrIone kalyANa AzIrvAda ApatAM lakhe che ke: nAgA adyApi yasyAM prakRtinilayA darzayanti prabhAvaM, nistaile nIrapUrNa jvalati gRhamaNiH kauzike yannizAsu // bhUyiSThAzcaryabhUzcamizvaramajinavarastUparamyasvarUpA, sA'pApA madhyamAdirbhavatu varapurI bhUtaye yaatrikebhyH||1|| ( vividhatIrthaMkalpa, pR0 25 ) jalamaMdiranI pAdukA ati irNa che ane pachavADe ja suMdara zilAlekha che. pAvApurInA keTalAka zilAlekha suprasiddha vidvAna bAbu puraNacaMdajI mahArajIe pragaTa karyA che. zaheranA maMdiramAM paNuM jINuM pAdukA che. A tIrtha bhagavAna zrI mahAvIra svAmI nA zAsanamAM sauthI prathama tItha che ane prAcIna che. vaibhAragiri rAjagRhI nagarInI najIkamAM ja suvarNagiri, udayagiri Adi pAMca pahADe che, temAM vaibhAragiri paNa eka suMdara nhAne pahADa che. bhagavAna mahAvIradevanA agiyAra gaNudharonuM nirvANana vaibhAragiri che. bhagavAna mahAvIrasvAmI pachI bAra varSe zrI gautasvAmInuM ane vIza varSe zrI. sudharmAsavAmInuM ahI nirvANu thayuM che. eTale A sthAna tIrtha e ja sthapAyuM che. pahADa nAne ane vizALa che. gautamasvAmInI derI che. dhannAzAlIbhadranI derI paNa che. vaibhAragirithI pUrvamAM dazeka keza dUra pAvApurI che. AkAza svaccha hoya, dhUmmasa ke vAdaLa na hoya tyAre pahADa parathI pAvApurI dekhAya che. bhazvara kanA pUrva kinAre bhadrAvatI nagarI hatI, e ApaNuM AjanuM "dezvara che. ahIM bhagavAna sudharmAsvAmI pratiSThita zrI pArzvanAtha prabhunI bhavya pratimA che. atyAre bAvana Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2] jaina tIrtho [17] jinAlayanuM prAcIna ane bhavya maMdira che. A prAcIna maMdirane vi. saM. 1930 mAM jIrNoddhAra thaze tyAre eka tAmrapatra maLyuM hatuM jemAM prAcIna lipimAM akSare lakhelA hatA. A tAmrapatra che. e. Dabalyu. rUDolpha hornala upara mokalavAmAM AvyuM hatuM. e pAzcAtya vidvAne jaNAvyuM ke A lekha prAcIna khareSTrI lipimAM lakhAyeluM che jene ApaNe devalipi-bhASAmAM lakheluM mAnIe chIe. temAM nIcenA zabdo spaSTa vacAya che, bAkInA zabdo ghasAI gayA che. "? tevI zrI gharzvanAthavA rarU" bIjA chUTaka akSaronA AdhAre Ane artha ema karavAmAM AvyuM che ke-vaNika devacaM banAvela zrI pArzvanAtha prabhunuM maMdira, je pahelAM 23 varSe bhagavAna mahAvIra hatA. subrasiddha jagavikhyAta pU. pA. zrI vijayAnaMdasUrijI mahArAja lakhe che ke A maMdiranA chaNakhanedharUpa pustakamAM ane kacchanI bhUgaLamAM lakhyuM che ke "varAta 22 varSa durva caitya saMgatimiti" asala tAmrapatra atyAre tenI pAse che te cokakasa nathI, paraMtu bhUja paranA yati (suMdaracha ke temanA ziSya ) pAse hovAnuM saMbhaLAya che, ane tene saMskRta anuvAda madiranI dIvAlamAM lagAvela che evI noMdha maLe che. A badhA uparathI ema nirNaya karavAmAM Ave che ke bhagavAna sudharmAsvAmIe vora saM. 23 mAM A mUrtinI pratiSThA karI che. A mUrti prAcIna ane bhavya che ane sAmAnya darzake paNa A mUrti mahArAjA saMpratinA samayanI che ema samajI zake tema che. A maMdirane jIrNoddhAra mahArAjA kumArapALe karAvyuM che ane tyArapachI jagaDuzAhe jIrNoddhAra karAvyo che ema tyAMnA zilAlekhe uparathI samajAya che. keTalAka lekha maMdiranA khaMbhA-majabUta sthaMbha upara kotarelA che, jemAM nIcenI sAlenA ullekha maLe che. "saM. 1134 vaizAkha su. 15. zrImALI... deharU...samarAvyuM. A sivAya, saM. 1223, 12 32, 12 35 1353, ane 1358nA lekho maLyA che ane tenI yAdi 3. barjesa ane rAva sAheba dalapatarAma khakhkhare ApI che. kALakrame A maMdira jIrNa thayuM ane tyAMnI camakArI zrI pArzvanAtha prabhunI mUrti eka bAvAnA hAthamAM gaI. sa. 166ranA jIrNoddhAra samaye A prAcIna mUrti bAvAna hAthamAM hatI. teNe e mUrti maMdiramAM mULanAyaka tarIke padharAvavAne na ApI eTale zrAvakoe vIraprabhunI mUrti mULanAyaka tarIke padharAvI. A mUrti paNa prAcIna ane bhavya che. tenI saM. 622mAM aMjanazalAkA thayelI che. pAchaLathI bAvAe samajI jaI mUrti ApI dIdhI je pAchaLanI derImAM birAjamAna karI che ane je avAvadhi vidyamAna che. vIsamI sadImAM vi. sa. 182 bhAM A maMdirane jIrNoddhAra thayuM hatuM ane tyArapachI vi. saM1938mAM mahA suda 10 me mAMDavIvAsI meNasI tejasInI dharmapatnI mIThIbAIe samArakAma karAvyuM che. sonerI raMgarogAnanuM kAma te ghaNo samaya cAlyuM hatuM. atyAre A maMdira 450 phUTa lAMbA, 300 phUTa pahoLA kampAunDanA madhya bhAgamAM che. tenI laMbAI 150 phUTa, pahoLAI 80 phUTa, uMcAI 38 phUTa che. maMdiramAM 218 www.jainelibrary.or Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [19] zrI jaina satya prakArA-vizeSAMka [ 3 4 thAMbhalA che. baMne bAju amI che. krUratA derI che. pravezAramAMthI ja prabhu dekho zakAya evI goLI che. AgaLanA bhAgamAM suMdara kamAno ane suMdara kotaraNInuM kAma che. maMdiranA kampAunDanI cAre bAju vizALa dharmazALA , DAbI bAjI-upAzraya dve ane te gaDha che. ahIM zvetAMbara jainadha tarathI yahamAna klyANajInI peDhI TIva thayA che. ahIM sa. 1946 sudhI to kA. su. 7, 8, 9, na mArA mela bharAtA hatA. mAM to kA. su. 4-5 nA meLA bharAya che. ahIMthI samudramArge jAmanagara mAtra bAra kAsa thAya che. bhadrezvarathI jAmanagara sudhInu bhacatra hatuM ema kahevAya che. bhadrezvara javA mATe aMjAra, jinavAnuM A bA maMdira karavI hila che. mudrA, ane vAMkIpatranA judA judA rastA che. Avanata pazu potAnI prAcInatA ane bhaLatAnuM darzana bha. mahAvIra Avo ja eka prAcIna zilAlekha eka bAvAnA mamAMthI prasiddha putattvavettA rA. . gaurIzakara ThAkara saijhAne upabdha thayeA che je lekha prAcIna khaDro vidhimAM OM ane zrI vIra bhagavAna pachI ra4 varSabAda banelA eka janano che. A lekha atyAre ajameranA myujhIyamamAM dhamAna che. prAcIna nAmanA abhyAsImo A lekha vAMcIne kare ke temAM vIya nayana dvArAkhela che. arthAt vIr bhagavAna pachI 84 ne A zilAlekha che. A lekha eka prAcIna maMdiranA gAsano che. sabhava che ke hAMpura ke je prAcInakALamAM suryapura nAmanuM moDhuM nagara hatuM, ane jyAMthI tayapura gaDanA prAdurbhAva thayo che, te sthAnanA jinAlayamAMnA ziokha thaya ! adhuro A. ni prAcIna tIyasthAna che. ahIM paDelAM supAyanAtha ane premanAthanAM miza hatAM. kAma atima devathI zrI jaMbusvAmI ane Ava aMdhalI zrI dhanavasvAmI Adi pUcha jaNAno moko sathe dIA lIdhAnI smRtirUpa paddha stUpa mansurAmAM banAvAmAM AvyA hatA, je sattaramI zatAbdI sudhI vidhamAna hatA. hIrInAgyamAM tenA zekha A pramANe maLe che : 66 samahaM mathurApuyI yAtrAM pArzvasupArzvayo: / pramu: pItaH pauravidhAvirivArota / 246 // jambUprabhavamukhyAnAM muninAmiha sa prabhuH / saptaviMzati paJcazata stapAn praNamivAna / / 250 || " 1 sthAnakamAgI` sa'pradAyanA vidvAne A lekha vAMcI vicArIne samaje ke smRtipUrjA keTalI prAcIna che. kharI rIte mUrtipUjra te anAdi kALanI che. kintu tevA vireSa kayArathI zarU thayA ?-e ja zeAdhavAnuM che. islAmI saMpradAya pahelAM mUrtipUjAno virodha koie nathI karyA. ane bhAratamAM paNa IslAmanA vadhu paricanA pratApe ja mUrtipUjAno viredha zarU thayA che, e pahelAM e na hatA. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2] jaina tIrtho [19]. A sivAya AcArya AryamaMgu, zrI naMdIsU nI gurvAvalInA AdhAre, Arya samudrasUrijInA ziSya hatA. mathurAkalpamAM jinaprabhasUrijI tene mATe lakhe che keH "ahIM zratasAgaranA pAragAmI AyaMmaMgu AcArya RddhizatAgAramAM lubdha banI yakSapaNuM pAmyA ane jIbha bahAra kADhIne sAdhuone apramAdI thavA mATe pratibaMdha karyo. " ahIM AcArya AryamaMgunI yakSarUpe mUrti hatI. vIra ni, saM. 827 bAda AcArya skaMdilAcAryajIe zvetAMbara zamaNusaMdhane ekatra karI AgamavAMcanA karI hatI, ane 84 Agama lakhAyA hatA tenA smaraNarUpe, cara.zInuM maMdira banyuM je adhAvadhi vidhamAna che. mathurAmAM kaMkAlI TIlAmAM ghaNAM jinamaMdira hatAM, jemAMnI mUrtie lakhanau myujhIyama ane mathurA myujhIyamamAM che. khAsa karIne kaniSka ane haviSka kAlIna mUrtio che. ahIMthI bhagavAna mahAvIranA garbhApaharaNanI AkRti tathA bhagavAna mahAvIranI AmalakI kIDAnI suMdara AkRti e hAtha AvI che. A dRSTie zvetAMbara jainonuM A prAcIna tIrtha che. hAlamAM ghIyAmaDImAM vetAMbara jaina maMdira che. valabhIpura vIra ni. sa. 880 thI 999 sudhI ahIM jaina Agama pustaka upara lakhAyA hatA. AmAM zrI devagiNi kSamAzamaNu; gaMdharvavAdivetAla zAntisUrijI vagere mukhya hatA. eTale prAcIna AgamatIrtharUpe A rathAna pavitra manAya che. dvArikA kAThiyAvADanI vAyavyamAM okhA nAmano eka prAMta che. ahIM gupta rAjAonA rAjyakALamAM eka jinAlaya banyuM che je sthAna prAcInakALamAM vasahI tarIke khyAta hatuM, eTale jainanuM tIrtha hatuM. zaMkarAcAryanA vakhata pachI te ajainonA hAthamAM gayuM ane te jaina tIrtha maTIne vaiSNavatIrtha banyuM. vesana sAhebanA kAThiyAvADa gejheTiyaramAM A mATe spaSTa lakhyuM che ke vimalavasahI vagerenI peThe A sthAna paNa jenenuM che. pAse vasaI gAma hatuM ane A mandiranI racanA jaina mandirane maLatI che, gupta kAlIna zilpa che, te pahelAM jaina mandira hatuM ItyAdi. zAstrI revAzaMkara meghajI delavADAkara paNa sApha sApha kahe che ke-"jagadevAlaya kayA varSamAM koNe banAvyuM tene kaze paNa AdhAra itihAsa ke purANomAMthI maLI zakayo nathI. keTalAka ema kahe che ke-A mandira vandranAbhe karAvyuM nathI, paNa traNa hajAra varSa upara jainI lokoe karAvyuM che ane temAM pArzvanAthanI mUrti sthApanA karI hatI te mUrti hAla nagaramAM che, vaLI mUrtinA caraNamAM lakhyuM che ke A mUrti jagatudevAlayamAM, sthApanA karI hatI." dvArakA viSe paurANika ulekhe sivAya jUnA aitihAsika sAhityamAM vi. saM. 1200 sudhIne ullekha bilakula jovAmAM AvatA nathI. (tene saM. 1112 thI 1917 sudhI itihAsa maLe che. ) saMgata tanasukharAma ma. tripAThI paNa jaNAve che ke- "vi. saM. 1200 pachI dvArakA vaiSNavatIrtharUpe savizeSa prasiddhi pAmyuM hoya ema jaNAya che." : nara varSa raNamAM lakhyuM che ati sthApana www.jainelibrary. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [20] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka | varSa 4 A jaLayAyamAM dIvAlo para zrI neminAtha bhagavAnanI nana vagere citrA khAdeza che. cADA khAM paDelAM gAyakavADa sTeTa A mandirAnA chIdAra karAvyo tyAre A citrane asala rUpa mAM surakSita rAkhavA mATe zrIyuta gokaLadAsa nAnajIbhAi gAMdhIe gAyakavADa narezane prArthanA karI hatI, ane sabaLA pramANe te prArthanAnA paNe zasvIkAra karavAmAM Avya. te mRtama ke mAnuM drArikAnuM jaMgatuMdevAya te nAnuM guptakAlIna jinamaMdira che. vastutaH A dArikA ja nathI. A to za bevAra dIpa che. vaiSNavonI dvArikA ahIMthI ka kApa 42 kArDinAranI pAse che, eNma vicAraka vela vidvAno mAne che, parantu kAika dhogAmAM A kAyavavAnA hAthamAM Avela che. ane zakhAhArane ja dhAriyA tarIke mAnI lIdhela che. jagannAthapurI vizAlAnagarInA kANika-ceTakanA yuddha pachI ceTakano putra zAbhanarAya kaliMgamAM potAnA sasarAne tyAM AvI o ane samAnI pachI te trigane rAjA banyo. A rAjA patrama jaina hatA. tenA pitA paNa ba. pApanAthanA rAsananA zrAvaka hatA. bhAthI kuTuMbamAM beMka pAnA ne dhika zrA ya e svAbhAvika che. sabave che ke rAjA rAmanAye potAno rAjadhAnI pAse ja jagannAthapurImAM bha pArkanAthanuM tIya sthApyuM. rAya. tenA uttarakArI Ana paNa jana hatA, eTale A tISa' virodha jAmyuM. ane temAMya tyAMnA " purImAM tAta nahI * lakSavALA sAdhIkAtsalye e tISane jaMgI banAvyu : AcArya zrI vajIsvAmI vikramanI pahelI sadImAM ahI' padhAryA hatA. tyArabAda sAcA ayAcArathI janadhamabhA pradezamAM prasiddha jainatIrtha zaivatI banI gayuM chatAMya e tInI e prAcIna paNa tyAM teve ja rUpe vidhamAna che. papa sAcA ke mUrtine haTAvI nahI paNa tenuM bASAvarUpa aupacArika cAra daDAvALuM banAvI rAkhyuM che, aMdara mUrti prAcIna che te jauM. upara lAkaDAnuM khoLu huM mAMgI ! che temAM nIcenA be varSe te dhyAnastha thAvALo che. khaMbAnI upara bIna khe hAyo joDI devAmAM AvyA chaeN. A lAkaDAnuM khAvu dara bAra varSe mAtra rAjA, purAta ane sutAra e traNanI hAjarImAM ja badalAvAya che. Aje jatA ane sAnIne A mandiramAM javAnI sak manA che. jagannAthapurI e prAcIna jaina tIrtha che, parantu jainonA darzana mATe baMdha che. nahI ane e jinapratimA Aja ahI A sthAna paNa badrIpAdhanAtha nAmanuM prAcIna jainIya che. zaMkarAcAryanA yugamAM te nArAyaNa tIrtha banela che. parantu temAM mUrti te jaina tIrtha"karanI che. * RSikezathI 163 mAla kara zahInI agiyAreka vAra yAtrA karI Avela eka vidyAna brAhmaNe eka vAra vAtacItamAM jaNAvyuM hatuM ke " eka matane svapnamAM 24 jinapratimAnAM kzana thayAM ane te amAre dha karatAM svapna-sthita pradezamAMthI eka parikara vALI pratimA maLI AvI. teja punamAM mAre badrI mandiramAM sthApita vidhamAna che. A Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 1-2 | jaina tIyAM [21] pratimAnuM asala spapa kRita che, parantu te mandiranA gabhArAmAM pUrI sivAya kA jai zakatuM nathI ane jene mAre te mahimAM praveza karavAnI ja manA jevuM che. eTo tenuM vAstavika svarUpa lokothI ajJAta che." vagere vagere, tenAM citra bahAra pADyAM che, jemAM cAra hAya batAvavAmAM Ave te pina khasada) mitra be dAvAnuM maLe che paNa durlabha che. tenI eka kApI amane prApta thazkela che. A citra A aMkamAM vAcako rUkhI zAro, tyAMnu mandira jena zailIthI baneluM che. te tarAnA arjana niMgathI prastuta mandinuM zilpa bhinna che, mandirane AgaLano daravAjo jana sevIvALo che, maMtra paNa kharA ganArA. karI. gRhamaMDapa ane raMgamaMDapa banelA che. guja na cInuM di mandiramAM ghaTAka mahAvIra kSetrapALa che. tyAM jaina bhAjaka hatA je hAla paNa gaMdhava bAbu tarIke prasiMha che. bhANA gAmamAM rahe che. mULa pratimA 2 ku.UMcI ane pazkiravALI che, paLAsaNamAM sthApela che, upara ba dharAya chaeN, keMsarathI pUjA thAya chaeN, punarI parikaranA khADAmAM raMgaberagI kapaDA bhAvI mUrtinI kAmA vadhAre che. A rIte badrIe pArzvanAthanu janatItha che. RSirzana bhArata-mahi paNa vacamAM bauddha nirarUpe ka thayuM ane Aje vaiSNava mandira rUpe prasiddha che. A mandiranI sAme vaDanI nIce AdinAtha, pArzvanAtha vagerenI khaMDita mUrti che, badrIthI 105 mAla nIce kedAramAM kedArAna thavu mandira hatu. Aje tyAM eka mUrti vidyamAna che, jenI para jatA ane hAranI bhAta che. mAnasarAvaranuM mandira paNa bauddhmandira tarIke oLakhAya che. saMbhava che ke A tIrtho aa pAnAnA zAsana kALanAM nazilA takSazilAnAM bAhubalie bha. RSabhadevaravAmInA dhyAnanA sthAne dharmAMcakra tI sthApyuM hatuM. samrAT saskRtie ahIM potAnA pitA kuNAlane darzana nimitte ke temanA smaraNu nimitte binavikAra banAvyo hato. tenA khIza Aje kulapatiraka milAnA zikApa vibhAgamAM vidyamAna che. avantI pArzvanAtha zrI sthUlabhadrajI mahArAjanA paTTadhara A mahAgiri ane Arya suhastisUrijI thayA. ApattijIe sApha saMpratine pratibaMdhI paramAra nApAsaka banAvyo. e Asti rijI mahArAja eka vAra ava-tImAM padhAryA hatA ane bhadrA zekANInA makAnamAM UtaryA hatA. tyAM svAdhyAya samaye nalinIzukSma vimAnanuM varNana sAMbhaLI bhadrA zeThANInA suputra antima pratibaMdha pAmI muLa mArAja pAse dIkSA lIdhI ane te ja divasa gAma khAra mazAna bhUmimAM jai kAussAM kAne rA ane rAtreja zALaNI temanu bane karI gA. bAmAne mA sAMbhaLI vakha thayuM ane eka gabavatI ne Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [22 ] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [varSa : chADIne badhAeM dIkSA lIdhI. garbhavatI vacce putrane janma Apyo. A putra moTA thayA pachI tAnuM vRttAMta AthI pitAjInA smArakarUpe smazAnabhUmimAM ja pArzvanAtha prabhujInuM bhavya maMdira banAvyu che. banAvanAranu' nAma mahAkAlahAvAthI te mahAkAla tarIke prasiddhi pAmyuM. mandiramAM mUrti zrI pAryanAtha prabhunI birAjamAna karI, je anti pApa nAthaH tavika prasiddha pAmela che. vIra niM. manI trIjI zatAbdImAM A maMdira banyu che. A pachI pubarmiMtra zabdanA samayamAM dezathI A madiranuM pAna thayuM, ane pArzvanAtha prabhunI mUrti tyAM bhoMyarAmAM padharAvI dIdhI ane upara mahAdevajInI pIDI AvI gai. pAchaLathI suprasiddha vikramAdityanA samayamAM zrI simenariyAkarasUrie tyAM jai bhAnAbhara staMtra banAvyuM ane mahAdevajInI pIDI kArI karmanAtha prabhunI mUrti pI. tyArathI arthAya tyanAthajInA tItharUpe A sthAna vinImAM vidyamAna hai, nakamAM mahAkAlanu madada paNa che. cirApa banAsa kSetramAmAM parata gAma che. jemAM nAM nAma parA mazira pa thArApa, thirAdrI ane kethirapura vagere che. solakI paramAra cirapAladhue vi. sa0 101mAM A zahera vasAvyuM hatuM. tenI ena harakue ahIM 1944 thAMbhalAvALuM bhAvana jinAnuM janarnira bhAvyuM hatuM, jenA purANA khaDA Aje gherA bhImaDInA cha5 phuTavALA medAnamAM che. ahIMnI sa0 136mAM pratiSThApti 36 paMca UMcI ajitanAyanI anya dhAtunI mUrti vAvanA maMdiramAM vidyamAna che ane pUjAya che. A zaheramAM caMdralanA AcArya vadharamarathI cirAtra gaDhanI utpatti thaI che. tharAdanA izAna khuNe poNA mAila dUra nANAdevInu mandira che, jenI mUti vikramanI taimI sadImAM bIbakhAnathI Avela che, jenuM bIjuM nAma AzAdevI hatuM. A ja tharAdamAM 3 meTAM ane cha dharaderAsara maLI kula 10 jinandirA che, gAziyA upadezagIya AcAya zrI ratnadhamasurie emane mana beMka ane bInakhate sa. 202mAM jJAziSanagaramAM khAsavAtra vaMzanI sthApanA karI ane tyAM mane mAra svAmInuM jinAlaya banyuM hatuM. utpattisthAna ane bhagavAna mahAvIrasvAmInA A sthAna atyAre paNa AsavAlanA tIrtha tarIke prakhyAta che. bhInnamALa jyAre bhAgavALa vaza pAyo, lagabhaga te ja sAmAM zrImAlapuramAM zrImALa vaMzanI sthApanA thayela che. zrImAlapuranuM bIjuM nAma bAbabhAga che. A sthAna paNa tIrtha tarIke manAya che. virani. sa0 845mAM vallabhI bhAMgyu tyAre tyAMnI mahAvIrasvAmInI pratimAne adhizcAyaka deve kahIM thAvI pApI che, eTale A tIrthanA mAdhyamAM vizeSa vadhAre thayA hatA. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tIyAM aka 1-2 ] zatruMjaya madhuvatInA jAvaDazAhe vi. sa0 100 thI 108mAM takSazilAthI jinapratimA lAvA zrI vAsvAmInA hAthe tenI aMjanazalAkA karAvI zatruMjayane ulhAra karyAM hatA. A pachI paNa A sthAnanA aneka uddArA thayA che. rAtre panI hakIkata hu jANItI che tathA te badhI ApavA mATe eka svataMtra lekha taiyAra karavA ekae tethI ahI tenA nAmamAtrathI ullekha karyA che. vahAbIpura A sthAna prAcInakALathI jainono vidArabhUmi che. ahIM virodhatA guptavaMza ane vallabhIvaze rAjya karela che, jemAMnA dhaNA rAjAzmI jaina hatA. ahI aneka jinAlayo hatAM bIna sa 945mAM valabhIto nAza thayo tathA ahIMnI tikA ane kSetrapAtrAthI yukta zrI caMdraprabhu bhAnanI pratimA adhiSThAyaka devonA prabhAvathI AkArA mArge devapaNu (prabhAsapATaNa) jane virAjamAna tha ane zrI bhadravIrasvAmInI pratimA khe ja rIte zaradapuname zrIjInagaramAM ra paTAMgI. A sivAyanI jinapratimA tyAM kAyama rahI hatI. zatruMjaya tIrthanI taLArI paNa eka yugamAM A sthAnamAM hatI. punaH vallabhIpura vastu eTale hI hIni sa. 980 mAM munisadhe maLIne zrA devarSi NimAtramasanI adhyakSatamAM Agamonu lakhaNu karyuM A rIte valabhIpura prAcIna jainatI che. AgatI paNa che. mAre A sthAna kAThiyAvADamAM " vaLA nA nAmathI prasaha che. zaheranI bahAra zatruMjayanI nArInuM asala sthAna paNa vidyamAna che. ( vividhatIrthaMkalpa, tapagaccha paTTAvalI. ) prabhAsapATaNa ahIM vIra ni sa 16 gaganamAM zrI caMdraprabhunuM mandira banyuM hatuM. anya lekha pramANe vIra ni. sa0 845 mAM vallabhIthI Avela zrI caMdraprabhu birAjamAna thayA che. A nagaranAM devapaTTaNa, sAmanAthapaNa, prabhasapATaNa vagere nAmeA che. A cadraprabhu tIMkaratu tIrthaM hatuM eTale rAvae paNa ahI camalinuM nIya thApyuM hatuM. A spAna kaThiyAvADamAM junAgaDha rAjyanA verAvaLa baMdara pAse samudra kinAre vidhamAna che. ahIM binAya tathA caMdrakanu vagere tItharanA nava jananI che. AAre paNu jainatAtha tarIke vikhyAta che. ( paTTAvalIsamuccaya pR0 50, 199, vividhatIrthaMkalpa pR0 20) sa sthAvata giri zrI "svAmInuM vi 114 mAM eka pADI anazana pUrvaka svagamana thayuM. I Mdre AvI potAnA ratha sahita te pahADane traNa pradakSiNA ApI hatI tethI A pAna thAya citra nAma paDayuM. je sthAna pAcana tI rUpe che. A sthAna kyuM che ane kayAM AvyuM teno hAla cokakasa patto maLI zakatA nathI. ( AvazyasUtravRtti ) Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [24] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [varSa 4 karaMTa nAhaDa rAjAnA maMtrIe kAraMTAmAM jinamandira karAvyuM tenI pratiSThA vIranisaM* 595 vi. saM. 12 5mAM zrI samantabhadrasUrinA paTTadhara devasUrie karI hatI. A sthAna atyAre paNa prAcIna tIrtha tarIke vikhyAta che. ( tapagaccha pAvalI) agiri vikramanuM rAjya varSa 60, dharmAdityanuM rAjya vadhu 40, bhAIllanuM rAjya varSa 11, nAIlanuM rAjya varSa 14, nAhaDanuM rAjya varSa 10 e rIte nAhaDanA rAjyakALamAM jAleranA pahADa para karoDapati rahetA hatA. jemAM navANuM lAkhavALAne paNa sthAna na hatuM. te svarNagiri para vi. saM. 135mAM nAhaDa rAjAe yakSavasati nAmane mahAvIra prAsa da banAvyuM hatuM. A sthAna paNa prAcIna jainatIrtha che. A pahADanuM bIjuM nAma kanakAcala che. ( vicArazreNi) sAra maMDovarane rAjA kuTuMbanI khaTapaTathI mAryo gaye, tyAra pachI tenI rANIe baMbhANamAM bhAgI jaI tyAM eka bAlakane janma Apyo. A bAlakanuM nAma nAhaDa rAkhavAmAM AvyuM. bALaka moTo thatAM AcArya jajijanasurinI kRpAthI tathA navakAra maMtranA prabhAve rAjA thayuM. teNe AcArya mahArAjanA upadezathI vIsa meTAM jinAlaya banAvyAM. tyAra pachI nAhaDe AcArya mahArAjAnA kathanAnusAra eka gAya eka sthAne cAre AMcaLa vaDe dUdha jharatI hatI tyAM moTuM jinAlaya banAvI temAM vIra nisaM670mAM A0 zrI jajijagasUri pratiSThita pittaLanI zrI mahAvIra svAmInI pratimA birAjamAna karI, je sthAna sAcora tIrtha tarike jAhera thayuM che. AcArya mahArAje te ja divase vidhyarAyanI mUrtinI pratiSThA karI hatI. zaMkhakumAre te divase pUrvalanamAM zaMkhaku khadho hato, je dukALa hoya te paNa vai0 zu0 15nA dine pANIthI avazya bharAI jAya che. ane AcArya mahArAje duggAsua tathA vayaNupamAM sAdhu moklI te ja lagnamAM jinapratimAnI pratiSThA karAvI hatI. jagaciMtAmaNI caityavaMdanamAM thara maMTanathI sAcoranA mahAvIrane stavyA che. A asala pratimA vi. saM. 1367 sudhI ahI vidyamAna hatI. A sthAna Aje paNa jodhapura rAjyamAM bhInnamAlanI pAse sAra tIrtha tarIke vikhyAta che. (vividha tIrthakalpa, paTTAvalI samuccaya pR0 49, jaina satya prakAza va0 2, vizeSAMka pR0 338 ) nAgara mAnatuMgarinA paTTadhara zrI vIrasUrie nAgapuramAM vIranisaM0 770 ( vikrama saMvata 300)mAM zrI neminAtha bhagavAnanI pratiSThA karI hatI. je sthAna Aje nAgara tarIke prasiddha che. (tapagaccha padAvalI ) Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2 ] jaina tIrtho [ 25 ] nAgadA ahI maurya samrATa samitie mandira banAvI pArzvanAtha bhagavAnanI pratiSThA karI hatI, lagabhaga vIranirvANanI dasamI sadImAM tene haDapa karavA mATe prayatna Adaryo, paraMtu mANu kulamAM janmela rAjavaMzI AcArya samudrasUrae digane chatI e tIrthanuM rakSaNa karyuM hatuM. pU0 A0 munisuMdarasUrie svataMtra stotradhArA nAgahada pArzvanAthano stuti karela che. mAMDavagaDhanA maMtrI pethaDakumAre ahIM temanAtha bhagavAnanuM ane navalakhA gotrIya sAraMgazAhe saM0 1494 ma. zu. 11 dine zrI zAntinAthajInuM maMdira banAvela che. je paikInuM zAntinAthanuM maMdira Aje vidyamAna che. jenA mULa nAyaka sthAne zrI zAntinAthajInI 8 phuTa UMcI pazAsanavALI abhuta pratimA birAjamAna che jenuM bIjuM nAma adabadai che. A sthAna Aje paNa prAcIna tIrtha tarIke prasiddha che ane tenI mevADanA paca tIthamAM- kesariyAjI, kareDA, adabadai, delavADA tathA dayAlazAhane kille, e rIte gaNanA thAya che. (pAvalI samuccaya, jana satya prakAza va0 1, pR. 35) ANaMdapura ahIM bhamavAna rASabhadevasvAmInuM prAcIna maMdira hatuM. tathA vIrani. saM0 993mAM ahIM zrI catuvidha saMghanI vacce kalpasUtranA vyAkhyAnane prAraMbha thaye che. atyAre paNa A tIrtha "vaDanagara "nA nAmathI prAMsaddha chemahesANethI tAraMgA tIrtha jatAM yAtriko ahIMnI paNa yAtrA kare che. prAMte bhagavAna mahAvIra svAmInA nirvANa pachInA 1000 varSamAM upara pramANe jaina tIrtho sthapAyAM che. A punIta bhUmie bhavya jano AbhAne pavitra karI tAre e bhAvanA pUrvaka A lekha samApta karuM chuM. tIrthayAtrAnuM phaLa ArambhANAM nivRttiviNasaphalatA saMghavAtsalyamuzcanairmalyaM darzanasya praNayijanahita jIrNacaityAdikRtyam / tIrthonnatyaM ca samyag jinavacanakRtistIrthasatkarmakatvaM, siddharAsannabhAvaH suranarapadavI tIrthayAtrA phalAni // 1 // --3rAtafort tIrthayAtrA karavAthI aneka prakAranA AratyenI nivRtti, dhananI saphaLatA, saMdhana vAtsalya (bhakti), samakitanI nirmaLatA, premI lokonuM hita chaNe cityane uddhAra vagere kArya thAya che, tIrthano unnati thAya che, samyapha prakAre jinezvaranA vacananuM pAlata thAya che, tIrthaMkara nAma karma baMdha thAya che, mekSa samIpe Ave che, tathA deva ane manuSyanuM pada eTale ucca janma prApta thAya che; A sarva tIrthayAtrAnuM phaLa che. (subhASita padya ratnAkara, bhAga 2) Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhruvIsana pUrve kaliMgamAM sarAka jAti pu rAtanA hiMga ane vartamAna orissA nAmathI oLakhavAma Ave che. eka samaya evA pazu hatA ke kaliMga deza " navakhaMDa pRthvI " nA khAmAMnA eka khaMDa gaNAtA. e viSe tAmila zabda kejamAM jaNAvela che. ( tuo senDarasanane! kAnaDI kAza. ) jaimAnA prajJApanA tramAM jaNAvyA mujaba kali Mga dezanI rAjyadhAnInuM zahera " kaMcanapura " hatuM. ukata manuSyano vasAya hato. (tuLo khari parvata paranA vadhI Wan : lekhaka : zrIyuta nAthAlAla chaganalAla zAhu zaheramAM 35 guphAnA zilAlekha. ) vartamAna kissAmAM vasavATa karI la sa nAmathI soLakhAtI jAtinuM khAvA gamana hiMdu bahAranA pradezamAMthI thaela hoya tema jaNAi Ave che. kaliMganA pradeza baMgALanA upasAgaranA kinArA para Avela . pUrvenA samayamAM A pradezanI saMbaMdha javA tema bAlIpo mathe joDAyela hatA, jenI sabhyanA vyavahAra ane dhArmika kriyAkAMDa kasiMganA jevI ja hatI, ema atiyAmi vize napAmanAM jaNAI Ave che. A samayamAM ziMga deza thAvAnA udyoga mATe duniyAmAM prasiddha gaNAto . sa. pUrve ane te pachInA cakAmAM bAkI IpanA vatanIo laga pradezamAM potAne vasavATa karela ema mAnavAne kAraNa maLe che. khaDigira parvatanI macapurI guphAmAM brAhmI lipinA traNa zilAlekho i. sa. pUrvenA kAtarA che. temAMnA pahelA zilAlekhamAM vAdvIpa e zabda zodhakheALakhAtA taraphathI zAtrAela che ( ju. gejheTIara mane 1908 ) paraMtu kharI rIte te zabda vAjodvIpa DAvA jee. eNrissAnA kaTaka jillAmAM khAlIbIsAra " nAmanuM purAtana sthAna deza che. A sthAna para jyAre bAlIIpavAsIoe khAvI vasavATa karyo te parathI gAmanuM nAma bAbIbIra paDyu ke jeno artha jAlI vALu bheje thAya che. tevI ja rIte A jillAmAM keTalAMka gAmAna nAme evI ja rIte apAmela che. jemake: bAlIpahADa, bAlIzrIsAI ane bALapaNanA, je nAmo aSi paryaMta sacavAi rahela che. gAmona nAma pI ruhe jAvAmAM AvI zake che ke-bhAgIya vAsIoe potAnA pUrvajonA vasavATavALA dezanI caMdiri kAyama rAkhavA mATe khAvAM namo ApyAM. rAya. orissAnA puririkSAmAM " patitapAvana paThanA " nAmanuM sthAna che. jyAM purAtana samayamAM hiMduonI temaja patinI zuddhi karI jaina banAvavAnu kendra hatuM. jaina darzanamAM jAtIya bhedane sthAna nahatuM. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2] sarAka jAti [27] yavana rAjyakALamAM kaliMgamAM jainadharma i. sa. pUrve 850 mAM thaI gaela nigraMtha pArzva jyAre kumAradazAmAM hatA te samaye rAjyakAraNane laIne temaNe kaliMganA yavana rAjA sAme caDhAI karela ane jaya meLavela. kumAra pAse dIkSA aMgIkAra karyA pachI temanA vihAra paikInuM eka catuM mAsa kaliMgamAM thaela te parathI heje jANI zakAya che ke-temanA samayamAM jainadharmane pracAra A pradezamAM thai gaela hovuM joIe. (juo. bhAva devasUrikRta " pArzvanAtha caritra.') . sa. pUrve 600 mAM thaI gaela jainazramaNa mahAvIrane dharmopadeza A bhUmi para sArA pramANamAM thaela. tema ahiMsAnA upadezathI ahI nI prajAmAM jainameM sajajaDa mULa ropyAM hatAM. zizunAgavaMzanA rAjyakALathI mAMDI maurya ane cedIvaMzanA zAsanamAM A pradezamAM jainadharma unnati para hatA. sakaLa hiMdamAM jainonA kendrasthAnanI gaNanA A pradezamAM thatI, tema jainazramaNa mahaTI saMkhyAmAM A pradezamAM vihAra karatA. khaMDagiri parvata paranI hAthIguphAmAM eka purAtana zilAlekha chetarAela che. temAM jaNAvela che ke-mahArAjA khAravelanA rAjyagAdInA cothA varSe eka junuM caya teNe samarAvyuM. temAM chatra temaja kalazo ANI ApyAM. kahe che ke-rASTriya ane bhejake tema tenA khaMDIA rAjAomAM triratna ( jJAna, darzana ane cAritra) mAM zraddhA utpanna karavA mATe teNe A pramANe karyuM hatuM. A parathI ema jaNAI Ave che ke- kaliMganA pahelA rAjAonA samayamAM A caitya banAvela hatuM. tema tenA khaMDaA rAjAomAM jainadharmane pracAra karela. mauryavaMzIya mahArAjA candraguptanA rAjyakALathI te mahArAjA dazaratha ane saMpattina rAjyazAsanamAM jainadharma A pradezamAM unnati para hatA. daramyAna I. sa. pUrve 261 mAM samrATa azokanA kaliMganA vijaya pachI orissA (kaliMgane pradeza) pitAnA rAjya sAthe joDI dIdhela. mauryayugamAM samrATa aze ke zAkayamuninA upadezathI bauddhadharmanA pracAra mATe je kArya karela tevI ja rIte temanA pati mahArAjA dazaratha ane mahArAjA saMprati jevA jena nRpatioe janadharmanA pracAra mATe rAjyakarmacArIo ane yatio dvArA hiMda ane tene bahAranA pradezamAM baheLA pramANamAM pracAra karAvela hato. (juo. prabhAcaMdrasUrikRta-prabhAvaka caritra"mAM saMpratibadha.) mauryavAnA rAjyakartAonA samayamAM A jillAmAM lAkhonI saMkhyAmAM jenone vasavATa hato kalaMgamAM Avela khaMDagiri, udayagiri nAmanI pavitra TekarIomAM rAjA, mahArAjA tema dhanikoe kotarAvela zi9pakaLAmaya suyogya guphAo jena tio tema zramaNathI cAre bAjue bharelI hatI. ukata guphAo paikI keTalIka guphAomAM I. sa. pUrvenA zilAlekho maLI Avela che je mayaMka LanI brAhmIlipimAM kotarAela che. khaMDagiri parvata paranI hAthI guphAmAM eka moTo zilAlekha sattara lAInamAM brAhmI lipimAM ketarAela che, je i. sapUrva bIjI zatAbdInA samayane che. lekhanA prAraMbhamAM jenA "namaskAramaMtra" nAM be pado Apela che. tema varmapurI guphAnA zilAlekhathI Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 28 ] zrI jaina satya prakAza--vizeSAMka virSa 4 sAbita thAya che ke " A guphA arvatanI kRpAthI uzanA rAjAnI mukhya paTTarANIe banAvela ? hAthI guphAnA atihAsika lekha parathI ApaNane ghaNuM jANavA maLI zake tema che. maurya rAjyanA patana pachI kaliMga deze virodha jAhera karela temAM eka svataMtra rAjya sthapAI gayela, jene samaya lekha parathI i. sa. pUrva 1pa8thI 1pa3 ne jaNAI Ave che. zilAlekhamAM cedIzanA mahArAjA khAravelanuM rAjakIya jIvanavRttAMta batAvela che. A rAjyakartAnA samayamAM janadharma pUrNa jAhojalAlIe hatuM. temaNe sakaLa hiMdanA vidvAna jaina yatio, zramaze, bhikhuo ane tapasvIone AmaMtraNa karI jana Agame (sAhitya)nuM lakhANa karAvela je temanA zilAlekha parathI spaSTa jANavAmAM AvI zake che. i. sa. pUrve bIjI zatAbdone eka zilAlekha khaMDagiri parvata paranI "vyAghaguphA" mAM kutarAela che, temAM jaNAvela che ke A guphA " nagaranArajabhUti " e banAvela che. I. sa. pUrve ane te pachInA samayamAM A sarAka jAtinA pUrvaje te samayanA rAjyakartAonA samayamAM lazkarI khAtAmAM temaja naikA khAtAmAM yuvIra ane senApati tarIke kAma karatA, jemanI oLakha vartamAnamAM temanAM nAme sAthe temanA pUrvajoe karela rAjadArI kAmanI upAdhi "sene pati "senApati nAmathI oLakhavAmAM Ave che. AmAMnI keTalIka prajA siMdhapAranI vatanI hatI, jemAM vartamAnamAM "siMdhu pAri" tarike oLakhAya che. I. sa. pUrve 75 mAM kaliMgathI nIkaLe eka lazkarI sainya jAvA sara karyuM. (esAikale pIDIA eNpha inDIyA. pu. 2, sa. 1885) - I. sa. bIjI zatAbdImAM A pradeza para aMbrionuM rAjya zAsana cAlatuM, jeo dharmane mAnanArA hatA. te samayamAM mahAyAna paMthanA bAddha bhikhuonA ghaNA upadezakoe orissAnI keTalIka prajAne boddhadharmamAM lIdhela. . sa. trIjI zatAbdImAM Adhra rAjakartAone bhagADI kaliMga (orissA) para prAcIna gaMgavaMzavALAoe rAjya sthApita karyuM, je mAdasoranA prAcIna gaMgavaMzanA kuTuMbI temaja janadharmane mAnanArA hatA. i. sa. 640mAM prakhyAta cInAI yAtrI huenasAga jyAre hiMdanA pravAse Avela te samaye A kaliga dezanI neMdha temanA yAtrA vivaraNamAM nIce mujaba lIdhela cheH ahIMnA loko lAMbA ane raMge kALAza para che. sAhasika tema ochA kapaTI che sabhyatAnI buddhi rAkhe che. A braho nathI. devamaMdira se che. nigraMtha dharmane mAnanArAnI saMkhyA daza hajArathI adhika che." neTa-A nedha kaliMganI rAjyapAnI kaMcaNapura hatuM tenI lIdhela jaNAI Ave che. I. sa. AThamA saikAnI madhyamAM rASTrakUTanA rAjA daMtIdurge kaliMga deza jItI lIdhela. . sa. navamA sikAnI zarUAtamAM jaina dharmanA poSaka prakhyAta mahArAjA akAlavarSe A pradeza jItI lIdhela. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2 ]. sarAka jAti I. sa. navamI zatAbdI lalite kezarI guphA yAne siMhaguphA paNa khaMDagiri parvata Avela che, jene samaya mahArAjA udhotakezarInA rAjyakALanA saMvata 5 nA zilAlekha parathI sAbita thaI zake che. ukta zilAlekhanI bIjI paMkitamAM jaNAvela che ke "chImArantaratha - vALa nAna" uparyukta lekhathI jaNAI Ave che ke purAtana samayamAM A khaDagiri temaja udayagiri parvata "kumAra ane kumArI nAmanA parvate " nAmathI oLakhavAmAM Avato. tema A guphAmAM covIza tIrthaMkaranI mUrtio te ja samayanI kotarAela che. temAM mULa nAyaka tIrthaMkara pArzvanAthanI mUrti che. vartamAna samaya sudhI A pradezanA sarAka khaMDagiri yAtrAe jAya che. ane teo temanA kuladevatA tarIke pArzvanAthane mAne che. I. sa. bAramI zatAbdImAM rAmAnupaMthIonA hiMdudharmanA custa phelAvAe ahIMnA purAtana guphAmaMdire tema mUrtione nAza karI jone hiMdudharma mAM apanAvyA. e mUrti emAMnA tema keTalAka zi95 kaLAmaya avazeSane A jillAmAM Avela jagannAthanA maMdiranI bhIMtemAM caNAela jovAmAM Ave che. (juo. hIsTrI opha erissA. vai. 1-2 bAya. Ara. DI. benarajI.) i. sa. paMdaramI zatAbdInA aMtamAM A pradeza para sUryavaMzIya mahArAjA pratA5rUdradeva rAjyakartA thaI gaela je mahAna zaktizALI hato tema jainadharmane mAnanAra hate. I. sa. soLamI zatAbdomAM zrI vallabhAcAryanA vaiSNava dharmanA custa pracArathI A pradezamAMnA janone hiMdudharmamAM apanAvyA. vallabhAkhyAna nAmanA pustakamAM A pradezanA vatanIone "tAmasa prakRtI"nA varNavela che, jemake aMga baMga kaliMga kaikaTa mAgadha mArU sUra siMdha te tAmaranA jhagha hatha pratApa . (1 mIThuM. kaDI. 13) I. sa. aDhAramI zatAbdInA aMtamAM khaMDagiri para marAThAoe jaina maMdira purAtana maMdiranA pAyA para baMdhAvela, je vartamAnamAM jaNAI Ave che. jainadharma ane brAddhadharma "bauddhonA karatAM ghaNuM vadhAre tIvra zabdomAM (svarUpamAM) jainadhame tyAgadharma para tathA saMghanA niyamananA sarva prakAro para bhAra mUkyo che. ane zrI buddhanA mukAbalAmAM zrI mahAvIre tattvajJAnanI eka vadhumAM vadhu vikasita paddhati (AtmazraddhAnI) upadezI che." pre. vinTaraniTsa (jana sAhityane saMkSipta itihAsa) kaka Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ta bhArata aura jainadharmake camakate sitAre [samrAT candragupta, biMdusAra, sampati tathA khAravelakA paricaya ] lekhaka nyAyatIrtha, vidyAbhUSaNa paM0 IzvaralAlajI jaina, vizArada hindI ratna. 1 candragupta bhagavAna mahAvIra se pUrva, bhArata kI dhArmika aura rAjanaitika dazA atyanta zocanIya thI, cAroM ora anyAya aura atyAcAra ke kAraNa trAhi trAhi macI huI thI / brAhmaNoM dvArA utpanna kiye gaye UMca nIca ke bhAva prabala ho uThe the, dharmake nAma para niraparAdha prANiyoMkI hatyA, strI aura zUdroM kA apamAna to sAdhAraNa bAta thI / parantu bhagavAna mahAvIra ke zAntidAyaka upadeza ke kAraNa anyAya aura atyAcArakI jvAlAya zAnta hone lagIM, udAra vicAroMkA srota bahane lagA, ahiMsA ke saMdezase prANiyoM ke hRdaya zAnta hue| parantu bhagavAna mahAvIra ke pazcAt bhAratako apanI unnata avasthA se patita karanevAlA eka kSaya roga apanA vistAra karane lagA, bhAratadeza choTe bar3e aneka rAjyoM meM vibhakta hogayA / choTe se choTA rAjya bhI apaneko sarvocca samajhakara abhimAna meM lipta evaM santuSTa thA / ve choTe bar3e rAjya eka dUsare ko har3apajAne kI icchA se paraspara IrSyA aura dveSa kI agni jalAte, phUTa ke bIja bote, lar3ate jhagar3ate aura raha jAte / sainyabala aura zakti to parimita thI, parantu unheM saMgaThita hone kI AvazyakatA pratIta na huI, yadi eka bhI zaktizAlI rASTra usa samaya una para AkramaNa karatA to saba ko hI AsAnIse har3apa kara sakatA thaa| yadyapi kozala Adi rAjyoMne apanI kucha unnati kI, parantu ve bhI vizAla rASTra na banA ske| www.jainelibrary.or Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaI 1-2] camakate sitAre isa avasara se lAbha uThAne ke liye sikandara ne IsvI san 327 pUrva bhArata para AkramaNa kiyA / choTe bar3e aneka rAjAoM se lar3atA jhagar3atA paMjAba taka hI phuNcaa| choTe choTe rAjAoMne bhI Darakara mukAbalA kiyA thA use mArgake ina kaI anubhavoM ne hatAza kara diyA, Age na mAlUma kitanoM se yuddha karanA hogA, isa ghabar3AhaTa ke kAraNa vaha paMjAba se hI vApasa calA gayA / bhAratIya rAjAoM kI AMkhe kholane aura zikSA ke liye itanI Thokara paryApta thI, unheM apanI chinnabhinna avasthA khaTakane lagI, aura anta meM eka vIra maidAna meM AyA, aura use apanA zaktizAlI rASTra nirmANa kara ne meM saphalatA prApta huI, vaha vIra thA samrATa candragupta maurya / itihAsa lekhakoMne candragupta ke viSaya meM ekasvara hokara yaha likhA hai, ki bhAratIya itihAsa meM yahI sarva prathama samrATa hai, jisane vyavasthita aura zaktizAlI rASTra kAyama hI nahIM kiyA, balki usakA dhIratA, vIratA, nyAya aura nItise prajAko raJjita karate hue vyavasthApUrvaka saMcAlana kiyA hai / yaha sarva prathama amara samrATa candragupta maurya jainadharmAvalambI hI thA, isa para prakAza DAlane se pUrva usakI saMkSipta jIvanI kA digdarzana kara leN| candragupta, rAjA nanda ke mayUrapAlakoM ke saradAra kI 'murA' nAmaka lar3akI kA putra thA / isa 'murA' zabda se 'maurya' prasiddha huA, yaha aitihAsikoM kA mantavya hai| / usI samaya kI bAta hai arthAt 347 I. sana pUrva rAjA nanda se apamAnita hone ke kAraNa nItinipuNa 'cANakya' usake samUla nAza karane kI pratijJA kara jaba pATalIputra chor3akara jA rahA thA, to mArga meM mayUrapAlakoM ke saradAra kI garbhavatI lar3akI 'mura'ke candrapAna ke dohale ko isa zarta para pUrNa kiyA, ki usase honevAlA bAlaka mujhe de diyA jAya / 347 I. san pUrva bAlaka kA janma huaa|* garbha ke samaya candrapAna kI icchA huI thI, isa liye usakA nAma 'candragupta' rakhA gyaa| vaha honahAra bAlaka dina pratidina cAndakI taraha bar3hatA huA kumAra avasthAko prApta huA / 'honahAra biravAna ke hota cIkane pAta' kI kahAvatake anusAra kahA jAtA hai, ki candragupta bacapanameM hI rAjAoMke jaise kArya karatA thaa| kabhI sAthi * candragupta ke janma samayake sambandha meM kucha matabheda pratIta hotA hai, 'prAcIna bhAratavarSa' (gujarAtI) ke lekhaka DaoN. tribhuvanadAsa laheracaMda zAha, caMdragupta kA janma vIranirvANa saM0 155 tathA IsvI san 372 varSa pUrva likhate haiM / prasiddha aitihAsika graMtha 'pariziSTa parva' se bhI isI kI puSTi hotI hai| www.jainelibrary.or Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [32] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka yoM se koI khela khelatA to aisA hI jisameM svayaM rAjA banakara sAthiyoM ko apanI prajA banAkara AjJA karanA, nyAya karanA aura daNDa denA / candragupta lagabhaga ATha varSa kA huA taba cANakya kI dRSTi isa bAlaka para par3I aura apane pUrva vacana ke anusAra candragupta ko asalI rAjya kA lobha de kara sAtha kiyA, aura use rAjAoM ke yogya ucita vidyAbhyAsa karAyA, aura nanda ke samUla nAza kI taiyyArI prArambha kara dii| prArambha meM to candragupta ne cANakya kI nIti aura apane bala se kucha bhUmi adhikAra meM kara choTAsA rAjya banA liyA, aura phira apanI zakti ko saMgaThita karanA prArambha kiyA / ___ bhArata se vApasa cale jAne para vizvavijayI sikandara kA baibilona meM I. san 323 pUrva dehAnta hogyaa| pazcimottara prAnta tathA paMjAba meM yUnAnI rAjya kAyama rakhane ke liye jina ko sikandara chor3a gayA thA, una para candragupta ne apanI prabala aura saMgaThita zakti se AkramaNa kiyA aura saba prAnta apane AdhIna kara liye, evaM anta meM cANakya kI nIti se rAjA, 'nanda' para vijaya karane meM candragupta ko saphalatA prApta huI / isa prakAra nanda ke magadhadeza para adhikAra karake magadhapati samrATa candragupta ho gayA / 'pariziSTa parva' meM likhA hai, ki candragupta ke vijaya ke anantara nanda kI yuvatI kanyA kI dRSTi par3I aura vaha candragupta para Asakta ho gaI, aura nanda ne bhI prasannatApUrvaka candragupta ke pAsa cale jAne kI anumati dii| prAcIna bhAratavarSa (guja0)meM DA. tribhuvanadAsa la. zAhane bhI isa ghaTanA para likhA hai ki jo itihAsajJa candragupta ko nanda kA putra likhate haiM, unakI yaha bar3I bhUla hai, candragupta nandakA putra nahIM balke dAmAda thA / isa prakAra samrATa caMdragupta kI vIratA se maurya sattA ko sthApanA huii| lAlA lAjapatarAyajIke zabdoMmeM-"bhArata ke rAjanaitika raMgamaJca para eka aisA pratiSThita nAma AtA hai, jo saMsAra ke samrAToM kI prathama zreNi meM likhane yogya hai, jisane apanI vIratA, yogyatA aura vyavasthA se samasta uttarI bhArata ko vijaya kara ke eka vizAla kendrIya rAjya ke AdhIna kiyaa| selyukasa dvArA bheje gaye rAjadUta megAsthanIja ne caMdragupta ke rAjya para mahattvapUrNa prakAza DAlA hai, usake varNana se yaha bAta spaSTa jhalakatI hai ki vIracUDAmaNi caMdragupta ne nyAya, zAnti aura vyavasthA pUrvaka zAsana karate hue prajA ko sarva prakAreNa sukhI evaM santuSTA kiyaa| apane sAmrAjya ko alaga alaga prAntoM meM vibhAjita kiyaa| vahAM para nagara zAsaka maMDalamyunispaliTiyAM aura janapada-DisTrikTa borDa bhI kAyama kiyaa| senA kI sarvottama vyavasthA thI, dUsare dezoM se sambandha ke liye saDakoM kA nirmANa * bhArata varSa kA itihAsa-lA. lAjapatarAya. www.jainelibrary.or Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a 1-2] camakate sitAre karAyA, zikSA ke liye vizvavidyAlaya, upacAra ke liye cikitsAlaya Adi kA pravandha kiyaa| DAka kI bhI ucita vyavasthA thii| caMdragupta ke rAjya meM bAla, vRddha, vyAdhipIDita, Apattigrasta vyaktiyoM kA pAlana poSaNa rAjya kI ora se hotA thA, isa prakAra prajA ko santuSTa rakhane ke liye caMdraguptane koI kamI nahIM rakhI thii| evaM usakA rASTra sabase zaktizAlo rASTra thaa| samrATa candragupta ke viSaya meM itihAsalekhaka kucha bhramapUrNa vicAra rakhate haiN| koI likhate haiM ki candragupta zUdrA kA laDakA thaa| rAya sAhaba paM0 raghuvara prasAdajI ne apane 'bhArata itihAsa' meM candragupta ko 'murA' nAmaka nAina kA laDakA likhA hai, DAkTara hUpara ne to candragupta aura cANakya ko IrAnI likhane kI bhArI bhUla kI hai, jise itihAsajJa prAmANika nahIM mAnate / pro. vedavyAsajI apane prAcIna bhArata' meM likhate haiM, ki vizvasanIya sAkSiyoM ke AdhAra para yaha siddha ho gayA hai ki candragupta eka kSatriya kula kA kumAra thaa| bauddha sAhitya ke suprasiddha grantha 'mahAvaMza' ke anusAra candragupta kA janma moriya jAti meM huA thaa| zrI satyaketu vidyAlaGkArajI ne bhI apane 'maurya sAmrAjya kA itihAsa' meM isa sammatiko mahattva diyA hai| ' rAjaputAnA gajeTiyara ' meM 'morI vaMza' ko eka rAjapUta vaMza ginA hai, astu, jo ho adhikAMza itihAsa usa nirNaya para pahuMca gaye haiM ki vaha zUdrA kA putra nahIM thaa| hAM, dharma kI Ar3a meM candragupta ko zUdrA kA putra kahane kA sAhasa kiyA gayA ho, aisA pratIta hotA hai, kyoMki candragupta jaina thA, brAhmaNoM ko jainadharma se dveSa thA, vaha isako samunnati sahana nahIM kara sakate the / candraguptane kandhAra, abistAna, grosa, mizra AdimeM jainadharma kA pracAra kiyA hai, isa liye brAhmaNo kA jaina pracAraka ko zUdra kahanA sAdhAraNa bAta thii| tatkAlIna brAhmaNoM ne kaliGga deza ke nivAsiyoM ko ' vedadharma vinAzaka' to kahA hI, sAtha hI usa pradeza ko anArya bhUmi kaha kara hRdaya ko santuSTa kiyA, unakI kRpA se candragupta ko zUdra kA putra kahA jAnA Azcarya nhiiN| 'rAjA nanda' ke viSaya meM bhI aisA hI vivAda upasthita hotA hai, kaI itihAsajJoM ne use nIca jAtikA likha DAlA hai, parantu kucha itihAsajJa usa nirNaya para pahuMca gaye haiM ki vaha jaina thA, paMjAbakesari lAlA lAjapatarAyajI ne usako spaSTa karate hue apane 'bhAratavarSa kA itihAsa' meM likhA hai,-"kahate haiM nanda rAjA noca jAti ke the" zAyada yahI kAraNa ho ki ve brAhmaNoM aura kSatriyoM ke virodhI the| muni jJAnasundarajI mahArAjane 'jainajAtimahodaya' meM siddha kiyA hai, ki nandavaMzI sabhI rAjA www.jainelibrary.a Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134! zrI jana satya prakAza-vizeSAMka [154 Sniith's Early History of India, Page 114 meM aura DokTara zeSAgiri rAva e. e. Adine magadha ke nanda rAjAoM ko jaina likhA hai| kyoM ki jainadharmI hone ke kAraNa ve AdIzvara bhagavAna kI mUrti ko kaliGga se apanI rAjadhAnI magadha ma le gaye / dekhiye-South Thain Jainism Vol. II, Page 82 isa se pratIta hotA hai ki pUjana aura darzana ke liye hI jaina mRti le jAkara mandira banavAte hoMge / mahArAjA khAravela ke zilAlekha se spaSTa prakaTa hotA hai ki nandavaMzIya nRpa jaina the| ___samrATU candragupta ke viSaya meM bhI itihAsajJoM ne kucha samaya taka use jaina svIkRta nahIM kiyaa| parantu khoja karane para aise prabala aitihAsika pramANa mile jisase unheM aba nirvivAda candragupta ko jaina svIkRta karanA pddaa| parantu zrI satyaketujI vidyAlaGkarane 'maurya sAmrAjya kA itihAsa' ma candragupta ko yaha siddha karane kA asaphala prayatna kiyA hai ki vaha jaina nahIM thaa| parantu candragupta kI jaina muniyoM ke prati zraddhA, jaina mandiroM kI sevA, evaM vairAgya meM raJjita ho rAja kA tyAga denA aura anta meM anazanavrata grahaNa kara samAdhi-maraNa prApta karanA usake jaina hone ke prabala pramANa hai| vikramIya dUsarI tIsarI zatAbdI ke jaina grantha aura sAtamI AThamI zatAbdI ke zilAlekha candragupta ko jaina pramANita karate haiN| rAyabahAdura Do. narasiMhAcAryane apanI 'zravaNabelagola' nAmaka iMgliza pustaka meM candragupta ke jainI hone ke vizada pramANa diye haiN| DAkTara hatilane Indian Antiquary XXI 59-60 meM tathA DokTara TAmasa sAhaba ne apanI pustaka Jainism the Early Faith of Asoka, Page 23 meM likhA hai ki candragupta jaina samAja kA eka yogya vyakti thaa| DAkTara TAmasa rAvane eka aura jagaha yahAM taka siddha kiyA hai-ki candragupta ke putra aura pautra bindusAra aura azoka bhI jaina dharmAvalaMbI ho the / isa bAta ko puSTa karane ke liye jagaha jagaha mudrA rAkSasa, rAjataraMgiNo aura AinA-e-akabarI ke pramANa diye| hinhu itihAsa, ke sambandha meM zrI vI. e. smitha kA nirNaya prAmANika mAnA jAtA hai| unhoMne samrATa caMdragupta ko jaina hI svIkRta kiyA hai| DAkTara smitha apanI Oxford History of India meM likhate haiM ki caMdragupta jaina thA isa mAnyatA ke asatya samajhane ke liye upayukta kAraNa nahIM hai| maigasthanIja (jo caMdragupta kI sabhA meM videzI dRta thA) ke kathanoM se bhI yaha bAta jhalakatI hai ki candragupta brAhmaNoM ke siddhAntoM ke vipakSa meM zramaNoM (jainamuniyoM) ke dharmopadeza ko svIkAra karatA thA / mi. I. thAmasa kA kahanA hai-ki caMdragupta ke jaina hone meM zaMkopazaMkA www.jainelibrary.or Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 1-2] camakane sitAre [34] karanA vyartha hai, kyoM ki isa bAta kA sAkSya kaI prAcIna pramANapatroM meM milatA hai, aura ve zilAlekha nissaMzaya atyanta prAcIna haiN| mi. jArja sI. ema barDavuDa likhate haiM ki caMdragupta aura bindusAra ye donoM jainadharmAvalambI the| caMdragupta ke pautra azokane jainadharma ko choDakara bauddhadharma svIkAra kiyA thaa| ' enasAiklopIDiyA Apha rilIjana' meM likhA hai ki vi. saM. 297 meM saMsAra se virakta hokara caMdraguptane maisura prAntastha zravaNabelagola meM bAraha varSa taka jaina dIkSA se dIkSita hokara tapasyA kI, aura anta meM tapa karate hue svarga dhAmako sidhaare| mi. bI. luisarAisa sAhaba kahate haiM ki caMdragupta ke jaina hone meM saMdeha nhiiN| zrIyuta kAzIprasAdajI jAyasavAla mahodaya samasta upalabdha sAdhanoM parase apanA mata sthira kara ke likhate haiM-"IsA kI pAMcavIM zatAbdI taka ke prAcIna jaina graMtha va pIche ke zilAlekha caMdragupta ko jaina rAjamuni pramANita karate haiM, mere adhyayanoMne mujhe jaina graMthoM ke aitihAsika vRttAntoM kA Adara karane ke liye bAdhya kiyA hai| koI kAraNa nahIM hai ki hama jainiyoM ke isa kathana ko-ki caMdragupta apane rAjya ke atima bhAga meM jinadIkSA lekara maraNa ko prApta huA-na mAne / maiM pahalA hI vyakti yaha mAnanevAlA nahIM hUM, mi. rAhasa jinhoMne 'zravalabelagola ke zilAlekhoM kA adhyayana kiyA hai, pUrNarUpa se apanI rAya isI pakSa meM dI hai aura mi. vI. smitha bhI aMta meM usa ora jhuke haiN|" sAMcI stRpa ke sambaMdha meM itihAsakAroM kA mata hai ki vaha azoka dvArA nirmANa huA hai, aura usakA sambaMdha bauddhoM se hai, paraMtu prAcIna bhAratavarSa' (guja.) meM DA. tribhuvanadAsa zAha ne usa para navIna prakAza DAlA hai, unakA kahanA hai, ki sAMcIstUpa kA sambaMdha jainadharma aura caMdragupta + se hai| ve kahate haiM ki maurya sattA kI sthApanA ke bAda samrATa caMdragupta ne sAMcIpura meM rAjamahala baMdhavAkara varSa meM kucha samaya ke liye rahanA nizcita kiyaa| caMdraguptane rAjatyAga lara dIkSA lene se pUrva, vahIM ke aneka stUpa jo Aja bhI vidyamAna haiM unameM sabase baDe stUpa ke ghumaTa kI cAroM aura . + itihAsa ke jJAtA abhI isa bAtakA svIkAra nahIM karate haiM, kyoM ki isa nirNaya ke svIkAra ke lie adhika prabala pramANoM kI AvazyakatA hai| * jainagraMthoM se yaha pratIta hotA hai ki zrI bhadrabAha AcArya eka dina ujjaina meM padhAre the, aura caMdragupta ko jo solaha svapna Aye the. una svapnoM ko AcAryazrI se kaha kara unakA phala kahane kI prArthanA kI thI yaha bho vahIM kI ghaTanA hai| isase yaha nizcita hai ki yahAM para zayana to caMdraguptane kiyA ho, aura zayana kiyA hai to unake yogya rAjamahala avazya hogaa| Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [31] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [ 254 golAkAra dIpaka rakhane ke liye jo racanA huI huI hai, usake nirvAha ke liye lagabhaga 25 hajAra dInAra kA (2 // lAkha kA) vArSika dAna diyA, yaha bAta sara kaniMgahAma jaise taTastha aura prAmANika vidvAnane 'bhilsA stUpa' nAmaka pustaka meM prakaTa kI hai| yaha ghaTanA siddha karatI hai ki- "usa stUpa kA tathA anya stUpoM kA caMdragupta aura usake jainadharma se hI gADha sambandha thA athavA honA cAhiye yaha nirvivAda kaha sakate haiN|" samrATa caMdraguptane 24 varSa taka rAjyazAsana calAyA aura I. sa. 292 pUrva 50 varSa kI Ayu meM nazvara zarIra kA tyAga kiyaa| jaina mAnyatAnusAra bAraha varSa ke bhayaGkara durbhikSa paDane para caMdragupta rAjya tyAga kara AcArya zrI bhadrabAhujI kA ziSya bana maisUra kI ora gayA aura zravaNabelagolA meM + tapasyA evaM anazata vrata dvArA samAdhimaraNa prApta kiyaa| 2 bindusAra samrATa caMdragupta ne saMsAra se virakta hokara dIkSA lene se pUrva apanA vizAla sAmrAjya I. sa. 298 pUrva apane putra biMdusAra ko diyaa| aitihAsikoM kA mata hai ki biMdusAra bhI caMdragupta kI taraha vIra, parAkramI, kuzala rAjanItijJa evaM jainadharma kA anuyAyo tathA pracAraka yaa| zrI satyaketujI vidyAlaGkAra 'maurya sAmrAjya kA itihAsa' pRSTha 425 para likhate haiM ki purANoM meM biMdusAra ke aneka nAma ullikhita haiM-viSNu purANa, kaliyuga rAja vRttAnta, dIpavaMza aura mahAvaMza meM 'biMdusAra' zabda AtA hai, paraMtu vAyupurANa meM 'bhadrasAra tathA kucha anya purANoM meM 'vArisAra' zabda Ate haiN| grIka lekhakoMne caMdragupta ke uttarAdhikArI kA nAma emitroceTasa (A nitrochates ) likhA hai| DaoN. phlITa ke anusAra isakA saMskRta svarUpa amitraghAta' yA 'amitrakhAra' hai| jaina graMthoM meM biMdusAra' kA apara nAma siMhasena AtA hai, zrI hemacadrAcAryajIne pariziSTa parva meM biMdusAra nAma paDane kA kAraNa bhI diyA hai-'cANakya, caMdragupta kI sarvathA rakSA ke liye use viSa khAne kA abhyAsa karAne lagA aura usake liye use bhojana meM viSa denA Arambha kiyA, paraMtu eka dina usakI strI bhI usake sAtha bhojana karane baiTha gaI, usa para viSa kA prabhAva dukA, aura usakI mRtyu ho gii| una dinoM strI garbhavatI thI, isa liye cANakyane usakA peTa phaDavAkara baccA nikalavA liyaa| usa samaya bAlaka ke sira para viMdumAtra viSa lagA huA thA isa liye usakA nAma 'biMdusAra' paDa gyaa|' ____ + zramaNabelagola ke zilAlekha meM jisa caMdragupta kA ullekha hai vaha caMdragupta samrATa caMdragupta se bhinna honA cAhie, kyoM ki samaya ke hisAba se samrATa caMdragupta kA usa samaya honA zakya nhiiN| -sampAdaka www.jainelibrary.o Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-2] camakane sitAre [37] 16vIM zatAbdI ke prasiddha tibbatI lekhaka zrI tArAnAthajIne bindusAra ke sambandha meM yaha likhA hai ki bindusArane cANakya kI sahAyatA se solaha rAjyoM para vijaya prApta kii| aura isa prakAra apanA sAmrAjya eka samundra se dUsare samudra taka vistRta kiyA / jaina granthoM ke anusAra bhI pratIta hotA hai ki cANakya bindusAra kA bhI pradhAna maMtrI thA / bindusAra ke samaya meM yadyapi koI vizeSa ghaTanA nahIM huI, parantu itanA kahA jAtA hai ki takSazilA meM do bAra vidroha utpanna huA, parantu biMdusAra ke prabhAva se kisI prakAra kI hatyAoM ke binA hI vidroha dabA diye gaye / bindusArane bhI caMdragupta kI taraha videzoM se sambandha kAyama rakhA / 'mahAvaMza' nAmaka bauddha grantha ke anusAra usakI 16 rAniyAM aura 101 putra the / jaina graMthoM se yaha pAyA jAtA hai ki biMdusArane kaI tIrthayAtrAyeM kI itanA hI nahIM balke aneka jinamaMdira pratiSThita karAye / prajA ke sukha aura manoraJjana ke liye vidyAlaya, jagaha jagaha kuye, tAlAva aura bagIce banavAne meM bhI biMdusArane pracura dhana vyaya kiyA / isa prakAra 26 varSa taka rAjyazAsana karane ke uparAnta I. sa. pUrva 272 meM biMdusAra kA dehAnta huA / 3 mahArAjA sampati biMdusAra ke dehAnta ke pazcAt I. pU. 272 meM azoka magadharAjya para ArUr3ha huA / yadyapi prAraMbha meM samrATa azoka jaina thA tathApi bauddhoM ke prabhASa se vaha bauddhadharma meM dIkSita ho gayA, aura apane rAjyakAla meM bauddha dharma kA khUba vistAra karate hue I. san pUrva 232 taka zAsana kiyaa| azoka ke bAda mahArAjA sampratine rAjya kI bAgaDora smbhaalii| kucha aitihAsikoM kA mata hai ki azoka ke bAda usake putra kuNAlane ATha varSa taka zAsana kiyA aura bAda meM mahArAjA sampratine / paraMtu adhikAMza aitihAsikoM kA yaha mata hai, aura jainadharma kI bhI yahI mAnyatA hai ki azoka kA putra kuNAla apanI sautelI mAtA kI yukti se andhA kara diyA gayA thaa| isa liye usa rAjya kA zAsana mahArAja sampratine kiyA / itihAsajJoM kA yaha bhI mata hai ki azoka ke samaya hI samprati yuvarAja thA, isa bAta kI puSTi bauddhoM ke 'divyAvadAna' graMtha meM varNita ghaTanA se hotI hai-"samrATa azokane 100 karor3a kA dAna bauddhoM ko dene kA vacana diyA thA jisameM se 90 karor3a to vaha bauddhoM ko de cukA thA / avaziSTa 10 karor3a usake pAsa nahIM the, usane rAjyakoSa se dilAne ko AjJA kI, paraMtu sampratine rAjyakoSa se dilAne meM rukASaTa paidA kara dI aura azoka apanA vacana pUrNa na kara sakA / Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina satya prakArA-vizeSAMka [ varSa 4 mahArAjA sampratine jainadharma kA khUba joroMse pracAra kiyaa| zrIsatyaketujI vidyAlaGkAra ke zabdoM meM- " samrATa azoka kA pautra aura kunAla kA putra samrATa samprati jainadharma kA anuyAyI thA, isase apane iSTa dharma ke pracAra ke liye udyoga kiyA, bauddha itihAsa meM jo sthAna azoka dA hai sampati kA yahI jaina itihAsa meM hai|" [ac] samrATa azokane jagaha jagaha bauddha maMdira aura mUrtiyoM kA nirmANa karAyA thA evaM deza videza meM yoddhadharma ke pracAra ke liye prayatna kiyA thaa| mahArAjA sampratine bhI jainadharma ke liye vaise hI mahatvapUrNa kArya kiye| jaina itihAsa ke anusAra mahArAjA sampatine savA lAkha naye jaina maMdira, savA karor3a pASANa pratimAyeM 95000 sarva dhAtu pratimAyeM pratiSThita karAI, haz2AroM hI purAne maMdiroM kA jIrNoddhAra karAyA / samrAT sampratine zatruJjaya tIrtha kI yAtrA ke liye vizAla saMgha nikaalaa| jila meM 5000 muniyoM sahita kula 5 lAkha yAtrI the| usameM hI pannA, mANika kI mUrtiyAM aura 5000 sone bAndI ke sainyAlaya vidyamAna the| kahA jAtA hai ki vaha samrAT samprati pratidina eka naye maMdira kA nirmANa suna kara bhojana karatA thA / samprati dvArA nirmANa karAI huI saikar3oM mUrtiyAM aba bhI upalabdha hai| kAzIprasAdajI jAyasavAla apanI bhUmikA meM likhate haiM-" azoka ke pote mahArAjA sampratine dakSiNa deza mAtra ko jaina aura Arya banA DAlA " mahArAjA samyatine anArya dezoM meM bhI jainadharma ke pracAra ke liye mAdhu taiyyAra karAve, aura unheM bhinna bhinna deza meM jainadharma ke pracArArtha bhejaa| isa prakAra usake samaya meM avistAna, phagAnistAna, turkistAna, IrAna, yUnAna, mizra, tibbata, cIna, brahmA, AsAma, laDDA, AphrIkA aura amerikA taka jainadharma phaila cukA thaa| isa liye samrATa sampati ko jainadharmakA pracAra karanevAlA aMtima rAjarSi kahA jAtA hai| jainadharma para itanI ananya bhakti aura addhA hone para bhI usa vIrane kisI dharma ke anuyAyI ko kaSTa nahIM diyA / prajA ke saba manuSyoM ko samAna bhAva se sukha pahuMcAne kA prayatna kiyA, prajA ke kaSTa nivAraNa ke liye usane 17 hajAra dharmazAlAyeM, eka lAkha dAnazAlAyeM haz2AroM tAlA bAga aura bagIne, auSadhAlaya aura pathikAzrama nirmANa karAye / samrAT sampratine apane samaya meM eka vizAla jaina sabhA karane kA vicAra AcArya zrI sumtIhari ke Age rakhA aura unakI svIkRti ke bAda dUra dezAMtara taka munirAjoM aura dhanikoM ko nimaMtraNa bhejaa| vaha sammelana AcArya zrI suhastIsUri kI adhyakSatA meM huA, aura usa samaya yaha prastAva rakhA gayA ki jaise samrATa caMdraguptane vAhara videzoM meM pracAra Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21-2 ] camakate sitAre [3] kiyA thA, vaise hI samrAT sampati se bhI yaha AzA kI jAtI hai, ki ve videza meM jainadharma pracAra ke sAdhana sulabha kara deM aura hone vAlI rukAvaToM kA nivAraNa kreN| sAre saMgha ko to yaha svIkRta thA hI sampratine bhI khar3e hokara isa AjJA ko zirodhArya karane kI ghoSaNA kara dii| isa sabhA sammelana ke pazcAt jaina sAdhuoM ko videza meM dharmapracAra ke liye taiyyAra kiyA aura unheM videza meM bhejakara jainadharma kA pracAra kraayaa| usakA jo pariNAma huA, vaha isI prakaraNa meM upara diyA jA cukA hai / 4 mahArAjA khAravela bhagavAna mahAvIra ke pazcAt honevAle mukhya rAjAoM meM kaliGgAdhipati mahAmeghavAhana cakravartI mahArAjA sAravela ke varNana kI upekSA nahIM kI jA sktii| maurya sAmrAjya ke atiMma mahArAjA I. sa. 184 pUrva meM apane senApati evaM jainadharma virodhI puSyamitra dvArA dhokhe se mAre gaye. maurya sAmrA jaya kA aMta ho gayA aura usa samaya puSyamitra hI svayaM usa vizAla rAjyakA saJcAlana karane lgaa| puSyamitra dharmAndha hone ke kAraNa jaina muniyoM tathA jaina dharmAnuyAyiyoM ko atyanta kaSTa pahuMcAtA thA / aise abhimAnI rAjA ke garva ko kharca karane kA zreya mahArAjA khAravela ko prApta huA / mahArAjA khAravelA ukya itihAsa hastoguphA ke zilAlekha se hI prakAza meM AyA hai, anyathA mahArAjA khAravela ke saMbaMdha me kula bAteM vistAra se jAnane ko zAyada hI prApta hotiiN| isa liye yahAM para hastI guphA zilAlekha ke saMkSipta paricaya ke sAtha vAravela ke jIvana para prakAza ddaaleNge| mahArAjA khAravela ke saMbaMdha meM prApta zilAlekha kaliMga deza ( vartamAna uDIsA ) ke khaNDagiri aura udayagiri kI pahAr3I hastIguphA se milA hai / yaha zilAlekha 15 phuTa lambA aura 5 phuTa se adhika caur3A hai, jisa para 17 pakiyAM, pratyeka paMkti meM 90 se 100 taka akSara vidyamAna haiM, evaM pratyeka akSara kA AkAra 33 iMca se lekara iMca taka pAyA jAtA hai| aitihAsikoM kA mata hai ki usakI bhASA pAlI se milato hai, yaha lekha do haz2Ara varSa se adhika prAcIna hai, isa lekha kA lekhaka bhI jaina hI anumAna kiyA jAtA hai, kyoM ki isakA prArambha namoarahatAnaM ' se huA hai, lekha se yaha bhI pratIta hotA hai ki bAda meM usakA saMzodhana bhI hotA rahA hai, kyoM kI usa para kaiyoM ke hAtha se khudAI kA kAma pratIta hotA hai / 6 ne dekhA isa zilAlekha ko sarva prathama IsvIsana 1620 meM pAdarI thA, paraMtu sTarliGga mahodaya use acchI taraha pada nahIM ske| unhoMne Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [40] zrI jana satya prakAza-vizeSAMka [154 usakI carcA itihAsajJoM meM prArambha kara dI, eka nizcita samaya para seMkaDoM purAtattva vettA yuropiyana ekatrita hue paraMtu ve bhI usakA rahasya jAnane meM asaphala hue| usase bAda yaha kArya bhArata sarakAra ne apane hAtha liyA aura usI samaya se bhAratavarSIya purAtatvajJa vidvAna bhI isake saMbaMdha nirantara khoja karate rhe| I. san 1866 meM bhagavAnalAla iMdrajIne sarva prathama isakA lekha prakAzita kiyA, jisase usakA kucha mahatva pratIta huA, paraMtu bahutamI bAteM vivAdAspada thiiN| ukta vidvAnoM ke atirikta kezavalAla harSadarAya dhruva, rAkhAladAsa benarjI, aura zrIkAzIprasAdajI jAyasavAla ke prayatna se usakI kaThinAiyAM sulajhatI gaI / san 1817 meM yaha nizcaya huA ki yaha lekha mahArAjA khAravela kA hai, paraMtu phira bhI isase sambaMdhita anya bAtoM meM itihAsajJoM meM matabheda rahA / una saba samasyAoM ke samAdhAna ke anaMtara I. san 1827 meM saba vidvAna eka mata ho gaye aura zrI kAzIprasAdajI jAyasavAla mahodayane vaha lekha disambara 1827 kI bihAra patrikA meM prakAzita karAyA / / zrIyuta kAzIprasAdajI jAyasavAla apane lekha meM likhate haiM ki "hAthI guphAvAlA mahAmeghavAhana rAjA khAravela kA lekha jainadharma kI purAtana jAhojalAlI para apUrva evaM advitIya prakAza DAlatA hai| zramaNabhagavAna mahAvIra deva pratibodhita paMtha ke anuyAyiyoM meM kisI bhI prAcIna se prAcIna nRpati kA nAma yadi zilAlekha para milatA hai to kevala isa akele pratApI nRpati khAravela kA hI hai|+ kyoM ki yaha lekha do hajAra varSa se adhika prAcIna hai isa liye sardI garmI aura varSA ke thaper3oM se usake bIcabIca meM kaI akSara aspaSTa haiM kucha bigar3a cuke haiM, paraMtu phira bhI saubhAgya se saba itihAsa spaSTa pratIta ho jAtA hai| zilAlekha ke AdhAra se yaha kahA jAtA hai ki mahArAjA khAravela kA janma I. san 197 pUrva catravaMzI tRtIya rAjavaMza meM huA thaa| inake pitA kA nAma buddharAja aura pitAmaha kA nAma khemarAja thA / mahAmeghavAhana paramparAgata upAdhi thI / mahArAjA khAravela ke 15 varSa to bAlavaya meM vyatIta hue aura 9 varSa yuvarAja avasthA meM / isa prakAra 24 vaSa kI Ayu meM mahArAjA khAravelane rAjyazAsana calAnA prArambha kiyaa| unakI do striyAM thI 1-vajira gharavAlI, 2-siMhaprastha kI siMdhur3A (dhuusii)| zilAlekha meM jo saMvat diyA hai, vaha mahAvIra saMvat hI hai, isase + jaina sAhitya saMzodhaka meM diye gaye lekha se / * dekho prAcIna bhAratavarSa (guja), le. DA. vibhuSamadAsa la. zAha. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22141-2 mAne sitAre [41] itanA bhalI bhAMti pratIta ho jAtA hai ki mahArAjA khAravela jainadharma kA ananya upAsaka thaa| mahArAjA khAravela ko bhikSurAjA bhI kahA jAtA thA / mahArAjA khArapelane apane rAjya ke prathama varSa meM prAcIra durga Adi dRr3ha karAye, sainika vibhAga Adi vyavasthita kiye aura dUsare varSa se hI digvijaya karanA prArambha kiyA / kaliGga vijaya - kaliGga deza ke viSaya meM jaina zAstroM meM kahA hai ki zrI RSabhadevajIne apane putra ko yaha pradeza diyA thA, sambhavataH usIke nAma se isakA nAma kaliGga huA yadyapi yaha pradeza mamapradeza ke nikaTavartI thA, paraMtu ne isa deza ko apane AdhIna nahIM kiyA thaa| kyoM ki kaliGga deza ke vIra svataMtratA ke liye prANa nyochAvara karanA jAnate the, ve apane deza para kisIkA bhI zAsana sahana karane ko taiyyAra na the, una para vijaya karanA sAdhAraNa bAta nahIM thI / yadyapi azokane una para vijaya prApta kI thI, paraMtu azoka kI mRtyu ke bAda maurya sAmrAjya nirbala ho jAne se kaliGga deza phira svataMtra ho gayA / aura usa para phira Adhipatya karane kA zreya mahArAjA khAravela ko huA, I. sa. 173 pUrva mahArAjA khAravela kaliMga rAjya ke siMhAsana para abhiSikta huA aura rAjyAbhiSeka kI saba kiyA vaidika rItyanusAra huii| azoka ke sAmrAjya meM kaliGga kI rAjadhAnI tozalI ( vartamAna dhaulI thI. mahArAjA khAravelane bhI yahI tozalI hI rAjadhAnI rkhii| isake bAda mahArAjA khAravela ko dakSiNezvara aura isa prakAra Andhra pradeza para vijaya prApta kara rASTrika Adi deza bhI jIta liye / zAtakarNI se yuddha huA sUSika, bhojaka aura mahArAjA khAravelane rAjya prApti ke chaTThe varSa rAjasUya yajJa kiyA jisameM prajA ke kara Adi kSamA kiye, brAhmaNoM ko jAtIya saMsthAoM ke liye bhUmi pradAna kI aura unako hara taraha se sahAyatA de kara santuSTa kiyaa| magadhadeza meM puSyamantrIne apanA zAsana dRr3ha kara liyA thA, usane yahAM para azvamedha yajJa kara apane ko samrATa ghoSita kiyaa| paraMtu jaina dharmAnuyAyiyoM evaM muniyoM para usake atyAcAra hote rahe / mahArAjA khAgyene magadhadeza para AkramaNa kara rAjagRha ko pera liyA, vahAM kA rAjA mathurA calA gyaa| mahArAjA khAravela use zikSA hI denA cAhate the isa liye ve vApasa lauTa Aye paraMtu puSyamitra ke atyAcAra barAbara paTane gaye aura usane jaina sAdhuoM ko adhika satAnA zuru kiyaa| jaina saMgha dvArA yaha samAcAra khAravela ko pahuMcate rahe, prathama AkramaNa ke cAra Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [42] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [154 varSa bAda khAravelane car3hAI kI, aura puSyamitra ko apane AdhIna kara liyaa| rAjA nanda dvArA lAI gaI zrIRSabhadevajI kI mUrti mahArAjA khAravela apanI rAjadhAnI meM le AyA / magadha kI car3hAI ke viSaya meM zrI kAzIprasAdajI jAyasavAla kahate haiM ki- khAravelane magadha para do bAra car3hAI kI thI, pahalI bAra gorathagiri kA giri durga jo aba 'barAbara' pahAr3a kahalAtA hai, liyA aura rAjagRha para hamalA kiyA / usa samaya yavana rAjA 'Dimita' paTanA yA gayA kI ora car3hAI kara rahA thA, mahArAjA khAravela kI vIra kathA sunakara bhAga niklaa| __isa prakAra yavanoM ko bhArata se bAhara khader3ane kA zreya bhI mahArAjA khAravela ko hai| zilAlekha se yaha bhI pratIta hotA hai ki mahArAjA khAravela eka varSa digvijaya ke liye nikalate aura eka varSa ghara para rahate hue mahala banavAte, dAna dete evaM anya prajAhita ke kArya karate the / mahArAjA khAravelane rAjya ke 9 ve varSa kaliMga meM mahAvijaya prAsAda bnaayaa| hastIguphA ke AsapAsa anya bhI aneka guphAye haiM, kahA to yahAM taka jAtA hai ki yahAM para 752 guphAyeM vidyamAna thIM jahAM para sAdhu-muni tapasyA karate the, yadyapi aba utanI upalabdha nahIM tathApi hAthIguphA kI khoja karane ke sAtha anantara guphA, sarpa guphA, vyAghra guphA, zatadhara guphA Adi kA patA lagA hai / jaise hastIguphA meM khAravela kA jIvana aGkita hai vaise mAMcI guphA meM zrI pArzvacaritra pUrNa aGkita hai aura gaNezaguphA para bhI pArzvanAthajI kA kucha caritra aGkita milA hai| mahArAjA khAravela kI dUsarI strI siMdhaDA ne apane pati kI kIrti ke liye giriguhA prAsAda banavAyA jise aba rAnIgaura kahate haiM, usameM usake pitA kA nAma diyA hai, tathA patiko cakravartI kahA hai jise aMgrejI meM Emperor kahate hai| DAkTara vinseTa smitha ne bhI ise svIkAra kiyA hai| mahArAjA khAravelane bhI AcArya zrIsusthitasUri kI adhyakSatA meM kumAragiri para jaina sabhA ekatrita kI, dUra dezAntara se jaina muni aura seTha Adi adhika saMkhyA meM sammilita hue isa / sammelana meM AkarSaNa thA, kumAragiri kI yAtrA honA, aneka muniyoM ke darzana, tathA paraspara vicAra vimarza kA avasara prApta huA / isa sabhA kA mukhya uddezya tatkAlIna durbhikSa se lupta honevAle AgamoM kA uddhAra karanA thA / AcAryazrI ke bhASaNa ke bAda mahArAjA khAravela ne jinAgama aura jinamandiroM ke uddhAra kI ghoSaNA kI, mahArAjA khAravela jainadharma pracAra kI prabala bhAvanAyeM rakhatA thA, parantu usa vIra kA 37 varSa kI avasthA meM svargavAsa ho gyaa| www.jainelibrary. lain Education International Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 1-2] camate sitAre [ 47 ] kucha vidvAnoMne maicapurI ke zilAsa se yaha anumAna lagAyA hai ki usane 67 varSa kI Ayu taka avazya rAjya kiyA hogA / mahArAjA khAravela kA kucha paricaya hemavaMta sthavirAvalI se bhI milA hai, yaha vikrama kI dUsarI zatAbdI ke vikhyAta AcAryazrI skaMdari ke ziSya AcAryazrI hemavaMtane saMkSepa meM eka sthavirA likhI thI, usameM magadhakA rAjA nanda aura kaliMga kA rAjA mirAjA likhA hai| zrIyuta kAzIprasAdajI jAyasavAla ne bhI svIkRta kiyA hai ki mahArAjA cAravela ne vijaya ke bAda sAdhu-sammelana kiyaa| cAravela ko mahAvijayI, khemarAjA, bhikSurAjA, dharmarAjA upAdhiyAM jaina saMpakI ora se milii| ina dhArmika kAryoM ke atirikta mahArAjA khAravela ne prajA ke hita ke liye bhI aneka mahattvapUrNa kArya kiye / kaliGga deza meM pAnI kA bar3A kaSTa thA, usake liye pracura dhanavyaya kara ke bhI magadha se nahara lAI gaI, aura prajA kA kaSTa nivAraNa kiyA / mahArAjA khAravela jainadharma kA ananya bhakta thA, parantu phira bhI usa kA hRdaya vizAla thA, usane kisI bhI dharmavAle ko koI kara nahIM phuNcaayaa| zilAlekha kI 17 vIM pati meM likhA hai ki mahArAjA vAravela saba martoM kA samAna rUpa se sanmAna karatA thA / mahArAjA kA rAjasUya yajJa karanA aura vaidika rItyanusAra rAjyabhiSeka karAnA udAratA ke jvalanta pramANa haiM / unhoMne apane rAjya meM paura aura jAnapada ( Ajakala kI taraha myunisIpaleTI aura DisTrikTa borDa) kAyama kiye hue the / prajJA ke kaSTa nivAraNArtha kurve, tAlAya, bAga, bagIce aura aneka auSadhAlaya aura pathikAzrama bnvaaye| saMkSepa meM hama nirvivAda yaha kaha sakate haiM ki mahArAjA khAravela ke sAmrAjya meM dhArmika svatantratA ke kAraNa kisI ko kaSTa nahIM thA sukha, vaibhava aura sampatti bharapUra thI, zAnti aura Ananda kA sAmrAjya thA / saphaLa janma samyagdarzanazuddhaM yo jJAnaM viratimeva cApnoti / du vanimittamapIdaM tena labdhaM bhavati janma // je sabhyane karIne zuddha evA jJAna ane caritrane meLave che, te duHkhanA kArakhabhata evA pazu janmane saphaLa banAve che. umAsvAti vAcaka Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A gamo nuM lo mA duniyAne lagatI tamAma hakI- tenuM sAcuM ane saMpUrNa jJAna ApaNAmAMthI koIne nathI. vaijJAniko paNa hajI evuM jJAna meLavavA mATe prayatnazIla jovAya che. temaNe prApta kareluM jJAna atizaya a5 che. vaLI te sAcuM ja che ema te teo paNa bedhaDakapaNe kahevA taiyAra nathI. 2 AvI paristhitimAM dharmane prAdurbhAva kayArathI thaye-kayArathI manuSya dharma svIkAryo ane spaSTa nirdeza kare azakya nahi, te duHzakya te che ja. Aje duniyAmAM jeTalA dharmo-saMprada - paMthe-majahabe pravarte che e pratyekanA anuyAyIo potAnA prAcIna, pratiSThita ane prAmANika graMthe tarIke ekAde prathane te ullekha kare ja che. ApaNe jaina dhamAla. : lekhaka : bIo paNa ema ja kahIe chIe. gaNudhache. hIrAlAla rasikadAsa kApaDiyA roe, devAdhideva tIrtha karanA anya ziSyoe, ema, e. pratyeka buddhoe, zrutakevalIoe ane deza pUrvadharoe racelAM zAstrone ApaNe ApaNA J -- - --- - dharmanA staMbha tarIke gaNIe chIe. e zAstrAne ApaNe ' Agama' kahIe chIe. e AgAme ApaNe adbhuta khanano che. enA akhaMDa ane viMziSTa abhyAsa mATe joIe tevI praNAlikAo amalamAM 1-2 maherabAna sara zAhu sulemAne sI malAmAM Unrealities in science'' e viSaya u5ra je bhASaNa ApyuM hatuM tene je utAro " The Times of India "nA tA. 30-6-78nA aMka ( asthAnika AvRtti)mAM prasiddha thayuM che, temAMthI nIce mujabanI pati AnA samarthanAthe hu raju karuM chuM: "All scientific theories must in their very nature be mere specuiations. When one remembers that the Sun might have existed for eight million years, the earth for two thousand million years, life on this earth for three hundred million years and man himself for three hundred thousand years, the short period of a few thousand years during which huwan knowledge has grown is an infinitesimal fraction of time for knowing anything about the Reality of Nature." www.ainelibrary Lain Education International Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2] AgamanuM pAcana makAyelI jaNAtI nathI. keTalAka te e mATe zuM karavuM joIe tethI paNa ajJAta jovAya che. AgamanA avalokana mATe ene vividha daSTipUrvaka abhyAsa karavo joie ane tema karanArane sugamatA thAya te mATe sauthI prathama te pratyeka AgamanuM samIkSAtmaka saMskaraNa (critical edition ) thavuM ghaTe. AnI rUparekhA huM atra AlekhI A lekhanuM kalevara vadhAravA icchatuM nathI. ethI enA jijJAsune jaina dharma prakAza suvarNa mahesava vizeSAMkamAM "pragatine paMtha" e nAmane mAre je lekha chapAyela che tene prastuta bhAga jevA bhalAmaNa karuM chuM. jemane AgamanuM yatheSTa avalokana karavAnI abhilASA hoya temaNe nIcanI hakIkate tarapha dhyAna ApavuM ghaTe - (1) AgamanI vyAkhyA ane tenuM mULa, (2) AgamonI saMkhyA, (3) Agamana prAcIna vargIkaraNa, (4) aMga, chedasUtra, mUlasatra ityAdi che vibhAgonI utpatti ane upapatti, (5) Agamone anya AgamAdimAM nirdeza, (6) AgamomAM carcAyelA viSayo (7) AganA praNayanakALathI mAMDIne te tenA Aje upalabdha thatA svarUpa sudhIne prAmANika ItihAsa, (8) agame mATe vidhamAna tADapatrIya hastalikhita prationuM nirIkSaNa ane (8) Agamane lagatA vivaraNAtmaka sAhityane parAmarza. A kaMI saMpUrNa yAdI nathI temaja vaLI emAM gaNavelo hakIkate ekabIjAthI sarvathA bhinna paNa nathI. A te kevaLa mArgadarzana che. ahIM sUcavelI tamAma hakIkatene anulakSIne eka pustaka gujarAtI bhASAmAM ane eka aMgrejI bhASAmAM taiyAra karavAnA maneraze te huM Aje keTalAMye varSothI evuM chuM. hAlamAM e saMbaMdhamAM gujarAtI bhASAmAM eka pustaka meM taiyAra karyuM che ane te chapAvavA mATe dravyane yatheSTa prabaMdha thAya tyAM sudhI besI na rahetAM meM e chapAvavAnuM sAhasa paNa kheDayuM che. AzA che ke anaMtakalyANI jana saMdha enI egya kadara karyA vinA nahi rahe. prastutamAM A lekhamAM huM be traNa bAbatene ja nirdeTA karIza, kemake upara sUyavyA mujaba A viSaya te eka pustaka jeTalI jagyA roke tema che. AgamonI saMkhyA AgamanI vyAkhyA vicAratAM AgamonI saMkhyAnI iyattA jo ke nakakI thAya che kharI, paraMtu tene spaSTa nirdeza to ene lagatA anyAnya ullekhAdi upara mukhyatayA AdhAra rAkhe che. sAmAnya rIte ema kahI zakAya ke mULabhUta AgamanA praNayana samaye enI saMkhyA pratyeka gaNadharane u zIne bAranI hatI. e bAra Aganene ApaNe " dvAdazAMgI" yAne "gaNipiTaka" tarIke oLakhIe chIe. e gaNadharanA samasamaya ane eka ja gurUnA ziSyarUpa munivarane hAthe racAyelAM zAstronI saMkhyA gaNavAya. paraMtu tene nAmollekha the muzkela che. A vikaTa paristhitine bAju upara rAkhatAM ApaNe paMdaramA saikAmAM AganI saMkhyA 45nI gaNAvAyelI joI e chIe. ane ethI paNa AgaLa vadhatAM enI saMkhyA www.ainelibrary.org Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jana satya prakAza-vizeSAMka [varSa : 84nI gavAto anubhavIe chIe. A te kevetAMbaronI daSTi e vAta thaI ane te 5 mukhyatayA mUrtipUjakonI; kemake sthAnakavAsIo ane terApaMthIo te 32 sutraAma gaNAve che. digaMbaramAM AgamanI koI viziSTa saMkhyA gaNAvAelI hoya ema jaNAtuM nathI. AgamanI nAmAvalI sAhityanA abhyAsathI e vAta ajANI nathI ke khAsa karIne prAcIna kRtiomAM te te kRtinAM nAma bhAgye ja jovAya che. enA prAthamika nAmakaraNa mATe vivaraNakAra ke avataraNakAra prAyaH kAraNabhUta che, kemake je kRtinuM vivaraNa karavuM hoya tene nAma-nirdeza vivarakArane karyA vinA chUTake nathI. ane evI rIte je kRtimAMthI avataraNa raju karavuM hoya tevA avataraNakArane paNa amuka aMze te tema karyA vinA bIja mArga nathI. A te prAthamika sthana samajavAnuM che, kemake kaIka kAraNasara kRtionI nAmAvalI raju karavI he ya che tyAre paNa tema karavA icchanAra nAmanirdeza kare e svAbhAvika che. ApaNuM Amane uddezIne vicArIzuM te jaNAze ke A samagra kAraNe nAmanirdezamAM hisso che. dvAdazAMgImAMthI samavAya sivAyanA koI paNa aMgamAM tenA kartAe te aMgane nAmelekha kareluM jovAtA nathI. samavAyamAM e ja aMganuM nAma che, paraMtu e aMga racuM chuM evI rIte nahi. e te bAra aMgenAM nAma gaNuvatI veLA sUcavAyela che. pre. vinTarninsanuM kahevuM e che ke Agamo pustakArUDha karAyA te samaye A ullekha tyAM karAyela che. e vivAdAspada hakIktane hAla turata jatI karI ApaNe e noMdhI laie ke bAra aMgenAM prAkRta nAma naMdIsutta (sa. 45) ane aNugaddAra (sa. 42)mAM ane enAM saMskRta nAme sauthI prathama vAcakavarya zrI umAsvAti kRta tattvArthAdhigamazAstra (a. 1, se. 20 )nA bhASyanA 80 mA pRSThamAM jovAya che. digabarIya sAhitya paikI trI kuMdakuMda AcAryanI kRti tarIke oLakhAvAtI sudabhattimAM bAra aMgenAM nA , divAyanA pAMca vibhAge, 14 pUrvanAM nAme ane anya vibhAganAM nAma upalabdha thAya che. ApaNe AgaLa vadhIe te pUrve samavAyAdimAM nirdezAyelAM bAra aMgenAM nAme dhI laIe:(1) Ayara, (2) sUyagaDa, (3) ThANa, (4) samavAya, (5) vivAha tti, (6) nAyAdhammakahA, (7) uvasagadasA, (8) aMtagaDadasA, (9) attavavAthadasA. (10) pahAvAgaraNa, (11) vivArasuya ane (12) diddhivAya. A paikI keTalAMkanAM nAmAMtara che, jemake sUyagaDanAM sUtagaDa ane sUttakaDa, vivAhapaNuttinuM bhagavAI ItyAdi. A to aMgAviSTarUpa gaNAtI dvAdazAMgInI vAta thaI. anaMgapraviNarUpa Agamane 3 anaMgapraviSTa kaho ke aMga bAya kahe te eka ja che. aMgabAha kRta aneka jAtanuM che www.jainelibrary lain Education International Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 1-2] AgamanuM paryAdAcana [ 47 ] vicAra karatAM, enA je trika ane kAzipa evA be vibhAga pADavAmAM AvyA che tenI nAmAvalI naMdIsutta (yU. 44) aNuegaddAra (sa. 42) ane kikhayasutta pUrI paDe . emAM nirdelA keTalAye graMtho mA nakharo- janmA che, vavahArasuttanA mA dezanA aMtima bhAgamAM temaja ANa (mu. ra9 )nI zrI abhayavakRita TIkAmAM kyu Agama keTalA dIA-paryAya pAchI bhakRta tene je zekha ke temAM keTalAka gamanAM nAma najare paDe che. nI phAina ja mane rAmA sthAnamAM, Avasmaya niSNuttinA prAraMbhamAM ane AvasmayaculphinA 391mAM patramAM temaja bI cAka prathAmAM Agamena chUTavAmAM nAma jevaya che. abhyAsanI dizA kayA kyA bhAga kare tyAre hatA ane tenuM zuM pa hatuM ane huM e saMbaMdhamAM thayela prakArane bhAva jevAya che. kAranu Aje te Aga mAnA abhyAsa jevA joie tevA bhAgye ja thatA jovAya che. keTalAka to kevaLa AgameAnA vivaraNAtmaka sAhityane ane te paNa arthanA anusa MdhAna pUratA ja abhyAsa kare che, ane mULanA abhyAsathI prAH atripta rahe che. keTalAka vaLa mULana abhyAsa kare che ane enuM niSkutti, guru ane TIkarUpa vivaraNAtmaka sAhitya ke je menA upara viziSTa praza pADI zake tema che. tenAthI viSata ra che. mA mane mArgamAM sudhArAne trAsa hai grema mane lAge che. aitihAsika dRSTie e vAta to nirjivA jAya che ke ApaNA vartamAna AgamAnI eTale ke zrI mahAvIrasmIna tIrthanI racanA pUrve veda khate enA aSa graMtha vidyamAna hatA. te Apo ne vihityanA temaja ApavA AgamenA makalIna bA Adityane abhyAsa karavA ekaze. khAsa karIne enA maulika thaito che ca karIe jethI A bhArata upara asAdhAraNa prazna pADanArI da, gauta ane jenA e traNe vicAra jayaMtinA peTa darzana thai zake ane tene saMpUrNa lAbha lai zakAya. AgamAnuM mahattva--bhASaNa mAga e haiM pUhI gaye.tema Apa adbhuta khAte che. temAM arthacamAra uparAMta cAra patu rahe che, bAnuyogAdi cAra anuyogAne sparzatI enI sUtraracanA sau koine mugdha banAve tevI che. e mAnenI bhAza ane khAma karIne AyAranI mane temAM padma enA prathama ayananI badhA vizeSataH ArthaMka ane prabhAvaka jaNAya che. ApaNA Agame ne kepaLa rmika eka kaTI tathAdhigamazAna (ma. 1 su. 20nA dArA (pU. 40)mAM sAmAyika, avitasta, vandana pratikramaNa, kAvyatyubhaga pratyAkhyAna vaikAlika, uttarAdhyAya, dazA, kalpa, vyavahAra, nizItha ane RRSibhASitanA ullekha karAyelA che. 4 je, divasanI ane rAtrinI prathama ane aMtima e be ja paurUSImAM bhaNAya te 'kAlika' ane je kAlaveLA choDIne bhaNAya te 'katkAlika ' gaNAya che. . 5 " mata AgamAnuM avalAkana " e hAlamAM chapAtI kRtimAM pratyeka AgamanA svarUpanI momAsA karatI veLA A saMbaMdhamAM me' keTaleka nirdeza karyo che. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [48] zrI jina satya prakAza-vizeSAMka [varSa : mAhitIthI bharapUra kRtio che ema nahi, kintu emAM prasaMgavazAta vyAvahArika jJAna paNa ajaba rIte pIseluM che. eka eka AgamanuM yatheSTa nirIkSaNa karI A vyavahArika jJAnane lagatI hakIkate tAravI kaDhAya tema che ane tema thatAM te bhAratavarSanA prAcIna itihAsa upara paNa anere prakAza pADaze, temAM paNa vaLI e AgamanI nijajuttio, cuNio ane prAcIna TIkAone sarvAgI abhyAsa karAze te e vivaraNAtmaka sAhitya, vartAo vagerene paNa akhUTa bhaMDArarUpa hovAthI te samayanA lokajIvana upara paNa divya prakAza jarUra paDaze. A pramANe anekavidha ziSTatAvALA ApaNA AgamanA paryAcana paratve, A vizeSAMkanI maryAdAne khyAlamAM rAkhI meM je kaI nirdepa karyo che tene dhyAnamAM rAkhI, AgamanA akhaMDa abhyAsI banavA khAsa karIne ApaNA munivarone vinavatA ane vizeSAMkanI janA saphaLa bane ema icchatA huM viramuM chuM. sAMkaDIzerI, gomatIpurA, surata, tA. 20-7-38 SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSM aMjalI mahAvIra alaukika purUSa hatA, emanA ja je bIjo koi purUSa thayo nathI. vicAranI emanI prabaLatA vize, tapazcaryA vize, sAdhu jIvanamAM emanA duHkha sahana vize, emanA purUSArtha vize ane mAnavajAtithI dUra rahevAnI emanI vRtti vize AgaLa kahI dIdhuM che; vaLI mANasane saMsAranA baMdhanamAM bAMdhanAra karma upara emaNe pitAne khAsa siddhAMta e che e paNa kahyuM che. ekaMdare atyAra sudhI ApaNane eka tapasvInA Adarza rUpe ja dekhAyA che. paNa vAstavika rIte te e uparAMta emanAmAM bIjuM ghaNuM vadhAre hatuM. e mahAna vicAraka hatA, vicArakomAM e agresara darzanakAra hatA. emanA samayanI sau vidyAomAM e pAraMgata hatA, pitAnI tapazcaryAnA baLe e vidyAone emaNe racanAtmaka svarUpa ApI S pUrNa banAvI hatI ane prabaLa siddhAntatavanI aMdara goThavI kADhI hatI. pra. leyamAna (jainasAhityane saMkSipta ItihAsa) ANANANANANANANNNNNNNNNNNANNNNNNNNNNNN Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI pachInA eka hajAra varSanI guruparaMparA : lekhaka : BILL TO rIta: munirAja zrI nyAyavijayajI Amukha : agiyAra gaNudhare te jALa te mai-te kALe ane te samaye-prabhu mahAvIra jamInuM nirvANa thayuM te ja rAtre antapatta caMDaprotanuM avasAna thayuM, ane pAlaka kumAra tenI gAdIe AvyuM. bIje divase prAta:kALe prabhu mahAvIranA prathama gaNunara ane mukhya ziSya zrI gautama-dha drabhUti-ne kevaLajJAna pragaTa thayu. gatamasvAmInuM janmasthAna magadha dezamAM gumbara (gobara, Aje jene kuMDalapura kahe che te ) gAma hatuM. temanA pitAnuM nAma vasubhUti ane mAtAnuM nAma pRthvIdevI hatuM. te traNa bhA. 1H idrabhUti, agnibhUti ane vAyubhUti. temanuM gotra gautama hatuM. e traNe bhAre cAre vedanA pAra pAmI ane cAra vidhAnA jANakAra hatA, ane pAMcamA brAhmaNa ziSyonA gurU hatA. temane traNene eka eka saMzaya hatuM. bhagavAna mahAvIrasvAmIe e saMzayanuM samAdhAna karyuM eTale emaNe temanI pAse potAnA badhA ziSyo sAthe dIkSA aMgIkAra karI hatI temanI sAthe sAthe ja bIjA ATha vidvAna brAhmaNoe paNa dIkSA aMgIkAra karI hatI : bhAradvAja gotranA Aryapitta pAMcase ziSyo sAthe; agnivezyAyana gotranA Aya sudharmA svAmIe pAMcase ziSyo sAthe; vasigotranA aya maMDitaputre sADAtraNase zive sAthe; kAzyapagotranA Arya mauryaputre rADA traNa ziSya sAthe; gItamagaranA Aya akaMpite traguse zive sAthe: hAridrAyaNa gotranA Arya alabhrAtAe traNa ziSyo sAthe ane kauDinya gotranA sthavira Aya meije tathA sthavira prabhAse traNa traNa ziSyo sAthe, pitA potAnA sa za TaLavAthI dIkSA lIdhI. A agiyAra gaNadharamAMnA nava gaNudhare te mahAvIra svAmInI vidhamAnatAmAM ja, rAjagRhI nagarImAM eka mAsanuM anazana karI, mekSe gayA hatA eTale gAtamasvAmI ane sudharmAsvAmI e be ja bAkI rahyA hatA. A bemAM paNa gautamasvAmI, prabhumahAvIranA nirvANa pachI bIje ja divase kevaLajJAnI thayA eTale zrI saMdhanA nAyaka sudharmAsvAmI ja gaNAyA, ane badhAya gaNadharonA ziSya temanI AjJAmAM vatavA lAgyA. A rIte prabhu Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [50] zrI jana satya prakAza-vizeSAMka [varSa 4 u0 balamitra , 13, mahAvIranA mukhya paTTadhara sudharmAravAmAM thayA. AthI meM paNa temane ja prathama paTTadhara mAnI A lekhamAM temanI paTTaparaMparA varNavI che. gatamasvAmI pacAsa varSa gRhasthaparyAyamAM, trIsa varSa sAdhupamAM-gaNadhara padamAM rahI prabhu mahAvIranI sevAmAM ane bAra varSa kevaLo paryAvamAM mALI vIra ni. saM. 1mAM 92 varSanuM AyuSya bhogavI nirvANa pAmyA. sAdhuomAM te yugavAna pAvalI, vAcaka paTTAvalI ane sthavirAvalI vagere maLe che te badhAMne ahIM ullekha nathI kayA. mAtra gurUpaTTAvalInA AdhAre vInavaNa pachInA eka hajAra varSamAMnA pada para parAgata AcAryonuM varNana ApyuM che. A sAthe ja eka hajAra varSa mAM thayela keTalAka rAjAonI sa vatavAra kI mAda ahIM Apu chuM: rAjA rAjyakALa vIrani. saM. rAjA rAjyakALa vIrani. saM. pAlaka, gamatuM 1 navanada 150 2 15 , 460 , mauryarAjya 108 vikrama rAjA - 530 , puSyamitra 30 359 , dharmAditya bhAdala 581 bhanumitra | nAIla narbhavAhana 40 453 ,, nakaDa A pramANe vIra ni saM0 605 sudhI ja rAjAonI vaMzAvalInI kramazaH yAdI mA che. vIra niH sa 0 605 pachI zaka saMvata zarU thAya che, jene anukrama navAta nathI. have prastuta lekhamAM sudharmAsvAmIthI zarU thatI gurU paTTapara para ApI che te nAce mujaba che. 1 sudharmAsvAmI magadha dezamAM kalAka sanniveza nAmaka gAmamAM, ane vasyAyana gotramAM thila vika nAmaka brAhmaNane tyAM temane janma thaye hatA. temanI mAtAnuM nAma bhakilA hatu , temanuM lagna vakSasagotranI eka kanyA sAthe thayuM hatuM. temane eka putrI paNa hatI. temaNe caravedanA 5ThI ane pAMcaso brAhmaNa putranA gura hatA. temane "je jevo hoya te te thAya" e viSayamAM saMdeha Do. be mahAvIre tenuM nirAkaraNa karavAthI pittanA 500 ziSyo sAthe temaNe 50 varSanI vaye dIkSA lIdhI hatI. 20 varSa sudhI prabhunI sevA karaze teo 12 varSa lagI gaNanAyaka pade rahyA. pachI kevaLajJAna utpanna thatAM 8 varSa lagI sarvajJa avasthA bhegavI kula 108 varSanuM AyuSya pALI vAra ni. saM. 20 mAM teo vaibhAragiri upara nirvANa pAmyA. Aje je ekAdazAMgI vidhamAna che tenA racayitA sudharmAsvAmI che. temaja Ara. 1 ekAdara. mInAM nAma : 1 AcArAMga, 2 sUyagaDAMga, 3 ThANAMka, 4 samavAyAMga, 5 bhagavata 6 jJAta dharma kathA, 7 upAzaka dazAMga, 8 aMtakutudazAMga, 9 anuttare apAta, 10 zvavyAkara ane 11 vipArasUtra, www.jainelibrar en International Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 1-2] gurU-paraparA [ 5 ] nasapamAM je samaya che. tene mila paNa te ja che. ga. mahAvIranA 13 gaNadharomAM A pAMcamA hatA, 2 asvAmI rANInImAM RSabhadatta prabhune tyAM temane janma thayuM hate. temanI bhAtanuM nAma dhAriNI hatuM. mAtAne sthAnamAM bUnuM thayuM hatuM tethI temanu nAma ja vRkumAra pADavAmAM AvyuM. temaNe dharmAvInA koMzathI carSa-ca-ta aMgIkAra kyuM tuM. A ii pa aa pachI tAtie Ama karI temanuM zrImaMta nyAyo sAthe lagna kAcuM. bahu bukamAre datathI patAnuM mRta patyuM ane che. Ave. nyAone paTa ApI patAnI mArca dIsAya mATe taiyAra karI. A vakhate ghumava nI ara corI karavA AvyA hatA tene pazu e upadezanI asara thai. eTale te pazuM potanA prakhya sAthInA mAthe dIA levA . bIpha khAtuM ke da kanyAnAM nALA ane khUkumAranAM bALapa paNa saMsAra tyAgavA taiyAra thayA. A pramANe 8 kanyA, 12 mApa, praznava vagere pagAra ane jaMgUnAma pUrva kema paka jaNAe sudhAsvAmI pase dIkSA aMgIkAra karI jaMbUkumAranI umara 16 varSanI hatI. teee vI vadhu chadmastha avasthAmAM rahI gurUnI sevA karI. 88 varSa sudhI te... supradhAnapada ra aa chevaTe vIra nimama 4mAM 86 dhanI vace teo niSNu A pramANe maLe che. " pAmyA. temana nirvANano saMpata suvatI gAthA bArasavarasadi goyamo siddho vIrAja bIsahi suhamma causaTThIe jaMbU vucchinna tattha dasaThANA || A gAthAmAM jamU-vAmInA nirvAchI je dasa cIjono viccheda thayo. mAnavAmAM Ave che te A pramANe jAvIH maNaparamohi pulApa AhAraga khagauvasame kappe / saMjamati kevala miNA va jaMmma bucchinnA // ra A rIte A pAMcamA ArAmAM nirvANa pAmanAra chellAmAM chellA mApurUSa te jaMbUvAmI thayA. temanA pachI ke maTI gayuM nathI. 3 prabhusvAmI khAcaLa parvatanI taDImAM bhAveza jayapura nagaramAM pratyayana mAtranA rA yasenane tyAM temano janma thaye te. temane vinayadhara nAmanA nAnA bhAi hatA. rAtre viSadharane phreMca ii maMdI tene ApI. AthI praznane duHkha lAgyuM ane te deza cheADI cAla nIkaLyeo, bhAvInA baLe te bhIlanI pallImAM jai 499 cAranA saradAra banyo ane cArInA dhaMdhAthI potAnA narvAha karavA lAgyo. eka vAra potAnA badhAya mAja kRta 2 3. zrI dharmasa gajI 'catubhatvAriMzadvarSANi yugapradhAnaparyAye theti / 3 traNe sacama-cAritrane eka sAthe gaNIe te ja dasa vastue thAya che, nahIM ta bAra thAya che. " tapAgacchapaDAvalI " mAM lakhyuM che ke Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [52] zrI jana satya prakAza-vizeSAMka [varSa 4 sAthIo sAthe te rAjagRhImAM jaMbUvAmInA gharamAM ja corI karavA gaye. te vakhate ja bUkumAra pitAnI strIone upadeza ApatA hatA. A upadezanI asara prabhava ane tenA cAra -sAthIdAre upara paNa thaI. pariNAme te badhAe pitA adhama dhadhe DIne jabUsvAmI sAthe sudharmAsvAmI pAse dIkSA lIdhI.4 dIkSA vakhate temanI vaya 30 varSanI hatI. temaNe 44 varSa gurUsevA karI ane 11 varSa yugapradhAnapada bhagavyuM. pitAnI pATane yogya purUSanI tapAsa karatAM temane koI paNa cogya purUSa nahIM maLI AvatAM temaNe jJAnano upayoga mUkyuM. temAM temaNe jaNAvyuM ke-TyabhavabhaTTa je te vakhate brAhma ga gurU pAse yajJa karAvI rahyo che te pitAnI pATane yogya che. AthI potAnA be ziSyane tenI pAse mokalI "3 kadamadA thaI taravai na jJAte ram' kahevarAvI tene upade-ke hisAthI kAMI ja lAbha nahIM thAya. AthI zayabhave che tenA brAhmaNa gurU pAse jaI, talavAra kADhI pUchyuM, "mahArAja, AmAM satya zuM che te kahe !' bIkanA mAryA gurUe tarata jaNAvyuM ke A yAstaMbha nIce zAMtinAthanI pratimA che. ane tenA prabhAvathI yajJa mahimA phelAve che. pachI e jinamUrti bahAra kADhI, tenA darzanathI patabaMdha pAmI zakhya bhava bhaTTa : bhavAmI pAse dIkSA lIdhI. zarthabhava bhaTTane yogya jANI prabhavasvAmIe zAsanadhurA temanA hAthamAM saMpI. ane anukrame vIra ni saM0 5mAM 85 varSanI vaye teo svarge gayA. * bhavasvAmI-sUri temanAM mAtA-pitAnuM nAma methI maLatuM. teo jAte yajurvedI brAhmaNa hatA. temanuM gotra vakSasa hatuM eka vakhata teo rAjagRhImAM yajJa karAvatA hatA tyAMthI prabhavasva mIe temane pratibava pabaDI dIkSA ApI. jyAre temaNe dIkSA lIdhI tyAre temanI patnI sagarbhA hatI. thoDA samaye teNe eka putrane janma ApyuM. A putre paNa bAlyAvara mAM ja pitA pAse dIkSA lIdhI tenuM nAma naka muni rAkhavAmAM AvyuM. dIkSA pachI ya re * jabuvAna ane prabhavasvAmI vagere pa27 jaNAe ekI sAthe dIkSA lIdhI hatI tenA smArakarUpe mathurAmAM pa7 hUpa banyA hatA. "dora saubhAgya' kAvyanA 14 mA sa ma mAM tene A pramANe ullekha maLe che : jaMbUprabhavamukhyAnAM munInAmiha sa prbhuH| sasaptaviMzatiM paMcazatIM stupAn praNemivAn // 250 / / 5 daravaMzAvalImAM lakhyuM che ke "vAra ni, saM0 75 mAM pArzva prabhunI pade paraMparAmAM thayelA ratanaprabhasUraja e eIsa (esiyA) nagaramAM cAmuMDA devIne pratibadhI ghaNA jIvane abhayadAna dIdhuM ane tenuM nAma sAcilA (saccAI kA) pADayuM punaH e ja nagarInA rAjA udayadeva paramArane pratibhAthI tenI sAthe 196000 gAtrIone jainadharmamAM sthira karyA, ane tyAM pArzvaprabhu nI pratimA sthA pI, A vakhatathI upadeza jJAti ane upadezagaccha sthapAya, je atyAre savAla tinA nAmathI oLakhAya che. A rIte eka savAla samAjanA Adya upAdaka zrI ratnaprabhasUrijI che. AvI ja rIte bhinnamAlamAMthI je jene thayA te zrImAla ane padmAvatInagarImAMthI je jene thayA te piravAla kahevAyA. ain Education International Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a'H 1-2] gurU-paparA [gna ] gurUmeM jANyuM ke tenuM AyuSya Ape che tyAre gurUe petAnA ciMnuM Ana ujjavaLa karavA mATe tene mAdhyamamAM sthira karavAnA bhayathI karAvaikAlika sutra nALyu. A graMthanA adhyayanathI cha m sanA TUMkA gALAmAM AtmakalyANa sAdhI manaka muni svarge gayA. A dazavaikAlika sUtra Aje paNu vidyamAna che. ane cAra mULa mUtrAmAM te prathama gaNAya che. temAM sAdhuenAM AcAranuM vaNana che. A sUtranuM mahattva batAvatI nacenI gAthAo dharma sAgara upAdhyAye 'tapagacchapaTTA lI'mAM ApI cheH taM vikAlavelAyAM dazAdhyayanagarbhitam / dazavekAlikamiti nAmnA zAkhaM yabhUSa tat // 1 // ataH paraM bhaviSyati prANino hyarUpamedhasaH | kRtArthAste manakavat bhavaMtu tvatprasAdataH // 2 // zrutAMbhojasva kiMjalkaM dazavaikAlikaM yadaH / AcamyAcamya mohantAmanagaramadhunA // 3 // iti saMghopadhana zrIbhavarabhiH / dazavekAliko graMtho na saMpana madAtmabhiH || 4 || pariziSTaparva | zaSyabhavara 28 varSa gRhasthA AsamAM, 1 varSa gurUsevAmAM ane 23 varSa yugapradhAnapade rahI kula 62 varSanuM ayuSya bhogavI vIra ni.sa 98mAM svarge gayA, 5 yazeAbhadrasvAmI-sUri AmanA vizeSa paricaya nathI maLA te varSanI bhara yuvAna vaye zabhavari pAse dIkSA sevAmAM aMte pa vadhu prabhA rahI 8 te svarge gayA. turaMgIkAyana gotranA hatA temaNe 22 lIdhI hatI. dIkSA pachI 14 varSa gurU varSanI vaye vIra na. sa 198mAM ziSatA----atyAra sudhI AcAryanI pArTa eka ja AcArya AvatA, paN yazAmarinI pADe che. cAnA nAma maLe che. Anu kAranuM e che ke rAtrinA prathama paranuM AyuSya alpa dAvAthI bIna AcAya bhadrApuravAnI temanI pArTa gAyA. A rIte chaThTho pArTa be AcAyonAM nAma maLe che. kAma kAma sthaLe banne nAmA bhinna gaNIne saMkhyAmAM vadhAro karelo maLe che. $ sabhUtivijayasUri ane sadrabAhuvAmI-sUri sa ivijayano vadhu paricaya nathI maLato. temaNe kara meM varSe dIkSA lIdhI hatI, 40 varSa gurUseva karI hatI ane 8 varSa yuga pradhAnapade rahyA hatA. A rIte 90 vanI vacce vIra niru sa 156mAM tempa meM gayuM. A acaya zA zrI thukIbhadrajInA gurU tarike ghaNI khyAti pAmyA che. huM cAra mULa sUtronAM nAma : 1 darAkAlika 2 uttarAdhyayana, 3 Adhaniyukita, 4 Avazyaka. cayA sAttinuM jJAna karAvanArAM A sUtreA sAdhue ne prathama bhaNAvAya che. tethI mUtra vAya che. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka virSa bhadrabAhuvAmIne janma dakSiNamAM pratiSThAnapura nagaramAM, brAhmaNa jJAtimAM, prAcIna getramAM thayo hato. kahevAya che ke temane varAhamihIra nAmane bhAi hate. yazobhadrasUrinA upadezathI bane bhAIoe temanI pAse dIkSA lIdhI hatI. banne bhAI' gurusevAmAM rahI zAstrAbhyAsamAM nipuNa thayA hatA, paraMtu varAhamihIrane ravabhAva dhI hovAthI gurUe tane AcAryapadane agya jANI bhadrabAhune AcAryapada ApyuM. AthI varAhamihIrane ke vizeSa vaLe, paNa te kAMI na karI zake. gurUnA svargagamana pachI bhadrabAhu pAse te AcAya pada mAMgyuM, paNa temaNe pitAnA svargastha gurUnI icchA pramANe te mATe I-kAra karyo. AthI varAhamihIre gussAmAM AvI sAdhuvezane tyAga karI rAjyAzraya lIdho. tyAM gayA pachI paNa teNe be prasaMge bhadrabAhunA virodha karyo, paNa kaMI saphaLatA na maLI paNa sA meLavavAnA lebhamAM teNe tyAM sudhI gara hAMkI ke 'siMhalagnanA svAmIe mArA 6 para prasanna thaIne mate grahamaMDalanuM nirIkSaNa karAvyuM jethI huM tipa-nimitta jANa vA mAM sauthI zreSTha chuM.' paNuM A gapa vadhu vakhata na cAlI chevaTe te apamAnita thaI maraNa pAmI vyatara bane ane zrIsa dhane upadrava ravA lAgyuM. chevaTe bhadrabAhuvAmIe te upadravanA nivAraNa mATe uvasa: hastAtra banAvyuM che atyAre paNa mahAkAbhA ka gaNAya che. bhadrabAhu svAmIe janazAsana ane jainasa hitya upara bahu upakAra karyo che. teoe A pramANe daza niyuM katao racI che: 1 Avapaka niyukata, 2 paccakhANu yukita, ke ghaniryukita, 4 Diinayukita, 5 uttarAdhyana niyuM kata, 6 acAMga nikita, 19 suyagaDAM maniyukita, 8 damakA laka niryukita 9 vya hara niyuM kata ane 10 daza kalpa niryukita. A uparAMta che kheda sUvo paNa temaNe racyAM che : 1 nizItha, 2 baha5, 3 paMcakalpa, 4 vyavAra, 5 dakSa zrAddhadha ane ka ma aa izaya. dazAzrutaskaMdhamAMthI kalpasUnanuM uddharaNa 5 temaNe ja myuM che, je sUva paryuSaNa parva chellA pAMca da sa aaN saMdha samakSa vacAya che. A rIte te jinazAsananA mahAna upakArI che. temanA mATenI nIcenI be stuti ke mananIya che : uvasaggaharaM thuttaM kAuNaM jeNa saMghakallANaM / karuNApareNa vihiyaM sa bhaddabAhu guru jayaha // ( vijayaprazasti TIkA, pR0 118 nI saMgrahagAthA) yatkIrtigaMgA prasRtAM trilokyAmAlokya kiM SaNmukhatAM dadhAnaH / jagadabhramIbhirjananoM didRzurgagAmuto'dhyAsta mayUrapRSTham // ( hIrasaubhAgya kAvya pR0 151 ) cha ItihAsavettA munirAja zrI kalyANavijayajI mAne che ke A ghaTanA bIna bhadrabAhusvAmI sAthe saMgata thAya che. 8 A stotranuM mahatva batAvatAM hIrasagyakAra (sarga 4, glaeN. 29 mAM) lakhe che ke: upaplavo maMtramayopasargaharastavenAvadhi yena saMghAt / januSmato jAMgulikena jAgradUgarasya vegaH kila jAMgulibhiH // 29 // www.jainelibrary Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2] gurU-paraMparA [55] saMdha upara mahAna upakArArI zrI bhadrAhusvAmI 75 varSanI uMmare vIra ni. saM0 170 mAM kumAragiri parvata upara svarge gayA. temaNe 45 varSanI vaye dIkSA laI, 17 varSa sudhI gurUsevA karI 14 varSa yugapradhAnapada bhagavyu hatuM. temanA vakhatamAM jinazAsananuM mahattva vadhAranAre eka prasaMga banyo hato te A pramANe che : potAnA gurUbhAI zrI saMbhUtivijayasUrinA ziSya thulIbhadrajI temanI pAse 'pUrvajJAnane abhyAsa karavA icchatA hatA. paNa bhadrabAhusvAmI te vakhate nepAlamAM dhyAnamAM rahetA hovAthI temane vAcA ApavAne avakAza na hatuM. zrIsa ghane A vAtanI jANa thatAM teNe be gItAryo dvArA temane kahevarAvyuM ke "Apa sAdhuone vAcanA Apo.' prathama te bhadrabAhue nA pADI. AthI pharI zrIsaMghe temane pUcho ke " saMdhanI AjJA na mAne tene zuM prAyazcita Ave ?" sajIi saMghanI mahattA samajatA hatA eTale teo tarata ja samajI gayA ane amuka amuka samaye pAMcaso sAdhuone vAcA ApavAnuM svIkayu . zrIsadhanuM keTaluM makava che te A prasaMga uparathI sArI rIte samajI zakAya che tee atakevalI ane saMpUrNa cauda pUrvanA jJAtA hatA. digaMbara mAnyatAno javAba-bhadrabAhuvAmI mATe digaMbara graMthamAM temanA vakhate zvetAMbara digabaranA bheda paDaya; maurya samrATa caMdragupta temanI pAse dIkSA lIdhI vagere vAte maLe che. paraMtu vIra ni saM0 170 mAM cadragupta rAjA hatuM ja nahI. vaLI bhadrabAhu svAmI pitAnA svarga "mana vakhate dakSiNamAM gayA ja nathI. A rahyAM e saMbaMdhI digabara vidvAnanAM mate : 1. zravaNabelagatanA caMdragiri parvatamAMnA eka zilAlekhamAM bhadrabAhu ane caMdraguptane ullekha che. A lekha zaka saM0 572 AsapAsane hovAnuM anumAna che. A uparathI eTale nirNaya thAya che ke vikramanI AThamI sadInA prAraMbhamAM digaMbarAmAM e mAnyatA hatI ke maurya samrATa caMdragupta bhadrabAhu pAse dIkSA lIdhI hatI. paNa e lekhamAM bhadrabAhune te te takelI lakhyA che ke na te caMdragupta maurya lakhe che. 2. hariyukRta 'batathA kAzamAM maLe che ke ujajayitonA rAjA caMdragupate bhadra - bAhu pAse dIkSA lIdhI hatI. A uparathI spaSTa siddha thAya che ke pATalIputranA maryA caMdragupta dIkSA nahotI lIdhI, kintu ujajayanInA caMdragupta dIkSA lIdhI hatI. arthAta A caMdragupta paNuM anude ane bhadrabAhu paNa judA. vaLI A graMtha rAMka naM 0 53 ne bane che eTale prAcIna paNa na gaNAya, 3, pArzvanAtha vasatImAM zaka saMje para2 nI AsapAsa eka zilAlekha maLe che, temAM sApha lakhyuM che ke, " batakevalI bhadrabAhusvAmInI paraMparAmAM thayela nimittatA bhadrabAhue dukAla saMbadhI bhaviSyavANI karI." arthAt A nimittavettA bhadrabAhu judA ane mRtakevalI bhadrabAhu judA samajavA. 4. bhAraka rananadIkRta "bhadrabAhu caritra" je 16 mA sekAnA prAraMbhanuM che, temAM te caMdraguptane avanti dezane jItanAra ane ujajayinInA rAjA tarIke saMbodhe che. arthAt jeNe dIkSA lIdhI hatI te rAjA caMdragupta maurya caMdragupta na hatA. www.jainelibrary lain Fducation International Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [56] zrI jana satya prakAza-vizeSAMka 5. bhaTTAraka zubhacaMdrajI te prathama gadhara bhadrabAhune ja saMbodhe che. arthAt zrutakevalI bhadrabAhu sAthe mauryasamrATa caMdraguptane kazo saMbaMdha nathI. 6. sarasvatI macchanI nadIpaTTAvalI jemanAthI prAraMbha thAya che te bIjA bhadrabAhu che ane temanA ziSya guptagupta che. De. phalITanuM mAnavuM chuM A bIjA bhadrAhue dakSiNanI yAtrA karI hatI, ane caMdragupta e emanA ziSya guptiguptanuM ja bIjuM nAma che. arthAt A bIjA bhadradhyAhu vikramanA bIna saikAmAM thayA che. digabara 2thenI jema zvetAMbara graMthamAM zrutakevalI bhadrabAhu svAmI pAse mauryasamrATa caMdragupate dIkSA lIdhAne kyAMya ullekha nathI. eka te e bane samakAlIna nathI, vaLI jema cANakya maMkInA atima anazanano ullekha maLe che tema ja mauryasamrATa caMdragupta dIkSA lIdhI hota te tene u9la paNa jarUra ma ta. A mahApratApI samrATa dIkSA le ane tenA ullekha suddhAM na maLe e vAta saMbhavita nathI lAgatI. A mATe vizeSa jijJAsue "vIra nirvANa saMvat aura jaina kAlagaNanA" tathA "digaMbara zAstra kese bane " zIrSaka nibaMdha jevA. me paNa ahIM tene ja upayoga karyo che. 7 sthUlibhadrajI magadha dezanA pATalIputra (hAlanuM paTANA ) nagaramAM, brAhmaNa jAtinAM gautama gAtrA ! zaDALa maMtrIne tyAM temane janma thaye hato. temanI mAtAnuM nAma lakSmI devI hatuM. temanA pitA kula 5para mata ma ' pade hatA ane e baMdhA janadharmI hatA. prathama naMdanA vakhatathI temanA kuTuMbamAM mazIpa cAlyu AvatuM hatuM zakaDALa navamAM naMdanA maMtrI hatA. sthUlabhadrajIne siriyaka (zrImaka) nAme bhAI ane jakhA, jakhadinA bhUyA, bhUyadinnA, seNa, veNA ane re' nAmanI sAta bahene hatI. yuvAvasthAmAM sthUlabhadra keza nAmaka vezyAnA anurAgamAM paDayA hatA. temanA pitA maMtrI zaMkaDALa varUcinAmaka bra lAgu paDayuM nA bhoga banI rAjakopathI bacavA pitAnA putranA hAthe ja bhararAjasabhAmAM, maraNa pAmyA hatA. temanA maraNa pachI vararUcinuM kAvavuM kuTI gayuM ane siriyakanA kahevAthI rAjAe sthUlabhadrane maMtrIpada mATe nimaMtraNa mokalyuM. bAra varSe kezAnu ghara choDI sthUlabhadra rAjasabhAmAM gayA, ane bhatrIpadanA svIkArane javAba vicAra karIne ApavAnuM kahyuM. udhAnamAM vicAra karatAM karatAM temane sAdhupaNuM levuM gya jaNAyuM ane tyAM ja veza parivartana karI rAjasabhAmAM jaI "dharmalAbha" pUrvaka bolyA: haste mudrA mukhe mudrA mudrA syAt pAdayorbayoH / tatpazcAt gRhe mudrA vyApAraM paMcamudrikam // 1 // pachI saMbhUtivijayasUri pAse jai savidhi dIkSA lIdhI ane zAstrone abhyAsa karyo. A asAmAM bhayaMkara bAra dukALI paDI tethI zrutajJAna ghaTavA lAgyuM hatuM. sthUlabhadrajIe atima zrata kevaLI bhadrabAhu svAmI pAse jaI pUrvane abhyAsa karyo. eka vakhata temanI sAta bahene temane vaMdanA karavA AvI, te vakhate temaNe potAnuM jJAna batAvavA siMhanuM Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 1-2 ] gurU-paraMparA [57] rUpa karyuM. A vAtanI bhadrabAhusvAmIne khabara paDatAM temaNe sthUlabhadrajIne vadhu vidhA mATe ayogya jANI pUrvanuM jJAna AgaLa ApavAnI nA pADI, paNa zrIsaMdhanA AgrahathI chellAM bAkI rahelAM sADAtraNa pUrva mULamAtra zikhavyAM. A rIte sthUlabhadrajI 10 pUrva artha sahita ane 3 pUrva mULa zikhyA. teo aMtima cauda pUrvadhara thAya, temaNe kozA vezyAne pratibadhI zrAvikA banAvI hatI. temane mATe kahyuM che ke - kevalI caramo jaMbUsvAmyatha prabhavaH prbhuH| zayyabhavo yazobhadraH saMbhUtivijayastathA / bhadrabAhuH sthUlibhadraH zrutakevalino hi SaT / jaMbUsvAmI chellA kevaLI thayA ane sthalibhadra sudhInA cha AcAryo mRtakevaLI thayA. sthUlibhadrajInA samayamAM eka mahAna rAjyakrAnti thaI : naMda vaMzane vinAza thayo ane mahApaMDita cANakya maMtrIzvare maurya sAmrAjyanI sthApanA karI. A arasAmAM ja janasaMdhamAM "avyakta" nAmane trIjo nidvava thayo. Aya mahAgirisuri ane Arya suhastisUri Arya mahAgirine vadhu paricaya nathI maLatuM. teo elApatya gotranA hatA. temaNe 30 varSanI vaye sthUlibhadrajI pAse dIkSA lIdhI hatI. 40 varSa gurUsevAmAM ane 30 varSa yuga pradhAnapade rahI barAbara 100 varSanI vaye vIra ni saM0 245 mAM svargavAsI thayA. teo mukhya paTTadhara ane gacchanAyaka hovA chatAM pote jinakalpanI tulanA karatA hovAthI gacchanI vyavasthA ane saMbhALa temanA nAnA gurUbhAI Arya suhastisUri karatA hatA. A kAraNe ja eka pATe be AcAryo thayA. teo parama tyAgI ane ekAntapriya hovAthI gacchanI sArasaMbhALanuM kAma Arya suhastisUrine mAthe hatuM. Arya mahAgirijInA samayamAM nIce pramANe cethA ane pAMcamAM nihno thayA : vIra ni saM 220 mAM Arya mahAgirijInA ziSya kauDinyanA ziSya aAmitra sAmucchedika' mata (zunyavAda) sthApya eTale te cothe niva gaNAya. ane vIra ni. saM0 228 mAM temanA ziSya dhanaguptanA ziSya gaMgadatta "dikriya" mata sthApya eTale te pAMcame nivruva gaNAye. A banne nihnanA mate lAMbA samaya cAlyA nahIM. temanA matanuM astitva lo pAI gayuM ane pachInA keTalAka nihnanA mata bIjAmAM bhaLI gayA. Arya suhastisUrine paNa vizeSa paricaya nathI maLatuM. " pariziSTa parvamAM lakhyuM 9 vIra ni saM0 609 sudhImAM 7 nihna thayA. nidbhava eTale satyane gopavavuM. bha. mahAvIranA avibhakata saMdhamAM nihnae siddhAMtabheda ane kriyAbhedathI navA mate kADhathA che. prathamanA be niha jamAlI ane tiSyagupta bha. mahAvIranA nirvANa pUrve anukrame 14 ane 16 varSa thayA che. tethI temane vizeSa paricaya nathI Ape. bAkInAne paNa viSayAMtaranA bhayathI nathI Ape. jijJAsuoe e vastu Avazyaka niryukita tathA vizeSAvazyaka bhAomAMthI vI. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 58 ] che ke A mAgirijI pati rakSita thayA hatA. zrI jaina satya prakArA-viropAMka [varSa 4 tathA Apa susti bane bhASAvasthAmAM sAdhvIjI dvArA jue : tau hi pakSArthayA bAlyAdapi mAtreya pAlitau / ityAdau jAtau mahAgirisuhastinau / parva 10, zlo0 37 / te mAlavadezanI rAjadhAnI ujjayinImAM caturmAsa rahyA hatA tyAre temaNe bhadrA zeDhaNInA putra atisukumArane pratibadhI dIkSA ApI hatI. avantisukumAre dIkSA sIdhI te ja divase smazAnamAM anazana karyu ane e ja rAte zIyALIe temane potAnu bhaThya banAvyA. padmathI temanI mAtAe paNa va sAthe dIA lIdhI. vanta sukumAra maraNa pAmI nalinIzukSma vimAnamAM deva thayA. keTalAka varSa pachI avantisukumAranA putre potAnA pitAnA svargavAsasthAne avantipArzvanAthanuM badhdha maMdira baMdhAvyuM sthAne svavatridivaMgatasya vyadhAdavantisukumAlasUnu: :1 nAmnA mahAkAla itIha puNyapAnIyazAlAmiva sarvazAlAm ( hasI sAmAnya, saba 4, A 42. A uparAMta khAsa hastipaai samrAT kanA pautra ane bhAvI bhAratamA sa'pratine yuvarAja avasthAmAM ja pratibaMdhI jainadhama banAvyo hatA. bhAratasamrATa banyo paDI paNa apratie jainadhamanuM zraddhA pUrvana pAlana karI bhAratamAM ane bhArata bAda nAmano pracAra karyo hato. saMpratinuM 10 varSanuM bhAyuSya hatuM ane jainadhama kAryA pachI tene roja eka jinamaMdira baMdhAvavAnI pratimA hatI. teNe sakAba jinamadi chatrIsa hattara dizAnA chagRhAra, savAkADa jinabiMba, paMcANu hAma dhAtu pratibhA ane sAtamA dAnazALA karavI hatI. teNe sacchinA upadezathI aneka tIrthAnA kovAra karato hato ane keTaleka sthaLe navAM maMdira baMdhAvyAM hatAM. saMkSepamAM teNe nIce pramANe sAryo karAvyAno ullekha maLe che zakunivihAranA jIrNodvAra karAbyA. marUdezamAM dhAMdhaNI nagaramAM padmasvAmInuM, pAvAgaDhamAM sabhavanAthanuM, hamIgaDhamAM pAnanuM, kogarimAM neminAthanuM, pUrva dizAmAM zIzanagaramAM sudhAnAthanuM, pazcimamAM vapatanamAM......., iDaragaDhamAM zAMtinAthanuM maMdira baMdhAvyuM, teNe siddhAcaLa, sIvatagiri ( sametazikhara ? ), giranAra, za Mkhezvara, nadIya ( nAMdIyA, jyAM icitaravAmInI mUrtti che. ), bAmaNavADA Adi sthAnonI sudha sAthe yAtrA karI hatI. tyAM yAtrAo yu karI hatI. kamalamera parvata upara supratiSe baMdhAvela jinamaMdira vimAna che ema " zaMkaranAM lekha che. te vakhate tenI mA thanI hatI. nirAdhAra, garIba. anAya ane nizi prANIne koi na mAre te mATe saMpratie krUramAna kADhayAM hatAM. vaLI te vakhatanA sAdhu sAyane ekatrita karI jainadharmanA pracAra mATe judA judA pradezomAM sAdhuonA vistAranI sagavaDa karI ApI hatI. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2 ] gurU-paraMparA [ 18 ] Arya suhasti vIra. ni. saM. 281mAM svargavAsI thayA ane te pachI be ja varSe vIra ni. saM. 243mAM saMpatine svargavAsa thaye. sudharmAsvAmIthI laine Arya suhasti sudhI nigranthagaccha kahevAya. 9 susthitasUri ane supratibaddhasUri A banne AcAryo eka ja guranA ziSya ane vyAghApatya gotranA che. bannee udayagiri, aMDagirinI guphAmAM karaDavAra surimaMtra jApa karyo hato tethI nigraMthagacchanuM bIjuM nAma keTiga paDayuM. 10A gacchata paricaya hIrasobhAgya (sarga 4 zloka 44)mAM A pramANe che : prIti sRjaMti puruSottamAnAM dugdhAmburAzeriva padmavAsA / hradAjinaM bibhrata AvirAsIt tatmariyugmAdiha kauTikAkhyaH // A sUrimahArAje jyAM jApa karyo hato te sthAne mahAmedhavAhana rAjA khAravele 11 eka sthAna banAvI tyAM zilAlekha kotarAvyo hato. susthitisUri vIra vi. saM. 37ra mAM svargavAsI thayA. A samaye Arya khapUTAcArya vidyamAna hatA.62 10 Arya mahAgirijInA bIjA ziSyo bahula ane balissaha thayA. temAM balissahanA ziSa umAsvAti vAcaka thayA. temaNe tattvArthAdhigamasUtra, prazamarati, zrAvakaprajJapti Adi pAMcase prakaraNa racyAM hatAM. temanA ziSya zyAmAcAryajI thayA. temanuM bIjuM nAma kAlicAya" hatuM ane temaNe IMdrane nigodanuM svarUpa samajAvyuM hatuM. temaNe pannavaNuM sUtra racyuM hatuM. teo vIrani saM0 376 mAM svarge gayA. temanA ziSya sAMDilpa thayA, jemaNe AtamaryAdA 11 mahAmeghavAhana rAjA khAravela, mahArAjA meDAne vaMzaja hate. naMdarAja gaSabhadevanI je suvarNa pratimA laI gayA hatA tene te puSyamitranA samayamAM tene hare kala'gamAM pAchI lAgyuM hatuM ane tenI kumAragiri parvata upara AryasusthitasUri pare pratiSThA karAvI hatI. tenA vakhatamAM bAradukALI paDavAthI AgamajJAna naSTa thatuM joi dukALA utaryA pachI te vakhatanA prasiddha AcAryo-Arya susthitasUri, supratibaddhasUri, bakissaha, be dhiliMga, devAcArya, dharmasenAcArya, nakSAtrAcArya, umAsvAti, zyAmAcArya vagere kula pAMcaso sAdhue; AryA paNa vagere sAtase sArIe, kaliMgarAja, bhikSurAja, sIvaMda, cUka, selaka vagere bhAvake; kalika mahArANI pUrNamitrA Adi sAtaso zrAvikAo : ema caturvidha saMve bhegA maLI pUrvadha e AgamajJAna saMgrahyuM. A rIte A rAjA dvAdazAMgIne saMrakSaka banyo. khAyela vIra ni saM0 330 mAM svarge gayA pachI tene putra vakrarAya paNa janama thayo. te vIra ni saM0 362 mAM svarge gaye. tene putra vidurarAya paNa jainadharmI ha. "himata pelAvalI "nA lekha pramANe te vIra ni saM0 372 mAM svarge gayo. khAravelane hAthIguphAne lekha pragaTa thaI gayo che. 12 Arya khapUTAcAryanA samaya mATe matabheda che. "vIravaMzAvalI' ane 'tapAgacchapaTTA Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [10] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [varSa : 10 idradivasUri Amane vadhu paricaya nathI maLatA. vIra. vi. saM. nI paMcamI zatAbdInA A mahApratApI jainAcArya thayA. emanA samakAlIna bIjA keTalAya prasiddha AcAryo thayA che : vIra ni. saM. 453mAM gaddhabhillane nAza karAvanAra kalikAcArya, u. dharmasAgarajInA mata pramANe Arya khapUTAcArya; vIra ni. saM. 467mAM AryamaMgu, vRddhavAdIsUri, siddhasena divAkara, pAdaliptasUri vagere. iMdradatnasUrijInA nAnA gurUbhAi kiyagraMthasUri thayA. temaNe ajamera pAsenA harSapura nagaranA brAhmaNone pratibadhI yajJamAM thatA bakarAne bali baMdha karAvyuM hatuM ane jainazAsananI prabhAvanA karI hatI. teo kAzyapa gotranA hatA. vizeSa mATe juo 'kalpasUtra subAdhikA." "vAra vaMzAvalImAM paNa saMkSipta paricaya maLe che. kAlakAcArya saMbaMdhI khulAse-A nAmanA cAra AcAryo thayA te A pramANe 1-iMdrapratibaMdhaka, prajJApanA sUtranA kartA ane je svAbhAcAryanA nAmathI prasiddha che te kAlikAcArya vIra vi. saM. 320 thI 335 sudhImAM thayA. 2-avinItaziSyatyAgI, AjIvikA pAse nimitta zAstranuM adhyayana karanAra, gadaMbhilla rAjAne nAza karAvanAra, iMdranA praznanA uttaradAtA-iMdrane nigodanuM svarUpa samajAvanAra, pAMcamanA badale ethanI saMvatsarI pravartAvanAra kAlikAcArya, jemane ullekha upara karavAmAM AvyA che te. teo khapuTAcArya ane pAdaliptasUrijInA samakAlIna hatA. temaNe paMjAbamAM bhAvaDAgaccha sthApyo hato. teo vIra vi. saM. 453mAM thayA. 3-viSNusUrijInA ziSya kAlakAcArya. 4-devaddhigaNi kSamAzamaNunA samakAlIna, bhUtadinnasUrijInA ziSya, mAdhurI vAcanAmAM sahAyaka, AnaMdapuramAM sabhAsamakSa-caturvidha saMgha samakSa cothanA divase kalpasUtranuM vAcana zarU karanAra A kAlakAcArya vIra ni. saM. 980mAM, vAcanA bhedathI 997mAM thayA. ( uttarAdhyayana niryukti; vicArazreNi, ratnasaMcaya prakaraNa, kAlasaptatikA, paTTAvalI samuccaya pR, 198nA AdhAre.) iMdradina rinA samakAlIna upara lakhela AcAryone Teka paricaya A pramANe che : AyamaMgu-naMdIsUtranI gurnAvalInA lakhavA pramANe teo Arya samudranA ziSya hatA. teo vIra ni. saM. 467mAM thayA. jinaprabhasUri mathurAkalpamAM temanA mATe lakhe valI'mAM temane Arya susthitasUrijInA samayamAM batAvyA che. upAdhyAya dharma sAgarajI teo vIra nisaM0 453 mAM thayAnuM lakhe che. " prabhAvaka caritra'mAM vIra ni, saM484 ne halekha che. teo mahAprAbhAvika AcArya hatA. "prabhAvaka caritra mAM temane pAdaliptAcAryanA vidyAgurU tarike varNavyA che. nizIthacUNi'mAM temane vidyAsiddha tarIke varNavyA che. pATalIputrane rAjA dAhaDa je jaina sAdhuone herAna karate have tene temaNe yogya zikSA ApI janadharmI banAvyA hate. ( vizeSa mATe "prabhAvaka caritra' jevuM ) Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2 ]. gurU-paraMparA che ke-" ahIM (mathurAmAM) zratasAgaranA pAragAmI AcArya Arya maMgu RddhizAtAgAravAmAM lubdha banI yakSapaNuM pAmyA ane jIbha bahAra kADhIne sAdhuone apramAdI thavAne upadeza Ape. ("jana satya prakAzamAMne mAre "mathurAkalpa ne lekha) vRddhavAdIsUri ane siddhasena divAkara--A bane gurU-ziSyanAM caritra bahu prasiddha che. vizeSa paricaya mATe " prabhAvaka caritra'mAMne vRddhavAdIsuri prabaMdha, caturvizati prabaMdha, prabaMdhaciMtAmaNi vagere jevAM. temane Treka paricaya A pramANe che: vRddhavAdIsUri gRhasthadazAmAM gauDa dezamAM kezala gAmanA rahevAsI mukunda nAmaka brAhmaNa hatA. temaNe vRddhAvasthAmAM skendilAcArya pAse dIkSA lIdhI hatI. gurUnA svargavAsa pachI teo AcArya banyA ane temaNe ujajayinI tarapha vihAra karyo. mArA mAM devazrIne putra "siddhasena" paMDita maLe. vAdamAM tene jItI "kumudacaMdra" nAmane pitAne ziSya banAvyuM. jainazAstronA pUrA abhyAsa pachI vRddhavAdI rie kumudacaMdrane AcArya pada Apo pUrvanuM siddhasena nAma rAkhyuM. pAchaLathI teo siddhasena divAkara tarike khyAta thayA. | siddhasena divAkare rAjA vikramAdityane pratibadhI jaina banAvyo hate. tathA rAjA depAlane paNa pratibo hato. temaNe kalyANumaMdira stava, sanmati tarka nAmane mahAna darzana graMtha, batrIza batrIzIo, nyAyAvatAra Adi graMtha racyA hatA. temaNe ujajayanImAM avaMti pArzvanAthane pragaTa karI jainazAsananI prabhAvanA karI hatI. pAdaliptasUri-AmanA samaya mATe bhinna bhinna mata che. u. dharmasAgarajIe tapaga7 paTTAvalImAM temane indrannisUri sAthe mUkyA che, vIravaMzAvalI ane tapAgaccha paTTAvalImAM vajasvAmI sAthe mUkyA che. temane janma kezalApura ( ayodhyA)mAM vijayabrahmarAjAnA rAjyakALamAM kulla zreSThIne tyAM thayo hato. temanI mAtAnuM nAma pratimA ane temanuM nAma nAgendra hatuM. temaNe Arya nAgahastI pAse 7 varSanI vaye dIkSA lIdhI hatI. 10 varSanI vaye teo AcArya banyA, ane pAdaliptasUri tarike oLakhAvA lAgyA. teo mahAvidyAsiddha hatA. AkAzagAminI vidyAnA baLe teo rAja zatruMjaya, giranAra sametazikhara, nadIyAmAMnA kavitasvAmI tathA bAmaNavADA, e pAMca tIrthanI yAtrA karyA pachI ja AhAra karatA. temaNe pATalIputranA rAjA muphaMDane pratibadhdha hatA, ane pratiThAna puranA rAjA sAtavAhanane pitAnA pAMDityathI AkarSyA hatA. pATalIputramAM jana zramaNone thato upadrava temaNe nivAryo hato. temaNe nirvANukalikA, praznaprakAza, kAlajJAna, taraMgalolA mahAkAvya, caMpu vagere graMthe rahyA hatA. tathA vIraprabhunI stuti 5 "gAtAjIaleNa" tetra banAvyuM che ke jemAM suvarNasiddhine AkhAya hovAnuM manAya che. temane nAgArjuna nAmaka vidyAsiddha ziSya hatuM. teNe gurUkRpAthI AkAzagAminI vidyA meLavI hatI. kAMtipurathI pAzvaprabhunI pratimA zeDhI nadInA tIre lAvI tenI samakSa rasanuM sta bhana karavAthI e pratimA stana pArzvanAtha tarIke khyAta thaI. nAgAjune pitAnA gurUnuM nAma amara Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [12] zrI jana satya prakAza-vizeSAMka [varSa 4 karavA zatruMjayanI taLaTImAM pAdaliptapura (vartamAna pAlItANu ) vasAvyuM je adyAvadhi vidhamAna che. pAdaliptasUri zatruMjaya upara 3ra upavAsanuM anazana karI svarge gayA. 11 Arya dinnasUri Amane vizeSa paricaya nathI maLatuM. teo gautamagotranA hatA. karNATakamAM vicarI temaNe ghaNA upakAra karyo hate. teo hamezAM eka vakhata ja AhAra letA. temane Iye vigaya (vikRti) ne sarvathA tyAga hate. vIravaMzAvalI kAranA lakhavA pramANe temanA samaye caMderInagarImAM sAdhunA zabane agnidAha devAnI prathA zarU thaI. A vAta paraMparAnA AdhAre jaNAvI che. teo vIrani. saM. nI pAMcamI sadInA uttarArdhamAM thayA. 12 Arya siMhagirisUri iMdrannisUrinI pATe A AcArya thayA. temanuM gotra kazIya hatuM, temane jAtismaraNa jJAna thayuM hatuM. temane mukhya cAra ziSya hatA: 1 dhanagirijI, 2 vaktasvAmI, 3 Arya samita suri ane 4 Arya arihadina. A cAre mahAvidvAna ane prAbhAvika hatA. A AcArya mahArAjane vIra ni. saM. 547-48mAM svargavAsa thaze. temanA samayamAM vIra ni, saM. 544mAM rehagupta nAma cho nidhana thayuM. dhanagirijI vajIsvAmInA saMsArI pitA hatA eTale temane paricaya vajIsvAmInA paricayamAM Avaze. Arya samitasUri-Dubavana gAmamAM dhanapAlane tyAM teo janmyA hatA. temaNe yuvAvasthAmAM ja siMhagirisUri pAse dIkSA lIdhI hatI. A pachI temanA banevI ane vAsvAmInA pitA dhanagirie paNa siMhagiri sUri pAse dIkSA lIdhI hatI; teo TuMka vakhatamAM uttama jJAna meLavI AcArya thayA hatA. eka vakhata vihAra karatA teo AbhIra dezamAM gayA. tyAM acalapuranI pAse kannA ane pUrNA nAmaka be nadIo hatI. te benI vacce eka suMdara bheTa hatuM. tyAM ghaNA tAravIo brahmajJAna meLavavA mathatA hatA tethI tenuM nAma brahmadIpa paDyuM hatuM. tyAM eka sAthe pAMcase tapasvI vividha prakAranuM tapa karatA hatA. AmAMne eka tapasvI page amuka auSadhine lepa karI jaLathI chalochala bharelI nadI upara page cAlIne sAme kinAre jAte hatA, ane pitAne camatkArika mahAtmA tarIke gaNAvate hate jaina zAsanamAM AvA camakArika purUSo che ke nahIM e vAta carcAtI hatI, tyAM Arya samitasUri tyAM AvI caDayA. temaNe anumAna karyuM ke AmAM paganA lepa sivAya bIje kaze camatkAra nathI. AthI temaNe eka zrAvakane sUcavI tapasIne jamavAnuM AmaMtraNa karyuM. jamADatA pahelA zrAvake garama pANIthI tapasIne paga devAnuM kahyuM. jamyA pachI tapasI nadI kinAre AvyuM paNa DubavAnA bhayathI nadI upara cAlavAne jIva na cAlya, chatAM apayazanA bhayathI teNe cAlavAnuM sAhasa kheDayu te te ekadama DubavA lAgyo. A vakhate sUrijIe maMtrita vAsakSepa nAkhI nadI pAsethI mArga meLavI tapasIne bacAvyo. pachI temaNe brahmadIpamAM jai pAMcaso tapasvIone zuddha bhArgane upadeza ApI potAnA ziSya banAvyA. brahmadIpanA pAMcase sAdhuenI dIkSA pachI brahmadIpikA zAkhA nIkaLI. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2 ] gurU-paraMparA [ 63 ] te brahmadvIpavAstavyA iti jAtAstadanvaye / brahmadvIpikanAmAnaH zramaNA aagmoditaaH| pariziSTa parva, sa. 12, zlo 99 Arya samitasUri vajIsvAmInA saMsArI mAmA thAya. uparane prasaMga lagabhaga vIrani. saM. pa60-70 nI vacamAM banyuM che. 13 vajasvAmI Arya siMhagirijInI pATe vejasvAmI thayA. pariziSTa parvamAM temanuM caritra vistArathI ApyuM che. teo vIrani. saM. 486mAM mALavAmAM tuMbavana sannivezamAM, vaizyajAtimAM gautama gotramAM, dhanagirine tyAM janmyA hatA. temanI mAtAnuM nAma sunaMdA hatuM. vajasvAmI garbhamAM hatA tyAre ja temanA pitA dhanagirie dIkSA lIdhI hatI. janma samaye pitAnI dIkSAno binA sAMbhaLIne vajIsvAmIne jAtismaraNa jJAna thayuM hatuM, mAtra cha mahinAnI umare mAtAe temane gurUne arpaNa karyA hatA. pachI te putra meLavavA mATe mAtAe vivAda paNa karyo hate. (A Akhe vivAda pariziSTa parva, prabhAvaka caritra, kalpasUtra sube dhikAmAM che.) chevaTe vIrani. saM. 207-8mAM ATha varSanI vaye putra sAdhu thaze ane mAtAe paNa dIkSA lIdhI. 44 varSa gurUsevA karI ane 36 varSa yugapradhAnapade rahI 88 varSanI vaye teo svarge gayA. teo darzapUrvanA jJAnanA dhAraka hatA. teo chellA dazapUrvadhArI thayA. 1 mahAgiriH 2 suhastizca 3 sariH zrIguNasundaraH / 4 zyAmAryaH 5 skaMdilAcAryaH 6 revatimitrasUrirAT // 1 // 7 zrIdharmo 8 bhadraguptazca, 9 zrIgupto 10 vajrasUrirAT / yugapradhAnapravarA dezaite dazapUrviNaH // 2 // sUrijIe vIrani. saM. 5ra 5 lagabhagamAM svecchAe zatruMjayane kabaje karI te tIrthanI AzAtanA karI hatI te upadrava TALyuM hatuM, ane pilyapuranA zeTha bhAvaDa zAhanA putra jAvaDa vAhane upadezI vIra vi. saM. 570-78mAM arthAt vi. saM. 108 (matAMtare 114mAM) zatruMjayane uddhAra karAvyuM hatuM. temanA samayamAM be vAra bAradukALI paDI hatI. A. hemacaMdrasUri pariziSTa parvamAM lakhe che ke "tatrapravakRte sumitimA ' eTale pahelIvAra te bhISaNa dukALa paDaye jyAre bIjA dukALa mATe sApha lakhe che ke - dvArA daram' A be dukALa vacce samaya paNuM ghaNuM game che. prathama vakhatanA bhISaNa dukALane anyatra bAradukALI lakhela che, te AdhAre meM ahIM bAradukALI lakhI che. prathama dukALa vakhate surijI saMghasahita jagannAthapurI gayA hatA. tyAMne rAjA bauddha hatuM. te tAjA puSe pitAnA upayogamAM lIdhA pachI vadhelAM puSe bIjAne vAparavA dete. AthI paryuSaNAmAM prabhupUjA mATe puSpa maLatAM na hatAM. sUrijIne khabara paDatAM temaNe vidyAnA prabhAvathI judA judA sthaLethI kula maMgAvI ApyAM. chevaTe tyAMnA rAjAne pratibaMdhI jaina banAvyuM. temaNe "AcArAMgasUtra' mAMnA "mahAparijJA" adhyayanamAMthI AkAzagAminI vidyA uddharI hatI. mahAnizItha satranA trIjA adhyayanamAM eka mahattvane ullekha maLe che ke "pUrve hatA, ane vi. saM. 16 zAhanA putra jAvaDa rAjayano uddhAra karAvyuM te 19-8mAM arthAtu vi. saM paDI hatI. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [ varSa 4 paMcamaMgaLa mahAgrutaskaMdha (paMcanamaskAra) jUduM sutra hatuM, temaja tenI upara ghaNI niyuM. ktio, ghaNAM bhALe ane ghaNI cUrNio hatI. kALabaLe tene hAsa thato gaye. A pachI mahaddhi prApta padAnusArI zakitavALA, dvAdazAMgadhArI vajasvAmI thayA, jemaNe paMca maMgaLazrutaskaMdhane mUla sutramAM lakhyuM "13 vasvAmI mahAsamartha vAcanAcAryuM hovAthI temanI zaktithI AkarSAI bAlyAvasthAmAM ja gurUmahArAje temane e kArya saMpyuM hatuM. temanI pAse seMkaDo ziSya vAcanA letA hatA. Arya rakSitasUri nAmanA prasiddha anugadhara AcAryuM paNa temanI pAse pUrvazratane abhyAsa karyo hate. jyAre bIjI vAra bAradukALI paDI tyAre vajasvAmI kuMkaNa deza tarapha gayA hatA. bIjA ziSyane rastAmAM rAkhI eka sAdhu sAthe pahADa upara jaI, pApagamana anazana karI vIra ni. saM. 184 (vi. saM. 114 )mAM teo svarge gayA.14 temanA svargavAsa sAthe dazamA pUrvane, cethA saMhanone tathA cothA saMsthAnane viccheda gaye. temanAthI vaIrIzAkhA nIkaLI che. vIrani. sa. 584mAM geSThA mAhila nAmane sAtame niva thaze. trirAzika matavALAne jItanAra guptasUri vIrani. saM. 584mAM svarge gayA. vizeSa mATe kalpasUtra virAvalI TIkA jevI. 14 vajasenasUri vajIsvAmInI pATe A AcArya thayA. teo bhAradvAja gotranA hatA. temaNe nava varSanI vaye dIkSA lIdhI hatI. 116 varSa gurUsevAmAM ane 3 varSa yugapradhAnapadamAM gALI 128 varSanI lAMbI vaye vIra ni saM0 620 (yugapradhAna maMtrAvalInA ullekha pramANe vIra ni saM0 614)mAM svarge gayA. bIjI bAra dukALa vakhate anazana karavA jatI vakhate vajasvAmI vajasenasarine kahI gayA hatA ke " jyAre lAkha rUpiyAnA anAjamAMthI bhejana banAvI, temAM viSa nAMkhavAnI taiyArI thatI hoya ane tame tyAM jaI pahoMcatA tamane AhAra ApavA udhata thAya tene bIje divase sukALa thaze." A pachI vajasenasUri vihAra karatA pAraka nagaramAM gayA. tyAM jinadatta zeTha ane Izvara zeThANIne nAgendra, caMdra, nivRtti ane vidyAdhara nAmanA cAra putro hatA. dukALa e bhayaMkara hatuM ke rUpiyA kharcavA chatAM anAja maLatuM na hatuM. zeThe eka lAkha rUpiyAnA bhege kuTuMba mATe eka TaMkanuM bhojana meLavyuM hatuM. te taiyAra thatAM maravAnA uddezathI temAM viSa meLavavA sau taiyAra thayA. teTalAmAM 13 munirAja kalyANavijayajI likhita "prabhAvaka caritranI paryAlacanA 'nA AdhAre, 14 digaMbaro mAne che ke bhadrabAhu svAmIe dakSiNamAM jaI anazana karyuM hatuM, maurya caMdraguptarAjAe emanI pAse dIkSA lIdhI hatI, digabara vetAMbaranA bheda tyAre paDayA hatA vagere. parantu kharI rIte te dhaTanA A AcArya mahArAjanA samaye banI hovI joie, kemake temanA ziSya vajasenasUri pAse caMdra dIkSA paNa lIdhI hatI ane tAMbara digaMbaranA bheda paNa A vakhate paDayA hatA. eTale digaMbarAnA bhadrabAha svAmInI ka95nA A samayamAM vadhu surata lAge che. in Education International Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aH 1-2 ] gurU-papA [94] sUricha tyAM jai pampa ane temane te AkAra DirAvA lAgyA, badhuM sAMbhaLyA paLe sUrijIe kadhu : " anAjamAM vidha na meLacaro 11 kAle videzathI annathI bharelAM mAThAM jahAne AvI pAMgarI, anAja sastu thaze ane cukALa dharI. " A sAMbhaLI mAtAe vuDa " te ApanuM vA satya dharo te ame badhA kAle AvatI dIA vadhu bI divase vacana satya thI be jaNAe dIkSA lIdhI. dI pachI cAre putrA mahApa tApI ane nyUna dazapUna jJAtA thayA te cArenA nAma uparathI cAra gaccha nIkaLyA : nAgendra uparathI nAgendragaccha, caMdra uparathI caMdragaccha nivRti upara nitigaccha ane vidyAdhara upathI nivASara ga, A cAra jaNe 21-21 divya karyAM ane te dareka eka eka zAkhA sthApI eTale A rIte kula 84 gacchanI utpatti A vakhate thai. ( jI. vIravaMzAvalI. ) te cAre mahAradhara hatA. temanI mUrti sapAmAM hatI. huM prabhAvaka cAritra ) " kalpasUtranA ullekha--kalpasUtranI sthavirAvalImAM A vajrasenasUrinA, upara lakhela cAra ziSyanAM nAma nathI maLatAM, tyAM te lakhyu che ke : thella_i_annavak'' raselsa ukkosi aguttassa aMtevAsI battAri dherAdhere ajanAIle ghere gaoNmine, ghera nanartha, caida pajJatAvo" ane A cArenAM nAmathI cAra zAkhAo nIkaLyAnu lakhyu che. uparyukata nAcendra vagere cAranA jo ke ullekha nathI kiMtu vikramanA AgevAranA saikA sudhI meM nAmanAM kuLa ane zramasaMdhamAM pracalita hatAM. pachInA kALamAM kayAe ke ga" nu nAma paNa karyuM. miNa kSamAdhyamo nadIyavApImAM " nA-bakulavaMzano ullekha karyo che, suprasiddha TIkAkAra ziAMkAcAya potAne niyaMti kuLanA jasUve che. minimaya prapaMca kA nA kartA siMhanuM potAnA gurU surAcAryane * nivruti kuledbhUta ' lakhe che. AcAya haribhadrasUri, potAnA graMthamAM potAnA gurU jinadattasUrine 'vidyAdhara kunnatilaka' lakhe che. vi. sa. 1064mAM zatruMjaya upara anazana karI svarge janAra sabama nAmanA siddhamunine prAcIna purIkanA lekhamAM 'vidha kubanabhastala mRga ke ' lakhyA che. 15 vIrava'zAvalI ane tapagaccha paTTAvalImAM lakhyuM che ke " lAkha rUpiyAnAM cAkhA lAvI, te rAMdhI, temAM viSa meLavI dIdhu hatu ane te viSamaya AhAra khAine maravAne AkhuM kuTu'ba taiyAra thayu' hatu.. eTalAmAM gurU mahArAje AvI temane tema karatAM aTakAvyA ane trIje divase sukALa thavAnuM jaNAvyu'. pariziSTapa mAM teramA samAM te sApha lakhyuM che ke: lakSamutyAdanAt mikSAM yatrAhi tvamavApnuyAH / subhikSamavabudhye vAstaduttaradinaupasi // 1 // // dr eTale ke je divase tane lAkha rUpiyAnA mUlyanI bhikSA maLe tene bIje divase sukALa thaze ema jANavu. AthI samajAya che ke e AhAramAM jhera nahetu meLavyu. hIra saubhAgyakAra paNa cothA sanA 61mA AAkamAM jaNAve che ke: durbhikSake pAyasamekSya lakSapakvaM mahebhyasya gRhe prabhuryaH / dine dvitIye kuladevateva nyaveyad bhAvisukAlamasya // Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka vikramanI agiyAramI sadImAM thayela zAMtisUri, bAramI sadImAM thayelA abhayadevasUri ane tyAra pachInA paNa ghaNA AcAryoe pitAnA graMthamAM caMdrakuLane ullekha karyo che. A rIte cAre ziSyanAM nAma uparathI thayelAM cAre kuLo bahu ja prasiddha hatAM ane chevaTe gaccharUpe kahevAyAM che. ('prabhAvaka caritra paryAlocanAnA AdhAre ) A rIte nAgendra gacchamAM vanarAja pratibaMdhaka zilagusUrijI, mahAmAtya vastupALa tejapALanA gurU vijayasenasUri, syAdvAdamajarInA kartA maliSeNasUrijI vagere thayA che ema temanA graMthamAM maLe che. navAMgavRttikara abhayaderasUrijI paNa pitAne caMdrakuLanA lakhe che. deNAcAryajI pitAne nivRta kuLanA jaNAve che, ane nAgahastisUri, vRddhavAdIsUri, siddhasena divAkara, pAdaliptasUri vagere vidyAdhara gacchamAM thayA che ema lakhe che. ( 'tapagaccha amaNu vaMzavRkSa nA AdhAre ) temanA samayamAM arthAtu vIra ni. saM. 109mAM digaMbara mata nIkaLe. digaMbara graMthamAM vetAMbara digaMbara bhedA vIra ni. sa. 69 mAM paDayAne ullekha che. A aMtara kaMi vizeSa mahatvanuM na gaNAya. vIravaMzAvalI kAre te lakhyuM che ke " jinamArgathI viparIta 700 bolenI prarUpaNA karI karNATaka dezamAM digaMbaramata sthApe " A AThamAM niHnava tarIke prasiddha thaye, vIravaMzAvelI kAranA lakhavA pramANe vIra ni. saM. 570-78 mAM zatru jayane uddhAra karanAra navaDazAhe vIrani. saM. 620mAM giranAra tIrthane paNa jIrNoddhAra karAvyA hatA. A vasenasUrijIe zatru jaya upara (vaDa) yakSanI rakSakadeva tarIke sthApanA karI hatI. je atyAre paNa vidyamAna che. vizeSa vIravaMzAvalImAMthI jevuM. A rIte vajasenasUri eka mahAkAbhAvika AcArya thayA. 15 caMdrasUri sopAraka nagaramAM jinadata zene tyAM IzvaradevIthI temane janma thayuM hatuM, vajAmInA samayanI bIjI bAra dukALImAM temaNe mAtApitA ane bIjA paNa bhAio sAthe vAsenasUri pAse dIkSA lIdhI hatI. bIjA bhAIo karatAM teo vadhAre prAbhAvika hatA ane tethI temane ga7 vRddhi pAmyuM hatuM. vIra ni. saM. 630mAM caMdra gacchanI sthApanA thaI tyArathI koTika ga7nA badale caMdragaccha khyAta thayuM ane nigraMtha gacchanuM trIjuM nAma caMdragaccha thayuM. A gacchamAM aneka prAbhAvika AcAryo thayA che. atyAre paNa tapagaca7mAM A nAma mahattvanuM che. koIne paNa dIkSA ApatI vakhate ema belAya che ke keTIgaNa, vajazAkhA, caMdrakuLa ane tapagacchamAM tuM amukane ziSya thaye.' bIjA gacchavALA paNa caMdrakuLane mahattva Ape che. vIra ni. saM. 150 pachI temanuM svargagamana thayuM hoya ema anumAna thAya che. caMdrasUrithI caMdragaccha nIkaLyA mATe " hIsasaubhAgya " (sarga 4, . 65)mAM lakhyuM che: Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 1-2] gurU-parapA zrIyaMtrasareratha caMdragaccha iti prathA prAdurabhUd gaNasya / bhAgIrathI nAma bhagIrathAkhyamahImahendrAdiva devanacA // 17 samantAbhadrasUri A caharinA ziSya hatA. pUyunanA amukAra-vizArada, vairAgyanA bhaMDAra ane matyAgI hatA. teo vastImAM ravanA bhale gamatA mAdanAM zamAM ke vanamAM vasatA tethI te 'vanavAsI ' tarIke prasiddha thayA ane lagabhaga vIra nisa. 700 mAM caMdragacchanuM vanavAsIga16 nAma paDayuM. nigraMtha gacchanu A cothu nAma hatuM. [ $9 ] temaNe AptamImAMsA kAvya 144 ( devAgamastotra), yukatyanuzAsana 56 64, yastaMtra pa 143 (samataya-vana sama), jinastutizataka pUva 144 ( stuti vidhA-nizAda-jinanakAkAra) vagere gayA banA che. je atyAre paNa maLe che. vamAtra potAnA ziSya devasati jJAna karavA banAvyuM che. ( ' tapagaccha zramaNa vaMzavRkSa 'mAMnA ' tapagacchanI utpatti ' lekhanA AdhAre) AmanA samaya pUSAM jainamayanA zvetAMbara ane digaMbara ema be se hI gama hatA. temaNe te bannene sAMdhAnA sArA prayatna karyo ane khAma vanamAM vA ka. pazu e Aya na mAyuM. digaMbA paNa sambarine mArU mAna Ape che. digaMbare ema kahe che ke A AcAya digaMbara hatA, paNa te mATe kazuM pramANu nathI maLatuM. digaMbanA karavA pramANe A mUrtijIe racelA di, tattvanusAsanI prakRtabAraNuM. pramANu pAya, kama-prabhUta rI, gadhati bhASya vagere graMtho nathI maLatA, A sivAya eka samantabhadrazravakAcAra nAmanA graMtha emanA nAme caDAvI devAmAM AvyA che. athavA to koi laghupamatabhadrajIne racelA pazu hoya. 17 5devasira samantabhArinA padhara A atyaMte viparicca nathI mAne. tero kAreTakamAM cauANa maMtrI nAH banAveza jinAlayanI pratiSTha kyA ba bane che. jabe garijI paNa naharDa batAvela maMdiramAM na mahAvInuM liMga sthApita karyuM hatuM, paka u, dhamasAgarajIe ' tapagaccha paTTAvalI 'mAM prathama pratiSThA mATe lakhyu che ke 'vIrAt paMcanavatyadhikazatavarSAtikrame koraMTake nAhaDamaMtrinirmApita 16 vIrana. sa. 464-vi. sa, 994mAM vanavAA gacchanuM vaDaga nAma thayuM, kAraNa ke udyotanasUrijIe uttama yogamAM vaDanA jhADa nIce ATha ziSyAne ekI sAthe AcAryapada AthI AzIrvAda ApyA ke 'tamArI ziSyasa'tati A vazkSanI jema vRddhi pAmaze', ApI nigraMthagacchanuM pAMcamu" nAma vaDaga thayuM. pachI 44mA paTadhara jagaA'drasUrijIe bahu tapa karavAthI mevADanA rANA jaitrasiMhe sUrijIne 'Apa te sAkSAt upeAmUrti che ema kahyAthI vi. sa. 1285mAM tapAgaccha nAma thayuM. A rIte nigraMthaganAM cha nAme thayAM. 17 vIravaMzAvalI ane bIjI paTTAvalImAM A pratiSThA vikramasa.paramAM karAnyAnA ullekha che, paNa te vAta te koI rIte saMbhavita nathI. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] zrI jaina satya prakAza vizeSAMka [varSa 4 prAnAne pratiSThAzrvat' / paNa AmAM saMvatamAM sAeka varSInA karaka lAge che. vIra ni. sa. 195 nA badale 695 hoya to barAbara sabaMdha bese tema che. jajaMgasUrie karelI pratiSThAno samaya vIra ni. sa. 670 lakhyo che te paNa 695 karavAthI sabaMdha maLe tema che. hRvari vIra na. sa. nI AgAmI zatAbdInA AcAya thayA. 18 pronanAra A hRdevasUrinI pATe thayA. temane vizeSa paricaya maLatA nathI. vIravaMzAvalIkAranA lakhavA pramANe temaNe ajameramAM RSabhadevanA biMbanI pratiSNa karI hatI. temaja vadhyuMgirimAM be lAkhanA kharce dezI dhanapatie je masavasahI banAvI hatI. temAM vIraprabhunA biMbanI pratiSTha karI hatI. AmAM va sa pakSa sabhyo che te khoTA che. lagabhaga vIrina. sa. nI bAramI zatAbdInA madhyakALa jo bhe 19 mAnadevasUri A pradyotanasUrinI pATe thayA. nADelanagaramAM dhanezvara zeThane tyAM dhAraNI mAtAthI temano janma thayo hato. temaNe potanAra pAse dIkSA lIdhI hatI. kempa joine gurUe temane AcAya banAvyA ane tyAthI mAnavamIi khyAta thayA. te mahAbhAgI ane tapasvI hatA ane niraMtara cha vigaya (vakRti)nA tyAga karatA. temanA tapa, tyAga ane saMyamathI AryA. pa, yA. vijA ane adharAjanA be cAra vA temanI sevAmAM rahetI. temanA samayamAM takSazilAmAM pAMcase jinacaityo hatAM ane tyAM moTI saMkhyAmAM nA rahetAM hatAM. eka vakhata tyAM bhaSAra bharInA raMga karI. nI pAMnA zrIsa dha jaivInA kasuvAthI, tyAre nAlamAM birAjatA mAnadevanI pAse vIracaMda nAmaka bALakane nAzikA dhAvA vinapti karavA meka, sarijhanI sevAmAM devIone jene te vartamA ene daivIbhAe tene Ja zikSA ApI ziSa-viveka zikho.. taMtre rekane potAnA AgamananuM projana jaNAvyu eTale sUrijIe takSazilA na jatAM roganI zAMti mATe * laghuzAMtistatra banAvIne ApyuM ane e stotranA jApathI bharelA jaLanA chaMTakAvathI upadravanI zAMti vAnuM kahyuM, zrAvarka tazilA jai ne pramANe karyuM eTale tyAM zAMti tha ga. devo. te bAvAne kahyuM hatuM ke traNa varSa bAda tAne bhaga thavAnA che tethI ghaNAkharA zrAvako jinamUti Adi lai takSazilAne tyAga karI cAlyA gayA. traNa varSe tasiMcaLano nAza thayo ane temAM dhI jinA nAza pAmyAM ane jinamUti pa . prabhAvacatrakAranA lakhavA mujaba tyAMthI dhAtunI ane bIjI keTalIka mUrtio maLI Ave che. A ullekha kalpanA ke anumAna nathI. takSazilAnA kheAkAma daramyAna pratinA svapa tathA jainamUrtio hamaNAM ja nIkaLI che, tAzilA jainanu dharmakSetra ane vidyAkSetra hatu. paradezInA vAraMvAra humalAthI paNa takSazilAnu gaurava khaMDita thayuM hatuM. takSazilAnuM dharmacakra bahu prAcIna che. ma bharava tyAM padhAyAM hatA tenA smaraNarUpe bAhubalie temanI caraNa-pAdukA banAvI tene pUjI hatI. bAdamAM caMdraprabhunu dha cakrarUpa Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2] gurU-5raM5rA [19] tIrthadhAma takSazilA banyuM hatuM. enuM gaurava ghaTatAM te bauddhonA hAthamAM gayuM. baudhdha paNa tene caMdraprabhunA bodhisatva tarIke gaNutA hatA. Aje paNa e takSazilA purAtattva premIo mATe tIrthadhAma tulya gaNAya che. mAnadevasUri vIra ni saM0 nI AThamI sadInA aMtamAM svargavAsI thayA hoya ema saMbhave che. jo ke anyatra vIra nisaM. 731 mAM svarga thayAnuM lakhyuM che paNa e ThIka nathI. teo giranAra upara anazana karI svarge gayA hatA. vIravaMzAvalInA ullekha pramANe temaNe uccAnAgara (takSazilane eka bhAga ), DerAgAjIkhAna, DerAula vagere sthaLomAM ghaNA seDhA rAjakumArane pratibadhI esavAla banAvyA hatA. 20 mAnatuMgasUri mAnadevasUrinI pATe A mahAmAbhAvika AcArya thayA. rAjA bhejanI rAjasabhAmAM mayUra ane bANu paMDitanA vAdavivAda vakhate jinazAsananuM gaurava vadhAravA mATe temaNe bhakatAmara stotra' racyuM hatuM. A stotra bahu prAbhAvika manAya che. ane atyAre paNa maLe che. emAM aneka maM gepavelA hovAthI te zvetAMbarAcArya kRta hovA chatAM digaMbare paNa tene bahu bhakitathI mAne che. A uparAMta temaNe pArzvaprabhunI stutirUpa "namiNu" (bhayahAra ) stotra racyuM che. teo mahAmaMtravAdI ane camatkArika hatA. prabhAvaka caritra'mAM jinasiMhasa rinA ziSya mAnatuMga rine banArasanA rahenAra ane dhanadeva zeThanA putratarIke oLakhAvyA che. temaNe prathama cArakIrti nAmaka digaMbara muni pAse dIkSA lIdhI hatI ane temanuM nAma mahAkIti hatuM. pAchaLathI pitAnI bahenanA upadezathI temaNe jinasiMhasUri pAse zvetAMbarIya dIkSA lIdhI ane temanuM nAma mAnatuMgasari paDayuM. temaNe banArasanA rAjA harSadevanI sabhAmAM mayUra ane bANa paMDitanI sAme jinazAsananI prabhAvanA mATe bhakatAmara stotra banAvyuM hatuM, tathA bhayahara stotra paNa temaNe racyuM hatuM. nAma sAmyathI A banne ghaTanAo ekameka thaI gaI hoya ema saMbhave che. ItihAsapremI vidvAna munirAja zrI kalyANuvijayajI A saMbadhI carcA karIne lakhe che ke: paTTAvavinA mAnatu gasUri judA che ke jeo vIra nisaM. 826 AsapAsa thayA che. eTale ke vikrama saM0 356 nI AsapAsane samaya Ave che. jyAre bIjA mAnatuMgasUri te vikramanI sAtamI zatAbdImAM thayA hoya ema saMbhave che. rAjA harSa paNa e samayane vikrama saM0 66 3 thI 704 ne che tathA vRddha bhajano samaya paNa vikramane sAtamo 18 A bane tetranI racanA A mAnatuMgasUrijIe karI che te mATe hIrasaubhAgyakAra e kAvyanA cothA sargamAM A pramANe lakhe che: bhaktAmarAhavastavanena sUribhaMja yo'GgAnnigaDAnazeSAn / pravartitAmandamadodayena gaMbhIravedIva karI dhareMdoH // 76 // bhayAdimenAthaharastavena yo duSTadevAdikRtopasargAn / zrIbhadrabAhuH svakRtopasargaharastaveneva jahAra saMghAt Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jana satya prakAza-vizeSAMka [varSa 4 se che. bhaktAmara stotra AdinA kartA A bIjA mAnatuMgasUrijI hoya tema anumAna che. A mAnatuMgari te guNAkarasUrijInA gurU che. ahIM te prathama mAnatuMgasUrijI sAthe saMbaMdha hoI e ja mukhyatayAM varNavela che. temanA samayamAM ane temanI pachI dhaNI mahattvanI ghaTanAo banI gaI jenI TUMka hakIkta A pramANe che: vIra ni. saM. 826 pachI eka varSa bAda eTale vIra ni. saM. 827 thI 840nI vacamAM yugapradhAna rakaMdilasUrijI ane nAgArjunasUrijInI pramukhatAmAM mathurA ane valabhImAM vAyanA thaI. "prabhAva caritra" skaMdilAcArya mATe lakhe che ke : pArijAto'pArijAto jainazAsananaMdane / sarvazrutAnuyorAI ju nAvuH || 8 || vidyAdharavarAmnAye cintAmaNiriveSTadaH / AsIcchIskandilAcAryaH pAdaliptaprabhoH kule // 2 // vicArazreNI " mAM merUtuMgasUrijI lakhe che : pachAta vIsA siriyaramanniyaaii akkamiuM vikkamakAlAo tao valabhIbhaMgo smuppnno| yata : vikramAta 114 varSeH vajrasvAmI, tadanu 239 varSeH skandila:, 22 varSeH valabhIbhaMga parva rU79I A mAnyatAnusAra vi. saM. 239mAM arthAt vIrani. saM. 823mAM kaMdilAcArya thayA, ane 826 pachI lagabhaga vAcanAne ullekha maLe che eTale vIrani. saM. nI navamI sadImAM vAcanAne prasaMga bane. A ja samaye valabhImAM nAgArjunasUrie agama vAcanA karI hatI. AcArya hemacandra sUrijI lakhe che ke: ninavAnuM za kumArjivshaacchinnpraaymiti matvA bhagavadbhirnAgArjunaskandilAcAryaprabhRtibhi: puttarU thata6 arthAt nAgArjuna ane RndilAcArya samakAlIna hatA. te vakhate duSkALa Adine aMge jinavacanane hrAsa thatA hatA tene aTakAvavA adilAsAye mathurAmAM ane nAgAjIne valabhImAM vAcanA karI. himavata therAlIkAnA mata mujaba vi. sa. 153mAM A skaMdilAcAryo mathuramAM vAcanA karI ane vikrama saM. 202mAM mathurAmAM temane svargavAsa thayo. A rIte A samaya bAbata matabheda che. temanI sAthe madadamAM madhumitrAcArya vagere 125 sthaviro hatA. A vAcanA pachI vIrani. saM. 845mAM vabhIne prathama bhAga thayo vIrani. saM. 884mAM malavAdIbhUrie bauddhone jItyA hatA. vIrani. saM. 882mAM cityavAsIo thayA. " vIravaMzAvalI'nA mate 886mAM thayA. mu. kalyANuvijayajInA mate 882mAM caityavAsanI sapanA nahetI thai paNa tyAre te pUra jesamAM hate. malavArIri-gRhasthapaNumAM temanuM mala nAma hatuM. temanI mAtAnuM nAma dala bhadevI hatuM. temane jinayaza ane yakSa nAmanA be meTA bhAi hatA. tenA mAmA jinAnaMdasUri nAme jena AcArya hatA. temane bharUcamAM buddhAnaMda nAmaka dvAcAryo vAdamAM harAvyA Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMke 1-2] guru-1raparA [1] tethI jinAnaMdasari 1.rUca choDI valabhImAM rahetA hatA. pitAnA traNe putra sAthe durlabhadevIe temanI pAse dIkSA lIdhI hatI. mali bahu buddhizALI hatA. teNe nayacake nAmane dasa hajAra braka pramANu graMtha banAvyuM che. megyatA joI gurUe tene AcArya banAvyo. tenA moTAbhAi jinayaro pramANa graMtha race ane vidvAnta vidyAdhara vyAkaraNa upara nyAsa ra. yakSe aSTAMka nimitta yakSasaMhitA graMtha racyuM. pitAnA gurUne bauddhAthAyaeN karela parAbhava jANIne bhallasUri bharUcamAM gayA ane tene harAvI Adara pUrvaka gurUne bharUcamAM praveza karAvyuM. A pachI teo matsyavAdI tarIke khyAta thayA. temaNe bIje padmacarita nAmaka jaina rAmAyaNa graMtha racyo che. vizeSa mATe "prabhAva caritra' "catuviMzati prabaMdha' vagere graMthe jovA. 21 vIrasUri teo mAnatuM garinI pATe thayA. temaNe vIrani. saM. 770 (870 joIe)mAM nAgapuramAM naminAtha bhagavAnanI pratiSThA karAvI tene ullekha A pramANe maLe cheH nAgapure namibhavanapratiSThayA mahitapANisaubhAgya / abhavad vIrAcAryastribhi: zataiH sAdhikai rAjJaH // 1 // vIravaMzAvalIkAra lakhe che ke temanA samayamAM vIra vi. saM. 845mAM valabhIbhaMga thaze. A rIte teo vIrani. saM. nI navamI sadImAM vidyamAna hatA. A sivAya temane vizeSa paricaya nathI maLatA. "prabhAvaka caritra'mAM be vIrasUrine paricaya maLe che paNa te bIjA che. eka vIragaNi che ane bIjA vIraAcArya che. prabhAvaka caritramAM je paricaya che te saMkSepamAM A che: bhinnamAlamAM zivanA pitAne tyAM pUNalatAthI teo jamyA hatA. temanuM nAma vIracaMdra hatuM. te sAta kanyAone parAyA hatA. temaNe vimala gaNI pAse dIkSA lIdhI hatI ane valabhInAtha nAme vyaMtarane pratibadhI zAMta karyo hato. te yakSanI madadathI aSTApadanI yAtrA karI hatI, ane tenA smaraNa rUpe tyAMthI cekhA lAvyA hatA je pATaNamAM, pATaNanA bhaMga sudhI, aSTApadanI sthApanA rUpe pUjatA hatA. temane janma vIra ni. saM. 838mAM, dIkSA 980mAM ane svargAra 991mAM thayuM hatuM. A varasUri ane paTTaparaMparAmAMnA vIrasurimAM lagabhaga 100 varSanuM aMtara che. A sivAya eka bIjA vIrAcAryane paricaya prabhAvaka caritramAM che paNa te te siddharAja jayasiMhanA samakAlIna hovAthI temane paricaya ahIM nathI ApyuM. teo mahAmAbhAvika hatA ane be rAjAone pratibaMdhyA hatA tathA vAdIone chatI jainazAsananuM gaurava vadhAryuM hatuM. 22 jayadevasUri varasarinI pATe vIra vi. saM. nI navamI sadImAM teo thayA. temane vizeSa paricaya nathI maLate. vora vaMzAvaLImAM lakhyuM che ke "raNutabhamaramAM girizaMge e pa7ramAM 19 paprabhabiMbanI pratiSThA karAvI ane padmAvatI devInI mUrti sthApI temaja vecI (marU dhara)mAM vicarI bhATI kSatrione jaina banAvyA." Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [72]. zrI jana satya prakAza-vizeSAMka [varSa 4 23 devAnaMdasUri teo jayadevasUrinI pATe thayA. temane vizeSa paricaya nathI maLatuM. vIravaMzAvalimAM lakhyuM che ke "pazcima dizAmAM devakIpattanamAM (prabhAsa pATaNa saMbhave che) saM. 585mAM 19 pArzva prabhunuM biMba sthApyuM ane 572 mAM19 kacchamAM sutharI gAmamAM jana ane zaive vacce vAdavivAda thaye " u. dharmasAgarajI tapagaccha paDhAvalImAM lakhe che ke " vIra ni, saM 845mAM valabhIbhaMga thaye, 882mAM ciyavAsIo thayA ane 886mAM brahmadIpikA zALA nIkaLI." 24 vikramasUri vIra ni. saM. nI dazamI sadInA prAraMbhanA A AcArya devAnaMdasUrinI pATe thayA. temaNe gujarAtamAM sarasvatI nadInA kinAre kharasaDI gAmamAM be mAsanA covihArA upavAsa karyA jethI sarasvatI devIe prasanna thaI namaskAra karyA ane ghaNAM varSathI sukAyeluM pIpaLAnuM jhADa navavikasita thayuM. AthI sUrijInI bahu khyAti thai. dhAndhArakSetramAM vicarI sUrie tyAMnA paramAra kSatrIone pratibodhyA hatA. 25 narasiMhasUri vIra ni. saM. nI dasamI sadInA madhyamAM teo vikramarinI pATe thayA. temaNe, umara gaDhamAM puhakara (puSkara)nA taLAvanA kAMThe bhAdA pramukha nagaramAM navarAtrimAM vyaMtara yakSa je pADAne bhoga lete te upadezathI baMdha karAvyuM. lakhyuM che ke narasiMhamUrirAsIdato'khilagraMthapArago yena / yakSo narasiMhapure mAMsaratiM tyAjitaH svagirA // 1 // 27 samudrasUri teo narasiMharinI pATe thayA. te mevADa dezamAMnA kuMbhalameranA khemANu jAtanA kSatriya hatA. temaNe aNahIlapattana, bADamera, koTaDA vageremAM vicarI zAsanaprabhAvanA karI hatI, cAmuMDAdevIne pratibadhI hatI ane eka digaMbara paMDita (AcArya ne vAdamAM jI hatA. vIravaMzAvalIkAra temanA samayanA keTalAka mahattvanA prasaMge varNave che : vi. saM. para5 vIra vi. saM. 895mAM yugapradhAna jinabhadragaNi kSamAzramaNa thayA, jemaNe dhyAnazataka Adi graMthe banAvyA che. vizeSAvazyaka bhASya paNa temanuM ja raceluM chuM. yugapradhAna paTTAvalIo pramANe te teo vIra vi. saM. 1955 thI 1115 (vi. saM. 585 thI 645) sudhImAM thayA che. vi. saM. para3-vIra vi. saM. 983mAM kAlikAcArya thayA, jemaNe pAMcamanI ceka karI ane sabhA samakSa karaMpasUtra vAMcavuM zarU karyuM. vIravaMzAvalIkAre A samayamAM matabheda 19 A traNe saMvatamAM heraphera che, kayo saMvat le te samajAtuM nathI. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2] gurU-paraMparA [73] Apyo che. eka vIra ni, saM. 899, bIjo 980 ne ane trIje 883ne. A vakhate antima kAlikAcArya thayA. vIra ni. saM. 980 mAM devaddhigaNi kSamAzamaNe valabhIpuramAM AgAme pustakArUDha karAvyAM. teo AryasuvatInI paraMparAmAM thayA. yugapradhAna paTTAvalI pramANe teo 27 mA yugapradhAna thayA. temaNe 'uttarakAMtAna athavA puratApitA- pitA eTale viccheda na jAya te mATe Apemene pustakamAM lakhAvyA. digaMbare Ane artha e kare che ke temaNe Aga lA-eTale ke navA banAvyA. paNa e vAta kevaLa bhrama che. ahIM te spaSTa ullekha che ke vichera na thAya te mATe pustakArUDha karyA. A bramanuM mULa "lakhyA no artha "racA " karyo e che. devaddhigaNi kSamAzramaNanA samayamAM gaMdharva vAdavetAla zAMtisUri thayA jemaNe AgamasaMkalanAmAM temane sArI madada karI hatI. A samaya vIra ni. saM. 880 thI 993ne che. samudrasUAree digaMbarAcAryane jatI nAgada tIrthane bacAvyuM hatuM. 27mA devasUri (bIjA) Amane vizeSa paricaya nathI maLatuM. teo vIra ni. saM. 100 nA AcArya che ane zrIharibhadrasUrijInA mitra hatA. A mATe lakhyuM che ke : vidyAsamudraharibhadramunIndramitraM sUrirbabhUva punareva hi mAnadevaH / mAMdhAtprapAtamapi yo'naghasUrima' lebhe'mbikAmukhagirA tapasojjayate / / vIra ni. sa. 1000mAM satyamitra nAmanA pUrvadhara ane yugapradhAna thayA. ane pUrvajJAnane viccheda thaye. vajasenasUrithI satyamitra sudhImAM cha yuga pradhAne thayAH 1. nA hatI, 2, revatamitra brahmadIpa, 3, nAgArjuna, 4. bhUtadina 5. kAlikAcArya ane 6 satyamitrasUri. yugapradhAna maMtra pramANe satyamitra AThamA yuga pradhAna thayA. upasaMhAra A rIte prabhu vIranA nirvANa pachInA 1000 varSanA paTTaparaMparAnA AcAryone saMkSipta paricaya meM ApyuM che. samaya mATe matabheda rahevAne ja. aneka graMthakAroe e matabheda cAlu rAkhe che. eTale huM paNa te mArgane anusaryo chuM. A sivAya te te vakhatanA mahAna AcAryonA Treka paricaya paNa meM ApyA che. ane mahattvanA prasaMganI neMdha paNa lIdhI che. A viSaya upara puSkaLa lakhI zakAya ema che. keTalAMka sAdhane upalabdha thayAM 20 haribhadrasUri bahu ja vikhyAta AcArya thayA. teo "yAkinImahattarAdharmasUnu' tarIke khyAta che. temaNe 1444 Jthe batAvyA che. temAM mukhya-dazavaikAlikasUtra, Avazyaka, nyAyapraveza, dhyAnazataka AdinI vRttio, anekAMta jayapatAkA, zAstravArtAsamuccaya, vadarzana samuccaya, samarAIcakatA vagere graMthe prasiddha che. temanA samaya-narNaya mATe vidvAnomAM judA judA mata pravarte che. vizeSa paricaya mATe prabhAvakacaritra, caturvizati prabaMdha, haribhadrasUri samayanirNaya vagere jevAM. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [74] zrI jana satya prakAza-vizeSAMka [ varSa 4 che chatAM bIjA sAdhano ane samayanI khAmI che. A lekha mATe meM mukhyatyA nimna graMthane upayoga karyo che, tenI sAbhAra noMdha lauM chuM: 1. u. dharmasAgarajIkRta tapAgaccha pAvalI. (padAvalI samuccaya bhA. 1mAMthI) 2. janasAhitya saMzodhakamAM pragaTa thayela vIravaMzAvalI. 7. jaina zvetAMbara kenpharansa heraDamAM prakAzita tapagaccha pAvalI. A sivAya prabhAvaka caritra bhASAMtara (paryAlacanA sahita), pariziSTa parva, tapagaccha zramaNa vazavRkSa, paTTAvelo samuccaya bhA. 1, caturvizati prabaMdha, prabaMdha ciMtAmaNi, vicAraNi (jaina sAhitya saMzodhakamAM prakAzita), vIranirvANu saMvata aura jenakAla gaNanA, janasatyaprakAzanI prathama varSanI phAila, hIrasaubhAgya, vijayakazasta vagere graMthanI meM madada lIdhI che. jo samayanI anukULatA hota te A viSaya mATe AthI vizeSa lakhI zakAta e huM jANuM chuM, A eka etihAsika lekha che, ane itihAsanuM kSetra jeTaluM kheDAya teTaluM temAM vadhu satya maLe che. vaLI A lekha utAvaLamAM lakhyo che eTale emAM kSati rahevAnI saMbhAvanA che. AvI koI kSati jenA javAmAM Ave te mane avazya jaNAvaze te huM mArI bhUla sudhArI laIza. chevaTe-AvA lekhe mATe sadAya sahAyatA ApatA ane preraNu karatA pU. gurU mahArAjazrI darzana vijayajI mahArAjane AbhAra mAnI A lekha samApta karuM chuM. satsaMga je Ayao parao vA vi NaccA, alamappaNo hoMti alaM presiN| taM jAibhUtaM ca sayAvasejjA, je pAukujjA aNuvIi dhammaM // pitAnI aMdara temaja bahAra-ema baMne rIte satyane jANIne jeo pitAne temaja bIjAne tAravAne samartha che, tevA jagatanA tirUpa tathA dhamane sAkSAtkAra karI tene pragaTa karanAra (mahAtmA ) nI sobatamAM hameza rahevuM. (12-19) sUtAM sUtra ('mahAvIra svAmIne saMyama dharma ) Education International Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vItabhayapattana kahAM hai lekhaka paMnyAsajI mahArAja zrI samudravijayajI gaNi jisa vItabhayapattana meM, mahArAjA udayana aura prabhAvatI rANI vidyumAladevakRta kapilavalI pratiSThita bhAvasAdhu zrI mahAvIra deva kI pratimA kI arcanAdi bhAvabhakti kiyA karate the, jise jaMgamakalpataru carama tIrthakara zrI mahAvIra prabhune apane pAdAravindase punIta kiyA thA, jahAM mahArAjA udayana aMtima rAjarSi hue the usa vItabhayapattanakA vRttAMta zAstroM meM graMthoM meM pAyA jAtA hai, parantu kyA Ajataka kisIke hRdaya meM yaha prazna uThA hai ki yaha vItabhayapattana hai kahAM ? maiM Aja isa lekha meM usa vItabhayapattana para kucha prakAza DAlane kA prayatna karatA hUM, AzA hai ki ise paDhakara saba jainabaMdhu isa tarpha dhyAna degeM, aura vidvadvarya, sAhityavettA evaM prAcIna vastu saMzodhaka mahAnubhAva isa viSaya para vizeSa prakAza DAlane kA prayatna kareMge / vItabhayapattana paMjAya dezAntargata jehalama jile meM jehalama nadI ke taTapara dabA huA choTAsA pahADa jaisA naz2ara AtA hai / vahA~ baDe baDe makAnoM ke cihna dRSTIgocara hote haiM, khudavAI karAne para sikke Adi aneka ciz2e va bhagnAvazeSa naz2ara Ate haiM / 'upadeza prAsAda' graMtha meM isa prakAra kA vRttAMta upalabdha hotA hai siMdhusauvIra deza meM vItabhayapatana mahArAjA udayana kA mukhya zahara thaa| yahAM hI mahArAjA udayana rAjyakArabhAra karate the, unake prabhAvatI nAmA rANI aura abhicI nAmA putra thA / vidyunmAlIdevane AtmakalyANa ke lie bodhI bIjakI prApti ke lie gRhasthapana meM citrazAlA meM kAryotsarga meM rahe hue bhAvasAdhu zrI mahAvIra prabhukI tAdRza pratimA banavA ke kapila nAmA kevalI ke pAsa pratiSThita karavA ke kisI eka vepArI ko de dI / vaha pratimA mahArAjA udayana aura mahArANI prabhAvatI ke pAsa AgaI / anyanta Adara ke sAtha prabhupratimA ko lekara gRhacaityAlaya meM sthApana karake mahArAjA aura mahArANI prabhubhakti kiyA karate the| prabhu ke samakSa mahArANI nATaka kiyA karatI thI aura mahArAjA svayaM vINA bajAte the / mahArANI ke bAda usakI devadattA nAmA kubaDI dAsI prabhubhakti kiyA karatI thI / bhavitavyatA ke yogase vo kubaDI dAsI suMdara rUpavAlI bana gaI, mahArAjAne usakA nAma suvarNAgulikA rakha dIyA / Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [71] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [154 avaMtI nareza caMDapradyotana isake rUpameM mohita hokara dAsI aura prabhupratimA-ina donoM ko lekara rAtorAta vApasa calA gyaa| pAThaka itanA dhyAna rakheM ki caMDapradyotana prabhupratimA ke sadRza hI navIna pratimA banavAkara sAtha le AyA thA, usa pratimA ke sthAna meM navIna pratimA ko sthApana karake le gayA thA / prAtaHkAla mahArAjA udayana yaha vRttAMta jAnakara ciMtAtura hue / 10 mukuTabaddha mahArAjAoM ke sAtha avaMtI para dhAvA kIyA / avaMtIpati caMDapradyotana ko harAkara baMdhavAkara jelakhAne meM DalavA dIyA aura usake lalATa para 'mamadAsIpati' yaha akSarAvalI khudavA dI / bAdameM caityAlaya meM (jahAM vo prabhupratimA thI vahAM) jAkara darzana karake prabhustuti kI evaM prabhupratimA ko uThAne kA prayatna kiyA to adhiSThAyaka devane rokA aura kahA ki 'he nRpa ! tava pattanaM pAMzuvRSTayA sthalaM bhAvi' he rAjan ! ApakA nagara dhUlakI varSAse daba jAyagA, ataH prabhu vahAM na pdhaareNgeN| isa bAtase mahArAjA udayana udAsa hokara vApasa lauTe / vApasa lauTate hue varSARtu rAstA meM AjAnese chAvaNI DAla kara vahAM hI raha gaye / parvAdhirAja zrIparyuSaNAparva Ane para mahArAjA udayanane pauSaha liyA taba sUda (rasoI karanevAlene )ne jAkara caMDapradyotanase prazna kiyA kI Aja Apake lie kyA rasoi banAuM? caMDapradyotanane kucha soca kara puchA 'kyoM bhAI Aja kyA bAta hai?' 'Aja parvAdhirAja zrIparyuSaNAparva hai| mahArAjAne pauSadhaliyA hai, Apake lie rasoI banAnI hai' sUdane kahA / 'aho, mujhe to patA na thA, acchA huA patA laga gayA, Aja mere bhI upavAsa hai' caMDapradyotanane khulAsA kiyA / sUdane jyoMkA tyoM vRttAMta mahArAjA ko sunA diyaa| isase mahArAjA baDe prasanna hue, aura vicArane lage ki yaha merA sAdhArmika baMdhu hai, isake sAtha khamatakhAmaNA kiye binA mere zrIparyuSaNAparva pUrI taura se ArAdhita kaise ho sakte haiM ? jAU isake sAtha khamatakhAmaNA karalU / yaha nizcaya karake svayaM mahArAjAne jAkara caMDapradyotana se khamatakhAmaNA kIye, aura mamadAsIpati ina akSaroM kI chipAne ke lie suvarNakA eka paTTa banavA kara lalATa para bAMdha diyA va usakA sArA hI rAjya usako vApasa de diyA, vizeSa meM devakRta usa prabhupratimA kI bhaktI ke nimitta 12000 hajAra gAMva diye / varSARtu bItane para mahArAjA udAyana vApasa apane vItabhayapattana meM padhAre / jisaM sthAna meM chAvaNI DAlI thI usa sthAna meM 10 rAje sAtha meM honese vahAM dazapura nAmA nagara vasA jisako abhi maMdasaura kahate haiN| caMDapradyotana sthApana kI huI navIna prabhupratimA kI usI taraha se bhAvabhakti karane lge| Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-2] vItabhayapattana kahAM hai [77] eka dina pauSadha meM madhya rAtri ke samaya vairAgya rasase plavita hI kara dIkSA lene kI bhAvanA bhAne lage / usa ase meM jaMgama kalpataru zramaNabhagavAna zrI mahAvIradeva vicarate hue vItabhayapattana padhAre, jisase mahA. rAja baDe khuza hue, apane manoratha saphala hue jAna kara / saMsAra vinA. zinI prabhudezanA zravaNa kara ke bhANeja kezIkumAra ko rAjyabhAra de kara svayaM prabhu ke caraNoM meM jA kara dIkSA lelI / mahArAjA udayana aMtima rAjarSi bane / prabhu ke caraNo meM dIkSA pAlate hue vividha prakAra kA tapa tapane lage / nirasa AhArAdi ke bhakSaNa se aMtima rAjarSi ke zarIra meM vyAdhi utpanna ho gayA / aMtima rAjarSi ko vyAdhigrasta dekha kara kisI vaidyane kahA ki mahArAja, Apa dadhi bhakSaNa kara ke zarIra kI rakSA kare 'zarIramAdhaM khalu dharmasAdhanam', kintu ve maharSi zarIra para bhI nispRha ho kara grAmAnugrAma vicarate hue eka vakta vItabhayapattana padhAre / unako padhAre jAna kara maMtrIne mahArAjA kezI se kahA ki Apa ke mAmA sAhaba dIkSA se udvigna ho kara yahAM Ae haiM, ApakA rAjya chIna leMge / kezIne kahA bhale le lo, inhIM kA hI diyA huA hai| maMtrI ne kahA-aisA nahIM bana sktaa| milA huA rAjya vApasa kaise diyA jAya / inako jahara dilavA denA cAhiye / maMtrI ke bacanoM se kezI rAjAne vaisA hI koyA: gopAlakoM se dadhi meM viSa milavA kara dilavA. dIyA, paraMtu devane tIna daphe dadhi meM se viSa hara liyA / aMta meM viSamaya dadhi bhakSaNa karane se zarIra meM vyAkulatA ho jAnese anazana kara lIyA aura 30 dinakA anazana pAla bhAvanA bhAte hue unhoMne kevalajJAna prApta kara ke zAzvatA sukha-mokSa-ko prApta kiyaa| usa vakta devane krodha meM Akara dhula kI varSA karake nagara ko dabA diyaa| punaH isakA uddhAra zrI vIranirvANa se 1669 varSa vyatIta ho jAne para zrI kumArapAlabhUpAla karegA, evaM prabhu pratimA ko nikAla kara usI tairaha udayamavat pUjegA "zrIvIranirvANataH SoDazazatamavaSaSTivarSANi yadA yAsyati tadA pAMzupUrItAM pratimA kumArabhUpaH karSayiSyati, pUrvavattAM pUjayiSyati ceti" isa ullekha se siddha huA ki vItabhayapattana prAcIna tIrtha hai, aura kisI vakta yaha jainapurI thI jahAM jainadharma rUpI sUrya tapa rahA thaa| aba socane kI bAta yaha hai ki ukta nagara kA phira se uddhAra huA yA nahIM, kumArapAlabhUpAlane prabhu pratimA ko nikalavA kara pUrvavat bhAva bhakti kI yA nahIM? kyoM ki vartamAna meM jo vItabhayapattana (bherA) hai vo Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 78 ] zrI satyA-vizeSa [av2 v dUsarI-tIsarI daphA basA huA hai ataH vijJAnoM se merA namra nivedana hai ki ve isake upara adhika prakAza DAleM jisase jaina janatA para upakAra hogaa| lekhanI ko virAma dene ke pahale yadi vartamAna vItabhayapattana ke viSaya meM bhI kuccha kahA jAya to anucita na hogA / prAcIna vItabhayapattana se tIna-cAra koza ke phAsale para jahelama nadI ke taTa para hI basA huA hai / isa samaya vItabhayapattana 'bhere' ke nAma se prasiddha hai / acchA kasbA hai, paMjAba se pezAvara jAte hue rAstA meM lAlAsA nAmakA jaMkazana AtA hai, yahAM se mere kI tarpha rela gADI jAtI hai, khAsa bherA kA sTezana bhI hai / isa vartamAna bhere ko base hue lagabhaga 800-900 varSa hue haiN| pahale yahAM jainoM kI vastI acchI thii| jainadharma kI jAhojalAlI thii| isa samaya jainoM kA eka bhI ghara zeSa nahIM rahA / kevala prAcIna eka jaina maMdira hai / jisa muhalle meM jaina maMdira hai usa muhallA kA nAma hai bhAvaDoM kA muhallA / isa deza meM osavAloM ko bhAvaDe kahate haiN| bhAvaToM ke muhale meM jaina maMdira ke siyA khaMDarAta naz2ara AtA hai| jaina maMdara bhI ati jIrNAvasthA meM AcukA thA, giranevAlA ho rahA thA, jainoM ke Thaharane ke lie kuccha bhI sAdhana na thA, paMjAba ke jainoM kA bhI vizeSa lakSya idhara na thA / sadbhAgya se saM0 1980 meM pUjyapAda AcArya mahArAja zrImadvijayavallabhasUrijI mahArAja sAhaba ke suyogya ziSya svargIya upAdhyAyajI mahArAja zrI sohanavijayajI yahAM (mere) padhAre maiM bhI sAtha hI thA isa prasaMga para paMjAba ke bahuta se sadgRhastha bhI vahA~ padhAre the| yahAM jainoM ke para- jaina dharmazAlAdi na hone se jenetara bhAIyoM ke makAna meM ThaharanA huA / bhere ke loga zraddhAlu evaM bhadrika haiM / jaba unako patA calA ki jaina sAdhu Ae hai, taba saMkaToM naranAriyAM darzanArtha Ae / jaina sAdhuoM ke AcAra vicAra kI bAteM suna kara mastaka dhUmAte hue Acarya pragaTa karate dhanya hai inako / AgevAnoM kI prArthanA se khule maidAna meM upAdhyAyajI mahArAjane devaguru dharma ke viSaya meM joradAra vyAkhyAna dIyA aura Aye hue jaina baMdhuoM kA zrI jaina maMdira kI ora dhyAna AkarSita kiyA- jIrNoddhAra ke lie jora diyA, jisake phala svarUpa pUjyapAda AcArya deva 1008 zrImadvijaya vallabhasUrIzvarajI mahArAja kI AjJA se zrI AtmAnaMda jaina mahAsabhA paMjAba ne isa zubha kArya ko apane hAtha meM le liyaa| paMjAba zrIsaMgha kI madada se mahAsabhAne prAcIna maMdira kA jIrNoddhAra karavAyA evaM prAcIna Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apha 1-2 ] vItabhayapattana kahAM hai [ 4 ] tIrtha kAyama rakhA, yAtrioM kI subhitA ke lie eka choTIsI jaina dharmazAlA bhI bnvaaii| prabhubhakti ke lie saba prakAra kA prabaMdha kiyA huA hai-paraMtu yAtrioM ke AvAgamana ke binA tIrtha kI zobhA nahIM ho sktii| yAtrioM ko kisI prakAra kI takalIpha nahIM hai-takalIpha hai to itanI dUra pahuMcane kI / yaha tIrtha yaDA prAbhASika camatkArI hai| vahAM ke rahIsoM ko isa tIrtha para utkaTa adA hai jaba koI aisA prasaMga par3atA hai taba maMdirajI jA kara naivedya-zrIphala Adi caDhAte haiM aura prabhubhakti karate haiM / ata eva jaina janatA kA idhara dhyAna AkarSita karatA huA AzA rakhatA hUM ki yAtrika gaNa jarUra eka daphe Akara isa pItabhayapattana tIrtha kI yAtrA kA lAbha uThAveMge aura samyaktva ko nirmala banAveMge / khAsa kara zrI sametazikharajI kI yAtrA kara dolI AnevAle yAtriyoM ko idhara AnA koI muzkila nahIM haiM / sujJeSu kiM bahunA ? jaina sAhitya sarvAMkALe jainAe sAhityanA kSetramAM puSkaLa kAryoM karyuM che. jaina lekhako moTe bhAge dhArmika zreNinA hatA, caturmAsamAM vihAra karavAnA jaina sAdhuone khAsa nivedha che, te samaye tenA eka sthAne hIte lakhatA. vaLI hemacaMdra ane evA bIjA jaina itihAsamAM prakhyAta thayelA pratApI purUSo eka sthAne rahetA, te paNa graMthA lakhatA. lekhako moTe bhAge dhArmika zreSThinA hatA tene piraNAme graMtho paNa moTe bhAge dhArmika zreNinA lakhAyA che. ane vaLI bhAratIya sAhityanA tara kSetrAmAM je viSaye upara carcA thA che, te ravA upara A lekhakoe paNa carcA karI che. AdhyAtmika bhAvanAo, dhArmika kathAo, zilpazAstra ane tIrthaMkaranA stotrA e sAhitya mukhyatve che. te uparAMta vijJAnazAstra, kAra, vArtA, nATako temaja lekho vagere sAMsArika viSayanA graMtho dvArA paNa yathAzakaya dharmane poSaNa ApyuM che. pre. glAjenApa ( 'jainadharma') Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIjammUH prabhavaH prabhurgatabhayaH zayyambhavaH zrIyazobhadrAkhyaH zrutakevalI ca caramaH zrIbhadrabAhurguruH / zIlasvarNakaSopaH sa pimalaH zrIsthUlabhadraprabhuH mayaMDavyAyamannAnisithA kuLanuM jo manamA zyAmAcArya samudramaGgusamitAH zrIbhadraguptAdayaH, zrImAna siMhagiristathA dhanagiriH svAmI ca vajrAbhidhaH / zrIpairo munirAryarakSita guruH puNyo guruskaMdila, zrIdevarddhipurassarAH zrutadharAH kurvantu vo maGgalam // ati prasiddha traNa A ga vA ca nA : 1 : pATalIputrI vAcanA : 2 : mAdhurI vAcanA : 3: vAlabhI vAcanA lekhaka zrI. meAhanalAla dIpacaMdra cI * mAtra suvikhyAta traNa vAcanA puratA ja nahIM paNa paramAtmA mahAvIradeva pachInA lagabhaga hajAra varSAMte je niyAsa A vikharAyelA paDayA che ane jene satrArInA niyamamAM karI zabada karavAnI AvazyakatA che. e varuM kALamAM thayelA vAnane prabhAvika mUtamAMnA ghaNAkhAnAM nAme uparanI mAre paMkitamAM AvI jAya che. ukata satAnA jIvana saMbaMdhI je kaMi AchI pAtaLI sAmagrI prApta thAya che e parathI te mahApurUSonI jainadhama pratyenI anupama sevA ane jaina zAsananI prabhAvanAnA khyAla Ave che. ane teozrInA caraNAraviMdamAM masta sahasA DhaLI paDe che. eTaluM' kahyA sivAya nathI cAlatuM ke be dI dRSTi devI, deza kALa pAne bA sega kA dAva prati mATe mAMDI teo ucita prabaMdha na karyo. rAta arthAta vAcanA ane graMtha bahutA jevAM Avazyaka kAryo na AdaryAM hota te sAce ja ApaNI pAse Aje je vArasA sAthe rahevA pAmyA che ane enA baLa para A jainadhama anya saprAyonI madhyamAM amRtama zAre mela che te sthiti na ja sabhavI zakata. vAcanAne sAmAnya artha te ' bhaNAvavuM ' thAya che. AcArya zrI ziSyone je sUtra ane artha zikhave che ene na parinAvAmAM vAcanA mApI kahevAya che. pazu kharI ata vAcanA mabaMdhI kahevApa nathI. jIvazAta je sAmudAyika rIte pAcana thayuM che. ane jainasAhiMcamAM ra viziSTa paranA tAra lekhAya che e paratve ahI TukamAM DaeNvanuM che. bhagavAna mahAvIra devanA nirvANu bAda eka hajAra varSanA gALAmAM je ghaTanA banI che, te A pramANe che: (1) pATalIputrI vAcanA ke je sthavira zrI bhadrabAhusvAmInA samayamAM thaI. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2]. AgAma-vAcanA [ 81 ] (2) mAthurI vAcanA ke je sthavira zrI audilAcAryanI netAgIrImAM thaI. (3) valabhI vAcanA ke je vAcaka zrI nAgArjunanI dekharekhamAM thaI. A traNa vAcanA saMbaMdhe atra vicAra karavAne che: madhya de.mAM sakhata duSkALa paDavAthI sAdhuo judA judA sthAnomAM vikharAI gayA. Ama thavAthI abhyAsamAM vikSepa paDe ane parasparamAM thate vimarza parAmarza aTakI ga. smaraNazakti paNa sateja thavAne badale maMdatAkati Daga bharavA lAgI. keTalAka vidvAna sAdhue kALanA bhakya banyA ane AcAra virAdhanAnA bhIrU keTalAka munipugoe svecchAe anazana AdaryA. varSo bAda dezanI sthiti badalAI ane gamanAgamana pUrvavatu sulabhatAthI AraMbhAyu tyAre upara varNita viSama paristhitimAMthI jeo bacI gayA hatA te sarva saMte magadhadezanA pATalIputra nagaramAM ekatra thayA. parasparanI yAdadAsta tAjI karI agiyAra aMga sudhInA jJAnanA AMkaDA meLavI lIdhA; paNa bAramA daSTivAda aMgane jJAtA keI dekhAze nahIM. e veLA saMpUrNa caudapUrvanA jANakAra zrI bhadrabAhusvAmI bAra varSane ema dhAraNa karI nepALa dezamAM rahyA hatA. e saMbaMdhamAM laMbANathI varNana tithaiogAlI pannA, Avazyaka cUrNi ane pariziSTa parva AdimAM apAyeluM che. TUMkamAM eTaluM ja kahevAnuM ke temanI pAse lagabhaga pAMcase ziSya pUrvajJAnanI prApti arthe pATalIputranA zramaNa saMdhamAMthI gayA chatAM kALanA mahAmyathI kahe ke abhyAsa karavAnI kSINa thatI zaktinA kAraNe kaho--game te kAraNe--mAtra emAMthI ekalA thI sthUlabhadramuni TakI rahyA. temaNe deza pUrvanuM jJAna barAbara prApta karyuM jyAre bAkInAM cAranuM te mAtra trathI ja ane te paNa have pachI anyane na bhaNAvavAnI AjJA pUrvaka meLavyuM. e samaye cauda pUrvavara zrI bhadrabAhusvAmI je zabda uccAre che e parathI bhaviSya kALanI viSamatAnI kaMIka jhAMkhI thAya che? zaTALamaMtrI jevA kulIna kuLamAM janma pAmIne vidyAsaMpanna sthUlabhadra jevA gaMbhIra ne vinayazIla purUSa, ke jeNe kayA vezyA sAthenI bAra varSanI gADhI prItane, sApa kAMcaLIne tyAga karI de tema, kSaNavAramAM tyajI dIdhI ane naMdarAjavInA maMtrIpadanI ThakurAIne Thokara mArI kevaLa virakata bhAve bhAgavatI dIkSA svIkArI saMyamamAM zaurya dAkhavyuM, ane jene anya je na maLe evuM preyasI kezyAnA AvAsamAM SaTrasa bhejana laI cAturmAsa karyuM ne tene zrAvikA banAvo-evA prabhAvazALI paNa zratajJAnane durUpayoga karavAmAM tatpara thaI gayA tyAM bIjA echI zakitazALI manuSyanI zI vAta karavI ? samaya bArIka AvI rahyo che. mAnava samudAyanI mAnasika zakitaone prati samaya hAsa thai rahyo che. kSamatA ne gaMbhIratA naSTa thatI cAlI che. evA samaye bAkInA pUrvenuM jJAna pracalita thAya emAM mane zreya nathI jaNAtu." A vacane mAtra te kALa puratAM ja sAyAM hatAM ema nahIM paNa Aje 5gu teTalAM ja sAcAM ane zraddheya che. guccama vinAnuM ane adhikAra vihunuM jJAna barAbara pacatuM nathI ja, ulaTuM adhurA ghaDAnI jema chalakAI jaI vinAza notare che, (2) mAthurI vAcanA-A vAcanA zrI vIra nirvANu samayathI saM0 827 thI 840 sudhInA gALAmAM thayAnuM maMtavya manizrI kalyANavijayAtuM che. e saMbaMdhamAM vI Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [< 1 zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [ varSa 4 nirvANu saMvat aur jaina kAla-gaNunA ' nAmaka pustakamAM lakhANathI judA judA graMthanA AdhAro TAMkA matanya siddha karavAmAM prabaLa prayAsa teoe senye che, jo ke pATalIputrI vAcanA jeTaluM vistArathI varNana A saMbaMdhamAM maLatuM nathI chatAM AnuM mahattva Adhu nathI ja. AcAya maki nIyamAM, jenA kaDaka Ana, bhareMbaranI kayASavImAM ane kavikAsasanuM zrI sukhacaMdrasUriI ta yogAsI vRttimAM mAdhurI vAcanA mukhabI mahattvapUrNa ullekho draSTigAcara thAya che. AcArya kAlanA samayamAM pazu duSkALanA kANuthI Agama gruta vyavasthita thaI gayuM hatuM. keTalAye vratadhara sthavirA paraloka prayANa karI gayA hatA. vidyamAna zramaNugaNamAM paNa panapAnanI pratti maMda thai cUkI hatI. AdhArabhUta vara tarike nAma levAnuM suya to e samaye-e praudyamAM-mAtra zrI akSara hatA. durbhikSanI avyavathA sudharatAM ja ukta saMtanI chAyAmAM mathurAmAM che. prasadha ekatra thA ane mAgamAne vyavasthita karavAnA Avazyaka kAryoMmAM lAgI gayA. jemane je je sUtra athavA te ene amuka bhAga yAda hatA te lakhI levAmAM AvyA. e saMgraha parathI Agamane vyavasthita karI pUjya zrI ska`dilAcArye sAdhune vAcanA ApI. tethI ja A mAdhurI vAcanAnuM khIjuM nAma 'skaMdilI vAcanA ' paNa kahevAya che. sAmAnya mAnyatA evI che ke Agama zAstra, zrI devagimi kSamAtramuna samayamAM, zrI vIt 90 varSe puratAzta thayA, e pahelAM tamAma Agama AcArya, upAdhyAya ane sAdhuone mukhapATha hatA. arthAt smRtinA baLapara e jJAna nabhatuM. A mAnyatA poSa gAthA 'yadi pummi nathare... ...nI che. pazu e ekatApe svIkArI levAnI jarUra nathI, e sAthe anuyAgAra sUtramAM karAyuM che ke putra pustaka para lakhAyela mAna ke drazya dhRta" dhyApaka have jo zrI che ' hiMganUi pUryo bata akhAyeluM vrata ja nahIM to uparyukta kallekhanu kANu na ja raheta evA bIjA keTalAka pADo parathI sahaja anumAno zakAya tema che ke zrI devadurgANu kSamAzramaNanA samaya pUrve paNa jainazAstra lakhavAnI pravRtti zarU thai cUkI hatI. alabata, eTalu' kahI zakAya ke e kALamAM moTA bhAganI smaraNazakita smRti sateja hAvAthI sarva kAM lebara karavAnI AvasatA nADI, ApyuM (3) vAlanI vAcanA--je samayamAM mathurAmAM A skaMdilajInI AgevAnI heTha 5 AgamavAcanA thai, e lagabhaganA kALamAM valabhInagarImAM zrI nAgArjunasUrinI doravaNIthI zramaNusaba ekaTho malyo. AjanI maphaka e kALe nahotAM samAcArapatrA ke nahAtAM tArI yA patravyavahAranAM sAdhanA ke jethI bhAratavarSanA eka khUNe thatI kAryavAhInA vALa jha bhInna khUNe pAMthI naya. vaLI pAdavAmI mA niyata samayamAM ekAdA nivRta sthaLe ekatra thaya ge vAta paNa sulabha natI. bhAranA jevI zAMti zAMti na te satra pravanatI hatI ke na te AjanI mAphaka vidyAnI sAnukULatA hatI. A kANAne laI valakhAnA zravane mathurAmAM banatA banAnI jhAMkhI sarakhI nahatI. bAkI je durbhikSe, ane je abhyAsI jJAtAnA kALadharma, zeSa sacavAi raDela jJAnapujane sagRhIta karavAnI karajanu bhAna zrI skaMdilasUrine kAvyuM. te ja kAraNe zrI nAgAnane preraNA dIdhI. mA vAcanAmAM amaNe AsA Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 1-2 ] Agama-vAcanA [ 83 ] . nAgAne bhAga lIdhe thavAthI che. nAgAjInI vAcanA ` tarIke padma oLakhAya che. A ya vAcanAno tu khuda sthAnamAM thayA chI kALanI daSTie samakAlIna che. bheMmAM visarAijatA Agama jJAnane-bhulAi jatA prakaraNa-adhyayana ke uddezAne punaH ekavAra kaMpano saMbaMdha joDIne vyavasthita rUpa ati Avasyaka kArya pAra tavAmAM AvyuM. durbhAgyanI vrata bheMTalI ja * OM OMna vAcanAcyAnA kAryamAMthI paravAryA bAda siddhadvArA A banne mahAvine paraspara maLatvanuM nathI banyuM. koTho ja magamAM keTaleka ra mahI gayA che, je vidhamAna TIkAonA ujjaikha parathI nayanapathamAM Ave che. to pachI. daiva hiMndu zabamanu nAma Agama pustaDha karavAmAM mukhya bAma jI che enuM zuM kAraN ? A prazna sarva sabhave che ane e saMbaMdhamAM munizrI kalyANavijayajIe je samanvaya karyo che te buddhimAM utare tevA che. eTalu ja nahI paNu AdhAra mUkavA lAyaka che se uparyukata vAsanA thAne lagabhaga de vadhu tIta thayAM tyAre vANInagaramAM zrI dehiMgaNu kSamAtramaNanI adhyakSa heThaLa zramasadha ekatra thayA. pravartI rahelI paristhiti para, divamAnadivasa sIdhu panI mAruktipura ane paganI deza sthitiSara, bhArakAthI palAna karyuM. puSkaLa vicAraNAne aMte vidyamAna satyane cAra karavAno nirdhAra karyo. e veLA agAnI be vAcanAnA samaye khapapuranA sakhavAmAM Avela siddhAMto mejuda hatA te ekatra karavAmAM AvyA. e uparAMta je je graMtha-prakaraNa mAjIda hatA te, ane je je viSayo e samayanA zronI yAdadAstamAM ramata te mane TapakAvI kevAyA. e samaye ja ubhaya vAcanAnA take banatI samajutIthI miTAvI, paraspara samanvaya sAdhI sutrapADamAM eNvAkSo bAlunA zubha prayatta sevA. Ama chatAM jemAM mahattvanA bhe ke pArDanara najare paDayA te TIkA-raziAdimAM saMgRhIta karavAmAM AvyA. keTalAka prakIrNAMka graMtho je mAtra eka vAcanAmAM ja hatA te te rIte utArI levAyA te pramANu manAyA. Ama pUchyuM zaiva Ni sabhAmaNe gAyelAM metIne mALA karavApa bahAnuM ane bhAvi jAte ati lAbhadAyI kArya karyuM. pUjya devahi~gaNie siddhAMta lakhavAmAM zrI sphuliAcArya nI mAthurI vAcanAnu anukaraNa karyuM ane jyAM jyAM nAganuMno prayanA Adhe mIThuM haze. devAmAM mUche tyAM e vAtane TIkAmAM nirdeSa kayo, vaLI ja pAThAMtaro nAgArjuna vAcakanA anuyAyI krAi paNa rIte jatA karavAne taiyAra hotA te sarvanA mUla sUtramAM 'dhAyanaMtare pukhta'evA zabdo sani ullekha karavAmAM yA. A vastunI sAbiti mATe munizrI zravRvijaLa laganaga sAta bALakonAM dANa Ape che. zrIdevanTiMga kSamazramaNe nadInI yugapAna virAvalImAM ! ane nAgAna e bane AcAyone vana kyuM che. paratu emAM zrI nAgArjunanI ma Ae zrI kAzane kula vana vizitA sUcaka che, a sveTale sudhI kahI dIdhuM che ke Aja sudhI bhAratamAM suvicAnA anuyogano pracAra thai rahI che. vA khyAtiSTharaka TIkAmAM AgAma mAgirijInA paNa e ja mana che. A sivAya khIjA dhrupakSA che jenI carcA atre asthAne che. kadAca A mAnyatA sau koi na padma svIkAre chatAM evu te nimsa spaSTa che ke vidyamAna Agamana je Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka saMgraha ApaNI najara sAme dekhAya che enA saMgrahakAra ukata mahApuruSe che ane e sarvane pAnA pustake caDhAvI bhUlAI jate aTaka vanAra paramopaka rI saMta zrI. devaddhigaNi kSamAzramaNa che, dIrdha dRSTithI A kAryanA zrI gaNeza na thayo hota to Aje ApaNe kevAye ajJAna timiramAM AthaDatAM hota ! Aje digaMbara saMpradAya pAse mULa zAstra jevI koI vastu nathI jethI pAchaLanI racanAomAM bhinnatAone sumAra nathI rahyo; tema ApaNI paNa dazA thai hota. jainadharmanI sanAtanatA, enAM tenI akATayatA ne vizachatA sthApavAnuM eka mAtra sAdhana Agama ja che. kALanI karAze pheraphArI ne dezanA palaTAtA saMyoge chatAM, mAnyatAnA kadAgrahone vaLagI na rahetA kevaLa bhavabhIrutAnuM avalaMbana caDI mAtra paramArtha daSTi najara sanmukha rAkhI, mULasvarUpe saMrakSaNa karavAnuM mahAkArya karanAra uparyukata mahApurUSe dhanyavAdane pAtra che ! bhUri bhUri vaMdana ho e saMtane ! prAraMbhamAM TAMkela stutimAM zrI nAgArjunanuM nAma dekhAtuM nathI. vaLI naMdImAM ApavAmAM AvelI mAdhurI yugapradhAna paTTAvalImAM temaja vAlabhI yugapradhAna paTTAvalImAM krama tathA nAmamAM thoDo phera dekhAya che. tethI e saMtanI karelI se vAne jarA paNa kSati pahoMcatI nathI. emanAM je Acho pAtaLAM jIvane jANavA-jovAne prasaMga prApta thAya che te uparathI nizakapaNe kahI zakAya ke bIjI badhI bAbate karatAM AtmakalyANa ane paramArtha vRtti e temanAM mukhya dRSTibinduo hatAM. zratadharA' padathI jemanAM nAma nathI lakhAyAM e sarvane paNa vaMdana thaI jAya che. Ama prAraMbhanI ATha paMkitanA saMtenA jIvana jANavAnI jijJAsA sahaja pragaTe che. prasiddha vAcanAomAM emAMnA keTalAka sAkSIbhUta che. chatAM ene lagatI sAmagrI sArU gujarAta choDI baMgALa ne bihAra tarapha, paTaNA ane mathurA tarapha kadama mAMDavAnI jarUra che. mathurAnA kaMkAlITIlAmAMthI je vastuo prApta thaI che e parathI keTalIka bAbate para ajavALuM paDayuM che. zrIkalpasUtramAM AvatAM ukata zramaNonAM nAma sAthe joDAyelAM gotranAM mULa jaDI AvyAM che. haju zodhakhoLa karavAnuM kSetra tyAM vizALa che. dura javAnI jarUra nathI. varSo sudhI bhulAI gayelI sarAka jAti tarapha najara karIzuM ane e saMbaMdhamAM jude jude sthaLe videzI ItihAsakAroe karelA ullekho tarapha dRSTi pheravIzuM te sahaja jaNAze ke eka kALe e jAti saMdhamAM agra sthAne haze. vaLI eTaluM te ughaDuM che ke kalyAgaka bhUmie e tarapha che, cama jinapatizrI mahAvIra devano vihAra paNa e ja kSetramAM che ane tyArapachInA keTalAya paTTadhara tyAMthI ja prApta thayA che ane temanA jIvanane chevaTa sudhIne kALa paNa tyAM te vyatIta thayela che. je dubhikSAe vAcanA 1 agatya ubhI karI e ja durbhikSanA kaparA varSomAM itihAsa sAMkaLI zakAya tenI ghaNI ghaNI sAmagrI naSTa thaI, Ama chatAM "bha gyu teye bharU' e kahetI mujaba je kaMI chuTuM chavAyu lAbhI zakAya tema che te hastagata karavAne zodhakhoLanA nibaNAtoe e kSetramAM pahocI jaI, satvara e kAryamAM lAgI javAnI jarUra che. jaina samAje emAM pUrNa sahakAra ApavAnI agatya che. ane ema thAya te ja A hajAra varSane vyavasthita itihAsa taiyAra karavAmAM sarvaprakAranI sAnukULatA thaDa paDaze, eTaluM ja nahi paNa emAMthI ghaNuM navuM jANavAnuM prApta thaze. eTaluM karIzuM teye pUrvAcAryonuM kaMika aMze RNa adA karavArUpa saMteSa udbhavaze ! www.ainelibrary Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upama A sthUlabhadrajI mahArAjanAM e ziSyaratno Aya mahAgiri ane Aya suhastInA jIvananA viziSTa prasa`ge.-jinakalpanA svarUpa sAthe. lekhakaH munirAja zrI suzIvijyajI 66 vaduranA vasudharA " parama pavitra pUrva purUSoe, sAkSaravaree ane sama vivAcyuM, tu dharAne " nagamAM " vizeSathI vibhUti karI che, te thAya ja che. kAraNa ke eka ekathI caDhIyAtAM, bahu mUlyavALAM, aneka ratna temAMthI utpanna thAya che. manubarano paNa e ja vasudharA para kaMpanna thAya che, ane jagatamAM jenI kiMmata dha paNa rIte AMkI zakAtI nathI e durlabhamAM durlabha manuSyabhava che, ke jenI ekeka kSaz amUlI che. devendrone paNa jhakhanIya ane ciMtAmaNi ratna samAna A manuSyabhavanI paravA oN sivAya baMne varI nAkhI, ati manu yamarAjanA dhAmamAM pagI gayA, kaeN jaeNmanuM nAmanizAna paNuM nathI. paraMtu je mahApuSoe jIvanane kaeNmpamAM ucca mAzamaya banAvyuM DrAya, Atmagune vicAvyA ya, Abhane mAnathI gati karyo ya, pugavilAsAne zAna mArI ya, savita rUpa cAtri pAmIne potAnA AtmAne tAryo hAya, jagatanA jIvApara upakAra karIne emane sasAra sAgarathI taravA mATe naukA samAna banyA. Troya, rAsa-sidghAMtanuM dahana karIne bhAvI. praznane mATe mananA mananA samarpI rAya, " AvI chaya kara zAsanamasI" evI bhavanA bhAvI ya, ahiMsAno hiMDa nAda pago TAma, ane jenu jIvana sarve vene AdIma TrAya; evA mahApurUSenI gujavaLa kIti - AmaMtivAdI" jagatamAM pavanI varte che ane te savaMte vanIya bane che a-dita, dAisa vagere anya evA mahApuranAM yazogAna gAya che. .. carama caturthAMza pUdhara, mahAmaMtrI zakaTAlakuladIpaka, nau samrATa candragupta pratiAdhaka, dura durata, zrI raghulIbhAi mArAjanA paprabhAvaka dhAdhara, yugapradhAna, Arya mahAgirijI ane bhAI dIyAmI pazu e ja karinA hApuNya hatA. A mahApurUSonA saMbaMdhamAM ghaNuM lakhI zakAya ema che, paraMtu sthAna ane samayAkinI anukU LatAne anusarIne A ApuranA gamatA jIvanA viziSTa prasaMge ja maMtre ALakhavAnA che, ke je saune AdarzarUpa bane ! Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 1 ] sAMsArika paricaya sabaMdhI kAMIka A mahApurUSenAM janma, mAtA-pitA ke kuLa saLI karka paNa ullekha cira thato nathI. paNa pavitra zrI satramAM temaja paziSTha parvamAM paNa teno klekha nahI. mAtra zrI kalpAbanI sthavirAvalI parathI eTaluM ja jaNAya chaeN, ke khAya mAgiki * elAyagotra " nA ke, ane A mustIvAthI "niyaMtra " che. . zrI jaina anya prakAzaviroSAMka [ * 4 bIjI' kumArapALa bhAtra pratiSedhaka trisata bhagavAna zrI rubacadrasura para racita pariziSTa parvamAMthI eTaluM jaNAi Ave che ke A banne mahApurUSone bAlyAvasthAmAM caNA nAmanI jIe temane mAtAnI jema heryAM hatA, ane uccattama dharmazir ApyuM hatuM. tene laIne ja temanA nAmanI pUrve Ara upapada tarIke khelaya che. te banne jaNa eka ja nagaranA hoya temaja paraspara mitra hoya, tema pariziSTanA pArDa uparathI kalpanA thai zake che. A uparAMta yugamAna gAma parathI teono sthapAya paNa meLavI zakAya che. Aya ane sirijha hAine gRtama paryAya 3 varSanA ane Aya hastIne 24 varSanA hatA.3 gAlinanI prApti AlyAvasthA sphaTika jevI nila DAya che. paNa jema sphaTika ratnano samipamAM game te vastu ApaNe lAvIne mUkIe, to emAM tArA pratibiMba paDe che, tema bAlakanA jIvanamAM ApaNe jevA saMskAra pADIye tevA saMskAro paDe che. A magiri ane Aya sustIne rakSA nAmanI ASe bAlyAvasthAmAM ja sArA sakAze pADI uccattama dhama zikSANu ApyuM hatuM. AnA pratApe bane manoe zrI sthulIbhadrajI mahArAjano pAse caritra gIAra karyuM ka AvAM bhagIratha mAgatA jIvanabhaH nibhAvavAnI bhaSma-pratA karavI e sthUla zarIranA guNo nathI, paNa e AtmAnA ja guNo che. jyAre mAnavane uccattama jIvananI tAlAvelI jAge che, tyAre mAnava, mAnava maTIne, deva bane che. # 1 therassa NaM ajjathUlabhaddassa goyamasaguttassa aMtevAsI ime duve therA aMtevAsI ahAvacA abhinayA husthA, saMjahAre akSamahAgiri "palAya caragupte " there sAmuddhathI 'vAlidyutanutte' / / zrI suyodhivA pR0 (12) 2 tI hi yakSAryayA yAtyAdapi mAtreva pAlitI / ityAdI jAtI mahAgirisuhastinI ||37|| pariziSTaparva sarga 10 3 mahAn saprati athavA jainadharma nA digvijaya " e nAmanA pustakamAM A suhastI svAmIne gRhasthaparyAya 30 varSIne batAvela che. 4 'yugapradhAna gaDikA'mAM A* mAgiri mahArAjanA dIkSAparyAya 40 varSIne, ane Arya suhastIchane 30 varSanA dIkSAparyAya che. " mahAna saprati athavA jainadhama nA digvijaya" mAM A suhastojIne 24 varSanA dIkSAparyAya kahelo che. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2] be ziSyaratna [ 87 ]. paraMparAgata maLela vArasa vizvavaMdya prabhu zrI mahAvIradeve vizvanA sarva bhAvane kevalajJAna vaDe hAthamAM rahelA AMbaLAnI peThe jANyA, eTaluM ja nahIM paNa surAsurendroe racelA samavasaraNamAM ArUDha thaIne, artharUpI sudhArSiNo vANIne varasAda varasAvI, dharmarUpI 95tarUne navapallavita banAvyuM. gautamAdi gaNadharoe temAMthI buddhirUpI svayaMbhUramaNa samudro bharI lIdhA, ane dvAdazAMgIrUpI: bAra mahAnadIo bhavya prANIonI dharmapipAsAne zAMta karavA vahetI mUkI. prabhu mahAvIrasvAmInI vidhamAnatAmAM ja nava gaNadhara nirvANa pAmyA hatA. phakata prathama gaNadhara zrI gautamasvAmI (idrabhUti) ane paMcama gaNadhara zrI sudharmAsvAmInI ja vidhamAnatA hatI. A bemAM dIrdhAyuSyavAna zrI sudharmAsvAmI hovAthI ga7 vagerene sarva bhAra temane zire hatuM. eTale bhAvI prajA mATe dvAdazAMgI temanI ja kAyama rahI. zamaNu bhagavAna mahAvIranA nirvANa bAda vIza varSe zrI sudharmAsvAmI mukitamahelamAM padhAryA. temane vArasI zrI aMbUsvAmIne saMpA. teo vIranirvANa bAda 64 varSe mekSamAM padhAryA, ke tarataja "mana:paryavajJAna, paramAvadhi, pulAlabdhi, AhAraka zarIra, kSapakazreNi, upazamaNi, jinakalpa, parihAra vizuddhi sUmasaM5rAya, yathAkhyAta cAritra, kevalajJAna ane mekSagamana; A bAra vastuone bharatakSetramAM viccheda thaye. emane vorase zrI prabhavasvAmIne saMpAyo. temane vArase (dazavaikAlika sUtranA kattAM ) zrI sayaMbhavasUrine saMpA. temane vAra zrI yazobhadrasUrine soMpAya. temane vAraso zratakevalI bhagavAna bhadrabAhasvAmIne soMpAya. temaNe aneka graMtha para niyukitao racI. te sivAya, vyavahArasUtra, dazAzrutaskaMdha, bahatA kalpa, kalpasUra, vagere aneka graMtho racyA. teo vIrA, 170 varSe devaloka gayA. temane vArase tharama caturdazapUrvadhara sthavira bhUlIbhadrajI mahArAja ne soMpAye.teo vIrA, 218 (215)mAM devaloke siDAvyA. temanA svargArohaNa bAda chellA cAra pUva (kalyANapUrva, prANuvAyapUrva, kriyAvizAlapUrva ane lekabindusArapUrva), samacaturastra saMsthAna, vajaSabhanArAca saMdhayaNa ane mahAprANadhyAna viccheda pAmyAM. temane vAraso vidhamAna darzapUrvadhara Arya mahAgirijI ane Arya suhastiIjIne soMpAye. 5. 1 AcArAMga, 2 sUyagaDAMga (sUtrakRtAMga ), 3 ThANAMga, 4 samavAyAMga, 5 vyAkhyA jJapti (bhagavatI), 6 jJAtAdharma kathA, 7 upAsadazAMga, 8 aMtagaDa (aMtakRdazAMga), 9 aNa rAvavAI dazAMga ( anuttarapapAtikadazAMga), 10 praznavyAkaraNa, 11 vipAkasUtra ane 12 draSTivAda, 6 titthaM ca suhammAo niravaJcA gaNaharA sesaa| -vyAkhyAprajJaptivRtti / 7 " vIrAt bIjI sadImAM naMdarAjAnA samayamAM dezamAM (magajamAM?) eka samaye uparAuparI bAra varSane mahAbhISaNa dukALa paDatAM saMdhane nirvAha muzkela thatAM kaMThastha raheluM dhama sAhitya lupta thavAne bhaya thatAM, sukALa Avye magadhamAM-prAyaH pATalIputra (paTaNa)mAM saMdha bhegA thaye ne je je yAda hatuM te badhuM ekatrita karyuM AnuM nAma magadha-( pATalIputra ) pariSadU kahIe te cAle. AcArAMga Adi 1 aMge saMdhAyAM ane bAramu draSTivAda nAmanuM aMga nAza thayA jevu' lagabhaga hatuM, ane mAtra AryabhadrabAhu ja te vakhate 14 pUrvadhara hatA. www.jainelibrary lain Education International Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jana satya prakAza-vizeSAMka [ varSa 4 yugapradhAna-kALa zramaNa bhagavAna mahAvIradeve zrI gautama gaNudhare pUchelA praznanA pratyuttaramAM jaNAvyuM ke- gautama ! mArI pArTa thI sudharmAthI zarU karIne yAvatu du:pusahasUri sudhI 2004 yugapradhAna AcAryo thaze. te paikI Arya mahAgirijI ane Arya muhastIjI navamA ane dazamAM yugapradhAna tarIke che. banne mahApurUSane yugapradhAnakALa yugapradhAna gaNikAmAM Ape che. Arya mahAgirijIne 30 varSane ane Arya sustIjIne 46 varSa che. luptajinaka5nI tulanA ane tenA nAyaka Arya mahAgiri eTale paramatyAganI mUrti, akhuTa jJAna bhaMDAra, ane luptajinakakalpo jhaMDo uThAvanAra Adha yogIzvara, vIra saMvatanA trIjA saikAnI eka mahAna samartha vyakita. temaNe aneka ziSyo karyA ane pitAne gaccha Arya sahastIne seM. jinaka5ne viccheda thayela hovAthI gacchanizrAmAM rahIne ja luptajinakalpanI tulanA karavA lAgyA. sarvaviratinA tejathI chalakAI jatA muni jayAre yogabhUmikAmAM praveza kare che tyAre tenuM Atma-sauMdarya jagatanA sarva jene AMjI de che. bhagavAna jaMbUsvAmI mukti mahelamAM padhAryA e ja samaye jinaka95 vicchinna thaI gayela hoI vicchinna jinakalpanI tulanA karIne tene sateja karavAnuM bahumAna e mahApurU pane ja ghaTe che. jinakalpanuM svarUpa prAsaMgika rIte ahIM jinakalpanuM svarUpa ALekhatAM amane AnaMda thAya che, kAraNa ke A NA pUrvamaharSioe sva AtmAne keTalo badhe meLavyuM hatuM, mehasAmrAjyanA samartha saMdha draSTivAda nimitte kaIka vicAra karavA lAgyA. bhadrabAhu A vakhate nepAla dezamAM mahAprANu nAmanA dhyAna mATe gayA hatA. temanI pAse sthUlabhadra Adi sAdhuone "pUrva" zIkhavA saMdhe mokalyA. sthUlabhadra mULa nAgara brAhmaNa, naMdanA maMtrI zakaDAlane putra, ne vIrAt 156mAM dIkSA lenAra. temaNe daza pUrvanI mULasUtra tathA artha sahita vAcana lIdhI ne chevaTanA 4 pUrvanI mULa mAtra vAcanA lIdhI. A sarva zrI bhadrabAhunA svarga gamana-vIrAt 170 pahelAM banyuM." A samayamAM sthUlabhadranA sAdhvI bahena dvArA prApta thayelAM bhAvanA, vimukti, ratikalpa ane vivikataca-e nAmanAM cAra adhyayane paikI prathamanAM be adhyayanane AcArAMga sUtranI be cUlikA tarIke pejita karyA ane bIjA be adhyayanane dazavaikAlikanI cUlikA tarIke vejita karyA. sthUlabhadra vIrAt 219mAM svargastha thayA. teo chellAmAM chelA 14 "pUrvadhara" (pUrvANanArA ) [ pariziSTa parva sarga 9 ]." -zrI jainasAhityane saMkSipta itihAsa, 50 36-37. 8 mahAgirisuhastyAcA vajrAntA dazapUrviNaH // 34 // (pariSahAdyupadravairakampyatvAt mahAgiririva mahAgiri / jAkumAmUTane kudaratIya mudasta ) 9 "vucchinne jiNakappe kAhI jiNakappatulaNamiha dhIro / taM vaMde muNivasaha mahAgiri paramacaraNadharaM // 1 // - kalpasUtra / Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a'ka 1-2 be ziSyarane [ 89] yoddhAo sAme kevI rIte bAtha bhIDI hatI, anaMta darzana, anaMta jJAna kevI rIte prApta karyuM hatuM ane chevaTe mukita ramaNIne kevI rIte varyA hatA; e sarva vRttAMta ApaNe jANI zakIe chIe. temaja ji: kalpane aMgIkAra karanAra mahApurUSa kaI keTIne have joIe ? ochAmAM ochuM tenuM jJAna keTaluM hoya ? saMghayaNa karyuM hoya? sAmarthya keTaluM hoya jinaka95 aMgIkAra karatAM pahelAM sva-AtmAne keTalo keLavA joie ? ane jinakalpa svIkAryA bAda game teTalA vikaTa prasaMge upasthita thAya, te paNa koInI paNu dayAnI bhikSA karyA sivAya ke leza mAtra Arta saidra dhyAna kayA sivAya, karelAM karmone bahAdurIthI bhogavI, tene bhasmIbhUta karI, ghAti adyAti sarva karmone cakacUra karI, chevaTe janmamaraNa pherI TALI vAvatuM anata, avyAbAdha, avicala evA mokSane kevI rIte meLave che; vagere svarUpa khyAlamAM Ave che. vizvaprakAzaka sahastrAzuM potAnA suvarNamaya sahastra aMzune saMharI laIne astAcala parvata upara prayANa karI gayo hoya, ghanaghora aMdhakArane paTa patharAI gayuM hoya, sarva cho ArAmanI icchAthI nidrAne adhIna thayelA hoya, kALa kALanuM kAma karI rahela hoya, ane madhyarAtrine samaya thayela heya; e samaye jinakalpa abhilaka mahApurUSa jAgrata thaIne A pramANe ciMtavana kareH mArA AtmAne meM saMsAra -samudrathI tAryo, Adhi, vyAdhi, upAdhine cheDI, dhana-dolata, kuTuMba-kabilA sarvane tIlAMjali dIdhI, Indrayadamana karyuM, kaMdarpadalane kahyuM, ninidAna kuzalAnuSThAna pUrvaka nirmala-cAritra pALI AtmAnuM kalyANa karyuM, parahitane mATe ziSyasamudAya paNa ghaNo karyo, gacchanuM pAlana karanArA evA samartha ziSya paNa thayA ane have vartamAna kALamAM viziSTa prakAre svaAtma-kalyANa karavA mATe ucca prakAranuM anudAna karavuM ucita che. e pramANe ciMtavIne viziSTa jJAnapUrvaka zeSa AyuSyanI svayaM AlocanA kare. jo tathA prakAranA viziSTa jJAnane abhAva hoya te viziSTa jJAnavALA anya AcArya varyane pUchIne zeSa AyuSyane nirNaya kare. alpa AyuSavAna hoya te "bhakataparijJA" vageremAMthI koI paNa eka maraNa aMgIkAra kare. ane je dIrdhAyuSavAna hoya, chatAM paNa jadhAbata atyaMta kSINa thaI gayela hoya te vRddhavAsa svIkAre. zArIrika baLa sArAmAM sAruM hAya, vajatrakaSabhanArA saMdhayaNa haya, jaMghAbala kSINa thayeluM na hoya te jinakalpa abhilASuka prathama pAMca prakAranI tulanA vaDe karIne svaAtmAne tele. te A pramANe "taveNa satteNa sutteNa egatteNa baleNa ya / tulaNA paMcahA vuttA jiNakappaM paDivanjao // [tapasA satvena sUtreNa ekatvena balena ca / tulanA paJcadhoktA jinakalpaM pratipadyamAnasya // 1 // ] tapa vaDe, satta vaDe, sUtra vaDe, eka vaDe ane baLa vaDe, A pAMca prakAranI tulanA vaDe karIne jinakalpane pratipAdana karelo che. tulanA-bhAvanA-parikame A sarva paryAya che. bIju A jinakalpane aMgIkAra karanAra mahApurUSa prAyaH AcArya, upAdhyAya, pravartaka, Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina satya prakAzavizeSAMka sthavira ke gaNAvacchedaka A pAMcamAMthI koI paNa eka have joIe. te kaMdarpAdi10 pAMca aprazasta bhAvanAne tIlAMjali daI uparyuMkata prazarata pAMca bhAvanA vaDe karIne AtmAne tene te A pramANe : (1) tapabhAvanA-sudhAne jItavAne mATe tapabhAvanAthI sva AtmAne tole, kadAcita deva vagerenA upasargAdikathI aneSaNaya (akathya) AhAradika thaI jAya, zuddha bhikSA na maLI zake, divase para divase vyatIta thatA jAya, cha cha mahinAnAM vANu vItI jAya, chatAM paNa lezamAtra calAyamAna na thAya, ane UlaTe AbharamaNutAmAM talina thato jAya. A pramANe tapabhAvanA vaDe karIne prathama bhAvanAne bhAve. (2) satvabhAvanA-bhaya ane nidrAne jItavA mATe savabhAvanAthI svaAtmAne tAle. A bhAvanAnA peTA vibhAga pAMca varNavelA che. aMdhakAramaya rAtri thaI gaI hoya, sava vizva nidrAne vaza thaI gayuM hoya, te samaye (1) upAzrayamAM, (2) upAzrayanI bahAra, (3) cokamAM, (4) zUnyagRhamAM, (5) ane pAMcamI vakhata bhayaMkara smazAnamAM; ema uttarottara sarvasthAnamAM kAussagmadhyAne rahe. A pAMca prakAranI sattvabhAvanAthI uttarNa thayA bAda prastuta mahAtmAne jagatanA koI paNa prANuthI bhaya raheto nathI. ane dina hoya ke rAta hoya chatAM paNa AMkhanuM maTakuM sarakhu paNa na mAre. e pramANe bhaya ane nidrAne parAjya kare. ema bIjI bhAvanAne bhAve. (3) sagabhAvanA-sUtra vaDe karIne AtmAne tele. arthAt sUtrane eTalA badhA daDha kare, kaMThastha kare, ke jema sva-nAma pUchavAnI sAthe ja kahI de tema dareka sUtrane kahe. divasa hoya ke rAta hoya chatAM zarIranI chAyA (paDachA)nuM avalaMbana lIdhA sivAya paNa AvRtti mAtrathI zvAsozvAsa, prANa, stoka, lava, muhUrtAdika, samaya, kAla vagerene nirNaya kare. A pramANe tRtIya bhAvanAne bhAve. (4) ekatvabhAvanA-eka vaDe svaAtmAne tela. A pramANe ekava bhAvanA bAvatAM chatAM sAdhu-samudAyanI sAthe ke sAdhu-samudAyanA koI paNa muni sAthe pUrve pravarte AlApa, saMtApa, sUtra, artha, ke svArtha, sukhaduHkhanI vAta, koI paNa jAtanA prazno temaja paraspara vArtAlAbha, kathA, vitaMDAvAda, vagere kaMI paNa na kare. bAhya mabhavane bhUlathI ja vyavacheda kare. zarIra ane upayogI upadhimAM paNa anAsakita bhAve varte. A pramANe caturtha bhAvanAne bhAve. (5) balabhAvanA- balavaDe svaAtmAne tele. bala be prakAranuM che. zArIrika bala ane manovRti bala. temAM zArIrika bala paNa jinakalpa abhilASakane viziSTa prakAranuM joie, kAraNake eka paganA aMguThA para cha cha mahinA sudhI khaDA rahe chatAM paNa dezamAtra hAle cAle nahIM. kadAcita tapAsyAdikane laIne zArIrika bila tathA prakAranuM na hoya, kSINa thaI 10 kandarpadevakilbiSAbhiyogikA''surasammohA aprazastAH / 11 " paDhamA uvassayaMmi ya bIyA bAhiM taiyA caukkaMmi / sunnagharaMmi cautthI aha paMcamiyA masANaMmi // 1 // " Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 12] be siccA [ 91 ] gayeluM DrAya, te manovrutibala vaDe svaAtmAne teAle. game tevA mahAna upasau thAya, tti upara vipatti bhAvatI ya. chatAM pazu manathI ciM mAtra paNa cakSamAna na thAya. A pramaNe paMcama bhAvanAne bhAve. anatA nI rAtre, gavarase, lI. bhagavate ge, parase, yuvAnoe temaja zAnananA mahAna puradhara pUrvAcArvee zAhita 3 Agama yAdimAM pratipAdana karela nilpa svarUpa sabaMdhI pAMca bhAvanAne, niSa abhipuka ta rIte pAlana kare, AtmAne khareAkSara keLave, ane A pAMcamAMthI uttIrgu thayA bAda samagra ( sAdhu-sa dhvI, Avaka-zrAvikAzya, saMpane eko kare. kiMtu teno vidyamAnatA na Aya te sva samudAyane ekaDA kare. tyArabAda tIrthaMkara bhagava MtanI samIpamAM, temanI vidyamAnatA na hAya tA gaNadhara vatanI samIpamAM, temano abhAva TrAya te caturdaza pUrvaparanI samIpamAM, temanuM astitva na rAya te baMdharanI samIpamAM; prAMte mane va ca te Ta (vAre a ( pipale ), ke azokavRkSa, vagere kSeAnI nIce dhaNI Rddhi-siddhipUrvaka atyaMta khADa sahita, ghaNA ja haka, nikalpa aMgIkAra karavAne svayaM ta thAya. te vakhate potAnA pada upara anya munivarAdikane sthApana kare, sava munine khamAve, ane kahe ka-pUrve mArA pramAdadoSathI ka paNa anukULa na thayuM hAya to za"raDhita kAyarahita evo huM Apa sa| pAse kSamA cAhu chuM. A vakhate ziSya samudAya haSTapUrvaka azrupAta kare ane vAravAra caraNa-kamalamAM DhaLI paDe, nAtA putra khamAve, temanA pratye ka pazu jAtata avinaya thayo hoya tenI nArI mAge. prAMte potAnA pada upara sthApana karelA munivarate ane munione hita zikSA ( zikhAmaNu ) pharamAve. prathama potAnA pada para sthApana karela munivarane bhraMzIne kare. * mane pAlana karatAM chatAM tame sarva prakAranA bhayathI pratibhA To ane pUrvathI cAlI AvatA je vinaya tene sAcavo, ane te te samaye jema jema jarUra paDe tema tema vinAdikamAM beDo. chevaTe marI jema tame paNa jinAne aMgIkAra karaze.' pachI ziSyene uddezane Tre C mArI pAse tame game tema vartatA hatA, huM tamane kaIM kahetA te tame karatA na karatA chatAM huM e vastune jatI karatA, paraMtu mA abhinava AcAyaeN chaeN, ca tamane kada paNa kahe chatAM paNa jarAe gabharAze nahIM. A te amArI so che, amArA karatAM alpajJAvAna che, ema samajIne temanI avajJA na karatA, kintu emanI AjJAne zirasAvattha karo, kAraNa ke bha tA to tamAre viSe karIne pUjanIya che. A pramANe bannene dina-zikSA ApIne, Rtha zudgha paDIne vihAra kare. ane jyAM sudhI riMgacara thAya tyAM dhI sAdhune tyAMja umA re tyArabAda sAdhu svasthAnamAM AvatA rahe niSika bhara mAM gAmanAma vahAra karatA vize. jinakalpika mahAtmAnI nikalpacaryAmAM viziSTa prakAza pADavAne mATe pUrva maharSi ee nimnadarzita dvArA vavelAM che. tenI achI rUparekhA atre AlekhAya che. (1) kSetra ra--A mahApurUSonAM janma temaja astitva pandara karmabhUmimAM ja DAya che. surAsuraeNnDAzinA madarane bane caMdra astitva trIza. mayaMkamimAM paNa TAya che. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [92 ] zrI jana satya prakAza-vizeSAMka (2) kAladhAra-avasarpiNI kALamAM trIjA ane cothA a.rAmAM ja A maharSionA janma hoya che, ane jinakalpa trIjA, cothA ane pAMcamA ema traNe ArAmAM hoya che. utsarpiNa kALamAM te jinakalpa trIjA, cothA, ArAmAM ja hoya che, ane janma bIjA, trIjA ane cothA ema traNe ArAmAM hoya che. mahAvidehakSetra nuM niraMtara ca Are vidyamAna hovAthI janma ane astitva bane aharniza hoya che. deva vagerenA saharaNane laIne samasta kALane viSe prApta thaI zake che, kAraNa ke sarva ArAvALAM kSetra saMbhavI zake che. (3) cAritrakAra-jinakalpa aMgIkAra karatI vakhate sAmAyika yA depasthApanIya cAritra hoya che. paraMtu jinakalpa aMgIkAra karyA bAda koI marSi upazamazraNa mAMDe,12 tene zreNi avasthAmAM sUkSmasaMpAya ane yathAkhyAta cAritra hoya che. (4) tIrthadvAra-tIrthakara bhagavaMtanuM tIrtha pravareluM hoya, athavA tIrtha prava pachI vicchinna thaI gayeluM na hoya, e samaye jinakalpane le. (5) paryAyadAra-paryAya be prakAra che. eka gRhasthaparyAya ane bIjo yatiparyAya. te bannenA paNa be bhede che. jadhanya ane utkRSTa. temAM gRhasthaparyAya jaghanyathI 29 varSane hevo joIe, ane yatiparyAya jaghanyathI vaza varSa hovo joIe. ane baMnene utkRSTa paryAya dezanapUrva ke2i varSa sudhI jANa. (7) AgamakAra-Agama navuM bhaNe nahIM. pUrve bhaNeluM hoya te bhUlI na javAya tene mATe aharniza pAnupUrvI yA pUrvAnupUrvIthI saMbhALe. jinakalpa aMgIkAra karanAra mahApurUSanuM jJAna jadhanyathI navamA pUrvanI tRtIya vastu sudhI, ane utkRSTa kAMika uNuM daza pUrva hAya. (7) vedakAra-jinakalpa letI vakhate strIveda hovo na joIe. ane svIkAryA bAda upazamaNimAM avedaka (vedarahita) paNa hoya. (8) kalpakAra-kalpadArathI sthitakalpa (niyata kalpa) ane asthitakalpa ( aniyata kalpa) bane hoya che.13 (9) liMgadAra-jinakalpa svIkAra karatI vakhate dravyaliMga (muniveza) ane bhAvaliMga (muni pariNAma) banne hoya che. jinakalpa aMgIkAra karyA bAda vastrAdikane laine temaja saMharaNane laine kadAcita dravya la gane abhAva hoya, paraMtu bhAvaliga te avazya hoya che. 12 "tane vastrAhimAvA" [ takani vastrapratiSamAvata] AvA prakAranuM pUrva maharSienuM vacana hovAthI A kalpavALAne kSapakazreNi hoI zakatI nathI. vizeSajinakalpa aMgIkAra karanAra bAvIza tIrthaMkaranA sAdhuone temaja mahAvideha kSetranA sAdhuone sAmAyika cAritra hoya che. prathama tIrthakaranA sAdhuone temaja chellA tIrtha karanA sAdhuone sAmAyika cAritra ane chedepasthApanIya cAritra bane che pa che. 1. " Acelakka 1 desia 2 sinjAyara 3 rAyapiMDa 4 kiikamme 5 vaya 6 ji? 7 paDikkamaNe 8 mAsaM 9 pajjosaNAkappe 10 // 1 // kalpasUtra Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] aMka 1-2] be ziSyaratna jinakalpI mahAtmAne jadhanyathI upadhi be prakArano14 hoya che. rajoharaNa ane muhapatti ane utkRSTathI bAra prakAranI hoya che. 1 pAtra, 2 jhoLI, 3 nIcene guccha, 4 paMjaNI, 5 palAM, 6 aMtarapaTa, 7 uparane gucache. A sAtanuM nAma pAtraniyoga kahevAya che. 8, 9, 10 kalpatrika eTale be sutaranA vastra ane eka UnanuM vastra. 11, 12 raharaNa ane muhapatti, A bAra prakArane utkRSTa upadhi. jinakalpika mahAtmAnA upakaraNa saMbaMdhamAM ATha prakAranA vikalpa pUrva maharSioe pratipAdana karelA che, tenuM vivaraNa sahita koSTaka nIce pramANe cheH (1) rajoharaNa ane muhapatti. (2) rajoharaNa, muhapatti ane eka vastra. | (3) rajoharaNa, muhapatti ane be vastra. (4) rajoharaNa, muhapatti ane traNa vastra, (5) rajoharaNa, muhapatti ane pAtraniyoga. (6) rajoharaNa, muhapatti, pAtraniyoga ane eka vastra. (7) rajoharaNa, muhapatti, pAtraniga ane be vastra. (8) rajoharaNa, muhapatti, pAtraniyoga ane traNa vastra. (1) jinakI maharSine karapAtrAdika labdhi hoya eTale keIka mahardhika deva duniyAnA samasta samudronuM jaLa hAthamAM reDe jAya chatAM eka paNa bindu nIce paDavA na de, ane zikhAo upara zikhAo baMdhAtI jAya, AvA prakAranuM asIma sAmarthya heya. ane piSa-mahA mahInAnI kaDakaDatI sapta thaMDI paDatI hoya, chatAM paNa vinA vacce pitAnA kalpanuM samyapha prakAre AcaraNa karI zaktA heya. svAdhyAya AdikamAM vyAdhAta thate na heya, te temane pAtraniyoga ane kalpatrika sivAya jadhanyathI avaziSTa be prakArane upAdhi avazya hoya che. (2-3-4) karapAtrAdika labdhi hoya, zitAdika pariSaha sahana karavAnI zakti paNa heya, chatAM svAdhyAyAdikamAM vyAghAta thatA hoya, te tenA nirvAha arthe eka vastra svIkAre. ekathI nirvAha na cAle te be vastra svIkAre, ane bethI nirvAha na cAle te chevaTe traNa svIkAre. (be sutarAu ane eka UnanuM) (5) zitAdika pariSaha sahana karavAnuM sAmarthya hoya, paNa karapAtrAdika labdhi na hoya te pAtraniga svIkAre. (-7-8) karapAtrAdika labdhi na hoya, ane zitAdika pariSaha sahana karavAnI zakita paNuM na hoya, te nirvAha arthe, eka vastra svIkAre, ekathI na cAle te be, bethI na cAle te AvatuM traNa ravIkAre. 14 rithati joyA sivAya nagna thaIne pharavuM ane tene jinakalpa mAnI levo, evI Sta vicAraNAvALAoe uparyuMkata vastu para khyAla ApavAnI jarUra che. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [24] zrI jana satya prakAza-vizeSAMka [varSa 4 (10) dhyAnadAra-jinaka95 svIkAratI vakhate dharmadhyAna vartatuM hoya, ane svIkAryA bAda ArtadhyAna ne raudradhyAna paNa saMbhavI zake che. paNa te tIvra nahIM (maMda svarUpe). (11) gaNanAhAra-jinakapa svIkAranAra jadhanyathI ekAdika ane utkRSTathI zatapRthakva (200 thI 90 ) heya. (12) abhigrahadAra-abhigraha cAra prakAra che. dravya 1, kSetra 2, kAla 3 ane bhAva 4. A cArene AzrIne jinakadipaka mahAtmA vihita prakAranA abhigraha kare. (13) pravAjanAdAra-kalpanI maryAdAne laIne koIne paNa pravajyA (dIkSA) ApI zake nahIM. (14) niSpattikarmatAkAra-vividha prakAranA roga utpanna thAya, chatAM leza mAtra paNa cikitsA na kare, eTaluM ja nahIM paNa samabhAve sahana kare. yAvatuM AMkhane mela sarakho paNa kADhe nahIM. (15) bhikSAdAra-sAta prakAranI15 piDeSaNAmAMthI pahelI be varjI, traNane abhigraha kare. avazeSa je rahI temAM eka piSaNathI bhikSA (AhAra) grahaNa kare. bIjI piDeSaNathI pANI (jaLa) grahaNa kare. trIjI paurasImAM ja AhAradika grahaNa kare ane te paNa vAla-caNa jevo lUkhe. vizeSamAM - mAkalpa yA cAturmAsakalpa jyAM niyata heya tyAM kSetranA cha bhAga kalyuM. eka divasa amuka tarapha, eka divasa amuka tarapha, ema sAtame divase pAchA ene vAro Ave. (16) pathadAra-jinakalpI mahAtmAne trIjA paheramAM ja vihAra-AhAra-nihAra hoya che. cothA paheranI zarUAtamAM ja jyAM hoya tyAM sthIra thaI jAya ane kAussagna dhyAnamAM magna rahe. mArgamAM cAlyA jatAM game teTalA vikaTa prasaMge upasthita thAya, madonmatta gajendra, kezarIsiMha garjanA karatA sanmukha Avato hoya, chatAM paNa je gatie gamana karatA hoya te ja gatie eka sarakhA jayaNApUrvaka cAlyA jAya. jarA paNa gatimAM maMdatA na kare. A sivAya jinakalpI mahIne " vajaRSabhanArAca" nAmanuM prathama saMdhayaNa hoya. temane loca aharniza hoya, eTale ke vALa capaTImAM AvI zake eTalA thAya tyAre heya. ane AnApAtA lokAdi daza guNe karIne sahita je zuddha bhUmi (sthaSThilabhUmi) temAM ja spaMDila jAya, jIrNa vastrAdikane tyAM ja paraThave. vagere vagere vastuo paNa aneka kArothI siddhAMta-zAstramAM varNavelI che. 15 saMsaTThamasaMsaTThA uddhaDa taha appalevaDA ceva / uggahiyA paggahiyA ujjhiyadhammA ya sattamiyA // 1 // [saMsRSTA asaMsRSTA uddhRtA tathA alpalepikA caiva / Jain Education InternadhatA pradItA katiSamAM saptapa | II ] Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka 102 ] Aya suhastIsvAmI vIra nisanA trIjA saikAnA jainazAsananA netA, sAkSarazirAmaNi, zAsana praznAvaka, yugapradhAna, dezapUdhara A suhastIsvAmInA nAmathI jaina nAma dharAvanAra vyakita bhAgye ja ajANa haze! A mahApurUSanA saMbaMdhamAM graMthonA graMtho bharAya che, paraMtu sthaLasakAca . ane samayAkrikanA abhAvane laIne e khela lakhI A lekhanI parisamApti karavAmAM Ave che. e ziSyaranA [ 95 ] A mahApurUSe sthavira kalpamAM rahI, jagataprasiddha samrATa saMprati16 jevA sama rAjavIne pratidhI parama AMtApAsaka banAvyo, ane akhila bhAratabhUmimAM jainadharmA vijaya vAvaTA krUrakAvI, ahiMsAnA piMDamanAda vagaDAvyA, ThAmaThAma gaganacuMbI jina-maMdiza anAvarAvyAM, prAcIna tIrthInA jIrNodvArA karAvyA, dAnazALAo khAlAvarAvI ane paraMparAgata maLelA vArasAne bhAvI prajAnA mATe samarpaNa karatA gayA. samrAT saMpratie jainadharma svIkAryA bAda ujjayinImAM munivaronI eka moTI sabhA ekatra karAvI, A mahApurUSa dvArA prAMtAra munienA vibhAgA karI A dezamAM cAre tarapha munionA vihArA karAvarAvyA hatA, eTaluM ja nahIM paNa anArya dezamAM paNa munionA vihArA karAvarAvI jainadharmanA vijaya vAvaTA pharakAvyeA hatA, ane zAsananI mahAna unnati karAvarAvI hatI. 16 mauyA~ samrAT candraguptanA pautra azAkanA putra kuNAla ane temanA putra saprati, kunAlanA sthAne purANAmAM sucazA nAma maLe che te tenu birUda hovu joie. teNe ATha varSa rAjya karyuM" ema purANAmAM lakhyuM che, tenA pachI tenA putra dazaratha thayA. dazyanA zilAlekha nAgArjInI guphA ( gayA pAsenI )mAM krAtarela che te parathI jaNAya che ke te guphA AjIvakAne ApI hatI. bauddhonA divyAvadAna nAmanA pustakramAM tathA jeneAnA pariziSTa pa, vicArazreNi tathA tItha kapa parathI jaNAya che ke kunAlanA putra "saMprati 'hatA. (purANAnA hastalikhita pustakrAmAM bahudhA sa'pratinu' nAma maLatu nathI te| paNa vAyupurANanI eka hastalikhita pratimAM dazarathanA putranu nAma saMprati Apyu che ane matsyapurANamAM 'saptati' pATha maLe che ke je saMpratinuM ja azuddha rUpa che-pArjiTara The Puran Text of the Dynasties of the Kali Age p. 28 or foot-note 9) A parathI anumAna thAya che ke sau deza kunAlanA be putro (dazaratha ane sa'prati )mAM vaheMcANu thatAM pUrva vibhAga dazarathanA ane pazcimanA vibhAga saMpratinA adhikAramAM rahelA hAya. supratinI rAjadhAnI DhAMka pATalIputra ane kayAMka ujjaina lakhela maLe che.........paraMtu eDhalu' mAnI zakAya tema che ke ( rAjapUtAnA, mAlavA, gujarAta, tathA kAThiyAvADa) e deze para saMpratinu rAjya rahyu' haze ane keTalAMye jaina ma`dira teNe baMdhAvyAM haze. tIkra5mAM e paNa lakhyu che ke paramAta sa'pratie anAya dezamAM paNa vihAra (mA~dira) khaMdhAvyAM hatAM. '--AjhAcha rA. i. prathama bhAga pU. 94. For p( janasAhityane sAMkSipta itihAsa, pR. 95) Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [et] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [varSa 4 vaLI A mahApurUSanA sadupadezathI samrAT saMpratie savAlAkha (125000) navIna jina-madirA,17 savA karoDa (12500000) navIna jinabikhA, chatrIsa hajAra (36000) madirAnA choddhAra, paMcANu hajAra (5000) dhAtunI pratimA, ane sAtasA (700) dAnazALAo; vagere zAsananAM aneka mahAna kAryo karyAM, ane ja sudhI eka jinamaMdira banyAnI vadhAmaNI na Ave tyAM sudhI 18daMtadhAvana paNa na karavu evI tenI dRDha pratijJA hatI. vaLI siddhagiri, sIvatagara, saptezvarajI, nadIya ( nAMdiyA ), brAhmaNavATaka ( bAmaNuvADAnuM mahAvIrasvAmInuM prasiddha jinAlaya ) vagere sthaLAnA saMdhe kADhI sadhapati thayA hatA, rathayAtrA paNa karAvI hatI. A suhastIsurijIe avantInagarInA bhadrA zeThANInA putra avatIsukumAla, (nalinIzuhama vimAnanA abhilASu+- ) ne dIkSA ApI hatI. avaMtIsukumAla saMsAranA paulika sukhAne ThAkara mArI, rAjavaibhava karatAM paNa adhika Rddhi-siddhine tIlAMjali che, atyaMta sukAmala kAyAnI paravA karyA sivAya, bhAgyavatI dIkSAne aMgIkAra karI e ja dine kAri kAnamAM kAusaggadhyAne rahI, nalinIgulma vimAnanAM sidhAvyA. je sthAnamAM kAusaggadhyAne rahyA hatA, te ja sthAnamAM A maharSinA sadupadezathI tenA putra mahAkAle avantIpAnAcanu bhavya ma`dira badhAvyuM, je adhAdhi tIrthaMrUpe pUjAya che. 19 17 samrATa saMpratie marUdezamAM dhAMdhaNI nagaramAM zrI padmaprabhasvAmInuM ma"dira ba MdhAvyuM", pAvAgaDhamAM zrI bhajinanu, hamIragaDhamAM zrI pA-jinanu, ileArigiramAM nemanAthanuM. ( paTTAvalIkAra lakhe che ke A sthAna dakSiNamAM che. A sthAna khIjuM kAI nahi. krintu prasiddha ileAranI guphA ja che. purAtattva zeAdhakAe ileArAnI guphAnuM jana- madira zeAdhI krADhavuM joIe. ) pUrva dizAmAM rAhIzanagaramAM zrI supArzvanAthanuM, pazcimamAM devapattana ( prabhAsapATaNa )mAM... ...jinanuM, IDaragaDhamAM zrI zAMthinAthanuM, ema A badhAM sthAne jinamadiza baMdhAvyAM. '' TAMDarAjasthAnanA kartA la TAMDa lakhe che, ke kramalamerapa`tanuM zikhara, ke je samudrataLathI 3363 phUTa U~cuM che, tenI upara eka prAcIna sudara jinamaMdira joyuM, A madira e vakhatanuM che ke jyAre mauya samrATa candraguptanA vAMzaja saprati marUdezanA rAjA hatA. teNe A mArI badhAvyuM che. maMdiranI bAMdhaNI atiprAcIna ane khIjA' ane jainamaMdira taddana vibhinna che. A maMdira paryaMta upara banyu hAvAthI hajI surakSita che. '(DhADharAjasthAna, hindI, bhA. 1, kha0 2, a0 26, pR0721 thI 723) jainAcAryanA aupadeziA prabhAva " nAmanA munirAja zrI nyAyavijayajI dIlhIvALAnA lekhamAMthI. .. 18 tapagacchapaTTAvalI, zrI. jaina phrAnsa heralDa. "" 19 gurvyA jAtena putreNa cakre devakulaM mahat / avantisukumAlasya maraNasthAnabhUtale // 176 // pariziSTaparva sarga 10. pR. 93. kAlAMtare avantipAzvanAthanI pratimAne brAhmaNAe bheAMyarAmAM bha'DArI, enI upara mahAde vatuM liMga sthApana karI dIdhuM, ane mahAkAlezvaranuM ma`dira e tarIke tenI prasiddhi thaI. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e ziSyaratne [ 97 ] . luptajinakalpanI tulanA karanAra dezapUra A mahAgirijI " gajeMdrapatI mAM anazana karI, prAMte seA va, pAMca mAsa, pAMca dinanuM AyuSya paripUrNa karI, devaleAkamAM sidhAvyA20. aMka 1-2 ] svargArohaNa samAT saMprati pratibheAdhaka, dazapUrvadhara A suharatIsvAmI gacchanA sava bhAra susthita ane supratibaddha, e bannene soMpI, sA va, cha mAsa cha dinanuM AyuSya paripUrNa karI vIra nirvANu saM` 291 mAM svargamAM padhAryA. ( samrAT saMprati vIranirvANu sa0 293 mAM svarge gayA. ) upasa'hAra A mahApurUSonA jIvananA keTalAka viziSTa prasaMge AlekhavA pUrNAMka A lekhanI parisamApti karavAmAM Ave che. A mahApurUSonAM caritramAMthI je sAdhucAritA, mahAnubhAvatA, udAratA, parApakAratA, samyag jJAna-dana-cAritranI ArAdhanA vagere maLe che te sa MsAranA sajIvAne matra- mugdha kare tevI che. je divase ApaNe paNa AvA mahApurUSonA punIta paMthe cAlIzu ane jIvanane Adarza banAvIzuM tyAre ApaNe paNa sAdhyasiddhine pAmazuM. jema A mahiSa e janmIne jIvanane Adamaya banAvyuM, tema jagatanA sarva jIvo Adarza jIvana banAve e ja zubhecchA ! tyArabAda paradu:khabha Mjana vikramanA samayamAM siddhasenadivAkarasUrie kalyANamaMdira stotra racI zivaliMgane teDI ava'tipArzvanAthanI mUrti hArA mANase samakSa pragaTa karI e ItihAsa prasiddha che. ava'tinA bhUSaNarUpa te madira adyApi vidyamAna che, ane leAkamAM mahAkAla prAsAdanA nAmathI jaNItuM che. k mahAn saprati nAmanA pustakamAM A mahAgiri vIra pachI 249 varSe svage 20 gayAnA ullekha che. .. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu mahAvIrasvAmIthI zarU thatI Arya suhastI sudhInI paTTAvalI gotamasvAmI manimala vAta mana sudhamAM mati mIdya apila abrAtA mahA prabhAsa jaMbusvAmI 2 prabhavasvAmI 3 saTyabhavasUri : cazebhadrasUri 5 saMbhUtivijaya bhadrabAhusvAmI 6 yU - je da dI pa pI | ] u 5 na ja ti ga bha e za bha 2 2 1 2 _| go dA su ma na | a gni ma Na bha pU | bha | ya jJa | se ma ii k g k ce na bha q d h p 2 t' % cha E * (yakSA Adi sAta AryAo) AcamahAgiri 8 Aya suhasti 9 ( mI tapagaccha bamaNuvaMzavRkSamAMthI ) Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlakAcArya lekhaka zrIyuta nathamalajI binoriyA, jaina sundara, harA-bharA, vyApArIyoMse paripUrNa dhArAvAsa nAmaka nagara thaa| vahAM vajrasiMha nAmakA rAjA rAjya karatA thA / usake eka rAnI thI jisakA nAma surasandarI thA / surasundarI ne anukrama se eka kumAra aura eka kumArI ko janma dIyA / kumAra kA nAma kAlaka kumAra aura kumArI kA nAma sarasvatI thA / kAlaka kumAra sundara evaM puruSoM ke sarva lakSaNoM se alaMkRta thaa| jaba usakI avasthA ATha varSa kI huI taba usake mAtA-pitAne kAlakakumAra ko eka kalAcArya ke pAsa bhejA / kAlakakumAra kuzAgra buddhi kA dhani hone se, alpa samaya meM hI aneka kalAoM kA abhyAsa kara liyA, jisameMse azvaparIkSA aura bANaparIkSA meM to isakI sAnI rakhanevAlA koI nahIM thaa| eka samaya rAjA vajrasiMha ke yahAM khurAsAna deza se bahuta se ghoDe bheTa meM Ae / una ghoDoM kI parIkSA kA kArya kAlakakumAra ko sauMpA gayA / kAlakakumAra samAnavaya ke pAMcaso sevakoM ko lekara bAhara vanameM ghor3e phirAne gayA / ghoDe phirA kara kumAra apanA zrama kama karane ke lie eka AmravRkSa kI chAyA ke nIce baiThA / isI vanameM guNAkarasUri nAmake AcArya aneka ziSya parivAra ke sAtha virAjamAna the / dUra baiThe baiThe AcArya mahArAja ke vyAkhyAna kI dhvani kAlaka-kumAra ke karNa-gocara huI / vaha uThA aura AcArya mahArAja ke samIpa jAkara dattacitta hokara upadeza sunane lagA / AcAryadeva ne bhI navIna Agantuka rAjaputra ko lakSmI, rAjyavaibhava evaM zarIrAdi kI anityatA kA upadeza dekara sAdhu ke vAstavika sukha evaM pAMca mahAvratoM kA svarUpa smjhaayaa| tyAgIyoM kA dIyA huA upadeza kabhI nirarthaka nahIM jAtA / yadi ve vANI dvArA upadeza na bhI deM to bhI unake tyAga ke paramANu upadeza kA kArya karate hai| isI prakAra AcAryadevakA upadeza bhI kAlaka-kumAra ke hRdaya paTala para aGkita ho gayA / vyAkhyAna samApta hote hI vaha AcArya-mahArAja se savinaya prArthanA karane lagAH-bhagavan ! ApazrI ke www.jainelibrary.or Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [100] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [ varSa 4 upadeza se maiMne saMsAra kI asAratA samajha lI hai / aba maiM mAtA-pitA kI AjJA lene jAtA hU~ aura jahA~taka maiM pIchA na lauTuM vahAM taka ApazrI kahIM anyatra vihAra na kareM yaha merI vijJapti hai / kAlaka- kumAra ghara AyA aura mAtA-pitA ke samakSa hAtha joDa kara khaDA huA / mAtA-pitAne putrako zubhAziSa dI aura ghor3oM ke sambandha meM pUchA parantu kumArane isa bAta ko TAla dI aura mAtA-pitA se savinaya nivedana karane lagA ki:- pUjyavaroM ! maiMne Aja se saMsAra kI asAratA sampUrNa rItyA samajha lI hai / ataH aba merI prabala icchA dIkSA lene kI hai | ataeva mujhe cAritra lene kI AjJA dIjiye / putra ke ye vacana suna mAtA-pitA stabdha ho gae / unhoMne kumAra kAlaka ko sAdhu dharma meM rahe hue kaSToM ko sunAkara bhA~ti bhA~ti se samajhAyA parantu kumAra pakke raMga meM raMgA huA thA / kumAra ke dRDha nizcaya ko dekhakara mAtA -pitA ko anumati denI paDI / bhAI kA utkRSTa vairAgya dekha rAjakumArI sarasvatI ne bhI dIkSA lene kI ThAna lI / rAjA vajrasiMha ne mahAna utsava pUrvaka apane putra-putrI ko dIkSA dIlAI / tatpazcAt mAtA-pitA ne kahA ki " yaha tumhArI bahina hai, ataH isakI ThIka taraha se saMbhAla rakhanA- rakSA karanA " kAlaka - kumAra alpa samaya hI meM vyAkaraNa, nyAya, sAhitya, alaMkAra, chaMda, jyotiSa tathA maMtra-taMtrAdi meM nipuNa hogae / guru mahArAja ne kAlaka- kumAra ko AcAryapada ke yogya samajha AcAryapada se alaMkRta kIyA / taba se ye kAlakAcArya ke nAma se prasiddha hue / kAlakAcArya aneka sAdhuoM ke sAtha vihAra karate hue ujjainI ke bahAra kisI udyAna meM Thahare / usI arase meM sarasvatI sAdhvIjI bhI grAmAnugrAma vicaratI huI ujjainI meM AI / vaha pratidina AcAryazrIkA vyAkhyAna sunane ke lie bAhara udyAna meM jAyA karatI thI / usa samaya ujjainI kA rAjA gardabhilla thA / vaha mahA viSayI tathA durAcArI thA / eka samaya isakI dRSTi surUpavatI bAlabrahmacAriNI sAdhvI sarasvatI para paDI / vaha usa para mohita hogayA / mahala meM Ate hI usane apane sevaka bhejakara usa sAdhvI ko apane aMteurameM pakaDa maMgavAI | pakaDate samaya sarasvatI khUba cillAI aura Akanda karane lagI / usake sAthakI dUsarI sAdhvIyeM, tatkAla kAlakAcArya ke pAsa AI aura sarasvatI ke saMkaTa kI sarva hakIkata nivedana kI / kAlakAcArya kI A~khoM meM kSatriya rakta kI aruNimA camakane lagI: " prajAkA pAlaka eka rAjA, jagata kA kalyANa karanevAlI bAlabrahmacAriNI sAdhvI ke upara isa prakAra Jain EducatioatyAcAra kare ?" ve usI kSaNa rAjA ke pAsa gae aura use zAntipUrvaka/inelibrary.org Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 1-2 ] kAlakAcAya [ 101] khUba samajhAyA parantu usane eka na mAnI / kAlakAcArya apane sthAna para Ae aura saMgha ko ekatrita kara yaha bAta saMghake samakSa nivedana kI / saMgha bhI aneka prakAra kI bheTa lekara rAjA ke pAsa gayA aura savinaya sAdhvI ko choDane kI prArthanA kI; parantu rAjAne saMgha kI bAta bhI na mAnI / aba to kAlakAcArya kA krodha, saudAminI kI bhAMti, romaroma meM vyApta ho gayA / unhoMne saMgha ke samakSa pratijJA lI ki, ' gardabhilla aura usakI rAjadhAnI ko ukhAr3a kara na pheMkadUM to maiM kAlakAcArya nahIM" / 66 kAlakAcArya eka tyAgI virakta sAdhu the; tathApi eka duSTa atyAcArI rAjAko usake pApakA prAyazcitta denA aura kisI bhI prayatna dvArA prajA para jo atyAcAra ho rahA hai use dUra karanA isa tyAgI vairAgI sAdhune apanA karttavya samajhA / uparyukta pratijJA karane ke pazcAdU bhI kAlakAcAryane rAjAko usake karttavya kA smaraNa karAne ke hetu eka aura prayatna kiyA vaha yaha ki - ye eka pAgala sAdhu ke sadRzya bakane lage aura idhara udhara gAMva meM phirane lage / AcArya kA yaha pAgalapana rAjAke kAnataka pahu~cA parantu krUra rAjA kA hRdaya na pasIjA / Akhira apanI pratijJA pAlana ke hetu kAlakAcArya ko yaha deza choDanA paDA / inhoMne apane gaccha kA bhAra eka gItArtha sAdhu ko soMpa Apa siMdhu nadI ke tIra 'pArzvakula' nAmaka deza meM gae, isa dezake samasta rAjA "sAkhI" ke nAma se prasiddha the / AcAryazrI vihAra karate karate eka gAMva kI sImA meM phuNce| gAMvake bAhara maidAna meM kitaneka rAjakumAra geMda khela rahe the| khelate khelate unakI kimatI geMda kuvemeM gira paDI / samasta rAjakumAra geMda nikAlane kI cintAmeM kue ke irda girda baiTha ge| AcArya mahArAjane pUchA "kumAroM ! tuma saba kue meM kyA dekha rahe ho ? " kumAroMne apane pyAre geMdakI bAta AcAryazrI se nivedana ko / AcArya mahArAjane kahA tuma ghara se dhanuSabANa le aao| eka yuvaka ghara se dhanuSa-bANa le AyA / AcArya - mahArAja ne gIle gobara se lipaTI huI jalatI ghAsa DAlakara dhanuSyako khIMca eka bANa pheMka geMda ko bAMdhA, phira dUsare bANa se pahalA bANa bIMdhA, tIsare se dUsarA bANa, isa prakAra paraMparA se bANoM ko bIMdhate hue kue se geMda ko bAhara nikaalaa| apanI pyArI geMda milate hI samasta kumAra AcArya - zrI kI vidyAkI bhUri bhUri prasaMzA karate hue khuzI khuzI ghara pahu~ce / ghara jAkara apane pitAko samasta ghaTanA kaha sunAI / phailate phailate yaha bAta bAdazAha ke kAna taka pahu~cI / (bAdazAha arthAt vahAM kA 'sAhI' athavA 'sAkhI') rAjAne apane putroMko bheja kAlakAcArya ko sammAna pUrvaka apane Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - [102] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka darabAra meM bulAe / rAjA bhI AcAryazrI kA svAgata karane kucha dUra sAmane gayA / sUrijIne rAjAko AzIrvAda diiyaa| sAkho rAjAne AcAryazrI ke kalAcAturya se prasanna ho kara bahumAna pUrvaka apane yahAM rakkhe / kAlakAcArya vahAM rahete hue, jyotiSa nimittAdi vidyAoM se rAjA ko camatkRta karate haiM / isa prakAra kitaneka dina vyatIta hue / eka dina sAhI rAjA ke pAsa eka rAjadUtane Akara rAjA ke samakSa eka kaTorA, eka churI aura eka lekhapatra rakkhA / rAjA patra paDhakara stabdha ho gayA / usakA caharA udAsa ho gyaa| rAjAkI aisI sthiti dekha vahAM baiThe hue kAlakAcArya ne kahA " rAjan ! Apake svAmI kI bheTa AI hai, ise dekha harSa honA cAhie, kintu isake viparIta udAsIna kyoM dikhAI dete haiM ?" rAjA ne kahA-" hamAre vRddha svAmIne krodhita hokara hukma likhA hai ki-isa churI se tumhArA mastaka kATa kara isa kaTore meM rakha zIghra bhejo| yadi tumane aisA na kiyA to tumhAre samasta kuTumba kA nAza hogA / isa prakAra mujhe hI nahIM, apitu mere samAna anya sAkhI rAjAoM ko bhI likhA gayA hai|" kAlakAcArya ko apane kAryasiddhi kA yaha suyoga milaa| inhoMne rAjA ko kahAH-"tuma samasta sAkhI rAjA ekatrita hokara mere sAtha calo / apana 'hiMduka' deza meM jAkara ujjainI ke gardabhilla rAjAko ukheDakara usa rAjya kA vibhAga kara tumako soMpa duuNgaa| sUrijI ke vacanoM para vizvAsa rakha rAjAne anya 95 rAjAoMko nimaMtrita kara unake sAtha prayANa kiyA / siMdhu pArakara ve saurASTra meM Ae / yahAM Ate Ate varSAkAla samIpa AgayA ataeva kAlakAcArya kI AjJA se sabane apanA paDAva yahIM ddaalaa| cAturmAsa samApta hote hI sabane Age prasthAna kiyaa| yahAM se lATa dezameM praveza kiyA aura vahA~ ke do rAjA balamitra tathA bhAnumitra jo ki AcAryazrI ke bhAnaje hote the unako bhI sAtha lie / dUsarI ora gardabhilla rAjA ko bhI apane upara AnevAlI Apatti kI khabara hote hI usane apanA sainya taiyAra kara sAmane AkAra paDAva DAla diyaa| donoM senAoM ke bIca yuddha Arambha huA, isameM sAkhI rAjAoM ke sainyane apanI zakti kA pUrA johara dikhaayaa| gardabhilla kA sainya jAna lekara bhAgane lgaa| svayaM gardabhilla bhI nagara ke dvAra baMdha kara gar3ha meM jA chipaa| kAlakacArya ke sainya ne nagara ke cAroM ora gherA DAla vahIM Jain EducavDAva DAla diiyaa| Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 241-2 ] kAlakAthAya [208] kaI dinoMtaka gardabhilla ke sainya kA eka bhI vyakti durga para dikhAI nahIM dIyA / samasta vAtAvaraNa zAnta mAlUma huA / yaha dekha eka sAkhI rAjAne pUchA, "gurudeva ! yaha kyA mAmalA hai / isa kaTokaTi ke samaya, isa prakAra zAnta vatAvaraNa kyoM ?" rAjAke pUchane para AcAryazrIne yoga dRSTi se dekha una logoM se kahA ki " gardabhilla rAjA eka ' gardabhI vidyA ' kI sAdhana kara rahA hai| kiMcit dekho kahIM durga para gardabhI dikhAI detI hai ? khoja karane para mAlUma huA ki eka sthAna para eka gardabhI mu~ha khullA karake khaDI hai / AcAryazrI ne isakA yathArtha tattva samajhAte hue kahA :- " jaba isa rAjAko gardabhI vidyA siddha ho jAyagI taba yaha gardabhI zabda karane lagegI; una zabdoM ko rAjAke zatru suneMge unako lahUkI kai hokara bhramipara gira mRtyuke zaraNa hoMge / " yaha bA suna sAkhI rAjA bhayabhIta hone lage; parantu AcArya devane kahA, isameM bhayabhIta hone jaisA koI kAraNa nhiiN| tuma apane apane sainyako pAMca kosa dUrI para lejaao| isameM se acche kuzala 108 ekaso ATha bANAvalIyoMko AcAryazrIne apane pAsa rakkhe / jaba gardabhIne zabda karane ke lie muMha kholA taba saba bANAvalIyoMne eka hI sAtha isa prakAra bANa choDe ki ve saba ke saba gardabhI ke muMha meM praveza karanese gardabhI zabdoccAraNa na kara sakI / pariNAma yaha huA ki svayaM gardabhI rAjA para kupita ho usake mastaka para viSThA kara, lAta mAra kara AkAza mArga kI ora calI gaI / sAkhI rAjAoM ke subhaToMne durga kI dIvAla toDa ve aMdara ghuse / aura gardabhala ko kaija kara kAlakAcArya ke pAsa laae| AcArya ko dekhate hI gardabhilla rAjA lajjita ho gayA / AcArya devane use upadeza dete hue kahA - " eka satI sAdhvI ke caritra bhaMga ke pApakA yaha prAyazcitta to eka puSpa mAtra hai / bhaviSya meM - paralokameM isakA phala aura bhoganA hogA / " sAkhI rAjAoM ke upara jo Apatti ke bAdala ma~DarA rahe the ve gardabhilla ke kaida hote hI dUra ho gaye / sAkhI rAjA apane prati atyAcAra karane vAle gardabhilla ko mauta kI saz2A dene lage, parantu AcArya devane kahA pApI kA nAza pApa dvArA hI hotA hai / aisA kaha use mukta karAyA / isake pazcAt gardabhillane usa deza kA tyAga kara dIyA / AcAryazrI ne isa rAjya kA vibhAga karate hue jisa sAkhI rAjA ke yahAM sthiratA kI thI, use khAsa ujjainI kA rAjya dIyA / aura anya 95 Jain Educa rAjAoM ko mAlavadeza ke vibhAga karake bAMTa dIye / Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [104] zrI jana satya prakAza-vizeSAMka [ varSa 4 (2) sarvatra zAnti ke pazcAd sarasvatI sAdhvI ko bhI gaccha meM lI / unako parAdhInatA meM jo jo pApa lage unakA tapazcaryA dvArA prAyazcitta kiyA / svayaM kAlakAcAryane bhI, kitanIka AlocanA karake niraticAra cAritra pAlana karate hue gaccha kA bhAra dhAraNa kiyA / kAlakAcArya rAmAnugrAma vihAra karate 'pratiSThAnapura' meM Ae / yaha nagara dakSiNa deza meM thaa| yahAM kA rAjA sAtavAhana zuddha zrAvaka tathA sAdhubhakta thA / usane bhakti pUrvaka AcArya mahArAjako caturmAsa karane ko rakkhe / paryuSaNAparva kaba hogA ? gurumahArAjane kahA bhAdrapada zuklA paMcamI ko| rAjAne kahA usI dina hamAre kulakramAgata indramahotsava AtA hai| mujhe usa utsava meM bhAgalenA Avazyaka hai| isa prakAra eka hI dina meM do utsava kaise sambhAle jA sakate haiM ? ataeva kRpayA paMcamI ke bajAya chaThako paryuSaNAparva rakkhA jAya to maiM bhI pUjA, snAtra pauSadhAdi dharmakArya meM bhAga le skuN|" guru-maharAjane kahA paMcamI kI rAtrikA kadApi ullaMghana nahIM ho sktaa| taba rAjAne cotha rakhane ke lie prArthanA kii| rAjAke Agraha se evaM kalpa sUtrake 'aMtarAviyase...'isa pATha kA AdhAra lekara kAlakAcAryane paryuSaNAparva kA dina paMcamI ke bajAya cotha rkkhaa| isI prakAra caumAsI pUrNimA ke bajAya caudasa kii| usI dina se samasta saMghane isa prathA kA svIkAra kiyaa| (3) kAlakAcArya AnaMdapUrvaka saMyama pAlate hue pratiSThAnapura meM rahate haiN| kintu inake ziSya pramAdI hoge| guru mahArAjane bahuta prayatna kiyA parantu phira bhI ve ThIka taraha kriyAnuSThAna nahIM krte| isa para gurujIne socA ki aise pramAdI ziSyoM ke sAtha rahane kI apekSA akelA rahanA kahIM acchA hai / esA soca unhoMne yaha vRttAnta gharake mAlika se kahakara, ziSyoM ko sote hue choDa AcArya mahArAja vihAra kara svarNapura padhAra gae / yahAM sAgaracandra nAmake AcArya sthita the,| joki kAlakAcArya ke praziSya hote the unake upAzrayameM gae, unako apanA paricaya na dete hue eka kaunA mAMgakara Thahara ge| dUsare dina sAgaracandra ne sabhA samakSa madhura dhvani se vyAkhyAna dIyA aura vahAM Thahare hue vRddha sAdhu (kAlakAcArya) se pUchA " he vRddha mune! kaho merA vyAkhyAna kaisA rahA ? kAlakAcArya ne kahA "bahuta sundr"| isake pazcAd sAgaracandrane ahaMkAra pUrvaka kahA " aho vRddha sAdho ! tumako kisI siddhAntAdi kA saMdeha ho to puucho|" Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-2] kAlakAcaya [105] kAlakAcArya ne sAgaracandra ko usake garvakA khayAla karAne ke lie vivAda uThAte hue kahAH-" AcAryajI! dharma hai yA nahIM?" sAgaracandra ne kahA " dharma avazya hai " isa para kAlakAcArya ne niSedha kiyaa| isa viSaya para donoMkA sUba vivAda huA, khUba tarka vitarka hue, Akhira sAgaracandra niruttara hue| isake pazcAda inako vicAra huA ki yaha koI sAmAnya vRddha sAdhu nahIM hai| ye to mahAna pratApI, vayovRddha, jJAnavRddha tathA mahAprabhAvazAlI puruSa jJAta hote hai| idhara ve pramAdI sAdhu prAtaHkAla hote hI uThakara dekhate haiM to guru mahArAja kA kucha ThikAnA nahIM, to ve baDe lajita hue / Akhira unako makAna mAlika dvArA jJAta huA ki gurumahArAja pramAdi ziSyoM se uktAkara sAgaracandrasUri ke pAsa svarNapura gae haiN| sAdhuoMne bhI suvarNapura kI ora prayANa kiyA-baDA samUha hone ke kAraNa tIna TukaDI kI / eka ke pazcAda eka TukaDI vihAra karatI jArahI hai / mArga meM jana samudAya pUchatA hai ki, "kAlakAcAryajI kauna haiM ?" uttara meM pIche kI TukaDI kahatI hai 'Age gae' aura Age kI TukaDI kahatI hai 'pIche Arahe hai'| isa prakAra yaha TukaDI svarNapura ke nikaTa AI / jaba sAgaracandrAcArya ko yaha jJAta huA ki guru mahArAja padhAra rahe haiM taba ve unake svAgatArtha sAmane Ae aura pUchA "gurudeva (kAlakAcArya mahArAja) kahAM haiM ?" uttara milA ki, ve to Apake pAsa pahale hI Agae hai| sAgaracandra Azcarya meM garka hogae / are ! jinake sAtha maiMne zAstrArtha kiyA aura jinhoM ne mujhe parAsta kiyA, ve svayaM hi guru prabhAkara zrI kAlakAcArya hai kyA ! isI arase meM saudharmendrane sImaMdhara svAmI ke pAsa jAkara nigodakA svarUpa sunA aura sunakara pUchA:-"he svAmin ! isI prakAra nigodakA svarUpa bharatakSetra meM koI jAnatA hai kyA ?'' bhagavAna ne zrImukha se pharamAyAH-pratiSThAnapura meM kAlakAcArya haiM ve jAnate haiM"* indra brAhmaNa kA svarUpa lekara pratiSThAnapura meM AyA aura kAlakAcArya ke pAsa Akara nigoda kA svarUpa pUchA / gurumahArAjane bhI atyanta sUkSma *kAlakAcAryakA varNana 'svarNapura' kA cala rahA hai / isI avasara para indra 'pratiSThAnapura' meM Ate haiM aura kAlakAcArya se milate haiM / sImaMdhara svAmI ne bhI 'pratiSThAnapura' meM hone kA batAyA hai / sambhava hai ki svarNapura vihAra kara pIche 'pratiSThAnapura' Agae ho phira yaha ghaTanA ghaTi ho| For Private &Personal Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [10] zrI jina satya prakAza-vizeSAMka rIti se nigoda kA svarUpa smjhaayaa| svarUpa sunakara brAhmaNa harSita aa| phira apanA hAtha lambAkara pUchatA hai; mahArAja! merA AyuSya kitanA hai ? yadi thoDA ho to kucha sAdhanA karaluM / guru mahArAja ko hAtha dekhate hI jJAta huA ki inakA AyuSya to sAgaropama kA hai / tatkAla kAlakAcArya samajha gae ki yaha to indra hai ataH AyuSya batAne ke badale kahA:-" he indra ! dharmalAbhostu " tatpazcAd indra ne pragaTa hokara dasa dizAoM meM udyota kiA, vaMdana stuti ko tathA sImaMdhara svAmI ke pAsa jAne sambandhI samasta vRtAnta khaa| isake pazcAdU kAlakAcArya mahArAja lambe samaya taka nirmala cAritra pAlana kara samAdhipUrvaka devaloka padhAre / upasaMhAra kAlakAcArya ke jIvana se apanako itanA to avazya svIkAra karanA hogA ki ye eka aitihAsika puruSa the, joki aneka vidyAke pAragAmI the, zAsana prabhAvaka the, aura bANa vidyAke niSNAta the| inhoMne sAdhvI sarasvatI kI rakSAtha jisa vIratA kA paricaya diyA yaha inake caritra se pUrNatayA jJAta ho jAtA hai / inakA jJAna kitanA gambhIra thA ki svayaM sImaMdharasvAmI ne indra mahArAja ke samakSa inakI prazaMsA kii| indra mahArAja bhI inake darzanArtha pratiSThAnapura meM Aye aura AcAryazrI se nigodakA svarUpa smjhaa| ye kitane nyAyapriya, dayAlu aura upakArI the ki jisa gardabhilla ne inakI bahina sAdhvI para ghora atyAcAra kiyA aura vaha inakA kaidI hojAne para bhI use jIvitadAna dIyA / isake atirikta rAjyakA vibhAga karate samaya apane bhAnaje kA pakSa na lete hue usa 'sAkhI' rAjAko khAsa ujjainI kA rAjya dIyA jisake yahAM Azraya liyA thA / vartamAna yuga meM anya samAjavAle jainadharma para yaha AkSepa rakhate haiM ki yadi bhArata ko nirbala banAyA ho to jainiyoM ne, parantu maiM una samAjavAloM se savinaya prArthanA karUMgA ki ve kiMcit jainadharma ke bhUtakAlIna caritroM para dRSTi DAleM to unakA yaha bhrama dUra ho jAyagA / Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachInA eka hajAra varSamAM thayelA jena rAjAo T [ bhinna bhinna rAjAone TUMka paricaya ] lekhaka :-munirAja zrI darzanavijayajI za maNa bhagavAna mahAvIra svAmIne kevaLajJAna upanyA pachInA temanA upadezanA - trIsa varSa daramyAna nAnA moTA aneka rAjAo, jainadharmane svIkAra karI, Ahati pAsa-zramaNopAsaka-zrAvaka banyA hatA, ane cAre tarapha ahiMsAnuM sAmrAjya pravartI rahyuM hatuM. bhagavAna mahAvIrasvAmInA samayanA jana rAjAomAM mukhyatve karIne nIce pramANe rAjAo thaI gayA prAcIna rAjAo magadhanareza samrATa zreNika, samrATa koNika, vizAlApati paramahaMta mahArAjA ceTaka, siMdhu sau vIrapati rAjA udAyI, kAzIrAja alakha, kapilapurarAja saMyati, dazArNadezane rAjA dazArNabhadra, ujajayinIpati rAjA caDapradyota, aMgarAja dadhivAhana, sudarzananareza yugabAhu, sugrIvazAsaka balabhadra, palAsapurapati vijayasena, kSatriyakuMDanagaranareza rAjA naMdIvardhana (bha. mahAvIranA meTAbhAI), kauzAbipati vatsarAja zatAnIka, kurUnareza ziva, aditazatru, vIrAMga, vIrajasa, kuzAvarteza nimi, kaliMgapati karakaMDu, apApApurIpati hastipAla, dubhAI nigdhaI, dhanabAhu, kRSNamitra, vAsavadatta, apratihata, priyacaMdra, bela, arjuna, datta, mitrAnaMdI vagere vagere. A rAjAomAMnA keTalAeka rAjAo tathA temanA kuTuMbanA bhinna bhinna mANasoe dIkSA aMgIkAra karI hatI, ane keTalAeka zrAvakapaNe ja rahyA hatA. (bhagavatIsUtra, uttarAdhyayanasUtra, janasatyaprakAza varSa 2, aMka 4-5 vagarenA AdhAre) zramaNa bhagavAna mahAvIraravAmInA nirvANa pachInA eka hajAra varSanA gALAmAM nIce pramANe jaina rAjAo thai gayA mahArAjA udAyI zizunAga vaMzIya samrATa zreNika ane koNika pachI tene putra udAyI magadhane rAjA thayo. e vakhate magadhanA rAjyanI eka zakitazALI sAmrAjya tarIke gaNanA thatI. mahArAjA zreNike emAM sAmrAjyatvanuM bIjAropaNa karyuM hatuM ane mahArAjA ajAtazatru apanAma keNike tenuM khUba siMcana karyuM hatuM. mahArAjA udAyI magadhane aMtima samrATa thaye. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [19] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [ 4 zreNikanA rAjyakALamAM magadhanI rAjadhAnI rAjagRhI hatuM. ajAtazatrue caMpAnagarI vasAvI tene rAjadhAnI banAvI. udAyIne rAjyAbhiSeka caMpAmAM ja thayeA hate, paraMtu rAjamahelamAMnI pratyeka vastu joine temane potAnA svargavAsI pitA ajAtazatrunuM smaraNa thaI AvatuM ane tethI te bahu duHkhita thatA eTale temaNe navuM pATanagara vasAvavAne manA karyAM. ane te mATe yogya sthAnanI tapAsa karavA nimittiAene meAkalyA. teo karatA karatA gaMgA kinAre jaI pahoMcyA ane tyAMnI jamInanuM baLAbaLa tapAsavA lAgyA. jhADa pAse AvI prAcIna kALamAM zrI annikAputranuM aMtakRtu kevaLI tarIke gaMgA nadImAM mekSagamana thayuM hatuM, je sthAna pAchaLathI prayAga tarIke khyAta thayuM. A AcArya mahArAjanI khAparI gaMgAnA vaheNamAM aTakI paDI. akasmAt emAM eka pATalIvRkSanuM khIja AvI paDayu ane emAMthI eka vRkSa UgI nIkaLyuM, je jAte divase khUba dhaTAdAra thayuM ane aneka phUlothI suzaeNAbhita banyuM. udAyInA paDitA gaMgA kinAre A pahoMcyA. temane e jhADa bahu gamA gayuM ane AsapAsanAM khIjA jhADA karatAM e jhADane vizeSa samRddha thayeluM joi khArIka dRSTie enu nirIkSaNu karavA lAgyA. A vakhate eka cASapakSI potAnuM moM phADIne tyAM beThuM hatuM ane pataMgiyAM vagere jaMtuo Ape Apa AvIne tenA mukhamAM paDatAM hatAM. basa, A nimitta joine temaNe nakakI karyu ke " A sthAnamAM pATanagara vasAvanAra rAjAne svayaM lakSmI AvI maLaze. ' A rIte temaNe ekamate e sthaLane navI rAjadhAnI mATe pasaMda karyuM, ane mahArAjA udAyIne potAnA abhiprAya jaNAvyo. udAyIe te sthAne kusumapura yAne pATa lIputra nagara vasAvI tene magadhanA pATnagara tarIke jAhera karyuM. A zahera Aje paTaNA tarIke khyAta che. 1 A sthaLe eka vAta na bhUlAvI joie ke magadhanarezoe caMpApurI ane pATalIputrane pATanagara banAvyA chatAM mULa rAjadhAnI rAjagRhIne nukasAna na paheAMce eTalA mATe tyAM eka zizunAgavaMzIya purUSane mAMDalika rAjA tarike niyukata karyo hatA, jene itihAsakArA daka' ke vaMzaka ' tarike oLakhAve che.ra " 1 purANAmAM udAyI rAjA tathA pATalIputranA nirmANa mATe A pramANe ullekha che; udAyI bhavitA tasmAt, trayastriMzatsamA nRpaH // sarvaiH puravaraM ramyaM pRthivyAM kusumAhvayam // gaMgAyA dakSiNe kUle, caturthe'bde kariSyati // (vAyupurANa, uttarakhaMDa, adhyAya 37, pR. 175, zlA, 312, 313, brahmAMDapurANa, ma. bhA. upeA. 3, adhyAya 74, zlAka 132-133 ) 2 asmAkaM mahArAjadarzakasya bhaginI padmAvatI / ( svapnavAsavadattA, aMka 1, pR. 14. ) ajAtazatrurbhavitA, saptatriMzatsamA nRpaH / caturvizatsamA rAjA, vaMzakastu bhaviSyati // ( matsyapurANa, adhyAya 272, ) Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a& 1-2 ] jene rAjAe udAyI bhagavAna mahAvIrane parama bhakata ane vratadhArI zrAvaka hatuM. teNe pATalIputramAM jinAlaya tathA pilALa vagere banAvarAvyAM hatAM, je saMbaMdhI aneka ullekhe maLe che. jemake? taM kira viyaNagasaMThiyaM NayaraM jayarAbhieya udAiNA ceiharaM kArAviya, etA pADaliputtassa uppatti / (AvazyakasUtravRtti.) udAyI hamezAM A dharmasthAnomAM jaI dharma-fkyA karate temaja rAjapipALamAM teDAvI gurUmahArAjanI sevA-bhakita karate ane vyAkhyAna sAMbhaLo. AThama, pAkhI vagere pavetithioe pauSadha karI svAdhyAya tathA AtmaciMtanane lAbha letA. eka vAra mahArAjA udAyIe eka khaMDiyA rAjAnuM rAjya, tenI ja bhUlanA kAraNe khuMcavI lIdhuM, ane khaMDiye rAje mRtyu pAmyuM eTale tenA putrane ghaNe krodha caDha. te pitAnA pitAnuM vera vALavA ujjayinInA rAjAnI sahAya laI pATalIputra upara caDhI Avyo paNa te phALe nahI. AthI tene roSa ora vadhI gaye. A vakhate teNe dharmanA nAme kvaTathI kAma levAnuM vicAryuM. teNe jainAcArya pAse jaI dIkSA lIdhI, muniveza pahe, tenuM nAma vinaya ratna rAkhavAmAM AvyuM. vinavaratna eka daMbhI sAdhu hatuM chatAM ghaNa varSa sudhI munipaNuM nabhAvI te AcAryano piyapAtra banI beThe. eka vakhata vinayaratnanI sAthe AcArya mahArAja rAjapilALamAM padhAryA ane rAjA udAyIe parva divasa hevanA lIdhe pauSadha lIdho. vinayaranane, je takanI pate rAha jote hato te taka AvI pahoMcI lAgI. teNe rAtamAM ja pitAnA pitAnA verane badale cukAvI levAne nirNaya karyo. ane madharAte jyAre badhuM sumasAma hatuM ane sau ke sUI gayA hatA tyAre teNe charI vatI mahArAjA udAyInuM khUna karyuM, ane pite rAtorAta tyAMthI palAyana karI gayo. pilA nakalI vinayanane khyAla hato ke tenuM A kRtya ujajayinImAM jarUra prazaMsA meLavaze. AthI te ujajayinI gaye. paNa tyAMnA rAjAe tenA kRtya pratye santa aNagame batAvI mahArAjA udAyIna khananuM mahApAtaka karanAra e pApIne dhUtakArI kADhaye, eTaluM ja nahIM paNa tenuM meTuM kALuM karI pitAne rAjyamAMthI hadapAra karyo. mahArAjA udAyane A khUnI janasatromAM abhavya tarIke jAhera thaye. dharmaparAyaNa mahArAjA udAyIne A rIte karUNa aMta Avyo. ane tenA aMtanI sAthe ja magadha sAmrAjya upara rAjya karanAra zizunAga vaMzane paNa aMta AvI gaye. zAstronA ullekha pramANe A udAyI rAjA AgAmo utsarpiNa kALamAM tIrthakara thaze. ( Avazyaka niryuktivRtti 5. 187 thI 190, pariziSTa parva, upadeza prAsAdanA AdhAre) navana rAjAo (vIrani. saM. 1 thI 215) mahArAjA udAyIne putra na hovAthI tenI gAdIe naMda vaMzanA rAjAo AvyA, jemAM anukrame nava rAjAo thayA. A rAjAonAM nandIvardhana, mahAnaMdI, pahApadya vagere nAme che A tathA have pachInA vakhANamAM keTalAka sthaLe "vIranirvANa saMvat aura jaina kAlaganA nAmaka itihAsapremI munirAja zrI kalyANavijayajInA pustakane AdhAra lIdhA che. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [11] zrI jene satya prakAza-vizeSAMka [ varSa 4 avyavasthita rUpe maLe che. rAjA mahApa potAnA rAjyane khUba vistAryuM hatuM, tethI naMdavaMzamAM tenI ekachatratA ane prabhutva vizeSa manAya che. jo ke A rAjAo kyA dharmanA hatA tenAM spaSTa pramANe nathI maLatAM, bauddha graMtha A rAjAo mATe mauna seve che, paNa purANamAM temanI ghaNI niMdA karI che tethI ItihAso A rAjAo zaivadharmanA virodhI eTale jena hevAnuM mAne che. eka vAta te cokkasa che ke naMdavaMzanA maMtrIo zarUAtathI te Akhara sudhI-kalpakathI mAMDIne te zakaTALa sudhI-badhA jaina ja hatA. temaja temanA vakhatamAM jainadharma khUba unnata thayuM hatuM. AcArya bhadrabAhusUri tathA AcArya sthUlibhadrasUri bane navamA naMdanA samayanA mahAna jaina tire hatA. bAra varSIya dukALa pachI, jinAgamanI rakSA mATe jainenuM prathama zramaNa-samelana naMdanA pATalIputramAM maLyuM hatuM. A vakhate kaliMga dezamAM eka prAcIna suMdara jinapratimA hatI tene naMdarAjA pATalIputramAM laI Avyo hato. A pratimAne mauryakALa pachI thayela kaliMgapati mahArAjA khAravela punaH kaliMgamAM laI gayA hatA. naMdarAjA jinapratimAne lAve ane tene jinAlayamAM sthApita kare e binA temanA jaina hovAnI mAnyatAne puSTa kare che. (udayagirine hastiguphAne zilAlekha vagerenA AdhAre) samrATa caMdragupta (vIrani. saM. 215 lagabhaga) caMdraguptane janma mayUrapaSaka kuTumbamAM thavAthI te mauryavaMzI manAya che. te garbhamAM hato tyAre tenI mAtAne cadrapAnane dehada thayA. takSazilA vidyAlayanA vidvAna cANakaye, je bALaka janme te pitAne soMpavAnI zarate, pitAnI buddhinA baLathI te dehada pUro karyo. putrane janma thatAM, dehadane anulakSIne, mAtA-pitAe tenuM caMdragupta nAma rAkhyuM. - caMdragupta bALaka hatuM chatAM tenI bAlakriDAomAM paNa rAjataMtranI ja pradhAnatA dekhAtI. te pitAnA bALamitranuM eka rAjya sthApI pite tene rAjA banate ane gunhegArone adala InsApha Apata, A samaye bhAratamAM navanaMda paikI chellA paMdanuM rAjya cAlatuM hatuM. teNe cANakya paMDitanuM apamAna karyuM, eTale cANakya dhamAM ne krodhamAM naMdavaMzane nAza karavAnI pratijJA 4 A mauryavaMzanA nAma mATe nIce mujaba bhinna bhinna mAnyatAo pravarte che? (1) gautamabuddhanA zAkaya kuTuMbanA keTalAka mANase viThThaDabha rAjAnA AkramaNathI pitAnuM sthAna choDI himAlayanA pradezamAM mayUranagara nAmaka zahera vasAvI tyAM rahevA lAgyA. A leke pAchaLathI maurya kahevAyA. caMdraguptane janma A vaMzamAM thaye tethI te maurya kahevAya. (mahAvaMzanI TIkA, mauryAsAmrAjyaka ItihAsa pR0 107) (2) caMdragupta murA nAmaka eka dAsIne putra hovAthI maurya kahevA, (purANa tathA chuTaka lekhe vagere) purANamAM caMdraguptane dAsIputra mAnya che, e viSayamAM vidvAnene e mata che ke mauryavaMza janadharma tathA bauddhadharmane upAsaka hevAthI purANakAroe niMdAnA uddezathI Jain Educatio caMdraguptane dAsI putra gaNe che. - Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 1-2 ] jana rAjAo [11] karI hatI. cANakya tene upAya zodhavA lAgyuM. eka divasa teNe caMdraguptanI ramata joI ane tenI pAse jaI dAna mAgyuM. bAlakanA rAjA caMdragupta eka rAjAnI jema cANakyane saMge eTaluM ja nahIM paNa tenA upara eka rAjavI tarIkenI chApa pADI. tapAsa karatAM cANakyane mAluma paDayuM ke A bALaka te ja che jene potAne sepavAnI zarata tenA mAtA-pitAe karI hatI. AthI tenA AnaMdano pAra na rahyo. A bALaka dvArA pitAnI pratijJA saphaLa thavAnAM svapna te jovA lAgyo. teNe eka sainya bheguM karI ane caMdraguptane pitAnI sAthe laI ekAeka pATalIputra upara chApe mAryo, paNa temAM te bilakula na phAvyuM, ane pitAne ane caMdraguptane jIva bacAve paNa bhAre thaI paDyuM. chevaTe mahAmusIbate e baMne jaNA eka gAmamAM jaI pahoMcyA. tyAM eka DosI pAsethI jANavA maLyuM ke "cANakye AsapAsanA rAjAone sAdhyA vinA pATalIputra upara caDhAI karI, tethI tene mAra khAIne bhAgavuM paDayuM.' basa, DesImAnA A nItivAkyanA AdhAre cANakya pitAne bhaviSyane mArga nakakI karI lIdho. te caMdraguptane sAthe laI himAlayanA pradezamAM gayo ane tyAMnA parvata rAjA sAthe evI zarata karI ke"cANakyanI buddhi ane parvatanuM sinya e be vaDe naMdane harAvI je rAjya maLe te bannee aDadhoaDadha vaheMcI levuM." have cANakyanA pagamAM jera AvyuM. teNe bIjA nAnA nAnA rAjAone sAdhavAne prayatna Ara. A daramiyAna I. sa. pUrve 326mAM yunAnane bAdazAha mahAna sikaMdara irAna jItI bhArata upara caDhI Avyo ane paMjAbane pradeza pitAnA kabaje karyo. caMdragukhe A takane lAbha laI e pradezanI prajAne sneha meLavyuM ane e prajAne pitAnI svataMtratA jALavavA sAmane karavA uzkerI eka sainya taiyAra karyuM. e sainya sikaMdarane parAjaya karyo. pachI e vijayenmatta sainya sAthe teNe pATalIputra tarapha kuca karI. A yuddhayAtrAmAM parvata rAjAne ane cANakyanI yuktibAja buddhine sahakAra hatA. teNe pATalIputra upara AkramaNa karyuM ane naMdarAjAne nAza karyo. jo ke zarata pramANe parvatarAja aDadhA rAjyane hakadAra hatA, chatAM cANakyanI kuTanItine bhega banI te maraNa pAmyA ane e rIte vIrani. saM. 215 lagabhagamAM caMdragupta pATalIputrane sarvesarvA ba. samrATa caMdraguptanA rAjyakALa mATe nIce pramANe bhinna bhinna mata maLe che? 1 vIrani. saM. 215mAM mauvaMzanuM rAjya zarU thayuM. (prAcInagAthAo, tapagacchapaTTAvalI pR. 46, vividha tIrtha kalpa 50 38) 2 vArani. saM. 155mAM caMdragupta rAjA thayo. (pariziSTa parva, sarga 8, zloka 339) 3 navadene zAsanakALa 100 varSa che. pachI caMdragupta rAjA thaze. eTale ke - vIrani. saM. 155mAM caMdragupta thaze.& Personal Use Only Jain Education Internal Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka (brahmAMDa purANa, ma. bhA. upanyA. 3 a0 74 zloka 13@ii 14 pU. 15) 4 udAyI pachI 100 varSa ane putrA tathA navanA ne judA judA mAnIe te 122 varSe arthAtu 10 ke 182 varSe cadragupta thaze. (mahAza, pari0 4 ka1 thI 8, pari pa ka 14 thI 22) 5 vIrani saM. 154mAM caMdragupta magadhane rAjA bane. (himavaMta sthapirAvalI, vAranirvANasaMvata aura jena kAlagaNanA mR. 184) 6 virani. saM. 215mAM mayUrane rAjyAraMbha thaye. (digaMbarIya harivaMzapurANa sarga 60 ke 48, trika prajJapti) 7 caMdragupta I. sa. pUrve 322 (vIrani. saM. 204-05)mAM magadhanA siMhA sane beThe. (maurya sAmrAjyaka itihAsa pR0 36, kebrija hisTarI, ali hisTarI opha inDiyA vagere) caMdragupta magadhane rAjA bane te ja vakhate naMdarAjAnI rUpavatI sulakSaNa putrI sAthe tenuM lagna thayuM. parvatarAjA paNa naMdanI eka putrIne paraNyA hatA, paraMtu te viSakanyA (viSayogamAM janmelI athavA bacapaNathI ja jhera khAvAnI TevathI viSamaya banelI) hovAthI tene vega thatAM ja parvatanA mRtyu pAme. je dhAryuM heta te cANakya tene bacAvI zakata, paNa teNe jANI joIne AvuM pariNAma AvavA dIdhuM. rAjA banyA pachI caMdragupta keTalAka naMda pakSanA gupta mANasone ThekANe karyA, keTalAkane kaLavakaLathI potAnA pakSamAM lIdhA ane nAnA moTA badhA rAjAone svAyatta ryA. have rAjya mATe khajAnAnI jarUra jaNAI eTale cANakya pATalIputranA dhanikone jugAra ramavA belAvI, dArU pAI temanI pAsenA dhananuM mApa jANI lIdhuM ane temanI pAsethI senAmaha, ghI, gAya, dheDA tathA anAja meLavI bhaMDAra bharI dIdho, A assAmAM mahAna sikaMdara maraNa pAmavAthI tenA senApati enTigesa ane selyukasamAM rAjA banavA mATe jhagaDo U. aMte selyukasa bebIlenane mAlika bane ane cha sAta varSamAM pazcima eziyA tathA madhya eziyAne rAjA banI gayo. teNe sikaMdaranI jema paMjAbane sara karavAnA irAdAthI i. sa. pUrve 305 (vIrani. saM. 224) mAM bhArata upara caDhAI karI, paNa temAM tene sakhta hAra maLI. tenuM sainya caMdraguptanA sainya sAme TakI zakyuM nahIM. chevaTe caMdraguptanI IcchA pramANe daMDa bharI selyukasane tenI sAthe saMdhi karavI paDI. A daMDarUpe I. sa. pUrve 303mAM selyukase caMdraguptane AjakalanA vAyavya sarahada prAMtanA kAbula, hirAta tathA kaMdahAranI AsapAsanA pare pani de, eriyA tathA arAjiyA prAMte ApyA tathA haMmezA mATe maitrI kAyama rahe te uddezathI n Education International Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2] jena rAjAo [11] pitAnI putrI ethinAnuM caMdragupta sAthe lagna karyuM. A rIte caMdraguptanA rAjyanI sImA vadhavA lAgI. saMdhi pachI selyukasa taraphathI rAjadUta banIne Avela megAsthanI je bhAratavarSanuM vividha dRSTibharyuM varNana lakhyuM che, te uparathI mAnavuM paDe che ke te vakhate caMdragupta je bIjo koI rAjA na hatA. samrATu banyA chatAM caMdragupta dharmanI bAbatamAM pachAta hovAthI cANakya tenuM dhArmika jIvana ghaDavAno prayatna AraMbhyo hato. pahela vahelAM caMdraguptane zaiva dharmagurU sAthe prasaMga paya, paNa temAM tene saMtoSa na thayo. chevaTe jaina AcAryonAM tyAga, tapasyA, jitendriyatA, nirIhatA AdithI AkarSAI te temane upAsaka banyo. A rIte caMdragupta janadhamI banyo. caMdraguptanA rAjyakALamAM e pradezamAM AyArya bhadrabAhusvAmI nahIM kintu sthUlibhadrajI, Arya mahAgirijI, Arya susthitasUrijI vagere vicaratA hatA, ane caMdragupta teonA saMpathI sAco jina banyo hato. teNe jaina maMdire karAvyAM hatAM tathA jinabiMba bharAvyAM hatAM. A biMbomAMnuM eka biMba traNaso varSa pahelAM dhAMdhaNI tIrthamAM birAjamAna havAne atihAsika ullekha maLe che. samrATa caMdragupta jaina hato ema AjanA bIjA vidvAne paNa bhedabhAva vagara svIkAre che." samrATa caMdragupta chevaTe jana sAdhu thayuM hatuM evI eka jaina mAnyatA che, paraMtu te kevaLa kalpanAnA dhoraNe ja lakhAyela che. caMdraguptanA samaya sudhImAM janomAM vetAMbara, digabaranA bheda nahotA paDayA. e bhedo prAraMbha to vikramanI bIjI sadIthI thAya che. te pahelAMnA maharSie badhAyane eka sarakhA mAnya-pUjya che. caMdragupta je samrATa dIkSA grahaNa kare e bInA khare ja gaura. vibharI che, paraMtu je ghaTanA banI ja na hoya tene, kevaLa dharmanI mahattA vadhAravAnA AzayathI, kalpI kADhavI e nyAye na gaNAya ! jana ItihAsamAM caMdraguptanA jaina banyAne, mahAmaMtrI cANakyanA ekalAnA anazanane, susthitasUrina ke anya dIkSita zrAvakone ullekha maLe che; paNa caMdraguptanI dIkSAno ke tene AvelA kahevAtAM saLa svapnane kazopa ullekha nathI maLato. je teNe dIkSA lIdhI ja hatI te purANo, bauddha graMtha ke kathAsaritsAgara vageremAM prazaMsA rUpe nahIM te chevaTe bIjA koInA koI rUpe te ene ullekha pa A mATe juo-ke. pI. jAyasavAlakRta "maurya sAmrAjyamAM ItihAsa'nI bhUmi pR. 1, mizrabaMdhu likhita "bhAratavarSa kA itihAsa" khaMDa 2 pR. 121; janArdana bhaTTe lakhela "azoka ke dharmalekha" pR. 14 vagere. 6 mahAmaMtrI cANakaya samrATuM caMdraguptane rAjyadAtA ane dharmadAtA guru che. je caMdragupta dIkSA le te cANakya paNa dIkSA leye e svAbhAvika hatuM. parantu caMdragupta dIkSA na laI zako eTale cANakaya paNa na laI zako. AthI teNe biMdusAranA zAsana-kALamAM anazana karyuM. A bInA caMdraguptanI dIkSAnA prazna upara ThIka ThIka prakAza pADe che. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] zrI jaina satya prakAza-vazeSAMka viSa 4 avazya karAyA hata. AvA eka paNa ullekha nathI maLatA eTale caMdraguptanI dIkSAnI vAtA pAyA vagaranI hare che. jo ke digaMbaro, caMdragupta jaina muni thayA hatA ane tenuM tathA bhadrabAhusvAmInuM sva gamana zravaNuelageAlamAM thayu, ema mAne che, paNa dhaNA digaMbara AcAryoM tathA vidyAneAnA ullekhA tenA virodhamAM jAya che, ane tethI caMdraguptanI dIkSAnI binA siddha karavI azakya thai paDe che. A rahyA e ullekhAH 1 AcArya jinasena - AdipurANu ' parva 2, zloka 140-141mAM tathA dvitIya AcArya jinasena harivaMzapurANu ' sarga 60 zloka 479mAM bhadrabAhusvAmInuM svargagamana vIrina, sa. 162mAM mAne che, jyAre harivaMzapurANu zloka 489mAM caMdraguptano rAjyaprApti vIrani. sa. 215mAM mAne che. A rIte banne vacce 53 varSanuM aMtara che. eTale jyAM e banne maLyA ja nathI tyAM gurU-ziSya hAvAnI ke dIkSAnI vAta ja zI karavI ? 6 " 2 AcArya hariSaNukRta ' bRhatkathAkAza, brahmacArI nemittakRta * ArAdhanA kathAkAza ' kathA 61 pR0 280 tathA tenA bhASAchaMda pR0 334mAM bhadrabAhusvAmI tathA vizAkhAcAyanA ullekha che. bhadrabAhusvAmInuM ujjaina pAse svagamana batAvyuM che, ane digaMbara saMpradAyamAM pracalita zravaNolagAlamAM anazana karyAne ke caMdraguptanA izArA sarakhA ya nathI. 3 cidAnaMdakRta kanaDIbhASAnA * munivazAbhyudaya 'mAM lakhyuM che ke eka cittAe bhadrabAhune zravaNabelagolamAM mArI nAkhyA. temane tathA caMdraguptane meLApa ja thayA nathI. 4 ' puNyAzravakathAkAza 'mAM upavAsalASTaka paikInI pAMcamI nadImitranI kathAmAM ullekha che ke-- kuNAlanA putra dvitIya caMdragupte potAnA putra si'husenane rAjagAdI ApI bhadrabAhuvAmI pAse dIkSA lIdhI. arthAt A vAta RtihAsathI dhaNI vegaLI jai paDe che. 5 amarAvatInI dhI kiMga eDavarDa kaeNlejanA prephesara hIrAlAlajI digaMbara jaina zravaNukhelagAlanA zilAlekhanI bhUmikAmAM lakhe che ke " bhadrabAhu ane caMdraguptanA kALamAM 67 vatuM aMtara paDe che. " 6 caMdragirinI caMdragupta vasatimAM zilAlekha che H-prathama bhadrabAhusvAmInI paraMpa rAnA bIjA bhadrabAhusvAmInuM anazana zravaNabelagolamAM thayuM hatuM. ane te vakhatanA kAi prabhAcaMdre temanI pAse dIkSA lIdhI hatI. A uparathI ema nakakI thAya che ke samrATa caMdragupta jaina sAdhu thayA hatA ema nahIM, paNa vikramanI bIjI sadInA kAi caMdre (nAgendra, cadra, vidyAdhara ane nivruti paikInA caMdrakumAre ) khIjA bhadrabAhusvAmI ( zrI vasvAmInA ziSya zrI vasenasUri ) pAse dIkSA lIdhI hatI. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2] jaina rAjAo [115] 7 ayodhyAprasAda goyalIya digaMbara jaina "maurya sAmrAjya ke jainavIra" pR. 136mAM lakhe che ke digaMbara jaina graMthonA AdhAre bhadrabAhuvAmInu AcAryapada vIrani. saM. 133thI 162 (I. sa. pUrve 394thI 365) sudhImAM manAya che. ane ItihAsanA AdhAre caMdragupta mauryane rAjyakALa I. sa. pUrve 322thI 288 sudhI manAya che. A rIte bannenI vacamAM 67 varSanuM aMtara paDe che. ane vetAMbara jaina graMthanA AdhAre te bannenI vacce 59 varSane phera paDe che. eTale bhadrabAhu sAthe zravaNabelagolamAM caMdraguptanA anazana svIkAra vagerenI vAte kalakalpita Thare che. A pramANe digaMbara vidvAnonA visaMvAdo tapAsyA pachI caMdraguptanI dIkSAnI vAta svayameva kalpanA karI jAya che. AjanA ItihAsa paNa bArIka abhyAsanA aMte saprabhANa rIte caMdraguptanI dIkSAnI vAta eTI mAne che. A rahyAM emAMnA thoDAMka pramANe 1 svargastha DA. phalITa jaNAve che bIjA bhadrabAhunA badale prathama bhadrabAhusvAmIne zravaNabelagola javAnI je vAta thAya che te beTI che, tathA maurya caMdragupta ane dIkSA lenAra guptigupta e bane vyakitao bhinna bhinna che. 2 DA. dhUmana mAne che ke digaMbara kathA graMthomAM dakSiNamAM janAra je bhadrabAhu varNavyA che te bIjA bhadrabAhu svAmI che. teo vIra ni. saM. 230mAM thayela che. eTale bhaya caMdraguptanI dIkSA sapramANa siddha thaI zakatI nathI. (okasapharDa hisTari opha InDiyA pR. 75,76, vIra, varSa 4 aMka 1) 3 prasiddha purAtattvavettA ane itihAsa mi. bI. luIsarAisa lakhe che ke caMdragupta jaina hatA emAM kazI zakI nathI. digaMbara graMthamAM prathama caMdraguptane paricaya ApI punaH bIjo caMdragupta kuNAlane putra batAve e gaDabaDa che. A bIjA caMdraguptane bhadrabAhusvAmI sAthe meLa sAdhavAmAM Avyo che e paNa kaThaNa samasyA che. (maurya sAmAnya kA ItihAsa, pR0 424) 4 satyaketu vidhAlaMkAra "maurya sAmrAjyaka ItihAsa" pR. 422 thI 425mAM judAM judA pramANe ApI sAbita kare che ke-samrATra caMdragupta dIkSA lIdhI hatI e vAta mAnI zakAya evI nathI.' 7 ayodhyAprasAda goyalajIe te ja graMthamAM pa. 134mAM kalikAla sarvajJa zrI. hemacaMdrasUri tAbara hovAthI caMdraguptanI dIkSA mAnatA nathI ema AkSepa karyo che. A vAtamAM vAstavika zuM che te huM upara jaNAvI gayo chuM. te uparathI temane A AkSepa nirmULa kare che. je teo uparanA satyane samajaze, digaMbara vidvAnonA tadviSayaka visaMvAde vicAraze ane sAMpradAyikatAnA camA utArI zuddha aitihAsika draSTine upayoga karaze te hemacaMdrasUrijItI mAnyatA svIkAratAM temane vAra nahIM lAge. 8 I. sa. pUrve 325mAM siMkadaranI bhArata para caDhAI ane I. sa. pUrve 322mAM caMdraguptane magadhanA siMhAsana para abhiSeka, A bane tithie bhAratanA prAcIna ItihAsamAM kakasa svarUpe mAnavAmAM Ave che. (maurya sAmrAvakA itihAsa pR0 36) jyAre bhadrabAhusvAmI tenI pahelAM thaI gayA che. www.jainelibrary. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 116 ] zrI jana satya prakAza-vizeSAMka uparanA dareka pramANuthI sAbita thAya che ke samrAT cadragupte dIkSA mAnyatA digabarIya graMthakArAmAM pravarte che te kevaLa potAnA dharmanI mahattA ceojAyelI ane sAva nirAdhAra che. samrAT caMdragupte 24 varSa sudhI rAjya karyuM hatuM. tenA maraNa pachI tene putra biMdusAra tenI gAdIe Avyo. A vakhate cAkaya ane sukha e be jaNA tenA maMtrIo hatA. ( Avazyaka niyukitavRtti, pariziSTapa, mau sAmrAjyakA ItihAsa, maurya sAmrAjya ke jainavIra, megAsthanIsanA samayanuM hiMda vagerena! AdhAre.) sau rAjA balabhadra " bhagavAna mahAvIrasvAmInA zAsanamAM zvetAMbara ane digambara bhedo thaya te pahelAM sAta nihvAnA mate nIkaLyA che. temAM eka ' avyakta ' mata paNa che. A mata vIra ni. sa0 214mAM ASADhAcAyanA ziSyamAM pravA~ ane rAjagRhImAM tene vizeSa pracAra thayo. A matanA vRddhikALamAM rAjagRhImAM maurya "labhadranuM zAsana hatuM. alabhadra jainadhamI hAi teNe A navA matane jaDathI ukheDI jainadharmanu rakSaNa karyuM. A sthaLe e bhUlavuM na joie ke te arasAmAM magadhanA pradeza pATalIputrane tAtre hatA, eTale pATalIputra nareza taraphathI nimAyelA sukhe tyAM kArabhAra calAvatA hatA. vIra ni. sa0 215mAM pATalIputranI gAdIe mauryavaMza pratiSThita thayA hatA eTale te arasAmAM te ja vazane rAjA balabhadra magadhanA zAsaka DrAya e saMbhavita che ane teNe A navA matane dAkhavAnA prayatna karyo hAya te paNa svAbhAvika lAge che. C [ varSe 4 lIdhanI je vadhAravA mATe A rIte alabhadra vIra ni. sa0 215 pachInA jaina magadha nareza che. A uparathI kaMika evu paNa anumAna karI zakAya ke te vakhatanA maurco jainadhamI haze. ( Avazyaa niyukita bhASya, gAthA 129-30 pR. 315nA AdhAre.) mahArAjA biMdusAra samrAT caMdragupta pachI tenA putra biMdusAra tenI gAdIe AvyA. ' biMdusAra ' e nAma mATe evI vigata maLe che ke:--cANuya maMtrIe ca`draguptanA zarIrane viSaprayAgathI ajeya banAvavA mATe tene khArAkamAM rAja caDatI mAtrAe vizva ApavAnuM zarU karyuM viSamaya banI gayo ke tenA hatuM. A rIte dhIme dhIme cadraguptane AhAra eTalo badha bhAjananA eka kALiyA paNa prANa harI le. paNa A binA cANakaya sivAya bIju kAi jAtu na hatu. eka divasa caMdraguptanI sagarbhA rANI rAgadazAnA kAraNe caMdragupta sAthe bhAjana karavA beThI. teNe traNa-cAra koLiyA khAdhA eTalAmAM cANakaya tyAM AvI caDayo, ane gabharAine rANIne bhojana karatA aTakAvI dIdhI. paNa viSa potAnI asara karI cUkayu hatu, eTale rANInuM maraNu nIpajyuM. A vakhate rANI sAthe tenA garbhane paNa nAza thai jaze ema vicArI Nakaye tenuM peTa cIrAvI garbha bahAra kADhI lIdhA. A vakhate e bALakanA mAthA upara viSanuM biMdu paDelu jovAmAM AvyuM tethI cAlukaye tenu biMdusAra ' nAma pADayuM. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A rAjAnA bhinna bhinna graMthomAM bhinna bhinna nAme maLe che. jaina graMtha dIpavaMza tathA mahAvaMzamAM biMdusAra; viSNupurANa, kaliyugarAja vRttAMta tathA anya purANamAM vArisAra; vAyupurANamAM bhadrasAra ane grIka graMthamAM Amitrochetes amitro ceTasa eTale amitrAghAta nAma maLe che. tenA rAjadarabAramAM Demesa nAmane yunAnane elacI AvyuM hatuM, jeNe bhAratabhramaNanuM vRttAMta lakhyuM hatuM. Aje e lakhANane thoDeka bhAga ja upalabdha thAya che. soLamI sadInA prasiddha rIbeTI lekhaka tArAnAthanA lakhavA pramANe biMdusAre cANakayanI sahAyathI seLa rAjya upara vijaya meLavyuM hatuM ane tenA rAjA tathA maMtrIone nAza karI eka samudrathI bIjA samudra sudhI marya zAsananI dhajA pharakAvI hatI. (sAmrAjyakA ItihAsa, pR. 4ra6-27) bRhatkalpasUtra bhASya gA. 1127mAM paNa biMdusAre caMdragupta karatAM vizeSa bhUmimAM ane caDiyAtI rIte zAsana kyanA Azayane ullekha maLe che. biMdusAra jaina hate enA spaSTa ullekho maLatA nathI paNa tene pitA caMdragupta, tenA maMtrIo ane prAraMbhika jIvanamAM tene putra azaka jaina hatuM e uparathI biMdusAra jana hatuM ema mAnI zakAya che. satyaketu vidhAlaMkAra "maurya sAmrAjyakA ItihAsa" pR0 671mAM lakhe che ke - "maurya rAjAo bauddha ke jena hatA. temanA dharma-vijayajI irSALu banI brAhmaNoe maurya sAmrAjya pratye vidroha phelAvI te zAsanane aMta ANe." AthI spaSTa thAya che ke mauryavaMzI rAjAo kAM te jena hatA ke bauddha hatA. bIjI bAju bauddha graMthomAM biMdusAranA bauddha havAne sApha inkAra karavAmAM AvyuM che eTale chevaTe tene jaina mAne paDe che. - biMdusArane zAsanakALa lagabhaga 25 varSane manAya che. tenA maraNa pachI tene putra azaka tenI gAdIe AvyuM. azeke bauddhadharmane svIkAra karI maraNa sudhI tenuM ja pAlana karyuM. samrA saMprati azokanA rAjyakALamAM bhayaMkara dukALa paDe, tyAre AcArya Arya sahastIsUrie kauzAMbImAM, eka sAdhu pAse khAvAnI mAgaNI karatA eka bhIkhArIne dIkSA ApI. dIkSA laIne te ja divase bhIkhArIe khUba dAbIne AhAra karyo tethI te ja rAtre te maraNa pAme. marIne te avyakta sAmAyicAritranA pAlananA prabhAve azokanA putra yuvarAja kuNAlana patnInI kukSimAM putrapaNe garbhamAM Avyo. A vakhate kuNAla yuvarAja hovAthI unane pradeza tene bhagavaTAmAM hate.10 paNa - "rAjataraMgiNI'mAM azake chellA cAra varSa daramyAna jainadharma svIkAryAne ulalekha che, paNa te prAmANika hoya ema mAnI zakAtuM nathI. 10 atyAre jema IgleMDanA yuvarAjane velsanuM paragaNuM ane nijhAmanA yuvarAjane varADaprAMta bhagavaTA mATe apAya che tema te vakhate morya yuvarAjane avaMtIne pradeza maLa. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [118] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [varSa 4 rAjakhaTapaTane bhoga banI te aMdha thaI javAthI rAjya calAvavAne agya thayuM hatuM, eTale tene pATalIputranuM rAjya maLavAnI AzA na hatI. paNa jyAre tenI patnIe putrane janma Ape tyAre tene rAjyanI AkAMkSA jAgI ane te mATe pitAne haka sAbIta karavA te tarata azaka pAse pahoMce. azeke pitAnA pautrane haka kabula rAkhI tenuM saMprati evuM nAma rAkhyuM. saMpratinAM saMpati, saMpradi, saptati, saMgata ane baMdhupAlita ityAdi nAme paNa maLe che. eka divasa Arya suhastisUri pitAnA parivAra sAthe zrI jIvitasvAmInI yAtrA nimitte ujjayinI padhAryA. temanA darzanathI saMpatinA hRdayamAM UhApoha thavA lAge ane tene jAtismaraNa jJAna upajyu. jAtismaraNathI pitAne pUrvabhava jANI pitAnA upakAraka gurUne teNe oLakhyA ane e temanA caraNamAM DhaLI paDe ane kahevA lAgyuM ke, A rAjya ApanI kRpAnuM phaLa che, huM Apane dAsa chuM ane Apa mane AjJA pharamAvo vagere. A rIte te jainadharmamAM vizeSa dRDha thaye. mauryavaMzanI saMprati sudhI kramazaH vRddhi thaI che ane pachI kramazaH hAsa thaye che eTale tene mauryavaMzamAM yavamadhya kahI zakAya. A rAjAe pitAnA pUrvabhavanA AdhAre bhIkhArIonuM duHkha samajIne tenA nivAraNa mATe dAnazALAo sthApI hatI, ane gRhasthane dAna mArga batAvyuM hatuM. pitAnA khaMDiyA rAjAone upadezI jainadhama banAvyA hatA, ane temanA dezamAM jana sAdhuone vihAra cAlu karAvyuM hatuM. teNe prabhupUjA, rasava, munisatkAra, amArI-pravartana, jinamaMdira baMdhAvavAM Adi aneka dhArmika sukAryo karyA-karAvyAM hatAM. AMdha, kAvaDa, mahArASTra, kukaDa vagere dezamAM vezadhArI sAdhuo mekalI Arya-anArya dezamAM sAcA sAdhuone vihAra khulle karAvyo hate. takSazilAmAM pitAnA pitAnA smAraka mATe eka jinavihAra banAvarAvyo ke je atyAre kuNAlatUpa tarIke prasiddha che. A rIte saMprati rAjAe samagra bhAratamAM jainadharmane pracAra karavAno prayatna karyo hate. saMpratie pitAnA sikkAmAM, eka tarapha "sammadi ane bIjI tarapha svastika, jJAna darzananAM be TapakAM, te upara cAritranuM eka TapakuM ane sauthI upara siddhazilAnI ardhacaMdra AkRti, atyAre derAsaromAM cokhAne sAthi vagere karavAmAM Ave che te pramANe, mUkavAmAM Avela maLe che. tathA sAthe sAthe maurya' zabda paNa Apela che. AvA sikakAonI TaMkazALa takSazilAmAM hatI. A sikakAo atyAre takSazilA, pATalIputra ane rAmanagaraahi chatrAmAMthI maLe che. A sikakA saMpatinA hRdayamAMne janadharma pratye Adara batAve che. saMprati mATe ajaina vidvAnonA mata A pramANe che: 1 divyAvadAna" nAmaka bauddha graMthanA raMbhA avadhAnamAM lakhela che ke samrATa azake bauddhasaMghane 96 koDa senAnuM dAna karyuM hatuM. maraNa samaye teNe bAkInA 4 keDanuM dAna Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 1-2 ] jena rAjAo [118] devA ichayuM paNa saMpadi kumAre khajAne khAlI thavAnA bhayathI te karyuM. azake paNa pitAnI icchAne pAra pADavA khajAnA sivAyanuM rAjya ja bauddhasaMdhane dAnamAM ApI dIdhuM. eTale ke cAra koDanA badale badhI bhUmi gIre mUkI. azokanA mRtyu pachI saMpadIe cAra keDa ApI e cheDAvI lIdhI ane pitAnuM rAjya svAyatta karyuM. A rIte saMpadi bhAratane samrATa banya. (vIra nirvANa saMvata aura jena kAlagaNanA) 2 bodhisattAvadAna kalpalatAmAM paNa upara pramANe ja ullekha che: prakhyAtaSaNNavatikoTisuvarNadAne, yAte divaM narapatAvatha tasya paatrH| zeSeNa maMtrivacasA kSitimAjahAra, spaSTaM krayI kanakakoTicatuSTayena // pariziSTa parva / 3 ToDarAjasthAna bhAga 1 e 4 pR. 721 (hindI) vageremAM mAravADamAM saMpatie karAvela prAcIna jinavihAronu rocaka varNana che. 4 ke. pI. jAyasavAla ema. e. bAra-eTa-le. i. sa. 1934nA juna mAsana moDarna rivyunA pR0 647mAM lakhe che ke-"kaniMgahAme pitAnA Ancient Coins of India nAmaka graMthamAM 60mA pAne naM. 20nI nIce takSazilAnI TaMkazALane eka sikake chapAvyo che. jemAM banne bAju maLIne "sambadi "maurya e be zabda tathA svastika vagere karela che. AvA sikakA pATalInA khaMDeramAMthI paNa maLyA che. purANomAM batAvela rAjA dazaratha A rAjA saMprati pachI thaela che. aphaghAnIstAna ane tenI AsapAsano mulaka tathA takSazilA paNa saMpatine AdhIna hatA, ema prApta sikakAo uparathI puravAra thAya che, ityAdi. 5 satyaketu vidyAlaMkAre "morya sAmrAjyakA ItihAsamAM pR. 648thI 65ra sudhI samrATTa saMpratinuM varNana karyuM che. temAM temaNe A samrASTranA paricaya mATe eka mahatvanuM vAkya mUkayuM che-"jana sAhityamAM sampatinuM te ja sthAna che ke je bauddha sAhityamAM azokanuM che." A pramANe vidvAne saMpatine jaina rAjA tarIke svIkAre che. purANanA AdhAre tene rAjyakALa 10 varSane che, paNa teNe pitAnA zAsanakALamAM jainadharmane ghaNa udyota karyo che. maurya sAmrAjyane paNa A madhyAddana lekhAya che. samrATa saMprati vIra vi. saM. 300mAM svargavAsI thayA. (baha995 bhASya, pariziSTa parva, maurya sAmrAjyaka ItihAsa, maurya sAmrAjya jaina vIra, mADarivyu, janasatyaprakAza varSa che. aMka 2 nA AdhAre) kaliMgarAja mahAmeghavAhana khAravela kaliMga deza jenI prAcIna pracArabhUmi che. jainatIrtha kumAragiri (vartamAna khaMDa Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [12] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka giri tathA udayagiri) kaliMganA AbhUSaNa samAna che. eka mata pramANe bhadrabAhusvAmI, susthitasUri tathA supratibaddhasUri A parvata upara svarge gayA hatA. susthitasUri tathA supratibaddhasUrie sarimaMtrane karaDavAra jApa A pahADa upara karyo hato. eka kALanuM jaina tIrtha ane vartamAnanuM hiMdutIrtha jagannAthapurI paNa kaliMgamAM ja Avela che. kaliMganA ceTakavaMzI rAjAo ghaNu kALa lagI jaina rahyA che. rAjA khAravela A vaMzane ja prasiddha jaina rAjA thayo. magadhasamrATa zreNikanA uttarAdhikArI samrATa kaNike vizALA nagarI upara hallo karyo hato, jemAM tyAMnA rAjA ane keNikanA dAdA ceTakanuM maraNa thayuM hatuM. pachI ceTakane putra zobhanarAya kaliMgamAM jaI pahoMce. kaliMganareza tene sasaro thatuM hatuM. te aputrI hovAthI zamanarAya kaliMganareza banyo. te parama jaina hatA ane tenA vaMzanA rAjAo paNa jana hatA. temAMnA keTalAka rAjA svataMtra rahyA hatA ane keTalAke pATalIputranA rAjAnuM Adhipatya svIkArela hatuM. naMda tathA azake kaliMgapara pitAnI ANa pravartAvI hatI. A sivAyanA kALamAM kaliMga svataMtra hatuM. pATalI putranI gAdI para saMprati pachI bIjA maurya rAjAo thayA temAMnA rAjA bRhadrathane mArI tene senApati puSyamitra pATalIputrane rAjA bane ane teNe jagatamAM nAmanA meLavavA mATe azaka ane saMmatithI avaLo mArga lIdhe. "divyAvadana" nAmaka bauddhagraMthamAM lakhyuM che ke puSyamitre bauddhadharmane nAza karavAnuM bIDuM uThAvyuM, caturaMga senA sAthe pATalIputrathI zyAlakoTa (paMjAba) sudhI prayANa karyuM. vacamAM maLatA bauddha sAdhuone ziraccheda karAvyo, eTaluM ja nahIM paNa eka bauddha sAdhunuM mAthuM lAvanArane eka senAmahora ApavAnuM jAhera karyuM vagere. teNe bauddhadharmanI jema janadharmane paNa bhayaMkara hAni pahoMcADI. A vakhate ceTavaMzIya vRddharAjano putra khAravela kaliMgane rAjA hatA. A rAjA traNa nAme oLakhAya che. (1) mahAme vAhana (mahAmeva hAthIvALA), (2) bhikhurAya (nirgadha bhikSuone upAsaka) ane (3) khAravela (samudrane svAmI). khAravele maurya saM. 164mAM hAthIguphAmAM eka zilAlekha para pitAnA 14 varSanA rAjyakALanI prazastirUpa lekha khodAvyuM hatuM jemAM aneka atihAsika vAtano ullekha maLe che. temAM bAramA varSanuM vRttAnta che ke mahArAjA mahAmeghavAhane A varSamAM pATalIputra para caDAI karI puSyamitrane pitAne caraNe namAvyuM ane naMdarAjA kaliMganI prAcIna jinapratimAne upADI lAvyA hatA te pratimA tathA ratna vagere kaliMgamAM potAnI rAjadhAnImAM laI gaye. teNe A pratimAne jinAlayamAM sthApI tenI pUjAne utsava ujavyo. A zilAlekhamAM teNe jaina munione vastradAna karyA-karAvyAno paNa ullekha che. A rIte A rAjA parama jaina hatA. khAravela pachInA kaliMganA rAjAo kayA dharmanA anuyAyI hatA te bAbata kazI Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2 ] jana rAjAo [12] vigata maLatI nathI. paNa viranirvANanI chaThThI sadIne kaliMganareza bauddhadhamI hatuM ane bAradukALImAM vAsvAmIe saMdha sAthe jagannAthapurI jaI tyAMnA bauddharAjAne jaina banAvyAne spaSTa ullekha maLe che. (himavata virAvalI, hAthIguphA zilAlekha, vIranirvANu saMvata aura jaina kAlagaNanA) mahArAjA vikramAditya vIrani. saM. 450 lagabhagamAM ujayinamAM gardabhavaMzI rAjAnuM zAsana hatuM. teNe eka mahAsatI sAdhvIne pitAnA aMtaHpuramAM laI javAnuM mahApAtaka karavAthI kAlikAcAryanI preraNAthI zAhI (zaka) rAjAoe siMdha, kaccha ane kAThiyAvADanA mArgethI AvI uja. cinImAM pitAnuM zAsana sthApyuM. cAra varSamAM prajAe A navA rAjya sAme virodha uThAvya eTale kAlikAcAryane bhANeja bharUcanA rAjA balamitre zAhI (zaka) zAsanane aMta lAvI Arya rAjyanI punaH sthApanA karI. u jayinInI gAdIe AvIne A balamitre ja vikramAditya nAma dhAraNa karyuM. teNe vIrani. sa. 470thI pitAna-vikrama saMvatuM cAlu karyo. atyAranA itihAsa te samaye vikramAditya nAme koI vyakita thayAne sApha inkAra kare che, ane "mAtra mAlavAnI prajAnA A vijayavALA varSathI mAlavasaMvatno prAraMbha thaye, ane pAchaLathI thaela bhinna bhinna rAjAonA "vikramAditya vizeSaNathI tenuM vikramasaMvatu" nAma paDayuM," ema mAne che. jana itihAsa balimitranuM astitva mAne che. te kAlikAcAryane bhANeja hovAthI zAhI (zaka) rAjyanA prathama lAbha tene maLyuM hoya e saMbhavita che. pUjya munirAja zrI kalyANavijayajIe A vastune anulakSIne upara pramANe meLa meLavyuM che, je sarvathA yuktiyukta lAge che. vikramAditya jana hatuM. prAcIna itihAsanA AdhAre siddhasena divAkara tenA gurU hatA, jemaNe 11 ujajainamAM mahAvIra stuti tathA kalyANumaMdira stotra vaDe avantI pArzvanAthanI pratimA pragaTa karI mahAkAla tIrtha sthApyuM hatuM. ane vikramAdityane pratibadhyuM hatuM. A rAjAe vividha rIte jainadharmane pracAra karyo hate. rAja sAtavAhana A rAjA vikramAdityane samakAlIna ane tene pratispadhI dakSiNane rAjA hatA. tenI rAjadhAnI pratiSThAnapura (peThANa)mAM hatI. te devanI sahAyathI tyAMne rAjA banyuM hatuM. te jaina hatuM. teNe zramaNa pUjA-utsava karyo hato ane tenI prArthanAthI ja kAlakAcArye bhAdaravA sudI pAMcamanA badale cothanA divase saMvatsarI karI hatI. A prasaMga vikrama saMvatanA prAraMbha pahelAne che. tyArapachI bIje varSe caturvidha saMghe A pheraphAra kAyama mATe svIkArI lIdhe, je adyAvadhi paLAya che. 11 siddhasena divAkaranA samaya mATe vidvAnomAM matabheda che. paNa digaMbara AcArya pUjya. pAdana vyAkaraNamAM siddhasenasUrinI sAkSIvALuM sUtra hovAthI temane samaya vikamanI chaThThI sadInA badale pahelI sadImAM pharajiyAta mAnave paDe chenal Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [122] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [va 4 sAta vAhananuM bIjuM nAma zAlivAhana tayA zAtakaNI che. A gAdI upara nAmanA aneka rAjA thayA. ( prabhAvaka caritra, catuvi'zakti prabaMdha, nizIthasUNi, paryuSaNAcaNi paryuSaNA darAzataka tathA jaina pacAMga paddhati pR0 51 ) A kaliMga nareza vIrina. sa. pa50 pachI madhya bhAratamAM bhayaMkara dukALa paDayo, te vakhate vajrasvAmI zrIsa Mdhane jagannAthapurI lai gayA hatA. tyAM sukALa hAvAthI sadhe tyAM vasavATa karyo. tyAne rAjA bauddha hatA. te badhAM phulo peAtAnA upayoga mATe zayyA mATe magAvI lete, tethI jete phUla joie tene vAsI phUla maLatAM. paryuSaNApamAM zuddha pula mATe zrI saMghe vajraravAmIne vAta karI. eTale temaNe AkAzagAminI vidyAnA baLe zrIdevI vagere pAse jai sadhanI prArthInA pUrNa karAvI. AthI jinazAsananI khUba prabhAvanA thai. rAjAne A vAtanI khabara paDatAM te vavamI pAse AvI caraNamAM DhaLo paDayo ane temane upadeza sAMbhaLI jana anyo. ( Avazyaka vRtti tathA kalpasUtra sumeAdhikA ) thavIrapura nareza vIrina, sa. nI chaThThI sadImAM A rAjA thayA. tenA rA mAnya senApati zivabhUti ke jeNe eka sAthe banne mathurApara vijaya prApta karyo hatA teNe jainAcArya kRSNapAse dIkSA lIdhI hatI. rAjAe A zatrabhUtine ratnaka'baLanu dAna karyuM hatuM. asalamAM kayA pradezane mAlika hatA ane tenuM pUrUM nAma zu hatu te upalabdha thatuM nathI. mAtra te rathavIrapuranA rAjA hatA ane jaina hatA eTalu ja maLe che. A rAjA ( Avazyakaniyu tivrutti. ) rAA nAhaDa naDula dezanI rAjadhAnI ma`DAvaranA paramAra rAjA kuMTuMbIonI khaTapaTathI mAryA gayA, tenI rANI "bhANu nAsI gai ane tyAM teNe eka putrane janma ApyA. tenu nAma nAhaDa pADayuM. nAhaDa z2igasUrinA zrAvaka banyo ane gurUdatta navakAramaMtranA prabhAve sva - purUSasaddhi meLavI rAjA banyA. teNe jajigasUrinI aMjanazalAkAthI moTAM 24 jinAlaye anAvyAM tathA vIrina. sa. 67mAM sAcAra tInI sthApanA karI ( vividha tIrthaMkalpa, tapagaccha paTTAvalI ) mahAkSatraya rAjA rUdradAmAM kAlikAcArye pArasakuladhI zaka rAjAne lAvI ujjainanA atyAcArI rAjA gabhihyunA rAjyanA nAza karAbyA hatA. jo ke te zaka rAjAe ujjainamAM mAtra cAra varSa ja rahyA hatA, chatAM pazcima bhAratamAM temanI vize sattA jAmyA vagara na rahI. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2] jene rAjAe [13] IrAna-pArthiyAnA pradezamAM kArdama nadI che te taraphathI Avela zako kArdamaka vaMzIya gaNAtA. A vaMzanA mahAkSatrapa canTane zaka saMvanA prAraMbhamAM eTale vIrani. saM. 60pana A kapAsamAM kAThiyAvADa-kacchamAM pitAnA rAjyane pAye nAkhyo ane rAjyane vistAra phelAvyo. te rAjA pratApI hovAthI tenA vaMzajo caTanavaMzI gaNAyA. mahAkSatrapa (vAsubA) caSTane pachI tene putra jayadAmAM tyAMne rAjA thaye. te bahu parAkramI na hatuM. tenI pachI rUdradAmAM gAdIe AvyuM. e dareka vidyAmAM kuzaLa, vIra yoddho rAjyanItinipuNa, sauMdaryavAna ane Adarza zAsaka hatuM teNe lokasaMdha-kAryakara maMtrI maMDaLa, sahakArI maMtrImaMDaLa vagere rIte rAjyane vyavasthitapaNe calAvyuM hatuM. temaja mAlavA, siMdha, kaMkaNu, AMdhra, rAjaputAne ane paMjAba sudhI, yuddha karI, pitAnI sattA jamAvI hatI. svayaMvaramAM te aneka rAjakanyAone paraNyA hatA. teNe rAjaputAnAnA adamya yoddhAonuM damana karI mahAkSatrapa (moTo subo) birUda dharyuM hatuM. teNe pitAnI rAjadhAnI soraThamAMthI haTAvI ujajainamAM- mALavAmAM sthApI hatI. teNe pahalava jJAtinA suvizokhane saurASTrane subo banAvyA hatA. teNe vIrani. saM. 677 (zaka saM. 72)mAM pitAnI khAnagI milkatamAMthI suvizAkhanI dekharekha nIce sudarzana taLAvanuM samArakAma karAvyuM hatuM, jene prazasti lekha junAgaDhamAM azokavALI zilA upara pazcima tarapha khele atyAre paNa maLe che. A rAjA janadhamI hatA. 12 vastutaH kAlakAcArya zakone A pradezamAM lAvela hovAthI zake temane pitAnA gurU mAnatA hatA eTale teo jaina hatA. pAzcAtya vidvAne paNa A jAtinA mahAkSatrapone jaina mAne che. mahArAjA rudradAmAM na hatuM te tenA sAgavArata puruSArthanivRttitatyatA zabdotho paNa siddha thAya che. (mahAkSatrapa rAjA rudradAmA, gujarAtI atihAsika lekho ) mahAkSatrapa bhadramukha rAjA rUdrasiMha rUdradAmAne dAmajada ane rUddhasiMha nAme be putra tathA eka putrI hatI. te jaina hatA. e banne bhAIomAMthI eke vIrani. saM. 180vI 732nI vaccenA kALamAM giranAra para neminAtha bhagavAnanA kevaLajJAna tathA mekSaprAptinA sthaLe jinAlyane upayogI kAma karAvyuM hatuM, jene zilAlekha junAgaDhanI bAvA pyArAnA maTha pAsenI guphAmAMthI maLela che. A rUdrasiMhanA putra rUdrasene vIrani. saM. 732nA bhAdaravA suda pAMcame satra UbhuM karyuM hatuM. ( gujarAtanA etihAsika lekha naM. 8, 9, 15, 17 tathA mahAkSatraya rAjA rUdradAmA) mahArAjA dharasena gumavaMza pachI mitraka vaMza yAne valabhIvaMze saurASTrapara zAsana karyuM. e vaMzane Adha sthApaka bhaTTArka hatA. tene senApati dharasena, droNasiMha, dhruvasena ane dharama nAme cAra 12. bhuja (kaccha)ne phargyusana myujhIyamamAM rAjA rudradAmAnA samayanA zaka saMvat para (bAvana)nA cAra zilAlekhe maLe che, jemAMarzAmara saMbaMdhI lAkhANuM che. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [124] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [ varSa 4 putrA hatA. te vakhate tenI rAjadhAnI valabhInagaramAM hatI. te saMbhavataH pATavIkumAranu ( kumAra bhukitanuM) zahera ANuMdapura (vartamAna vaDanagara ) hatuM. A vakhata sudhI jaina rAkhavA muzkela sAdhuoe jinAgamane kaMThastha rAkhyA hatA. paNa kALabaLe eka stha jAyathI bhaTTArkanA valabhImAM munisammelana maLyu ane vIrina, sa. 980mAM devarSiMgaNi kSamAkSamaNunI adhyakSatAmAM kaMThastha AgamA pustakArUDha thayA. tyArapachI vIrani sa`. 993 (vi. saM. para3-valabhI sa. 148 )mAM kAlikAcA ANaMdapura padhAryAM ane tyAM cemAsu karyuM". yuvarAja dharasena tyAre tyAM hatA. tene eka putra thayo paNa daivayoge marI gayo, ane AkhA rAjyamAM zekanI chAyA vyApI gai. kalikAcArye rAjA dharasenane pratikhAdhI tene zoka dUra karavA bhadaravA sudi cothanA divase catubaMdha saMdha samakSa kalpasUtranuM" prathama vAcana karyuM. e pravRtti atyAre paNa cAlu che. jaina sAhityamAM A prasaMge dharasena, vIrasena ane dhruvasana ema judAM judAM nAme maLe che, vAstavika rIte A nAme e bhAIenAM ja nAmeA che. pahelA dhruvasenanA zilAlekhamAM khInna desiMhane siMhasamAna oLakhAvyA che, eTale vIrasena e dharasena ke krANusiMhanuM khIjuM nAma hoya e saMbhavita che, dharasena prathama maraNa pAmyo haze eTale te rAjA banI zakaye nahI ane tenA be bhAio eka pachI eka valabhInI gAdIe AvyA. zikSAlekhA pramANe desiha valabhI saM 183nI AsapAsa ane dhruvasena (pahelA) valabhI saM. 206thI 226 sudhI valabhIne rAjA hatA. A rAjA jainadharmI hatA jo ke valabhI vaMzanA zilAlekhamAM temane paramabhaTTAraka ke parama mAhezvara tarIke oLakhAvyA che paNa A vizeSaNu eka rIvAja rUpe ja lakhAyu heAya ema lAge che. kemake e vaMzanA rAjAe paramamAhezvara eLakhAvA chatAM jaina ke bauddha hatA, ema temanA bhaTTAvihAra tathA mahArAjA guhusenanA zilAlekha puravAra kare che. eTale vallabhIvaza jainadhamI hatA ema mAnavAne zilAlekhA niSedha karI zake ema nathI. vIranirvANanI prathama sahasrAbdImAM dharasena, vIrasena ane dhruvasena chellA jaina rAjA thayA. (gujarAtanA aitihAsika zilAlekhe, kalpasUtra sukhAdhikA) prAMte vIra ni. sa. 1000 pachI jaina rAjAe alpa saMkhyAmAM thayA che. jemAM zilAditya, AmarAjA ane kumArapALa prasiddha jaina rAjAe che. jenA paricaya avasare ra karavAmAM Avaze. uparanA rAjAnA paricaya paNa upalabdha alpa sAdhano tathA samaya pramANe saMkSe 5mAM ApyA che. adhika sAdhano ane samaya hoya te| A pratyeka rAjA vize svataMtra nibaMdha ke graMtha lakhI zakAya Ave! zubha avasara nikaTa bhaviSyamAM sAMpaDe e AzA sAthe huM viramuM chuM Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhyAyapravara zrImad dagambaromAM prAcIna digambara ane arvAmeghavijayajIgaNi * cIna digambara evA be prakAre che, prAcIna digambaranI utpatti zrI viranirvANathI 609 viracita | varSe rathavIrapuramAM 'vibhUti" nAmA purUSathI thayela "zrIyuktiprabodha che, ane arvAcIna digambare ke jenAM mantavyo amuka amuka aMze prAcIna digambarone anusaratAM che nATakano ane amuka amuka bhanta (ke je AgaLa kahevAmAM che te) bhinna che teonI utpatti soLamA saikAnA prAnta bhAgamAM banArasamAM AgrAnivAsI "banArasIdAsa thI thayela che. A yutiprabodha' granthamAM yadyapi prAcIna-arvAcIna ane digambara matane nirasa karavAmAM AvyuM che te paNa arvAcIna digambara (banArasIdAsanA) matanuM khaMDana e "yukitaprabaMdha" granthakAra mahArAjAne mukhya viSaya che. digambaranI utpattine samaya. "prAcIna digambara zrI vIranirvANathI 609 varSe jo ke A vizeSAMkamAM vIranirvA- || rathavIramAM utpanna thayA' e bAbata zro AvazyakaNanA eka hajAra varSane lagatA || niyukita, zrIvizeSAvazyaka, zrI uttarAdhyayanabahatti, lekhe levAnA che ane prastuta ] sthAnagavRtti vagere mahAna sUtragranthanA pADethI lekhamAM vikramanA seLamA-satta- nizcita che. digambaranI utpattinA pUrvokata saMvata ramA sakAmAM racAyela eka graMthane saMbaMdhI prAyaH vivAda che ja nahi, kAraNa ke vetAparicaya Apela che, chatAM tAM are te upara jaNAvelA satranI sAkSiothI pUrvokta bara digaMbaranA bhede vIranirvAnA sAtamA saikAmAM paDayA che saMvatane nirNaya svIkAre temAM kAMI Azcarya nathI, ane A lekhamAM e bhedo 1 'chavvAsasayAI navu tarAI taiyA sisaMbaMdhI agatyanI hakIkata Ave | tijajJa vArA to vodiyA vidA che tethI tene ahIM sthAna ApyuM che. varapure samucgUT | 6 . [mA - 241] -taMgI 'rahavIrapuraM nayaraM dIvagamujANa ajakaNhe ya / sivabhUissuvahimmi ya pucchA therANa kahaNA ya // 146 // "UhAe paNNattaM boDiyasivabhUi : lekhakaH uttarAhi imaM / micchAdasaNamiNamo rahavIrapure paMnyAsajI mahArAja samuvvvvi INA "vodiyaniyamo vahizrI dharmavijayajI yaliMgassa hoi uNati / koDiNNakoTTavIrA [A. ma. vijayamehana- pavjAjaramucgov 48[mU0 mA ] sUrIzvarapraziSya] 2 'chavvAsasayAI' ityAdi prAlikhita / [vizeSA racava-ra0] Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 126 ] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [ 5 4 parantu digambare paNa svAsnAya pradarzaka 3 dasAra ' vagere granthAmAM zvetAmbarethI potAnI bhinnatA thayAneA savata vikramathI 13 varSe jaNAve che. zrIvIraprabhu ane vikrama rAjAnuM aMtara 470 varSanuM che, 470nI saMkhyAmAM 136nI saMkhyA umeratAM [470+ 136=] 606nI saMkhyA thAya, arthAt vIranirvANuthI 606 varSe zvetAmbara saMdha utpanna thayA evu teonuM kathana che. tAtparya e che ke zrIvIranirvANathI chaThThA saikAnI pUrNAhuti pata zvetAmbara -digambara evA matabhedo na hatA. sAtamA saikAnA prAraMbhamAM A banne matabhedonI utpatti thai, digambaro kahe che ke digambaremAMthI zvetAmbarA valabhIpuramAM utpanna thayA, jyAre zvetAmbarA kahe che ke zvetAmbarAmAMthI rathavIrapuramAM digambaro utpanna thayA. have A banne kathanamAM kayuM vacana zAstrIya tema ja yukitasaMgata che tene pAmaza karavA pahelAM zvetAmbarAnA ane digambarAnA kathanamAM mAttpatti saMbaMdhI traNa varSanA je visaMvAda Ave che tenuM zuM kAraNa te upara yatkiMcit vicAra karavAnI AvazyakatA che. yapi AvA viSayomAM traNa varSanA pharaka e mahattvanI bAbata nathI, te paNa vicAra karatAM ema khyAlamAM AvI zake che ke-zvetAmbara matAnuyAyioe digambarAnI utpatti sabadhI janasamUhamAM je avasare jAherAta karI te avasare digambarAe ame prAcIna temaja zuddha nigrantha chIe ane zvetAmbarA arvAcIna temaja zithicArI che' ema jaNAvavA zvetAmbarAe jAhera karelA savatanI pahelAM traNa varSathI ja 'zuddha nintha mAnI rakSA mATe zithilAcArI zvetAmbarAthI ame bhinna thayA chIe' ema svamata rakSaNanA uddezathI digambarAcAryo taraphathI 66nA saMvata rAkhavAmAM Avyo hoya te te saMbhavita hai. ahiM digambarAe zvetAmbaronI utpatti janasamudAyamAM jADaeNra karI hoya ane tethI zvetAmbarezane svamatarakSaNanA uddezathI temaja * ame| zuddha ninya chIe, digambaro zithilAcArI che, ' e jaNAvavAnA irAdAthI digambarAnA savatanI apekSAe traNa varSa bAda matAtpattinA saMvatanI kalpanA zvetAmbarAcArya bhagavate e karI hoya evI viparIta zaMkA karavAne leza pazu avakAza nathI. je bAbata AgaLa jaNAvAtI yukatathI svayameva jANI zakAya tema che, < zvetAmbaremAMthI digambarA utpanna thayA che te jANavAnI yukitao: 1. nigrantha-muni-saMyamI-sAdhu-zramaNa vagere sa MkhyAbaMdha munivAcaka zabdonuM astitva chatAM gnapayAyavAcI * digambara' zabda vaDe peAtAnA sAdhunI temaja matanI oLakhANa karAvavI e matapravattaka purUSanA kadAgrahanu bhAna karAvavA uparAMta AvA nAmavALA matanI utpatti amuka samaye thayelI che e jaNAvavA mATe basa che. 2. digambarAcAryae racelA aneka granthAmAM ThekANe ThekANe AvatA nittha-muni ' vagere zabdone bAghAbhya taragranthirahita-sa tattvonA jANuM' tyAdi suMdara aM, lakSaNazAstranA niyamo pramANe thai zakavA sulabha temaja ucita chatAM prAyaH pratyeka spale nigranthamuni vagere zabdone game te atha karyA bAda antamAM 'nizrvara kRtyatha:' 3 ' chattIse varisasae vikkamarAyassa maraNapattassa / sevaDasaMgho samuppaNNo // 1 // soraTThe valahIe [ zananAra ]ainelibrary.org Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2]. yukitaprabaMdha nATakane upakrama [ 127 ] e alAkSaNika ane anucita artha kare e amuka asadAgrahI vyakitathI digambara matanI utpatti amuka vakhate thayelI che e mAnavA mATe puratI jaDa che. 3. je digambare prAcIna hoya ane vetAmbare arvAcIna hoya arthAta digambaramAMthI zvetAmbaranI utpatti thayelI hoya te vetAmbaronA sava-granthamAM digambarane anukUla artha kaI paNa sthaLe na AvI jAya te mATe puratuM lakSya rAkhavAmAM AvyuM hota, paraMtu vidvAnenI jANamAM ja haze ke zvetAmbarenA sUtra-granthamAM sthavirakalpanA varNana sAthe digambara anukUla jinakalpanA varNana saMbaMdhI vibhAge spaSTa jovAmAM Ave che. ethI ja siddha thAya che ke vetAmbare sadAgrahI, svataMtra temaja prAcIna che jyAre digambare kadAgrahI, paratatra temaja arvAcIna che. 4. zrImAna kundakundrAcArya viracita zrI mUlAcAra' granthanI "orgva raMgamudde tauvvuvahimaNNamavi uvahiM vA / payadaM gahaNikkhevo samiDi AdANaNikkhevA | " A gAthAnA tema ja brahmacAri pAMcAkhyakRta tatvArthasUtrAvasUrinA pichAvinA dharmopakaraNAni pratilikhya svIkaraNaM visarjanaM samyagAdAnanikSepasamitiH' tathA zayyAsanopadhAnAni, zAstropakaraNAni ca / pUrva samyak samAlokya pratilikhya punaH punaH // 1 // gRhNato'sya prayatnena kSipato vA dharAtale / avavitsArAdhorAdAratiH I 2 " (AnArNava) ityAdi. teoe mAnelA saMkhyAbaMdha zAstronAM pramANathI jJAna padhamAM pustakAdi, saMyamapakaraNamAM morapiMchI pramukha, tAdhi (zaucAdhimAM) kamaMDalu vagere rAkhavAnI paravAnagI chatAM kevala atyanta bibhatsa dekhAtA nagnapaNanA nirAkaraNa mATe rAkhavAmAM Avate ekAda paDe grahaNa karavA saMbaMdhamAM mUccha dapanI sthApanA karavI e matpAdaka vyaktinA durAgrahane avadhi jaNAve che. 5. teonA ja zAstromAM ApavAdika veSanI kalpanA karavAmAM Avela che arthAtuM liMgAdiSavAna vyakti athavA rAjA amAtya tema ja atilajjAvAna purUSa kaupIna athavA kapaDe rAkhIne gaucarI mATe jAya evA bhAvArthanA pATho ApavA ane ema chatAM apavAde grahaNa karelA vastrathI rakhene vastrapaNAne Aropa na AvI jAya te mATe daza prakAranA nagnanI kalpanA karI ApavAdika veSane paNa nagnAvasthAmAM gaNa e teonA matanI utpatti koI anabhijJa vyakitathI amuka samaye thayela che te jaNAvavA mATe basa nathI ? . zvetAmbarAcAryoe pitAnA sutra-2mAM digambaronI utpatti saMbaMdhI je je sthAne saMvata jaNAvyA che te pratyeka sthaLe eka ja saMvatanuM pratipAdana karanArAM hAI saMvAdI che. jyAre digambarae pitAnI prAcInatA nahi chatAM prAcInatA sAbIta karavA mATe nItisAra-darzana sArAdi granthamAM zvetAmbaranI utpattinA prasaMge varNavyA che te eka bIjAthI visaMvAdI hevAnuM najare dekhanArane samajAyA sivAya rahetuM nathI. ethI paNa sAbIta thAya che ke tAre arvAcIna che ane digambare prAcIna che" evA digaarenA kathanamAM kAMI paNa vajuda nathI. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [118] zrI jana satya prakAza-vizeSAMka [ varSa 4 7. digambaronuM evuM paNa kAna che ke-vetAmbaranI valabhIpuramAM utpati thayelI che ane te avasare paDela dukALa e teonI utpattimAM kAraNa che. AvA prakAranuM digambaranuM kathana te potAnA pagamAM ja baMdhanarUpa thai paDe tema che, kAraNake vidvAne vicArI zake che je-duSkALanA samayamAM kapaDA athavA kaupIna jeTaluM vastra hoya te paNa chuTe ke navuM maLe ? zuM buddhimAnenI kalpanAmAM nathI AvatuM ke AvA ja duSkALa prasaMge pitAne vidyamAna vastrAdino tyAga kare paDayo hoya ane pachIthI game te kAraNe AgrahI thaIne nagnAvasthA svIkAravA uparAMta pitAnI pila khullI paDI javAnA bhayathI "duSkALa prasaMge kavetAmbare utpanna thayA, evI viparIta jAherAta karavA saMbaMdhI bhayaMkara dezanA bhAgIdAra thavA prayAsa karyo hoya ! vadhapa vetAmbare prAcIna che, ane tene sAbIta karavA mATe aneka zAstroya pADo temaja yukitao che chatAM jyAre teo ema kahe che ke duSkALa prasaMge valabhIpuramAM tAre utpanna thayA, te teonA te kathana sAme teone prazna karavo joIe ke tamArA ja zAstramAM "paMvanA chevatte vimAcaraNa karApattajjA ravivAra nA rAjIva raMdho maroda' 1zA vikramarAjAnA maraNa pachI para6 varSa mahAmohathI draviDanAmA saMgha dakSiNa mathurAmAM utpanna thaye evuM je kahevAmAM Ave che to te saMgha zuM vetAmbarIya na hata? vikamathI para6 varSa drAviDasaMdha upanna thaye temAM tamArA AcAyonA kathana sivAya anya etihAsika zu purAvo che ? AvI AvI aneka praznaparaMparAne saMbhava hovAthI temaja purAtana itihAsa tarapha daSTi karatAM te saikAmAM soraTha dezamAM duSkALa paDayAnuM kayAMI paNa jovAmAM na Avatu hevAthI "mUruM nAhita kRtaH rAjA ' e laukika nyAya pramANe "duSkALa prasaMge tAare utpanna thayA" evuM vacana kaI rIte saMgata thaI zake ? game tema che paraMtu upara jaNAvela yukitao jotAM temaja taTastha dRSTie ubhaya pakSanA zAstranuM avalokana karatAM koI paNa sujJa purUSa cokakasa ekarAra karI zake che ke "digambare Adhunika che ane zvatAmbare prAcIna che. A viSaya para te bIjI paNa aneka yuktio che, paraMtu vistAra thavAnA bhayathI temaja navIna digambaronuM nirAkaraNa e ja udiSTa viSaya hovAthI A viSayane ahiM ja saMkocI levAya che, prajJAzIla vidvAne mATe ATaluM prAsagika kathana paNa ghaNuM che. zvetAmbara ane digambaranuM mukhya vivAdasthaLa digambarone vetAmbaranI sAthe mukhyatayA "upakaraNa" viSayaka ja vivAda che. strIone cAritra ane paraMparAe mukitane abhAva temaja sarvajJabhagavatene kavalAhArane abhAva e badhA vivAdonuM mULa upakaraNa che. upakaraNa mAtra e adhikaraNa che ItyAkAraka teonuM mantavya hovAthI strIothI vastrAdi upakaraNa rahita cAritra pALI zakAya nahi, ane vastrAdi upakaraNa rAkhe te upakaraNa e adhikaraNa hoi teone cAritraguNano saMbhava na hoI zake, temaja cAritra na hoya eTale kevalajJAnanI prApti temaja mukti na hoya. kevali bhagavaMtane pAtra vagere upakaraNanA abhAve kavalAhAra na hoI zake. e pramANe bAhya tyAgamAM ja ain Education dharma mAnIne anyaliMga-gRhiliMgione mekSanI prAptine paNa teoe apalApa karyo. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2] yukitaprabaMdha nATakano upakrama [129 ] ema karavA jatAM sUtranA pAThonI sAthe visaMvAda AvavAthI " arihaMta paramAtmAoe artharUpe prakAzelA ane gaNadhara maharSioe sUtrarUpe guMthelA Agamo viccheda pAmyA che; tathA vetAmbarenA agame kalpita Agamo che, paraMtu gaNadhara guMphita Agame nathI" evA prakArane udyaya jAhera karyA, paraMtu koI paNa zAstranA avalaMbana vinA dhArmika pravRtti yathArtha cAlaze nahi ema 5NI zvetAmbarAcArya tarIke ja prasiddha thayela vAcakavartha bhagavAna umAsvAti praNIta zrI tavArthAdhigama sUtra nAmanA ganthane pitAnA mukhya zAstra tarIke upayoga karavA uparAMta pitAne pratikUla ane vetAmbarone anukUla te ganyanA keTalAka pAThone phAraphera karavAnuM bhayaMkara pAtaka upArjana karyuM. ema ekaMdara 84 vivAdasthAne khaDA karyA je " dikuTa cerAza bela' tarIke prasiddha che. ane te sarva belenuM khaMDana nyAyAcArya nyAyavizArada upAdhyAyajI zrImAna yazavijayajI mahArAje adhyAmamataparIkSA vagere aneka grAmAM kareluM che. upakaraNa viSayaka ja mukhya vivAdasthaLa hovAthI vAdivetAla zrImAna zAMtisUri mArAjA vagere mahApurUSoe zrIuttarAdhyayana bRhaduvRtti, syAdAdaratnAkara vagere TIkAgranthomAM upakaraNavAda ja khuba carce che ane zAstrIya pATha temaja saMkhyAbaMdha yukatao vaDe digambaronuM khaMDana karyuM che. upakaraNa e zabdanA temaja "adhikAraNuM e zabdanA artha tarapha khyAla karIzuM te digambaronuM 'upakaraNa mAtra e adhikaraNa cheItyAkAraka mantavya kaI paNa rIte yukitayukata nahi ja lAge. ropArAya te pratiduparArAkU dharmajja di tAdhanamatoDadhijAmAhAIna || 2 |' 'je saMyamamAM upakAraka che te upakaraNa" kahevAya che, dharmanuM te sAdhana che. tethI je anya arthAt je saMyamapakAraka tema ja dharmanuM sAdhana nathI te "adhikaraNa kahevAya che, ema arihaMta paramAtmAoe kahyuM che. AvA teonAM ja vacane, tattvArthasUtramAM Apela paMca prakAranA nirgaLe paikI upakaraNa kuzala" saMbaMdhI vivecana temaja mUlAcAra vagere aneka granthomAM sthale sthale ApavAmAM Avela AdAnanikSepa samitinuM svarUpa madhyastha buddhithI vicAravAmAM Ave te pitAnA ja zAstrothI kamaMDalu, morapichI vagere upakaraNanI mAphaka kapaDe, elapaka vagere saMyamopakAraka upakaraNa nahi rAkhavAno kadAgraha chuTI jAya. trilokanAtha zrImAna jinezvaranI pUjA saMbaMdhI vidhAnamAM paNa teoe "tilaka cakSu na caDhAvavAM, AbhUSaNAdinuM AropaNa na karavuM, candanAdinuM vilepana na karavuM' ityAdi aneka mana kalpita bhinnatAonI sthApanA karI che, paraMtu te digambarAsnAyanA ja "zrAvakacAra, jinasaMhitA, vasunaMdIjanasaMhitA, ArAdhanA kathAkela, aikyasAra, tattvArtha rAjavArtika, padmanaMdIta aSTaka" vagere granthanuM niSpakSapAtapaNe avalokana karavAmAM Ave te pitAnA ja granthanI sAkSiothI zvetAmbarethI bhinna pujA saMbaMdhI mantavyonuM ApoApa nirasana thaI jAya. A sarva vivAdasthaLeno nirAsa prAcIna AyAryamahArAjAoe upara jaNAvyA pramANe aneka granthomAM ghaNA ja vistArathI karyo che. zrImAna AtmArAmajI mahArAje paNa zrItatvanirNayaprAsAdamAM paNa hiMdI bhASAmAM A vivAdasthale ThIka ThIka carcA che. eTale www.ainelibrary.org Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [130 ] thI jana satya prakAza-vizeSAMka [varSa 4 ahiM te mAtra "upakrama' puratI yAdI ApavI eTaluM ja ucita jANI e viSayane saMkSepI A yutiprabaMdhanA mukhya viSaya saMbaMdhI muddA upara avAya che. A granthane mukhya viSaya ekavAra upara kahevAya che ke-A yukataprabodha granthamAM digambara matAnuyAyi zrI banArasIdAsanA matanuM khaMDana karavAmAM Avela che. ahiM prazna thavAno saMbhava che ke jyAre digambaronuM khaMDana vAdivetAla zrI zAMtisUrijI mahArAjA vagere prAcIna mahaSioe karela che, te pachI upAdhyAyajI zrImAna meghavijayajI mahArAjAne te ja digambara matane anusaranArA banArasIdAsanA mantavyanuM nirasana karavA mATe A graMtha racavAne prayAsa zA mATe kare paDa haze ? e praznanA uttaramAM samajavuM joIe ke yadyapi banArasIdAsa digambara matAnuyAyI che, te paNa jema duSamakALanA mahimAthI zvetAmbaramAM terApaMthI, TuDhIyA, rAyacaMda vagere aneka zullaka matAMtaro uddabhava thayela che, te pramANe digambaramAM paNa terApaMthI, vizapaMthI, gumAnapaMthI, tetApathI ema saMkhyAbaMdha matAntarono udbhava thayela che. ane matAntara thAya eTale mantavyamAM paNa amuka bheda avazya heya ja. banArasIdAsane mata paNa digambaranA aneka avantara mate paikIno eka mata che, ane terApaMthI digambarI tarIke prAyaH te mata prasiddha thayela che. ethI ja enA mantanuM svataMtra nirAkaraNa karavA mATe zrImAna upAdhyAyajI meghavijayajIne prayAsa karavAno prasaMga upasthita thayo hoya te te vAstavika che. navIna digambara banArasIdAsa banArasIdAsanuM janmasthAna AgrA che. teo soLamI zatAbdInA uttarArdhamAM thayA heya ema teoe banAvela "samayasAra' nATakanA aMte ApavAmAM Avela (1683 Aso suda 13 ravivAra) saMvata uparathI spaSTa samajAya che. yogIzvara AnaMdaghanajI, upAdhyAyajI yazovijayajInA teo samakAlIna che. vetAmbara saMpradAyanA saMkhyAbaMdha vidvAne soLamI zatAbdInI pUrNAhutimAM temaja sattaramI zatAbdInA prAraMbhamAM thayA enI sAthe digambara saMpradAyamAM paNa je keTalAka vidvAne thayA temAM banArasIdAsanuM nAma suprasiddha che. A banArasIdAsanAM AdhyAtmika pade jetAM temaja upAdhyAyajI zrImAna yazovijayajI mahArAjane adhyAtmamata parIkSA nAmanA svaviracita granthamAM A banArasIdAsanA adhyAbhavAdanA khaMDanano prasaMga prApta thavA saMbaMdhI hakIkata tapAsatAM ema jaNAya che ke banArasIdAsa adhyAmI haze paraMtu temane adhyAtmavAda kriyAvinAne-zuSka haze. anyathA upAdhyAyane tene adhyAtmavAdanuM khaMDana karavAno temaja " dravya adhyAtmI' kahevAno prasaMga prApta na thayo hota. A "yuktiprabodha' granthanA racayitA u0 zrImAna meghavijayajI mahArAje paNa granthanI avataraNikAmAM spaSTa jaNAvela che je "ame adhyAtma chIe." evuM belavA uparAMta adhyAtmane nirarthaka DoLa karanArA banArasIdAsanA matAnuyAyionuM khaMDana karavA amAre uddeza che. teonA A zabdothI e paNa khyAla AvI zake che ke vartamAnamAM keTalAka ardhadagdha adhyAtmane TaeNga karI ane adhyAtmI chIe ema jaNAvI AvasyakAdi kriyAone tIlAMjali ApI padmAsanAdi lagAvI koI ekAMta sthaLamAM besI Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2] yukitaprabaMdha nATakane upama [ 131] mugdha AtmAone bhramita kare che te pramANe A banArasIdAsa mATe banyuM hoya arthAt temanA dravya adhyAtmathI mugdha lokonI lAgaNI temanA tarapha AkarSaNa hoya ane teone zuddha mArge lAvavA mATe satya vastune sphaTa karavA sArUM upAdhyAya zrImAna meghavijayajI mahAtmAne A granya banAvavAno prayatna karavo paDe che, te te avAstavika nathI. game tema che, paNa eTaluM te jarUra kahevuM paDaze ke A banArasIdAsa eka mahAna kavi ane lekasamUhanuM AkarSaNa karavAmAM samartha hatA ema kuMdakuMdAcAryaviracita "samayasAra" nAmanA granthane ghaNI ja suMdara bhASAmAM kavitva rUpe racela "samayasAra nATaka" nAmanA grantha uparathI samajI zakAya che. A samayasAra nATaka" eTaluM prasiddha che ke te para vivecana karavAnI AvazyakatA rahetI nathI. enAM kAvyanuM mAdhurya ane padalAlitya gabhIra temaja asarakAraka hovA uparAMta viSayane atizaya uddIpana kare tevuM che. teo A "samayasAra nATaka' granthanI prazastimAM jaNAve che ke-AgrA zaheramAM rUpacaMda, caturbhuja vagere pAMca vidrAne dharmakathA karavAmAM bahu pravINa hatA. paramArthanI carcA karanArA hovAthI zuddha vAtamAM teone kadI paNa rasa paDate nahi. koI vakhata teo nATaka sAMbhaLatA, kaI vakhata siddhAntarahasya vicAratA ane koI vAra deharA banAvatA. A ja samayamAM e ja AgrA nagaramAM eka sAmAnya jJAnavALo banArasI nAme laghu bhAI hatA, enAmAM kavitvazakti joI ukta pAMce jJAnarasiko tenI pAse hRdaya kholIne vAta karatA hatA. eka vakhata saMdarahu samayasAra granthane bhASAmAM suMdara kavitAmAM goThavavAmAM Ave te ghaNuM prANIo ene lAbha laI zake ema teoe banArasIdAsa pAse jaNAvyuM. banArasIdAse temanI IcchA jANI uparanI vAta manamAM dhAraNa karIne samayasAra nATaka granya kavitA rUpe banAvyuM. te grantha saMvata 1683nA Aso sudi 13 ravivAre samApta karyo. A grantha pUrNa karyo tyAre zahenazAha zAhajahAnane rAjyaamala cAlatuM hatuM. A sarva varNana " samayasAra nATaka'nI prazastimAM savistara suMdara kavitAmAM raju karela che, je A banArasIdAsanA jIvanacaritra saMbadhI prakAza pADavAmAM ghaNuM sahAyaka thAya che. granthakAra maharSi zrImAnu meghavijayajI upAdhyAya granyakAra, maharSi zrImAna meghavijayajI upAdhyAya mahArAjA che e bAbata prasaMge prasaMge ekathI vadhAre vakhata kahevAI gayela che. teone sattAsamaya soLamI zatAbdInA uttarArdhathI laIna sattaramI zatAbdInA prAraMbhakALa paryata hovAnuM A granthanI racanA uparathI jaNAya che. yadyapi granthanA anta bhAgamAM apAyela prazastimAM granthapAraMbhane ke paryAptine saMvata ApavAmAM Avyo nathI, te paNa granthanI AdimAM rahela nimna jaNAvela avataraNamAM ' tathApyadhunA dvedhApi ugrazenapure vANArasIdAsazrAddhamatAnusAreNa pravarttamAnairAdhyAtmikA vayamita vadadbhirvANArasIyAparanAmabhirmatAntarIyairvikalpanAjAlena vidhIyamAnaM katipayabhavyajanavyAmohanaM vIkSya tathA bhaviSyatzramaNasaGgasantAninAM ete'pi purAtanA jinAgamAnugatA eva, samyak caiSAM mataM, na cet kathaM 'chavAsasaehiM navottarehiM siddhiM gayassa viirss| to boDiyANa diTThI rahavIrapure samuppaNNA // 1 // ' ityuttarAdhyayananiryuktA zrIAva zyakaniyuktaiA ca ityAdivat .. kutrApi zrIzramaNasaMghadhurINairetanmatotpatti-ainelibrary.org Jain Education international Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [12] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [varSa 4 kSetrakAlaprarUpaNAbhedAdica nAbhihitam / ityevaMlakSaNa bhrAMnti samubhAvinI zikSa' jaNAvavAmAM Avela "dhunA, tharA" vagere pade ne prayoga karela hovAthI prAyaH cokakasa thAya che ke teo zrI banArasIdAsanA samakAlIna che. banArasIdAsane sattAsamaya "samayasAra nATakanI prazasti 'ne mANathI soLamI-sattaramI zatAbdI cekakasa che. e uparathI prakAra maharSi sabadhI soLamI sattaramI zatAbdInA sattAsamayamAM pratyakSa virodhaka kaI hetu jaNAtuM nathI. granthakAra maharSinuM janmasthAna, mAtApitA vagere vRtAnta jANavAnAM sAdhanonI prAptinA abhAve te saMbadhI ahi ullekha karavo azakya che. phakata prazastimAM Apela paTTaparaMparAthI teozrI kenI paTTAvalImAM thayA? ke dIkSA gurU hatA te sukhethI jANI zakAya che. prazasti uparathI sAthe sAthe e paNa jANI zakAya che ke prastuta granthapraNetA pUrvAvasthAmAM luMpakagacchanA adhipati hatA, satyavastune pheTa thatAM aneka sAdhuonA parivAra sAthe samrATa akabarapratibakaka jagagurU 1008 zrImAna vihIrasUrIzvarajI mahArAja pAse dIkSA grahaNa karI ane tapAgacchIya eka samartha vidvAna tarIke suyaza prApta karyo. teozrInI paTTaparaMparA A pramANe che:-jagadagurU vijayahIrasurIzvarajI, kanakavijayajI, zIlavijayajI, kamalavijayajI, siddhivijayajI, kRpAvijayajI, upAdhyAya zrI meghavijayajI, ahiM ApaNane prazasti uparathI eka vastu e paNa jaNAI Ave che ke teone dIkSA ApanAra jagadagurU hIrasurIzvarajI che, jyAre teozrInA gurUmahArAja zrImAna kRpAvijyajI che. granthakAra mahAtmA eka samartha paMDita havA uparAMta jambara "vaiyAkaraNa" hatA tema teozrIe racelA A yukitAbodha granthathI temaja haimakaumudI (aparanAma-cAvyAkaraNa) granthathI samajAya che. pANinI, kAtyAyana, pataMjali e traNa munithI muddAMkita thayela pANinIya vyAkaraNa uparanI " kAzika " TIkAne bhaTTajI dIkSite uddhAra karyo ane ghaNuM suMdara "siddhAntakaumudI " vyAkaraNanuM sarala temaja bedhaka paddhatithI Ayojana karyuM te pramANe saMkhyAbaMdha munivaro temaja paMDitothI mukti thayela zrI siddhahemacaMdra vyAkaraNa uparanI vizAla ane pAMDitya paripUrNa " pRhadgati TIkAne ghaNuM ja saMkSepa subodhaka paddhatithI uddhAra karI "haimakaumudI vyAkaraNanuM Ajana karI eka "samartha vaiyAkaraNa" tarIkenI digaMtavyApinI kIrti saMpAdana karavAno lahAve teozrIe upArjana karyo che. A grantha sivAya teozrIe racelA varSaprabaMdha, sakhasandhAna mahAkAvya pramukha saMkhyAbaMdha anyAnya granthanuM avalokana karavAthI teozrInuM jyotiSa, temaja sAhityanA viSayamAM suniSNAtapaNuM spaSTa jaNAI Ave che. upAdhyAyajI zrImAna yazovijayajI, upAdhyAya mAnavijayajI, yogIzvara AnandaghanajI, bAnavimalasUri, paMDita padmavijayajI vagere aneka paMDita purUSa ApaNA granthakAra mahAzayanA samakAlIna purUSa hatA, tethI A soLamI-sattaramI zatAbdIno samaya jJAnadhitamaya hovA uparAMta ravadarzananA saMrakSaNayajJamAM AtmabheganI Ahuti ApanAra purUSa arpaNa karanAra hate ema kahevAmAM leza paNa atizayokti nathI. 2thanA viSayanuM vaiziSTa banArasIdAsanA matanuM khaMDana e A granthane mukhya viSaya che. te paNa strImukti, Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2] yukitaprabaMdha nATakane upakrama [ 133] kevalimukita ityAdi prAcIna digambaranAM vAdaLonI carcA granthakAra maharSie jatI karI gayo. banArasIdAsanA dravya adhyAtmanA khaMDana saMbaMdhI upAdhyAya zrImAna yazovijayajIne jambara prayAsa haI granthakAre te viSayamAM khAsa mAthuM na mAratAM vizeSe " vyavahAranuM sthApana, jinapatimAne mukurAdi AbhUSaNanuM AropaNa tathA dipaTa corAzI belanuM pratipakSI navIna bele vaDe nirAkaraNa karavAne prazasya prayatna A granthamAM pradhAnapaNe karyo hoya tema granthanA abhyAsakone spaSTa bhAsa thAya che. A granthanI khAsa viziSTatA te e che ke granthakAra mahArAjAe je viSayanI carcA karI che te pratyeka viSayanI carcAmAM svadazanIya zAstronA pATe nI apekSA e, gomasAra, darzanasAra, lAcAra, zrAvakacAra, tarArtharAjavArtika vagere giranA ja saMkhyAbaMdha granthanI sAkSio ApavAne yatna karyo che. e eka ati mahattvanuM kArya hovA uparAMta pratipakSa darzananA vipula jJAnane sajajaDa purAvo che. grantharacanAnuM prayojana temaja granthanI upayogitA granthakAra mahAmAe A granthanI racanA zrImAna kalyANavijayajI nAmanA sAdhunA bedhArthe temanI ja preraNAthI karI che ema granthanA aMta bhAgamAM apAyela prazastinA paMcama lokathI samajI zakAya che. keTalAka zAMta svabhAvI vidyAnene A sthaLe e paNa vicAra Avaze ke AtmAne amuka aMze kaluSita karavAvALA AvA khaMDana-maMDanAtmaka gra racavAnI zI jarUra che? te tevA vicAranA samarthanamAM samajavuM joIe ke je avasare zuddha sanAtana evA svadarzana upara pratyAghAta thatA heya alpajJanI mithyASTio pitAnA bAhyADaMbarathI mugdha janatAne avaLe raste doratA hoya tevA avasare zaktisaMpanna AtmAo je zAMtavRttinuM avalaMbana le to te sAcI zAntavRtti nathI, kintu AtmAnA bhAvi guNe upara kuThArAghAta karanArI che. AvI maunavRttino e alpajJAnIo kevo lAbha ghe che, te anubhavIothI ajANyuM nathI. ahiM paNa banArasIdAsanA dravya adhyAtmathI lokasamUhanuM te tarapha vizeSa AkarSaNa thayuM hoya, te avasare munivara kalyANavijayajInI janatAne zuddha mArga jaNAvavA mATe preraNuM thaI hoya, ane tethI ja le kakalyANanI buddhithI granthakAra maharSi vaDe A grantha racAyuM hoya temAM bhale kadAca yatukiMcita AsamAne uttejita-tIvra thavAne prasaMga Ave, paraMtu prazastA-prazasta kaSAyanA svarUpane dhyAnamAM rAkhavA pUrvaka pariNAma tarapha dRSTi sthApana karavAmAM Ave to eka vakhata AvA grantho mATe nA pADanArA vidvAno paNa AvA grAnI AvazyaktA khAsa svIkAre. digambaranA khaMDana saMbaMdhI prAcInAcArya viracita aneka vidvattApUrNa grantha vidhamAna chatAM granthakAra mahAtmAe je A granya racanAno prayAsa karyo che, temAM prAcIna digambaranI apekSAe, A navIna digambaranI utpattino samaya, utpAdapurUSa, utpattisthala, mantavyanI bhinnatA tema ja zuSka adhyAtmavAda tarapha lokonuM AkarSaNa vagere jaNAvavA pUrvaka tene nirAsa karavA mATe karela hoI saMpUrNa saphaLa che A yukitaprabodha"nI keTalI upayogitA che te te granthanuM sAdhana nirIkSaNa karavAthI, | Jain Education viSayAnukramane khyAlamAM levAthI tema ja sADAtraNa so uparAnta sAkSiNyanI hAramALA Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [134] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [ 15 4 jovAthI ja jaNAI Ave tema che, tethI te sabadhI vizeSa piSTapeSaga karavu ucita dhAyuM nathI. granthanuM prakAzana A 'yukitaproAdha nATaka ' kivA vANuArasIyamata khaMDana ' nAmane saMskRta grantha pUjyapravara pratyUSAbhismaraNIya paramapakArI pravacanepaniSadvaMdI AcArya mahArAja 1008 zrImad sAgarAnandasUrIzvarajI mahArAjanI jJAnavRSTithI sAdhana pAmavA sAthe saMvata 1984mAM ratalAma zeTha RSabhadAsa kezarImalajInI peDhI taraphathI mudrita thavA pUrNAMka prakAzana pAmyA che. anantajJAnI zrI jinezvara mahArAja nirUpita zudhana prApta thayA bAda e ja danamAMthI nIkaLelA svamatikalpita mata-matAMtarethI zraddALu AtmAe mugdha ane ane pariNAme samyagdarzanAdi guNAthI vimukha na thai jAya te mATe AvA khaMDana-maMDanAtmaka grantho paNa parama upakAraka che. e parama upakAraka granthAnuM sAghanta vAyata karI bhavyAtma samyaga jJAnamAM samyag dharmaOmAM sudRDha bane ane paraparAe zivaramaNInA bhAkatA thAya e ja mahecchA sAthe A upakramanI ahiM pUrNAhuti karavAmAM Ave che. * C jaina ahiMsAnA prabhAva jemAnA ahiMsA paramo dharma : nA udAra siddhAMta brAhmaNa dhama` upara cirasmaraSnIya chApa mArI che. yajJayAgAdimAM pazuvadha thai yanAthe hiMsA thatI hatI te AjakAla baMdha thai chaeN, te jainadhame eka mATI chApa brAhmaNadhama upara mArI che. pU kALamAM yajJanA bahAne asakhya pazuonI hiMsA thatI hatI ke jenuM pramANa medUta kAvya ane khIjA aneka graMthothI maLI Ave che. ratideva rAjAe je yajJA karyA hatA temAM teNe eTalAM pazuone vadha karyo hatA ke temanA lodI vaDe nadIonu pANI lAla rMganu khanI gayuM hatuM. te kALathI nadInuM nAma cAtI prasiddha che. pazuvadhathI svaga maLavAnA pUrva kALe je khyAla hatA tenI A kathA eka sAkSI che. A dhera hiMsAthI brAhmaNo Aje mukta che tenA yaza jainadharmane che. sva. leAkamAnya tilaka ( jaina sAhityanA saMkSipta itihAsa ) Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jaina sthApatyo Wan 66 sAnyA jaine rasazaNagAra latAmaDasama dharmAMgAra . kavi nhAnAlAla bhAratamAM ghaNA prAcIna samayathI mUrtipUjAnI bhAvanA cAlI Ave che, ane : lekhaka : zrIyuta sArAbhAi maNilAla navAma. keTalAkAnuM evuM mAnavu che ke maharSi gautamabuddhanA mRtyubAda tenI bhakti nimitte bauddhadharmanA anuyAyioe mUrtipUjAnI tathA mUrti banAvavAnI prathama zarUAta karI. gametema, ApaNI pAse jainadharmanA mAnanIya pavitra Agama graMtho tathA zilAlekhA vagerenAM saMkhyAbaMdha purAvAo che ke je raju karIne sAbita karI zakIe tema chIe ke jyAre bauddhadhanuM astitva paNa na hatuM tyAre paNa jinamadizamAM jinamRti e seMkaDonI sa MkhyAmAM pUjAtI hatI. A lekhamAM evA badhA purAvA kaMkAlI TIlAmAMthI nIkaLelA keTalAka prAcIna jaina mUti enI khAsa viziSTatA ApavAnu sthAna ane samaya na hovAthI mathurAnA purAvAo ApIne hu sateSa mAnIza. prAcIna bhAratIya kalAkArAe mUrti banAvavAmAM tenA AMtarika bhAva ane parici tananuM pradarzana karavAnI ceSTA karI che. A ceSTAmAM teoe mUrtinI mukhyAkRti ja vizeSa suMdara banAvavAnI ane temAM yeAga ane zAMtine bhAva batAvavAnI vizeSa kALajI rAkhI che. bhAratIya kalAnuM sarvotkRSTa udAharaNa jinanI mUrtimAM maLI Ave che. te mUrti e niHsaMdeha uttama che, te te jotAM ja temanI zAMtamudrA ane dhyAnamudrA ekadama pratyakSa cAya che. te mUrtione jone mahAkavi dhanapAle kahelA nIcenA udgArA saheje nIkaLI paDe che keH-~~ prazamarasanimagnaM dRSTiyugmaM prasannaM vadanakamalamaMkaH kAminI saMgazUnyaH / karayugalamapi yatte zastrasaMbandhavandhyaM tadasi jagati devo vItarAgastvameva // 1 // arthAt nA nayanayugala prazamarasamAM nimagna che, jenuM vadanakamala sanna che, jetA kheALA kAryAnInA sagathI rahita-niSkalaMka che, ane jenAM karakamala zastranA sabadhathI mukta che, tevA tuM che te kAraNe vItarAga hAi jagatmAM kharA deva che." navaMzanA rAjyakALathI lagabhaga cAlu saikA sudhInA jaina zilpakaLAnA namUnAo vidyamAna che. prAcIna samayamAM mUrtividhAna ane citrAlekhana, sthApatyane aMge enA For Private Personal Use Only www.jainellbrary.org Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 13 ] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [varSa 4 bhUSaNarUpe vikAsa pAmyAM hatAM. lalitakalAmAM ApaNuM sthApatya te pratimAnirmANa, Ama kakSAnI tavArIkhamAM vizeSa mahattvanAM che. emAMye khAsa karIne mUrtividhAna te ApaNI saMskRtinu ApaNI taLAvanAnu ane vicAraparaMparAnu mUtta svarUpa che. ArbhathI lai madhyakAlIna yuganA aMta sudhI aparA zilpakAe emanI dhArmika ne paurANika kalpanAnuM ane hRdayanI prAkRta bhAvanAonuM digdarzana karAvyuM che. jainadhama nivRttipradhAna che ane tenuM pratibiMba tenA mUrtividhA mAM AdikALathI lai chevaTa sudhI eka ja rIte paDelu maLI Ave che. i. sa. nA AraMbhanI kuzANu rAjyakALanI je jaitapratimAonuM varNIna A lekhamAM karavAmAM AvanAra che, temAM ane seMkaDo varSa pachI banela jaitamUrtimAM bAhya dRSTie bahu ja thoDA bheda jayuze. jaina atnI kalpanAmAM zrI mahAvIrasvAmInA vakhatathI zarU karIne Aja sudhImAM koi Do. pharaphAra thaye ja nathI. ethI jema auddakalAnI tavArIkhamAM, mahAyAnavAdanA prAdurbhAvathI jema dharmanu ane ene laine tamAma sabhyatAnuM rUpa ja badalAi gayuM, tema jaina lalitakalAnA itihAsamAM banavA na pAmyuM. ane tethI jaina mUrtividhAnamAM vividhatA-anekarUpatA na AvI. maMdirano ane mUrtione vistAra tA divase divase ghaNA ja vadhyuM, paNa vistAranI sAthe vaividhyamAM vadhAro na thayo. jaina pratimAnAM lAkSaNika aMge lagamaga pacIsase varSa sudhI eka ja rUpamAM kAyama rahyAM te jana kevalInI UbhI ke AsIna mUrtimAM lAMbA kALanA aMtare paNa vizeSa rUpame thavA na pAmyo. jaina mUrtie dhaDanArA sadA ghaNA bhAge hiMdavAsIo ja hatA, paraMtu jema IslAmI zahenazAhatanA vakhatamAM ApA kArIgarAe ilAmane anukULa imArata banAvI, temaja prAcIna zilpIee paNa jaina ane bauddha pratima!mAM te te dharmanI bhAvanAene anusarI prANa pu kaye. jaina tIrthaMkaranI smRti virakata, zAMta ane prasanna heAvI joie. emAM manuSyahRdayanA nira Mtaravigrahane mArTa-enI asthAyi lAgaNI mATe sthAna hoya ja nahi. jena kevalIne ApaNe nirguNa kahIe te paNa khATu nahi, e nirguNutAne mRta zarIra ApatAM saumya te zAMtanI mUrti ja udbhave, paNa emAM sthula AkaSa Nu ke bhAvanAnI pradhAnatA na hoya. thI jaina pratimA enI mukhamudrA uparathI turata ja oLakhI zakAya che. UbhI mUrti enA mukha upara prasanna bhAva ane hAya zithilalagabhaga cetana rahita sIdhA laTakatA hoya che. nagna ane vastrAdita pratimAmAM vizeSa pheraphAra hAtA nathI. prAcIna zvetAMbara mUrtimAM prAyaH eka kaTivastra najare paDe che. AsIna pratimAai sAdhAraNa rIte dhyAnamudrAmAM te padmAsanamAM maLI Ave che ane tenA mate hAtha kheALAmAM DhIlI rIte uparAuparI gADavAmelA hAya che, hastamudrA sivAya khIjI badhI bAbato lagabhaga bauddhamUrtine malatI Ave che. 24 tIya kare|nAM pratimAvidhAnamAM vyakitabheda nahAvAthI lAMchanAMtarane laine ja ApaNe mUrtine judA judA tIrthaMkaranA nAme oLakhI zakIe. moTe bhAge AmA, navamA saikA pachInI mUtionA Asana upara sAdhAraNa rIte tIrthaMkaranu lAkSaNika cihna ( laIna ) kAtareluM hoya che. jainAzrita kalAnA pradhAna guNa enA aMtargata ullAsamAM ke bhAvanAlekhanamAM nathI. Jain EducaenI mahattA, enI kArIgarInI jhINavaTamAM, udara zuddhimAM, eka prakAranI bAhya sAdA Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2]. prAcIna jana sthApatya [17] imAM rahelI che. jenAzrita kalA vegapradhAna nahi, paNa zAMtimaya che. saumyatAne parimala, jinamaMdironA prasiddha sugaMdhita dravyonI peThe, sarvatra maheke che. emanI samRddhimAM paNa tyAganI zAMti jhaLake che. jinamaMdire karAvavAne Azaya jinamaMdiranAM nirmANa, saMpradAyamAM AvelAM manuSyane koI aMdhaparaMparAnI jALamAM guMcavavAne nathI; paraMtu jagatanA makAna tapasvI ane sAdhaka jinazvaradevee jIvananA parama Adarza keLavI je AtmasaMpatti prApta karI te udAratA pUrvaka jagatanA bIja vArane vahecavAne tenA keMdrarUpe jinamaMdira banyAM che. e jinamaMdiza e mahAsiddhonA Ada nuM pracArakArya karavAmAM niSphaLa nIvaDe te te mATe jinamaMdira nahi paNa tenA vArasadAre vahIvaTadAranI saMkucita mane dazA-javAbadAra che, e suspaSTa che. jIvanakramanI aneka dazAo vaTAvI AtmA parama keTIe pahoMce tyAMsudhI tene haMmezAM cekakasa dizA sUcavanAra, denAra ke preranAra svarUpa jALavavAne jinamaMdire sarjAyAM che. jinamaMdiranI racanA janasamudAyanAM vividha mAnasane lakSyamAM rAkhI, dareka jaNa gyatA pramANe saMskAra ane sabodha jhIlI zake evI rIte tenA zilpIo karatAM-kare che. AthI jinamaMdiramAM dUrathI paNa darzana thaI zake mATe zikhara, dhvajA vagerene sthAna maLyuM che. nagarajane dina-rAtanA vyavahAramAM paNa jIvanane parama Adarza visarI na jAya ane thoDo samaya paNa devakAryamAM gALe e smRti jinamaMdira karAvI zake. - jinamaMdiranI aMdara eka ja mArga upAsanA ke sAdhanA karI rahelA aneka jIvanane meLa-meLApa thAya, tyAM dareka vyakita ekabIjAthI bhAvanAnuM baLa ane zraddhA meLave, tyAM dareka vyakita pitAnuM ke samAjanuM vyakitatva bAjue mUkI koI mahabhAvamAM lIna thavA prayatna kare e hetu jinamaMdiranA nirmANa hoya ema spaSTa jaNAI Ave che. garIba ane tavaMgara jinamaMdiramAM darzana-pUjana karavAmAM eka sarakhI chuTa bhogavatAbhogave che. jinamaMdiranA utsava e saMgIta, saMskAra ane kaLAnI paraba nahi te bIju zuM che? aneka lokonA Atmika AnaMda ane vizrAmanuM dhAma, saMskAra ane zikSaNanuM keMdra jinamaMdira banyAM tyAre ja janatAe pitAnI saMpattinA dAna ane svArpaNane pravAha tyAM relAvyuM hatuM. madhyakAlIna yugamAM zatru jaya, giranAra ke delavADAnA vidhamAna rahelAM jinamaMdire, jinamaMdironI A zakitano saMpUrNa sAkSAtkAra karAvI zake che. moTA moTA AcAryonAM upadezavacane ke lAMbI lAMbI kathAo aneka grAmyajanonAM hRdayamAM utaratAM vAra thAya; paraMtu jinezvaradevanI dhyAnamagna mUrti athavA maMdiranI pradakSiNAnI divAla para korelI ke cItarelI kathAo mAtra thoDI ja kSaNomAM jIvananA aneka rasamAM pasAra karAvI mULa bhAvanAne pratyakSa karAvI de che. citra ane zilpane bahu udAra Azraya ApavAmAM jinamaMdiroe AkhI janatAnI sevA karI che. prAcIna bhAratamAM AjanA karatAM kaLA ane zilpano prasAda vadhu utaryo ane | Jain EducaprajAe vadhu resa mANyo hoya te tene yaza jinamadine jo) maLe. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [18] zrI jana satya prakAza-vizeSAMka [varSa jaina sthApatya bhAratavarSanA khuNe khuNe patharAelAM che, paraMtu prastuta lekhathAM je sthApatyonuM varNana karavAnuM yogya dhAryuM che, te sthApatya musalamAnI salatanatanA samayamAM bhUgarbhamAM samAvI devAmAM AvyAM hatAM. A sthApatya ane erIsAmAM AvelA udayagiri ane khaMDagiri uparanAM keTalAka sthApatya sivAyanAM bIjA keTalAM sthApatye haju bhUgabhamAM samAelAM paDyAM haze, te te jJAnI mahArAja ja jANI zake. "mathurAnA tUpanuM varNana zrI jinaprabhasUrie vikramanI caudamI sadImAM racelA vividha tIrthakalpa' nAmanA granthamAM "mathurA kalpa'mAM kareluM che, jenuM gujarAtI bhASAMtara "jaina satya prakAzana prathama varSanA aMka 3 pRSTha 60thI 73, aMka 4 pRSTha 11rathI 114, aMka 5 pRSTha 145thI 149 ane aMka 6 pRSTha 178thI 18ramAM muni mahArAja zrI nyAyavijayajIe chapAveluM che. A "mathurA kalpa' sivAya paNa bIjAM ghaNAM sthaLonuM varNana zrI jinaprabhasUri. jIe uparyukta graMthamAM kareluM che, jemAMnA ghaNAMe tIrthasthaLanuM nAmanizAna paNa Aja jaNAtuM nathI, tenuM mukhya kAraNa jananI ghaTatI jatI vasatI tathA te taraphanI udAsIna bhAvanA che. A "mathurAne kaMkAlI TIlo' vartamAna mathurA zaherathI lagabhaga aDadhe mAIla dUra naRtya khuNA tarapha Avela che. A TIlAnuM nAma tyAM AvelA eka Adhunika maMdiranI aMdaranI junI kotaraNIvALA thAMbhalA mathenI hiMdu devI ke jenuM nAma kaMkAlo' che tenA uparathI "kaMkAlI TIza evuM ApavAmAM AvyuM che. A maMdira, eka ku ane I. sa. 1890-91mAM De. kuharar (Fukrer) nI dekharekha nIce khodAyelA janastUpanI vacce AveluM che. A TIla 500 phUTa lAMbo ane 350 phUTa lagabhaga paheLe che. A TIlAnuM bedakAma paNa judA judA samaye ane judA judA purAtattvavettAonI dekharekha nIce briTiza sarakAra taraphathI karavAmAM AvyuM hatuM. I. sa. 187nA mArca ane nabara mAsamAM janarala kaniMgahAmanI dekharekha nIce TIlAnI pazcima taraphanA khuNAnuM, mI grejha (Growse)nI dekharekha nIce I. sa. 1875mAM uttara taraphanA khuNAnuM, ane DaoN. barjesa (Burgess) tathA De. phUranI dekharekha nIce pUrva taraphanA khuNAnuM i. sa. 1887thI 1886 daramyAna judA judA vakhate tathA mI. grejhanI pahelAM mathurAnA mejIsTreTa tarIke AvelA mI. hArDi janI dekharekha nIce paNa keTaluMka khodakAma karavAmAM AvyuM hatuM ane A rIte judA judA niSNAtonI dekharekha nIce khedakAma thaeluM hovAthI ane keTalIka khedanArAonI bhUlathI vartamAna sthApatyone moTe bhAga khaMDita thaI gaele che. A "kaMkAlI TIlA bemAMthI khodI kADhelAM sthApatyo paikInA moTA bhAganAM citre i. sa. 1801mAM prasiddha thaelA "The Jain Stupa and Other Antiquities of Mathura" nAmanA pustakamAM svargastha vinsenTa smithanI TukI neMdha sAthe aMgrejI bhASAmAM chapAelA che. te uparAMta mathurAnAM zilAlekhe upara svargastha De. buhalare "epigrAphIyA i-DIkA'nA pahelA velyumamAM " New Jaina Inscriptions from Mathura" nAmanA nibaMdhamAM pRSTha 371thI 387 upara pAMtrIsa zilAlekhenI, tathA epigrAphiyA inDIkA nA bIjA velyumamAM " Fuather Jaina Inscriptions Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aM 1-2 ] prAcIna jaina sthApatya [1] from Mathura" nAmanA nibaMdhamAM pRSTha 195thI 211 upara bIjA ekatAlIza zilAlebenI ane te ja pustakanAM pRSTha 31 thI 323 upara cAra citrapleTa sAthe "Specimens of Jaina Sculptures from Mathura " e nAmanA nibaMdhamAM khAsa upayogI sthApatyo upara vistRta neMdha lakhelI che. ane De. bularanI A tene upaga zrIyuta vinsenTa smIthe pitAne uparyukata pustakamAM chuTathI karela che. dilagIrI mAtra eTalo ja che ke lagabhaga cAlIza varSathI A prAcIna jaina sthApatya upara judA judA yupayana vidvAnoe nibaMdha lakhIne aMgrejIbhASA vAMcanAra janatAnuM dhyAna AkaDyuM che, paraMtu koI paNa jaina saMsthA athavA te vidvAna taraphathI A sthApatyo viSe I. sa. 1932 pahelAM prAMtIya bhASAmAM lakhIne jaina janatAnuM dhyAna khecavAne prayatna karyo hovAnuM mArI jANamAM nathI. - sauthI prathama, gujarAtI bhASA vAMcanAra janatAnuM dhyAna muni mahArAja zrI jJAnavijayajI e "muMbaI samAcAra"nA dIpesavI aMkamAM "mathurAne kaMkAlI TIle " e nAmane eka lekha lakhIne, tathA munihArAja zrI. nyAyavijayajIe "jena joti" mAsikamAM uttarApathanI vijayagAthA" tathA "lakhanau myujhIyamanI jaina mUrtio" e nAmanA be lebo lakhIne ane "lakhana myujhIyamanI jaina mUrtio" e nAmathI ja "jana satya prakAza" mAsikanA varSa 1lAnA aka 11 pRSTha 380thI 391 tathA aMka 12 nA pRSTha 41thI417 upara lekha lakhIne jena janatAnuM dhyAna A prAcIna sthApatya tarapha kheMcavAnI taka lIdhI che. teozrIne "jana jyoti " mAsikamAM lekha vAMcyA pachI ja mAruM dhyAna te tarapha kheMcAyuM hatuM ane tethI ja cAlu varSanA unALAmAM huM mArA kuTuMba sAthe yAtrAe gayo hato tyAre tA. 13-4-38nA reja mathurA myujhIyamanI aMdara AvelAM "prAcIna sthApatyo " tathA tA. 14-4-38thI tA. 20-4-38 sudhI lakhanai myujhIyamamAMnAM " prAcIna sthApatya nAM darzana karavAnI tathA tapAsa karavAnI mane suvarNapaLo sAMpaDI hatI, jeno TuMka ahevAla A lekhamAM raju karavAmAM Avela che. maMtharA e vaiSNanuM moTuM dhAma che. eka vakhate jainonuM paNa te parama punIta yAtrA dhAma hatuM. mathurAmAM ghIyAmaMDImAM eka zvetAMbara jaina maMdira che, jenI pratiSThA munimahArAja zrI. darzanavijayajIe karelI che. mULanAyaka zrI pArzvanAthanI sapheda ArasanI A nayanamanahara mUrtinuM mukhAviMda bahu ja suMdara che. A pratimAjI mogala samayamAM banelI che ane tenI pratiSThA paNa hIravijayasUrinA samayamAM thayelI hatI. tyArapachI auraMgajhe. banA samayamAM jaina maMdiro dhvasta thayAM hoya ema lAge che. mathurA zaherathI lagabhaga aDadhe mAIla dUra AvelA eka bagIcAmAM karjhana myujhIyama bAveluM che, te jovA mATe tA. 13mI eprilanA roja huM gayo hato, te divase budhavAra hovAthI myujhIyama baMdha hatuM, tethI tyAMnA kayureTara zrIyuta vAsudeva zaraNa agravAlane huM ma. teoe ghaNI khuzIthI myujhIyama khelAvI mane tyAMnI jaina mUrtio jevAnI senerI taka ApI te mATe temane huM AbhAra mAnuM chuM. Jain Education InternemathurA myujhIyamanI jona mUrtio nIce pramANe chenly, Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [14] zrI jene satya prakAza-vizeSAMka [varSa : ' A pramANe myujhIyamamAM dAkhala thatAM jarAka dUra DAbA hAtha taraphathI A naMbaranuM varNana me ! karela che. , B 48, 1401 kuzAnakAlIna sUcIne eka patthara che jenA upara kesarIsiMhanI AkRti che. judAM mAthAM 1940, 566, 1260, B 78, 8 48, B 51, 2148, B 16, B 5ii pratika che tIrthakara bhagavAnanI mUrtionAM judAM judAM mAthAe ja mAtra che. A pratimA B. 1-guptakAlIne bhagavAnanI mUrti che, jene myujhIyamavALAoe bhagavAna mahaSabhadevanI ! vIranI mUrti tarIke oLakhAvI che. A pratimA usthitapavAsananI beThake beThelI che. che tenI kAra B 4-prathama tIrthakara zrI RSabhadevanI pratimAjI che. teonI nIcenA pabAsanama mUrtinI * ATha vyakitao ubhelI che, te koNa che tenI kAMI samajaNa paDatI nathI. B. 33-myujhIyamavALAoe mUrtinI nIce. " ja che sAtha jaina zrI. RSabha tIrthanA karI mUrti, guptavAsTi' A pramANe lakheluM che. jayAre vAstavika rIte vacana mAMnI ubhI mUrti te prathama tIrthakara zrI. RSabhadevanI mUti che, ane baMne bAjue vikasita kamala upara hAthamAM cammara pakaDIne ubhA rahelA be gaNadho nahi paNa prabhu zrI. RSabhadevanA gRhastha avasthAnA be prapotro nAme nami ane vinami che. A mUrtinA ! mastakane nAza thaelo che. B. 6-khabhAnA baMne bhAga upara vALa kotarelI evI zrI kaSabhadevanI A mUrti amadAvAdanA jhaverIvADamAM AvelA zrI ciMtAmaNi pArzvanAthanI mUrtithI paNa vadhAre moTI ane padmAsananI beThake che. vaLI teozrInA paganA baMne taLIAmAM ekeka cakranI AkRti che; palAThI nIcenA pabAsananI AkRtio bahu ja ghasAI gayelI hovAthI oLakhAtI nathI. A mUrti paNa mastaka vagaranI che. B. 7-A ma4i paNa padmAsananI beThake beThelI tathA baMne khabhA upara laTakatA vALa katarelI che, palAMThInI nIce pabAsananA madhya bhAgamAM dharmacaka ubhuM kotareluM che, dharmacakanI baMne bAjue ekeka padmAsanastha mUrti che ane te padmAsanastha mUrtinI bAjumAM baMne bAjunA cheDe siMhanI ekeka AkRti paththaramAM bahu ja suMdara rIte karI kADhelI che A mUrtine kachoTo spaSTa dekhAI Ave che. A mUrtine paNa mastakane bhAga nAza pAmele che. 252-kamalanA Asana upara birAjamAna kevalI bhagavAnanI padmAsanastha A mUrti B 6 naMbaravAlI mUrti karatAM thoDIka nAnI che. 1504-padmAsanastha jinezvara devanI A mUrtinA mukhane aDadho bhAga nAza pAmela che, ane A mUrti paNa kamalanA Asana upara birAjamAna kevalI bhagavaMtanI che. mUrtinI baMne bAju cAmaradharanAra ekeka vyakti ubhI ubhI cAmara vIMjhe che, jamaNI bAjunA cAmara dharanAranA mukhane bhAga nAza pAme che ane teonI garadananA pAchaLanA bhAgamAM ! Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2 ] prAcIja jaina sthApatya [141] bhAmaMDela che. mAthAnI baMne bAjue hAtha upara svAra thaelI ekeka vyakti katarelI che, tathA mastakanA uparanA bhAgamAM traNa chatra paNa kotarelAM che ane te chatranI baMne bAjuthI deva ane devIe hAthamAM phulanI mALA laIne AkAzamAMthI uDIne AvatAM dekhADIne zilpIe pitAnI zilpakaLAne khyAla ApavA ajaba prayatna karela che. vaLI mUrtinA TheTha uparanA bhAgamAM tIrthaMkaranI cAra bIjI padmAsanastha mUrtio raju karI che, jethI mAluma paDI Ave che ke A paMcatIrthI che. 1505-padmAsanastha pArzvanAtha prabhunI suMdara ane mRduhAsya karatI A mUrtinA pAchaLanA bhAgamAMthI upara caDhate e nAgarAja bahu ja suMdara rIte raju karela che. prabhune jamaNI bAju cAmara dharanAra eka purUSa vyakita che tathA DAbI bAju jamaNo hAtha uce karIne ubhI rahelI eka strI che, jenA hAthamAM cAmara nathI, paraMtu bIjI koI vastu che, je barAbara oLakhI zakAtI nathI. mastakanA uparanA bhAganI baMne bAjue ekeka deva phulanI mALA laIne Avate dekhAya che. palAMThIno nIce pabAsaNanI madhya bhAgamAM dharmacaka tathA dharmacakranI baMne bAju eka eka siMhanI suMdara AkRti kotarI kADhelI che, B. 77 A padmAsanastha jinamRti ciMtAmaNi pArzvanAthanI mUrtinA jevaDI ja lagabhaga che. garadananA pAchaLanA bhAgamAM bhAmaMDala che, baMne bAju eka cAmara dharanAra vyakita cAmara vIMjhatI ubhI che, mastakanA uparanA bhAgamAM traNa chatra che ane chatranI baMne bAjue ekeka deva hAthamAM phUlanI mALA laIne AvatA dekhAya che. A pratimAnI nAsikAne bhAga jarA khaMDita che, bAkIne bhAga sa pUrNa che. B. 75 mastaka vagaranI padmAsanastha A mUrti kadamAM nAnI che, paraMtu tenI garadananA pAchaLanA bhAgamAM bhAmaMDaLa che, baMne bAju cAmara dharanAra paNa ubhelA , vaLI bhAmaMDaLanI uparanA bhAgamAM baMne bAju babe padmAsanastha nAnI nAnI jinamUrtio maLIne kula pAMca mUrtio che ane tethI ja mAluma paDI Ave che ke A paNa eka paMcatIthI che. palAMThInI nIce pabAsaNanA madhya bhAgamAM ADu dharmacakra che, dharmacakranI baMne bAjue ekeka haraNa ane siMhanI AkRtio che; tathA jamaNI bAjunA cheka cheDAnA bhAgamAM eka yakSanI AkRti che. yakSanA jamaNA hAthanuM Ayudha spaSTa dekhAtu nathI, paraMtu DAbA hAthamAMnA AyudhanA cheDAne bhAga je laDatA dekhAya che, te uparathI A brahmazAMti yakSa hoya evuM lAge che, jyAre DAbI bAjunA cheDAnA bhAgamAM jamaNA hAthamAM AMbAnI luba tathA DAbA paganA baLa upara beThelA eka chokarAne DAbA hAthathI pakaDIne beThelI aMbikA yakSiNInI mUrti che. A uparathI ema sAbita thAya che ke, keTalAka vidvAnonuM je mAnavuM che ke janadharmamAM yakSa, yakSi enI mAnyatA bauddhadharmanA taMtrayuga pachIthI zarU thaI che, te vAsatavika nathI, paraMtu jyArathI jainadharmamAM mUrti pUjAnI zarUAta thaI, tyArathI ja tenI sAthe sAthe yakSa yakSiNIonI mAnyatA paNa zarU thaI hoya ema spaSTa lAge che. B, 22 mastaka vagaranI A jinamUrtine pabAsaNamAM lekha paNa che. garadananI pAchaLanA bhAgamAM bhAmaDala che, baMne bAju cAmara dharanAra ekeka purUSa vyakti cAmara www.jainelibrary.or Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 142 ] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [varSa 4 dharatI UbhelI che. palAMThInI nIcenA pabAsaNamAM be siMha ja kAtarelA che, jamaNI bAju sAta kaNAvALI purUSa yakSanI AkRti che, A AkRtinA mastaka upara sAta aa che ane tenA DAbA hAthamAM kamaLa jevu kAMika che, je uparathI ema lAge che ke A yakSa te nAgarAja dharaNeH haze, kAraNa ke khANana DAbI bAjunA cheDAnA bhAgamAM jamaLyA hAthamAM kamaLa tathA DAbA hAthamAM aMkuza pakaDI beThelI yakSiNInI mUrti che, je mi padmAvatIdevInI hAya ema lAge che. A yakSa, yakSiNInI mUrti uparathI ema lAge che ke A jinamUti te pArzvanAtha prabhunIja mUti hevI joie. 268 ane khabhA upara laTakatA vALavALI zrIRSabhadeva bhagavAnanI A UbhI kAusagIyA mUrti lagabhaga akhaMDita che, pAchaLanA bhAgamAM bhAmaDaLa tathA baMne bAjue cAmara dharanAra ekeka purUSa vyakita ubhela che. B 19 baMne bAju ekeka thAMbhalA sahitanI padmAsanastha tIrthaMkaranI A jinamUrtinA kheALAmAM rAkhelA hAthanA saheja bhAga tUTelo che. te sivAya A mUrti akhaMDita che, mUrtinI baMne bAjue cAmara dharanAra ekeka vyakita ubhelI che, tathA uparanA bhAgamAM ekeka devatA jhulanI mALA laIne AvatA kotarelA che, 1258 baMne hAthe vINA pakaDIne ubhI rahelI eka strInI AkRti che, teNInA mastakanA bhAga khaMDita thai gaelo che; strInI jamaNI bAjue e hastanI ajali joDIne stuti karatA eka purUSano AkRti che ane DAbI bAjue stUpa jevI AkRti che. ghaNuM karIne A khate strI, purUSa stUpanI pAse ubhA rahIne stUpano stuti karatA hAya ema lAge che. D. 7 aMbikAnI mUrti che, ane myujhIyamanA sattAvALAoe tenA nIce Parvati with Skanda, Medieval period evI rItanuM lebala che, je kharAbara nathI. vAstavika rIte te A abikAdevInI mUrti che. kAraNa ke tenA nIce siMhanu vAhana che, teNInA jamaNA hAthane keTalAka bhAga tuTelA che ane te tarapha teNIne eka chokarA ubhele che, jenA mukhanA bhAga nAza pAmelA che. teNInA pAchaLanA bhagamAM bhAmaDala che. vaLI jamaNI bAjunA chokarAnI pAsenA bhAgamAM gaNapatinI mUrti paNa katarelI che, vaLI bane bAjI cAmara dharanArA ubhA rahelA che, mastaka uparanA bhAgamAM tIrtha karano mUrti, AMbAnu jhADa, kRSNavAsudeva potAnAM Ayudho sAthe tathA haLa ane mUzaLa sAthe baladeva paNa kAtarelAM che. A mUrti madhyakAlIna yuganI che ane te sthApatyanA eka uttama namUne che. vaLI A mUrti mathurAnA kaMkAlITIlAmAMthI nIkaLelI natha chatAM paNa myujhIyamanA sattAvALAoe tene jainamUrti hovA chatAM hiMdu mUti tarike eLakhAvavA prayatna karelo hAvAthA ahIMyA A mUrtinI noMdha levAmAM AvI che. .. B, 65 caturmukhI jinamUrti enI cAre bAjunI palAMThInA nIcenA pabAsaNunA bhAgamAM vacamAM dhacakra che; ne bAjue ekeka siMhanI AkRti che. mukhya mUrti pArzvanAtha prabhunI che. Jain Education international Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " aka 1-2 ] prAcIna jaina sthApatya [ 143 ] E1, E2 ane 2547 A traNe citrone age parama pUjya gurUdeva zrAdazanavijayajIe zrI jaina satya prakAza" mAsikanA varSe khIjAne 4-5 me aka ke je "mahAvIra nirvANu vizeSAMka"nA nAmathI prasiddha karavAmAM Avela che tenA pRSTha 179 thI 183 upara 66 rAnA kaMkAlITIlo ane bhagavAna mahAvIranA jIvananA e viziSTa prasaMgo mathunAmanA eka lekha lakheo che, temAM pRSTha 183 upara A pramANe vaNuna ApeluM cheH-- AmalakI krIDAnu citraH- mathurAmAM AmalakI kroDAnAM traNa citrA che (nakhara 1046, E 14 tathA 1115). temAMthI pahelA citramAM eka pahelavAna jevI pracaMDa kAyAvALA ane meSanA jevA mukhavALA pizAca-deva ubhela batAvye che. jamaNA hAthamAM teNe e bALakAne uThAvelA che. DAbhA khaMbhA upara va mAna kumArane besArela che ane jamaNuA khaMbhA upara khIjA chekarane uThAvela che,.......bIjA citramAM paNa ubhA ane meSa mukhavALA (pazAca Apela che. temAM teNe DAbA khaMbhA upara vardhamAna kumAra ane jamaNA upara bIjA TekarAne upADela che. trIjuM citra lagabhaga pahelA citrA jevu ja che." A traNe citrano eka bleka" zro mahAvIra nirvANu vizeSAMka "nI zarUAtamAM ja AmalakI kroDAnAM traNa citrA' e nAmathI chapAi gayela che. pUjya munirAja zro darzanavijayajI je pramANe A traNu citrAnI eLakhANa Ape che te mane potAne vAstavika jaNAtI nathI. eka te| A ghaTanAnA ullekha koi paNa Agama graMthamAM malI AvatA nathI ane teyo ja munizrIe paNa kalpasUtranI kiraNAvalI " TIkAne ullekha karyo che. vaLI ' AmalakI kroDA ' e nAmanI krIDA arvAcIna che, tathA koi pazu prAcIna kathA graMthomAM Amala krIDAnI ramatanuM nAma nathI, chatAM paNa e vAtane satya mAnIe to paNa munizrInI kalpanA vAstavika sAkhIta karI zakatI nathI kAraNa ke kalpasUtranI TIkAmAM je varNana maLI Ave che te nIce mujaba cheH 66 61 (1) eka vakhate saudharmendre potAnI sabhAmAM mahAvIranA dhaiyaguNunI prazaMsA karI ane kahevA lAgyo ke:- he deva ! atyAranA A kALamAM manuSyAkamAM zrI vardhamAnakumAra eka bALaka hovA chatAM paNa temanA jeve bIjo koi parAkramI vIra nathI. indrAdi paNa temane khavarAvavAne asamartha che.' A sAMbhaLIne eka deva ( ke jenuM nAma jaNAvavAmAM nathI AvyuM te) jyAM kumAre| krIDA karatA hatA tyAM AvyA ane sAMbelA jevA jADA, capaLa e jIbhavALA, caLakatA maNuivALA, kuMzADA mAratA, kAjaLa samAna varNavALA, krUra AkRtivALA ane vistRta kaNAvALA moTA sarpanu rUpa banAvIne krIDA karavAnA vRkSane vITALI dIdhu. AvA bhayaMkara sarpa joi bhayabhIta banelA badhA kumAre ramata gamata paDatI mUkI nAsI chUTaya. paraMtu mahAparAkramI dhairyazALI zrImAna kumAre jarApaNa bhaya pAmyA vinA pote tyAM tenI pAse jai, sarpane hAthathI pakaDI dUra pheMkI dIdho. sarpa dUra paDaye eTale nirbhaya banelA kumAro pAchA ekaThA thai gayA ane krIDA zarU karI dIdhI. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 144 ] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [ 15 4 (2) have kumArAe vRkSanI ramata paDatI mUkI daDAnI ramata zarU karI. ramatamAM evI zarata hatI ke je hArI jAya te jItelAne khabhA upara besADe. kumAraveSadhArI deva zrIva mAna kumAra sAthe ramatamAM hArI gayA. teNe kahyuM bhAI huM hAryo ane A vamAnakumAra jItyA mATe emane mArA khabhA upara esA de.' zrIva mAna khabhA upara beThA eTale deve taka sAdhI temane khavarAvAnA prapa Mca karyoH teNe potAnI devazakitathI sAta tADa jeTaluM potAnuM UMcuM zarIra banAvyu. prabhu tene prapaMca avadhijJAnanA baLathI jANI gayA. temaNe vajra jevI kaThora muSTithI tenI pITha para evA te prahAra karyo ke te cIso pADavA lAgyA ane pIDA pAmavAthI maccharanI jema sakocAi gayo. prabhunuM parAkrama tathA dhairya pratyakSa anubhavI indranA satya vacanane tege manamAM svIkAra karyo ane peAtAnuM asala svarUpa prakaTa karI sadhaLA vRttAMta kahI sa MbhaLAvyA. te vakhate indre dhaiyazALI prabhunu 'vIra'evu' guNaniSpanna nAma pADayuM, '' A prasaMgane anurUpa citra mATe jIe mArA taraphathI prasiddha thaela 'jainacitraka6ma' nAmanA granthamAM citra, pleTa. nabara, L VIIImAM citra nambara, 194. ApaNe uparanA prasaMgavarNana uparathI saheje samajI zakIe chIe ke jhADanI AjubAju vIMTAyelA sarpane jone bhayabha'ta thayelA bALako jevI rIte palAyana karI gayA, tevI ja rIte jyAre deve sAta tADa jeTaluM pAtAnuM zarIra uMcuM banAvyuM haze tyAre te te khaLakA jarUra pobArA gaNI gaNyA haze. vaLI prasaMgamAM paNa spaSTa varNana che ke deve potAnA khabhA upara zrI vardhamAna kumArane ja mAtra besADayA che, te pachI mathurAnA traNa citrAmanA pahelI citrAkRtivALA deve jamaNA hAthamAM khe, DAbA khabhA upara eka tathA jamaNA khabhA upara eka ema cAra bALakone uDAvela che, jyAre khIja citrAkRtivALA deve DAbA khabhA upara eka tathA jamaNA khabhA upara eka ane trIjI citrAkRtivALA devane pahelI citrAkRtivALAnI lagabhaga samAna ja munizrI jaNAve che. vaLI traNe citrAkRtio paikI eka citrAkRtinI AjubAju jhADa vagere ke jyAM bALakA ramatA hatA, tenuM nAmanizAna suddhAM nathI te pachI A citrAkRtio AmalakI krIDAnI ja che, ema kayA AdhAre sAkhIta karI zakAya tema che, te bAbatane teoo yogya khulAsA karIte A sthApatya upara vadhu prakAza pADavA jarUra kRpA kare evI mArI tezrIne namra vinIta che. A AmalakIkrIDAnA prasaMganI sAthe kRSNanI bALakrIDAne eka prasaMga khAsa sarakhA vavA jevA je A pramANe cheH-- (1) kRSNa jyAre khIjA geApa bALaka sAthe ramatA hatA tyAre temanA zatru kase mAravA mokalelA adha nAmane asura eka yojana jeTalu sarUpa dhAraNa karI mArgo vacce paDayA ane kRSNa suddhAM badhAM bALakone gaLI gayo. A joi kRSNe e sapanA gaLa!ne evI rIte rUdhI nAkhyuM ke jethI te sarpa adhAsuranuM mastaka phATI zvAsa nIkaLI gaye ane te marI gayA. tenA mukhamAMthI bALako badhA sakuzaLa bar3Ara AvyAM. bhAgavata, dazamaskandha, a. 12. eaa. 12-35. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apha 12] prAcIna jaina sthApatya [ 145 ] (2) eka bIjAne arasaparasa ghoDA banAvI jyAre gApa bALaka sAthe kRSNa ane baLabhadra ramatA hatA te vakhate kase mekale pralamba nAmanA asura te ramatamAM dAkhala thayA. te kRSNa ane baLabhadrane upADI javA icchatA hatA. eNe baLabhadranA gheADA khanI temane dUra lai jai eka pracaMDa ane bhayAnaka rUpa pragaTa karyu. baLabhade chevaTe na DaratAM sakhata suSTiprahArathI e vikarALa asurane lohI vamA karI ThAra karyo ane aMte badhA saMkuzaLa pAchA pharyAM. bhAgavata, dazamaskandha, 0 2, zlA0 18-30, bhagavAna mahAvIrasvAmInA jIvanamAMtA AmalakI krIDAno prasaMga zrI kRSNanA jIvananA bhAgavatamAM varNita uparyuM`kata camatkArika prasaMganA anukaraNarUpe tA kalpasUtranI TIkAomAM nahIM mUkAyA haiAya ?--evI sahaja zaMkA thAya che! chatAM zrImad bhAgavatanI racanA--samaya pahelAMnA jaina graMthamAMthI AmalakIkrIDAnA prasagane ullekha maLatA hoya te| e zakA sAva nirmULa Thare che. AvA kayA graMthamAM A saMbadhI ullekha che tenI mane jANu nathI. AzA che ke jaina vidyAnA A sabaMdhI ceogya prakAza avazya pADaze. pUjya munizrI uparyuMkata traNa citrane je ' AmalakI krIDAnA prasaMge ' tarIke sodhe che, te vAstavika rItyA kayA prasaMgane lagatA haiAvA joie te sabaMdhInI mArI mAnyatA A pramANe che: - citra naMbara E 1. munizrIe tene nabara E 14 darzAvyo che, paraMtu chApelA blokamAM paNa madhyabhAgamAMnA citranA nIcenA jamaNA paga upara E 1 spaSTa vAMcI zakAya che. tathA DAbA khabhA upara 115 naMbara spaSTa dekhAya che. A AkRti munizrI naMbara 1046nI AkRtinA jevI ja darzAve che. paraMtu citramAM ane mULa myUjhiyamamAM paNa meSanA jevA mukhavALI A UbhI purUSAkRtine jamaNA khabhA tUTI gayelo che, DAkhA khabheA khAlI che, phkata tenA DAbA hAthanA kAMDA upara teNe e bALakane ekeka hAtha pakaDIne laTakatA pakaDelA spaSTa dekhAya che, te pachI tene nabara 1046 vALI AkRtinI sAthe zI rIte sarakhAvI zakAya ? vaLI tenA DAbA khabhA upara ke jamaNA upara AkRti suddhAM na heAvA chatAM teoe DAbA khabhA upara vamAna tathA jamaNA upara khIjo karI hAvAnI zI rIte kalpanA karI tenI kAMi samajaNa paDatI nathI. citra naMbara E 2. munizrIe tene naMbara 1115 darzAve che, A citra upara A bane nakharA che. munizrI A citrane uparanA citra jevu ja lagabhaga che ema darzAve che, paraMtu vAstavika rIte A AkRti purUSanI nahi paNa strInI che, kAraNa ke myujhIyamamAM A AkRtinI chAtInA bhAga upara stananI AkRti kharAkhara dekhAya che; ane tyAMnA kyureTara mahAzaye paNa mane e sabaMdhI prazna rUbarUmAM pUchaye hateA. A AkRtinA DAbA hAthamAM eka bALaka eka hAthathI pakaDelA che, tathA jamaNA hAthanA nIcenA bhAgamAM eka bALaka ubhele che, baMne bAjunA khabhA upara paNa aspaSTa AkRti barAbara dekhI zakAya che. A AkRti paheraveza vagere badhI bAbatamAM uparanI E 1 AkRtithI judI tarI Ave che. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 146 ] zrI jana satya prakAza-vizeSAMka [varSa 4 citra naMbara 2547. munizrIe Ane nabara 1046 ApyA che. A citranA jamaNA khabhA upara che tathA DAbA khabhA upara e ema cAra bALako che, jyAre munizrI teNe vamAnakumAra tathA bIjo eka che!karI hovAnI kalpanA kare che. paraMtu uparanA varNanamAM joi gayA ke deve pizAcanu rUpa karIne vadhamAnakumArane ekalAne ja khabhA upara esADayA che, bIjA koi paNa bAlakane nahi. vAstavika rIte A badhAM harigameSInAM judAM judAM svarUpA tathA zakita mATe prAcIna zilpIe A judI judI AkRti banAvI hoya ema lAge che. mATe hiMdu dharmazAstromAM judAM judAM varNana che. paraMtu vistAra bhayathI eka e ullekhA rajI karIne A carcA samApta karavI mane vAstavika lAge che. batAvavA ane te hariGgagameSThina nu Tu nAma naigameSa che, ane te nAma athavavedanA samayathI eka yakSanu che, ane tyAM tenA eka ThekANe ullekha meSanA mastaka sahitanA che ane khIje gheADAnA mastaka sahitanA che. vaLI nagameSanA nAmanA badale tenI sAthe sAmya dharAratuM naigameya evu nAma paNa che ane te yuddhanA deva skandanI sAthe pazu sAmya dharAve che. vaLI hariNaigameSIna nuM vAhana paNa mAra che, ane rakanu vAhana pazu mera hAvAthI tenA vAhanamAM paNa samAnatA che. harigameSInanA citra mATe jue "jaina citrakalpadruma "mAM chapAelAM citra. naMbara. 18 ane 187. vaLI chAMdo. upaniSadnA sAtamA skandanA 26 mA zlokanI bIjI lITImAM varNavelA chAgamukha, agnimukha, sanatakumAra vagere skaMdanA svarUponAM varNana sAthe dhaNI bAbatemAM hariNaigameSighna nuM sAmyapaNuM dekhAya che. vaLI rAmAyaNu ( satra 4. a 22, zve. 4ra )mAM varNavelA maNibhadra, pradhumna, suSe ane pAMcazikhAnA svarUpa varNana sAthe paNa raNameSona sAmyapaNu dharAve che. harigameSInanuM chAgamukhanuM svarUpa A upayuCkata citramAM kAtareluM che. ane haNigameSina te eka senApati che, ane iMdranA AdezathI garbhApaharaNanu kArya kare che. e pramANe kalpasUtramAM varNana che. ane tenuM citra paNa pattharamAM kotarelu lakhanaunA myujhIyamamAM J 626 tarIke mojuda che, je kaMkAlI TIlAmAMthI ja nIkaLelu che ane teyI ja mArUM mAnavu che ke uparyuM kata traNe citra hariNaigameSInanAM judAM judAM svarUpono rajuAta kare che. hiMdu dharmazAstrAmAM keTalIka vakhata te chekarAMone vadhArA karavAnuM tathA sAthe sAthe kelIka vakhata yuddhanA daiva tarIkenuM paNa kAma kare che tevAM varNana che. paraMtu naMbara E 2 vALI strInI AkRta kenI che te sabaMdhI kAMi samajaNa paDatI natha; tenA upara vidyAnA prakAza pADaze evI AzA che. upa kata varNana uparathI sAbita thaya che ke E 1 ane 2547 naMbaranA meSanA mukhavALI AkRti munitrI kahe tema pizAcanI nahi, paNa chA mukhavALA naigameSanI ja che, ke je hiMdudharmanA athatho prasiddhimAM AvelA che ane tenuM kAma paNa bacyAM vadhAravAnu hAvAthI baMnenA hAthamAM tathA khabhA upara baLakA zilpIe kAtarelAM che 278 eka vRkSana upara jinezvaradevanI padmAsanastha mUrti kotarelI che, vRkSanA thaDa upara gAdhA jevu kAi janAvara caDhatuM dekhAya che ane jhADano zItala chAyAmAM eka purUSa Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka-1 2] prAcIna jaina sthApatya [17] ane strI vyakita beThelAM che te baMnenI nAye pabAsaNa madhyanA bhAgamAM eka mANasa beThele che, jenI AjubAju be pADA upara ekeka mANasa beThela che ane teonI nIce bIjA paNa ekeka mANasa che. A citrAkRti kayA viSayane lagatI che tenI koI samajaNa paDatI nathI, myujhIyamanA sattAvALAo e pazu tenI nIce kAMi lakhyuM nathI. mathura nA karjhana myujhIyamamAM je je je sthApatya mArA jovAmAM AvyAM hatAM, tene ullekha meM atre karyo che. te varNanamAM mAro kAMI khalatA rahevA pAmI hoya te sujJa vAMcake te tarapha mArU lakSa deravA prayatna karaze evI AzA rAkhuM to te asthAne nahi gaNAya. A sthApatya uparAMta mathurAnA kaMkAlI TIlAmAMthI nIkaLelAM sthApana mATe bhAga te lakhanaunA myujhIyamamAM khaseDavAmAM Avyo che, tenuM varNana bahu ja vistRta rahevAthI samaya Ave A mAsikanA vAcaka samakSa raju karavAnI IcchA rAkhato hAlamAM huM A lekhane atre samApta karuM chuM. A sthApatye mAMthI nIce mujabanA prazno ane udabhave che. tenuM nirAkaraNa te te viSayanA jANakAra mahAza karavA maherabAnI karaze evI AzA rAkhuM chuM 1. prAcIna jinamUrtionI nIce kaI paNa ThekANe laMchana jovAmAM nathI AvatAM tenuM zuM kAraNa? zuM jinamUrtinI nIce laMchana karAvavAnI prathA pAchaLanA samayathI zarU thaI che? ane pAchaLanA samayathI zarU thaI heya to te kayAre? te saMbaMdhI ullekha jaina sAhityamAM kayA samayanA malI Ave che ? 2. uparyukata mathurAnA kaMkAlI TIlAmAMthI keTalIka mUrtio "usthita padmAsana nI beThake beThelI che, te usthita padmAsananI mUrtio karAvavA saMbaMdhI jaina sAhityamAM koI ThekANe ullekha che ke kema? 3. B 65 caturmukhI mUrtionI nIcenA bhAgamAM zilAlekhanI aMdara "tinA sarvato ma"i evA akSare lakhelA che, te akSare kotaravAnuM kAraNa zuM? caumukhI pratimAone jana sAhityamAM koI ThekANe uparanA nAmathI saMbaMdhita karavAmAM AvI che? ane saMbaMdhita karavAmAM AvI hoya te kayAM ane kyAre ? 4. moTA bhAganI jinamUrtionI palAMThInA nIcenA pabAsaNanI DAbI bAjue yakSiNI tarIke "abikA devI'nI ja mUrti kotaravAmAM Ave che tenuM kAraNa? zuM pahelAnA samayamAM bIjA koI yakSa, yakSiNI benI mAnyatA na hatI ? prAcIna samayamAM te zuM paraMtu madhyakAlIna yuganAM Abu vagere sthaLonI moTA bhAganI mUrtionA pabAsaNanI DAbI bAjue paNa aMbikA devInI mUrtio kotaravAnuM kAraNa zuM? "mathurAnA kaMkAlITIlA"mAMthI nIkaLelA sthApatyanI aMdara ullekhelA AcAryone nAme "kalpasUtra'nI sthavigavalInI sAthe maLatAM Ave che, paraMtu koI paNa digaMbara graMthanA ullekhe sAthe nathI malatA AvatA te digaMbara saMpradAyanI utpatti pAchaLanA samayamAM thaI che te vAtanI A zilAlekhonA jIvatA jAgatA purAvAo sAbitI nathI ApatA ? Jain Education Internatilhamlag R19 241 242 meie olena.se Only dow.jainelibrary.org Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAThiAvADamAM prAcIna jaina zilponI I 24 upalabdhi K"} lekhakazrIyuta hasamukhalAla dhIrajalAla sAMkaLiyA ema. e., ela ela. bI, pIeca. DI. (laMDana) A lekhamAM nirvastra mUrtione ulekha joIne koI tene digaMbara na mAne, kAraNa ke prathama te A lekhanA vidvAna lekhaka pote ja te vAtane nizcita rUpe svIkAratA nathI. vaLI zvetAmbara-digambaranA bheda paDyA te pahelAMnA kALamAM vetAmbare nirvastra mUrtione paNa upAsya gaNatA hatA. mathurAnA kaMkAlITIlAmAMthI maLela, lagabhaga bAvIsa varSa pahelAMnI jana tIrthakaranI mUrtio A vAtanI sacoTa sAkSI Ape che. kaMkAlITIlAmAMthI maLela mUrtio nirvastra hovA chatAM tenA upara je AcAryonAM nAmo ApyAM che te tathA te nAmonI sAthe je gaNa, kuLa ke zAkhAnAM nAme ApyAM che te niHzaMkapaNe vetAmbara saMpradAyanAM ja che. taMgI 2. tyArasudhI purAtana jenazilpa (Asare I. sa. pUrve 100-400)nA namu nAo khAsa karIne mathurA ane enI AsapAsathI maLyA che. gujarAta ke kAThiAvADamAMthI i. sa. 1000 pahelAMnA jainazilpanA namunAo haju sudhI mAre jANavAmAM AvyA nathI. paraMtu 1935mAM DhAMkamAM AnI mane jANa thaI. DhAMkamAM, hAlanA zaheranI pAse eka khaDakavALI TekarI che. tenI pazcime, khaDakanI khINamAM thoDIka nAnI guphAo ane enI hAra khaDaka para zilponI zodha De. bajese I. sa. 1873mAM 1. goMDala sTeTamAM jUnAgaDhathI 30 pazcima uttara-pazcime. purAtanakAlamAM e tilatilapaTTaNa vagere nAmathI oLakhAtuM. enI prAcIna mahattAnA avazeSo hAlamAM te bahu dekhAtA nathI, paNa jyAre jyAre tyAM khodakAma karavAmAM Ave che tyAre prAcIna gharanA pAyA, ane hiMdu ane jaina mUrtio maLe che. juo Pi, I, Figs. 1, 2 and 8. 2. juo Burgess, "Antiquities of Kachh and Kathiawad," Archaeological Survey of Western India, Vol. II, p. 150, Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aH 12] jaina zipeAnI upalabdhi [ 149 ] karI hatI. emaNe A zilpAnAM citrA ke pheTA ApyA na hatA, tema temanuM vana paNa saMtASakAraka nhotuM karyuM. AthI kADhiAvADamAM junA avazeSonI zeAdhamAM kratA, DhAMka ja, A zilpo jAte jovAne meM nizcaya karyAM. nirIkSaNa karatAM DA. barjese varNavyAM hatAM tema A zilpA bauddha nahi paNa jaina mAlama paDayAM. eTaluM ja nahi paNa kATTiAvADamAMthI maLI AvelAM jaina ke itara zilpA karatAM e vadhAre prAcIna mane lAgyAM. pahelAM TekarInA nIcalA bhAga para AvelI guphAnAM zilpe| ApaNe lage. ahi pahelI guphA 7' "x 8.' Y" che ane enuM pravezadvAra lagabhaga 4 phUTa paheALu che. emAM traNa meATA geAkhalA cheH eka dvAranI sAme, bAkInA eka eka bAju para. bAju paranA eka taraphanA geAkhalamAM eka nivastra (?) AkRti' padmAsanamAM dhyAnamudrAmAM ( kheALAmAM DAbA hAthamAM jamaNA hAtha rAkhIne ) sthira beThI che. mAthApara traNa rekhAethI traNa chatrA darzAvyAM che. bAjIpara eka cAmara dharanArA ane enI upara vidyAdhara che. vaccenA gAkhalAmAM AvI ja rIte siMhAsana para beThelI eka AkRti che, ane enI ane bAjIpara cAmara dharanAra che. DaoN. bannesane A AkRtie khuddanI lAgI. bArIkIthI avalokana karatAM jaina lAge che, kAraNa ke (1) e nirvastra (?) che; (2) temanI hAthanI mudrA jaina tIrthaMkarAnA jevI ja che; (3) e, bAjunI TekarIpara AvelI AkRtio (je niHzaMka jaina tIrthaMkarAnI che,-)nA jevI che. A AkRtie tethI AdinAthanI hAya, kAraNa mathurAnIpa AdinAthanI mUrti mAphaka nIce siMhAsana para e siMha teA che, paNa vaccenuM mukhya lAMchana vRSabha dekhAtuM nathI. khANanI upara jatAM, khaDakanI bhItamAM thADAMka AchAM kAtarI kADhelAM zilpA che. pahelAM nIcalA khuNAparathI upara AvatA eka "strI"nuM6 zilpa dekhAya che. strInA DAbA ghuMTaNa para eka bALaka che ane jamaNA hAthanI kANI te ja taraphanA ghuMTaNapara TekavelI che, ane hAtha uMcA rAkhe che. kAnamAM meTAM kaNkula che, ane mAthAmAM sethAnI madhyamAM eka bIjI AbharaNu paheyuM che. De. base A zilpane oLakhyuM nahi. e 3. DhAMka javAmAM madada karavAne mArA vaDIla ane snehI zrI. raNacheADadAsa paTavArInA ane zrI. manasukhalAla mahetAnA; tyAM sudhI cheka jUnAgaDhathI mArI sAthe AvavAmAM mArA mitra zrI. zaMbhuprasAda desAine; ane tyAM mArI paroNAgata karavAmAM DhAMkanA mahuma darabAranA ane zrI. geAradhanadAsa mAlavIyAne! AbhAra mAnuM chuM. ( 4. A ane vacalA gokhalAnI AkRtionA pheTA " enlarge '" (meATA) thAya evA sArA na heAvAthI atre chApyA nathI. 5. juo Viucent Smith, " Jain Stupa and other Antiquities of Mathura,'' Archaeological Survey of India, Vol. XX, pl. XCVIII. 6. juo Pl. II. fig. (from left to right) Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [240] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [ varSa 4 aMbA ke aMbikA tarIke eLakhAtI devInuM che. enI AvI ja AkRti mathurAnA pracIna jaina stUpamAMthI maLI AvelA AdinAthanI mUrtinA Asanapara keAtarelI che,7 tema madhya kAlIna jaina zilpe ane citrAmAM paNa abikA devI maLI Ave che. abikAnI joDe, 27 IMcanI eka nirvastra (?) AkRti che. e kAyeAtsa avasthAmAM tridhA kAtarelA Asana upara umI che. zarIre taddana sthira che ane huM.ya ane bAjIpara sIdhA nIce nAMkhyA che. AsananI pAchaLa eka nAga A AkRtinA mAthApara peAtAnI sAta kaNAthI chatra karatA ubhe che. A zilpa 23mA tIrdhakara pArzvanAthanuM che. emanAM zilpA to dhaNAM maLe che, paNa nAganA AvA vaLAvALI A eka ja mUrti che, ane te advitIya lAge che.10 pArzvanAthanI jamaNI bAjue eka nAnI 8 IMcanI, nistra (?) AkRti che.11 ane tenI joDe siMhAsanapara padmAsanapara beThelI eka nisra (?) AkRti che.12 enA kheALAmAM DA yA hAthapara jamaNA hAtha rAkheleA che. siMhAsa para madhyamAM eka haraNu ane bAju e siMha che. mAthApara traNa rekhAthI chatra darzAvyuM che, ane bane bAjIpara cAmara 7. jue Vincent Smith, op. eit., ( AgaLa kahI gayeluM pustaka ), pl. XCVIII. 8. ileArA ane akAinI guAemAM. jIe " Areh. Survey Western India," pl. XL, fig. 2. ane 58; citrA mATe, navAba, jaina citra 5TTu," fig. 45. 9. jIe Pl. II, fig. 2. 10. bhArata (tue Cunningham, of Bharhut" The Stipa pl. XXVIII)mAM nAganA AvA ja vaLe che, paNa kevala be ja che; amarAvatI (bruAFergusson, " Tree and Serpent Worship'' pl. LXXVI)mAM DhAMka karatA khudA ja che. bAdAmI (Areh. Survey Reports, 1874, pl. XXXVI, fig. 3)mAM nAga khIjI jAtane che. ileArA (Fergusson, " Care Temples of India," pl. LXXXVI) dvidhA kAtarelA Asana para ubhA che, paNa nAga bIjI jAtaneA che. AvA vaLavAle nAga TrelIsanA nAmana sikkA ( jue Fergusson, Tree and Serpent \Worship," p. 19, no 2) para che. paNa tenA mAyA para kuNA nathI; lanDanamAM South Kensington para AvelA India MuseummAM lagabhaga AvA vaLavAthe eka nAga che, tema takSakezvaramAM takSa kanI mUrtimAM AvI jAtanA vaLa che. jIe " Areh. Survey India, Western Circle, ' 1920, pl. XIII, p. 80) 11. jue Pl, II, fig. 3. 12. jIe Pl. III, fig. 1. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka 1-2] jaina zilpezanI upalabdhi [ 151 ] dharanAra ubhe che. DA. barjese varNavyuM che tema kapaDAnI ghaDIe ane mAthApara vALa mane dekhAyA nahi. vaLI emaNe kahyuM che tema A muddanI AkRti nathI, paNa 19mA tIrthaMkara zAMtinAthanI AkRti che, kAraNa zvetAMbara temaja digaMbara jainamUrti zAstramAM haraNu e zAMtinAthanuM lAMchana che, jo ke sAdhAraNa avalokana karanArane dharmacakra ane haraNane lIdhe yuddhanI mUrti lAge.13 zAMtinAthanI AvI ja AkRti madhyakAlIna akAI guphAmAM che.14 zAMtinAthanI joDe kAyAtsaga avasthAmAM ubhelI eka nivastra (?) AkRti che.15 ane bAjIpara eka cAmara dhAraNa karanAra che. mukhyAkRtine lAMbA kAna, ane khabhApara paDatI vALanI laTA che. A jana tIrthaMkara teA avazya che paNu lAMchana dekhAtuM nathI eTale kayA tIrthaMkara che te nakkI karI zakAtuM nathI.* A AkRtinI pachInI e akRti16 paNa jaina tIrthaMkarAnI che. chellI be AkRtie17 A sarakhI ja che, chatAM cAmara karanArAnAM asAdhALu meTAM mAthAM, siMhAsananA traNa si MhA ane vacalA siMhanI nIce cakra noMdhavA lAyaka che. madhyamAM je sihu * te lAMchana hoya to A AkRti tIrthaMkara mahAvIranI hAvI joie. tIrthaMkarAnI AsapAsa je AkRtio che te kevala cAmara dhAraNa karanArAonI che, 13. jenA paNa dharmacakrane pUjatAM, ane enI pUjA batalAvatAM mathurAmAMthI ghaNAM zilpo maLyAM che. jIe Vogel, " The Catalogue of the Mathura Museum, p. 70. 14. jue, Fergusson, " Cave Temples of India,'' p. 507, 15. jue Pl. III, fig. 2. * A mUrti prathama tIrthaMkara zrI AdIzvara bhagavAnanI che. tIrthaMkaranI je mUrtinA khabhA upara vALanI laTa hoya te mUrti niHzaMkapaNe zrI AdIzvara bhagavAnanI ja samajavI, kAraNa ke e vALanI laTA zrI AdinAthanA jIvananA eka viziSTa prasaMgane mRta kare che. rAtrAnA ullekha pramANe dareka tIrthaMkara dIkSA letI vakhate pAMcamuSTi leAca (vALane hAthavatI kheMcI kADhavA te) karIne dADhI, mUcha tathA mAthAnA badhA vALa kADhI nAkhe che. AdIzvara bhagavAna, dIkSA letI vakhate cAra muSTi lAca karIne pAMcamI muSTithI mAthanA pAchalA bhAgane lAya karavA jatA hatA tyAre iMdranI vinaMtIthI temaNe teTalA le!ca khAkI rAkhyA hatA. A kAraNe AdIzvara bhagavAnanI kAI kASTa mUrtimAM vALanI laTA maLe che. mathurAmAMthI paNa AvI vALanI laTAvALI meATI mUrtie maLela che, jemAMnA enAM citra A mAsikanA prathama varSanA pAMcamA aMkamAM ame prakAzita karyo che. tatrI. 16. jhu Pl. III, figs 3 and 4. 17. A photomAM AvI nathI. For Private Personal Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 152 ] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [ varSa 4 ke yakSe| ane yakSiNInI ? khIjo vikalpa saMbhavita nathI kAraNake UMcAM ziraHchAdanA18 sivAya khIjAM kAI cihno-judI judI jAtanAM vAhane, zasrA vagere-je yakSA ane yakSiNIonA lAMchana tarIke ApaNe jANIe chIe temane abhAva che. vaLI A AkRtiomAM yakSiNIe te dekhAtI ja nathI. ATaluM chatAM parivAra AkRtie kadAca yakSAnI-AbhUSaNe vinAnI-heAya. Ama mAnavAnuM kAraNa eTaluM ja ke jema khauddha ane jaina mUrti zAstramAM AbhUSaNe vagere pAchaLathI dAkhala thayA temaja jaina mUrti zAstramAM paNa thayuM lAge che, jyAre DhAMkanA tIrthaMkara ane parivAraAkRtie prAcIna samayanAM lAge che. Ane lIdhe yakSeAnI (?) AkRtiomAM AbhUSaNeA vagerene temaja temanI sAthenI yakSiNInA abhAva che. DhAMkanAM zilpA, upara khatalAvyuM tema, jaina che, bauddha nahi. tIrthaMkaro nisrA mane lAge che, jo ke DA. barjesane vastrAnAM cihno dekhAyAM hatAM. mane nisra lAge che paNa tethI digaMbara sa`pradAyanA anuyAyioe kotaryAM haze ema niHzaMka rIte kahevAya nahi, kAraNa ke kaLA ane zailInI dRSTie zi| kuzAna (athavA kSatrapa) ke AraMbhika gupta samayanA (i. sa. 100-300) lAge che. A kALamAM jainadharmanA digaMbara ane zvetAMbara ema e kAMTA paDayAne bahu samaya thayeA na hatA; tethI hAla athavA madhyakAlIna jeTaleA sakhata bhedabhAva na hatA. DhAMkanA zipeA, tethI, A bhedabhAvanA kAlanA pahelAMnAM prAcIna jainadharmInAM lAge che. ema hAya ! atyAra sudhI adhakAramAM paDI rahelAM A A zilpe| kArDiAvADamAM jainadharma temaja zilpanA itihAsanuM eka navuM prakaraNa khAle che. 19 66 18. DA. bannesa kahe che, badhA yakSA ane yakSiNIonAM eka sarakhAM cAM ziraHchAdane hAya che.' jue " Digambara Jain Iconography," p. 5. 19. A lekha, aMgrejImAM, lanDananI Royal Asiatie SocietynA JournalmAM A mahine pragaTa thaze. atre, e SocietynA saujanyathI, anuvAda rUpe pragaTa karyo che. lekhaka. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina satya prakAza [ "kAThivADamAM prAcIna jaina zi95nI upalabdha" lekhanAM citro , Plate I ] [ FNR. 1 DhAMkamAM dAkhala thatAM zahera bahAra eka gaMjAvara zilpa [ FiG. 2 DhAMkamAM khodakAma karatAM maLI AvelI jaina tIrthaMkara vagerenI mUrtio. che karAra [ Ft. 8 . jo dAMkamAM khodakAmamAMthI maLI AvelI sUrya ane saMjJAnI mUrtio. A , For Private & Pe vikAsa For Private & Personawse ok ....... ..www.jainelibraty.org Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Plate II ] upara TAMkamAM khaDakanI bhIMtapara ochA kotarelAM jaina zilpA : (jamaNIthI DAbI tarapha jotAM ) 1 aMbikA, 2 pAnAtha; 3 nAnuM Ta iMcanuM zilpa. nIce TAMkamAM khaDakanI bhIMta para AchAM kotarelAM jaina zilpe : ( jamaNIthI DAbI tarapha tenAM ) 1 zAMtinAtha ( gayA citramAM darzAvelA pArzvanAtha ane nAnuM zilpa bAda karatAM ); 3 kAryAtsarga avasthAmAM ubhelA tIrthaMkara; 3 ane 4 padmAsanamAM melA jaina tIrthaMkaro. Plate = 'brary.org Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vajusvAmI [bhagavAna mahAvIranA zAsananA aMtima dazapUrvadharanI jIvanakathA] lekhakaH munirAja zrI vAcaspativijayajI prastuta chavanacaritra e ke rAsa uparathI javAmAM Avela nathI, temaja kaI eka kApanika kathA paNa nathI. paraMtu A gauravabharyA atihAsika caritranI pAchaLa, itihAsanA jIvaMta smAraka samA, pUrva maharSi e praNata aneka mahAna graMthe adyApi vidyamAna che. prAcIna maharSinI A etihAsika jIvanarekhAne doravA mATe, bhavya bhUtakALanA ItihAsane kahetAM mahAna graMthamAMthI je kAMI paNa taravabharelA rajakaNe ekatrita thaI zakayA tenuM ja A pariNAma che. zrImAna vajasvAmI bhagavAna ke jeo carama tIrthakara mahAvIra prabhunA zAsanamAM thayA teonuM jIvanavRttAMta janatAne lAbhadAyaka samajI TuMkamAM ahIM ApyuM che. - vIrUpI talAvaDImAM kamala samAna ane ahiMthI idrapurInI tulanA karate Ti avaMti nAmano deza hato ke jyAM lakSmI ane sarasvatI mitratA karIne rahetI hatI. tyAM lakSmIdevInA mahelasamuM tuMbavana nAmanuM nagara hatuM. te nagaramAM lakSmInA putra samAna dhana nAmanA zeTha rahetA hatA. ghaNuM lAMbA vakhate te zeThane bhAgya udaye eka tejasvI putra rana prApta thayuM hatuM. jyAre te putra garbhamAM AvyuM tyAre te zeThane eTalA badhA dhananI prApta thaI ke jethI tene gharanA AMgaNAmAM dhananA DhagalA karavA paDatA, tethI te putranuM dhanagiri evuM yathArtha nAma rAkhavAmAM AvyuM. bAlyAvasthAthI ja tenuM mana paMDitanI jema vivekathI kuzala banatuM jatuM hatuM. anukrame te yauvanAvasthAne prApta thayA chatAM bAlapaNuthI mahAtmA purUSonA saMgamAM Avela hovAthI te paraNavAne bilakula IcchatuM na hatuM, eTaluM ja nahi paga zAstramAM kahyA pramANe brahmacaryanA pariNAmane svarga ane mokSanA phalarUpa te jAte hite, tethI tene vivAha karavA utsuka thayelA tenAM mAtApitA dhanagiri mATe je je kuLamAM kanyAnI mAgaNI karatAM tyAM dhanagiri pote ja jaIne kahetA ke huM mokSamaMdiramAM caDhavA mATe nIsaraNarUpa zrI arihaMtadeve prarUpela zuddha cAritra aMgIkAra karavAno chuM. mATe tame vicAra karaje, A pramANe kahyA pachI mAre deSa nathI." te nagaramAM dhanavAna dhanapAla nAmano eka zeTha vasate hate. tene A samita nAme eka sulakSaNa putra ane sunaMdA nAme asarA samAna putrI hatI. kamazaH sunaMdAne yauvanane prApta thayela joine tenA pitAe tenA mATe dhanagirine, egya vara tarIke dhArI lIdhe. putrIe paNa pitA pAse yAcanA karI ke he pUjya, mArAM lagna karavAnI ApanI IcchA ja hoya te Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [15]. zrI jene satya prakAza-vizeSAMka [ varSa * Ape dhana zeThanA rUpathI kAmadevanI paNa tarjanA kare tevA, dhanagiri sAthe ja mArAM lagna karavAM. ane huM icchuM chuM ke te dhanagiri ja mArA pati thAo !" A pramANe putrInuM kathana sAMbhaLI pitAe vicAra karyo ke je huM dhanagiri sAthe AnuM lagna nahIM karAvuM te e cekasa saMyama grahaNa karaze. eTale mehane vaza evA dhanapAle eka divasa dhanagirine kahyuM: "he mahAbhAgyavAna dhanagiri, A mAro sunaMdAne tu grahaNa kara.' tyAre dhanagirie kahyuM: "tamArA jevA tattvajJa mitra saMsArarUpI kArAgRhamAM nAkhe te zuM ucita kahevAya ? tyAre pharI dhanapAle kahyuM: " he bhadra, pUrva zrI RSabhadeva bhagavAna vagere tirthaMkare A tRNa samAna bhegAvali kamane bhegavIne bhavasAgarathI mukata thayA, mATe mAruM vacana mAna!" A pramANe tenA AgrahathI, pitAnuM mana virakata hovA chatAM, "haju mAre bhegAvalI karma bhegavavAnuM che" ema samajIne tenuM vacana kabula rAkhI. sunaMdAnuM pANi grahaNa karyuM. sunaMdAnA bhAI samita kumAre gRhavAsamAM jaLakamaLanI jema virakta bhAve rahI chevaTe tapAragAmI siMhagirijI mahArAja pAse cAritra aMgIkAra karyuM. anukrame sunaMdA sagarbhA thaI, ane gautamasvAmIe aSTApada parvata upara vaizramaNa jAtinA je devane pratibaMdha ApyuM hatuM te deva pitAnuM AyuSya kSINa thatAM tenI kakSamAM avataryo. pitAnA mitradethI, viga pAmatA te deve pUrvanA premane vaza thaI sunaMdAne zreSTha ravane batAvyAM. A vakhate pitAne avasara prApta thayo jANI, dhanagirie putraprAptinA avalaMbanathI saMtuSTa thayela pitAnI patnI pAse vrata aMgIkAra karavAnI saMmati mAgIne kahyuM: "he priye, svapnanA balathI huM niHsaMdeha kahI zakuM chuM ke tane cekakasa putraratna prApta thaze. huM have A drajAla samAna saMsArano tyAga karI saMyama levA icchuM chuM. mAre tArI sAthe A saMbaMdha mAtra sAhasathI ja thaze che, bAkI A jagatamAM kalyANakArI te mAtra pravajyA ja che. mATe mane saha dIkSAnI anumati Apa !" A sAMbhaLI sunaMdA vAhatanI jema gamUDha banI gaI ane kahevA lAgI "tame dIkSA grahaNa karazo te mArUM.." ...Ama bolatAM teno kaMTha rUMdhAI gaye. tyAre dhanagirie tene aneka rIte saMsAranI asArata ane mokSa mATe dhanurAdhananI uttamatA samajAvI. ane pitAne rAjIkhuzIthI cAritra grahaNa karavA anumati ApavA kahyuM. sunaMdA samaju hatI. chevaTe teNe potAnA sukhaduHkhano vicAra aLa karI dhanagirine anumati ApI. tevAmAM zrI siMhagiri mahArAja hAM paryA temanI pAse jaI dhanagirie pitAnA ja hAthe leya karIne samyakata sAmAyika uccarIne bhAgavatI dIkSA grahaNa karI ane jema sarva kAMcaLIne tyAga karI de ane pachI meM paNa na jue tema saMsArane tyAga karI niraMtara dustara evA tapa tapatA ane bAvI dusaha parisahate sahana karatAM A pRthvIlane pAvana karatAM vicAravA lAgyA. dhairya Arjava, vinayadika, ziSyane megya guNothI vibhUSita evA te munIzvara gurU pAsethI zratane sAra grahaNa karavA lAgyA. A bAju samaya pUrNa thatAM sunaM e batrIsa lakSaNa putraratnane janma Ape. A vakhate sunaMdAnI sakhI je rAtri jAgaraNa mATe AvI hatI te bAlakane maheNAM mAravA Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2] zrI vAsvAmI [ 155 ] lAgI ke "he vatsa, je tArA pitAzrIe te vakhate utAvaLa karI dIkSA lIdhI na heta te Aje tAro janma mahotsava kharekhara bahu ja sArI rIte ujavAta! A 'mANe sAMbhaLatAM pUnA devabhavanA jJAna zathI te bAlaka saMsInI jema vicAra kara mA lAgaH "aDe, mArA pUjya pitA bIe carita lIdhuM, tethI te mahAbhAgyazALI kahevAya. vaLI paNa satyamathI ja bhavane pAra pAmI che. A pramANe vicAra karatAM tane jAtismaraNa jJAna pedA thayuM, ane teNe pitAne pU bhava dekhe. jAtabharaNathI saMsAranI asAratAne jANune, hajI jenA mukhamAM annane dAge paNa na karI zakyuM nathI evA te dho 5NuM bAlake pitAnA pitAnA paMthanA pathika banavA ( cAritra levA)nI icchA karI. pachI pite vicAra karyo ke mArI mAtA mArAthI uga pAmaze te ja mAre tyAga karaze. ema samajIne teNe bALa5NAne sahaja e rUdanarUpa upAya zodhI kADho, "tArAnAM to varuM." ane te anusAra pite revAnuM zarU karyuM. tenI mAtA tene snehathI aneka rIte belAve, vividha jAtanAM ramavAnAM sAdhane batAve, chatAM te chAne na rahyo. AthI sunaMdA vicAravA lAgI ke-A bAlaka sarva rIte AnaMda Ape tevo che, chatAM e moTethI rUdana karIne je kaMTALo Ape che tenAthI mAruM mana kharekhara dubhAya che. AvI rIte putrathI kaMTALI gayelI sunaMdAe so varSa tulya cha mahinA mavakaSTathI pasAra karyA. evAmAM eka vakhata Arya dhanagiri ane Arya samatAdika ziSyothI parivarelA siMhagiri AcArya te nagaramAM padhAryA. tyAM vasatimAM birAjamAna thayelA dhanagirie gurUmahArAjane vijJapti karIH "he bhagavana, A nagaramAM amArA saMsArIpaNAnA svajanavArya che. mATe amo Apa zrImAnanI AjJAthI temane vaMdana karAvavA javA icchIe chIe. A pramANe pUchatAM hatAM tyAM zubha sUcaka zukana thatAM nimittajJa gurU mahArAje kahyuM "he munio, Aja tamane mahAna lAbha thavAno che, mATe khuzIthI tamArA svajana varga pAse jAo. bhikSAmAM sacitta, acitta ke mizra je kAMI maLe te mArI AjJAthI khuzIthI grahaNa karajo. A pramANe gurUvacata zirasAvaMdha karI munio bhikSArthe gAma mAM gayA. ane sauthI prathama sunaMdAne ghera ja gayA. ane "dharma lAbha" evo uccAra karyo. A avasare pADozIo tathA sunaMdAnI sakhIo vagere AvIne sunaMdAne kahevA lAgIH "he bhadre, A tArA putrane tenA pitAne seMpI de, eTale ApaNe jarA joIe te kharA ke ene grahaNa kare che ke nahIM. AthI bALakanA satata rUdanathI kaMTAlI gayelI sunaMdA te pramANe karavA utsuka thaI. ane te dhAvaNuM bALakane laIne Arya dhanagirijI mahArAjane kahevA lAgI "he mahArAja, ATalA kALa paryata je ke A bALakanuM meM mArA AtmAthI paNa vadhAre lAlana pAlana karyuM che, paraMtu A rUdana karatA tamArA putre mane kharekhara cha cha mahinA sudhI nATakaNInI jema nacAvo che. kadAca e tamArI pAse zAMta thaze. jo ke tame saMyamI che, te paNa tamArA A putrane svIkAro ke jethI A duHkhamAMthI huM nivRtta thA," A sAMbhaLI dhanagiri mahArAje spaSTa kahyuM "he bhade, yadyapi huM mArA putrane grahaNa karIza, paraMtu strIonuM vacana pAMgaLA mANasa jevuM asthira hoya che.' A putra mane ApyA pachI tane jarUra pastAve thaze, mATe barAbara vicAra karIne jajainelibrary.org For Private & Personal Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [15] zrI jaina satya prakAzavizeSAMka varSa kArya karaje" sunaMdA belI : "huM kahuM chuM te barAbara ja che, huM tenAthI bahu ja kaMTALI gayelI chuM, mATe Apa tene jarUra svIkAre." A pramANe sunaMdAne daDha nizcaya jANyA pachI chevaTe pitAnI sAthe rahela Aryasamita munivarya tathA sunaMdAnI sakhIo vagerene e prasaMganA sAkSI banavIne dhanagirijI rUdanathI virAma pAmelA evA te bALakane sunaMdAne hAthe potAnI keLImAM vArI te gharathI cAlI nIkaLyA. te putranA atyaMta bhArathI teonI bhujA ekadama namI gaI. gurU AjJAnuM pAlana karI te baMne munIMdra gurUmahArAjanI samakSa hAjara thayA. evAmAM bhArethI vAMkI vaLI gaI che. bhujA jenI evA Arya dhanagarijhane joIne gurUmahArAja bolyA "he munio, Aje mikSAnA bhArathI tame bahu ja zramita thaI gayA lAgo che, mATe te mane Ape ke jethI thAkI gayela tamArI bhujAne zAMti maLe.' A pramANe kahIne gurUmahArAje 3LIne pitAnA hAthamAM lIdhI. jhoLImAM jotAM temAM mahA saubhAgyavana ane hasamukhA bAlakane je te bALakanuM nAma, tenAmAM vajI jeTa bhAra hevAthI, vaja e pramANe rAkhavAM avyuM. pachI sAdhuone kahyuM ke "A bAlaka bhaviSyamAM mahAbhAgyavAna thaze. ane pravacananA AdhAra rUpa thaze mATe tenI bahu ja sabhALa rAkhavAnI che.' gurUmahArAje te bAlakane, lAlana pAlana sAruM, sAdhvIone se. sAdhvIe be bhakata evA zeyAtarane ghera jaine " A putra amArA AtmA samAna che mATe tenuM atyaMta kALajI pUrvaka paNa karaje" ema AjJA karIne teone soM. bAlaucheramAM kuzaLa evI ziyAtaranI strIo paNa te kumArane pitAnA putra karatAM paNa adhika samajI prItipUrvaka ucheravA lAgI. bALaka paNa te strIone arUci thAya tevI cAlatA kadApi na karate. ane AhAra karavAmAM paNa bahu paramita rahe to, kAraNake tene jAtismaraga utpanna thayuM hatuM. te haMmezAM jJAnacAritrAdikanAM aneka upakaraNe laIne bAlakrIDA karato ane e rIte zeyAtarIone haMmezA AnaMda karAvate. eka vakhata pitAnA putrane suzIla thayela jene sunaMdAnuM mana DagumaguM thavA lAgyuM. te zeyAtara strIone "A putra mAro che," ema vAraMvAra kahIne yAcanA karavA lAgI. eTale teo e javAba Apyo ke "he sunaMde, tAro ane A putrane mAtA-putrane saMbaMdha ame jANatA nathI. A kumAra te amAre tyAM gurUmahAjanI thApaNarUpa che. A rIte te kumAra pitAne ma nahi eTale nirAza thayelI te dUrathI tene joIne saMtoSa mAnavA lAgI. kramazaH te sunaMdA, ati AgrahathI, temanA ja ghera dhAvamAtAnI mAphaka rahIne stanapAna-dika vaDe tene ucheravA lAgI. thoDo samaya vityo tyAM Arya dhanagirijI vihAra karatAM karatAM tyAM padhAryA. sugaMdha pahelethI ja nakakI karIne beThelI hatI ke jyAre dhanagirijI Avaze tyAre mAro putra huM teonI pAsethI pAcho lai laiza. eTalAmAM dhanagirijI tyAM padhAryA eTale harSathI ghelI banelo te putranA mehane lIdhe te maharSionI pAse gaI ane be hAtha joDI vijJapti karavA lAgIH "he prabho, mAre putra mane pAcho Ape." dhanagirijIe kahyuM: "he mugdha, mAgyA vinA ja te tArI rAjIkhuzIthI A putra amane saMpyo che. vamana karela annanI jema ApI dIdhela vastunI ke mUkhe karI prApti karavAnI IcchA kare ? vaLI tenA uparathI teM, Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2] zrI vAsvAmI [17] sAkSIo rAkhIne pitAnuM vAlIpaNuM uThAvI lIdhuM che mATe A tArI mAMgaNI asthAne che." A pramANe uttara maLavAthI baMne pakSa vacce meTo vAdavivAda upasthita thaye, eTale lee kahyuM: vAdane nirNaya nyAyamaMdiramAM rAjA sivAya bIjI koI paNa jagyAe nizcita nahi ja thAya, mATe tyAM jAo. A pramANe sAMbhaLIne mehane vaza thayela sunaMdA rAjA pAse nyAya mAgavA mATe lokonI sAthe gai. sAdhuo paNa saMgha sahita rAjasabhAmAM gayA. tyAM sunaMdanA pakSanI beThaka rAjAnI DAbI bAju ane Arya dhanagirijI tathA saMdhanI beThaka jamaNI bAjue hatI. ane taTastha loko yathAsthAne beThA, pachI bannenA belavA upara vicAra karIne jaNAvyuM "jenA belAvavAthI bAlaka jenI pAse jAya tene e bAlaka che ema manAze. A pramANene nirNaya bane pakSe kabula karyo. pachI "prathama koNa belAve" e prazna thatAM lokoe kahyuM "A bAlaka sAdhuonA lAMbA vakhatanA paricayathI temanI sAthe premALa thaI gayo che tethI te emanuM vacana ullaMdhI zakaze nahi. mATe prathama tenI mAtA bolAve." eTale sunaMdAe aneka prakAranAM ramakaDAM ane khAdya vastuo batAvI vajane kahyuM "he vatsa, huM tArI janmadAtrI mAtA chuM, tArA kAje meM apAra saMkaTa sahI mArI kAyAne kRza karI nAkhI hatI, mATe A lethI na zaramAtAM jaldI mArI pAse Ave ane mArA meLAmAM ALoTa, nahitara mAruM A hadaya pAkelA kALAnI mAphaka didhA thaI (phATI) jaze." A pramANe aneka upAyo karyA paNa vajI tenI pAse na gayo. koI paNa mAsa pitAnI mAtAnA agaNita upakAronI avagunA na kare e na jANatAM chatAM vajakumAra vicAra karavA lAgyA je mAtA pratiAkarSAine hu saMghanI upekSA karIza te mAre saMsAranI bahu ja vRddhi thaze. vaLI A mArI mAtA kharekhara dhanya che, ane laghu karyAM che mATe jarUra te paNa dIkSA laI AtmakalyANa karaze! A pramANe vicArI vajakumAra jANe pratimAsya na hoya tema thira ubho rahyo ane mAtAnA mehaka upAyothI jarA paNa calAyamAna na thayuM. A sarva dazya joine rAjAe kahyuM: "he sunaMde, A bALaka jANe tane mAtA tarIke jANatA ja na hoya tema teM aneka rIte belAvyA chatAM paNa tArI pAse Avyo nathI mATe have tuM dura khasI jA, ane dhanagirijIne bolAvavA de.' pachI rAjAe Arya dhanagirijIne bolAvyA ane kahyuM ke have A bALakane tame bolo, re Arya dhanagiri. jIe kahyuM ke "he sunaMdAnaMdana, je tArI vratane grahaNa karavAnI icchA hoya te ane tuM tattvane jANa hoya te A dharmanA ja rUpa amArA haraNane tu svIkAra.' Ama kahetAMnI sAthe ja bALaka hAtha uMcA karatA doDatA AvI potAnA pitAnA khoLAmAM jaIne beTho ane dharmadhvajane laI saharSa nAcavA lAgyo. A rIte te vajakumAre rajoharaNa sivAya bIjI kazIye vastu upara pitAnI dRSTi nAkhI nahi. A joIne hatAza thayelI sunaMdA A pramANe vicAra karavA lAgI ke mArA bhAIe dIkSA grahaNa karI, mArA prANezvare paNa cAritra lIdhuM ane have A mAro putra paNa jarUra saMyama leze mATe mAre paNa have pratrajyA levI ja ucita che. A pramANe daDha nizcaya karI sanada pitAne ghera gaI ane Jain Education munie paNa vajakumArane laIne svasthAne gayA. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 158] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka A banAva banyA pachI vajakumAre, pote cAritranA amilAvI devAthI, stanapAna cheDI dIdhuM ane pachI anukrame tene AcArya mahArAje dIkSA ApI, ane tenuM lAlana pAlana karavA sAdhvIone punaH so. A bAju sunadAe paNa te AcArya mahArAja pAse caritra aMgIkAra karyuM. vajakumAra pate buddhizALa hatA ane padAsa iNI buddhi tene janmathI ja varelA ha AthI pAkayamAM adhyayana ka tI tALI bena mukhathI ja mAM maLI sAMbhaLIne agiyAra ane abhyAsa karyo. kramazaH tenI umara jayAre ATha varSanI thaI tyAre gurU mahArAje tene sAthe laine parivAra sahita anyatra vihAra karyo. eka vakhata koI pati pAse te vajamunino parIkSA karavA tenA pUrvabhavanA mitra zubhaka deve vakriya labdhithI moTo varada vikaryo tethI pRthvI jANe jalathI ja banAvo na hoya tethI bhAgavA lAgI. AvA samaye apakAyanA jIvonI virAdhanA na thAya tevI icchAvALA gurU mahArAje eka vizALa parvatanI guphAmAM jaIne sthAna karyuM. varasAda kaI paNa rIte virAma na pAmyuM eTale munIzvaroe upavAsane Azraya karyo. A pachI sUryodaya thaze tyAre megha paNa, mArganA thAkathI thAkI gayela musAphara DI vara visAme le tema, thoDI vAra baMdha rahyo. eTale vajamuninA vratathI saMtuSTa thayela te deva eka vaNika sArthavAha vipharthIne ane pote meTa sAthe pati banIne gurU mahArAjanI pAse pAraNuM mATe nimatraNa karavA AvyuM. gurUjInI AjJAnI traNa eSaNamAM upayoga rAkhavAmAM pravINa evA vajamuni tyAM AhA-pANI vahoravA padhAryA te vakhate dravya, kSetra, kALa ane bhAvane upayoga mukyo te teone dravyathI kalApAka jevAmAM Abe, kSetrathI mAlava deza hatuM, ane kALa unALAnI Rtu hatI paNa bhAvane vicAra karatAM te deva che ema jANyuM. vaLI teonA paga jamInane sparzelA hatA nahi ane teonA kaMThanI mALA jANe navI ja na paherI hoya tevI aplAna hatI. AthI vajaSi vicAravA lAgyA ke sAdhuone devapIMDa kalpa nahi, ane A te deva che mATe A AhArapALuM mAre te bIlakula levAya ja nahIM. Ama jANIne teo turata pAchA pharyA. tyAre vaNikaSadhArI deve pUchayuM tenA javAbamAM vajamunie spaSTa jaNAvyuM ke A devapiMDa jainamunione kalpa nahi. A sAMbhaLIne deva atyaMta AnaMda paDe. ane pitAnuM mULa svarUpe pragaTa karI vajamunine vaMdana karyuM, ane temane vaikripalabdhi ApI. pachI vajamunie AvIne gurUmahArAja samakSa sarva hakIkata kahI saMbhaLAvI. gurU mahArAje anyatra vihAra karyo. teoe paNa temanI sAthe ja vihAra karyo. gheDe vakhata gaye na game tyAM te ja deve jeTha mahinAmAM vajamunine ghebaranuM nimaMtraNa karyuM. tyAM paNa temaNe jJAnanA upavegathI te AhAra grahaNa na karyo eTale deva vadhAre prasanna thayo, ane teone AkAzagAminI vidyA ApI. bhAgyavaMta purUSane jagatamAM zuM durlabha che ! gurUmahArAja sAthe vihAra karatAM vajasvAmIne padAnamANiI labdhithI prApta thayelA agiyAra aMga sudaDha thaI gayA. vaLI te pUrvagata je je zratane abhyAsa karAvAtuM sAMbhaLatAM tene tarata ja grahaNa karI letA hatA. jyAre sthavira munio vajasvAmIne abhyAsa karavA preratA tyAre te nidrAsthanI jema gaNagaNu karatAM. pAchA sthavironA AjJAbhaMganA Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka 1-2] zrI vajahavAmI [ 17 ] bhayathI pharI te uThIne pitAnI zaktine prakAza na karatAM kAMIka na samajI zakAya tevuM belatA ane munio je kAMI paNa belatA-bhaNatA te sarve dhyAna pUrvaka sAMbhaLatA hatA. eka vakhata gurUmahArAja bahAra thaMDila bhUmie gayelA hatA ane anya sAdhuo bhikSArthe gAmamAM gayA hatA te vakhatano lAbha laIne bAlyabhAvanI capaLatAthI badhA munionAM upakAraNe (upadhinA vIMTIyA) laine goLa kuMDALuM karIne goThavI dIdhAM. pachI gurUmahArAje svamukhe prakAzela evA zrutaskaMdanA samUhanI, mahAudyama pUrvaka pratyeka pratyeyane moTA meghanI garjanA sara khA zabda vaDe, vAcatA ApavI zarU karI. thoDIvAramAM gurUmahArAja bahArathI pAchA AvyA, ane garjanA karate vajamunano zabda temanA karNane athaDA. temaNe vicAra karyo ke zuM muni gocarIthI bAvIne A zAstrAdhyayana kare che? tyAM te eka munie te zabda vajamunine che ema barAbara oLakhIte gurUmahArAjane kahyuM ke he prabhe, A te vajamunine zabda che," eTale gurUjIne ghaNo ja AnaMda thaye. temaNe manamAM vicAra karyo ke kharekhara A gacchane dhanyavAda ghaTe che ke jemAM AvA samartha paMDita bAlamuni che. pachI vajamunijI bha na pAme tema vicAra karIne meTA svarathI nissIhi e pramANe uccAra karyo, eTale A zabda gurUmahArAjano che ema jANuM tarata ja badhAM upakaraNe sau sone sthAne goThavI dIdhAM, ane lajajA ane bhaya pAmatA te gurUmahArAjanI samakSa hAjara thayA, ane temanA dharaNanI pramArjanA karIne prAsaka jalathI prakSAlana karyuM, ane gurUmahArAjanA caraNanA pANIne vaMdana karIne mAthe caDhAvyuM. AvA prakAranA temanA vinayane joI gurU e atyaMta harSa pUrvaka temanI sAme joyuM. pachI "vaMdhyAvRtyAdikamAM A bAlamuninI avajJA na thAya" ema vicAra karIne gurU mahArAje bIjA ziSyone kahyuM ame have bIje vihAra karIzuM." "ema sAMbhaLatAM munioe kahyuM ke he prabhe, ane vAcanA koNa Apaze?" tyAre gurUmahArAje kahyuM ke "he munie, A vajamuni tamane vAcanA ApIne tamene saMtoSa pamADaze! eTale pachI te munioe zANAvAjJA yajJa ja vivArtha e nIti mujaba vicAra karyA vinA ja gurUmahArAjanuM vacana svIkArI lIdhuM. gurUmahArAje tarata ja anyatra vihAra karyA pachI paDilehaNa vagere kAlika kriyA karIne te munio vajamuninI pAse vAcanArthe AvyA, eTale temaNe evI sarasa rIte vAcanA ApI ke sarva munio vinA pravAse vAcanA samajavA lAgyA. ne tenuM UMDuM rahasya paNa evI sahelAIthI teo samajAvatA hatA ke je jaladI ane vagara mahenate maMdabuddhivALe paNa samajI zake. A rIte vAcanA maLa mAthI sarva munione apAra harSa thayo. temaNe vicAra karyo ke je gurUmahArAja DA dIvasamAM na Ave te sArU, tyAM sudhI A vajamuninI pAsethI jaladI thataskadha pUro karI laIe. te be vajamunine gurUmahArAja karatAM paNa adhika mAnavA lAgyA. A bAju AcArya mahArAja vicAravA lAgyA ke vajamuni ATalA dIvasamAM ApaNA parivAramAM paricita thaI gayA haze ane sAdhuo paNa tenA guNo jarUra jANI gayA haze mATe have tyAM jaIne e vajamuni je bhaNyA nathI te ene zIkhavIe. A REA pramANe vicAra karIne kahelA dIvase AcArya mahArAja pAchA tyAM AvyA, eTale munio ainelibrary.org Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [10] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [tra 4 vajramuni sahita tenI sanmukha gayA, ane vaMdana karyuM . pachI gurUmahArAje vAcanA sabaMdhI badhA vRttAMta pUchyo tyAre te badhA sAthe maLIne kahevA lAgyA ke Apa pUjyapADhanA prasAdathI ameAne vAcanAnuM bhAre sukha thai gayu che, Apa kRpA karIne sadAne mATe vA munine amArA vAcanAcArya banAve, prema sAMbhaLIne gurUmahArAja melyA ke me e mahAna muninA adbhuta guNu gaurava tamane jaNAvavA mATe ja khAsa karIne vidyAra karyA hatA. ' * A pramANe sAMbhaLIne munione ghaNA ja Anada thayA. pachI gurUmahArAje ziSyAne kahyuM eja tamArA vAcanAyA thAe, paNa samaLe, e bALaka che paNa jema nAnA pazu dIvA AkhA mahelane prakAzita karI de che, tema A vamunijI nAnA che te paNa samasta jIvAne upakAra che. tamA jANajo ke A zarIrathI ja bALaka che, bAkI jJAnathI te ati vRddha che. mATe tamAre tenI jarA paNa avanA na karavI. jo ke tameAne A vajramuni vAcanA cAya tarIke sAMpyA che, paraMtu te hajI 'vAcanAcArya' padavIne yogya nathI thayA. kAraNa ka gurUnA ApyA vinA e maMtra sAMbhaLI sAMbhaLIne ja vratane bhaNyA che, mATe satapAnuSThA rUpa utsAra kalpa ( jemAM sakSepathI anuSThAna karavAmAM Ave che te ) A varmAnane karA vavA paDaze ke jethI te AcArya padavIne yogya thAya. ' A pramaNe kahIne gurUmahArAje pUrve apati bhrana vajramunine arthasahita zIkhavyuM. ane vajrasvAmIe paNa gurUne sAkSIbhUta karIne, Adarza jema pratibiMbane grahaNa kare tema, Apela sarva zrutate grahaNa karyu. e grahaNa karavAthI vaRSi evA zrutajJa thayA ke potanA gurUnA paga lAMbA vakhatanA durbhedya sadehane bhAMgI nAkhavA lAgyA. ane gurUnA hRdayamAM jeTalA dRSTivAda hatA te sa temaNe tarata grahaNa karI lIdhA. * pachI AcArya mahArAja vihAra karatAM karatAM dazapuranAmanA nagaramAM padhAryA. te vakhate ujjayinI nagarImAM zapUrvadhArI AcArya zrI. bhadraguptasUrijI che ema sAMbhaLI A AcArya mahArAje vicAra karyA ke temanI pAsenI dazapU grahaNa karavAne lAyaka A vajramuni che, kAraNa ke te pAnusAriNI labdhivALA che, tethI lIlAmAtramAM sAMbhaLavAthI ja grahaNa karI zakaze. A prANe vicAra karI munine ajJA karI ke ' tame uttejiyanI jAe ane tyAM adraguptAcArya pAsethI daza pUrvane abhyAsa karI pAchA Ave. A sarva munio atya5 buddhivALA 6 tethI tamArI kharAkharI kAma karI zake tema che ja nahi. A kAryamAM tamAne zAsanadeva sapUNu sahAya Apo, he vatsa, kuvAnu pANI jema upavananAM vRkSAmAM prasare tema A samasta sAdhumAM tamArUM zruta prasare ! ' A pramANe kahIne gurUmahArAje temane te tarapha javAnA Adeza karyo. ane sAthe e sthavira sAdhuone javA mATe AjJA karI. A rIte e muni sahita vihAra karI muni uyanI pahoMcyA ane rAtri gAmanI najIka rahyA che. A bAju te ja rAtre bhadraguptAcAryane svapna AvyuM, ane savAramAM peAtAnA ziSya samakSa rAtrie AvelA svapnana vAta karatAM temaNe kahyu ke huM zramaNA Aje rAtre svapnamAM dugdhathI paripUrNa evu mArU pAtra koi atithi AvIne saMpurNa pI gayA. mATe For Private Personal Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 1-2] zrI vajIsvAmI [ 161 ] he munie, samagra daza pUrvanA abhyAsa karanAra evA kAi atithi jarUra Aje AvavA joie' A pramANe vAta cAlatI hatI teTalAmAM vajramuni tenI samakSa AvIne ubhA rahyA. ane vidhipUrvaka dvAdazAvatuM vadana karyuM. AcAya mahArAjane temane jone Ana Mda thayo. ane temaNe khAlamunine potAnA utsagamAM besADI, sukha pRcchA pUrvaka pUchyuM ke hai bAla munivara, zuM tame kAi kAya prasaMgane laine atre AvyA che ke vihAranA kramathI svAbhAvika AvI caDayA che ? eTale vajramuni vinaya pUrvaka khelyA ' huM prabhA, gurUmahArAjanI AjJAthI ApazrImAnana pAse dazapUrvanA abhyAsa karavA mATe huM Avyo chuM. mArA upara anugraha karIne mane te bhaNAvA. ' pachI bhadraguptAcAye temane daza pUrva bhaNAvyA ane temaNe paNu gurUnI prasannatA meLavIne sarva grahaNa karyA, metra jema jakSane grahaNa kare tema samyak prakAre da` pUrva grahaNa karIne varSie bhadraguptAcAryanI anujJA laine vihAra karI te kramazaH dazapura nagaramAM gurU mahArAja pAse padhAryA, eTale AcAya siddhagirijI mahArAje temane pUrvanI anujJA ApI ane temanI AcArya padavIne mahAtsava pUrva bhavanA mitradevAe dhaNA ja baDA ADa MbarathI karyo. A zubha avasare temane sa anuyoganI anujJA ApI, AcArya padavIthI vibhUSita karyA, ane sava jinezvarInAM tattvanI temanAmAM sthApanA karI. pachI keTalAka kALe siMhAMgarijI mahArAje vajramunine gacchanu sukAna ApIne annAnAdinA pratyAkhyAnapUrvaka A duniyAne cheADI svarga prati gamana karyuM. indrajALa samAna gurUmahArAje svarga gamana karyuM, eTale jANe vajrathI haNAyA na hoya tema thoDIvAra te stabdha ja thai gayA ane temanA zAkane pAra na rahyo. pachI chevaTa potAnA AtmAne samajAvIne zAMtI vALI, gurUmahArAje svargagamana karyA pachI eka vakhata vaSi pATalIputra nagaranA udyAnamAM samavasaryA. tyAM ekavAra temaNe vaikriya labdhithI potAnu kurUpa banAvIne dezanA ApI tyAre leAkeA kahevA lAgyA ke aDDA, A guNane atarUpa rUpa nathI. pachI khIje dIvase potAnuM suMdara rUpa banAvIne dhama dezanA ApI eTale leAkA kahevA lAgyA ke aDDA, nagaranA lokone kSeAbha na thAya tevA bhayathI AcArya mahArAje potAnu rUpa kurUpa banAvyuM hatu. * A te ja nagaramAM mahARddhizALI dhana nAmanA eka ze rahetA hatA. tene rUkamaNI nAmanA rUpavatI putrI hatI. jyAre vasvAmIjI te nagaramAM padhAryA te vakhate temanA saMpradAyanI sAdhvIjIe te zreSThInI yAnazALA ( gADI rAkhavAno tabele ) mAM utArA karela hatA. te vAravAra zrI. vajrasvAmIjInA gugunI stuti karatAM hatAM te sAMbhaLIne rUkimaNIe bhavamAM mAre| vajrasvAmI ja bharyAM thAo, jo te nahi thAya te anya bhAgathI sayu' evI dRDha pratijJA karI. AvI bhISmapratijJA karyA pachI tene mATe je mAgu karatA te badhAne te niSedha karatI. A bAbatanI sAdhvIe te khabara paDatAM tete kahyuM ke ' are bhade, tuM khare. khara bhALI jaNAya che je vItarAga, saMyamI ane paMca mahAvratane bhAra upADavAmAM puradhara evA vajramunine varavAnI icchA rAkhe che. ' A pramANe jyAre teoe kahyu tyAre teNI khelI ke ' jo vajramuni dakSita ja raheze ane mArI sAthe lagna nahi kare te| hu . Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [12] zrI jana satya prakAza-vizeSAMka [varSa : paNa temanA mArgane anusarIza." pachI eka vakhata samayane barAbara lAbha laIne rUkimaNue potAnA pitAne kahyuM ke "he pUjya pitAzrI, jene varavAne mATe huM haMmezAM jhaMkhyA karuM chuM te varSi atre Avela che mATe mane vajIsvAmInI sAthe ja pANigrahaNa karI, nahi te mAre agninuM zaraNa levuM paDaze. AvI rIte lajajAne tyAga karIne je A vatu mAre Apano AgaLa kahe paDe che tenuM kAraNa eka ja che ke e vajIsvAmI khare khara mArA bhAgye dayane lIdhe ja atre AvyA che, paraMtu e mahApurUSa atre vadhAre vakhata nahi rahe e mane bhaya rahe che. ane kadAca Aja ja teo cAlyA jaze te hAthamAMthI uDI gayela pakSInI jema pAchA kyAre Apaze te kAMI samajI zakAya nahi.' A pramANe puvIne Agraha joI mohane vaza thayelA dhana zreSThI tarata ja pitAnI putrIne, vivAhane 5 alaMkanarothI zaNagArIne, vAsvAmIjI jyAM hatA tyAM laI gayA ane varanArane dhana dekhIne lebha thaze" evI buddhithI sAthe sAthe aDhaLaka dhana paNa laI gayA. dhanazeThe vajasvAmIjIne aMjali jeDIne vijJapti karI ke "he prabho, mArA upara kRpA karIne A mArI putrInuM pANigrahaNa karI enuM jIvana saphaLa kare, kAraNa ke e Apane ja varavA Icche che. valI jIvana paryata dAna ane bhegathI khuTe nahI teTalA A aparimIta dhanane paNa kRpA karIne svIkAre." A sAMbhaLIne kRpAsamudra vajIsvAmIjIe uttara ApyaH "he zreSThina, tame bhoLA lAgo cho. pite sAMsArika kArAgRhamAM paDIne bIjAone paNa temAM nAMkhavA icche che. tamArA dravyone paNa zuM upayoga che, kAraNa ke te te kevaLa AtmAne baMdhanamAM ja rAkhe che. ame te AtmAna vAMchu rahyA, amAre evI saMsAra vadhAranArI vastuone paDachA paNuM na joIe. viSaya viSa karatAM paNa adhika bhayaMkara che, kAraNa ke janmAMtaramAM paNa prANuone anarthakArI thaI paDe che. mATe he mahAnubhAva, tame tamAre mArge jAo ane A nirarthaka prayatna choDI che. tamArI A kanyA mArA upara ja anurAga dharAvatI hoya ane pitAnA manathI mane ja IcchatI hoya te teNe viSayAsakitamAM na phasAtAM viveka pUrvaka mokSa sukhane ApanAra evA jJAnadarzana yukta cAritra vratane dhAraNa karavuM ghaTe ! huM je kahuM chuM te sarva tenA hitane mATe ja che, ema samajaje." A pramANe vAsvAmI bhagavAnanA upadezathI, laghukama hovAthI, pratibaMdhane pAmelI rUkimIe te ja vakhate dIkSA grahaNa karI. AvuM dRzya joIne kharekhara A ja dharma zreyaskara che" ema vicArI ghaNA loko pratibaMdha pAmyA. ane vajIsvAmI tyAMthI bIje ThekANe vihAra karI gayA. te vakhate jamathI saMsiddha evI padAnusAriNI labdhine dhAraNa karanArA ane zrI saMdhane upakAra karavAmAM ja jemanuM lakSa che tevA zrI. vAsvAmI bhagavAne AcArAMga sUtranA mahAparijJA nAmanA adhyayanamAMthI AkAzagAminI vidyAne uddhAra karyo, paraMtu kahyuM ke have kAlanA anusAre bhAvamAM jIva alpabuddhivALA ane bahu ja alpa sattvane dhAraNa karanAra thaze ATe A vidhA mAre ja dhAraNa karavAnI che; ane A vidhAthI jabUdIpathI laIne mAnuSottara parvata sudhI javA AvavAnI zakti prApta thAya che." pachI anukrame vajIsvAmIjI vihAra karatAM karatAM uttara taraphanA pradezamAM vicaravA lAgyA. eka vakhata tyAM vRSTinA abhAve atyaMta bhayaMkara dukAla paDaze ane annane ghaNo abhAva dekhAvA lAgya, annanA abhAvane laIne teone paNa sAdhuonI jema ucherI Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apha 1-2] zrI vajrasvAmI [ 163 ] tapa (jarUra karatAM ochuM khAvu te) thavA lagyuM. zrImaMtA paNa yAcakAne mATe khelela dAnazALAe badha karavA lAgyA. Avu thavAthI bhIkhArIe khAvAnuM nahi maLavAthI bajAramAM dahIM vecavAnAM ThAmane phADIne jIbhavaDe kutarAnI jema cATatA najare paDatA hatA, ane kaMgALa leke bhukhate lane kRza zarIravALA thai gayA ane zarIramAM phakata cAmaDAM ane hADakAM sivAya khIjuM kAMi paNa nahetuM rahyuM. avuM thavAthI Akhu nagara khAlI thaI javAne lIdhe te smazAna jevuM dekhAtuM hatuM. A bhayaMkara paristhitimAM chevaTe zrI saMghe na chuTake dana mukhavALA thane zrI vajasvAmIjIne vinaMtI karI Dhu pramo, A duHkha sAgaramAMthI kAi paNa upAye amArA uddhAra karo, 'saMghaprayogane vidyopayonovina tuvRtti / saMdhanA upayega mATe vidyAono upayoga karavAmAM doSa che ja nahi, mATe kRpA karI amArU rakSaNa kare' A pramANe saMdhanI vinaMtI sAMbhaLIne karUNAnidhAna zrI vajrasvAmIjIe pAtAnI vidhAnA baLa vaDe eka mahAvizALa paTa vikaryoM ane pachI AjJA karI eTale sakaLa sa Mdha, jema moTA vahANamAM meTA sAthe mese tema, te mahAna pa! upara esI gayo eTale temaNe vidyAnA baLe vimAnanI jema AkAza mArge te calAvavA mAMDayo. te vakhate vajramunine daMta nAmano zaiyyAtara potAnA sahayArIne levA mATe gayA hatA ane tene AvatAM jarA vAra thai eTale te uDatA paTane joine teNe jaldI potAnA mAthAmAMthI vALane ukheDIne A pramANe meTA avAje vasvAmIjIne vinaMtI karI ke huM prabho, huM ApanA ja zaiyyAtara chuM, ane Aje sAmika paNa chuM to mAro uddhAra kema karatA nathI ? kRpA karIne mAre paNa udghAra karI, ' A pramANe tenI upAlaMbhagarbhita vANI sAMbhaLIne ane tene mAthAmAMthI ukheDI nAkhelA vALavALA joine temaNe 'je bhavya jIva dhArmika vAtsalyamAM, svAdhyAyamAM, cAri tramAM, ane tIrtha prabhAvanAmAM udhama rAkhatA hoya temanA munioe jarUra udghAra karavA joie' A pramANe AgamAnuM smaraNa karIne te saiyyAtarane paNa paTa upara besADayA. ra anukrame vidyAbaLathI uDatA paTane te mahiSa eka sukhI dezamAM Avela mahApurImAM lai gayA ke jyAM baudghAnuyAyI rAjA rAjya karatA hatA ane jyAM bauddha dharmInA ja rAgavALI prajA vasatI hatI. ane jaineA tathA baudhdhA paraspara spardhADe potapotAnA devenI pUjA vizeSa prakAre karatA hatA. nagaramAM je je kuLa kula vagere pujAnI sAmagrI jotA te sarva vadhAre paisA ApIne jane lai jatA. AthI baudgha leAkA puSpAdaka levA mATe asama thatA ane te ja kAraNathI yudda devAlayemAM samAnya pUjA thatI ane je maMdirama sArAmAM sArI pUjA thatI. AthI yuddabhakato lA pAmIne rAjA pAse gayA ane vinatI karI ' he rAjana, jaina caDasAcaDasInA lIdhe eka paNa kuLa ke phUla amArA mATe rahevA detA nathI ane je kAMi hAya te sarva mAM mAgyA paisA ApIne lai le che. tethI ApaNA bhakatAne phaLa maLa zakatAM nathI. ane jainadarAmAM phaLaphulanA DhagalAnA DhagalAe najare paDe che.' A pramANe sAMbhaLIne rAjAe jaine eka pagu phula na maLI zake te hukama bahAra pADayA, jethI zaheranI tamAma bajArAmAM game te paisA ApavA chatAM eka paNa mULa yA pula meLavavuM janA mATe muzkela thai paDayuM. evAmAM paramapavitra payuMdhaNApa Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [14] zrI jana satya prakAza-vizeSAMka [varSa 4 najIka AvatAM hovAthI samasta jaina saMdha ekatrita thaIne zrI vAsvAmIjIne vinaMtI karavA Avyo. zrI saMghe vajIsvAmIne jenone phaLaphUla na maLI zake evA rAjyanA niyamathI vAkepha karyA ane kahyuM ke "he prabhe, paryuSaNa parvanA uttama divaso najIka Ave che. e dIvasomAM paNa je amane puSpo nahi ja maLe te sAdhuonI mAphaka ja ame paNa mAtra bhAva pUjana ja karI zakIzuM. ApanA jevA dhuraMdhara AcArya chatAM te duSTa buddhioe vAraMvAra harAvIne amane muvA jevA ryA che, te abhibhUta evA zrI jaina zAsananI prabhAvanA karIne amane jIvanadAna Ape." A khedajanaka samAcAra sAMbhaLI temaNe kahyuM "he zrAvako, tame zAMta thAo. te bAbatane yogya prabaMdha huM karI ApIza." e pramANe kahIne pitAnA vidhAbaLathI AgAzamArge uDIne eka nivamAtramAM te mAhezvarI nagarImAM AvyA, ane nagarInA bahAranA eka upavanamAM gayA. te upavana hutAzana nAmanA eka devanuM hatuM. tene mALI vAsvAmInA pitA dhanagirijIno mitra hatuM. prAtaHkALamAM acAnaka vajIsvAmIjIne joIne te harSa pAmate bolyo "he prabhe, mArA AtmAne kharekhara dhanya gaNuM chuM ke mane tame cittathI dUra karyo nathI. have kayA prakAre ApanuM Atithya karI hu kRtArtha thAuM te Apa kaho.' tyAre vavAmIe kahyuM ke "he udhAnapAlaka, mAre suMdara punuM kAma che, ane te ApavA tuM samartha che. tyAre mALIe kahyuM "he prabhe, puSpa grahaNa karI mArA para anugraha kare, ahIM dararoja lagabhaga viza lAkha phule thAya che. tethI vAsvAmIe tene kahyuM he bhadra, huM bIje jaine ahIM AvuM, eTalAmAM tuM taiyAra rAkhaje.' A pramANe kahIne devatAnI mAphaka AkAza mArge cAlIne te mahAmuni zuhimavaMta parvata upara gayA. ane tyAMnAM siddhAyatamAM rahelI zAzvatI jinezvara bhagavaMtanI pratimAjIne vaMdana karyuM. pachI jyAM lakSmI devI rahe che te padmadraha tarapha AkazamAM gayA. lakSmIdevIe vajIsvAmIjIne joyA, eTale tarata ja vaMdana karyuM. pachI devIe pUchayuM, he mahAtmana, ApanuM kyAM kAraNe atre Agamana thayuM che? mArA lAyaka kAMI paNa kArya hoya te phamAvo." eTale munIMdra bolyA "he devI, Adeza mAtra eTalo ja che ke tamArA hAthamAM rahela A padma amane Apa." lakSmIdevIe temane padma ApyuM eTale tyAMthI vAsvAmI AkAzamArge pAchA pharIne hutAzananA vanamAM gayA, ane tyAM potAnI vidyAzaktithI pAlaka vimAnanA nAnA bhAI jevuM aneka prakAranI zobhAvALuM manohara vimAna vikuvyuM ane tenA madhya bhAgamAM zrI devIe Apela kamalane sthApana karyuM ane tenI cAre bAju citra mALIe Apela phulo goThavyAM. te vakhate vajIsvAmIjI mahArAje bhaka devatAone saMbhAryA eTale jema nI pAse devatAo hAjara thAya tema te hAjara thayA ane indranI jema temanI cAre bAju vIMTaLAI gayA. pachI chatra samAna te kamaLanI nIce besIne vimAnane AkAzamArge laI javA mATe temaNe Adeza karyo, eTale vimAnanI sAthe cAlatA jabhaka devatAo paNa pitAnA vimAnamAM besIne gIta vAdyAdi purvaka sAthe cAlyA. te vimAna devatAo vaDe parivarela zrI vajIsvAmI mahApurI AvyA. tyAM AkAzamAMthI bhaka devatAoe saMgIta mahotsava yo, eTale divya vAjInA madhura svarathI samasta zahera zabdamaya thaI gayuM. e joIne "A pitAnA de che" ema mAnatA bauddha leka ain EvA Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2] zrI vAsvAmI [15] atyaMta camatkAra pAmyA ane kahevA lAgyA ke "juo, ApaNA dharmano prabhAva ke che ke sAkSAt devatAo paNa ahIM Ave che. A pramANe balIne teo jaina dharmIone halakA pADavAnI bhAvanAmAM hatAM, tyAM devatAoe jinamaMdiramAM praveza karyo tethI sAcI vastu samajAtAM Akhu dazya badalAI gayuM. bauddha bhakate kahevA lAgyA ke aho, A prabhAvanA te arvadarzananI thaI. pachI zrAvako jinezvara bhagavaMtanI pUjA karIne ghaNuM harSane pAmyA ane paryuSaNanA dIvase gurUmahArAjano dharmopadeza sAMbhaLI kRtakRtya thayA. A camakAra jene baddha dharmanuM pAlana karavAvALA te rAjAe zrI jinezvara deva prarUpita AhaMtu dharmane svIkAra karyo. ane sAthe sAthe samasta prajAe paNa jainadharma svIkAryo. saMyamanA krama pramANe cAlanArA vajIsvAmI pRthvItaLa para vihAra karatAM anukrame dakSiNa dezamAM padhAryA. eTale tyAMnA loko mayUranI jema harSa pAmyA. ane kahevA lAgyA ke vastutattvane prakAza karatA A muni kharekhara sUryasamAna che. ekadA vajasvAmIne zleSmanI pIDA thaI AvI tethI koI sAdhune temaNe suMTha lAvavAne Adeza karyo. sAdhue suMTha lAvIne temane ApI eTale "AhAra karyA pachI eno upayoga karIza" ema dhArIne temaNe te suMTha pitAnA kAne rAkhI paNa AhAra kyAM pachI, svAdhyAya dhyAnamAM utsuka thayelA vajarSi kAnapara rAkhelI te suMThane emane ema ja bhUlI gayA. pachI saMdhyAkALe pratikramaNa kriyAmAM mukhavastrikAthI pitAnA zarIrane paDilehatAM te suMTha nIce paDI. tenA paDatAM ja vaSine pitAnA AcAryapaNAnuM smaraNa thayuM. te vicAravA lAgyA "hA ! hA ! dhikakAra he ! A mAre moTA pramAda thaze." e rIte te niMdA karavA lAgyA. pachI temaNe vicAra karyo ke pramAdamAM kadI niSkalaMka saMyama sadhAya nahi, ane tevA saMyama vinA manuSyajanma ane jIvitavya bane nirarthaka che, mATe have A zarIrane tyAga karUM. te vakhate cAre bAju bAra varasane duSkALa hato, tethI temaNe potAnA eka ziSyane kahyuM ke "lakSamUlyavALA bhAtanI bhikSA tuM je divase pAmIza tene bIje divase prabhAte subhikSa thaze ema tAre samajI levuM. A pramANe pitAnA mRtapAragAmI ziSya vajasenane kahIne temane anyatra vihAra karavA pharamAvyuM eTale vasena munIndra sAdhuo sAthe vasudhA para vihAra karavA lAgyA. vajasvAmI pAse rahenArA sAdhuo aneka ghera bhamatAM paNa bhikSA meLavI zakatA nahatA eTale bhikSA vinA sudhA sahana karavAmAM azakta banI gayelA ane annanI vRtti rahita teo niratara gurUe lAvI ApelA vidhApiMDane upayoga karavA lAgyA. ekadA gurUmahArAje kahyuM ke bAra varasa sudhI A pramANe vidhApiMDane upayoga karavo paDaze, mATe je tamArA saMyamane bAdhA na lAgatI hoya to huM tamane dararoja lAvI ApuM. nahIM te ApaNe ananI sAthe ja zarIrano tyAga karI daIe.' A pramANe gurUnuM vacana sAMbhaLIne dharmarAgI evA te sAdhuo bolyA "A piSaNarUpa vidhApiMDane ane poSavAlAyaka A piMDa (zarIra) ne dhikkAra thAo! he bhagavana, amArA upara prasAda kare che jethI A piMDa (zarIra) no ame tyAga karIe." pachI te munione laIne vajasvAmI lokAMtaramAM udhota karavA mATe koI parvata tarapha cAlyA. te vakhate eka kSullaka munine rokatAM paNa jyAre te Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [11] zrI jina satya prakAzavizeSAMka na rahyo tyAre tene kaI gAmamAM mUkI de chetarIne gumahArAja parvata para caDyA eTale gurUmahArAjane aprIti na thAo" ema manamAM vicArIne te kSullaka muni bhakta (AhAra) tathA dehane tyAga karIne (anazana karIne) parvatanI nIce ja rahyA. tyAM mohna kALatA sUryanA atyata uSNa tejathI tapta thayelA zilAtaLo para rahelA te muni kSaNavAramAM ja mAkhaNanA DinI jema vilIna thaI gayA, ane zakitamAna evA temaNe yogInI jema zubha dhyAnathI, zarIrane tyAga karIne devalokamAM bIjA zarIrane dhAraNa karyuM e vakhate devatAone AkAzamAge nIce utaratAM joIne sAdhuoe vajanine pUchyuM ke "he prabhe, A devatAo ahiM kema utare che?' temaNe kahyuM ke "pelA kSullaka munie atyAre pitAnuM kArya sAdhI lIdhuM che. devatA o temanA zarIrane mahimA karavA Ave che." A pramANe sAMbhaLIne munie vicAravA lAgyA ke " jyAre A bAlamunie paNa pitAnuM kArya sAdhI lIdhuM. te ApaNe vRddha chatAM kema na sAdhIe?" A pramANe saMve raMgamAM magna thayelA evA te sAdhuone tyAM eka mithyASTi devatAe zrAvakapaNe prakaTa thaIne kahyuM ke he bhagavana, mArA para prasanna thaIne je pAraNuM kare ane A mArA sAkaranA medaka tathA jaLa grahaNa karo." A pramANe sAMbhaLIne ene Agraha ApaNane prItinA kAraNarUpa nathI, mATe ApaNe anyatra jaIe, ema vicArIne teo pAsenA bIjA parvata para gayA. ane tyAMnA devatAnuM smaraNa karIne te munioe kAyotsarga karyo, eTale devatAe AvI namaskAra karI temane kahyuM ke "he magavana, Apa ahIM padhAryA e mArA para moTe anugraha karyo" A pramANe tenI vANI sAMbhaLIne prasanna thaIne sarva sAdhuoe vAsvAmInI sAthe tyAM anazana karyuM. ane bhAgyavita evA teo AyuSya pUrNa thatAM svarge gayA. pachI rathamAM besI IMdra tyAM AvyA ane pramodathI te munionA zarIranI teNe pUjA karI. te vakhate Ide ratha sahita bhakitathI pitAnA dehanI jema vRkSAdikane atyaMta namAvatAM, te parvata pharatI pradakSiNA karI eTale te parvatanuM nAma rathAvata evuM prasiddha thayuM. duSkarma rUpa parvatane bhedavAmAM vajasamAna evA zrI. svAmI ravarge jatAM dazamuM pUrva ane ce zuM saMdhayaNa viccheda pAmyuM. vasvAmInA AyuSya ke svargavAsanA samayanA saMbaMdhamAM temanA caritramAM kaMI paNa ulalekha maLatuM nathI; paNa yugapradhAna padRvaliye mAM eno khulAso kare che. vaja prathama udayanA 18mAM yugapradhAna hatA, e pramANe zrIduSpama kAla zramaNa saMghastavamAM lakhyuM che. ane bhagavAna mahAvIrasvAmIthI 13mI pATe thayA che ema paTTAvala mAM lakhyuM che. emanuM kula AyuSya 88 varSanuM hatuM, jemAMnA 8 varSa graha paryAyamAM, 44 varSa sAmAnya zramaNyaparyA. yamAM ane 36 varSa yugapradhAna paryAyamAM vyatIta thayAM hatAM. vIra nirvANa saMvata 496 mAM vajasvAmI mahArAjane janma, vI. ni. saM. 504mAM dakSA, vI. ni. saM. 548 mAM yugapradhAnapada ane vI. ni. saM. 184mAM vikrama saM. 114) e aMtima dazapUrvadharane svargavAsa thaye hate. have varSinA vajasena nAmanA mukhya ziSya vihAra karatAM atyaMta samRddhipUrNa evA pAraka nagaramAM gayA. tyAM yathArtha nAmane jitazatru nAme rAjA rAjya karate hatA. samagra guNane dhAraNa karanArI dhAriNe nAme tene priyA hatI. te nagaramAM jinadatta nAmane eka Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 1-2 ] zrI vajrasvAmI [ 167] dhanika zrAvaka rahetA hatA. tete IzvarI nAmanI guNavatI patnI hatI. te vakhate dukALathI badhA du:khI thai gayA hatA. ekadA dharmapradhAna IzvarIe pAnAnA svajanAne kahyuM * ApaNe AjaparyaMta tA sukhamAM ja jIvyA chIe, paNa have dhAnya vinA du:khe keTalo vakhata jIvI zakIzuM ? te karatAM viSAnta jamIne samAdhistha thai javu sArUM, mATe paMcaparameSThinu` smaraNa karatAM manana vRttithI A duHkhanA gurU dehane tyAga karI e eTale svajoe kahyuM ke ' bhale ema ja thAo! kAraNa ke have A zarIrathI aMta samaye e ja phaLa meLavavA yeAgya che. ' pachI lakSamUlya anna rAMdhIne te jyAM temAM viSa nAkhavA jatI hatI tyAM vajrasena muni tyAM AvyA. temane joIne te duSita thaine vicAravA lAgI ke bhAgyayoge citta, vitta, ane pAtra e traNene yAya maLyo che, mATe Aje munine dAna ApI A janma kRtArtha karUM. AvA pAtranI prApti kadAcit daivayoge ja thAya che. A pramANe harSita thane teNe munine bhikSA ApI ane lakSamUlya pAka saMbadhI hakIkata badhI temane nivedana karI. eTale vajrasena munie kahyuM, huM bhaTTe, A prakAranA saMkaTathI kAraNake AvatI kAle prabhAte ni:sazaya sumikSa thaze. " teNe pUchyu svayameva A jANyu che ke khIjA kAi pAsethI sAMbhaLyu che ?' te khelyA " zrI vasvAhe bhagavana, tame sIe mane kahyuM che ke jyAre tu lakSapAka bhAtanI bhikSA pAmIza tene khIje dIvase prAtaHkALe subhikSa thaze.' A pramANe temanuM vacana sAMbhaLIne te zrAvikAe du:bhikSanA te chellA dInnasane eka kSaNunI jema vyatIta karyo. bIje dIvase prabhAte dhAnyathI paripUrNa evA nokAsamUha dUrathI tyAM AvyA, eTale te zrAvikA tathA sarvajane tarata ja nizciMta thayA. vajrasena muni paNa keTalAka kALa tyAM ja rahyA. jinadatta zreSThIe pAtAnI patnI ane ghaNA putro sAthe mahAtsava sahita jinezvara bhagavAnanI pUjA karI, ane dIna jatene dAna dIdhu. tyArapachI khIje dIvase zrI vajrasena muni pAse zAMta manavALA evA temaNe mahAtsava pUrvaka ane lAkamAM hitakArI evI dIkSA grahaNa karI AtmasAdhanAnuM vrata AdhyuM...! jIvitane tyAga na karo. ; * sAcuM yuddha imeNa ceva jujjhAhi kiM te jujjheNa bajjhao ? juddhArihaM khalu dullabhaM / huM bhAi, tArI jAta sAthe ja yuddha kara. bahAra yuddha karavAthI zuM? enA jevI yuddhane cegya bIjI vastu maLavI dubha che. zrI AcArAMgasUtra ( * mahAvIrasvAmIne AcAradharma') Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina Agama sAhitya lekhakaH-zrIyuta agaracaMdajI nAhaTA, bokAnera. jainoMkA sabase prAcIna sAhitya Agamagrantha haiM / tatkAlIna (dArzanika, aitihAsika, vyAvahArika ) saMskRti jAnane ke liye ye grantha baDe hI mahattvake haiM para kheda hai ki ina graMthopara navIna-vaijJAnika zailise abhItaka vizeSa AlocanA nahIM huii| katipaya pAzcAtya vidvAnoM aura paM. becaradAsajI Adine kaI varSa pUrva isa saMbaMdhameM kucha nibaMdha likhe the, para vaha kArya vizeSa Age nahIM baDhA / isI liye vividha dRSTikoNase jaina AgamoMkA jo asAdhAraNa mahattva hai vaha jaina va jainetara janatA va vidvAnoMmeM prakAzita nahIM ho paayaa| kaI varSoMse merA vicAra thA ki AgamAbhyAsI vidvAna muniyoMkA dhyAna isa ora AkarSita kiyA jAya, tAki isa paramAvazyaka kArya meM pragati hokara jaina Agama saMbaMdhI aneka navIna jJAtavya pragaTa hoN| idhara kucha samayase maiMne jaina Agama saMbaMdhI kucha anveSaNa karanA prAraMbha kara diyA hai, para merA etadviSayaka jJAna atyalya hai aura sahAyaka bhI jaise anubhavI cAhiye nahIM mile ataH vaha kArya vizeSa zIghratAse susaMpanna honA kaThinasA hai, ataeva Aja kevala AgamoMkI saMkhyA saMbaMdhI kucha vicAra kara kaI prazna AgamarahasyavettA vidvAnoMke samakSa rakhatA huuN| AzA hai ve isa saMbaMdhameM vizeSa anveSaNa-AlocanA zIghra hI prakAzita kreNge| aMgasAhityameM AgamoMke ullekha sabase prAcIna aMgasAhityameM, jainAgama kitane va kauna kaunase the, vizeSa vicAraNA nahIM pAI jaatii| para 'samavAyAMga' meM kevala ekAdaza aMgoMke nAma va unakA viSayavivaraNa pAyA jAtA hai| sthAnAMgasUtra ke 10 veM adhyayanameM 10-10 adhyayanavAle 10 graMthoMke ( adhyayana nAma--saMkhyA saha) nAma pAye jAte haiM / aitihAsika dRSTise yaha saMbandha vizeSa mahattva rakhatA hai ata una 10 graMthoMke nAma va adhyayanasaMkhyA (sthAnAMgasUtra pR0 505 se 513 se) nIce likhI jAtI hai 2: 1 samavAyAMgasUtra (mudrita, pR0 123) anargata ukta viSayavivaraNAnusAra vartamAna praznavyAkaraNa zAstrokta rItyA saMpUrNa nahIM jJAta hotaa| 2 isake atirikta aMgasAhityameM anya kahIM koI ullekha ho to anubhavI pragaTa kareM, va eka graMthameM anya graMthakI bhalAmaNa dI ho usa viSa. yameM kahAM kahAM kisa kisa graMthako nAmasUcanA kI gaI hai use bhI khoja. kara pragaTa kreN| lain Education International Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 1-2] jaina Agama sAhitya 1 kammavivAgadasAo 1 miyAputte 2 ta gottAse 3 aMDe 4 sagaDeti yAvaro / 5 mAhaNe 6 diseNe 7 ta soriyatti 8 uduMbare / 1 / 9 sahasuddAhe Amalate 10 kumAre lecchatI iti / 2 uvAsagadasA-1 ANaMde 2 kAmadeve a3 gAhAvati cUlaNIpitA / 4 surAdeve 5 cullasatate 6 gAhAvati kuMDakolite / / 7sahAlaputte 8 mahAsatate9diNIpiyA 10saaltiyaapitaa| 3 aMtagaDadasA-1 Nami 2 mAtaMge 3 somile 4 rAmagutte 5 sudaMsaNe ceva / 6 jamAlI ta 7 bhagAlI ta 8 kiM me 9 pallate tiy|1| phAle 10 aMbaDaputte ta, ime te dasa AhitA / 4 aNuttarovavAtiyadasA 1 IsidAse ya 2 dhaNNe ta 3 suNakkhatte ya 4 kaatite| 5 saTANe 6 sAlibhadde ta 7 ANaMde 8 tetalI tita / 1 / 9 dasannabhadde 10 atimutte eme te dasa AhiyA / 5 AyAradasA-1 vIsaM asamAhiTThANA 2 egavIsaM sabalA 3 tettIsaM AsAyaNAto 4 aTTavihA gaNisaMpayA 5 dasa cittasamAhiTThANA 6 egArasa uvAsagapaDimAto 7 bArasa bhikkhupaDimAto 8 pajjosavaNAkappo 9 tIsa mohaNijjaThANA 10 aajaaitttthaannN| 6 paNhAvAgaraNadasA-1 uvamA 2 saMkhA 3 isibhAsiyAI 4 AyariyabhAsitAI 5 mahAvIrabhAsiAI 6 khomagapasiNAI 7 komalapasiNAI 8 adAgapasiNAI 9 aMguTTapasiNAI 10 bAhupasiNAI / 7 baMdhadasA-1 baMdhe 2 ya mokkhe 3 ya devaddhi 4 dasAramaMDalevita 5 AyariyavippaDivatto 6 uvajjhAtavippaDivattI 7 bhAvaNA 8 vimuttI 9 sAto 10 kamme / 8 dogehidasA--1 vAte 2 vivAte 3 udhavAte 4 sukkhitte kasiNe 5 bAyAlIsaM sumiNe 6 tIsaM mahAsumiNA 7 bAvattari savvasumiNA 8 hAre 9 rAme 10 gutte| 9 dIhadasA-1 caMde 2 sUrate 3 sukke 4 ta siridevo 5 pabhAvatI 6 dIvasamuddovavattI 7 bahUputti 8 maMdareti ta 9 there saMbhUtavijate 10 there pamha uusaasniisaare| 10 saMkhevitadasA-1 khuDiyAvimANapavibhattI 2 mahalliyAvimANa Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [170] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [varSa : pavibhattI 3 aMgacUliyA 4 vaggacUliyA 6 aruNovavAe 7 varuNovavAe 8 garulovavAte 9 velaMdharovavAte 10 vesamaNovavAte / vyavahAra sUtrameM kitane varSAkI sAdhuparyAyavAlA kaunasA Agama paDha sake isake ullekhameM nimnokta Agamoke nAma haiM: 34AyArakappa / 4 suyagaDa / 5 dasA, kappa, vavahAra / 8 ThANa, samavAyAMga (TI. varSaparyAya 6 se 9) / 10 vivAha ( pnntti)| 11 'khuDDiyAvimANapavibhattI, mahallayAvimANapavibhattI, aMgacUliya, vaggacUliyA, vivAhacUliyA ( bhASye-mahAkalpa TI. upAsakadazAdi 5-5) / 12 5aruNovavAe, garulovavAe, varulovavAe vesamaNovavAe, velaMdharovavAe / 13 uThANasue, samuTThANasue, deviMdovavAe, nnaagpriyaavnniyaae| 14 sumiNabhAvaNA (TI. mahAsvapnabhAvanA ) 15 cAraNabhAvaNA / 16 teanisagga / 3. 1 vipAkasUtra (11 vAM aMga), 2 sAtavAM aMga, 3 AThavAM aMga, 4 navamA aMga aura 5 dazAzrutaskaMdha; ina uparyukta pAMca upalabdha graMthoM meM naM. 5 ke adhyayana uparake ullekhAnusAra hI haiM / naM. 1,2,3,4 ke adhyayanoM ke krama va nAmoMmeM pheraphAra hai vaha vicAraNIya hai / naM. 6,7,8,9,10 ye pAMcoM anupalabdha haiN| naM. 6 ke nAmasAmyAnusAra praznavyAkaraNa dasavAM aMga mAnA jAtA hai, para samavAyAMgasUtrake ullekhAnusAra nahIM milatA hai / TokAkArane bhI likhA hai-'praznavyAkaraNadazA ihoktarUpA na dRzyaMte, dRzyamAnAstu paMcAzravapaMcasaMvarAtmikA iti' / naM. 7,8,9,10 ke svarUpase bhI TIkAkAra ajJAta the, yAne ve bahuta pahalese vicchinna haiN| TIkAkAra likhate haiM-'tathA baMdhadazA-vigRddhidazA-dIrghadazA-saMkhepikadazAzcAsmAkamapratItA iti' / naM. 8 kA svapnoM saMbaMdhI varNanavAlA 'mahAsumiNabhAvaNA' hogA / naM. 9 ke kaI adhyayana nirayAvalikAmeM haiM, chaThA adhyayana 'dIpasAgara prajJapti' hogA / inake tathA naM. 10 ke adhyayanoMke nAma naMdI, pakkhi tathA vyavahArasUtra meM Ate haiM / isI prakAra samavAyAMgameM bhI kaI AgamoM kI adhyayanasaMkhyA AdikA jikra hai| vartamAnameM una una graMthoMke utane va una nAmoMke adhyayana haiM yA nahIM yaha bhI milAna karanA paramAvazyaka hai| 4. yaha aMka sAdhuparyAyake varSake sUcaka haiM / 5. sthAnAMgake ullekhAnusAra ye 10 grantha svataMtra na ho kara 'saMkSepita dazA' ke 10 adhyayanarUpa the / vyavahArasUtrameM bhI inheM adhyayana kahA hai| 6. sthAnAMgake ullekhAnusAra yaha 'dogehidasA' kA adhyayana vizeSa hogA, yA unhIMke AdhArase racA gayA hogaa| Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 1-2 ] jaina Agama sAhitya [1971] 17 AsIvisa bhAvaNA / 18 diTThIvisabhAvaNA / 19 diTTivAyanAmaMga / 20 sarvazruta | praznavyAkaraNakA anveSaNa - aMga graMthoM meM prAcIna praznavyAkaraNa aprakAzita hai aura vartamAnase bhinna honA cAhiye / pATaNake bhaMDAroMmeM isase bhinna asalI praznavyAkaraNa upalabdha honekA sunA gayA hai / yadi ho to sarva prathama use prakAzita karake aMgabhUta mAnanA caahiye| kaI graMtha asalI nahIM milate taba nakalI banAkara kaI loga use asalI pramANita karanekA prayatna karate haiM, jaise vivAhacUlikAke sthAna para sthAnakavAsI samAjakI orase vivAhacUlikA nAmaka navIna graMtha chapA hai / naMdI aura AgamasaMkhyA - naMdIracanA ke samaya AgamasAhitya baDA astavyasta ho gayA thA, phirabhI usameM nimna rUpase AgamoMke nAma pAye jAte hai : aMgapraviSTa zruta Avazyaka ( che bheda ) aMgabAhya AvazyakAtirikta kAlika ( 31 bheda ) utkAlika ( 29 bheda ) aMgapraviSTa - - 1 AyAro, 2 suyagaDo, 3 ThANaM, 4 samavAo, 5 vivAhapannatti, 6 nAyAdhammakahAo, 7 uvAsagadasAo, 8 aMtagaDadasAo, 9 aNuttarovavAi adasAo, 10 paNhAvAgaraNa, 11 vivAgasu 12 diTTivA / Avazyaka - 1 sAmAiyaM, 2 cauvIsatthavo, 3 baMdaNagaM, 4 paDikkamaNa, 5 kAussaggo, 6 paJcakkhANaM / kAlika - 1 uttarajjhayaNAI, 2 dasAo, 3 kappo, 4 vavahAro, 5 nisIha, 6 mahAnisIhaM, 7 isimAsiAI, 8 jaMbUdIvapannattI, 9 dIvasAgara pannattI, 10 caMdapannattI, 11 khuDDi AvimANapavibhattI, 12 mahalli AvimANapavibhattI, 13 aMgacUliA, 14 vaggacUliA, 15 vivAhacUliA, 16 aruNovavAra, 17 varuNovavAra, 18 garulovavAe, 19 dharaNovavAra, 20 vesamaNovavApa 21 velaMdharovavAe, 22 deviMdovavAe, 23 uTThANasue, 24 samuTThANasupa, 25 vAgapariAvaNiAo. 26 nirayAvaliAo, 27 kappiAo, 28 kapa - varDisiAo, 29 puSphiAo, 30 pupphacUliAo, 31 vaNhIdasAo. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [172] zrI satyaza-vizavis utkAlika-1 dasaveAliaM, 2 kappiAkappiaM, 3 cullakappasuaM, 4 mahAkappasuaM, 5 uvavAiaM, 6 rAyapaseNiaM, 7 jIvAbhigamo, 8 paNNavaNA, 9 mahApaNNavaNA, 10 pamAyappamAyaM, 11 naMdI, 12 aNuogadArAI, 13 devidattho, 14 taMdulaveAliaM, 15 caMdAvijjhayaM, 16 murapaNNatti, 17 porasimaMDalaM, 18 maMDalapaveso, 19 vijAcaraNaviNicchao, 20 gaNivijA, 21 jhANavibhattI, 22 maraNavibhattI, 23 AyavisohI, 24 vItarAgasuaM, 25 saMlehaNAsuaM, 26 vihArakappo, 27 caraNavihI, 28 AurapaJcakkhANaM / pakkhisUtra-yadyapi isa sUtrake kartA va racanAkAlakA nizcita patA nahIM hai, phira bhI yaha prAcIna granthoM meM se eka hai ataH usameM ullikhita AgamoM ke saMbaMdhameM likhA jAtA hai: pakkhisUtrameM nAmanirdezakA krama naMdIsUtra ke samAna hI hai ataH yahAM usameM nirdiSTa sabhI granthoMke nAma na likhakara unase atirikta granthoMke nAma va kramameM jo tAratamya hai usI para vicAra kiyA jAtA hai: 1 utkAlika granthoMmeM 'sUrapannattI' kA nAma na honese 29 ke badale 28 haiN| 2 kAlika granthoMmeM cha nAma adhika haiM-sarapaNNattI, AsIvisabhAvaNA, didvivisabhAvaNA, cAraNa (samaNa) bhAvaNA, mahAsumiNabhAvanA, teyagatisaggANaM / inameM se sUrapannattI kA nAma naMdImeM utkAlikameM honese avazeSa 5 atirikta haiM aura naMdImeM kAlikameM ullikhita 'dharaNovavAe' kA isameM nAma nahIM hai| isa prakAra pakkhisUtrAnusAra kAlika zrutoM kI saMkhyA 36 hotI hai / kAlika 36, utkAlika 28 aura aMga 12 milakara kula saMkhyA 76 hotI hai / aura naMdI ke anusAra kula saMkhyA 31+29+12-72 hotI hai| ___ yahAMtaka to vartamAna mAnya AgamoMkI saMkhyA 45 yA upAMgAdi bheda kI kalpanA najara nahIM aatii| isake bAda kabase AgamoMkI saMkhyA 45 mAne jAnI lagI aura vaha kahAM taka ThIka hai tathA 45 AgamoMke nAmoMmeM 7. inameM se kAlikake naM. 11,12,14,15,16 se 25 taka tathA utkAlika ke 2,3,4,9,10,17,18,19,21,23,24,25,26,27 anupalabdha haiN| kAlikake naM. 11 se 21 taka (naM. 19 ke alAvA) ke Agama svataMtra grantha na hokara sthAnAMga ullikhita 'saMkhevitadasA' grantha ke adhyayanarUpa hI haiM / kAlika ke naM. 27 se 31 taka svataMtra grantha mAne haiM, para ye pAMcoM nirayAvalikA ke hI pAMca varga haiM / nirayAvalikAkI AdimeM yahI kahA hai-'uvaMgANaM paMca vaggA pannattA-taM jahA-nirayAvaliAo 1 kappaDisi catiAo"pupphiAo 3 pupphacUliAoM vahidaAo 5 / / Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adeg 1-2] jana Agama sAhitya [13] bhI pheraphAra kyoM hai ityAdi viSaya kI carcA kisI anya lekhameM ki jAgagI / Agama sAhitya saMbaMdhI prazna - aba AgamasAhitya saMbaMdhI katipaya prazna sahaja udbhava hote haiM ve likhatA hUM / AgamatattvavettAgaNa samucita uttara denekA anugraha kareM: 1 AgamasAhitya va unake racayitA saMbaMdhI ullekha prAcIna va navIna prAmANika granthoMmeM kahAM kahAM prApya haiM ? ? 2 naMdIsatra meM nirdiSTa sabhI Agama usa rUpase mAnane yogya kyA itane hI grantha the zrI devarddhigaNi kSamAzramaNa hI hai yA bhinna ? donoMko bhinna mAnA hai / yadi devavAcaka kAla kyA hai ? samaya upalabdha the ? Agama naMdI ke racayitA zrI devavAcaka prazna paddhati meM harizcandragaNine bhinna haiM to unakA astitva 3 pakkhisUtra ke racayitA va racanAkAla kyA hai ? inameM jo 5 granthoM ke nAma adhika haiM ve naMdImeM kyoM nahIM hai ? unameM se abhI anupalabdha Agama kaba vinaSTa hue ? 4 aMgoM ke sAtha upAMgoM kA saMbaMdha joDanA kitanA prAcIna hai ? upAMgarUpase mAnya grantha kabase upAMga- kalpanAmeM Ae va ve pahale kitane the ? unakA racanAkAla tathA kartA (pannavaNA ke atirikta) kauna hai ? isI prakAra cheda granthoMkI saMkhyA 6 va mUlakI 4 kabase nizcita huI ? aMgoM ke sAtha upAMgoMkA saMbaMdha kahAM taka ThIka hai ? 5 AgamoMkI saMkhyA 45 kabase nizcita huI ? saMkhyA va nAmasUcI sabase prAcIna kaunase graMthameM hai ? 45 AgamoM meM naMdImeM upalabdha kaI AgamoMko choDakara piNDaniryukti, oghaniryukti jaise niryuktigrathoMko kyoM sAmila kiyA gayA ? AgamoMkI saMkhyA 84 kahI jAtI hai usakA koI prAcIna ullekha yA nAmasUcI labhya hai ? 6 mahAnizItha ke uddhAra kartAoMke 8 nAma Ate haiM ve samakAlIna nahIM, taba unhoMne milakara kaise uddhAra kiyA ? bRhat TippanikA AdimeM unakI tIna vAcanAoMkA jikra haiM ve tInoM abhI upalabdha haiM ? 7 aMgoM kI pada - pramANa saMkhyA dviguNa kahAM taka ThIka hai ? vaha saMbhava para bhI kaise ho sakatI hai, kyoMki bhagavatI takake graMtha itane parimANameM upalabdha haiM aura jJAtA, upAzakAdi itane choTa rUpameM hI kaise yAda rahe ? padakA parimANa kyA ? naMdIke samaya yA graMthalekhanake samaya kyA vartamAmAna meM upalabdha padapramANa ( graMthAgrantha ) hI Agama the ? Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 174 ] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [ 15 4 8 bhagavatI Adi meM ullikhita niyukti Adi paMcAMgI kaunasI ? zIlAMkAcAryane jisa prAcIna vRttikA ullekha kiyA hai vaha kaba banI, kaba vicchinna huI? utane thoDe arase meM prAcIna sabhI vRttiyAM Adi vizAla sAhitya kaise naSTa ho gayA ? 9 devarddhigaNi kSamAzramaNa ke samaya AgamalekhanapraNAlI kaisI thI ? 10 pAzcAtya vidvAn aMgAdi graMthoMkA racanA kAlA, bhASAkI dRSTise, fra frna mAnate haiM vaha kahAMtaka ThIka hai ? bhASAtAratamya kyoM ? 11 bhagavAna mahAvIra aura buddha samakAlIna hone para bhI jainAgamoMmeM buddhakA spaSTa nirdeza kyoM nahIM hai ? donoMkA bihArasthala eka hone para aura donoMke lokabhASA apanAne para bhI bauddha graMthokI bhASA pAlI aura jaina AgamoMkI bhASA ardhamAgadhI kyoM ? pAlI usake prAcIna bhI kahI nAtI hai / isa nibaMdha meM nirdiSTa AgamoMmeM se jo upalabdha hai unameMse aprakAzita ko zIghra prakAzita karanA caahie| jaina kaLAnA praka hiMdI kaLAnA abhyAsI jainadharmane jarAya uvekhI zake nahi. jainadhama tene mana kaLAnA mahAna AzrayadAtA, udghAraka ane sarakSaka lAge che. vedakALathI mAMDI TheTha madhyaka La sudhI devatA nI kalASTranA zaNugArathI hiMdu dharma lAi rahyo hatA. kALa jatAM kaLA dhIne dhIme upAnanAnA sthAnethI patita thai maMdri kilAsanuM sadhana banI rahuM........ .......te vakhate dezanI kaLA lakSmata pUjya ane pavatra vathI Azare ApanAra jeta rAjakartAo tathA jaina dhanA nAma ane kArya amara rAkhI kaLAe peAtAnI sAkatA siddha karI che. mahumudatI purI thatAM ja giranAra, zatrujaya ane AbUnAM zakhare para kArI garenAM TAMkaNAM gAjI uThayAM ane jagat mAtra vismayamAM phara jAya evI devanagarImA jhaLakI UThI . .. jainadharmane kaLA me je kIti ane prasiddhi apAvI tethI hiMdu Akhu magarUra che ane e dareka bhAratavAsIne amara vAsA che. sahA vRSTa zrI ravizaMkara rAvaLa. * Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATalIputra nagara kheta one pAna 7 pATalIpatra Tu| paricaya : lekhaka : 1. nimittayAsra jANanAra. te prAcInakALamAM bhUmi AdinI ziyAra gaNAtA. panyAsajI mahArAja A mAphaka pATalIputra nagaranA itihAsa paNa prAcIna ahevAlothI bharelo che, mATe tenI khInA aneka za.srAnA AdhAre A pramANe jaNAvavAmAM Ave che : zrI kasturavijayajI te r prAcIna kALamAM zreNika mahArAjAnA mRtyu bAda temanA putra kANika mahArAje pitAnA marathI thayelA zAkane dUra karavA mATe caMpAnagarI vasAvI. tyArathI e keNikanA rAjyanI rAjadhAnI tarIke prasiddhi pAmI. kAlAntare rAjA kAjhuikanA putra udAyI campAnagarInA rAjA thayA. jema kANika mahArAjA potAnA pitA zreNuikanA maraNa bAda temanAM sabhAsthAne, krIDAsthAna vagere joine dillagIra thayA hatA, tevI rIte rAjA udAyI paNa potAnA pitA rAjA kANikanA sabhAsthAna vagere tene ghaNA dilagIra thatA hatA. nItittavettAoe hRdayanA zokAdi aniSTa prasaMga dUra karavAne mATe upayegI aneka sAdhanAmAM sthAna parArRttine viziSTa sAdhana tarIke jaNuvI che. A vAta suna purUSone dhyAna bahAra DrAi zake ja nahi, AthI udAyI rAjAe vicAra karIne ane pradhAnAnI anumati laine, pitAe karelI pravRttinI mArka, navu nagara vasAvavAne mATe sthAnane zodhavA zreSTha naimittikAne hukama karyAM. te paNa khIjA khIjA sthaLeA tapAsa karatAM karatAM anukrame gaMgAnadIne kAMThe AvyA. sthaLe te ( naimittikA ) praphullita pATalI ( pATalA )nu jhADa joine ane tenI sundaratA joine Azraya pAmyA. te uparAMta bIjo AzcaryakAraka banAva e joyo ke--te jhADanI zAkhA upara eka cASapakSI mehuM khulluM rAkhIne kheDhuM hatu, tenA meDhAmAM svabhAve ghaNA kIDAo dAkhala thatA hatA. A khInA jone te naimittikAe vicAra karyo ke jema A cASapakSInA meDhAmAM potAnI meLe AvIne kIDA paDe che tema A ja sthaLe jo navu nagara vasAvavAmAM Ave te ApaNA udAyIrAjAne paNa svabhAve ( anAyAse ) lakSmI prApta thAya. AvA vicAra karI teoe rAjA pAse AvI tamAma khInA jaNAvI. e sAMbhaLIne rAjA dhaNA khuzI thayA. A prasaMge sabhAmAM beThelA eka anubhavI dharaDA nimittiAe kahyuM ke he rAjana A pATalInuM jhADa ghaNuM uttama jAvu. khIjA jhADAno mAphaka A sAmAnya jhADa nathI kAraNa ke AnA mahimAne jANanArA prAcIna maharSi bhagavatAe Ane mahimA A pramANe jaNAvyA che: - - parIkSA karavAmAM Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [17$] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka pATalADu pavitro'yaM mahAmunikaroTibhU: / ekAvatAro'sya mUla- jIvazceti vizeSata : // 1 // [ varSa 4 artha -mahAjJAnI evA mahAtmAnI kheAparImAMthI A jhADa utpanna thayelu che ane - mahApavitra che. ane vadhArAmAM ANuvA lAyaka khInA e che ke vizeSe karIne A jhADane mUlanA jIva ekAvatArI che. A sAMbhaLIne rAjAe kahyu te mahAtmA kANu thayA, tyAre vRddha nimittiAe kahyuM ke he rAjana ! A mahAtmAnuM AzcaryakArI caritra huM kaDuM chuM te sAvadhAna thaRne Apa sAMbhaLeA : uttara mathurAmAM rahenAra devadatta nAmane viSNuputra musApharI mATe nIkaLyA hatA. te anukrame karatA karatA eka vakhata dakSiNa mathurAmAM AvyA, tyAM tene jayasiMha nAmanA vyApArInA putra sAthe mitrAcArI thai. eka vakhata mitranA AgrahathI tenA dhare bhejana karavA mATe devadatta gayo. tyAM tenA mitra (jayasiMha)nI aNuikA nAmanI mhena jamavAnA thALamAM bhejana pIrasI ne vIjAthI devadattane pavana nAMkhavA lAgI. A vakhate devadatta tenu sundara rUpa joIne tenI upara anurakata ( Asakata ) thayA. tyAMthI ghera jai potAnA khAnagI nokaro dvArA jayasiMhanI pAse aNuikAnI mAMgaNI karI. teonI pAsethI A khInA sAMbhaLIne ( aNuikAnA bhAI) jayasiMhai devadattanA nAkarAne kahyuM ke hu mArA gharane choDIne je dUra na rahetA hAya tene mArI mhena aNuikA ApavA ( paraNAvavA ) cAhu chu. temAM tAtparya e che ke haMmezAM hu bahena ane aneInA darzana karI zakuM. jyAM sudhI mArI bahena putravALI na thAya tyAM sudhI mAre tyAM devadatta rahevu joie, e pramANe jo devadatta kabulAta Ape te huM ApavA ( paraNAvavA )ne taiyAra chuM. nAkaree AkhInA devadattane jaNAvI. teNe te kabUla karyuM. tyArabAda jayasiMhai uttama divase devadattane peAtAnI bahena paraNAvI. tyArabAda te sthAne rahetA evA tenI upara eka vakhata mAtApitAne kAgaLa AvyA. te vAMyatAM tenI AMkhAmAM AMsu AvyAM. A banAva joine aNuikAe raDavAnuM kAraNa pUchyuM. jyAre Agraha pUrvaka pUchatAM paNa kAraNa na jaNAvyuM tyAre pote kAgaLa lai vAMcyA, A kAgaLamAM mAtapitAe lakhyuM hatu ke he putra! ame te aMtima avasthAne pAmyA chIe. jo tAre amArAM chellAM dana karavAnI IcchA hAya te| jaladI Avavu. AvI khInA vAMcIne aNukAe patine AzvAsana ApyuM ane potAnA bhAine AgrahapUrvaka samajAvyeA, jethI teNe baMnene javAna! AjJA ApI. A vakhate akA sagabhaoN hatI. patinI sAthe anukrame uttara mathurA tarapha prayANa karyuM. rastAmAM aNuikAe eka putraratnane janma Apyo. A bALakanuM nAma pADavAnI khARtamAM * mArAM vRddha mAtA nAma pADaze ' ema devadatta parivArane jaNuzyu, jethI dAsadAsasI vagere e bALakane aNi kAputra ema kahIne khelAvatA hatA. anukrame devadatta vagere potAnA nagaramAM paheAMcyA ane vRddha mAtApitAne namaskAra karI temanA kheALAmAM bALaka sthApata karyo. devadattanI vinaMtIthI e bALakanuM nAma teoe sadhIraNa pADayuM. te paNa A bALaka aNuiM kAputra 2 2. A jhADanAM mULanA chatra tyAMthI nIkaLI manuSyabhava pAmI tebhavamAM mekSamAM jaze. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2]. pATalIputra [17] tarIke prasiddhi pAme. anukrame uMmara vadhatA abhyAsAdinA krame karIne A bALaka yauvana avasthAne pAme. uttama purUSa kipAka phaLanA jevA zabdAdi viSayamAM lagAra paNa Asakti rAkhatA nathI, ema arNikAputra paNa e ja koTinA hatA, jethI temaNe sAMsArika vilAsane ghAsanI jema tuccha gaNuM ane teone tyAga karIne jayasiMha nAmanA AcArya mahArAjanI pAse pavitra dIkSA grahaNa karI gItArtha thayA ane A Aryapada pAmyA. anukrame vicaratA vicaratA ghaNe samaya vItyA bAda vRddhAvasthAmAM pitAnA parivAra sahita te arNikAputra AcArya mahArAja gaMgAnadIne kAMThe rahelA puSpabhadra nAmanA nagaramAM padhAryA. A vakhate tyAM puSpaketu nAmane rAjA rAjya karato hato. tene puSpavatI nAmanI rANI hatI. rANuM puSpavatIne puSpacULa nAme putra ane puSpacULA nAmanI putrI hatI. A baMnene yugala (jeDalA) rUpe ja janma thayo hate. A baMne bhAI bahenane mAMhamAMhe ghaNe pratibhAva hato. A prasaMga joine rAjAe vicAra karyo ke A baMne je vikhuTAM paDaze te jarUra chavI zakaze nahI ane huM paNa A baMnene viga sahana karI zakuM tema nathI. mATe A baMnene patipatnI rUpe vivAha thAya te ThIka, ema vicArIne rAjAe chalathI maMtrI, mitra ane nagaranA lokone pUchayuM ke sabhAjane! antaHpuranI andara je ratna utpanna thAya tene mAlika koNa? A praznane sabhAjane javAba Apyo he rAjanadezanI andara ja ratna utpanna thAya tene rAjA icchAnusAra upaga karI zake te pachI antaHpuramAM utpanna thayelA rananA Apa mAlika gaNuo temAM navAI zI? A bAbatamAM geravAjabI che ja nahi. sabhAjananA A zabda sAMbhaLIne rAjAe potAnA vicAra pramANe lagna mahotsavanI taiyArI karI, te vakhate rANuM puSpavatIe Ama karavAnI nA pADI chatAM rAjAe potAnuM dhAryuM karyuM. rANI puSpavatIne A ayogya banAva joine ane pitAnuM apamAna thayeluM jANIne saMsAra uparathI vairAgya bhAva jAge. jenA pariNAme teNIe saMyama grahaNa karI nirmaLa sAdhanA karI, devakanI Rddhi meLavI. kALAntare puSpaketu rAjA maraNa pAmyA bAda kuMvara puSpacaLa rAjA thaze. have te deve (puSpavatInA jIve) avadhijJAnathI A baMnenuM akRtya jANIne svapnamAM puSpacULAne ghaNuM duHkhathI rIbAtA evA nArakIone dekhAyA. A joI puSpacULA jAgI gaI ane hRdayamAM bhaya pAmI. teNIe patinI AgaLa sarva bInA jaNAvI dIdhI. rANInA bhayane dUra karavA mATe pu5cULa rAjAe ghaNAe zAntikame karAvyAM, chatAM paNa te deve hamezanA niyama pramANe puSpacULA rANune naraka svarUpane dekhADavAno niyama choDe nahI, eTale teNe svapnamAM A bInA jaNAvavI cAlu rAkhI. tyAre rAjAe jana sivAya anya dharmavALAone belAvIne pUchyuM ke narakasthAna kevuM hoya? AnA javAbamAM keTalAka lokoe garbhavAsane, keTalA lokoe kedakhAnAne temaja keTalA lokoe daridratAne narakasthAna tarIke jaNAvyuM ane keTalA lekoe parAdhI paNuM e narakasthAna che ema jaNAvyuM. A badhI bInA sAMbhaLIne rANuM puSpacULAne lagAra paNa saMtoSa thaye nahIM, kAraNa ke svapnamAM joyelA narakAvAsenI bInAnI sAthe Ane lagAra paNa meLa maLatuM na hatuM. chevaTe rAjA puSpacULe janAcArya zrI aNikA3 pAMca indriyanA pAMca viSaya rU5, rasa, gadha, sparza, ane zabda. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [18] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka putra mahArAjane belAvIne A bInA pUchI. temaNe rANAe svapnamAM jevuM narakanuM svarUpa jevuM hatuM, te ja pramANe narakanuM svarUpa jaNAvyuM. A sAMbhaLI rANIe kahyuM, ke he bhagavana, Ape paNa mArA jevuM svapna joyuM hoya tema lAge che, kAraNa ke mArA svapna darzanamAM ane apatA kahevAmAM lagAra paNa taphAvata jaNAtuM nathI. A bAbatamAM AcArya mahArAje kahyuM, ke he rANo, meM kaMI svapna joyuM nathI, paraMtu pavitra jainAgamethI jANIne A bInA kahI che. avasare pupacUlAe pUchayuM ke kevAM kevA pApakarmo karIne jIvo narakamAM jAya che? tyAre gurUmahArAje kahyuM, ke he rANI! pAMca kAraNane sevanArA che nara kyAM jAya che, te A pramANe 1 mahAraMbha samAraMbha karanArA, 2 dhanaviSayamAM tIvra Asakita rAkhanArA, 3 gurUnI sAthe zatrubhAva rAkhanArA, 4 paMcendriyane vadha karanArA ane 5 mAMsamadirAnuM bhakSaNa karanArA ! kALAntare te deve rANI puSpacUlAne svapnamAM svargadarzana karAvyuM. rAjAe pUrvanI mAphaka A bAbata pAkhaMDIone pUchI. teoe kahelI bInA rANIe svapnamAM joyelI bInA sAthe sarakhAvatA maLatI na AvavAthI rAjAe chevaTe arNikAputra AcAryane bolAvI svarganuM svarUpa pUchayuM. javAbamAM AcArya mahArAje jyAre svarganuM saMpUrNa svarUpa jaNAvyuM tyAre rANae pUchayuM ke kyA kyA kAraNathI svarga maLI zake? tyAre A praznanA javAbamAM AcArya bhagavaMte jaNAvyuM ke samyakatva. samyakatva sahita dezavirati ane sarvavirati dharmanI ArAdhanA vagere kAraNothI svarganI prApti thAya che. A bInA sAMbhaLI rANuM laghukama hevAthI pratibodha pAmI ane teNe dIkSAgrahaNa karavA mATe rAjAnI pAse AjJA mAgI, tyAre rAjAe kahyuM ke mAre ghare ja hameza bhikSAgrahaNa karavAnI kabulAta hoya te khuzIthI dIkSA grahaNa kara. rANae tema karavA kabUla karyuM. tyArabAda mahatsava pUrvaka rANIe AcA nI pAse dIkSA lIdhI ane anukrame bhaNI gaNI gItArtha thaI. eka vakhata AcArya mahArAje zrutajJAnanA upayogathI jANyuM ke bhaviSyamAM amuka vakhate dukALa paDaze, A kAraNathI tamAma sAdhusamudAyane sukALavALA deza tarapha vihAra karAvyo, ane pote te jadhAnI vyAdhine laIne tyAM ja rahyA. A vakhate puSpacUlA sAdhvI antaHpuramAMthI bhAta pANI lAvI ApatAM hatAM. sAdhvI puSpacUlA AvA prakAranI gurUbhakti uttama bhAvanAthI karatA hatA jenA para NAme eka vakhata kSepaka zreNimAM caDhIne mehanIya di cAre ghatikarma haNI kevaLajJAna pAmyA. AthI ucca koTine pAmyA chatAM paNa te sAdhvI (puSpacalA) gurUmahArAjanuM vaiyAvacca (gocarI vagere) pUrvanI mAphaka kAyama karatA hatA. jyAM sudhI gurUmahArAjane A kevaLo che ema jANavAmAM na AvyuM tyAM sudhI vaiyAvacAdi zuzruSA cAlu rAkhI. A prasaMge vyavahAranI bInA e samajavAnI che ke "kevaLI chatAM paNa vinayane cakatA nathI." 4 ratnaprabhAdi sAta narake che. temAM rahelA nArInA jIvone traNa prakAranI vedanA (kSatrakRta, paramadhArmikakRta, parasparakRta vedanA) che, ItyAdi narakonuM svarUpa pratipAdana karyuM. A bAbatane vistAra che. pAvIjI ane pravacanasAroddhAra vagere granthathI jANavo. 5 jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mehanIya ane antarAya; A cAra karme AtmAnA zAnAdi gaNAne DhAMkanAra hovAthI dhAtikama kahevAya che. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2] pATalIputra [1e ] kevaLajJAnane pAmelAM sArI pu cUlA ge carInA prasaMgamAM gurUmahArAjane je je pasaMda hoya te te lAvI Ape che. eka vakhata cAlu varasAdamAM A sAvI gocarI lAvya, tyAre gurUmahArAje kahyuM ke he mahAnubhAva tame zravajJAnane jANo cho chatAM paNa pA parasadamAM gocarI kema lAvyA? A bAbata kevaLajJAnI mAdhvIjIe hAtha joDI javAba Ape ke he bhagavana, je raste acitta apakAya vasate hatuM te ja mArge thai hu gecarI lAvI chuM, jethI A bAbatamAM lagAra paNa deSApatti nathI. tyAre gurUmahArAje kahyuM ke Avo bInA chadmastha kevI rIte jANI zake? tyAre sAdhvIjIe kahyuM ke mane kevaLajJAna thayuM che. kevalajJAna thayela jANune AcArya mahArAje vicAryuM ke meM kevalInI AzAtanA karI tethI micchAmidukakaDa deve joie, ema vicArIne micchAmi dukakaDa dIdho. tyArabAda AcArya mahArAje pUchayuM ke huM mukti pAmIza ke nahIM, AnA javAbamAM kevalajJAnI sAdhvIe kahyuM ke tamAre utAvaLa karavI nahIM. jyAre tame gaMgAnadI utarazo tyAre tamane kevaLajJAna jarUra thaze. eka vakhata gaMgA nadIne utaravA mATe AcArya mahArAja lokonI sAthe nAvamAM caDayA. tyAM bInA evI banI ke je je bAju AcArya bese te te tarapha vahANa DUbavA mAMDayuM. tethI AcArya mahArAja vacamAM beThA, tyAre AkhuMe vahANa DUbavA lAgyuM. AthI kaMTALIne lokoe AcArya mahArAjane nadImAM pheMkI dIdhA (A vakhate AcArya mahArAjanI pAchalA bhavanI patnI ke je aNumAnitI hovAne laIne AcArya mahArAjanI upara TheSa dhAraNa karatI hatI te marIne vyantarI thaI hatI) A vakhate A vyatrIe pANImAM paDatA AcAryane zuLamAM parovyA. AvI tIvra vedanA bhegavavAnA prasaMge paNa AcArya mahArAja apakAya chanI upara dayAnA pariNAma rAkhatA hatA, paraMtu pitAne thatI vedanA upara lagAra paNa lakSa rAkhatA na hatA. anukrame bhAvanAnI vizuddhi vaDe kSapakazreNimAM ArUDha thayA ane antata keLalI thaIne siddhipada pAmyA. AvA uttama prasaMge najIkamAM rahelA devatAoe AcArya mahArAjano nirvANa-mahotsava karyo. AvI rIte A sthaLe prakRSTa (sarvotkRSTa) yAga (pUjA) pravarte mATe A sthaLa prayAga e nAmathI prasiddhi pAmyuM. ane anya darzanIo zrelImAM paravAnA prasagane joine gADarIyA pravAhanI mAphaka pitAnA upara karavata mubhavavA lAgyA. te sthaLe rahelAM vaDa vRkSone mecyoe ghaNI vAra kApI nAkhyA chatAM paNa te vRkSo vAraMvAra uge che. nadInA pANImAM rahelI AcArya mahArAjanI parI mAchalIonA prahArane sahana karatI temaja pANInA mejAomAM taNAtI taNAtI nadIne kAMThe AvI, chIpanI mAphaka Amatema pachaDAtI pachaDAtI koI eka gupta pradezamAM bharAI gaI. e parInA andaranA bhAgamAM eka vakhata pATalA (vRkSa)nuM boja paDyuM. anukrame e bIja khoparInA kaparane bhedIne jamaNI haDapacImAMthI pATalAnuM jhADa ugyuM. e jhADa moTA svarUpe thayuM. he rAjana, A pramANe A muninuM vRttAnta sAMbhaLIne temaja te pasaMge pATalAvRkSa uparanA cASa pakSinI bInA dhyAnamAM laIne tamAre A sthAnanAM nagara vasAvavuM joIe ane ziyALaNIne zabda saMbhaLAya teTalI hada sudhI sUra (derI) devuM joIe. eTale ke jamInanI hada samajavAne mATe lAInarI devI joIe. A vRddha nimittayanuM vacana sAMbhaLI rAjAe tema karavA mATe nimittiyAne hukama karyo. tyArabAda teoe pATalA Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [18] zrI jana satya prakAza-vizeSAMka vRkSane pUrva tarapha gaNIne rAkhIne) pazcima tarapha, pachI uttara tarapha, pachI pUrva tarapha, pachI dakSiNa tarapha e rIte zIyALaNInA zabda sudhI jaIne lAina dorI nakakI karI. e pramANe nagaranI racanA samarasa rAkhI. tyArapachI nimittioe nakakI karelI lAInarI pramANe te sthaLe rAjAe nagara vasAvyuM ane te nagara pATalAnA jhADane laine pATalIputra e nAmathI prasiddhi pAmyuM, * kALAntare vikavara ghaNAM kusuma (puSponA samudAya) vaDe zebhAyamAna hovAthI te ja pATalIputra nagara kusumapura nAme prasiddhi pAmyuM. udAyIrAjAe A navA nagaramAM zrI. neminAtha bhagavAnanuM citya baMdhAvyuM ane tyAM hAthIzALA, azvazALA, zALA, meTA nAnA mahela, daravAjA, bajAra, dAnazALA, pauSadhazALA vagere taiyAra karAvyAM. A nagaramAM udAyIrAjAe jema lAMbA kALa sudhI rAjya pAlana karyuM tevI rIte jainadharmanI paNa apUrva prabhAvanA karI. eka vakhata udAyIrAjA pauSadhavratamAM rahyA hatA te vakhate vinayaratnanA prapaMcathI udAyIrAjA kALadharma pAmI devakanI Rddhi pAmyA. tyArabAda eTale prabhu zrI. mahAvIranA nirvANathI ATha varSa vItyA bAda hajAma ane gaNikAne putra nada nAme rAjA thaye. anukrame navamA nandarAjAnA vakhatamAM paramahaMta (mahAzrAvaka) kalpakanA vaMzamAM thayelA zakapALa nAme maMtrI thayA. temane sthUlibhadra ane zrIyaka nAmanA be putro ane yakSA 1, yakSadatta 2, bhUtA 3, bhUtadattA 4, eNuM (saNA) 5, veNa 6, ane reNuM 7 e nAmanI sAta putrIo hatI. yakSAdi sAta putrIonI yAdazaktinI bAbatamAM ema kahyuM che ke prathama putrIne eka vAra kahevAmAM je Ave te yAda rahI jAya. ema bIjIne be vAra kahevAthI yAda rahI jAya. trIjIne traNa vAra, cekIne cAra, pAMcamIne pAMca vAra, chaThThIne cha vAra ane sAtamIne sAta vAra kahelI bInA yAda rahI jAya. - kezAvezyA ane tenI bahena kayakozA e baMnenI janmabhUmi tarIke A nagara prasiddha che. A ja pATalIputra nagaramAM manTozvara cANakaye naMdarAjAnuM rAjya mULathI ukheDIne mauryavaMzanA zrI. caMdraguptane rAjyagAdI upara sthApana karyo. te caMdragupta rAjAnA vaMzamAM ane krame bindusAra, azoka, kuNAla ane saMprati e nAmanA rAjAo thayA. A kuNAlanA putra saMprati mahArAjA traNa khaMDa pramANu bharatakSetranA adhipati hatA. e mahAzrAvaka hatA ane temaNe anAya dezane paNa munivihArane lAyaka banAvyA hatA. sarvakaLAnA samudAyane bhaNanAra rAjA mULadeva ane mahAdhanika acala nAmanA 6 yata uktam-gauDesu pADalipure saMpairAyA tikhNddbhrhvii| ajjsusthi pucha po ramato gauDedezamAM pATalIputra nagaramAM parama zrAvaka bharatanA traNe khaMDanA adhipati saMprati mahArAjA vinaya pUrvaka zrI. Arya suhasti gaNadhara bhagavaMtane (divALIkalpanI utpatti viSaya) prazna pUche che. ( divALIka95) * bIjA graMthomAM udAyI rAjAnI mAtAnuM nAma pATalIrANuM hevAthI nagaranuM nAma pATalIputra evuM rAkhyuM ema paNa Ave che. AthI "pATalIputra" zabdane artha udAyIrAnA paNa karI zakAya, ain Education International Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 1-2] sAvAha rahetA hatA. pATalIputra [ 181 ] tathA vezyAemAM agresara devadattA nAmanI gaNikA e traNe pUrve A nagaramAM pUjya zrI. umAsvAti vAcaka cha mahArAje bhASya sahita tattvArtha sUtranI A nagaramAM racanA karI hatI. A umAsvAti mahArAjA kaubhISaNa gAtranA hatA ane saMskRta pAMcasA prakaraNeAnA racanAra tarIke prasiddha hatA. ahIMyAM vidvAnane sASa pamADe tevI ceArAsI vAdazALAe hatI. A nagaranI najIkamAM vizALa ane uMcA tara MgA jyAM UchaLI rahyA che, evI gaMgA nadI vahe che. A pATalIputranI najIkamAM uttara dizAe vizAla vAlukA ( retI DhagalAonu`) sthaLa che. bhaviSyamAM pANInA upadravanA prasa Mge kalkI rAjA ane AcArya zrI. prAtipada mahArAja vagere zrA saMdha A vAlukA sthala upara caDhIne pANInA upadravathI mukata thaze temaja kalkIrAjA ane tenA vaMzanA dhadatta, jitazatru, ane medhadheSa vagere rAjAe pazu ahIMyAM thaze. A pATalIputra nagaramAM, jyAM nadarAjAnuM navANu ke Ti dravya sthApana kareluM che evA, pAMca stUpo che. ahIMyAM lakSaNAvatI nagarInA sulatAne ( pAdazAhe ) puSkala dravyanI icchAthI a! stUpAnI upara dhaNAe humalA karyA eTale ukheDI nAkhavAnA prayA karyAM, paNa te badhA payatnA sainyamAM upadrava phelAvanArA thayA, eTale sulatAna dravya levAmAM kAvI zakayA nahIM. A ja nagaramAM yugapradhAna mahApurUSa zrI. bhadrabAhusvAmI, A mahAgirijI, A suddhasti sUrijI, vajIsvAmI vagere pUjya purUSo vicaryo hatA ane bhaviSyamAM AcArya zrI. prAtipadamUri mahArAja vagere pUjya purUSo vicaraze. vaLI mahAdhanavata dhananAmanA zeThanI putrI rUkimaNI ke je vasvAmIne pati tarIke svIkAravAnI cAhanA rAkhatI hatI tene vajrasvAmIe pratidha pamADIne ahIMyAM dIkSA ApI hatI. A ja nagaramAM abhayA rANI ke je marIne vyantarIpaNe utpanna thai hatI teNIe sudarzana zeThane zIlathI calAvavA mATe vAravAra upasarga karyA chatAM paNa calAyamAna na thayA ane zIla dharmanI kasoTImAM sa MpUchyuM vijayazALI ne vaDayA hatA. mahAzIlavIra zrI. sthUlibhadra mahArAjA kAsyA vezyAnI citrazAlAmAM ahIyAM ja caturmAsa rahyA hatA. teozrI chae rasavAlo AhAra vAparatA hatA ane kAsyA vezyAne tIvra anurAga hato chatAM paNa temaNe paramazIlabhAvane TakAvI kAmazatrunI upara vijaya meLavyA hatA. temanI spardhAthI siMha guDhDhAvAsI 7 'vAcaka' zabda uparathI samajavuM joie ke A mahApurUSa pUrvadhara hatA. prAcIna kALamAM pUrvanA jJAna sivAya * vAcakra ' padavI maLI zake ja nahI' evA vyavahAra hatA. hyu che ke. : vAi a khamAsamaNe divAyare vAyagatti ekaThThe / puNvagayaMmi ya sutte e e sahA payaTTeti / arthAt vAdIpadavI, kSamAzramapadavI. divAkarapadavI ke vAcakapadavI e cAramAMthI IpaNa padavI pUgata jJAna hoya te ja maLI zake. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 182 ] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [ r muni paNu ahI ( kaeNrasyA vezyAne tyAM ) cAturmAMsATe AvyA hatA ane AbhAthI cala yamAna thayA A prasaMge A vezyAe tepaLa jevA dUra devamAMthI muninI pAse ratnakabala maMgAvIne ane tene vaparIte khAlamAM nAkhI detranA kRSNantavaDe nine pratimAdha pamADayA hatA, jenA pAime te munirAja gurUmahArAjanI pase x ti Ale canA levA pUrvIka nima La sajamanI ArAdhanAmAM ujamAsa banyA. A ghaTanA paNu ahIM ja banI hatI. ahIM bAr varasanA dukAlanA prasaMge AcAya zrI. susthitamahArAje tamAma gacchane sukALavALA deza taraph vihAra karAvyA tyAre te prasaMge te AcArya mahArAjanA nAnA be ziSyoe AMkhamAM adRzya banAvanArUM aMjana AMjIne rAnna caMdrasuptanI sAthe keTalAeka divasa bhAjana karyuM. te vAra pachI gurUmaharAje pako ApavAthI viSNugupte e aMgenA nirvAha karyAM. sahita yugapradhAna mahApurUSa zrI vanasvAmIjInI bIjI AzcaryakArI mInA A nagaramAM A pramANe banI hatIH eka vakhata pUjya zrI vajasvAmIjI mahArAja potAnA suvihita muni vihAra karatA karatA A nagaramAM padhAryA. te vakhate pahelA praveza karavAnA divase nagaranI strIone cittakSeAbha na thAya e khurAdAthI vaikriyalabdhi dvArA sAmAnya rUpa karyu hatu ane apUrva dezanA ApI hatI. A dezanA sAMbhaLI ghaNA ja khuzI thayennA rAjA, mantrI vagere zrotA mAMDumAMhe vAtacIta karavA lAgyA ke AcArya mahArAjanA guNA dhaNA uttama che, paraMtu joie tevuM guNAnusAra rUpa nathI tenuM zuM kAraNa ? anukrame A vAta satra phelAtAM paramparAe aneka labdhinidhAna zrI vajasvAmIjIe sAMbhaLI tyAre bIje divase svAbhAvika nirUpama rUpa viSuvIne hajAra mAMkhaDIvALA sonAnA kamaLa upara besI dezanA ApavA lAgyA, te sAMbhaLIne ane temanuM apUrvI rUpa dekhIne zrotAo dhaNA ja khuzI thayA ! A ja nagaranA madhya bhAgamAM mahApratibhAzALI mAtRdevatAno pratimA hatI, jemA prabhAve samaya zatru paNa pATalIputrane jItavAmAM asamartha nIvaDayA hatA. A prasaMge ( naimittika veSadharI) cAyanA kahevA pramANe jyAre nagaranA lokoe te mAmaDaLa ukhADI nAkhyu tyAre candragupta ane parvataka A baMne jaNAe pATalIputra svAdhIna karyuM. ( tyArapachI A nagaramAM cadragupta rAjA thayA. ) A prakAre aneka cirasmaraNIya viziSTa ghaTanAothI bharelA A nagaranI andara aneka uttama vidyAonA jANukAra purUSo vasatA hatA. temaja smRti, purANa, bharata, vAtsyAyana, cANuyazAstra ( nItizAstra) vagere viziSTa zAsrAmAM kuzaLa purUSonI paNa khAmI na hatI. 8 pariziSTa pamAM viSNuguptanA sthAne cANakayanuM nAma ApyuM che te A pramANe, cANakyo'pi tamAcArya, mithyAduSkatapUrvakam / vanditvA'bhidadhe sAdhu, zikSitA'smi pramannara : // adhaprabhRti yahU bhaktapAnopakaraNAdikam / sAdhunAmupakurute, tadAdeyaM madokasi || Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 1-2] pATalIputrI [183] bahera kaLAnA jANakAra purUSe paNa adhika pramANamAM vasatA hatA. temaja mantravidyA yatra-tatra vidyA vageremAM ane rasavAda, dhAtuvAda, nidhivAda, aMjana prayoga, guTikA prayoga, pAdaprakSepa prAga, ratnaparIkSA, vastu vivA, temaja strI purUSa, hAthI, gheDA, baLada; vagerenA lakSaNe oLakhavAmAM ane indrajALAdi prayoga karavAmAM tevI ja kAvyazAstramAM hozIyAra evA purUSo pUrve ahIyA rahetA hatA. AryarakSitane caude vidyA bhaNavAnuM sthAna A ja hatuM, ahIyAthI bhaNIne (nAnI uMmaramA) caude vidyAmAM pAragAmI thaI pitAnA dazapura nagaramAM gayA hatA. temaja mahAbhavazALI dhanika purUSa ke jeo hAthI hajAra yojana cAle temAM jeTalAM pagalAM paDe te dareka pagalAmAM hajAra hajAra senaiyAM bharI zake evA dhanADhaya purUSa ahIM vasatA hatA. keTalAeka dhanADhaya purUSo te evA hatA ke jeo eka ADhaka pramANa tala vAvavAmAM Ave, ane jyAre te taiyAra thAya tyAre te talanI zigemAMthI jeTalA tala nIkaLe teTalA hajAra senA mahAra pamANu dravyanA svAmI hatI. bIjA keTalAeka evA paNa vaibhavazALI hatA ke jeo comAsAmAM vahetI parvatanI nadInA prabaLa pANInA vegane gAyanA eka divasanA mAkhaNuvaDe pAla bAMdhIne aTakAvavAne samartha hatA eTale ke puSkaLa gekuLonA svAmI hatA. bIjA keTalAka evA zrImate ahIMyA rahetA hatA ke jeo puSkaLa azvasenA rAkhatA hatA. temAM eka divasanA utpanna thayelA uttama nItivaMta ghoDAonA baccAonA aMdha upara rahelA keza vaDe AkhA pATalIputra nagarane vIMTI zake evA samartha hatA ane bIja dhanike evA be prakAranA zAliratna (DAMgara)ne dhAraNa karanArA hatA, jemAMnu pahelA naMbaranuM zAritna judI judI jAtanA zAlibIja (DAMgara)ne utpanna karI zake, ane bIjuM gardanikA nAmanuM je zAlina tene evo prabhAva hato ke tene vAraMvAra laNIye te paNa pharI pharI uge. A pramANe gauDa dezanA muguTa samAna pATalIputra nagarInI TuMkAmAM bInA jaNAvI. bhavya che A bInAne jANIne ane tyAM banelI uttama ghaTanAone dhyAnamAM laine potAnI jIvanasudhAraNane aMge yathAyogya upayoga karI svAtmakalyANa kare e ja hArdika bhAvanA! 9 page lepa lagADha AkAza, pANI vageremAM gamana karI zakAya evo prayAga. www.jainelibrary.o Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna zrI mahAvIra svAmInA zAsamAM thayelA dasa zrAvako [ saMkSipta jIvanakathA ] lekhaka : AcArya mahArAja zrImad vijayapaghasarijI vichinna prabhAvazAli trikAlAbAdhita zrI jainendra darzana, bIjA badhAM darzanamAM - agresara gaNAya che, te sarvAze ghaTita ja che. madhyasthabhAve tamAma vAdIone ucita nyAya te ja ApI zake che, kAraNa te niSpakSapAtI darzana che. jyAM pakSapAta hoya tyAM ucita nyAya devAne adhikAra lagAra paNa TakI zakato nathI. jakSata mAhya tajI ma va jainadarzana saze padArthonI vicAraNA kare che mATe anekAMta darzana; ane apekSikavAdane mAnya rAkhe che tethI syAdAda darzana' tarIke vividha graMthamAM prasiddha che. pIparane jema vadhAre lUMTavAmAM Ave tema te adhika phAyado kare che tema syAdAda darzanane gurUgamathI madhyastha dRSTie vadhune vadhu abhyAsa karavAthI AtmavikAsa pratye bhavya jIvo nirbhayapaNe prayANa karI zake che. Ama karIne pUve-anaMtA bhavya jI siddhi pada pAmyA. (hAla paNa mahAvidehamAM pAme che. ane bhaviSyamAM pAmaze.) ane prabhu mahAvIranA vartamAna zAsanamAM paNa evA aneka dRSTAMta maLI zake che. juo sAdhuomAM-gaNadhara zrI gautamasvAmI, siMha aNagAra, rohaka munivara, atimukata, dhanyakumAra, zAlibhadra, avatI sukumala vagere sAdhvIomAM-caMdanabAlA, mRgAvatI vagere, zrAvakomAM- AnaMda, ra kAmadeva, 3 culanI pitA, 4 surAdeva, 5 cullazataka, kuMDalika, 7 sadAla putra, 8 mahAzataka, 8 naMdinIpitA, 10 tetalIpitA-zaMkha-zataka vagere; ane zrAvikAomAM-revatI, sulasA vagere. temAMthI AnaMda zrAvakAdinA Adarza jIvanamAMthI bhavya zrAvakone Atmonnatino mArga lAdhI zake e irAdAthI, teonA jIvananI TUMka bInA ahIM jaNAvI che. 1 zrI AnaMda zrAvaka jinAlayAdi dharmasthAnothI zobhAyamAna evA vANijyagrAma nAmanA nagaramAM AnaMda nAme mahaddhika vyApArI (zrAvaka) rahetA hatA. te bAra koDa senaiyAnA svAmI hatA. temAMthI temaNe traNa vibhAga pADayA hatA. eka bhAganA cAra koDasenaiyA nidhAnamAM dATelA hatA, bIjA cAra keDa senayA vyAjamAM tathA bAkInA cAra keDa senaiyA vyApAramAM rokelA hatA. temane cAra gokula hatAM. temane nirmala zIla, vinaya, vagere guNone dharanArI zivAnaMda nAme gRhiNI hatI. vANijyagrAmanI bahAra IzAna khUNAmAM chellAga nAmanuM eka parU hatuM. 1 daza hajAra gAyanuM eka gokula gaNavuM. evA cAra gokula (40 hajAra gAya )nAsvAmI hatA, Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apha 1-2 ] deza zrAvako [ 185 ] ahIM AnaMda zrAvakanAM sagA-saMbaMdhijanA ane mitrA rahetAM hatAM. A nagaranI sAmenA bhAgamAM drutapalAza nAmanuM caitya hatuM. tyAM eka vakhata prabhu zrI mahAvIradeva padhAryAM. A avasare vizAla padA maLI. A vAtanI khabara AnaMda zrAvakane paDatAM prabhunA AgamanathI te dhaNA khuzI thaya', ane snAna karI-zuddha cakrane potAnA parivAranI sAthe prabhunI pAse AvyA, ane vaMdana karI ucita sthAne beThA. A avasare prabhue bhavya jIveAnA uddhAra karavA mATe dezanA detAM jaNAvyuM ke~~ bhajalahimmi apAre, dulahaM maNuattaNaMpi jaMtUNaM // tatthavi aNatthAharaNaM, dularha saddhammavararayaNaM // 1 // a --A sauMsAra samudramAM bhaTakatA jIvAne manuSyapaNuM pAmavuM durlabha che, ( kAraNu ke ni`la darzana, jJAna ane cAritranI ArAdhanAthI mukitapada maLI zake che. ane nAdi traNenI samudita ArAdhanA manuSya gatimAM ja thai zake che) temAM paNa ananA nAza karanArU avicchinna prabhAvazAli, trikAlAbAdhita jainadharmAMrUpi (ciMtAmaNi ) ratna maLavu vizeSa durlabha che. jene ciMtAmaNi ratna maLyuM hoya, enAM duHkha dAridrayAdi kA jarUra nAza pAme. ema dharmAMrUpi ciMtAmaNiratnanI ArAdhanA karanArAM bhavya jIvAnAM paNa, A bhavamAM ane parabhavamAM, tamAma duHkho nAza pAme che ane te jarUra vAstavika sukhanAM sAdhanA sevIne akhaDa avyAbAdha parama sukhane anubhava kare che. je durgatimAM jatA jIvAne aTakAve ate sadgati pamADe, te dharma kahevAya. AnA 1 saviratidhama ane 2 dezivarati dharma, e be bheda che. jema jema karmonu bera Te, tema tema jIva dezivarita, sadharati Adi uttama guNAne sAdhI zake che. nirmala tyAgazcamanI ArAdhanA karyA sivAya Atmika guNAnA AvirbhAva thai zakatA nathI, AthI ja tItha karAdi anaMtA mahApurUSoe A paMca mahAvratamaya sarvAMvitinI ArAdhanA karI parama pada meLavyu che. A uttama sarvAti dharma aMgIkAra karavAne asamartha bhavya jIvee yathAzakita dezivarati dharmanI ArAdhanA karavI joie. dezivaratinI nirmUla yAgathI ArAdhanA karanArA bhavya jIvo moDAmAM meADA AThame bhave tA jarUra mukitapaH pAme che. AvI nirdela dezanA sAMbhaLIne AnaMdazrAvakane zraddhAguNura prakaTa thayA. temane khAtrI thai ke prabhudeve je khInA kahI che, te niHza'ka ate sAcI che. pAtAnA mithyAtva zatrune parAjaya thavAthI khuzI thaine temaNe prabhudevane kahyuM: ' huM prabhA, Ape karamAvelo dharma mane rUcyA che, huM cokakasa mAnuM chuM ke--sasAra kedakhAnu che. ane kharUM sukha sarvasayamanI ArAdhanA karavAthI ja malI zake che. paraMtu meAhanIya karmanI tathA. prakAranI eAkSa nahi thayelI hAvAthI hAla huM cAritradhamane aMgIkAra karavAne asamartha chuM. jethI huM bAravratarUpa dezivarati dhane aMgIkAra karavA icchuM chuM.' prabhudeve kahyuM 2 AthI samajavAnu' maLe che ke prabhudezanAnA aneka lAbheAmAM samyagdarzananI prApti paNa thAya. dezanAzravaNathI zraddhApAmelA jIvAnI gaNatrImAM mAnada zrAvakane jarUra gaNavA joie. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka | varSa 4 nahAtu: sevApuriya! mA paddhikaMdho voyantro huM devAnupriya jema sukha upaje tema karA, (AvA uttama krAryamAM) vilaMba karazeA nahi!' pachI AnaMda zrAvake prabhunI pAse AvakanAM bAre vrata agIkAra karyo3 tyArabAda yAgya hitazikSA ApI prabhue kahyuM: 'huM mahAnubhAva, mahApuNyAdaye prApta karelA A dezarita dharmanuM barAbara AradhanA karo!" prabhunI A zikhAmaNu aMgIkAra karIne prabhune vaMdana karIne Ana MdazrAvaka pAtAnA dhare gayA. jane pAtAnI patnI zivAnadAne savA~ badhI khInA jaNAvI eTale teNe paNa deza varita dharmanA svIkAra karyA. dhare AnaMda zrAvakanA vAdhakAra prasaMge upadezaprAsAda vageremAM pramANe vistArathI kahyuM che: zarUAtamAM temaNe prabhunI pAse drividhividhi nAmanA bhAMgAe karIne sthUla jI hiMsAAdakanA tyAga svarUpa pAMce ate aMgIkAra karyA, temAM ceAdhA aNuvratamAM sva (pAtAnI) strI sivAyanI anya enA parihAranA niyama hato. ane uMcAmAM () zakaDa dhUnanAM cAra karADa sAnAmahArA nivAnamAM, cAra karoDa jyAre, cAra karoDa vyApA mAM ena bAra karADa rAkhI zakuM, tethI vadhAre rAkhI zakAya nahi, (2) daza hajAra gAye nu eka gokuLa evAM cAra gAkuLa rAkhI zakuM, (3) eka hunara gADAM ane khetIne mATe pAMcase tuLa ane besavAne mATe cAra vana sakhI ku, etre niyama karyo. kara krizci parimANa vratamAM cAre dizAmAM javA AvavAnA niyama karyAM. (A bInA sAtamA agamAM vistArathI bahuvI che). sAtamA bhegopabhoga vanamAM skUla 8 e bAvIsa abhaya ane khatrIza anatakAya tathA paMdara karmAdAnanA tyAga kayeA. dAtagumAM te jeThImadhanuM lAkaDuM; mana (tekSa cALavA ceALAvavA)mAM zatapAka ane savastrapAka tei; uttana (pIDI)mAM dhauM ane upaleTane piSTa (A); snAnamAM uSNu jalanA mATInA ATha ghaDA pramANu pANI, paheravAnAM vaomAM uparanuM ane nIcenu ema be vo; vilepanamAM, cana, agarU, kapUra ane kuMkuma; krUsamAM puDarIka kamaLa ane mAlatInAM phUla; atrakAramAM nAmAMkita mudrikA (vIMTI) tathA e kuMDaLa; dhUpamAM agarU ane turUka; peya (pIvA lAyaka) AhAramAM maga, caNAM vagere taLIne karetra athavA dhImAM cekhAne taLIne banAvele ce. mAne pravAhI padArtha (rAkhaDI Adi); pakavAmAM ghebara ane khAMDanAM khAna; mAtamAM kalamazAlInA ceAkhA; kaMTheLamAM maga, aDada ane caNAM; dhImAM zarada Rtunu thayeluM gAyanuM ja dhI; zAkamAM mI DI w palavalanuM zAka; madhura paTTAmAM pUNya ka; anAjamAM vaDA vagere; kULamAM kSa rAmalaka mIAM AMbaLAM), jaLamAM AkArAthI paDelu pANI; ane mukhavAsamAM AyaphaLa, lava, elayacI, kaDakela ane kapUra A pAMca pAthethI mizrita takhela; ema upara jaNAvela cIne vAparI zakAya, te sivAya bInaneA tyAga karyo. zrI upasaka dazAMgasUtramAM A khAnA vistArathI jaNAvA che. A pramANe dezavarata dhanI sAdhanA karavAmAM ujamALa banegA aMte patIe cauda varSa sala karyA . eka vakhata madharAte AnaMda zravaka nI gayA, ane A pramANa dharmagna rikA 3 upAsakadazAMgamAM A bAbata vistArathI jaNAvI che. AnuM vistArathI svarUpa zrI zrAvakadhamArikA nAmanA graMthamAM jaNAvyu che, te zerada lAla siMgabhAi ane sA. izvaradAsa tarathI chapAyela che. bheTa tarIke malI zake che. www.janelibrimy.org Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapha 1-2 ] daza zrAvakA [ 17 ] (dharmanuM ciMtavana) karavA lagyA ke-- mahA, rAgadveSa-pramAdamAM mArU jIvana dhaNu vItI gayuM. mATe have jaladI cetIne dharAdhanamAM vizeSa udyama karavA joie, gayelo samaya pAcho meLavI rAkrAtA nathI, mATe hu have mAtra dUra karIne zravakatI agiyArI pratimAnI yathAzakti ArAdhana karI navajanma sala karUM. A pramANe cArIne savAre potAnA kuTu te tathA saga vhAlAMne bela vyAM. temane bhejana vastrAdika vaDe AdarasatkAra karIne tenI samakSa A zrAvake meTA putrane gRhAdine vahITa soMpyuM. tyArabAda pate nIce jaNAvyA mujaba pratimAnuM vana karavA taiyAra thayA. pratimA eTale eka nnatane viziSTa AMbhagraha (pratijJA-niyama). te agiyAra pratimAonuM svarUpa A pramANe samajavu-- 1. samyakatva pratimA--eka mahinA sudhI nila samyagadarzana gugunI sevanA karavI te. A prasa Mge devAbhiyoga. rAbhiyoga, gAbhaSega, balAbhiyoga, gurUnigraha, vRttikAMtAra; A cha AgAra hAA nathI. ane zaMkA, kakSA, vicikitsA, anyadarzani prazaMsA ane anya danione paricaya A pAMca atiyAre (eka jAtanA sAmAnya dA) na lAge tema vartavAnuM huM ya che. 2. vrata pratimA--A pratimA sAdhatI vakhate pahelI pratimAnI kriyA sAdhavAnI jarUra hAya che. te tarapha lakSa rAkhIne e hinA sudhI bhAre vratanI nirmUlana sAdhanA karavI te vrata pratimA kahevAya. AmAM atiyArathI sAvadhAna rahevu joe, ane apavAda pakSa hAya ja nahi. 2. sAmayika pratimA--traNa mahinA sudhI huMmezAM savAra sAMjha nirdaMdra sAmAyikanI sAdhanA karavI te. AmAM pahelo e pratimAnuM anuSThAna cAlu hoya che--ema AgaLa pazu jarUra yAda rAkhavuM ke AgaLa AgaLanI pratimA ArAdhatI vakhate pAchaLa pAchaLanI tamAma pratimAonuM anuSThAna cAlu DaeNAya ja. 4. pauSadha pratimA--dara mahuinAnI e AThama ane e caudasa tathA eka punama ane eka amAsa. ema (dara mahine) cha parvate viSe cAra prakAranA nila pauSadha karavA. ema cAra mahinA sudhI karavu te pauSadha pratimA kaheya. 1. kAyAbaMga pratimA--pAMca mahinA sudhI pahelAM kahyA mujaba cha pavane viSe pauSadha karavA jo e. ane temAM rAte cAre pahera sudhI kAryoAtsaga rahevuM. te kAyotsaga pratibhA kahevAya. A bAbata anya graMthAmAM vizeSa A pramANe kahyuM che ke--A pratimA vRddhana karatI velAe snAna (nhAvA)nA niSedha, divase jyAM ajAza haiAya tyAM bhejana karI zakAya. te kathA bhAjanane tyAga, kaccha bAMdhavAne niSedha, dise brahmacarya pALavuM, tathA rAte apa tithimAM bhAganuM parimANu karavu joie, vaLI patithie pauSadha kriyAmAM rahevA purvaka rAte cauTA vagere sthale kayesa karaca joie. ahIM rAtribhAjana nahi karavAnI sUcanA karI tethI ema samajavuM ke-uttama zrAvakoe aneka jAtanA bAhya ane abhyatara geralAbha jANIne rAtribhojananI jarUra tyAga karavA joie, ane ceAmAsAnA vakhatamAM te te tarapha vadhAre kALajI rAkhavI teie. je kASTha zrAvaka te niyama kAyamame For Private Personal Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [19]. zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [ varSa 4 mATe karavAne samartha na hoya, teoe paNa A pAMcamI pratimAthI mAMDIne te niyama avazya aMgIkAra karavA joIe. 6. brahmacarya pratimA-AnI aMdara cha (6) mahinA sudhI divase ane rAte sarvathA niraticAra brahmacarya dhAraNa karavAnuM hoya che. 7. acitta pratimA-sAta mahinA sudhI sacittane tyAga kare, acitta azana pAna, khAdima, svAdima vApare. 8. AraMbhatyAga pratimA-AmAM ATha mahinA sudhI koI paNa jAtane AraMbha na karI zake. 8. zreSTha pratimA-AmAM pitAnA nekara vagerenI mAraphata paNa AraMbhanA kArya na karAvI zakAya evo niyama nava mahinA sudhI pALavAne heya che. 1. udaSTavarjana pratimA-AmAM pitAnA nimitte bIjAoe je AhAra karyo hoya, te daza mahinA sudhI na lai zakAya. suramuMDasthiti haya, ane zikhA (eTalI) rakhAya. 11. zramaNabhUta pratimA-AmAM astrAthI muMDana karAve athavA leca karAve, eTale mastake keza dhAraNa na karAya. (kezarahita mastaka hevuM joIe.) ane jeharaNa (o) pAtro vagere munirAjanAM upakaraNa rAkhavA joIe. tathA temanI jema eSaNIya anAdi laI zakAya. svajanAdi pratye pite niHsneha nathI jethI gocarInA avasare "paDimApaDivachussa sAvacamsa bhikhuM dehi" ema bolIne kuTuMbamAMthI bhikSA grahaNa kare. e pramANe agiyAra mahinA sudhI dharmapAle te zramaNabhUta pratimA kahevAya, kahyuM che ke khuhamuMDo lopaNa vA, rayaharaNaM uggahaM ja ghettUNaM // samaNabhUo viharai, dhamma kApaNa phAsaMto // 1 // A eka mAsAdi kAla utkRSTa kahyo. ane jadhanya kALa dareka pratimAne aMtarmuhUrta aMtarmahatta paNa kahyo che. ane te maraNa samaye athavA dIkSA levAmAM (te prasaMge) sabhave che. te sivAya nahi. zrI pacAzaka ane pravacanasAroddhAra vageremAM vadhAre bInA varNavI che. A pramANe agiyAre pratimA vahana karatAM pAMca varSa ane pAMca (cha) mahinA thAya che. e agiyAre pratimA ullAsathI karatAM AnaMda zravakanuM zarIra kRza (durbala) thayu. A avasare temaNe arihaMta, siddha sAdhu ane dharmanuM zaraNa aMgIkAra karI anazana grahaNa karyuM. anukrame nirmala pariNAma dhArA vadhatAM vadhatAM avavijJAnAvaraNayane kSayazama thavAthI temane avadhijJAna utpanna thayuM. eka divasa vANijyagrAmanI hAra prabhu mahAvIra cauda hajAra munivarenA parivAra sAthe padhAryA, tyAre prabhune pUchIne, zrI gautama gaNadhara trIjI parisImAM te gAmamAM yathArUci nirdoSa AhAra grahaNa karIne gAmanI vhAra nIkaLatAM kallAka saMnivezanI najIkamAM AvyA, tyAre lokonA mukhathI AnaMda zrAvakanA anazana tapanuM vRttAMta sAMbhaLIne pite te pratyakSa www.jainelibrary.on Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a'ka 1-2] daza zrAvake [ 189] jevA kellAsannivezamAM AvelI pauSadhazAlAmAM AvyA. te vakhate AnaMda zrAvaka gaNadhara gautama mahArAjAne AvatA joine ghaNA ja khUzI thayA. ane bhAvathI vaMdanA namaskAra karI bolyA: "he prabho, AkarI tapasyA karavAthI huM ghaNo durbala thaye chuM, tethI ApanI pAse AvavA asamartha chuM. mATe Apa kRpA karIne ahI yA pAre." AthI gautama svAmI jyAM AnaMda zrAvaka rahelA hatA tyAM AvyA. AnaMda zrAvake vidhipUrvaka vaMdana karI prazna karyoH "he bhagavana, zrAvakane avadhijJAna thAya kharUM? gautamasvAmI bolyA "uttama zrAvakane thAya." tyAre Anada zrAvake kahyuM "mane avadhijJAna thayuM che, huM e jJAnathI uce saudharmadevaloka sudhI, nIce ratnaprabhA pRthvInA le luccaya (lelaka) nAmanA narakAvAsa sudhI tathA tirlDa lavaNa samudrane viSe pUrva, pazcima ane dakSiNamAM pAMcase jana sudhI ane uttara mAM zullahimAcaLa sudhI rUpI padArthonI bIna jANuM chuM." A sAMbhaLIne gautamasvAmIe kahyuM: " he bhaka, gRhasthane avadhijJAna thAya, paNa tame kahyA pramANe evuM moTuM avadhijJAna na thAya, mATe tame mithyAdukRta Apa." AnaMda zrAvake kahyuM ke "he svamina asatya belavAnA prasaMge tema karavuM ucita gaNAya, mATe Ape mithyAkRta deve jAe." te sAMbhaLI gautama mahArAjA zaMkAmAM paDayA, eTale temaNe prabhu pAse jaIne tenuM svarUpa pachayuM. javAbamAM prabhudeve Anada zrAvakanA kahevA mujaba ja jaNAvyuM eTale gautama mahArAje AnaMda zrAvakanI pAse AvIne mithyAduSkata Apyo. dhanya che A mahApurUSone ke jeo AvI uMca keTIne pAmyA chatAM satya vastu samajAtAM namra banI bhUla khamAve che. e pramANe AnaMda zrAvaka 20 varSa sudhI bahu prakAranA zIlavatAdi dharmakRtyanI ArAdhanA karI, chevaTe eka mAsanI salekhanAmAM kAladharma 5 mI saudharma nAmanA pahelA devalokanA arUNa nAmanA vimAnamAM deva thayA. tyAM cAra palyopamanuM AyuSya pUrNa karI, mahAvideha kSetramAM uttara zrAvaka kulamAM janma pAmI, avasare saMyamAdinI sAdhanA karI siddhipada pAmaze vizeSa bInA zrI upAsakadazAMga, vardhamAnadezanA, upadezaprAsAdi grothI jANI levI. 2 zrI kAmadeva zrAvaka caMpAnagarImAM kAmadeva nAmanA eka saMgrahastha rahetA hatA. temane bhadrA nAmanI strI hatI. ane te aDhAra kareDa senaiyAnA svAmI hatA. temAM cha kareDa senaiyA nidhAnamAM, che karoDa vyAjamAM ane cha karoDa vyApAramAM joDAyelA hatA. te cha gokulanA adhipati hatA. A caMpAnagaranI najIkamAM pUrNabhadra nAmanuM caya hatuM, tyAM devAdhideva prabhu mahAvIradeva padhAryA. A khabara sAMbhaLIne kAmadeva zrAvaka khuza thayA. bhune vaMdanA namaskAra karI temaNe prabhunI dezanA sabhaLIne jinadharmanI upara aDaga zraddhA rAkhIne AnaMda zrAvakanI peThe prabhudevanI pAse bAre va aMgIkAra karyA. te pramANe tenI strIe paNa karyuM. ane banne jaNa apUrva ullAsathI vratonI ArAdhanA karI AtmAne nirmala banAvatA hatAM. eka vakhata dharmajAgarikA karavAnA prasaMge kAmadevane AnaMda zrAvakanI je vicAra thaye, jethI temaNe pitAnA moTA putrane kuTuMbanI saMbhALa rAkhavAnI bhalAmaNa karIne pauSadhazAlAmAM AvIne darbhanA saMthArA upara besI prabhudevanuM dhyAna karatAM AnaMda zrAvakanI jema te kAmadeva zrAvaka pratibhAvahana karavA lAgyA. eka vakhata te dhyAnamAM beThA hatA www.jainelibrary Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jana satya prakAza-vizeSAMka [varSa 6 te vakhate saumeM tyAM sudharmA sabhAmAM kAmadevanA dharmazraddhAdi guNonI prazaMsA karI. te para zraddhA nahi rAkhanAra koI deva tenI parIkSA karavA Avyo. te deva devatA, zaktithI (vakilabdhithI) ghaNuM bhayaMkara rUpe nikuvIne kAmadeva, je tu dharmane cheDI nahi de te A taravAranA ghA karIne tArU cha ta ane harI laiza jethI tuM dhyAnathI ghara pIDha bheravIza," A pramANe teNe vA-vAra kahyuM te paNa kamadeva lagAre Dayo nahi. ke dharmazraddhAthI calAyamAna pazu thayA nahi. tAre teNe dhithI lAla banI kAmadevane taravAranA jhATakA mAryA. te paNa te calAyamAna thayA nahi. tyArabAda teNe eka hAthInuM rUpa vikuvyuM, ane kAmadevane kahyuM ke-"he dAMbhika, huM tane suMDhamAM bhAvIne addhara A zamAM uchALIza, ane jyAre tuM pAcho nIce paDIza tyAre paga nIce dabAvane tane kacarI nAMkhIza.' ema kahIne dhaNI e kadathanA karI te paNa zreSThI lagAra paNa calAyamAna thayA nahi. tyArabAda te deve bhayaMkara sapanuM 25 karIne kAmadevane dhamakI ApI. " e vIradhunA dharmane tuM choDI de ane mane namaskAra kara, nahi te huM tane ghaNAM tIvra ThaMsu. mArIne herAna karIza, jethI tuM rokAI rIbAIne maraNa pAma za." toe zeTha calAyamAna thayA nahi, tyAre te sarve temanA zarIrane traNa bharaDA daIne gaLe AkarA DaMkha mAryA. A vedanA paNa zeThe AnaMda pUrvaka sahana karI ane tamAre paNa DagyA nahi. tethI te deva thAka ane chevaTe namaskAra karIne beH "he dharmagrIra, tamane dhanya che. tamArI aDaga zraddhAne me barobara tapAsI che. AthI huM paNuM prabhu mahAvIranA dharmamAM aDaga zraddhALu banyo chuM. mArA dharmagurU tame ja che. sukhaDanA jhADanI jema paropa sahana karIne tame mane samyagdarzana rUpI apUrva sugadha ApI tethI huM tamAro upakAra mAnuM chuM. mArA karelA gunA mApha karajo.' ema kahIne traNa pradakSiNA daine tenA upakArane yAda karatA te deva svasthAne gaye. tyArabAda kAmadeva kAussagga pArIne prabhu mahAvIrane vaMdana karavA gayA, te vakhate prabhudeve bAre parSadAnI samakSa kAmadevane pUchyuM: "he mahAnubhAva, teM Aja rAte mahA bhayaMkara traNa parISaho haiye rAkhIne sahana karyA, ane dharmadhyAnamAM sthiratA rAkhI mera parvatanI jema aDagapaNe vrata jALavyAM, e vAta sAcI che?" kAmadeve kahyuM. "prabhe, Ape kahyuM temaja che.' pachI prabhue A bInA gautamAdi munIzcarone jaNAvIne saMyamamAM svIra karyA. tyAM rahelA sarva lokoe paNa kAmadevanI ghaNI prazaMsA karI prabhunI bhavya dezanA sAMbhaLIne kAmadeva zrAvaka pitAne ghera gayA. temaNe AnaMda zrAvakanI mAphaka agiyAra pratimAo vahana karIne, viza varSa sudhI zrAvaka dharmanI ArAdhanA karI. ane aMte eka mahinAnI salekhanA AdarIne samAdhimaraNa pAmI saudharma deva kanA arUNAbha nAmanA vimAnane viSe te devapaNe unna thayA. tyAM cAra papamanA AyuSyanuM sukha bhogavIne mahAvideha kSetramAM uttama zrAvaka kulamAM janma pAmI cAritranI ArAdhanA karI siddhipada pAmaze. 3 zrI zukalanI pitA. vArANusI nagarImAM cullanI pitA nAme eka gRhastha rahetA hatA. temane ya ma (mA nAmanI strI hatI. te vIsa karoDa dravya (senA hera )nA svAmI hatA. temAMnuM 8 ka. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a'pha 12 ] deza AvakA [ t] nidhAnamAM, teTaluM ja vyAjamAM ane teTalu ja dravya vyApAramAM kratu hatu. te ATha gokulanA svAmI hatA. temaNe prabhu zrI. maha vIradevanI A bhavamAM ane parabhamAM parama kalyANumArI dezanA mAMbhaLIne zrI. AnaMda ane kAmadevanI mUka bhAre to svIkAryAM hatAM. . : eka vakhata potAnA kuTuMbanA bhAta ke dIkarAne soMpIne te patradhArAmAM 19 aMgIkAra karI Atmika bhAvanA bhAvI rahyA hatA, tevAmAM madharAte eka deve hAthamAM savAra thai temane dhamakI ApI 2 TakA, tuM A dharmo tyAga kara, ne tema i kare to nAma nA TIkA gerene taravAthI karI nAkhI. AvAM AkarAM vacana sAMbhaLavA chatAM paNa cukyanIpA lagAra pazu cacamana na thayA. AthI te tene paNa pA yAne zulanISitAnA nAnA, madhyama ane keTA e traNe putrane lAvIne tenI mukha mAravA mAMDayA. pachI traNe putrAne ukaLatA telanA tAvaDAmAM nAMkhyA, ane tenA mAMsa ane AAhI yullanIpitAnA zarIra upara chAMTayA. tepaNu te lagAra paNa calAyamAna thayA nahi. pachI teNe tene varapAra A pramANe kahyuM "huM zravA, te tuM mArA kahevA mujaba dharmano tyAga karIza nahiM, te hamaNAM ja tarI mAtA bhadrA sAryavAhIne bahIM lAvIne tuM nA dekhatAM mAra mArIne tapAvelA tavAmAM nIya, ane temanA mAMsa ane pira nAma zarIranI upara rIya, jethI tAre A kAma pIDA bhogavatAM bhAgavatAM ghaNI muzkelIe mAre maravuM pArI, " A pramANe bahuvara dhama chatAM paNa te dharmAMdhanamAM dila sva. A avasare cullanIpitane vicAra mALo ke A to jI hA bhAsa lAge che. ane khAza traNa putrIne karI nAMkhyA ane te marI mAgIne khAravA te taiyAra tha che, mATe tu paN upAye te pAve tee ane vicAra karI, jevAmAM tene pakaDava.ne hAtha lAMbA karyo tevAmAM te deva uDIne AkAzamAM cAlyo gayo, ane cullanItAnA hAthamAM eka pAMkho . pachI teNe meTa zandethI kebAsa karyo, tevAmAM potAnA putrane zabda mAMnI tenI matA madrAsadI mAM AvI. teNIne kalAsa karavanuM macchu pUchyuM ene curanI pitAe manuSate tamAma bInA jayArI. te mAMnI mAtAe kSu' * OM ma teM kahyuM temAMnuM kaMi kharce banyuM nathI. mane lAge je ke ke mithyAnI rate navI dharIza karava mATe bdhithI tArA putranI jevAM ane mArA jevA phare. banAvIne tema karyuM haze. he putra prabhu zrI. mahAvIranuM pharamAna che ke vratamAM lAgelA doSonI alocanAdi sAdhanA dvArA zuddhi karavI joie. ahIM tane pASaSa vratamAM aticAra lAgyo che, tenI AlocanA karI le.' mAtAnA A vacano sAMbhaLI putra ullAsathI te pramANe karyuM. A prasaMga eje bedha Ape che ke-bharyuM mAtAne petAnA putranA maniyAda tA jarUra kALajI rAkhavI joie. A pachI mulanIpitAnI pI kharI vanaca AnaMda bakanI jIvanacata matI dravathI te pramANe navI. temaNe vakra dharmanI agiyAre pratimA vahI hatI. chevaTe te samAdhipUrvaka kAladharma pAmI pahelA saudharma devane viSe prama nAmanA vimAnamAM cAra cepamana Akhe kaipaNe utpanna thayA. sathI cyavIne te mahAvideha kSetramAM uttama jainadhAmika kulamAM janma pAmI avasare mahA mAkSAli bhAgavatI dIkSAnI ArAdhanA karI akhAnandamaya siddhisthAna pAmaze. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [192] zrI jana satya prakAza-vizeSAMka [varSa : 4 mahAzrAvaka surAdeva vArANasI nagarImAM surAdeva nAmanA eka gRhastha rahetA hatA temane dhanyA nAmanI strI hatI. A surAdevane kAmadevanA jeTalI dravya saMpatti ane gokula hatAM. eka divasa prabhu zrI mahAvIranI dezanA sAMbhaLIne AnaMdAdi mahAzrAvakonI mAphaka prabhunI pAse temaNe bAra vrata aMgIkAra karyA. A vratanuM ullAsathI ArAdhana karatAM, upasarganA prasaMge paNa teNe dharmane raMga choDe nahIM. emane traNa putro hatA. jema kAmadeva zrAvakanA prasaMge banyuM hatuM, tema ahIM paNa eka vakhata ema banyuM ke--koI mithyAdaSTi deve temanA traNa putrane mArI nAMkhavAnI dhamakI ApatAM kahyuM: "he surAdeva, tuM A dharmane choDI de." chatAM paNa zrI surAdeva lagAra paNa calAyamAna thayA nahi. tyAre deve kahyuM "he surAdeva, haju paNa tAre jIvavAnI icchA hoya te jaldI A dharmane choDI de, nahi te huM tArA zarIramAM seLa mahAroga utpanna karIza, jethI tAre ghaNI vedanA bhogavavI paDaze, ane tethI tAre bahu rIbAI rIbAIne maravuM paDaze. devanAM A vacana sAMbhaLIne zrIsuradeve kalAhala karyo je sAMbhaLIne temanI strI banyA AvI pahoMcI. teNIe tamAma khulAso karyo, jethI surAdeva svastha banyA. ahIMthI AgaLanI bInA zrI kAmadevanI mAphaka jANavI. zrI surAdeve zrAvakanI agiyAre pratimA vahana karIne atima samaye zrI AnaMdAdinI mAphaka salekhanAdi karavA pUrvaka samAdhimaraNe maraNa pAmI saudharma devalokanA arUNakAMta nAmanA vimAnamAM devatAi Rddhi meLavI. tyAMnAM devatAI sukho cAra papama sudhI bhogavIne tyAMthI cavIne mahAvideha kSetramAM uttama kulamAM janma pAmI, avasare saMyamAdinI sAdhanA karI paramAnandamaya mekSasukhane pAmaze. 5 mahAzrAvaka culazataka zrI AlaMbhikA nagarImAM culazataka nAmanA eka sadagRhastha rahetA hatA. temane bahulA nAme strI hatI. zrAvaka kAmadevanI mAphaka temane dhanasaMpatti gekula vagere hatAM. prabhuzrI mahAvIradevanI pAse temaNe vrata aMgIkAra karyA hatAM ane zrAvakanI agiyAre pratimAo vahana karI hatI. culana pitAne jema upasarga thayo hato tema ahIM paNa tema thayuM hatuM. temAM taphAvata eTalo hate ke-Ane dharmathI calita karavAne mATe parIkSaka deve tenA putrane upasarga karyo hato eTale deve putrane mAravAnI dhamakI ApI hatI. te paNa te calAyamAna thayA nahi. chevaTe deve kahyuM: "he yuddhazataka, je tuM A dharmane nahi cheDe te tArI aDhAra kroDa senayA pramANu tamAma lakSmIne A nagarInA cauTA Adi sthale vikherI nAMkhIza. je joIne tane ghaNuM Ad raudradhyAna thaze, ane asamAdhi maraNa thaze. A prasaMge culazatake kolAhala karyo, je sAMbhaLI temanI strI bahulAe AvIne satya bInA jaNavI jethI te zAMta thayA. bAkInI bInA zrI AnaMdAdinI mAphaka jANavI. atima samaye zrAvaka culazataka samAdhi maraNa pAmI saudharma devalokanA arUNasiddha vimAnamAM devapaNe cAra palyopamanA AyuvALA deva thayA. tyAMthI cavIne mahAvideha kSetramAM siddhipada pAmaze. 6 mahAzrAvaka kuMDalika kAMpilyapuranI aMdara kaMDakalika nAmanA eka sadagRhastha rahetA hatA. temane puSpamitrA Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** 1-2 ] deza cAlako [ 173 ] nAmanI sI.DI. kAmadevanI mAphaka temane samRddhi ane putro hatAM. pramu hAvIrTanI pAse mAnardinI jema temaNe Anatamaya vAdha aMgIkAra karyo hatA. te eka vakhata madhyamate cetAnI mAvaDImAM pRthvIsika para maLyA. tAM AvIne potAnI nAmAMkita mudrA ane uttarAjaMga ane zakhI pAnanI uttama citavanA karavA lAgyA. A avasare eka daiva prazna thayo. teNe tenAM mudrA ane vadi sAMdhI upaDI AkAzamAM atara rahI A pramANe kahyuM ke" are kuMDhaDaeNAvika, TAla mazi putre karelI dharmaprarUpaNA sArI che, kAraNuM ke temAM vAti kAMI paNa nathI. te ema kahe che ke--jIvA udyama kare, chatAM purUSAnI siddhi thatI nathI, mATe sava bhAva niyata che. zrI vIraprastunI prarUpa sArI nathI, kAraNa ke te ma vagerene svIkAre che. * A pramANe deva kahI rahyo eTale kuMDakAlike yukita pUrNAMka prazna karyo 'he deva, jo ema hAya tA tane A je devatAi Rddhi maLI che te udhamAdika sAdhanAnI sevanAthI maLI ke te vinA maLI ? e huM.' deve rAkhyu: '3 kuDAlA, mAki sAdhanonI madada sivAya huM devatAi ati pAmyo chuM.' kuDAlike karyu. " ne cAdi sAdhano sivAya tane A Rddhi thI rAya te tevA bIndra davene tevI hima vatI nathI! manana vene " tArA (gAzAlAnA) mate devapaNuM malavuM joie, paNa tema te nathI. ane jo tuM ema Iza ke-mane dhamArithI A AhiM marI, te pachI " gAyAtrAno mata mAre che ema tArAthI no prakopa ja .i AthI devanattara ne eke. madra ane uttarAsaga vajra jyAM hatu tyAM mUkIne svasthAne gayA. " keTaleka samaya vItyA bAda prabhu maDhAvIradeva saparivAra padhAryA. A zrInA jANI mAbApa kuMDAlika page cAlIne prabhu devanI pAse AvyA. bhAInI bInA dAvano bhASa jANI. jyAre kaDakAlika prabhunI pAse AvyA tyAre samAmAM prabhue devane ni ttama karavAno bInA jALA pUrvaka temanI prazaMsA karI. zrAvaka DArka e rIte zivarita dharmAMnI caMdra vatI sudhI ArAdhanA karyA bAda prakriyavadana karyuM ane aMte eka gAmanA sauMkhanA rIte sAbhaLyu pAmIte pahelA devakamAM madhvaja vimAnanI dara cAra pApamanA Akhe deva thayA. tyAMthI vIne maDhAvideha kSetramAM pada pAmaro. 7 mahAzrAvaka sAlaputra pelAsapura nagaramAM sadAlaputra nAmanA eka mAtra bAvaka rahetA hatA. te gozAlAnA bhatane mAnatA hatA. temane agnimitrA nAmanI strI hatI. temanI dhanapatti traNa kaDa sonaiyAnI hatI. temAMnuM eka kAnidhAnamAM, teTaluM vyAjamAM tathA teTaluM ja dUgdha vyApAramAM rahetu hatuM. temane eka kuLa tatu temane AdhIna kuMbhAranA pAMcaso dudhanA hatI. A salaputra eka vakhata madharAte azeka vADImAM gAzAlAe kahelA dharmanu dhyAna karatA hatA. A vakhate eka deve prakaTa thaine kahyuM * hai devAnupriya, ahI mahAmAtaNu latAna dulazananA kAraka zrI. ati prabhu padhAraze. tamAre temanI vA vidhi sAcavI kharI lAgaNIthI sevanA karavI. A pramANe be traNavAra kahIne te daiva 33 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 94 ] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [ varSa 4 svargamAM gayA. devanAM A veNu sAMbhaLIne sadA putra vicAryuM ke-teNe kahyA mANe guNAne dhAraNa karanAra bhAre dharmAcarya gAyo che te hI sudhAre padhAro, tyAre ka temane vaMdana karavA jazuM. savAramAM prabhu padhAryAnI khabara paDatAM paravAra sAthe sadAlaputre tyAM AvI vadaMnA karI cegya sthAne besI prabhudevanI dezanA sAMbhaLI. tyArabAda prabhudeve tene te banelI bInAnI batamAM pUnAM "putre te sAcI DhAvAnuM karyuM. pachI prabhune kahai sAlana te deve je kahyuM hatuM te ta gozAkA svAmIne na samajavu. sue karelA A khulAsAthI tene khAtrI thai ke deve kahelA guNA mahAvIra prabhu / ghaTe che. mATe huM temane vadanA rIte pITha phalakAdi vAparavA mATe nimaMtraNa karUM, Ama vicArI teNe vana karI prabhune OM bhavana. A nagaranI jAranA bhaganAM kubakAranI dhRka dUdhanA che, tene viSe tame pITha vagere grahaNa karIne vizA pramANe sara laputranA ja sAMbhaLI te prabhue tama karyuM. eka vakhata sAlaputra zalAmAMthI mATInA sagAne nAka jone prabhue tene pUchyuM ke A vAsaNo camayI banyA tyAre teNe kahyu " vagara maDaeNnanta banyA, mATe huM vane mAnava nathI ke prabhue kahyu * A vAsaNa kAma babrusa cArI jAya to tuM tene zuM kare ke ' sAbaputre kahyuM ke huM tenI tADanA tanA. hananAdi karthanA karU ' eTale prabhue kahyuM huM sAlaputra, tArAM ja vacanathI tuM mane khUza kare che, te pachI tAthI tenA niSedha kAya ja nahi. " prabhudeva kahelA yukitagarbhita vayanAthI te pratimAdha pAmyA, ane teNe vaMdanAdi karI prabhunI pAse bhAre mate trIkAra karyAM. tenI oe paNa tenI mAphaka zrAvaka dharma svIkA sara mUkatA hatA, tyAre vinA bharenane bAre ka A bItA jANIne geAzAlA sadAlaputrane potAnA dharmamAM kheMcavA mATe potAnA pari vAra sAthe tyAM AvyuM. AviAnI madhyamAM potAnAM upakaraNo mUkAte keTalAeka nitavAdIone mAthe jAne madadruputranI pAse javA nIka, sAputra gauzAne Avato joyo, paNa teNe tenA talabhAra paNa Adara satkAra karyo nahi. ane te maunapaNe esI ro. A paristhiti uparathI zAlAne khAtrI ca ke A mahAputra prabhu mahAvIranA dhanA daDharAgI che. teNe vicAyuM ke zrI. mahAvIranA guNAtkIrttana karavAthI mane pIDha kAdi bakSI zakaze. A karavAthI gAmAe kahyuM ke mAlaputra, ahIM mahAmaNuM, bhAgopa, mahAkAryava, mahAdharmakathA ane mahAnirbhrAmaka AvyA hatA ke " hAlaputre pUchyu'. ' devAnupriya, evA kANu che? ' tyAre gozAlAe kahyuM: ' tevA prabhuzrI mahAvIra dhruva che. ' zrAvaka sA"putre kahyuM- kayA kAraNathI te tevI upamAne lAyaka che? - gAthAlAe kahyuM " (1) prabhu mahAvIra anata jJAnAdine dhAraNa karanArA cemAM kaDone ALu pUjya che ane ahiMsA dharmanA prakhara upadezaka che, tethI bamaNuM kaDakAya che. (2) prabhu mahAvIra jyAM kAmAdi bhayaMkara zatruone trAsa vI rahyo che, evI A saMsAra aTavImAM baTakatA. anya vaividha pazuone dharUpa daDe karI sIdhA bhAge cAve che, ane nirmANu pi vADAne pamADe che, mATe mahAgApa kahevAya che. (3) jema sAtha vAha, sathenA mANasane jaMgaanA unmArge jatA aTakAve ane kya nagare pAMcArTa, tema prabhu vana vima kAyAi Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a'ka 1-2] daza zrAvake [195] svarU5 ubhAge jatAM aTakAve che, ane mukitarUpi iSTa nagare pahoMcADe che. mATe mahA sAthe vAta kahevAya che (4) prabhudeva sanmArgathI khasI jatA bhavya chane zAMti bharelAM vacane vaDe sanmArgamAM lAve che, ane saMsAra samudrane pAra pamADe che, tethI dharmakathaka kahevAya che. (5) khalAsI jema nAvamAM besADI nirvatapaNe samudranA sAme kAMThe iSTa nagare pahecADe, tema prabhudeva bhavya jIne dharmarUpa hoDImAM besADI saMsArane pAra pamADe che mATe mahAnirdhAmaka kahe Aya." gozAlAnAM A vacane sAMbhaLI sadRAlaputre tene pUchayuM "he devAnupriya, mArA dharmAcArya sarvajJa prabhu mahAvIranI sAthe tame vAda karavA samartha che?" gozAlAe spaSTa nA kahI. pachI sadalaputre kahyuM "he devAnupriya tame mArA dharmAcAryanA vakhANa kare che tethI ja huM mArA pITha phalakAdi vAparavAnuM tamane nimaMtraNa karuM chuM, paraMtu dharma mAnIne huM nimaMtraNa karatA nathI. tame mArI kuMbhakAranI dukAne jAo ane pITha dine grahaNa karo. tyArabAda gozAle te pramANe karyuM. pachI gozAlaka " A sadAlaputra mahAvIra devano parama dara zrAvaka che, mATe have ahIM rahevuM ucita nathI' ema vicArI bIje thale te cAlyA gayA. eka vakhata sadAtaputra dezavirati dharmanI ArAdhanA karatAM vaida varSe vIyA'tAda, AnaMda vagerenI peThe paiSadha zAlAmAM rahyA hatA. A avasare culanIpitAnI jema temane daivika upasarga thaze, temAM phera eTale ke cothIvAra deve kahyuM ke "jo tuM A dharmane lAga nahi kare te huM tArI A agnimitra strIne jarUra haNIza.' A vacana sAMbhaLI sAlapura kAlAhala karI te devane pakaDavA gayA, tevAmAM deva AkAzamAM uDI gaye. kalAhala sAMbhaLIne agnamitrA AvI ane teNue satya bInA jaNAvI samAdhAna karyuM. aMtima samaye mahAzAvaka saddalaputra eka mAsanI salekhanA karavA pUvaka samAdhimaraNa pAmI sauramaM deva ke arUNurU ca vimAnamAM cAra pApamanA AyuSyavALA deva thayA. tyAMthI AvIne mahAvideha kSetramAM siddhi pada pAmaze. 8 mahAzcavaka mahAzataka rAjagRhI nagarImAM mahAtaka nAme eka gAthApati rahetA hatA. tene re pramukha tera strI hatI. tenI pAse ce vIza kareDa sene jeTalI dhanasaMpatti hatI tene nidhAna, vyAja ane vyA jemAM ATha ATha kareDa ema traNa vibhAge vyavasthita karI hatI. temanI pase ATha ge kula hatAM. dareka stronA pitA taraphathI 5) temane dhaNI phI ane gokula maLyAM hatAM temaNe prabhunI pAse bAra vrato agIkAra karyA hatAM. temAM petAnI nizrA ja vIza kareDa senA ane ATha gekula rAkhI temaNe bAkI (retI pramukha tera tra ena ) dra"nA tyAga karyA hatA. revatI pitAnI zeka upara prabaLa irSAnAva rAkhatI hatI, ethI teNIe pitAnI 12 zeko paikI chane zastrathI ane chane jhera daIne mArI nAMkhI, te tamAma strIonuM dravya te svAdhIne karyuM. ane pote ekalI bega bhegavavA lAgI. A tarapha tIvra AsatinA pariNAme te mAMsa madira ne paNa upayoga karavA lAgI. eka divasa nagarImAM amArI zeSaNa thaI, AthI revatIne mAMsa maLI zakyuM nahi, tyAre teNI e khAnagI rIte pitAnA piyaranA nokaranI pAse maMgAvIne khAvA mADayuM. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [varSa : zrI jana satya prakAzaviroSAMka hA dharmanI ArAdhanA karavAmAM AvyA. tyAM ane me mahAzataka dezavirati dharmanI ArAdhanA karatA karatA cauda varSa vItyA bAda pitAnA vaDila putrane kuTuMbAdine bhAra zeMpIne pauSadhazAlAmAM AvyA. tyAM vidhipUrvaka dharmadhyAna karI rahyA hatA tevAmAM madonmatta revatIe dharmathI calAyamAna karavAne mATe ane bega bhegavavA mATe Akare anukula upasarga karyo, paNa te lagAra paNu dharmadhyAnathI calita na thayA. tyAre revatI thAkIne svasthAne cAlI gaI. temaNe zrAvakanI agiyAre pratimA ane vividha tapanI ArAdhanA karIne AnaMda zrAvanI mAphaka zarIrane zuSka banAvI dIdhuM. avasare zubha dhyAnAdi sAdhanA pratApe temane avadhijJAna prakaTa thayuM. A jJAnathI te lavaNu samudramAM pUrva, dakSiNa ane pazcimamAM eka eka hajAra jana pramANu kSetranI bInA jANavA lAgyA. bAkInI bInA AnaMda zrAvakanI mAphaka jAgRvI. emane eka vakhata revatIe pharIvAra upasarga karyo, tyAre ke dhamAM AvIne te avadhijJAnie kahyuM "he revatI, zA mATe A pramANe cIkaNuM karma bAMdhe che? AvA pApane laIne ja tuM sAta divasamAM ahIMthI marIne pahelI narakamAM upajaza'. pitAnA patinAM A vacana sAMbhaLIne revatI bhaya pAmIne duHkhe divase kADhavA lAgI, ane sAtame divase marIne pahelI narake gai, A arasAmAM zrI mahAvIra prabhu tyAM padhAryA. temaNe mahAzatakane ghera zrI gotamavAmIne mekalIne kahevarAvyuM: "he zrAvaka, tamAre kedhAdinI AlocanA levI joie.' mahAzatake pitAnI bhUla kabUla karI zrI gautamasvAmInI pAse AlecanA lIdhI. chevaTe te eka mAsanI salekhanA karI samAdhimaraNa pAmI saudharma devalokanA arUNAvata saka vimAnamAM deva thayA. tyAM cAra popama sudhI sukha bhogavI tyAMthI AvIne mahAvidehamAM siddhipada pAmaze. he mahAthAvA nadinIpitA zrAvastI nagarImAM naMdInI pitA nAme eka gAthApati rahetA hatA. temane azvinI nAme strI hatI. temanAM kula ane dravya saMpattinA bInA AnaMda zrAvakanI mAphaka jANavI. temaNe prabhunI pAse zrAvakadharma aMgIkAra karyo hato. anukrame teno ArAdhanA karatA karatA jyAre cauda varSa purA thayA, tyAre temaNe putrane kuTuMbane bhAra saMkhe, ane pauSadhazAlAmAM AvI vividha dharmakriyA karavA pUrvaka sarva pratimAnI ArAdhanA karI. chevaTe te samAdhi bharaNe maraNa pAmI ara vimAnamAM devapaNe utpanna thayA. anukrame mahAvidehe siddhipada pAmaze. bAkInI bInA pUrvanI mAphaka jANavI. 10 mahAzrAvaka telIpitA zrAvastI nagarImAM telIpitA nAme eka gAthApati rahetA hatA. temane phAgunI nAme strI hatI. temanI samRddhi ane tratAdinI bInA pUrvanI mAphaka jAgRvI. avasare te pitAnA putrane kuTuMbane bhAra se pI pauSadhazAlAmAM AvIne pratimA vahana karavA lAgyA. A vagere bInA zrI AnaMda zrAvakAdinI mAphaka jANavI. chevaTe atima ArAdhanA karIne bhaDAzrAvaka. telIpitA kIba vimAnamAM deva thayA. tyAM cAra paLepamanuM AyuSya pUruM karIne mahAvideha kSetramAM siddha thaze, Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a 1-2 ]. daza zrAvake [17 ] upasaMhAra A daze zrAvakoe paMdara nA varSanI zarUAtamAM kuTuMbanI tamAma vividha upAdhine tyAga karyo hato. temane deza varatiparyAya vIsa varSa pramANa hatuM eTale teoe nirmala zrAvakadhamanI vIsa varSa sudhI ArAdhanA karI hatI. temaja teo sarva saudharma devalokamAM sarakhA Aukhe devapaNe upajyA hatA. atre upasarga thavAnI bAbatamAM jarUra yAda rAkhavuM ke pahelA, chaDU, navamA ane dazamA e cAra zrAvakane devikAdi upasarge thayA nathI. bAkInA cha zrAvakene upasargo thayA che. pahelA AnaMda zrAvakane sarvalambinidhAna zrI gautamasvAmInI sAthe praznottara thayA. ane DrA zrAvakane devanI sAthe dharmacarcA thai hatI. daze zrAvaka vidhipUrvaka ubhaya TaMka pratikramaNa, triAlapUjana, dAna- zIla-tapa-bhAva gurUbhakti, svAdhyAya, saMyama, jinAjJApAlana, parvadine pauSadhAdi dhArmika kriyA, namaskAra smaraNa, paropakAra, yatanA, sAdharmika vAtsalya, vyavahArazuddhi, rathayAtrA, tIrthayAtrA, upazama, viveka, saMvara, bhASAdisamiti, chae jIvanakAyanI dayA, dhArmika jananI sabata, iMdriyadamana, cAritranI tIvra utkaMThA, saMdhanI upara bahumAna, AgamAdi lakhAvavAM, tortha bhAvanA sadAcAri purUSonAM guNagAna, niMdAnA prasaMgamana rahevuM, AtmasvarUpanI vicAraNA vagere vagere uttama jJAnakriyAgarbhita sadaguNanA pratApe jevI rIte dharmavIra banIne Atmonnati sAdhI gayA, tevI rIte bhavya cha vartana karIne nija guNamaNutAmaya paramapadane pAme e ja hArdika bhAvanA! (vAcakonI anukULatA mATe dasa zrAvaka yaMtra AnI pAchaLa ApyuM che.) jainadharma jagatamAM amAre dharma paripUrNa che e jainane je mata che tenuM harbaTa vorana (H. Warren ) ane perTo (0. Pertoid) samarthana kare che; jainadharmathI vadhAre sAro dharma saMbhavatA nathI, ema pachI mAne che, kAraNa ke bhAvanAtmaka, boddhika ane vyAvahArika-satya dharmanAM e traNa tavenuM e dharmamAM sAmajasya che. paramapurUSa viSe nize (Nietroche )nI bhAvanA jevI zreSTha avanI bhAvanA e dharmamAM che eTale ke jIvanA paripUrNa vikAsanI sRSTApurUSanA jevI bhAvanA che. e dharmamAM ahiMsAdharma bahu dUragAmI che ane bIjA dharmonA sarve nIti niyama karatAM enA ahaMsA dharmanA AcArathI bahu saphaLa pariNAma Ave che. - jainadharma " nAmaka pustaka Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jana satya prakAza daza zrAvakanaMga saMjaka-AcArya mahArAja zrI vijayapaghasurijI mahArAja [ bhagavAna mahAvIranA daza zrAvakanI vigata samajAvatuM koSTaka ] nAma janmabhUmi | panIma dravyakeTI| gokula | upasarga || vimAna nIcenI bInA badhAnI eka sarakhI samajavI 4 | - 1 AnaMda tNa grAma| zavAnaMdA fzavAnaMdA 1 12 | 2 kAmadeva | caMpanagarI 3 calaNI vitA| vAgAramI | syAmAM 4 surAdeva dhanyA 5 culazataka | AlamikA | bahulA 6 kaMDakolika kAMpilyapura] puSpa mAtrA cha sadAyaputra palAsapura | agnimitrA | 8 mahAzataka | rAjagRhI [ revato 8 nadinI pItA | zrAti | azvino 10 tela pItA phAguna arUNuM arUNubha arUNuprabha arUNakAMta arUNasiddha arUNuvraja arUNuci arUNAvata athera 1 badhAe agiyAra pratimA vahI hatI. 2 badhAne dezavirati paryAya 20 varSano hato. 3 badhAe eka mAsanuM Asana karyuM hatuM. 4 badhA pahelA saudharma devalokamAM gayA. 5 badhAnuM devabhavanuM Ayuya cAra palyopamanuM che. eka gokuLa dasa hajAra gaya pramANa jANavuM. strIne kIla zrI kalpasUtra vagerenA ulalekha pramANe bhagavAna mahAvIranA 159000 zrAvakomAM A dasa zrAvako mukhya hatA. A badhA nava tanA jJAtA ane dharmakriyAmAM daDharaMgI hatA. zrI samavAyAMga ane naMdIsUtranA ullekha pramANe A daze zrAvakone savistara paricaya sAtamA aMga zrI upAsakadazAMkasUtramAM Apyo che. www.jainelibrary.on Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka hajAra varSanAM pAdicahno [vIranirvANanA eka hajAra varSanI khAsa khAsa ghaTanAonI yAdI ] 5. rakhIte ane e viSayanI anukULatAne lIdhe vIra narmANa pUrvanI-bha0 mahAvIranA janmathI zarU thatI-ghaTanAothI A lekhane prAraMbha karyo che. amAM khAsa karItebha mahAvIranA jIvanana ghaTanAe ane temano samakAlIna keTalIka vyakitaonI cokakasa ghaTanAe AmAM ApI che. vAcakonI saraLatAnI khatara vIrani Nu pUnI ghaTanA sAthe vIrajanma saMvata ane sAthe sAthe IsvIsana pUrvA saMvata paNa Apela che. ane vIranirvANa pachInI ghaTanAomAM vIranirvANu sa Mvata ane isvIsana pUrvenA savata Apela che. lekhaka : munirAja zrI nyAvijayajI vizeSAMkanI yeAjanA pramaNe jo ke A lekhamAM bha. mahAvIranA nirvANu pachItI A lekhamAM ApelI ghaTanAo sivAyanI bIjI keTalIya ghaTanA evI che ke jene. ullekha karavA jarUrI hatA, paNa eka tA e badhI ghaTanAno ceokkasa sAlavArI nathI maLatI ane bIjI e banAnA ahIM ullekha karavA bahu jarUrI paNa nathI ema dhArIne enA ullekha jatA karyo che. vaLI keTalAka agatyanA prasaMgAnI sAlavArI na maLavA chatAM e prasaMganI mahattAne kAraNe ahIM tenA ullekha karyo che. AmAM keTalAka prasa MgA chuTI paNa gayA haze ! je ghaTanAonA saMvata nathI maLyo tyAM DaeNza (-- )nuM nizAna mUkayuM che. je ghaTanAonA, ahIM Apela sa Mvata nizcita nathI lAgyA tyAM kula (*)nuM nizAna mUkayu che. vIrajanma savata 1 5 19 IsvIsana pUve pa98 kSatriya kuMDamAM bha. mahAvIranA janma bArame divase vamAna nama pADayuM. ghaTanA 593 AmalakI krIDA, devanA upadrava, devAe mahAvIra nAma ApyuM. 591 vamAna kumArane nizALe besAryA, indra ane vamAna kumAranI vacce praznotara thayA. janendra vyAkaraNanI racanA thai. 16-20 582 thI 578 vamAna kumAranu yaze!dA kumArI sAthe lagna. 24 570 vaSa~mAna kumAranAM mAtApitAne svargavAsa, varkIMmAna kumAre viDala bhAI nadIvardhana pAse dIkSAnI anumatI mAgI, na'dIvane For Private Personal Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [20] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [varSa 4 vIrajanma IsvIsana ghaTanA anumatI na ApatAM, be varSa thavA kahyuM. vardhamAna kumAre vaDila bhAInI AjJA mAthe caDAvI. naMdIvardhanano rAjyAbhiSeka thaye. pa68 mAgasara vadi 11 vardhamAna kumAranI dIkSA. govALa ane zUlapANI yakSane upasarga. pa7 caMDakauzika ane kaMbala zaMbalane prasaMga. rAjagRhImAM comAsuM. gazALAne meLApa. gozALAe svayaM bha. mahAvIranI dIkSA lIdhI. 559 prabhu mahAvIranuM aniyata caturmAsa. 558 kurmagrAma jatAM gozALAe talanA choDanA puSpa vene prazna pUcha. kurmagrAmamAM gozALAe vaizyAyana tApasanI mazkarI karI, eTale tApase krodhita thaI tejolesyA mUkI. bha. mahAvIre zItalemyA mUkI gozALAne bacAvyA, ane gozALAnA pUchavAthI tejolesyAne vidhi batAvyuM. kUrmagrAmathI siddhArtha pura jatAM talanA puSpanA chene talanI ziMgamAM utpanna thayelA joyA ane gozALAe niyativAda pitAnA manamAM daDha karyo. pachI gazALe bha. mahAvIrathI juduM paDe ane tejalesyA sAdhI aSTAMganimittanuM jJAna meLavI pitAne sarva tarIke jAhera karyo ane neve mata calAvyuM. bha. mahAvIranuM dazamuM caturmAsa zrAvastimAM thayuM. 557 7bhUmimAM peDhAlagrAmamAM saMgamaka devane upasarga. ane vizAlAmAM caturmAsa. caturmAsa pachI amarendrane prasaMga kauzA khImAM mAgazara vadI ekame anigraha lIdhe. zatAnike caMpAne bhaMga karyo. lagabhaga cha mahinA pachI caMdanabALAnA hAthe bha. mahAvIrane abhigraha pUrNa thatAM bhagavAne pAraNuM karyuM. pachI meMDhIka grAmamAM govALiyAe kAnamAM khIlA nAkhI upasarga karyo. 556 caMpAnagarImAM caturmAsa. 555 vaizAkha zudi dazame RjuvAlukAne tIre bhagavAnane kevaLajJAna thayuM. vaizAkha zudi 11 iMdrabhUti-gautama Adi 11 vidvAna brAhmaNoe 1444 ziSyo sAthe bhagavAna pAse dIkSA lIdhI. te ja divase gaNudharapadanI ane caturvidha saMghanI sthApanA karI. A sAlamAM gaNudharee dvAdazAMgInI racanA karI. rAjA zreNikanuM jaina thavu. prasannacaMdra rAjarSinI dIkSA. AdrakumAranI dIkSA. abhayakumAranI dakSA. zreNikanuM bharaNu. kaNikane rAjyAbhiSeka. magadhanI rAjadhAnI Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 12] eka hajAra varSanAM pAdacihno [201]. vIrajanma IsvIsana ghaTanA saMvata pUrve caMpAnagarImAM sthapAI, keNikanuM vizAlApati ceDA rAjA sAthe yuddha thayuM, jenuM bIjuM nAma "mahAkaMTazIlA " hatuM. 541 jamAlI prathama nihanata thaye. gozALAe bhagavAna upara tejo lesyA mUkI. gozAlAnuM mRtyu thayuM. jaMbUkumArane rAjagRhImAM janma. 539 tiSyagupta bIjo nihanava thaze. buddhadevanuM nirvANu. pradeza rAjAne kezomunine pratibaMdha. pradezanuM jaina thavuM. kezImuni ane gautamasvAmIne saMvAda. kezamunine bha. mahAvIra prarUpita paMca mahAvratane svIkAra. gautama svAmInuM aSTApada upara yAtrArthe gamana ane paMdaraso tApasane pratibaMdha. hAlikane prasaMga. para A vadi amAvAsyAe bha. mahAvIrasvAmInuM apApApurImAM mekSagamana, divALI parvanI zarUAta. avaMtipati caDaprotanuM maraNa. ve ranirvANa saMvata para gautamasvAmIne kArtika zudi ekame kevaLajJAna. avaMtipati caMDa pradhotanI gAdIe pAlakane rAjyAbhiSeka. sudharmAsvAmI gacchAdhipati banyA. jaMbUkumAra AdinI dIkSA. 514 gautamasvAmInuM rAjagRhImAM vaibhAragiri parvata upara nirvANa. sudharmAsvAmIne kevaLajJAnanI prApti. 506 sudhasvAmInuM nirvANa. 505 jaMbusvAmInuM kevaLajJAna. yugapradhAna prabhavasvAmInI dIkSA. 490 zayaMbhavasvAmIno janma.. 466 avaMtipati palakanuM mRtyu. pATalIputramAM udAyI rAjAnuM bharaNuM. 465 naMdavaMzanA prathama naMdanA rAjyane pAra bha. 462 jaMbusvAmInuM nirvANa. daza vastune viccheda. mekSa baMdha thayuM. prabhavasvAmI yugapradhAna thayA. zaryAbhavasvAmInI dIkSA. 456 ratnaprabhasUrie upakeza vaMzanI sthApanA karI. evA lenI utpatti. 455 prathama naMdanuM maraNa, bIjA naMdanuM rAjyArohaNa. 451 prabhavasvAmInuM svargagamana. zayaMbhavasUri yugapradhAna thayA. 445 bIjAnaMdanuM bharaNu ane trIjAnaMdane rAjyAbhiSeka. 44ra yazabhaSNurinI dIkSA. manakamuninI dIkSA zaryAbhavasUrijIe dazavaikAlika sUtra , manakamunine svargavAsa. ain Education International Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 202 ] thI jaina satya prakAza-vizeSAMka [varSa : 160 varanirvANa IsvIsana dhaTanA saMvata, pUrve 4 432 trIjA naMdanuM bharaNa ane cothAne rAjyAbhiSeka. 428 zayaMbhavasUrine svargavAsa. yaze bhadrasUri yugapradhAna 119 403 cothA naMdanuM maraNa ane pAMcamAne rAjyAbhiSeka. 138 387 bhadrabAhusvAmInI dIkSA. 144 382 pAMcamA naMdanuM maraNa ane chaThThAnuM rAjyArehaNa. 146 380 sthUlabhadrajInI dIkSA. 148 378 yazobhadrasUrijInuM svargagamana. saMbhUtivijayajI yugapradhAna. 150 376 chanDrA naMdanuM maraNa. sAtamane rAjyAbhiSeka. 156 370 saMbhativijayarijIne svargavAsa. sAtamA naMdanuM mRtyu AThamAne rAjyAbhiSeka. 366 AThamA naMdanuM maraNa. navamAne rAjyAbhiSeka, bhadrabAhusvAmI yuga pradhAna thayA. pATalIputramAM suprasiddha sUtravAcanA thaI. 170 356 bhadrabAhu svAmInuM svargagamana. sthUlibhadrajI yugapradhAna. 175 345 Arya mahAgirijInI dIkSA. 214 312 avyakta nAmane trIje nihava thaye. 215 311 sthUlibhadrajInuM svargagamana. naMdavaMza nAza. navamA naMdanuM maraNa, maurya sAmrAjyanI sthApanA. Arya mahAgirijInuM yugapradhAnapada paramAMhatapAsaka cANakyamaMtrI thaye. 31. caMdraguptane rAjyAbhiSeka. 306 amitra nAmane ethe nihanava thayo. 221 305 Arya suhastisUrijInI dIkSA. 228 288 gAgeya nAmane pAMcame nihanava tha. 287 caMdraguptanuM mRtyu. biMdusAranuM rAjyArohaNa. 281 gajAgrapada tIrthamAM Arya mahAgirijInuM svargagamana. maMtrI cANa kayanuM anazana pUrvaka svargagamana. 281 Arya sahastIsurijIne yugapradhAnapada. 265 261 bIjA maurya samrATa biMdusAranuM mRtyu. azekane rAjyAbhiSeka. 273 253 azokane bauddhadharmane svIkAra. - avantikumAranI dIkSA. saMpratine janma. 281 245 saMpatine jainadharmane pratibaMdha. tene jainadharmane svIkAra. 216 220 239 245 245 * 1 pAzcAtya vidvAne ane pauya ajaina vidvAnI mAnyatA pramANe I. sa. mU. 298mAM caMdraguptanuM mRtyu thayuM che. A rIte lagabhaga dasa varSanuM aMtara (maurya sAmrAjyane ItihAsa) badhAya maurya rAjAomAM samajavuM. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2] eka hajAra varSanAM pAdacihno [22] 301 320 vIranirvANa IsvIsana ghaTanA saMvata 291 235 Arya sahastIsUrine svargavAsa. 300 224 susthitari ane supratibaharijIthI kaTika gacchanI utpatti. 225 samrATTa azokanu maraNa. yuvarAja saMpratine ujjayinImAM rAjya bhiSeka. dazaratha pATalIputrane rAjA banya. 304 217 dazarathanuM maraNa. saMprati bhAratane sarvesarvA (samrATa) banya. bhAratamAM ane bhAratanI bahAra jainadharmane pracAra. sa pratinA kuTuMbanI dIkSA. - avaMtimAM avatisukumAranA putra jinamaMdira baMdhAvyuM je mahAkALa" tarIke khyAta thayuM. saMpratie zakunI vihArane jIrNo ddhAra karAvyuM. * 317 208 saMpratine svargavAsa. zAlizuka rAjA banyo. tatvArthasUtranA kartA zrI umAsvAmi vAcaka thayA. * 318 208 zAlizunu bharaNuM. devavarmA rAjA thayA. 206 IMdrane nigodanuM svarUpa samajAvanAra ane pannavaNA sUtranA kartA prathama kAlikAcArya aparanA cAmAcArya thayA. - zatadhana ane bRhadratha rAjAe thayA. 323 203 mauvaMzane nA..2 puSyamitra rAjA banya. 325 201 puSyamitrane janadharma upara atyAcAra zarU thayo 327 199 kaliMgapati khAravelanI puSyamitra upara caDhAI. 331 195 kaliMkapati khAravelanI puSyamitra upara bIjI caDhAI. puSyamitrane namAvyo ane tya nI jirti khAravela potAnA dezamAM laI gaye. 2 A gaNanAmAM paNa matabheda che. vicArazreNInA A gAthA - saTThI pAlagaraNNo paNavanasayaM tu hoi nandANaM / aTThasayaM muriyANa tIsa ciya pUsamittassa / / balamisabhANumittANa saTTi varisANi catta nahavANe / taha gaddabhillaraja terasa sagassa cau // AmAM 60 pAlakanAM, 155 naMdanAM, 108 maunAM, 30 pumitranAM, 60 balamitra bhAnumitranAM, 40 navAhananAM, 13 gadaMbhikalanAM, 4 zaka rAjanAM ema kula 470 thAya che. jyAre itihAsavidda munirAja zrI kalyANavijaya tigAlI prakaraNanA AdhAre "gri gar kahI mauryAnAM 160 varSa gaNe che. pAzcAtya vidvAna ane bauddha graMthamAM paNa matabheda che. keTalAka kahe che ke mane 138 varSa rAjakALa che. meM ahIM keTalAka saMvatamAM vicAraNanI madada lIdhI che. "du:Sama kAla bI bamaNu saMdhastotra"mAM paNa mauryanA 108 varSa ja gaNAvI vIra ni saM0 323 sudhInI gaNanA ApI che. (juo padAvalI samuccaya bhA. 1, 50 17.) Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [24] * vInirvANa sata 335 353 372 376 413 414 441 450 453 y 470 484 zrI jaina satya prakAza-vazeSAMka isvIsana pUrve 191 AcArya guNasuMdarasUri yugapradhAna thayA. 174 pRSyamitranuM mallU, mitra-mAnumitra zA thayA. 154 A" susthitasarijhanA samAsa, 15 Dane nigenuM sakSa samAvanAra ane panavAnA karyAM prathama pratrikAyASa para nAna syAmAcara thA ghaTanA [4 213 namonanA rAjakALano prAraMbha. 112 yugapradhAna A sAMDilyanuM svargagamana. 85 kanisarijInuM svayaMgamana priyama dhasara thayA, cha Aya vImitra yugapradhAna thayA. para bhikkakata. saMgamarI pAMcamanA badale sAthe karanAza bhIna kAlikAcArya thayA. yugapradhAna khAya puTAcA yA. pAdaliptasUri thayA. gabillanuM rAjya cAlu. kAlikAyAnI mhena sarasvatI sAdhvInu gardabhilluM apaharaNa karyuM eTale tene yegya zikSA karavA kAlikAcArya sAhideza ( pArisakuLa ) gayA. 69 gabhikSa padabhraSTa thaye--tenuM rAjya gayuM. sarasvatI sA kAva thayo. zakartAnuM rAjye za thayuM. 56 yugapradhAna A magunA svargavAsa zaka rAjyane ata. rAjA vikramAdityanA rAjyane prAraMbha, vikramasavatanA prAraMbha. 42 A khapuTAcArye bauddonA hAthamAMthI zakunikA tInI rakSA karI. DhavAdIra thayA, kumudacaMdranI dIkSA ane AcAyA. AcAya pA pADI kuma siddhasena dikara tarIke khyAta thayA. temAro AgamAne saMskRtamAM utAravAnA irAdAthI navakAra maMtrane saskRtamAM namo'siddhAcAryopAdhyAya sarvasAdhubhyaH bhAvu Avu sUtra banAvyuM. A sathe temane dolata TharAvIne prAyacitta ApyuM. siddhasena divAkare vikramarAjAne pratibAdha karyAM, kalyANama dara stotra thI AvatI pAyanAthanI mUrti pragaTa karI, krime ana dharma svIkAryo. siddhasena surijIe sanmatita, khatrIza batrIzI, nyAya tAra vagere graMtho banAvyA. vikrame zakunikAtIyanA bahAra karAkhyA. (A ghaTanAo vikramanA kALamAM nA chatAM tenA cAma saMvata maLatA no. ) 38 siddhasena divAkarano dakSiNamAM svamA. 488 3 vI. ni. saM0320 ( 40 sa. pU0 206)mAM A AcAya thaI gayAne AgaLa ullekha karyo che. A samaya mATe matabheda heAvAnA kAraNe ahI. phrI illekha karyo che. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2 ] eka hajAra varSanAM pAdacihane [25]. vIranirvANa IsvIsana ghaTanA saMvata 34 vasenasUrijIne janma 484 32 Arya dharma yugapradhAnanuM svargagamana. 30 vajasvAmInA pitA dhanagirinI dIkSA. vajasvAmIne janma. 498 27 Arya samitasUrijIe 500 tApasane pratibadhI dIkSA ApI eTale brahmadIpaka zAkhA nIkaLI. 501 25 vAsenajInI dakSA. 504 22 vajasvAmInI dIkSA 516 10 vajIsvAmInuM AcArya pada. 522 4 ArakSitasUrijIne janma. para5 1 zatruMjaya tIrtha upara upadravanI zarUAta. [ ahIM isvIsana pUrvene kALa samApta thaI ne isvIsanane prAraMbha thAya che. IjIsanamAM ane vikrama saMvatamAM 56 varSanuM aMtara che eTale IsvIsananA AMkaDAmAM 56 umeravAthI vikrama saMvat nizcita thAya che. have pachI AMka isvIsana pUrvane nahIM paNa isvIsanane AMka samaja. ] para 1 isvIsana pUrvane aMta ane isvIsanano prAraMbha. # para6 1 bhISaNa dukALane kAraNe vajasvAmI saMdhane jagannAthapurI laI gayA. tyAMnA bIDha rAjAne pratibadhI jana banAvyo. 530 4 vikramarAjAnuM svargagamana ane dharmAdityane rAjyAbhiSeka. 533 7 yugapradhAna bhadraguptane svargavAsa 544 18 Arya rakSitajInI dIkSA. rohagupta nAme chaThTho nihava thayo. 548 22 vajIsvAmInuM yugapradhAnapada. zrIguptane svargavAsa. - Arya rakSitasUri pUrvanuM jJAna meLavavA vajasvAmI pAse jatA hatA tyAre vacamAM ujjayinImAM temaNe Arya bhadraguptasUrijIne nirmANa karAvyuM. 570 44 dharmAditya rAjAnuM maraNa. bhAIllane rAjyAbhiSeka, para vajIsvAmIe zatruMjayatIrthane upadrava dUra karyo ane jAvaDazAhane upadezI zatruMjayane jIrNoddhAra karAvyo. 581 55 bhAilsanuM maraNa. nAIlanuM rAjyArohaNa. 584 58 bIjI bAra duSkaLIne kALa. goSThAmAhila nAmane sAtame nihanava thaye. vajIsvAmI rathAvartIgiri upara anazana karI svarge gayA. vajusenasUri pATe AvyA. * 584 58 ArakSitasUrie cAra anuyoga judA karyA. 55 18 nAIlanuM maraNa. nAhaDa rAjA thaye. devasUrijIe kaTakamAM pratiSThA karI tene tIrtha sthApyuM. 578 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [20] [varSa : vIranirvANa IsvIsana saMvata 70 bAradukALI samApta. nAgendra, caMdra, nivRtti ane vidyAdharanI dIkSA. 587 71 Arya rakSitarijIno svargavAsa. 605 78 nAhaDanuM maraNa zakasaMvatane prAraMbha. 83 rathavIrapuramAM zivabhUtithI diMgabaranI utpatti (beTikamata sthApana) 617 81 vajasenasUri yugapradhAna thayA. yugapradhAna puSyamitranuM svarga. 920 84 vajasenasUrinuM svargagamana. caMdraga7nI sthApanA. 645 119 vanavAsI gacchanI utpatti. 167 yugapradhAna nAgahastIne svargavAsa. 720 184 trIjA kAlikAcArya thayA. 728 202 ajamera vasyuM. 745 218 yugapradhAna revatImitrane svargavAsa. 770 246 nAgapuramAM vIrasUrijIe naminAthathI pratiSThA karI. 823 287 brahmadIpika, yugapradhAna sihasUrijIne svargavAsa. 827 thI 840 301 thI 314 mathurAmAM skaMdilAcAryuM ane valabhImAM nAgArjunasUrijIe AgamavAcanA karI. (jue pari zaSTa parva). 845 319 valabhIne prathama bhaMga thaya. 884 358 malavAdIe bauddhone jItyA, zatruMjayanI rakSA karI ane nayacakra nAmanA mahAgraMthanI racanA karI. 886 360 caityavAsanI sthApanA, tenuM jora vadhyuM 888 372 anagasena tuM are dIlhI rAjadhAnI sthApI 888 373 yugapradhAna nAgArjunane svargava ma. 878 45ra yugapradhAna bhU dinnasUrine svargavAsa. 980 thI 893 454 thI 467 valabhI i devaddhiga ikSamAzamAge AgamavAcanA karI. kalpasUtrane sabhAmAM vAMcavAnA prAraMbha thayo Alama nAcanAmAM sahAya karanAra e.thA kAlikAcArya ane gaMdharva vadIvetALa zAMti sUrijI thayA. 1000 474 satyamitra AcAryanuM svargagamana. pUrvajJAnane viccheda thayA tathA bAramAM aMga daSTivAdane viccheda thaye. viranirvANanA eka hajAra varSanI mukhya mukhya ghaTanAone A rIte ahIM saMkSe mAM ullekha karyo che. koI khAsa ghaTanA rahI jatI hoya te vidvAne tene AmAM UmerI le evI AzA sAthe A lekha samApta karUM chuM. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2]. eka hajAra varSanAM pAdacihno [20] pariziSTa pariziSTa 1 kaMdilAcAryajI pachI devaddhigaNi kSamAzramaNa sudhImAM cha AcArya yugapradhAne vacamAM thayA che, jemAMnA 1 nA bAjuna ane 2 bhUtadina e be sivAya samaya maLatuM nathI. e cha AcArya A pramANe thayA: 1 himavata, 2 nAgArjuna, 3 geviMda, 4 bhUtadina, 5 lehitya ane 6 dukhagaNi pachI devarkiMga kSamAzramaNa thayA. je benA saMvate maLyA che te AgaLa ApyA che. bAkInA cArane samaya vidvAne pragaTa karaze te lAbha thaze. AvI ja rIte kalpasatramAM vAsvAmI -je vIrani. sa. 584 vikrama saM. 114mAM svarge gayA temanI pachI 2 devaddhiga ikSamAmaNa sudhImAM be ja AcAryone samaya maLe che, bAkI ne maLatuM nathI. te A pramANe cheH arvarakSa, AryapuSyagiri, AryaphAlyumitra, a yaMdhanagiri Ayeza bhUti, Arya 1dra, Arya nakSatra, AryarakSa, AryanAgari, Arya jehIla, AryaviSNu, AryakAlikasUri (prasiddha), Aryasa palita, (Aryabhadra), AryavRddha, Arya saMdhapAlita, Aryahasti, Aryadharma, AryasiMha, Aryadharma, AryasAMDilya ane zrI devaddhigaNi kSamAzramaNa. AmAM AyaMkAlika ane 2 AryasAMDilya A bene samaya maLe che. bAkInAne samaya zodhavAnI jarUra che. pariziSTa 2 himavata theravalImAMthI keTalIka ghaTanAo ahIM ApI che. AmAM banne jAtanI dhaTanAo che: eka te upara lekhamAMnA saMvate sAthe moTA bhatabhedavALI ane bIjI temAM ullekhAI nathI tevI. itihAsagna vidvAnane carcA karatI vakhate himavanta therAvalIkAranI mAnyatA khyAlamAM Ave teTalA mATe ahIM te ghaTanAonI sAlavarI ApI che. vIranirvANu saMvat dhanA 18 zebhanarAyanuM kaliMgamAM rAjyArohaNa, udAyIrAjAe pATalIputra nagara vasAvyuM, Arya jaMbusvAmInuM nirvANa thayuM. cAmuMDarAyane kaliMgamAM rAjyAbhiSeka. AThamAM naMdanI kalaMga para caDhAI. samrATu caMdraguptanuM svargagamana. bindusAranuM rAjyArohaNa. 208 biMdusAranuM svargagamana. azokano rAjyAbhiSeka. 227 kSemarAjanuM kaliMgamAM rAjyArohaNa, samrATa azokanI kaliMga upara caDhAI. 244 azokanuM maraNa. saMpatine pATalIputrane rAjyAdhikAra. 246 saMprati ujajayinI gaye. pATalIputramAM puNyarathane rAjyAdhikAra. 275 vRddharAjanuM kaliMgamAM rAjyArohaNa. 239 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [28] zrIranirvANa savat 280 293 284 300 304 330 354 362 394 395 zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka ghaTanA puSkaramanuM mRtyu. harayana pATIbamAM rAjyAyika uttiyanImAM arAjakatAnuM pravartana, mitra-mAmitranuM ujjayinImAM jyAreLyuM. bhAravela-bisarAyanA rAjyAbhiSeka. gRharathanI hatyA. pATalIputranuM rAjya puSyamitra banne yu . bhikakhurAjanA svargavAsa. vakrarAyanA rAjyAbhiSeka, amitra-bhAnumitranu` maraNu. nabheAvAhana rAjA banyo. vavAnuM gaNu, virAnA rajyAbhiSeka nAvAhanano svargavAsa vihAyanA slamavAsa. vikramarAnano jjayinImAM rAjyAbhiSeka. 410 vIranirvANa savata vikrama savaMta 153 200 202 vAcako joi zakaro ke AmAM matemAM paNa kAra che. pariniSTha A kekha lakhavAmAM nimna dhAnA upayoga karyo che. kalpasUtra sukhAdhikA, paTTAvalI samuccaya bhA. 1, vicArazreNI (jaina sAhitya saMzodhaka ), tapagaccha paTTAvalI ( jaina zve.kA. heralDa ), pariziSTa parva, prabhAvaka caritra bhASAMtara ( pabecanA satita), prAcIna bhArataSarvanuM sAvadhAna ane vIranirvANu vata aura jana kAlagaNanA. A baMdhArAno AbhAra mAnI A piri samApta karyuM chuM. [ varSa 4 ghaTanA 563 ka'dilasarinI pramukhatAmAM muthurAmAM AgamavAcanA. 610 gaDhastisUrie AcAranuM vivaraNa rahyuM. kAra salimUrtinu mathurAmAM svagaMgamana. jJAnane sAra parya khu nANiNI sAraM, janna hiMsA kiMcaNa / ahiMsAsamayaM ya. etAvantaM jJAnInA jJAnane sAra e che ke, te karatA nathI. ahiMsAno siddhAMta paNa viyANiyA || kAinI hiM'sA eTale ja chaeN. trAMga ( mahAkAInA saMcaya) Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjAdhirAja lekhaka:--zrIyuta mAlAbhAI vIracaMda desAi tenI nagarI alakApurI to kae e nAtI; paNa moTA moTA zAsanamA vAto karatA, ke bhAi, annApurI jevI TAya to ekavAra samudra jane be ja annakApurI baneluM rAjagRti ! maganu pratApI pATanagara, enA vaibhavazALI bara vaccethI jyAre bazanA vepArIe petAnA sakriyAne UbhA karyA tyAre samIsAMja thatI jatI hatI. rAjamUrtinA UMcA UMcA prAsAdo para saMdhyA raMgaberaMgI mA karAvI ii hatI ane rAjadaravAje cADiyAM hamaNAM ja AraMbhAyAM hatAM. rAjAjInA bagIcAnAM sUryamUkhI pho tu hamAM ja pUrvI kAM pheravI gayAM hatAM ne rAkhtanu zayAgAma subAvavA dAsIo maMdArapuSpanI mALyo dI jaladI gUthavA harIkAi AdarI. beTI hatI. * joi lIdhI A alakApurI ! thAkayA bhAi, A gAmanA lokothI. sALa sALa ratnaka balamAMthI ekaneAya bhAra ochA na thayeA ! " sAMDhiyA dArIne nagaranA daravAna tarAka pA ratA che. zAhasAgara bhA nagarI paNa nA lagADI rahI hate. cIna tre dUdha dezAvarathI eNe dezabha ApyuM hatuM. kAnanI anujJakha gUthaNI enA para caDhAvI hatI. nakala jone bhalabhalA veparIeM ka tha jatA. sahu ekI avAje kahetAH " bhAi, 2jagRhi ! mAMdAra kadaradAna jarUra maLo,' jA ! paNa zake aA niSphaLa maLyo. janmadinA zAkane to spaSTa kahyuM " AvAM bahumUlya vastro kharIdI prajAne mAthe huM bhAra lAdavA mAgatA nathI. " ane je vastune kharIdavAnI hiMmata khUda rAjAjI na karI zake, e kharIdavAnuM svapnuM paNa khIjo kANu mANI zake ? sAsAgaranI nizAno pAra nahato. e nagarIne ane potAnA nAte kAmate daravAjA bhaNI jato hato. e veLA eka aMe AvI vinaMtI karI : sodAgara, paDIyAra mA ! mArA mAyAne khare karI pAchI Avu kAma e tamArI badhI ratnakano kharIdI thaze. 46 selagara varSe, ane nA A veI lAgI. aMze prazna karyo : pagalI, tArA mAlika kANuM ? ane mArA ratnakabalanI kiMmata tu jANe che?" " mArA mAlika nagarI zAlima mata javAnI mane paravA nathI. kRpA karIne vAra cAbho ! . Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 10 ] zrI jaina anya prakAza-citrAMka [ 5 4 dAsI utAvaLe pagale rAjagRhinA pUrva bhAgamAM Avela vizALa prAsAda taraph cAlI gai. sAgara kalaba kula khAtara hAra Ubho rahyo. thoDIvAramAM to paikI AsI AvatI jaNAI. " sehAccha, padhAro ! amArA mAlikanI mAnuSI Apane bolAve che. khAma jeTa sAya te sAthe rAkhI. " banne, badhe ! ' thAyacheDAgarane A vAsInA velA para vizvAsa nato. chatAM kautuka khAtara e enI pAchaLa cAlye. bhanne jaNA piyALa mAlayanA daravAje AvI pAmyA. zasagare pRthvInAM pA vIdhI nAkhyAM hatAM. ajaba dezamAM karyAM hatA. meTA mAMdhAtAene jyeA hatA; paNa A maDhAyanI sALI ane aa tema e banayaba thai gaye.. AkhA mahAzaya saMgemaramarano hatA. rajeza senAthI sevA hatA. gAMkhamAM na, maNi, mANenu janAma hatuM. jamIna para IrAna-arabastAnamAM paNa alabhya evI jariyAnI jAjama bichAvelI hatI. attaranI sugaMdhathI madhamatI DekA chuvAza DI rahyA hatA, ane saMgItanI dizra ni vAtAvaraNamAM gUMjI rahyA hatA. thAya sAgara eka pachI eka bharaDA vaTAvatA hato ane tenuM bhugaja kAma na kare evuM thayuM te jato hato. dAsa, sImAna no pAra nathI. kaDalAeka ADAmo vAvyA bAda, dAsI ane saudAgara eka vizALa khaMDamAM AvI parI. eka jAjaramAna vRDha zrI ahIM ratnajaDita suvaNuM siddhAsana para beThI hatI. zuM ne khaMDanI raMbhA ! megara cattunI kiMmata karI jANatA hatA. ke A vastu-zaNugAranA mUla mUlavavAmAM magna thai ga|. ba * sAhasadAmajI, zuM rAjA para tamane kAThuM lAgyuM ke na tA pa hiMga ima * mAtAjI. dUra zAyathI jAna-mAlanu tekhama vAtA AzAbho tI AvyA hatA. khUda rAjAjIe paNa mArA mAlanI kadara na karI !" 66 * sAdAgaccha, tyAM ja tamArI bhUla thAya che. amArA rAjAjI potAne prajAnA sevaka p vRddha mAtAe gaNe che. prajAnA paisA AvA zekha pAchaLa vAparavA emane nathI gamatA. potAnA zabdanA cAva karavA mAMDayo. rAjA ane prazna vaccenA hetanuM A dRSyanta hatuM. t mAjI, tyAre amArI mAla kANu kharIde?" " ame chIe ne, sAdAgarajI ! kADhA tamArA mAla. mUla karI tamArA mAlanAM ! " " bhAi, marI pAse vago che. eka ekanI kiMmata zAkha lAkha seniyA che. " * bhalA, keTalI kakhavo che ! are. dAsI jA badhI vahurANIone khAbAvI lAva, emane game e raMga pasaMda karI levAnuM che ! " Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2 ] rAjAdhirAja [21] sodAgara kaMba bahAra kADhIne pahoLI karavA lAgyA. jotajotAmAM 32 strIo AvIne khaDI thaI gaI. zAhadA para te AvanArIonAM rUpa joI ajAI ma. eNe ghaNAM ataHpura joyAM hatAM. baDI bI rAjarANIone mahemAna banyA hatA; paNa A saudarya te eNe kyAMya joyuM nahotuM. dharatI para vasanArI A na hoya. nakakI svarganI apsarAo ! sadA para te kalpanAnA garvamAM DUbI gaye. tyAM te vRddha mAtAe kahyuM: sedArajI ! A ka ba te seLa che, ne mArI vahurANIe 32 che. bIjI seLa lAvo ! " " mAtmajI! bIjI seLa kayAMthI lAvuM ? mArI AkhI delata ane adhI jiMdagI ane te A taiyAra karI che. bIjI maLavI have azakaya che." bhale tyAre, karI nAkhe enA be bhAga, ne vahecI de batrIsene! paheravAnA nahi te paga lUchavAnA kAmamAM te Avaze." mAtAjI, A ratnakaMbalanA be bhAga zuM bole che? eka seya paravatAM kAMTA lAgyA jeTaluM duHkha thAya, tyAM enA para mAre sage hAthe kAtara calAvuM ?" * "dAsI, sedAgarajIne mUdha cUkavI de ! ane tArA hAthe AnA be kakaDA karI batrIsene vaheMcI de! " - dAsIe mUlya cUkavI dIdhAM. nikaMbalanA cIrIne batrIsa kakaDA karyA ne eka eka vahecI dIdho. sedAgara A dazya joI zakatA nahote. AzvaryathI enuM hRdaya kaMbalanI sAthe cIrAI "sadAgarajI, jAo ane dezadeza kaheje ke AvAM ratnakaMbo rAjagRhinA rAjAjI te zuM, paNa tyAMnA sAmAnya gRhastha hAthapaga lUchavAmAM vApare che. jAo, ane be mahArAjA zreNikanI jaya ! " "mAtAjI, tamArA jevAM prajAjanathI ja rAjahi UMcuM che. kharekhara, devonI nagarI alakApurI te koIe AvatAM joI nathI; paNa je jovI hoya te rAjagRhi jajo, e saMdeze huM TheraThera kahIza." vRddha mAtAnA mukha para amIrAtane saMtoSa hataH sedAgaranuM bhavadAridra Aje TaLI gayuM hatuM. (2) nagarazeTha zAlibhadranA divya prasAdane te tIMga daravAjA khUlyo, tyAre vahelI savArane eka kAsada kaMika saMdeza laIne tyAM khaDe hatuM. rAjAjIne e kAsada hatuM, paNa rAjAjInI ene khAsa AjJA hatI ke vahelI savAranI mIThI nIMdaramAM koIne khalela na pahoMcADIza. nagarazeThanAM mAtuzrI bhadrAzeThANIne saMdeza pahoMcADavAmAM AvyuM. are, rAjAne saMdeze ! bhadrAzeThANI sAme pagale AvyAM. saMdeza sAMbhaLe. paNa chevaTe nirAza thaI beyAM : Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [21] zrI jaina satya prakAza-vizeSAMka [varSa : "kAsada, e soLa soLa ratnakaMbala meM kharIdelI paNa mahArAjA zreNikanI nagarInI ATa vadhAravA mArI vahuoe enI sAme cIrIne, paga lUchIne khALamAM pheMkI dIdhI. rAjAjIne kahejo ke bIjI kAmasevA pharamAve !" kAsada namaskAra karI ravAnA thaze. thoDIvAramAM e pAcho pharyo. e saMdeza lAvyA hate, ke khUda rAjAjI hAthInI aMbADIe caDhI nagarazeThanI mulAkAte Ave che. dhanyabhAgya muja rakanA ! Aja A prAsAda rAjAjInA caraNaraje pAvana thavAne. - mAtA bhadrAzeThANIe svAgata mATe AjJA ApI dIdhI. jotajotamAM rAjazAhI svAgatanI saMpUrNa taiyArIo thaI gaI. bhadrAzeThANI prAsAdanI sAtamI maMjIla para ArAma karatA putrane khabara ApavA ane rAjAjInuM svAgata karavA taiyAra thavAnuM kahevA gayAM. nagarazeTha zAlibhadra eka virAbhAsana para ArAma laI rahyA hatA. devAMganA jevI batrIya strIo AsapAsa vIMTaLAI vaLI hatI. keI ucAM attara lagAvatI hatI. keI po DhaLatI hato. koI gIta gAtI hatI. koI nRtya karatI hatI. svarganuM sukha jANe ahIM ja mUta thayuM hatuM. beTA, vadhAmaNI ApavA AvI chuM." bhadrAzeThANue upara AvatAM kahyuM. "zuM che, mAtAjI !" zAlibhade prazna karyo. zuM zAlibhadranuM rUpa! kAmadevane bIjo avatAra! beTA, Aje zreNika mahArAjA ApaNe ghera padhAre che." " mAtAjI, emAM mane zuM pUcho che? tamArI vyavasthAmAM meM kaye divase mAthuM bhAyuM ? zuM zreNika maTe vepArI che? te ene ApaNuM meTI vakhAre utAre Apo." bhadrAzeThANI hasyAM. pAse jaI putranA mastakane saMghatA kahyuM: "beTA, ApaNA rAjAjI Ave che. magadhanA pati mahArAja zreNika padhAre che." "zuM mAtAjI, mAre mAthe paNa rAjA che ?" "hA, beTA !" " tyAre tuM mane kahetI hatI, ke beTA, ahIM ja svarga che. tane kaI rokaToka karanAra nathI. A badhuM tAruM che. tuM svataMtra che. zuM e badhuM khoTuM hatuM ? mAre mAthe paNa rAjA che ?" UMghamAMthI koI saphALe jAgatuM hoya evI dazA zALibhadranI hatI. "beTA, emAM zuM navAI lAge che? sahune mAthe rAjA te hoya ja ne!" "eTale ATaATalI sahayabI chatAM, ezvaryA chatAM badhuM gulAmIthI mizrita ! mAre mAthe rAjA !" duniyAmAM darekane mAthe rAjA hoya, mArA beTA ! pRthvInI vAta te zuM kahuM, vargamAM paNu rAjA hoya che ne !" "zuM tyAre svataMtratA kyAMya paNa nathI?" "avazya che, beTA ! ane te tyAgIpaNAmAM ane ekSaprAptimAM ! paNa ApaNane e. badhuM durlabha." "mA, mArA mAthe rAjA hoya, e vicAra ja mArAM A sukhane duHkhamaya karI nAkhe Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a'pha 1-2 ] zApita [ 213 ] che. pRthvInI vyavasthA karanAra rAjA jeve, zu tyAga ane mekSanI vyavasthA karI batAvanAra kAi rAjAne paNa rAjA, rAjAdhirAja haze ? " hA, evA rAjAdhirAja jarUra che. e potAnA Azraye AvelAne parAdhIna nathI banAvato. svataMtra banAve chaeN. " mA, mAre evA vArmiMganI jAya che. je te parataMtra hiMdu paNa svataMtra manAve! jenuM nAma ! " " prabhu mahAvIra !'' nagarI zAlimAne zArirAja prabhu mahAvIranI evI tAlAvelI lAgI, huM e sUkta gAnuM sanmAna na karI zakyuM. parAdhIna tene kasI hI hatI, je kSa patu zA pAse na rokAtAM e sAtanI maMjIle caDhI gayA. e dahADe rAjAdhirAja pAse javAnA vicAramAM evA gUMthAI gayo ke ene kazuMya na gamyuM, praznanI saMskRtimAM potAnI ada zekhanAra mArAnta zreNika Aje khuba ukAmamAM hatA. zAllibhadranA 4 joi e te ajAyA thai gayA hatA, A badhAmAM e potAnu gaurava joi rahyA hatA. juvAna zAlibhadra potAnI pAsethI jaladI cAlye gayA, enu paNu emane mAruM nAnuM lAgyuM. ( 3 ) kaeNmaLapatranI kedamAM pUrAyela bhamarAne jyAre potAnI sthitinuM bhAna thAya che, tyAre kaThagu lAkaDAne korI kADhanAra enA Da Mkha sahejavAramAM jAgrata thaI jAya che. zAlibhadranI Aje evI sthiti hatI. ene svataMtratA khAnAra Sine nevAnI AAMta nagI hatI. jene kaI prA nathI, mAtra nathI, milakta nathI, siMhAsana nathI ke sainya nathI; te chatAM jagatanA tabAba rAnto karatAM vadhu samaDhiyALA che, evA rAdhizanAM darzana vagara have cena nahatuM. ane e susamaya taratamAM sAMpaDayA. vanapALa khAra lAvyA hatA, ke prabhu mahAvIra najIkanA vanamAM padhAryA che. vagara sukhAsane, eka pazu tekara cAkara vagara, aDavANe page yAdri nAtha paDaSA. je putre kadI jamIna para paga mUkyo nathI, sUno mAtApa so nathI. te mA rIte cahyo jato joI DAhInI mAMkhamAM AMsu barAma mUkyAM. mAtAee apAra vinavaNI karI. patnIe banatu naH tevuM nokaracAkara gherI vaLyAM. dekhata mAkhI maMgu ochuM karavA lAgI. padma kamaLapatranI uMDa cAlaka pArane bhedI pakSe hate. ene kema na zakI zakyuM. AjhAdInA ArkeDanA mArga kAnU. kyAre rekI gayuM che, ke atyAre rakama 1 zAlibhadra zanadhirAjanA caraNe paDa. AjhadInA banne upAsakanAM Ana daivane mAryAM. tAnAra te naranAra ane jagavaMdanIya banI hA ! vana hai. e rAdhirAja prabhune ane e zadhirAjanA ananya upAsaka zAtine 1 sahune zAlibhadranI Rddhi hajo ! tyAganI ne tapanI ! Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmavIra ceTakarAja pUrva bhAratanI zobhA same vila deza te kALe sukhasamRddhithI bharapUra hatA. dharmavIra mahArAjA ceTakanuM tyAre videhamAM zAsana cAlatuM hatuM. temaNe videha dezane dhanadhAnyathI AbAda banAye hate. saMskAra ane sadAcAramAM paNa videhanI prajA bIjA koI deza karatAM utare ema na hatI. ane videha dezanI rAjadhAno vaizAlI nagarI te eka namUnedAra nagarI banelI hatI. tenI zebhA ane vaibhava vilAsanAM sAdhanane samRddha banAvavAmAM videhapatie koI vAtanI bAkI nahotI rAkhI ! mahArAjA ceka jAte licchavI kuLanA kSatriya hatA ane te vakhatanA licchavI rAjAenA te agresara hatA-bIjA badhA nAnA meTA licchavI rAjAe temane uparI tarIke svIkArI jarUra paDatAM temanI salAha ane sucanA meLavI aneka muzkelIomAMthI pAra pAmatA. mahArAjA ceTaka pote paNa potAne sahaja maLelA rAjyane sAcavIne samRddha banAvavAmAM rata rahIne bIjA koInA paNa rAjyane paDAvI levAnI dAnatathI sadA aLagA rahetA. ane A ja guNe temane samagra lIvI rAjavIonA agresarapade-murabbIpade sthApana karyA hatA. mahArAjA ceTakane dharma parAyaNatAne gugu sauthI caDhiyAta hatA. te paramAtmA mahAvIradevanA parama upAsaka banyA hatA. ane temanI dharmazraddhA evI aDaga hatI ke tene koI paNa sagAmAM DagAvI na zakAya. pitAnI A dharmaparAyaNatAnA saMskAra pitAnA kuTuMbIjanomAM ane khAsa karIne pitAnAM saMtAnamAM utare te mATe mahArAjA ceTaka haMmezA prayatnazIla rahetA. jo ke itihAsanA ullekha pramANe. temane eka putra na hatA te aputriyA hatA, paNa temane sAta putrIo hatI ane te badhI putrIone dharmanA saMskAra ApI eka Adarza pitA tarIke potAnI pharaja bajAvI hatI. pitAnA pitA taraphathI maLela dharmasaMskAranA A amUlya vArasAnA pratApe dareka putrIe potAnA pati upara prabhAva pADayuM hatuM e vAtanI itihAsa sAkSI pUre che. mahArAjA ceTake niyama karyo hato ke pitAnI putrInuM pANIgrahaNa ke I paNa paradhamI rAjavI sAthe na karAvavuM. bhale pachI e rAjA game teTalo maTe hoya ke game teTale baLavAna hoya ! pote lIdhelI pratijJAnuM pAlana karavAmAM mahArAjA ceTake keTalIka vakhata vagara netarI Aphata vaherI lIdhI hatI, paNa tethI temanI dharmazraddhA kadI DagI na hatI. game te bhega pitAnI pratijJAnuM pAlana karavAmAM temane eka prakAre AtmasaMtoSa thatuM. A uparAMta, kSatriyacita vIratAmAM mahArAjA ceTaka koithI utare evA na hatA. pitAnI Teka jALavatAM kadI yuddha AvI paDe che tethI kadI pAchI pITha na karatA ke pitAnI vIratAne kalaMka lAge tevI rIte namatuM na ApatA. e eka acUka tIraMdAja-bANAvaLI hatA ane te kALanA bANAvaLIomAM temanI barAbarI karI zake evo bANAvaLI bhAgye ja maLate. temaNe tAkeluM nizAna khAlI jAya e azakaya hatu. mahArAjA ceTakanI sAta putrIomAMnI pAMca putrIonAM lagna judA judA dezanA jainadhamI rAjavIo sAthe thai gayA hatAM ane suSmA ane cilaNA nAmanI be putrIonAM lagna thavA bAkI hatAM. eka vakhata magadhasamra mahArAjA zreNike sujayeSThAnAM rU5 ane ain Education International Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2] dhamavIra ceTakarAja [ 215] gurune prazaMsA sAMbhaLIne ceTakarAja pAse tenuM pitAnA mATe zuM karyuM. A vakhata daramiAna mahArAjA zreNikane haju paramAtmA mahAvIra-devane dharmopadeza maLe nahatA. eTale te haju AhapAsaka thayA na hatA ane mahArAjA ceTaka A vAta jANatA hatA eTale petAnI pratijJA pramANe te pitAnI putrIne temane zI rIte ApI zake? mahArAjA zreNika eka samrATa hatA ane enI sattA ane mahattAne koI pAra nahoto. AvA eka baLavAna rAjavInI mAgaNIne inkAra karavAmAM keTaluM jokhama samAyuM hatuM te ceTakarAja barAbara jANatA hatA. paNa pitAnI pratijJA AgaLa temane bIjA vicAra karavAnA na hatA. temaNe potAnA kuLanI ugratAnA bahAne mahArAjA zreNikanI mAgaNIne inkAra karatAM jaNAvyuM ke " vivAha saMbadha te samAna kuLanI vacce ja zobhe " - zreNika rAjA A uttara sAMbhaLavA taiyAra na hate. tenA gussAe maryAdA mUkI. ane ceTakarAja upara AphatanAM vAdaLo gherAvA mAMDayAM. chatAM ceTakarAjA Dage ema na hatuM. chevaTe abhayakumAranI buddhithI, baLanA badale kaLane upayoga karIne su SThAne meLavavI evo nirNaya che. keTalAka prayatnanA aMte sujayeSThAnA manamAM zreNikane varavAnI vRtti jAgRta thaI. paNa sukkAnI pitAnI DhIlanA kAraNe magadharAja suSThAne badale cillaNAne laIne ravAnA thayA ane te magadhanI sAmrAjJI banI beThI. pitAnI putrI paradharmIne paraNe e ceTakarAjane mana mota samuM hatuM eTale teNe cillaNanA A pagalAne ayogya gayuM ane mahArAjA zreNika sAthe tene saMbaMdha vadhu kaDavo banyA. - 57 cillaNa pitAnA pitAnA manane barAbara jANatI hatI. tene khabara hatI ke ceTakarAjane zreNika pratye vyaktigata aNagamo nathI paNa tenA paradhama paNa pratye aNagame che. vaLI te pote paNa jainadharmanA saMskArone tajavA taiyAra na hatI. chevaTe cillaNanA prayatnathI ane bIjA aneka sagAne lIdhe magadharAja zreNika ahetopAsaka banyA eTale ceTakarAjane ke osarI gayo. te eka dAne duzmana hatuM eTale duzmanAvaTanuM kAraNa dUra thatAM tene mitra banatAM vAra nahotI lAgatI ! tene magadharAja pratye aNagamo jete rahyo ane banne-sasarA jamAI-vacce samAnadhamapaNAnI lAgaNIe snehanA akuro ubhA karyA. pite manathI mAnela patine na meLavI zakI eTale sujayeSThAe bIjA purUSane paraNavAnuM mAMDI vALyuM ane potAnA pitA taraphathI maLelA dharmasaMskAranA baLe saMsArane tyAga karI AtmasAdhanAne mArga lIdho. vakhata jatAM mahArASTra cilaNAne traNa putra thayAH keNika, hala ane vihala. keNikanI ayogya pravRttiothI kaMTALIne temaja tenA kAvAdAvA baMdha thAya te mATe zreNike pitAnI hayAtImAM ja magadhanI gAdIne tyAga karIne kaNikane magadharAja banAvyuM ane hala ane vihalsamAMnA prathamane vIravalaya ane bIjAne secanaka hAthI Apyo. kaNika tuccha svabhAvane hatA. pitAne samagra magadhanuM rAjya maLyA chatAM hasa ane vihalane pitAnA pitAe vIravalaya ane secanaka hAthI ApyA te ene na gamyuM, te game te rIte e beya vastuo laI levA mAgatA hatA, paNa jyAM sudhI mahArAjA zreNika jIvatA hoya tyAM sudhI tema karavAmAM tene DahApaNa na lAgyuM. paNu kALAMtare mahArAjA zreNikanuM maraNa thatAM ja beTAM bahAnAM ubhAM karIne teNe hala Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ra16] zrI jana satya prakAza-vizeSAMka [varSa 4 ane vihalanI pAsethI e be cIjo laI levAno prayatna Adaryo. hala ane vikalpa keNikanI kuTanItithI paricita hatA ane pitAnI zakita ane sthitinuM temane bhAna hatuM, eTale te bane kaNikane sAmane na karatAM potAnA pitAmaha mahArAjA ceTakanI pAse jatA rahyA, ane potAnI badhI paristhitithI temane vAkepha karI pitAnuM rakSaNa karavAnuM kahyuM. koNikanA tuccha svabhAvathI mahArAjA ceTaka suparicita hatA ane tenI IcchAnI ADe avavAmAM sApanA daramAM hAtha nAkhavA jevuM sAhasa hatuM e paNa te sArI rIte jANatA hatA. chatAM zaraNumatarakSaNanI kSatriyavaTanI bhAvanA temanI rageragamAM vahetI hatI. zaraNAgatane jAkAre devAmAM kSatriyavaTane kalaMka lAge ! ane emAMya vaLI A zaraNAgata te pitAnI sagI putrInA putro-potAnA dauhitra ja hatA eTale pachI te vicAravAnuM ja kayAM rahyuM ? eTale temaNe game te Aphata Ave tene saharSa sAmano karavAno nizcaya karI, hala vihalane zaraNa ApI nirbhaya karyA. - A tarapha kaNikane khabara paDI ke hala ane vihale potAnA pitAmaha ceTakarAjanuM zaraNa svIkAryuM che tyAre tenA gussAne pAra na rahyo. te eka avicArI rAjavI hatA, eTale pitAnA najIvA svAInI khAtara paNa yuddha vaherI letAM, hajAre prANonA nAzane ke pitAnI nirdoSa prajAnA apAra nukazAnane tene vicAra na Avyo. teNe ceTaka mahArAjA sAme-petAnA pitAmahano ja sAme-yuddha jAhera karyuM ane eka divasa te vaizAlInA pAdaramAM lAvalazkara sAthe AvI pahoMcyuM. mahArAjA ceka A vakhate vRddha thayA hatA-jIvananI chellI vIsImAMthI te pasAra thatA hatA. chatAM tenAM zUrAtana ane zakitamAM haju eTa nahotI AvI, kSatriyavaTanuM zeNita tenI nasomAM hajuya vega pUrvaka vahetuM hatuM. pitAnI tIraMdAjI upara tene hajuya aTala vizvAsa hatuM. ane pitAnA eka ja bANe keNika bhUmicATate thaze tenI temane khAtrI hatI. paNa yuddhabhUmimAM AvatAM ja temanA manamAM ajaya palaTo thaI gaye. Ajane yuddhadevatA jANe mAnavasaMhArane dhikakAra na hoya tema temane A yuddha pratye sakhta aNagamo jAgye. atyAra sudhI, yuddha ane jaya-parAjayanA maNakA pheravatuM mana bilakula aMtarmukha banI gayuM, ane AtmasAdhanA ne AtmazuddhinA maNakA pheravavA lAgyuM. jemAM ATaATalA nirdoSa prANIone saMhAra thAya te yuddha ane te yuddhanA nimittabhUta rAjaya tarapha temane sakhta aNagame jAge. -ane eka subhAgI paLe temaNe za nIcAM mUkIne Atmadamana karIne A pArthiva zarIrane aMta ANavAne nirNaya karyo. temaNe aNusaNa AdaryuM ane jyAM yuddhabhUminA lADalomAM Akta ane rAMdra dhyAnanI saMbhAvanA hatI tyAM dharmadhyAnanI nIsaraNIe caDhIne pitAnA AtmAnuM sAdhana karI ene AtmA paraloka prayANa karI gayo. A rIte dharmavIra mahArAjA ceTake pitAnA prANanA bhoge hajAre nirdoSa jIvane saMhAra aTakAvyo ! ane prabhu mahAvIranI ahiMsAne jayajayakAra thayo! mudraka : caMdrazaMkara umAzaMkara zukala, prakAzaka : cImanalAla gokaLadAsa zAha, mudraNasthAna : yugadharma mudraNAlaya salApasa kesa reDa amadAvAda, prakAzanasthAna : zrI jainadharma satyaprakAzaka samiti kAryAlaya, jesiMgabhAInI vADI, ghIkAMTa, amadAvAda. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SHRI JAINA SATYA PRAKASHA 1 To a zrI jainatyaprakAzaka samitinI sthApanA ane akhila bhAratIya jaina zvetAMbara mUrtipUjaka sunilana karAva. DarAva dasamA ApaNuM parama pavitra pUjya zrA tathA tIrmAdi upara thatA A pinA samAdhAnane aMge (1) AcArya mahArAja zrImata sAgarA naMdasarijha (2) AcArya mahArAja zrImad vijayabhadhdhisarijha () abhyAsajI mahArAja zrI lAvaNyavijayajI (vartamAnamAM zrI vijaya lAvaNyasUrijI) (4) munirAja zrI vidyAvijaya (5) munirAja bI darzanavijayajInI maMDaLI nImI che. te maMDaLIne te kArya niSabhAvalI taiyAra karI zarU karavuM ane bIjA sarva sAdhuone be bAbatamAM yogya madada jarUra karavI. temaja e maLIne joitI sahAya ApavA zrAvakone preraNA ane upadeza Apa." | 'amadAvAda: Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyaprakAza * cImanalAla gokaLadAsa zAha : kramAMka 39 : : e ke 3 www.jainelibrary.o Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 zrI sarIzvarasaptatikA 2 serIsA tIrthanuM prAcIna vana jaina zAsanamAM itihAsa ane 5 tArAta khelanI ciThTha zrI jaina satya prakAza (mali patra) vi-Sa-ca-dazana Agama pramANunuM sthAna dukha vacara 2 pAMca pANDavoMko guphA dIpAlika jJAnapaMcamI huM naminAtha stuti vATa nagarInA kAcAnaka zalAlekha 11 jaina mUrti nirmANu kaLA 16 vizeSAMkane satkAra : * A. ma. zrI vijayapadmasUrijI 27 mu ma. bI. blyUvica 219 . sarvajJAnanApAka A. bha. zrI vizvadhAmezvara . . zrI. namo bana 232 jJA, ma, pravIndranI pa muM. ma. zrI gaviyaMvara : :40 244 zrI. kesarIcIrAcaMda verI mu. ma. zrI. vAcaspativijaya : 245 : :46 : 251 254 mu. ma. zro nyAvijaya zrI. pa. bhagavAnadAsa jen * 24 : 228 sthAnika grAhakone AveluM bAkI amadAvAdanA sthAnika-je grAhaka bhAinuM lavAjama che teo amAre! mANasa Ave tyAre tene lavAjama ApIne AbhArI kare ! ~~~ pU. munirAjone vijJapti A beMka pacyA pachI, Ava ke khara mAM paramAM mAsa pUrU thaze. tethI vihAra daramyAna mAsika vakhatasara ane TaMkANAsara paDhoMcADI zakAya te mATe dareka agrejI mahinAnI teramI tArIkha pahelAM, vispAnI skara ane bAta kare tevI vyavasthA karavA sau ja. munivarone vijJAna che. lavAjama bahAragAma 2ma phikka sthAnika -Ta chUTake ka-Tu-d mudraka : cadrazaMkara umArAkara zukala, prakAraka : cImanalAla gokaLadAsa zAha, mudrasthAna : yugadharma mudraNAlaya salApeAsa krosa roDa amadAvAda, prakAzanasthAne " zrI dhUma satyaprakAzaka samiti kAryAlaya, jaizigabhAInI vADI, ghIkAMTA, amadAvAda. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Namo tthu NaM bhagavao mahAvIrassa siri rAyanayaramajhe, saMmIliya savvasAhusaMmaiyaM / pattaM mAsiyameyaM, bhavvANa maggaya visayaM // 1 // zrI jaina satya prakAza pustaka 4 : 3bhais 38: aMka 3 vimasa10 1984 : Aso vadI 7 pI2 saya 2494 zanivAra :sana 1938 okaTobara 15 zrIsUrIzvarasaptatikA (zrI AcAryapadastotrAparAbhidhAnA) kartA-AcArya mahArAja zrI vijayapadmasUrijI // AryAvRttam // paNamiya paramANaMde, patthANe NemisarigurucaraNe / sirisiddhacakkapagarya, AyariyapayatthavaM kuNami // 1 // paMcAyAravihANe, dakkhe bhaviyANa te payAsaMte / bvAiyaviNNANe, te Ayarie paNivayAmi / / 2 / / ditte varasaMhaNaNe, varasaMThANe pamAyaparihINe / saMdhuNNaivihikusale, sabvAyarie saremi sayA // 3 // NAsiyakasAyapayare, karaNadamaNasAvahANathirahiyae / NavasIlaguttikalie, te sUrigaNe thuNAmi sayA // 4 // paNasamiitiguttihare, mahabvayAyArasAhage suhae / barajAikulAiguNe, Nica jhAemi sUriMde // 5 // Agacchenja saI je, daTTaNaM goyamAijugapavarA / / tArisapaDirUvaguNe, bhANusamANappayAvar3e // 6 // sAyarasamagaMbhIre, amiyasarisavayaNarayaNavaravayaNe / dhIre buddhiNihANe, sarI varadesaNe baMde // 7 // jugavaraNANasamANa, viNNANaM jesi sohae viulaM / te somAhiyasaMtI, aparissAvAvikatthe ya // 8 // vivihAbhiggahaNirae, gaNaTrasaMgahavihAyage viire| ayale pasaMtabhAve, jaidhammArAhage vaMde // 9 // Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 218] zrI jaina satya prakAza khaNabhaMgura dehAI, hoja Na saraNaM bhavammi rAmAI | duhakhANI saMsAro, ego gamaNAgamaM kujjA // 10 // baMdhai ego appA, bhuMjai kammAi No paro bhAgI / deho aNNo jIvo, evaM varabhAvipa vaMde // 11 // kAyA asuiNikeyaM, micchattAI tahA savA bhaNiyA / samipasamuha, saMvaramaraNo bArasameo va tayo, NivasacivakammaNijarAkaraNaM / muNecoat / / 12 / / codasarajjupamANo Dhoo jIvAiparikalio // 13 // sulahaM cakkittAI, sammattaM dullahaM jiNAhoso | so ceva dhammadaMsI, evaM suhabhAvaNA parya subhASaNA harI // 14 // seviyagurukulavAse, jiyaNidde desakAlabhAvaNNe / AsaNNalaDiDe paMde sarIsare sayayaM / / 15 / / uvaNayaNaya uNe, nigamAharaNappa hANataNe / suttasthavihiNNavare, thiraparivADI aNAsI // 26 // gahaNAsevaNasikvA payANakusale navINasImANaM / jiyapari se samayaNNe, vaMde gIyatthavacchale // 17 // pisIle, aDavihagaNisaMpayAsamAiNe / AyaraNAivisiTThe, vihiNA yarie paNivayAmi // 28 // viSNAya vivibhAse, gacche suhasAraNAivihidakkhe | ruinANasaMjamatave, ujjutte Namami sUriMde / / 19 / / vArasapaDimAvAhI, rakkhiyavayacattapAvaganiyANe / vijiyaparIsaha seNe. codasajiyabheyatANayare // 20 // vayaNAvastayalesA, bhAsA chaddosa daviya saMbohe / vivi saNApasatte, bhayamayaviyale pasuhasatte // 21 // aDaguruguNaddhipaNa, aDavihadaMsaNacarittanANaDe / jo gaMgaNuogahare, kammaNe navavikalpavihAre, tanuSayale niyANaparihArI / siddhiddiTThihare // 22 // viNaNaM / / 23 / / pricaaii| visA // 24 // navabheyabaMbhacere, varI uvavAyAsaMvaraNA- kilesa hAsAichakka vaMdAmi dasavihalAmAyArI, samAhisaMpatta solasasamAhibheyA, saNasuddhiparUvarga apaDisevI / muNidhamma vijaya veyA vaNNe'pyaparihArI // 25 // goga, payodaparisohie mhaapnnye| mihipaDimayyakiriyA, ThApasavyayANapare // 26 // pAyacchiogI, vagaraNavaradesaNAmahAkusale / tapabhAvaNamaNipaDimA niruvage Namami sarivare // 27 // [ apUrNa ] [ 4 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI serIsA tIrthanuM prAcIna stavana pAka--munirAja zrI jaya vijayaMka zrI 'rAdhanapuramAM - akhIdezInI pALa 'mAM hastalikhita jJAnasa DAra ame sa. 1990 nuM cAmAsu karela, te vakhate tyAMnI " ti lAvaNyavijayajI jaina jJAnabha'DAra e nAmanA tapAsyA hateA. temAMthI, prasiddha kravi * zAsamaye ' vi. sa0 1512 mAM racela A stavananI hastalikhita prati maLI AvatAM tenI nakala . prAcIna kALanI utpatti Adi jANavAnI karAvI lIdhI hatI. ' serIsA ' tI'nI icchA rAkhanArAone upayAgI thaze ema jANIne A stavanane prasiddha karAyu che. tyAMnI e mUttinuM lADaNa vADhaNa pArzvanAtha " ane e gAmanuM " sarIsA nAma krama paDayuM ? tathAe kALamAM A tInA keTalA mahimA hatA ? e vagere hakIkatA A stavanamAMthI maLI Ave che. .* -sa'pAdaka serisA pArzva jina stavana svAmi seAhAkara zrIserIsae, pAsa jiMgresara lADaNa dIsaA; dIsaNe lADaNa pAsa paragaTa puhiya paratA pUgye, sevatAM sapati muvi pati sabala sadara ghuLe / e athava mUrita sakala sRti smAdi koI na jAlu', ma suNIya vANI yi ANI sadagurU ema vakhANue / 1 / / vidyA sAgara koI gurU bAbIyA, paMca sayAM syuM vaDa+ vizrAmiyA; vizrAmiyA thaki na kAMtithI sadagurU pADaca, tema dAI celA puNya velA mitriya mane Aloca / gurUrAja pothI pitru anethI na mukriM kAraNa krisyuM ?, ika vAra ApaNu joiscee cuiM kautuka mani vasyuM| 2 / / 3 reDhI. 1 vaDa nIce. jainakrAMti eTale dhaNu karIne ayAdhyA nagarI. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 220 ] zrI jaina satya prakAza [14 avasari eNi gurU bAhira gayA, pustaka choDI deI celA rahyA; daI rahyA celA cheDI pustaka hasti Ave harakhae. cheDatAM chAne prathama pAne maMtra nayaNe nirakhae. bAvanna vIra taNuM AkarSaNa seI maMtra ridaya dharyo, bAMdhio pustaka vegi leI kari gurUne bhaya hiyaDe dharyo : 3 AvyA sadagurU Avazyaka kare, pirisI puhatI nidrA aNusare; anusare nidrA sugurU velA deI celA tava maLyA, jaI rahyA pAse mani vimAse maMtra kelavii kalA | eka rahyo sAdhaka eka ArAdhaka maMtra jApa jagAvIyA, jhalahA~ teje ridaya heje vIrabAvana AvIyA pAjA bole bAvana vIra vicakSaNa, kahe kuNi kAraNi ama samaryA ghaNA; kuNa kAji samaryA kaho celA vIra bolyA tava IsyuM, nahi kAja celA citoM have kasyo uttara ApajyuM ! e nagara moTuM eka khoTuM nahIM jina prAsAda e, tumeM jaIne kAMtI thakI lyA parihara paramAda e che 5 che jAM nahiM vAse kalijagi kukaDA, kAja kareDhuM paDe nahi TukaDA; nahi TukaDA Ima kahI AlyA vegi vIra calAviyA, prAsAda pratimA raMgamaMDapa thaMbha thira leI AviyA | vaDa sirama viNAyaga bAhira beThAM isI moTI mAMDaNI, sAtamI bhUmi jAma hRi jAgiyA gurU gadhaNI / 6 / gaNi vahetA dIse thaMbhalA, mUrati moTI maMDapa atibhAlA; ati bhalA maMDapa ane murati yaNi java dIThI ghaNI, manI jhaMkha peThI thayA beThA nayaNe nAThI nidraDI ! ja kakaDA nahIM bese tyAM sudhI ame kAma karazu, prAtaHkAlamAM kakaDA belaze eTale ame cAlyA jaIzuM. 5 vaDalAnI TocathI paNa UMcI evI mATI mAMDaNI. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI erIsA tIrthanuM stavana [ 221 ] eka 3 ] e jaIne kAMtI thakI lAvyA vIra jina prAsAda, uMdhyA na celA rahyA pelA upane viSavAda e che 7 sahagurU samarI catura cakesarI, paragaTa puratI tava paramesarI; paramezvarI tava pragaTa AvI gurU suNAvI vAtaDI, prAsAda karatA vIra vAre hajI che bahu rAtaDI ! e mUDha celA mani na jANe huMtye pleccha mahAkulI, tiNi dhamathAnika huMse ceDAM deva tuma kahII valI ! 8 . nAma cakesarI kukaDA kArimA, vAsyA vege praha ugata samA; praha sameM ugate jasyA vAse tisyA vAsvA kukaDA, te suNIya sAda sohAmaNuM taba vIra na rahyA TukaDA ekahAthi biMba cheDI thaMbhA mAni mahiyali meliyAM, bAvana vIre vacana pAlyAM suNo suNa sAheliyAM che 9 | viNa gurU vacane viraja sadhiyA, vaDa uce karI celA bAMdhiyA; bAMdhiyA celA kahe cakesari gurU adhika tame kAM thayA ?, huM devI kevI lAja lepI chUTa have kima gRhyA ? gurU pAya bAmeM sIsa nAme doI kara tava joDiyA, gurU dayA ANi deva jANI daya celA chaDiyA | 10 | mUrati mUlagIti tihAM cAle nahIM, sovana mUrati tihAM cAle nahIM; cAle nahIM vili mUlanAyaka saMgha sahu vimAsae,0 dina ketale gurU avara AvyA avara maMtra upAsa e. bhaliM bhAvi bhario dhyAna dharie dharaNupati dhari Avio, Asa pAmI sIsa nAmI pAsa pratimA lAvio | 11 nA thApI pratimA pAsanI laDee11, pAsa pAyAle jAvA DolaMe; Dolee pratimA nAgapUjA2 navi rahuM chuM te vinA, 6 cakezvarI devIe, savAramAM kukaDA bole che te kukaDAne avAja karAvyuM. 7 eka sAthe. 8 jamIna upara. 9 jarA paNu-samULagI. 10 ciMtAmAM paDe. 11 jhule che-khulyA kare che. 12 nAgakumAra devanI pUjA Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 222 ] zrI jaina satya prakAza [vara 1 lakha leka dekheM sahu pioM nAma loDaNa thApanA | sa rayaNi dahaM13 dekhI bIhaM maMtra baliM gurU thira karI, e navaNa pANI vivara jANI khAla gayA tava vIsarI 12 | aMtara evaDe serI sAMkaDI. nayarI kahetI serIsAM kaDI; sAMkaDI zerI tava vahetI nayara nava jayaNa bArahuM, e vAsanuM maMDANa meTuM varNamAM te sI kahuM? Ima kAla bhA nagara ghaTiyAM puhavI khoTI isI paDI, evaDo aMtara eha paraMtara juo serisAM kaDI 13 . pitI (pakhI) pratimA cAra sehAmaNI, leDaNa mUrati ati raLiyAmaNI; raliyAmaNi prabhu pAsa pratimA dekhatAM mana ulhasuM, e sa(bha)matI bhamatAM joItAM mujha harakha bhari hiya hase tuM vizvanAyaka mugati dAyaka dhyAna tujha lIna rahe, huM mUDha mUrakha mAnavI guNa pAra tArA kima la9 / 14 II pisa kalyANa dasamI dihADe mahimA mahiyali pAsa dikhADee 17, dikhADe e prabhu pAsa pratimA saMdha Ave ulaTayA, dhvaja pUja maMgala AratI teNi pApa pUra seve ghaTayAM kevA relA snAnanuM pANI mahArAje sthira karI , 13 divase. 14 kavi kahe che-laDatA-jhulatI mUttine maMtrabaLathI gurU mahArAje sthira karI, te vakhate aneka mANase pUjA karavA mATe karelA snAnanuM pANI khALane nAnakaDu kANu samajIne tene bhulI jaIne (pANI dhaNu hovAthI) AkhI zerImAM phelAI gayuM. te nagarI bAra yejana lAMbI, nava yojana pahoLI (kavinA kahevA pramANe ) hatI ane zrI pArzvanAtha prabhunA maMdiravALI zerI sAMkaDI hatI. ghaNA mANasanA mukhathI zerI sAMkaDI evA zabdo nIkaLavAthI e sthAnanuM nAma "zerIsAM" prasiddha thaI gayuM, je Aja sudhI cAlu che. 15 zrI pArzvaprabhunA maMdiravALe vAsa-mahola-zerI bahu merI che, tenuM varNana kavi kahe che ke huM zI rIte karI zake ? 16 tanmayaktatpara 17 poSa vadi 10-janma kalyANakane divase adhiSThAyaka devo lokone A mahimA-camatkAra dekhADe che. mUrtine Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 3 ) zrI serIsA tIrthanuM stavana [ rara3 ] saMvata pannara bAsaThe prasAda lerisA taNI, lAvaNyasamaya so Adi bole nAme jinatribhuvana dhaNI 15 serisA pAnAtha jinastavana samAptama iti zrI serIsApAWjinastavana saMpUrNa likhita ca gaNijIvavijayenA [ zrImAna jinaprabhasUrijIe "vividhatIrtha 95 nAmanA graMtha vi. saM. 1345mAM zarU karIne 1389 lagabhagamAM pUrNa karela che. A tIrthakalpamAM zrI ayothAne kalpa Apelo che, tenI aMdara "serIsA" tIrthanuM thoDuM varNana ApeluM che. serIsA' tIrthanI utpatti, A stavanamAM ApelI che tenA karatAM judI ja rIte varNavelI che. te jovA IcchanAre vaDodarAthI pragaTa thatuM hatuM te "vividhavicAramAlA" u dhamaMja'mAM sana 1929nA varSamAM pragaTa thayela "serIsA" nAmane bhAre lekha je joIe. 'tIrthakalpa'mAM 'serIsA'nA "zrIlaDhaNu pArzvanAtha prabhunI mUrti nI utpatti, chatrAvalI' gacchIya zrImAna "devendrasUrijI mahArAjanA nimittathI batAvelI che. A mUrti sivAyanI bIjI traNa mUrti e teo potAnI vidyAzaktithI 'ayodhyAthI "serIsA' lAvyA; ethI mUrti prAtaHkAla thaI javAthI rastAmAM dhArAsena' gAmanA khetaramAM mUkI devI paDI; "serIsA'nA cAmukhajInA maMdiramAM te khAlI rahelI jagyAe cAlukaya mahArAjA kumArapAle' suvarNanI pArzva prabhunI eka navI mUrti karAvIne padharAvI, vagere ullekha "tIrthakalpa'mAM che. paraMtu ukta mUlanAyakajInI mUrtinuM "loDhaNa pArzvanAtha ane te gAmanuM "serIsA' nAma zAthI paDayuM? e hakIkata "tIrthakalpa'mAM nathI, je A stavanamAM che. ti zam .] -saMpAdaka 18 kavi lAva samaye serisAnA zrI pArzva prabhunA maMdiranI utpatti vi. saM. 1562 mAM A rIte kahI . ain Education International Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jainazAsanamAM ItihAsa ane Agama pramANunuM sthAna lekhakaH zrI sarva zAsanarasikopAsaka AnandanI vAta tti 6 marNI e vyutpatti uparathI itihAsa zabda " bhUtakALanA banAvonI noMdha' e arthamAM rUDha thayo che. pramANuzAstramAM e atigha pramANu 'tI tyaniSTapravAtR pravAhapAparvam nAmathI paNa oLakhAya che. vartamAnamAM te etihAsika pramANu, e nAmathI paNa prasiddha che. paraMtu badhAnuM tAtparya e che ke'amUka kALe ane amUka sthaLe pUrve A pramANe hatuM,' e jAtinuM zabda dvArA thanAruM jJAna, enuM nAma itihAsa pramANa che. saubhAgyanI vAta che ke- Aje e atihAsika pramANu pratye lokone sadbhAva ane vizvAsa vadhatuM jAya che. kevaLa pratyakSa pramANuthI sidhdha thanArI vastuone ja pramANabhUta tarIke svIkAravAno Agraha rAkhanArAonI bahulatAvALA cAlu jamAnAmAM ItihAsa jevA cheka ja pakSa pramANuM upara vizvAsa mUkavAnI vRtti AvatI jAya, e sarva prakAranA yathArtha jJAnane pramANu tarIke svIkAranAra vargane Anabda ApanAra hoya, emAM lezamAtra Azcarya nathI. vijaya ne ? ItihAsa e pratyakSa pramANa nathI, kintu parokSa pramANu che, e vAta pramANazAstranA jJAtAone samajAvavI paDe tema nathI. Indriya sambaddha arthanuM kevaLa vartamAna kALa viSayaka jJAna karAvanAra pramANu e pratyakSa pramANa che. jyAre etiha pramANe e vartamAna kALamAM IndriyAtIta banelA evA padArtho ghaNA kALa pUrve te kevA hatA, enuM lekaTravAdadvArA jJAna karAve che. e kAraNe e parokSa che eTaluM ja nahi kintu nyAyazAstra prasiddha anumAnAdi parokSa pramANe karatAM paNa chevaTanuM parokSa che. kevaLa pratyakSa pramANu ja jeone mAnya che teone je ke dhUmAdi hatuonA pratyakSadvArA amiAdinA anumAne vyavahAra calAvavA mATe svIkAravA paDe che te paNa koI paNa jAtanA (padArtha agara hetunA ) pratyakSa vinA mAtra keIna kathanathI kathanakAranA kahevA mujaba padArthone svIkAra karavA mATe teo taiyAra hotA nathI. e ja kAraNe svarga, naraka ane paralekAdi ( sarvanA jJAna ane kathanadvArAe sidha) padArthone paNa teo mAnatA nathI. Agama pramANunI A rIte avagaNanA karanArA atiA pramANane Agama pramANuthI paNa adhika bhAna ApavA taiyAra thatA hoya te te paNa eka prakAre Agama pramANane ja vijaya che. lokika ane lokottara ativya pramANu e Agama (zabda) pramANuthI bhinna vastu nathI. zrI jainazAsanamAM vaLa pratyakSa mAdi hetuonA pratya, alahAra calAvavA mATe A Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 3 ] ItihAsa ane Agama pramANanuM sthAna [ 25 ] tIrthakarAdi lokottara purUSonAM vacanane jema Agama pramANu kahevAmAM Ave che tema mAtA pitAdi laukika yathArtha vaktAonA vacanane paNa Agama pramANu ja kahevAmAM Ave che. taphAvata mAtra eTalo ja che ke eka Ihilaukika pAralaukika ubhaya prakAranA ekAntika ane Atyantika hitane batAvanAra hovAthI lokottara Agama pramANu kahevAmAM Ave che ane bIjuM kevaLa Ihalaukika hitanI paNa anekAlika ane anAtyantika vAtane jaNAvanAra hekAthI laukika Agama pramANu kahevAmAM Ave che. A prakAre laukika ane lokottara ema bheda paDI jatA hovA chatAM banne pramANarUpa che, e vAtamAM zrI. janazAsanane vivAda nathI. pramANutA ke apramANatAne AdhAra vastunI yathArtha ke ayathArtha prApti (jJAna) upara che. jyAre lokottaratA ane laukikatAne AdhAra vastunA yathArthajJAna sAthe hitAhitanI tevA prakAranI cintA ane acintA upara che. jevo artha ke banAvI che tevuM ja vacana hoya te chatAM paNa je te hitakara na hoya ane ahitakara hoya te te lattara Agama pramANuM banI zakatuM nathI. lokottara Agama pramANamAM hitanI cintA paNa hoya che. ane tenI sAthe te hita ekAntika ane atyantika hovuM joIe, enI paNa cintA hoya che. laukika AptavAkayo mATe te niyama hotuM nathI. pAramArthika pratyakSa laukika ane laukottara Agama pramANamAM A jAtine taphAvata hovAthI ekAntika ane AtyaMtika hitanA arthi AtmAo mATe lokottara Agama pramANa sivAya bIjuM koI paNa pramANu teTaluM mAnya thaI zake hi e sahaja che, kiMtu teTalA mAtrathI anya pramANe apramANo thaI jatAM nathI. arthavyabhicArIpaNuM e ja eka pramANanA prAmANyanuM lakSaNa che. ane te jayAM jyAM lAgu thatuM hoya te saghaLAM pramANe pramANa che. e ja kAraNe zrI jainazAsanane pratyakSa ane parokSa e vRbhava pramANe eka sarakhAM svIkArya che. eka nAstika darzanane choDI bIjA ghaLA darzanakAroe pratyakSa ane parokSa ubhaya pramANone mAnya rAkhelAM che. te chatAM janadarzana ane Itara darzanakAranI pratyakSa ane parokSa pramANu viSayaka vyAkhyAomAM moTuM aMtara che. jevuM saMgata, yathArtha ane saMpUrNa nirUpaNuM pramANu viSayaka zrI janadarzanamAM karAvavAmAM Avela che tevuM itara darzanamAM nathI ja. pratyakSa ane parokSa ema nAma mAtrathI sAmya hovA chatAM janadarzana ane itara darzana nonAM tadiSayaka vivecane samAna nathI. janadarzane varNavela sakala ane vikala pAramArthika pratyakSanuM Itara nAma nizAna nathI. sarvadarzana samabhAvanA nAme "Itara paNa te nirUpaNa che' ema samajAvavAne je prayAsa AjakAla javAya che te pAMgaLA che. kevaLajJAnarUpI sakala pratyakSa ane mana:paryava tathA avadhijJAnarUpI vikala pratyakSanuM je jAtinuM spaSTa nirUpaNuM janadarzanamAM maLe che te bIje kayAMI nathI. sarvopari prAmANikatA kevaLa pAramArthika pratyakSanA viSayamAM ja janazAsana Itara zAsanathI juduM paDe che, Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 221]. zrI jaina satya prakAza [varSa : 3 nathI, kiche nirSane ema nathI, kintu vyAvahArika pratyakSamAM paNa janazAsana ane Itara zAsananAM nirUpaNa vacce moTuM aMtara che. "aSTapituH pramarrFA' ema kahIne keTalAka darzanakAre Indriya athavA InDiyArthasannikarSane paNa pramANu kahe che. Indriyo ke tenA vyApAra jaDa hovA chatAM tene pramANu tarIke mAnanAra itara darzanakAre vyAvahArika pratyakSanA viSayamAM paNa jainadarzananI tulanAne pAmI zake tema nathI. Indriyane vyApAra hovA chatAM paNa je jJAnane vyApAra na hoya te padArthonuM jJAna thatuM nathI e vAta anubhavasiddha che. te chatAM indriyane upacarita nahi kintu mukhya pramANa tarIke svIkAranArA kAnubhavasiddha pratyakSa pramANunI paNa yathArtha u5patti karI zakayA nathI. jaDa svarUpa sannikaSAdi, kamANu ( jJAnanAM sAkSAta sAdhana) nahi hovA chatAM tene jema pramANu mAnanArA che tema mAtra nirvikalpa (anizcayAtmaka) jJAnane ja pramANu mAnI sarva prakAranA savikalpaka (nizcayAtmaka) jJAnane apramANa tarIke kahenArAM darzana paNa che. eTaluM ja nahi paNa nirvikalpa jJAnanI pramANutA, apramANu evA savikalpaka jJAnathI thanArI che ema kahIne pramANu viSayaka jJAnanI saMgati karavA mATe teo niSphaLa nivaDayA che. keTalAkanuM vaLI kahevuM che ke pramANu e kevaLa svaprakAzaka che, kintu para prakAzaka nathI. ethI ulaTuM keTalAka tene paraprakAzaka ja mAne che, kintu svayaM te te aMdha ja che. A rIte yathArtha jJAnanA sAdhanabhUta vastu pramANunuM satyarUpa zuM che, ene kaI paNa yathArtha nirNaya karI zakayA nathI, jyAre zrI. janadarzane ene je jAti nirNaya Ape che te eTalo badho saMgata ane atUTa che ke koI paNa niSpakSa vidvAna e eka ja vastudhArAe zrI jainadarzananI sarvopari prAmANikatAne nizcaya karI zake che. "davAra vAsafja jJAnaM mAgyA? e zrI jainadarzananI sarvathA susaMgata, pramANu saMbaMdhI vyAkhyA che. e vyAkhyAthI pramANu saMbaMdhI Itara darzanakAranI sarva prakAranI anizcita kalpanAone mULathI nirAsa thAya che. pramANu e jJAna svarUpa che, ema kahevAthI jaDasvarUpa IndriyAdine pramANa mAnanArAonA nirAsa thAya che. pramANu e vyavasAyi che ema kahevAthI nirvikalpakane pramANu tarIke svIkAranArane nirAsa thAya che. pramANu e para (vyavasAyi) che, ema kahevAthI jJAnAdvaitavAdIone nirAsa thAya che. ane pramANu e sva ( vyavasAyi) che, ema kahevAthI pramANane asvaprakAzaka mAnanAra yuga, sAMkhya, mImAMsakAdi saghaLAone eka sAthe nirAsa thAya che. A rIte pramANunuM sAmAnya lakSaNa paNa Itara darzanakAronuM adhuruM, anizcita ane asatya che te pachI tenAM vizeSa lakSaNomAM aneka prakAranI asaMgatio rahelI hoya emAM koI paNu jAtinuM Azcarya nathI. niSphaLatA zAthI? nAstika darzana te pratyakSa sivAya anya pramANene svIkAravAnI ja nA pADe che, kAraNa ke tema karavA jatAM tenA matane moTo phaTako paDe che. tene mata bhegane tattva mAnanAre che ane bhoganA tyAgane nirarthaka Apatti mAnanAro che. AgamAdi viziSTa pramANe upara Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (227]. aMka 3 ] itihAsa ane Agama pramANunuM sthAna haNAI jAya tevAthanA darzana thI teo lakSya ApavA jAya te tene mata sarvathA haNAI jAya tema che. e kAraNe e pramANunA lakSaNanI adhika jhaMjhaTamAM utarate ja nathI. cArvAka sivAyanA darzanakAre kSaNika sukha ane zAnti karatAM zAzvata sukha ane zAntine pradhAnatA ApanAra che. tethI teo bhomane pradhAnapada ApatA nathI kintu bheganA bhoge paNa adhika sukha ane zAnti maLatAM hoya te tene svIkAravA taiyAra rahe che. e ja kAraNe cArvAkane choDI anya saghaLA darzana kAree kevaLa pratyakSa pramANu mAnIne saMtoSa pakaDayo nathI, kintu jeTalAM prakAranAM yathArtha jJAna ane tenAM sAdhane prApta thAya te saghaLAMne pramANu tarIke svIkAravA taiyAra rahyA che. paraMtu satyane svIkAravA mAtrathI saghaLAne satyanI prApti thaI jAya e kadI ja zakaya nathI. saMpUrNa satyanI prApti saMpUrNa jJAnInAM vacananI prApti upara AdhAra rAkhe che. nAnI paNa delavAna hoya te yathArtha kahI zakatA nathI. jenA darzananI mAnyatA pramANe te thoDe paNa deSa bAkI hoya tyAM sudhI saMpUrNa jJAna ja prApta thaI zakatuM nathI. jenA mata mujaba saMpUrNa nAnI te ja hoya che ke je sarvathA deSa rahita banyA hoya che. thaDA paNu rAgAdi dethI yukta AtmA saMpUrNa jJAnI banI zake e saMbhavita nathI. saMpUrNa satyanI prApti saMpUrNa jJAnI ane sarvathA doSa rahita evA yathArtha bhASI vakatAonA kathana upara avalaMbelI che, e ja eka kAraNa che ke itara darzanakAro bhAga sukha karatAM satya sukhane pradhAnapada ApanArA hevA chatAM sAcA mArgane pAmI zakavA mATe niSphaLa nivaDayA che. saMkhyA viSayaka bhrAti pramANunA viSayamAM paNa temaja banyuM che. pratyakSa uparAMta parIkSa pramANu e cArvAka sivAya sarva darzanakArone svIkAryuM hovA chatAM temAM paNa aneka prakAranI brAntionA bhoga teone thavuM paDyuM che. keTalAke pratyakSa uparAnta eka anumAna pramANa adhika bhAnI saMtoSa pakaDa che. bIjAoe anumAna sAthe upamAnane paNa mAnyuM che. keTalAkoe e traNa uparAnta cethA zabda pramANane paNa mAnyuM che. keTalAka e cAra uparAnta arthapatti, abhAva, saMbhava ane ativya ema anukrame pAMca, cha, sAta ane thAvatuM ATha pramANene paNa mAne che. paramArtha daSTie vicAra karatAM ukata AThe prabhANane mAnanAra paNa saMpUrNa pramANone mAnI zakayA nathI, kAraNa ke e uparAnA smaraNa, pratyabhijJAna, tarka Adi aneka prasiddha pramANe mAnavA bAkI ja rahI jAya che. e rIte pramANunuM svarUpa ane saMkhyA, ubhaya viSayamAM itara darzanakAranI mAnyatA apUrNa ane asaMgata na rahI che. jenadarzana kahe che ke atikSya pramANu je saMzaya yukta na hoya te Agama pramANuthI te bhinna nathI. saMbhava pramANa paNa jo nizcita avinAbhAva saMbaMdhavALuM hoya te te anumAna pramANuthI bhinna nathI. abhAva pramANu e pratyakSAdi pramANathI bhinna nathI, vastunA abhAvane nizcaya pratyakSathI yA anumAnathI (virUdhdhapa labdhi ane avirUdhdhapalabdhirUpa hetuo dhAre) thaI zake che. arthapatti te eka jAtane anumAnane ja prakAra che. kAraNa ke temAM tatkAlIna paNa vyApti haNu sivAya cAlI zakatuM nathI. e rIte Agama pramANa ane upamAna pramANu, e ubhayane samAveza ( juo pAnuM 234 ) Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durlabha paMcaka [ zrI zatruMjaya tItha, zivapura-mAkSa, zetruMjI nadI, zAMtinAtha jina ane zamidAna-munidAnanuM vivaraNa lekhaka AcArya mahArAja zrImada vijayapi ( kramAMka 3 thI cAlu ) siddhabhagavatanuM TUMkamAM svarUpa ahIM zammatamAM e samajavuM jarUrI che ke jyAre mibhagavata jIva (svarUpa) che te jIvanuM sarvavyApI lakSa! zuM ? Ano uttara A pramANe samajavA-jenuM cetanA svarUpa Toya te va kahevAya. eTale bhoga vadhanA pramANamAM jenI aMdara mAna, darzana, cAritra, tapa, vIya, upayAga ra te jIva kahevAya. kahyuM che ke-- nA va Isa ceva caritaM ca tayo tahA vIriyaM uvaogo ya, eyaM jIvassa lakkhaNaM // 1 // cetanA svarUpa e jIvanuM sAmAnya lakSaNa kahevAya eTale tamAma vAmAM AchA vadhatA pramANamAM cetanA to hAya ja. ane 1 matijJAna, 2 zrutajJAna, avidha jJAna, 4 mana:paryavajJAna, 5 kevalajJAna, mita ajJAna gabhaga jJAna, 9 carcyUna, 1- arcana, 11 avadha darzana ane 12 devala7 zruta ajJAna, 8 zana; eka bhAra upacAmAM meM jInuM virodha akSanuM kahevAya. duniyAmAM tamAma vA upayegavALA hoya che, kAraNa ke labdhiaparyAptA sUkSma sAdhAraNa vanaspatinA jIvane upajavAnAM pave samaye paNa akSara (jJAnanA nA bhanata mA bhAga upAya rahe che. te (akSaranA anaMtamA bhAga jaeNmbA ) anya jJAnane ma svarUpane pAmelA evA traNe leAkanA (kANu vaNAnA) kAi paNa pudgale DhAMkI zake ja nahiM. ane te tema bane to jIva evAM mAM paNa tathAvata raTe ja nahiM. mA bhAmata 1 je dvArA padArthanuM svarUpa jaNAya te lakSaNa kahevAya, karyuM che ke ki lakSyate vastutastvaM aneneti lakSaNamasAdhAraNadharma : " je dharma alakSya ( jenuM lakSaNa mAMtranUM heAya te lakSya kahevAya. te sivAyanA padArtho alakSya kahevAya ) mAM na rahe te asAdhAraNa dhama kahevAya. tenA be bheda che: sAmAnya dhama ( 1 ), 2 vizeSa pa (paryAva jema-pudgalane vaNu e sAmAnya dharma ( sAmAnya lakSaNa ) kahevAya, ane te ja varNanA pIta vagere je bheda, te vizeSa dharma( vizeSa lakSaNa ) kahevAya, tema caitanya e jIvanuM sAmAnya lakSaNa ane upayega e vizeSa lakSaNa kahevAya. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 3 ] durlabha pacaka [2] zrI naMdIsUtranI cUrNimAM karyuM che. ke--" savanIyALa avaraphsa samaMtamAzo bigghADio ciTThA, jai puNa sovi AvarijA to NaM jIvo ajIvattaNa mArjina / cAlu prasaMge draSTAMta e che ke--jema pula goda vaLono samathI kAyA hoya to paNa teno prazna prakAza to khullo hAtha ja che ke je dvArA divasanI khAtrI thai zake che. ema na hoya teA rAta divasane taphAvata jANI zakAya nahiM tema rI" tamAma jIvone akSaranA anattama bhAga khullo raya che. upara kahevAmAM AvyuM tema sahuthI thoDAmAM gheADA jJAnanA aMza nigedanA jIvane utpattisthAnamAM pahele samaye TAya . te pachInA samayamAM tenAvaMza vadhatA ya che, ema kaMda bhAnA endriya, beMndriya, nandriya, ciindraya ane paMcendriyavAmAM paNa jema jema iMdriyalabdhi ane yAgalabdhi vadhatI jAya, tema tema judI judI jAtanA kSaye mazamane anusAra anukrame nAnAMza vadhatA vadhatA pAni karyo haDe tyAre saMpUrNa jJAna thAya che, prazna AtmAnuM lakSaNa 'jJAna ' kahyuM tethI ema sAbIta thAya che, sAstA ( gaLaka'bala ) ane baLadanI peThe AtmAthI jJAna alaga na ja manAya. ane jo tema mAnIe tA. AbhAne ma padArthonuM saMpUrNa jJAna hovuM joIze. tema krama thatuM nathI? vaLI jJAnasvarUpa AtmA amuka bAbata jANatA nathI e paNa na ja kahI zakAya.:temaja jJAnApi AtmAne (1) saMzaya, (2) anyana (aspaSTa ) nedha, (3) abAdha ( ni jANavApaNuM ), (4) ane viparIta e ( gerasamajaNa) kaI rIte ghaTe ? rahasya ke uttara--jo ke AtmA jJAnasvarUpa che teApaNu jJAnAvaraNIyAdika rAjAnA paMjAmAM sapaDAyela hovAthI teno eka padAtha mAM nitara upayoga kaphtA nathI. gAma kahevAmAM kharUM sya e che ke jela kAkAsA, dhatikAyana, adhamaustikAyanA pradeza che teTalA ja eka AtmAnA pradeza che. temAM madhyabhAge A pradezo gAyanA AMcaLanI mAphaka upara nIce be vibhAgamAM rahelA hAvAthI te rUcaka pradeza kahevAya che. 1 sivAyanA tamAma Atmapradeza ukaLatA pANInI mA upara nIce Adi spa kyAM kare che. eTale jyAre pANI ukaLatuM ya tyAre te khadakhade che ( cAre bAju kare che) tema mana, vacana, kAyAnA vyApAravALA dareka AtmAnA pradezo guNasthAnakathI AgaLa na jAya eTale yAgapravRtti cAlu rahe, tyAM sAMkaLanI kaDI (e)nI mAphaka sabahu rahelA dareka nIcethI upara Ave che. ekaDo mAmAnA Atmaprade page Ave ane paganA AtmakarA bhAthAnA bhAgamAM Ave. ema ka samaye thAya. anya paristhiti (bInA ) AvI chatAM pRSTha eka paNa pradeza khAtmAthI alaga thato ja nathI. jema pavanathI jalArAmanuM pANI hAle, tethI pANInA kaNiyA paNa hAle che, paNa tethI te kaNIyA jalathI jUdA paDatA nathI, tema AtmapradezA dareka samaye hAle tApaNu AtmAthI kAI paNa pradeza jyAM sudhI teramA sudhI dareka samaye Atmapradeza uparathI nIce ane 2 akSara eTale sAkAra ( jJAna ) upayoga ane anAkAra (darzana ) upayega. 3 gAyanA AMcaLa. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 230 ] zrI jana satya prakAza [varSa 4 jUdo !DatA nathI4 paraMtu ghaNAM (nAnA asaMkhyAtA pramANa pradeza mAMhe mAMhe chuTA paDI jAya. Ama kahevAno Azaya e che ke-koI vakhata ema jovAmAM Ave che ke- bArInA bAramAM AdinI vagamAM gigalInI pUchaDI AvatAM kapAya, alaga paDe, amuka TAma sudhI tarI, pachI na hAle. tyAre ahIM zuM samajavuM? khAvA keTalIkavAra prazna thAya che. teno khulAso e che ke pUDI alaga paDayA bAda je mUDI sivAyanA zarIranI bhAjI Atmapradeza. vadhAre pramANa rahe che, temanA ane mUDInA nAnA mukhyA pramANa pradezanA sAMkaLatI DIenA jevA baMdha rahe che. jyAM sudhI, padmInA AmaMtrazAne zaiva surInA mAtmA kheMcI te nahiM, tyAM sudhI te Atre che. ema anaMtajJAnI bhagavate kahyuM che. khAvA AvA aneka khAsa kAraNuMne mane eka prArthamAM AtmAnA ghaNA kAla sudhI sthira cAlu) upayoga sTena nathI. A prasaMge ja cada rAkhavuM ke--tamAma sasAri jIvAno AtmA kAkIDAnIpa jema capala che. tethI tenA khIjA bIna padArthamAM upayoga bhavAyA kare che. eka pAyAmAM AtmAnA upayoga vadhAremAM vadhAre atanuM datta sudhI ja rahuM che-tyArabAda svabhAvathI te upayAga to nathI have bhAna tamAma padAdhIne kema jAmuno nathI ? A praznano khubasa A pramANe che. jema sUryane prakAzaguNa e svAbhAvika che, tema AtmAnA jJAnAdiguNA svAbhAvika che. jema manI ADo vadhAre pramANumAM vALAM khAvAthI te jagatamAM pUrNa prAya pheMkI zakatA nathI. tema AtmAnI A paNAM kamI ( kaMpa vAMLAM ) paDelAM vAthI te jJAnaprakAza pheMkI zakato nathI, eDI tamAma padArthonuM jJAna meLavI zakato nathI. jema pavananA jhapATAthI-pAMdaLAM vikharAya, tyAre guja pRSTha prakAro che, tema sAruM AtmA nita Rna, jJAna, cAmbipi pananA jhapATAthI kapi vAdaLAMne vigere tyAre kevalajJAna pAme, ane tamAma padArthInI pUrepUrI khInA jANe. praznastyAre vane satyAdi cAra ma thAya che? uttara--karmono kSayApAma+ judA judA nimittane laine (judI judI jAtanA) thAya che ane tethI judA judA prakAranuM jJAna thAya emAM navA zI ? mATe ja sazayAdi (saMzaya, avyakata bedha, abheAdha, viparIta khAdha) cAra thaI zake che. tema ja e paNa yAda rAkhavuM ke Atmika bIma be prakAranuM cheH + abiji vIya, 2, abhisa pinna vIya. temAM je vicAra pUrvaka prakRtti te anidhi amegika) vI kahevAma 4 A ja IrAdAthI jIvAstikAyanA skaMdha, deza, pradeza, ema traNa bhedo ja kthA che. pudgalAstikAyamAM to skaMdhathI eka pradeza jUdo paDe che. mATe-dha, deza, pradeza, paramANu ema pudgalAnA cAra bheda kahyA che. 5 kAkIDA--e jalAzayane rahenAra-pacendriya jalacara jIva che, te dhaNIvAra zarIranA raMga palaTAve che. tenI Doka haraghaDI uMcI nIcI thayA kare che. 6 udayamAM AvelA kralikAne bhAgavI kSaya kare, te sivAyanA ( udayamAM nahi AvelA) krama dilakAne dabAvavA ( bhaviSyamAM humalA karI, pAmelA guNane na bagADe, tevI sthitivALA karavA ) te yeApazama hevAya. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 3] dulabha paMcaka [231] ane vicArazaya pravRtti te abhisaMdhi ja (anAgika) vIrya kahevAya. saMsi chone ja paheluM vIrya hoya. ane anabhisaMdhija vIrya tamAma jIvone hoya che. AvA vayavALA AtmAne jyAre karmalikane kSaye pazama thAya, tyAre labdhi eTale pazama ane karaNa (Idriyo)ne anusAre jJAna prakaTe che. jyAre jyAre te vIryana (ochA vadhatA) pramANamAM) nAza (ghaTADo) thAya, tyAre tyAre te ja karma pudgalo pharI AtmAne DhAMke che. jema dUra karela sevALane ja pANIne DhAMke, ane svaccha cATalAne kAdava DhAMke, (malina kare) tema ahIM AtmAnA saMbaMdhamAM paNa samajI levuM. AvAM aneka kAraNone laIne saMzaya vagere thAya che. prazna-jIvane zivapura kaI rIte male ? uttara-saMganagrnavaritrAuna maukSamA (taravArtha sUtra) pUrve kahyA mujaba anAdi jIva anAdi karmothI vIMTAyela hoya che. te jyAre dravya, kSetra, kAlAdi kAraNane laIne anaMtAnubaMdhi kapAya vagere sAta prakRtinA kSapazama kare tyAre samyaga (nirmAla' darzana guNa pAme che. tethI tene evI khAtrI thAya che ke zrI jinezvara bhagavate kaheluM padArtha svarUpa sAcuM che. ane zrI jinadharma e ja mahAkalyANakAri vastu che. bIjA sAMsArika padArtho du:khadAyi che. tyArabAda jJAnAvaraNIya karmane kSaye pazama thavAthI nirmala jJAnaguNu prakaTa thAya che. ethI ema samaje che ke hiMsA vagere tyAga karavA lAyaka che ane jIvAdi padArtho jANavA lAyaka che. pavitra cAritrAdi grahaNa karavA lAyaka che, pachI 'jANyuM ke te te kharuM ke mohe navi lepAya AvI bhAvanAthI cAritra mehanA kSapazame jJAnanuM phala virati guNa aMgIkAre. ema nirmala darzanAdi traNenI madadathI A jIva zivapura pAme che. traNamAMthI ekalA darzanathI zivapura na maLI zake che. je tema hoya te samyagdaSTi devAdinI muti thavI joie tathA e ja kAraNathI ekalA jJAnathI paNa mukita thaI zake nahi. mATe ja traNenI bhegI ArAdhanA karanAra manuSya AThe karma dUra karI zivapura pAme. siddha paramAtmA jJAnAdi bhAva prANene dhAraNa kare che. temane nijaguNomAM sthiratA rUpa cAritra hoya che. sakala karmanA abhAve temane zarIra vagere hoya nahi. bhojana vagere dvArA kSaNika zAMti maLe che. siddha bhagavaMtane sAdi anaMta bhAge kAyama zAMti hoya che. siddhanA paMdara bheda vagere vizAla svarUpa lekaprakAza vagere graMthothI jANavuM. prabala puNyavaMtane ja A zivapurano lAbha thAya, mATe tene durlabha kahyuM che. e pramANe bIjA zikAra (zivapura)nuM TuMkAmAM svarUpa jaNAvyuM. - zatruMjayanadI-mahAprabhAvaka tIrthAdhirAja zrI zatruMjayanI najIka rahelI paramapAvana A nadI che. temAM snAna karavAne apUrva mahimA zrI zatruMjaya mAhAbhyAdimAM varNabhe chedhaNAM bhavya jIvonA A nadInA sparzathI vikaTa rego nAza pAmyA che. ahIM AvanAra che apUrva zAMtino anubhava karI karmanirjarA vizeSa lAbha meLave che. tema alpa saMsAri bhavya jIvo ja zetruMjI nadInI sparzanA karI zake che. mATe trIjo zakAra zatruMjaya nadI durlabha kahI che. (apUrNa) Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tArAtaMbolanI ciThThI [eka nagaranuM daMtakathA jevuM varNana Apate eka prAcIna patra saMgrAhaka- munirAja zrI kAMtisAgarajI mULa patra "vasti zrIgAma amadAvAda mahAsubhasthAnaka pUjyarAdhe zrIpa zrI aneka sarve epamAM * lAyaka tIratha bhAI ratanacaMda, etAna zrI hedarAbAdathI likhI bhAI padamasIne praNAma vAMcasojI, ame amArA kuTuMba sahita dUra dezAMtaranI yAtrA karavA sArU saM. 1805 kI sAlamAM gayela tenI hakIkata 1--prathama zrI amadAvAdathI kAsa 4800 thItArAtaMbola 1 zahara che tenI vigata saMbhalAve che; 1 prathama zrI amadAvAdathI kosa 200 AgarA zahara che. 2 temAM thakI kosa 300 zrI lAhora zahara che, ke tyAM thakI kesa 150 zrI mUlatAna zahara che. 4 tyAM thakI kesa 350 baMdara zahera che. 5 tyAM thakI kosa 900 zrI AzApurI nagarI che tenA bAjAra kesa 12nA che. 6 tyAM thakI kesa 700 gayA eTale zrI tArA bola zahara che. tenI hakIkata saMbhalAve che; zrImukuTasvAmInI muratI che, te muratI pabAsaNa upara bIne AdhAre che, te mukuTasvAmInI muratI ceDI hAtha 28nI che, tene uMcapaNa hAtha 38ne che. tenA paganA aMgUThA upara zrIphala naMga 28 rahe che, tenI jAtrA karIne hameM AgaLa cAlyA te 7 teha thakI kesa 600 gayA eTale talAva naga 1 mATe Ave che tenI vaccevaca zrI ajitanAthajIne devare che. tehAM ame nAvaDAmeM besIne darasaNa karavA gayA hatA tyAM zrI ajitanAthajInI pratimA caDI hAtha 6nI che. tene uMca5Ne hAtha 10ne che, tenI jAtrAne hame AgaLa cAlyA, 8 tyAM thakI kesa pa00 gayAM temAM talaMgapura nagna Ave che. te nagra kesa 50ne che. tevAM jIna parasAdanA deharA naga 28 che. tehAMthI AgaLa cAlyA ke zrI. caMdAprabhujInuM deva maTe che. tihAM derAsarajI maLe zrI jinapratimA naga 128 che, tenA darasaNuM karIne hamAM AgaLa cAlyA, 9-tyAre kesa 700 gayA ke zrI navApurI pATaNanAme sehera che, 1 A tArAtAla nagarano ItihAsa jANavA mATe juo * prAcIna tIrthamALA ' temAM enuM savistara varNana maLe che. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 3]. tArata belanI ciThThI [ ra33 ] 10-tenI Agala kesa 300 gayA eTale bIju tArAtaMbola zahara ghaNo ja moTo che te jovA lAyaka che, te nagarano koTa kesa 40ne che. te namrane koTa tAMbAne che tyAMnA rAjano mela saMpeta dhAtuno che. rAjAno nAma dhIrasena mArAjA che. te varadhamAna rAja kare che. tyAM vepArI loka hIrA-motI-mANaka-javAra-seno-rUpi-ratana sarava vece che, ne sarava Apa apanA hADa ughADA mukIne sarve saravanA ghara jAya che, paNa koI koInI cIja levA pAmatuM nathI. evA sarve loke moTA dharamI che. te namrane bajAra kosa 6 no che. te nagra madhye zrI jaina parasAdanA deharA naga 700 che tyAnA rAjA parajA sara jenadharamI che. te jena vInA bIjA koI devane mAnato nathI. te pratimAnI gaNatI nice lakhI che, zrI jena pratimA 15000 pAsANanI che, ne 4000 lIlA mANakanI che. temAM 3486 pratamA dhAtunI che. 1100 pratimA eka saravaNI ratnanI che. 16 pratamA bApanA caMdananI che, ne 11 pratamAya geracaMdananI che, ne 9 pratabAyo mANukanI AMgalI 1 paramANu che, ne 54pa pratamAyo lAla ratnanI che, ne 487. pratamAyo kAlA ratnanI che, ne 1 pratamAM sAcA motInI che, ne 4 pratamA lAla ratnanI AMgalI eka 1 pramANa che, ne 4 pratamA hIrAnI che, ne 5 pratamA lasaNIyAnI che AMgalI 1 pramANa che. sarva milI ekaMdara pratimA 24764 che. tyAMnA rAjAno eka che ne eka maNe zrI rIkhavadevajIne dehare che. teno uMcapaNe kosa 4ne che. tyAM eka eka dIsAye maMDapa naga 9 che. cAra dIyAM milI maMDapa naga 36 che ne jina parasAdane koTa tAMbAne che ne te keTanA thaMbhA rUpAnA che. tene bIjA thAMbhA senAne gaMbhArAnA che tathA parasAda saMdhAsana senAnA che, tathA jaDAvanA che. saMdhAsaNa upara pratimA naga 3 covisInI che. te pratamAne vana ApaApanA judA judA raMganI che. te paNa sata tathA lIle tathA kAle evA raMga Apa ApanA varaNa che. tyAre rAjA dina prate nikalI pUjA kare che. te rAja bahu guNI che tathA jainadharamI che tathA samatAvAna che, tathA sIlavAna che, jasavaMta che, guNavaMta che, vinevata che sarve guNakarI virAjamAna che. te najhamathe ame dIvasa 42 rahA huMtA, ne bIjA paNa deharA ghaNuM sArA che. te derAnA madhye pratimA suvaraNanI che tathA jaDIvanI che, gaNatI naga 132 che. tehAM bijI pratimA naga 105 che te phaTakAratananI che. te pratamAnA darasana karyA che. te najhamaNe zrAvaka mahAkuTaMbI che, tathA mahAdharamI che. tapa japa madhye sarave puraNuM che. te deharAnA bhaMDAra mathe dravya kreDa 90 nIvene che. te deharAnA bhaMDAra maLe javalA gavalA tathA bIjA gavalAnA graMtha che, te graMthanA saleka 104000 che. te bIjA graMthanA silaka 108000 che, te tADapatra para lakhelA che. tene koI paNa paMDIta vAMcI sakatA nathI. te namranA vanamaNe zrI zAMtinAthajIne deharo che, te namra maLe sAMpha bIjuM vAdhane bhaya ghaNo che. te tyAMthI Agala cAlyA ke teyAMzrI rakhavadevajI tathA nemajI nAma sAdhujI rahe che te munI umara varasa 90nI amo gayA tyAre hatI. te sAMja upare (palAM) AhAra levA nikale che te sujhatA AhAra mile te leve nahItara leve hI. te sAdhujInA darasana thayAM che. tayAM thakI kosa 65 gayA eTale gaMgAna che. te namranA vana madhye zrI rIkhavadevajIne deharo che, temAM zrI prabhAcaMdrajI nAma sAdhu rahe che, te mAsa madhe be vAra pAraNo kare che. te jogavAIne Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 234] zrI jana satya prakAza [varSa : AhAra mile te leNe nahI te bIje mAse vAta gaI. evA munIrAjanA darasaNuM thAya che. tyAMthI Agala cAlavAne karatA hatA ke eTale sAdhujI amane kahe ke Agala jAso nahI. sAthI ne yehAMthI kesa 300 gayA eTale pache eka TAMne mulaka Ave che. evI hakIkata amAne zrIparabhAvacaMdrajaye kahI eTale ame saM. 1821thI sAlamAM sarve jAtrA karI 16 varase kusalakSema ghare AvIyA chAM. evA amAnA mokSagAmInA darasana thayA che. e kAgala saMpUrNa likhyo che. nedha-uparanA patranI nakala mArI pAse junIbhASAmAM temaja bALabodha lIpimAM lakhelI che. ane te lagabhaga 100 varasanI lakhelI lAge che. A patramAM je je vigata ApI che te badhI bahu vicAraNIya che. eka ThekANe zrISabhadeva bhagavAnane prAsAda 4 kosa uMco hovAnuM lakhyuM che. AthI kosane nizcita artha karavo e samajAtuM nathI. atihAsika dRSTie paNa Anu zuM mUlya hoI zake e jovAnuM rahe che. chatAM A patra bhASAnI dRSTie ke evI bIjI koI dRSTie vidvAnone upayogI thaI paDaze ema lAgavAthI ahIM chApyo che. enI satyAsatya hakIkata upara vAcaka varga vicAra kare ane itihAsanA abhyAsIo e saMbaMdhI kaMi khulAze bahAra pADe evI AzA che. ( 22 9 mA pAnAthI cAlu) anumAna pramANamAM thaI zake che. te paNa tema karavA jatAM keTalIka aspaSTatA thava pAme che tethI pratyakSa, anumAna, upamAna ane Agama e cAra jUdAM pramANe mAnavAM ema keTalAkanuM kahevuM che jenadarzanane te ATha pramANunI ke cAra pramANunI (niyata saMkhyAnI) eka paNa vAta sammata nathI, kAraNa ke cAra agara ATha mAnavA chatAM bIjA aneka mAnavAM rahI jAya che. anumAna, ane Agama pramANane mAnanAra, smaraNa, pratyabhijJAna ane tarka pramANune na mAne, e cAlI zake tema nathI. anumAna mATe taka (vyAptijJAna)nI AvazyakatA che, ane upamAna tathA Agama pramANa mATe saMketa grahaNa tathA vAcyavAcaka bhAvanA saMbaMdhanA smaraNanI AvazyakatA che. e kAraNe yathArtha daza zrI jainadarzane cAra ke ATha pramANa Adi mAnavAnI khaTapaTamAM nahi utaratAM pratyakSa ane parokSa, e be ja pramANe svIkArI lIdhAM che, ane pratyakSa sivAya saghaLAM pramANenA pakSa pramANamAM aMtarbhAva karI dIdhuM che. je koI jJAna jeTalA aMze pUrva jJAna karatAM adhika viSayane grahaNa karanAra hoya te jJAnane pramANa mAnavA mATe zrI jaina darzana taiyAra che. adhika viSayane darzAvanAra chatAM tene bhinna pramANu nahi mAnavuM, e yukitayukta nathI. eTalA mA badhA vizeSa jJAnene jajudAM judAM pramANa tarIke nirUpaNa nahi karatAM pratyakSa ane parokSa e be pramANa che ema nirUpaNa karyuM che. ane sarva pramANene te be pramANamAM saMgraha karI devAmAM AvyuM che. e rIte mAnavAthI koI paNa pramANa mAnavuM bAkI rahI jatuM nathI tema ja saMkhyAnI nirarthaka vRddhi paNa thatI nathI. (apUrNa) Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca pANDavoM kI guphAeM lekhaka-AcArya mahArAja zrImad vijayayatIndrasarijI bhAratIya saMskRti meM kalA kA sthAna utanA hI U~cA aura mahatvapUrNa rahA hai jitanA ki adhyAtmavidyA evaM darzana kA / isa saMskRti kI mahAnatA kA rahasya bhI yahI hai ki isakI aneka vidyAoM kA antima uddezya satyAnveSaNa tathA AtmavikAsa hotA hai / inhIM guNoM ke kAraNa bhAratIya saMskRti Aja taka jIvita hai / jisa prakAra bhAratIya vidvAnoMne apane adhyAtmajJAna ke prakAza meM usa sattA ke darzana kiye usI prakAra yahA~ ke kalAkAroM evaM zilpakAroM ne apane hRdaya kI prasphuTita bhAvanAoM ko jyoti meM usI eka sattA ke, usI anekoM meM eka rUpa, eka raMga, eka rasa tathA usI akSaya saundarya ke darzana kiye / mAnavahRdaya kI pipAsA ko zAnta karane ke liye zilpa athavA kalA kA janma huA / bhAratIya kalA kA koI bhI pramANa saMdeza-zUnya athavA nirarthaka nahIM kahA jA sakatA / vaha mUka nahoM, vAGmaya hai| usakA sandeza usake bhAla para citrita rahatA hai / pAzcAtya kalA kI bhAMti vaha kisI vastu kA nirjIva pratirUpa nahIM hai| bhAratIya prAntoM meM mAlavA hI aisA pradeza mAnA jAtA hai jahA~ prAcIna kalA ke kitane hI pramANa upalabdha hote haiN| mAlava pradeza meM aneka prAcIna rAjavaMzoM kA utthAna aura patana huA, jahA~ para unakI nirmANita kalAoM kI smRti kA dhvaMsAvazeSa, ava bhI prAcInAdarza kA jvalanta udAharaNa vidyamAna hai| bhAratIya itihAsakAroM ke matAnusAra mAlava pradeza meM pAMcavIM tathA chaThThI zatAbdI meM bauddhadharma kA daura-daurA thaa| bhelasA ke Asa-pAsa sAMcI ke stUpa, udayagiri, besanagara Adi sthAnoM ke lekha batalA rahe haiM ki bauddhakAla meM rAjapuruSa hI nahIM balki bar3e bar3e dhArmika, zrImanta, sarvasAdhAraNa gRhastha aura majadUra taka bhI usa dharma ke pracArahetu yathAzakti dAna diyA karate the jinakA dAna-prApta dravya mandira, guphAe~ Adi ke nirmANa meM vyaya kiyA jAtA thA / sAtavIM zatAbdI meM bhArata meM bhramaNa karanevAle cInIyAtrI hvenasoMga ne likhA hai ki usake samaya meM mAlave kI guphAe~ khAlI par3I thIM jo pANDavoM kI guphAoM ke nAma se prasiddha thiiN| jina guphAoM meM bauddhasAdhu rahate the| una sthAnoM meM cIna, jApAna, tibbata, malAyA Adi dezoM ke nivAsI bauddha-dharma kA adhyayana karane ke liye AyA karate the ve yahA~ sAdhuoM ke samIpa rahate aura apanA jIvana sAdhuosA vyatIta karate the| isI mAlava pradeza meM bo. bI. enDa sI. AI relve ke mahU sTezana se lagabhaga in Education International Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [23 ] zrI jaina satya prakAza [14 80 mIla pazcima kI ora bauddha bhikSuoM ke rahane ke liye prAkRtika saundarya se paripUrNa guphAe~ banI huI haiM jo pA~ca pANDavoM kI guphAoM ke nAma se prasiddha haiN| ___ gvAliyara sTeTa ke antargata bAga kasbe se 4 mIla dakSiNa-pUrva koNa meM bAghalI (bAgezvarI) nadI ke dakSiNa taTa para ina suprasiddha guphAoM kA nirmANa huA hai jo jamIna se 150 phITa U~cI aura 750 phITa lambI hai / guphAe~ pahAr3a kI caTTAnoM ko kATa chA~Ta kara prAkRtikatA liye hue banAI huI haiM, jinakI banAvaTa bhAratavarSIya labhya guphAoM se bhI pahale kI hai| kyoMki ina guphAoM ke dekhane se sahasA bauddhadharma kI tatkAlIna paristhiti kA smaraNa ho AtA hai / guphAoM ke nirmANa kA samaya IsvIya pA~cavIM aura sAtavIM zatAbdI ke bIca kA mAnA jAtA hai jisakI puSTi vahA~ para mile hue tAmrapatroM ke lekhoM se hotI hai / guphAoM kI kalA, evaM zilpakArI bahuta samaya bIta jAne para bhI navInatA liye hue mAlUma hotI hai / kitanI hI khar3e AkAra kI bar3I bar3I bauddhamUrtiyoM ko dekha kara sarvasAdhAraNa janatA inheM pA~ca pANDava ko guphAe~ kahatI hai / daMtakathAoM ke AdhAra para loga kahate haiM ki pA~ca pANDavoMne yahA~ ajJAtavAsa bitAyA thA ityAdi, jaisA ki prAyaH aura guphAoM tathA jalasrotoM ke viSaya meM bhI yahI kahA jAtA hai, kintu vAstava meM aisA nahIM hai| buddha ke jIvana kI tIna mukhya ghaTanAe~ prasiddha haiM : bodhivRkSa ke nIce dhyAnAvasthita buddhamUrti, buddhadharma kA upadeza, tathA nirvANa, ye tIna ghaTanAe~ bauddhakalA meM vizeSa rUpa se aMkita kI jAtI haiM, joki cihna yahA~ para maujUda haiN| daraasala meM ye bauddha bhikSuoM ke rahane kI guphAe~ haiN| bauddhamaThoM meM vidyArthiyoM ko jo hunnara, citra aura zilpakalA sikhalAI jAtI thI, kalAkauzala batAne ke liye usa samaya aisI aisI vizAla guphAoM kA bar3e bar3e pahAr3I sthAnoM meM banAne kI pravRtti maujUda thii| aiso prAkRtika svarUpa guphAe~ banAnevAle vidyArthI zreSThatara samajhe jAte the / aiso kRtiyoM nirmANa karanevAle kI kadara acche zilpiyoM meM hotI thI aura unheM rAjya kI ora se varSAsana bhI milatA thA / bhArata meM bauddha bhikSuoM kI dekha rekha meM unake vidyArthiyoMne aisI aisI aneka guphAoM kA nirmANa kiyA hai jo unakI amara kIrti ko Aja bhI batalA rahI haiN| yaha to Upara hI likhA jA cukA hai ki mAlava pradeza meM IsvIsan kI pAMcavIM tathA chaTThI zatAbdI meM bauddhadharma kA daura daurA thA / ThIka usI samaya meM ina guphAoM kA nirmANa huA thA / vahA~ ke tAmrapatra ke lekhAnusAra mAhiSmatI nagarI (oMkAra mAndhAtA) ke rAjA subandhu ne ina guphAoM meM sthApita bauddhamUrtiyoM kI pUjA ke liye aura inameM rahanevAle Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3] pAMca pAMDavoM kI guphAo. [ 237 ] bhikSuoM kI jIvikA ke liye bhUmi arpaNa kI thI joki dAnapatra se siddha hotA hai| bauddhaguphAe~ do taraha kI pAI jAtI haiM eka to caitya yA mandira aura dUsare maTha yA vihAra / parantu bAga kI guphAe~ isa niyama se vilakSaNa hai| ina guphAoM meM kucha bihAra, kucha adhyayanazAlA, kucha bhojanazAlA, kucha vyAkhyAnazAlA, kucha dhyAnAlaya aura kucha nivAsasthAna ke rUpa meM haiN| pahAr3I kA vaha bhAga jisameM inakA nirmANa kiyA gayA hai mulAyama tathA karkaza hone ke kAraNa itanA upayukta siddha nahIM huA jo lambe samaya taka dRr3ha rahatA / isI liye inameM kI bahutasI guphAe~ gira gaIM jinakI amUlya prAcIna sAmagrI bahuta kucha naSTa ho gaI ye guphAe~ citrakArI ke liye bahuta prasiddha haiM, jinameM pASANa para khudI huI sundara mUrtiyoM acchI nakAzI aura belabUToM kA bar3A hI ramaNIya aura darzanIya kArya kiyA gayA hai / sambhavataH pattharoM kI kharAba hAlata dekha kara yA anya kisI kAraNa se inake banAnevAloMne yahA~ citrakArI se adhika kAma liyA ho / durdeva vaza guphAoM ke gira jAne se nayanAbhinandinI citrakArI ko bhI bar3A kA pahuMcA hai, para vartamAna meM jitanI bhI guphAe~ bacI huI vidya mAna haiM ve bahuta hI uccakoTi kI hai / pAzcAtya dezoM kI madhyayugIna citrakArI bhI inakI citrakArI kI samatA nahIM kara sakatI pesA iti hAsakAroM kA mata hai / ajJAnI logoMne isa citrakArI kI bar3I hAni kI, kintu gvAliyara sTeTa ke purAtana vibhAga kI ora se ina guphAoM ko saba prakAra se surakSita kara diyA hai| usane isa sthAna ke aMkita citroM ke AdhAra para Adhunika prasiddha citrakArI dvArA navIna citroM kA citraNa karA kara gvAliyara kI rAjadhAnI lazkara meM mAdhavamyUjiyama ( ajAyabaghara meM rakhavA diyA hai jinakI nakaloM ke chape hue citra guphAoM meM lagavA diye haiM, jinheM dekha unakI prAcInatA va sundaratA kA anumAna kiyA jA sakatA hai| dekhane kI sahUliyata ke vAste guphAoM para nambara DAla diye gaye hai| jisase darzaka loga pratyeka guphAoM ke vicaraNa kA sarvadA ke liye smaraNa kara sakeM / guphAoM kI saMkhyA 9 hai jinameM koI baDI hai koI choTI aura koI samacaurasa hai / zilpadRSTi se sabhI guphAe~ bhinna bhinna AkRtiyoM liye Azcarya janaka hai| (2) prathama nambara kI guphA kA maNDapa 23414 phITa hai aura vaha cAra stambhoM para avalambita hai / isakA AMgana aura chata majabUta cUne se jorNodvAra ( ripeyariMga ) kiyA huA hai / Aja pandrahasau varSoM taka havA, pAnI aura pRthvIprakampa ko bhArI coTeM lagane para bhI isane apane astitva ko sthira rakkhA hai, yahI isakI dRr3hatA kA jvalanta pramANa hai / Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 238 ] zrI jana satya prakAza [15 (2) dusare nambara kI guphA jo pA~ca pANDava kI guphA kahalAtI hai vaha pravezadvAra se pIche kI dIvAra taka 150 phITa lambI hai| isake andara ke dAlAna meM cAra katAroM meM 20 stambhoM kA nirmANa kiyA huA hai, jo ki pratyeka 12 phITa U~cA aura 4 phITa moTA hai / isameM pUrva se pazcima kI ora choTe choTe bIsa aura dakSiNa kI tarapha 5 kamare bane hue haiM jo sambhavataH bauddha vidyArthiyoM athavA bhikSuoM ke rahane aura unakA sara sAmAna rakhane ke liye the / dakSiNI madhya kamare meM vizAla bauddhastUpa hai jisako yahA~ ke nivAsI "mahI kA maTakA" kahate haiM / buddha ke nirvANa sthAna yA usakI sthApanA ke sthAna para aise stUpa banAne kI prathA bauddhadharma meM aba bhI pracalita hai / stUpavAle kamare meM dvAra kI uparI dIvAra para raMgIna citrakAro kA kAma bahuta ho bar3hiyA hai| isI ke pUrvapazcima taraphavAlI dIvAra meM khar3e AkAra kI strI puruSoM ko ATha mUrtiyAM khudI huI hai, jinako loga pA~ca pANDava tathA kuntI mAtA kI mUrtiyAM kahate haiM, kintu vAstava meM inake madhya kI mUrti jo jholI liye hue hai vaha gaNadhara (buddha Arhat) kI aura zeSa unake anucara bhikSu-bhikSuNiyoM kI hai / isakA bAhirI bhAga jo cha stambhoM para banA huA thA, naSTa ho gayA hai aura usake bhagnAvazeSa bhI itastataH bikhare par3e haiN| (3) tIsarI guphA hAthIkhAne ke gAma se prasiddha hai| isakI dIvAroM evaM chatoM para hAthI, zera aura bauddha bhaktoM kI vandana karatI huI mUrtiyoM raMgoma citroM meM banI huI haiN| jinameM hAthI ke citra adhika hone ke kAraNa hI loga isako hAthIkhAnA kahate haiM, kintu vAstava meM yaha hAthIkhAnA nahIM hai bauddha bhikSuoM kI abhyAsazAlA hai| isameM bhI dakSiNa pazcima aura pUrva meM 24 kamare haiM-jinameM koI kamarA aSTa koNa kA bhI hai jo zAnti pUrvaka eka ora baiTha kara abhyAsa, samAdhi athavA dhyAna karane ke yogya hai| isake bAhara kA bahutasA bhAga prAyaH naSTa ho gayA hai| jo kucha bhI avaziSTa hai usako bhI marammata (ripeyariMga) kI AvazyakatA hai| (4) cauthI guphA raMgamahala ke nAma se prasiddha hai| yaha raMgIna citrakArI meM bahuta hI bar3hI car3hI hai| tIsarI aura isake daramyAna kI chata eka sire se dUsare sire taka 250 phITa lambI aura bilkula prAcIna avasthA ma hai| isakA bAhya bhAga 220 phITa lambA, 22 stammoM para Azrita hai jo pIche se banA mAlUma hotA hai, jisakA kucha bhAga gira cukA hai aura avazeSa bhAga bhI girane jaisA hI hai| isake bIca kA kamarA 94 phITa lambA aura usameM 24 stabhmoM ke bajAye 44 stabhma lage haiN| jisameM do kamare haiN| lekina dUsare nambara kA kamarA jamIna meM phaMsa gayA hai| isake tIna pravezadvAra aura do khiDakiyAM haiN| bIca meM haoNla hai jo www.jainelibrarya Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33] pAMca pAMDa kI guphAo [23] cAra stabhpoM para avalambita hai jisako racanA prAkRtikasI hai| haoNla kI chata bhI DhAla utAravAlI hai-jisako dekhane se patA lagatA hai ki yaha chata abhI giranevAlI hai| isake raMgIna citroM meM kucha jAnavaroM ke aura kucha savAroM ke citra haiM tathA darabAje kI sajAvaTa guptavaMzIba tathA kuzAnavaMzIya rAjAoM ke jamAne kI sI pratIta hoto hai| isa guphA kI banAvaTa grIsa aura sIriyA kI imAratoM ke samAna tathA zilpakArI maMDalAmahala se zreSTha hai| (4) pAcave nambara ko guphA ke yoca kA kamarA 95444 phITa lambA cauDA do katAra meM banA huA hai, jisameM sAdhAraNa raMgAI kA kArya hai| isameM sAmane kA daravAjA tathA cAra khir3akiyoM kA kAma pIche se banAyA gayA hai| yaha guphA bhI cauthe nambara kI guphA kI bhAti hI hai| (6) chaTe nambara kI guphA ke daravAje se Age jAne para 46 phITa mamacorasa eka kamarA hai, jisakI do chateM dakSiNa pazcimavAlI aura tIna chateM dakSiNa kI ora hai-jinakI sajAvaTa Adi kA kArya bilkula sAdA hai, jisameM ki 16 kamare haiN| inakI banAvaTa ko dekhane se mAlUma par3atA hai ki yaha pAMcave nambara kI guphA kA anukaraNa kiyA gayA hai| isake bAhira kI chata kA bhAga bhI gira gayA hai isaliye isake sabhI kamare prAyaH daba gaye haiM / avaziSTa tIna guphAoM ke gira jAne se unakA hama vivaraNa likhane meM asamartha hai, jo ki bilkula bhagnAvasthA meM par3I hai| bhItara jAne kA koI sAdhana nahIM hai| uparyukta prAcIna guphAeM vindhyAcala parvata ke silasilevAlI pahAr3IyoM meM hI haiM, jinake cAroM ora mAmUlI jaMgala tathA bhIloM kI AbAdI hai| gvAliyara sTeTa meM jaba kisI oNphira ko sajA dI jAtI hai to isa jaMgalI pradeza meM bhejA jAtA hai, joki gvAliyara sTeTa kA saradArapura jilA kahalAtA hai| Ajakala sTeTa bhIloM ke sudhAra kI ora vizeSa dhyAna de rahA hai| yahAM ke jaMgaloM meM kabhI kabhI zera aura cIte kA bhaya rahatA hai| ina guphAoM kA nirmANa sarasvatInadI ke taTavartI jetavalA gAMva ke gandhakuTI sthAna ke bAda huA pratIta hotA hai / ajantA kI kailAzaguphA aura inameM thoDA hI antara hai lekina citra va zilpa meM ye usase bar3hI huI haiN| azoka, candragupta, vikramAditya, zAlivAhana, zaka, hUNa Adi rAjAoM ke samaya kI bhArata meM kitane hI zilpakalAoM ke pramANa hai jo vizva kA Aja bhI, apanI ora dhyAna AkarSita karate haiN| bhArata kA atIta ujjvala thA jisakI hajAroM varSoM kI prAcIna dhvaMsAvazeSa zilpakalA abhI to bhUgarbha meM hI vizrAma kara rahI hai, jinakI khoja ke liye briTiza sarakAra kI ora se vizeSa yAna diyA jA rahA hai| www.jainelibrary. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIpAlikA [[divALI parvanuM dhArmika varNana tathA ArAdhana ] lekhaka:-munirAja zrI rAmavijayajI akhila saMsAravarti samasta jIva theDA agara vadhAre pramANamAM Adhi, vyAdhi ane upAdhi rUpa trividha tApathI pIDA pAmI rahyA che. sarve mAM manuSya e buddhivaMta prANI hoI te pitAnA buddhibaLe duHkhamAMthI kaIka AzvAsana meLavavAno upAya zodhI zake che. nAnI purUSoe manuSyanA sukhanI khAtara ane duHkhamAM visAmArUpa parvonI yojanA pUrvakALathI karelI che. manuSyo potapote svIkArelA Apta purUe batAvyA pramANe te te parvonI ArAdhanA kare che ane te mAraphate sukha-AnaMdane anubhava karI zAnti meLave che. dIpAlikA paNa te parvemAMnuM eka parva che ke jenI ujavaNI bhAratavarSamAM advitIya rIte samasta hiMdu janatA kare che. A parva kyAre ane kevI rIte prasidhdhine pAmyuM te saMbaMdhI kaMIka ullekha karavAne A mAro prayAsa che. dIpAlikA parvanI utpatti eka vakhata saMpratimahArAje zrI AryasuhastisUrijIne pUchyuM: "he prabhe ! trikAlAbAdhita jinazAsanamAM dIpAlikA parva zA kAraNathI pravartu? ' zrI AryasuhastisUri mahArAjAe AnA uttaramAM kahyuM ke, he rAjana, dIpAlikA parva eTale trizalAnaMdana zrI mahAvIra prabhunuM pAMcamuM-mekSa kalyANa. tenuM varNana TuMkANamAM A pramANe che: - dIpAlikA parvanI utpatti kahevA mATe prathamathI te aMta sudhI zrI vIracaritra kahyuM. temAM prathama pAMca kalyANake, cyavanakalyANaka, janmakalyANaka, dIkSA kalyANaka, kevaLakalyAzuka, mekSakalyANaka enuM savistara varNana sUrIzvarajIe kahyuM. temAM caudasvapna, upasargo, aghora tapazcaryA, caturvidha saMghanI sthApanA, tenI saMkhyA vagere sarva itihAsa kahyo. da vaTe prabhuzrI mahAvIra pAvApurimAM mekSa padhAryA tyAre bhAva prakAza gayo, te vakhate navamali ane navalacchi ema aDhAra rAjAoe seLa pahora sudhI prabhunI dezanA pasahamAM rahIne sAMbhaLI. jJAtavaMta prabhu gayA tyAre lekee dravya ughAta karyo. prathama ratnadIpaka prakaTAvyA. pachI rajata bhAjanamAM ane kAlA-tare mATInA bhAjanamAM dIpaka prakaTAvavAnI rUDhI bhAratavarSamAM pravatI. A pravRttine dIpAlikA parva ke zrI mahAvIra nirvANukalyANakadina kahevAmAM Ave che. dIpAlikA eTale vIranirvANa kalyANakadina zrI mahAvIra prabhu nirvANa pAmyA tyAre zrI gautamasvAmI Adi jIvane ghaNuM ja duHkha thayuM hatuM. prabhu je vakhate nirvANa bhUmi upara padhAryA te vakhate te bhUminuM nAma apApApurI hatuM. paNa je ThekANe jagatane prabhune viraha paDe te sthAnanuM have pachI te nAma kAyama rAkhavuM, de ane manuSyane egya na lAgyuM tethI tenuM pAvApurI evuM nAma rAkhyuM. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIpAlikA [ 241 ]. je Aja AbAlagopAla mazahura che. AvI rIte dIpAlikA parvanI utpatti pAvApurImAM zrI mahAvIranA viyoga nimitte thaI che ema etihAsika rIte sAbita thAya che. zrI. dharmacaMdajI zrI dIpAlikAparvanA stavanamAM nIce pramANe kahe che. - vIra nirvANa gautama kevaLa, kalyANaka dina jANI re, dravya bhAva deya bhede kIje, divALI bhavi prANI. pragaTI divAlI re, pAmyA kevaLanANuM karma prajAlIchare. kArtika vadi amAvAsyA (gujarAtI A va. 0)) nI rAtre chellI cAra ghaDI rAta bAkI hatI tyAre rAtrinA pAchalA prahare prabhu nirvANa pAmyA te vakhate svAti nakSatra hatuM, bIjo caMdra saMvatsara hatuM, prItivardhana nAme mAsa hata, naMdivardhana pakSa hatA. upazama nAmane divasa hatuM, devAnA nAmanI rAtri hatI, sarvArthasidhdha muhUrta hatuM, nAga nAmanuM kAraNa hatuM ane prabhu padmAsane beThA hatA. te vakhate prabhu agI nAmanA caudamAM guNasthAnaka upara ArUDha thayA. sarve vegone rUMdhI zelezIkaraNa karI vedanIya, AyuSya, nAma ane gotra e cAra aghAtIyAM karmono nAza karI mokSa padhAryA. A vakhate Ikoe prabhunA dehane agnisaMskAra karyo. devoe naMdIzvara dvIpamAM jaIne amanikA mahatsava karyo ane pachI svasthAnake gayA. A hetuthI cekakasa samajAya che ke dIpAlikA parva prabhunA pAMcamAM nirvANakANuka rUpa ja che. laukika ane lokottara parvanuM pRthakakaraNa - laukika parva ane kettara pUrva e bannemAM ghaNuM ja aMtara che. kayAM eka nAnuM gAmaDuM ane kayAM eka iMdrapurI ! TuMkANamAM kahIe te jemAM khAna pAnAdi bhAgo vaDe karIne pudagalabhAva dharmanA bahAne pa1 ya te laukika parva kahevAya, jyAre kendrara parva tenAthI taddana viparIta che. jemAM tapa anuSThAnAdi vaDe bhomanA tyAganI sAthe Atmika bhAvanuM paSaNa thAya te lokottara parva kahevAya.. laukika parva-A viSayamAM bAra vratanI pUjAmAM kaviratna zrImAna vIravIjayavA mahArAja prakAze che ke laukika devagurU mithyAtva tyAsI bhede re, tuja Agama suNatAM Aja heya vicchede re. vaLI zrI zrAdhdhapratikramaNanI TIkAmAM vaMditAsUtranuM vivecana karatI vakhate samakitanA aticAronA varNanamAM lAkika devagurU mithyAtvanA 83 bhedo gaNAvyA che. temAM dharmane bahAne pudagalabhAvane pithI mithyAtva parvanuM sevana thAya che. meTA aticAramAM paNa lAkika parva gaNAvyAM che, jevAM ke zrAddha, hoLI, baLeva, dhanaterasa vagere. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina satya prakAza [54 lokottapa-AmAnA jJAna darzana cAritrAdi guNane puSTa karavAmAM kArayubhUta pa, jevAM ke kArtika sudI 15, paNu, dareka tIrthaMkara devanA pAMce kalyANaka dina vagere. ArAdhaka vAge AvA parvanuM ArAdhana karavuM joI e. dIpAlikA parvano leAkeAttara rIte kevI ArAdhanA karavI ? sauthI prathama banI zake to carcA ane amAvAsyAno chaThThuM kayA kAraNa ka prabhunI dezanAmAM bahAra dezanA rAe chAnI tapamAM ati pasada vratamAM rahyA hatA. vIra prabhunI stutimAM paNa kahyuM che ke 'chaThThuM ziva paheAMtyA vIra vaLI, kArtika vadI amAvAsthA ni'lI.' prabhu mahAvIre varDa be upavAsanI tapacaya karI aMtima dezanA dIdhI hatI mATe yathAzakita tapa avazya kA. * 242 ] rAtrinA prathama prahare dI maDhAvIrasvAmisarvajJAya namaH e padanI vIsa navakAravAlInA jApa japave, mA trie te mahI-mArkazAya ca / e padanI vIsa navakAravAlIne jApa japavA. savAramAM arUNodaya samaye OM dUta jJAtamasvAmi samajJAya namaH || e padanI vIsa navakAravALInA jApa karavA. zrI mahAvIra devanI pUjA ne vagere karavI. jI. mahAvIra prabhunA caritramAMthI guNAne kheMcI potAnA jIvanamAM utAravA. prabhue pUrva sAthI krodha jyo, apUrva namratAthI mAnane tho, saraLatAthI mAyAne chatI, satethI lAbhane harSe. zrI gIraprabhunuM vanacaritra eTaluM badhuM vizAla, mananIya ane avinAzI sukhadAtA huM ke koI paNa manuSya kAI paNa guNu levA dhAre te te tene maLI zake ja. vIraprabhunuM jIvanacaritra ApaNA chAne khAdAmAM pratibiMbita karAya to ja vAstavika rIte divALI athavA zrI vIra meAkSakalyANuka rUpa laoNkAra panuM ArAdhana karyuM kahevAya. jene mATe zrI dharmAMcadrajI mahArAja khelyA che ke :~~~~ vIra nIrvANa gAma devaLa, kasabuka dina ANI re, dravya bhAva doSa bhere kIje, divALA bhavikANI, pagI, divALI re. pAmyA kevaLajJAna, krama prajaLI posTa pratikramaNa yuniyana. sudara varSe karIye cha 2, dharmacaMdra prabhuguNa gAtAM, yazakamalA nitya varIye. pragaTI. dIpAlikApa 1. dravyaviAlI. zrI mahAvIra prabhunuM pUjana, temanI pAse akSata, dIpaka, nava, kula ema aSTaprakArI pUnanI sAmagrI mUkavI, ke bAvapUrjAnA (lAkAtara dIpAlikApanA) sAdhanarUpa ane te. 2. bhAva divAlI-vIra prabhunA guNo ApaNA jIvana dhyumAM pratibiMbata karavA. huM ane zAkanA avasara zAka--A cAlu kuMDA avasarpiNInA prathama traNa Aya nava pamanA vyatIta thaI gayA pachI 42000 varSa nyUna eka kADAkoDI ArA zarU thayA. te paNa lagabhaga saMpUrNa thavA Avyo ane phkta nA pakhavADiyAM bhAkI kAMThAkAMDI. magazasAgarApamanA cethe Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 3] dIpAlikA ri43] hatAM te vakhate zrI pAvApurimAM prabhu mekSa padhAryA te vakhate AkhA bhAratavarSamAM zrI viraprabhunA anuyAyIone moTuM duHkha utpanna thayuM. zrI. gautamasvAmI prazasta sagathI zekasamudramAM DukhyA. zrI viraprabhu zrI caturvidhasaMdhanA AdhArabhUta hatA, mahAupakArI hatA. temane viga thaye lokonI sthiti senApati vinAnA sainya ane mAta vinAnA bALaka jevI nirAdhAra thaI gaI. prabhunA bhaktane zeka chAyA sAthe evA evA vicAra AvavA lAgyA ke prabhu chakAyanuM rakSaNa karavAmAM mahApa hatA, saMpUrNa-vasavasa dayA pALavAmAM mahAmAhaNa hatA, bhava aTavImAM zudhdha mArgadarzakarUpa sArthavAha hatA ane bhavasamudramAM nAvika samAna nirdhAmaka hatA. evA guNothI yukata bhagavAna A bhAratane tajIne cAlyA gayA. have ApaNane kone AdhAra rahyo. AvA vicArothI dIpAlikA zekarUpe ujavAya. - harSa zrI. gautamasvAmI prazasta rAganA pratApathI zeka samudramAM DukhyA hatA te prazasta rAgane kSaya karatAM kevaLajJAna upajAve, te sAMbhaLatAM bhavya jIvone harSa pedA thAya te vAstavika che vIranA virahaduHkhamAM zrI gautamanuM kevaLajJAna AsvAsanarUpa nIvaDyuM. zrI. dharmacaMdra mahArAje kahyuM che ke: vIra nirvANa sura mukhathI jANI, meha karyo cakacura kare, kevaLajJAna ne darzana pragaTayAM, gautamane ugate sUrya, pragaTI divAlIjI re. pAmyA kevaLajJAna karma prajAlI re. jana zAsanamAM harSa ane zoka doSa rUpa jaNAvyAM che. paraMtu je AbhAe amuka hada sudhI je-sAtama AThamA guNasthAnaka sudhI pahoMcyA nathI temane aprazasta harSa zoka tyAjya che ane prazasta harSazoka AdaraNIya che. amuka hada sudhI caDhayA vinA prazasta harSa ke zeka na thAya. cethAthI chaThThA guNasthAnaka sudhInA jIvone prazasta harSa zeka avazya thAya che, ane te te guNasthAnakonuM bhUSaNa samajavuM. AgaLa jatAM e prazasta harSazoka svayameva chUTI jaze. thI vIrazAsanamAM trevIsa udaye che. hAla trIje udaya varte che. saMpUrNa trevIsa udayAmAM 2004 yugapradhAne zAsananA sthaMbha rUpa thaze. A udayamAM kalaMkI kayAre thayuM ke thaze? te bAbata saMzaya che, paraMtu divAlIkalpanI eka pratamAM lakhyuM che ke hAla trIjo udaya varte che. AThamA udayamAM kalaMkI thaze te cAlatA saMvatsarI uthApI pitAne saMvatsara sthApaze. ane ghaNuM ja trAsa Apaze. hAla eTale badhe trAsa jaNAtuM nathI, ethI jaNAya che ke haju kalaMkI thayA nathI. paNa AThamA udayamAM thaze. AvA samayamAM paNa viraprabhunA zAsanane rasa lenAra te leze ja. eka sAvanamAM kahyuM che ke uttama AcAraja munI AjanI, zrAvaka zrAvikA acchajI, lavaNujaLadhimAM mIThuM jaLa pIve zagI macchajI vIra jirNoda jagata upagArI. lavaNasamudramAM zagImacha jema mIThuM pANI meLave che tema A kalikAlamAM paNa zAsana rasika che AvAM uttama parvone ArAdhI AtmakalyANa sAdhI zake che. bhavya AtmAo A uttama dIpAlikA pavane dravya ane bhavathI ArAdhe ane uttarottara Atmaka9yANa sAdhI mekSanI prApti kare e ja bhAvanA ! Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnapaMcamI [ jJAnapaMcamInuM, zratajJAnanA ArAdhananI dRSTie, mahattva ] lekhata-zrIyuta kesarIcaMda hIrAcaMda jhaverI, surata prazna-jJAnapaMcamInuM ArAdhana zuM karazo ? uttara-prAcIna jINuM pustakono uddhAra vagere. jJAnapaMcamInA mAhAmya saMbaMdhamAM aneka graMthe ane aneka pUjAomAM hipadezanAM pade pUrvAcAryoe ApaNane aryA che. cAlu vartamAna kALamAM paNa zrutajJAnanI ArAdhanA je aneka rIte thaI rahI che te pUrvAcAryonA pratApa ane temanA upadezanuM pariNAma che. zrutajJAnanI ArAdhanA zrutajJAnanA, zAstra-siddhAMtamAM aneka prakAre varNavelA che, ane enA ArAdhananA paNa aneka prakAro che, paNa A lekha khAsa karIne pustakonA uddhArane udezIne lakhAyela che jethI tatsaMbaMdhI vicArIe. pustakohAranA mukhyatve karIne traNa bheda saMbhavI zake che : (1) saMgraha (2) pracAra (3) rakSaNa. (1) saMgraha-A saMbaMdhamAM bhaMDAranI AvazyakatA che ke kema ? te vicAravAnuM rahe che. chellAM paccIsa pacAsa varSane ItihAsa jotAM, pahelAM ghaNAM ocho bhaMDAra hatA. prAya junA bhaMDAro hastalikhita pratenA ja hatA. Aje temAM keTaleka aMze parivartana thayuM che. prAya: ghaNAkharAM gAmomAM Aje jJAnabhaMDAra che ane temAM mukhyatve karIne ghaNA munirAjenA (mudrita) graMthane saMgraha jovAmAM Ave che. A sarve bhaMDAronA prerake, sthApaka vahIvaTadAra vagere pitAnA vicAre vizALa karI jAherane lAbha ApavA taiyArI batAve che te paNa zratajJAnanI ArAdhanA ja che. 2) pracAra-saMgRhIta graMtho jAhera vAcana mATe mukavI, ene samAveza pracAramAM A che, kAraNake vAcana vadhavAthI aneka AtmAo jJAna saMpAdana karaze. vaLI mudraNakaLA bhAraphate paNa Aje sAro lAbha laI zakAya. aneka pustako chapAyAM che ane chapAya che. (3) rakSaNa-junA navA badhA graMthanuM rakSaNa e mukhya prazna che. eka vastu meLavavI durlabha che, maLyA pachI sAcavavI-surakSita rAkhavI ane tene gya lAbha levo e te ati durlabha che. aneka pUrvAcAryo ane vartamAna AcAryo pikAra karIne kahe che ane Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *ka 3] jJAnapa`camI [ 245 ] ApaNA anubhave ApaNe joyuM che ke ApaNA aneka bhaDArA bhAre chatuM thatA jAya che. je prate Aje jalazaraNa karavI paDe che, je pratA RNa thatI jAya che. tenA uddAra mATe ApaNe zuM karyuM' | e vicAraNIya che. jJAnapaMcamIne divase bhaMDAranA kArya vAhako pratAne sUryanA ane samAjane pratAnAM darzana karAve che ane bhakatajanA paisA, vAsakSepa, kAgaLa, kalama vagerethI tenuM pUjana kare che. paNa pUjanamAM AvelI A sAmathI ane nA upayoga zuM thAya che ? te jovAnI jarUra che. rADa rakama, jo bhaDAra taraphathI jJAnapUjana hAya to, prAyaH bhaMDAranI evAmAM jAya che ane upAzraya taraphathI ya to munijanA abhyAma, pustakA ItyAdimAM khAsa karIne vaparAya che. kAgaLa ane barU vecI tenA paisA rokaDA karAya che. dhvanI praNAviMkA pramANe pustakavAnA kAmamAM Ave jevI mAmI mUkavAnA rIvAja che. ane upara lakhelI badhI sAmagrI pustakAnA uddhAra mAM avazya AvI zake. RNa thatAM pustakanA rUpAranuM, tenA rasanuM kArya ke paNa sasthA vyavasthita rIte kare che ke kema tenI vizeSa khabara nathI. mArI jANa, pramANe atyAre suratamAM zrImad vijayakamalamarIzvarajI prAcIna hastalikhita pustakAraka Da aa mATe cayakita prayatna karI rahyuM che. upalabdha thaI zake te mAyi kAsmIrI kAgaLa phera pustakAra karAvI maMtra kare che. temaja kArakhI kAgaLa bIjI saMsthAone vecAtA Ape che. e kAgaLanA upayoga dareka jaina saMsthAe kare teA peAtAnA hastakanAM chaThThuM pustako rIplesa karI ( krI lakhApI ) zakaro ane potAnuM amUlya sAhityadhana sAcavI zako jJAnapAMcamI nimitte aneka AtmAe aneka rIte zrutanuM ArAdhanA kare che. tapa, jaSanI zarUAta te ja dine thAya che. paNa A vaikhano mukhya uddezya kayuM pustakona udhdhAra che. jJAnaparaMcamInI ArAdhanA che neja batAvavAno che. eTale bIi vAtanI udaya karyo nathI. dareka upAya ane bhAranA kAyadAne vinaMti che ke potAnA hastakanA saMtane vyaSita se ! bhagna ! neminAtha stuti namAmi neminAmAnaM munInAminamAninam / namanunnemanAmAnaM nanAmAnantu mAninam // 1 // -munirAja yAcaspativijayajI A smRtimAM zrI neminAtha prabhunI stuti karavAmAM AvI . AnI khAsa vizeSatA e che A AkhAya kAkamAM mAtra 6 ane mae e ja vyaMjanAne upayegakaravAmAM Avyo che. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairATanagarIno prAcIna zilAlekha [ bhUtakALanA paDamAM samAI gayelI eka prAcIna nagarIne aitihAsika paricaya ] lekhaka-munirAja zrI nyAyavijayajI vairATanagarane itihAsa ghaNo ja prAcIna che. mahAbhAratayugamAM A sthAna eka * mahattvanuM sthAna gaNAtuM hatuM. pAMDe, kauravo sAthe dhUtamAM hAryA ane temAM temaNe rAjapATa ane chevaTe satIziromaNI draupadIne paNa mukI. pariNAme temane bAra varSane vanavAsa ane eka varSane guptavAsa svIkAravo paDe. pAMDavonA guptavAsanuM sthAna virATanagara hatuM ema mahAbhArata kahe che. Aje paNa vairATanI cetanI pahADIe ane jaMgalo ApaNane vizvAsa karAve che ke ahIM pADavo guptavAsa rahyA haze--hatA. hamaNAM navI banelI jayapurathI avara thaine dilhI jatI saDaka upara A gAma AvyuM che. jayapurathI A raste AvatAM prathama Amera Ave che. Ama te jayapurathI ja pahADI zake thAya che, paraMtu Amera te pahADomAM ja vasyuM che. pahADa uparane kille ane makAne jovA gya che. ahIM jaMgale paNa ghaNAM che. temAM vAgha, cittA Adi dUra pazuo ghaNAM rahe che, dhoLe divase paNuM ekalA jaMgalamAM javuM e jIvane jokhamamAM mUkavA jevuM che. temAMye havAmAM ke sAMje te kaI rIte A raste nIkaLavuM ucita ja nathI. Amera-AmeramAM suMdara vizAla jinamaMdira che. jinapratimAo bhavya ane darzanIya che. je mahAnubhAvo ekAMta ane zAntinA ichuka hoya, jemane dhyAna karI AtmakalyANamAM masta banavuM hoya, nirava zAntimAM AtmAnaMdane sAkSAtkAra karavo hoya te mumukSuo ahIM ekavAra jarUra Ave. ahIM nathI janaravano kolAhala ke nathI ghoMdhATa, nathI azAnti ke nathI udvignatAnuM vAtAvaraNa. ahIM che parama zAnti ane vItarAgapadanuM bhAna karAve, ane AtmAnI zuddha dazA pragaTAve tevuM vAtAvaraNa. AmeramAM prathama te jananI ghaNI vastI haze-hatI. jayapura vasyA pahelAM A nagaranuM mahattva ghaNuM hatuM. bAdamAM rAjadhAnI badalAI ane-AmeranuM mahattva dhaTayuM. Aje tyAM eka paNa jananu ghara nathI. mAtra vizAla bhavya jinamaMdira ane suMdara dharmazALA che jenI vyavasthA jayapurane zrI saMdha sAcave che. hamaNuM tyAMnA nAjara zvetAMbara mUrti pUjaka jaina che. bhAvika ane zradhdhAlu che. jayapurathI varSamAM ekavAra ghaNuM jene yAtrAe Ave che; meLo bharAya che. ame gayA tyAre paNa jayapurathI jene AvyA hatA ane zeTha sehanalAlajI gulecchAnAM mAtAjIe svAmivAtsalyaka karyuM hatuM. AmethI vihAra karatAM rastAmAM vikaTa pahADI ane jhADI Ave che. hamaNAM jayapuranA aMgreja Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a' 3 ] varATanagarInA zilAlekha [ 247 ] vahIvaTakArAe pAtAnI sagavaDa mATe pAkI saDaka baMdhAvI navA rasto karAvyo che. da alvaranI sarahada sudhI pAkI saDaka che. vacamAM pahADIene teDIne A rastA karyAM che. thayAnuM mAne che. hI vairATa--anukrame ame vihAra karatA vairATanagara AvI pahoMcyA. A prAcIna zahenI hadamAM jatAM ja vizAla medAna, dUra sara pUrvamAM pahADIo, aneka vanaspatithI zebhatA gIcA ane kaLakothI zobhatI vADIo dekhAya che, pradeza taddana zAnta ane raLiyAmaNo lAge che. pahADAmAM plAnane yogya guvAcya pazu che. keTalAge bhAvA sanyAsI sAdhusano A pahADAmAM vase che. je pahADAmAM pAMDayA guptavAsa rahyA hatA te sthAna Aje paNa batAvAya che. ahIM moTA meLA bharAya che ane aneka bheALA bhagata tyAM pAtrAe jAya che. e sthAnanI dhuLa mAthe caDAvI kRta kiMgabhara anAnI vastI kIka pramANamAM che. zvetAMbara jainanAM mAtra pAMca sAta kare che. ane te paNa taddana sAmAnya sthitinAM ja che. jIMdagImAM kadI sAdhu joyA na hatA. temAMnA e cAra bhAioe jayapuramAM yati-zrIpUjyA ane kadI koikavAra sAdhu mahAtmAnAM dana karelAM eTaluM ThIka hatuM. bAkI sAdhuonA AcAravicArathI teA ta anabhijJa ja hatA. emanI eka dukAnamAM amane utAryAM, pachI pUchyuM pANI bharI lAvIe. ame kahyuM ema nahi. ApaNA sAdhuo to garama pANI ja vApare ane te paNa dhRsthane tyAMthI jAte ja lAvIne pachI madhuonA AcAra samajAvyo. temaNe kahyuM nArAja ahIM kANu sAdhue Ave ? atyAra sudhI te rastA bhayaMkara ane vikaTa hatA. have saDaka banI che. chatAMye zera- vAdha ItyAdinA Dara khare, ame bapore prAcIna varata jinamadiranA ne gayA. vairATa nagaranA A prAcIna jinamaMdirano pratiAsa amane dilhInAM ja maLye hatA. munisammelana vakhate dilhIthI amadAvAda AvatAM dilhInA prasiMha verI lAlA khetIvAlajI rAmANe kaheluM ke " maMdi Apa bairATa padhAro te huM AvIza. tyAM eka junuM jinamadira ane zilAlekha che je Apane upayogI che. ane te jinamaMdira amArA pUrvajonuM pAveluM che. " parantu te vakhate amane samaya na hatA eTale bIjA-sIdhA raste ja AvelA . A vakhate khAsa e rastA ja lIdho. A bve jinabhadinuM nirmANa pU. pA. jagadgurU zrI hIravijaya sUrIzvarajI mahArAjazrInA upadezathI yagneluM, ane pratiSThA paNa temanA nAmathI ja pU. pA. upAdhyAyajI zrI kalyANuvijayajI mahArAje karAvelI che. jagadgurU zrI hIravijayasurIzvarajI mahArAjA, mahAn meAgalasamrATTa akabaranA darabAramAM jaI temane pratiSThAdha ApI, gujarAta tarapha pAchA padhAratAM bhAravADamAM pipATha nagaramAM jane cAturmAMsa rahyA. cAtumAsamAM saMdhavI IndrabalajI, sUribharAnAM darzane AvyA ane cAturmAMsa pachI nimandiranI pratiSThA mATe vairATa padhAravA Ama vinaMti karI. kintu sUrijI mahArAjanI yahAvasthA hatI, ane gujarAtamAM jvAnI tAkIda hatI jethI sakinArAje tyAM AvI zakAya tema nathI ema jaNAvyuM. ane indrarAjanA ati AgrahathI potAnA priya ziSya mahApAdhyAya zrI kalyANuvijayane mekalavAnI hA kahI. ndrimalajIe badhI paristhitine vicAra karI surIzvara7 mahArAjanI mama mAnya rAkhI. cArmIna bAda gurUJAthI Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 248 ] zrI jaina satya prakAza [ varSa 4 7. zrI kalpavRSTi tAja vihAra karI mA padhAyAM ane tyAM pratiSThA karAvI. ane jagadgurUjI Adi pIpADathI vihAra karI zivagaja sirohI thai gujarAta padhAryA. mAza A lakhANane nimna pramAsInA mujaba 33aa cheH : prAmAvapitAmrayAnyadhipati sAmAntavaco'jani zrImAlAnvayabhAramallatanaya : zrI indrarAjastadA / AhvAnuM suguruna svakIya sacivAstenAtha saMpreSitA:, prAsAde nijakArite bhagavatAM mUrtipratiSThAkRte // 269 // (4.) : TIkA - tadA tasmin papAdipurapAdAvadhAraNaprastAve zriyA yukta iti nAmA vaNi vartate / kiMbhUta: ? zrImAla ityanvayo vaMzo yasya tAdRzo yo bhAramalastasya tanaya putraH punaH kiMbhUtaH ? prAmANAM paMcazatisaniyezAnAM tathA abhvAnAM turaMgamAnAM tathA dvipAnAM hastinAM tathA tAmrANAM khAnerAkarasvAdhipati: svAmI kiMvat sAmantavat yathA sAmanta sImApAlapAlaH katicid grAmapurAdhipati: sAmAnyanRpa : sthAt / .... atha prabhormarudeze samAgamanAnantaraM tenendrarAjena suguruna hIravijayaprAmAnyadvipavAnyadhipati sUrIn AhvAnuM svavirATanagare AkArayituM svakIyasacIvA nIjapradhAnapuruSAH saMpreSitA prasthApitA / kimarthama 1 nijenAtmanA kArite nirmAte sAde bihAre bhagavatAM tI kRtAM mUrtipratiSThAkRte pratiSThApavitum ... atha vijJapteranantaraM kharIbhvara abhyarthaga samIpasthApinaM zrIharSAdrajavAcake thiyA vAcakalakSmyA yuktaM harSA iti vaNija : aGgajaM nandanaM kalyANavijayanAmAnaM vAcakeSvavani maNimupAdhyArAje preSita tatra prasthApayati sma / utprekSate aparAmanyAM svIyamAtmIyAM mUrti kitamiva svapratimAmiva ki kRtyA svAmAtyIya zaki zarIrAsAmarthya jJAtvA'vadhArya / kiM kartum / ita: papADhipurAt mevAtamaMDalasthabirATanagare prayAtum tata: prepaNAnantaraM so'pi vAcakeo'pi gantuM sapadi zIghramavicchinnaprayANai: kramAd grAmAnugrAmavihAraparipATayApuraM virATanagaraM prApya, sAdya ptairnirmitairasAdhAraNa: tasya tena ca mahAmahai : pratiSThAM viracayAMca kRtavAn // / ( hIra saubhAgya-sa'-14-strApajJa TIkA ) A kAvyakrAra khuda zrI jagadgurUcha sAthe vidyamAna hatA. A granthakArInA lakhayA mujaba vaiTanA indrarAje vairAmAM pratiSThA karAvavA peAtAnA pradhAnAne vinaMtI karavA surijI mahArAja pA hatA, sUrIcha mahArAja puna : varATa javAmAM bhopA gujarAtanI tAkIda vApI pAnanA nine pratiSThA karavA mAko che. parantu bavAthI ane Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a'ka 3] varATanagarIne zilAlekha [24] A sAthe graMthakAra IdrarAjanA vaibhavanuM paNa suMdara khyAna Ape che. IndrarAja pAMca gAmone uparI adhipati hatA, hAthI ane ghoDAne uparI hatuM ane verATa nagaranI tAMbAnI khANene paNa te uparI hato. graMthakAra mahAtmAjI te IndrarAjane eka sAmantanI upamA Ape che. arthAta indrarAja eka ucca adhikArI hatA. A ja vastune ullekha tenA zilAlekhamAM paNa che eTale A vastunA lakhANanA mahattvamAM ora vadhAre thAya che. A ja vastu thoDA ja pheraphAra sAthe mahAkavi abhadAsajI potAnA hIravijayarirAsamAM A pramANe raju kare cheH " karI comAsuM gurUjI cAle, piMpADa nagare Ave; tAle puSkaraNo dhana kharca, sevana kUla vadhAve che. vaDanagaramAMhIM nara vasata, saMdhavI bhAramala nAma; indrarAja beTe tasa kahIe, A vaMdana kAma. kahiM gurU mAhAre nagare padhAre, biMba pratiSThA karasyuM; hIra kahe navi AvyuM jAye, sinehIe saMcarasyuM che. kalyANavijaya vAcaka mekalIo, pAgavaMsa mukhacaMde; biMba pratiSThA tihAMkaNi kIdhI, hIra nAme AnaMde. cAlIsa hajAra rUpiyA kharacyA, saphala karyo avatAre; hIranA zrAvaka Indra sarIkhA, eka ekape sAro. hIragurU sIrohIe Ave, vijayasena tyAM AvI; caMdasara eka thAuM dekhI, saMdha manoratha phaLIA. vijayasena gujarAte puhutA, trabAvatImAM Ave, rAjaA vAjI kare pratiSThA, narahmavalahI te phAve." (hIrasUrirAsa 5. 152 ) A ja vastu TuMkamAM "sUrIzvara ane saMgrASTranA suvikhyAta lekhaka muni mahArAja zrI vidyAvijayajI mahArAja te pustakamAM nIce pramANe jaNAve che: "vairATamAM saMdhavI bhAramala ane indrarAja vagere hatA. hIravijayasUri akabara bAdazAha pAsethI vidAya thaIne jyAre gujarAtamAM AvatA hatA tyAre pIpAnagaramAM sari ne vaMdana karavA virATanA saMghavI bhAramalane putra indrarAja AvyA hatA. ane teNe sUrijIne pitAnA nagaramAM padhAravA mATe khUba vinaMti karI hatI. paranuM surijIne jaldI sinehI javAnuM hovAthI pite na padhAratAM kalyANuvijayajI upAdhyAyane moka9yA hatA. kalyANuvijaya upAdhyAya pAse indrarAje cAlIsa hajArane vyaya karI mahekI dhAmadhumathI pratiSThA karAvI hatI. " (sUrIzvara ane samrA 5-256) sujJa vAcaka A uparathI samajI zakaze ke vairATanagaranA IndrarAja saMghavIe khUba mahe sava pUrvaka pratiSThA karI hatI. mahAkavi RSabhadAsajI pitAne zrI hIrasUrirAsamAM lakhe Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ s ] zrI jaina satya prakAza [ * che ke jagadgurUjInA zrAvakA Indra sarikhA che. arthAt mahAn samRdhdhizAlI ane parama gurUbhakata che. A maMdira je vakhate banyuM te vakhate to A nagarI bahu ja unnata dazAmAM hatI. ekalA zrImAlAnAM ja 300 dhara hatAM. maMdira paNa bhavya ane vizAla banyuM che. suMdara traNa gabhArA; pradakSaNA ane vacamAM vizAla ceka che. Aje A bhavya maMdira khaMDera hAlatamAM penanA bhUtapUrva gauravane kahetuM ubhuM che. vacaze gumbaja bibaba TuTI gayA che. gamArA traNe ati che. zikhara nathI rahyu. suMdara kArIgarI pazu karI. parantu thoDA khaMbhA ke naLIo sivAya bhAre kazuM nathI zuM. A maMdiramAM eka suMdara prAcIna zilAlekha che ane te jovA mATe ja ame A bihAmaNA bhaya kara ajANyA raste AvavAnuM sAhasa karyuM hatuM. A zilAlekha maLavAthI amane to puSkaLa AnaMda thayA hatA. ( apUrNa ) vizeSAMkamAM bhUlasudhAra pAnuM 26, paoNMkita dasamAM 35000 nA sthAne 350000 samajavuM. pAnA 51 mAM jaMbUsvAmInA janma RSabhadatta brAhmaNane tyAM thayAnuM lakhyuM che. tenA banne RSabhadatta zuM samajavuM. pAnuM 200--A pAnAmAM vIrajanma saMvat 43 (sviI sana pUrve 555 )nI ghaTanAonA paraMgAkanI carcAthI patinA aMtamAM " A satramAM "nA sthAne "te samaye ja ema khavuM. A kara gerakAmAM tyArapachInI rAjA zreNuikanA jana thavAthI azvane ( pu 201 mAM ) peTanA brunI kaDhanA khApI OM te badhI A sAlamAM ( vIra janma sana 43 mAM nathI banI. tene koI nizcita saMvatsara nathI eTale te ghaTanAjudA peregrArUpe samajIne tenI AgaLa saMvatanA aMkane sthAne, e lekhamAM svIkRta saMketa pramANe, anupalabdha saMvata batAvavA mATe Deza (-)nuM nizAna samajavuM. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena mUrtinirmANalA lekhaka:-zrIyuta paMDita bhagavAnadAsa jaina, jayapurasiTI na mUrtionuM vidhAna, bhAratIya purAtattvanA AdhAre sarvathI. prAcIna che. arthAt veNunAdi mUrtionI pahelAM jenamUrtipUjAnI prathA cAlu thaI hoya tema jayapura purAtatva vibhAganA kayureTara rAyabahAdura paM. dayArAma sahAnI sI. AI. I. ema. e. jaNAve che. mahedAramAM evI prAcIna nAsApradhyAna avasthAvALI mUrtio maLI che, ke je ThIka jainamUrtione maLatI Ave che. te I. sana 3000 varSa pahelAMnI mAnavAmAM Ave che. temaja mathurAnA kaMkAlI TIlAmAMthI aneka jaina mUrtio maLI che, temAM eka stUpa maLyo che. te stUpa namUttiothI alaMkRta che. tene mi. bUlara sAheba I. sana pUrve 8 mI zatAbdIne batAve che. uDIsA prAMtanA prakhyAta hAthIguphAvALA zilAlekhamAM lakhela che ke-kaliMganI AdimAM jinendranI je mUrti magadhane naMdarAjA laI gayo hato, te mUrtine kaliMga cakravarti zrI ala khAla pAcho kaliMga laI gaye hato.2 ityAdi purAtattva zilAlekha vagerethI jaNAya che ke jainamUrti ghaNuM prAcIna samayathI vidyamAna che. te saMbaMdhI purAtattvanA vidvAnoe adhika prakAza karyo che jethI te saMbaMdhI vadhu na lakhatA te mUrtinA nirmANa saMbaMdhI jaina zilpazAstranA AdhAre kaMIka jaNAvuM chuM. mUttionAM Asana jaina tIrthakaranI mUrtio saumya ane zAMta svabhAvanI tathA dhyAnastha avasthAvALI ja mAnavAmAM Ave che. mUrtAio padmAsana vALI, ardhapadmAsanavALI ane khagrAsana ( kAtsarga ) vALI tathA samacaturansa saMsthAnavALI ja mAnavAmAM Ave che. paghAsananuM svarUpa beThelI mUrtinI jamaNI jAMdha ane pIMDI upara DAbo paga ane DAbA hAtha rAkhe, tathA DAbI jAMgha ane pIMDI upara jamaNo paga ane jamaNe hAtha rAkha, A pramANe Asana hoya te padmAsana kahevAya. samacaturastra saMsthAnanuM svarUpa beThelI mUrtinA jamaNA DhIMcaNathI DAbA khaMbhA sudhI eka, DAbA DhIMcaNathI jamaNuM 1 Jaina & other antiquities of Jathura, P. 13 2 mi jAyasavAla lakhe che ke "In line 12 it is clearly stated that king anda had taken away image known as The Jaina of Kalinga' and that after the defeat of Bharati Mitra, the Kaling emperor brought it back to Kalinga along with other trophies.... The Datum...Jaio images about or rather before 450 B, 0." Journal of The Behar & Orissa Res. Society XIII 245, Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 252 ] zrI jaina satya prakAza [** khabhA sudhI bIjI eka tIcavI khIna DINu sudhI trIjI ane nIcenA vastranI pATalIthI upara kapALanA keza bhAga sudhI cethuM sUtra, A pramANe cAre sUnuM mAtra barAbara hoya to te pratimA samacatuHstra saMsthAnavALA kahevAya. kAussaga dhyAnamAM kula UbhI mUttiomAM OM agiyAra aMga che. tenI UMcAinuM mAne nayanAtha (108 mAMgaLa)nA hiMsAje nIce pramANe -- zve. mUtti'nAM a'genuM mAna di. mUrttinAM agonuM mAna 4 gaLa. kapALa nAka mukha * gaLu 3 gaLAthI hRdaya 12 brahmathI nAbhi 12 nAbhithI zudghabhAga 12 jadhA 24 gaNa pIDI ghUMTIthI paganA 24 39 .. 29 ** 22 31 33 kapALa nAka mukha 4 AMgaLa 4 gaLu gaLAthI hRdaya 12 5thI nAbhi 12 nAbhithI hiMga 12 5] 24 T 4 pIDI 24 dhUMTIthI pagatala 4 "3 23 22 '' "3 22 108 AMgaLa 108 AMgaLa A 108 AMgaLa te paganA taliyAthI kapALanA keza bhAga sudhI jANavAM, tathA mAthAnI UMcAI 3 AMgaLa, ane mAthA uparanI zikhAnI UMcAI e AMgaLanI meLavatAM kula 117 AMgaLa UbhI mUrtinI UMcAInuM bhAna jANavuM. temAM nIcenI gAdInA 8 bhAga meLavatAM kula 121 bhAMgaLa urSamAM thAya, padmAsane beThI mUrtinAM kapALa, nAka, mukha, gaLa, harSa, nAbhi, gruvabhAga, ane gANu e ATha ga che, tenuM mAna ubhI mUtranA aga vibhAganA mAna pramANe gAM kula chappana bhAga udayamAM thAya che. temAM bharatakanA udayanA 3 bhAga ane UkhAtA e bhAga, tathA nIcenI gAdI- ATha bhAga meLavatA kula 9 bhAga eThI mUrttinA udaya namuvA .i zAstranA khAdhAre beThI mUrttinA 54 bhAga mAnavAmAM Ave che. virala khulAsAvAra narUvA mATe pamaMjana kara krUra / banAvela vastusAra mA mitrastara bhAvanA ane citrA sAthe mArA nathI pALeya ke te evA. mUrtionI UMcAi zAstramAM visama eTale 13-5-7-9-11 ityAdi ekI AMgaLanI zubha gaNavAmAM AvI che. ane sana eTale 2-4----1 tyAdi beMkI 3 jaina zilpazAstranA bRhad graMtha * jinasa'hitA 'mAM tathA anya zikSatra thA zilparana kAzyapazilpa ane mAnasAra zilpazAstramAM jainamutti darA tAla eTale 120 AMgaLanA hisAbe banAvavAnuM jaNAve che. temAM zikhAthI pagatala sudhI 122 athavA 124 bhAga batAve che. te / khulAsA mATe nru sacitra 'vAstusAra prakaraNa' gUjarAtI anuvAda sAthe, Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 3 ] jaina mUttinimaNukalA [ 253 ] AgaLanI azubha gaNavAmAM AvI che. temAM ekathI agyAra AMgaLanI uMcAI sudhInI mUttio ghara derAsaramAM rAkhI pUjI zakAya, ane agyAra AMgaLathI adhika uMcAInI mUrti ghara derAsaramAM rAkhavAnI ke pUjavAnI zAstramAM manA che, jethI agyAra AMgaLathI vadhAre cAinI mUrtAi deharAsaramAM ja rAkhIne pUjI zakAya mUrtinA be bheda pADavAmAM AvyA che. temAM eka arihaMtanI ane bIjI siddhabhagavAnanI mUrti jANavI. je mUrtine aSTamahAprAtihArivALuM parikara na hoya te siddhabhagavAnanI ane parikaravALI mUtti arihaMtanI jANavI. gharaderAsaramAM arihaMtanI ja mUrti rAkhavAne Adeza zAstrakAra jaNAve che. temAM paNa pASANu, lepa, kASTha athavA hAthIdAMtanI mUrtio parikaravAnI hoya ke parikara rahita hoya te gharaderAsaramAM rAkhI zakAya nahi. paNa phakata dhAtunI mUrtio parikaravALI hoya ane agyAra AMgaLathI vadhAre uMcI na hoya te gharaderAsaramAM rAkhI pUjI zakAya. caMdrakAnta, sUryakAMta Adi sarva maNiratnanI jAta, senA, cAMdI, tAMbA, pIttala, pASANu, kASTa, citrola ane hAthIdAMta vagere mUrtio banAvavA mATe zubha che, temAM pASANu ane kASThanI parIkSA karIne temAM DAdha vagere na hoya te joIne pachI tenI tti o banAvavI. gabhArAnA addabhAganA pAMca bhAga karIne tenA vacalA trIjA bhAgamAM jinamUttine sthApita karavI joIe. paraMtu bhItanI sAthe lagADavI na joIe, ema zAstrakAra lakhe che, chatAM AjakAla ghaNe ThekANe mUrtio bhItanI sAthe cUnA AdithI caDelI jovAmAM Ave che te AzAtanA 5 chemATe mUrtine pAchaLanA bhAgamAM cUnA AdithI nahi caDavI joIe, paraMtu khulAsAvAra rAkhavI e zreSTha che. pratimAnuM zubha-azubha lakSaNa mUrtinAM nakha, AMgaLI, bhujA, nAka ane paga eTalAM aMgomAMthI koI eka aMga khaMDita hoya to te mukti anukrame zatrune bhaya, dezane vinAza, baMdhana, kulane nAza ane dravyane kSaya karanArI jANavI, pAdapIka, cihana, parikara, chatra, zrIvatsa ane kAnathI khaMDita mUrti anukrame svajana, vAhana, sevaka, lakSmI, sukha ane bAMdhavanI hAnikAraka jANavI. je murti vAMkA nAkavALI hoya te duHkha devAvALI; TuMkA avayavanI hoya te kSaya karanArI; kharAba AMkhavALI hoya te netrapIDA karanArI; sAMkaDA mukhavALI hoya te bhoganI hAnikAraka; kamarahIna hoya te AcAryane nAza karanArI; hIna jAMdhavALI hoya te putra, mitra ane bhAIne nAza karanArI; hIna AsanavALI hoya te addhine nAza karanArI; hIna hAtha pagavALI hoya te dhanane nAza karanArI; UMcA mukhavALI dhanane nAzakAraka; nIcA mukhavALI cintA utpanna karanArI ane vAMkA mukhavALI videzane bhaMga karanArI jANavI. visama AsanavALI vyAdhi kare, anyAyathI pedA karela dravyathI banAvelI mUrti dArakAraka jANavI. mApamAM jUnAdhika aMgavALI hoya te kaSTa devAvALI jANavI; raudra eTale bhayAnaka mukhavALI mUrti te karAvanArane, mAnanI adhika aMgavALI kArigarano ame dubarla paTavALI dravyane nAza kare. upara pramANe saMkSepamAM mUrti nirmANa saMbaMdhI jaNAvela che. vizeSa jANavAnI IcchAvALAe paramarjana Thakakura "phera'ne banAvela vAstusAra nAmano graMtha vAMco. 4 5rikaranuM svarUpa have pachInA bIjA lekhamAM savistara jaNAvIza, Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina satya prakAzanA zrI paryuSaNa parva vizeSAMkano satkAra - udAra madada jAmanagara nivAsI zeThazrI popaTalAla dhArazIbhAI saMghavI tathA zeThazrI cunIlAla lakSmIcaMdabhAI saMghavIe, temaNe A varSamAM kADhelA saMghanA pavitra maraNa nimitte, A vizeSAMkanA kharca peTe pAMcaso rUpiyAnI udAra madada samitine ApI che, enI noMdha letAM amane ghaNo AnaMda thAya che. ame keTalAka vakhata pahelAM teozrIne A mATe vinaMtI karI hatI, ane A vizeSAMka joyA pachI, samitinA A prakAzanathI saMtuSTa thaIne temaNe amArI e vinaMtI mAnya rAkhI che. teoe samitine je udAra madada ApI che, te mATe ame temane bahu AbhAra mAnIe chIe. ane bhaviSyamAM paNa teonA taraphathI temaja anya udAra saddagRhastho taraphathI samitine A ja sahakAra maLatuM raheze evI AzA rAkhIe chIe. - A vizeSAMkane Avo satkAra thaye jANIne amane saMtoSa thAya che. -vyavasthApaka, atyAra sudhImAM A vizeSAMka mATe je abhiprAya manyA che temAMthI nIce pramANe raju karIe chIe, jethI e vizeSAMkanI mahattA ane upayogitA khyAlamAM AvI zake. ( vartamAnapatro ). " amadAvAdathI pragaTa thatA prAcIna jaina sAhityanA 2. mAsike zrI paryuSaNa parvanA suprasaMge Azare savAbase pAnAne khAsa aMka pragaTa karIne jenenI bhUtakALanI bhavyatAne khyAla karAvyA che. A aMkanA mukhapRSTha para bhagavAna mahAvIrasvAmInuM eka bhAvavAhI triraMgI citra raju thayuM che. aMdaranA bhAgamAM prAcIna jaina zipanAM, citra temaja zrI. kanu desAInI Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 3 ] vizeSAMkane satkAra [ ra55 ] piMchInAM suzobhane zobhe che, sAhitya vibhAgamAM vidvAna jaina muni mahArAjemAM zrI. nyAyavijayajI, zrI. darzanavijayajI, zrI, sAgaracaMdra sUrijI, zrI. jJAnavijayajI tathA lekhomAM zrI. hIrAlAla kApaDIyA, zrI. sArAbhAI navAba, zrI. nAthAlAla zAha vagerenA lekhe apAyelA che. vAra nirvANa saMvata eka hajAra varSa sudhInAM jaina tIrthozIrSaka lekha jenenI tejasvI saMtinI jhAMkhI karAve che. eka lekhamAM sarAka natino ItihAsa raju karavAmAM Ave che. ItihAsa tapAsatAM ane vartamAna sarAkenI raheNIkaraNI tathA rItarivAje jotAM teo jene hovAnuM puravAra thayuM che. uparAMta , cIna ItihAsa, AgamanuM paryAlocana, jana rAjAo. jana sthApatya eka hajAra varSanAM 56 cinha vagere le dhyAna khece tevA che. A aMnI saMgIna sAmagrI ta trInI pasaMdagI pratye mAna upajAve che. chuTaka nakalanI kiMmata 1 rUpiyA che. " muMbaI samAcAra tA. 1-10-18 aMka jotAM ja AMkhane game tevAM supri raju thAya che. suMdara svarUpa nIrakhI khAtrI thAya ke jenenI vaimavI duniyA hajI jIvatI che. jJAtinA patromAM AvI viziSTatA kadI jovAmAM AvI nathI temAM samAjane, dharmane ne jJAtine aiktAno tAra guMje che. kalA, sAhitya, itihAsa ne dharmabhAvanI ektA ahIM khaDI thAya che. A aMkamAM suMdara ske, mahAvIra svAmInuM suMdara triraMgI citra che. ane gujarAtI sAthe hiMdI lekhe paNa che. "jene nI vamavalI itihAsakathAo beTI nathI e khyAla A aMka jonArane tarata ja Ave. jenenuM ItihAsamAM, dezanA dhaDataramAM, hindustAnanI saMskRtimAM jeTaluM sthAna che; eTaluM bIjI kaI jJAtinuM nahIM hoya janadharme hindamAM suvarNayugane sajaryo che ne hindanI saMrakatine amara banAvI che. "A aMka jotAM A vastu spaSTa thAya che. atihAsika ne dhArmika lekhe darekane upayogI thaI paDe tema che. sAhityamAM A prakAranA itihAsane sthAna che. dharmanI dRSTie te A aMka ajoDa che, paNa sAhityanI daSTie paNa tenuM mUlyAMkana ghaNu ja vadhAre che. aitihAsika lekha, e mATe zodhakheLa, junAM zi9pe-tenAM citro vagere vastu ApaNI junI saMskRti nI madhurI yAde che. tene bhUlI zakAya ema nathI. - "A suMdara aka kA kI jaina dharmanI sevA bajAvI che; eTalu ja nahiM - jaina dharmanA ke tenA ItihAsanA anya sa. ene anya pra tha Ape che. eTaluM ja nahi paNa itihAsanA sAhityamAM paNa eka ghage ja suMdara ne mane gamya aMka ApyA che. ne jena dharmanA vaibhavanI, saMskRtinI, mahattvanI ugya tejarekhA dorI che." satyaprakAza ane videza tA. ra8-9-28 jaina satya prakAzanA paryuSaNa vizeSAMkamAM zrI mahAvIrasvAmInI je citrita mUrti' dAkhala karI che, te mUrtimAM zAMti, tyAga, dhyAna, vItarAgadazAnAM sAkSAt darzana thAya che. AvI mUrtinI janA karanArane amo dhanyavAda ApIe chIe. kemake e mUrti dekhatAM ja jonAranA hRdaya upara verAgyanI, zAMtinI ane vItarAga dazAnI chApa paDe che..... "A mUttimAM eTalI badhI vizeSatA che ke jaMgalamAM jhADa nIce prabhu dhyAnamAM beThA che, netro jemanAM DhaLI gayAM che ane zAMtinuM sAmrAjya jyAM jAmI gayuM che. AvAM prabhunAM darzana konA hRdayane na AkarSe ? mATe AvI mUrtinI pasaMdagI karanArane punaH ame dhanyavAda ApIe samayadharma tA. 2-1-28 " rAjanagaramAM maLelA sAdhu saMmelananI pratikAra samiti taraphathI zarU thayelu" "zrI jene satya prakAza" caturtha varSamAM padArpaNa karatAM zrI paryuSaNa parva vizeSAMka nI samAjane bheTa dhare Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2 ] zrI jana satya prakAza che. ......... A mAsikane ATalo vikAsa thaI zakaze tema e vakhate ka95nA na hatI, paNa tenI traNa varSanI kAryavAhI joyA paNa amane lAge che ke teNe jene samAjane eka suvA, mAsika ApyuM che. prastuta aMkamAM judA judA lekhakonA lakhelA ra0 lekhe ane prabhu mahAvIranuM eka triraMgI citra che tenuM kavara dviraMgI ane sughaDa che viSayamAM itihAsane pradhAnapada apAyuM che. na Dara saMzAdhana nahi paNuM su praha tenI mukhya dRSTi che. ane te draSTie parizrama saphaLa che. e. sivAya sthApatya ne be kathAo paNa ApelI che. prAraMbhamAM Apela prabhu mahAvIranuM triraMgI citra gujarAtanA prakhyAta citrakAra zrI. kanu desAIe banAveluM che. beDoLa AbhUSaNethI ladAyelI punA citrazALAnI prabhu mahAvIra ane zrI gautamanI chabIo karatAM A citra anekagaNuM sAruM che, eTaluM ja nahi, paNa vimAnI draSTie paNa anekagaNuM caDiyAtu che. sAdhusaMmelananuM mukhapatra A rItanAM AbhUSaNo vinAnA citro pracAra kare ethI jarUrI sudhArAne AnaMda thaze........... 'ekadare aMkanI chapAI ne vyavasthA paNa suMdara che. ane tenI eka mata jarUra darekane saMgharavAnI bhalAmaNa che." -jena jayoti tA. 8-10-38 "prI jana satya prakAzanA cethA varSanA aMka 1-rane saMyukata apayuSa vizeSAMka tarIke prasiddha thaye che, A vizeSAMkamAM mahAvIra svAmI pachInA eka hajAra varSanA itihAsane lagatA lekhe ApavAmAM AvyA che. lekhasAmo e kALane itihAsa upara prakAza pADe e che ane e da tihAsanA abhyAsIna mArgadarzaka thaI paDe evI che. jana dharmanA anekavidha itihAsanI TI harakatAne ekI sAthe A aMkamAM ApavAmAM AvI che. e rIte A aMka e etihAsika pustaka jeTaluM mahatvane thayo che. emAM na tIrtho, rAjao ane gurUone saLaMga ItihAsa ApavA uparAMta jIvanacaritra, etihAsika navalikAo, sAhitya saMbaMdhI lekhe ane purAtattananI zodhakhoLa saMbaMdhI lekhe ApavAmAM AvyA che. A rIte A vizeSAMka rasapUNuM sAmagrIthI samRddha banyA che. "sArA sArA lekhe uparAMta A aMkamAM keTalAMka purAtatvane lagatAM citro paNa ApavAmAM AvyAM che, je aMkanI upayogitAmAM vadhAro kare che. gujarAtanA prasiddha citrakAra bI. kanu desAIe dorela bhagavAna mahAvIranuM suMdara triraMgI citra prAraMbhamAM ja apAyuM che, A citra kaLAnI dRSTie suMdara banyuM che ane koI paNa dhyAna karanArane preraNA Ape evuM che. "16 pAnAnA A daLadAra aMkanuM chuTaka mUlya mAtra eka rUpie (TapAla kharca sAthe ) rAkhavAmAM AvyuM che, ane mAsikanA grAhakane e koI paNa jAtanA vizeSa ma9ya vagara, cAla aMka tarIke ApavAmAM Ave che. (A mAsikanuM vArSika lavAjama be rUpiA che, ). A aMka "navasaurASTranA mudraNAlayamAM chapAye che, e aMka upara eka mAsa sudhI zrI. ratilAla desAIe lIdhelI << habharI mahenatanA ame sAkSI chIe pariNAme A vaividha. maya, kalAyukata, samRddha aMka gujarAtanA ItihAsa-sAhityanA premIo samakSa dharI zakavA badala, saMcAlakane amArAM abhinandana che." navasArA tA. 13-10-38 "cothA varSanA pahelA-bIjA aMka tarIke mahAna jaina parva-paryuSaNane vizeSAMka kaDhAya che. e vizeSAMkanA lekhe jenA draSTie mahatvanA hovA uparAMta sAmAnya samAjane paNuM jenA draSTibindu, jaina vyakitatva ane jene ItihAsa ne tenAM tejathI rannenAM jIvana samajavAmAM sahAya bane evA che, chellA be kathAmaka lekhe vartamAna zailInI camaka paNa khIle che. chalAM jana tIrthaMkara zrI mahAvIra svAmInA eka sarvAga sundara citranI khAmI hatI-te khAmI paNa A vizeSAMke dUra karI che." suvAsa Ase 1994 www.jainelibrary.or Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAMka aMge maLelA kAgaLamAMthI - pUjya AcArya mahArAja zrI vijayalalitasUrijI umedapura tA. 24-9-38 taMtrI zrI jana satya prakAza, yogya dharmalAbha sAthe AcArya zrI. vijayalalitasUrijI tathA muni vikramavijayajInA taraphathI lakhavAnuM ke tamArI taraphathI pragaTa thaela payuMSaNa parvanA aMkanI be nakala maLI che, kAma suMdara che. mAsika u nati upara che te jANI AnaMda thaye che. temAM paNa A mAsikamAM keIne khAsa ukarSa ke apakaI AlekhavAmAM AvatuM nathI te khAsa prazaMsanIya che. pUjaya munirAja zrI vAcaspativijayajI vAMka mA thA, te saMteya, temAM Apela zrI mahAvIra prabhune pheTe joI AnaMda. pUjya munirAja zrI vIrasvAmIjI misakamAM lekha dhaNA ja AkarSaka ne atihAsika vAMcavA lAyaka Ave che. pUjya munirAja zrI dazanavijayajI A 5 ra che, mahenata sArI karI che. lekhe paNa sArA che. citra paNa suMdara che. zrIyuta nAthAlAla chaganalAla zAha mA narathI bahAra paDela "payuMSaNa aMka maLe. aMkamAM etihAsiA le e amArA sa dhIme vAMcyA tethI tene ghaNe AnaMda thaye. zravRna mAkAMta premAnaMda zAha ema. e. vaDodarA 30-9-38 | | na satya prakAranA cAlu varSanA payuMSaNa parva vizeSAMkathI ghaNo ja AnaMda thaye. che ke varSa mAM tame je parizrama uThAvyA karyo che te spaSTa dekhAya che. jana sAhitya mane nA zAstrIya abhyAsane A rIte khUba vega maLe ane "jana satya prakAza' dvArA ja khuza pracAra thAya evI abhilASA rAkhuM chuM zrIyuna ajitaprasAdajI, ema. e. ela ela. bI. lakhanau tA. 23-10-- 38 'paNa che ke Aje mar. mukhacitra narIke mUkeluM mahAvIra svAmInuM citra sarasa rIte savAre karyu che ane suMdara rIte chapAyuM che. ( temanA aMgrejI patramAMthI ) ba, meTara pesamAM mekalatI vaLa, " kahI dazA osavALa prakAza" nA taMtrIzrIne patra mA che, teo lakhe che- " Apane vizeSAMka suMdara che, abhiprAya AgAmI aMkamAM-nabaramAM Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. B, 8801 == = jaina sAhityanI AlamamAM bhAta pADatuM e uttama prakAzana meLavavA Aje ja grAhaka ane zrI jaina satya prakAzano = = zrI paryaSaNa parva vizeSAMka 216 pAnAnA A daLadAra vizeSAMkamAM jamavAna mahAvIra svAmI pachInA eka humara varSanA ItihAsa upara prakAza pADatA vidvattAbharyA aneka lekho, bhagavAna mahAvIrasvAmInuM kaLA ane zAstrIya daSTie sarvAMgasuMdara niraMgI citra, aitihAsika vArtAo ane zilpa sthApatyanA lekha tathA citro ApavAmAM AvyAM che. A vizeSAMkanI sau koI mukata keke prazaMsA kare che. ( abhiprAya mATe A aMkanI aMdara jue } ucA kAgaLa, suMdara chapAI, chatAM chUTaka malya (TapAla kharca sAthe) eka rUpie. be rUpiA bharIne zrI jaina satya prakAzanA grAhaka thanArane A vizeSAMka cAlu aMka tarIke tathA e uparAMta bIjA 10 cAlu aMka apAya che. amUlya taka ! ] { Aje ja maMgAvo ! atyAra sudhImAM bahAra paDelAM badhAMya citrAmAM sauthI caDhiyAta kaLA ane zAstrIya daSTie sarvAMgasuMdara bha. mahAvIrasvAmInuM triraMgI citra gujarAtanA prasiddha citrakAra zrI kanu desAI pAse taiyAra karAveluM A cala ne - parama zAMta-dhyAnastha mudha ane parama vItarAga bhAvane sAkSAtkAra karAve che. A citra joyA pachI enI apUrvatA samajAyA vagara nahIM rahe. dareka jaina gharamAM A citra avazya joIe. 14" x 10"nI sAIjha, jahA ArTa kArDa upara suMdara chapAI ane senerI beDara sAthe mUlya-ATha AnA. TapAla tathA pekIMga kharcanA be AnA vadhu. lakhe- zrI jainadharma satyaprakAzaka samiti jesiMgabhAInI vADI, ghIkAMTA, amadAvAda. ( gujarAta Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . * * * * * * * * * * * * * * * * vadhaG bae HITI:ILLI E/III EllllFiEI taMtrI cImanalAla gokaLadAsa zAha : kramAMka 40 : varSa 4: : aMka 4. www.jainelibrary.on Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina satya prakAza (mAsika patra ) viSa-2-6-zana 1 zrI sUrIzvarasaptatikA : A. ma. zrI. vijayapadmasUrijI : 257 2 prabhu mahAvIranuM tattvajJAna : A. bha. zrI. vijayalabdhisUri : 258 ke takSazilA : mu. bha. zrI. jJAnavijayajI : 260 4 gaMbhUtAne dhULa paricaya : pre. hirAlAla ra. kApaDiyA 5 jaina zAsanamAM ItihAsa ane Agama pramANunuM sthAna : zrI sarvajJazAsanarasikopAsaka : 27 6 zrI avatisukumAla : mu. bha. zrI. yazobhadravijayajI : 270 * , vairATa nagarIne prAcIna zilAlekha : mu. bha. zrI. nyAyavijayajI : 274 8 durlabha paMcaka : A. bha. zrI vijayapAmurika : 280 9 dhanapAlanuM Adarza jIvana : mu. bha. zrI. suzIlavijayajI : 283 11 dADhI-TnAtha gfsadApaka : bIDuta maMkADhI nAdarA : 286 11 veda-vAka : mu. bha. zrI. suzIlavijaya : 289 12 navI-madada, vizeSAMka saMbaMdhI vadhu abhiprAya : 294-295 samAcAra, : 296 nA sAme sthAnika grAhakone amadAvAdanA-sthAnika-je grAhaka bhAIonuM lavAjama AvavuM bAkI che teo amAre mANasa Ave tyAre tene lavAjama ApIne AbhArI kare ! - pU. munirAjone vijJaptihave mAsuM pUruM thayuM che tethI vihAra daramyAna mAsika vakhatasara ane kANasara pahoMcADI zakAya te mATe dareka aMgrejI mahinAnI teramI tArIkha pahelAM, vikArasthAnI khabara amane maLatI rahe evI vyavasthA karavA so pU. munirAjone vijJapti che. lavAjama sthAnika 1-8-0 bahAragAma 2-0-0 mudrAka: narottama haragovindra paMDayA, prakAzaka : cImanalAla gokaLadAsa zAha, mudraNasthAna : yugadharma mudraNAlaya salApasa kesa reDa amadAvAda, prakAzanasthAna : zrI janadharma satyaprakAzaka samiti kAryAlaya, jesiMgabhAInI vADI, ghIkAMTA, amadAvAda. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Namo tthu NaM bhagavao mahAvIrassa siri rAyanayaramajhe, saMmIliya savvasAhusaMmaiyaM / pattaM mAsiyameyaM, bhavvANaM maggayaM visayaM // 1 // zrI jaina satya prakAza pustaka 4 : 3bhAM40 : aMka 4 vikrama saMvat 1995 : kAtika vadI 8 vIra saMvat 2415 maMgaLavAra : sana 1938 navembara 15 zrIsUrIzvarasaptatikA (zrI AcAryapadastotrAparAbhidhAnA) kartA-AcArya mahArAja zrI vijayapadmamUrijI ( AryAvRttam ) (gatAMgathI cAlu) jiyaguNaThANuvaese, paDirUvAippahANaguNaNilae / gAravasaNNAsalla, ccAIjogassarUvaNNe // 28 // davvAbhiggahayArI, uggamaNuppAyaNovaesadae / saMjamavayaNapadaMsI virAhaNAdosaNIsaMgI // 29 // pavvajAe'TThArasa-'jugge je Na ppayacchae dikkha / NippAvajogavittI, sayayaM sUrIsare sarami // 30 // kAussaggapadose, sagadaptamaraNe jiyANa bohate / esaNamaMDalidose, micchatta'samAhiThiivirae // 31 // sabalaNibaMdhaNaviraI, sikkhaThANovadaMsage viNaNe / cattabhaMtaragaMThI, parIsahAvasaraNibbhIe // 32 // samaNaguNAvalivarie, navakoDIsuddhirakkhaNujjutte / paDilehaNApajatte kAyakive veiyAsuddhi AyaraNAiyabhAve, NimmalayarajogasaMgahAyaraNe / aDavIsaladdhilalie, pahAvage Namami Ayarie // 34 // pAvasmayaparivajI, visohiguNadesage uyarahiyae / vijiyaMtarArivagge, mohaTThANAvilitaMge // 35 // NANAI siddhaguNe, saMsaMte jIvabheyasadohe / saMtajiovasagge, viNayA jhAemi sUrIse // 36 // (apUrNa) Education International WWWahn Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu mahAvIranuM tattvajJAna lekhakaH----AcArya mahArAja zrI viyalabdhisUrijI ( kramAMka 30 thI cAlu ) puNyatattvanA sAmA beMka tarIke vadhArAcamadhALunuM vana vAcako jaina satya prakAzanA kramAMka 30mAMnA 21-22me pAne vAMcI gayA. have sattaramAM beka samayanusa saMsthAna che, jene a cAre taraphathI samAna mApa thavuM evA nIkaLe che. pakAyane beThalA purUSanA DAbA khabhAthI jamaNA DIcanuM, jakharA khabhAthI prabhA TI'caLanuM, eka dvIpaNuthI bIjA dIcananuM ane zistrI palAMThI sudhInuM derIthI bhASa letAM eka sarakhuM Ave te samacatusra saMsthAna kahevAya. A AkRti sarva AkRtithI zeAnika heAya che. AvI AkRtivALAethI leAka AkarSAya che, tethI A saMsthAnavALA lokanA Adarane pAme che, mATe e puNyaprati kahevAya. chatAMya mAtra javAne mATe ma dhvajApamanAce saMghaSNunI jarUrata rahe che tema A sa MsthAnanI jarUrata hetI nathI. kAraNa ke mukitamAM pahAMcavAne dhAra tapa, japa ane viziSTa yAna vagere sAdhana mATe zArIrika baLanI jarUrIAta rahe che tevI AkRtinI apekSA rahetI nathI. eTale kacit upAyamAM paheluM papaNu Ave tema pahelAM saMsthAnanI jarUrata nahALI te tevuM upAdeya nathI. 18-19-20-21, e cAra bheda prazasta vaNu-gadha-rasa ane sparzanA thAya che. te paNa dareka jIvanane gamatA tema puchyuM prakRtimAM che. amulavu e bhAnIrAmA bheda che. ' na haLavu, na bhAre ' e puNya prakRti anubhavasiddha che. haLavA hoya tA tulanI jema havAthI pazu uDI jAya ane bhAre ya to uMbu ya na thAya mATe agurU vadhu be madhu rAvAthI, punA bAvIsamA beDa che. parAvAta nAmakama ke je vaDe khIte tenI sAme na thaI zake, tene joine ja pAcho paDe te puNyane tevIzameA bheda che. cevIzamA uzvAsa nAmaka mAM puNyapaNu spaSTa ja che. sArI rIte zvAseAzvAsanI gatithI matimAM zAntinI tati thavA kare che, tyAre tenuM vizcama svarUpa, duHkhamaya vAtAvaraNuM UbhuM karI muke che. jyAMsudhI zvAsa tyAMsudhI jIvana jIvana meM mane vhAlu che te tenuM sAdhana zvAsa priya prema na ya 1 mATe te puNyaprakRti gaya che. tapa nAmanuM bAru A pramANe che: tharapatoDanukaLAnAM zarIrALAmuLaTyaprayoga dharma satapanAma | svabhAvathI ja anuSNa zarIrane USNutA ApanArI guru Apa nAmanA rAkSa che. ane te sUryanA vimAnamAM rahelAM pRSNAyanA na heAya che. gAmanu jIvone prakAzaprayojakaM karma udyotanAma, tacca ytidevottrvaikiycndrgrhtaaraaramAvInAma / zarIrane anubhU prakAro ApanAra 5 udyota nAmakI thAya che, te sAdhu ane raiyanA uttara vaikriyamAM ga, cata, tArA ane ratnAdimAM hoya che. vAnaga manahetuH karma zubhakhagatinAma / jAtiliGgAGgapratyaGganAM prati niytsthaapnaaprayonala harma nirmALanAma je kamathI sArI cAla hoya te kane zubha khagati nAmra Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 4 ] prabhu mahAvIranuM tatvajJAna ri59] kahe che. ane jAti liMga aMga pratyaMgenuM je sthaLe joIe te sthaLe jana, nirmANa nAmakarmathI thAya che. e prakRtie puNyaprakRti kahevAya te svataHsiddha che. uSNAdyabhitaptAnAM sthAnAntaragamanahetubhUtaM karma trasanAma 1 / cakSubaMdhazarIraprApakaM karma bAdaranAma 2 / svayogyaparyAptinivartanazaktisaMpAdakaM karma paryAptanAma 3 / pratijIvaM pratizarIrajanakaM karma pratyekanAma 4 / zarIrAvayavAdInAM sthiratvaprayojakaM karma sthiranAma 5 / uttarakAyaniSThazubhatvaprayojaka karma zubhanAma 6 / anupakAriNyapi lokapriyatApAdakaM karma saubhAgyanAma 7 / karNapriyasvaravatvaprayojaka karma susvaranAma 8 vacanaprAmANyAbhyutthAnAdiprAparka karmA'deyanAma 9 / yazaHkIryudayaprayojakaM karma yazaHkIrtinAma 10 // [pakadiggamanAtmikA kIrtiH sarvadiggamanAtmakaM yazaH, dAnapuNyajanyA kIrtiH zauryajanyaM yaza iti vA] taDake, TADha ane bhayAdinA kAraNe eka ThekANethI bIje ThekANe gamana karavAmAM heta bhUta je karma te trasa nAmakarma kahevAya che. du:khathI sukha bhaNI preraka hovAthI A puNya prakRti che. cakSuthI joI zakAya tevuM zarIra je karmathI maLe te bAdara nAmakarma kahevAya. pitAne yogya paryAminI zaktinuM saMpAdaka karma paryApta nAmanuM puNya che, kAraNake aparyApta avasthAmAM jaladI bharaNu Ave ane ahIM paryApti pUrNa karyA sivAya Ave ja nahIM eTale tenI apekSAe dIrdhAyuSI che, eTale puNyaprakRti hoya te svabhAvika che. dareka jIvane judA judA zarIra ApanAra je karma hoya te pratyeka nAmakarma kahevAya che. zarIranAM avaya Adi je vaDe sthira thAya te sthira nAmakarma puNyamAM gaNAya te vyAjabI che. zarIranA uparanA bhAgamAM zubhapaNuM sthApanAra karma zubhanAma che, ane temAM puNyapaNuM pratyakSa anubhavAya che. jema keI AdamI pagamAM mastaka jhukAve ya khoLAmAM muke te iSTa gaNAya che, jyAre adhaHkAyanA paga vagere avayavo lagADe te aniSTa lAge che. AthI siddha thAya che ke zarIranA uparanA avaya puNya prakRtimAM gaNAya te vAMdho nathI. koI paNa prakArane upakAra nahI karanAra hovA chatAMye lokapriya banAvanAra karma saubhAgya nAmakarma nAmanI puNyaprakRti kahevAya che, temAM hetu ApavA jevuM kAMI paNa nathI. karNapriya svara janAra karma suvara nAmakarma kahevAya che ane te puNya prasiddha ja che. Adeya nAmanI puNyaprakRtithI jIvanuM vacana AdaraNIya thAya che ane loko tene sAro satkAra kare che. je karmathI yaza tathA kItine udaya thAya te yazakIrti nAmanuM puNyakarma kahevAya che. eka dizAmAM gamana karanAra kIrti kahevAya che ane sarva dizAmAM vyApaka yaza : kahevAya che. ] pUrvanA aDhAvIza jemAM trasa dazakanA A daza bheda meLavatA ADatrIza bhedo thAya che. devabhavanivAsakAraNAyuHprApakaM karma devAyuH / manujabhavanivAsanidAnAyu:prAparka karma manuSyAyuH / tiryagbhavanivAsahetvAyuHprAptijanakaM karma tirygaayu:| aSTamahAprAtihAryAdhatizayaprAdurbhavananimitta karma tIrthakaranAma / / je karmonA udayathI deva manuSya ane tiryaMcanA AyuSya maLe e deva, manuSya ane (juo pAnuM 264 ) ain Education International Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ takSazilA [ takSazilA saMbaMdhI jaina zAstronA ullekhonI TuMkI dha ] lekhakaH munirAja zrI jJAnavijayajI " zrI. paryuSaNa parva vizeSAMka"mAM pUjya munirAja zrI jJAnavijayajI mahArAje lakhelA jaina tIrtho' zIrSaka lekhamAM takSazilA saMbaMdhI ulekha karyo che. keTalAka sajajane taraphathI A lekha nirAdhAra hovAnI sUcanA maLatAM ame A mATe pU. mu. zrI jJAnavijayajI mahArAjane pUchAvatAM, teozrI taraphathI amane khabara maLe che ke teozrIe takSazilA saMbaMdhI eka AkhuM pustaka taiyAra karyuM che, jemAM takSazilAne jene sAthe saMbaMdha vizada rIte caryo che. banI zake te takSazilA sudhI vihAra karIne jAte e badhuM joyA pachI e pustaka pragaTa karavAne temane vicAra hovAthI e pustaka prasiddha thavAmAM vilaMba lAgaze. daramyAna prastuta carcAnuM samAdhAna thaI zake e AzayathI jaina graMthomAM jyAM takSazilA saMbaMdhI hakIkata Ave che enI saMkSipta noMdha teozrIe lakhI mokalI che, je ame ahI pragaTa karIe chIe. taMtrI. takSazilA jainanuM sauthI prAcIna tIrthasthAna che. bhale tyAM koI tIrthaMkara mahArAjanuM pAMcamAMthI eka paNa kalyANaka na thayuM hoya, chatAM A sthAna A yuganuM mahattvanuM tIrthasthAna che. bhagavAna zrIkaSabhadevajIne se putro hatA. temAM bhArata ane bAhubali be mukhya hatA. bharatane ayodhyA (vinItA)nuM rAjya maLyuM hatuM. ane bAhubali takSazilA ane hastinApuranA rAjA thayA hatA. "vasudevahiMDI' jevA prAcIna graMthamAM lakhyuM che ke "vAduvatri hathiTI-tavanirANAma" (vasudevahiMDI; pR. 186) AvI ja rIte "vividha tIrthakalpa'mAM zrIhastinApura kalpamAM ullekha maLe che ke "vahuvatrio tarisTA four'' AvI ja rIte "navapada bahavRtti' ane 'triSaSTi zalAkA purUSa caritra parva 1mAM paNa ullekha che ke bAhubali takSazilAnA rAjA hatA. have takSazilA tIrtha kayArathI banyuM te joIe. bAhubali takSazilAnA rAjA hatA. prabhu zrI RSabhadevajIe dIkSA lIdhI ane chadmastha dazAmAM vihAra karatA karatA te takSazilAnA udyAnamAM padhAryA, bAhubaline vanapAle samAcAra ApyA. bAhubali pitAjInuM Agamana sAMbhaLI bahu ja prasanna thayA ane bIje divase prAtaHkAle pitAnI samasta rAjyAddhi sahita vaMdanA karavA javAno vicAra karyo. paraMtu temane A manoratha manamAM ja rahyo ane prabhu te prAtaHkAlamAM anyatra vihAra karI gayA. bAhubali pitAnI rAjaRddhi sahita moDA moDA prabhujIne vaMdanA karavA udhAnamAM AvyA. tyAM prabhujIne na jovAthI udyAna pAlakane pUchayuM. teNe kahyuM, prabhu te hamaNuM ja vihAra karI gayA. A sAMbhaLI bAhubaline atIva duHkha thayuM; pitAnI bedarakArI ke kamAda mATe atIva kheda thayo. A www.ainelibrary. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 4] takSazilA [21] vakhate temanA maMtrIe kahyuM ke he deva ahIM AvelA svAmIne (prabhujIne) jevA nahiM evo zeka zA mATe kare che? kemake te prabhujI te haMmezAM tamArA hRdayamAM vAsa karIne rahelA che. vaLI ahIM vaja, aMkuza, cakra, kamala, dhvaja ane matsyathI alaMkRta cihnathI bhAvavaDe svAmIne ja joyA che ema mAne. maMtrInAM A pramANenAM vacana sAMbhaLI aMtaHpura ane parivAra sahita sunaMdAnA putra bAhubalie prabhunA te caraNa biMbane vaMdanA karI. A caraNa biMbane have pachI kaI atikramaNa na kare, A punIta pagalAMne kaI na ullaMdhe e uddezathI tyAM ratna maya dharmacakranI sthApanA karI ane khUba bhaktithI tenI pUla 42. nannatA paNa 'yathA rAjA tathA prajA" anusa25 rI mstibhAvathI pUjA karI jethI tyAM puSpone nAne pahADa thaI gayo. trizaSTi zalAkA purUSa caritra parva 1 sarga 3mAM A saMbaMdhI vistRta vivecana che. meM te saMkSiptamAM sAra mAtra ApyuM che. vAcakonI pratIti khAtara te mUla kSeke A sAthe 4 mA : svAmI samprApa sAyAhne nikuMjamiva kuJjaraH / bahalImaNDale bAhubalestakSazilApurIma // 335 // tasyAzca bahirudyAne, tasthau pratimayA prabhuH / gatvA ca bAhubalaye, tadAyuktairya vedyata athA''dikSat purArakSa, kSamApatistatkSaNAdapi / vicitraM hadRzobhAdi, nagare kriyatAmiti // 337 // bhagavadarzanotkaNThArajanIjAnisagamAt / puraM tadAnImunnidramabhUt kumudaSaNDavat // 342 / / prAtaH svaM pAvayiSyAmi, lokaM ca svAmI darzanAta / itIcchato bAhubaleH, sA'bhUnmAsopamA nizA // 343 / / tasyAmISadvibhAtAyAM, vibhAvaryA jagadvibhuH / pratimAM pArayitvAgAta, kvacidanyatra vAyuvat // 344 // // 367 // avarUhya kariskandhAda vainateya ivA'mbarAt / chatrAdiprakriyAM tyaktvA, tadudyAnaM viveza saH vyomeva candrarahitaM, sudhAkuNDamivA'sudham / tadasvAmikamudyAnamapazyadRSabhAtmajaH kka nAma bhagavatpAdA nayanAnandadAyinaH ? | ityapRcchadatucchecchaH, sarvAnucAnapAlakAn tepyUcaH kizcidapyagre, yAminIva yayau vibhuH / yAvat kathayituM yAmastAvada devo'pyupAyayau hastavinyastacibuko bASpAyitavilocanaH / // 368 // . Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [12] zrI jaina satya prakAza [154 athedaM cintayAmAsa, tAmyaMstakSazilApatiH // 370 // svAminaM pUjayiSyAmi, samaM parijanairiti / manoratho mudhA me'bhUda hRdi bIjamivoSare // 371 // ciraM kRtavilaMbasya, lokAnugrahakAmyayA / dhigiyaM mama sA jajJe, svArthabhraMzena mUrkhatA // 372 // dhigiyaM vairiNI rAtridhigiyaM ca matirmama / antarAyakarI svAmipAdapadmAvalokane // 373 // vibhAtamapyavibhAtaM, bhAnumAnapyabhAnumAn / dRzAvapyadRzAveva pazyAmi svAminaM na yat // 374 // atra pratimayA tasthau rAtri tribhuvanezvaraH / ayaM punarvAhubaliH, saudhe zete sma nistrapaH // 375 // atha bAhubaliM dRSTvA, cintAsantAnasakulam / / uvAca sacivo vAcA, zokazalyavizalyayA // 376 // atra svAminamAyAtaM, nApazyamiti zocasi / kiM deva! nityavAstavyaH, sa eva hRdi yasya te? // 377 // kulizADUkuzacakrAbjadhvajamatsyAdilA-ichataiH / dRSTaiH svAmipadanyAsaidRSTaH svAmyeva bhAvataH zrutveti svAminastAni padabimbAni bhaktitaH / / sAntaHpuraparIvAraH sunandAsUravandata // 379 // padAnyetAni mA smA'tikrAmat ko'pIti buddhitaH / dharmacakraM ratnamayaM tatra bAhubaliya'dhAt // 380 // aSTayojanavistAraM, tacca yojanamucchitam / sahasrAraM babhau bimbaM, sahasrAMzorivA'param trijagatsvAminastasya, prabhAvAdatizAyinaH / sadyastatkRtamevaikSi, duSkaraM dyusadAmapi // 382 // tat tathA'pUjayad rAjA, puSpaiH sarvata AhRtaiH / samalakSi yathA pauraiH, puSpANAmiva parvataH tatra pravarasaGagItanATakAdibhirUdabhaTam / nandIzvare zaka iva sa cakre'STAhnikotsavam // 384 // ArakSakAnarcakAMzca, tatrA''dizya vizAMpatiH / namaskRtya ca kRtyajJo jagAma nagarI nijAm // 385 // A ja vAtane ullekha Avazyaka niryukitamAM paNa che. Avazyaka niryukita upara, mahAna graMthakAra yAkinI mahattarAsUnu AcArya zrI haribhadrasUrijIe TIkA racI che temAM vistArathI khUlAse ApyuM che. temAM paNa zrI RSabhadeva prabhujInuM takSazilAmAM gamana, bAhubalijInuM bIje divase vaMdanA karavA javuM, ane prabhujInAM darzana na thavAthI dharma = Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka] takSazilA [ 23 ] cakranuM sthApana karavuM Adi varNavyuM che. "tatha dhaHvayaM varSa , te savajaLAmaya koIparimaM 8 paMthakanA " ( Agodaya samitidvArA prakAzita thI Avazyaka niryukita, zrI haribhadrasUrijI kRta TIkAvALuM. pR. 145-187 mUla gAthA 322. ) zrI bAhubalijIe potAnA pitA zrI RSabhadevanAM pagalAM upara je dharmacaka stUpa banAvyo te bhAratIya ItihAsamAM stUpanI prathama ja racanA che eTale jananuM A prAcInamAM prAcIna tIrthasthAna che. A dharmacakrane ullekha Agama zAstro, prAcIna dharmagraMtha-zAstra ane arvAcIna graMthomAM paNa maLe che. dharmacakranuM nAma Ave eTale takSazilA ja samajavI ATaluM A dharmacakranuM mahattva che. sauthI prAcIna zrI AcArAMga sU skaMdha cUlikA, niyukita zrI zilAMkarijI kRta vRtti sahita Agamedaya samitidvArA prakAzita, pR. 1818-418. ahIM mUlamAM "dharmaja rapATha che tene artha TIkAkArazrI zilAMkarijIe " takSazilAmAM dharmacakra" e Apyo che. AvI ja rIte eghaniyukitamAM paNa che. jue gothA 119. nizIthar rNi aprakAzitamAM paNa "dharama "ne ullekha che. mahAnizIthasatra aprakAzita pR. 435 mAM che ke dhawva tU tyAM paNa takSazilAnuM dharmacakra ja lIdhuM che. ratnasAra bhA. 2, pR. 218 thI 232 prakAzitamAM zrI mahendraprabhasUrijIe takSazilAnA dharmacakranuM varNana ApyuM che. te dharmAtirtha mAnanidiuparavAI. '' AvI ja rIte suprasiddha kuvalayamAlAmAM paNa takSazilAnuM ane suMdara dharmacakranuM varNana che. vikramanI prathama zatAbdImAM thayelA ane zrI zatruMjaya tIrthanA uddhAraka ane bhAvaDazAhanA putra jAvaDazAha zrI zatruMjaya mahAtIrthamAM birAjamAna karavA mATe takSazilAmAMthI zrI RSabhadeva prabhujInuM suMdara vizAla bhavya jinabiMba laI gayA hatA. (juo zrI zatruMjaya mAhAsya sarga 14. ) laMbANunA bhayathI te gAthAo ahIM nathI ApI. uccAnAgarI zAkhA paNa takSazilAnA eka parApADA-uccAnAgarathI ja nIkaLI che. " zrI jaina satya prakAza nA paryuSaNa parva vizeSAMkamAM zrI mAnadevasUrijIne paricaya ApatAM takSazilA mATe muni zrI nyAyavijayajI paNa A pramANe lakhe che: x x temanA samayamAM takSazilAmAM pAMca jinacaitya hatAM ane tyAM meTI saMkhyAmAM jano rahetA hatA. eka vakhata tyAM bhayaMkara mArIne roga phATI nIkaLe. tyAMnA zrIdhe devInA kahevAthI te samaye nADolamAM birAjamAna zrImAnadevasUri pAse vIracaMda www.jainelibrary.on Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 4 ] zrI jaina satya prakAza [ 15 4 k nAmanA zrAvakane zilAmAM padhAravAnI vinaMti karavA mokayo "x " sUrijIe takiAlA na jatAM rAmanI zAnti mATe bhrAnti stotra' banAvIne ApyuM, ane e stotranA jApathI maLelA jaLanA DhakrAvathI parvanI zAnti thavAnuM kahyuM. zrAvaka tama zilAmAM jai te pramANe karyuM eTale tyAM zAMti thai gaI. devIe te bAvAne kahyu hatuM ke pu Sa bAda najhiAlAnA bhaMga thavAnA che, tethI pachA kharA zrAvako jinamUrti vagere laine anyatra cAlyA gayA. traNa varSe takSazilAne nAza thaye, ane temAM ghaNAM jinama'dirA nAza pAmyAM. keTalIka jinamUrti e paNa daTAI gaI, zrI prabhAvaka caritrakAranA ullekha pramANe tyAMthI dhAtunI ane bIjI keTalIka mUrti e maLI Ave che. A ullekha kapanA ke anumAna nathI, takSazilAnA khodakAma daramyAna samAz2a satratigme banAvarAvela kuNAlastupa,1 tathA jaina mUrti nIkaLI che. takSazilA jeneAnuM tIkSetra ane vidyAkSetra hatuM. paradezIenA vAravAra humalAthI takSazilAnuM gaurava khaMDita thayuM hatuM. tAzilAnuM dharmacakra bahu prAcIna che." bAdamAM caMdraprabhunuM dharmacArUpe tAjuM dhAma takizalA banyuM hatuM. enu gaurava paDhatAM te bauddhonA drAthamAM gayuM, bauddo paNa tene caprabhunA podhisatva tarIke gaNutA hatA. A paNa je takAzilA purAtattva premIo mATe tIdhAma mugdha gaNAya che.'' A prAcIna tIrthasthAnanA vigatavAra itihAsa tyAM jaine jovAnI amArI icchA che. te pALamAM javAnuM thayuM to ame takirAvAnAM dAna avazya karIzuM ane teno saMpUrNa pratihAsa jarUra prakAzita karIzuM evI bhAvanA che. eTale vadhu pramANenI sAM maMtrI pratIkSA karavAnuM sUcavI ahI ApelAM pramAne vAcako yogya nyAya ApI evI AzA rAkhuM chuM. ( 259mA pAnAnuM anusadhAna | niSaca Apu nAmanI puNya prakRti kahevAya che. tenAM pica gatinA AyuSyane puNyaprakRtimAM levAnuM kAraNa eTaluM ja che ke te AyuSya prApta thayA pachI cheDavAnuM mana thatuM nathI, kIDAne paNa maravuM gamatuM nathI. je sthaLe maraNa bhaya utpanna thatA hAya te sthaLethI ekadama bhAge che, mATe tenuM AyuSya ka` tene priya hAvAthI puNyama gaNAya che. A mahAprAtihAryAdi atizayAne pedA karAvanAra karma tIrthaMkara nAma krama kahevAya che, jenA uddezyathI traNa bhuvanane pazu mAnya thAya che.caiAna gAminI dezanA vaDe jagatanuM parama kalyANuM karanAra A krama parama prakRti che. kAraNa ke ekatAlIza puNyaprakRtie pAmyA chatAMya saMsAranI rakhaDapaTTIthI dUra thavAtuM nathI. tyAre A puNyaprakRtine vipAkathI anubhava karanAra te ja bhavamAM mukita pAme che. A puNyaprakRtinuM viratisthanA tapa kAraNabhUta che. mahAna tapasvIo A padane meLavI zake e ja enA paramapAmAM kAraNa che. ( apUrNa ) 1 jue 'megesthanIjhanA samayanuM hinda' temAM takSazilAne nakaze ApyA che ane kuNArUpa matAnyA che. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaMbhUtAno sthaLa paricaya lekhaka-. hIrAlAla rasikadAsa kApaDIyA. ema. e. dvAdazAMgImAM sthApanA dRSTie prathama sthAna bhogavatA AyAra (saM. AcAra ) nAmanA aMganI zrI.1 zIlAcAyaeN je sthaLamAM TIkA racI che tenuM "gaMbhUtA' nAma che ema e TIkAnI keTalIka mudrita temaja amudrita patio uparathI joI zakAya che. A "gaMbhUtA" te kayuM sthaLa che e saMbaMdhamAM aneka vidvAnoe pitAno abhiprAya vyakta karyo che. jemake che. bIla2 (Bihler) pro. piTarsana vagere yuropIya vidvAnoe "gaMbhUtA" te "khaMbhAta' evo nirdeza karyo che. evI rIte bombe gejheTIara haeN. 1, bhA. 1, gujarAtano itihAsa, pR. 123 mAM " gaMbhUtA' e khaMbhAta'nuM prAcIna nAma che evo nizcayAmaka ullekha koI kAraNa ke pramANa ApyA vinA karAya che. vizeSamAM jItaka95sUtranI saMpAdakIya prastAvanA (pR. 12 )mAM nIce mujabanI paMkita jovAya che?-- A utAre zIlAcAyaeN TIkAne A bhAga gupta saMvatuM 772 nA bhAdaravA sudI pAMcamane divase gaMbhUtA (khaMbhAta)mAM pUro karyo ema jaNAve che.'' - A paMkitamAM kauMsamAM je "khaMbhAta' lakhela che te uparathI enA lekhaka mahAzaya gaMbhUtA'ne "khaMbhAta' gaNatA hoya ema anumanAya che. have "gabhUtA te khaMbhAta nathI' evo ullekha karanArAone huM nirdeza karIza. vasaMta patranI carcAmAM sva. zrIyuta tanasukharAme gaMbhUtA nAma khaMbhAtanuM hoI na zake ema lakhyuM che kharuM, paraMtu tyAre e kayuM sthaLa che te jaNAvyuM nathI. e saMbaMdhamAM " gujarAtanuM pATanagara amadAvAda' vagerenA kta zrIyuta ratnamaNirAva bhImarAva joTeaArA racAyela khaMbhAtane itihAsa (pR. 15 ) prakAza pADe che. tyAM kahyuM che ke gabhUtA e khaMbhAtanuM prAcIna nAma nathI e nirvivAda che. vanarAjanA samayanA zIlaguNasUrinA AcArAMga sUtranI TIkAmAM namUtAyAM AvavAthI uccAra sAdRzyathI A bhUla De. khUlara Adie karelI jaNAya che. jamatAnA ullekha prAcIna sAhityamAM 1 Ane zIlAMkasUri, tatpAditya ane zIlaguNasUri tarIke paNa keTalAka eLakhAve che. 2 jue zrI siddhacakra sAhitya pracAraka samitinI AvRtti ( pattAMka 288 a ) 3 jItakapasUtranI saMpAdakIya prastAvanA (pR. 12 )mAM nedhela prati. * prastuta ullekha nIce mujaba che:"sholaacaayeNnn kRtA gambhUtAyAM sthitena TIkaiSA " " - e "khaMbhAtano itihAsa' (pR 15) 6 AnA 14mA pRthaDamAM sUcavAyu che ke gajI " khaMbhAtanuM ja e prAcIna nAma hatuM ema kAI sapramANe lekha ke graMthamAM jatuM nathI " AnA 16mA pRSThamAM e ullekha che ke"je staMbhanapura nagaramAMthI sta bhana pArzvanAthane khabhAtamAM lAvI sthApana karavAmAM AvyA hatA te nagara ane staMbhatIrtha-khaMbhAta e che kevaLa judAM ja zahera che. eTale staMbhatI khaMbhAta prAcIna jaina tIrtha nathI." Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 5 ] zrI jina satya prakAza [varSa : be traNa vakhata Ave che. emAM mUtA pathavI e vArSika pathakanI sAnidhyamAM che, ane enI pAse kallarI gAmane paNa ullekha che. A vArSika pathaka te hAlanuM vaDhIAra eTale bahucarAjI pAsenA bhAga ane kAllarI gAmane hAla kAlaDI kahe che, te paNa tyAM ja AveluM che. eTale gaMbhUtA pATaNa jillAmAM hovAnu siddha thAya che ane te hAlanuM moDherAnI pAse AveluM gAMbhu gAma che. hAla paNa ene kao kahI zakAya evaDuM moTuM e che. eTale pUrve pathaka eTale tAluke ane tenuM te mukhya nagara haze e siddha vAta che. khaMbhAta sAthe ene kAMI saMbaMdha nathI." A pramANe "gabhUtA' e 'gAMbhU hoya te e gAMbhU sAthe ane nahi to nAmasAdasyavALA anya gAMbhU sAthe saMbaMdha dharAvanArI hakIkata paNa noMdhI laIe:- (1) jaina dhAtu pratimA lekha saMgraha (bhA. 1)mAMnA 73-82 lekha "gAma gAMsU'mAMthI lIdhelA ullekha che. (2) jaina sAhityano saMkSipta itihAsa (pR. 174)mAM nIce pramANenI paMkitamAM kauMsamAM "gAMbhU ullekha che - - "have neminAramAMthI ApaNane ema jANavA maLe che ke pirivAla jAti prathama zrImAlamAM utpanna thaI hatI. ane e jAtinA (zrImAlapuramAM utpanna thayelA) nimaya nAmanA eka sainika mANasane (gAMbhU gAmathI) vanarAje (i. sa. 186 -80 6) pitAnI navI rAjadhAnI aNahilla pATaNamAM vasavA mATe AmaMco." A pustakanA 175mA pRSThamAM nIce mujabanI paMkitamAM "gAMbhune nirdeza che?-- vanarAje zrImAlapurathI gabhUmAM vaselA nInA zeThane pATaNamAM lAvI tenA putra lahira nAmanA zrAvakane daMDanAyaka (senApati) nImyA hatA, (A nInA zeTha te ja upayukata nimaya zeTha ke jeNe pATaNamAM RSabha jaina maMdira karAvyuM hatuM,)" A ja pustakanA 991mA pRSThamAM "gAMbhu (gaMbhUta) gAma" evA ullekhathI gAMbhU te gabhUta sUcavAtA gaMbhUta sAthe saMbaMdha dharAvatI nIce mujabanI paMkita pR. 282mAM jovAya che. saM. 1228mAM siddhAMtika yakSadeva ziSya pArzvanAge gaMbhUtamAM jaMbU nAmanA zrAvakanA jinAlayamAM tenI sahAyathI zaka 826mAM elI zrAvaka pratikramaNusUtra para vRtti tADapatra para lakhAI (pATaNa sUci)." (3) zrI dezavirati ArAdhaka samAja taraphathI vi. saM. 1993mAM prasiddha thayelA zrI prazasti saMgrahanA dvitIya vibhAganA 7mA patramAM "zrI aMbaicaritra 271" mAM nIce mujabanI paMkitamAM gAMbhUne nirdeza che - " saMvata 1571 varSa jeSTha sudi2 bhaume gAMbhUgrAme zrI Agamagacche jagadaguru zrI mahopAdhyAya zrI munisAgaraziSyena svavAcanArtha adhaparArthaM likhitamiti madra " A pramANe gAMbhU, gaMbhUta ane gaMbhUtAne lagatA je ullekha mane atyAre khyAlamAM hatA te me atra neMdhyA che. e uparAMta bIjA je kaI ulekha hoya te koI suna raju karaze te AnaMda thaze; nahi te pachI yathAsamaya huM e dizAmAM pravRtti karIza. sAMkaDI zerI, gopIpurA, surata tA. 18-5-18 www.jainelibrary lain Education International Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jainazAsanamAM ItihAsa ane Agama pramANunuM sthAna lekhaka--zrI sarvajJazAsanarasikapAsaka (gatAMkathI cAlu) opacArika pratyakSa jainadarzana pratyakSa sivAyanAM sarva prakAranAM pramANene parokSa pramANamAM samAveza kare che eno artha e nathI ke anumAna, upamAna ke Agama pramANane te pramANe mAnavA nA pADe che. jeTalA prakAranAM yathArtha jJAna ane tenAM sAdhana che te badhAM zrI jaina darzanane pramANu tarIke svIkArya che. e ja kAraNe saMbhava ane atiza pramANa jevA atyaMta parokSa pramANene paNa zrI jaina darzana pramANa tarIke mAnavA taiyAra che te chatAM sarva prakAranA parokSa pramANamAM Agama pramANane je mahattva zrI jaina darzanamAM che te anyane nathI. Agama pramANu e sarva pramANamAM atizaya mahatvanuM sthAna dharAve che. Agama e AkhanuM vacana hovAthI ane zrI jainadarzane svIkArela Apta e sarvajJa ane vItarAga hovAthI tenuM prAmANya sarvathI adhika hoya, emAM koI paNa prakAranuM Azcarya nathI. sarve pramANamAM pratyakSa pramANu e bheSTha pramANu che ema keTalAkane mata che, te paNa chasthA mATe Agama pramANa e ja sarvopari pramANa che, ema mAnavuM e ja vadhAre yogya che. endriyaka pratyakSa e aupacArika pratyakSa che. jyAM sudhI jJAna prApta karavA mATe AtmAne IndriyAdika bAhya sAdhananI apekSA che tyAM sudhI tenuM jJAna teTalA aMze avizada yAne aspaSTa rahevAnuM ja che. "pase pratyakSa' e pratyakSanI vyAkhyA che. je jJAna jyAM sudhI thoDuM paNa aspaSTa che tyAM sudhI te jJAna nirUpacaritapaNe pratyakSa kahI zakAya tema nathI. pustakAdi koI paNa bAhya sAdhanonI sahAya vinA sIdhuM ja Indri dvArA thatuM jJAna paNa prakAzAdi bAhya sAmagrI ane indriya nirmAlyatAdi AMtara sAmagrInI apekSA avazya rAkhe che. anyathA eka ja kerIne rasa ekane khATo lAge che ane bIjAne mATho agara ocho khATa lAge che te kadI bane ja nahi. eka ja padArtha ekane adhika dugadhI jaNAya che ane bIjAne ocho dugadhI jaNAya che. eka ja padArtha sUryanA prakAza vakhate anya rUpavALo jaNAya che ane caMdranA prakAza vakhate anya rUpavALo jaNAya che. vagara dubiMne jonArane je padArtha seMkaDo mAIla dUra ane sUkSma dekhAya che te ja padArtha tevA prakAranA durbinanI sahAyathI jonArane taddana nikaTavarti ane skUla dekhAya che. eka ja prakArane zabda lAuDaspIkara (yaMtra)nI sahAya vinA bolanArane thoDA ja mANase sAMbhaLI zake che ane lAuDaspIkara (yaMtra)ne upayoga karanArane te ja zabda lAkha mANase sAMbhaLI zake teTale moTe hoya tevuM bhAna thAya che. je padArthanI Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ! ] zrI jaina satya prakAza [ = 4 garamI caramAmITaranI sahAyathI 100DIgrI karatAM paNa adhika hoya che te ja padArtho eka tAvavALA mAsI sAthe Do lAge che. eka pA sabaMdhI gyA RtinuM bhinna bhinna jJAna thAya che; e eka ja vastu siddha kare che ke andriyaka pratyakSa be viMzaka nathI kinA vAda che, padAtha nA che tevuM ja spaSTa mAna indriyAkArAe thaI zakatuM haiya to khUdI jUdI vyaktigata rUpa, rasa, gandha, sparza ane sAdinuM eka sarakhuM ja bhAna thavuM joie ane tema te banatuM nathI. tethI andriyaka pratyakSane sa`thA spaSTa pratibhAsa rUpa kahevuM e satya nathI. sarva jyeSTha pramANu anumAnAdi dvArA thanArA jJAna karatAM aindriyaka pratyakSadvArA thatuM jJAna vadhAre spaSTa DhAya che eTalA khAtara tene vyAra ( upacAra )thI pratyakSa kaheluM Toya to kAI jAtanI harakata nathI. kintu AmAthI sAta thanArA jJAna karatAM inDipethI thanArUM sAkSAt na pazu ja barapaSTa hoya che e vAta bhulavI khetI nathI. ane jemAM aspaSTa mAne avika jJAnenDa che teTamAM paramAthI pakSa ja che tethI anDiyaka pratyakSane sarva jyeSTha pramANu tarIke sthApana karavAnI cainnA karavI e kAi paNa tIe nyAyasaMgata nathI. zrI jana zAsanamAM Agama pramANu e sarva jyeSTha pramANa eTalA mATe manAya che ke sakala padArthAne Atma pratyakSa karyAM bAda tene kathana karanAra vaktAnA vacanane Agama pramANa mAnavAmAM AveluM che. zrI jaina zAsananuM Agama pramANu e sana ane vInAma evA zrI jinezrvaranA vamana svarUpa che. yeka ane ma kALanA bhAvone prati samaye inDiyA koI paNa sAdhanAnI sahAya vinA. kaivala AnaMdArAe ja pratyakSa karanArA jJAnI purUSo, e zrI jaina darzanamAM satu manAya che ane tevA AtmAtmA dvArA prakArita thayela hitakara padhanA cAya maganuM nAma gAma che. e AgamanAM vacanAdArAme dhanArA bApa nuM nAma Agama pramANu che, e Agama, pAzrInuM je jAtinuM pratipAna kare che te sarvathA brAnta ane viddha che keTaluM ja nahi kintu sarvAMne hitakara che. kevaLa satya padArthonuM nirUpaNa paNa jo hitanA mAthI cUkAvI ahitanA mArge preranArUM hoya te te yathArtha hAvA chatAM paNa leAkeAttara Agama pramANu tarIke sanmAnane pAtra banI zakatuM nathI. Agama pramANa ane aitihva pramANa vacce je kAMi aMtara che, te AthI spaSTa thAya tema che. atitva pramANa jo madhyastha ane satyarUpaka vaktAonA vacanarUpa rAya te te pramANu banavAmAM kaI haka paranta hitAtino viveka karAvanAra ke atine ThaMDI vaLa tine ja upadezanAra te rama evA niyama |tA nathI. Agama pramANamAM te niyama akhaMDita che eTalA mATe tenI tame te AvI zake tema nathI. nathI, aniti anumAnA evA paNa keTalAMka atiAmika vaktavyA hoya che jemAM tenA DaeNnAtmAne aMgata kAI svArtha ke rAgadveSa hAtA nathI eTaluM ja nahi kintu bhAvi prajAnA hitanuM paNa temAM bakSya rUma che. topaNa te vaktavye saMpUrNa kArtinA Apta ke jeo sarjayA vItarAga ane anantajJAnI hovAnI sAthe jagatanA tamAma javA pratye ananta karUNAthI Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a'ka 4 ] zrI jainazAsanamAM pramANunuM sthAna [29] bharelA che teonAM vacananI tela AvI zake tema nathI. vastusthiti Ama hovA chatAM aitihAsika pramANane eka sarvopari pramANu tarIke sthApana karavA prayAsa karo ane Agama pramANane tenI dayA upara ja jIvavAno adhikAra che evI jAtane pracAra kare e koI paNa rItie nyApya nathI. Aje eka evo varga ubho che ke je Agama pramANune gauNa banAvavA ane aitihAsika kamANane ja eka sarva zreSTha pramANu tarIke rathApana karavA tanatoDa prayAsa kare che. te keTalA aMze vyAjabI che te ahIM jovAnuM che. cArvAka jema pratyakSane virodha na Ave tevA Agama pramANane mAnavA taiyAra che tema kahevAtA etihAsika pramANuvAdIo paNa pite mAnelA itihAsane bAdha na Ave teTalA Agama pramANane mAnavA taiyAra che. cArvAka jema pratyakSasiddha evI vAte paNa pitAnI bega lAlasAnI tRptimAM ADI AvatI hoya te mAnavA nA pADe che tema AjanA aitihAsika pramANane pramANu bhUta karanArAo paNa ItihAsithI siddha thanArI vastuo pitAnI bhegalAlasA upara kApa mUkanArI hoya te tene jUnA jamAnAnI kahIne hasI kADhavA taiyAra che. e daSTie cArvAka karatAM AjanA aitihAsika pramANuvAdIomAM kAMI vizeSatA nathI-kintu eka daSTie cArvAke karatAM paNa teo buddhimAM utaratI paMktinA che ema kahevAmAM harakata nathI. bhUtakALamAM thaI gayela itihAsakAre badhA sarvajJa hatA ke koI paNa prakAranA svArthathI rahita hatA ema nathI tethI teAnI vAta upara vizvAsa rAkhavAnI cArvAka ne pADe che, jyAre AjanA bhaNelA gaNAtA paNa ItihAsavAdIo bhUtakALamAM thayelA itihAsakAronI brAntione gaLI jaI teone devavacananI mAphaka mAnavA ane pUjavA lalacAya che. ane enA ja pariNAme jamInanAM khodakAmomAMthI nikaLatA padArtho ane zilAlekha uparathI ghaDI kADhavAmAM AvatAM anizcita anumAnone Apta vacane karatAM paNa adhika Adara ApavA taiyAra thAya che. aihika svAtha AthI koI e ema mAnI levAnI AvazyakatA nathI ke jUnI vastunA khodakAmo ane zilAlekha uparathI karAtAM anumAne e sarvathA asatya ja hoya che. e anumAne sarvathA kheTAM nathI e vAta mAnyA pachI paNa e vAta kahyA vinA cAle tema nathI ja ke tenA upara Agama yAne Apta vacanathI paNa adhika athavA tulya zraddhA dhAraNuM karavI e koI paNa rItie gya nathI. Apta vacanathI avirUddhapaNe je koI anumAna jUnI zodhakhoLa dvArA nakkI thaI zakatAM hoya te sarva satya che ema mAnavAmAM koI paNa jAtane virodha hoI zake nahi, kintu satya zodhavA mATe te ja eka parama AdhAra che evI jAtane aMdha vizvAsa keLavAte hoya te te zrI jainazAsanane koI paNa prakAre mAnya nathI. AjanA dekhatA kahevAtA jamAnAmAM paNa evo aMdha vizvAsa vadhato jate hoya te tenI pAchaLa koI hika hetuo hovA joIe evI zaMkA vicakSaNone AvyA sivAya rahe nahi, ehika svArthone ja pradhAna mAnanAra loka jyAre atihAsika pramANe upara ATalo badho bhAra mUke tyAre te dvArA teonA koI paNa hika vArthe sidhdha thatA hovA joIe e anumAna upara AvavuM, e koInA mATe paNa saMbhavita che. ( apUrNa ) Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI avaMtisukumAla (ekavIza so varSa pUrvanA eka maharSinI mAMcaka jIvanakathA) lekhaka:-munirAja zrI yazobhadravijayajI. e nagarIne hata bhagavantanAM cothI vibhUSita ane mAnavaratnonI khANasamI avantI nAmanI nagarI hatI. mAlavAnA mukuTasamI e nagarIne sItAre tyAre madhyAha kAlanA sUryanI jema camakatA hatA. ahiMsAnA sidhdhAMtathI maMtramugdha banelA prajAvatsala samrATa saMprati tyAM rAjya zAsana calAvatA hatA. rathA nAgA tathA prajJA e yukita anusAre avantInI prajA paNa temanA ucca Adezane jhIlatI ane ahiMsA dharmanuM AcaraNa karI pitAnA AtmAne pavitra banAvatI. hatA. ahiMsAnA sapati tyAM rAja je nagarImAM AyaMbAlA mayaNAsuMdarIne janma thayo hato te ja avantIne eka samRdhdhizAlI zreSThIne tyAM vikrama saMvata pUrva lagabhaga deDha varSe avanI sukumAlane janma thayo. temanA pitAnuM nAma maLatuM nathI, paNa mAtAnuM nAma bhadrA hatuM. mAtA bhadrAnA e lADilA putranuM lAlana pAlana sukha sAhebIthI thatuM. pitAnI pharaja samajI bhadrA mAtAe kumArane ucca zikSaNa ApI saMskArI banAvyA hatA. kumAra yauvana vaya pAmatAM mAtAe tenuM uttama kulanI bIza kumArIkAo sAthe lagna karyuM. ane kumAra sAMsArika sukho bhogavavA lAgyA. ekadA carama caturdazapUrvadhara bhagavAna skUlibhadra mahArAjanA paTTaprabhAvaka, dazapUrvadhara, yugapradhAna, samrATa saMprati pratibaMdhaka, bhagavAn Arya sahastI mahArAja vihAra karatA karatA jIvaMta svAmInI pratimAne vaMdana karavA mATe avantI nagarI bahAra udyAnamAM padhAryA. Arya sahastIjIe vasati mAgavA mATe sAdhuone gAmamAM mokalyA. munie bhadrA zeThANInA ghare gayA. bhadrA zeThANIe pitAnA AMgaNe munione AvelA joI AnaMda pUrvaka vaMdana karI pUchayuM, he prabhe, zI AjJA che ? munio belyA, he kalyANI, ame bhagavAna Arya sahastIjInA ziSya chIe ane temanA AdezathI vasati mAgavA AvyA chIe. AthI ahobhAgya samajatI bhadrA zeThANIe vizAla tabele kADhI ApyuM. tyAra pachI bhagavAna AryasahastI saparivAra tyAM AvI rahyA. ekadA saMpyA vakhate bhagavAna AryasahastI mahArAja nalinI gulma nAmanA zreSTha adhyayananuM parAvartana karavA lAgyA. te vakhate avaMtisukumAla potAnA mahelanA sAtamA bhajalA5ra svarganI suMdarI samAna batrIza ramaNIo sAthe krIDA karate ho. karNane rasAyana jevuM te adhyayana tenA sAMbhaLavAmAM AvatAM tenuM mana temAM rokAyuM ane tene vizeSa spaSTa rIte sAMbhaLavA mATe te mahela parathI nIce utarIne vasatinA dvAra pAse Avyo. Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 4 ] zrI avaMtisukamala [271 ]. pachI "AvuM meM kayAMka anubhavyuM che,' ema vicAra karatAM tene jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM ane e jJAnanA pratApe tene dekhAyuM ke huM nalinI gulma' nAmanA vimAnamAM pUrvabhave devapaNe hate. ane e devapaNuM mAchImAranA bhavamAM dayAnuM pAlana karavAthI pAmI zakayo hato. vAcakavargane jijJAsA thaze ke mAchImAra chatAM dayAnuM pAlana kevI rIte karyuM, te te bInA upadezataraMgiNInA AdhAre A pramANe jANavIH bahu che, tethI mArI nIkaLyo. gAma enAyonI zrIpura nAmanA nagaramAM eka mAchImAra rahetA hatA. te ekadA pitAnI kara bhAryAnI preraNAthI rAtrinA cethA pahore jAla laIne mAchalAM pakaDavA nIkaLyo. gAma bahAra nIka vyA pachI tene jaNAyuM ke hajI rAtri bahu che. tethI mArgamAM eka AMbAnA vRkSa nIce AvIne beThe. e vRkSa nIce munie paNa rAtri rahyA hatA. jJAnI munioe vicAryuM ke A mAchImAra mAchalAM pakaDavA jAya che. ApaNI pharaja che ke tene ahiMsAmaya banAva. AvI suMdara bhAvanAe upadeza Apyo ane tethI mAchImAre nalamAM Avela pahelA mAchalAne choDI mUkavAnI pratijJA karI. tyAra pachI samudra kinAre jaI jAla nAMkhI ane jAlamAM Avela pahelA mAchalAne nizAnI karI choDI mUkavuM. have koI devane tenI pratijJAnI parIkSA karavAnuM mana thayuM ane tethI mAchImAranI jALamAM pharI pharI te ja mAchaluM AvavA lAgyuM. AvI ghaTanAthI mAchImAra kaMTALIne khAlI hAthe ghera AvyA. mAchalAM nahi jovAthI tenI patnIe kaMkAsa karI tene gharamAMthI kADhI mUko. patnIthI tIraskAra pAmele mAchImAra pharIthI te ja sAdhuo pAse gaye ane dharmanuM rahasya pUchayuM. sAdhuoe dharmanuM svarUpa suMdara rIte samajAvatAM mAchImAre dayAmULa dharma aMgIkAra karI uttama rIte tenI ArAdhanA karI. ane zubha bhAvamAM mRtyu pAmI nalinI gulma vimAnamAM utpanna thayuM. tyAMthI cyavI bhadrA zeThANIne putra avaMtisukamAla thaye 1 nalinI gulama vimAna kayA devalekamAM che e mATe zAstromAM traNa vicAro jovAmAM Ave che: utarAdhyayana satramAM paheluM devaloka, samavAya sUtramAM navamuM leka ane vasudevahiDimAM bAramuM devaloka kahyu che ane te sUtronA pATha nIce pramANe jANavA saudharma nalinIgulmavimAne'sau surojani prayuktAvadhirajJAsIcchiSyAnAgADhayogina : // (uttarAdhyayana ) ANae kappe devANaM atthegaiyANaM jahaNNeNaM aThArasa sAgArovamAi ThiA pa0, je devA kAlaM sukAlaM mahAkAlaM aMjaNaM riTTha sAla samANa duma mahAmaM vizAla susAlaM paumaM paumagumma kumudaM kumudagumma naliNaM nalinagumma puDarIyaM puMDarIyagummaM sahassAravaDiMsarga vimANa devattAe uvaSaNNA tesi Na devANa aTThArasa sAgarovamAi Thii p0| (samavAyaMga) rayaNamAlA vi devI saMgahiyavaya-sIla-rayaNamAlA kAlagayA accue cevaM kappe naliNigumme vimANe ukkosadvitIo devo jAto (vasudevahiDi) Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ra7ra ] zrI jaina satya prakAza [varSa 4 pitAnA pUrva bhavenuM vRtAMta jANI cUkelA avaMtisukumAle bhagavAna AryasahastI pAse AvI namaskAra karIne kahyuM, he prabho, huM bhadAne putra chuM, ane pUrve nalinI gulma vimAnamAM devatA hatA. hamaNAM jAtismaraNathI te nalinI gulma vimAnanuM mane smaraNa thayuM che. ane pharIthI tyAM javAnI IcchAvALo huM ApanI pAse cAritra levA AvyA chuM, mATe kRpA karI mane dIkSA Ape. pachI AryasahastIjI kahevA lAgyA ke he vatsa, tuM sukumAra che, vaLI leDhAnA caNA cAvavA ane agnino sparza kare sulabha che, paNa jitaprati vrata, aticAra rahita rIte pALavAM duSkara che. eTale bhadrAsuta bolyA: he prabhe, dIkSA levAne huM atyaMta utkaMThita chuM. paraMtu sAdhu samAcArIne cirakALa pALavAne samartha nathI, tethI prathamathI ja hiMmata dharIne huM anazana sahita dIkSA laIza, kAraNa ke tema karavAthI kaSTa a5 lAge che. Arya sahastIjI bolyA he mahAbhAga, je tAre dIkSA levAnI IcchA hoya te tArA baMdhu varganI anujJA meLavI Ava ! pachI avaMtisukumale ghera jaIne pitAnAM kuTuMbIo pAse rajA mAgI, paNa teoe AjJA ApI nahi eTale teNe potAnA hAthe ja kezane leca karI nAkhe, ane gRha vyavahArathI vimukha thaI sAdhune veza dhAraNa karI lIdho. pachI te ja veSe AryasahastIjI pAse AvyA. A svayameva svataMtra veSadhArI na thAya, ema dhArIne AryasahastI bhagavAne pravajyAne vidhi karAvIne tene dIkSA ApI. pachI cirakALa paryata duSkara tapa karIne karmanI nirja karavAne asarmatha evA bhadrA putra anazananI icchAthI gurUnI AjJA meLavI, tyAMthI anyatra gayA. raste jatAM sukumAra paga hovAthI temAMthI nIkaLatA rakatabiMduothI pRthvI jANe Idragopa sahita thaI hoya evI dekhAvA lAgI. pachI citAnI bhasmathI jyAM bhUtala dhusara thaI gayela che tevA ane jANe yamanuM krIDAsthAna hoya evA smazAnamAM te gayA. tyAM kaMthArikAkuDaMga nAmanA vRkSanI nIce samAdhi pUrvaka paMca parameThI maMtranuM smaraNa karatAM te anazana laIne kAyotsarge rahyA. evAmAM lehInA strAvathI Arka thayelAM temanAM pagalAMne cATatI koIka ziyAlaNI pitAnA bALako sahita kaMthArikAnA vanamAM peThI. tyAM zodha karatAM rakatathI vyApta thayelA temanA paga joIne yamanI bena jevI te ziyANI tene khAvA lAgI. carmanuM, mAMsanuM, medanuM ane chevaTe hADakAnuM bhakSaNa karatI te jaMbukI temane eka paga rAtrinA pahelA pahore saMpUrNa khAI gaI ane tenAM bALake bIjo paga khAI gayAM. AvI rItanA upasargathI paNa te sAtvika mahAmAM calAyamAna na thayA. ' chevADama methaSEP' e yukita anusAra AtmA nitya che ane deha anitya che, ema samajIne dhyAnamAM vizeSa magna thaI gayA. have bIje pahore te ziyANI ane tenAM bALako temanAM be sAthaLa khAI gayAM, te vakhate paNa A jIva bhale tRpta thAya, evI bhAvanAthI temaNe tenI dayA ja cIntavI, trIje pahore te temanuM udara khAvA lAgI, te vakhate munie vicAryuM ke A mArA udaranuM bhakSaNa karatI nathI, paNa mArA karmanuM bhakSaNa kare che, cothA pahere to te mahAsAtvika mahAtmA maraNa pAmIne nalinIgubha nAmanA vimAnamAM mahardhika devapaNe utpanna thayA. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 4] zrI avaMtisukamAla [ 277]. pachI A, mahAnubhAva ane mahAsAttvika vaMdha che ema dhArIne devatAoe temanA zarIrano mahimA karyo. A tarapha avaMtisukamAla jovAmAM na AvavAthI tenI strIoe AryasahastI bhAgavAnane pUchayuM ke he bhagavana amArA patinuM zuM thayuM? eTale upagathI badhI hakIkta jANIne AryasahastI bhagavaMte madhura vANIthI te strIone tene sarva vRttAnta kahI saMbhaLAvyo, eTale avaMtisukumAlanI patnIoe ghare jaI ne bhadrAmAtAnI AgaLa te badhA vRttAMta nivedana karyo. tyArapachI avaMtikumArI mAtA bhadrA zeThANI prabhAta kALamAM kaMthArikAnA vanamAM smazAnamAM gayA. tyAM naiRtya dizAmAM paDelA putranA kalevarane joIne bhadrAmAtA AMsunA miSathI jANe jaladAna devAne udhata thaI hoya tema putravadhUo sahita rUdana karavA lAgI, ane bolavA lAgI ke he vatsa, te prANIne paNuM zA mATe tajI dIdhAM, tuM A nirdaya kema tha, dIkSA lIdhA pachI eka divasa paNa vihArathI amAruM gRhAMgaNa kema pavitra na karyuM. have evI kalyANakArI te kaI rAtri thaze ke jyAre svapnamAM paNa amane tAruM darzana thaze? he vatsa, vratanI IcchAthI nirmohI thaIne amAro te kadAca tyAga karyo, paNa gurU mahArAja para paNa tuM kema nirmohI thayo ke temane paNa tajI dIdhA? A pramANe atizaya vilApa karIne bhadrA mAtAe kSiprA nadInAM taTapara zAstramAM kahyA pramANe tenuM aurvadehika kRtya karyuM, ane tenI putravadhUoe paNa vAraMvAra vila 5 karIne kSiprAmAM pitAnAM AdravastranuM vadhAre AdrapaNuM karyuM. pachI sutakaraNanA zekarUpa agnithI vyAkUla thaI gayela bhadrA mAtAne zamasudhAsaritA samAna pravajya levAnI IcchA thaI, tethI ghare jaIne mAtra eka sagarbhA putravadhUne tyAM mUkIne anya putravadhUonI sAthe teNe dIkSA grahaNa karI. pelI sagarbhA vadhUthI janmelA putre avaMtisukamAlane maraNuM sthAna para eka moTu devamaMdira karAvyuM. avaMtinAM bhUSaNarUpa te maMdira adyApi vidyamAna che ane lekamAM mahAkAlaprAsAdanA nAmathI sArI rIte prasidhdha che. AryasuharatI bhagavAna paNa aMta samaye eka zreSTha ziSyane ga7 sepIne anazana pUrva dehane tyAga karI suralokanA atithi thayA. kalikAlasarvajJa bhagavAna hemacaMdrAcArya kRta pariziSTa parva Adi granthanA AdhAre AlekhAyela A lekhanI ahIM samApti karavAmAM Ave che. jhalahati veta samA A mahApurUSanA caritramAMthI AbhennatinA sAdhanabhUta ucca Adezane jhIlI, bhavya che akSayapadane pAme e ja zubhecchA. vaMdana he bhagavAna AryasahastIone ane sAtvika mahAtmA avaMtisukumAlane! Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairATa nagarIno prAcIna zilAlekha lekhaka-munirAja zrI nyAyavijayajI | (gatAMkathI cAlu) vairATane ame lIdhela mULa zilAlekha (pAThAMtare sahita ) (1) zrIhIravijayasUrIzvaraA gurubhyo namaH / svasti zrImannu (2) ......... 2006 pravartamAne tripura 4 kitIdAma . (3) .....aNI pratApakSa mApa vaTa tamAru nirataravaraVT.............. () ........ttixzita namUta para mAruM vastra-parAkramaBta caturyAma............... * 1 jaina lekha saMgrahamAM " " sauthI prathama A che. 2 jaina lekha saMgrahamAM[ ]" che ke jana lekha saMgrahamAM "niraMtara vALa maTa" lakhyuM che. * jana lekha saMgrahamAM nIcenA pAThAMtaro che. vAcakonI anukULatA khAtara keTalAka jarUrI pAThAMtaro uddhata karyA che. "caturvijJa [ vinA ]" A jagadagurU zrI hIravijayasUri-58 mA pAdhara janmasthAna pANulapura, 1583 mAM janma. 1596 mAM pATaNamAM dakSiA. 1907 mAM nAradapurImAM paMnyAsapada, 1608 mAM varANu pAnAtha-samakSa vAcakapada. 160 mAM sirAhImAM sUripada. teo mahApratApI punyazAlI, 5rama prabhAvI uttama cAritra zIla hatA. temanA uttama guNathI AkarSAI mogala samrATuM akabare temane potAnA darabAramAM padhAravAnuM bahumAna pUrvaka nimaMtraNa mokalyuM. 1639 mAM sUrijI mahArAja phattepurasI krI padhAryA ane bAdazAhane patibAdha ApI ahiMsA premI-dayALu banAkhyo. mogala samrATanA darabAramAM bahumAna pUrvaka javAnuM sauthI prathama mAna temane ja dhaTe che. temaNe ane temanA ziSya praziSyoe bAdazAhane pratibadhI cha mahInA ahiMsA paLAvI. zatruMjaya Adi tIrtho jena saMdha svAdhIna karAvyAM. tenA kara mApha karAvyA, jayA verA mApha karAvyuM. sUrijI mahArAje khaMbhAta, amadAvAda pATaNa, sirohI, AgrA, unA AdimAM pratiSThA karAvI jana zAsananI khUba khUba prabhAvanA karI-karAvI che. bAdazAha akabare temanA guNethI AkarSAI temane " jagadgurU"nuM mahAna birUda ApyuM hatuM. temaja sirohI AdinA aneka rAjAoe-aneka subAoe temane khUba sAra karI ahiMsAnAM pharamAna jArI karyA hatAM. sirohInA rAva sulatAnajIe Abune kara mApha karyo hate. mahApratApI rANA pratApe sUrijI mahArAjane potAnA darabAramAM padhArI upadeza devAnuM nimaMtraNa ApyuM hatuM. sattaramI zatAbdI na zAsana mATe hIrayuga tarIke oLakhAya che, sattaramI zatAbdImAM temanA jevA bIjA prAbhAvika AcAryo nathI thayA. anukrame 1952 mAM bhA. su. 11 1nAmAM svarge padhAryA. Aje paNa samasta jaina saMdha avibhakatapaNe temane nirvANa divasa-jayakti javI temanA guNagAna gAya che. viroSa mATe juo sUrIzvara ane samrATa". Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4] vairATa nagarIne prAcIna zilAlekha [ 275 ] (4) .........nyAyaikadhugadharaNadhurINa durupAsana madirAdivyasananirAkaraNapravINanai............ / ' (6) 7pAgocarIkRta prAktana nala narendra rAmacandra yudhiSThIra vikramAditya prabhRti mahAmahendra............ / (7) kIrtikaumudi nistaMdracandra zrIhIravijayasUrIndra caMdra cAru cAturI caMcura catura narA nirvc............| (8) na prodabhUta prabhUtataradayArdratA pariNatipraNItAtmIyasamagradezaprativarSa pryussnnaaprvt............| (9) janmamAsa 40 ravivAsara 18 saMbaMdhiSaDadhikazatadinAvadhi sarva jantujAtAbhayadAna phurm.........| (10) 11valI varNyamAna pradhAna...12...tiH / dedipyamAna vizadatama nirayavida yazovAda dharmakRtya............. / (11) zrIakabbara vijayamAnarAjye / adheha zrIvaIrATanagare pAMDaputrIya vividhAvadAta zravaNa 13camace......... / (12) prAdhaneka gairika khAnI nidhAnIbhUta samagra sAgarAMbare / zrImAla jJAtIya rAkyANagotrIya saM0 nAlAbhA14......... / (13) ryAdelhI15 putra saM0 Isara bhAryA javakU putra saM0 ratanapAlabhAryA medAi putra saM0 devadatta bhAryA dhammU putra pAtasAhi / 17......... (14) ToDaramallaB sabahumAna pradatta subahu grAma svAdhipatyAdhikAra kRta sva prajApAlanAnekaprakAra saM0 bhAramalla bhaa........| (15) iMdrarAjanAmA prathama bhAryA jayavaMtI dvitIya bhAryA damo14 tatputra saM0 cUhaDamalla / sva prathama laghubhrAtrI saM0 20ajayarAjabhAryA 51. bhAra zahAnI mane sebha saMgrahamA "rU" ne ise "ra" the. "nai" nathA. 7"Na". 8 ["nI"] . "" za6 nayI. 10 "phura [mAna]". 11 "ba". 12 "piyUSa". 13 "camacce" nathI. 14 "bhA" nathI. 15'zrI delhI" jhabakU 17"hi" nathI. 18" nAmnA". 19" damA" 20" ajayarAja" (31. bhAra sahAnA mA mAtra " aja......" che.). BTAramala-lAhoranA rahevAsI hatA. keTalAka kahe che ke lAhora pAse cuniyAM gAmano rahevAsI hate. ane eziyATIka saMsAyaTInI zodha mujaba te lAharapura ilAkAnA avadhano rahevAsI hate. I. sa. 1573mAM akabaranA darabAramAM te dAkhala thayA. dhIme dhIme akabare rAjyanA 27 mA varSa mAM ToDaramalane bAvIsa subAone divAna ane vajIra banAvyA. te cAra hajArI hate. te eTale hisAbanA kAmamAM nipuNa hatA, teTale ja parAkramI paNa hatA. te pakSapAtathI sadAya dUra rahe che. teNe hisAba gaNavAnI cIonuM pustaka lakhyuM che, jenuM nAma khAjane IsarAra hatu. ToDaramala custa hindu hata-kriyA kAMDI hate. I. sa1589 nI 10 navembare te maraNa pAmyA. (sUrIzvara ane samA, pU. 54) ain Education International Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 ] zrI jana satya prakAza [ varSa 4 (16) jarInAM putra saM0 vimaladAsa dvitIya bhAryA nagInAM sva dvitIya gSAkI raMTa vAnANa mA......... I (17) kA putra saM0 jagajIvana bhAryA motI21 putra saM0 kacarA sva dvitIya putra saM0 vaturmaka pravRtti samasta kuTuMkavu............. (18) irATa daMga svAdhipatyAdhikAraM bibhratA sva pitRnAmaprApta zela23 maya zrIpArzvanAtha 1 rI rI maya svanAma dhArI ta zrI24 (19) candraprabha 2 bhrAtR ajayarAja nAma dhArIta zrIRSabhadeva 3 prabhRti pratimAlaMkRtaM mUlanAyakazrIvimalanAthabiMbaM / / (20) svazreyase kAritaM bahulatama vittavyayena svakArite zrI indraSi hArAparAnAmni mahodayaprAsAde svapratiSThAyAM / (21) pratiSThitaM ca zrItapAgacche zrIhemavimalasUri25 tatpaTTa lakSmI kamalAkSI kaMThasthalAlaMkArahArakRta svagurvAjJaptI / (22) sahakRta umArga pArAvAra patajaMtu29 samuddharaNa karNadhArAkAra suvihita sAdhumArga kriyoddhAra zrI aanNd| 21 "mota". 22 (4). 23 "saru". 24 "zrI". 25 zrI hemavimalasUci--55 mA paTTadhara. temanuM janmasthAna, janma saMvat Adi nathI maLyAM, parantu temanA samayamAM zithilAcAra vadhyuM hatuM, chatAM pote paramatyAgI ane nispRhI rahyA hatA. ane potAnA ziSya zrI ANaMdavimala sUrine AjJA ApI krioddhAra karAvyuM hatuM. A samaye lokAgacachanA vidvAna yati-sAdhu bapi hAna gaSi zrIpati baSi gaNapati Adie jene zAstranA AdhAre jinapratimA satya che ema mAnI lokAgaccha iMDI zrI hemavimalasUri pAse sagI dIkSA lIdhI hatI. hASinA ziSya sAlacaMdra upAdhyAya (suprasiddha sattara bhedI pUjAnA racayitA ) thayA. temane aneka ziSya hatA, temAM zAnticaMdra ane sUracaMdra mukhya hatA. teo prakhara vidvAna (paMDita) ane mahA vAdI hatA. temanA ziSya mahopAdhyAya bhrAtRcaMdra thayA ane temanA ziSya siddhicaMdra thayA. jemaNe bAdazAha akabarane pratibaMdhavAmAM jabara phaLa Ape chezatruMjayanA kara mApha karAve. ijIyA verA mApha karAve. ane ane divase amArI paLAvI. akabara ane jahAMgIra bAdazAhanA darabAramAM lagabhaga 25 varSa rahevAnuM bahumAna meLavyuM ane zAsananI prabhAvanA ghaNI ja karI. 26 DI. Ara zAhanImAM "patana " che. zrI ANaMdavimalasUri-56 mA padhara. hemavimalasUrijInA ziSya ane bhagavAna mahAvIranA 56 mA padhara, vi. saM. 1547 mAM IDaramAM janma. vi. saM. 155ramAM pAMca varSanI nAnI ummare dIkSA. ane 1570mAM AcAryapada. 1582 mAM gurUAzA pUrvaka krioddhAra karI bhagavAna mahAvIranA zuddha mArganI sthApanA karI. temaNe saurASTramAM sAdhuone vihAra baMdha hatA te cAlu karAvyuM, jesalamera Adi marUdezamAM zuddha pANInI duka2tAthI samaprabhasUrijIe vihAra baMdha karAve te te, lAbhanu kAraNa nANI, punaH mahopAdhyAya zrI vidyAsAgara gaNa dvArA vihAra cAlu karAve. jenazAsanane khUba pracAra karI A mahAna tapasvI 1596 mAM caitra sudi 7 me nava upavAsanuM aNusaNuM karI amadAvAdamAM svarge gayA. www.jainelibrary.on Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 4] vairATa nagarIne prAcIna zilAlekha [ 277] (23) vimalasaritatpaTTa prakRSTatama mahAmukuTa maMDana cUDAmaNIyamAna zrI vijayadAnasaritapaTTa) pUrvAcala taTIya / (24).........vAraNa27 sahasrakiraNAnukAribhiH svakIya vacana cAturIcamatkRta kRta kazmIra kAmarUpa / (25) ...28... multAna kAbila badakasAM28 DhIllI marusthalI gurjaratrA mAlava maMDalaprabhRtikAneka janapadA / (26) .........(zrI dvi) caraNanaika maMDalAdhipati caturdaza chatrapati saMsevyamAna caraNa hamAU naMdana jalAla30 / (27) (ddIna mahammada) zrIakabara...31...pradatta......32...varNitAmAri. phuramAna pustaka bhAMDAgAra pradAna baMdI / 33 (28) ...... 34......gIyamAnaM sarvatra prakhyAta jagadguru birudadhAribhiH / prazAMtatA nispRhtaa| (29) ......kRtA saMvignatA35 yugapradhAnatAdhanekaguNagaNAnukRta prAktana vajrasvAmyAdi sUribhiH / suvi (30) hita cUDAmaNi sugRhIta nAmadheya bhaTTAraka puraMdara paraM guru gacchAdhirAja zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI (31) zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI hIramUribhiH svaziSya saubhAgya bhAgya vairAga37 / (32) 38gAMbhirya prabhRti guNagrAma.........ya 34mahAmaNAgaNarohaNa kssonnii| D vijayadAnasUri-57 mA padhara temanuM janmasthAna jAmAlA. janma saMvat 1553. 1562 mAM dIkSA. 1587 mAM sUripada ane 1622 mAM vagalImAM svargamAM temaNe khaMbhAta-amadAvAda- pATaNa-mahesANA, gAMdhAra baMdara Adi aneka sthAnomAM utsava pUrvaka pratiSThA karAvI hatI. temanA upadezathI sUravANuM mahammadanA maMtrI malIka zo nagalezrI siddhagirine cha mahInA sudhI kara-muMDA vere mApha karyo hate. jethI samasta dezamAM kuMkuma patrikAo mekalI aneka gAmanA samasta saMghe ekatra maLI zrI zatruMjayanI yAtrA karI ane metiothI vadhAvela hatuM. ' sUrijInA upadezathI gAMdhAranA zrAvaka sA. rAmajI ane amadAvAdanA saM. kuMvarajI Adie zatruMjaya upara caumukhajInuM ane aSTApadanuM maMdira banAvyuM ane giranAranA maMdirone jIrNoddhAra karAvyo. teo mahAtapasvI ane ugra vihArI hatA. Agama-siddhAntanA pAragAmI hatA. ane ghI sivAyanI pAMca vigayA tyAgI hatA. 27" kAraNa". 28 "stAna". 24 "sA". 30 "jalAlo". 1 // suratrANa". 32 " pUrvopa". 33 "......". 34 " dibahumAna sarvadopa". 35 " saMvijJatA". 36 (hita ziroma ). 37 " vairAgya". 340. bhAra zAinImA gAMbhIrya za6 nathI. nyAre se zabhA ( audA) 2. 36 " hanIyamahAmaNI'. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra8 ] zrI jana satya prakAza [varSa : (23) ................. gurvAjJA pAvA .....pAvanatAne mavsa mahADaMbara purassara / () ...ti tiSThA pray DhAkSa vAvara phArmA prA pravrajyA prdaa| (21) ....41 karma nimarthaLa vizvakarmAdamAgamaca gana manaH pavitra phora bodhibIja vapana pradhAna / / (26) .....tarata sudhAraNa vAvisTAra rAkamara taraddeshiiy darzanaspRhayA / (37) .....manoratha prathA prathIta paDhatA pravarSa gurja parvatAyamAna vibudhaja44 / (28) (2).....umara 45 gidara maurcthAya zrI zrI datyAvijy gaNI parivRtau / (3) ........... chIdravidara prAsAda kAritaH paM. brAmavinA jaf 40 (). 41 "Arma". 42 prota. 43 ku. 44 kizudhana, 45" ti ". vAcakavarya zrI kalyANa vijayajI temane janma lAlapuramAM vi saM. 1601 nA A vada 5 nA divase thaye hate. 1656nA vaizAkha vada 2 nA divasemahesANAmAM zrI hIravijaya sUrIzvarajI mahArAja pAse dIkSA lIdhI. ane 1642 nA phAgaNa vadI 7 nA divase temane paMDita pada maLyuM hatuM. teo jevA vidvAna hatA tevA ja vyAkhyAtA hatA. ane tevA ja tAki paNe hatA. vaLI temanuM cAritra paNa nirmaLa hatuM, tethI janatA para temanA upadezanI sacoTa asara thatI. temaja rAjapIpaDAnA rAjA vacha vivADInI rAjasabhAmAM cha hajAra vidvAna brAhmaNa paMDite samakSa jagata katatva khaMDana-viSaya upara suMdara vivAda karI taka kRti ane dalIlathI rAjAne satya vastu samajAvI rAna taraphathI bahumAna prApta karyuM hatuM. (sUrIzvara ane samrA pR. 242-243-244) A addabhuta guNothI AkarSAIne jagaddagurUjI mahArAje temane vairATa pratiSThA karAvA mokalyA hatA. - 50 lAbhAvijayagaNa-- A prazastinA lekhakane vadhu paricaya mane nathI maLyo, paraMtu vAcakaziromaNi zrI yazavijayajI mahArAjanA dAdAgurU teo thAya che. arthAt upAdhyAyajInA gurU zrI paM. nayavijaya gaNa ( nyAyavijayajI gaNI) ane temanA gurU zrI paMDita lAbhavijayagaNa thAya che. paM. zrI lAbhavijayajI gaNuM akabaranA darabAramAM sUrijI sAthe vidyamAna hatA. temaNe najare jeTha satya hakIkata ja lakhI che paMDita zrI lAbhavijaya gaNIvara, paM. zrI kalyANavijayajInA zikhya thAya che. temaNe prameyaratnamanuSA graMthanI zuddhi karI che. teo bahu vidvAna ane sArA kavi hatA, jene cheDe paricaya prazastimAM maLe che. sUrijI mahArAja sAthe je vidvAna 67 sAdhuo samrATanA darabAramAM gayA hatA temAM tera www.jainelibrar e ducation International Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 4] verATa nagarIne prAcIna zilAlekha [ 18 ] kRtA likhitA paM0 somakuzalaG gaNIbhiH46 / 40) ...........mArA putra mArA mana mAnavAi ! dha- A zilAlekhanI kula traNa nakala mArI pAse che. je mela pATha che e to ame utArela lekhamAMthI ja uddata karyo che. bIjI kopI rAyabahAdura DI. Ara. sahAnI utArI lAvelA te paNa amane maLI che. nIce noTamAM pAThAMtara temanA nAma sAthe ja ApyA che. ane trIjI nakala pAchaLathI maLe, je prAcIna lekha saMgraha bhA. 2 mAM prakAzita che. tenA pATha paNa nIce neTamAM ( ) Apela che. mUla lekhanI zilAne paricaya zrIyut bhAMDArakaranA zabdamAM ja ApuM chuM, ane ame joyuM che te pramANe te barAbara che. "A lekha 1-73lAMbI ane -4]" paheLI zilA upara 40 paMktiomAM utarAelo che. bhASA saMskRta gadya che. jamaNI bAju tarapha pattharane uparano bhAga TuTI javAthI temaja DAbI bAjue nIcene keTaloka bhAga TuTI javAthI ghaNuka lAine apUrNa ja hAtha lAgI che. te paNa jeTale bhAga akSata che. tenA uparathI lekhane sAra bhAga sArI peThe samajI zakAya che, ( apUrNa ) mukhya hatA. A tera sAdhuomAM paM. lAbhavijayajI paNa che. juo hIrasUrirAsa" lAbhavijayagAne muni vije, dhanavijaya cele ati bhaje." ( hIrasUrirAsa. pU0 108 ) je 5. semakuzala gI-temane paNa paricaya mane nathI ma. parantu somavijayajIne paricaya maLe che je ApuM chuM. ahIM prazna e che ke semakuzala ane sAmavijaya eka che ke judA che? zrI jagadU gurUjI mahArAja sAthe tera mukhya sAdhuonAM nAma jaNAvatAM kavivAra mASabhadAsajI jaNAve che. "vimaLa haSe meTe uvajajhAya, zAMticaMda che teNe ThAya. semavijaya paMDita vAcALa, saheja sAgara (50) buddhi vizALa che 6 5. semakuzalajIne paricaya nathI maLyuM eTale nathI Apyo. (A. kA. ma mo. -pR0 108) 5. semavijayajI-mULa vIramagAmanA rahevAsI. temanA pUrvaja vIrajI mali vachara hatA. pAMcase DesvAre temanI hAjarImAM rahetA. temane putra sahasAkaraNa malika thayA. ane te muhammada zAha bAdazAhane maMtrI hatA. temane putra gopALajI thaye. nAnI ummaramAM abhyAsa sAre karyo hate. bAlyAvasthAmAM ja brahmacaryanI bAdhA lIdhI hatI. temaNe potAnA bhAI bahena ane bIjA kula 18 jaNa sAthe amadAvAdamAM bahu ja utsava pUrvaka zrI. hIravijayajI sUrIzvarajI pAse dIkSA lIdhI. temane upAdhyAya padavI maLI hatI. ane sUrijI mahArAjanA pradhAna tarIke prasiddhi pAmyA hatA. A ja kAraNe sUrijI mahArAje vaTanI pratiSThA mATe u. kalyANa vijayajInI sAthe vaiADha mokalyA hatA. temaNe bAdazAhanA darabAramAM sUrijI sAthe hAjara rahI najare jeelI badhI vigate A zilAlekhamAM lakhI che, eTale A lekhanuM mahatva ghaNuM ja vadhI jAya che. 46 (0 fkhanA) ain Education International Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durlabha paMcaka lekhaka-AcArya mahArAja zrI vijayasirijI (gatAMkathI cAlu) 4. zrI zAMtinAtha prabhu-je prabhunA nAmasmaraNathI paNa aneka vigha nAza pAme che temanI pUjA bhakita karavAthI vizeSa lAbha thAya emAM zI navAi? prabhu zrI zAMtinAtha pAchale bhave megharatha rAjA hatA, te vakhate temaNe prANanA bhoge paNa kabUtaranuM rakSaNa karI jagatanA jIvone dayAvIra thavAne apUrva bodha Apyo hato. Agama graMthamAM varNavelA dharmavIra, dAnavIra, dayAvIra, tavIra, yudhdhavIra ema aneka jAtanA vIra puruSamAM prabhu zrI zAMtinAthane ApaNe dayAvIra tarIke gaNavA joIe. A prabhunI janmabhUmi gajapuranagara hatuM. temanA pitA vizvasena rAjA ane mAtA acirA rANuM hatAM. te dezamAM pUrve marakIne upadrava cAlate hato. mAtAnA garbhe prabhu AvyA bAda rANIe amRta chAMTayuM, tethI upadravanI zAMti thaI. AthI mAtA pitAe temanuM zAMtinAtha nAma pADayuM. prabhunI 40 dhanuSya pramANu kaMcanavarNa kAyA hatA. ahIMthI pAchalA bhave teo sarvArthasiddha vimAnamAM 33 sAgaropamanA AyuSyavALA deva hatA. teo bhAdaravA vada sAtamanI madhyarAte meSa rAzi tathA bharaNi nakSatramAM acirA rANInI kukSimAM padhAryA. prabhujI eka bhavamAM cakravartIpaNuM bhogavIne tIrthakara padavI bhogavaze, mATe mAtAe pahelAM cakravartIpaNAne sUcavanArAM cauda svapno aspaSTa (jhAMkhAM) jayAM. ane tyArabAda tIrthaMkarapaNane sUcavanAra spaSTa 14 svapna joyAM. ema acirAnI mAphaka (kuMthunAthanI) zrI mAtAe ane (aranAthanI) devI mAtAe paNa be vAra svapna joyAM hatAM. A rIte A vIzImAM (cakravati-tIrthakaranI ) be padavInA bhogavanArA 16-1718mA tIrthaMkara thayA. karadezanA gajapuramAM nava mAsa uparAMta 6 divasa vItyA bAda cothA ArAnA uttarArdhamAM jeTha vada teraze meSa rAzi bharaNi nakSatramAM prabhu jamyA. teo 1008 lakSaNanA dhAraka ane janmathI ja mata, zrata, avadhi jJAnavALA ane mRgalaMchana yukata hatA. teo sarvekaSTa suMdara svarUpI ane anaMta balI hatA. temanuM zarIra utsadhAMgulanI apekSAe 40 dhanuSya uMcuM hatuM eTale ke AtmAMgule karI 120 AMgaLa uMcuM ane pramANagulanI apekSAe 9 aMgula ane 30 aMza pramANu uMcuM hatuM). temane 64 hajAra atiura Adi cakravartipaNAne ucita parivAra hate. paccIsa hajAra varSa+ kumAra * A baMne ahIMthI kAladharma pAmI sanakumAra nAmanA trIjA devaleke gayAM che. 4 nA palyopama, 16 lAkha, 48 hajAra varSa, 89 pakhavADIyA eTale cale Are bAkI rahyo hate. + AgaLa gRhasthAkAla piNe lAkha varSo jaNAve che, e apekSAe ahI pheraphAra saMbhave che. eTale ahIM ekamAM pacIsa hajAra ane bIjA (cakravamAM ke kumArapaNAmAM) 50 hajAra varSa saMbhave che. ke AtmAM temanuM zarIra upara hatA. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " - dulA paMthaka [ 21] bhAvasthAnA vItyA bAda 13 aThThama karI (eTalI uMmare) cha khaMDane sAdhI cakravarti thayA. te sthitimAM 25 hajAra varSa sudhI cakinI addhi bhegavI prabhudeve avadhijJAnathI saMcamane samaya najIka jANyo. loknatikadeve zAzvata AcAra pramANe vInaMti karI. eTale nirmala lemyAvaMta prabhue dararojanA 1 keDa ATha lAkha sonaiyA maNutAM eka varSamAM 388 keDa 80 lAkha naiyAnuM dAna karI majapuranagaramAM ja pAchalI vaye (50 hajAra varSanuM AyuSya vItyuM ane teTaluM ja bAkI rahyuM tyAre) chaThTha tapa karI jeTha vada caudaze megharAzi ane bhaNi nakSatramAM sarvArtha nAmanI zibikAmAM besI dhAmadhUmathI sahana sAmravana nAmanA bagIcAmAM azeka vRkSanI nIce AvI ghareNAM vagere dUra karI paMcamuSTi leca karI hajAra purUnA parivAra sahita prabhudeve pAchale pahore apUrva zAMtidAyaka saMyama grahaNa karyuM. te ja vakhate temane mana:paryavajJAna jJAna prakaTa thayuM. prabhudevane (I haveluM) devadUSya vastra TheTha (janajIva) sudhI rahyuM che. chaThThanA pAraNe sumitre maMdirapuramAM bIjA pahere paramAna vaherAvI saMsArasAgara pAra karyo. tyAM paMcadivya prakaTa thayAM. prathama pAraNane prasaMga hevAthI 12 koDa sonaiyAnI vRSTi thaI. dAna ApanAra (pAraNuM karAvanAra) bhavya jIva-moDAmAM meva trIje bhave te jarUra mukitapada pAme. prabhuzrI zAMtinAthanA vakhatamAM utkRSTa tapa ATha mahinA sudhInuM hatuM. prabhudeva dIkSA lIdhA bAda eka varSa sudhI dravyAdi caturvidha abhigraha dhAraNa karI AryabhUmimAM vicaryA. eka varSane chaghastha kAla vItyA bAda majapuranagaranA sahastrAbravanamAM nadI vRkSanI nIce pAra suda neme meSarAzi bharaNI nakSatramAM prabhudeva kSapakazreNimAM ArUDha thayA, ane ghAtikarmo bALI pahelA pahere kevalajJAna pAmyA. A vakhate chaThTha tapa hatuM. have te prabhu 18 doSanA TAlanArA, 34 atizaya ane 8 mahA prAtihAryane dhAraka tema ja 35 guNavALI. vANInA belanA thayA. pahelA ja samavasaraNamAM prabhue tIrtha (caturvidha saMghonI sthApanA karI. te tIrtha prabhuzrI kuMthunA tIpatti kAla sudhI cAlyuM. AthI vacamAM tIrtha viccheda kAla nathI. prabhudevanA cakAyudhAdi 36 gaNadhara ane 36 gaNa (gaccha hatA. temane parivAra A pramANe che - sAdhu-62000, sAvI-ati vagere 616 00 zrAvaka-290000 zrAvika-393000 kevalI-4300 mana:paryavajJAnI-4000 sAmAnyamuni-41464 avadhijJAnI-3000 anuttaramAM janArA municauda pUrvI-800 vaikriyalabdhivALA muni-6 000 pratyeka budhdha- 62000 vAdimuni-2400 prakIrNa I62000 prabhudevanA kauNala vagere aneka bhakta rAjAo hatA. sAdhuono mahAgrata 4 ane bAvakanAM vrata bAra hatAM. A zrI zAMtiprabhunA tIrthamAM jinakalpa hatA. 12 upakaraNa rAkhanAra sthavira kalpika sAdhuo ane 14 upakaraNa rAkhanAra sAdhvIo hoya. traNa athavA cAra cAritra, nava athavA traNa ta, ane thAra sAmAyika heya. pahelAM be pratikramaNa hoya ane uttara guNamAM rAtribhojana gaNAya. sthita ka5 cAra prakArano, ane asthita kalpa 6 prakArane jANa kalpa (AcAra)nI pAlanA sukara heya kAraNe in Education International Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 282 ] zrI jaina satya prakAza [varSa 4 pratikramaNa haya, saMdhamadhArI munivare juprAsa hoya, 7bhede saMyama, cAra bhede athavA be bhede dharma hoya, vastranA varNane niyama nahi. prabhudeva gRhasthapaNamAM paDelAM kahyA mujaba 7pa hajAra (50 hajAra-paNa) varSa sudhI rahyA. ane vrata paryAyamAM 25 hajAra varSo ane kevali paryAyamAM eka varSa UNa 25 hajAra varSa saphala karyA. je gRhasthapaNAne kAla 75 hajAra varSa gaNIe te lAkha varSanI ghaTanA A pramANe- 75000 gRhathapaNAmAM 1 chaghasthapaNAmAM 24999 kevalipaNAmAM gRhasthatvakAla-50 hajAra varSa gaNIe te A rIte eka lAkha varSa thAya 50 hajAra-gRhasthapaNAmAM 1 varSa-chadmasthapaNAmAM 49999-kevalapaNAmAM 100000 prabhuzrI zAMtinAtha aMtima kSaNe zrI sameta zikhara (zikharajI)mAM padhAryA. tyAM bhAsakhamaNa karyuM ane kAussaga Asane zukala dhyAnArUDha thayA. chevaTe ega nirodha karI zailezI avasthAmAM aghAti karmone khapAvI, jeTha vada teraze meza rAzi bhaNi nakSatramAM rAtrinA pUrva bhAgamAM navase munivarenI sAthe paramapada-mukita pAmyA. te vakhate pUrva avagAhnA karatAM huM zarIranI avagAhanA thaI. cothA ArAnA uttarArdhamAM prabhudevanuM pAMcamuM nirvANa kalyANaka samajavuM. eTale-prabhunA nirvANa pachI e Are. piNuM pApama, 65 lAkha, 84 hajAra varSa 89 pakhavADIyA jeTale bAkI hatA. yugAMta kadu bhUmi saMkhyA purUSo sudhI cAlu rahI. A tIrthamAM-asaMkhyAtA kAla sudhI pUrva zratanI pravRtti cAlI. tyArabAda asaMkhyAta kAla sudhI pUrva viccheda rahyo zrata pravRti svatIrthanI hayAtI sudhI jANavI. zrI dharmanAthanA nirvANathI traNa popama jemAM ochA che evA te traNa sAgaropama vItyA bAda zrI zAMtinAthanuM nirvANa thayuM ane zrI zAMti prabhunA nirvANu samayathI aDadhA palyopama pramANa samaya vItyA bAda zrI kuMthunAtha nirvANa pAmyA. ahIM bhAvI tIrthaMkara thanArA kaI thayA nathI. tema koI darzana (mata)nI utpatti thaI nathI tathA pitAnA sivAya, anya koI cakri vAsudevAdinI paNa utpatti thaI nathI. A zrI zAMtinAtha prabhunA nAmane Adi akSara "za" kAra che, temane cothA "za" kAra tarIke jaNavyA. zrI zAMtiprabhunI sevA bhakita AdithI jarUra upadravAdi jaldI nAza pAme che, e ja irAdAthI mAnadevasUrijI mahArAje laghuzAMti racI saMdhane nirupadrava banAvyuM. prabala puNyadaye ja A prabhunI pUjAdi bhakita malI zake mATe cothe zikAra ("zrI zAMti prabhu') durlabha kahyo. apUrNa * sa-tizata sthAnaka prakaraNamAM-jina gRhasyakAla" A khAnAmAM ha5 hajAra varSa kahAM che. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramahaMta mahAkavi zrI dhanapAlanuM Adarza jIvana lekhaka-munirAja zrI suzIlavijayajI. (kramAMka 36 thI cAlu) yajJa mahAraMbha maMDapa hiMsArAkSasIe vizvanA khuNe khuNAmAM pharIne pitAnuM sAmrAjya sthApyuM hatuM ane ene pratApe "sarvabhUtAnuWA ' e mAnavagaNanA asAdhAraNa dharma para chINa makANI hatI. pariNAme mANase niSphara-ghAtakI banyA hatA. paraspara amAnuSI vRtti calAvatA hatA. yajJAdika jevA mahAna dharmAnuSThAnamAM paNa niraparAdhI pazuonA prANa homAtA hatA ane lohInI nadIo vahetI hatI, yajJAdikamAM Ahuti apAtA niraparAdhI pazae bicArAM hRdayadrAvaka AkaMdana karatAM A phAnI duniyAmAMthI vidAyagiri pAmatAM hatAM. A vakhate brAhmaNanI preraNAthI rAjA bhoje eka mahAna yajJa karAvavA mATe eka bhavya maMDapa tayAra karAvyuM. tarehatarehanAM citrothI maMDapane ghaNe ja zaNagAryo hato. jyAM tyAM hArabaMdha ArIsAo tarehatarehanAM jhummare, ghaTe, ghaMTaDIo, vagerethI te atIva ramaNIya lAgato hato. maMDapanA vizAla daravAjA para AsopAlava, AmravRkSa vagerenA teraNo bAMdhavAmAM AvyAM hatAM. yajJa karanArAone besavAnAM virAmAsane goThavavAmAM AvyAM hatAM. yajJamAM Ahuti ApavAne mATe yajJakuMDa banAvyo hato, niraparAdhI pazuene bAMdhavA mATe maMDapamAM stUpa (thAMbhalo) ropAyo hato. balidAna devAnAM sarva sAdhana sajaja hatAM. jana samudAyane besavA mATe citra vicitra bichAnAMo bichAvavAmAM AvyAM hatAM. ekaMdara yajJamaMDapanI vizALatA, bhavyatA, suMdaratA lekavRndane maMtramugdha karI de tevI hatI. yajJane praraMbhakAla yita karele divase yajJane prAraMbha karavAmAM Avyo. dhupa vagerenA sugaMdhI dhumADAo uMce uchaLavA lAgyA. yajJakuMDamAM dhagadhagatI jvAlAo ekameka thaIne pitAne jAvavyamAna prakAza cAre tarapha phekavA mAMDI. brAhmaNe matronAM uccAraNe, udyoSaNa pUrvaka, udAtta anudAtta svarita sahita uccAravA lAgyA. phala, puSpa, vrata vagerenI Ahutio apAvA mAMDI. maMDapa bahAra vAjinnenA divya dhvanio saMbhaLAvavA lAgyA. yajJa pauSTika dhavala-maMgala gIta gavAvA lAgyAM. lokonA ToLe ToLAne ThaTha jAmate gayo. rAjA bhoja paNa pitAnA parivAra sahita AvuM dazya nihAla AnaMdamAM magna banI gaye. pUrNAhuti, pazune pika jema jema divasa pasAra thatA gayA tema tema pUrNAhutine samaya pAse Avate lAge. hiMsArAkSasI paNa AnaMdamAM magna banelI sva bhakSanI rAha joI rahI hatI. yAvid yajJanI aMdara Ahuti ApavAne mATe meSa (bekaDo) ne yajJamaMDapamAM lAvavAmAM Avyo. stUpe bAMdhavAmAM AvyuM. maraNa samaya najIka Avela jANIne meSa tharathara dhrujate Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PS 24] zrI jana satya prakAza [varSa 4 hato. bIjI bAju sAme yajJakuMDamAM agninI dhagadhagatI jvAlAo uchaLI rahI hatI. meSa upara maMtronAM uccAraNa thaI rahyAM hatAM. ghAtakI mArA hAthamAM camakatI tINa dhAravALI taravAra laI ubhA hatA. AvuM ghAtakI dastha nihALatAM mevane zarIranA re meremamAM kaMpArI chuTavA lAgI. rAtIcoLa banI gayelI AMkhamAMthI azrunI dhArA chuTavA lAgI. avyakata (aspa.) AkraMdanAda karate evo meSa tyAM bumabuma pADavA lAge, chatAM hiMsArAkSasInA upAsaka madirApAnathI mardonmatta banelA pAgalanI mAphaka niSphara banI mepane yajJakuMDamAM Ahuti ApavA ekadama maMtrAnAM uccAraNa pUrvaka sajaja thayA. te vakhate meSa vadhu bhayathI barADA pADavA lAgyo ane yajJamaMDapamAM AhAkAra macI gayo. dhanapAlanI yuktio ApuM hRdhyadrAvaka dazya joI rAjA bheja kavi dhanapAlane pUchavA lAgyA ke he dhanapAla, A mepa barADA pADato zuM kahe che, tenuM varNana kare. jenA meremamAM "ahiMsA ghara dharmaH" e mahAna sUtra gUMjI rahyuM hatuM, jenA hRdayamAM dayAnuM nirmaLa jharaNuM vahetuM hatuM evA samayajJa kavIzvara dhanapAle niDaratA pUrvaka jaNAvyuM he rAjendra, Apane e meSa ema sUcave che ke "nAduM vastramAsika nAthiMtaratve mA, saMtuSTastRNabhakSaNena satataM sAdho na yuktaM tava // svarga yAMti yadi tvayA vinihatA yajJe dhruvaM prANino, yajJaM kiM na karoSi mAtRpitRbhiH putraistathA bAMdhavaiH // 1 // " Apa mane yajJakuMDamAM Ahuti ApavAne sajja thayA che, paNa svarganA devI mukha bhegavavAnI lezamAtra mane abhilASA nathI, ane kaI vakhata Apane meM e mATe prArthanA paNa karI nathI, huM te sadA tRNa (ghAsa) bhakSaNa karIne saMtuSTa rahuM chuM, mATe he sAdhu purUSa, mAre ghAta kara e Apa jevAne yukata nathI. ATalAthI paNa nahIM aTakate meSa AgaLa vadhIne zuM bole che ke -yajJakuMDamAM homAtAM pazuo je sAce ja svarga lekamAM sIdhAvatAM hoya to te bhUpa, tArAM mAtA, pitA, putra, temaja bAMdhava vagerene vakuDamAM Ahuti ApIne svarganAM sukha kema ApatuM nathI ?" ema A meSa Apane vade che. A sAMbhaLavAnI sAthe ja rAjAnA hRdayamAM dhAnala saLagI uThayo. tenA ne lAla thaI gayAM avayave tharathara kaMpavA lAgyAM. paNa yuti AgaLa te zuM kare? pachI rAjendrane krodha zAMta karavAnI khAtara ane tene sanmArgamAM lAvavAnI khAtara puna kavIMdra dhanapAle yukitapusmara, zAstronA anekazaH pramANe ApavA mAMDayAM- "yUpaM chitvA pazUna hatvA, kRtvA rudhirakardamam // __ yadyevaM gamyate svarga, narake kena gamyate // 1 // " "yajJamAM pazuone bAMdhavAne cUpa (thAMbhalo) repI, tenI sAthe pazuone bAMdhI jAjavalyamAna agnikuMDamAM hema karavA mATe pazuone ghata karI, rakatanI nadIo Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 3 ] mahAkavi zrI dhanapAlanuM Adarza jIvana [ 285 ] vahevaDAvIne arthAt rUdhira (lohI)thI kAdava relamachelama karIne je svargamAM javAtuM heya, te pachI narakamAM kazuM jaze?" AvuM yukita bhareluM dhanapAlanuM vacana sAMbhaLI rAjAnA aMtaHkaraNamAM kAMIka zAMti vaLI. ane tenI satya-jijJAsA sateja banI ! rAjAe e jijJAsAno ukela karavA mATe-satya svarUpa samajavA mATe-dhanapAlane pUchayuM-A vastu Ama ja che to pachI yanuM vidhAna kevA prakAranuM hovuM joIe? yajJamaMDapamAM cUpa kevA prakArane repa joIe ? agni kevA prakAranI hoya? Idhana karyuM hoya? yajJamAM Ahuti kanI apAya? ke jene laIne sarva jIva svargAdi phala pAmI zake, daivika sukha bhogavI zake, ane prAMta mukitanA mevA laI zake. Ane javAba dhanapAle eka ja zakamAM Ape - " satyayUpaM tapo hyagniH, prANAstu samidho mudA / sAmardurti yuvA-phera yajJa sanAtana | ? " "satyarUpa yajJastaMbha, tapazcaryA rUpI dedIpyamAna agni, temAM pitAnA prANarUpI dhana (lAkaDAM) ane jyAM ahiMsArUpI devIne Ahuti ApavAmAM AvatI hoya, evA prakArane yajJa karavAmAM Ave, te ja sanAtana yajJa kahevAya che." AvA yajJathI sarva jevo vargAdi phale pAmI chevaTe mukti meLavI zake che. he narendra, AvA prakArane je yajJa te ja sarvazreSTha che. te ja jagatanA sarva jIvone ISTa phala ApI zake che. pharI rAjAe pUchyuM -"he dhanapAla, A vAtane zAstro pikArI pikArIne kahe che chatAM paNa keTalAekane nahIM gamatI hoya tenuM kAraNa zuM ? manapAla-he nareMka, keTaleka aMze tema paNa bane che. kahyuM che ke - "hiMsA tyAjyA narakapadavI satyamAbhASaNIyaM, steyaM heyaM surataviratiH sarvasaMgAnivRttiH // jaino dharmo yadi na rucitaH pApapaMkAvRtebhya:, sarpiduSTaM kimalamiyatA yatpramehI na bhuGakte // 1 // " narakanA mArga rUpa hiMsAne tyAga kare, satya vANuM bolavI, corI na karavI, brahmacaryavrata svIkAravuM ane sarva prakAranA parigrahathI nivRtta rahevuM, AvA prakArane jaina dharma pApapaMkamAM lapaTAelA prANIone rUca nathI. pramehanA regavALAne dhI bhAvatuM nathI, tethI zuM ghImAM duSTatAno saMbhava che ?" vaLI purANa vageremAM paNa kahyuM che ke - ___"ahiMsA satyamasteyaM, tyAgo maithunavarjanam / ujaitAni pavitrani, sarveSa dharmacAriNAma I " ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane parigrahane tyAga, A pAMca vastuo Jain Education sarve dArzanikoe-sarva dharmAvalaMbIoe svIkArelI che. sava Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phalaudhI-pArzvanAthajIke pratiSThApaka le. zrIyuta bhaMvaralAlajI nAhaTA mAravADa kA phalaudhI-pArzvanAtha tIrtha sarvatra prasiddha hai| usa tIrtharAja ke viSaya meM adhika paricaya denA anAvazyaka hai, kyoMki saiMkaDo varSoM ke prAcIna prabandha, tIrthakalpa, stavana, rAsa, stotrAdi meM pUrvAcAryoM ne usakA prazasta yazogAna kiyA hai / usa jinAlaya ke nirmAtA aura pratiSThApaka AcArya mahArAja kauna the isa viSaya meM samagra lekhaka ekamata nahIM hai, ata. eva una prAcIna abhiprAyoM ko vidvAnoM ke samakSa upasthita kara nirNaya kI ora agraNI honA paramAvazyaka hai| caudahavIM zatAbdI ke suprasiddha vidvAna prabhAvaka jainAcArya zrI jinaprabhasarijI mahArAja apane 'vividha tIrtha kalpa' meM phalaudhI tIrtha kA paricaya dete hue usa gAMvakI prAcInatA ke viSaya meM likhate haiM ki pArzvanAtha bhagavAna ke vahAM pragaTa honese pUrva vaha grAma samRddhizAlI aura bhagavAna mahAvIra ke mandira se suzobhita thA aura phira ujaDa ho gayA, jaisAki nimna avataraNa se pragaTa hai: ___" asthi savAlakkhadeze meDattaya nagara samIvaThio vIrabhavaNAI-nANAviha devAlayAbhirAmo phalavaddI nAma gAmo x x x so vi riddhi samiddho vi kAlakkameNa uvvasapAo sNjaao|" vaLI he rAjana, ApaNuM prANu jema ApaNane priya che, tema duniyAnA sarva prANIone pitAnA prANa priya hoya che. nAnAmAM nAnI kIDIthI mAMDI moTAmAM meTA hAthI sudhI, darekane AtmA eka sarakho che. A vAtane pUrva maharSioe dharmazAstromAM hai| ye upadezAne 'ahiNsaane| prayA2 yo cha bhane merIta gatne DisAnA mArgethI pAchuM vALyuM che. dhanapAlanA AvAM lAgarbhita. zAstrIya purAvA ane yukitayukata vacane AgaLa rAjA bhejane leza mAtra paNa belavAne avakAza rahyo nahIM, ane tene satya vastuno khyAla AvavA lAgyo. A uparathI paramahaMta kavi dhanapAla jainadharmI hevAthI rAjAne rAjI karavA mATe paNa dharmathI leza mAtra virUddha vacana pitAnA mukhathI bolatA na hatA e vAta siddha yAya che. yuche -"dharmAt pathaH pravicalaMti padaM na dhIrAH" ghAra pu35|| pitAnA dharmamArgathI eka pagaluM paNa calAyamAna thatA nathI. game tevA vikaTa prasaMge upasthita thAya chatAM paNa je sthitimAM hoya te sthitimAM ja sthita rahe che. (apUrNa) Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 4] phaladhI-pAzvanAthajIke pratiSThApaka kintu isa samaya vahAM vIra-bhavana kA koI khaNDahara cihna bhI vidya. mAna nahIM hai| usake pazcAt jaba phirase gAMva vasA, mahAjana logoM kI vastI huI, taba bhagavAna pArzvanAtha kA bimba pragaTA, jinAlaya nirmita hokara pratiSThA huI / yaha ghaTanA vi. saM. 1181 aura saM. 1204 ke madhya kI hai / isa viSaya ke kucha prAcIna ullekha yahA~ diye jAte haiM 1 rAjagacchIya zIlabhadrasUri ke paTTadhara zrI dharmaghoSasarine saM. 1181 meM pArzva-caitya kI pratiSThA kii| nirmAtA kA nAma zrI zrImAlavaMzaja dhaMdhala zrAvaka likhA hai| [vividhatIrthakalpa, pR. 105-6 ] 2 devasUrine dhAmadeva gaNi aura sumatiprabhagaNi ko vAsakSepa dekara bhejaa| saM. 1199 ( pAThAntara 1988) phAguNa sudi 10 ko bimbasthApana kiyaa| saM. 1204 mAgha sudi 13 zukravAra ko devagraha nirmANa ho jAne ke pazcAt zrI jinacandrasUri ke vAsakSepa dvArA kalaza va dhvajAropaNa huaa| zrAvaka kA nAma pArasa likhA hai! [ purAtana prabaMndha saMgraha, pR0 31 / 3 vAdidevasUri meDatA caumAsA kara phalaudhI Ae taba pArzvabimba pragaTA / caitya nirmANa ho jAne para saM. 1204 meM unake ziSya zrI municandrasUrine pratiSThA kI / nirmAtA pArasa zrAvaka thaa| [somadharma kRta upadezasaptati ] 4 saM. 1204 meM vAdidevamUrine pratiSThA kI prasiddha hai| [ dharmasAgaropAdhyAya kRta tapA paTTAvalI ] ina cAroM ullekhoM meM 1 dharmaghoSasari aura 2 vAdidevasari yA unake ziSyoM ke pratiSThA karAne kA nirdeza hai| donoM AcArya samakAlIna the ataeva kinhoMne pratiSThA karAI yaha vicAraNIya hai| inameM prAcIna pramANa zrI jinaprabhasUrijI kA hai| ve vividha tIrtha kalpa meM dharmaghoSasarijI ke pratiSThA karAne kA ullekha karate haiN| isa deza meM dharmaghoSasari vicare bhI haiM, unake paramparAvAle mahAtmA loga aba bhI nAgora meM nivAsa karate haiN| phalaudhI pArzvanAtha ke mandira meM saM. 1625 ke phAguNa vadi 10 guruvAra, mUla nakSatra, siddhiyoga meM pratiSThita zrI dharmaghoSasarijIke caraNa bhI vidyamAna haiN| kintu vAdidevasUrijI kI pratiSThA kA ullekha bhI kama prAmANika nahIM haiM, ataeva jabataka koI inase adhika prAcIna pramANa na mila jAya, nirNaya karanA kaThina hai| zrI jinaprabhasUrijI mahArAja Age calakara likhate haiM ki thoDe varSa bAda kalikAla ke prabhAvase adhiSThAyaka deva kI avidyamAnatA meM yavanoM ne utpAta macAkara mandira kA bhaMga kara diyaa| saMgha ne jIrNoddhAra kraayaa| garbhagRha ke praveza dvAra kI saM. 1221 kI lakSmaTa zrAvaka kI prazasti meM uttAnapaTa karAne kA ullekha hai| isa pratiSThA kA ullekha eka prAcIna gurvA Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [28] zrI jana satya prakAza [15. valI meM hai jo zrI barddhamAnasarijI se jinapadmasUrijI taka tIna bhAgoM meM zeSa hotI hai| prathama bhAga sumatigaNi kI gaNadhara sArdhazataka kI bRhavRtti kA hai, dUsarA bhAga zrI jinapAlopAdhyAya kRta jinapatimUri caritra kA hai| isa jIvanacaritra meM mahopAdhyAyajIne apane najaroM dekhI bAteM likhI haiM, kyoM ki unakI dIkSA saM. 1225 meM pohakaraNa meM zrI jinapatisarijI ke karakamaloM se huI thii| saM. 1269 meM jAvAlipura meM unakA upAdhyAya pada huA aura sa. 1311 meM pAlanapura meM jinapAlopAdhyAya svargavAsI hue / ve apane guru zrI jinapatimUrijI ke jIvanacaritra meM likhate haiM ki 'saM. 1234 phalavaddhikAyAM vidhicaitye pArzvanAtha : sthApitaH" isa pratiSThA ke samaya zrI jinapAlajI ko dIkSA liye 9 varSa hogae the, ye prAya : apane guru ke sAtha vicare haiM, ataeva isase baDhakara prAmANika grantha aura kyA ho sakatA hai ? aba yaha nissandeha pramANita ho jAtA haiM ki pArzvanAtha bhagavAna kI pratiSThA saM. 1234 meM kharataragacchAcArya zrI jinapatisUrijIne kI thii| satarahavoM zatAbdI ke suprasiddha aitihAsika grantha " karmacandra mantri vaMza prabandha" meM likhA hai ki maMtrIzvara karmacandra saM. 1646 ke lagabhaga jaba bIkAnera kA tyAga kara meDatA meM rahate the taba unhoMne phalaudhI meM zrI jinadattamUrijo aura zrI jinakuzalasUrijI ke stUpa nirmANa karavAe the| kintu isa samaya una pUjya stUpoM kA koI patA nahIM hai| mAravADa kI bhUmi bhUkampa Adi prAkRtika kopa se prAya : surakSita hai ataeva yavanoM ke utpAta ke sivAya dUsarA koI bhI kAraNa pratIta nahIM hotaa| na jAne kitanA bhavya zilpa anAryo ke prabala hAthoM se dharAzAyI ho gayA ! isa samaya phalaudhI pArzvanAthajI meM jo dAdAbADI vidyamAna hai vaha dharmazAlA ke andara hI navIna banI huI hai| saM. 1965 meM mer3atA nivAsI bhar3agotayA gotrIya zrAvaka karNamalajI ne banavAI huI hai| ataH prAcIna stUpoM kA patA lagAnA Avazyaka hai| __ saMkhyAbaddha jana tIrtha jo prakRtidevI ke antasthala meM vilIna ho gaye unheM khojane va vartamAna tIrtho kA prAmANika itihAsa nirmANa karane va zilAlekhoM kA saMgraha karake prakAza meM lAne ke lie vartamAna yuga kA vAyumaNDala preraNA karatA hai| jainoM ko isa aura khUba tamannA se saMlagna ho kara apane pUrvajoM kI kIrtiyAM camakA denA caahie| Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ veda-vAkyo saMgrAhaka-munirAja zrI suzIla vijayajI vizvavaMdya bhagavAna mahAvIra paramAtmAe, gautamAdika jevA samartha agiyAra sAkSaravare ke je cade vidyAmAM niSNAta hatA, aneka zithI parivarelA hatA, sarvajJapaNane dAvo dharAvatA hatA, ahaMbhAvanI parAkASThAe pahoMcelA hatA, amuka amuka veda-padanA arthane yathArtha rIte nahIM samajavAthI te sarve te arthamAM saMzayavALA hatA, sahacarane pUchIne saMzayane dUra karI zake ema hovA chatAM paNa pite mAnI lIdhelI sarvajJatAne jhAMkhapa lAge ema samajI hadayastha saMzaya kaI AgaLa vyakata karatA na hatA-temane vedanAM padone yathArtha rIte sama navI sanmArgamAM deryA hatA eTaluM ja nahIM paNa tripadI (3vje vAri vA hu tA) saMbhaLAvI, dvAdazAkzInI racanA temanI pAse karAvIne temane gaNadhara padathI alaMkRta karyA hatA. A agiyAre gaNadhare kALakrame kevalalakSmIne varI prAMta ajarAmara padane pAmyA hatA. e agiyAre jaNAone je veda-vAkyanA artha viSe saMzaya hato te tathA tenuM samAdhAna karanAruM bIjA vAke, tenA zakti ane yathArtha artha sAthe A nIce saMgrahavAmAM AvyAM che - prathama gaNadhara-indrabhUti (jIvane saMzaya ) (1) " vijJAnaghana evaitebhyo bhUtebhya: samutthAya tAnyevAnu vinazyati, na pretyasaMjJA'sti" (vizeSA0 bRhadvRtti, pR0 666, paMkti 5) indrabhUtie karelo artha-maghAMgamAMthI madina zaktinI jema, gamanAgamanAdi ceSTAvALA je AtmA te paMca bhUta (pRthivI, pANI, agni, vAyu ane AkAza) mAMthI athavA tenA vikArabhUta ghaTapaTAdimAMthI utpanna thaine punaH paMca bhUtamAM athavA tenA vikAramAM, jaLamAM buddabunI jema, laya (nAza) pAme che. (AthI) marIne punarjanma nathI thatA. (eTale ke jIva nathI.) "jIva nathI evA idrabhUtinA nizcayane rokanAra kRtio - " na ha (hi) vai sazarIrasya priyA'priyayorapahatirasti, azarIraM vA varakta priyAvize ja pUrataH" (viSa0 vR0, g0 dadada jida-7) zarIradhArI jIvane priya ane apriyana viyoga nathI, athavA zarIra rahita jIvane priya ane apriya sparzI zakatAM nathI. sarca Atama jJAnamayaH " (ludhiyA, 0 6, 60 ji. 2) kharekhara te A AtmA jJAnamaya che. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 290 ] zrI jaina satya prakAza "sura" (vApaNuvA, cA- 6, pR. 229, ji 2). damana, dAna ane dayA A traNe dakArane jANe te jIva kahevAya? prathama zrutine prabhu mahAvIre karela yathAsthita artha-uga svarUpa je ahamA (arthAta AtmAne upayoga) te paMca bhUta athavA tenA vikArabhUta ghaTapaTAdi vastumAMthI utpanna thAya che. te paMcabhUtane vinAza thavAthI yA bIjI vastuthI temAM vyavadhAna paDavAthI te upayogasvarU5 AtmA nAza pAme che, (te upayoga nAza pAme che) ane pUrvane pagarUpa saMjJA rahetI nathI. (AthI punarjanmanA abhAvanI ke punarja nmanA abhAvajanya jIvanA abhAvanI vAta nimULa Thare che. } dvitIya gaNadhara- agnibhUti ( kamane saMzaya) (2) "puruSa evedaM gni sarva, yadbhutaM, yacca bhAvyam, utAmRtatvasyezAnaH yadannenAtirohati, yadejati, yad naijati, yad dure, yad antike yadantarasya raMhya, yata zAca vAtaH" (vizeSa kR0, pR. 678, ftti zarU-24) agnibhUtie karele artha je thayuM, je thaze te badhuM A AtmA ja che. je mokSane mAlIka che, je annathI vadhe che, je hAle che, je nathI cAlatuM, je dUra che, je pAse che, A sarvanI aMdara je che, A sarvanI bahAra je che, te AtmA ja che. (arthAta karma che ja nahIM.) "kama che ja nahIM" evA agnibhUtinA nirNayane rokanAra zruti- "puSyaH punA jaLA, papaH urona varmaLA" (vizeSas g0, pR. 704 paMkti 6) puNyakArya vaDe puNya baMdhAya che, ane pApakArya vaDe pApa badhAya che. prabhu mahAvIre karele yathAsthita artha- "gs gveluM "] A zruti kevala AtmAnI prazaMsA karavA purati che, paraMtu anya vastune abhAva batAvavA mATe nathI. kAraNa ke vedanI aMdara traNa prakAranAM vAkya cheH 1 vidhivAda, 2 arthavAda, 3 anuvAda. temAM 1 vidhivAda sucaka vAkya nIce pramANe jANavuM "ni guhuyAta karavAmA" (fast , g0 703, patti 20) svarganI abhilASAvALo agnihotra kare ! 2 arthavAdanA be bheda che. stutyarthavAda ane nindArthavAda. temAM stutyarthavAda- "sa sarvavida yasyaiSA mahimA bhuvi divye brahmapure hyeSa vyomni AtmAsu pratiSThitastamakSaraM vedyate yastu sa sarvajJaH sarvavit sarvamevAviveza" (virapa0 0, pR. 70rU, if -7). te sarvane jANanAre che ke jene A mahimA svarga, mRtyu ane pAtAlamAM che, A AkAza ane AtmAmAM pratiSThita che, akSara evA ane jANe che, te sarvajJa che, sarvavita che ane sarvamAM praviSTa che. kSA pUvadutyA (pUrvAducA) sarvAna zAmAnavAmati" (vizeSA Jain Educatia Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka 4 ]. veda-vAkA [21] eka pUrNa Ahuti vaDe sarva kAmane prApta kare che. nindArthavAda nIce pramANe " eSa vaH prathamo yajJo yo'gniSTomaH, yo'nenAniSTvA'nyena yajate sa vartama tatta" (viSA , g0 703, urita 21) A agnima tamAre mukhya yajJa che, Ane karyA sivAya je bIja yajJane kare che te adhaHpatanane pAme che. 3 anuvAda nIce pramANe - "tArA mAtA: saMvatsara" (vizeSAMka vR, p. 702, jita 20) bAra mahinAno saMvatsara hoya che. "gaNiure" (vizeSa chUTa, g0 703, rita 20) agni Une hoya che. "afmasja meka" (virours , g0 70rU, hita raka agni ThaMDInuM auSadha che. ratIya gaNadhara - vAyubhUti (tajajIva tata zarIrane saMzaya) (3) "vijJAnaghA" e bhUtinI zaMkAvALA ja vAkyamAM vAyubhUtine saMzaya zarIrane ja jIva mAnI lIdhA hatA.) "je zarIra te ja jIva che" evA vAyubhUtinA nirNayane rokanAra zrutiH " satyena labhyastapasA hyeSa brahmacaryeNa nityaM jyotirmayo hi zuddho ye rAnti dharA tA: saMratawAraH" viSar gs, gs 720, jajita 1-20) A AtmA nimaya che, zuddha che, ane satya vaDe, tapa vaDe, brahmacarya vaDe jANavA lAyaka che, dhIra evA saMyata munio AtmAne dekhe che. AnA samAdhAnamAM prabhu mahAvIre A vAkyane je artha IndrabhUtine jaNAvela te ja artha ahIM paNa samajI levo. caturtha gaNadhara - vyakta (paMcabhUtane saMzaya) (4) "(yena) svapnopamaM vai sakalamityeSa brahmavidhiraJjasA vijJeyaH" (vizeSA0 bR0, pR0 721, paMkti 10) kharekhara, sakala jagatuM svapna daza arthAta asat che, A brahmavidhi zadhrapaNe jANo. (eTale ke paMcabhUta jevuM kazuM nathI.) "bhUta (pRthivI-pANI-agni-vAyu-ane AkAza) che te asatu ja che" evA AkAza ane pRthvI che. "pRthvI tevatA, sA revatA" (viroSai , g0 7rara, pharita ) in Education InternajthvI devatA che. pANi devatA- re & Personal Use Only Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 292] zrI jana satya prakAza [ varSa 4 " agnirdahati nAkAzo ko'tra paryanuyujyatAm ?" agni bALe che, ane AkAza bALatuM nathI A bAbatamAM kone prazna karAya? (arthAtu teno tevo tevo svabhAva ja che.) prabhu mahAvIre karela yathAsthita artha-tame jene ISTa mAnI beThA che te kanaka kAminI AdinA saMyogo anitya che, AvI adhyAtma vicAraNAne aMge uparyukta zruti che, paraMtu bhUta (pRthvI vagere)ne niSedha karavA mATe nathI. paMcama gaNadhara-sudharmA (je je te marIne tevo ja thAya-e saMzaya) (9) "puruSa jai puruSatvamaranu, rAvaH sutvapU" kharekhara, purUSa che te (bharIne) purUSapaNane pAme che, ane pazu che te (bharIne) pazupaNAne pAme che. je che te tevo ja thAya" evA sudharmAnA nirNayane rokanAra kRtio "zrRMgAlo vai eSa jAyate yaH sapurISo dahyate" (vizeSA0 bR0, pR0 710, 2-3 ) je viSTA sahita baLe che te kharekhara ziyALa thAya che. " agniSTomena yamarAjyamabhijayati" (vizeSA0 bR0, pR0 758, paMkti 12) aziSyoma vaDe mRtyune jIte che. prabhu mahAvIre karelo A zrutino yathAsthita artha-mRdutAdi guNone laIne manuSya punaH manuSya paNa thaI zake che. (paraMtu tene evo artha nathI ke manuSya bharIne manuSya ja thAya. ) SaSTha gaNadhara-maMDita ( baMdhane saMzaya) (6) " sa eSa viguNo vibhurna badhyate saMsarati vA, na mucyate mocayati vA, ghA pas vAdyamatta yA vera" (vizeSA phU0, pR. 792, jita 24) savAdi guNe karIne rahita ane sarvavyApaka e je AtmA te karmathI baMdhAto nathI, saMsAramAM paribhramaNa karatuM nathI, karmathI mUkAto nathI, bIjAne mUkAvI zako nathI, athavA bAhya atyaMtarane jANa nathI. "bandha-mekSa nathI" e maMDitanA nirNayane rokanArI zruti"pv: puna lArmA, TIT: papena varmaLA" prabhu mahAvIre karela A sRtine yathAsthita artha-chadmastha bhAvathI rahita ane kevalajJAnathI samasta vizvane (jagatane) sparzanAra e je AtmA te karmathI baMdhAtuM nathI, saMsAramAM paribhramaNa karato nathI, vagere AgaLa samajI levuM. (paraMtu dareka AtmAne mATe ema samajavuM nahIM) saptama gaNadhara-mauryaputra (devane saMzaya) (7) "ko jAnAti mAyopamAna gIrvANAn indrayamavaruNakuberAdIna" mAyA sadRza evA, Indra, yama, varUNa, kubera vagere devene koNa jANe che? (arthAta deva che ja nahIM) Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 4) veda-vA [23] de nathI ja" evA mauryaputranA nirNayane rokanAra hRtioH (8) "ra aMjJarydhI janamAnasa raDha chati" (vivA vR0, pR. 778, paMkita 24) te A yajJa karAvanAra yajamAna jaladI svargalokamAM jAya che. "apAma somaM amRtA abhUma agaman jyotiravidAma devAn, kiM nUnamasmAt tRNavadarAtiH kimu mUrtimamRta martyasya" (vizeSA0 bR0, pR0 778-771, paMvita 24-1) semalatAnA rasane pIdhe, ane amara thayA ItyAdi "cama-soma-sUrya-suragura-ravAnA cAni jayati" (viroSai0 , g0 789, paMvita 2) yama, sema, sUrya, suragurU, svarganA rAjyane jIte che. prabhu mahAvIre karelo A zrutine yathAsthita artha-ApaNe banne samosaraNamAM beThela devone pratyakSa joIe chIe, kRtimAM je "mApamAna" mUkyuM che te ema jaNAve che ke devatAo paNa azAzvatA che. aSTama gaNadhara-akalpita (narakana saMzaya) (8) "ra hai (nara) nArA sanita(vizeSai0 0, pR. 786, jita rU) kharekhara, parabhavamAM nArakIo nathI. "nArakI nathI" evA akaMpitanA nirNayane rokanAra zratiH "nArako vai eSa jAyate yaH zUdrAnnamanAti" (vizeSA0 ba0, pR0 786, pati -2). zadranA annane khAnAra marIne kharekhara narakamAM utpanna thAya che. prabhu mahAvIre karelo A zrutine yathAsthita artha-merU parvatanI jema nArakIo zAzvatI nathI, paraMtu koI paNa pApane AcaraNa kare che te marIne nArakIpaNe utpanna thAya che. vaLI nArakImAMthI marIne tarata ja nArakImAM utpanna thato nathI. navamA gaNadhara acalabrAtAnA saMzayanuM samAdhAna bIjA gaNadhara agnibhUtinI jema ane dasamA gaNadhara metAryanA saMzayanuM samAdhAna prathama gaNadhara IdrabhUtinI jema jANavuM. navamA gaNadharane puNyane saMzaya hato ane dasamA gaNadharane paralakana saMzaya hate. ekAdaza gaNadhara-prabhAsa (mekSane saMzaya) (22) "nAma vaitatva sarva nidotram " (vivA. vR0, pR. 829, javita 20 ) jIvo ane mAre tyAM sudhI agnihotrane kare! "mekSa nathI ja" AvA prabhAsanA nirNayane rokanAra kRtioH auSA gullA suaridA" (virapa0 0, pR. 829, paMdhita 20) te mekSarUpI guphA du:khe karIne (muzkelIthI) grAhya che. (2) " brahmA (jitaLe) paramavje , tatra na jJAnamanaratAM traNa" (gii0 0, pR. 81, pavita 22-22). Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 294 ] zrI jaina satya prakAza [varSa 4 e brahma che, eka para ane bIjuM apara, temAM para brahma che te satya rUpa che. jJAna rUpa che, anantara che. prabhu mahAvIre karelA A zrutinA yathAsthita a-vanI IcchAvALA hAya te| jIve tyAM sudhI agniheAtrane kare, ane 'vA'zabdathI svarganI icchA na heAya, arthAt mekSanA abhIlASI hoya to, tene lAyaka viziSTa prakAranuM anuSThAna kare. lekhanuM laMbANu vadhI na jAya mATe zabdArtha purato ja artha ahIM batAvavAmAM Avela che, vizeSa jANavAnI icchAvALAe " vizeSAvazyaka vRtti Avazyaka cUrNa" kalpasUtra TIkA" vagere granthAmAMthI jANI levuM. 29 46 X navI madada ApaNA samAjanI kAi paNa prakAranI AMtarika carcAmAM jarApaNa bhAga na levAnI peAtAnI nItinuM kaDaka rIte pAlana karavAnI sAthe, chellAM traNa varSa daramyAna, pratikAra, itihAsa, sAhitya, tattvajJAna ke purAtattva viSayaka sAhitya pragaTa karIne " zrI jaina satya prakAza " mAsika vadhu ne vadhu leAkapriya banatuM gayuM che ane pUjaya munimahArAjo taraphathI paNa ene lekhA dvArA ke madadanA upadeza dvArA ema eka yA bIjI rIte eka sarakhA sahakAra maLatA thaye che, ethI amane ati haSa thAya che. muMbaimAM caturmAsa birAjelA pUjya paMnyAsajI mahArAja zrI prItivijayajI gaNivaranA sadupadezathI zrImAn zeTha zrI mANekalAla cunIlAla taraphathI samitine rUA. 501) ( rUpiyA pAMcase eka)nI ane zrImAn zeTha zrI kAMtilAla izvaralAla taraphathI rUA. 251) (rUpiA baso ekAvana )nI bheTa maLyAnI neAMdha letAM amane ghaNo AnaMda thAya che. ( samiti pratye AvI lAgaNI batAvavA mATe ame pUjya paMnyAsajI mahArAja zrI prItivijayajI gaNivaranA temaja Avo udAra madada ApavA mATe zeThazro mANekalAla cunIlAlanA ane zeThazrI kAMtilAla IzvaralAlanA khaba khUba AbhAra mAnIe chIe. ame AzA rAkhIe chIe ke bhaviSyamAM paNa teo taraphathI tathA bIjA udAra sagRhasthA taraphathI samitine AvA ja sahakAra maLatA raheze; ane pUjya munimahArAje paNa amane vadhu ne vadhu sahakAra ApI amArA utsAhamAM vadhAre karatA raheze! --vyavasthApaka Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI paryuSaNa parva vizeSAMka saMbaMdhI vadhu abhiprAya (vartamAnapatrenA abhipAye) (1) atrethI nikaLatA jaina satya prakAza mAsikane A vizeSAMka jaina samAja mATe khUba ja AdaraNIya ane gauravavaMta gaNAya jaina samAjamAM aneka patro nIkaLe che temAM chellA pAMca varSonA khAsa aMkomAM A khAsa aMka savizeSa samRddha ane upayogI sAmagrIthI bharapura gaNI zakAya. A sAhasa mATe ame tenA taMtrIne athAga zrama badala abhinaMdana ApIye chIe. zarUAtamAM bha. mahAvIranuM triraMgI citra kalAnI dRSTie suMdara che. gacchano prAcIna saMkSipta ItihAsa, jainatIrtho, i. sa. pUrve kaliMgamAM sarAka jAti, camakate sItAramAM caMdragupta, biMdusAra, saMprati ane rAjA khAravelane paricaya, AgamanuM paryAlocana (hI. 2. kApaDIyA ), 1 hajAra varSanI gurU para parA, AgamavAcanA, kAlakAcArya, jena rAjAo, prAcIna jaina sthApatya, kAThIyAvADamAM prAcIna jaina zilpanI upalabdhi, dazazrAvaka, pATalIputra, pAdacinha, rAjAdhirAja, ceTaka vagere aneka aitihAsika, sAhityika bAbatathI samRddha aMka jaina dharmanI prAcInatA samajavA mATe mArgadarzaka che. sthAnakavAsI jana tA. 6-11-38 amadAvAdathI 3 varSathI A (zrI jaina satya prakAza) nAmanuM mAsikapatra che. jaina samAja taraphathI nIkaLe che. tene cothA varSanA prAraMbhane 216 pRSThano A khAsa daLadAra aMka che. jemAM gujarAtI ane hindI bhASAne 26 lekho atIva saMzodhana vidvattA pUrvaka lakhAyela mAlama paDe che. eTaluM te kahevuM ja paDaze ke A aMkanI lekha sAmagrI atIva vipula che ane dareka lekha vAMcavA yogya che. kulle 26 lekhomAM sarAka jAti, AgamanuM payacA , gurUparampara, jaina rAjAo, kAlakAcArya, prAcIna jaina sthApatyo, jana zilpa, dharmavIra ceTaka, 1000 varSanAM pAdacihna, jaina Agama sAhitya, pATalIputra vagere lekho ghaNuM ja upayogI che. vaLI A aMkanI suMdaratA uDIne AMkhe vaLage tevI che. pAraMbhamAM bha. mahAvIranuM raMgIna citra spe. daSTithI atIva manamehaka che, tema ja jenazilpanAM prAcIna 5 ci paNuM saMgrahaNIya che. A uttama khAsa aMka pragaTa karavA mATe enA taMtrI zA. cImanalAla gokaLadAsa zAha dhanavAdane pAtra che. digaMbana 21-10-38 keTalAka jANItA jaina lekhakoe mukhyatve itihAsa viSayaka lekho dvArA A aMkane samRddha karyo che. ItihAsa saMzodhanamAM ane tenA abhyAsamAM jene sArI peThe rasa dharAvatA thayA che e AnaMda upajAve tevI vAta che; ane jenA dhArmika ItihAsa sAthe dezano rAjakIya tathA sAmAjika ItihAsa je rIte gUMthAye che. te jotAM jenenA itihAsa sadhanathI e dizAmAM dezane sArI peThe lAbha thavAne paNa saMbhava che. A aMkamAM ekaMdare 25 lekhakonA hiMdI-gujarAtI lekho che ane Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 ] zrI jaina satya prakAza [ varSa 4 temAMnA mATA bhAganA lekhAmAM suMdara mAhitIne saMgraha temaja samanvaya karavAmAM Avye che. aMkanuM sa`pAdanakAya prazaMsA mAMgI le che. prajAbaMdhu 30-113-8 ( 4 ) jo ke A khAsa aMka paryuSaNa pachI pragaTa thayela che, chatAM emAMnI lekha sAmagrI ane prabhuzrI mahAvIra devane suMdara ra MgIna phoTA temaja manohara geTaapa jotAM prayAsa saphaLa thayela che ema kahI zakAya. lekha sAmagrI khAsa dhyAna kheMce tevI ane jaina dharmanuM svarUpa jANavAnA jijJAsuone sarasa khArAka pUrA pADe tevI che. lekhakagaNumAM tyAgI yAte muni varga temaja grahastha vaneA sahakAra prApta karI je kRtinA sarjana karavAmAM Avela che te pratyeka jaine saMgharavA lAyaka che. jenayuga. 16-10-38 ( 5 ) ahamadAbAda se prakAzita honevAle gujarAtI mAsika 'jaina satya prakAza' ne paryuSaNa parva ke upalakSa meM yaha vizeSAGka nikAlA hai / isameM 20x30 - 8 pejI ke 220 pRSTha hai / kAgaja chapAI acchI hai / lekhoM kA bhI acchA saMgraha hai| zrI mahAvIra svAmI kA raMgIna citra bahuta hI manohara hai / isa vizeSAMka ke upalakSa meM sahayogI ko badhAI / vIrasadeza 25-10-38 ( amane maLelA kAgaLeAmAMthI ) ( 1 ) paryuSaNa aMka mAMhenA zrI vIraprabhunA pheTA pragaTa karavA badala khUba ja abhinaMdana. evA zAMta phATAe vaDhavANunA eka jaina peinTara zrI maNilAla vamAne ghaNA cItarelA, parantu aneka dRSTie jotAM ema cokkasa kahI zakAya ke ApanA dvArA taiyAra thayela A phATAmAM thoDIka sudhAraNA thAya te vIraprabhunuM apU` evuM sarvAMga suMdara citra taiyAra thayuM gaNAya. A phaiTA mUrtimAM na mAnanArane paNa kSaNabhara mugdha kare tevA che ja. ane yathA tIrthaMkara kevA heAi zake tenI jhAMkhI karAve che. ghera ghera prabhu vIranuM A suMdara citra pahoMcavuM joI e. paryuSaNa vizeSAMka paNa suMdara bahAra paDayA che. rAjapALa maganalAla vaheArA, mukhaI, 29-10-38 " tamArA satya prakAza 9 ( 2 ) mAsika saMbaMdhI gheADAka zabdo lakhatAM mane ghaNe AnaMda thAya che. mane e dara mahine niyamita maLyA kare che. ene paryuSaNu parva vizeSAMka mane maLyo che. e vAMcIne mane dhaNA ja AnaMda thayA. e mATe huM tamane aMtaHkaraNa pUrNAMka abhinaMdana ApuM chuM. jaina samAjane AvA patranI khUba ja jarUra hatI. huM e patranuM lAMbuM ane unnata bhaviSya icchuM chuM. paMnyAsa zrI kalyANuvimaLajI(temanA aMgrejI patramAMthI), dhAnerA, 21-10-38 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcAra dIkSA--pAlItANAmAM kArtika vada 2nA divase pUjya AcAya mahArAja zrI sAgarAnaMda surIdharajI mahArAje mahesANA nivAsI bhAI vrajalAla DAhyAbhAIne dIkSA ApI. dIkSitanuM nAma munirAja vimaLasAgarajI rAkhavAmAM avyu', ane temane pU. AcArya mArAjanA ziSya banAvavAmAM AvyA. kALadharma --muMbaI-lAlabagamAM tA. 10-10-38nA divase pUjya munirAja zrI gIrvANavijayajI mahArAja kALadharma pAmyA. avasAna----vaDhavANunA rahevAsI, jANItA jaina siviliyana zrIyuta zivalAla pAnAcaMda zAha Ai. so. esa. muMbaImAM gatamAsamAM avasAna pAmyA. maghagavADAthI vakhAriyA dharamacaMda rUpacaMde kArtika sudI 12nA divase zrI kesari yAnA sadha kAye, navA upAzraya--pATaNamAM zezrI nagInadAsa karamacaMdanA bhAi zeThazrI maNilAla karamacaMda saMghavI lagabhaga eka lakhanA kharce moTA upAzraya baMdhAvavAnA che. kAnsa--jaina zve. mU. kAnpharansanuM paMdaramuM adhivezana bhAvanagara mukAme nAtAlanI rajAomAM bharavAnI taiyArIo cAlI rahI che. vakhata badalyA -pATaNamAM hemamAraravatasatra nAtAlanA badale AvatA vazAkhamAM ujavAze. amadAvAdamAM hemacaMdra jayaMto--amadAvAdamAM tA. 19-20 navembaranA divase muMbai sarakAranA nANA-pradhAna mAnanIya zrI. lar3ena pramukhapade hemacaMdra jayaMtI ujavAze. sakhAvata--zeTha kAMtilAla izvaralAle mAMgaroLa jaina kanyAzALAnA vikAsa mATe rU. eka lAkha daza hajAranI ane zeThazrI mANekalAla cunolAle rU. paMdara hajAranI sakhAvata ApI che. svIkAra 1 sUryapura aneka jaina pustaka bhAMDAgAra sUci--saMcayakAra kezarIya'da hIrAda jhaverI, prakAzaka-motIcaMda maganabhAi cokasI . jaina sAhitya kUMDa, eka rUpi, 2 nUtana jina tavanamALA--kartA "munirAja zrI dakSavijayajI, prakAzaka-jaina vijayAnaMda priMTIMga presa, kapIDa bajAra surata. me AnA. 3 vairAgyAdi prakaraNa saMgraha tathA smaraNAddhi saMgraha-prakAzaka-mahetA nAgaradAsa prAgajIbhAi DozIvADAnI poLa, amadAvAda. eka zi. 4 nUtana stavana-gahUlI saMgraha--tavaneAnA kartA-AcAya mahArAja zrI vijayalabdhisUrijI mahArAja. prakAzaka- gAMdhI ma`gubhAI nemacaMda, iDara, dADha Ane 5 terApa'thImata samAleAcanA--lekhaka ane prakAzaka ena. ema. zAha. amUlya. Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain I Regd. No. B, 8801 jaina sAhityanI AlamamAM bhAta pADatu e uttama prakAzana meLavavA Aje ja grAhaka manA zrI jaina satya prakAzanA zrI paryuSaNa parva vizeSAMka 26 pAnAnA A daLadAra vizeSAMkamAM bhagavAna mahAvIrasvAmI pachInA eka hajAra vanA ItihrAsa upara prakAza pADatA vidvattAbharyAM aneka lekhA, bhagavAna mahAvIrasvAmInuM kaLA ane zAstrIya dRSTie sarvAMgasuMdara triraMgI citra, aitihAsika vArtA ane zilpa sthApatyanA lekhe| tathA citrA ApavAmAM AvyAM che. vizeSAMkanI sau kA mukata A kare prazaMsA kare che. ( abhiprAya mATe A aMkanI aMdara jIA ) uMcA kAgaLA, suMdara chapAI, chatAM chUTaka malya (TapAla kharca sAthe) eka rUpie. be rUpiA bharIne zrI jaina satya prakAzanA grAhaka thanArane A vizeSAMka cAlu aMka tarIke tathA e uparAMta bIjA 10 cAlu aMko apAya che. amUlya taka ! ] { Aje ja maMgAvA ! atyAra sudhImAM bahAra paDelAM badhAMya citrAmAM sauthI caDhiyAtuM kaLA ane zAstrIya dRSTie sarvAMgasuMdara bha. mahAvIrasvAmInuM triraMgI citra gujarAtanA prasiddha citrakAra zrI kanu desAI pAse taiyAra karAveluM A citra prabhunI parama zAMta-dhyAnastha mudrA ane parama vItarAga bhAvane sAkSAtkAra karAve che. A citra joyA pachI enI apUrvatA dareka jaina gharamAM A citra samajAyA vagara nahIM rahe. avazya joIe. 14" x 10"nI sAijha, baDA ATa` kA` upara su'dara chapAI ane sAnerI behara sAthe mUlya-ATha AnA. TapAla tathA pekIMga kharcanA e AnA vadhu. lakhA- zrI jainadhama satyaprakAzaka samiti jezi'gabhAinI vADI, ghIkAMTA, amadAvAda. ( gujarAta ) www.iainelibrary.org Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ge menAvamAza *kAsa mahatama varSa 4 : taMtrI cImanalAla gAkaLadAsa zAhu : mAMka 41 : * aka p Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 zrI sUrIzvarasaptatikA 2 jaina zAsanamAM RtihAsa ane Agama pramANanuM sthAna 3 vairATa nagarIne prAcIna zilAlekha poSadazamI 4 5 prabhu mahAvIranuM tattvajJAna 6 zrI namaskAra mahAmatra-mAhAtmya cha durlabha pacaka eka prAcIna patra zrI jaina satya prakAza (mattija patra) vi-5-ya-da-zana ra 9 svastika ane nadhAvata bhoMyarApADAmAM pratiSThA : zrI sanazAsanarasikeApAsaka :300 : mu. ma. zrI, nyAyavijayajI : 304 : mu. ma. zrI. yazebhadravijayajI : 309 : A. ma. zrI. vijayalabdhisUrijI : 313 zrIyuta suracaMda purUSottamadAsa badAmI : 317 A. bha. zrI vijayapadmasUrijI : 322 : 1. ma. zro, vinayapadmanI: 297 : : mu. ma. zrI. kAMtisAgarajI : 327 zrIyuta nAthAlAla chaganalAla zAha : 329 : 2. vizeSAMka saMbaMdhI abhiprAya : samAcAra : svIkAra sthAnika grAhakAne amadAvAdanA--sthAnika-je grAhaka bhAIonuM lavAjama Avavu khAkI che te amAre mANasa Ave tyAre tene lavAjama ApIne AbhArI kare ! ~ pU. munirAjone vijJapti ~~ - S : 334 336nI sAme have cAmAsuM pUruM thayuM che tethI: vihAra daramyAna mAsika vakhatasara ane ThekANAsara paheAMcADI zakAya te mATe dareka aMgrejI mahinAnI teramI tArIkha pahelAM, vihArasthaLanI khabara amane maLatI rahe evI vyavasthA karavA sau pU. munirAjone vijJapti che. lavAjama sthAnika 1-8-0 mudraka : narottama haragAvindra paMDayA, prakAzaka : cImanalAla gokaLadAsa zAha, mudraNasthAna : subhASa prInTarI salApeAsa krosa roDa amadAvAda, prakAzanasthAna : zrI jainadharma satyaprakAzaka samiti kAryAlaya, jeziMgabhAInI vADI, dhIkAMTA, amadAvAda. bahAragAma 2-0-0 chUTaka aMka 0-3-0 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Namo tthu NaM bhagavao mahAvIrassa siri rAyanayaramajjhe, saMmIliya savvasAhusaMmaiyaM / pattaM mAsiyameyaM, bhavvANaM maggayaM visayaM // 1 // zrI jaina satya prakAza pustaka 4 bhAM4 41 : aMka 5 vikrama saMvat 1995: mAgasara vadI 9 vI2 saya 2495 gurUvAra : sana 1938 DIsembara 15 // 38 // = zrIsUrIzvarasaptatikA (zrI AcAryapadastotrAparAbhidhAnA) kartA-AcArya mahArAja zrI vijayapadmasUrijI ( AryAvRttam ) (gatAMkathI cAla) vikahAvaMdaNadosa, ppasaMgavirae pavIriyAyAre / AsAyaNAvijoge, Ayarie savvayA vaMde vayabhASaNaMganANI, jinnsaasnngynnbhaasbhaannunnihe| dhammadhuraMdharavasahe, pasovayArappAyahare aMgapaiNNagacheyA, NuogaNaMdI sumuulsutthre| NIrAgadosavittI, sayayaM vadAmi sUrIse tigaraNapaMcAyAre, sAmAyArIvisiTThasajjhAe / samiippavittimAe, vaMde murIsare vihiNA paSayaNajaNaNIrAe, suhaduhasenjAparUvaNANiuNe / dhammajjhANavibhaMge, tisaccabhAsAu bAhiMte yavahAratakkaviNNe, vAiguNAlaMkie paogaNNe / baubihabuddhinihANe, NavatattapayAsage baMde viNNAyajogadiTThI, pogmisNpyaaipvrgunne| taiyaMguttAisapa, ahilAyarie thuNAmi sayA taiyadiNe thirahiyayA, AyariyapayappahANapaNihANaM / chattIsaguNapamANA, kAussamgAi kAyavva = // 40 // = // 41 // = // 42 // = // 43 // = Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 248 ] zrI jaina satya prakAza bArasasayachaNNavai, guruya rasAyaNa kucchaM, maMgala'DajjhappayAhiNAvattaM / virs visAvahabhAvaM, kaMcaNa miNamaTThaguNakaliyaM AyariyA dhammagurU, bhAvaviyaDagayavahAraguvaesA / zirisaMghamANaNijjA, sAsaNavigghAvaNoyayarA uvasaggANalajoge, aDajjhabhAvA suyAmiyassAyA / NiyaparahiyANukUlA, tarudiTTaMteNa NammayarA varadelaNosahIe, mAhuggavisAvahAraniuNayarA / kaMcaNaguNajogeNaM, pIyA sUrI muNeyavvA NikkhevacakkehiM, taiyapayaviyAraNA pakaraNijA / AyariyakkhA jesiM, NAmAyariyA ya te bhaNiyA AyariyANaM paDimA ThavaNAyariyA jiNAgame bhaNiyA / sabbhAveyarabheyA, ThavaNA sirigAyamAiNaM aNuhavaNIyaM jehiM, AyariyattaM ca jehi maNuhUyaM / davvAyariyA samaya, te vRttA bhuvaNabhANUhi mANaguNabhUsiyA ya gIyatthA / ArAhiyasuyajAgA, saMsAhiyassrarimaMtavihI ahuNA jiNavaibhANU, vaTTeti Na kevalippahANasasI / tattapayAsayadIvA, AgamachaMdA gaNAhIsA bhavakUvaMmi paDate, jaNe karAlajiyAhabharabharie / varasikkhArajjUA, samuddharaMtA kivaMbuNihI titthesarasAmajje, mahAhigArI sayAsayA saralA / bhavatiyaNivvANarihA, vihAvaviyalA agaNNaguNA muNigaNatattivihINA, AyovAyappavINaNikkAmA | phalakiriyAja gAvaM - cagA suyatthappayANaparA bhAvAmayavaravijjA, saraNAgayavajjapaMjarasamANA / varasiddhibhiMgavAsA, bhAvAyariyA jalayatullA siriguruguNachattIsA, chattIsIggaMthavaNNiyasarUve / payaraNavarasaM bAhe, parUvie vittharA vaMde pavarAgaNamuNIhiM, pattaM pAvijaya payaM puNNA / te dhaNNA laddhapayA, dhaNNayarA laddhatappArA te vIrA varacaraNA, NimmalayaradaMsaNA mahAviuhA / je sayayaM bahumANA, vihiNA sevaMti sUripapa AyariyapayaviyAro, AgamaNoAgamehi NAyavvA / arratekalio, paDhamA kiriyaNio aNNo [ 4 // 45 // // 46 // // 47 // 11 86 11 11 89 11 11 60 11 // 51 // // 52 // // 53 // // 54 // // 55 // // 56 // // 57 // 11 46 11 // 59 // // 60 // // 61 // Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5] zrIsUrIzvarasasatiyA [28] uddesavihI bhaNio, sAmANNavihI taheva siddhathave / pattha'NNattha vi Neo-sA sAhagabhavvamaNuehi // 12 // samaraMtA Ayarie, payatthabhAvaM sayA vibhaataa| AyariyamayA hojA, majjhatthaNarA viNoeNaM // 63 // NiyaguNadappaNatullA, je payapaNage payAsiyA tiyaa|| AyariyA Ne pujA, jhAeyavvA vihANeNaM maNuyattaM puNNeNaM, NavapayasaMsAhaNA ca puNNeNaM / labbhai tA taiyadiNe, AyariyArAhaNaM kujA guNarairaMgataraMgA, amiyvihaannaayraaiypmuio| vivihAvamasirisaMghA, niyaguNatuTThI laheu sayA // 66 // sUripayaccaNasaraNA, vaMdaNamANehi timiraviddavaNaM / uvasaggavaggavirahI, sigdhaM cittappasaNNattaM // 67 // veyakaNihiMdusame, usahavarisatavasupAraNAdiyahe / sirisiddhacakkalINe, jaiNaurIrAyaNayaraMmi // 68 // sirisiddhacakkasaMga, taiyAyariyatthavaM visAlatthaM / AejahihANa paro-vayAriguruNemisUrINaM / paumeNaM sIseNaM, vihiyaM guNacaMdasamaNapaDhaNaTuM / ojhAyAINa muyA, thavachakkaM ca ppaNehAmi // 70 // (samApta) bha. mahAvIra svAmInA jIvanane lagatA aneka lekhothI samRddha zrI mahAvIra nirvANa vizeSAMka mUlya-TapAla kharca sAthe tera AnA bha. mahAvIra svAmI pachInA eka hajAra varSanA jaina ItihAsanI sAmagrIthI samRddha ane sacitra zrI paryuSaNa parva vizeSAMka mUlya-TapAla kharca sAthe eka rUpiyA kaLA ane zAstrIya daSTie savAga suMdara bha. mahAvIra svAmInuM triraMgI citra mUlya-ATha AnA. TapAla kharca be AnA vadhu. lakhe zrI jainadharma satya prakAza samiti jesiMgabhAInI vADI, ghIkAMTA, amadAvAda in Education Internatma - ____ Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina zAsanamAM ItihAsa ane Agama pramANanuM sthAna lekhaka zrI sarvajJazAsanarasikapAsaka (gatAMkathI cAlu) kItinI bhUkha paralokane nahi jenAra ke nahi mAnanAra AtmAne jema viSayanI bhUkha heAya che tema kIrtinI paNa teTalI ja bhUkha hoya che. e kIrtinI bhUkha bhAMgavA khAtara, anya rItie kIrti meLavavA mATe sarvathA asamartha nivaDelA, vartamAnanA mAnavIone ItihAsa ane zilAlekho e eka rItie ghebaranA bhajananI garaja sAre tema che. bhaviSyanI prajAne preraNuM pAmavA lAyaka koI paNa jAtinAM tevAM mahata kA jIvanamAM na thayAM hoya to paNa pitAnuM jIvana bIjA keI na lakhe to chevaTa pitAnA hAthe lakhIne paNa bhaviSyamAM aitihAsika purUSa banavAnA koDa pUrA karavA evI IcchA Aje ghaNuone thaI che. paralokane nahi joI zakanAra ane kevaLa A leka jeTalI ja duniyA che ema mAnanArane evA koDa utpanna na thAya e kadI banatuM nathI. evI ja vRttinA manuSyonI eka kahevata che ke-nAma rahe kAM gItaDe ke kAMte bhItaDe', arthAt jene pitAnuM nAma A lekamAM amara karavuM hoya teo mATe mAtra be ja mArga che eka te pitAnA nAmanA gItaDAM pustakamAM guMthAvavAM athavA tene bhIMtemAM lakhAvavAM. jeTalA pramANamAM te be kAryo adhika thaI zake teTalA pramANamAM te nAma adhika samaya sudhI A duniyAmAM TakI zake che. jeoe te bemAMthI eka paNa kArya na karyuM teo jIvatAM game teTalA mahAna heya paNa jIvana bAda teone kaI yAda karavAnuM nathI. pitAnI hayAtibAda A lokamAM potAnA nAmane amara banAvavAno A eka ja upAya che ane evA ja koI kAraNe AjanA keTalAka bhaNelAomAM aitihAsika pramANane nAda khUba ja vadhato jate hoya te nA kahI zakAya tema nathI. e nAdane janma satyanA pyAramAMthI nathI, kintu pitAnuM nAma amara karavAnA pyAramAMthI thayelo che. nAstikatAnA vAyune pracAra A jamAnAmAM joradAra che ane emAMthI paralekane bilakula nahi mAnavA jevI vRtti lagabhaga sarvatra ubhelI che. evI paristhitimAM Agama pramANa karatAM aitihAsika pramANa vadhAre sukhALu ane rUcikara nivaDe e sahaja che. zAsananI asevA parantu e rItIe thayelo aitihAsika dRSTine vikAsa e Agama pramANu jevA sarvottama mahApramANa upara ADakatarI rItie kuThArAghAta karanAre che, e bhUlavuM joItuM nathI. etihAsika daSTinA nAme sarvottama Agama pramANu pratye leke maMda Adara ke anAdaravALA banI jAya te lAbhane badale hAni ghaNI che. tuccha vyakitaone bhaviSyamAM mahAna banavAnA koDa pAra paDe te khAtara mahAna vyaktio ane temanAM zAsane bhaviSyamAM anAdaraNIya ke alpAdaraNIya bane, tevI Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 5] zrI jinazAsanamAM pramANanuM sthAna [301] jAtinA pracAramAM sAtha Apavo, e koI paNa zAsanahitArthI AtmA mATe kartavyarUpa nathI kintu akartavya che. zrI jaina zAsanane anusaranArA pUrvanA mahApurUSoe pitAnI jAtane bahAra lAvavA te prayAsa kadI ja karyo nathI. AjanA ItihAsavAdIo bhale khAmI mAne paNa te te mahApurUSanI ziSTatA che. ane teonI nirabhimAnitAne sAkSAta purAvo che. e kAraNe sarva zreSTa zrI jaina zAsananI sevA dvArA pitAnA AtmAne anupama lAbha karavAnI IcchAvALA pratyeka AtmAnuM e kartavya che ke Aje je rItie ati hAsika pramANane mahatva ApavAnA prayatna thaI rahyA che temAM pitAne sAtha apAte heya te pahelI take temAMthI dUra khasI javuM joIe. AjanA aitihAsika pramANane mahattva ApanArAo satyanI zodha mATe prerAyelA che e koI paNa rItie siddha thaI zake tema nathI; pratyuta te dvArA sarva pramANathI siddha ane bhAremAM bhAre pratiSThAne pAmela Agama pramANunI avagaNanA karavAne tenI pAchaLa bada IrAdo chupAyelo hoya ema spaSTa mAluma paDI Ave che. Ihilaukika kIrtinI bhUkha paNa ene uttejita karavAmAM ADakatarI rItie sahAyabhUta thaI rahI che. paNa tethI je zrI jinazAsananI asevA thatI hoya te te zrI jene zAsananA koI paNa sAcA upAsakane mAnya hoI zake nahi. zrI jainazAsanane sAco upAsaka itihAsa pramANane jarUra mAnya rAkhe, je te Agama pramANane puSTa karanAruM heya. Agama pramANane puSTi ApanAra koI paNa pramANane mAnya rAkhavA mATe janadarzananA dhuraMdhara upAsakee kadI paNa pAchI pAnI karI nathI. lekapramANu jevA azikSita pramANa ane Itara darzanakAre jevA ekAnta darzanakAronAM pramANe yAvat kAmazAstrakAra jevAM, manuSyoe banAvelAM kAma pradhAna zAstronAM pramANo te paNa je Agama pramANathI avirUddha ane Agama pramANune poSaNa ApanArAM hoya te tenuM avalaMbana laine tevA prakAranI yogyatAvALA ne saddharmamAM sthira karavA mATe pUrva mahApurUSoe puratA prayatna karyo che. aviruddha pramANe upadezamAlA prakaraNa'nA racacitA prabhu zrI viraparamAtmAnA hatadIkSita ziSya ane avadhijJAnane dhAraNakaranAra pU. zrI dharmadAsagaNi kSamAzramaNa svaracita zrIupadezamAlA prakaraNamAM pharamAve che ke 'dhammo purisappabhavo purisavara desio purisjittttho| ___ loe bi pahU puriso kiM puNa loguttame dhamme // ', dharmamAM purUSa e pradhAna che, e vAta jinazAsanathI siddha hovA chatAM purUSanI prAdhAnatA siddha karavA mATe lokanuM pramANa ApI strIo karatAM purUSonI pradhAnatA che, ema teozrI samajAve che. eno artha e nathI ke ajJAna ane nirvicAra leka je abhiprAya dharAve te mAnya rAkhavA lAyaka che, kintu je loko strIone paNa pradhAna mAnanAra che te paNa jyAre prabhutva strIone soMpavAno inkAra kare che tyAre ananta jJAna dvArAe tevA prakAranA anarthane sAkSAta jANanAra zrI sarva de dharmanA viSayamAM strIone pradhAnapada na Ape ane purUSone ja Ape, e in Education Intana svAbhAvika che. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [302] zrI jaina satya prakAza [ varSa 4 e ja rItie tatvanI siddhi mATe ekAntavAdane Agraha sevanArA darzanakArane paNa anekAntavAdane svIkAra karyA sivAya cAlatuM nathI ema teonAM ja vacanathI pUrva purUSoe siddha karI batAvyuM che, ane tema darzAvI anApta purUSanA vacanakAroe paNa Atavacane upara prIti utpanna karAvI zakAtI hoya te tene lAbha levAnuM teoe cheDayuM nathI. abrahma e pApa che, e siddha karavA mATe zrI sarvajJavacana, e pramANarUpa hevA chatAM paNa tevA prakAranI gyatAvALA AtmAone sarvajJavacana upara daDha batIti pedA karAvavA mATe kAmazAstrakAranA kathanane paNa AdhAra ApIne AptavacananI siddhi karI che. nirvicAra zraddhA A saghaLA prayatnanI pAchaLa zrI jaina zAsananA parama upAsaka upakArI mahA purUSono irAde eka ja che ke bhinna bhinna prakAranI yogyatAvALA jI koI paNa prakArane pAmI sarvavacana pratye daDha AsthAvALA bane, kAraNa ke sarvajJavacana upara nirvicAra zraddhA pedA thayA sivAya koI paNa AtmA pitAnuM AtyaMtika hita sAdhI zakanAra nathI. ahIM nirvicAra zraddhA e zabda prayoga karavAnI matalaba e che ke sarvajJavacanamAM paNa jyAM sudhI yuti bhAgavAnI vRtti che tyAM sudhI saMpUrNa saMsArano tyAga svarUpa Atmamukita mATenI je prakriyA che te prakriyA AdaravA jeTaluM baLa AtmAmAM pragaTI zakatuM nathI, mA pratye bALakane nirvicAra zraddhA hevAne kAraNe ja te nAnAnuM moTuM thaI zake che. anyathA mA pAse "huM tArI hitasvinI chuM ema samajAvavAnI koI paNa yukita bALaka samajI zake tevI bhASAmAM ApavAnuM sAmarthya hetuM nathI, chatAM paNa mA kharekhara hitasvinI hovAthI tenA kathana upara nirvicAra zraddhA rAkhanAra bALaka kaI paNa rItie ThagAtuM nathI. te avasthAmAM bALakanuM hita sAdhavA mATe mAtA pAse ke bALaka pAse anya koI upAya che ja nahi. zrI. sarvavacana ajJAna ane asamartha evI mAtAnI jema yukitao na ApI zake tema nathI te paNa te yukitaone samajavAnI lAyakAta sudhI jeo pahoMcyA nathI tevA AtmAo vizvAsa dhAraNa karanArA na bane te kadApi kALe teo pitAnuM hita sAdhI zake nahi. e ja kAraNe je koI rIti akhatyAra karIne zrIsarvavacana upara avicalita zraddhA pedA karAvI zakAtI hoya te saghaLI rItione svIkAra karavA mATe parama kArUNika mahApurUSo sadAya taiyAra hoya, emAM leza mAtra Azrarya nathI. uparyukata dRSTie AjanA jamAnAmAM paNa aitihAsikAdi koI paNa pramANanA AdhAre zrI sarvajJavacana uparanI pratIti atyaMta daDha karI zakAtI hoya te te atyanta AdaraNIya che ane tevA prakArano prayatna karanArA zrI jaina zAsananI bhAremAM bhAre sevA bajAvI pitAnA AtmA mATe anahada lAbha uThAve che, paraMtu aitihAsika Adi pramA nAM nAme je Apta vacananI ja avagaNanA karAtI hoya ane e dvArA sarva jeSTha lakattara Agama pramANane mahimA lokonA aMtara uparathI naSTa karavAnuM svaparaghAtaka In "prayAso thato hoya te te sarvatha choDI devA gya che , Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 5] zrI jenazAsanamAM pramANunuM sthAna [33]. mahApurUSenI maryAdA ahIM eTalI vAta yAda rAkhI levA jevI che ke leka pramANa ane itara zAstrakAronAM pramANe ApatI vakhate pUrvanA mahApurUSoe jeTalI sAvadhAnI rAkhavAnI darakAra batAvI che te karatAM kaMI guNa adhika sAvadhAnI itihAsa ane Adhunika vijJAnAdi pramANe dvArA Agama pramANanI siddhi karavAne IrAdo rAkhanArA vartamAna manuSyoe rAkhavAnI jarUra ane pharaja che. e pharaja pratye bedarakArI dharAvanAra vyakitaone "ame Agama pramANanI siddhi karavA mAMgIe chIe' ema kahevAno adhikAra rahetuM nathI. maithunane pAya tarIke siddha karavA mATe kAmazAstrakAra vAtsAyanane zvaka svaracita gazAstramAM dAkhala karavA pahelAM paropakArI kalikAlasarvajJa birUdadhAraka bhagavAna zrI hemacaMdrasUri mahArAja vAcakone cetave che ke vAtAvara: vAmAvara: na ja cAlyAnasavAlAnamsy prAmANyamiti nocyate / na hi jainaM zAsanamanyasaMvAdAdhInaprAmANyaM / kintu ye'pi kAmapradhAnAstairapi jantusadbhAvA nApahnata ityucyte| vAtsyAyanazloko yathA raktajA : kRmaya: sUkSmA : mRdumdhyaadhishkty:| janmavartmasu kaNDUtiM janayanti tathAvidhAm // arthAt "vAsyAyana e kAmazAstrakAra che, ethI zrI jainazAsananA kathananI prAmANiktA kAmazAstrakAranA kathanane AdhIna che ema nathI. zrI jainazAsananI prAmANikatA e koI paNa anyanA kathanane AdhIna che ja nahi. paraMtu je loke kAmane pradhAna mAnanArAo che te lokoe paNa strInI yonimAM) nA sabhAvane inkAra karyo nathI. lehImAM utpanna thayelA alpa, madhyama ane adhika zakitavAlA kRmi nAmanA sUkSma jIvo (strInI) yonionI aMdara tevA prakAranI (alpa, madhyama ane adhika) caLane utpanna kare che. - bhagavAna zrI hemacaMdrasUri mahArAja jevA zrI jinazAsana pratye avicalita zraddhA dharAvanAra mahApurUSa ke jemanA kathanathI keIne paNa zrI jinavacana pratye anAzvAsa thavAne te saMbhava nahato, teo paNa pitAnA kathanakAra koIne paNa aMtaramAM zrI sarvajJa pratye thaDe paNa anAzvAsana AvI jAya tenI keTalI badhI kALajI dharAve che. temanA jevA paNa jo ATalI sAvadhAnI dharAve che pachI AjanA tevA prakAranI viziSTa zraddhA, bhakita ane zakita vinAnA manuSyo zrI sarvavacanane anya pramANedAra siddhakaravAnI ceSTA kare tyAre tyAre teoe keTalI sAvadhAnI rAkhavAnI AvazyakatA rahe che, e samajAvavAnI jarUra rahetI nathI. teTalI sAvadhAnI rAkhavA mATe jeone Aje kALajI nathI teo AvA viSayamAM mauna rahe, e ja teonA mATe ane anyanA mATe eka zreyane mArga che. ItihAsa ane Agama e ubhaya pramANane je rItinuM sthAna ApavuM zrI jinazAsanamAM ghaTita che te rItinuM sthAna teone maLe emAM maryAdAnuM pAlana che, anyathA maryAdAne vinAza thAya che. ane e maryAdAnA vinAzamAM sarva koInA ekAntika hitane ja vinAza che. sau koI A vAtane samaje ane paramatAraka zrI jainaain Education zAsananI sevA bajAvavA dvArA pitAnI zaktino sadupayoga kare. (saMpUrNa.) Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairATa nagarIno prAcIna zilAlekha lekhaka-munirAja zrI nyAyavijayajI (gatAMkathI cAlu) zilAlekhane sAra A zilAlekhamAM 40 lITIo che jeno sAra anukrame nIce mujaba che. (1) zrI hIravijayasUrIzvara sadRgurUne namaskAra che. (2) zake 1509 varSe phAgaNa sudI nA divase(khaMDita che.) (vi. saM. 1644) (3 thI 10) akabaranAM vizeSa che. samasta rAjAo jenA caraNe name che, nyAya ane satyapriyatAmAM tathA madirA (dArU) Adi dUra karavA vaDe pahelAM thayelAM rAmacaMdra, yudhiSTira ane vikramAditya sarakhA ane zrI hIravijayasUrijInI caMdramAna madhurI vacanadezanA sAMbhaLI jene ghaNI ja dayAdratA utpanna thaI che, ane jeNe dayAddha pariNati vaDe samagra dezamAM paryuSaNa parvanA divase (12 divasa che.), janma mAsanA 40 divase; varSanA badhA ravivAre 48 ane cha divaso bIjA maLI kula 106 divasa dareka jIvane abhayadAnanuM pharamAna ApyuM che. evA suMdara nirmaLa yazavAdavALA ane dharmakRtya karanAra akabaranA rAjyakAlamAM. (11) vairATa nagaranuM varNana zarU thAya che, jemAM pAMDenI vividha kathAo saMbhaLAya che. (12) vairATanagaramAM tAMbA ane geriyama dhAtunI (gerUnI) khANe che jemAM aneka nidhAna-dhananidhio-gupta bhaMDAre che, tene ullekha che. (Aine akabarImAM paNa lakhyuM che ke verATamAM tAMbAnI aneka khANa che.) A vairATa nagaramAM zrImAlajJAtIya sayANa gotrIya saM. (saMdhapati nA ho temanI strI delhI (nAhA saMdhapatinA bhAryA). tene putra saM. Isara tenI patnI jhabaku tene putra saM. ratanapAla tenI patnI medAI tene putra saM. devadatta tenI bhAryA (patnI) dhamma tene putra bhAramalla ke jene pAtazAha (bAdazAha akabara ) ahIMthI AgaLa bhAga khaMDita che. paraMtu bAdazAhe tene bahumAna Adara ApyuM haze ema lakhyuM haze paNa te bhAga ja khaMDita che. (14) ToDaramale jene bahumAna ApavA pUrvaka ghaNAM sArA gAmone adhikArI banAvyo hato ane teNe paNa pitAnA adhikArathI prajAnuM sArI rIte pAlana karyuM hatuM te saM. bhAramala tenI patnI....nAma khaMDita che. (15) teno putra IdrarAja thayo, tenI prathama patnInuM nAma jayavanti ane bIjI patninuM nAma damA (damayaMtI haze) tene putra saM0 cUhaDamalla, tene (indrarAjane) prathama ladhu bhrAtA ajayarAja khaMDita che. jemAM tenI strInuM nAma haze. tA. Jain Education Interna1 ToDaramala samrATa akabarane mahesulIkhAtAne mukhya pradhAna Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 5] virATa nagarIne prAcIna zilAlekha [ 305] (16) tenI strI jarImAM tene putra saM0 vimaLadAsa, ajayarAjanI bIjI patnInuM nAma nagInAM che. IndrarAjanA bIjA nAnA bhAInuM nAma saM. rAmadAsa (bIjA lekha pramANe ghAsIdAsa e tenuM bIjuM nAma haze.) tenI strI khaMta che. (17) prAraMbhamAM kAM vaMcAya che te tenI strInuM nAma haze. tene putra saM. jagajIvana (bIjA lekhanA AdhAre jIvana paNa tenuM nAma haze) tenI strI matI (mUlamAM matAM nAma che.) tene putra saM carAbhAI ane bIjA putranuM nAma (svAmIdAsanA bIjA putranuM nAma) saM caturbhuja vagere samasta kuTuMba sahita khaMDita che. (18-19) prAraMbhamAM 'IrATa' che paraMtu prathamanI paMkitanA khaMDita pATha sAthe meLavatAM vaIrATa thAya che. A vairATa nagarane adhikAra dhAraNa karatA (adhikArI) saM0 IndrarAje potAnA pitAnA nAmathI pASANunI zrI pArzvanAtha prabhunI pratimA rI rI mathanI eka jAtanI dhAtunI (paMca dhAtunI) pitAnA nAmanI caMdraprabhujInI pratimA ane pitAnA bhAI ajayarAjanA nAmathI zrI RSabhadeva prabhunI pratimA, A traNa pratimAo sahita mUlanAyaka zrI vimalanAtha prabhunuM biMba-pratimA. (20) pitAne kalyANa mATe ghaNuM dravya kharcAne banAvela zrI. indravihAra jenuM bIjuM nAma mahadayaprAsAda che temAM pratiSThA karI. (21 thI 23) pratiSThA karAvanAra AcArya zrI hIravijayasUrIzvarajInA pUrvanA traNa AcAryonuM varNana che. jeno sAra e che ke tapAgacchamAM zrI hemavimalasarinI pATe mahApuNyazAlI gurUAzApUrvaka, kumArgamAM paDatA jatuone bacAvavA jemaNe sAdhu mArgano kriyeddhAra karyo che evA ANaMdavimalasUrijI thayA. temanI pATe mahApratApI zrI vijayavanasUrijI thayA temanI paTela (24thI 31)zrI hIravijayasurIzvarajInI prazaMsA ane saMkSipta kAryavAhine ullekha che. ( vijayadAnasUrijInI pATe ) sUrya samAna pratApI ane pitAnI vacanacAturIthI bAdazAha akabarane camatkRta-AkarSita karyo hato. te samrA akabara kAzmIra kAmarU mulAna kAbIla badakamAM dIllI (dIlhI) marusthalI (mAravADa) mAlavamaMDaLa (mALavA) vagere aneka dezone uparI cauda chatrapati rAjAothI sevita humAyuputra akabara ke jeNe surijInA upadezathI AgaLa jaNAvelA divasomAM pitAnA samasta rAjyamAM amArI paDAvI hatI, surijIne pitAne pustaka bhaMDAra arpaNa karyo hato, surijInA upadezathI baMdIo choDayA hatA, sarvatra prakhyAta jagadagurU birUda (sUrijIne) ApyuM hatuM. tema prazAntatA nispRhatA ...saMvijJatA ane yugapradhAnatA Adi guNo vaDe zrI vajasvAmI Adi pUrvAcAryonuM anusaraNa karanAra, pachI 21 vAra zrI zrI zrI e : zrI hIravijayasurIzvarajIe potAnA ziSyo (31 thI 38) pratiSThA karAvanAra mahopAdhyAya zrI kalyANavijayagaNi paricaya che. teo saubhAgya vairAgya Adi guNethI zobhatA che, gurU AjJA pAlavAmAM sadAya tatpara Jain Educatioche aneka sthAnoe utsava pUrvaka pratiSThA karAvI che. suMdara mahAna vyAkhyAtA che. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina satya prakAza temaNe aneka bhavya jIvone upadeza ApI vairAgya pamADI-dIkSAo ApI che. teo mahAna paMDita ane mahAna vAdI che. (39 thI 40) AvA guNa saMpanna mahepAdhyAya zrI kalyANavijayajI gaNi Adie IndravihAra prasAdamAM pratiSThA karAvI. prazasti paM. zrI lAbhavijayajI gaNie banAvI che ane 5. somakuzalagaNIe lakhI che. ane bharavaputra masaraphe A prazasti patthara upara lakhI che. A sAthe A zilAlekhanuM rAyabahAdura DI. Ara. sahAnI mahAzaye karela aMgrejI vivecana ke je jayapura rAjyanA itihAsamAM pragaTa thayela che, te temaja tenuM hindI bhASAMtara paNa sAthe ja ApyuM che, jethI vAcakone eka ajaina vidvAnanA A lekha saMbaMdhInA vicAre jANavAnI taka maLe ! 2 ba DI. Ara. sahAnI mahAzaye aMgrejImAM karela A zilAlekhanuM vivecana. The Jaina temple (plate 1, b.) is situated in the neighbourhood of the tehsil and consists of a sanctam preceded by a spacious Sabla-nandapa and surrounded by a broad circumbulatory passago on the other three sides, There is an oblong open courtyard surrounded by a brigh wall and a beautifully carved pillared portico in front of the entrance on the East. In the South wall of tho cogrtyard on the insilo is built a largo inscribed slab which was first noticed by Dr. Bhandarkar (Vide Iris report roferred to above). The inscription briofly is to record that one Indraraja, who was a Srimala by caste and of Rakmana Gotra caused images to be made of three Tirthankaras, ic a stono image of Parsvanatha in the name of his father, another of copper of Chandraprabha in his own namo, a third of Rishabhadeva in the name of his brother Ajayaraja and placed them along with an image of Vimalanatha who is described here as the principal pontiff in a temple designated Indra vihara with the alternature name of Mahodayaprasada which he had himself constructed at Vairata (TTTTE) at a considerable expense. The actual conscration was performed by Sri Hiravijaya Suro with the assitance of his desciple Kalyanvijaya Gani who was an adept in the art of sowing tho good of spiritual khowlodge in the sanctified field of the minds of pious men. The date of this pious act was Sunday, the 2nd of the bright fortnight of Phalguna in the Saka yoar 1509 in the reign of the Mughal Emperor Akbar. The corrosponding Vikrama year which was also given is now completly effaced. Linos 3 to 11 constitute a enlogy of Akbar who had illuminated the circle of the four directions by min Education Intgrames of his prowess, who had dispelled the darknoss in the shape FOI Pivate & Personal Use Only Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2' ) vairATa nagarIne prAcIna zilAlekha [ 3.0) of the crowd of his adversaries had attainted the high standard of the fame of ancient king like Nala, Ramchandra, Yudhishthira and Vikramaditya. This king had been so impressed & moved to meres by the clener expounding of piety by Sri Hiravijaya Suri that the granted security of life (Amnri-This order prohibiting slaughter of animals was issued in A. D. 1582. Vide Smith, Akbar the Great Mogul, p. 167) to animals of all kinds for 106 days in the year for all time and in all parts of his kingdom: namely on 18 days on account of the Paryushana fast, for 40 days in celebration of his birth day and on the 48 Sundays in the year. Another passage in the inscript tion supplies a goncalogical account of the donor In Iraraja and yet another of the pontiff Hira vijaya suri. We are further informed that this pontiff was the recipient of the renowned title of Universal teacher,' a collection of books and amnesty for prisoners from Jalalud Din Akbar, the son of Humayun, whose foet were adorod by the kings of Kashmir, Kamarupa....... Kabul, Bodakshan, Dhili, Marus. thali (Marwar), Gujaratra, Malava, oto It is intersting to noto hore that this visit of Sri Hirvijaya Suri to the Emperor Akbar at T'athepur Sikri and the consequent promulgation of a Parman prohibiting the slaughter of animals or certain dates in the years also vraphically described in the Mahakarya nainod Hirasnabhagyam of Devavimla Gani which contains a proctical account of the life of this well-known teacher. The enumeration of the dates of prohibition however, differs in some details from that given in the Buirat inseription Vorses 261 und 263 of canto 14 of this work also mention the construction of Indraraja's temple at Bairat and its consecration by Sri Hiravijaya Suri at the invitation of Indraraja The date of the Malakavyu is not known It is now clear that it must have been composed a good doul after the date of the Bairat inscription. zilAlekhanuM hindI vivecana (aMgrejInA AdhAre ) jaina mandira (pleTa 1, bI.) tahasIla ke nikaTa sthita hai, aura isameM eka ekAnta pavitra sthAna eka vistIrNa sabhAmaMDapa sahita sammilita hai aura yaha dUsarI tIna dizAoM meM eka coDe gola patha se ghirA huA hai| vahAM para eka uMcI divArase ghirA huA lambA coDA khulA cogAna (cauka) hai jisakI pUrva dizA meM dvAra ke sAmane eka sthambha ke Azrita dahalija hai jo sundaratAi se citrita hai, AMgana kI dakSiNa dizA kI divAra ke andarakI tarapha eka baDA khudA huA patthara kI silA (silAlekha) banAhuA hai jise pahile DA0 bhaMDArakarane dekhA thA (upara dIhui unakI sUcanA ain Education International Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308] zrI jina satya prakAza [14 - - dekho)| yadyapi yaha khudAi (nakazA) vistAra pUrvaka saMzodhita nahIM hai| smAraka lekha (khudAi) cAlisa paMktiyoMmeM likhA huA hai aura aneka sthAnoM para miTA huA hai| smAraka lekha kA saMkSipta torase yaha abhiprAya hai ki eka indrarAjA jo zrImAla jAti aura rAkamAnA (rAkyAna) gotra ke the tIna tIrthakaroM kI mUrtiyAM banavAi arthAt eka pArzvanAtha kI pASANa kI mUrti apane pitAke nAmapara, dusarI candraprabha kI mUrti apane khuda ke nAma para aura tIsarI RSabhadeva kI apane bhAI ajayarAjA ke nAma para banavAI aura unako vimalanAtha kI mUrti ke sAtha, jo mandira ke mukhya nAyaka likha gaye haiM sthApita kI / ye ( mUrtiyAM) indravihAra tathA mahodayaprAsAda nAma ke mandira meM sthApita kI gaI thiiN| isa mandira ko unhoMne (indrarAjA) khuda vairATa meM baDI lAgata banavAyA thA / mandira kI asalI pratiSThA sirI hIravijayasUrIne apane ziSya kalyANavijayagaNi sahita kI thii| yaha (sUrI) saMta puruSoM ke hRdaya rUpI pavitra bhUmi meM Atmika jJAna kA bIja bone kI vidyA meM dakSa the / isa pavitra kArya (pratiSThA) kI tithi-itavAra sAkA sAla 1509 phAlguna mahinA kI cAMdanI pakSa kI 2 ( sUdI 2) thii| usa samaya mugalasamrATa akabara kA rAjya thaa| vikrama kA diyA huA sAla bilakula miTa gayA hai| tIna se gyAraha taka kI paMktiyoMmeM akabara kI prazaMsA kI gai hai, jisane (akabarane) apanI vIratAse cAroM dizAoM ke ghere ko rozana kara diyA thA, jisane apane virodhiyoM ke vicAroM kA aMdhakAra bhagA diyA thA aura prAcIna rAjAoM (jaise) nala, rAmacaMdra, yudhiSThira aura vikramAditya kI bhAMti ucca koTI kI prasiddhi prApta kI thii| zrIhIravijayasUrike caturAi pUrvaka vistArase dIye hue Izvara bhakti ke varNana ne isa bAdazAha para itanA prabhAva DAlA aura mana meM itanI karuNA paidA karadI ke unhoMne (bAdazAhane) sarvabhAMti ke jAnavaroM kI surakSatA (amAro-jAnavaroM kA vadha baMda karanekA yaha hukuma 1582 e. DI. meM nikalA thA, smitha kI 'akabara dI greTa mugala' peja 167 dekho) hamezA ke liye aura usake rAjya ke sarva bhAgoM meM sAla ke 106 dinake lie maMjUra kI thI-arthAt paryuSaNA parva para 18 dinake lie, bAdazAha kI sAlagiraha ke utsava para 40 dina ke liye, aura varSa ke 48 itavAroM ke liye (yaha maMjUrI thI) / smAraka lekha ke dUsare saMgrahameM dAnI indrarAja ke vaMzakA varNana (vaMzAvali) diyA huA hai| hameM (lekhaka) isase adhika samAcAra mile haiM-ki ina AcArya ko humAyUM ke beTe jalAluddIna akabarane jagadguru kA prasiddha khitAba, pustakoMkA bhaMDAra, kaidiyoM ke lie kSamApatra diyA thaa| bAdazAha ke caraNa kazmIra, kAmapurA, kAbula, badakazana, dhilI, marUsthalI (mAravADa), gujarAta, mAlavA Adi ke narezoM se pUje jAte the| yahAM para yaha bAta noTa (TIpa) karane yogya hai ki zrIhIravijayasUri kA samrATa akabara Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ poSa dazamI [bhagavAna pArzvanAthanA janmakalyAkanA parvane dhArmika mahimA ] lekhaka-munirAja zrI yazabhadravijayajI samyakatvanI prApti kevI rIte thAya mohanIya Adi AThe karmonA jAlIma pajAmAM sapaDAyela AtmAo heya, reya ane upAdevanuM svarUpa jANyA vinA A saMsAra-sAgaramAM bhamyA kare che. temAM mahAna punyanA udayathI kaIka bhavya jIvo upaga vinA yathApravRtti nAmanuM paheluM kAraNa kare che, ane adhyavasAyanI nirmalatAthI, eka Ayukarma vinAnAM bAkInAM sAta karmonI sthiti palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge nyUna eka koDAkoDI sAgaropamanI kare che. ahIM te jIvane karmathI utpanna thayelA atyaMta nibIDa rAgadveSanA pariNAmavAlI karkaza ane durbhedya prabdhi prApta thAya che. A praOi sudhI amavya jIvo paNa anaMtIvAra Ave che, ane ahaMta bhagavanta AdinI vibhUtine joI zrata sAmAyikanAM lAbhane prApta kare che. paNa samyaktva sAmAyika Adi viziSTa prakAranA lAbhane pAmI zakatA nathI. ane granthine paNa abhavya che bheda karI zakatA nathI. paNa bhavya jIvo te parama vizuddhirUpa bIjA apUrvakaraNathI granthine bheda karIne trIjA anivRtti nAmanA karaNathI aMtaH koDAkaDI sthitivAlA mithyAtvanA daLIyA antarmuhUta kALa pramANa pradezathI paNa vedavA na paDe tevuM aMtarakaraNa kare che ane tyArapachI bhavabhramaNane dUra karanAra samyakatva ratnane pAme che. ( 308mAM pAnAnuM anusaMdhAna ) phatahapura sIkarI kehAM padhArane kA aura pariNAma meM jAnavaroM kA vadha sAlakI khAsa 2 tithiyoM meM baMda karane kA DhaMDhere kA varNana devavimalagaNi kI hIrasobhagya nAmakI mahAkAvya meM uttama rIti se diyA huA hai| isa kAvya meM ina prasiddha gurukA jIvana caritra bhI kavitA ke rUpameM diyA huA hai / yadyapi (vadha) baMda karane kI tithiyoM ke savistAra varNana meM aura smAraka lekha ke varNana meM kucha aMzo meM bhinnatA hai| isa smAraka lekha ke codahave kAMDa ke 261 veM aura 263 veM padoM meM indrarAja ke bairATa meM mandira banavAne aura indrarAja se nimaMtrita zrIhIravijayasUrI kA isa maMdira kI pratiSThA karane kA varNana diyA huA hai| mahAkAvyako tithi kA patA nahIM calatA hai| aba yaha bilakula spaSTa hai ki yaha (kAvya) bairATa ke smAraka lekha kI tithi se kAphI samaya ke bAda kA hai| A hiMdI vivecana pustakamAM chapAyA pramANe akSarazaH (sudhArA vadhArA vagara ahIM ApyuM che. (apUrNa.) Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [310] zrI jaina satya prakAza [varSa 4 - samyakatva eTale zuM rAgadveSane chatI kevaLajJAnane prApta karI kAlekanA bhAvane jonArA, cotrIza atizayathI yukta, indrAdi devatAothI levAyelA je hoya te jinezvarane deva tarIke mAnavA; vItarAganI AjJAnuM pAlana karanArA, saMsAra thakI pitAnA AtmAne mukta karavAnI icchAvAlA je mumukSu (sAdhuo) temane ja gurU tarIke mAnavA ane saMsArarUpa mahAsAgaramAM DubatA jIvone bacAvavAmAM vahANa samAna je jinezvaree prarUpelo dharma tene ja dharma tarIke svIkAra karavo-AvA prakAranI je nirmala zraddhA tene ja samyakatva kahevAya. bhagavAna pArzvanAthana samyakatvanI prAptithI dazabhava zAstrakAro tIrthakara devonAM bhavanI gaNanA samyakatva ratnanI prAptithI kare che. bhagavAna pArzvanAtha paNa bharUbhUtinA bhavamAM samyakatva pAmyA ane tethI ja temanA daza bha gaNAya che. te daza bhAvano krama A pramANe che - pahelA bhavamAM purohitanAM putra marUbhUti, bIjA bhavamAM hAthI, trIjA bhavamAM sahastrAra nAmanA AThamA devalokamAM deva, cothA bhavamAM vidyAdharanA putra kiraNaga, pAMcamA bhavamAM azruta nAmanA bAramA devalokamAM deva, chaThThA bhAvamAM vajIvIya rAjAnA putra vajanAbha, sAtamA bhavamAM madhyama praveyakamAM lalitAMgadeva, AThamA bhAvamAM jaMbukIpanA pUrva mahA videhamAM suvarNabAhu nAme cakravati thayA, ane tyAM cAritra laI vIza sthAnaka tapanI ArAdhanA karI tIrthakara nAmakarma nikAcita karyuM, navamAM bhavamAM prANI nAmanA dazamAM deva lokamAM deva thayA ane dazamA bhavamA alakApurI samAna vANurazI (banArasa) nagarImAM vizvavikhyAta azvasena rAjAnI zIla rU5 alaMkArothI suzobhita vAmAdevI nAmanI paTTarANInA pArzva nAme putra thayA. bhagavAna pArzvanAthanAM pAMca kalyANaka (1) cyavana kalyANaka-vizAkhA nakSatramAM citra vadI 4 gujarAtI gaNatarI mujaba phAgaNa vadI 4. (2) janma kalyANaka-vizAkhA nakSatramAM piSa vada 10, gujarAtI mAgazara vada 10. (3) dIkSA kalyANaka-vizAkhA nakSatramAM piSa vadI 11, gujarAtI mAgazara vadI 11. (4) kevalajJAna kalyANaka-vizAkhA nakSatramAM caitra vadI 4, gujarAtI phAgaNa vadI 4. (5) nirvANa kalyANaka-vizAkhA nakSatramAM zrAvaNa sudI 8. karmonI nirjarA mATe parvonI janA jJAnI bhagavatee karmanI nirjanAM cAra kAraNa kahyAM che - dravya, kSetra, kAla ane bhAva. A pramANe parvone samAveza trIjA-kAla nAmanA-bhedamAM thayo. ahiM. sAnA siddhAMtothI otapreta banelA ane "savi jIva karUM zAsana rasika' evI suMdara bhAvanAthI prerAyelA jJAnI purUSoe mahAmaMgalakArI lokottara enI yojanA, saMsAra rUpa dAvAnaLathI dagdha banelA, Adhi vyAdhi ane upAdhi rUpa trividha tApathI pIDA pAmelA, jima jarA ane mRtyuthI bhaya pAmelA bhavya jIvonA kalyANa mATe pUrva kA nathI karI che.. Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arka 5] pASa dazamI [ 3113 jJAnapa camI, traNa caumAzI, kArtikI punama, mauna ekAdazI, caitra ane Aso mAsanI zAzvatI aThThAi, caitrI punama, paryuSaNA, dIpAlikA ane tIrthaMkara devAnAM pAMca kANuka Adi mahAma galakArI padmanI ArAdhanA karI jevI rIte AtmArthI jIvA karmInI nirjarA kare che tevI ja rIte bhagavAna pArzvanAthanA janma kalyANathI prasiddha thayela pASa dazamI nAmanA mahAna parvanI AtmArthI jIvAe ArAdhanA karavI joie. meSa dazamInu' mAhAtmya eka vAra kAzyapa gotrI trizalAnaMdana bhagavAna mahAvIradeva caMpAnagarInI bahAra sameAsaryAM hatA. te vakhate gautamasvAmI bhagavAna traNa pradakSiNA daI vaMdana karIne pUchavA lAgyA ke he bhagavAna, peSa dazamInuM mAhAtmya mane kahe. bhagavAna khelyA ke he gautama, poSa dazamIne divase zrI pArjinanuM janma kalyANaka che. tenI ArAdhanA suradatta zeThe kevI rIte karI hatI te tuM sAMbhaLa~~ A jaMbUdrIpanA bharatakSetramAM sureMdrapura nAmanuM nagara hatuM. tyAM narasiMhaiM nAme rAjA rAjya karatA hatA. tene guNasuMdarI nAme rANI hatI. te nagaramAM ziva dharmAMnI ArAdhanA karavAmAM tatpara ane mahAdhanavAna suradatta nAme zeTha hatA. tene zIlavatI nAmanI strI hatI. eka vakhate zeTha vepAra karavA mATe kariyANAMnAM sAkhase vahANA bharIne ratnadvIpa taraph cAlye. tyAM jaI sa kariyANAM vecI khIjAM navAM kariyANAM lai tenAM vahANa bharI pAche potAnA nagara tarapha ravAnA thaye!. tevAmAM yeAge vahANA ADe raste thaine kAlakUTadvIpa AvIne aTakayAM ane tyAMthI vahANA nIkaLI zakyAM nahi. tethI suradatta zeTha vahANAne mUkI dravyane laine dvIpa upara gayA. ane tyAMthI dravyanA gADA bharIne paga raste potAnA nagara tarapha ravAnA thayA. jyAre gADA gADha jaMgalamAM AvyAM tyAre luMTArAoe badhuM dravya luMTI lIdhuM. tethI zeTha nirAza thaI ekalA peAtAnA nagaramAM AvyeA. dhera AvIne jue che teA peAtAnA bhaMDAramAM mUkelI agiyAra kroDa suvarNa mudrikA paNu dekhAi nahi. have cAre bAjIthI lakSmI gumAvavAthI zeTha ane tenuM kuTuMba mebAkaLuM banI rUdana karavA lAgyuM. ane te badhA duHkhayukta divase pasAra karavA lAgyA. ekadA te nagaranA udyAnamAM jayadheASa nAmanA AcArya padhAryAM. tethI narasiddha rAjAne udyAnapAle AvIne vadhAmaNI ApI. rAjA vadhAmaNI sAMbhaLI hayukata potAnA parivAra sahita gurUvaMdana karavA AvyA. tenI sAthe suradatta zeTha paNa AvyA hatA. gurUmahArAjane vaMdana karI sau nirdoSa sthAna para beThA, te vakhate jayadyoSasUrae paNa dhama dezanA ApI-- apAre saMsAre kathamapi samAsAdya nRbhavaM, na dharma ya: kuryAdviSayasukha tRSNAtaralita : / buDan pArAvAre pravaramapahAya prathaDhaLa, sa mukhyA mUrkhANAmupalamupalabdhuM prayatate // he bhavya jIveA, je mANusa A anaMta saMsArane viSe mahAkathI manuSya jIvana Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 312 ] zrI jaina satya prakAza [varSa : pAmIne viSaya sukhanI tRSNathI vyAkuLa thaI dharma karatuM nathI te mUrkhaziramaNi samudrane viSe Dubate chatAM uttama vahANane tajI daI paththarane grahaNa karavAno prayatna kare che. mATe he mahAnubhAvo, tame zrI tIrthaMkara deva, gurUmahArAja, jinazAsana ane zrI saMgha e cAreyanI bhakita kare. hisA, asatya, corI, maithuna ane parigraha e pAMcane tyAga kare. dha, mAna, mAyA ane lebha e cAra zatruone chate. sarva jIvane viSe maitrI bhAva kare tathA guNavAna jananI sabata kare. pace indrionuM damana kare. dAna Apo. tapazcaryA kare. zubha bhAvane bhAva ane saMsArathI virakata bano. jethI uttarottara kalyANanI vRddhi thAya. AvI amI jharaNI dharmadezanA sAMbhaLI dareka jIvoe yathAyogya vrata niyama grahaNa karyA. suradatta zeTha paNa samyakatvane aMgIkAra karI pUchavA lAgyo ke he prabhe, evo koI upAya batAve ke jethI mArUM gayeluM dhana pAchuM maLe. te vakhate gurUmahArAja bolyA ke tame piSa dazamI vratanI ArAdhanA kare. kAraNa ke te divase zrI pArzvanAtha bhagavAnanu janma kalyANaka che mATe te vratanI ArAdhanA tame A pramANe kare- paSa dazamI (eTale gujarAtI mAgazara vada dazama)nuM ArAdhana karavA mATe prathama navamInA divase sAkaranA pANInuM ekAsaNuM karavuM te ThAma evahAra karavo. dazamIne divase ekAsaNuM karI ThAma evahAra kare. tathA agiyArazanA divase tevihAruM ekAsaNuM karavuM. ekAsaNuM karIne trividha AhAranuM paccakhANa karavuM. traNa divasa brahmacarya pALavuM. banne vakhata pratikramaNa karavuM. jina maMdiramAM aSTaprakArI athavA sattara prakArI pUjA bhaNavavI. snAtra mahotsava karavo. nava aMge ADaMbara pUrvaka bhagavAnanI pUjA karavI. gurU pAse AvI siddhAMtanuM zravaNa karavuM. dazamInA divase pauSadha kare. zrI pArzvanAthAhRte nama: e padanI vIza nekAravAlI gaNavI. ane sAthIo vagere bAra bAra karavA. A pramANe daza varSa sudhI karavuM ane vratanI ArAdhanA pUrNa thaI gayA bAda udyApana mahotsava karavo. A pramANe che zeTha, je jIva vidazamInI ArAdhanA kare che tenI mana kAmanA siddha thAya che. te A lekamAM dhanadhAnyAdika pAme che, paralokamAM IndrAdika pada pAme che ane chevaTa mekSa pada pAme che. A pramANe suradatta zeTha piSadazamInuM mAhAo sAMbhaLI vrata grahaNa kare che, ane tenI vidhipUrvaka ArAdhanA kare che. anukrame vratanI ArAdhanA daza varSe pUrI thaI ane zeThane paNa bhAgyodayanAM cihno dekhAvA lAgyAM. kAlaphaTa dIpanAM vahANe paNa AvI pahoMcyAM ane bhaMDAranI agiyAra kroDa suvarNa mudrikAo paNa prApta thaI. gumAvelI lakSmI prApta thaI tethI zeTha ane zeThANa bane AnaMda pAmyA ane kahevA lAgyA ke aDa, jena zAsana te pragaTa prabhAvavALuM che. enI ArAdhanAthI amArI gayelI lakSmI paNa pAchI AvI. mATe he kuTuMbI jano, vItarAgane dharma ja ArAdhanA gya che. AvI rIte upadeza ApI darekane jainadharmanA bhakata banAvyA ane pite paNa viziSTa prakAre prabhubhaktimAM lIna banyA. tyArapachI mahA ADaMbara pUrvaka vrata udyApana mahotsava karyo. Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu mahAvIranuM tatvajJAna lekhaka-AcArya mahArAja zrI vijayalabdhisUrijI (gatAMkathI cAlu) pApa tarava anaMtanAnI paramapakArI parama prabhu mahAvIra mahArAjAe evuM tava pApa nAmanuM kahyuM che. A pApa nAmanA cethA tattvathI ja jagatamAM duHkhanuM satva (astitva) che. eTalA ja mATe lAkSaNika ja tenuM lakSaNa paNa tevuM ja bAMdhe che - duHkhAtpattiprayojakaM karma pApam / / duHkhanI utpattine kAraNarUpa je karma hoya tenuM nAma pApa tatva kahevAya che. A lakSaNamAM je kevala varma civevuM lakSaNa karIe te puNyarUpa karmamAM lakSagunI ativyapti jAye, mATe surapattikAga e vizeSaNa mUkayuM che. je su tpattikara eTaluM ja kahIe te viSa kaMTakAdimAM ativyApti thAya mATe phArma e vizeSya pada mUkyuM che. AthI spaSTa che ke pApa tattvathI ja duHkha utpanna thAya che. mATe je duHkhane khapa na hoya te pApane samUla nAza kare ja joIe. pApanA saMpUrNa nAzane lAyaka kriyA AvatAM eka paNa zubhAzubha karma rahI zakatuM nathI. ane tema thatAM anaMta catuSTayane pAmI AtmA zAzvata sukhanuM dhAma bane che. prabhue te pApanA khAsI bheda batAvyA che te nIce mujaba samajavA- mata, zrata, avadhi, mana:paryava ane kevalajJAnAvaraNIya nAmanI pAMca pApa prakRtio, tathA dAna, lAbha, bhega, upabhega ane vIrya e pAMcane aMtarAya karanArI pAMca prakRtio ema daza prakRtie, jJAnanA abhAvathI prANIone je duHkha thAya che, te duone utpanna kare che. mati, bhUta, avadhi ane mana:paryavanI AvAraka pravRttio eTalA jorazorathI AvaraNa karI zakatI nathI, tethI temanI hayAtImAM paNa keTalAka ( 312mAM pAnAnuM anusaMdhAna ) he gautama, tyAra pachI te zeTha saMsArathI virakata banI cAritra aMgIkAra karI vividha prakAranI tapazcaryA karI, samAdhipUrvaka maraNa pAmI prANuta nAmanA dazamAM devalokamAM deva thaze. tyAMthI cyavI mahAvidehamAM utpanna thaI cAritra grahaNa karI mekSa padane pAmaze. upasaMhAra AtmAnA jJAna darzana cAritradi guNone khIlavavAmAM nimittarUpa piSadazamI nAmanA parvanI suradatta zeThe jevI rIte ArAdhanA karI tevI rIte dareka AtmAthI jI trikaraNa ne ArAdhanA kare e ja zubhecchA. Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ varSa 4 zrI jana satya prakAza [14] jJAnane prakAza pAmI zakAya che. te mATe te dezaghAtI kahevAya che. jyAre kevalajJAnAvaraNIya jorazorathI AvaraNa karanAra hevAthI te sarvaghAtI kahevAya che. sanA ntarAya Adi A pAMca prakRttio paNa eTaluM jora nathI karatI tethI ja tenA sattvamAM paNa amuka aMze dAna, lAbha Adi meLavI zakAya che. te mATe te dezavAti che. cakSudarzanAvaraNIya, acasudarzanAvaraNIya, avadhidarzanAvaraNIya ane kevaladarzanAvaraNIya, e cAra tathA nidra, nidrA nidrA, pracalA, pracalA pracalA ane tyAnaddhi, e pAMca ema darzanAvaraNIyanI nava pravRttio, AtmAnA sAmAnya upayogane paNa rokanArI he pApa prakRttio che. ema pApanA ogaNIsa bheda thayA temAM cakSu, acakuM, avadhidarzanAvaraNIya dezaghAti che. jyAre kevaladarzanAvaraNIya sarvaghAtI che. temanAM anukrame A pramANe lakSaNe che - indriyAnidriyajanyAbhilApanirapekSabodhA''varaNakAraNa karma matijhAnAvaraNam / zabda nirapekSa pAMca indrio ane chaThThA manathI pedA thanAra bedhane rokanAra karma matijJAnAvaraNIya kahevAya che. amilApa nirapekSa evuM je bodhane vizeSaNa na apAya te lakSaNa. zratanAnAvaraNIyamAM cAlyuM jAya che. kAraNa ke te paNa indriyanindrA janya bodhane AvaraNa karanAra che. paraMtu abhilASa eTale zabdanirapekSa nathI. zabdasaMspRSTArthagrahaNAvaraNakAraNaM karma zrutajJAnam / / zabda-varNa dvArA vAcya vAcaka bhAvanA vicArathI utpanna thatuM gAna kRtajJAna che. ane tene rokanAra karma zrutajJAnAvaraNIya kahevAya che. indriyAnindrayanirapekSamUrtadravyaviSayakapratyakSajJAnAvaraNanidAnaM karma avadhijJAnAvaraNam / pAMca Indriyo ane mananI apekSA vagara rUpI dravyane viSaya karanAra, pratyakSa jJAnane rokanAra karmane avadhijJAnAvaraNa kahyuM che. rUpI dravyane viSaya karanAra matijJAna paNa che. tenA AvArakamAM lakSaNa na cAlyuM jAya te mATe lakSaNamAM IndriyAnindriyanirapekSa evuM vizeSaNa mUkavAmAM AvyuM che. kevalajJAnAvaraNayamAM lakSaNa na cAlyuM jAya, mATe mUrta dravyathI mAtra mUrta dravya samajavuM. kevalajJAna mAtra mUrta dravyane viSaya nathI karatuM, kintu mUtamUrtane viSaya kare che. ahiM mAtra zabda sakalArtha vAcI levAthI mana:paryAvajJAnAvaraNayamAM paNa lakSaNa jaI zakatuM nathI. indriyAnindrayanirapekSasajJipazcendriyamanogatabhAvajJApakAtmapratyakSajJAnA''varaNasAdhanaM karma mnHpryvaa''vrnnm|| Indriya aniMdriya nirapekSa, saMsi paMcendriyanA mane gata bhAvane jaNAvanAra pratyakSa jJAnanA AvaraNanA heturUpa karma ane paryAvajJAnAvaraNa kahevAya che. ahiM paNa saMsi paMcendriya bhAvamAtra ema mAtra pada samajavuM. nahi te A Jain Education lakSaNa kevalajJAnAvaraNIyamAM ativyApta thaI jAya. Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 5] prabhu mahAvIranuM tatvajJAna [ 315 ] lokAlokavatisakaladravyaparyAyapradarzakapratyakSajJAnAvaraNasAdhanaM karma kevljnyaanaavrnnm| kAlakamAM rahelA sakala dravya payayene batAvanAra, pratyakSa jJAnanA AvaraNanuM sAdhana karma kevalajJAnAvaraNa kahevAya che. sAmagrIsamavadhAnAsamavadhAne sati dAnasAmarthyAbhAvaprayojaka karma daanaantraay:| sAmagrInA samavadhAnamAM athavA asamavadhAnamAM dAna sAmarthanA abhAvane preranAruM karma dAnAntarAya kahevAya che. sAmagrI na hovAthI nathI Apate ema keI na samajI le eTalA mATe lakSaNamAM "ttAmIlanASAne e vizeSaNa mUkavAmAM AvyuM che. ane sAmagrInA abhAva vALAmAM dAnAntarAya nathI ema keI na samaje te mATe rAmavAna nAmanuM bIjuM vizeSaNa mUkayuM che. samyagyAcite'pi dAtRsakAzAdalAbhaprayojakaM karma laabhaantraayH| bhalI prakAre yAcanA kare che te paNa dAtArathI lAbhanA abhAvane preraNA karanAruM karma lAbhAntarAya kahevAya che. lAbhane abhAva sarvane aniSTa che mATe A pApaprakRti che. evI rIte uparanI prakRtimAM paNa samajavuM. koI ema na samaje ke mAganArane yAcatAM nahotuM AvaDatuM mATe na maLyuM. teTalA mATe lakSaNamAM raNajije e vizeSaNa mUkavAmAM AvyuM che. vizeSaNa vizeSya AdinuM padakRtya pApanA lakSaNanI jema sarvatra samajI levuM. anupahatAMgasyApi sasAmagrIkasyApi bhogAsAmarthyahetu : karma bhogaasAya : sakala aMge pAMga sahita, sakala sAmagrI sahita, evA purUSamAM paNa bheganA asAmarthanuM kAraNa karma bhogAntarAya kahevAya che. A lakSaNamAM aMge pAMganI khAmI athavA sAmagrIne abhAva hetu rUpe nathI ema batalAvavA be vizeSaNe mUkyAM che. AthI siddha thAya che ke kevala bhogAntarAya karma ja bheganI asamarthatAmAM preraka che. sakala aMge pAMga sahita, sakala sAmagrI sahita, evA purUSamAM paNa upabheganA asAmarthyanuM kAraNa karma upabhegAntarAya kahevAya che. pada prayojana upara pramANe samajavuM. _ekazo bhogyaM bhogo yathA kusumaadyH| anekazI bhogyamupabhogo yathA vnitaadyH| ekavAra bhegavavAmAM AvanArI vastuo bhega kahevAya che, jema kusuma vagere ane aneka vakhata bhegavAmAM AvatI vastuo upabhoga kahevAya che, jemAM strI vagere. pInAMgasyApi kAryakAle sAmarthya virahaprayojakaM karma viiryaantraayH| puSTa evA paNa manuSyane kArya vakhate zakitanA abhAvane karanArUM karma viryAntarAya kahevAya che. nirbaLa hovAthI vIrya-zakti nathI ema kaI na mAne teTalA mATe nAnAvyakti pada mUkyuM che. vaLI kArya na hoya te vIryavALA paNa tene prayoga kastA nathI teTalA mATe kAryavAje pada mUkyuM che. __ cakSuSA sAmAnyAvagAhibodhapratirodhakaM karma cakSurdarzanAvaraNam / Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [16] zrI jaina satya prakAza [varSa : cakSuthI utpanna thanArA sAmAnya baMdhane rokanAra karma cakSudarzanAvaraNa kahevAya che. tadbhinnendriyeNa manasA ca sAmAnyAvagAhibodhapratirodhakaM karma ackssuiishnaavrnnm| cakSuthI bhinna indriyo ane mana vaDe utpanna thatA sAmAnya jJAnane rokanAra karmane acakSudarzanAvaraNa kahyuM che. pUrvokata darzanAvaraNIyanA vyavacchedanA mATe tamiti pada samajavuM. mUrtadravyaviSayakapratyakSarUpasAmAnyArthagrahaNAdharaNahetuHkarma avdhidrshnaavA . mUrta dravyane viSaya karanAra pratyakSarUpa sAmAnya arthanA grahaNamAM AvaraNanuM hetu rUpa karma avadhidarzanAvaraNa kahevAya che. ahiM paNa pUrvanI mAphaka mAtra samajavuM. ___ samastalokAlokavartimRrtAmUrtadravyaviSayakaguNabhUtavizeSasAmAnyarUpapratyakSapratirodhakaM karma kevaladarzanAvaraNam / sakala loka ane alokamAM rahela mUrta ane amUrta dravyane viSaya karanAra tathA vizeSa dharmone gauNa karanAra ane sAmAnya dharmone pradhAnapaNe jenAra pratyakSa jJAnane kinAra karma kevaladarzanAvaraNa kahevAya. caitanyAdhispaSTatApAdakaM sukhaprabodhayogyAvasthAjanaka karma nidrA / caMtanyane dabAvanAra sukhathI jagAvavA lAyaka avasthAne utpanna karanAra karma nikA kahevAya che. caitanyAvispaSTatApAdakaM duHkhaprabodhyAvasthAhetuH karma nidrAnindrA / caitanyane AkramaNa karanAra duHkhathI jagADavA lAyaka avasthAnuM hetubhUta karma nidrAnidrA kahevAya che. upaviSTasyotthitasya vA caitanyAdhispaSTatApAdakaM karma pracalA / beThelA tathA ubhelAnA caitanyanI avispaSTatAnuM pedA karanAra karma pracalA kahevAya che. caMkramamANasya caitanyAdhispaSTatApAdaka karma pracalApracalA / cAlatA prANInA caitanyane guma karanAra karma pracalApracalA kahevAya che. jAgRdavasthAdhyavasitArthasAdhanaviSayasvApAvasthAprayojakaM karma ssyaanaDi !. jAgatI vakhate vicArelA artha sAdhanane viSaSa karanAra nidrA avasthAnuM preraka karma yAnaddhi kahevAya. yakSadarzanAvaraNayathI laI kevaladarzanAvaraNIya sudhInI cAra ane nidrAthI mAMDI tyAnaddhi sudhInI pAMca nidrAe e malI darzanAvaraNayanI nava prakRttio thaI ane pUrvokta jJAnAvaraNIyanI pAMca ane aMtarAyanI pAMca ema daza sarve maLI 19 prakRti, pApamAM dAkhala thaI zake e vAta tenA lakSaNothI ja spaSTa thAya che. (apUrNa) 7 Education International Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInamaskAra mahAmaMtra-mAhAbhya lekhaka--zrIyuta suracaMda purUSottamadAsa badAmI bI. e, elaela. bI. riTAyarDa me. ko. jaja jamalhAra maMtra jene ApaNe navakAranA nAmathI jANIe chIe te sUtra je samAjamAM eTaluM badhuM prasiddhi pAmeluM che ke e nAmathI koI paNa jaina bhAgye ja ajJAta heya. navakArane gaNanAra ane jaina e be zabda jANe ekAryavAcI hoya tevA bhAse che. mAtra vyavahArathI ja Ama dekhAya che ema nahi, paraMtu vastutaH paNa ApaNe UMDA utarIne vicAra karIe te ApaNI khAtrI thAya che ke navakArane gaNanAra ane jaina e judA hoI zake ja nahi. sAmAnya rIte artha tapAsIe te jaina zabdane artha jinezvara bhagavAnanA anuyAyI ema mAluma paDe che. ane navakArane gaNanAra sauthI prathama jinezvara bhagavAnane namaskAra kare che, ane pachI AThe karmane kSaya thayA pachI siddhane nAme oLakhAte temane athavA sAmAnya kevalIne je viziSTa paryAya tene namaskAra kare che. ane tyArabAda e jinezvara bhagavAne prarUpelA siddhAMta pramANe pitAne AcAra rAkhanAra ane te siddhAMtane anya jIvone upadeza karanAra tathA ziSya gaNane adhyayana karAvanAra ane mokSAbhilASI chane mekSa mArgamAM sahAya karanAra sUri bhagavaMte, upAdhyAya bhagavaMte ane muni mahArAjAone namaskAra kare che. Ama hovAthI namaskArane gaNanAra ane jana e banne vastutaH eka ja hovA joIe ema ApaNe vinA saMkoce nirNaya karI zakIe chIe. ApaNI aneka prakAranI dhArmika kriyAmAM namaskAra maMtra sivAya ApaNe eka pagaluM paNa bharI zakIe tema nathI. ApaNe prAtaHkAle nidrAmAMthI jAgIe tyArathI mAMDIne rAtre nidrAvaza thaIe tyAM sudhImAM ApaNe je je kriyAo karavAnI hoya che te badhAmAM namaskAra maMtra vinA cAlI zakatuM nathI. bIjA sUve na AvaDe che te anya bhAI bele te ApaNe sAMbhaLIne ApaNuM kriyAo karIe, paraMtu navakAra maMtra te avazya ApaNe jANavo ja joIe. kAussagna karavAnuM hoya tyAre je sUtra vagere temAM ciMtavavAnAM heya te na AvaDe che te badala amuka saMkhyAmAM namaskAra maMtra gaNavA ema jaNAvavAmAM Ave che, ane tema karAya che. paNa namaskAra maMtra na AvaDe te gADuM jarA paNa AgaLa cAle nahi. namaskAra maMtrane prabhAva asAdhAraNa mAnavAmAM Ave che, ane tethI ja koI paNa AtmonnatinuM zubha kArya karavAnuM hoya tyAre ke saMsAra vyavahAranuM kArya zarU karavAnuM hoya tyAre temaja janma tathA maraNanA prasaMge vakhate navakAra maMtranuM smaraNa karavAnI prathA ApaNe rAkhelI che. namaskAra maMtrane cuda pUrva sAra kahelo che, eTaluM ja nahi paNa judAM judAM aMgapraviSTa sane zrutaskaMdha kahevAmAM Ave che-jemake AcAraMga Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 318 ] zrI jaina satya prakAza [ varSa 4 zrutaskaMdha vagere, tyAre A pavitra namaskAra maMtrane paMcamaMgala mahAzrutara dha kahevAmAM Ave che. eTaluM ja nahi paNa tene sarva zrutaskaMdhamAM vyApaka gaNavAmAM AvelA che. namaskAra maMtranA keTalA aciMtya prabhAva che tenA ApaNane khyAla Ave teTalA mATe e sUtramAM ja spaSTapaNe jagAvI dIdhuM che ke A paMca namaskAra sarva pAponA prakRSTapaNe te savamAM A namaskAra maMtranuM sthAna nAza karanAra che, ane jagatamAM je mamale paheluM che-mukhya che. je vastumAM ApaNAM sarva pApAne pracUrapaNe nAza karavAnuM sAmarthya hAya te vastuthI ApaNane aihika icchita vastu maLe e te saheje samajAya tema che. DAMgarano pAka je vaDe pedA karI zakAya tevuM hoya te vaDe ghAsa tA ApeAApa maLI jAya emAM te vicAvAnuM ja zuM? je namaskAra maMtranA smaraNathI sarva pApe nAza thaI chevaTe meAkSanI prapti thai zake tema che te namaskAra maMtranA prabhAvathI aihika IcchAo pUrNa thAya ane paraleAkamAM sadgati prApta thAya emAM Azcarya zuM ? paraMtu eTaluM khAsa dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke koI paNa zubha kriyA samajIne temAM aMtaraMga zraddhA utpanna thayA pachI upayoga ane vidhi sahita karavAmAM Ave te ja te zreSTha La ApanArI thAya che. zraddhA hoya paNa te samajapUrvakanI na hoya, athavA te hovA chatAM paNa kriyA karatI vakhate temAM yathArtha upayoga na hoya, athavA te te vidhisahita karAtI na hAya, tene mATe je Adara ane bahumAna rAkhavuM joie te rAkhavAmAM AvatuM na hoya, kriyA karatI vakhate zUnyacitta hAya to te kriyA jo ke taddana niSphaLa jatI nathI, chatAM paNa te yathA rItie karavAmAM Ave ane ApaNe jevuM phaLa meLavavA bhAgyazALI thaie, tevuM phaLa ApanAra teA thaI zakatI nathI ja. tethI ApaNe mATe khAsa jarUranuM che ke ApaNe namaskAramaMtranuM paThana jApa ke dhyAna karIe te vakhate, pAMce parameSTi bhagavAna pratye saMpUrNa Adar ane bahumAna rAkhI, sa pApane nAza karanAra parameSThimaMtranA jApa karavAno, tenuM smaraNa karavAnA, tenuM uccAraNa karavAnA ApaNane prasaMga prApta thayA te mATe hRdayamAM kharekharA AlhAda lAvI ane ahAbhAgya samajI tIvra upayoga sahita ApaNe ApaNuM kArya karavuM. paNa A pramANe thAya kayAre ? A mahattvanA prazna che. e praznano vicAra karatAM ApaNune samajAya che ke jo namaskAramaMtranA dareka zabdanI ane dareka padanI vyAkhyA ApaNI samAjamAM sArI rIte Ave ane e namaskAra maMtranA pAThathI jeone AgaLa ahika ane AmuSmika lAbha maLye hoya tevAM dRSTAMta ApaNI samakSa khaDAM hoya, to ApaNI zraddhA paripakava thAya, ane ApaNA upayoga sateja rahe, temaja ApaNA Adara ane bahumAna paNa atyaMta vRddhi pAme. AthI e taraph ApaNuM lakSa doDAvIe. A namaskArasUtramAM ApaNe 1 arihaMta, 2 siddha, 3 AcAya, 4 upAdhyAya ane 5 sAdhu-e pAMcane namaskAra karIe chIe, ApaNe sarva IcchIe chIe ke ApaNA AtmA je anAdi kALathI ATha prakAranAM karmAMnA kAMsAmAM phasAI jaI peAtAnuM anantajJAna darzana cAritra vIya vagere dhana khAi beThelA che te te phrAMsAmAMthI chuTe ane peAtAnuM kharUM svarUpa pragaTa karavA samartha thAya. ApaNe cchiIe chIe ke ApaNuM Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a' 5] zrI namaskAra mahAmatra-mAhAtmya [ 319 ] anAdikALathI thatuM paribhramaNu baMdha thAya, ane ApaNe sAdi anatakALa akSaya sukhamAM rahIe. A ApaNI IcchA arihaMta Adi pAMcane namaskAra karavAthI kALAMtare paNa saphaLa thaI zake tema hoya te ApaNo namaskAra sahetuka che, saphaLa che. ApaNe ATaluM te kabUla rAkhavuM te e ke ApaNe amuka guNa prApta karavAnI IcchA rAkhatA hAie te ApaNe te guNa tarapha ane te guNa prApta karAvavAmAM je ApaNA upakArI hAya tenA tarapha Adara ane bahumAna rAkhavA joie, ane te guNune ane te upakArakane khUba bhaktithI pUjavA joIe. guNu kAMi evI vastu nathI ke je AMkhethI dekhI zakAya, athavA bIjI kAi paNa indriyane gAcara thaI zake. guNane bhajave athavA guNu taraph bahumAna rAkhavuM eTale e guNa jeemAM rahelA hAya tenI sevA karavI, tenuM bahumAna karavuM. guNa tyAM guNI ane guNI tyAM guNu, Ama vastusthiti hAvAthI aritAdi pAMcamAM te evA guNa hoya je ApaNI mekSaprAptinuM anantara ke para MparAthI kAraNe thai zake to araRstArdine karavAmAM AvatA namaskAra kharekhara sArthaka che, temaja jarUrI che. samyagdarzanAdi rUpa mekSamA zrI arihaMta bhagavAnanA mukhya guNa batAvavAnA che. te mArga ApaNA jANavAmAM Ave to ApaNe te mArge prayANa karI zakIe, ane pariNAme mekSanagara pahoMcI zakIe. tethI paraMparAthI arihaMta bhagavAna ApaNI mekSaprAptinA hetu che. siddha bhagavAnanA mukhya guNa apraviNAza yAne zAzvatapaNuM che. e guNa ApaNA jANavAmAM Ave te mekSanu sukha akSaya che, zAzvata che ema ApaNI pratIti thAya ane te prApta karavA mATe rUci ane prIti paNa vadhe. AcArya mahArAja samyagUdanAdi mekSa mA je AcAra pALavAthI sulabhya cAya che te AcAra pALanArA haiAya che ane tene satata upadeza kare che, tethI ApaNe te AcAranA jANakAra banI te AcArane vanamAM mUkavAvALA thaI zakIe chIe. upAdhyAya mahArAja pote vinIta (zaSyAmAM kadUra karavAne sama evA nAnAdinuM vinayana kare che,tethI te mahA upakArI che. temaja sAdhu mahArAjAe mokSaprAptinI lAlasAvALA jIvAne te mATe karavAnI kriyAmAM sahAyaka thAya che, tethI teonA upakAra paNa ghaNA che. A uparathI ApaNe samajI zakIe chIe ke arihatAdi pAMca ApaNane meAkSaprAptinA kAryamAM eka athavA bIjI rIte kharekhara upakArI che. A kathananA samamAM zrI vizeSAvasyakanI nIcenI gAthA nAMdhI rAkhavA jevI che H maggo avipaNAso AyAre viNayayA sahAyataM / paMcavihanamokkAraM karemi eehiM heUhiM (arisvipraNAza AcAro vinaya : sahAyatvama | paJcavidhanamaskAraM karomyaitairhetubhiH ] A pramANe arihaMtAdi pAMcane namaskAra karavA mATe sAmAnya prakAre hetuo ApaNe joyA; tethI e pAMce pUjya tarapha ApaNe bhakitabhAva rAkhavA jarUranA che ema ApaNane Jain EducationlAge che eenuM vizeSa svarU5 kAMIka jANavAmAM Ave te ApaNA bhakitabhAva vizeSa || 2244 // www.ahelibrary.org Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [20] zrI jana satya prakAza E vadhe, temaja sAmAnya prakAre je heo ApaNe joyA te saMbaMdhamAM paNa vizeSa carcAtmaka jANavAnuM maLe te e hetuonI vAstavikatA ApaNAmAM daDha rIte ThasI jAya. ApaNe te paratve kAMIka vicAra karIe. arihaMta bhagavAna mekSanA hetu hovAthI pUjya che ema kahevAyuM che. paraMtu mekSanA hetu te samyagadarzanAdi che, e hoya te mekSane saddabhAva che, ane enA abhAve tene abhAva che. arihaMta bhagavAna te samyagadarzanAdi mArgane upadeza Ape che te emane mekSanA hetu zA mATe mAnyA ? AnA uttaramAM jaNAvavAnuM ke samyagudarzanAdi mArga ja mekSane hetu che e vAta te satya che, paraMtu te mArganA upadezakapaNathI te bhAge temanA AdhIna hovAthI teo tenA hetu kahI zakAya. athavA bIjI rIte paNa samAdhAna thaI zake tema che. kAraNamAM kAryane upacAra thaI zake che. eTale ke kAraNamAM kAryanuM AropaNa thaI zake che. jemake kRti mAguH dhRta-ghI e kAMI AyuSya nathI, paNa AyuSyanuM kAraNa che. chatAM kAraNamAM kAryane upacAra karIne dhRtane ja AvuM kahevAmAM Ave che. te pramANe mokSanuM hetupaNuM samyagudarzanAdi mArgamAM raheluM che, ane samyadarzanAdi mArga batAvanAra arihaMta bhagavAna hovAthI arihaMta bhagavAna samyagadarzanAdi mArgarUpa kAryanA kAraNa che. e kAraNamAM maryane upacAra karIe te e kAraNane mokSano hetu kahI zakAya. vaLI lokavyavahAramAM paNa ApaNe anubhavIe chIe ke kAraNanuM kAraNa hoya te paNa Icchita kAryanI siddhi mATe prathama kAraNanI peThe ja upAdeya che. tethI paNa arihaMta bhagavAna pUjya gaNavavA joIe. eka bIjI zaMkA paNa A prasaMge uThAvavAmAM Ave te e che ke mArganA upadezakapaNathI arihaMta upakArI hoya, ane upakArI hovAthI mokSanA hetu kahevAya te mokSamArganA sAdhanabhUta vastra, pAtra, AhAra, za, Asana AdinA dAnathI gRhastha paNa mArganA upakArI gaNAvavA joIe ane tethI paraMparAe sarve pUjya gaNavavuM joIe. A zaMkA asthAne che, kAraNa ke paraMparAthI traNe jagata bhale mArgopakArI gaNAya, paraMtu jJAnAdi traya (jJAna, darzana ane cAritra) vadhAre prayAsanna-najadIkanuM kAraNa che, temaja ekAntika kAraNa paNa che, tethI e jJAnAdi traya mokSamArga che, ane te mArgane upadeza ApanAra arihaMta bhagavAnane mokSamArganA upakArI gaNavAmAM Ave che, ane gRhasthane tevA gaNavAmAM AvatA nathI. temaja vastra, AhAra, zayyA, Asana Adi sAdhanone paNa gaNavAmAM AvatA nathI. vaLI vizeSa e paNa samajI levAnuM che ke arihaMta bhagavAnanA darzana mAtrathI ja bhavya jIne mokSamArganI prApti thaI zake che, tethI paNa temane mokSamArga saMbodhI zakAya. Ama be rIte eka te jJAnAdi mArgane dAtapaNuthI, ane bIjI pote ja mokSamArga bhUta hevAthI-arihaMta ja pUjya che, paraMtu gRhasthAdi pUjya heI zake ja nahi. arihaMta bhagavAnanA saMbaMdhamAM hAla ATalI vicAraNA karI. have siddha bhagavAna 1 juo vi. A. gA. 2945-1946. Jain Education P li A, gA. 19 - 80 .rivate & Personal Use Only Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka 5) zrI namasakAra mahAmaMtra-mAhAbhya [21]. saMbaMdhamAM kAMika joie. siddha bhagavaMte A ja jJAna darzana cAritra lakSaNa mArge avipraNAza bhAve mokSa pAmI kRtArtha thayA che, tethI teo ApaNAmAM avipraNAzabuddhi utpanna kare che, mATe teo arihaMta bhagavAnanI peThe ApaNuM upakArI che. temanA pUjyapaNAne mATe bIjuM paNa kAraNa che. teo pite jJAnAdiguNamaya che eTale jJAnAdiguNanA samUharUpa che, tethI paNa teo AcAryAdinI mAphaka pUjya che. ahiM zaMkA uThe che ke samyagajJAna AdinI pUjAmAtrathI svarga tathA mokSAdi viziSTa phaLanI prApti thaI zake, ane te kAraNathI siddha bhagavAnanuM pUjyapaNuM svIkAvuM joIe, paraMtu arihaMta bhagavAnanI peThe teo mArgopakArI kevI rIte kahI zakAya? teo pite te ahIM che nahi, ane je ApaNu samakSa sarbhAve na hoya tenAthI upakArane yoga kayAMthI hoya? A zaMkA vAstavika nathI. ApaNe ema te kabUla rAkhIe chIe ke jJAnAdiguNavAna siddha bhagavaMtanA guNanI pUjAthI phaLa prApti thAya che, tethI ApaNe kabUla rAkhavuM ja paDe ke siddha bhagavAnethI A upakAra thAya che. je te kabUla na rAkhIe te siddhagavAnanA abhAvamAM temanI pUjA zI ane pUjakane phaLa zuM? vaLI A sthitimAM mekSamAM apraviNAze buddhi paNa nahi thAya. tethI A upakAra teone ja che ema kabUla rAkhavuM paDaze. siddha bhagavAne apraviNaza buddhi utpanna karanAra hovAthI teo ApaNA bhArgopakArI kare che e bIjI rIte paNa samajI zakAya tema che. mekSa nagare javA mATe samyaggadarzana jJAna cAritra rU5 mArga e ja khare sanmArga che ema ApaNane pratIti thAya che, te phakata sihabhagavAnene laIne ja thAya che, e nizcaya bIjA koI kAraNathI thaI zake nahi. arthAta siddha bhagavAnethI ja ApaNane khAtrI thAya che ke mekSa nagare janArane avipraNAza eTale akSaya sthiti hoya che. ane tema hovAthI mokSapura javAne samyagadarzanAdi mArga sabhAga che. je siddhabhagavAnane avipraNuza na hoya eTale ke vinAza thatuM hoya te A prakArane samyagadarzanAdi mArga sanmArga che evI pratIti ApaNane thaI zake nahi. A pramANene nizcaya utpanna karAvanAra hovAthI siddhabhagavaMte mArgopakArI kare che ane tethI teo pUjya che. upalI zaMkAnuM samAdhAna trIjI rIte paNa thaI zake. bhavya prANIne siddha bhagavAnanA sAzvatabhAvanuM ane teonI zAzvata anupama sukharUpa phaLanI prAptinuM jANapaNuM thavAthI samyagadarzanAdi kSamArga vAstavika mArga che evI rUci yAne pratIti utpanna thAya che, tethI paNa A upakAra siddha bhagavAnane che ema svIkAravuM paDe. A samAdhAnamAM zrI zaMkA uThAvI kahevAmAM Ave ke A prakAranuM jANapaNuM te jinezvara bhagavAnanA vacanathI thAya che, tethI siddha bhagavAnane avipraNA hetu vacamAM lAvavAnuM prayojana zuM che? enA pratyuttaramAM jaNAvavAnuM ke A vAta kahI te ThIka che, paNa e bhAgane anusaravAthI tenA mULarUpa je siddhatvane bhAva arthAta te te vyaktine avakAza athavA zAzvata bhAva te ApaNu lakSamAM spaSTa rIte AvavAthI te mArgamAM ApaNuM rUci vizeSatara thAya che, mATe siddhone avipraNAza guNa hetu tarIke kahyo te barAbara che. eka vize zaMkA ( juo pAnuM 322) Jain Education Int, jAe vi. A. gA. 2951 5e & Personal use Only Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durlabha paMcaka lekhaka-AcArya mahArAja zrI vijayapattasUrijI (gatAMkathI cAlu) 5-zami (muni)ne dAna-ahIM zami zabdanI zarUAtamAM "za" hevAthI pAMcamA zakAra tarIke "zamidAna jaNAvyuM che. zami pade karI uttama sama (zAMta svabhAva) guNanidhAna zrI tIrthaMkaradeva, gaNadharAdi guNavaMta mahApurUSo levA. temane dAna devAno prasaMga pUraNa puNya ja Asanasiddhika bhavya cha pAmI zake, AvA AvA aneka muddAone dhyAnamAM laine zamidAna durlabha kahyuM che. AmAM dAyakAdi traNanI bInA upara khAsa lakSya rAkhavAnI jarUra cheH (1) dAyaka, (2) grAhaka ane (3) devA lAyaka padArtha zrI tIrthakara deve dAna, zIla, tapa ane bhAva ema cAra prakAre dharma kahyo che temAM dAnane zIlAdinI pahelAM levAnuM kAraNa e che ke-dAnadharma-dAyaka, grAhaka ane anumodaka e traNene tAre che. te upara saMkSipta daSTAMta A pramANe jANavuM - bhavya rUpavaMta ane mahAtapasvI mahAtmA balabhadrajI, jaMgalamAM AkarI tapasyA karI jyAre pAraNanA prasaMge nagarAdimAM gecarI AvyA tyAre kUvA kAMThe pANI bharavA Avela nArIe e mahAtmAnuM rUpa jovAmAM evI bhagna thaI gaI ke temane pitAnA kAmane khyAla ja na rahyo. pitAnA bhavya rUpa nimitta thate A anartha joine e mahAtmAe abhigraha lIdhe ke "jaMgalamAM je maLe tethI nirvAha kare ucita che. AvA (3rAmAM pAnAnuM anusaMdhAna) uThAvI kahevAmAM Ave ke nizcayanayanA mate AtmA ja mokSa mArga che, ane rUci eTale samyakatva te paNa AtmA ja che, bIjuM koI nathI, te avipraNAzarUpa bAhya hetu jaNavavAnuM prayojana zuM? AnA samAdhAnamAM khulAso karavAmAM Avelo che ke A kahevuM sAcuM che, paraMtu vyavahAra nayanI mAnyatA pramANe jevI rIte tIrthaMkara bhagavAno mokSamArgane upadeza ApatA hovAthI mArgopakArI kahevAya che, tevI rIte te sArI siddha bhagavAne paNa avipraNAza guNane lIdhe mArgopakArI kahevAya che. have AcArya, upAdhyAya ane sAdhu mahArAjAo saMbaMdhamAM vicAra karIe. parama upakArI gurUmahArAja-AcArya bhagavaMta pate AcAramAM sadAkALa tatpara hoya che ane bIjAone AcArane upadeza pradAna kare che, tethI teo pUjya che. upAdhyAya mahArAja pote vinayavAna hoya che ane ziSyane sUtrapAThadAtA hoI teone karmavinayana (dUra karavAmAM samartha vinayanuM zikSaNa Ape che, tethI teo pUjya che. sAdhu mahArAjAo AcAravAna ane vinayavAna heDa mekSa sAdhanamAM sahAya ApanAra levAthI pUjya che. (cAlu) 1 juo vi A. gA. 2957-58 | Jain Education Int afvijayanaramAIpiyAno mati jhiay (jhAyarA 203). Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 5] dulabha paMcaka [53] sthale AvavuM ucita nathI" -tyArathI teo e pramANe karavA lAgyA. eka vakhata harigunA saMketa pramANe jyAM rathakAra jamavAnI taiyArI karatA hatA, tyAM munirAja padhAryA. rathakAre munine joIne vicAryuM ke mArI pahelAM ja bhAvanA hatI ke kaI tapasvIne vahorAvyA bAda jamuM. bhAgyadayathI e bhAvanA saphala thaI. pachI jyAre rathakAra pUrNa ullAsathI munine vahorAvato hato, ane muni te AhArane laI rahyA hatA, te prasaMga joIne paDakhe ubhelA hariNe A pramANe anumodanA karI ke- dhanya che A rathakArane ke je AvuM uttama dAna de che. huM kayAre manuSya bhava pAmI Avo lahAvo laIza. eTalAmAM bIjI bAju traNenA AyuSyano aMta Avyo, ane e traNe (rathakAra, balabhadra, hariNu)nI upara DAla paDI. tethI teo kAladharma pAmI (dAyaka-grAhaka-anumodaka ema traNe jaNA pAMcamA brahmadevalokamAM devapaNe upanyA. A rIte dAnathI e traNeno uddhAra thayo. atre e paNa jarUra samajavuM joIe ke AraMbha samAraMbha rUpI koLIyAnA jALAmAM guMthAyelA bhavya zrAvaka vagere jeo vijayazeTha vijayAraNI AdinA jevuM zIla pAlI zakatA nathI; zivakumAra, pAMDava, draupadI, caMdarAjarSi AdinA jevuM tapa karI zakatA nathI tathA zrI bharatacakravarti, kurmAputrAdinI mAphaka anityAdi bhAvanA bhAvI zakatA nathI temane A saMsAra samudra taravA mATe dAna rUpi pATiyuM ja avalaMbana samAna che. AvA A dAnanI bAbatamAM kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAje zrI yegazAstramAM ane pUrvAcArya bhagavaMta zrI zrAddhadinakRtya vagere graMthomAM zrAvakane uddezIne kahyuM che kebhavya zrAvake baporanA bhojananA avasare daherAsaramAM prabhujInI AgaLa nevedha dharyAbAda munirAjane AhArapANI vahoravA mATe ghaNA vinaya ane AdarabhAva pUrvaka avazya nimaMtraNa karI teDI lAve. pachI temane nirdoSa Asana upara besavA mATe vinaMti kare. parivAra sahita vidhipUrvaka vaMdana kare. pachI vedanA daSTAMtathI deza kAla vagerene vicAra karI dAnanA pAMcabhUSaNa sAcavIne azana vagere cAra prakArane AhAra vahorAve. gurUne vahorAvatI vakhate dAyaka (vaharAvanAra) pite tathA grAhaka eTale vaheranAra munirAja e baMnene jevI rIte doSa na lAge, tevI rIte vaherAvavuM. vaherAvanAra zrAvake pitAnA nimitte lAgatA dene gurUgamathI jarUra jANavA joIe. A bInA mRtakevali zrI bhadrabAhusvAmIjIe zrI piMDaniryuktimAM vistArathI jaNAvI che. A bInAne je yathArtha samaje te zrAvaka amuka aMze gItArtha kahevAya! grAhaka-supAtranA cAra bheda 1 ratnapAtra samAna-AvA supAtra zrI tIrthaMkara mahArAja jevA mahApurUSa jANavA. AvA supAne prathama kahevAnuM kAraNa e ke teo nirabhilASa hoya che eTale " dhe tapovRddhi, stra heltha dhAra " eTale teo viziSTa saMghayaNa, bairya AtmalakSyAdi sAdhanonA bale ema daDha nirNaya kare che ke-gecarI hi maLe te adhika tapazcaryAno lAbha maLaze, ne maLaze te te dvArAe dharmadhyAnAdi sAdhavAmAM madada maLaze. AthI temane nirabhilASa kahyA. 2 suvarNa pAtra samAna-aSTapravacana mAtAnA pAlaka munirAja jANavA, kAraNake teone viziSTa saMhanAdinA abhAve amuka TAIme paNa AhArAdinI IcchA thAya che. Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [24] zrI jene satya prakAza 3 rUkhyapAtra samAna-uttama dezaviratine dhAraNa karanArA zrAvakone rUpAnA vAsaNa jevA jANavAM. 4 tAmrapAtra samAna-jinezvara deve kahelI padArthonI bInA sAcI ja che, zrI vItarAganuM zAsana e ja paramAya che. A zAsanamAM tIvra lAgaNI dharAvanArA pramAdi che paNa mArga pAmIne saMsArane tarI jAya che-AvI lAgaNuM mane bhAbhava thajo, evI daDha zraddhAvALA zrAvake tAMbAnA vAsaNa jevA kahyA che. tIvra karmono kSayapazamathI paralokamAM paNa hitakArI evA jina vacanane vidhipUrvaka sAMbhaLe te zulapAkSika zrAvaka athavA utkRSTa zrAvaka kahevAya. A bAbata pacAzakamAM kahyuM che ke - paraloyahiyaM sammaM, jo jiNaSayaNaM suNeha uvutto| AitivyakammavigamA, sukkoso sAvago estha // 1 // A zrAvakanA 1 bAravratadhArI (dezavirati) zrAvaka ane 2 samyagudaSTi zrAvaka, ema be bheda che. temAM AnaMda vagere-pahelA naMbaranA zrAvaka kahevAya, ane kRSNa zreNika rAjA vagere bIjA naMbaranA zrAvako jANavA. jyAre zrI RSabhAdi tIrthakara deva vicaratA heAya tyAre zreyAMsakumAra jevA bhavya ane ratnapAtrane dAna devAne prasaMga maLe. te sivAyanA kAlamAM paNa zAlibhadrAdike pUrvamAM mAsakhamaNanA pAraNAvAlA bIjA naMbaranA : munirAjane supAtra dAna daI Atmanniti sAdhI, temaja rathakAre balabhadrajIne vaherAvI pAMcamA brahmadevalokanI daivika Rddhi sAdhI. te je na maLe tyAre tratadhArI zrAvakane jamADe, te na hoya tyAre zraddhALu zrAvakane jamADyA bAda uttama zrAvako bhajana kare. e pramANe cAra prakAranA grAhakanA krama pramANe kalamAM paNa taratamatA paDe che. eTale prathama naMbaranA zrItIrthakarane dAna detA sarvottama adhika lAbha thAya. A sthaLe yAda rAkhavuM ke bhavya jIne ja A dAnane prasaMga maLI zake che. kAraNa ke AtmaprabodhAdi aneka graMthomAM kahyuM che ke abhavya jIne supAtradAna, idrapaNuM vagere sADatrIza uparAMta lAbha maLI zakatA nathI. AvuM dAna denAra moDAmAM moDA trIje bhave ane vahelAmAM vahelA zreyAMsa kumAra vagerenI jema te ja bhavamAM paNa mukita pada pAme che. munirAja vagerene dAna detAM tethI utareluM phala jANavuM. samyakadhArI jIne dAna detAM je lAbha thAya, tethI vratadhArI zrAvakane dAna devAmAM vadhAre lAbha thAya. ane tethI anukrame munirAja ane zrI tIrthaMkara devane vaheravAmAM adhika lAbha jANo. dAyaka (zrAvaka) ne guNA supAtra dAnanA denArA bhavya jIvoe supAtranA guNemAM ane dAnanA guNemAM bahumAna dhAraNa karavuM joIe. ane "dAna devAthI mane dhana putrAdi sAMsArika padArtho maLe" evuM niyANuM na ja karavuM joIe. ane A sivAyanA bIjA guNae karIne sahita thaine munine deSa rahita azana pAnAdi vahorAvavuM joIe. zAstrakAree dAyaka ane grAhakanA jANapaNuM ane ajANapaNanA saMbaMdhamAM caubhaMgI (cArabhAgA) A pramANe kahela che-1 grAhaka ane dAyaka baMne devA ke levA lAyaka padArthanuM svarUpa jANatA heya (A bhAMge uttama jANa.) . grAhaka jANakAra heya paNa dAyaka jANakAra na hoya. 7. grAhaka ajANa hoya ane dAyaka jANa hoya. (A be bhAMgA bhakhama che.) Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dulabha paMcaka [25]. 4 grAhaka ane dAka baMne ajANa. (A bhAge niSiddha che.) supAtra dAnanuM phaLa je bhavya supAtrane zuddha dAna Ape che temanAM karmonI ekate nirjarA ( dhIme dhIme karmono kSaya) thAya che. eTale tevuM dAna baMnene lAbha dAI che. ane (1) unALe hoya, (2) vizAla aTavI AdinA prasaMge gecarInI durlabhatA mukelI) hoya ane (3) dukALa jevo prasaMga hoya, A traNamAMnA kaI paNa kAraNathI uttama zrAvako (tIrthakara munirAja) supAtrana dharmAdhAra zarIranA TakAva vagere IrAdAthI Itara ( kAMIka sadeva) Ape te paNa ghaNI nirjarAne lAbha pAme. jo ke ahIM supAtranA nimitte thatA AraMbhAdinA kAraNe zrAvakane kiMcit depa lAge, to paNa ghaNA lAbhanI apekSAe te zA hisAbamAM kahyuM che ke-A traI suSiA strAdavitra vALi ! A vicAra sarvAnuyogamaya zrIpaMcamAMga bhagavatI sUtranA AdhAre varNavyA che. A bInA, zrAvakAdi dAyakane ema paNa preraNA kare che ke zrAvakoe dravya, kSetra, kAla, bhAvanA jANakAra thavuM joIe. vyAkhyAna zravaNadikathI jarUra tevA thaI zakAya. khAsa prajanana sivAya zrAvaka kadI paNa supAtrane Itara (sadaSa) AhAra Ape ja nahIM, tema munirAja Adi supAtra paNa pUchavuM vagere sAdhana dvArA AhArAdi nirdoSa che ema jANyA bAda grahaNa kara. tyAM je te vastunA nirdoSapaNumAM lagAra paNa zaMkA paDe te te padArtha prahaNa karI ja nahi. ane vadhumAM evA prasaMge saMyama rAgI thaI jarA paNa kacavAyA sivAya AnaMdathI ema mAne ke mane tapane lAbha thaze. vaLI uttama zrAvakoe munirAjane Itara (sadaSa) AhAra devAnA prasaMge A vAta jarUra dhyAnamAM rAkhavI ke-gItArthanI salAhathI glAnAdi munirAjane Itara (deva) AhAra devAmAM paNa jarUra lAbha maLe che, kAraNa ke tevA prasaMgamAM glAnAdi sAdhunI saMyama bhAvanAnA TakAva vageremAM pite nimittarUpa thAya che. grAhaka supAtra paNa pitAne dIvA jevo utsarga mArga na ja bhUle. jyAre zuddha gocarI maLatI hoya, tyAre te supAtra munirAja rAja vagere saMyamI AtmAoe pramAda rahita thaIne amuka sthale zuha gocarI na malI te bIjA sthale maLaze, tyAM kadAca na malI te trIjA sthale maLaze, e pramANe mAdhukarI bhikSAne vyavahAra yAda karI vaheravA javAmAM lagAra paNa ALasa na karavI joIe. e pramANe vartavAmAM ja eSaNa samiti jaLavAya che. vaLI ajANa zrAvaka na kalpe te padArtha Ape te tene zAMtipUrvaka kahevuM ke-A padArtha akathya hovAthI ame na laI zakIe ane tamAre paNa na devo joIe, ema savistara samajAve, paNa tenA upara jarA paNa gusse na thAya. AnuM kharuM tAtparya e che ke nirmala zIla vratanI ArAdhanA ke jemAM game tevA vikaTa kAraNe paNa apavAda pravRtti heI zake ja nahi, te (zIlanI 1 ahIM khAsa prayajana zabdathI sAdhu munirAja glAna, bAla, vRddha, navadIkSita vagere hoya tevAM kAraNe laI zakAya. temAM paNa anubhavI vedhAdika ane gItArtha AcArya vagere gIvaryAnI aMtaraMga satya saMmati jarUra hovI ja joIe. kAraNasara thatI pravRttimAM paNa svamakAne upayoga karAya ja nahi. A badhI bInA viziSTa gurUgamathI uttama zrAvake jarUra jANuvI ne e bane ja khAvo tema kare te ja sAdhana saMyamanI ArAdhanAmAM aAvI kharI rIte 'mAdagAra kahI zakAya. Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 22} ] zo jaina satya prakAza [ varSa 4 ArAdhanA) sivAyanI mahAtratAdinI ArAdhanAmAM adhika lAbhanI apekSAe yathArtha gItAtha bhAvAcAryAdika pUjya purUSonI yogya sUcanAthI zrAvaka supAtranI bhakti karatAM 'A mArA auSadhAdithI muninA deha Takaze, A hajAro jIvAnA uddhArakamahApurUSa sayama sAdhI bIjAne sadhAvaze,' ema bhAvanA rAkhavAthI jarUra vizeSa lAbha meLave che. apavAda sevanAra sAdhu mahAtmAnI pazu utsarga mArga tarapha ja dRSTi hAvI joie. jethI te ema vicAre ke-me apavAda sebyA te ThIka nahi, sAjo thaiza tyAre avasare zrI gurUmahArAjanI pAse tenu (Itara grahaNunu) ceAgya prAyazcitta jarUra laIza te nila banIza.' ahIM e dhyAnamAM rAkhavuM ke AjJA ApanAra gurUvaryAdi gItA mahApurUSo dIrdha draSTi hoya che. svacchaMdapaNe apavAda sevanArane ArAdhakapaNuM nathI ja hatuM, kemake bhaga mAgane TaDAvavA mATe ja ApavAdika pravRtti sabhave che. eTale ke supAtra munirAja vagere mahApurUSoe utsargabhA tarapha jarUra dRDha AdarabhAva rAkhavA joie. kAraNake gItA gurUvage jaNAvelA je apavAda mA te te dravya, kSetra, kAla, bhAvane AdhIna che. eTale dravyathI-je sAdhu mAMdA hAya, kSetrathI je kSetramAM zuddhagocarI maLI zakatI naya, kAlathI unALA dukALa vagere prasaMga hoya, ane bhAvathI dAyaka (vaDu|rAvanAra)nA ochA bhAva vagere heAya. A kAraNeAe gItAnI AjJAnusAra apAda mAga kahyo che. Avu. gUDha rahasya gItA ja jANI zake. mATe ja je munie gItA che, tathA gItArtha'nI nizrAe rahenArA che, te tene ja pavitra Agame!mAM ArAka kahyA che. te sivAyanA agItA marajI mujaba svacchaMde vanArA jIvA ArAdhaka koTImAM dAkhala thaI zake ja nahi. prazna--gurU tarIke mAnIne apAtrane dAna devAmAM lAbha kharA ke nahi? uttara--je zrAvaka apAtra--(lAyakAta vinAnAne) gurU buddhithI dAna Ape, te ekAMta pApane bAMdhanArA thAya che. kAraNa ke teNe apAtrane tevI rIte ApeluM te dAna tenA apAtrapaNAne poSe che ane tethI te (denAra) zrAvakane lagArapaNa nirAne lAbha maLatA nathI. mATe zrAvake gurUmuddhithI supAtra dAna detI vakhate pAtra-apAtrane jarUra vicAra karavA joie. bAkI anukaMpAdAnamAM AvA vicAra karavA jarUrI nathI. prazna--supAtra ane kupAtra kAne kahIe? uttara--uttama darzana, jJAna, cAritra, tapa, kSamA vagere guNAne dhAraNa kare te supAtra kahevAya. AvA uttama guNAnA nidhAna mahAtmAe ja kharI rIte saMsAra samudrane tarelA athavA taravA mATe prayatna karanArA kahI zakAya. ane teeja pApathI bacIne khIjA bhavya jIvAne pApathI bacAve che. pApa zabdanA artha karatAM kahyuM che ke-- pAkAreNocyate pApaM, trakArastrANavAcaka : // akSaradvayasaMyeAge, pAtramAhurmanISiNa : A uparathI spaSTa samajAya che ke mekSamArge cAlanArA // 1 // mahAtmAe supAtra kahevAya. A pramANe dAyaka vagerenI khInA dhyAnamAM rAkhIne bhavya chAe munivarane nirdeza dAna ne mAnavabhava sala karavA. A saMbaMdhi vizeSa mInA avasare jaNAvIza. A durlabhapacakanuM svarUpa potAnA jIvanamAM utArI mutisukha pAme e ja hArdika bhAvanA. (sa'pU.) A rIte bhavya jIve| tI sevA-dAnAdi dhama sAdhIne Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka prAcIna patra sagrAhaka-munirAja zrI krAMtisAgarajI be mahinA pahelAM 'tArAta beAlanI ciThThI' zIka nIce eka daMtakathAnA vana jevA patra ame pragaTa karyA che. e patranA jevA A bIjo patra amane manyeA che te ahIM ame ApIe chIe. AvA patrA zA mATe lakhAtA haze? atre e noMdhavu' joIe ke A patramAMnI hakIkata tArAta kheAlanI ciThThImAMnI hakIkatA jeTalI nirAdhAra nathI lAgatI. d'al. // atha zrI jainakI dezakI nakala likhyate|| svasti zrI pAMNIpa thathakI bhAi ratanasena likhata tatrazrI hAjarAbAda bhasthAne padamasena ogya atra prema huM tamArA sadA bhalA cAhI je. aparaMca hamArI bhAvaLa arU bIbI samasata siMdha nikAla kara ANu hama sakhe saMvat 1819 ke kAtImAsa cale the. gAmaTa sAMmakI jAtrA gaye che. Aga pINu dUra gaye the sA saba kigata likhI che. isI jAtra varasa dAya puNAai saba kara Ae se| saba joya meM kAgada lIkhyA hai, tuma vAMcana. pAnIpathathakI 2000 hajAra doya hai. parabata upara nirAdhAra khaDA huM. jogya hai. gAmaDha sAMmajIkI pratimAM cauDI hAtha 18, uMcI hAtha copanakI pagaaMguThe nakha upara nAlera 13 tera samAvata hai. enI hama batrA kInI. uhAMse hama Ayu caze. tihAM aurga nAmA nagara hai. tihAM talAva eka keza 12 kau geradAva hai. usa talAva ke khIca kAsa 1 ekakA bhaDala hai. usa baMDala me caityAlA cyAra hai- cau mukha hai. pratamA eka dehaDAme zrI ajitanAthajikI hai / cauDI hAtha 4 uMcI hAtha bAre (12) kI hai, kriTakI hai. dusarI pratamA nava AdanAthakI hai, cauDI hAtha 15, uMcI hAtha spAra caMdaNukI hai. dusarI pratimA dehaDAme bahota hai. hama nAva caDha karI gae the. sA daza NukI prApta bhaI. hAse hama ANu cale, tihAM tilakapura nagara haiM. hA khatama jaina kA dehaDA 25 pacIsa hai. tisa dehaDAme pratimA eka koTIkI hai, hAtha 9 uMcI hai. hAtha / / sADhAtIna cauDI hai. bahuta maneAna hai. dusarI pratimA hAr huM. "hAsai hama ANu le. kAsa 100 para gae. tihAM tilagATIkA mUla hai. tihAM nivasUpura paTTaNu hai. se samudrakI kanArI hai. tiAM elacIkA vana hai. kAlI mIrAcAMkA velA hai. baDe jogya hai, tisa dehaDAmai pratimA bahota hai, cauthAkAla sAmana hai. ArAdhavA jogya hai. uddhAM hama darazana karI Age caDhe. seA karaNATaka leAka jaina vinA dusarI khAta mAnata nahi. rAjA prajA satra jainI hai. karaNATaka desarvisa karATaka sehera hai. seA sehara vece 1 hajAra caiAlaya che. sakha dehaDAkI pratisA huma gINukara lIkhI hai. pratamAM 15000 panare hajAra hai. dusarI pratimA 51 ekAvana Itare hai. tiSNurA vicAra zikhe hai-- Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [28] zrI jana satya prakAza pratamAeka lasaNIonI AMgala 108 eka se ATha kI hai, pratimAM 11 IgyAre mAtAkI hai. AMgala ATha ATha kI hai. pratimAM 1 eka gameda kI hai. pratimA sAta puSparAjakI hai se AMgala nA deDha kI hai. pratimAM 14 sAce ratana kI hai AMgala tIna kI che. pratimA 10 hirA kI hai. IsI pratmA bhArI manogya ekAvana hai. valI dusarI baheta hai. IsA darasaNa kayA thA. puna parabhavase ti mekha heya. karaNuTake rAjA ke darabAra mAMhe 108 ekase ATha thAMbhA hai. devala hai. arU thAMbhA tAMbAkA che. parela che. usa dehaDA mAMhe pratimAM atIta anAgo vartamAna cauvIsIkI che. pratmA 72 bahutara saba phiTikIkI haiH ghelI. nIlI, rAtI, syAma, pilI, Apa Apa ke varaNukI hai. dusarI pratamAM sarba 3000 to hajAra che. derA bahotara uMcA hai. Isa vIsa maMDape kara sahita che. rAjA haMmeza sevA karata hai. rAjA bahAta guNI hai. usa nagarake vanamAM eka derA hai. usakA pINI darasada pAme. uhAM Age eka vana hai. uhAM deharA hai. usake piNa darasaNa pAke. phera uhAM Age eka vana hai. uhAM rikhabha muni hai. neuM vaSakI umara bhai che. eka mahinA pache AhAra karata hai. paMcadharatI marajAda kara AhAra leta hai. pAsuka AhAra lekara banaA jata hai. tihAM hama darasaNukuM chava hAtha para dhake gae se darasaNa prApatabhai, tihAthI pache Ae. agu ca. 350 sADhA tIna kosa para gaye. jihAM jenabadri mUlabadri deya nagara hai. uhAM jainakA vaDA udyota che. jenabadrika viSe bahuta dehaDA che. tilakA pINa darasaNa pAye. jainabadrikA darabAra mAMhe deya bhaMDAra hai tiDAM sAstra tADa patra upara lakhyA hai. "jayadhavala" grantha hajAra 80000 cAlisa hajAra he mahAdhavala prantha" 70000 sItara hajAra hai. " atadhavala grantha" 280000 hajAra isA sUtra vAcaNuM samartha nahi hai. sAstrakA darasaNa heta hai. tihAM prabhAcaMda muni hai se dina 15 panare AhAra leta hai. AhAra ke arthe nagarameM AvI che. jogavAI vaNa tau AhAra lata hai, nahi tau phera vanameM jAta hai. hama usakA pINuM darasana pAe. isI mahAvideha samAna hai. IsI jainakA rAjA prakA saba loka karaNATaka dasakA che. jenabadri mUlabadri ke viSe janakI bahota udyota hai, cauthA ArA samAna hai. IsI hama jAtrA kinI. pache hama nava caDhakara phirate gharA Ae, hamArI bIbI ra bhAvanA putra kuTuMba saba saMdha 36 0000 hAjakha jAtrA kara Ae. saMvata 1819 kAtimAsa cale the se saMvata 1821 ke AsAta mAsa meM gharAM Ae. Iha tuma vAMcI anatame je. ghara sabahi6 jinAya nama kahi. saMvata 1859 rA zrAvaNa suda 15. ItizrI janakI nakala saMpUrNama noMdha A patranI prAcIna nakala mArI pAse eka guTakAmAM lakhelI che. te guTakAne lakhyA samaya 100 varasa uparane lIpI uparathI mAluma paDe che. A patranI hakIkata digaMbare sabaMdhI jaNAya che kAraNa ke gomaTasvAmInI vAtrAne A patramAM ullekha che ane dhavala grantha ane mahAdhavala atadhavala granya paNa digabarI bhAIonA che. A patramane keTaloka bhAga tArAtaMbola nagaranI ciThThIne maLatuM Ave che. AnI satyAsatya hakIkata vAMcaka ja vicArI jo. Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svastika ane naMdyAvarta [svastikane lagatA aitihAsika ullekhAnA sagraha] lekhaka : zrIcuta nAthAlAla chaganalAla zAhu svatika ane naMdyAvata jevAM AryoMna pavitra ane mAMgalika cihna mATe hiMda ane yureApamAM dhaNA pramANamAM zodhakheALa thavA pAmela che. AvAM cihnonI upayoga prathama jatAmAM itihAsakALa pahelAMthI thaela maLI Ave che. A tIthakara supArzvanAthanA lAMchananuM A prathama cihna bRhatkalpa, pravacanasArAhAra, kalpacUrNi, temaja ullekhe| maLI Ave che. zrI supArzvanAtha pramANe aMgrejImAM ullekha thayela che cihnanI zarUAta kayAre thai tenI zodha karatAM jainasAhityamAM varNavyA pramANe jaina gaNAya che, temaja jainasAhitya sthAnoMga, suyaDAMga sUtra vageremAM e sakhadhInA ane temanA lAMchana svastika saMbadhI A Wan Suparsva was the son of Pratistha by Prithvi born at Benares, of the same line as the preciding and of golden colenr. His cognizance is the figure called Swastika in Sanskrit and Satys in Gujarati, His Devi was Salute, and he liv 2000,000 years, his nirvana on Samet Sikhor being dated 9000 krors of Sagaras after the preceding. 1 anuvAda-supArzva pratiSTha ane pRInA putra hatA, teo banArasamAM janmyA hatA, temanuM kuLa temanI pUrvanA (tIrthaMkara) jevuM hatuM ane temene vadhu sutraNa jeA hateA. temanuM lAMchana jete saMskRtamAM strakSiTM aMte gujarAtImAM sAthiyA kahe che te che. temanI (adhiSThAyaka) devI zAMtA che. tee 2000000 jIgyA hatA. temanuM nirmANu sammetazikhara upara pUrvanA tIrthaMkara pachI 9000 kroDa sAgaropama pachI thayuM. mathurA (kaMkAlITIlA)nA khAdakAmamAMthI jaitAnA prAcIta stUpe tema ja zilpakAmanA je avazeSo maLavA pAmyA che temAM keTalAka itihAsakALa pahelAMnA ane keTalAka te pachInA samayanA che. temAM mAMgalika cihnomAM svastikA kAtarAela maLyA che.2 1 Indian Antiquary Vol. 2. PP. 135. (1873) 2 Epigraphica India, Vol, 2, P. 311. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3i0 ] zrI jana satya prakAza [varSa : A svastika ane dhAvarta mAMgalika cihana levA saMbaMdhI kalikAlasarvajJa zrI hemacandrAcArya A pramANe ullekha kare che. 1 moizva pravAsa dauddha saritA: rAja makaraH zrIvatsaH khaDgI sahiSaH zukarastathA // zyeno babai mRgacchAgau naMdhAvatrtA ghaTo'pi ca / kumo nIlotpalaM zaMkhaH phaNI siMho'rhatAM dhvajAH // hemacandraH / sindhanadInI khINamAMnA mehana je kArenI zodhakhoLamAMthI keTalIeka jAtanA sIlo maLavA pAmyA che, jeno samaya zedha khoLa khAtAnA purAtatvanA vidvAnoe 5000 vane nakkI karela che. AmAM svastika paNa maLI Avela che. A maLI Avela svastike be prakAranA che je sara jona mArzalasAheba taraphathI bahAra pADela volyuma 2 pRSTha 426mAM naMbara 500 thI 515 sudhI batAvelA che. A be jAtanA svastika paikI sIdhe svastika adyApi parvata jenee svIkArela che ane enAthI udhe svastika AjIvikoe (digaMbara jainoe) grahaNa karela che. AvA svastike e dhArmika cihananI nIzAnI che jene jainoe sihanI AkRti tarIke upayoga karela che.1 "The Swastika is called by the Jaius Sathia, who give it the first place among the eight chief auspicious marks of their faith. It would be well to repeat here, in view of what follows, the Jain version of this symbol as given by Pandit Bhagwanlal Indraji (The Hathigumpha inscriptions, Udayagiri Caves, P. 7), who was told by a learned Yati that the Jain believe it to be the figure of Siddha. They believe that, according to a man's karma, he is subject to one of the following four conditions in the next life-he either becomes a god or Deva, or goes to hell (naraka) or is born again as a man or in born as a lower animal. But a Siddba in his dext life attains to Nirvana and is therefore beyond the pale of these four conditions. The Swastika represents such a Siddha in following way. The point or Bindu in the centre from which the four paths branch out is Jiva or life, and the for paths symbolize the four conditions of life. But as a Siddha is free from all these, the end of each line is turned to show that the four states are closed for him." 1 Mohen-jo-daro and the Indus Civilization, Vol. 2, by Jain EducaSiinte olipa Marshall. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ++] svastika ane nacAvata (1) The Buddhist doctrins mostly resemble those of the Jains, it is just possible that the former might have held the Swastika in the same light as the latter. In the Nasik inseriptions No. 10 of Ushavadata, the symbol is placed im uediately after the word of 'Siddham' a juxtaposition which corroborates the above Jain interpretation. We find the Svastika either at beginning or end or at both ends of an inscription and it might mean Svasti or Siddham." anuvAda--svastikane jainA sAthiyA kahe che ane tene A mukhya magaLAmAM prathama sthAna Ape che, paMDita bhagavAnalAla IMdrajIe A cihnanI je samajutI ApI che te A sthaLe ApavI yogya che. ( jIe hAthIcuddA zilAlekha, udayagirinI guDhDhA pAnu` cha ) paMDita bhagavAnalAla IMdrajIne eka vidvAna yatie kahyuM hatuM ke jatA ene ( sAthiyAne ) siddhanA nizAna tarIke mAne che. teo mAne che ke manuSyanA potAnA karmInusAra tene bIjA janmamAM A cAra gatimAMnI eka gati maLe che-kAMtA e deva thAya che, kAMtA narakamAM jAya che, kAMtA karIne manuSya thAya che athavA kAMtA halakA prANI-pazu tarIke janme che, paraMtu siddha to peAtAnI bIjI jiMdagImAM nirvANune meLave che ane tethI A cAra gatinI upAdhithI para haiAya che. sAthiyA AvA prakAranA siddhane A pramANe batAve che-(sAthiyAnA) madhyamAMnA je biMduthI cAra mArgI nIkaLe che te biMdune jIva samajavuM ane cAra mArgone saMsAranI cAra gati samajavI. paNa siddha A badhAthI mukata, DAvAnA kAraNe (sAthiyAnI) dareka pakitanA cheDA vALI devAmAM Ave che, ane te e khAtAve che ke A cAra gati tenA mATe (siddhanA mATe) baMdha che. bauddha siddhAMtAmAMnA dhaNA kharA jaina siddhAMtAnA jevA dekhAya che ane tethI e bilakula saMbhavita jaNAya ke bauddhaue svastikane janAnI jema ja apanAvyA DhAya. uzAvadAtanA nAsikamAMnA naMbara 10nA zilAlekhamAM e (svastikanuM) cihna siddha zabdanI pAse ja mUkavAmAM AvyuM che, ke je janAnI upara mujabanI (svastikasaMbadhI) samajutInuM barAbara samana kare che. svastika keTalAka zilAlekhanA prAraMbhamAM, keTalAka zilAlekhanA aMtamAM ane keTalAkanA banne cheDe maLe che enA artha svasti ke siddha evA hAi zake. svastika AkAranA zAstramAM ullekha-- tathi--vasti--anya. | mA jye. thA. 4 TA. 2 3. (jina) kalpasya svastika - tasyaiva dhAraNe puvettirakaraNe, hastAbhyAM gRhItvA dve api bAhuzIrSe yAvatprApyete tathathA dakSiNena hastena vAmaM bAhuzIrSa, vAmena dakSiNameSa dvayorapi kalAcikayohRdaye yo vimyAsavizeSa: sa svastikAkAra iti kRtvA svastika ityucyate / ( . 3 u. / ) 1 Indian Antiquary Vol. XXVII, P. 196. Jain Education Inter eati abhidhAna rAjendra bhAga 9 pU%0e 33Xsonal Use Only Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 322 ] zrI jana satya prakAza [varSa : sAlI ja na na ityevaM rUpe vinyAsa-vizeSe, prava 26 dvaar| mahAgrahe, kalpa. 1 adhi. 6 kAga ! hu. i. (su) 1 sidhu pradezamAM Avela mohana je DAre nAmanuM purAtana nagara Isa. 1914nI sAla pachI sarakArI zodhakhoLa khAtAe zeAdhI kADhela che. ahIMnA khedakAmamAMthI keTalAeka svastiko' takhatIomAM ketarAela maLI AvyA che. je itihAsakALa pahelAMnA eTale AjathI pAMca hajAra varSo paranA che tema batAvela che. misara ane ijIpanA pradezamAM IslAma dharmanA pracAra pahelAM tyAM AryonuM nivAsa sthAna hovAnuM siddha thAya che. I.sa. pUrvenA samaya pahelAM tyAMnA rAjyakartI rAjA seTInA samayamAM mUrtipUjA hatI tema mAMgalikamAM siddhanI AkRtimAM svastika vaparAta. (IjIptanA pIrAmIDa ) grika dezanI rAjyadhAnI ethensa nAmanA zaheramAM purAtana samayanI eka sAdhunI samAdhi (stUpa) Avela che tenA paranA zilAlekhamAM A sAdhue "saMleSaNa karI pitAnA dehane choDe hatuM tenI A samAdhi bAMdhavAmAM Avela che ema lakhyuM che. saMleSaNA' e zabda jainene che te parathI siddha thAya che ke tyAM koI jaina zramaNa upadeza mATe gaela he joIe. A samAdhi para svastika kotarAela che. De. revaDanA (tIrtha, bauddho ke tIrtha aura jene ke jimnAsorITa lekha parathI) ITalI, grIsa, irAna ane turkastAnanA sikkA iTAlI dezamAM Avela pampImAMthI tyAMnA zekheLa khAtAne eka svastika maLI Avela che tema cIsa ane parasiyA (irAna) temaja esirIyA deza (turkastAna)mAMthI keTalAka zikAo "svastikanI chApanA maLI Avela che je I.sa. pUrvenA samaya pahelAMnA che. The Swastic is found at Pompi and in the treece 'key' pattern. It is also found on Persian and Asirian coins and in the Catacombs at Rome. Indian Antiquary Vol. XV. 1911. kaliMga deza jene hAlamAM orissAne prardaza gaNavAmAM Ave che tyAMnI hAthIguphAne zilAlekha I. sa. pUrveno che jene temAM zilAlekhanI zarUAtamAM svastika katarAela che. Arc'eological Survey of India Annual Report 1925-26 Plat 45 No. 25, yamunA nadInA kinArA para purAtana samayanuM mathurAnagara (kaMkAliTIlA) Avela hatuM jenuM khedakAma che. kUharare sana. 1870mAM sarakArI khAtA taraphathI karAyela che temAM prAcIna samayanA jaina stUpe temaja zilpakAmanA keTalAeka ramaNIya avazeSo maLI Avela che AmAMnA stUpo para aSTamAMgalikanAM jananAM pavitra cihane kotarAela che temAM svastika" citna katarAela cheeivate & Personal Use Only Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 5] svastika ane navAgata [ ra0 ] Vincent Smithi-A Jain Stupa and Other Antiqueties of Muthura. takSazilAnA sikkA rAvalapIMDI jIllAmAM prAcIna samayanuM takSazilA nagara Avela che tene keTalAeka sAhityamAM gijanI zahera tarIke upayoga karavAmAM Avela che. A takSAzilA nagaranuM khedhakAma keTalA eka varSothI sarakArI khAtAthI thaI rahyuM temAM keTalA eka junA zikkAo maLavA pAmyA che. temAM svastika chApanA maLI AvyA che. A zikakAo I. pUrvenA che. kailAsa parvatanI AsapAsanA vibhAgamAM nhAnA tema maheTA parvate Avela che temAMnI keTalIka khaDaka para purAtana kALanA svastika kotarI kADhela maLI Ave che. svastika citene tyAMnA vatanI mAMgalika cihana tarIke purAtana samayathI upayogamAM letA Avela che. svastika cihana jananA sAtamA tIrthakara supArzvanAthanuM lAMchana che. asalanA vakhatathI hiMdustAnamAM ane cInamAMnA dhArmika tApamAM guhya cihana hatuM te parathI sevAsA yuropanA dezamAM chaThThA saikAmAM dAkhala thayuM. ( Asiatic Research Vol. 9 P. 306.). zodhakhoLanA pariNAme atyAra sudhInA samayamAM A svastika cihana mATe sArI zodha thavA pAmela che. tevI ja rIte purAtana citna "navAvarta" mATe bhaviSyamAM maLI Ave te jaina sthApatyanA itihAsamAM umere thavA pAme. hiMdu sAhityamAM "svastika" temaja "navAvarta"nA mATe ullekha thaela maLI AvatuM nathI. Ara was the son of Sudarsana by Devi; his mark is the figure called Nandyavarta; he was of the same race and complexion and born at same place(Hastinapur) as the preceding; his Sasana Devi was Dharini; his stature was thirty poles, his life lasted 84000 years and his Nirvan was 1000 krors of years before the next Jina. inDIyana enTIkyurI . 2 1877 pR. 178 aDhAramA tIrthakara zrI aranAtha bhagavAnanuM lAMchana navAvartanuM hatuM. vastikanI jema naMdyAvarta saMbaMdhI vizeSa zedhakhoLa karavAnI jarUra che. ApaNu vidvAno AvA zodhabaLanA viSaya tarapha jarUra prayatnazIla thaze evI AzA rAkhavI asthAne nathI. 1 Indian Antiquary Vol. 15 1911 A guide to Teksila by Sir John Marshall, Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMbhAtamAM bhayarApADAmAM pratiSThA gujarAtanA itihAsamAM khaMbhAtanagaranuM nAma ghaNuM prAcIna gaNAya che. bhAratavarSanA atyAre bhAMgI paDelA prAcIna vahANavaTAnA vyApAramAM khaMbhAtanagara khUba jAhojalAla gaNAtuM. akIka ane sphaTika jevA kiMmatI pASANe mATe deza-videzamAM khaMbhAtanuM nAma paMkAtuM hatuM ane te kALane khaMbhAtane vepAra deza-paradezanA zAha-sodAgaro sAthe cAlatuM hatuM. jene mATe paNa khaMbhAta eTaluM ja gauravabharyuM sthAna bhegavatuM hatuM ane kaMIka aMze atyAre paNa bhegave che. bIje na maLI zake evAM jaina hastalikhita pustake haju paNa tyAMnA jJAnabhaMDAramAM maLI zake che. ane tyAMnA sATha uparAMtanA jinamaMdiro ane amadAvAdanI jema jainapurInuM upanAma ApavA lalacAve che. khaMbhAtanI prAcInatAnA pramANe ke avazeSo moTe bhAge A jJAnabhaMDAramAM ke A jinamaMdiramAM maLI zake che. thoDA divasa pahelAM khaMbhAtanA bhoMyarApADA nAmanA eka vibhAgamAM eka jIrNoddhAra karAyela jinamaMdiranI pratiSThA karavAmAM AvI. A jinamaMdira zrI caMdraprabhu bhagavAnanA maMdira tarIke oLakhAya che. A pratiSThA utsava tyAMnA osavALa zrI saMgha taraphathI ujavavAmAM AvyuM hatuM, ane zeThazrI bhegIlAla maganalAle rUA. 1001 belI mULanAyaka bhagavAna zrI caMdraprabhunI sphaTikanI mUrtinI pratiSThAno lAbha lIdho hato. A prasaMge pU. AcAryazrI vijayaamRtasUrijI mahArAja Adi khaMbhAtamAM vidyamAna hovAthI temanAM preraNA ane sadupadeze lokone khUba utsAhita karyA hatA A pratiSThAmAM zrI caMdraprabhasvAmInuM je biMba mUlanAyaka tarIke pratiSThita karavAmAM AvyuM hatuM temAM aneka prakAranI vizeSatAo hovAnA kAraNe ahIM e ullekha karyo che. e vizeSatAo A che- (1) A mUrti svaccha sphaTika ratnanI hevA sAthe lagabhaga sADAcha iMca UMcI temaja pramANasara che. (2) A mUrti lagabhaga pAMca varSanI junI che. (3) AnI prathama pratiSThA AcArya zrI samasuMdarasUrijInA hAthe thaI hatI. (4) A pharI pratiSThA thaI te pahelAM A mati lagabhaga 18 iMca Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 5] yApADAmAM pratiSThA [ 5] = = U cA pittalamaya parikaramAM birAjamAna karavAmAM AvatI hatI ane te cala pratimA tarIke pUjAtI hatI. (5) sphaTikamaya mUrti upara zilAlekha ketara azakaya hovAthI tene badho ItihAsa bhaviSyanI prajA mATe jaLavAI rahe te zubha AzayathI e mUtine lagatI badhI vigata e pittalamaya parikaranI pAchaLa lekha rUpe lakhavAmAM Avela che. (A vizeSatA kharekhara advitIya che.) A sphaTikamaya mUtine lagatA lekha pittalamaya parikara upara akSarazaH A pramANe che- ___saMvat 1496 varSe jyeSTha zudi 10 budhe zrIpattananagaravAstavya zrI zrImAlajJAtIya vya. karmasiMha bhAryA goI suta vya. mAlade bhAryA kAmalade suta vya. govindena bhAryA gaMgAde suta haricanda devacanda bhrAtRja udayarAja bhrAtR. vya. kelhA hIrA vorA pAtA bhrAtRja bholA dattA mAMDaNa mANika vijA gajAdi sukuTumbayutena svazreyase zrIcandraprabhasvAmisphaTikaratnabimba pittalAparikaravirAjitaM kAritaM / pratiSThitaM ca zrI tapAgacchanAyaka zrIdevasundarasaripaddeza yugapravara zrIsomasundarasUribhiH / zrIH / A Akho lekha paDimAtrAmAM lakhAyela che ane pAMca varSane gALe vityA chatAM tene eka paNa akSara khaMDita thayo nathI. A lekhane sAra e che ke pATaNanA rahevAsI ane zrImAla jAtinA zeTha kamasiMhanA putra zeTha mAladenA putra zeTha goviMde potAnA kuTuMbaparivAra sAthe saMvat 1496nA jeTha sudi 10 ne budhavAre zrI caMdraprabhasvAmInuM sphaTikaratnanuM biMba pittalamaya parikaramAM birAjamAna karyuM, ane tenI pratiSThA zrIdevasuMdarasUrijInA paTTadhara zrI somasuMdarasUrijIe karI. jinabiMba sphaTikanuM hoya ane tene dhAtumaya parikaramAM birAjamAna karIne tene saMpUrNa ItihAsa e parikaramAM surakSita karyo hoya evo kadAca A pahelA ja dAkhala haze. A lekhamAMnA uttarastrApura vinita nita zabdo uparathI evuM paNa anumAna kADhI zakAya ke e sphaTikamaya zrI caMdraprabhasvAmInuM biMba 1496nI sAlathI paNa purAtana hoya ane koI paNa jAtanA parikara vagaranuM hoya, ane te surakSita rahe e AzayathI tene e pittalamaya parikaramAM padharAvavAmAM AvyuM hoya. A mUti aMgenI A vizeSatA jevI ja bIjI paNa eka vizeSatA maLI AvI che je ahIM beMdhavI jarUrI che. pittalamaya parikaramAM birAjamAna karelI A pratimA, A derAsarane Jain Education dvAra karyA pahelAM, je gAdI upara birAjamAna hatI te gAdI jyAre Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [31] zrI jina satya prakAza jIrNoddhAranA kAma aMge ukhADavAmAM AvI tyAre tenI nIcethI eka tAMbAnuM lagabhaga cha-sAta corasa iMcanuM pataruM nIkaLyuM hatuM. A patarA upara keTalAka maMtrAkSaro temaja ghaMTAkarNa maMtra vagere lakhela hatuM. zrI semasuMdarasUrijI mahArAjane samaya temaja tenI AsapAsane caudamI paMdaramI zatAbdIne samaya maMtravidyAnA madhyAhana samaya je hate. eTale saMbhava che ke zrI saMghanA kalyANa vagerenA nimitte maMtrAkSarothI bhareluM A yaMtra caMdraprabhasvAmInA biMbanI gAdI nIce mUkavAmAM AvyuM hoya. A navI pratiSThA vakhate e yaMtra pAchuM prabhujInI gAdInI nIce mUkavAmAM AvyuM che. A pramANe e yaMtra gAdInI nIce mUkavA pahelAM tenI chabI laI levAmAM AvI che te sAruM thayuM che. AnI chabInI eka nakala pU. AcAryazrI vijayaamRtasUrijI mahArAja pAse meM joI hatI. eka sphaTikamaya jinabiMbanA ItihAsa pittalamaya parikaramAM sacavAyAnI bInA jema navI che tema gAdI nIcethI yaMtra nIkaLyAnI bInA paNa navI jaNAya che. A rIte A jinabiMbamAM aneka vizeSatAo rahelI che? A navI pratiSThA saMvata 15nA mAgasara sudI dazama ne zanivAra tArikha 2-12-1938nA divase prAtaHkALamAM dasa ne sattara mInITe karavAmAM AvI hatI. A navI pratiSThAne lagate zilAlekha jyAre A derAsaramAM lagADavAmAM Ave tyAre te ja zilAlekhamAM egya sthaLe, mULanAyaka zrI caMdraprabha svAmInA sphaTikamaya biMba aMgenI je kaMI hakIkata pittalamaya parikara upara lakhavAmAM AvI hatI te akSarazaH mUkavAmAM Ave evI meM pU. AcAryazrI vijayaamRtasUrijIne vinaMtI karI hatI, je temane pasaMda paDI hatI. temaja tyAMnA jenabhAIone paNa A mATe bhArapUrvaka kahyuM hatuM. kAraNa ke have e pittamaya parikara e sphaTikamaya biMbathI chuTuM paDI gayuM che eTale kALAMtare e kyAM jAya e keNa kahI zake? ane kevaLa ApaNI bekALajInA pariNAme A pratimAne Avo suMdara ItihAsa aMdhArAmAM dhakelAI jAya e paNa keNa icache? ItihAsanA rakSaNa tarapha udAsIna rahIne ApaNe ghaNuM nukasAna uThAvyuM che. have e udAsInatA tajIne bhaviSyamAM ApaNe ItihAsa bane teTalo satya ane nirbheLa jaLavAI rahe e mATe ApaNe dareka prayatna karavo joIe. mane AzA che ke khaMbhAtanA jainabhAIoe jarUra A sUcanAne amala karyo haze athavA tatkALa karaze! 12-12-38 www.jainelibrary.or Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAMka saMbaMdhI abhiprAya paramapUjya AcArya mahArAjazrI vijayavallabhasUrijI mahArAjanA ziSya pUjya paMnyAsajI mahArAja zrI samudravijayajInA patramAMthI "A varSane zrI paryuSaNa parvane vizeSAMka maLe. "bAhyAbhyatara kalevara cittAkarSaka che. lekho paNa suMdara-mananIya che. khAsa karI zramaNa bhagavAna zrI mahAvIradevane pheTe ghaNuM ja suMdara, manahara AtmAne zAMti arpaNa karavAvAle hovAthI vizeSAMkanI kiMmata phakata pheTAmAM ja vasula thaI jAya che. "A bAbatamAM Apane prayatna prazaMsanIya gaNAya." sa mA cA 2 pratiSThA--A mahinAmAM mAgasara suda dasamanA divase A pramANe pratiSThAo thai (1) amedapuramAM pU. AcArya zrI. vijaya zAMtisUrijI tathA pU. A. zrI. vijayalalitasUrijInA hathe. (2) khaMbhAtamAM AlipADAmAM zrI. supArzvanAtha bhagavAnanI tathA bhecarApADAmAM zrI. caMdraprabha svAmInA raphaTikamayabiMbanI pU. A. zrI. vijayaamRtasUrijInA hAthe. (3) sADhaurA (paMjAba)mAM pU. AcArya zrI. vijayavallabhasUrijInA hAthe. dIkSA-durgApura (kaccha)nA rahIza bhAIzrI bhavAnajI TokarIe naDiyAdamAM mAgasara sudI sAtamanA divase pU. AcArya bI. zAMtimunijI pAse dIkSA lIdhI. dIkSitanuM nAma bhAnumuni rAkhI temane pU.paM. prI. kIrtimunijInA ziSya banAvyA. paMnyAsa-pumu. puNyavijayajIne vaDhavANamAM mAgasara suda 5 paMnyAsapada apAyuM. dhamaravIkAra-mI. eTakIna zeDa nAma aMgreja gRhastha laMDanamAM janadharma svIkAryo. rajApAlA rAjya mahAvIra jayaMtInI rajA maMjura karI. jayaMtI-amadAvAdamAM 19-20 navembare muMbaI sarakAranA nANuM pradhAna nA. laThenA pramukhapade kalikAlasarvajJa AcArya zrI. hemacaMdrAcAryanI jayaMtI ujavAI. apIla-sarAjAtinA uddhAranA kAryamAM madada karavA mATe tyAMnI kamITIe apIla bahAra khaDI che. svI kA 2 1 anupama nitya bhAvanA-prakAzaka kezavalAla karazanadAsa gepIpuza meTI paLa surata. bheTa 2. zrI. mahAvIra stavanamALA-kartA-munirAja zrI suzIlavijayajI prAptisthAna upara mujaba. bheTa 3. zrI. jinapratimA pUjanasvarUpa-rtA-paMnyAsa zrI prItivijayajI gaNi prakAzaka DAhyAbhAI mohanalAla pAMjarApoLa, amadAvAda. 4. zrI. sUrimaMga paTAlekhaviAdha-saMzAdhakapaMnyAsa zrI prItivijayajI gaNI, pra. upara mujaba 5 nUtana stavana sajajhAya saMgraha-kartA-AcArya zrI vijayalabdhisUrijI prakAza maMgulAla nemacaMda gAMdhI iDara. mUlya deDha Ane. 1 zrI jinastavanAdi saMgraha-kartA-AcArya zrI. vijayaamRtasUrijI tathA temanA ziSya munirAja zrI rAmavijayajI prakAza kapaDavaMja jena saMdha. prApti sthAna. mIThAbhAI kalyANajInI peDhI. kapaDavaMja. mUlya be AnA ain Education International Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. B. 8801 jaina sAhityanI AlamamAM bhAta pADatu e uttama prakAzana meLavavA Aje ja grAhaka ane zrI jaina satya prakAzana zrI paryuSaNa parva vizeSAMka 216 pAnAnA A daLadAra vizeSAMkamAM bhagavAna mahAvIrasvAmI pachInA eka hanara varSanA ItihAsa upara prakAza pADatA vidvattAbharyAM aneka lekhA, bhagavAna mahAvIrasvAmInuM kaLA ane zAstrIya dRSTie sarvAMgasuMdara trira'gI citra, aitihAsika vArtAe ane zilpa sthApatyanA lekhA tathA citrA ApavAmAM AvyAM che. A vizeSAMkanI sau kA mukata kuM. prazaMsA kare che. uMcA kAgaLA, suMdara chapAI, chatAM chUTaka mUlya (TapAla kharca sAthe) eka rUpi. be rUpiA bharIne zrI jaina satya prakAzanA grAhaka A vizeSAMDha cAlu aMka tarIke tathA e uparAMta bInna 10 cAlu amUlya taka ! ] [ Aje ja magAve atyAra sudhImAM bahAra paDelAM badhAMya citrAmAM sauthI caDhiyAtu kaLA ane zAstrIya dRSTie sarvAM gasuMdara bha. mahAvIrasvAmInuM triragI citra gujarAtanA prasiddha citrakAra zrI kanu desAI pAse taiyAra karAveluM A citra prabhunI pama zAMta-dhyAnastha mudrA ane parama vItarAga bhAvane sAkSAtkAra karAve che. A citra joyA pachI enI dareka jaina gharamAM / apAya che. nArane apUrvatA samajAyA A citra avazya joIe. vagara nahIM rahe.. 14" x 10"nI sAijhaM, jADA ArTa kArDa upara suMdara chapAI ane sAnerI bera sAthe mUlya-ATha AnA. TapAla tathA pekIga kharcanA e AnA vadhu. lakhA- zrI jainadhama satyaprakAzaka samiti jezi'gabhAinI vADI, ghIkAMTA, amadAvAda. ( gujarAta ) www.jhelibrary.org Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaprakAza karAvavA itl/Llli taMtrI cImanalAla gokaLadAsa zAha varSa 4: : kramAMka 42 : : aMka ? Jal kintomational E-PERvAra - - Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Namo tthu NaM bhagavao mahAvIrassa siri rAyanayaramajhe, saMmoliya savvasAhusaMmaiyaM / pattaM mAsiyameyaM, bhavvANaM maggayaM visayaM // 1 // zrI jaina satya prakAza (maNiya pA) vi-Saya-da--na 1 nA-tIrthodakAma : mu. ma. majuraviSaya : 337 2 prabhu mahAvIranuM tattvajJAna : A. bha. zrI. vijayalabdhisUrijIH 338 3 vairATa nagarIne prAcIna zilAlekha : mu. bha. zrI. nyAyavijayajI : 343 4 zvasaggahara stotra : zrIyuta sArAbhAI maNilAla navAba : 350 5 zrI namaskAra mahAmaMtra-mAhAbhya : zrIyuta suracaMda purUSottamadAsa badAmI : upara 6 vIra vikramasI : zrIyuta jathama vanariyA : 57 batrIsalakSaNo : 360 8 merUtradazI : mu. bha. zrI yazobhadravijayajI : 36 , 9 mAMsAhArane prazna : mu. bha. zrI dhuraMdharavijayajI : 369 samAcAra svIkAra 376nI sAme : N. sthAnika grAhakane amadAvAdanA-sthAnika-je grAhaka bhAIonuM lavAjama AvavuM bAkI che teo amAro mANasa Ave tyAre tene lavAjama ApIne AbhArI kare ! - pU. munirAjone vijJapti - have comAsuM pUruM thayuM che tethI vihAra daramyAna mAsika vakhatasara ane ThekANAsara pahoMcADI zakAya te mATe dareka aMgrejI mahinAnI teramI tArIkha pahelAM, vihArasthaLanI khabara amane maLatI rahe evI vyavasthA karavA sau pU. munirAjone vijJapti che. lavAjama sthAnika 1-8-0 bahAragAma 2-0-0 chUTaka aMka 0-3-0 mudraka : nattama haragovinda paMDayA, prakAzaka : cImanalAla gokaLadAsa zAha, mudraNasthAna : subhASa prInTarI salApasa kosa reDa amadAvAda, prakAzanasthAna : zrI jainadharma satyaprakAzaka samiti kAryAlaya, jesaMgabhAInI vADA ghIkAMTA, amadAvAda. Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina satya prakAza kramAMka 42 [mAsi pana [15 4: ma ] posInA-tIrthASTakam kartA-munirAja zrI bhatrakaravijayajI srigdharAvRttam posInAtIrtharAja janagadazamane vaidyarAjopamAnam , saMsArAndhau nimaja jananikarasamuddhAraNe rajubhUtam / kalyANAlIpraNAlIbharabharaNavidhau nIravAhaprakAram , ghande'haM pArzvanAthaM jinavarazazinaM jIvarAjIva suram // 1 // (2) cakSuzcakSuSyametanmadanavikRtizUnyaM praphullAbjazAMbham , vaktraM zazvatprasannaM prazamarasasudhAvArapArAyamANam / kau~ karNAndukIrNo zazirucirarucI bhAlacitraM suramyam , sarva rakSyAjanAnAM bhavadavazamakaM pArzvanAthasya tadvai // 2 // [ zArdUlavikriDitavRttam kailAsAcalazaityabhAvasadRzo durvarNavarNApamA, cazcaddagdhamayI kimabhrakamayI candropalazrImayI / dIpyaJcandramayI suhIrakamayI mUrtiH prabhAdhoraNI, posInAdhipate ramA pradizatu zrIpArzvanAthasya vaH // 3 // indrANIpatipUjitakamayamo vAmAGgajo'naMgajit , paryakAsanamaNDitAMgavibhavo devAdhidevaH khalu / dyovavyAptasamasta vizvamahimA zrIpArzvanAthaprabhuH, posInAdhipatiH prazastapadado jIyAjagatyAM jinaH // 4 // Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [38] zrI jaina satya prakAza (5) mUrtiH kAzavilAsa jitvaratarI saundaryamAlAsabhA, gaurANAM paramANupujjaghaTitA DiNDIrakambUpamA / projRmbhat sitapuNDarIkasarupA zrIpArzvanAthaprabhoH, posInAdhipatermanorathatatiM tanyAtsuramyAM nRNAm midhyAnaM duritAdribhedanabhidu dhyAnaM nidhAnaM zriyo, bhaktyA saMsmaraNaM janurmRtiharaM sampUjanaM zaMkaram / sarva pazca janepsitaM drutataraM kiM kiM na carkartti tat ? posInAdhipate trikAla suvidaH zrIpArzvanAthaprabhoH [ zikhariNIvRttam ] (7) camatkArazreNIprakaTanavidhAdhyakSa vibudham, jaratpAramparya zrutamiti mayA saMstutamidam / jinezaM pArzvazaM sakalajanatAbhISTadamimam, stuve'haM posInAdhipatimapavargatridivadam [ zArdUlavikrIDitavRttam ] bhogisphAraphaTacchaTAMkitazirA padmAvatImAlito bhaktatrANasamarthapArzvalalitaH kSINASTakarmA jinaH / gIrvANapramadApragIta suyazA nirvANasadmasthitaH, posInAdhipatistanotu kamalAM vaH pArzvanAthaprabhuH (9) joryacchRMgadRSannaraM hRdayahRnnirvarNya caityaM jarad, yasyoddhAramakArayatkaviraviH zrIlabdhisUriprabhuH / tacaityAdhipatiryathArthavaditA syAdvAdimauliprabhAk, posInAdhipatiH karotu kamalAM vaH pArzvanAthaprabhuH || prazastiH || (1) vyAkhyAturjagatIpratItayazasaH zrIlabdhisUriprabho - ranteSabhuSanAbhidhAnagaNinaH pannyAsapathAjuSaH / posInAdhipapArzvanAtharatinA bhadraMkareNANunA, ziSyeNAraci candrabhAskaraghaTa seyaM stutI rAjatAma [ 4 // 5 // // 6 // 116 11 11211 113 11 || 2. 11 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu mahAvIranuM tattvajJAna lekhaka-AcArya mahArAja zrI vijayalabdhasUrijI (gatAMkathI cAlu) jagatane amApa paritApa pamADanAra pApa tattvanA vIsamA bheda tarIke prabhue nIca kulane varNavyuM che. A kuLamAM pedA thavAthI jIvane aneka tarehanAM kaSTa anubhavavAM paDe che. A vAtanI sAbIti citra ane saMbhUtanA daSTAMtathI ApaNane sArI rIte maLe che. mahAna tyAgamAM jhulI rahelI evI A vyaktio para paNa, nIcA kuLamAM janma ApanAra nIca gotra nAmane pApano bheda, kevo tiraskAra utpanna karAve che, te vAtane A dRSTAMta Abehuba citAra Ape che. eTalA ja mATe A bhedanuM lakSaNa prabhusiddhAnta pramANe nIce mujaba karI zakAya nIcakulajanmanidAnaM tiraskArotpAdakaM karma nIcairgotram / nIca kuLamAM janmanA kAraNarUpa ane tiraskAra pedA karanAra karma nIca gotra tarIke kahevAya che. je tirarAva karma nitram ema kahIe te durbhAgya ayazakIrti AdimAM lakSaNa ativyApta thAya mATe nIrasTAnikAnama e vizeSaNa ApavAmAM AvyuM che, ane je kevala vizeSaNa ja mUkIe te gatyAdi karmamAM lakSaNa ativyApta thAya mATe vizeSaNa pada mUkayuM che. ekavIsamo bheda asAtA vedanIya che. duHkhavizeSopalabdhikAraNaM karma asAtAvedanIyam / duHkha vizeSanI prAptinuM kAraNa karma asAtA vedanIya kahevAya che. uparanA lakSaNamAM kevala Tu zabda na mUkatAM vizeSa zabdanI sAthe mUke che, teno hetu e che ke duHkha te durbhAgya, ayazakIrti nIrgotra Adi nAma karmo paNa Ape che. ethI te te pApa bhedamAM ativyApti na jAya mATe suviASa zabda mUkyuM che. AthI e artha nIkaLe che ke udara, zIrSa AdinA phUla, bhagaMdara kAsa, zvAsa, javarAdithI thatAM vizeSa duHkho levAM ke jethI asAtA vedanIyanuM lakSaNa bIjA pApa tattvamAM jaI na zake. bAvIzame bheda mithyAtva mohanIya che. je A bhedane nAza thAya te anaMtApudgala-parAvartanAtmaka saMsAra kapAI jAya. vadhAremAM vadhAre ardhapula parAvartana ja bAkI rahe. kahe zuM bAkI rahyuM ? anaMta saMsArane anna AvyuM, ane ananta mukitasukha nakaTa AvI vasyuM. saMsArarUpa anAdinA A majabUta mahAlayanI sthAyI sthiti mithyAtvarUpa staMbhanA AdhAre che. jo ke A saMsArarUpa prAsAda mithyAtva, avrata, kaSAya ane yoga e cAra staMbhothI sthira manAya che. | EA Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [340 ] zrI jaina satya prakAza [ varSa 4 e chatAM tene mukhya staMbha kahIe te paNa atizayokti nathI. kAraNa ke mithyAtvane staMbha tUTatAM Akho saMsAraprAsAda jamInadosta thaI jAya che. bAkInA traNa staMbhane sthira rahevAnI zakita mithyAtva ja arpaNa karatuM hatuM. AthI siddha thayuM ke pApanI samasta prakRtiomAM A mithyAtva prakRti ja jabarajasta pApa prakRti che ke je anaMtakALathI anaMtA saMsAramAM rakhaDAve che. prabhunA siddhAnta pramANe te mithyAtvanuM lakSaNa nIce mujaba bane che. tattvArthazraddhApratibandhakaM karma mithyAtvamohanIyam / vAstavika arthonI zraddhAne rokanAra karmane mithyAtva karma kahevAya che ane e bIjA tamAma pApa prakAranI jaDa che. sthAvara Adi daza pApa prakRtine meLavatAM pApanA batrIza bheda thAya, te sthAvara dazakanAM lakSaNo nIce mujaba samajavAM 1 prAtikUlye'pi sthAnAntaragamanAbhAvaprayojakaM karma sthAvaranAma / 2 sUkSmapRthivyAdikAyetpattinidAnaM karma sUkSmanAma / yathA sarvalokavartinAM nigodAdInAm / . 3 ekendriyAdInAM yathAsvaM zvAsocchrAsAdiparyAptyaparipUrNatAprayojaka karmAparyAptanAma / yathA labdhyaparyAptAnAm / 4 anantajIvAnAmekazarIravattvanidAnaM karma sAdhAraNanAmA / yathA jo ! 5 prayogazUnyakAle bhrajihvAdInAM kampanahetuH karma asthiranAma / 6 nAbhyadho'vayavAzubhatvaprayojakaM karmAzubhanAma / 7 cA mALa pAmuka karma sumanAma | 8 amanoharasvaravattAprayojakaM karma dussvaranAma / yathA kharoSTrAdInAm / 9 ucitavaktRtve'pyagrAhyatvAdiprayojakaM karma anAdeyanAma / 10 jJAnavijJAnAdiyutatve'pi yazaHkIrtyabhAvaprayojakaM kaayshHttinAmA. 1 pratikULa saMjogomAM paNa sthAnAMtara na karI zakavAmAM kAraNarUpa karma sthAvara kahevAya. pRthvI Adi pAMca ekendriyamAM A karma rahe che. 2 sUkSma pRthvI AdimAM utpattinuM nidAna karma sUkSma nAmakarma kahevAya che ane sarvalokavatti nigoda AdimAM te hoya che. ekindriyathI laIne paMcendriya paryantanA jIvanamAM pota potAnI paryAptine pUraNa na thavA denAra karma aparyApta nAmakarma che ane tenI hayAti labdhi aparyApta jIvomAM hoya che. 4 anaMta jIvonuM eka zarIra nirtaka karma sAdhAraNa kahevAya che ane te mULA, gAjara AdimAM hoya che. pa praga zUnya kAlamAM bhramara, jIbha vagerenA kampananuM kAraNa karma asthira nAmakarma che. pravihArInAM jawAtu: carma evuM je lakSaNa karIe te IrAdA Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu mahAvIranuM tatvajJAna [341 ] pUrvaka bhramara, jIbha vagerene halAvanAramAM lakSaNa cAlyuM jAya eTale prAtha4i e vizeSaNa ApyuM che. 6 nAbhithI a avayavanA azubha paNAnuM prAjaka karma azubha nAmakarma kahevAya che. 7 jIvane dekhavA mAtrathI bIjAne uga pedA karI ApanAra karma durbhAgya nAmakarma kahevAya. 8 kharAba svarane utpanna karanAra karmane durasvara nAmakarma kahevAya che. ane te gadheDAM, uMTa AdimAM hoya che. 9 vakatRtvAdi ucita guNe hovA chatAM agrAhya vacana banAvanAra karma anAdeya nAmakarma kahevAya che. 10 jJAna vijJAna Adie karI yukata hovA chatAM ayaza ApanArU kema ayazakIrti nAmakarma kahevAya che. A batrIza bhedomAM narakagati, narakAya, narakAnupUrti e traNa pApanA bheda meLavatAM pAMtrIza thAya che. nArakatvaparyAyapariNatiprayojakaM karma naragagati / nArakapaNurUpa paryAyanI pariNatine preranArUM karma narakagati kahevAya che. AyuHpUrNatAM yAvannarkasthitihetuH karma narakAyuH / AyuSya pUrNa na thAya tyAM sudhI narakanI sthitinA kAraNarUpa karma hoya te narakAyu kahevAya che. balAnnarakanayanAnuguNaM karma narakAnupUrvI / vakragatimAM rahelA jIvane balathI narakamAM pahoMcADavAne anukULa karma hoya te narakAnupUva kahevAya. anaMtAnubadhi kodha, mAna, mAyA, lobha e cAra prakRtio meLavatA egaNacAlIsa thAya jenuM svarUpa nIce pramANe che - 1 anantAnubandhinazcAnaMtasaMsAramUlanidAna mithyAtvahetukA anantabhavAnubandhasvabhAvaH AjanmabhAvino narakagatipradAyina : samyaktvaghAtinaH / parvabhUtaM prItyabhAvotpAdakaM krmaanntaanubndhikrodhH| 1 tAdRzaM namratAvirahaprayojakaM karma anntaanubndhimaanH| 3 IdRk saralatA'bhAvaprayojakaM karma anntaanubndhimaayaa| 4 IdRzaM dravyAdimUrchAhetuH karma anantAnubandhilobhaH / 1 anaMtA saMsAranA mULanuM kAraNa, mithyAtvathI utpanna thanArA, anaMta bhavana anubandhanA svabhAvavALA, yAjajIvanI sthitivALA, narakagatine denArA, samyakatvane rokanAra, anaMtAnubaMdhi kedha, mAna, mAyA, lobha kaSAyo kahevAya che. uparyukata prakAre Jain Education prItinA abhAvane utpanna karanAra karma anaMtAnubandhi krodha che. Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ sv2 ] zrI jaina satya prakAza [varSa : ra te rIte namatAnA virahane preranAra karma anaMtAnubadhi mAna che. ke te rIte saralatAnA abhAvanuM kAraNa karma anaMtAnuba%i bhAyA che. 4 emaja dravyAdinI mUchane hetu rUpa je karma te anaMtAnubadhi lobha che. evI rIte apratyAkhyAnAvaraNIya, pratyAkhyAnAvaranIya ane saMjavalana, krodha, mAna, mAyA, lobhane bAra bheda meLavatA ekAvana bheda thAya te nIce mujaba pratyAkhyAnAvaraNabhUtA varSAvadhibhAvinastiryaggatidAyino deshvirtinApracArakathAnA: itarariANA : pUrve jaagr: dhArokAkhyAnaSar : | prANane rokanAra, varSanI sthitivALA, tiryaMcagatine denAra, dezaviratine rokanAra, pUrvata svarUpavALA krodha, mAna, mAyA, lobha apratyAkhAnAvaraNIya kahevAya che. sarvaviratyAvaraNakAriNo mAsacatuSTayabhAvinI manujagatipradAyinassAdhrudharmaghAtina : pratyAkhyAnA : / IdRzA : krodhAdaya patra prtyaakhyaankrodhaadyH| | sarva viratine rodhanAra, cAra mahinAnI sthitivALA, manuSyagatine ApanAra, sAdhu dhama para dhA karanAra evA svabhAvavALA pratyAkhyAnIya krodha, mAna, mAyA lobha, kahevAya che. ISatsaMjvalanakAriNa : pakSAvadhayo devagatipradA yathAkhyAtacAritraghAtinaH saMkArA : dAca parathaH lakavandranAtha kAMIka pradIpta thanArA, paMdara divasanI sthitivAlA, devagati denArA, yathAkhyAta cAritrane rokanAra evA svabhAvavALA saMjavalananA krodha, mAna, mAyA, lebha kahevAya che. pUrva kahelI ekAvana prakRtiomAM nekaSAyanI nava umeratA sATha thAya che. te nava nIce pramANe samajavA- 1 hAsyotpAdakaM karma hAsyamohanIyam / 2 padArthaviSayakaprItyasAdhAraNakAraNaM karma ratimohanIyam / 3 padArthaviSayakodvegakAraNaM karma aratimAhanIyam / 4 abhISTaniyogAdiduHkhahetu : karma zokamohanIyam / 5 bhayotpAdAsAdhAraNakAraNaM karma bhayamohanIyam / 6 bIbhatsapadArthAvalokanajAtavyalIkaprayojaka karma jugupsaamohniiym| 1 hAsyane utpanna karanAra karma hAsyamehanIya kahevAya che. 2 padArtha viSayanI prItinuM asAdhAraNa kAraNa karma ratimohanIya kahevAya che. 3 padArtha viSayanA uddeganuM kAraNa karma atimUhanIya kahevAya che. 4 abhISTanA viyoga AdinA duHkhano hetu karma zekamehanIya kahevAya che. 5 bhayane utpanna karanAra asAdhAraNa kAraNa karma bhaya mohanIya kahevAya che. 6 bIbhatsa padArthanA avalokanathI utpanna thanAra dugarachAne preranAra karma Jain EducjIgusAme hanIya che. Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairATa nagarIno prAcIna zilAlekha lekhaka.--munirAja zrI nyAyavijayajI ( gatAMkathI cAlu ) zilAlekhamAM rahelA ItihAsa cAlIsa paMktinA A suMdara zilAlekhamAM aneka aitihAsika vigato bharI che temaja Aje thatI keTalIka carcAomAM A lekha ghaNI ja sahAyatA Ape tema che. A zilA lekha zaka sa. 1509, vikrama sa. 1644, i. sa. 1582mAM lakhAyela che. arthAt zrI. hIravijayasUrijI bAdazAha akabarane pratikSeAdha ApIne nIkaLyA pachI eka ja varSa bAda A lekha lakhAyA che. temaja bAdazAhane pratiSeAdha kurI gujarAtamAM jatAM surijInA ziSyAnA dAyanI A prathama ja pratiSThA che. ane pratiSThA karAvanAra zrAvaka paNa bAdazAha akabaranA eka ucca adhikArI che. eTale zilAlekhanI prAmANikAmAM lagAre sadehane sthAna nathI. temaja zilAlekhamAM pAchaLathI kAI e sudhArA vadhArA paNa karyo nathI. pakita meLa barAbara baMdha besatA che. viSaya paNa kramavAra ekadhAre cAlyA Ave che. eTale zilAlekha tadana sAcA ane prAmANika che e niHsaMdeha che. bAdazAha kabarane upadeza ApI mUrchie jeTalA divasA ahiMsA paLAvI ane je je zubha kAryo karAvyAM tenI saMkSepamAM spaSTa yAdI karI che. A lekhanAM keTalAMka vidhAne tarapha ApaNe najara pheravI laI e. 1 paMkita sAtamIthI zrI. hIravijayasUrijInI vidrattA, vacanacAturI ane e rIte bAdazAha akabaranA pratiSedhanA paricaya maLe che. badazAha surijI mahArAjanA ( 34ramA pAnAnuM anusaMdhAna) 1 zrImAtra saMbhogaviSayakAbhilASotpAdakaM marma puruSaveda: / 2 puruSa mAtra saMbhogaviSayakAbhilASotpAdakaM karma strIvedaH / 3 puMstrIsaMbhogaviSayakAbhilASotpAdakaM karma napuMsakaveda : / 1 strI mAtranA sabhAgane viSaya karanArI abhilASAnuM utpAdaka karma purUSaveda kahevAya che. 2 puzyamAtranA sabhAgane viSaya karanArI abhilASAnuM utpAdakra karma strIveda kahevAya che. 3 pughdha ane strInA sabhAgane viSaya karanArI abhilASAnuM utpAdaka karma napuMsakaveda kahevAya che. napuMsaka vedamAM lakSaNanI ativyApti na jAya teTalA mATe uparanA banne lakSaNAmAM mAtra pa mukayu che, (pUrNa) Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 344 ] zrI jana satya prakAza upadezathI dayArdu pariNativALe thAya che ane pitAne samagra dezamAM zrIparyuSaNa parvanA 12 divase, janma mAsanA 40 divase, ravivAra 48 ane bIjA ja divase maLI kula 106 divasa mATe amArI paLAve che, A divasene ullekha mAtra jaina graMthakArae ja nathI karyo, kintu samrATa akabaranAM pharamAnomAMthI paNa e ullekha maLe che. jemake 1 kRpArasoza-A pustakamAM bAdazAha akabare rijIne ApeluM asala pharamAna patra ane tene pheTa chapAyela che temAM lakhyuM che ke- "yadi bAdazAha jo anAthoMkA rakSaka hai yaha AjJA de de kibhAdo mAsa ke bAraha dinoM meM jo pacUsara (pajUSaNa) kahalAte haiM aura nInako jainI vizeSakara pavitra samajhate hai koI jIva una nagaromeM na mArA jAya jahAM unakI jAti rahatI hai, to isase duniyAM ke manuSyoM meM unakI prazaMsA hogI.'' bAdazAha akabara A mAMgaNane svIkAra karatAM A pramANe uttara Ape che- "isa kAraNa hamane unakI prArthanA ko mAna lIyA aura hukama diyA ki una bAraha dinoM meM jInako pacUsara (pajUSaNa) kahate haiM kisI mIvakI hiMsA na kI jAghe." (kRpArasakoza pR. 31) bIje divasanA ullekhane mATe nIcenuM pharamAna Take Ape che. pU. munirAja zrI. vidhAviyajI likhita "yuridhara ane abrAmAM pariziSTa mAM te pharamAna chapAvyuM che, ane asalane pheTa paNa chapAyo che, temAM sUrijI mahArAja ane temanA ziSyanA upadezathI je divase mAM ahiMsA pALavAmAM AvI hatI te divasene ullekha A pramANe che - 2 "pharadIna mahInA jina dinomeM sUrya eka rAzise dUsarI rAzi meM nAtA hai ve dina; ida; meharakA dina; hara mahIne ke ravivAra; ve dina ki jo do sUphiyAnA dinoMke bIcameM Ate hai; rajaba mahIne ke somavAra, AbAna mahInA ki jo bAdazAha ke janmakA mahInA hai; hareka zamazI mahInekA pahalA dina jisakA nAma oramaja hai; aura bAraha pavitra dina ki jo zrAvaNa mahIne ke antima chaH aura bhAdave ke prathama chaH dina milakara kahalAte hai" 3 pariziSTa jamAM samrATa jahAMgIranuM pharamAna chapAyuM che. temAM lakhyuM che ke- "jahAMgIrI hukama huA ki, ullikhita bAraha dinoMma, prati varSa hiMsA karaneke sthAnoMmeM, samasta surakSita rAjyameM prANI-hiMsA na karanI cAhie; aura na karane kI taiyArI hI karanI cAhie. isake saMbaMdha hara sAla nayA hukama nahIM maMganA cAhie" hajI eka bIjuM pramANa paNa maLe che. sannATa jahAMgIre te pharamAna upadhyAya Jain Educatvidya mApecha, temA sabhyu ---e Personal Use Only Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka che] vATa nagarIne prAthanA zilAlekha [ 345] x x x mAnu rAti gaura "jurAhama' ra jitAvavA siricNdr yatine hamaseM prArthanA ki-"jajIA kara, gAya, baila, bhaiMsa aura bhaise kI hiMsA pratyeka mahine ke niyata dinoMmeM hiMsA, mare hue logoM ke mAla para kabajA karanA, logoM ko keda karanA aura soraTha sarakAra zatrujaya tIrtha para logoMse jo mehasula letI hai vaha mahasula, ina sArI bAtoM kI AlA hajarata (akabara bAdazAhane) manAi aura mAphI kI hai|" " isase hamane bhI hareka AdamI para hamArI maharabAnI hai isase-eka dUsarA mahInA-jIsake antameM hamArA janma huA hai-aura zAmilakara, nimnalikhita vigata ke anusAra mAphI kI hai" e pharamAnamAM bAdazAha jahAMgIra ahiMsA pALavAnA divasene ullekha nIce pramANe Ape che ke - sArA puskAnA" "pharavaradIna mahinA, ve dina ki, jinameM sUrya eka rAzIse dUsarI rAzI nAtA hai / idake dina, meharake dina, pratyeka mahine ke ravivAra, ve dina ki jo sUphiyAnAke do dinoM ke bicameM AtA hai, rajaba mahIne kA somavAra, akabara bAdazAha ke janmakA mahInA-jo AbAna mahinA hatA aa pratyeza rAmait (Solar ) mahinA nA isTA vina vitA nAma oramaja hai| bAraha barakatavAle dina ki jo zrAvaNa mahIne ke antima chaH dina aura bhAdoM ke pahele chaH dina haiN|" uparanAM mugala samrATanAM pharamAne vAMcIne vAcakone daDha khAtrI thaze ke hIravijayasUrijI mahArAja ane temanA zivee megala samrATone pratibaMdha karavAmAM keTale bhagIratha prayatna uThAvyuM hatuM ane mahAlAbha meLavyuM hatuM ! surIzvarajI mahArAjane upadezathI bAdazAha akabare ekase cha divase ahiMsA paLAvyAnuM ApaNe vAMcyuM. ane bAkInA divase mahopAdhyAya zrI zAMticaMdrajI ane zrIvijayasenasUrijI AdinA upadezathI thayelA che. A zilAlekhamAM je 106 divasa amArI paLAvyAnuM ane samrATanA bIjA pharamAnamAM bIjA vadhAre divase amArI paLAvyAnuM lakhyuM che temAM yu. pra. zrIjinacaMdrasUrijInA upadezathI aSADha mahinAnA sAta divase je ahiMsA paLAvI che te divase te alaga ja samajavAnA che. arthAt zrIhIravijaya arijInA upadezathI 16 divase, ane temanA ziSya praziSyane upadezathI bIjA divase amArI paLAvI hatI ane kIjinacaMdrasurijInA upadezathI paLAyelA amArInA sAta divase paNa judA ja gaNavAnA che. have ApaNe e zilAlekhamAM rahelI A sivAyanI bIjI vigatenA vadhu ItihAsa tarapha najara nAkhIe. ra vairATamAM pAMDavo saMbaMdhI anekavidha kathAo pracalita thaI hatI. Aje paNa temAMnI ghaNI kathAo tyAM saMbhaLAya che. 3 vairA mAM akabaranuM rAjya hatuM ane tyAM tAMbA vagerenI khANa hatI; A sivAya aneka pridhAnanuM sthAna A nagara hatuM. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [54] zrI jaina satya prakAza tAMbAnI khANe hatI ema te hIrasaubhAgya kAvyamAM paNa lakhyuM che. je huM AgaLa hIrasaubhAgyamAMnA ekanI TIkAmAMthI raju karI gayo chuM. tyAM tAbrALAM rAjA - uSatti lakhyuM che, arthAta vairATamAM tAMbAnI khANa hatI ane tene adhipati indrarAja hatuM. Aje paNa A pradezamAM pahADo lAla, retI paNa lAla ane jamIna paNa lAla-tAMbAnA raMganI ja che. eTale A kathana sarvIze satya che. temaja tAMbAne kacaro paNa cotarapha pheMkAyele DhaganA Dhaga rUpe vidyamAna che. 4 pachI IndrarAjanA kuTumbane itihAsa zarU thAya che. 5 AmAM IndrarAjanA pitA saMdhapati bhAramallane akabaranA mahesulI khAtAnA mukhya adhikArI keDaramalle bahu mAna ApyuM hatuM, aneka gAmono uparI banAvyuM hatuM. ane adhikArIpade sthApela hato. saMdhapati bhAramalle paNa potAnA tAbAnI prajAnuM pAlana suMdara rIte karyuM hatuM. 6 saM. IndrarAjane paNa pitAnA pitAne adhikAra maLyo hato, varATane subo IndrarAja hato. eTale ja hIrasaubhAgyakAre IndrarAjane pAMcaso gAmone uparIsAmanta varNavyo che. tema ja aneka hAthI gheDAne uparI, khANono mAlika jaNavyo che. A badhuM jotAM ema lAge che ke saghapati bhAramala ane teno putra indrarAja, mevAta pradezanA uparI-subA haze. kAraNa ke tene vaibhava enuM mahattvanuM sthAna sUcave che. vaLI A sthAna bAdazAha akabara jyAM vadhu rahetA hatA te phatehapura -sIdIthI najIka che eTale jokhamadArI bharyuM ane mahattvanuM paNa pUrepUruM haze. ahIMnA adhikArIne vyavasthA mATe sadAya sAvaceta rahevuM paDatuM haze. A pradeza sadAya baMDakhora rahyo che. Aje paNa e ja dazA che. eTale zAMta, ane prajAne prema chatI bhe tevA vyavasthApaka sivAya prajApremI ane rAjyamAnya banavuM muzkela ja hatuM, paraMtu pitA putra A guNathI barAbara vibhUSita hatA jethI A mahattvanuM sthAna barAbara jALavyuM hatuM, 7 indrarAje vairATamAM je bhavya jinaprAsAda banAvyo tenuM eka nAma indravihAra ane bIjuM nAma mahadayaprAsAda hatuM. InarAje pitAnA nAmathI banAvela A jinamaMdira kharekhara IndravihAra nAmane sarvathA sArthaka karatuM hatuM. ane mahadayaprAsAda paNa vairATane mahAya karanAra ja hato. 8 AmAM zrI hIravijayasUrijInI zrI hemavimalasUrijIthI padaparaMparA ApI che. zrI hemavimalasUrijI mahArAjanA paTTadhara mahAna sAdhu mArgakrioddhAraka zrI ANuMvimalasUrijI mahArAja thayA. temanA pATa upara mahApratApI zrI vijayadAnasUrijI thayA ane temanI pATa upara suryasamAna dedIpyamAna, paramakhAbhAvika ane pitAnI vidvattAthI mogala samrATa akabarapratibaMdhaka temaja tenI pAsethI ahiMsAnAM pharamAne, pustaka bhaMDAra ane baMdimocana Adi zubha kAryo karAvanAra ane jagadagurUnA birUdathI alaMkRta zrI. hIvajayasurijI thayA che. te Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aphaka ] jarADhanagarInA prAcIna zilAlekha [ 347 ] ahiMsAnAM pharamAno mATe paheluM lakhAyuM che. hIrasaubhAgyakAvya, jagadgurUkAvya vijayaprazasti AdimAM lakhAyuM che ke samrATa akabare surijI mahArAjane prathama mulAkAteja prabhAvita thaI potAnI pAse rahela pustakane bhaMDAra ApyA hatA. A zilAlekhamAM paNa e ja vastunuM sUcana che. arthAt upayukata pustakAmAM lakhAyelI vigate saMpUrNa vizvasanIya ane prAmANika che. bAdazAha keTalA dezanA uparI hatA e paNa lakhyu che. kAzmIra, kAmarUpa, mulatAna, kAmila ( kAbula) akasA, DhillI ( dilhIprAMta ) bharUsthalI ( mAravADa ) gurjaratrA (gujarAta) mAlava. (mAlavA) Adi Saneka deza temaja cauda chatrapati-mahArAjAe jenI sevA karatA. arthAta akabara mahApratApI samrAT bAdazAha hatA. 9 sUrijI mahArAja kevA prAbhAvika hatA te ahInA vizeSAthI barAbara samajAya che. prazAnta-nispRhI,...sa'vigna-paramatyAgI; yugapradhAna Adi guNAvaDe zrI vajrasvAmi jevA pratApI hatA.1 chelle maheApAdhyAya zrI kalyANuvijayajI mahArAjanA zakita-prabhAva, adbhUta vakatRtA, pAMDitya ane ujjavala cAritra AdicuNAnuM varNana che. A prazastinA kartA 5. lAvijayajI gaNi, lekhaka 5. sAmakuzala gaNu ane paththara para kheAdanAra che bhairavaputra masaraka bhagata. A maMdiranI pratiSThA karAvanAra jo ke maheApAdhyAyajI zrI klyANuvijayajI hatA, paNa temaNe jagadgurUjI mahArAjanI AjJAnusAra pratiSThA karAvI hatI mATe peAtAnuM svataMtra nAma na rAkhatAM mukhyatA gurUjInI ja rAkhI che. AvI rIte aneka aitihAsika vigatAthI bharelA A lekha che. saMkSepamAM nIce mujaba che. te samayane bIjo eka lekha maLyA che, jene bhAvA bhAvArtha - sarvavata 1644mAM zrImAlavazIya rAmyANu gAtranA sadhapati bhAramalajInA putra dhAsIdAse potAnA kuTuMba sahita zrI ......... aMjanazalAkA karAvI. pratiSThA karAvanAra AcArya nAgapurIya tapAgacchanA zrI hakIrtisUri ane amarakIrtisUri vagere che. AmAM je kuTumbano ullekha che te jotAM sapati indrarAja ane bAsIdAsa anne bhAio ja che. dhAsIdAsa enuM prasiddha nAma lAge che. jyAre prathamanA zilAlekhamAM temanuM nAma sa. svAmidAsa che. temanA be putrAmAM ahIM jIvana ane caturbhu ja nAma che jyAre prathamanA zilAlekhamAM jagajIvana ane caturbhuja nAma che. eTale sa. zvAsIdAsanuM bIjuM nAma svAmidAsa ja che. je divase mahApAdhyAyajI zrI kalyANavijayajIe pratiSThA karAvI te ja divase ane te ja samaye IMdrarAjanA bIjA be bhAI-ajayarAja ane dhAsIdAse paN madire 1 jagadgurU zrI hIravijayasUrIzvarajI mahArAja mahAtyAgI-paramasa veJI-nispRhI- ane prazAMtAtmA hatA. e mahApurUSe 3600 upavAsa, 225 7, 72 aThThama, 2000 hajAra AyaMbIla, 2000 hajAra navI Adi mahAna tapasyA karI hatI, arthAt tapasvI jIvana vyatIta yu hatu.. Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 348 ] zrI jaina satya prakAza [ 15 4 banAvyA che ane pratiSThA karAvI che. bAsIdAsa urphe svAmidAse te nAgapurIya tapAgacchanA AcAryanA hAthe pratiSThA karAvI che, jenA bhAvA meM ApyA che. vacalA bhAie karAvela pratiSThA saMbaMdhI kAMI paNa lekha maLyA nathI eTale e mATe ApaNe mauna ja rahevuM paDe che. A banne lekhA ApaNane eka suMdara medha Ape che-te samaye munisaMdhamAM ApasamAM keTale prema ane sneha haze, tenuM A apUrva dRSTAnta che. eka ja kuTumbanI e vyakita tapAgacchanA judA judA AcAya mahArAjonA hAthathI pratiSmA utsava karAvI AtmakalyANu sAdhatA. A kuTumbe maLelI lakSmInA sadupayega karI AtmakalyANa sAdhyuM ane sAthe ja vairATane paNa zAbhALyuM. anne zilAlekhAnA AdhAre A kuTuMbanuM vaMzavRkSa A pramANe taiyAra thAya che. saMghapati indrarAja (bhAryA jaya Mti ane damayaMti) (6mImata) sa. cuDamalsa sadhapati nAhvA temanI strInuM nAma delhI. L sadhapati isara- bhAryAM jaLaku sadhapati ratanapAla, bhA meDAI sadhapati devadatta bhAryAM dhammU-dhImA. I saghdhati bhAramalla strInuM nAma dhasAi gayuM che. sa. ajayarAja strInuM nAma dhasApta gayuM che. sa. vimaladAsa (bhAryA nagInA) jagajIvana (jIvana) ( bhAryA metAM ) I sa. kacarA. svAmiMdAsa (bIjuM nAma ghAsIdAsa) strInuMnAma bhuMsAi gayuM che. khIjA lekhamAM paNa nAma nathI. T * caturbhu ja * A nAma mATe vicAra karavA paDe tema che. prathamanA meTA zilAlekhanI pati sattaramAM dvitIyaputra lakhyu che. ahIM strI svAmidAsa (dhAsIdAsa) samajavAnA che. kAraNake bhInna riAlAlekhamAM dhAsIdAsanA putrAmAM jIvana (jagajIvana) ane caturbhuja bannenAM nAma maLe che eTale me' A banne lekhAnA AdhAre je vaMzavRkSa ApyuM che te pramANe bAsIdAsanA ja jIvana ane catuba ja banne putrA sabhave che. Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka ] vATa nagarIne mAmIna zilAlekha [ oyda] saMghapati indrarAjanA traNe bhAIonuM kuTumba A pramANe che. temanuM gotra rAyANa hatuM. rAyANa getramAM Aje dilhInA suprasiddha jhaverI lAlA khetIlAlajI che. temanI bahu ja IcchA hatI ke vairATanA A maMdirane huM jIrNoddhAra karAvuM. pAMca sAtasomAM A maMdirano jIrNoddhAra thaI zake tema che. rAjyANa gotranI yazapatAkA pharakAvatuM A maMdira ubhuM che tene sthira rAkhavuM, e rAWANuM gotranA vaMzajonI prathama pharaja che. lAlA kherAtIlAlajI gaye varSe svargastha thayA paraMtu temanA bhAIo ane putro vidyamAna che teo A kArya jarUra saMbhALe. vairATanI vartamAna paristhiti huM saMkSepamAM jaNAvI gayuM che. jayapura sTeTanI antima sarahadanuM A sthAna che. cotarapha pahADe, jANe tAMbu pAtharyuM hoya tevI lAla mATI vagere che. jyAM jainonAM 300 ghara hatAM, tyAM che. jenAM pAMca sAta ghara che. teo Icche che ke maMdirane jIrNoddhAra thAya. teo sevA pUjA karavA jinavarendranI bhakita karavA taiyAra che. eka ja maMdirane ke jemAM moTe zilAlekha che tene ja jIrNoddhAra thAya tema che. zilAlekha jovA AvanAra purAtatvavide paNa A lekhane bahu ja mahattvane gaNe che. jayapura sTeTa A jIrNa maMdirane saMrakSaNIya sthAna tarIke pitAnA kabajAmAM rAkhavA Icche che. paNa tyAMnA jaine nA ja pADe che. koI dharmapremI dAnavIra sagruhastha A bAju lakSa ApI jagagurUjI zrI hIravijayasUrizvarajInI yazapatAkA pharakAvatA A jina maMdirane jIrNoddhAra kare e khAsa jarUranuM che. sAdhuonA vihAranI paNa ghaNuM ja agatya che. chellI be sadImAM sAdhu tarIke ame ja cAra sAdhuo prathama tyAM gayA hatA. rastA vikaTa che. aDacaNa ghaNI che chatAMye sAdhu mahAtmAoe padhAravAnI jarUra che. ahIMthI be mAIla gayA pachI avara rAjyanI sarahada zarU thAya che. tyAMthI gAjInA thANuM thaI anukrame alvara thaI dilhI javAya che. A raste na nIkaLe che. jaMgalI prANIone Dara che, paraMtu dhIme dhIme A raste jAhera raste banI jaze pachI DaranuM nAma nahi rahe. vacamAM vastI me ane mIyANAnI Ave che. sAvacetI pUrvaka ane samudAya sAthe viharavAmAM Dara jevuM nathI. jemaNe jIMdagImAM pahelI ja vAra sAdhuonAM darzana karyA evA tyAM ane bhAvika ane zraddhALu che. antamAM-A aitihAsika zilAlekhanuM satya samajI te vakhatanA jaina saMghanI mahattA vAMcI tevuM prabhutva jaina saMghane punaH prApta thAo e zubhecchA pUrvaka viramuM chuM. Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvasaggahara stotra lekhaka:zrIyuta sArAbhAI maNilAla navAba ( kramAMka 36nA pRSTha 420thI cAlu) bhadrabAha ane varAhamihira e be bhAIo hatA, tevI rItane ullekha prabaMdhaciMtAmaNi tathA zrIjinaprabhasUri viracita arthakalpalatA' nAmanI vRttinA racanA samaya pahelAMnA koI paNa graMthamAM karavAmAM Avyo hoya evuM mArA khyAlamAM nathI. bIjI bAju kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUri paNa pite racelA pariziSTa parva" nAmanA graMthamAM te bAbatano ullekha suddhAM karatAM nathI. mArA A matane bhalate ja abhiprAya jaina sAhityanA UMDA abhyAsI svargastha De. harmana jekobIe paNa "kalpasUtra'nI aMgrejI AvRttinI prastAvanAmAM darzAvyo che je akSarazaH nIce mujaba che.* bhadrabAhu ane varAhamihira vacce thayelI spardhAnA saMbaMdhamAM hemacaMdrasUri sivAya ghaNA arvAcIna jaina maMthakAree eka daMtakathA AvelI che. A daMtakathA utpanna thavAnuM kAraNa mane nIce nIce mujaba lAge che - eka te bhadrabAhusvAmIe sUryaprajJapti TIkA ane bhadrabAharI nAmanI saMhitA ema be khagoLa vidyA viSayaka graMthe tathA "uvasaggahara' nAmanuM stotra racyuM che ema je manAya che. tethI, aM bIjuM, jaina jyotiSa zAstrane anya jyotiviMde je dhikkAratA hatA ( juo siddhAnta ziromaNi 3-1) tethI, bhadrabAhu ane jaina jyotiSa zAstranI mahattA dekhADavAnI lAlasAnA pariNAme e daMtakathA janma pAmI che. A upara ApelI kathA dekhItI rIte ja kAMI paNa aitihAsika upayogitAvALI jaNAtI nathI. temaja hemacaMdrasUrie tene ullekha suddhAM paNa karela nahi hevAthI te arvAcIna hoya tema bhAse che. tethI A saMbaMdhamAM ApaNane koI paNa jAtane vicAra karavAnI jarUra nathI." uparyukta ullekha uparathI eTaluM to jarUra siddha thAya che ke paMDita zrI bahecaradAsa tathA itihAsapremI munimahArAja zrI kalyANavijayajIe bhadrabAhu ane varAhamihira e baMne bhAIo hovAnI je kalpanA karI che, te anaitihAsika daMtakathAnA AdhAre che, jyAre varAhamihira pite paNa pitAnA graMthamAM bhadrabAhune ullekha karatA nathI, je teo baMne pratispadhI hoya ane gRhasthapaNAmAM sagA bhAIo hoya te pachI mitra tarIke DaoN. harmana je kebIe lakhela aMgrejI kalpasUtra duprApya hovAthI A avataraNa zrIyuta suzIle karelA te prastAvanAnA gujarAtI bhASAMtara uparathI ApyuM che. A prastAvanA gujarAtI bhASAMtara, 20, jaina bukaselara medhajI hIrajIe chapAvela kalpasUtra sukhabAdhikA"mAM chapAvela che, 1 A daMtakathA jaina satya prakAranA varSa 7 aMka 1nA 22mA pAne ApI che. Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvasaggahara stotra [351] nahi to pratispadhI tarIke te jarUra ullekha karyA vinA rahe ja nahi. dA. ta. bauddha graMthomAM gautamabuddhanA pratispadhI zravaNa bhagavAna mahAvIrano ullekha "nigsanAtaputta' tarIke ThekaThekANa karele malI Ave che. vaLI digaMbara graMthomAM tathA zilAlekhamAM bIjA bhadrabAhune je ullekha karavAmAM Avyo che, te aitihAsika daSTie siddha thaI zakate nathI, e bAbatanA saMkhyAbaMdha purAvAo "jaina satya prakAzamAM prasiddha thaelI "vivara zAstra ne ne ?' nAmanI lekhamALAmAM ApelA che. varAhamihira ane bhadrabAhasvAmI saMbaMdhInI uparyukata anaitihAsika daMtakathA uparathI deTalAka vidvAne evo mata bAMdhe che ke niryuktio tathA kalpasUtranA racayitA paNa mRtakevala bhadrabAhu nahi, paraMtu varAhamihiranA bhAI bIjA bhadrabAhu che. chatAM khubInI vAta to e che ke e vidvAnomAMthI koIe paNa bIjA bhadrabAhune gurUzrInuM athavA ziSya paraMparAnuM nAma suddhAM nirdiSTa karyuM nathI. kalpanAnI khAtara ApaNe eka vakhata mAnI laIe ke bIjA bhadrabAhu thaI gayA che, ane teoe A badhI kRtio eTale ke niryukitao, kalpasUtra mULa ane uvasaggahara tetranI racanA karI hoya to nAza pAmatAM pAmatAM paNa bacI javA pAmelA seMkaDe zilAlekho tathA zvetAMbara mAnya Agama graMtho ane vipula sAhitya rAzimAM kaI paNa ThekANe bIjA bhadrabAhu havAmInI saMsArI avasthAnuM nAma, teozrInA gurUzrInuM athavA ziSya paraMparAnuM nAmonizAna suddhAM na malI Ave evuM banI zake kharuM? mArI mAnyatA mujaba to jyAM sudhI aitihAsika zilAlekho athavA tAmrapatro ane AgamagraMthomAMthI te vAtanI puSTi ApatA purAvAo na bhUlI zake tyAM sudhI te niryuktio, kalpasUtramULa, tathA uvasaggahara stotranA kartA tarIke zrutakevali zrI bhadrabAhusvAmIne ja mAnavA ghaTe ane huM te teone ja mAnuM chuM. AvI aitihAsika mUlyavagaranI daMtakathAo uparathI prAcIna cAlI AvatI mAnyatA pheraphAra karavAnuM koI paNa samaju mANasa kabula na kare. jaina satya prakAza'nA varSa 3nA 1ra aMkamAM "zrI bhadrabAhu gaNiracita caukakasAya' e nAmane eka lekha pRSTha 432 tathA 433 upara zrIyuta hIrAlAla rasikadAsa kApaDiyAe lakhIne e kRtinA kartA zrI bhadrabAhugaNi te koNa tene aMtima nirNaya karavAne bAkI rAkhe che, paraMtu A bhadrabAhugaNi te niyukitakAra, kalpasUtrakAra athavA uvasagahara stotrakAra te na ja hoI zake. kAraNa ke teoe pitAnI koI paNa kRtimAM pitAne nAma nirdeza karelo nathI ane prAcIna samayamAM stotrakAre potAnI kRtionA aMte moTe bhAge nAma nirdeza karatA na hatA eTale mArI mAnyatA pramANe caukakasAyanA racanAra zrI bhabahugaNi ghaNuM karIne vikramanI dasamI sadInI pachInA heI zake. mArA bIjA praznanA javAba rUpe 'uvasaggahara stotranA katI takevali bhadrabAha ja che, e prAcIna paraMparAne pheravavA mAMTanA jayAM sudhI bIna aitihAsika sabaLa purAvAo na malI Ave tyAM sudhI huM prAcIna paraMparAne vaLagI rahuM chuM. Jai StA Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInamaskAra mahAmaMtra-mAhAmya lekhaka-zrIyuta suracaMda purattamadAsa badAmI bI. e., elaela. bI, riTAyarDa smo. ka. jaja (gatAMkathI cAlu) A pramANe arihaMta Adi pAMcenI namaskAranI yogyatA mArga avipraNAza Adi guNethI saMkSepamAM ApaNe joi. have e yogyatA bAbata vizeSa uMDA utarI ApaNe tapAsa calAvIe. 1arihaMta bhagavAna saMsArarUpa aTavImAM mArga batAvavA mATe bhomiyAnuM kAma kare che, temaja saMsArarUpa samudramAM niyamika eTale nijAmAM athavA khalAsInuM kAma kare che, ane teo gepa eTale govALIAnI mAphaka ja kAyanA chAnI rakSA mATe satata prayatna karI rahyA che. jethI teone mahAgapa-moTA govALIAnI upamA ApavAmAM Ave che. AvA mArgadarzaka, niyamika ane mahAgopa e kharekhara ApaNuM mahA upakArI kahevAya. A upanAme saMbaMdhamAM vizeSa spaSTatAthI ane vistArathI ApaNane jANavAnuM maLe to ApaNe arihaMta bhagavAna tarapha prema jarUra vizeSa vadhe. mATe ApaNe e upanAmo saMbaMdhamAM vadhAre vicAra karIe. prathama arihaMta bhagavAna saMsAra aTavImAM mArgopadezaka kema kahevAmAM Ave che te ApaNe joIe. aTavI be prakAranI che. eka dravya aTavI ane bIjI bhAva aTavI. dravya aTavInuM udAharaNa prathama samajI laI bhAva aTavIne ApaNe vicAra karIzuM. vasaMtapura nAmanuM eka nagara che, temAM dhana nAmane sArthavAha vase che. tenI IcchA bIjA "garamAM javAnI thaI. bIjA keI lokone te nagara javuM hoya to temane paNa pitAnI sAthe laI javAnI bhAvanAthI teNe vasaMtapura nagaramAM ulleSaNa karAvI. te uparathI ghaNuM taTika kApaDIA vagere ekaThA thayA. ekaThA thayelA lokone javAnA mArganA guNe jaNAvI te kahe che ke "Isita nagare pahoMcavA mATe be mArga che; eka sarala che ane bIjo vada che. je vaka bhAga che tethI sukhe sukhe dhImuM gamana thAya ane lAMbA kALe sita nagara pahoMcAya, paNa chevaTe te te mArga paNa sarala bhAgane AvIne maLe che. je sarala mArga che tenAthI jaladI gamana thAya paNa mahenata bahu paDe, kAraNa ke te ghaNe viSama ane sAMkaDo che. tyAM dAkhala thatAM ja be mahA bhayaMkara vAva ane siMha rahetA bhAlama paMDa che. te baMne pAchaLa lAge che, paNa je vaTemArga mArgane choDe nahi, te ghaNuM lAMbA mArga sudhI pAchaLa pAchaLa lAgu rahevA chatAM teo koI prakArane parAbhava karI 1 juo A. gA. 904 2 juo A. gA. 905-1 Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka mI namaskAra mahAmaza-mAhAbhya [53] zakatA nathI. A mArgamAM ghaNuM manahara vRkSe AvelAM che, paNa tenI chAyAmAM kadI paNa vizrAnti levI nahi, kAraNa ke te chAyA jIva lenArI che. je vizrAnti levI hoya te sukAI gayelAM pILA pAtarAvALAM jhADa nIce be ghaDI levI, bIjA bhAgamAM rahelA manahara rUpavALA ghaNAM purUSo mIThA vacanathI A mArgamAM prayANa karanArAne bolAve che, ane kahe che ke ame paNa te nagare jaIe chIe, mATe amAre sAtha kare, paNa teonuM vacana sAMbhaLavuM nahi. pitAnA sAthIone kSaNamAtra paNa choDavA nahi. ekAkI thavAthI nirce bhaya che. aTavImAM bhayaMkara dAvAnaLa saLagI rahelo che, te apramatta thaI bujhavI nAMkhavo joIe. je te bujhAvavAmAM na Ave te nakakI bALI nAMkhe che. uMcA kaThINa pahADo upayoga rAkhIne oLaMgavA. je te nahi oLaMgAya te jarUra maraNa thAya. vaLI moTI gADhI vezabhALa jaldIthI oLaMgI devI joIe. tyAM sthita thavAthI ghaNuM doSo thAya che. pachI eka nAne khADe Ave che, tenI sAme maratha nAmane brAhmaNa hameza beThelo hoya che. te vaTemArguone kahe che ke jarA A khADAne pUratA jAo. tenuM vacana bilakula sAMbhaLavuM nahi, ane te khADe para nahi. te khADAne pUravA mAMDe te te mATe moTe thato jAya che, ane rastAo baMdha thaI jAya che. ahiM pAMca prakAranA netrAdine sukha ApanA kipAkanAM divya phaLo hoya che, te jevAM nahi tema khAvAM nahi. ahIM bhayAnaka bAvIsa pizAca kSaNe kSaNe humalA karyA kare che, teone paNa bilakula gaNavA nahi. khAvA pIvAnuM paNa tyAM bhAge paDatuM Ave teTalAthI ja nirvAha karave; ane te paNa rasa vagaranuM ane durlabha hoya che. prayANa te koI vakhate baMdha rAkhavuM nahi, hameMzA cAlavAnuM rAkhavuM. rAtrie paNa phakata be prahara sUvuM ane bAkInA be praharamAM te cAlavAnuM rAkhavuM. A pramANe javAmAM Ave te he devAnuM priya ! aTavI jaladIthI pAra utarI zakAze ane prazasta zivapura pahoMcAze. tyAM pahoMcyA eTale ke prakArane saMtApa hotuM nathI. A pramANe te sArthavAhe kahyuM eTale tenI sAthe sarala bhArge javA ane keTalAka bIje mArge javA pravRtta thayA. pachI te zubha divase nIkaLyA. AgaLa jaI mArgane sara kare che ane zilA vageremAM mArganA guNadoSa jaNAvanArA akSare lakhe che. A pramANe je tenI deravaNI pramANe varyAM teo tenI sAthe thoDA vakhatamAM te nagare pahoMcI gayA. jemAM teNe karelA lakhANa pramANe rUDI rIte prayANa kare che teo paNa te nagare pahoMce che. jeo tema valya nahetA athavA vartatA nathI ane chAyA vagerenAM lobhamAM sapaDAya che teo te nagara pAmyA nathI ane pAmatA nathI. dravya aTavIna mArga batAvanAranuM A udAharaNa karyuM. A udAharaNane upanaya ApaNe bhAva aTavIne mArga darzAvanAramAM utArIe. te upanaya A pramANe jANu. sArthavAhane sthAne arihaMta bhagavAna, uSaNane sthAne dharmakyA, taTika kApaDIA Adine sthAne che, aTavIne sthAne saMsAra, jajumArga te sAdhu mArga, bIje vakramArga te zrAvakamArga, pahoMcavAnuM nagara te mokSa, vAgha ane siMha te rAga ane dveSa, manahara vRkSa chAyA te strI AdithI saMsata rahevAnAM sthAna, sUkAMpILAM pAtarAvALAM vRkSo te Aai StA anavala (pA pohata) rahevAnAM sthAne, bhAganI bAjumAM rahelA mIThA vacanathI bolAvanArainelibrary.org Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [54] zrI jana satya prakAza = = = == purUSa te pArzvastha (pAsaththA) Adi akalyANa mitra, sAthio te sAdhuo, davAgni te krodhAdi kaSAya, phaLa te viSayo, bAvIsa pizAce te bAvIsa parisaha, khAvApIvAnuM te eSaNIya nirdoSabhikSA, prayANa te nitya udhama, be praharamAM svAdhyAya, ane nagare pahoMcyA eTale mekSa sukha pAmyA. A daSTAMtamAM isitanagare javAnI IcchA rAkhanAra mANasa te mArga saMbaMdhI upadeza ApanAra sArthavAhane pitAno upakAra mAnIne tene namaskAra kare che, tema mekSAthIoe paNuM arihaMta bhagavAnane upakArI mAnI namaskAra karavo egya che. arihaMta bhagavaMtae mokSamArga samyagadarzanathI ane samyaga jJAnathI hRdaya pUrvaka yathAvasthitapaNe jA, ane caraNa karaNathI te mArga sevyo eTaluM ja nahi paNa mithyAtva tathA ajJAnathI bhUlA paDelAone saMsAra aTavImAM te mArga batAvyuM, tethI kharekhara teo mahAupakArI che ane vaMdanane yogya che. "jinezvara bhagavAna bhavarUpI samudramAM DUbatA bhavya jIvone samyagadarzanAdi naukAmAM besADIne siddhipattanamAM pahoMcADatA hevAthI temane bIjI nirdhAmakanI upamA upara ApI che. trIjI upamA mahAgopanI ApI che kAraNa ke jema vALI pitAne pazudhananuM jaMgalI prANIothI sArI rIte rakSaNa kare che, ane pracUra vaNa ane pANIne jaththo hoya tevA vanamAM tene laI jAya che, tema arihaMta bhagavAnarUpI mahApa, jInuM maraNAdi bhayathI rakSaNa kare che ane temane nirvANa 1namAM pahoMcADe che. A pramANe sarva bhavya jIvonA mahAupakArI hovAthI ane traNa lekamAM zreSTha hevAthI arihaMta bhagavAne namaskArane lAyaka gaNAya che. A lAyakAta prakArAntarathI paNa jaNAI Ave che. arihaMta bhagavAna kupravacanamAM AsakitarUpa daSTirAga, zabdAdi viSayomAM Asakita rUpa viSayaroga, ane putrAdikamAM AsaktirUpa neharAga e traNa prakAranA rAgane, dezane, dha, mAna, mAyA ane lebha e cAra prakAranA kaSAyane, pAMca prakAranI Indriyane, jaina mArgathI cuta na thavAya ane vizeSa ni thAya teTalA mATe sAdhue sahana karavA gya sudhA Adi bAvIsa pariSahene temaja deva, manuSya, tiryaMca tathA AtmasaMvedana-e cAra prakAre thatA upasargone namAve che eTale vaza karI nAMkhe che athavA mULathI nAza karI nAkhe che, tethI teo namaskArane yogya che. A pramANe arihaMta bhagavAnanI namaskAranI yogyatA ApaNe kaMIka aMze jANI. arahiMta zabdano artha paNa ghaNe sUcaka ane jANavA lAyaka che. prathama ApaNe lakSamAM rAkhI levAnuM che ke e zabdanA traNa pAThAMtaro che. (1) arihaMta (2) arahaMta ane (3) arahaMta. saMskRta bhASAne "ahaMta' zabda tenA prAkRta bhASAmAM A traNe rUpe thaI zake che. (siddha che. 8-2-111) e traNenA artha ApaNe vicArIe. Indriya, viSaya, kaSAya, pariSaha, zArIrika mAnasika ane ubhayarUpa-e traNa 1 jue A. gA 912 thI 14 2 juo A. gA. 915 917 3 juo vi A. gA. 2960 ane 1979 1 jAo mAM bA. 18 Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1]. zrInabarakAra mahAmaMtrannAhAnya [355 1 prakAranI vedanA, ane upasargo e badhA jIvanA ari eTale duzmana che. e arine haNanAra hovAthI arihaMta bhagavAna vAstavikapaNe e nAmathI bolAvAya che. teoe cAra prakAranAM ghAti karmone kevalajJAna prApta thatAM pahelAM haNI nAkhyAM che, ane bAkI rahelo cAra prakAranAM aghAti karmone nAza karanAra che. A rIte jJAnAvaraNAdi ATha prakAranA karmorapi arine haNanAra hovAthI paNa arihaMta nAma sArthaka che. vaMdana (zira namAvavuM) ane namaskAra (vacanathI stavanA karavI) e bannene teo yogya che, temaja pUjana (vastra AdithI karAtI pUjA) tathA satkAra (abhyatthAnAdithI karAte Adara) temaja siddhigamanane mATe paNa teo gya che, tethI temane arahaMta kahevAmAM Ave che. InTe karelI azakAdi mahAprAtihAryarUpa pUjAne yogya che tethI paNa arahaMta kahevAmAM Ave che. arahaMta bhagavAna sarvaza hovAthI sarvavastu gata pracchannatAne abhAva heI rahasa' (ekAntarUpa pradeza) tathA antara (madhyabhAga-giriguhAdine) jemane nathI, arthAt je sarvajJapaNAthI ekAnta pradeza ane madhya pradeza sarvane joI zake che tethI temane arahaMta (arahettara ) kahevAmAM Ave che. (prAkRta bhASAmAM anya vyaMganAhya 8-1-11 e sUtrathI jaine jU ane tane zuM lepAI jAya che.) vaLI arahanta zabdanuM saMskRta bhASAmAM arathAnta evuM paNa rUpa thaI zake. ema thAya tyAre jene sakala parigraho palakSaNabhUta ratha ane vRddhAvasthAdi upalakSaNa vALo anta (vinAza ) nathI te artha samajAya. kSINa rAgatAne lIdhe je kazAmAM Asakita rAkhatA nathI te artha paNa thaI zake. (du dhAtu dezI bhASAmAM te tarapha gamana karavuM e arthamAM paNa vaparAya che. te parathI ahata eTale Asakita tarapha gamana nahi karanAra thAya che.) vaLI arahanta zabdanuM "arahayata' evuM rUpa paNa thaI zake che. tyAre prakRSTa rAganA kAraNabhUta manohara ane anya viSayano saMbaMdha thavA chatAM paNa je potAnA vItarAgatArUpa ravabhAvane tyAgatA nathI-choDatA nathI ema artha thAya ( dhAtu 1bhA gaNane che teno artha "tyAga karavo' e thAya che.) arahaMta e pATha hoya tyAre tenuM saMskRtarU5 arehata thAya. karmabI ja kSaya thavAthI jene pharI utpatti nathI arthAt jene pharI janmavuM nathI evo atha te vakhate karAya. ApaNe arihaMtapadanI vyAkhyA saMkSepathI joI ane arihaMta bhagavAna namaskArane yogya che te paNa vicAryuM. e namaskArathI zuM phaLa prApta thAya te ApaNe have joIe. 1 juo A. gA. 20 2 juo A. gA. 921 Jain Education Internal 1198219 11 bloor Private & Personal Use Only Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { 35} ] [ varSe 4 bhAvathI eTale upayAga sahita karAtA askruitane namaskAra jIvane hajAre bhavathI mukAve che, ane jo te bhavamAM mekSa meLavI ApanAra na thAya tA dhilAbha mATe thAya che. zrI jaina satya prakAza jJAna, darzIna ane cAritrarUpa dhanane je yeAgya che te dhanya kahevAya. anya sAdhu mahAtmAonA hRdayamAMthI, bhavakSaya thatAM sudhI arthAt yAvajjIva, nahi khasanAra arahatanA namaskAra vibhAgamana ane apadhyAnane dUra rAkhanArA hoya che. A namaskAra ceDA akSaravALA che, chatAM mahAa vALA che, kAraNa ke emAM dvAdazamganA aA saMgraha AvI gayA che. maraNa jyAre samIpa Ave tyAre vAraMvAra enuM smaraNu anekavAra karAya che. arihaMtane namaskAra sa` pApa-eTale AThe prakAranAM kramanA nAza kare che, ane sarva maMgaaAmAM paheluM moMgala che. AvA mahAna upakArI arihanta bhagavAnanA keTalAka guNAnuM smaraNa karavA pUrvaka ApaNe temane namaskAra karIe. traNa. bhavA zeSa rahelA hoya tyAre atyaMta bhakitapUrvaka je arihaMta Adi vIsa sthAnakAnI sevA karIne jina nAmaka nikAcita kare che te arihaMta bhagavAnane huM namaskAra karUM chuM. cauda mahAsvapnAthI jeenA adbhutaguNA sUcita thayalA hoya che, ane jee uttama rAjakuLamAM chellA bhavamAM avatare che, te arihaMta bhagavAnane huM namaskAra karUM chuM. jeonA janmamahAtsava chappana dikumArI ane ceAsA indro atihaSa vALA manathI kare che, te arihaMta bhagavAne huM namaskAra karUM chuM. jeenA zarIramAM jagatane Azcarya pamADanArA adbhUta rUpa, gadha Adi cAra atizaye| janmathI ja hoya che, te arihaMta bhagavAnane huM namaskAra karUM chuM. je mati, zruta ane avidha e traNa jJAnathI yukata hAI bhAgAvalI karma kSINa thayaluM jANIne pratraLyA traNa kare che, te arihaMta bhagavAnone huM namaskAra karUM chuM. jeo sadA upayeAgavALA, apramatta, ane zukala dhyAna dhyAnArA hAI kSapakazreNI mAMDI mehane haNI kevalajJAna prApta kare che, te arihaMta bhagavAneAne huM namaskAra karUM chuM. jeone kAya thavAthI agiyAra atizaya pragaTa thAya che, ane jeone devakRta egaNIza atizayeA haiAya che, te arihaMta bhagavAnene huM namaskAra karUM chuM. jee azokavRkSAdi ATha prAtihAryAMthI zaiAbhita hAI sadAkALa TrevendrothI sevAyalA satA vicare che, te arihaMta bhagavAneAne huM namaskAra karUM chuM. je pAMtrIza guNavALI vANIthI bhavya prANIone mAdha karatA mahItalamAM vicare che te arihaMta bhagavAneAne huM namaskAra karUM chuM. (cAlu) 1 bru vi A. gA. 3009,12 ane 3015 tathA 3024 tathA A. gA. 923-4-5-6. 2 jIo siritrAsakahA gA. 121thI 1226. Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ eka satya ghaTanA ] lekhaka - zrIyuta nathamalajI vinoriyA - vIra vikramasI grISma Rtu ke dina the| dopahara kA samaya thA / dhUpa tejI se par3a rahI thI / aise samaya meM eka yuvaka apane sira para kapar3e kI gaTharI aura hAtha meM kapar3e dhone kI mugadara lie apanI dhuna meM masta cAla se nadI kI ora se calA A rahA thaa| ghara Akara apane sira se kapaDe kI gaTharI nIce rakkhI aura mugadara ko eka aura kaune meM rakha zAnti lene baiThA / yaha yuvaka bhAvasAra jAti kA TImANIyA gautra kA vIra vikramasI thaa| usakA nivAsasthAna mahAtIrtha zrIzatruMjayagiri kI zItala chAyA meM pAlItAne meM thA / baha vistAra parivAravAlA thA / vaha brahmacarya Azrama hI meM thA / usake bhAI tathA bhAvaja Adi kuTumba meM the / ve sabhI eka hI sAtha rahate the aura kapaDe raMgane kA dhandhA kara apanA nirvAha calAte the / pratidina ke niyamAnusAra Aja bhI vikramasI nadI para kapaDe dhone gayA aura kArya samApta hone para ghara lauTa AyA / zramake kAraNa vikramasI ko kSudhAne staayaa| usako dUra karane ke lie usane zIghra hI hAtha-pAMva dhoe aura jalakA loTA bhara kara rasor3e meM gayA, kintu vahAM rasoI kA kucha ThikAnA na dikhAI diyA, kisI kAraNa Aja bhojanameM bilamba ho gayA thA / jaba vikramasI rasoDe se binA bhojana kie bAhara nikalA to usakA mastiSka phira gayA, kSudhA devIne to apanA AtaMka jamA hI rakkhA thA, krodha dUra khaDA khaDA pratIkSA kara rahA thA, maukA dekhate hI usane bhI apanA adhikAra jmaayaa| ina donoM ke AkramaNa se vikramasI apane Ape se bAhara ho gayA aura nahIM kahane yogya zabda kaha gayA / kyA Aja dopahara hone para bhI bhojana nahIM banA ghara baiThe baiThe itanA bhI kAma nahI banatA dUsarA kArya hai bhI kyA ? abase aisA na ho, nahIM to ThIka na hogA, ityAdi zabda kahane lgaa| bhAbhIne bhI krodhAveza meM Akara usake zabdoM kA pratikAra kiyA aura kahane lagI itanA jora kisa para jamAte ho ? yadi bala hai to jAo ! aura siddhA calajI kI yAtrA mukta kro| usa samaya siddhAcalajI ke mUlanAyakajI kI TraMka para eka siMha rahatA thA / usake bhaya se yAtrI Upara nahIM jAte the| isa kAraNa lagabhaga yAtrA banda thI / 'usa siMha ke samakSa jAkara apanA parAkrama dikhAo " aisA bhAbhIne tAnA mArA / ? 66 vikramasI saccA vIra thA, saccA yuvaka thA, usakI raga raga meM vIratA kA laDDU bharA huA thaa| bhalA vaha vIra bhAbhI ke ina vAkbANoM ko kaba Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 358 ] zrI satya | [154 baradAzta kara sakatA thA! usI kSaNa yahAM se uThA aura dRDha nizcaya kiyA ki "jahAM taka siMha ko mAra kara siddhAcalajI kI yAtrA mukta na karUMgA ghara na lauttuuNgaa|' uparyukta pratijJA karake vikramasI apane kapar3e dhonekI mugadara lekara ghara se niklaa| mArga meM jo snehI milate ve bhI sAtha ho ge| aura Apasa meM kahate the dekho vikramasI siddhAcalajI kI DhUMka para rahe hue siMha ko mArane jA rahA hai| isa para koI koI usakI maz2Aka uDAte, parantu unako isa bAtakA kahAM khyAla thA ki yaha koI sAdhAraNa bAta nahIM thii| yahAM to prANoM kI bAjI lagAne kA sodA thA, yadi kara dekara jAnA hotA to kaI kAyara vIratA kI bAjI mAra lete| vikramaso siddhAcalajI kI taleTI ke nIce Akara vahAM Thahare hue yAtriyoM ke saMgha evaM snehiyoMko isa prakAra kahane lagA ki, maiM pahAr3a ke Upara rahe hue siMha ko mArane jAtA hU~ siMha ko mArakara maiM ghaMTA bajAU~gA usakI dhvani sunakara Apa samajha leveM ki, maiMne siMha ko mArA DAlA hai| yadi ghaMTe kI dhvani sunAI na de to mujhe marA huA smjhe| aisA kaha kara vikramasIne vahAM Thahare hue janasamudAya ko bhAvayukta namaskAra kiyA aura una ko vidA le pahAr3a para caDhanA Arambha kiyaa| saba yAtrIgaNa animeSa dRSTi se usakI aura dekha rahe the| dekhate dekhate vikramasI adRzya ho gyaa| vikramasI siMha mArane kI prabala bhAvagA ko lekara eka ke bAda eka pahADI TekarIyA~ pAra kara rahA thaa| garamI evaM zrama ke kAraNa usake kapar3e pasInemeM tarabatara ho gaye the| jyoM jyoM vaha Upara caDhatA thA, tyoM tyoM usakI bhAvanA bhI Age baDhakara prabala hotI jAtI thii| isa prakAra vikramasI pahAr3a kI coTI para caDha gyaa| samaya ThIka madhyAna kA thaa| grISma Rtu meM sUrya kI tejI kA kyA kahanA? vanarAja zAnti lene ke lie eka vRkSa kI zItala chAyA ke nIce nizcinta so rahA thaa| vikramasI usake nikaTa pahU~cA aura apane hRdaya meM kahane lagA ki, sote hue para vAra karanA nirbala tathA kAyaroM kA kAma hai / ataH usane siMhako lalakAra diyA / siMha apanI zAnti- bhaMga karanevAle kI ora lapakA, vikamasI to usakA pratikAra karane ko taiyAra hI thaa| usane bhI zIghratA se apane hAtha meM rahI huI mugadara kA usake mastaka para eka hI aisA vAra kiyA ki siMhakI khopar3I cUra cUra ho gii| usake sira se raktadhArA bahane lagI, tathApi vaha pazuoM kA rAjA thaa| vaha bhI apanA badalA lene ko udyata huaa| vaha khar3A huA aura vimakrasI kI ora jhpttaa| vikramasI siMha ko marA huA samajha ghaNTe kI aura dauDA, jahAM ghaMTA vanAne jAtA hai itane hI meM to siMhakA eka hI paMjA vikramasI Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1] vIra vikramasI [ 56 ] para aisA par3A ki, vaha pRthvI para gira pddaa| eka aura vikramasI paDA huA thA to dUsarI ora siMha / donoM hI aMtima zvAsa le rahe the| marane marate vikramasI ko vicAra AyA ki, merI manokAmanA to pUrI huI, parantu nIce rahe hue yAtrAlu kyoM kara jAneMge ki, maiMne siMha ko mAra diyA hai| uparyukta vicAra Ate hI vikramasI ne apane pAsa rahe hue kapar3e ko zarIra ke dhAva para majabUta bAMdha dIyA aura lar3akhar3AtA huA khar3A huA aura khUba jora se ghaMTa bajAne lgaa| usa ghaNTe kI vijayanAda ke sAtha sAtha usakA AkhirI sAMsa bhI mahAprasthAna kara gayA, usakA nazvara zarIra uso sthAna para gira pdd'aa| isa prakAra vIra vikramasIne apane prANoM kI bAjI lagA kara siMha ko mAra siddhAcalajI kI yAtrA khullo karAkara yAtrikoM ko siMha ke bhayase bcaayaa| paropakArI vikramasIne AtmasamarpaNa kara isa nazvara zarIra ko choDa kara apanA nAma amara kara diiyaa| Aja bhI usakA mmAraka zatrujaya parvata para kumArapAla rAjA ke mandira ke sAmane Amra vRkSa ke nIce maujUda hai| usake Upara vIra nara ke yogya sindUra kA poSAka zobhA de rahI hai| sunA jAtA hai ki Aja bhI TomANIyA gotra ke bhAvasAra navavivAhita varavadhUoM ke kaMganaDorA vahIM kholate haiN| jaba jaba maiM zatrujaya kI yAtrA karane jAtA hUM taba taba usa vIra vikramasI ke smAraka ko bhAvapUrNa namaskAra karatA hU~; usa samaya vora vikramasI kI vIra gAthA mere samakSa khar3I ho jAtI hai; aura sahasA hRdaya se yaha udgAra nikalate haiM "dhanya vIra vikramasI tane hI bhAvaja ke tAne ko satya kara dikhaayaa"| Aje ja maMgA kaLA ane zAstrIya daSTie sarvAga suMdara bhagavAna mahAvIra svAmI - triraMgI citra 14"x10"nI sAIjha, jADuM ATa kArDa ane sonerI borDara maya-ATha AnA TapAla kharca be AnA lakho - zrI jainadharma satyaprakAzaka samiti zimAna 4a, anxiet. amAvA. Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzalakSaNo [dhazraddhAne caraNe AtmasamarpaNanI eka amara kathA | 4 vAra rAjagRhI nagarInA rAjA zreNikane suMdara citrazALA banAvarAvavAnuM mana e thayuM. dezadezanA aneka kuzala kaLAdharAne melAvyA. sapheda dudha jevA Arasa pahANanA suMdara mahela taiyAra thayA. dUrathI jonArane te jANe bagalAnI pAMkha ja lAge. rAtre caMdramAnI rUperI cAMdanImAM, A mahelanI zabhA anupama lAgatI. rAjAe vicAyu mahela tA deva-vimAna jevA taiyAra thayA. paNa have emAM evAM ja sarasa citrA AvavAM joie. mahelanu kAma thoDuM adhurUM hatuM. mukhya daravAjA uparanI kamAna khUba kArIgarIthI zeAbhAvI hatI. aMdara evAM te jhINAM citrA kAryAM hatAM ke jonAra kSaNubharI te| mugdha thai jatA. khuda rAjA pazu A anupama kArIgarIvALI kamAna joi khuza khuza thai jatA. zubha mukte daravAjA upara kamAna caDhAvI. paNu na mAluma emAM evuM kAMIka thayuM ke rAtre e daravAjo paDI gayA, sAthe kamAna paNa tUTI paDI. rAjAne A sAMbhaLI ghaNA ja kheda thaye!. kArIgarone utsAha ApI bamaNuM dhana ApavAnuM jaNAvI pahelAthI paNa vadhu suMdara kamAna banAvavA Adeza karyo. daravAjAnu kAma jhapATAbaMdha cAlyuM, kamAna upara paNa aneka kArIgare -kaLAkuzala citrakArA beThA. pahelAM karatAM paNa vadhu suMdara kamAna taiyAra thai. karIthI zubha mutaeN kamAna caDhAvI. vaLI pAchI rAta paDI ane daravAjA sahita kamAna TUTI paDI. cokIdAra cokI karatA hatA te dhavAyA, ekAda be bacyA temaNe rAjAne khabara ApyA. rAteArAta rAjA tyAM hAjara thayA ene paNa A sthiti joI duHkha thayuM, paNa zuM kare ? rAjA nirUtsAha na thayo. trIjI vAra kAma zarU karAvyuM. kamAna ethI paNa vadhAre suMdara thaI. caDhAvI paNa kharI. paNa trIjIvAra paNa paDI gaI. rAjA camakayA, tene ema thayuM, jarUra kASTa devadoSa che. rAjAne thayuM. huM ATaATalI jahemata uThAvI, rAtadina bhUkha tarasa ane niMda cheADI A citrAzAlA pAchaLa maDayA chuM tyAre vidhi mArAthI vAMkI banI mArUM kAma bhagna karI nAkhe che, mane nirUtsAha kare che. ene bhUdevA upara e vakhate parama AsthA hatI. vidvAna jyAtiSI brAhmaNAne AmaMtraNa ApyuM, ane pUchyuM " A ApaNI citrazAlAnA daravAjo kema tUTI jAya che ? citrazALA pUrNa thAya evA upAya kahe " bhUdevAe joza joi te vakhatanI cAlatI praNAlIkA mujaba dhAra hiMsAkAya sucavyuM: "rAjana, kASTha deva batrIza lakSaNA mAge che, moTA yajJa karAvI brAhmaNAne lADu jamADI khatrIza lakSaNA DAme| te jarUra tamArUM kArya siddha thaze-citrazAlA taiyAra thaze, ane Apane manAtha pAra paDaze ka rAjAne A vAta ekadama te! na rUcI, eka citrazAlA mATe khatrIza lakSaNA hAmuM ! paNa sAme ja potAnI citrazAlAnuM dvAra yAda AvyuM. huM rAjA chuM, game te karI zakavA Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1] batrIsalakSaNe [31] samartha chuM. paNa A anyAya thAya che ema mAruM hRdaya kahe che. bIjo koI rasto che ke nahi? rAjAe pUchyuM. "mahArAja ! A vaLI zuM pUchayuM? vedavidhi pramANe ame yajJa karAvIzuM. e batrIsa lakSaNa jarUra svargamAM pahoMcI Apane AzIrvAda Apaze. Apa ciMtA na karazo. badhAM sArAvAnAM thaI raheze." rAjAne A hayahIne upara krodha caDhaye paNa citrazAlAne meha chUTate nahe. batrIsa lakSaNe caDhe te ja citrazAlA taiyAra thAya ema che ema bhUdevoe tene ThasAvyuM. aneka purANomAM pathAM vIkhyAM paNa brAhmaNane te yajJa ja karAvo hatA, tyAM zuM? ane na chUTake rAjAe hA bhaNI. e ja divase gAmamAM DhaMDhero pITAvavAmAM AvyAH "je koI potAnA chokarAne yajJamAM homavA Apaze tene badalAmAM bhArobhAra suvarNa ApavAmAM Avaze." [2] AkhA gAmamAM roja DhaDhare pITAya, paNa evuM niSphara hadaya kAnuM hoya ke sage hAthe putrane mAravA mATe Ape ? jagatamAM badhA karatAM zreSTha ane nisvArtha prema hoya te eka mAtra mAtAne prema che. putra bhale game te gAMDe ghelo apaMga haze chatAM mAtA tene je vAtsalya-premabhAvathI joze saMbhALaze te anupama che. AryAvartane itihAsa pikArIne kahe che ke keTalIya zANI mAtAoe vIraputro ApyA che, e badhA vIratAnA pATha te e putra mAtA pAsethI ja zIkhyA che. mAtAoe zuM karyuM ? A prazna ja upekSaNIya lAge che. enA karatAM mAtAoe zuM nathI karyuM? A prazna ucita lAge che. ATaluM chatAM ya emAM apavAda hoya che enI koNa nA pADaze ? A ja apavAda rAjagRhImAM paNa bane. eka daridranArAyaNanI mUrtirUpa bhUdevanuM kuTuMba hatuM. brAhmaNa patnI mehadha, krodhinI ane svArthinI hatI. gharamAM khAvAnuM na bhale ane dara varSe eka eka vastI te vadhe. brAhmaNa paNa bhikSA sivAya bIjA kAmamAM ALasa karo. tene cha eka chokarAM hatAM. brAhmaNae uparyukta DhaDhere sAMbhaLyo. ene vicAra thaye bhAre amara kAMI kAma karatuM nathI, nathI bhIkha mAMgavA jata, nathI sasoI karatA ke nathI pANIne leTe bharI ApatA. roja copaDIyuM ughADIne bese che ane kAM to pelA sAdhuDA pAse jAya che. ene ApI dIdhuM hoya te chUTake maTe, gharamAM lakSmI devInI kRpA thaze ane eka pApa jaze. mAruM ke enA bApanuM kadI kahyuM nathI mAnatA mATe bhale jAya. "sAMbhaLo cho A DhaDhare?" teNe brAhmaNane pUchayuM, "nA kAMI vicAra te karyo nathI. paNa bIjo vicAra paNa zuM karavAnuM hatuM? kAMI mAravA mATe chokare ocho apAvAne hato? Jain Education IntematbaLa are huM kahuM te te sAMbhaLe tame kAMI bhayAraNyA nathI eTale tamane kyAMyathI Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 312 ] zrI jaina satya prakAza [ varSe 4 sArI dakSiNA paNu maLatI nathI, rAja bhikSAmAM pUrI tAMbaDI paNa bharAtI nathI, ane A meTA tA kAMI kAmaja nathI karatA. mane te lAge che e nAstika thaI jaze. mATe ene meAkalIe te vAMdhA nathI. " "6 are A tuM zuM khele che ? mAtA uThIne sage hAthe peTane khAtara chokarAne mAravA taiyAra thai che ? e kevuM bhaNe che enI tane kyAM khabara che? e te moTA paMDita thavAnA, samajI ! " " have jANyuM badhuM. bApa cheAkarAnuM tANe nahi te bIjAM kANu tANe ? paNa khabara che dharamAM kAMI khAvanuM nathI, tamArAmAM kAMi mAvAnI tAkAta nathI. maLyuM, AvA hINu kamAunA panAre kyAM paDI. rAyA cheAkarA paNa kADhayA che. " mAe krodha ane duHkhamAM bhAna bhUlI A pramANe kahyuM. ,, "" mArI te| marajI nathI, pachI jevI tArI marajI. nakAme| krodha na karIza. Apa karatAM mAne chokarA upara vadhAre heta hAya. bhale amArUM kuTuba gametevuM hatuM, paNa kSaNavAra amArI mA amane na jIve te rADerADa pADe, alyA kayAM gayeA kaheze, '' pitAnuM hRdaya muMjhAtuM hatuM. brAhmaNInA gussAMmAM dhI prema ja nahi hoya ? paNa zuM peTa tA thADu ja peAtAnA lAge hAmAyuM, te kheAlI karIe ? tame kamAva mAgyA vagara rahe che? "6 jANe amane te chekarA upara nahi ane chekarA kahyu` na kare. " ThIka jevI masjI ! seAnuM Avaze kema ? tyAre Aje tuM amarane kahI deje ke tAre javAnuM che, huM nahi kahuM. Dha MDherAne paNu tuM ja spardhA karaje." brAhmaNanu hRdaya raDatuM hatuM. 66 " " bhalene mAre mAthe nAkho badhuM. seAnuM Avaze eTale badhAM khAvA maLaze, tame tamAre kAMI nA khelaze. 99 brAhmaNIe jaI ne DhaMDherAne sparzI karI kahyuM " mAre ghera uttama khatrIzalakSaNA putra che, te AvIne laI jAva ane seAnuM dhera mekalI Ape ! ,, rAjAnA sipAio khuza thatA brAhmaNane ghera AvyA. brAhmaNIe cheAkarAne kahyuH amara tu A sipAI enI sAthe jA "" karIza. huM amara kaLI uThayA, " mA mA, mane rahevA de, have huM tArUM kahyuM samajuM chuM tuM mane mAravA mekale che. are mADI, tuM ATalI krara na thA. mane maraNane bhaya nathI, paNa jIvatAM baLI maravuM mArAthI nahi sahevAya ! " " have jANe! DAhyo thayA che. svamAM jaze svargImAM khabara che? '' mA melI. 66 khA e badhA DhAMga che. ApaNA brAhmaNNAe calAvelI pAla`pAla che. vedamAMtA evuM kAMI nathI. "" amare dalIlane Azraya lIdhe. Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1] batrIzalakSaNe | [ 73 ] paNa mAne kyAM dalIlanI jarUra hatI. te belIH "bolatAM belatAM phATayo lAge che, nAstika e nAstika, pelA sAdhu pAse rahIne. vedamAM cekhuM lakhyuM che ke yajJamAM bali Apela prANa vargo jAya. have belIza nahi, tuM jA, meM tane ApI dIdho che. koTavALa sAheba, Ane laI jAva." "amAra, AgaLa thA tArA upara have rAjyane adhikAra che." koTavALe kahyuM. "bApA, mane bacAvo. mAtA bhale nidhura banI, tamAre mArA upara prema che." bhAI tane tArI sagI mAe ja vece che. have rAjanA kAmamAM mArAthI vacce na paDAya." bAbApA! yAda rAkhaje, huM nathI maravAne e cekakasa che. huM te meM jJAnI thavAne chuM. paNa eka divasa evo Avaze ke A yAne nAme cAlatI ghera hiMsAnI prathA daphanAze. A hiMsAnA pratApe tamAre A adharma rasAtALa cA jaze." have jA bho che te. chAne mAne jA. tArUM meMThuM kALu kara." koTavALa ane bIjA sipAI te niSphara brAhmaNI sAme joI ja rahyA. are rAma, rAma, rAma ! A to oramAna mA lAge che, nahiM te ATalI dayAhInatAniSpharatA na hoya ! jenA hRdayamAM bhAva snehanuM eka biMdu paNa nathI ene mA zI rIte kahevI? ane sipAhIo amara ne laI cAlatA thayA ! [ 3 ] amara kumArane laI jatAM rastAmAM koTavALe chokarAne pUchayuM, "bhAI tArI orabhAna mA lAge che?" "nAre nA, sagI mA che." "huM kahe che, sagI mA? ane ATaluM badhuM heta () phiTakAra che dhanalAlacuM e mAtAne! haze paNa have tuM raDIza nahiM. rAjAnuM kAma che eTale zuM karIe, nahi te tArI kAyA ane tAruM rUpa joI amane ema thAya che ke tene choDI mUkIe." badhA AgaLa vadhe che. rastAmAM paMca maLyuM. nagarazeTha malyA, badhA pAse amare dayAnI mAgaNI karI, paNa rAjasattA pAse badhAya cUpa rahyA. badhAne AtmA AvA buddhivAna ane tejasvI putrane bharAto joI ghavAte hate. paNa badhAya cUpa rahyA. tyAM te pitAnA gurU sAmethI cAlyA AvatA amare joyA ane te temanI pAse deDI gayo, ane be "gurUjI, baco huM marI jAuM chuM. mAtA rAkSasiNI thaI che. bApa nirAdhAra che. mahAjana ane zeTha cUpa che. "amara, tuM leza paNa ciMtA na karIza. tuM bacaze ane sAdhu thaze. le A eka maMtra ApuM chuM. tane hemavAnI taiyArI kare te pahelAthI A maMtra japyA karaje. jarUra " tuM bacI jaze." ema kahI gurUe namaskAra maMtra ApyuM. Jain Education Internatinal Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 34 ] zrI jaina satya prakAza 66 lyo." ir ,, badhuM TALu rAjamahele pahoMcyuM. rAjamAtA pAse paNa gai. brAhmaNAe paNa rAjAne khuzI thaI khabara ApyA. lakSaNA ja maLye che. yajJa thatAM ja kamAna caDhI samajI amare rAjA mane bacAvA! rAjamAtA mane bacAve ! " ema kahI karUNa AkraMdana karyuM. Aje tenuM kAi vAlI nahotuM. eNe jaina sAdhu pAse sAMbhaLyuM hatuM peLo, nathI mejo, tenuM. ene bhAna thayuM, ene peAtAnA gurUnA vacana upara vizvAsa hatA. eNe namaskAra maMtra OMstha karyo ane khuba dhImethI rAgabaddha gAvA mAMDayA. e maMtramAM evu zuM bharyuM hatuM ke gaNatAM ja tene AnaMda thavA mAMDayA. eNe have raDavAnu choDI dIdhuM. maravAnu teA eka ja veLA che. trIje divase tene hIrA ane mANethI khUba zaNagAravAmAM AvyA. te hasate mADhe yajJa pAse AvyeA. ene khAtarI hatI ke kASTha deva Apaze ane mane bacAvI laI jaze. teNe namaskAra maMtrane akhaMDa jApa jArI rAkhyA. [ varSa 2 A putranI praza'sA pahoMcI rAjana, barAbara bhatrIza karAvanAra badhA brAhmaNe maMtra japatA hatA, yajJa mahAmuzkelIe saLagyo, zarUAtamAM ja maMgala kalazanA baTa phUTayA. badhA zakAphUla thayA. Aje kAMi navAjInI avazya thaze ema lAgyuM. bAlakanA maMtranI badhAne adbhuta asara thavA lAgI. pahelAM te yajJa pureAhita paDI gayA. temane vAgyuM. rAjA paNa yajJa AgaLa AvatAM ja paDaye ane tene paNa kharAgara vAgyuM. yajJamAM Aga lAgI, maMDapa maLyo, Ahutidravya bhasma thai gayuM. keTalAka nAhA, keTalAka tamAso jovA AvyA. badhAne lAgyuM AvA devakumAra jevA bAlakane mAratAM kASThane dayA na AvI. sAva nirdoSane bhAga levAmAM Avu pariNAma na Ave te khIjuM zuM thAya ? paNa have tA vAta vadhu vIkrI hatI. rAjA ane rANInA mukhamAMthI lehI vamana thatuM hatuM. brAhmaNeA paNuM UMdhA paDayA hatA. rAjAe uThI kumArane namaskAra karI kahyuM. "bhAI have cheDa ! A rAjapATa tane ApuM chuM." namaskAra maMtranA prabhAva barAbara jAmyA hatA. kumAra te| siMhAsana upara caDhI beThA ane eklyAH-~~ 6. rAjana, mAre rAjapATa nathI joItuM, e te kSaNika che,-mithyA che. e tane narakAgAramAM pahoMcADaze. mAre tyAM nathI javuM, paNa AjathI pratijJA kara ke yajJamAM koi paNa jIvane na heAmavA. yajJamAM maranAra jIva narake jAya che, mAranAra paNa narake jAya che ane pApapuja ekaTho kare che. vedamAM AvA yajJa karavAnuM lakhyuM ja nathI." Ama kahI kumAra cAlI nIkaLyA ane sAdhu banI gayA. jenA pratApe pAte jIvana pAmyA hatA e pada-e sthAna tene vadhAre gamyuM. eNe teA gAma bahAra smazAnamAM jai kAyA vAsarAvI dIdhI. zarIra uparanuM mamatva cheDayuM. kAussagga dhyAne mudrA lagAvI te dhyAnamAM magna thayeA. [ 4 ] gAmamAM vIjaLIvege A vAta phelAI gai. kAika kaSTaka khelyu khelyuM. amaranAM mAtapitAne dhaNAe kriTakAra ApyA te kAike manamAM kAika kaika rAjAne paNa Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 1 ) batrIsalakSaNe [ 35 ] saMbhaLAvI. amaranI mAtAne amaranA parAkramanI khabara paDI. e camakI-rakhene dhana pAchuM laI le che? eNe brAhmaNane saMbhaLAvyuM, re sakhaNa na rahyo. have laI jaze. phiTakAra bhale e lAbhamAM mAruM te nAka kApI nAkhyuM. have hAthamAM Ave to te cIrI ja nAMkhuM evo krodha caDhayo che. tyAM te eka pADozIe AvI amara kumAranA parAkramanI vAta saMbhaLAvI ane baLatAmAM ghI homyuM. sAthe sAthe jaNAvI dIdhu ke amara te amara thavA tapa kare che. masANamAM jaI ubhe che. huM joI Avyo e sAdhu thayuM che. paNa kevo rUDe rUpALe lAge che. tameja evAM pApIyAM ke AvA chokarAne cheDI dIdho. A sAMbhaLatAM ja e vAghaNanI jema ghUrakI. enuM cAlata to AvuM kahenAranI jIbha ja kheMcI kADhata, paNa zuM kare ? rAjya te rAjA zreNikanuM hatuM. paNa eNe brAhmaNane khUba Thapako Apyo. ene mArI na nAkhuM te mAruM nAma nahi. brAhmaNe zAMta pADavA ghaNe prayAsa uThAvyo paNa jyAM vaDavAnala saLagyo hoya tyAM pANInuM TIpuM zuM kAma lAge? rAta paDI. ghora aMdhAruM hatuM. purUSa paNa e jatAM bIve evA sthale e rAkSasiNuM hAthamAM dhAradAra charI camakAvatI gAma bahAra masANamAM gaI. enuM aMge aMgadhathI dhamadhamatuM hatuM. amara te mastapaNe ubho hate. ene maraNa ke jIvananI kazI darakAra nahatI. kUra mAtAe vegamAM jaI tene joI ekadama peTamAM charI hulAvI dIdhI. amare UMha paNa na karyuM. eNe palavAramAM prasaMga saMbhALya.e vairAgya bhAvanAe caDhaye. ghA UMDe hato. kSaNavAramAM AMtaraDAM nIkaLI paDayAM. enuM zarIra Dhagale thai paDayuM ane ene AtmA svarganA mArge saMcaryo? e sAce batrIsa lakSaNe hate. eNe jIvI jANyuM ane enA karatAM ya vizeSa saphaLatAthI marI jAyuM. brAhmaNIne have saMtoSa thayuM. eNe jANyuM koNa mane oLakhanAra che. have nIrAMte huM dhana khAIza, vhera karIza. e ema jANatI hatI ke mAruM pApa koI jANatuM nathI paNa e enI bhUla hatI. eka adazya vyakti A badhuM jANatI hatI. ene lAgyuM hAya ! A mAtA ! paNa kudarata rUThI hatI. brAhmaNanA nazIbamAM ghera javAnuM ke dhana bhogavavAnuM lakhyuM hetuM. rastAmAM eka bhUkhI DAMsa vAghaNa cAlI AvatI hatI. eNe malapatI harakhAtI brAhmaNa upara tarApa mArI. hAya mA kahetAM e paNa maraNane zaraNa thaI. brAhmaNanuM zarIra vAghaNe ane tenAM baccAMoe phADI khAdhuM, eka jaNe kahyuM: "kara ane je, pApanuM phaLa." bIje divase gAmamAM vAta phelAI gaI. rAjAne paNa jANa thaI, khare ja e bolI uThyA che te batrIsa lakSaNo, enuM balidAna amara raheze. e sAco Jain EducatR4448 peal N. Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meru trayodazI [bhagavAna RSabhadevanA nirvANukalyANakanA mahimA lekhaka-munirAja zrI yazAbhadravijayajI ekadA zAsanana yaka bhagavAna mahAvIra devane namaskAra karIne gaNudhara bhagavaMta gautamasvAmIe kahyuM huM prabhA, Apa kRpA karIne mahAmaMgalakArI zrImerUtrayeAdazI nAmanA parvanI mar3attA mane samajAve. te vakhate bhagavAna mahAvIradeva madhura vANIthI khAlyA-- he gautama, zrI merUtrayeAdazInI ArAdhanA karanAra jIvAnAM sarva vidmo nAza pAme che. indrionA samUha vaza thAya che, kAma vikAro zAMta thAya che, aneka labdhi prApta thAya che, devatAo dasa bane che ane chevaTamAM mokSasukhanI prApti thAya che. e lAkaeNAttara panI ArAdhanA kANe kevI rIte karI te paNa tuM sAMbhaLa---- prathama tIrthaMkara zrI RSabhadeva svAmI pachI pacAza lAkha kADAkADI sAgaro pamanA samaya vyatIta thayA tyAre khIjA tIrthaMkara zrI ajItanAtha bhagavAna thayA. temanA AMtaramAM ayeAdhyA nagarImAM maDAparAkramI anantavIrya nAme rAjA rAjya karatA hatA. tene prIyati nAme paTTarANI hatI. te rAjA rAjavaibhavamAM mazagula khatI petAnA samaya pasAra karatA hatA, paNa eka samaye tene vicAra Avyo ke aDe hu Avo samRddhizALI chatAM paNu mAre eka paNa putra nathI teA pachI mArA rAjyanA vArasa kANu thaze ? AvA vicAra|mAM lIna banI rAjA ane rANI putraprAptinAM upAye zodhavA lAgyAM. eka avasare kANika nAmanA sadhu rAjamahelamAM AhAra pANI vaheravAne mATe AvyA. rAjA ane rANIe ullAsapUrvaka temane AhArapANI vaheArAvyAM, ane tyArapachI pUchavA lAgyAM ke he bhadanta, amane putra thaze ke nahi. sAdhue kahyuM ke putra thaze paNa pAMgaLA thaze. sAdhu / tyAMthI cAlyA gayA. tyArapachI rANIe eka pAMgaLA putrane janma ApyA, ane tenu nAma pIMgaLa rAkhavAmAM AvyuM. pIMgaLakumAra pAMgaLA DhAvAthI rAjAe tene gupta AvAsamAM rAkhyA. ane AkhA nagaramAM DhaMDhero pITAvyo ke kumAra svarUpavAna che. mATe kAne batAvavAmAM nahi Ave. tethI kumAranA rUpanI bInA AkhA dezamAM phelAi gaI. e vakhate brahmapura nagaramAM satyaratha rAjA rAjya karatA hatA. tene iMdumati nAme paTTarANI ane guNasu darI nAme kanyA hatI. anukrame rAjakumArI yauvanavayane pAmI tethI tenA pitAe teneyAgya rAjakumAranI tapAsa karAvI, paNu kAi ThekANe kumArIkAne cegya rAjakumAra dekhAye| nahi, eTale te vakhatamAM tyAMnA vepArIe dUra dezamAM vepAra karavA mATe jatA temane rAjAe kahyuM ke ApaNI rAjakuMvarIne yeAgya kAi rAjakumAra dekhAya te tenI sAthe kumArInA sabaMdha karatA Avajo. vepArIo paNa rAjAnI AjJA a'gIkAra karI anukrame ayodhyA nagarImAM AvI paheAMcyA. te nagarImAM potAnA satra mAla vecI navA mAla bharI potAnA dezamAM javAne taiyAra thayA te vakhate garajatAnA mukhathI kumAranA rUpanI vAta sAMbhaLI tethI teoe rAjA pAse jaI, sa khInA jaNAvI kumArane joyA vagara kumarIne sabaMdha tenI sAthe karyAM. tyArapachI potAnA dezamAM AvI satyaratha rAjAne sosamAcAra Jain EducatiyQlverge paNa temanu sanmAna karyuM ane temanA mAlanI jakAta mApha karI. Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 6] merUtradazI ] 317] have satyaratha rAjAe kumArInA lagna mATe kumArane teDavA pitAnA mANase kedhyA mokalyA. adhyAmAM jaI anaMtavIrya rAjAne kahayuM ke Apa ApanA rAjakuMvarane lagna mATe mokale. rAjA te kumAranA lagnanI vAta sAMbhaLI ciMtAyukta thaze, tethI maMtrIne belAvI te badhI bInA jaNAvI dIdhI. maMtrIe vicAra karI te rAjapurUSone kahayuM ke hAlamAM amArA kumAra ahIM nathI mATe seLa mahinA pachI ame kumArane paraNavA mokalazuM. mANasoe bhatrInAM vacane aMgIkAra karI, pitAnA nagaramAM AvI satyaraya rAjAne badhI bInA jaNAvI. sevanA gayA pachI rAjA rANuM ane pradhAna vicArapUrvaka upAye zodhavA lAgyA, paNa eka upAya nahi jaDavAthI udAsa banI vakhata pasAra karavA lAgyA. tyArapachI te nagaranA udhanamAM cAra jJAnanA dhAraka pAMcase sAdhuonA parivAra vALA gAMgila nAmanA AcArya padhAryA. udhAnapAlakanA mukhathI vadhAmaNI sAMbhaLI anaM. tavIrya rAjA pitAnA parivAra sahita ADaMbara pUrvaka guravaMdana karavA Avya, vaMdana karI yegya sthaLe beThA pachI sUrie dharmadezanA ApI he rAjana, duHkhe karIne prApta thaI zake tevuM manuSyapaNuM pAmIne je mUDha purUSa udhamathI dharma karo. nathI te manuSya ghaNI mahenate prApta karelA ciMtAmaNi (ratna)ne ALasathI samudrane viSe nAkhI de che. mATe jinezvaranAM dharmanI ArAdhanA kare; jethI uttarottara mekSasukhanI prApti thAya. AvA prakAranI dharmadezanA sAMbhaLyA pachI rAjAe sUrijIne pUchyuM ke he pUjya, mAre putra pAMgaLa zAthI thaye che? tyAre sUrijIe kahyuM ke he rAjana, tAre putra pUrve sAMmatasiMhanA bhavamAM devadravyanI corI karavAthI ane garbhiNI mRgalInA paga cheThavAthI AvI avasthAne pAme che. te vakhate pharIthI rAjAe kahyuM ke he svAmina, mArA putra sAre thAya te upAya batAve. tyAre sUrijIe kahyuM ke prathama tIrtha. kara zrI. RSabhadeva bhagavAnanA nirvANa kalyANakanI ArAdhanA karAve tethI tamAre kumAra sAre thaze. rAjAe pharIthI pUchayuM, he prabhe, zrI prathama tIrthakara samyakatva kyAre pAmyA, tIrthaMkara gotra kyAre bAMdhyuM, temane janma kayAre thaye, temanA pAMca kalyANako kyAre thayA tathA nirvANakalyANakanI ArAdhanA kevI rIte karavI te Apa kRpA karIne mane samajAvo. prathama bhAvamAM bhagavAna RSabhadevane jIva jaMbUdIpanA pazcima videhamAM kSitiprAMtaSThita nagaramAM dhanAvaha nAme zeTha hatA. dhanAvaha zeThane samyakatvanI prApti potAnA sAthe AvelA munione mApavAsanA pAraNe ghInuM dAna ApavAthI thaI hatI. bIjA bhavamAM yugaliyA, trIjA bhavamAM saudharmadevalokamAM deva, cethA bhavamAM mahAbaLa nAmanA vidyAdhara, pAMcamAM bhavamAM izAna devalokamAM lalitAMga deva, chagRA bhavamAM vAjadharAjA, sAtamA bhAvamAM yugaliyA, AThamA bhAvamAM saudharma devalokamAM lalitAMga deva, navamA bhavamAM chavAnaMda nAme vaidya tyAM cAra mitronI madadathI kuSTarogI munine nIrogI banAvyA, dazamA bhAvamAM bAramA devalokamAM deva thayA, agiyAramAM bhavamAM jabUdIpanA pUrva videhamAM puSkalAvatI vijayamAM puMDarIkinI nagarImAM vajanAbha nAme cakravata thayA. tyAM cAritra grahaNa karI viza sthAnaka tapanI ArAdhanA karI tIrthaMkara pada nikAcita karyuM. bAramA bhavamAM pAMcamAM anuttaramAM sarvArthasiddha nAmanA mahAvimAnamAM tetrIza sAgarepatranI | Jain Education Internation.A cAre mitre pAchaLathI bharata bAhubali-bAhya ane suMdarI thayA. prakA, ainelibravo Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [18] zrI jaina satya prakAza [varSa 4 sthitivALA deva thayA. teramA bhavamAM cAlu avasarpiNInA trIjA ArAnA caurAzI lAkha pUrva traNa varasa ane sADA ATha mahinA bAkI hatA tyAre aSADha vadI 14 (gujarAtI jeTha vada 14)nI madhya rAtre uttarASADhA nakSatramAM caMdramAnA yugamAM devalokamAMthI AvIne jaMbUdIpanA dakSiNArdhamaratamAM IphavAku bhUmimAM nAbhinAmanA sAtamA kulakaranI marU devastrInI kukSiAmAM utpanna thayA. nava mAsa ane sADA sAta divasa vItyA bAda uttarASADhA nakSatramAM caMdramAnA yugamAM caitra vada 8 (gujarAtI phAgaNa vada 8)nI madhyarAtre prathama tIrthakara zrI RSabhadeva svAmIne janma thaye, janmathI ja zrI RSabhadevasvAmI mati-zrutaavadhi jJAnavALA ane vRSabhalaMchana yukta hatA tathA addabhuta sauMdaryavALA ane anaMtabalI hatA. temanuM zarIra 500 dhanuSya uMcu hatuM. temane sunaMdA ane sumaMgalA nAme be rANIo, bharata bAhubali vagere ekaso putra, brAhmI ane suMdarI nAme be putrIone parivAra hatA. indranI AjJAthI kubere vasAvelI vinItA nagarInA teo prathama rAjA thayA. tyArapachI prabhue avadhijJAnathI saMyama grahaNa karavAne vakhata najIka je ane lekAMtika deve paNa zAzvata AcAra pramANe vinaMtI karI eTale bhAratane vinItAnuM rAjya, bAhubalIne takSazIlAnuM rAjya ane aThThANu putrane bIjA aThThANuM rAjya ApIne vArSikadAna ApavAnI zarUAta karI. chevaTe uttarASADhA nakSatramAM caMdramAnA yugamAM charaeNne tapa karI catra vadI 8 (gujarAtI phAgaNa vadI 8)nA divasa pAchalA pahere siddhArthavananA bagIcAmAM jaI cAramuSTi lonca karI kSatriya kulanA kaccha mahAkaccha vagere cAra hajAra purUSa sAthe eka devadUSya vastra grahaNa karI dravyathI ane bhAvathI saMyama aMgIkAra karyuM. te ja vakhate temane manaH paryAvajJAna utpanna thayuM. prabhue dIkSA lIdhI te vakhatanA loko bhikSAmAM zuddha AhAra pANI ApavAM joIe evuM samajatA nahetA, tethI eka varasa lagI nirAhArI prabhu vihArathI bhUmine pAvana karatA hastinApura nAmanA nagaramAM padhAryA. te nagaramAM prabhunA prapautra zreyAMsakumArane prabhune veSa joI jAtismaraNa utpanna thayuM, ane te jJAnathI pitAnA pUrva bhAgamAM prabhunI sAthe ATha bhane sabaMdha tathA prabhune zuddha AhAra pADyuM kalpe evuM jANIne zreyAMsakumAre prabhune vArSika tapanuM pAraNu zeraDInA rasathI karAvyuM. tyArapachI dareka loko bhikSA herAvavAne vidhi zIkhyA. e pramANe eka hajAra varSa vItI gayA bAda purimatAla nagaranA zaTamukha udyAnamAM nyagrodha vRkSanI nIce uttarASADhA nakSatramAM caMdramAnA yugamAM phAgaNa vadI 11 (gujarAtI mAhAvadI 11)nA divase ghAti karmone kSaya karI zukala dhyAnamAMnA prathama be bhedonuM dhyAna dharatAM ane aThThama tapathI yukata zrI RSabhedava prabhune kevalajJAna utpanna thayuM. prathama samavasaraNamAM prabhue dezanA ApI tethI bhAratanA pAMca putro ane sAtame pautroe tathA brAhmIe dIkSA lIdhI. prabhue tIrtha (caturvidhasaMgha)nI sthApanA karI. temane RSabhasena vagere 84 gaNadhara ane 84 gaNa hatA. temane parivAra A pramANe che. sAdhu 84000 / sAdhvI 300000 I zrAvaka 305000| zrAvikA 554000 kevalI 2000/mana:paryavajJAnI 12650 avadhijJAnI 8000 caudapUvI 4750 | vaikriyalabdhivAlA muni 20600/ vAdi muni 12650 | mekSagAmI sAdhuo 20000 | mekSagAmI sAdhvIo 40000/ anuttaramAM janArA sAdhuo 22800 (juo pAnuM 376) Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMsAhArano prazna lekhakaH--munirAja zrI kuradhavijayajI. 'prasthAna' mAsikanA cAlu varSanA krAta mAsanA ma'mAM paTele "mahAvIrasvAmInA mAMsAhAra" zIrSaka eka lAMbe lekha vAna mahAvIre peAtAne thayela pittajvaranI zAMtine mATe mAMsanA zrI bhagavatI sUtranA pATha ApIne, siddha karavAnA prayatna karavAmAM AvyeA che. zrI ge|pALabhAI paTele rajI karelI A vAtanA pratIkAra karavAnI bahu ja jarUra che, ane amane lAge che ke gurUgamathI Agama zAstronuM rahasya jANunArA ApaNA pU. AcArya' mahArAje Ane yAgya javAba jarUra ApI zake ! AvA sarvagrAhI javAba apAya te daramyAna amane e viSaya paratve muddAsaranA temaja zAstrIya yutiothI yukta je lekhA maLe tene pragaTa karavA ame upayAgI samajIe chIe. ane te rIte A lekhane ahIM pragaTa karIe chIe. tamI zrI, geApALadAsa jIvAbhAI lakhyA che. A lekhamAM bhagaupayAga karyA hatA ema "prasthAna" mAsikanA cAlu varSanA kArtika mAsanA aMkamAM zrIgApALadAsa jIvAbhAi paTele zrI bhagavatIjI sUtranA 15mA zatakanA pAThane AdhAre zrI mahAvIrasvAmIe eka vakhata mAMsAhAra karyAM hatA ema siddha karavA prayatna sevyeA che ane tema karIne te viSayaka carcA zAnta karavAne banne vizeSa UDApeAha utpanna karyo che. A bAbatanuM satya svarUpa jo pragaTa karavAmAM na Ave to dhaNAekane tivibhrama thavA sabhava che, mATe e bhramane dUra karavAmAM upayAgI evI keTalIka vAte nIce jaNAvavAmAM Ave che. [2] pUrvAparanA sabandha meLavyA sivAya vAkayanA artha karatAM anatha thaI jAya che. mATe jaina Agame!mAM mAMsAhAranA je sthAne sthAne sakhta niSedha che, te vAta lakSyamAM rahevI joie. jemake sUyagaDAMga sUtra adhyayana khIjAmAM munionA AcAra prastAvamAM amanamAMnnattiLA (munie) madya ane mAMsa nahi khAnArA' evA spaSTa pATha che. zrI bhagavatIjI sUtra zataka 8, uddeza 9 mAmAM zrI gautamasvAmIjI bhagavAna mahAvIrane naraka gati yeAgya kANu zarIra prayANa baMdhanuM kAraNa pUche che te bhagavAna mahAvIra uttara Ape che, te A pramANe-- zu che? neraiyAuyakammAsarIrappayogabaMdheNaM bhaMte ? pucchA / mahAraMbhayA mahApariggahayAe kuNimAhAreNaM paMcidiyavaheNaM neraiyAuyakammAsarIrappayoganAmAe kammassa udapaNaM neriyaauykmmaasriirjaavpothai || prazna--(he bhagavana,) nArakInA AyuSya yAgya kA`Nu zarIra prayAgamadhanuM kAraNa Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [ 370 ] zrI jana satya prakAza [varSa : uttara-(he gautama) mahAraMbhathI, mahAparigrahathI, mAMsAhArathI ane paMcendriyanA vadhathI nArakInA AyuSyane yogya kArmANa zarIra pragabaMdha thAya che. e ja pramANe zrI sthAnAMga sUtramAM ethe TANe nIce pramANe pATha che cauhiM ThANehiM jIvA NeraiyattAe kammaM pakareMti taMjahA mahAraMbhayAe mahApariggayAe paMcediyavaheNaM kuNimAhAreNa // A cAra kAraNe vaDe jIvo nAraka yogya karma bAMdhe che-2 mahAraMbha, 2 mahAparigraha, 3 paMcendriyavadha ane 4 mAMsAhAra. vaLI uvavAI sUtramAM paNa mAMsAhArI nArakIne karma bAMdhI narakagatimAM utpanna thAya che, evo pATha che te A pramANe- cauhiM ThANehiM jIvA jeraiyattAe kamma pakareMti NeraittAe kamma pakarettA raiesu uvavajaMti taMjahA mahAraMbhayAe mahApariggahayAye paMcadiyavaheNaM kuNimAhAreNaM // te ja pramANe zrI dazavaikAlika sUtra, cUlikA bIjI; uttarAdhyayana sUtranA pAMcamA, sAtamA ane ogaNIzamA adhyayana vagere sthaLoe mAMsAhArano spaSTa niSedha karela che. A badhI vAta dhyAnamAM rAkhIne ja jo tenI sAthenA sUtrane artha karavAmAM Ave te ja yathAvati svarUpe prApta thAya. mATe zrIAcArAMga vagere sUtramAM jyAM "mAM" vagere zabdono upayoga Ave che, tyAM te zabdano upayuMkata pAThone bAdha na Ave te "mukiH afharimo " (bhoga eTale bAhya paribhega) athavA " mAM hArmika (mAMsa eTale phalane garbha) e artha prAcIna TIkAkAre zrI zIlAkAcArya vageree skuTa rIte karela che. zrI dazavaikAlika sUtra paMcama adhyayananI gAthA 370 no artha karatAM zrIharibhadrasUrijI pula zabdano mAMsa artha darzAvI tarata ja je tu karIne pUrvAparanA anusaMdhAna tathA prakaraNane lagato teno artha 'tathAvidha phaLa" ema vanaspatine lagatI kare che. te bIjA arthamAM ja temanI anumati che. kAraNa ke koI paNa AcAryanA vAkyano artha samajatAM pUrve temanI zailI jANavI joIe. zrI haribhadrasUrijI prakhara yAyanipuNa hatA tema temanA viracita aneka grantha sAkSI pUre che. nyAya zAstranI eka evI zailI che ke eka pakSa batAvI te pakSamAM pitAnI arUci darzAvavAno ane svAbhimata siddhAnta artha banAvavAne mATe jo tu re tu ityAdi zabdothI bIje pakSa batAvAya che. A zailI nyAyazAstranA Akaragrantha cintAmaNinI dIdhiti upara jagadIzI gAdAdharI vagere nyAyagranthomAM sthAne sthAne spaSTa che. A zailIthI haribhadrasUrijIne vanaspativALo artha abhimata che. A rIte pUrvAparanuM anusaMdhAna karatAM bhagavatIjI sUtranA 15mA zatakamAMnA pATha artha paNa vanaspatine lagate ja saMgata ane prAmANika gaNAya. zrI mahAvIrasvAmI ane temanA sAdhuo nirjIva bhejI hatA ane hoya che e viSayamAM keine matabheda nathI. jyAre mAMsa koI paNa sthitimAM nirjIva hatuM ja nathI tene mATe kalikAlasarvajJa zrI hemacandrasUrijI mAMsanuM svarUpa darzAvatAM kahe che ke: Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 1 ] mAMsAhArane prazna [ 37 ] sadyaH saMmUcchitAnanta-jantusaMtAnadRSitim // narakAdhvani pAtheyaM ko'bhiyAt pizitaM sudhI: ? // 33 // ___ yogazAstra-tRtIyaprakAza // janA nAza samaye ja jemAM anaMta jantu-saMtAna utpanna thAya che evA doSo vaDe dUSita thayeluM ane naraka mArgamAM pAtheya (bhAtA) samAna evA mAMsanuM ka buddhibhAna bhakSaNa kare? arthAta mAMsamAM sarvadA anaMta jIvarAzi vyApta ja rahe che. A vAta nirmala nathI tene mATe TIkAmAM pote sUtranI gAthAne pramANu tarIke mUke che, te A pramANe AmAsu apakkAsua vipaJcamANAsu maMsapesIsu // sayayaM ciya ughavAo bhaNio u nigoa jIvANaM // 1 // kAcI, pAkI, ane pAka upara mukelI evI mAMsanI pezIomAM anavarata nigoda jIvone upapAta (jJAnIoe) kahela che. A pramANe ananta chathI bharapUra evA mAMsano AhAra bhagavAna mahAvIra jevA daDhapratijJa puruSa koI paNa sthitimAM kare e vAta kevaLa zraddhAne te nahi paNa buddhine paNa agrAhya che. mATe ja zrI bhagavatIjI sUtranA pannaramA zatakamAM zrI mahAvIranA gopazamanAthe lAvela auSadhanA pAThane navAMgI TIkAkAra zrI abhayadevasUrijI temaja dAnazekharasUrijI je artha kare che te yathAsthita lAge che. te A pramANe che kapotakaH pakSivizeSa : taba ye phale varNasAdhAt te kapote kUSmANDe isve kapete kapotake teca te zarIre vanaspatijIvadehatvAt kapotakazarIre athavA kapotakazarIre iva dhUsaravarNasAdhAdeva kapotakazarIre kUSmANDaphale ev| pata eTale pakSi vizeSa tenI jevAM je be phaLo varNanI sadharmatAthI te be kata eTale be kUSmAMDa phaLa (keLAM), nAnAM kapata te kapataka kahevAya. te be zarIra vanaspati jIvanA deha hovAne kAraNe te kapataka zarIra kahevAya. athavA (bIjI rIte) kapatakanA be zarIranI jevA bhUrAvarNanA sAdhammathI kapAtaka zarIra eTale kUSmAMDa phaLo ja (levAM) mArjAro vAyuvizeSa : tadupazamAyakRtaM-saMskRta-mArjArakRtam // aparesvAhu : mArjAro virAlikAbhidhAno vanaspativizeSa : tena kRtaM bhAvitaM yattattathA, kiM tat ? ityAha " kurkuTakamAMsakaM" bIjapUraka kaTAhaM "AharAhi" ti nivaghavAta che mAre eTale eka jAtane vAyu tenA zamanane mATe kareluM te bhArata kahevAya. bIjAo kahe che ke mAra eTale virAlikA nAmanI auSadhI vizeSa, tenA vaDe kRta eTale bhAvita (saMskArita) karela je te. te zuM? te kahe che. "kukarkaTakamAMsa" bIjapUraka (bIjo) kaTAha garbha: "AharAhi" eTale lAva, niravagha hevAthI. A pramANe bhagavatIjI satranA 15mA zatakanA pAThano artha che. prastuta pAThamAM ain Education International Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (372 ] zrI jaina satya prakAza [varSa 4 "mArata" ne "bilADAe mArela" evo artha gapALajIbhAI paTela kare che, te barAbara nathI, kAraNa ke "kRtam"ne artha mArela ema koI paNa sthaLe thatuM nathI, paraMtu "nitam" "dakSita" ityAdi sthaLoe rAIvaDe saMskArela, drAkSAvaDe saMskArela (ke jene bhASAmAM rAItuM vagere kahevAmAM Ave che, te pramANe saMskArela evo artha thAya che. tene badale "ta"ne artha kheMcatANIne "mArela' kare ane pUrvanA TIkAkArone kheMcatANane artha karanArA kahevA te ucita nathI. vaLI bhagavAna mahAvIrane auSadha vahorAvanAra revatI e koI sAmAnya strI na hatI, paraMtu mahAvIranA caturvidha saMdha paikI kalpasUtramAM varNavela sulasA vagere zrAvaka saMghanI gaNanAmAMnI mukhya vratadhAriNI zrAvikA hatI ke jene tyAM bhagavAna mahAvIre vAraMvAra niSiddha tarIke upadezela, narakAvatAranA dhArabhUta mAMsa bhakSaNa kadI paNa saMbhavI zake ja nahi. [3] evI eka zaMkA sthAne che ke mAMsAhAranA mahAna pratiSedhaka bhagavAna mahAvIranA AgamamAM, sAmAnya janatAne bhramamAM nAkhe evA "mAMsa "pita" "mAra' vagere zabdonI yojanA sAthI hoya? zuM spaSTa arthane batAvanAra bIjA zabda na hatA ke jethI AvA dvayarthaka temaja sAdhammathI artha laI Agama saMgata karavA paDe tevA zabdone prayoga karAyo? AnuM samAdhAna gurugamathI jeoe jaina AgamanuM rahasya jANyuM che tevA AgamanA abhyAsIone sarasa rIte thaI zake tevuM che. te e ke gaNudharee AgamonI racanA caturanagamayI karI hatI ke jethI AgamanA pratyeka sUtrathI dravyAnuyegane, gaNitAnuyegane, caraNakaraNAnuyoga temaja dharmakathAnuyogane artha nIkaLato ane ziSyone samajavA hatA, paraMtu Arya vrajasvAmI pachI medhAhAsa vagerene kAraNe pratyeka sUtrone ekeka anugamAM niyata karavAmAM AvyA. A vAta zrI haribhadrasUriracita zrIdazavaikAlika TIkamAM A pramANe che iha cArthato'nuyogo vidhA apRthaktvAnuyoga : pRthaktvAnuyogaca tatrApRthaktvAnuyogo yatraikasminneva satre sarve eva caraNakaraNAdaya : prarUpyante'nantagamaparyAyArthakatvAt sUtrasya, pRthaktvAnuyogazca yatrakvacisUtre caraNakaraNameva kvacitpunardharmakathaiva vetyAdi // anayozca vktvytaa| jAvaMti ajjavairA ajapuhutta kaaliyaanuogss| teNAreNa puhuttaM kAliyasuyadiThivAe y|| ahIM arthathI anuyoga be prakAranuM che. eka apRthakvAnuyoga ane bIje pRthavAnuyoga. temAM apRthakatvAnuyoga eka ja sUtramAM sarva caraNa karaNa vagere yoga prarUpAya , kAraNa ke sUtra ananta gama paryAya ane arthavALuM hoya che. pRthakavAnuyoga te ke kaI sUtramAM caraNakaraNanuga ja hoya te kaI sUtramAM dharmakathAnuga ja hoya, e pramANe. Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMsAhArane prazna [ aka ) 0] A banne yoganI vaktavyatA A pramANe che. jyAM sudhI Arya vajasvAmI hatA tyAM sudhI kAlikAnuyogane apRtharvapaNuM hatuM, te pachI kAlikasUra ane dRSTivAdamAM pRthavAnuyoga thayo. mATe "mAMsa, kapota,' " mAra vagere zabdo, bIjA anuyogamAM upayogI hevAne kAraNe vaparAyela ane te ja kAraNe sUtronA zabdo pAravartanane asahya heI eka anuyogamAM Agame niyata karAyA chatAM kAyama rahyA che. anekArthaka vAkayonI racanAmAM temaja tenI vyAkhyA karavAmAM uparyukta rIti cAlu saMskRta temaja loka bhASAmAM paNa jovAya che. kavizrI dhanapAla "tilakamaMjarInI zarUAtamAM eka Thacarthaka zlokathI kAdambarIkAra bANakavine paricaya ApatAM kevalo'pi sphuran bANa : karoti vimadAna kavIn // kiM puna: phlaptasaMdhAna : pulindhrakRtasannidhi : // A sthaLe bANa zabdane artha tIra ane bANukavi, kavizabdathI kavio ane kutsita pakSio, saMdhAna zabdathI dhanuSya sAthe joDANa ane kAdambarI granthanuM anusaMdhAna ane puli% zabdathI bhilla ane bANane putra (zabda samAnatAthI) levAya che. bhASAmAM paNa- caraNa dharaMta cintA karata tyAgata zoraSakora // suvarNakuM DhuMDhata phIrata kavi vyabhicArI cora // e sUkatamAM "caraNa" ane "suvarNa" e zabdonA bhinna bhinna dRSTie bhinna bhinna arthe levAya che. te zabdane sthAne (suvarNane sthAne) suzabda, surUpa ke kAMcana vagere zabdonI yojanA yogya nathI. kAraNa ke ema karavA jatAM enA bIjA bIjA artha kADhavA azakya thaI paDe che. te cAra cAra arthavALA AgamomAM tevA zabdo heya temA zaMkA jevuM nathI. zrI. gopALajIbhAI paTele bhagavAna mahAvIranA vyAdhi ane tenA upacAra aMge- bhagavAna mahAvIra svAmIne vyAdhi tejalezyAjanya hatuM, telesyA e alaukika vastu hatI, eTale e vyAdhine upacAra paNa alaukika hoI zake, e upacAranI carcA vaidyaka zAstranI daSTie na karI zakAya-vagere matalabanuM lakhANa lakhI e vAtane vizeSa vicAra karavA mAMDI vALyuM che. paNa sUkSma dRSTithI vicAra karatAM emaNe je kAraNe e vicAra kare paDatuM mUkayo che e barAbara nathI, ane saMbhavataH e ja kAraNe-vaidyaka zAstramAM varNita vastunA guNa dejanA vicAranI upekSA karIne temaNe bhAsahAranuM vidhAna karate artha svIkAra gya gaNyo che. emaNe e vyAdhi ane e upacAra aMge je vicAra *791 4341 2 1 a 241 s Private & Personal Use Only Jain Education Internations Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 374 ] zrI jaina satya prakAza [ varSe 4 alabatta bhagavAna mahAvIranA vyAdhinuM kAraNa teolesyA nAmaka eka alaukikabuddhimAM na AvI zake ke vaidyaka zAstramAM jene piracaya na maLI zake evI vastu hatI. paNa je vyAdhinuM kAraNa alaukika ke buddhigamya na hoya tenA upacAra paNa alaukika ja hovA joie evA niyama na karI zakAya. lArkika ke alaukika game te kAraNathI utpanna thayela vyAdhinI asara chevaTe teA zarIra upara ja thavAnI che e nizcita che. te pachI e vyAdhine (enA kAraNane paNa nahI) vaidyaka dRSTie joine vaidyaka dRSTie ja ene upacAra karavAmAM Ave to zuM khATuM che? ApaNA cAlu vyavahAramAM paNa ApaNe joie chIe ke keTalAya loko amuka vyAdhinA kAraNa tarIke vaLagADa, bhUta, preta ke amuka prakAranI azAtanAne mAne che, ane chatAMya tevA vyAdhi vaidhaka upacArothI jarUra zAMta thAya che. bhagavAna mahAvIranA vyAdhi paNa chevaTe zArIrika ja vyAdhi hatA. eTale enA upacAra paNa vaidyaka dRSTithI virUddhu jaine te na ja thai zake. athavA teA vaidyakanA vidhAna pramANe paNa ene upacAra avazya thaI zake. eTale mahAvIrasvAmInA vyAdhi paratve upayAgI kayA padArtho DAI zake te vaidyaka zAstrathI vicArIe. vaidyaka granthAmAM pramANabhUta evA suzruta nAmanA vaidya granthanA 46mA adhyAyamAM kuSmAMDa (kALA)nA guNNA nIce pramANe batAvela che. pittaghnaM teSu kUSmANDaM bAlaM madhyaM kaphApaham / zuklaM laghuSNaM sakSAraM dIpanaM bastizodhanam // 213 // sarvadoSahara hRthaM pathyaM cetovikAriNAm // zAkomAM bALa kUSmAMDa (keLuM) pittanAzaka che. madhya kUSmAMDa kane nAza karanAra ane zukala kUSmAMDa haLavuM, kSArayukata dIpana, mUtravizeAdhaka, sadoSane haranAra, hRdya ane maneAvibhramavALAne pathya hoya che. te ja granthamAM bIjorAnuM vana A pramANe che-- ladhvamlaM dIpanaM hRdyaM mAtuluGgamudAhRtam // tvatiktA durjarA tasya vAtakrimikaphApahA // 149 // svAdu zItaM guru snigdhaM mAMsaM mArutapittajit // medhyaM zUlAnilacchardi kaphArocakanAzakam // 150 // dIpanaM laghu saMgrAhi gulmArzoghnaM tu kesaram // zUlAnilavibandheSu rasastasyopadizyate // 151 // arucA ca vizeSaNa de kaphamArute // mAtulu'ga (bIjorM) haLavu khATu' agnidIpaka hRdya che; tenI chAla (bIjorAnI chAla) tikta durjara vAyu, kramI ane kane nAza karanArI che; tenuM (bIjorAnuM) mAMsa (ga) svAduM zItala, bhAre snigdha vAta ane pittanAzaka, buddhivardhaka, zUla vAyu vamana ka ane arucine haranAra che; tenAM kesarAM agnidIpaka haLavA grAhI gumA ane ane Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka ] mAMsAhArane prazna [ 275] - nAza karanAruM che. vaLI zala ajIrNa badhekoza agnimAMdha kapha vAyu arUcimAM teno (bIrAno) rasa vizeSe karIne upadezAya che. A prakaraNa vAMcanAra dareka vicArakane spaSTa mAluma paDaze ke bAlakUSmAMDa (koLuM) sAmAnya rIte pittanAzaka hovAthI revatI zrAvikA, bhagavAna mahAvIra mATe auSadha tarIke taiyAra kare paNa bIjerUM pittanI sAthe vAyune paNa haranAra heI zrI mahAvIrasvAmI niravaghatAne kAraNe e ja maMgAve te ja saMgata che. vaLI upara zloka 150 mAM "mAMa 'zabda sukRta mahaSie kulagarbhanA arthamAM vAparelo spaSTa dekhAya che AthI e vAta vAcakanA dhyAnamAM khUba rahevI joIe ke pUrve mAMsazabda phalagarbhanA arthamAM puSkaLa vaparAte ane vanaspatyAhAranA viSayamAM "mAMsa mujA " ItyAdi pATha mUkavAmAM saMdigdhatA na rahetI. vaLI suzrutamAM kukarTanuM varNana karatAM tene uSNavIrya tarIke varNavela che ke je pittajvara vagere dAhaka vyAdhi upara teno upayoga karavAmAM Ave te te vyAdhinuM zamana karavAne badale ulaTuM vikAra vRddhimAM kAraNabhUta thAya mATe pittanA zamana mATe vaidyaka dRSTie vicAra karatAM paNa mAMsa artha kadI paNa saMgata na thAya ane vanaspativALA artho sarjAze saMgata thAya che. [5] vAta, pitta ane kapha ema triprakRti ane saptadhAtuthI baMdhAyela bhagavAna mahAvIranA zarIramAM devasvabhAva janya vyAdhio vaida upAyothI nAza pAme te ja vAta sarva sujhane mAnya thaI zake. mATe ja cAritra aMgIkAra karyA pachInA bhagavAna mahAvIranA aneka upasargomAMnA eka karNakIlaka (kAnamAM khIlA) nAmanA upasarganA prasaMge zrI mahAvIrane karNamAM mahApIDA hatI tyAre vaidyane tyAM AhAra mATe jatAM vaidyane te mahApuruSane kaMIka pIDA che evuM jJAna thayuM, ane tenA nivAraNa mATe te zrIvIranI pAchaLa pAchaLa pharavA lAgyo ane bhagavAna sthira thaye chate kIlakAkarSaNa karyA bAda rohiNuM auSadhI vaDe te ghaNu rUjhavI nAkhe, e vRttAnta jaina AgamAM prasiddha che. [6] yukitavAdanA samayamAM bhagavAna mahAvIre eka vakhata auSadhanA kAraNe paNa mAMsane AhAra tarIke upayoga karyo hato te vicAra buddhine grAhya na thaI zake, kAraNake nAyakanI pravRtti upara tenA anuyAyionI pravRttino AdhAra che. e ja vicArane kAraNe bhagavAna mahAvIre eka vakhata sudhA ane tRSArta munione gRSThAnI apUrva garamIthI acitta ane nirjIva tala ane jalane vega hevA chatAM niSedha karyo hato. ane budhe pitAnA jIvanamAM eka vakhata mAMsa-bhakSaNa karela tene pariNAme Aja paNa bauddhAnuyAyiomAM mAMsAhAranI pracuratA dekhAya che ane mahAvIranA anuyAyiomAM mAMsabhakSaNa pratye teTalI ja chUNa dekhAya che. e pramANe kArya upara paNa kAraNanuM anumAna thaI zake che ke manuSya svabhAvanA verA bhagavAna mahAvIra eka paNa vakhata mAMsa bhakSaNa karI jagatane mAMsAhArane mArga khulle karI Ape nahi. kapaDavaNaja Education Interna1995, mArgazIrSa, amAvAsyA . www.jainelibrary or Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 0] zrI jaina satya prakAza [varSa : (367mAM pAnAnuM anusaMdhAna ) prISabhadeva prabhunI be prakAranI aMtakRbhUmi thaI (1) yugAMtakRbhUmi ane (2) paryAyAMtakRbhUmi. bhagavAna pachI anukrame asaMkhyAtA puruSayuga mekSe gayA te yugAMtakRdabhUmi ane bhagavaMtane kevalajJAna utpanna thayA pachI aMtarmuhUrtamAM marUdevA mAtA aMtakRdakevalI thaine mekSe gayA te paryAyAMtakRbhUmi. yuga eTale guru ziSya praziSyAdi kramasara vartatA paTTadhara purUSe ane te vaDe maryAdita je mokSagAmIone mokSe javAne kALa yugAMtakRbhUmi. ane prabhune kevalajJAna utpanna thayuM te kAlane AzrIne je melagAmIone mekSe javAne kALa te paryAyAMtakRbhUmi kahevAya. zrI RSabhadeva prabhu viza lAkha pUrva kumAra avasthAmAM rahI ane tresaTha lAkha pUrva rAjyAvasthAmAM rahIne ekaMdare vyAzI lAkha pUrva gRhasthAvAsamAM rahIne, eka hajAra varSa sudhI chadmastha paryAya pALIne ane eka hajAra varSa jUnA eka lAkha pUrva sudhI kevaLI paryAya pALIne-ekaMdara saMpUrNa eka lAkha pUrva sudhI cAritra paryAya pALIne, kula corAzI lAkha pUrva sudhI sarva AyuSya pALIne vedanIya, Ayu, nAma ane gotra e cAra karmane kSaya karI A avasarpiNI kALanA suSama duSama nAmanA trIjA ArAnA traNa varasa ane sADA ATha mAsa bAkI rahetAM mAhA vadI 13 (gujarAtI piSa vada 13) nA divase savAranA TAImamAM abhijItu nakSatrane viSe caMdramAnA yugamAM cha upavAsane tapa karIne daza hajAra sAdhuonI sAthe aSTapada parvata upara padhaMkAsane besI nirvANa pAmyA. he rAjana, tethI temanA nivANukalyANakanI ArAdhanA A pramANe tArA putrane karAvajete divasa cauvihAra upavAsa kare. (zakti na hoya te tivihAra kare). ratnanAM pAMca merU karavA, temAM cAra dizAe cAra nAnA merU karavA, rananA na bane te ghInA karavA. tenI pAse cAra naMdAvarta karavA. dIpa-dhUpa Adi ghaNA prakAranI pUjA karavI. zrI kRSama survsAra nama: " e padanI vIza navakAravALI gaNavI. te tapane divase pauSadha kare. pAraNAne divase supAtradAna ApavuM. sAthIo vagere bAra-bAra karavA. A rIte dareka mAsanI terazanI ArAdhanA tera mAsa athavA tera varSa sudhI karavI jethI sarva karmane kSaya thAya che. anaMtavIrya rAjA, gAMgila AcAryanI pAsethI sarvavRttAMta sAMbhaLI putrane vrata aMgIkAra karAvI svasthAnake gaye, gurumahArAja paNa anya sthaLe vihAra karI gayA. piMgalakumArane vratanI ArAdhanA karatAM tera mahinA thayA tyAre te suMdara svarUpavALo thayo. rAjA rANa Adi sarva loko khuzI thayA. tyAra pachI kumAre guNasuMdarI sAthe lagna karyA. he gautama, tyArapachI piMgala kumArane rAjya seMpI anaMtavIrya rAjA ane rANI cAritra grahaNa karI zrI zatruMjaya tIrthane viSe aNuzaNa karI mekSa padane pAmyA. piMgala rAjAe tera varSa paryana merUtradazInI ArAdhanA karI. e tapa pUrNa thaye ughApana mahatsava karyo. temAM tera zikharabaMdha maMdira baMdhAvyAM, temAM ratnanI suvarNanI ane rUpAnI tera tera pratimAo sthApana karI, pAMca merU caDhAvI, tera vakhata zrI siddhAcalajIne saMdha kADhaze. chevaTe mahasena kumArane rAjya soMpI-cAritra grahaNa karI ekSapadane pAmyA. e rIte metrAdazI nAmanuM parva piMgala rAjAthI pragaTa thayuM. Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA cA 2 dIkSA-pUjya AcArya mahArAja zro.vijayendrasurijI mahArAje bhAI himmatamalajIne mAgasara suda dazamanA divase AgarAmAM dIkSA ApI. dIkSitanuM nAma haMsavijayajI rAkhavAmAM AvyuM. (2) mahIjamAM paTela IzvaradAsane pUjana AcArya mahArAjazrI vijaya saubhAgyasurijI mahArAje pADiva mukAme mAgasara vada dazamanA divase dIkSA ApI. dIkSitanuM nAma zubhavijayajI rAkhavAmAM AvyuM. (3) kuvALavALA bhAI jIvatavALa kalAcaMda khetasIne pUjya panyAsajI mahArAja zrI surendra vijayajI mahArAje mAgasara sudI dazamanA divase dIkSA ApI. dIkSitanuM nAma jayaMtavijayajI rAkhavAmAM AvyuM. (4) marImAM manapharA (kaccha nA rahIza bhAI gelacada karamazIne pUjya AcArya mahArAja zrI vijayabhadrasUrijI mahArAje mAgasara vada pAMcamA divase dIkSA ApI. dIkSitanuM nAma kAravijayajI pADI temane pUjya janakavijayanA ziSya banAvavAmAM AvyA kALadharmansedhavA (nImADa)mAM mAgasara vada chaThanI rAte pUjya munirAja zrI. gautamasAgarajInA ziSya pUjya munirAja zrI dharmasAgarajI kALadharma pAmyA. gaNipada-iDaramAM mAgasara vada pAMcamanA divase pUjya AcArya mahArAjazrI vijayalasUirijI mahArAjanA hAthe pUjya munirAja zrI. jayaMtavijayajIne gaNipada ApavAmAM AvyuM. mulatavI rahyuM-zrI. gujarAta sAhitya pariSada taraphathI pATaNamAM hemasArasvata satra ujavAvAnuM hatuM te hAlamAM mulatavI rahyAnA samAcAra pariSadanA maMtrI taraphathI jAhera karavAmAM AvyA che. sakhAvata-zeThazrI mANekalAla cunIlAle pUjya AcArya mahArAja zrI vijaya nemisurijI mahArAjanA upadezathI kadaMbagiritIrthane rUA. ekatrIsa hajAra bheTa ApyA. svI kAra 1 pAThaya paveza, 2 rAyaseNiyasuttane agrejI anuvAda bhAga 1, 3 ardhamAgadhigrAmara (aMgrejI)-A traNe pustakanA kartA ane prakAzaka che. hIrAlAla bI. gAMdhI. ema. e. zAMtivilA, gopIpurA surata. 4 zrI nemipadmAstavana mALA-kartA pU. A. bha. zrI vijaya padmasurijI prakAzaka-zAha caMdulAla umedacaMda rAyacaMda, pAMjarA poLa, amadAvAda. mUlya be AnA. 5 zrI namaskAra mahAmaMtra-kartApU. mu. bha. zrI. bhadrakavijayajI. prakAzaka gaNapatalAla mehanalAla vAlacaMda. nipANI (belagAma) Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd No. B. 3801 jaina sAhityanI AlamamAM bhAta pADatu e uttama prakAzana meLavavA Aje ja grAhaka manA zrI jaina satya prakAzanA zrI paryuSaNa parva vizeSAMka 216 pAnAnA A daLadAra vizeSAMkamAM bhagavAna mahAvIrasvAmI pachInA eka hajAra varSanA zrRtihAsa upara prakAza pADatA vidvattAbharyA aneka lekhA, bhagavAna mahAvIrasvAmInuM kaLA ane zAstrIya dRSTie sarvAM gasuMdara trira'gI citra, atihAsika vArtA ane zilpa sthApatyanA lekhA tathA citrA ApavAmAM AvyAM che. A vizeSAMkanI sau keSTha mukta OM prazaMsA kare che. uMcA kAgaLA, suMdara chapAI, chatAM chUTaka mUlya (TapAla kharca sAthe) eka rUpie be rUpiA bharIne zro jaina satya prakAzanA grAhaka thanArane A vizeSAMka cAlu aMka tarIke tathA e uparAMta bIjA 10 cAlu aMko apAya che. [ Aje ja maMgAvA ! amUlya taka !] atyAra sudhImAM bahAra paDelAM badhAMya citrAmAM sauthI caDhiyAtuM kaLA ane zAstrIya STie sarvAMgasuMdara bha. mahAvIrasvAmInuM triraMgI citra gujarAtanA prasiddha citrakAra zrI kanu desAi pAse taiyAra karAveluM A citra prabhunI parama zAMta-dhyAnastha mudrA ane parama vItarAga bhAvanA sAkSAtkAra karAve che. A citra joyA pachI eno apUrvatA samajAyA dareka jaina gharamAM A citra avazya 14"x10"nI sAIjha, jADA ATa` kA` upara suMdara chapAi ane sonerI bera sAthe mUlya--ATha AnA. TapAla tathA pekIMga kharcanA e AnA vadhu. lakhA--zrI jainadharma satyaprakAzaka samiti jeziMgabhAinI vADI, ghIkAMTA, amadAvAda. (gujarAja) vagara nahI rahe. joie. Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jhacupraka dec5 Ip::JI\:///:/billi taMtrI cImanalAla gokaLadAsa zAha varSa : : kramAMka 43 : Jain ducation International Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Namo tthu NaM bhagavao mahAvIrassa siri rAyanayara majjhe, saMmoliya savvasAhusaMmaiyaM / pattaM mAsiyameyaM, bhavvANaM maggayaM visayaM // 1 // kripta saMvat 1995 mahA vada 12 zrI jaina satya prakAza ( mAtta patra) vIra saMvat 2465 budhavAra viSaya--da----na 1 zrI upAdhyAyapatrastotram 2 bhagavAna mahAvIra ane mAMsAhAra 3 zrI gepAladAsa paTelane-- 4 'prasthAna' sAthenA patravyavahAra 5 mAMsAhAranA zAstrIya khulAso ', nivedana 9.jainadarzanamAM mAMsAhAranI bhramaNA samAcAra : sa. ma. zrI vijJapadmamUrino: 377 : mu. ma. zrI vidyAvijayajI : 309 : A. bha. zrI. sAgarAna dasajI : 393 : : 403 : ma. kAzIvizvanAthajI vyAsa : 407 : 48 : A. ma. zrI. vijayalAvaNyasUrijI : 409 sthAnika grAhakone amadAvAdanA--sthAnika-je grAhaka bhAionu lavAjama Avavu bAkI che tee amAro mANasa Ave tyAre tene lavAjama ApIne AbhArI kare ! isvIsana 1939 phebruArI 15 - pU. munirAjone vijJapti -- -- vihAra daramyAna mAsika vakhatasara ane ThekANAsara pahoMcADI zakAya te mATe dareka aMgrejI mahinAnI teramI tArIkha pahelAM, vihArasthaLanI khakhkhara amane maLatI rahe evI vyavasthA karavA sau pU.munirAjone vijJapti che. lavAjama bahAragAma 2-0 sthAnika 1-8-0 chUTaka aMka 0-3-0 mudraka : narottama haragovinda paDayA, prakAzaka : cImanalAla geAkaLadAsa zAha, mudrasthAna : subhASa prInTarI salAdheAsa krIsa rADa amadAvAda, prakAzanasthAna : zrI jainadharma satyaprakAzaka samiti kAryAlaya, jeziMgabhAInI vADI, zrIkAMTA, amadAvAda. Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina satya prakAza kamAMka 43 [bhAsi pana] . [15 4 : 7] // zrIupAdhyAyapadastotram // kartA-AcArya mahArAja zrIvijayapadmasUrijI // AryAvRttam // sirisaMkhesarapAsaM, thuNiya varaM NemisUrigurucaraNaM / sirisiddhacakkasaMgo-vajjhAyapayatthavaM kuNami // 1 // suyagayajahatthavihiNA, satthajjhayaNaM kuNaMti je harisA / nimmalasaMjamanirayA, vaMde'haM te varojjhAe // 2 // uvayAragadiTThIe, vivihovAehi je'NagAragaNaM / caraNaDamuttimagge, sAhajaM diti paidiyahaM // 6 // pAhANaMtullapaDihe, sIse'vi jaNei sayalasuyakusale / AyAraviNayaNiTe, je vaMde te varojjhAe // 4 // davvAyarie jugge, cauvihasirisaMghavihiyasAhajje / siripADhage cautthe, NiJca jhAemi thiracittA // 5 // varaNavapayaseDhIe, cautthadiyahe cautthapayasaraNaM / paNavIsaiguNalakkhA, kAyavvaM pavarabahamANA // 6 // paNavIsaibheeNaM, paNavIsaiguNasamubbhavo Neo / bheyadugappAhaNNaM, NAyavvaM tattha viuheNaM // 7 // ikkArasaMgacodasa - putvajjhAvaNasarupasajjhANaM / aMgovaMgakaraNacara - NArAhaNamavaragaMthammi // 8 // aMgovaMgAi muyA, ikkArasabArasappamANeNaM / je parisamahijate, ajjhAte 'varesiM ca // 9 // aTThappavayaNamAyA- rAhaNaNiuNe pasaNNayarahiayA / NimmalaveraggagayA, te vaMde vAyage NiJca / / 10 / / AyAre AyAro, samaNANaM suttio gaNaharehiM / aTThArasapayasahasaM, dusuyakhaMdhaNiyaM paDhamaM / / 11 // sasamayaparasamayANaM, loyAloyappajIvapamuhANaM / sUyagaDaMge bhaNiyaM, vAicaukkassarUvaM ca // 12 // vipihovasaggabhAvA, addakumAivivihasabbhAvA / tattheva vitthareNaM, payAsiyA pujapurisehi // 13 // ain Education International Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [378] zrI jaina satya prakAza %3 ikatthAu dasaMtA, atthA pariguMphiyA visesAo / taiyaMge ThANaMge, vattA vivihANuogANaM // 14 // samisAvagahiyabhAvA, caubhaMgI sAvagANa taha duvihA / samiivvayapamuhANa, parUvaNaM paMcamajjhayaNe / / 15 / / ArAhiUNa vihiNA, siddhatthasuyassa sAsaNaM harisA / titthayarattaM bhavvA, Nava pAvissaMti saMtigihaM // 16 // seNiyasaMkhodAI, supAsapoTTiladaDhAyuvarasayagA / taha revaI ya sulasA - NavamajhayaNe muNeyavvA // 17 // taha paumaNAbhacariyaM, seNiyaNivajIvaNaM mahArasiyaM / aisayatattaNihANaM, dIsaha ahuNA vi ThANaMge // 18 // davvAivimANANaM, purisasamuddANa selasalilANaM / bhAvA ajjhayaNAI, dasa taiyaMge suyakkhaMdho // 19 // samavAyaMge bhAvA, jIvAjIvANa gaicaukkassa / samavAyANaM sayagaM-titthayarAissarUvaM ca // 20 // ThANaMgAo duguNaM, kaNaMtabhAvaNiyaM cautthaMgaM / savvaMgasArakaliyaM, mahappahAveNa saMjuttaM // 21 // chattIsasahassAI, pasiNAI paMcamaMgaThiiyAI / sirigoyamAiehiM, saMghasurehiM ca puTThAI // 22 // taha varabohadayAI, bhavaraivairaggabhAvajaNayAI / paNhAI puTThAiM, dhammiTThAe jayaMtIe // 23 // kevalisAsaNaNAho, paNhuttaradAyago mahAvIro // savvANuogameyaM, caraNakaraNabhAvasaMkaliyaM // 24 // chaddavvabhAvapuNNaM, annaM NAmaM vivAhapaNNattI / jassa tthi bhagavaIe, pariviiyaM paMcamaMgamiNaM // 25 // egAhiyacAlIsa - pamANasayagAijatthasuhayAI / uddesagappamANaM, paNasayariNNUNasahasadugaM // 26 // vimalovakkamabhAvA, NikkhevaNayANugamasarUvaM ca / davvAibhaMgatattaM, pamANasiddhI bhagavaIe // 27 // aimuttAiyasamaNA, sar3A sirituMgiyAurIvAsA / sirisaMghassa hiyaTuM, parikahiyA siribhagavaIe // 28 // saMgAmeNaM bhAvA, sovaNNiyasehareNa NikkANaM / chattIsasahassehiM, vihiyA pUyA bhagavaIe // 29 // egUNavIsapamANaya - jjhayaNAi duve tahA suyakkhaMdhA / NAyAdhammakahaMge, duguNapayAiM bhagavaIe // 30 // pAMDavaselagavattA, duvayasuyApUyaNassarUvaM ca / seNiyasuyamehamuNI, pahuNA vihio thiro caraNe // 31 // [apUrNa] Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAn mahAvIra ane mAMsAhAra lekhaka-munirAja zrI vidyAvijayajI, karAcI A lekha ame "prasthAna nA vyavasthApaka upara "prasthAna mAM pragaTa karavA mATe maLyo hato. thoDA divasa bAda e lekha temaNe, ene potAnA patramAM chApavAno inkAra sAthe, amane pAcho mobhe che. jijJAsuonI jANa mATe ame e lekhane ahIM akSarazaH prasiddha karIe chIe. vyavasthApaka koI paNa vRkSanuM mULa jeTaluM majabUta ane UMDuM hoya che, teTalI ja te vRkSanI zakti, tenuM AyuSya ane tene phelAvo vadhAre hoya che. siddhAntanI daDhatA e siddhAtenA pratipAdaka kiMvA utpAdakanI mana-vacana-kAyAnI otapretatA upara vadhAre AdhAra rAkhe che. ahiMsA ke dayAnuM nAma letAM "jainadharmanI A mukhya vastu che, ema koI paNa abhyAsaka pakAryA vinA na rahe. bhagavAna mahAvIra ane buddha e bannee AjathI pacIsa se varSa upara ahiMsAne saMdeza jagatane saMbhaLAvyo hato ane e be mahApuruSane sardeza Aje paNa temanA anuyAyio dvArA jagatuM sAMbhaLI ane jhIlI rahyuM che. chatAM buddhanA anuyAyiomAM e siddhAntanuM pAlana ghaNe bhAge nathI thaI rahyuM, e se koI jue che. jyAre sAdhuomAM te zuM gRhasthAmAM paNa mahAvIranA ahiMsA ane dayAnA siddhAMtanuM pAlana atyAre paNa thaI rahyuM che, enuM kaMIka te kAraNa hevuM joIe. siddhAntanI prarUpaNa eka vastu che ane pAlana bIjI vastu che. upadezaka prarUpatA siddhAntonuM svayaM AcaraNa je nathI karato, to tenI asara janatA upara nathI thatI. ahiMsAno siddhAnta prakAzavA chatAM buddha bhagavAne pote mAMsAhAra karyo che, e ja kAraNa, huM to jouM chuM ke temanA pitAnA samayamAM ane te pachInA samayamAM, TheTha atyAra sudhI paNa temanA anuyAyiomAM moTe bhAge mAMsAhAra pracalita rahyo che. jyAre bhagavAna mahAvIre ahiMsAne je sadeza saMbhaLAvyo te pitAnA AcaraNamAM utArIne ja saMbhaLAvyo hato arthAta kadara rIte temaNe tenuM pAlana karyuM hatuM. A ja kAraNa che ke jainadharmanA anuyAyiomAM atyAra sudhI mAMsAhAra sarvathA tyAjya gaNAte AvyA che. hamaNAM hamaNuM "jaina sUtramAM paNa mAMsAhAranuM vidhAna che," ane "bhagavAna mahAvIra tathA temanA te vakhatanA sAdhuo mAMsAhAra letA hatA," evuM kaI kaI lekhako taraphathI bahAra paDatuM vAMcavAmAM Ave che. mane lAge che ke cAlu lokamAnyatAnI viruddhamAM kaMI paNa kahevuM, lakhavuM ke pravRtti karavI e A jamAnAnI eka phezana samajAya che. paraMtu emAM eTaluM yAda rAkhavAnI jarUra che-ke tema karavAthI kaMI paNa in Education International Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [380] zrI jaina satya prakAza [varSa : sAmAjika, dhArmika ke rASTrIya phAyado thAya che ke? je kaMI paNa phAyado na thato hoya bake samAjamAM nirarthaka kolAhala utpanna thato hoya, lokonAM dila dubhAtAM hoya ane tenI sAthe ja sAthe lokomAM gerasamajuti UbhI thatI hoya te evI pravRtti na karavI, e ja vadhAre zreyaskara che. jaina sUtromAM mAsAhAranuM vidhAna che ke kema? athavA mahAvIra svAmI ane temanA sAdhuo mAMsAhAra karatA hatA ke kema e to emanA jIvana uparathI, temanAM sUtra uparathI, sUtronI TIkAo uparathI ane paccIsa so varSathI cAlyA AvatA rivAje uparathI bilakula spaSTa samajAya tema che; chatAM te vastune eka judA ja AkAramAM mUkI kolAhala utpanna kare emAM zuM hetu have joIe ? athavA enAthI zuM phAyado thato hovo joIe e nathI samajAtuM. atyAre to mahAtmA gAMdhIjIe bhagavAna mahAvIranA e ahiMsAvAdane rASTrIya pravRttinuM madhya biMdu banAvyuM che, ane hindustAna ja nahi, duniyAnA dezo tenI tarapha mITa mAMDI rahyA che ane anukaraNa karI rahyA che. AvI sthitimAM "mahAvIrasvAmIe mAMsAhAra lIdho hato," "temanA sAdhuo paNa mAMsa letA hatA," "vanaspati AhAramAM ane mAMsAhAramAM sarakhI ja hiMsA che," ItyAdi jAhera karavuM ane te paNa sutronI ADamAM ubhA rahIne jAhera karavuM e kyAM sudhI ucita che eno vicAra karavo ghaTe che. - "sUtronA anuvAda karatAM, prasaMga Ave amAre te te zabdanA spaSTa artha karavA joIe" evo je bacAva karavAmAM Avato hoya to te paNa lUle che. jaina sUtra, TIkA sivAya Ajano koI paNa vidvAna saMpUrNa rIte, spaSTa lagAvI zake-ena pUrepUre artha kADhI zake-e azakaya che. sutronA bhASAntarakAro ke vyAkhyAnakAze. TIkAno Azraya jarUra leze, ane e Azraya letAM kaI paNa bhASAMtarakAra ke vyAkhyAnakArane kabUlavuM paDaze ke jaina sutromAM je je zabdono bAhya daSTie amuka amuka jAnavarone artha kADhI zakIe chIe, te artha nathI. A vAtanuM spaSTIkaraNa hamaNAM huM AgaLa karIza. thoDAM varSo upara purAtattava maMdira' ahamadAvAdathI pragaTa thatA "purAtava' nA trIjA pustakanA cothA aMkamAM adhyApaka dharmAnaMda kausaMbIne mAMsAhAra' saMbaMdhI eka lekha prakaTa thayo hato. te lekhamAM temaNe e batAvavA prayatna karyo hate. ke "buddhanA samayamAM jema buddha ane buddha bhikSuka mAMsAhAra karatA hatA tema zramaNo (jaina sAdhuo) paNa karatA hatA " hamaNAM "prasthAna' mAsikanA caudamA varSanA pahelA aMkamAM gopALadAsa jIvAbhAI paTela nAmanA vidvAne " zrI mahAvIra svAmIne mAMsAhAra " e nAmane lekha lakhyo che. temAM temaNe paNa e batAvavA niSphaLa prayatna karyo che ke "mahAvIravAmIe mAMsAhAra karyo hato ane jaina sUtramAM tenI sAbitI maLe che." lekhakanA A lekhanuM jarA spaSTatAthI avalokana karavuM, e mArI A pravRttine uddeza che, ane te eTalA mATe ke leka gerasamajutimAM na paDe. & Personal Use Only Jain Education international Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 7] bhagavAna sahAvIra ane mAMsAhAra [ 81] vidvAna lekhaka zrIyuta paTele "bhagavatIsUtra'nA paMdaramA zatakamAM AvelA gazALAnA prasaMgane sauthI pahelAM hAtha dharyo che. gazALAne ane bhagavAna mahAvIra svAmIno saMbaMdha bhagavatInA paMdaramA zatakane anusare temaNe vistArathI Alekhe che. gozALa mahAvIra svAmI pAse Ave che. bhagavAna mahAvIranA be ziSyone gozALAe tejolesyAthI bALI mUkyA ane pachI mahAvIrasvAmI upara telesyA cheDI. e tejolesyA mahAvIrasvAmIne kaMI paNa asara karavAne badale temanA upara aphaLAI gozALA upara pAchI paDI. gozALAe mahAvIrasvAmIne kahyuM "tuM cha mahInAne ane dAhanI pIDAthI maraNa pAmIza." bhagavAna mahAvIrasvAmIe kahyuM "huM te haju soLa varasa sudhI tIrthaMkarapaNe vicarIza, paNa tuM tyAre ja tejathI parAbhava pAmIne sAta rAtrine aMte marIza." barAbara gozALa sAta rAtrie marI gayo. mahAvIrasvAmIne pelI telesyAnI asarathI maraDo thayo. siMha nAmano mahAvIrasvAmIne ziSya aNagAra ghaNe duHkhI thayo. bhagavAne jJAnathI jaI tene potAnI pAse belAvI kahyuM " tuM cintA karIza nahi, huM haju soLa varasa jIvavAne chuM." te pachI bhagavatI satramAM A pramANe pATha Ave che-- " tattha NaM revatIe gAhAvaie mama aTThAe duve kapoyasarIrA uvakkhaDiyA tehiM no aThTho atthi| se aNNe pAriyAsie majArakaDe kukkuDamasae tamargifNa, te " | ItyAdi zrIyuta paTela uparyukta pAThana Ama artha kare che-"(tuM meMDhIka gAmamAM revatI nAmanI bAI che tene tyAM jA) teNe mArA mATe be kabUtara rAMdhIne taiyAra karyA che. paNa tene kaheje ke mAre tenuM kAma nathI. paNa gaI kAle bilADAe mArI nAkhelA kukaDAnuM mAMsa te taiyAra karyuM che te Apa." AmAM je vivAdagrasta zabdo che te A che -" jAya " "mA " "dahanag" A zabdonA artho zrI paTela anukrame Ama kare che-"be kapata (kabUtara) nA zarIra" "bilADa mArela" "kukaDAnuM mAMsa " A artha karIne teo batAvavA cAhe che ke:-"mahAvIrasvAmIe tejesthAnI garamIthI thaelI maraDAnI bimArImAM bilADAe mArI nAkhelA kukaDAnuM mAMsa khAdhuM hatuM." uparanA zabdono je artha teo kare che "te sivAya bIjo koI artha koSamAM thatuM nathI" ema teo jaNAve che. mane lAge che ke A lekhake janA koSa tarapha dhyAna ApyuM lAgatuM nathI. huM emanuM ane bIjA vAcakonuM dhyAna kheMcuM chuM ke jUnA kemAM AvA prANavAcaka dekhAtA aneka zabda vanaspativAcaka zabdomAM vaparAela Ave che. nirNayasAgara presamAM prakAzita "abhidhAnasaMgraha" nAmanA saMgrahamAM nighaMTa nAmane kaSa chapAyo che tenA 139 ane 140mA zlokamAM A zabdo che-- " pArAvate tu sArAmlo raktamAla : praavtH| AkhetaH sAraphalo mahApArAvato mahAn // For Private univetucA .. Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 382 ] zrI jaina satya prakAza [ varSe 4 vidvAna joi zake che kapAta ke jene pracalita atha IMDAnA tulya phaLa " paNa thAya che. .. A uparathI koI paNa kabUtara che, tenA khIjo artha AvI ja rIte kukuDa zabda e ja nidhaDhunA 35ramA zlokamAM vanaspati mAM vaparAyelA spaSTa dekhAya che. trIjo zabda mArakaDe (mAnavRita) enA artha zrI paTela " bilADIthI mArela ' kare che. paraMtu majjAra zabdano artha paNa bhagavatI sUtranA ekavIzamA zatakamAM " mugdhapaNI vanaspati "nA amAM mUkavAmAM AvyA che. eTale ahiM paNa mAra eTale "eka vanaspativizeSathI taiyAra karela '' ema karavAmAM Ave e ja vadhAre upayukta che. AthI je zabdonA artha koSamAM ' pracalita artha sivAya vanaspati vizeSamAM thatA nathI,' evI je dalIla karavAmAM Ave che te khATI che. ' ' zrIvAja : zitiSI vatucukuTa : ziti|' have te kahe che ke TIkAkArAe paNa mAMsa artha ja karyAM che, parantu te paNa ThIka nathI, abhayadevasUri mahArAja uparyuM`kata zabdane A pramANe vAstavika a kare che-- 66 kapotakaH pakSivizeSastadvad dve phale, varNasAdharmyAt te 'kapote' kuSmANDe hUsvakapote kapotake, te caite zarIre ca vanaspatijIvadehatvAt kapotazarIre, athavA kapotazarIre iva dhUsaravarNasAdharmyAdeva, kapotazarIre kuSmANDaphale iva, te upaskRte saMskRte, ' tehiM No aThThoti' bahvapAyatvAt / arthAt~' kapAta ' pakSivizeSa ( kabUtara )nuM nAma che, tenA jevA varNavALAM e kuLa eTale kuSmANDa kuLa, evAM pakAvelAM e kuSmANDa kLatuM mane prayojana nathI. ( ' krutsitAkhyAjJAte siddhahema vyAkaraNanA 7-3-33 mA sUtrathI ' alpa '(nhAnA) amAM pU pratyaya Apyo che) karaNa ke temAM ghaNA doSa che. AdhAkI hAvAthI. vaLI TIkAkAre - vizeSa samAsa ' karIne kahyuM che ke kapAtaka' e kALAnuM nAma che ane zarIra e kuLanuM nAma che. athavA dhUsaravaNunA jevuM hovAthI tuve popa sIvA' enA artha 'e kALAnAM kuLa' evA thAya che. te AdhAkarmI hAvAthI bahu pApanuM kAraNa che, mATe mAre na kahyuM. . AvI ja rIte mannAra Te laghuttamanapa' ene spaSTA karatAM paNa TIkAkAra kahe che ke-- 'mArjAro vAyuvizeSastadupazamanAya kRtaM, saMskRtaM mArjArakRtaM / apare tvAhu:- mArjAro virAlikAbhidhAno vanaspativizeSastena kRtaM bhAvitaM yattattathA, kiM tat ? ityAha- kurkuTakamAMsakaM bIjapUrakaM kaTAhaM / AharAhi t niravadyatvAt // arthAt mAra nAmanA vAyunI zAMtine mATe taiyAra karelI vastu mArakRta kahevAya athavA khIjA kahe che ke mAra eTale virAlikA nAmanI vanaspati vizeSa, Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amuka 7]. bhagavAna mahAvIra ane mAMsAhAra [383] tenAthI saMskArita karela che, te zuM? suramA bijerAne garbha (bijArane murabbo) tene tuM lAva. kAraNake te niravagha che. Ama koSathI ane TIkAkAroe karelA arthathI baMne rIte pota" "mAjara ane "kukakuTIne artha jAnavaravizeSa nahi, paNa vanaspati vizeSa che e vAta spaSTa che. eka bIjI vAta paNa vicAravA jevI che. bhagavAna mahAvIrane A vastu maMgAvavAnI jarUra pitAne thayela bharaDAnI zAMtine mATe paDI hatI. maraDA jevI uSNutAnI bimArImAM kabUtara ke kukaDAnuM mAMsa maMgAve, te asaMbhavita che. keLAne athavA bijerAne murabbo ApI zakAya, kAraNake te ThaMDAM phaLo che. eTale buddhithI paNa ApaNe vicArI zakIe ke A prasaMga mAMsAhAra mATe nathI ane eTalA mATe vanaspati tarIke karAto artha jema prasaMga anusarato che, tema keSathI paNa te anukULa che; ane tene TIkAkAroe paNa Teko Apyo che. trIjI vAta e che ke bhagavAna mahAvIre A vastu yajJayAgAdi karanAra koI brAhmaNane tyAMthI nathI maMgAvI, paraMtu revatI zrAvikAne tyAMthI maMgAvI che. revatI e sulasA Adi mukhya zrAvikAo paikInI zrAvakavratadhAriNI mukhya zrAvikA hatI. tene tyAM mAMsa raMdhAtuM hoya e kalpanA paNa asthAne che. je bhagavAna mahAvIrane A prasaMge mAMsa grahaNa karavAnuM hatuM te te pitAnA sAdhune game te koI mAMsAhArInuM ja ghara batAvate; kAraNake te vakhate bhikSA mATe amuka kuLonuM baMdhana te hatuM nahi, e vAta thI. paTela paNa svIkAre che. vidvAna lekhake pitAnA lekhanA chellA peregrAphamAM vidyakIya daSTie A roga zuM have joIe? eno vicAra karyo che. paraMtu te jelezyA game tevI vastu hoya, chatAM te bALanArI, uSNatA utpanna karanArI hovI joIe, e te nakkI che. bhagavAna mahAvIranA be ziSyane tenI vadhAre asara thavAthI te baLI jAya ane bhagavAna mahAvIranI AMtarazakitanI prabaLatAthI vadhAre asara na kare ane kevaLa zarIramAM uSNatA, dAha, garamI utpanna kare che te svAbhAvika che. ane te garamInA upazamanane mATe ThaMDA upacAro ja upayukata lekhI zakAya. - 3 - vidvAnone e samajAvavAnI jarUra nathI ke dareka dharmanA prAcIna granthamAM evA aneka zabda Ave che ke je atyAre kaMI bIjA ja arthamAM vaparAtA hoya che, ane atyAre je arthamAM te zabda vaparAtA hoya, te ja arthamAM te zabdo je laI javAmAM Ave te ghaNe ja anartha ubho thAya. dAkhalA tarIke "airAvaNa' IndranA hAthInuM nAma mazahUra che, paraMtu "pannavaNA " sUtramAM "lakUcaphaLa'nA arthamAM mUkI che. maMDUkI" e deDakInuM nAma prasiddha che, paraMtu "upAsakadazAMga' sUtramAM ANaMda zrAvakane adhikAramAM ANaMda zrAvaka vanaspatinuM parimANa karatAM "maMDUkI nI chUTa rAkhe che. kAraNa ke "maMDUkI" e "kALI' nAmanI vanaspatinuM nAma che. A arthe mana ain Education karipatanathI paraMtu nighaMTu Adi saMskRta prAkRta koSathI paNa jANI zakAya che. vyava prAkRta koSo Personal use only Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [84) zrI jaina satya prakAza [[varSa 4 hAramAM paNa evA ghaNuM zabda che ke jenA judA judA artho thAya che. "rAvaNa " dazAnananuM nAma che, tema "naMduka" phaLanuM paNa nAma che. "pataMga' cAra IndriyavALA jIvanuM nAma che ane "mahuDA 'nuM paNa nAma che. "tApasapriyA' tApasanI strInuM nAma che, tema "kAkSA nuM paNa nAma che. "kacchapa" e kAcabAnuM nAma che, tema "naMditrINi' vRkSanuM paNa nAma che. " jI" gAyanI jIbhanuM nAma che, tema gobI'nuM paNa nAma che. mAMsala" atipuSTanuM nAma che, tema "kAlIMgaDA'nuM paNa nAma che. "bI " sarSavizeSanuM nAma che, tema "kaMrI" nAmanA zAkanuM paNuM nAma che. "catuSpadI" cAra pagavALAne kahe che, tema "bhIDA'nuM paNa nAma che. A badhA zabdo evA vicitra che ke upalaka dRSTie jotAM ghaNA mANase arthane anartha karI nAkhe, paraMtu prasaMga ane paristhitione khyAla karIne ja zabdonA artho karavA joIe. bhinna bhinna prAMtanI bhASAomAM paNa evA zabdo bharAelA che ke eka ja zabda eka dezamAM eka arthamAM vaparAya che, te te ja zabda bIjA dezamAM bIjA arthamAM vaparAya che. paMjAbane koI vANiyo gujarAtamAM AvIne ema kahe ke "hama lega kukaDI bahuta khAte hai,' te gujarAtane vANiyo ThaMDo ja thaI jAya. ene zI khabara ke paMjAbamAM makAIne kukaDI kahetA haze? gujarAtane vANiyo mALavAmAM jaIne koI caNAnA khetaramAM ubhelI bAIne kahe ke "bAI be AnAnA pApaTA Apa' te te vANiye pelI bAInI pAsethI popaTAnA badale pAMca pAMca zeranI gALo ja meLave che. ene zI khabara ke mALavAmAM popaTA zabda keI bibhatsa--kharAba arthamAM vaparAtA haze. paccIsa se varSa upara magadha dezamAM bhagavAna mahAvIranA mukhathI uccarAelA zabdo athavA te dezamAM hajAro varSa upara te dezanI bhASAmAM lakhAelAM sUtrone ApaNe atyAranI bhASAmAM vaparAtA zabda tarIke artha karIe e kayAM sudhI baMdhabesatuM thAya e bahu vicAravA jevuM che. e sUtronA artha karatI vakhate ApaNe ghaNuM bAbatene khyAla rAkhavo ghaTe che. mana, vacana, kAyAthI ahiMsAnuM saMpUrNa pAlana karanAra ane jagatane tene saMdeza saMbhaLAvanAra bhagavAna mahAvIra pitAne mATe jAnavaranuM mAMsa maMgAve e kalpanAmAM AvI zake kharuM? zrIyuta paTela AgaLa jatAM potAnA lekhamAM hiMsA vinA sAdhunuM jIvana paNa TakI zake nahi ema batAvI cha kAyanA cha paikI amuka kAyanA jIvonI hiMsA sAdhuothI paNa thavAnI ja ema patipAdana kare che, paraMtu teo pote ja cothA prakaraNanA cAthA peregrAphamAM e vAta kabula kare che ke - "mahAvIrasvAmIe A sthaLe vicAryuM ke gRhajIvanane sadaMtara tyAga karI mAtra bhikSA carcAthI jIvavAmAM Ave, te ja ochAmAM ochI pravRtti ane te dvArA ochAmAM Jain Education international Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 7] bhagavAna mahAvIra ane mAMsAhAra [385 ] ochI hiMsA saMbhavI zake. tethI temaNe TharAvyuM ke ahiMsAnuM mahAvrata dhAraNa karavA icchanAre prathama to bhikSuka banavuM joIe. ane gRhasthane tyAMthI mAMgI ANelI vastuo vaDe ja jIvavAnuM svIkAravuM joIe." eTaluM ja nahi paraMtu teo ema paNa svIkAre che ke - ekane khabhethI utarIne hiMsA bIjAne khabhe na jAya, tema ja sAdhune evI hiMsAmAM kaMI nimitta na lAge," tenA mATe mahAvIrasvAmIe batAvele bhikSA vidhi bahu vistArathI batAvIne e paNa spaSTa karyuM che ke- sAdhune mATe AdhArmika ke "dezika AhArane tyAga mahAvIrasvAmIe batAvyuM che." lekhaka barAbara samajatA hovA joIe ke ATalI badhI vistRta ane sakhtamAM sakhta vidhi batAvavAno uddeza eka ja che ke, sAdhunuM jIvana ahiMsaka banyuM rahe. sUtromAM jyAM jyAM "mAMsa'vAcI zabdo Ave che, te te sthaLe "vanaspati' vAcI zabda hovAnuM kahevA sAme temano e virodha che ke je te zabdothI vanaspatine ja artha abhipreta hatA te granthakAre khAvAnI bAbatamAM "mAMsa vAcI zabdo jANI joIne vAparyA zA mATe?" paraMtu e huM pahelAM batAvI cUkyo chuM ke jene ApaNe mAMsa 'vAcI zabdo tarIke joIe chIe, te "vanapati' vAcI zabdo che, ane te vAta koSathI, TIkAthI ane atyAranA vyavahArathI paNa keTalAka udAharaNo ApIne meM siddha karI batAvyuM che. eTale te saMbaMdhI piSTapeSaNa karavAnI jarUra nathI. have lekhaka, AcArAMga sUtra ane dazavaikAlika sutrone izAre karIne bahu kAMTAvALuM mAchaluM' ke "bahu hADakAvALuM mAMsa' levAne niSedha karyo che, te uparathI ema siddha karavA mAge che ke te vakhate sAdhuo mAMsavALo AhAra letA hatA. je ke lekhaka, te pATho ke te prasaMga ApyA vinA IzAre kare che, paraMtu ApaNe te pAThAne spaSTa rIte joI jaIe, AcArAMga sUtrano pATha A che - " se bhikkhu vA bhikkhuNI vA seja puNa jANejA bahuaTThiyaM maMsaM vA mache vA vArtha tyAMthI laIne-saMsTApha maMna ma maghA kriyAzuM kaMTae gahAya, sattamAyAe egaMtamavakkamejA, avakkamettA aherajjhAmathaM hilaMsi vA adhirAsisi vA kiTTamAsisi vA tusarAsiMsi vA gomayarAsiMsi vA aNNayarasi vA tahappagAraMsi thaMDilaMsi paDilehiya pamanjiya pamajiya tao saMjayAmeva pamanjiya pamanjiya pritttthvejaa| (bAbuvALu AcArAMga sUtra pR. 8182 ) A ja pAThane lagabhaga maLatI dazavaikAlikanI paNa nIcenI gAthAo che- bahuaTTi poggalaM aNimisaM vA bahukaMTayaM / atthiyaM tiduyaM billaM ucchukhaNDaM ya saMbali / / 73 / / appe siA bhoyaNajAe, bahuujjhiya dhammiyaM / latio detiaM paDiAikro se kappai tArisaM // 74 // a. 5. Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |[38] zrI jaina satya prakAza [varSa uparanA AcArAMganA pAThane sArAMza e che ke bahaTakamaya matsya ke bahu asthimaya mAMsa maLe te sAdhu sAdhvIe levuM nahi, ane evI rIte bahu kaMTakamaya matsya ke bahu asthimaya mAMsa ApanAra gRhasthane ke gRhasthinIne niSedha kare, ane kevaLa asthi kaMTaka sivAyanuM matsya ke mAMsa mAMgavuM. tema chatAM te jo jabarajastIthI pAtramAM nAkhe te ArAmamAM ke upAzrayamAM game tyAM ekAntamAM jaIne mAMsa ne bhasyane upabhoga karIne kAMTA tathA hADakAM koI bALelI jamIna para, hADakAMnA DhagalA para, kATa khAI gaelA jUnA leDhAnA DhagalA upara athavA evI nirdoSa jamIna upara jagyA sApha karIne saMyama pUrvaka mUkavAM. uparanI dazavaikAlikanI gAthAone artha e che ke - "bahu asthimaya mAMsa, bahu kaMTakamaya matsya, asthivRkSaphaLa, billIpatranuM phaLa, zeraDI, zAlmalI-AvI jAtanA padArtho jemAM Avato bhAga che ane pheMkI devAno bhAga vadhAre hoya te ApanArIne "te mane egya nathI' ema kahIne niSedha kare." jana sUtronA mAMsAhAranA samarthanamAM mAtra A ja pATha AgaLa karavAmAM Ave che. sauthI pahelI bAbata te e che ke-AvA pAThonA artha karatI vakhate AgaLa pAchaLanA adhikArane prasaMga jevAnI khAsa jarUrata che. jaina sUtre mAMsAhArane mATe santamAM sakhta rIte niSedha karatAM hoya ane adhyApaka kosaMbInA kahevA pramANe je jaina zramaNe pitAthI pakSa thaelI hiMsAne paNa hiMsA mAnatA hoya, te jaina zramaNo mAMsa yA bhAchalI svIkAre e bilakula asaMbhavita vAta che. dhyAnamAM rAkhavuM joIe ke A eka apavAdita prasaMga che. eTale ke mahA vikaTa prasaMgamAM A vastuo grahaNa karavA mATe lakhyuM che. vidhi nathI apavAda che. ane te paNa bahAra paribhegane mATe, zarIra upara lagAvavAne mATe, khAvAne mATe nahi. lekhaka TIkAone mAnya rAkhatA hoI TIkAkAranA A zabdo upara temane jarUra dhyAna ApavuM ghaTe che " yasya copAdAnaM kvacit lutAdyupazanArtha sadvaidyopadezato vA bAhyaparibhogena svedAdinA, jJAnAdyupakAratvAta, phalavad dRSTa, bhujizcAtra bahiH paribhogAthai, nAbhyavahArArtha, padAtibhogavat / " arthAta kyAreka bhUtAdi roganI zAMtine mATe kuzaLa vaidyanA AdezathI bahAra lagADavAne mATe mAMsa-masya grahaNa kare, paraMtu te khAvAne mATe nahi. ahiM bhuja' dhAtu pariga arthamAM che. jevI rIte ke "padAtibhega' Adi zabdomAM "bhuja ' dhAtune artha "khAvuM' evo nahi paNa kAmamAM levuM-lagAvavuM e grahaNa karavAno che. Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 7] bhagavAna mahAvIra ane mAMsAhAra [387] TIkAkArene A khulAso spaSTa batAve che ke koI mahA apavAda mArgamAM kuzaLa vaidya dvArA bahAranA upayogane mATe tene grahaNa karavAnuM sUcavyuM che. zrI haribhadrasUrijI kahe che ke -"sa 0i sTAipekSA ane pratiuSA ahiM kAla artha keTalAka duSkALa kare che, paratu te ThIka nathI. " kALa" zabdathI samayavizeSa samajavo joIe. samayavizeSa eTale koI mahA bhayaMkara bhUtAdi reganA samaye te vastu grahaNa karavAnI jarUra paDe te haribhadrasUri mahArAja kahe che ke "evA ati kaMTakamaya mAMsya ke ati asthimaya mAMsane sAdhu niSedha kare." - zrI haribhadrasUrijI vadhu khulAso karatAM ema paNa kahe che ke -"A prasaMga vanaspati saMbaMdhI hovAthI te paNa eka jAtanI vanaspatinA phaLonAM nAme che." ghaTwtyafSaITH tathaviSaTamiSane pate '! teo kahe che ke - "maritharI' thivRkSa4"figu" teMdulAma . sa. uparanI vAtane kalpasUtra subedhikA Teke Ape che. kalpasUtranA navamA kSaNamAM 'yadyapi madhu 1 madha 2 mAMsa 3 navanIta 4 varjanaM yAvajIvaM astyeSa, tathApi atyantApavAdadazAyAM bAhyaparibhogAdyartha kadAcid grahaNe'pi cAturmAcAM sarvathA niSaH | " arthAt madhu, madha, mAMsa ane mAkhaNa ene tyAga yAvat jIvanane mATe che ja. tathApi atyanta apavAda dazAmAM bahAra lagADavAne mATe kadAcit prahaNa paNa karavuM paDe, te paNa comAsAmAM sarvathA niSedha ja che. eTale je pATha uparathI lekene bhrAMti utpanna karavAmAM Ave che, te pAThonuM khAsa rahasya paNa samajavAnI jarUra che. jaina sUtronA abhyAsIone te samajAvavAnI bhAgye ja jarUra rahe che ke bhagavAna mahAvIre ahiMsA ane mAMsa grahaNanA niSedhane ghaNuM ja mahattva ApyuM che. AcArAMga sUtra" ane "nizItha sUtra"ne A pATha spaSTa batAve che ke jyAM masya, mAMsa vecAtAM hoya tyAM thaine cAlavAne paNa niSedha che. 'maMsakhalaM macchakhalaM vA iJcAi jAveNo abhisaMdhAreja' suyaDAMga sUtranA bIjA adhyayanamAM munionA AcAra saMbaMdhI batAvatAM "mama=mAMsAtti' ema kahIne mAMsa ane madha nahi khAnAro' evuM jainamuninuM vizeSaNa ApavAmAM AvyuM che. bhagavati sUtranA AThamA zatakanA navamA uddezamAM mahAAraMbha, mahAparigraha, mAMsAhAra ane paMcendriyanA vadhathI nArakInA AyuSyane 5 baMdha thAya che, ema ain Education | batAvavAmAM AvyuM che. A rahyote pAThiersonal Use Only Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina satya prakAza [varSa 4 mahAraMbhayAe mahApariggahayAe kuNimAhAreNaM paMcidiyavaheNaM neraiyAuyakammA sarIrAdhpayoganAmAe kammassa udapaNaM neraiyAuyakammA sarIre jAva payogabandhe / ' [ 388 ] A ja vastu ThANAMgasUtranA cethA ThANAmAM paNa batAvavAmAM AvI che. ' cauhiM ThANehiM jIvA NeraiyattAe kammaM pakeraMti taM jahA - mahAraMbhayAe mahApariggahayAe paMcendiyavaheNaM kuNimAhAreNaM || ,, AvI rIte mAMsAhArane utkRSTamAM utkRSTa pApa, nArakInA AyuSyane yeAgya kama bandhana karAvanAruM pApa je jaina sUtramAM batAvavAmAM AvyuM DhAya, te jaina sUtreA mAMsagrahaNane Adeza Ape athavA mAMsaMgrahaNunuM udAharaNa pUruM pADe e kalpanAmAMye AvI zake evI vastu nathI. bhagavAna mahAvIra ane temanA sAdhue custa ahiMsAnA upAsaka ane prakAzaka hatA e vAta adhyApaka kausa'mIjI paNa svIkAre che. temaNe potAnA mAMsAhAra saba dhInA lekhamAM lakhyuM che ke-- " te ja pramANe potAthI parAkSa ke ahetupUrvaka thayelI hiMsA, e hiMsA nathI, ema buddha bhagavAna kahetA. dAkhalA tarIke ApaNe dIvA karIe ane tenA upara paDIne jIvaDAM bharI jAya te te hiMsA nathI, ema temanuM kahevuM hatuM. te uparathI jana zramaNA paNa temane nAstika (akriyAvAdI) kahetA." Ane artha ja e che ke parAkSamAM thatI hiMsAne paNu jaine hiMsA tarIke mAnatA AvyA che. jaina sAdhue bIjAnA gharanuM AmaMtraNa svIkAravAne paNa taiyAra nhAtA ane nathI, ane sAdhune mATe taiyAra kareluM anna, ene paNa niSid gaNutA ane gaNe che. kAraNake taiyAra karatI vakhate agnine lIdhe thADI dhaNI paNa hiMsA thAya, temAM anumedana ApyAM jevuM thAya. eTalA mATe tene svIkAra nhotA karatA, ane atyAre paNa nathI karatA. ' ATalI badhI vyApaka ahiMsA mahAvIra ane temanA anuyAyI mAne che' evuM vidvAna lekhaka svIkAravA chatAM, mahAvIre mAMsa grahaNa karyu hatuM evA artha tarapha laI javA prayatna kare che, e bahu Azcaya utpanna kare che. mAMsa nahi grahaNa karavAnuM zuM kAraNa che? e kAraNa taraph ane te saMbaMdhI jaina zAstrAmAM ApelA pATho tarapha dhyAna ApavAmAM Ave te paNa e svIkAryAM vagara na rahI zakAya ke bhagavAna mahAvIra ke temanA sAdhue paNa mAMsa grahaNa karI zake nahi. sauthI pahelAM te| kAi paNa jIvanA maryA vinA mAMsa utpanna thatuM nathI, ane khIjuM kAI paNa sthitimAM mAMsa nirjIva hotuM nathI. kalikAlasarvajJa hema caMdrAcAya * ceAgazAstranA ' trIjA prakaraNamAM kahe che ke~~ sadyaH sammUrcchitAnantajantusantAnadRSitam / narakAdhvanipAtheyaM ko'zniyAt pizitaM sudhIH // 33 // arthAt jIvanA nAza samaye ja jemAM ananta jIvA utpanna thAya che, evA dUSita mAMsanuM kayA buddhizALI bhakSaNa kare ? ke je mAMsa narakanA mArgamAM bhAtArUpa thAya che. Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *pha 7 ] bhagavAna mahAvIra ane mAMsAhAra [ 389 matalaba ke-mAMsamAM nirantara jIvA vyAsa ja rahe che. A ja kAraNa che ke mAMsane jaina sUtrAmAM sathA niSedha karavAmAM AvyeA che. AvI rIte suyagaDAMga sUtranA bIjA zrutaskaMdhanA chaThThA adhyayananI sADatrIsaADatrIsamI gAthAomAM mAMsAhAra karanArAonuM vaNa na ApI, pachI kahevAmAM AvyuM che keye yAvi bhUjanti tahaSpagAraM sevanti te pAvamajANamANA / maNaM na eyaM kusalaM karantI vAyAvi esA bujhyA u micchA || mANasA tenI sevA kare che-tenu grahaNa kare che. bhakSaNamAM rahelA pApane jANanArA manuSyA tenI evI vANI paNa emanI muThThI thai gaelI heAya pazu khelatA nathI. arthAta--je tathAprakAranA AhAra kare che, te pApane nahi jANanAra anA parantu kuzala manuSya arthAt mAMsa abhilASa rUpa manapaNu na kare. are che. mithyA che, arthAt evI vANI ke-mAMsAhArane je sUtreAe, je tIane ahiMsA saMbaMdhI sUkSma vicAra mAMsagrahaNa kare e saMbhavita ja kema A uparathI harakAi mANasa samajI zake che kare, je zramaNeAe ATaluM badhuM tuccha gaNyuM hoya karyo hAya, ThekANe ThekANe niSedha karyAM hAya, te hoi zake ? mULa zabdonA arthIne nahi jANI zakavAnA kAraNe athavA atyAranA kapanAnA jamAnAmAM sUtranuM sapUrNa rahasya na samajI zakavAnA kAraNe ApaNe game tevA adha esatA amaiM karIe, te tethI ApaNe kharI vastune anyAya ApIe chIe ema kahI zakAya. lekhaka potAnA lekhanI - pazune badale ema na ja kahI sarakhI ja rahI." have mAre lekhakanI eka bAbatano khulAsA karavA rahyo. aMtamAM jatAM eka vicitra vastu prakaTa kare che. teo kahe che ke vanaspati khAo teA rhiMsaka maTIne addhi'saka banyA zakAya, mAtra hiMMsAnA padAyamAM phera paDayA, paNu hu'sA tA jaina sUtronA bhASAntara karavAnI javAbadArI bhUlIne lekhake ahiM khUba bhUla khAdhI che. temanA lakhavAnA bhAvArtha spaSTa che ke 'eka mANusa kAI vanaspati kApe ane khIjo mANasa mANasane kApe A bannenuM pApa sarakhuM che.' khake eka mANuka zvAseAzvAsa letAM vAyukAyanA jIvAne haNe ane bIjo mANasa kAi mAsa haze, e bannenuM pApa sarakhuM.' vidvAna lekhaka, ekendriya, khendriya, tendriya, caurindriya ane paMcendriya A bhene bhUlI jAya che? paMcendriyamAM pazu tiryaMca ane manuSyanA bhedo bhUle che. ekendriyathI laI ne paMcendriya sudhI ane paMcendriyamAM paNa tiryaMca ane manuSya thavAmAM kAi kAraNu vidvAna lekhaka mAne che ke? te sivAya keTalIka vastunI hiMsA anivArya hAya che, e hiMsAthI bacavuM sarvathA asaMbhavita hAya che, e vastune paNa lekhaka kema Jain Educatio bhUlI jAya che, zvAseAzvAsa lIdhA vinA jIvana nathI ane vana vinA saMyama nathI. www.ethelibrary.org Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 300 ] zrI jana satya prakAza A vastune je te samajyA hota to pRthvIkAyAdi ekendriya jIvone ane vanaspati tathA jAnavarane eka sarakhA na gaNata. lekhaka kahe che ke "vAraMvAra zarIra prApta karAvanAra karmanA kSayamAM ja je prayatnazIla thavAnuM zarU karavAmAM Ave te hiMsAmAMthI ahiMsAmAM eka pagaluM cekasa bharyuM kahevAya." paraMtu lekhaka bhUle che ke karmakSayane prayatna karavA mATe ja jIvahiMsA tyAgavAnI che. eTale jeTale aMze hiMsAne tyAga thAya che, teTale teTale aMze saMyamanI pAlanA ane Azravano vedha thAya che. sAdhu vihAra kare ke gocarI jAya, dareka kriyAmAM lekhaka hiMsA jarUra joI zakatA haze. paraMtu hiMsAjanya karmanuM baMdhana upaga pUrvaka kriyA karanAra sAdhune thatuM nathI, e vAta paNa temaNe bhUlavI joItI nathI. kaha care kuhaM ciDhe kahamAse kahaM saye / kahaM bhuMjanto bhAsanto pAvaM kammaM na baMdhai / / kevI rIte cAlavuM? kevI rIte ubhavuM? kevI rIte besavuM? kevI rIte suvuM ? kevI rIte khAvuM ane kevI rIte besavuM ke jethI pApa karma na baMdhAya ? ziSyanA A praznanA uttaramAM gurue je eka mArga batAvyuM, te khUba dhyAnamAM rAkhavA jevo che - jaya care jayaM ciTTe jayamAse jayaM sye| nayaM bhujanto bhAsanto pAvaM kamma ma baMdhai / yatanAthI cAlo, yatanAthI ubhA rahe, yatanAthI bese, yatanAthI sUo, yatanAthI khAo ane yatanAthI belo jethI pApa karma na baMdhAya. saMyamanI rakSAmAM upayoga e pradhAna cIja che. saMyamanA nirvAha mATe zarIrane nirvAha ane zarIranA nirvAha mATe brAhya kriyAo jarUrI che. ane kriyAmAM karma raheluM ja che. jyAM kriyA che tyAM karma che. paraMtu karmanuM baMdhana aMtaHkaraNa-mananA pariNAma upara AdhAra rAkhe che. eTalA mATe kahevAmAM AvyuM che ke -upage dharma, kriyAe karma ane pariNAme baMdha che. zAstrokta vidhi pramANe, cAlavAnI ane bIjI badhI kriyAo sAdhu upayoga pUrvaka kare che, saMyamanA rakSaNa mATe kare che, te tene baMdha nathI kAraNa ke e kriyAo anivArya che, azakyaparihArya che. paraMtu AvI kriyA sAdhu kare che eTale tene hiMsAnuM pApa lAge che e mAnavuM nitAH ajJAnatAnuM sUcaka che. AvuM mAnanArA sauthI pahelAM to jaina zAstromAM batAvela sthUla ahiMsA, sUkSma ahiMsA, dravya ahiMsA, bhAva ahiMsA, varUpa ahiMsA, paramArtha ahiMsA, deza ahiMsA, ane sarva ahiMsAItyAdi ahiMsAnA bhedene, ane hiMsA-ahiMsAnI vyAkhyAne ja samajyA nathI. yadyapi e vAta sAcI che ke munione paNa cAlavAnI, khAvAnI, pIvAnI, belavAnI vagere kriyAo karavI paDe che, ane temAM sUkSma jIvahiMsA thAya che, paraMtu temane AtmA hiMsAnA saMkalpa vikalpathI dUra hovAne kAraNe tenAthI alipta rahe che. zramaNonA zarIra mAtrathI thavAvALI hiMsA dravya hiMsA kiMvA svarUpa hiMsA kahevAya che,WW.jainelDTal) For Private & Personal lain Education International Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 7 bhagavAna mahAvIra ane mAMsAhAra [ 31 ] bhAva hiMsA ke paramAtha hiMsA nathI. kAraNa e hiMsAmAM AtmAne kAI hiMsakabhAva nathI. viSaya kaSAyeAthI virakta rahetAM kadAcit koi hiMsA thaI jAya, te| pazu te hiMsAnA doSI na kahevAya. vyavahAramAM paNa AnAM aneka udAharaNA ApI zakAya che. pitA putrane tenA hitanI khAtara tADana tarjana kare, athavA guru ziSyane sacamanI rakSA karavA mATe kAI vakhata ThapakA Ape te tethI karIne pitA ke gurU hiMsAjanya pApa kare che ema na kahI zakAya. eTaluM ja zA mATe ? eka gRhastha peAtAnA mitrane tyAM jAya, mitranA nAnakaDA bALakane-ramADatAM akasmAt bALaka hAthamAMthI paDI jAya ane kadAca marI jAya, te| tethI te mANasa khALakanA khUnI nahi kahevAya. kAraNake tenA abhiprAya-tenA mana:pariNAma bALakane mAravAnA nahiM hatA, AthI ulaTuM eka mANusa koi mANasanuM khUna karavA khullI taravAra laI pAchaLa paDe ane te tenuM khUna kare te agAu ja peAlIsa tene pakaDI le te jo ke teNe khUna nathI karyuM, chatAM khUnI tarIke ja te gunhegAra gaNAze, ane tene pApa raudra pariNAma... dhAra hiMsAnuM lAgaze, kAraNa ke puNya-pApa-zubha-azubha kAryanA mukhya AdhAra mana upara che. kriyA eka sarakhI hovA chatAM, te ja kriyAthI eka mANusa Adar pAme che, zubha ka upArjana kare che jyAre bIjo mANusa sajA pAme che--pApamadhana kare che. rogIne sArA karavA DAkaTara kalorephAma suMdhADe che, jyAre koI cAra kASTha mANasanI milkata lUMTI levA mATA kalArApheAma suMghADe ane kriyA eka sarakhI hAvA chatAM manane abhiprAya judo judo hAvAthI eka prazaMsanIya che, bIjo gunhegAra che. eka vadhu udAharaNa jue. eka mANasa eka vakhata peAtAnI strIne AliMgana kare che te ja mANasa khIje samaye peAtAnI putrI, mhena yA mAtAne AliMgana kare che. Ali`gananI kriyA eka sarakhI hovA chatAM banne vakhatanA AliMganeAmAM mananAM pariNAme| judAM judAM prakAranAM che, ane tethI yavahArika dRSTie jema bheda che tema zubhAzubha karmInI dRSTie paNa bheda che. eTalA ja mATe gItAmAM kahyuM keH-- yogayukto vizuddhAtmA vijitAtmA jitendriya : / sarvabhUtAtmabhUtAtmA kurvannapi na lipyate // yeAgamukata, vizuddhAtmA, vijitAtmA, jitendriya ane sarva bhUtAmAM Atmabuddhi rAkhanAra karma karavA chatAM paNa tenAthI alipta rahe che. AvI rIte ' dha ratnamASA' granthamAM kahyuM che. - naM hu bhaNio bandho jIvassa vahevi samiiguttANaM / mALe tatha mALa na pamALe jAyavaghAro II (pR. 32 ) pAMca samiti ane traNa gupta pAlana karanAra mahAvratadhArI sAdhuene kAi jIvanA vadha thai jAya, te paNa baMdha nathI thatA, kAraNa ke kama baMdhanamAM mAnasika kadAcit bhAra kAraNabhUta che, kAyika vyApAra nahivate & Personal Use Only Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 392 ] zrI jaina satya prakAza varSa 2 AthI viparIta jenuM mana zuddha ane saMyamamAM nathI, je svAtha lAlupatAmAM ja sAelA rahe che, ahika svArtha mATe ja kriyA kare che, ane je kaSAyathI lipta che, te bAhya svarUpathI ahiMsaka hovA chatAM te hiMsaka che, kAraNu ke tenA mananA pariNAma hiMsaka che. jo A bAbata upara gabhIrapaNe zrI. paTele vicAra karyAM hota athavA kAi gItA vidvAna pAse abhyAsa karyo hAta teA te di na mAnata ke sAdhue khAvAnI cAlavAnI vagere kriyA kare che, ane temAM ekendriya jIveAnI hiMsA thAya che mATe temaNe mAMsAhAra karavA joie. athavA AvI kriyAo karatAM hatAM eTale mAMsAhAra paNa karatA hatA. manuSya, pazu hiMsA vinA rahI zake che, mAMsAhAra vinA gRhasthA paNa calAvI zake che, te pachI sAdhu vAyukAyanI kriyA vinA nathI rahI zakatA, mATe te mAMsAhAra vinA paNa na rahI zake evuM dhAraNa bAMdhavuM e te bahu duHkhakAraka ane Azcayajanaka che. 7 cAlu kALamAM janadhanA siddhAntA ane jainadharmanuM zAsana bhagavAna mahAvIranA upadezane anusarIne aDhI hajAra varSothI cAlyuM AvyuM che. bhagavAn mahAvIranA siddhAntAnA abhyAsa karanAra kAI paNa abhyAsa kahI zake che ke bhagavAna mahAvIre kevalajJAna thayA pachI jagane saMdeza saMbhaLAvyeA che. temaNe je je kahyuM che te potAnA AcaraNamAM utArIne kahyuM che, temanA siddhAMtAnI mukhya vastu ahiMsA, saMyama ane tapa che. AtmavikAsanI sAdhanabhUta A traNa vastu mukhya che. A traNe vastu temaNe peAtAnA jIvanathI Adaza rUpe khaDI karI che. peAtAnA mata-5tha vadhAravAnI aMzamAM paNa IcchA rAkhyA vagara potAnA jJAnamAM je satya lAgyuM te temaNe prakAzyuM che. leAkeA temane mAne ke na mAne, temanA matane Adara kare ke na kare te saMbadhI jarA paNa vicAra rAkhyA sivAya, sakala ka`nA kSaya e ja muktinA mArga che ane kSayanAM pradhAna kAraNeA ahiMsA, sacama ane tapa che, e emaNe batAvyuM. Ama bhagavAna mahAvIranuM caritra ahiMsA ane dayAthI otaprAta thaeluM ApaNe joI zakIe chIe, jaina sUtranA abhyAsarkAe upalaka dRSTie abhyAsa na karatAM athavA ekAda anuvAdakanuM anukaraNa na karatAM ravayaM bahu ja saMzodhaka buddhithI abhyAsa karavAnI ane anuvAda karavAnI jarUra che. sekaDA ke hajArA varSo pahelAMnI A vastu che. judA judA samayamAM judA judA dezamAM, bhASA ane rItiravAjomAM samaye samaye parivartana thayA kare che. A badhA samayanA pravAhamAM pahelI vastuonA khyAla karyA sivAya upalaka dRSTie jo koi paNa vastunI prakAza karavAmAM Ave che, te temAM khIjAne anyAya thavAnA saMbhava rahe che. 'purUSavizvAse vacanavizvAsa' e siddhAMta madhya bindumAM rAkhIne mahAvIra kANu hatA ? emanu jIvana kevuM hatuM ? e badhuM joi tapAsI pachI ja emanAM vacane upara UhApeha karavAnI jarUra che. tenI sAthe ja sAthe meM mArA lekhanA prAraMbhamAM kahyuM che tema prakAzita thatI vastunA lAbhAlAbhano paNa vicAra karavAnI jarUra che. vidvAne mArA namra vaktavya taraph dhyAna Apaze, evI IcchA sAthe viramuM chuM. Jain Education Intenjaina maMdira, raNacheDa lAIna, kairAcI, Personal Use Only Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna zrI mahAvIrasvAmI upara "mAMsAhArI no Aropa mUkanAra zrI gopALadAsa paTelane lekhaka-AcArya mahArAja zrI sAgarAnaMdasUrijI mahAzaya ! tame e puMjAbhAI graMthamALA taraphathI bahAra pADela zrI bhagavatIjInA anuvAdamAM bhagavAna mahAvIra mahArAjAnI bAbatamAM aNasamaja bharelo artha karyo che e cakkasa samajI zakAya tema che, chatAM tamoe tamArI te aNasamajane bhagavAna abhayadevasUrijIe karelI TIkAne joIne sudhArI nathI eTaluM ja nahi, paraMtu tame tamArA te "prasthAna'nA lekhamAM jaNAvo cho ke mahArA ghaNA mitroe mahane te zrI bhagavatIjInA anuvAdamAM thayelI gerasamajane sudhAravA aneka patrothI hitanI daSTie sUcanA karI che. chatAM tamoe tamArI bhUla nahi sudhAratAM te sUtrano ula artha pakaDI rAkhavA sAthe mitronI hita daSTine paNa dhakako mAryo che. eTale prathama tamane A TuMka lakhANathI te bhUla sudhAravAno mArga dekhADuM, chatAM je sudhAre nahi ja thAya to pachI vistArathI lakhavAnI pharaja bajAvavI ja mArA mATe egya gaNAze. carcAno viSayabhUta pATha A pramANe che" revatIe gAhAvaiNIe mama aTThAe huve kavoyasarIrA uvakkhaDiyA tehiM no aTTho, atthi se anne pAriyAsie majArakaDae kukkuDamaptae tamAharAhi paNa ko" 1 A jaNAvela pAThamAM koI paNa prakAre tamo pAThabheda mAnatA nathI. 2 bhagavAna mahAvIra mahArAjane thayelA pittavara ane dAhanI bAbatamAM tamAre bhatabheda nathI. tame "Tu kAraNa?' e padethI be pArevAnAM zarIra ema levA mAge che te tamAre nIcenI hakIkata vicAravAnI jarUra che. a. je kabUtaranuM mAMsa levuM hoya te "voyA" eTaluM ja lakhavuM yogya che, zabda lagADavAnI jarUra na hoya (ema hoya te ahiM pAre artha levAya.) A. mAMsAhAranA je prasaMge vipAkasUtrAdimAM adharma mATe varNavavAmAM AvyA che temAM koI paNa sthAnake jAtivAcaka zabdanI sAthe zarIra zabda hato ja nathI (tethI ahiM vanaspati artha le paDe.) che. je mAMsa levAnuM hoya te tuve eTale be ( kapota zarIra) ema kahevAnuM hoya ja nahi. I. mAMsane aMge mazipa vagere zabdo vaparAya che. juo upAsakadazAMganuM mahAzataka adhyayana ane vipAkasUtro bhImakUTagrahine AdhakAra. Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [39] zrI jene satya prakAza [[ varSa u. zrI bhagavatIjI AdinA zaMkhapuSkalI AdinA adhikArane jevAthI spaSTa mAlama paDaze ke "vavavavaDiyA ne prayoga mAMsa vageremAM nathI thatuM, paraMtu prazasta evAM azanAdimAM ja thAya che. sArAMza-nasara Tu ane kAraNahilA e padene vicAra karaze te tamane savaLo artha tarata sUjhaze. vAvaNIrA' uparathI vanaspati artha levAnAM kAraNa samajI zako evAM che, ane te nIce mujaba che - a. phaLonA morabA thAya che, temAM phaLo AkhA rUpamAM hovAthI be phaLa ema kahI zakAya. (pArevAM AkhAM raMdhAya nahi ane tethI be pArevAM rAMdhyAM ema kahevAya nahi.). A. nalikA nAmanI auSadhi kapita eTale pArevAnA raMganI hovAthI tene kozakAre pataya kahIne jaNAve paNa che, juo nighaMTuratnAkara. che. bhUrA keLAne raMga pArevA ja hoya che tethI tene kapitazarIra kahevAmAM Ave. sAhitya tarapha najara karI hoya te mAlama paDe ke pitAnA kathana mATe te mRga mahiSa go azva gaja vagere zabdo ja vaparAya che, temAM zarIra zabda vAparavAnI jarUra rahetI nathI. u. tamo rakatapittanA jvarathI bhagavAnanuM zarIra vyApta che ema jANe che te pachI temAM mAMsane upayoga koI divase koI paNa na kare e samajAya tema che. (tejolesyAnI vilakSaNatA hota to te paMkitanI jarUra ja nhotI. vaLI revatI je auSadha banAvanArI che te vyavahAra parAyaNuM ja che mATe alaukikapa nuM nAma daI khoTI vAta raju karavI e sajajanatA na gaNAya. ). bhagavAnane zarIre dAha thayelo che ema spaSTa che te pachI te vakhate pArevA jevAnuM atyaMta guru tathA uSNatama mAMsa auSadha mATe kalpavuM akkalavALAne zobhaze kharuM? (tame jvara ane dAhanI pIDA tarapha dhyAna na rAkhatAM mAtra kapota zabda ja pakaDo te ThIka na thayuM.) a. koLAmAM moTA ane nAnA kaLAnI be jAta Ave che ane temAM moTA keLA mATe Tu zabda binajarUrI thAya, paraMtu nAnA kaLA mATe be zabadanI jarUra gaNAya. juo nAnA koLAnA guNa-86 kumAra madhuraM grAhi zItalam / doSalaM raktapittanaM malastaMbhakaraM II arthAta hAnuM keLuM rUkSa hovA sAthe madhura hoya che ane narama jhADa na kare tevuM grAhaka che. (bhagavAnane jhADA atyaMta ane lehIvALA thAya che e vAta sUtrasiddha che.) vaLI dAhane maTADanAra UM. Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka7 zrI gepALadAsa paTelane [ 395 ] evuM zItala che. (dhyAna rAkhavuM ke bhagavAnanA zarIre atyaMta dAha che ane tethI sUtrakAra sadavutig ema spaSTa zabdomAM jaNAve che.) vaLI te deSala hovA sAthe rakatapittane nAza karanAra che, temaja malane staMbhana karanAra havA sAthe gurUpaNa che. upara jaNAvyA pramANe nAne keLAnA guNo ane bhagavAnanA rakatapittaja javara, narama jhADA, lehIvALA jhADA ane dAhanI vedanA dhyAnamAM levAze te tame jarUra mAMsanA arthane sudhArI phalanA arthamAM AvI jaze. . "kapitazarIra' zabdathI jyAre bhUruM koLuM levAze tyAre nAnuM bhUruM keLuM levA mATe su eTale be nhAnAM keLAM evo artha spaSTapaNe samajAze. nehAnA koLAmAM AkhAne paNa upayoga zAkamAM ke pAkamAM thavAmAM asaMbhavita nathI. pArevAmAM benI saMkhyA ane zarIra zabda nakAmA gaNAya. e vAta te sujJanI khyAla bahAra na ja hoya ke judA judA kAraNe judA judA zabdo lAgu karAya che. jo ema mAnavAmAM nahi Ave te. zrI. uttarAdhyayana sUtramAM- cAM nA phawifpatto ema spaSTapaNe kahevAmAM AvyuM che eTale zuM kapita eTale pArevAne mArIne khAI javAnI vRtti levI? jaina zAstranA abhyAsIonI jANa bahAra e vAta te nathI ja ke mAtra varNanuM yatakiMcitmAtra ja sAdhamma laine kApatI ke kApata lesyA paNa kahevAmAM AvI che. (vRtti ane varNanA yatkiMcit mAtra sarakhApaNAthI vRtti ane lesyA kApatI kahevAya te varNa ane AkArAdinA sarakhApaNane laI bhUrA koLAne kata zarIra kahevAya temAM Azcarya ja nathI.) sAvarakarA zabdathI vanaspati levAthI puliMgamAM karelo nideza yukta gaNAya. jaina zAstromAM evA prasaMga sivAya zarIra zabda napuMsakamAM Ave tethI zani ema thavuM joIe. kapota zabdane pArevA sivAya bIjo artha ja nathI thatuM ema dhAraNA hoya ane tethI kapatazarIra e cekho jude zabda chatAM kapAta zabdathI pAre artha karavA mAgatA he te nIce jaNAvelA zabdo tarapha dhyAna devAnI jarUra che. kataka-sAjIkhAra kapotaga-brAhmI katacaraNanalukA potasAra-lAla suramo kapatapuTa-AThAge paryApura potAMdhri-nalikA kapatakhANuM-nalukA kapAtAMjana-nI sura kapatavaMkA-brAhmI, sUryakulavallI kapotApamapha--sArA... lIMbubheda potavarNa-elacI, nalikA kapotikA-kolA mULA-cANukhya mULA. ain Education International Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29] zrI jaina satya prakAza [varSa : upara jaNAvelA keSane adhikAra vicAraze eTale jarUra tamane jaNAze ke varNanI apekSAe bhUruM keLuM athavA AkAra ane pramANanI apekSAe khATAM mIThAM lIMbu levAya ane lIMbu paNa be laIne tene saMskAra karI rAkhyuM hoya te raktane zodhe ane pittane samAve e sarva lokamAM prasiddha paNa che. mATe koLuM agara lIbu e artha ja prakaraNane anukULa thaI zake, paNa tamAre karela artha vyAjabI thAya nahi. vAstavika rItie te A kAkaDiyA sudhInA pAThanI kaMI paNa gaMbhIratA nathI, kAraNa ke te koLAne upabhoga bhagavAne khAvAmAM ke anya rItie karyo ja nathI. chatAM bhagavAna mahAvIranI gadA vahuM tadA tArAvi maya arthAta jevo upadeza Ape tevuM pote paNa vartana rAkhe e niyamane uddezIne zrI suyagaDAMgajInA pahelA kRtaaMdhanA bIjA adhyayanamAM samakakSamatAsi e ane zrI dazavaikAlikamAM samamarAri samAjamAM evA pAThathI madha ane mAMsanA tyAgane upadeza ApanAra teo mAMsane upayoga kare ja nahi. mahAzaya ! tamAre e vicAravAnI jarUra che ke bhagavAna mahAvIra mahArAjA zrI suyagaDAMga ane zrI dazavaikAlikanA vAkya mujaba samasta sAdhu vargane magha mAMsane tyAga karavAne upadeza Ape eTaluM ja nahi, paraMtu zrI ThANAMgajI, zrI bhagavatIjI, zrI uvavAIlDa AdimAM paMcendriya jIvonI hiMsAne naraka javAnA kAraNa tarIke jaNAve chatAM te mahAprabhu mahAvIra mATe eka savruhasthanI suzIlA strI mAMsa rAMdhe e keTaluM badhuM asaMbhavita ane ayukta che, e harakoI samajI zake tema che, ane tethI saMyama mATe hiMsA varjavAnI nathI evI pokaLa vAtane belI zake tema ja nathI. A AhAra taiyAra karanAra mahAvIra mahArAjA nathI paNa eka saMgrahasthanI dharmazIlA strI ja che. upara jaNAvyA pramANe, anupayogI chatAM, adhikArI anadhikArIpaNAnI carcA pUratuM jaNAvI have upayogI pATha upara AvIe. AgaLanA pAThanI kaMIka carcA karAya tenI pahelAM upara jaNAvela AkhA pAThamAMthI te AgaLanA pAThane barAbara dhyAnamAM rAkhavo Avazyaka hovAthI te pharIthI joie anne pAriyAsie majjArakaDae kukkuDamaMsae tamAharAhi eeNa aTTho paTela gopALadAsa ane bIjA vAcake paNa A AgaLa jaNAvavAmAM AvelA zrI bhagavatIjInA pATha upara barAbara dhyAna Ape. 1 prathama te banne sthAnake TIkAkAra mahArAja zrI abhayadevasUrijIe gopAlabhAie svIkAre mAnyatAne to zerita ema kahIne pheMkI dIdhI che ane bane rathAne vAstavika evA vanaspatinA arthane karanAra mahAnubhAvone ja je kare evA AdaramAM kaviyoe rUDha karela evA padane prayoga karyo che. 2 vanaspatino artha TIkAkAra mahArAje svataMtrapaNe yogya rItie karyA chatAM, te Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 7] zrI gopALadAsa paTelane [37] vanaspatinA arthane na letAM eka mAMsa artha ke je kavirUDhithI tiraskRta che tene le. emAM sadabuddhi che ema koNa mAne ? 3 A adhikAramAM prathama e dhyAna rAkhavA jevI vastu che ke je revatI A bhikSA ApanArI che te svayaM gRhasvAminI che, arthAta vaidhavya dazAmAM che ane suzIla strIo pitAnA zIlanA rakSaNa mATe vaidhavya dazAmAM dudha daMhi vagerenA bhakSaNathI ghaNe bhAge dUra rahe che. mAMsa madha ane madhane te saMbaMdha paNa je AhAramAM na hoya te ja AhAra kare che e vAta zrI uvavAI sUtre mAmAmaMApariyaarro Avo sarvathA madha madhu ane mAMsa vagarane ja AhAra suzIla evI vidhavAone hoya che e varNana kareluM che, tene jonAra samajI zakaze eTale spaSTa samajI zakAze ke te revatIe bhagavAna mahAvIra mahArAjA mATe mAMsa rAMdhyuM nathI tema pitAnA mATe paNa teNIe mAMsa rAMdhyuM nathI, arthAt A sthAne mAMsanI kalpanA karavI paNa agya che. 4 zrI jainAgamAM mAMsa mATe vaparAte mAMsa zabda koI paNa sthAne puliMgamAM vaparAye nathI ane te pachI ahiM ane zabdathI zI rIte mAMsavAcaka mAMsa zabda laI zakAya? 5 pahelA vAkyamAM lIdhela zarIra zabda vanaspati arthamAM laIne puliMgamAM lIdho hovAthI ja ahIM paNa jo ema kahIne te vanaspati sivAyanI bIjI vanaspati ja jaNAvI che. vicArako A vAta saheje samajI zake tema che. 6 ane 2 ariza Avo spaSTa sUtrapATha hovAthI anya zabdathI koIka spaSTapaNe pulliMgamAM vaparAtA vanaspati vizeSa levAnuM jaNAve che. 7 ane e puMliga pada rAkhavAthI ja AgalanA "" ne "ja' thaI zake, nahitara mana ja ema cakAravALuM ja pada raheta. 8 A vAkayamAM pUrvanA vAkyanI mAphaka 3yavagi ema paNa nathI tema makig Adi paNa nathI, paraMtu asthi evuM sAmAnya sattA dekhADanAra ja kriyApada che, eTale samajI zakAya che ke jema koLApAka taiyAra karyo che tema A bIjorApAka pote taiyAra karela nathI, arthAt vaidyaka vyApArIne tyAMthI taiyAra lavAyele pAka che. 9 A vAkyamAM parivaripa evuM je pada che te upara gopAlajI bhAIe barAbara dhyAna ApavAnI jarUra hatI. prathama te ja gopAlajI bhAInA kahevA pramANe mAMsa artha karIe te mAMsane zrI nizIthasUtramAM sAMvacivA vinaya jaNAvI bIje divase kAma na lAgI zake evA svarUpavALI jaNAvI che. eTale jema mAMsanuM anarthakArakapaNuM ane narakagamananA hetupaNuM che tene vAsI mAMsa levAmAM te anarthane pAra rahe ja nahi; mATe mAMsa arthe karavAmAM parivAranA e zabda kaI paNa prakAre lAgu paDe tema nathI. ducatieTale spaSTapaNe mAnavuM ja joIe ke ghaNA divaso bIjorAne pAka ene tyAM jUno Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [398] thI jene satya prakAza [varSa 4 che. sAmAnya manuSya paNa saheje samajI zake tema che ke bIjorA AdinA pAko jUnA je hoya che te vadhAre sAruM kArya kare che mATe ahiM ghanisipa e pada vanaspati vizeSanA merabAne ja jaNAve che ema spaSTa samajAya tema che. 10 eka divasane aMtare levAnuM hoya che tyAre jaina zAstramAM hirA ema jaNAvAya che vyavema jaNAvAya che, paraMtu risAInA e pada ghaNuM jUnA mATe vaparAya e ja gya che. zrI bRhatkalpanA pAMcamA uddezA vagere sthAne jenArane spaSTa mAlama paDaze ke pArivAgi e pada tela ane ghI jevA lAMbA kAla sudhI rahevAvALA padArthane lAgu thAya che. mATe A sthAne mAMsanuM prakaraNa kaI paNa prakAre ubhuM rahI zake tema nathI. 11 A vAkyamAM mArA evuM pada spaSTapaNe che ane tevA padanI tamAre kabulAta karyA sivAya chuTako paNa nathI, te have vicAravAnI jarUra rahe che ke tame bilAlaDiye mAreluM evo artha zAthI kare che? prathama te ahiM hiMsA arthane kahevAvALo vadipa hiMfg 9 vAge saghadRv nAvisAgara vavigha vageremAMthI koI zabda che? 12 jana zAstra agara anya koI paNa tevA zAstramAM bhArelo evo artha jaNAvavA mATe vapa e ke enA je zabda vaparAyuM nathI te pachI aMhi zA mATe gapALajIbhAI vAghane artha mArela ke haNelo ema karavA jAya che? mAMsane artha ThokI besADavAnI vRtti na hoya te vA zabdano artha haNela ke mArela karavA javAya ja nahi. 13 mAravA mAM Avela majajAra" zabda paNa bilADAne kahenAra lIdhe te paNa vicArazreNi vinA ja lIdhe. kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrijI " tAparata kari ema kahI nighaMTu saMgrahamAM mArjara zabadathI iMgudInuM vRkSa le che ane tenuM tela bIjerAne zekvAmAM, hImaja Adine zekavAmAM levAya che eTale emAM taLAya che, tema taLAya e saMbhavita hakIkata kema laI zakAya nahi? 14 paryAyAMtara tarIke gudI mukhya zabdane mAra artha thaI zake ane tenAthI saMskRta karAyela padArthane rAhata ane rAta AdI zabdanI mAphaka mArata ema kahevAmAM aDacaNa jarAya nathI. e vAta te spaSTa che ke koIka deze ane koIka kALe kaIka zabda mukhya hoya te gauNa thAya ane gauNa hoya te mukhya thAya. 15 mAra zabdanI mukhyatAe paNa nIcene khulAse jarUrI gaNI kozamAMthI raju karAya che ke jethI sAcI vastu sugamatAthI samajI zakAya mArjAra 1raktacitraka 2 mAMjara 3 kAlomAMjara 4 pUtisArikA ghanaspati mAjarAMdhamukhyA-kasturI A pramANene kepa hevAthI tamo mArjAragandhA-rAnamRga mArane eka bilADI artha kare e jema mArjAragandhikA-rAnamRga geravyAjabI che temaja kRta zabdane haNela mArjArikA-kasturI e artha kare te sarvathA asagata mArnAra-2 karatu ranavAra vAstut| ane kalakalpita che. Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 7] zrI gopALadAsa paTelane [ 399] 16 paryAyAMtarane pakaDyA sivAya mArA zabda raktacitra Adi vanaspatinA arthamAM che ema upara jaNAvela keSathI jaNAze. bIjA paryAyanI apekSAe joIe te zrI AcArAMga patra 348 sa 45 ane sAdu vAra vijaya zrI daza vai0 5--ra-1 18 mI gAthAmAM spaSTapaNe viDhiyA zabda vanaspatine kahenAra tarIke vaparAyelo ja che. 17 kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUrijI paNa visTiA vRkSaroff ema nighaMTu saMgrahamAM jaNAvI bhAjInA paryAyarUpa vistrAuDA nAmanI vanaspati mAne che. 18 nighaMTuratnAkaramAM paNa viTADhivA zabda Avela che ane tene artha spaSTapaNe bhUIkeLuM ema kare ja che. 18 gopAlajIbhAIe vicAravAnI avazya jarUra hatI ke mArA nA e vibhAgamAM je mAMsa zabdane mAMsa artha ja karavAmAM Ave ane kalA ne artha kalakalpanAthI haNe ema karavAmAM Ave to paNa biDAlAe haNele kukaDo' e artha samAsane aMge thAya nahi. dhyAnamAM rAkhavuM yogya che ke biDAlAe haNelo kukaDo hoya paNa kukaDAnu mAMsa kaMI biDAlAthI haNeluM hoya nahi arthAt zabda prayoga upara dhyAna ApyuM hota te paNa avala artha thAta nahi. 20 anuvAda karanAre dhyAna rAkhavAnI jarUra hatI ke prathamamAM mane kahIne puliMgamAM rahelI vastu jaNAve che ane vaLI vagha ane mApa e bane jago para puliMgapaNuM jaNAvavA sAthe "" pratyaya joDe eTale A sthale mAMsa jevI napuMsaka liMga vaparAtI vastu nathI, paraMtu puliMgamAM rahetI ane koI saMjJAvALI vastu che. 21 have yuvakamalA e pada upara vicAra karavAnI jarUra che ke prathama te je ahiM kukaDAnuM mAMsa levAnuM hoya te riyAti e pada nakAmuM ja nahi paNa virodhI arthavALuM thaI paDe che, kemake mAMsa asaMcayika eTale bIje divase paNa vAparavA yogya nahiM to ghaNA divasanuM te hoya ja kayAMthI ? 22 gopAlajIbhAInA hisAbe manuSya haNelA ke bilADAe haNelA kukaDAnA mAMsamAM pharaka che ane raktapittanA javara dAha ane lehI paDavAnA daradamAM zuM bilADInA haNelA kukaDAthI vadhAre phAyado jaNAyo? jo ema na hoya to gopAlajIbhAInA mudA pramANe mArA sarvathA nakAmuM thAya che ane kastUrIthI bhAvita bIjerAne ke bIjA koIne pAka laIe tyAre te makarAi e pada jarUrI rahe ja. jo ke gopAlajIbhAIne muddA pramANe te vaDA pATha ja na hoya, paraMtu huM evo ja pATha joIe ane kaI paNa sthAne che ja nahi. 23 gepAlajIbhAInA muddA pramANe te magaravADA ema hoya athavA sAme - kalA heya athavA kaI paNa pada hoya temAM pharaka nathI ane kahevAnI jarUra ja nathI. Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 400 ] zrI jana satya prakAza ( va 4 24 tAjA mAMsa karatAM vAsI ke junA mAMsathI raktapitta AdimAM vadhAre phAyado che ema koI kahI zake tema nathI. 25 manuSya ke bIjA koIe haNelA karatAM bilADAe haNelAthI raktapitta AdimAM vadhAre guNa thAya ema kahevAne kaIthI taiyAra thavAya tema nathI. 26 bilADI kukaDAne mArI nAkhe ane chatAM enuM mAMsa bilADI rahevA de e gopALadAsabhAI zAthI mAne che? 27 bilADIe mArelA kukaDAnA mAMsano mAlika kukaDAvALo heya, ane A te revatI e IbhyanI vadhu che, nahi ke kuTapeSikA, e samajavuM jarUrI che. 28 je bilADInA mArelA ke bIjAnA mArelA kukaDAnA mAMsamAM kaMI pharaka nathI ane vanaspatinA pAkamAM anyathI vAsita ane avAsitamAM pharaka paDe che, te gopALajIbhAI zA mATe vanaspatinA pAkanA arthamAM nathI AvyA? jethI upa zabdane hale e asaMgata ane kalpita artha ubho na karavo paData. 28 mAMga zabda jevI rIte paMcendriya prANinA aMgane kahenAra che, tevI rIte phalanA madhya bhAga (garbha) ne kahenAra che, e vAta AyurvedanA jANakArone ajJAta nathI. zukata sarakhA vaidyaka graMthomAM bIjerA ane keLAnAM phaLanA madhya bhAgane mATe mAMsa zabda spaSTapaNe vAparele maLe che. 30 mAMsane mATe maMphe zabda sarvatra jenAgamamAM vaparAyela che. maMsa ema paNa vaparAyAnI muzkelI che, te pachI manag ema te heya ja zAnuM? mATe maraNa zabda mAMsa vAcaka tarIke letAM ghaNuM vicAranI jarUra hatI ane e vicAra je sUjha heta te nepALabhAI A anarthakAraka artha anuvAdamAM leta nahi. 31 zrI AcAraMgajI ane zrI dazavaikAlikAmAM jema virAtrinA nAmanI auSadhi levAmAM AvI che tema nighaMTu saMgrahamAM vidafja vRkSauff ema kahI spaSTapaNe biDAlikA-bhAra paryAyane auSadhI tarIke jaNAve che. 32 nighaMTu saMgrahakAra kukakuTane spaSTa rIte vanaspati tarIke jaNAve che. teo kahe che ke zrAvAra ritighara, viturattaH sura: zitiH arthAta zrIvAraka nAmanI auSadhine teo kukakuTa zabdathI jaNAve che. vaLI tuvera pUraLa kumA dukhAvakumo ema kahI pUraNI nAmanI auSadhine kukuTI nAmathI jaNAve che, AvI rIte spaSTapaNe auSadhinA vargamAM AvI jAya evA zabdo chatAM zAstra ane jaina paraMparAthI virUddha artha jaina sutranA anuvAdamAM lakhavo te jaina nAmadhArIne paNa akSamya che. 33 nighaMTuratnAkaramAM paNa kakuTa zabda joyo hota to gopAlajIbhAIne jaina ain Education I sUtrota ayukata ane virUddha evo artha karavAne vakhata na Avata. Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 7] zrI gopALadAsa paTelane [41] kukkuTa-ka 1 koSaMDe 2 karaDu 3 sAMvarI kukkuTapAdapa-kukkuTapAdI kukkuTapuTa-kukkuTapuTabhAvanA--kukkuTaperaka-kukkuTamaMjarI--kukkuTasakA-kukkuTamastaka-kukkuTazikha-kukkuTA-kukkuTAMDa-kukkuTAMDasama-kukkuTAbhakukkuTI-kukkuToraga kukakuTane aMge ATalA zabdo hovAthI ane nyAyane avalaMbane eka dezathI samudAya lai zakAto hovAthI gopAlajIbhAI je zrI jana sUtra ane jainadhaminI lAgaNIne eka aMze paNa samajyA heta athavA mAna ApavA mAgatA heta te AvI rIte janasatra, jenoma ane yAvatuM jaina tIrthaMkara mahArAjane kalaMkita karavA mATe kalama vAparata nahi. 34 uparanI hakIkta vicAranAra sujJa ane madhyastha manuSya zrIbhagavatIjI sUtranI TIkAmAM lakhavAmAM Avela artha ja vyAjabI gaNaze. te artha A pramANe che. bhagavatI patra 691 kapotakaH- pakSivizeSaH tadvat ye phale varNasAdhAt te kapote-kUSmAMDe hrasve kapote kapotake te ca te zarIre dhanaspatijIvadehatvAt kapotakazarIre, athavA kapotakazarIre kUSmAMDaphale eva te upasaMskRtte saMskRte "se ne ?' phi vahupApAta- mArjAro biDAlikA'bhidhAno vanaspativizeSastena kRtaM bhASitaM yat tat tathA kiM tadityAha 'kukuTamAMsakaM' bIjapUrakaM kaTAhaM AharAhitti nikhavadyatvAt pattagaM moeti pAtrakaM pITharakAvizeSaM muMcati sikkake upariktaM sat tsmaadvtaarytiityrthH| upara jaNAvela TIkAnA pATha upara dhyAna rAkhyuM hota te koI divasa paNa jaina sUtra ane jainajanatAne anyAya ApavAne vakhata gopAlajI bhAIne Avata nahi. 35 AcArya bhagavAna abhayadevasUrijIthI pachInA vakhatamAM thayelI zrI dAnazekharasarijhavALI zrIbhagavatIjInI TIkA-laghuvRttimAM upara pramANe ja artha hovAthI tyAM najara karI hatI te paNa gopAlajIbhAIne gothuM khAvAno vakhata Avata nahi. 36 AcArya zrI abhayadevasUrijI karatAM pahelAMnI eka TIkA ane cUrNi che, ane vartamAnamAM upalabdha paNa che, temAM paNa gepALajIbhAIe anuvAdakatAnI yathArthatA mATe najara karI hatI te temAM paNa A anarthakAraka artha na dekhAvAthI temaNe saMkoca karIne paNa jana janatAne du:kha na lagAvyuM hata. in Education Interati wuralse only Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [402) zrI jaina satya prakAza [varSa : 37 gopALajIbhAIe eTaluM ja je sthala daSTithI sUtrane vicAryuM hatake je bhagavAna mahAvIra pitAnA mATe karelo kherAka-eTale sAdhu mahAtmAnI rItithI azuha kherAka levAne niSedha kare che, ane spaSTa jaNAve che pavi mama je te arthAt te AdhAkama che mATe te have khape evuM nathI, te mahAvIra bhagavAna, je mAMsanuM bhakSaNa narakanuM kAraNa che ane pite tene tevuM jAhera paNa karyuM che te kherAka maMgAve ane khAvA taiyAra thAya e kadI paNa banavA yogya che kharuM? tarata ja mAlama paData ke AdhA karmIne parihAra karanAra mATe mAMsanI kalpanA e kevala kapola purANamAM ja zobhe tevI kalpanA che. 38 jAnavara ane paMkhInA mAMsamAM judAM judAM avayavanA judA judA guNe hoya che. te ahiM je cikitsA mATe mAMsa ja levuM heta te tenAM avaya-viziSTa avayavone jaNAvata. 39 janAvara ane paMkhInA mAMsamAM naranA mAMsanA ane mAdAnA mAMsanA judA judA bhAganA judA judA guNa hovAthI je ahiM, gopALajIbhAInA kathana mujaba, mAMsa levAnuM heta te A prasaMga eka cikitsAne prasaMga hovAthI tene ahIM vizeSapaNe nirdeSa karavo paData. 40 gopALabhAI e vAta paNa hadayamAM nathI utArI zakyA ke zrI. revatIjI eTalI badhI dayALubAI che ke teNue te pAka taiyAra karyA pachI jema tema nahi melatAM ke mUkela che. arthAt AgaMtuka jIvanI hiMsAnA DarathI pAkane zIke rAkhanArI sacchalA bAI gharamAM mAMsa rAMdhatI hatI e mAnyatA buddhimAM zI rIte utarI zake? 41 jenAgamamAM koI paNa prakAre mAMsabhakSaNa karAyuM nathI e cokaksa samajavuM ane tene mATe parihAryamImAMsA vagere jANavAnI paNa bhalAmaNa karavI A prasaMge asthAne nathI. aMte e ja abhilASA sAthe A lekhanI samApti karavAmAM Ave che ke A lakhANa vAMcI gopALajIbhAI Asakti AdinAM boTAM bahAnAM nahi kahADatAM jaina samAjamAM asalathI mAMsane sarNa rIte niSedha rahe che ema jANI leze ane pitAnI bhUla pahelI take sudhArI leze. zrIsiddhakSetra (pAlItANA), vIra saMvata 2465. 1 For Private Eersonal Use Only Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "prasthAna" sAtheno patravyavahAra amadAvAdathI pragaTa thatA "prasthAna' mAsikanA gata kArtika mAsanA aMkamAM pragaTa thayela zrI gopALadAsa jIvAbhAI paTelanA "mahAvIrasvAmIne mAMsAhAra" zIrSaka lekhe jana samAjamAM ThIka ThIka UhApoha utpanna karyo che. ukata lekhanA javAbarUpe samiti taraphathI pUjya mani mahArAja zrIvidyAvijayajI mahArAjane "bhagavAna mahAvIra ane mAMsAhAra' zISa lekha ame prasthAna'nA vyavasthApaka upara mokalyA hatA. zarUAtamAM A lekhanI pahoMca svIkAryA pachI temaNe ene "prasthAna mAM pragaTa karavAne inkAra karyo che, ane e lekha amane pAcho mokalavAnI sAthe eka khulAsAne patra amane lakhyo che. patrakAratvanI daSTie A patramAMnA muddAo amane ghaNuM ja vAMdhAbharyA lAgyA che. ane tethI eka bIje patra ame prasthAna'nA vyavasthApAne lakhe che. A aMge kaMI paNa TIkA karavAnuM atyAre mokupha rAkhIne jana janatAnI jANa mATe e Akho patravyavahAra ame ahIM pragaTa karIe chIe. ame icchIe chIe ke jena tema ja anya patrakArabhAIe A vastune nikhAlasa patrakAratvanI kaseTIe jarUra caDAve ane A aMgenAM pitAnAM maMtavyo pragaTa karI janatAne mArgadarzana karAve -vyavasthApaka zrI jainadharma satyaprakAzaka samiti patravyavahAra (lekha sAthe samiti taraphathI lakhAyela patra) jA. naM. 153 amadAvAda : 20-138 mAnanIya vyavasthApaka prasthAna' amadAvAda, bhAIzrI, prasthAna'nA kArtika mAsanA aMkamAM chapAyela zrI gopALajIbhAI paTelanA mahAvIrasvAmIne mAMsAhAra' zIrSaka lekha aMge pUjya muni mahArAja zrIvidyAvijayajI mahArAja taraphathI karAcIthI, Apane mokalavA mATe amane "bhagavAna mahAvIra ane mAMsAhAra" zIrSaka lekha maLe che te A sAthe Apane mokalIe chIe. - A prazna ati agatyane che, eTale AzA che ke bIjA pakSane nyAya ApavA mATe Apa A lekha "prasthAna'nA AvatA aMkamAM jarUra prasiddha karaze. lekha akSare akSara zuddha chapAya e mATe dhyAna rakhAvazo. je Apane jarUrI jaNAya ane amane enI vakhatasara sUcanA maLe te ame e lekhanuM mupha jaI ApIzuM. A lekha kayAre chapAze te jaNAvazojI, Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [404] zrI jene satya prakAza [varSa : lekha laine Avela mANasane lekhanI pahoMca Apaze. e ja lI. Apano ratilAla dIpacaMda desAI vyavasthApaka. . (2) (lekhana pahoMcarUpe prasthAna'nA vyavasthApaka taraphathI samitine maLela patra) amadAvAda : 20 -1-30 2. ratilAla dIpacaMda desAI zrI jainadharma satyaprakAzaka samiti, amadAvAda, rA, bhAizrI, Ajaroja ApanA taraphathI munirAja zrI vidyAvijayajIne "bhagavAna mahAvIra ane mAMsAhAra' uparane lekha maLe che. te vize, joI jaI, ghaTatuM karIzuM te jANazojI. e ja. lI. Apane 2. ke. mIstrI vyavasthApaka, (3) (lekha pAcho maLe tyAre lekha sAthe "prasthAna'nA vyavasthApaka taraphathI samitine maLela patra) amadAvAda : 4-2-38 2. ratilAla dIpacaMda desAI zrI jainadharma satyaprakAzaka samiti, amadAvAda 2. bhAIzrI, ApanA taraphathI munirAja zrI vidyAvijayajIne lekha maLe hatA. e lekha prasthAna'mAM prasiddha karavAmAM amane AnaMda ja thAta? paNa nIcenI paristhiti ubhI thatAM e lekha chApI zakuM tema nathI. (1) kapaDavaMjanA zrI jainasaMdha taraphathI munirAja zrIdhuraMdharavijayajIno lekha amane prasiddhi mATe maLe che. pAchaLathI e lekha pustikarUpe prasiddha thayeluM jovAmAM AvyuM che. amane jyAre e lekha maLe tyAre e lekhane javAba ame bhAI zrI gopALadAsa paTela pAse lakhAvyo hato, je amane chApavA mATe maLI gayo che. () e pachI ApanA taraphathI lekha maLyo. teno javAba paNa ame zrIgopALadAsa pAse lakhAvyuM che. have je ame munirAjazrInA be lekhe ane te uparanA zrIgopALadAsanA javAba sAthe chApIe te lekha khUba ja lAMbo thaI jAya - lagabhaga 35 thI 40 pAnAM thaI jAya. eTalI jagA ame svAbhAvika rIte na ApI zakIe. tethI evo vicAra rAkhe che ke amAre e banne lekhe uparanA muddAone je javAba zrIgopALadAse lakhI - Apyo che te chApI saMtoSa mAna. A paristhiti che. Jain Education M id " Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 7] prasthAna sAthe patravyavahAra (405 1 eTale, Ape mokalela lekha A sAthe pAcho mekaluM chuM. Apa kRpA karI e lekha koI jaina aThavADikamAM ke pustikArUpe nahi chapAve?--ene javAba te ame prasthAna'mAM chApIzuM ja. Apa kayA patramAM chapAvaze te je lakhI jaNAvaze to ame te bAbatane ullekha naMdhamAM jarUra karIzuM. Akho lekha chApavAnI amArI paNa IcchA hatI ja. paNa khUba lAMbuM thaI javAthI A rasto kADhavo paDyo che. A saMjogomAM, A lekha na laI zakavA badala mane mApha karazojI. e ja lI. ApanA 2. ke. mIstrInA jayabhAratI tA, ka, AjanI TapAlamAM ja amane UMjhA phArmasIvAlA zrI. bhogIlAlabhAI taraphathI mahopAdhyAya kAzIvizvanAtha prahalAdajI vyAsa (UMjhA)ne lekha prasiddhi mATe maLe che te saheja ! carcA ThIkaThIka lAMbI thaI che. (uparane patra maLyA pachI samiti taraphathI prasthAna'nA vyavasthApakane lakhAyela patra) jA. naM. 173 amadAvAda : 13-2-39 mAnanIya vyavasthApaka, prasthAna' amadAvAda, bhAizrI, ApazrIe pAcho mokalelo pUjya muni mahArAja zrI vidyAvijayajI mahArAjane lekha tathA te sAthe ApazrIne tA. 9-2-3ne patra maLyo. huM bahAragAma heIene javAba tarata nathI ApI zako. prasthAna" jevuM pratiSThita ane niSpakSa manAtuM patra, AvA eka atigaMbhIra ane mahatvanA prazna aMge, jene tarapha AvuM anyAyapUrNa valaNa dAkhavaze evI svapna paNa AzA na hatI. ApanA A valaNathI jenene khUba AghAta lAgyA vagara nahI rahe. Ape kevaLa lekha ja pAcho mokalyo hota ane enI sAthe je patra lakhyo che e patra na lakhe heta te kadAca vizeSa AghAta na thAta, paNa Ape e patramAM je hakIkata lakhI che e amane bahu ja vAMdhAbharI lAge che ane tethI vizeSa duHkha thAya che. Apa "prasthAna'mAM zrI gopALajIbhAIe lakhela ane jainadharma sAthe saMbaMdha dharAvatA viSayane lekha chApa, ane jyAre ame ene javAba lakhIne mekalIe tyAre ene "prasthAna' mAM sthAna ApavAno InkAra kare eTaluM ja nahIM, paNa ame mekalelo e javAba ( pragaTa thAya e pahelAM ja) zrI gopALajIbhAine vAMcavA mokalI, emanI pAse amArA e apragaTa javAbane javAba lakhI maMgAvo ane ene "prasthAna' mAM tion pragaTa karavAno nirNaya kare tyAre te anyAyanI hada thatI hoya ema lAge che. Apane at Pilate & Personal Use Only Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 406 ] zrI jaina satya prakAza [ 11 4 nathI lAgatuM ke A bInA kAi paNa nyAyapriya ke satyapriya patrane zAbhA denArI nathI ? amane tA lAge che ke ApanA AvA valaNathI na kevaLa jainAne ja duHkha thaze, paNa jee ' prasthAna ne eka pratiSThita patra gaNe che temane ane jee prasthAna 'nA prazaMsA che temane paNa du:kha lAgyA vagara nahIM rahe. . jo khIjA pakSane abhiprAya prakaTa karavAnI ApanI taiyArI na hatI te| A carco upasthita karyAM pahelAM ja Ape vicAravuM joituM hatuM. paNa jyAre Ape e carcA zarU karI che tyAre te Ape khIjA pakSane paNa avakAza ApavA ja joie. zuddha kAyadAnI dRSTie ' prasthAna ' mAM zuM pragaTa karavuM ane zuM na pragaTa karavuM e ApanI munasarIne! viSaya bhale hAya, chatAM AvA prasaMge amArA abhiprAya ApanA patramAM pragaTa thAya evuM khANu, naitika dRSTie, ame karI zakIe kharA. Ama chatAM Ape amArA lekha chApavAno InkAra karyAM tethI khUba duHkha lAge che. ane sauthI vizeSa du:khanI vAta to e che ke amArA javAba pragaTa nahI rokAI jAya ene kAraNa gaNe che. AvA javAba maLyA hota to amane navAi rIte ame jANIe ane mAnIe chIe tu. karavAmAM Apa ' prasthAna ' nAM vadhu pAnAM bIjA kAi patra taraphathI amane ke duHkha na lAgata, paNu ' sthAna 'te je e dRSTie ApanA taraphanA AvA javAba mATe ame jarA paNa taiyAra na hatA. patranI pratiSThA ane nyAyanuM mU khyA karatAM kaiMgaNuM vadhAre che e satya ' prasthAna ' te samajAvavAnuM na A sthAne he jI vAta paNa ApanA khyAla upara lAvavI jarUrI jaNAya che--Ape zrI. gApA jI bhAInA lekha pragaTa karyAM pachI tene je javAba ame Apane pragaTa karavA mATe mekalyA tene pragaTa karavAnA inkAra karavA uparAMta ( amArA e javAba kayAMya paNa pragaTa thAya te pahelAM ja ) ene zrI. geApALajIbhAI upara mAkalIne ene javAba ApanA patramAM pragaTa karavAne Apa nizcaya karI ethI Apa pote A carcAne jainAnI virUddha ane ekatarI rIte preAtsAhana ApI rahyA che. evI zaMkA karavAne kAraNu nahI maLe ? OU AzA che ke ceAgya jaNAya to A carcA aMge jenA pratyenA ApanA valaNamAM veLAsara pheraphAra karI AbhArI karaze. patranI pahoMca lakhaze. e ja. lI ApanA ratilAla dIpacaM desAi Jain Educati nathIe thayenal vyavasthApaka tA. ka. pUjya munimahArAja zrI radharavijajI mahArAjanA lekha aMge amAre Apane kazuM lakhavAnuM nathI. eTale A patramAM je kaMI lakhyuM che te Ape meAkalelA "pUjya munimahArAja zrI vidyAvijayajI mahArAjanA ' bhagavAna mAMsAhAra'. zIka lekha aMge samajaze!, kAraNa ke, e lekha hajI sudhI amane pAchA mahAvIra ane kayAMya pragaTa Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra svAmInA mAMsAhArane zAstrIya khulAsA le. mahepAdhyAya kAzIvizvanAtha prahalAdajI vyAsa sAhityacArya, kAvya-sAhityavisArada, mImAMsA zAstrI ela. e. ema. prasthAnanA kArtika 1995 nA aMkamAM "zrI mahAvIra svAmIne mAMsAhAra" nAme lekhamAM (1) jeta ne kabUtara (2) mAra ne bilADa (3) vira ne kukaDo artha karyo che, paraMtu AyurvedamAM tene nIce pramANe arthe thAya che - 1 vAta eTale pAravata. pArAvata nAmanuM phaLa thAya che. juo suzruta saMhitA adhyAya 46, phaLavarga. 2 mannira eTale khaTAza, juo vaidyaka zabdasiMdhu, 3 phuTa eTale caupattIya bhAjI eTale cAra pattAvALI bhAjI. juo zAligrAma nighaMTu zAkavarga. zrI gopAladAse prANavAcakanA badale uparanA artho karyA hota te vadhAre baMdha besata, kAraNake A cIjonA guNa jotAM zrI mahAvIra svAmInA rogamAM te atyaMta upayegI che. juo pArAvata phaLaguNa-dAhanAzaka, javaranAzaka, tathA zItaLa, cApattIyA bhAjI dAhanAzaka, javarahara, zItaLa tathA marodhaka (dasta baMdha karanArI). khaTAza, bhAjInAM zAka, dahIM nAkhIne khATAM karavAno rivAja jANItuM che. eTale khaTAzanI jagyAe dahIM laIe te jhADAnA rogamAM atyaMta phAyadAkAraka che. AvI rIte A cIjo prabhu mahAvIra svAmInA reganI daSTie upayogI che, eTaluM ja nahIM paNa prabhu mahAvIra jevA AtmAthI purUSa mAMsAhAra na kare te daSTIe uparanA artho vadhu baMdhabesatA che. vadhu mATe mAre mahAvIra mAMsAhArI ke zAkAhArI' nAme lekha prasthAnamAM chApavA mokalyo che te chapAye joI le. UMjhA phArmasI, UMjhA. Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivedana "prasthAna " mAsikanA gayA kArtika mAsanA a'kamAM chapAyela zrI. geApALadAsa jIvAbhAi paTelanA mahAvIrasvAmInA mAMsAhAra' zISa ka lekhanA pratikAra rUpe pU. munirAja zrI radhavijayajI mahArAjanA eka lekha zrI jaina satya prakAza'nA gayA aMkamAM ame prakAzita karyAM hateA. A akamAM e ja viSayanI carcA karatA bIjA cAra lekhe| ame prakAzita karyAM che. mAMsAhArane! A prazna ghaNA gaMbhIra ane mahattvanA che. temaja jaina janatA A aMge sAcI vastusthiti jANavAne paNa vizeSa utsuka che. vaLI AvI khAmatanA veLAsara ceAgya uttara ApavAmAM na Ave te sAmAnya samajanA mANasAmAM jainadhama ane jaina siddhAMta sakhadhI gerasamajutI ubhI thavAnA paNa vizeSa bhaya rahe che. A paristhitimAM e praznanA ceAgya uttara ApavA anivAya thaI paDe che. eTalA mATe A A AkhA e praznanA pratikArarUpa cAra lekheA mATe rAka che. niyama mujaba mAsikanA sAmAnya aMka pAMca pharmonA kADhavAmAM Ave che. paNa bA vakhate A viSayanI agatya samajIne temAM paNa vadhArA karavA paDayA che. mAsikanA A aMka mATe bIjA bIjA viSayeAnA lekhA paNa amane maLelA amArI pAse paDayA che, paNa uparanA kAraNasara e badhAne A aMkamAM pragaTa karavAnuM amAre adha rAkhavuM paDyuM che. AzA che ke amArI paristhitine samajIne vAcake amane mA mATe kSamA karaze. A aMkanA phaeNmAM vadhI javAnA kAraNe, temaja khIjA anivAya kAraNeAnA lIdhe aka vakhatasara taiyAra nathI thaI zakayA te mATe ame vAcakeAnI kSamA mAgIe chIe. amane lAge che ke A a'kamAMnA lekhAthI mAMsAhAranA prazna upara ghaNA sArA prakAza paDaze ane leAkeAne ethI khuba jANavAnuM maLaze temaja satASa thaze. astu ! vyavasthApaka. Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzanamAM mAMsAhAranI bhramaNA yAne (gopAladAsa jIvAbhAI paTelanA lekhane javAba lekhaka-AcArya mahArAjA zrI vijayalAvaNyasUrijI ahiMsA zikharInA uga zikhare vilasatA jainadarzanamAM mAMsAhArane sthAna na heya, e viSayane lagatI amArI lekhamAlA "jaina satya prakAzamAM cAlatI hatI. e daramiyAna eka mahAzaya taraphathI "prasthAna" patranA varSa 14, aMka 1 nI eka nakkala amane mokalavAmAM AvI, sAthesAtha vinavavAmAM AvyuM je prastuta aMkamAM mudrita thaela gopAladAsa jIvAbhAI paTelane lekha jainadarzanane azlIla rUpamAM cItare che, Apa Ane ucita javAba Apaze. prastuta lekha je. enI racanA vicitra avayathI yojAelI hatI. AvA lekhathI bhadrika janatA viparIta vicAraNAmAM na paDe evI vicAraNAthI javAba ApavA citta prerAyuM. yadyapi prastuta lekhanA pratIkArarU5 katiya vicAre amArI " samIkSAbhramaviSkaraNa" zIrSaka lekhamALAmAM AvI gayA che ane avaziSTa paNa te te prasaMge AvavAnA hatA, chatAM kAlavilaMba ane prakIrNakatAne aMge tAtkAlika ane alaga javAba Apa ucita samajAya. lekhakanAM vacane TAMkyA sivAya kevaLa tene javAba vAcakavRMdane ubhaDaka jevo lAge tenI khAtara upayukta sthaLe lekhakanAM vacano mUkI javAba ApIzuM. lekhakanAM vacana- "sAmAnya rIte jotAM jainadharme pitAnA udaya pachInA samayamAM vanaspatyAhAranA pracAramAM e agatyano bhAga bhajavyo che, ke jainadharmagraMthomAM janasAdhuo ke jenadharmanA saMsthApaka mahAvIra svAmI mAMsabhikSA karatA e ullekha AvatAM ja ekadama te khacavAya. paraMtu prAcIna jaina TIkAkAro ke jemane te jamAnA sAthe athavA te jamAnAnI paraMparAo sAthe ApaNuM karatAM vadhu paricaya ho saMbhave che, teo paNa mAMsa zabdane artha mAMsa ja ane mAchalI zabdano artha mAMchalI ja kare te pachI sAmAnya anuvAdakane te vadhu vicAravAnuM rahe ja nahi, eTale je je sthaLe koI paNa prAcIna TIkAkAre mAsa zabdane artha mAMsa ja karyo hoya evuM mAluma paDe che te sthale "zrI puMjAbhAI jaina graMthamAlA' nA pustakamAM mAMsane artha mAMsa ja karela che. " uparanA kathanamAMthI nIce pramANe sArAMza tarI Ave che- 1 jenadharme pitAnA udayakAlamAM vanaspatyAhAranA pracAramAM agatyano bhAga bhajavyo na hato. 2 jainadharme pitAne udaya thayA bAda ghaNu samaye eTale ke mAMsa artha kAyama rAkhanAra TIkAkAronA kAla bAda vanaspatyAhAranA pracAramAM agatyano bhAga bhajavyuM hatuM. Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [410) zrI jaina satya prakAza [varSa 4 3 vanaspatyAhAramAM agatyano bhAga bhajavAyA pahelAM, jemAM mAMsAhAra chuTathI thatuM hatuM, ane teno pratibaMdha na hato. 4 prabhu mahAvIre mAMsAhAra karyo hate. 5 prAcIna TIkAkAre mAMsa zabdano artha mAMsa ja ane mAchalI zabdano artha mAchalI ja karela che. 6 prAcIna TIkAkAre bhale vanaspati artha karyo hoya, chatAM paNa kaika prAcIna TIkAkAranI TIkAmAMthI mAMsa artha maLI zakatA hoya te te ja ame kAyama rAkhela che. prathama sArAMzane javAba-janadarzana e nivRttipradhAna ajoDa darzana che, jenuM aNahArI pada-mekSa-e avismaraNIya lakSya che. A darzana kadApi koI paNa prakAranA AhArapracAramAM agra bhAga bhajavI zake ja nahi. paraMtu jeo AhAra sivAya rahI zaktA nathI, teo AhAra te jarUra leze. A AhAra avyavasthita rIte je levAya te mahAhiMsAmaya AhAra laI durgatinA bhAgI banI jAya, AvI paristhitimAM durgatithI bacAvavA pUratuM jaNAvI zake che ke vanaspatine niravA AhAra maLI zake che, tenAthI nirvAha karI AgaLa vadhaze nahiM. evI jAtane upadeza jainadharme pitAnA udaya samaye jato karyo nathI. eTaluM ja nahi paNa jorazorathI cAlu rAkhela che. vartamAna zAsanamAM jainadharmane udayakALa paramAtmA mahAvIrane samaya hato. jyAre prabhu mahAvIra, prajJAsamudra gaNadhara bhagavate, ceda hajAra zramaNa, chatrIsa hajAra zramaNIo, pratibhAdhArI Ananda pramukha zramaNa pAsa ane sulabhA pramukha zramaNe pAsikAo aneka lakSa pramANamAM astitva dharAvatAM hatAM. e samayanA AgamamAM upara jaNAvela upadeza akhUTa bharyo hato, je vidhamAna AgamamAM spaSTa joI zakAya che. dvitIya sArAMzano javAba-janadharme pitAnA udaya samaye je upadeza varasAvyo ane guMthya tenAthI adhika upadeza adyAvadi koI paNa varasAvavA ke guMthavA samartha thayela nathI. kAraNake tIrthakara deva jevA jJAnadivAkara dvAdazAMgInA upadezaka hatA, ane sakSarasannipAtI gaNadhara bhagavanta jevA zrutakevalI guMthanahAra hatA. - tRtIya sArAMzane javAba-lekhakanA abhiprAya pramANe vanaspatyAhAranA pracAramAM agatyano bhAga bhajavAyA pahelAMne kALa prabhu mahAvIrathI mAMDIne vivAdagrasta pAThAnA Adya TIkAkAra sudhIno saheje kahI zakAya. A kALamAM jenomAM mAMsAhAra chuTathI thata hatA, ane pratibaMdha na hato AvuM je lakhavuM yA sUcavavuM te nibiDa ajJatAne AbhArI che. prabhu mahAvIranA kaivalya jIvanathI jIvanta dazAmAM vartatA, te kAla sudhInA kANugAdi aneka AgamomAM mAMsAhArane punaH punaH dhikkArI narakAdi ghera duHkhanA sAdhana tarIke varNavela che. A hakIkata vidyamAna AgamamAMthI dIvA jevI jaI zakAya tema che. caturtha sArAMzane javAba-bhagavAna mahAvIra ke jeo dhIra, vIra, gabbIra, dayAnA sAgara, ghora tapasavI, niDara ane aneka nirava auSadhanA jJAtA hatA. ane dharmane mATe koInI paNa paravA na rAkhatA, teo mAMsAhAra karI zake ja nahi ane karela paNuM nathI. A viSayamAM lekhakane paNa eka ja pATha maLela che. vadhAre maLI zakavAnA Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *! 7] jainadanamAM mAMsAhAranI bhramaNA ( 411 ) nathI, ane je pATha temane maLela che temAM ANu anya ja vastu che, je ameA AgaLa savistara khatAvIzuM. paMcama sArAMzanA javAma--mUla pAThamA mAMsa ane mAlI zabda ja nathI. kiMtu maisa yA maya, marjI yA masjIca zabda che, chatAM mAMsa ane mAchalI zabda lakhavAnuM je sAhasa te temanI mAMsAhAra siddha karavAnI utkaTa manobhAvAnAnuM ja pariNAma che. prAcIna TIkAkAra mahArAje uparanA zabdone mAMsa ja ane mAchalI ja atha karela che evuM je lakhavuM te alpajJatA yA matAgrahane AbhArI che. vidyamAna jaina sAhityamAM sauthI prAcIna Agama TIkA upalabdha thatI hAya tA zrI haribhadrasUrimahArAjanI che. te paNa peAtAthI prAcIna TIkAkAranA vicAra jaNAvatAM kuLa vizeSa atha jaNAve che. jue temanAM vacanA---- " anye tvabhidadhati vanaspatyadhikArAt tathAvidhaphalAbhidhAne tathA vAha.... " a--anya-khIjA-prAcIna TIkAkArA vanaspadhikArane A pATha hAvAthI tathAvidha phaLA levAnAM che ema jaNAve che. kadAca ema kahevAmAM Ave ke zrI haribhadrasUrijI mahArAja paNa te ane kema vaLagI na rahyA? AnA javAbamAM jaNAvavAnuM je A atha zrI haribhadrasUri mahArAjane amAnya tA nathI ja, kAraNa ke tenuM khaMDana karyuM" nathI temaja bahumAnasUcaka bahuvacanagarbhita anya zabdanA prayoga karela che. haribhadrasUrimahArAje prasiddha artha je kAyama rAkhyA tenuM kAraNa ema samajAya che ke " RjumArgeNi sidhyantaM ko hi vakreNa sAdhayet " e kathanane rAkhI peAtAnA anusAra utsargopavAdanI phulaguMthaNI sAme vivecana tarIke prasiddha a jaNAve che. A jaNAvavAthI khIjo artha mAryAM na jAya tene mATe anya kahI te paNa batAvI Ape che. A utsargApavAdanI kulaguthaNImAM adyAvadhi aneka lekhA bhUlAvAmAM paDI cUkayA che. utsargopavAdanI phulaguthaNInA kAMka citAra amArI 'samIkSAbhramAviSkaraNa zIka lekhamALAmAM prathama AvI sthaLa, jovA ame punaH punaH sUcavIe chIe. gayela che. te SaSThasArAMzanA javAma--lekhaka potAnA zabdomAM jaNAve che ke je sthaLe sthaLe te ja arthe ame kAyama . - koI paNa prAcIna TIkAkAra koI paNa prAcIna TIkAkAre mAMsa ja artha karela hoya te rAkhela che. have A sthalamAM lekhakane pUchavAmAM Ave che ke eTale zuM ?' 1 aneka prAcIna TIkAkAramAMthI managamatA eka prAcIna TIkAkAra ? 2 aneka TIkAkAramAMthI sauthI prAcIna heAya te TIkAkAra? 3 eka ja je prAcIna TIkAkAra heya te ? AmAMthI prathama atha svIkAravAmAM Ave te Ape!Apa vAta nakakI thaI jAya che. anya prAcIna TIkAkAre vanaspati artha batAve che tene anAdara karavAmAM ane amukane ja mAnavAmAM lekhakanA ze| muddo samAyela che te jANavAnuM bAkI rahe che. mAMsAhAra siddha thatA baMdha thai jAya e teA nahi hoya ? Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [12] zrI jene satya prakAza [varSa : bIjo artha svIkAravAmAM Ave te sauthI prAcIna upalabdha TIkAkAra zrI haribhAsUri mahArAja che. ane temanA karatAM paNa je prAcIna TIkAkAra che temanAM vacane haribhadrasUri mahArAja pote ja potAnI TIkAmAM mUke che. te spaSTa jaNAve che ke Ane arthe amuka jAtanAM phaLo samajo. trIjo artha svIkAravAmAM Ave che, jyAM be TIkAkAranAM vacane haze tyAM zuM karazo? athavA jyAM eka ja TIkAkAre be rIte vyAkhyAna kayI haze tyAM zuM karazo? vastutaH dhArmika grantha hovAthI, sAdhunA AcArane lagatuM varNana hevAthI, vanaspatyAdinuM prakaraNa cAlatuM hovAthI, amuka jAtanAM phaLo yA amuka jAtanI vanaspati levI te ja rAjamArga che. kavacit TIkAkAe AbAlagopAla prasiddha artha je jaNAvela che te paNa bAghopabhogAdikane arthe utsargopavAdanI maryAdAne AzrIne che. AgaLa cAlatAM lekhaka, prabhu mahAvIrane mAMsAhAra sAbIta karavA bhagavatI satrane sAme rAkhI gozAlAne prabhu mahAvIra je jaNAvavA mAMge che, eTaluM ja nahi paraMtu tethI paNa vizeSa sthAna Ape che. juo lekhakanAM vacane - "zrImad bhagavatI sUtranA paMdaramA zatakamAM AjIvika paMthanA tIrthaMkara gozAlaka sAthe jainatIrthakara mahAvIrane thayelA jhagaDAnI suvisvata kathA che. AjIvikA sampradAya paNa te jamAnAmAM jaina bauddha ke brAhmaNa paMthe jeTaluM ja mahattvanuM sthAna bhogavato hato. e vastunI kalpanA bauddha samrA azoke AjIvika sAdhuone guphAo arpaNa karyAnA traNa zilAlekho maLI AvyA che, te uparathI Avaze. jaina graMthamAM jaNAvyA pramANe Achavaka sAdhuo ugra ane ghora tapa karatA tathA jIbhanI lolupatA cheDI ghI telAdi rasa vinAne game te rAka nirapekSapaNe khAI letA. bauddha graMthomAM jaNAvyA pramANe gozAlaka paNa mahAvIranI peThe ja nagna rahIne TADha taDako sahana karate. gazALakane viziSTa tapa karavAthI pitAnA zarIramAMthI telesyA-tejane gaLe bahAra kADhI sAmA mANasa para pheMkIne tene bALI nAkhavAnuM sAmarthya-prApta thayuM hatuM. e vastu te bhagavatI sUtra paNa svIkAre che. zarUAtamAM gozAlaka tathA mahAvIra sAthe paNa rahyA hatA, paraMtu pachIthI judA paDI gayA hatA. gozAlakane mahAvIranI pahelAM jinapada prApta thayuM hatuM, ane pitAnA ziSya samudAya sAthe judo pharavA lAgyA hatA. mahAvIra paNa tene pachIthI gheDa varSe jinapada prApta karI ziSya samudAya sAthe vicAravA lAgyA. paraMtu te baMnene eka bIjAnI jinapada prApti viSe atispaSTa zaMkA hatI. ane te vastu ja te baMnenA virodhanuM mULa banI." uparanA kathanamAMthI nIce pramANe sArAMza tarI Ave che-- 1 gozAlaka AjIvikA matano tIrthakara hato. 2 mahAvIrasvAmIne gozAlaka sAthe jhagaDo thayAnI kathA bhagavatI sUtranA paMdaramAM zatakamAM che. 3 AjIvika sampradAya jaina boddha ke brAhmaNa paMtha jeTaluM ja mahattvanuM sthAna bhogavato hato. kAraNa ke boddha samrATu azake AjIvika sAdhuone guphAo arpaNa ofkaryAnA traNa zilAlekho maLI AvyA che. tathaor jana graMthamAM AjIvika sAdhunA tapanuM ibrary Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka7] jainadarzanamAM mAMsAhAranI bhramaNa [ 17 ] varNana Ave che. tathA beha graMthamAM jaNAvyA pramANe gozAlaka mahAvIranI jemaja avastra rahI TADha taDake sahana karate hate. 4 telezyA-eTale pitAnA zarIramAMthI tejane gaLe bahAra kADhI sAmA para pheMkI tene bALI devAnuM sAmarthya. 5 zarUAtamAM gozAlaka tathA mahAvIra sAthe rahyA hatA. 6 gozAlaka mahAvIra pahelAM jina thayuM hatuM, ane mahAvIra pAchalathI jina thayA hatA. 7 mahAvIra prabhune gozAlakanA jinapadamAM ane gozAlakane prabhu mahAvIranA jina padamAM khulle khulI zaMkA hatI. prathama sArAMzane javAba-tIrthaMkara e jaineno guNa niSpanna zabda che. ene artha evo thAya che ke je tIrthanI sthApanA kare te tIrthakara kahevAya. have tIrtha eTale zuM te jANavAnuM bAkI rahe che. A bAbatamAM mahApurUSe A pramANe jaNAve che. jenAthI bhavasamudra tarI zakAya te tIrtha kahevAya che. AvI vastu kaI hoI zake? jinapravacana. A pravacana nirAdhAra rahI zakatuM nathI mATe tenA AdhArabhUta prathama gaNadhara yA caturvidha saMdha paNa tIrtha kahevAya. A rIte banelA tIrthakara nAmane paramAtmA mahAvIre yathArtha karI batAvyuM hatuM. paraMtu gozAlaka tIrthakara hato e eka paNa ullekha jaina sAhitya ApI zakatuM nathI. Itara sAhitya je ApI zakatuM hoya te te vAta mUla pATha sAthe bahAra pADavAnI lekhakane jarUrata che. tathA bhagavatIjImAM gozAlane pitAnA mATe je jina zabda vAparyo hato te paNa kheTe che, ema prabhu mahAvIre kahyuM hatuM. ane gozAlake paNa prAnta AjIvika samudAya samakSa kabula karyuM hatuM. AjIvika matanA tIrthakara thavAnuM te bAju para rahe, paraMtu AjIvika matanA Adya saMsthApaka tarIkeno gazIlAnA jIvanamAM prakAza pADato eka paNa ullekha lekhaka ApI zakela nathI. pAzcAtya vidvAna paNa boddhanA "majhimanikAya' nAmanA graMthane AdhAre mAne che ke nandavaccha kisasaMkicca, gozAlakanI pahelAMnA AjIvikA matanA gurU hatA. tathA bhagavatI sUtramAM paNa AjIvika samayathI AtmAne bhAvanAra tarIke gozAlAne oLakhAvela che, paraMtu AjIvika matanA sthApaka tarIke nahi. A bAbatamAM hAla eTaluM kahI zakAya ke gozAlake AjIvikA matanA gurU tarIkeno bhAga bhajavyo hato. ata evA AjIvika-eTale gozAlaka ziSya kahI zakAya, paNa gozAlaka ziSya hoya te ja AjIvika che tema nahi. AjIvika zabdano artha gazAlaka ziSya sivAya paNa che e vAta bhagavatI TIkAkAra spaSTa jaNAve che. juo temanAM vacaneaajiivikaa nAgnyadhAriNo bhikSuvizeSAH, gozAlakaziSyA ityanye / artha-nama pharanAra eka jAtanA bhikSuke AjIvika kahevAya che. anya gozAlanA ziSya e artha kare che. dvitIya sArAMzane javAba-gozAlakane prabhu mahAvIra sAthe jhagaDe the hata ema nahi lakhatAM prabhu mahAvIrane zAlA sAthe jhagaDo thayo hato ema lakhI, -Jain Education prastuta jhADAmAM agra bhAga bhajavavAnuM sthAna prabhu mahAvIrane samarpaNa karavA lekhaka Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [14]. zrI jana satya prakAza [varSa 4 prerAyela che te kharekhara prabhu mahAvIra pratyenI temanI viSama manabhAvanAne AbhArI che. vastutaH satya zuM che ema pUchavAmAM AvatAM tene jaNAvavA prabhu mahAvIrane prayAsa hatuM. jyAre pote karelI jina tarIkenI prasiddhi kema TakAvI rAkhavI tene mATe gozAlakane prayAsa hato. A viSayamAM bhagavatIjInuM paMdaramuM zataka zuM kahe che te ame AgaLa batalAvIzuM. tRtIya sAzane javAba-lekhakanA lakhavA pramANe je azoka rAjA AjIvika matane nathI, jenA mAnase bauddhadharmane mahattavanuM sthAna ApyuM che, te azoka AjIvika matane tenA ja jeTaluM mahattvanuM sthAna ApI guphAo kaI rIte ApI zake ? kintu anya koi nimittathI Apela hoya. nRpatio koI paNa vyakti yA samUhane kAraNa vizeSathI sthAna samapa paTTA karI Ape tethI te vyakita yA samUha te kAlanA anya dharmo jeTaluM ja mahattvanuM sthAna bhegavate hato ema mAnI levuM ThIka nathI. AjIvika mata je jaina, bauddha yA brAhmaNa dharma jeTaluM mahattvanuM sthAna bhAgavate hota te Aje nAmazeSa nahi thatAM jina bauddha yA brAhmaNa dharmanI jema astitvamAM heta. tathA AjIvika matanA upAsaka tarIke pratiSThita vyaktinA ullekha nahi maLatAM punaH punaH hAlA hAlA nAmanI kuMbhAraNanuM nAma bhagavatIjImAM Ave che. tene tyAM gozAlaka rahyo hato ane AjIvika saMpradAya paNa tyAM punaH punaH ekatrita thato hato. A uparathI paNa samajI zakAya tema che ke AjIvikA mata keTale darajaje pahocelo haze. have ApaNe AjIvika zabdanI vyutpatti tarapha dhyAna ApIe. AjIvika-eTale amuka prakAre Aja vikA calAvanAra vyakti vizeSa. AjIvikA te jagatamAM sahu koI amuka amuka prakAre calAve ja che. te pachI AmAM vizeSa zuM? Ane mATe kahI zakAya ke zubhAzubha nimitAdi batalAvIne je AjIvikA calAve te AjIvika kahevAya. jyAre viziSTa AdhyAtmika guNene jaNAvanAra jona zabda jainadharma sAthe joDAya che tyAre upara jaNAvela arthavALa AjIvika zabda je matanI sAthe joDAyela che, te matanuM tattva dRSTie mahatvanuM sthAna keTaluM hoya te paNa samajI zakAya tema che. tathA parigrahanA parihArI, vAyuvata vihArI je munigaNa tenA sabhya tarIke dAvo dharAvanAra bhikSuone guphAone niyata vAsa ane tenA pitAnA nAme paTTAo zA mATe ? A zilAlekha ja batAve che ke AjIvika sAdhuo parigrahatyAgamAM jJAnadaSTie keTale sudhI pahoMcyA hatA. jana graMthamAM AjIvika sAdhunA viziSTa tapanuM varNana Ave che, mATe jainadarzana jeTaluM ja mahattvanuM sthAna AjIvika matanuM hatuM evuM je jaNAvavuM te paNa vyAjabI nathI. AjIvika sAdhuonA ane jana sAdhuonA tapamAM vizALa aMtara che. jue AjIvika sAdhunA tapavarNanane pATha-- " AjIviyANaM cauvihe tave pannate, taMjahA uggatave, tave unnatA, kimihicakitrItA sthAnAMga sUtra, sthAna-4, uddezaka-2, sUtra-309 artha. AjIvika sAdhuone cAra prakAra tapa che. te cAra prakAra A pramANe Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka7 jainadarzanamAM mAMsAhAranI bhramaNA [15] jANavA, 1. aSTAdi ugra tapa, 2. AtmanirapekSa ghera tapa, 3.vRtAdirasane tyAga, ane 4. sArAnarasA AhAramAM samabhAva rAkhavo. - jyAre jainamunione tapa 12 prakArano che, tyAre uparane pATha AjIvika sAdhuene 4 pakArane tapa jaNAve che. A vAtane sahakAra ApatAM juo TIkAkAra mahArAjanAM vacane "mAtAnAM tu dAphA" jaina munione te 12 prakAra tapa heya che. A uparathI samajAze ke uparano pATha jaina sAdhu ane AjIvika sAdhunA tapanI samAnatA jaNAvate nathI, kintu ema jaNAve che ke jaina sAdhuo karatAM AjIvika sAdhuone tapa alpa prakAra hoya che. A prakAranA pATha pakaDIne jaina jeTaluM ja AjIvika matane sthAna ApavuM te AjIvikA matane AgaLa lAvavAnA sAhasanuM pariNAma che. bauddhagraMthamAM gozALa nagna pharI TADha taDakA sahana karate evA ullekha hovAthI prabhu mahAvIranI keTImAM tene mUke te paNa sAhasa che. bhale gozAlaka nagna pharI TADha taDako sahana karato hoya, paraMtu tenI pAchaLa bhAvanAnuM cakra judu hatuM ane prabhu mahAvIranI pAchI judu hatuM. mahattva e AMtarika guNane avalakhanArI che. kevaLa bAhya vastune ja jo avalakhatI heya te kutarAo paNa nagna pharI TADha taDako sahana kare che mATe tene paNa mahattvanuM sthAna ApavuM paDaze. lekhakane gozAlAnI jIvanakathAmAM bauddhagraMtha je pramANabhUta hoya te nIcenA bauddhagraMthanA purAvA paNa lekhake TAMkavA joItA hatA. juo bauddhagra-aMguttara nikAyanA prathama bhAgamAM mammali vargamAM nIce pramANe che - - "he bhikSuo, A avanI upara miyAdaSTi je bIjo koI ahitakara pApI nathI, mithyAdaSTi e sarva pApomAM ziromaNi che, kAraNa ke te saddharmathI vimukha rAkhe che. he bhikSuo, AvA mithyAdaSTi ghaNuM che. paNa meghapurUSa gozAlaka jevuM anyanuM ahita karanAra, huM bIjA koIne jete nathI. samudramAMthI jALa jevI rIte aneka mAchalIone duHkhadAyI ahitakara ane ghAtaka nIvaDe che, tevI rIte saMsArasAgaramAM modhapurUSa (bhrAmaka-khala purUSa) gozAlaka aneka jIvane bhramamAM nAkhIne du:khadAyI ane ahitakara nIvaDe che." manijhamanikoyamAM gozALAnA AcAranA varNanamAMne cheDe bhAga- "satyaka kahe che ke he gautama, keTalAka mAtra kAya bhAvanAne seve che, citta bhAvanAne nahi. te koNa che ema bauddha pUchayuM tyAre satyake kahyuM ke naMdavaccha kisasaMkicca ane makhali gozAlaka AjIvikAcAryo acelaka che, AcAramukta che. ..satyake jyAre A pramANe kahyuM tyAre buddha pUchyuM ke he satyaka, zuM te loko ATalAthI ja saMtoSa pAme che? satyake javAbamAM kahyuM ke he gautama, tema nathI. teo pAchalathI khuba praNItarasa bhajana jame che tethI te lekenI kAyA baLavAna ane carabIvAlI thAya che." A rIte bauddha graMthanAM anya varNana choDI mana gamatI kaIka vAta laIne tene para je imArata bAMdhavI temAM buddhi kema nivAsa karI zake. caturtha sArAMzane javAba-tejolesthAne artha lakhavAmAM lekhake gambhIra bhUla karI che. zarIramAM koI tejano goLo alaga mUkI rAkhyA nathI ke jene bahAra Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 416 ] zrI jaina satya prakAza [ varSa 4 kADhIne tApanA gALAnI jema pheke, jainadharmanA UMDA jJAnanA abhAve lekhaka A bhUlanA bhAga banelA che. temane teolezyAnuM svarUpa kAma jaina vidvAna pAse samajavAnI jarUrata che. paMcama sArAMzanA javAma--gozAlaka prabhu mahAvIranA ziSyAbhAsa hatA. tenuM jIvana kutUhalI hatuM. prabhunA khIjA cAmAsA bAda te ziSya tarIke 7 varSathI adhika samaya sudhI prabhu mahAvIrane zaraNe rahyA hatA. A sAthe rahevAnA samayamAM paNa vacce vacce jUdo paNa rahyA hatA. AvI paristhiti chatAM paNu lekhaka 'zarUAtamAM geAzAlaka tathA mahAvIra sAthe paNa rahyA hatA' ema lakhI e mitra yA samakATInI vyakti hAya evuM jaNAvavAnuM rUpaka Ape che, te geAzAlakane zikhare caDAvavAnI manAbhAvanAne AbhArI che. SaSTha sArAMzanA javAba--gozAlaka jina hatA ja nahi je vAta prabhu mahAvIre jaNAvI hatI ane geAzAlake prAMte kabula paNa karI hatI. te pachI geAzAlaka prathama jina hatA ke nahi tenI carcA karavI te nakAmI che. kadAca gezAlake peAtAne jina tarIke oLakhAvavA je prayAsa sevyeA hate tene AzrIte lekhaka prAthamika jina gaNAvavA mAgatA hoya te| temAM paNa prAthamikapaNuM ghaTI zakatuM nathI. paramAtmA mahAvIra cAritra aMgIkAra karyA bAda 125 varSe jina ane sanA thayA hatA. A sADA bAra varSanA kALamAM zarUAtanAM e ceAmAmAM gayA bAda geAzAlaka temanA ziSya thaye| hatA. kAlakrame prabhu mahAvIra navamuM ceAmAsuM vabhUmimAM karI taduparAMta paNa tyAM me mAsa vicarI krU'gAma tarapha vihAra karI gayA hatA. A samaye paNa gAzAlaka sAthe ja hatA. rastAmAM talanA cheADanA prazna, vaizyAyananuM gaiAzAlaka pratye tejolezyAnu mUkavuM, prabhu mahAvIranuM zItalesyA mUkI geAzAlakane bacAvavuM, talanA cheDanI khInA satya TharavI, gozAlakanuM niyativAdanuM grahaNa karavuM; ItyAdi aneka ghaTanA banyA bAda ge|zAlaka prabhu mahAvIrathI jUdA thayA. A jUdA thavAnI kriyA prabhunA cAritra kAlanI gaNunAe 10mA varSanA uttara dalamAM thai hatI. have paramAtmA mahAvIrane jina ane sana thavAne lagabhaga traNa varSa jeTalA kALa AkI rahyo kahI zakAya. A daramiyAna alaga paDela gAzAlake anukUla saMcAgA pAmI teolesyA sAdhavI zarU karI; jemAM cha mAsane adhi joI e che. A sAdhyA bAda zarIra parathI tapanA dhA rUjhAvI leAkanA vizeSa pari cayamAM utaravA lAgyA, eTale ke prabhu mahAvIradevathI pRthak thayA pachI, tejolesya sAdhI, leAkeAnA paricayamAM AvavA sudhImAM geAzAlakanA lagabhaga 1 varSa jeTalA samaya pasAra thaye| gaNI zakAya. A 1 varSa bAda karatAM have bhagavAn mahAvIrane jina ane sana thavAne e varSa lagabhagane samaya bAkI rahyo che. A e varSoMnI zarUAtamAM geAzAlaka pAse tejolesyA bhale heAya paraMtu jina yA sarvajJa tarIke prasiddha thavAnI sAmagrI te| hatI ja nahi. athavA duniyA tene mAnI mAnava khAlI khIse jina yA sanuM kahevarAvavA lalacAya, yA lAMbA kALa sudhI te nabhI zake e banavuM asaMbhavita che. paraMtu duniyAnAM zubhAmAnava jina yA sana zubha nimitto kahe ane te vAta sAcI paDe jAya, tyAre ja kahevAvA lalacAya che, ane duniyA paNa amuka aMze mAne che. A zubhAzubha nimittonu yathArtha vaktRtva chadmasthAne mATe aSTAMga nimittAdinA adhyanane AdhIna che. A adhyayananA sAdhana tarIke, pUrvomAMthI uddharIne aSTAMga nimittane racanAra je cha dizAcaro Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arka 7] jainadarzanamAM mAMsAhAranI bhramaNA [ 17 ] gAzAlakane maLyA hatA temanA sahavAsa kahI zakAya. A cha dizAcarA TIkAkAra bhagavantanA abhiprAya pramANe prabhu mahAvIranA zithila thayelA ziSyA hatA. A ziSyA prabhunA kaivalyu pachInA hovAthI siddha thAya che ke prabhu mahAvIr prathama jina ane sanA thayA hatA ane gozAlaka pAchaLathI jina ane sana kahevarAvavA lalacAyA hatA. sU-i kAranA vyAkhyAna pramANe A cha dizAcarAne prabhu pArzvanAthanA ziSya tarIke gaNIe te paNu aDacaNu nathI, kAraNake prabhu mahAvIranA kaivalya jIvanakhAda dhaNA kALa sudhI prabhu pArzvanAthanA ziSyA hatA. kadAca ema kahevAmAM Ave ke geAzAlakane tejodvezyA sid thayA bAda thoDA samayanA aMtare cha dizAcA maLyA hoya ane tenI pAsethI tatkALa geAzAlake jANI lIdhuM hoya te| prathama jina kahevarAvavA kema na lalacAya ? AnA javAbamAM jaNAvavAnuM je A dhaTanA, upara jaNAvyA pramANe be varSanA kALanI aMdaranI che. jina ane sattu kahevarAvavAnI huMka ApanAra aSTAMga nimittanuM adhyayana sAdhAraNa kATInuM te na ja heAya. ucca koTInuM adhyayana vizeSakAla mAge te svAbhAvika che. temAM paNu gAzAlaka jevA capalane teA dhaNA lAMbe kAla joie temAM te kahevuM ja zuM? arthAt A rIte paNa gAzAlaka prathama jina kahevarAvA lalacAi zake tema nathI, tathA bhagavatI sUtramAM geAzAlake potAnI jina tarIkenI prasiddhi karyAMnuM sthAna zrAvastI nagarI jaNAvI che ane te samaya gAzAlakanI pravrajayAnuM cAvIzamuM varSa hatuM ane bhagavAna mahAvIrane jina ane sattu thayAnu teramA varSanI uparanuM dala hatuM. AnI pUrve jina tarIke geAzAlake prasiddhi karyAMnA kALa ane sthAna jovAmAM AvatuM nathI. sakSama sArAMzanA javAma--prabhu mahAvIranA jinapaNAmAM geAzAlakane saMdeha hatA nahi, kAraNe prabhu mahAvIra jina che, e vAta teNe pete kabula karI che. gozAlaka jina che ke nahi tevA sa`deha bhagavAna mahAvIrane hatA ja nahi. temane teA gAzALaka jina nathI evA niSNuya ja hatA. vaLI gAzAlake paNa prAnte e vAta kamula karI che. A hakIkata bhagavatInuM 15 muM zataka spaSTa batAvI Ape che. AgaLa cAlatAM lekhake paramAtmA mahAvIrane mAMsAhAra siddha karavA zrI bhagavatI sUtranA paMdaramA zatakane sAme rAkhI tenA sArarUpe keTaluMka lakhANu karela che. A lakhANamAM keTalAe agatyanA muddAo jatA karavAmAM AvyA che ane keTalAeka potAnA gharanA mUkavAmAM AvyA che. hAla e bAbatamI carcA jatI karI zrI bhagavatI sUtranAM 15 mA zatakamAM je Ave che, tene anusarIne, keTaluMka upayogI varSoMna nIce pramANe jaNAvIe chIe-- zrAvastI nagarInA IzAna kANumAM kASTaka nAmanuM caitya hatuM. A nagarImAM AjIvika matanI upAsikA hAlAhAlA nAmanI kuMbhAraNa rahetI hatI. ekadA ma khaliputra gAzAlaka, ke jenI pravajyAne 24 varSa thayAM che te, e kuMbhAraNanI sapaLamAM ( vikraya ThAma rAkhavAnI zAlAmAM) AvIne utaryAM, ane AjIvika samudAya sahita AjIvika matathI peAtAnA AtmAne bhAvatA hatA. pUrve ekadA gAzAlakanI pAse cha dizAcarA AvyA hatA. jenAM nAma-(1) sANu (2) kaMdala (3) karNikAra (4) achidra (5) avaiizyAyana ane (6)gAmAyuputra arjuna, Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 418 ) zrI jaina satya prakAza [ varSa 4 e rIte hatAM. TIkAkAranI vyAkhyA pramANe A cha dizAcArA zithila thayelA, bhagavAnanA ziSya hatA. ane cUrNikAranI vyAkhyA pramANe prabhu pArzvanAthanA matAnIyA hatA. A cha dizAcarA pUrvAvamAMthI uddhRrIne aSTAMga nimitta, gIta nibadha ane gAna nibane race che, ane cAritrapatita hovAthI zuddha sthAnanA abhAve gAzAlakane Azare rahela che. A sthaLamAM gozAlake A cha dizAcare pAsethI aSTAMga nimittanA abhyAsa karyAM hatA, evA ullekha spaSTa zabdezamAM nathI. chatAM paNa pUrvAparanA pAThane AdhAre A a` mAnavA ja paDe che. ata eva kalpasukheAdhikA vageremAM nIce pramANe jaNAvela cheH tyavratazrI pArzvanAtha ziSyAt aSTAMganimittaM cAdhItyAhaMkAreNa " sarvajJohamiti khyApayati sma / "9 a --cAritrapatita pAnAthanA ziSyanI pAsethI aSTAMga nimittane bhaNIne ahaMkArathI 'huM sarvajJa chuM' evI prasiddhi geAzAlake karI hatI. sArAMza e AvyA ke A cha dizAcarA pAsethI gAzAlake aSTAMganimittanA abhyAsa karyAM hatA. have A gAzAlaka aSTAMgamahAnimittanA, sAmAnya mANasane aviditasvarUpavALA nirdeza mAtrathI, sa`prANa bhUta jIva ane sattva sambandhI, asatya na harAvI zakAya evI, nimittanA viSayabhUta cha vastu jaNAve che. te cha A pramANe che. (1) lAbha, (2) alAbha, (3) sukha, (4) duHkha, (5) jIvana ane (6) maraNu. AthI geAzAlaka zrAvastI nagarImAM jina nahi chatAM, jina tarIke, arihaMta nahi chatAM arihaMta tarIke, kevalI nahi chatAM kevalI tarIke potAne oLakhAvavA lAgyA. A ghaTanAthI zrAvastI nagarImAM bhAre carcA ubhI thaI. jaMgI jaMgI para lokonAM TALaTALAM maLI vAtA karavA lAgyAM ke he bhA, geAzAlaka peAtAnI jAtane jina tarIke jaNAve che te kai rIte mAnyuM jAya ? A avasare zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhu padhAryA. ekavAra zrI gautamasvAmI gocarI arthe nIkLyA tyAre janasamUhanA sukhe te ja vAta temaNe sAMbhaLI. AthI temaNe zrImahAvIra prabhu pAse sakala vRttAnta nivedata karyuM, ane pUchyuM ke bhagavAna, A hakIkata ka rIte khanI ? huM gozAlakanuM caritra janmathI ArambhIne sAMbhaLavA cAhuM chuM. tyAre prabhu mahAvIre jaNAvyuM ke he gautama, gozAlaka peAtAne jina kahevarAve che, paraMtu te hakIkata mithyA che. A bAbatamAM huM nIce pramANe jaNAvuM chuM-- " makhila nAmanA eka ma`kha-citrA batAvI AjIvikA calAvanAra bhikSu hatA. tene bhadrA nAmanI bhAryAM hatI. ekadA A bhadrA garbhavatI thaI. A ma`khali makha citraphalakane hAthamAM lai gAmegAma citra batAvI AjIvikA calAvatA, garbhiNI bhadrA sAthe saravaNa nAmanA sannivezamAM AvI pahoMcyA. tyAM gAmaThThala nAmanA brAhmaNanI gauzAlAnA eka bhAgamAM peAtAnI cIja vastu mUkI, gAmamAM bhikSATana karatA, rahevAnuM sthAna zeAdhavA gayA. paraMtu anyatra sthAna nahi maLavAthI jyAM cIja vastu mUkI hatI tyAMja AvIne rahyo. A avasare gabhakAla pUrNa thavAthI bhadrAe eka putrane janma Apyo, ane gauzAlAmAM utpanna thayela heAvAthI tenu nAma gAzAlaka rAkhyuM. A gAzAlake pitAnA dhaMdhAmAM pravINu ane umara lAyaka thatAM, te ja dhaMdhA zarU rAkhyA. he gautama ! meM 30 vaSaeN gRhasthAvAsamAM pasAra karI eka daivaSyane laine pratrajyA aMgIkAra karI Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 7] jenadarzanamAM mAMsAhAranI bhramaNA 4i19) hatI. he gautama ! mAruM prathama comAsuM asthika gAmanI nizrAe thayuM ane bIjuM comAsuM karavA huM rAjagRhI nagarInA nAlaMdAparAmAM Avela vaNakaranI vaNATazAlAmAM AvyuM hatuM. A avasare upara jaNAvela maMkhaliputra gozAlaka paNa tyAM AvyA ane cIja vastu bAjumAM mUkI gAmamAM bhikSATana karate jagyA zodhavA lAgyo. chevaTe jagyA nahi maLavAthI ame hatA tyAM ja AvIne rahyA. A daramiyAna he gautama ! huM prathama mAsakSamaNanA pAraNe bhikSArthe vijaya nAmanA gAthApatine tyAM gayuM. teNe ghaNuM ja AdarathI vaherAvyuM ane paMca divya pragaTa thayAM. leke vijaya gAthApatinI prazaMsA karavA lAgyA. A hakIkata gozAlake jANuM ane jAte jaIne paNa tapAsI. bAdamAM he gautama ! mane AvIne kahyuM ke-"he bhagavAna! Apa mArA dharma gurU cho ane huM Apano ziSya chuM." A vAta meM svIkArI nahi...yAvatuM comAsuM pUrNa thaye huM kallAka sannivezamAM gaye; pAchaLa rahela gozAlake mArI ghaNI zodha karI. chevaTe pitAnAM lugaDAM, rAMdhavAnAM bhAjane ane citraphalaka vagere lokone ApI, dADhI mucha muMDAvI, mane AvIne maLe. ane pradakSiNA daI vaMdana namaskAra karI kahevA lAgyuM ke "he bhagavAna, Apa mArA dharmacArya ane huM Apane aMtevAsI chuM." he gautama ! A vAta meM svIkArI hatI. tyArabAda maMli putra gozAlakanI sAthe praNIta bhUmimAM 6 comAsAM pasAra karyA hatAM. [ saMkSipta varNana hovAthI, ane sthAna aniyata hovAthI eka comAsuM ane taduparAMta be mAsa vajabhUmimAM pasAra thaI gayA hatA. teno A sthaLamAM ullekha nathI chatAM paNa te samajI levAnA che. juo kalpasubAdhikA- " tato vanabhUmyAM bahaSa upasargA iti kRtvA navamaM varSA rAtraM tatra kRtavAn , cAturmAsikatapazca, aparamapi mAsadvayaM tatraiva vihRtavAn, vasatyabhAvAca navamaM varSArAtramaniyatamakArSIt " artha-praNItabhUminAM cha mAsa bAda kaThina karmo khapAvA lAyaka upasargo vajabhUmimAM thaze, ema samajI prabhu mahAvIre navamuM comAsuM vajabhUmimAM karyuM ane sAthosAtha mAsI tapa paNa karyo hato. A mAsA uparAMta paNa bhagavAna mahAvIra be mAsa tyAM ja vicaryA hatA. tathAvidha sthAnanA abhAve navamuM mAruM aniyata thayuM hatuM.] he gautama! ekadA maMli putra gozAlakanI sAthe siddhArtha gAmathI kUrmagAma tarapha meM vihAra karyo. rastAmAM eka sthaLe patrapuSpavALo talane choDa joIne gozAlake mane pUchayuM ke A talane choDa niSpanna thaze ke nahi? ane A tila puSpanA sAta jIvo marIne kyAM utpanna thaze? AnA javAbamAM meM jaNAvyuM je niSpanna thaze. ane tila puSpanA sAta cho marIne A ja talanA choDanI eka ziMgamAM sAta talarUpe utpanna thaze. A vAtanI gozAlakane zraddhA ne thaI ane mane peTa TharAvavA dhIrethI pAchala rahI te talanA choDane ukheDI eka bAju mUkI dIdhuM. tyArabAda AkAzamAM ghanaghora vAdaLa caDI AvyAM, vRSTi thaI, ane te talane choDa pAcho bhUmimAM jAmI gaye. ane meM upara jaNAvyuM te pramANe tenI sthiti banI. he gautama! eka vAra maMkhaliputra gozAlakanI sAthe meM kuMDagAma tarapha vihAra Jain Educatkaryo. A gAmanI bahAra vaizyAyana nAmanA bAla tapasvIe, mazkarI karanAra gozALA para Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4ra0 ] zrI jina satya prakAza | [varSa 4 telesyA mUkI, ane meM zItalesyA mUkI tene bacAvyA. tathA gozAlakanA pUchavAthI tene telesyAnI vidhi paNa jaNAvI. he gautama! ekadA maMkhaliputra gozAlakanI sAthe kurmagrAmathI siddhArthagAma tarapha meM vihAra karyo. rastAmAM peluM talanA choDavALuM sthAna AvyuM. gozAlake pUrvanI vAtane tAjI karI. yAvatu tapAsa karatAM mArA kahevA pramANe nIkaLyuM. A samaye gozAlake parivartavAdane svIkAryo ane mArAthI judA paDe. judA paDayA bAda zAlake tejalezyA sAdhI. ekadA gozAlakane cha dizAcare maLyA...yAvat A zrAvastImAM AvIne ajina chatAM jina kahevarAvI rahyo che, paraMtu he gautama! te vAta mithyA che. A rIte paramAtmA mahAvIre gautama mahArAjane gozAlakanuM janmathI AraMbhI caritra kahI saMbhaLAvyuM. gozAlakanuM A caritra nagaramAM carcAtAM, te bInA gozAlakanA kAna para AvI. pracarDa kopAnale tene gherI lIdhA. te AtApana bhUmithI hAlAhAlA kuMbhAraNane tyAM Avyo ane AjIvika samudAya paNa tyAM ekatrita thayo. A avasare goca rIne mATe nIkaLelA prabhu mahAvIranA ziSya Ananda nAmanA aNagAra, najIkamAMthI cAlyA jatA hatA. gozAlake temane bolAvI, cAra vaNikanuM daSTAMta ApI dhamakI ApatAM kahyuM ke, "he Ananda! tArA dharmAcAryane A hakIkata jaNAva." AnaMda munivare zIdhra AvIne prabhu mahAvIrane saghaLuM nivedita karyuM. ane pUchyuM ke bhagavan! ge zAlaka tapatejathI bALavA samartha che? tyAre prabhue jaNAvyuM ke, "he Ananda! gozAlaka tapatejathI bALavA samartha che, paraMtu tenuM sAmarthya tIrthakara bhagavaMto pAse cAlI zakatuM nathI, kAraNake teo tenA karatAM anantaguNa viziSTa tapavALA hoya che, ane kSamAnA bhaMDAra hoya che. he Ananda, tame jaine gautamAdi munivarane khabara Ape ke gozAlaka zramaNa nigraMtha pratye vipariNAmavALo thayo che mATe koIe tenI sAthe carcA karavI nahi. Ananda munivare jaIne kahyuM. eTalAmAM te gozAlaka pote ja AjIvika samudAya sAthe prabhu mahAvIra pAse Avyo. ane paramAtmA mahAvIrane kahevA lAgyo ke-he AyuSmana, kAzyapa, tame mane tamArA ziSya saMkhaliputra gazAlaka tarIke jAhera karyo, te bahu sAruM karyuM che. paraMtu dhyAna rAkhajo ke tamAre ziSya je gozAlaka hatuM te te marIne devalokamAM utpanna thayuM che, ane tenuM zarIra ghaNuM sAruM jANuM meM temAM praveza karyo che, mATe huM te anya ja chuM." A sAMbhaLI paramAtmA mahAvIre kahyuM " he gozAlaka, jema koI cera, pakaDavA pAchaLa paDelA mANasethI bacavA gupta sthAna gote, ane te na maLe AMgaLI yA tarakhaluM ADuM rAkhI pitAne TaMkAela mAne tevI sthiti te karI che. paraMtu Ama karavuM tane ucita nathI. tuM te ja gozAlaka cho" A sAMbhaLatAM ja gozAlakano kopAla phATI nIkaLe, ane ati tuccha zabdomAM bhagavAna mahAvIranuM apamAna karavA lAgyA. prabhu mahAvIranuM khoTI rIte apamAna thatuM jANu bhaktirasathI prerAI kramazaH sarvAnubhUti ane sunakSatra munivare kahyuM ke-bhalA-gozAlaka! jenI pAsethI eka paNa dhArmika vacana zikhyA heIe tenuM keTaluM bahumAna sAcavavuM joie, tene badale je bhagavAna mahAvIre tane - Jain EducatioDIkSA ApI che, suMdara zikhAmaNa ApI cheer yAvat bahuzrata karyo che temane mATe Aelibrary.org Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aH 7 ] jainadarzanamAM mAMsAhAranI bhramaNA [ 421 ] rIte khAlavuM tane ucita nathI. basa, A sAMbhaLatAM ja agnimAM ghI homAyuM. eTale ke geAzAlake teolesyA mUkI, kramazaH te baMnene bALI nAMkhyA. tyArabAda phera prabhu mahA vIre gauzAlakane samajAvyA, chatAM paNa nahi samajatAM bhagavAna mahAvIranA para ja tejolesyA mUkI. A tejapuMja prabhu mahAvIrane pradakSiNA daI pAche! pharI geAzAlakanA ja zarIrane tapAvatA temAM pesI gayo. tyArabAda gAzAlake prabhu mahAvIrane kahyuM ke he kAzyapa ! tame have cha mAsamAM pittajvarathI pIDAine marazeA. tyAre prabhu mahAvIre jaNAvyuM ke, " he gozAlaka ! cha mAsamAM maravAne badale huM te khIjA 16 varSa jIvavAno chuM, paNa tuM te tArI ja tejolesyAthI sAta divasamAM pittajvarathI pIDAi, ajina bhAvamAM ja maraNane zaraNu thavAnA che. "" tyArabAda prabhu mahAvIre muniene melAvIne kahyuM ke, " he Aryo, jema tRNurAzi baLI gayA bAda nisteja te tateja banI jAya tema, geAzAlaka peAtAnI ja tejoDhezyAthI nisteja ne hutazaktika thayela che. have tame tenI pAse jai tarka-lIla ane pramANu pUrNAMka dhacarcA karI tene nirUttara karo." A sAMbhaLI munivaro geAzAlaka pAse gayA ane carcA karI. gozAlaka javAba ApavA yA kaI paNa pratikUla karavA samartha thaI zakyA nahIM, yAvat nirUttara banI gayA. A sthiti joi keTalAe AjIvika sAdhue gozAlakane cheDI prabhu mahAvIra pAse jai ziSya banyA, ane keTalAeka gozAlaka sAthe ja rahyA. geAzAlaka je kAma sAdhavA AvyeA hatA te nahIM sadhAvAthI te lAMkhI dRSTi pheke che, UMDA dI` zvAsA le che, dADhInA vALa teADe che, kulA phuTe che, hAtha dhrujAve che ane jamIna para paga pachADe che, yAvat arere huM hata thaI gayA, ema jalpana karatA kASTaka udyAnamAMthI nIkaLI hAlAhAlA kuMbhAraNane tyAM AjyeA che. 66 hAlAhAlA kuMbhAraNanA mukAma para AvyA Ada gAzAlaka dAha zamAvavA mATe AMbAnI goTalI cUse che, madyapAna karI punaH punaH nAce che, gAna kare che ane hAlAhAlA kuMbhAraNune namaskAra kare che, ane mATIvALA pANIthI potAnA zarIrane sIMcI rahyA che. chevaTe sAtamI rAtrie tenAM kadaLA DhIlAM thayAM, samyagdarzane tenA hRdayamAM nivAsa karyo. ane peAtAnI bhUlano khyAla AvatAM nIce pramANe vicAra karavA lAgyA-- huM jina nathI. huM te ja 'khaliputra gozAlaka chuM. meM zravaNuhatyA karI, dharmAMcAnI dhAra AzAtanA karI, huM ajina bhAvamAM ja maraNane zaraNa thavAne chuM. paramAtmA mahAvIra jina che, sarvajJa che yAvat. kevalI che." A vicAra AvyA bAda AjIvika sAdhune khelAvI uparanA vicArA temane jaNAvyA ane kahyuM ke mArA maraNu bAda mArA zakhane DAbA page doraDuM bAMdhI traNa vAra mAMDhA para thUMkI, zrAvastI nagarInA cauTAmAM Amatema dhasaDajo ane jAhera udghoSaNA karajo ke A ma`khaliputra gozAlaka ja hatA. A jina hatA ja nahi. A zramaNAtI che ane ajina bhAvamAM ja maraNane zaraNa thayela che. tathA bhagavAna mahAvIra sAcA jina che. A antimanA vicAra kahI gozAlakanA jIva te kalevara cheADI paralokanI musApharIe cAlyA gaye!. have peAtAnA vaDIlanI AjJAne leApa na thAya, ane AjIvika sampradAyanI Jain EducatzrutaentLana thAya, e IrAdAthI AjIvika sAdhue mukAmanAM dvAra baMdha karI, temAMjainelibrary.org Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [22] zrI jana satya prakAza [varSa 4 zrAvastI nagarI cItarI ane gozAlake jaNAvyA pramANe karI pAchA dvAra kholI nAkhyAM. ane leka samakSa dhAmadhumathI tene avasAna mahotsava ujavyuM. prabhu mahAvIra anyatra vihAra karI gayA. A samaye meMTika nAmanuM gAma hatuM, tenA IzAna koNamAM zAlikASThaka nAmanuM udyAna hatuM tenI samIpe mAlukA nAmanuM vana hatuM. tathA e nagarImAM revatI nAmanI gAthApatnI rahetI hatI. paramAtmA mahAvIra prAmAnugrAma vihAra karatA A meMTika gAmanI bahAranA zAlakopTaka udyAnamAM samosaryA. A samaye paramAtmA mahAvIranuM zarIra regathI gherAyela hatuM. pittavara Ugra rUpamAM hato ane dastamAM lohI paDatuM hatuM. prabhunI A sthiti jANI mithyA darzanIo belI rahyA che ke mahAvIra svAmI gozAlake mUkela tejalezyAnA tApathI pittajavaravALA thayA che. ane gopAlakanA jaNAvyA pramANe cha mAsamAM ja chadmasthabhAve maraNane zaraNa thaze. A bInA, mAlukA vananI pAse tapatapatA siMha nAmanA aNagAranA jANavAmAM AvI, jeo prabhu mahAvIranA ananya rAgI AtmakalyANI ziSya hatA. AthI siMha aNagAranA manamAM vicAra Avyo ke A rogamAM paramAtmA je deha choDI deze te mithyAdarzanIonA mithyA pralApa satya Tharaze. A vicArathI temaNe duHkhanA AvezamAM karUNa vilApa zarU karyo. A hakIkata jANI prabhu mahAvIre munie mokalI siMha aNagArane bolAvI lIdhA ane kahyuM ke he siMha, huM gozAlakanI tejelezyAnA AghAtathI cha mAsamAM bharavAno nathI, pratyuta sAdhika 16 varSa paryata jina svarUpamAM ja vicarIza (chatAM paNa bAhya dekhAtA vyAdhithI gabharAtA ho te tene maTADavA huM upAya batAvuM chuM) A meMdrika gAmamAM revatI nAmanI gAthApatnI rahe che. teNIe mArA mATe "su vAvIyara uvavAAi " be keLAM (be keLAne keLApAka) taiyAra karyA che tene nahi letAM, gaI kAle pitAnA mATe je "mArA ku maMta birAlikA auSadhithI saMskArela biruM (bijorApAka) karela che. tene lAvo. A vAta sAMbhaLI siMha aNugAranA Anandane pAra na rahyo. ane bijorApAka lAvI prabhune Apyo. paramAtmA mahAvIre paNa bilamAM sarpa utarI jAya tema rAgarahitapaNe zarIrarUpa koThAmAM tene utArI dIdho. A bIjorApAka aMdara jatAM ja vyAdhi zAMta thaI gayo, ane deva devI, zramaNa zramaNI, zrAvaka ane zrAvikA vargamAM AnaMdano pAra rahyo nahi. A upara jaNAvela hakIkata bhagavatI sUtranA paMdaramA zatakanI che. AmAM prabhu mahAvIre revatI nAmanI gAthApatnIne tyAMthI zuM lAvavuM ane zuM na lAvavuM tenA saMbaMdhamAM siMha aNagArane jaNAvela hatuM, te varNananA mUla pATha mAMhelA amuka zabdone AdhAre lekhaka prabhu mahAvIrane mAMsAhAra siddha karavA mAMge che. A bAbatamAM kharuM svarUpa zuM che, ane zuM hoI zake tene nirNaya karavA vivAdagrasta zabdavALo pATha ApI pachI tenA para vicAra calAvIzuM, mUlapATha- "taM gacchaha NaM tumaM sIhA ! meMDhiyagAmaM nagaraM revatIe gAhavatiNIe gihe, tattha NaM revatIe gAhAvatiNIe mamaM aTThAe duve kavAyasarIrA uvakkhaDiyA, tehiM nA aTThA, atthi se anne pAriyAsie majArakaDae kukkuDamaMsae tamAhagAha " Jain Education intergara Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka7 jainadarzanamAM mAMsAhAranI bhramaNA [ 423 ] sAmAnya artha-prabhu mahAvIra kahe che ke-"he siMDra aNagAra, A meMTika gAma nAmanA nagaramAM revatI nAmanI gAthApatnInuM ghara che, tyAM tame jAva ane tyAM revatI gAthApatnIe mArA mATe je "tuve yArabe keLAne pAka banAvela che, tenI jarUrata nathI, paraMtu gata dine teNIe pitAne mATe je "mAra65 maMag" virAlikA nAmanI auSadhithI saMskRta karela bijorApAka karela che tene lAvo, tenI jarUrata che. A upara jaNAvela pAThamAMnA upara lakhela traNa zabdayugalo vicAravAnA che. A traNa yugalanA cha zabdo nIce pramANe che mUla zabda saMskRta zabda 1 kavAya kapota 2 saura zarIra 3 majjAra mArjAra 4 kaDae kRtaka kukkuTa 6 maMsae mAMsaka A cha zabdonA zA zA artha thAya che te ApaNe kramazaH vicArIe, jethI prastutamAM kayo artha laI zakAya te spaSTa samajAya. 1 vAra zabdano artha para eTale pArAvata, juo amarakeza parAvataH rAH pota: have pAvara ane pota paryAya zabda thayA, tyAre pAravata zabdano artha joIe. rrrr ta eka jAtanI vanaspati-juo suzrutasaMhitA parAvarti ramapura - matyanivAtanuta . lekamAM prANavAcaka tarIke prasiddhi pAmelA zabdo paNa vaeNka prakriyAmAM vanaspati arthamAM vaparAyelA che. ane te prANavAcaka zabdonA paryAya zabdo paNa te vanaspatinA vAcaka tarIke vaparAyA che. jemake-vAnara ane mArI A be paryAya zabda che tene artha vAMdarI thAya che. have vaidyaka prakriyAmAM vAnara zabdano artha jema ArA thAya che tema tene paryAya je marjara zabda tene artha paNa nA thAya che. tevI rIte vihvA ane vAraso e paryAya zabdo che. tene lekaprasiddha artha kAgaDI thAya che ane vedhaka prakriyAmA pIluDI artha thAya che. dhUta ane pitA e paryAya zabdo che. lokamAM tene artha dhUtAre thAya che ane vedhaka prakriyAmAM tene artha dhatura thAya che. tathA kumAra ane sabhyA e paryAya zabdo che tene lokamAM artha kuMvArI chokarI thAya che ane vaidyaka prakriyAmAM tene artha kuMvAranuM pAkuM thAya che. A hakIkata nipaTuM vagere vaidyaka graMtha jenAra kabula karyA vinA raheze ja nahi, mATe viAvata ane pota paryAya zabda hovAthI ane pArAvatano artha vanaspati vizeSa thato hovAthI kapAtane artha paNa vanaspati vizeSa jANa. ta-eTale pArIza nAmanuM vRkSa ane pArIza eTale plekSa ke jene dAha ane pittane zAMta karavA vaidyaka graMthe ati upayogI gaNela che. A upara jaNAvela pArIza ane lakSa artha vaidyaka zabdasiMdhumAM spaSTa jaNAvela che. Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 424 ] hota eTale kabUtara pakSI sArAMzamAM peAta zabdanA je judA judA artha thAya che temAM phakta eka amAM kabUtara Ave che. A sthalamAM prAkRta bhASA heAvAthI puMliMga ane hUsvapaNuM mAnI laie te mUlamAM rahela voya zabdamAMthI hrAitI zabda paNa nIkaLI zake che. keTalAeka vorDa evA mUla pADa mAnIne jAkhetI zabda lAve che. tyAre have jJAnaitI zabdanA artha jANavA rahyo. jAnaitI--eTale eka jAtanI vanaspati, jenA be bheda che--zveta kApeAtI ane kRSNa kApAtI. temAM zveta kApAtInA upayega mUla ane patra sahita karavAnuM zuzruta saMhitAmAM jaNAve che, tathA kRSNe kApAtIne dudhavALI tathA zeraDInA jevA rasavALI jaNAvI che. zrI jaina satya prakAza A vAta paNa eka bhUlavA jevI nathI ke koI paNa saMskRta kAzamAM dareka dareka zabdonA dareka dareka arthatA maLI zakatA ja nathI. amuka zabdonA amuka arthoM tA paraMparA yA TIkAkAranA vacanathI ja jANI zakAya che. athavA jyAM upamAthI a baTAvavAnA hoya tyAM te TIkAkAranAM vacana sivAya rasto nathI. ATalA ja mATe taka graMthamAM kayA zabdathI kayA artha samajavA tenA sAdhana tarIke TIkAne jaNAvI che. tyAre TIkAkAra mahArAja viziSTa a kA batAve che tenI noMdha laie. pota--kabUtaranA jevA bhUrA varNavALuM kALu. lekamAM paNa upamAthI sadaza vastumAM vaparAtA zabdo jovAya che. jevAke--amuka kSatriya siMha che. ahIMyA si zabdathI--siMhanA jevA parAkramavALA che, ema atha karavAmAM Ave che. tevI rIte kapAta zabdathI paNa kapAtanA jevA varNavALuM kALu levuM ema TIkAkAra mahArAja jaNAve che. pittajvaranA dAhane zamAvavA mATe vaizcika prakriyAne anusAre paNa A a ghaNA suMdara che. 2 zarIra zabdanA a [ varSa 4 rArI--eTale vaidgha, vAyA athavA zarIra sakhza vastu. jema mAnavAnA deha zarIra kahevAya che, tema vanaspatinA jIvanA vanaspatirUpa je deha te paNa zarIra kahevAya che. ata eva jaina graMthAmAM vanaspatikAya, vanaspati zarIra vagere zabdo phruTathI vaparAya che. 3 mAra zabdanA a yA ,, mArnAra-eTale rAtrija mArrAra--bilADA. mArkAra--eka jAtanI vanaspati, jIe bhagavatI sUtra zataka 21ne pATha. abbhasahaboyANaharitagataMDulejjagataNavatthulacoragamajjAra poicilli"vatthula poragamajAra poivlliiytathA prajJApanA sUtranA prathama padane pATa pA||'' A baMne sthalamAM vanaspati a` ja levAya che. ane te ja dhaTe che. mArgara----eka jAtano vAyu, jIe TIkakAranAM vacane "mAno vAyuviroSa' mArnAra-virAjiA nAmanI vanaspati jue TIkAkAra mahArAjanAM vacane-" mArgo viz2iAmiyAno vanaspativizeSaH ''A virAlikA jene vaidyaka '' Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ acUka 7 jainadarzanamAM mAMsAhAranI bhramaNa [4rapa ! graMthamAM bilADikA kahevAmAM Ave che te saMbhave che. te bilADikAne artha bheLuM thAya che. juo zabdArtha cintAmaNi "vidAI ghara mafmagsHiA tathA juo vaidyaka zabdasiMdhu "viTAsTikA strI mamigewiTe." mAra-NavA juo hRma anekArtha "mAH cAta havAvistrAha" 4 taja zabdano artha tA-vilavaNa, kRtribha, mithyA kalpita. ta- pratyaya svArthamAM hovAthI arthAta vAno koI artha nahi hovAthI kRta zabdane je artha te Ane paNa samajavo, ta zabdane eka artha nIce pramANe che. ta-saMskRta, saMskAra pamADela, bhAvita karela. kRta zabdane artha saMskRta kevI rIte thAya tenA pusavAmAM A yuti dhyAnamAM levI. samu vagere zabdone vyAkaraNamAM upasarga tarIke oLakhAvyA che. tathA kriyA bedhaka mUla zabdone dhAtu tarIke oLakhAvela che. "saF upasarga pUrvaka " dhAtuthI "ta' pratyaya AvIne saMskRta zabda banela che. ane kevaLa i dhAtuthI ta pratyaya AvIne kRta zabda banela che. saMskRta zabdamAM saMskAra karavA rUpa artha te dhAtune ja che. kAraNake upasargo dyotaka hovAthI tene svatanna artha mAnela nathI, paraMtu dhAtune ja je artha tene prakAzamAM lAve che. ane te upasarga na paNa mUkela hoya chatAM paNa tenI hAjarIvALo artha thaI zake che. ATalA ja mATe Apta vaiyAkaraNa dhotakanI vyAkhyA nIce pramANe kare che OM vinA yathastha karotirmavati sa ta ! eTale ke jenI gerahAjarImAM pitAnI hAjarIvALo artha thaI zakatuM hoya te zata kahevAya che. dRSTAnta tarIke mu dhAtune artha dhAtu pAThamAM hovuM" e jaNAvela che. paraMtu rajU upasarga sahita rAkhIe tyAre utpanna thavuM e thAya che. A san ghAtaka hevAthI kevala TU dhAtune artha paNa utpanna thavuM thaI zake che. jema-skRo ghaTo mavati mATIthI ghaDe utpanna thAya che. A yuktithI kevala zuM dhAtune artha paNa saMskAravuM thaI zake che. tethI tane artha saMskRta thAya. A ja arthane lagatA artha TIkAkAra mahArAja jaNAve che. "rti mati ' kRta eTale bhAvanA apAyela, saMskArela vastu. keTalAeka dhAtuone anekArtha mAnIne paNa A arthe lAve che. kevala te arthane siddha karanAra AsapAsanA anukUla zabade ane anukUla prakaraNa hovuM joie. zabdano artha kara-kukaDI phuTa-agnine kahyuM sura-vana kukaDo -mAtA niSAdI ane bApa zuddha hoya ra-pAsanI ulkA tenAthI thayela varNasaMkara prajA. phuTa- suniSaNa nAmanuM zAka, jenuM apara nAma svatika che. juo zAliin Education InyAma niyaMbhUSaNa. Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 426 ) zrI jaina satya prakAza sitivAra : sitivaraH svatikaH suniSaNNakaH / zrIvAja:sUcIpatra: pavitruTa: zivI // Ane gujarAtImAM catuSpatrI harItaka kahevAmAM Ave che. ane dAhanvarane samAvAmAM ati upayAgI che. yuvakuTa-zAmalI vRkSa. e vaidhaka zabdasa-vatruTa:... zAlivRkSe." vaTa-mAtuluMga, bi. A A a kaI rIte nIkaLyA te zaMkA karatAM pahelAM eka vastu vAnI che ke AnA mUla zabdo prAkRta bhASAnA ane temAM paNa niyataliMga ja hAI zake nahi. ATalA mATe AgaTIkAmAM aneka svAdri cacA " krahI anya liMgamAM vaparAelA jaNAvyA che. bRhadatta-- [ : 4 dhyAnamAM rAkha prayAga hovAthI sthale " "liMgaM vyabhicAryapi" iti prAkRtalakSaNAt sarvatra liMgavyatyayaH / " e zabdamAMthI game tathA be zabdo maLI eka vastunuM nAma thatuM heya, tyAM te eka zabda vAparI zakAya che, jema satyabhAmAne sthAnake bhAbhA ane vikramAdityane sthAne vikrama paNa kheAlAya che. ATalA mATe vyAkaraNakArone AvA sthalamAM 1 zabda unnaDI devA sUtra paNa racavuM paDayuM che. jIe siddhahemazabdAnuzAsana "nAkhyuttarapuramya " have prastutamAM liMga vyatyaya hovAthI kukakuTI zabda levA ane cAlye geyela 1 zabda joDavAthI madhukukakuTI evA zabda nIkaLyo. ane madhukukakuTIne a mAtuluMga, bhASAmAM jene bijorUM kahIe chIe te avadhakathA spaSTa batAvI rahyA che. jIe vaidyakazasiMdhu-'madhujIva TI-(TiA) zrI mAtuTuMvRkSe A mAtuluMga kahetA bijorU pitta vagerene nAza karavAmAM atyanta upayeAgI che ema vaidyakaxthA khullA zabdomAM kahI rahyA che. ATalA ja mATe TIkAkAra mahArAjA paNu bijorUM atha jaNAve che. jue temanAM vacanA "kuTamAMsa vI pUravAm" 6 mAMsa zabdanA artha tathA jIe suzrutasaMhitA---- prAkRta jIbhe uttarAdhyayana mAM zabdamAM ja pratyaya svArthImAM hovAthI mAMsa zabdo je artha te mAMsaka zabdaneA paNa samajavA. mAMsa zabdanA artha nIce pramANe che-- mAMtta-lokaprasiddha mAMsa. mAMtta--kuLanA vacale gala. jue vAgbhaTa-- tvak tiktakaTukA snigdhA mAtaluMgasya vAtajit / bRMhaNaM madhuraM mAMsaM vAtapittaharaM YT || tvak tikA durjarA tasya vAtakRmikaphApahA / svAdu zItaM guru snigdhaM mAMsaM mAstapittajit // Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 9] jainadarzanamAM mAMsAhAranI bhramaNa [ 427 ] tathA juo nAgama prajJApanA sUtra- " veNTaM samaMsakaDAhaM evAI havaMti egajIvasya" AnA paranI TIkA paNa juo " vRntaM samaMsakaDAhaMti samAMsaM sagiraM tathA kaTAhaM etAni trINi ekasya jIvasya bhavanti ekajIvAtmakAnyetAni trINi bhavantItyarthaH / A upara jaNAvela vAgabhaTa tathA suzrutasaMhitAnA pAThamAM tathA jainAgama prajJApanA sUtranA pAThamAM je "mAMsa' zabda Apela che teno artha phalano gala sivAya bIjo thaI zakato ja nathI, kAraNa ke kevala vanaspatino ja adhikAra che. A rIte vaidyaka graMthamAM aneka sthaLe phalanA gala arthamAM mAMsa zabda vaparAyela che. tevI ja rIte jainAgamamAM paNa Ave che. mAM -mAMsa sadRza vastu, vaidyaka graMthamAM mAMsaphalA-gaNuM, vagere sthalamAM mAMsa zabdathI mAMsa sadaza artha lIdhela che. juo zabdomamahAnidhitva mA -stra, mAMfmara maruM zaruM cahyA. vArtAma " uparyukata vivAda grasta zabdonA anekavidha arthe uparathI vAcakavarga heje samajI zakaze ke-A zabado vanaspati-AhArane aMge ghaTI zake che, chatAM paNa lekhaka A zabdo mAMsAhAra arthamAM ja prasiddha che ema jaNAvI anya arthone inkAra kare che eTaluM ja nahi kiMtu satya sAhityanA aMga upara kuThArAghAta kare che. vivAdagrasta zabdo vividha arthavALA che e vAtanuM pramANa nirIkSaNa amo karAvI cUkayA. A uparathI yuktivAdane mAnanAra tathA zabdonA artha karavAnI praNAlikA ane tenA sAdhanane jANanAra vividha arthane inkAra te nahi ja karI zake. paraMtu eka vicAra ahIM upasthita thAya che ke A cha zabdamAMthI vanaspatyAhArane lagate artha jema nIkaLI zake che tema mAMsAhArane lagato artha paNa nIkaLI zake che. te bemAMthI kayo artha prastutamAM levo ane ye nahi, ane temAM paNa pramANu zuM? tathA chuTaka chuTaka artha bemAMthI game te vRkSane lagatA levAya, paraMtu samaya vAkayArtha kene bAdhita ane kone abAdhita che? AnA javAbamAM jaNAvavAnuM ja yukitavAdane agra sthAna ApanAra tarIke paMkAyela tarka graMthomAM e vAta nita thayela che ke jyAM aneka arthavALA zabdo vaparAyA hoya tyAM ka artha le ane ka na levo tene nirNaya karAvanAra prakaraNAdi che. jema saidhava zabdanA be artha thAya che azva ane lavaNa. A be arthavALo saindhava zabda vAparIne keIe kahyuM ke saidhavAnA saidhava lAva, ahiM zrotA vicAre che ke mAre ava lAva ke lavaNa lAvavuM. A vicAra AvatA ja te prakaraNa jaze. je bhajana prakaraNa haze te lavaNa lAvaze ane yAtrA prakaraNa haze te azva Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [28] zrI jena satya prakAza [varSa 4 lAvaze. prastutamAM paNa vicAragrasta cha zabdo anekArthaka hovAthI ko artha levo tene nirNaya prakaraNadithI karI zakAya. A prakaraNamAM A vastu vicAravAnI che. (1) denAra koNa? (2) lenAra koNa? (3) keNe levA mekalyA? (8) zA mATe prastuta vastu levA mekalyA? denAra koNa? enA javAbamAM jaNAvavAnuM je prabhu mahAvIranA samayanI saMghagaNana mAM 318000 zrAvikAvargamaLe je benAM mukhya amara nAma che temAMnI eka revatI nAmanI parama zrAvikA che. juo kalpasUtra- "samaNassa bhagavao mahAvIrassa sulasArevaipAmukkhANAM samaNovAsiyANaM tinni sayasAhassIo aTThArasa sahassA ukkosiyA samaNovAsiyANaM A revatIe tIrthakara nAmakarma bAMdhela che, ane AvatI covIzImAM 17 mA samAdhi nAmaka tIrthaMkara thaI melamAM jaze. vaLI satIonI nAmAvaLImAM enuM nAma agrasthAne mUkavAmAM AvyuM che. A revatI na te pitAne mATe mAMsa banAve, yA na to bIjAne Ape. paraMtu keLApAka tathA bijorApAkanuM karavuM ane ApavuM te ja revatI mATe ucita che. revatIe A dAnanA prabhAvathI devAyuM bAMdhI devapaNuM meLavyuM hatuM ema bhagavatIjInuM ja paMdaramuM zataka batAve che. AthI paNa revatI pitAne tyA parane mATe mAMsa karI yA ApI zake nahi, kemake mAMsAhAra narakanuM sAdhana che. juo ThANAMgasUtra " cauhiM ThANehiM jIvA neraiyattAe kammaM pakareMti taMjahA-mahAraMbhayAe mahApariggahayAe paMciMdiyavaheNa kuNimAhAreNaM / '' A pAThamAM mAMsAhAra karanArane narakAyubaMdha batAvela che, tathA bhagavatI sUtramAM paNa nArakInA AyuSya yeya kAmaNa zarIra prayogabaMdhanA kAraNa tarIke mAMsAhArane jaNAvela che. auSadhane mATe karela paNa mAMsAhAra narakagamananuM kAraNa bane che juo- bhesajjaM pi ya maMsa deI aNumannaI ya jo jassa / so tasta maggalaggo vaccai narayaM na sNdeho|| bhAvArtha-padha tarIke paNa je mAMsa Ape yA ApanArane sAre jANe te tenA pathane pravAsI hovAthI marIne narakamAM jAya che, A vAtamAM jarA paNa saMdeha nathI. tathA revatIe zuddha varatu dAnamAM ApI tethI devAyuM bAMdhyuM ema bhagavatIsUtranuM pannamuM zataka jaNAve che. ane mAMsa e zuddha vastu hoI zakatI nathI. tene mahA azuci tarIke varNavela che. juo - duggaMdhaM bIbhatthaM iMdiyamalasaMbhavaM asuiyaM ca / khaieNa narayapaDaNaM vivajaNijaM ao maMsaM // A gAthAmAM mAMsane durgadhamaya, bIbhatsa ane azucimaya pratipAdana karela che. Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apha7] jainadanamAM mAMsAhAranI bhramaNA [ 429 ] AvI azucimaya mAMsa jevI vastu zuddha dravya hAi zake nahi ane bhagavatIsUtra zuddha vastu dAnamAM ApI hatI tema jaNAve che mATe mAMsa laI zakAya nahi. tathA revatIe kaI rIte dAna ApyuM tenA saMbaMdhamAM bhagavatIjInu 15muM zataka jaNAve che ke ' patta moti' pAtra kuMvRtti prathama bhAjanane cheDe che, arthAt sIkethI nIce utAre che ane pachI dAna Ape che. te AvI AhAra tarIkenI nahi paraMtu viziSTa keLApAka yA bijorApAka jevI vastu hovI joIe. lenAra kANu ? AnA javAbamAM jaNAvavAnuM je siMha nAmanA aNugAra hatA, je mahA tapasvI hatA, nirjala chaThThane pAraNe chaThe karI mAlukA vananI pAse uMcA bhAgamAM UrdhvabAhu karI sUryanI AtApanA letA hatA. jyAre sAmAnya munine paNa mAMsavALA sthaLamAM gocarI javAnA niSedha che teA pachI AvA pavitra aNugAra mAMsavALA ghera jANI bujhIne gAcarI jAya ane te lAve e vastu bilakula saMbhavita nathI, kintu bijorApAka mATe gayela ema mAnavuM paDaze. mAMsavALA sthaLamAM sAdhune geAcarI mATe javAna niSedha karanAra juA AcArAMga sUtranA pADha---- " se bhikkhU vA0 jAba samANe se jaM puNa jANejA maMsAiyaM vA macchAiyaM vA maMsakhalaM vA macchakhalaM vA nA abhisaMdhArija gamaNAe / " lekhaka eka sthaLamAM jaNAve che ke mAhiMsAvALA yajJa sthAnamAM jaina sAdhu gocarI jatA hatA, paraMtu temane uparane pAThe jovAnI jarUra che, tathA uttarAdhyayananA pATha paNa kharAkhara vicAraze teA samajI zakaze ke te sthaLamAM mAMsa hatuM evA ullekha nathI. nAmamAtrathI nahi camakatAM zuM dhyeya hatuM ane mAga zu che te vicAravAnI jarUra che. kANe levA mAkalyA ? AnA javAbamAM jaNAvavAnuM je ahiMsAne gaganavyApI nAda karanAra prabhu mahAvIre mekalyA hatA, ke jenA jIvananA pratyeka prasaMgane agaNya mAnavI Adaza rUpe talasI talasIne nihALatA hatA. aMta eva ekadA sUnA pracaNDa kiraNAnA tApathI nirjIva thayela jalAzaya ane tala hAvA chatAM temaja dAtA paNa devA taiyAra hovA chatAM ane peAtAnI sAthene munigaNu paNa kSuSita ane tRSita hatA chatAM paNa prabhu mahAvIre te levAne niSedha karyAM hatA. vaLI je prabhu mahAvIra aneka niravadya auSadhanA jJAtA hatA, alaukika zakitanA divya khajAnA hatA e mAMsa jevI hiMsaka vastu levA mekalI zake ja nahi, paraMtu bijorA pAkane mATe mekalyA hatA. yadyapi A vyAdhi maTADavAnI paramAtmAmAM aneka Atmalabdhi hatI, chatAM paNa vItarAga bhAvamAM labdhinA upayAga nahi thatA heAvAthI bijorApAkane upayeAgI gaNyA hatA. zA mATe prastuta vastu levA mAkalyA ?AnA javAbamAM jaNAvavAnuM je rudhirapAna, dADu ane pittane zamAvA mATe arhat tenA auSadha tarIke vastu levA meAkaLyA hatA have upara jaNAvela rAdhitA auSadha tarIke kai vastu kAmamAM Ave te vicAravAnuM rahyuM. mAMsa uSNu prakRtivALAM vastu hovAthI te te kAma AvI zake ja Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [varSa : [70] zrI jene satya prakAza nahi, kAraNa ke prastuta rogamAM dAha zamAvI zItatA ApanAra vastunI jarUrata che. mAMsanI uSNatA mATe juo vaidyakavacane- " snigdhaM uSNaM guru raktapittajanaka vAtaharaM ca" " mAM vAriri kRrtha. A vyAdhinA auSadha tarIke kALApAka tathA bijorApAka kAma AvI zake, juo vaivakagraMtha deva nighaMTu kUSmANDaM zItalaM vRSyaM svAdu pAkarasa guru / hacaM rUkSa rasasyandi zleSmalaM vAtapittajit // kUSmANDazAkaM gurusannipAtajvarAmazokAniladAhahAri // A prakamAM koLAne zItala ane pittaharaNa karanAra tathA tenA zAkane jvara tathA dAhane zAMta karanAra tarIke varNavela che. tathA juo suzrutasaMhitA zvAsakAsAruciharaM tRSNAnaM kaSThazodhanam / ladhvamlaM dIpanaM hRcaM mAtuluMgamudAhRtam // tvak tikta durjarA tasya vaatkRmikphaaphaa| svAdu zItaM guru snigdhaM mAMsa mArutapittajit // bhAvArtha-zvAsa, khANa ane arucine haThAvanAra, tRSA maTADanAra, kaMdane sApha rAkhanAra, laghu, khaTAzavALuM, jaTharAgnine teja karanAra ane hRdayane anukULa evA prakAranuM biruM che. A bijorAnI chAla vAta, karamiyA ane kaphane nAza karanArI che. tathA A bIjArAnuM mAMsa-vacale gala svAdiSTa zItaLa guru snigdha ane vAta-pittane haraNa karanAra che. A zlokamAM suzrute mAMsa zabda phaLanA gala mATe vAparela che, ane tene zItala tathA pitta karanAra jaNAvela che. lekhaka AgaLa cAlatAM eka sthale A vaidhika prakriyAnI hUMcavaNuthI gabharAtAM jaNAve che ke-A vyAdhi alaukika che, ane tene IlAja paNa alaukika che. mATe vAkagraMthane vicAra kare te nakAmo che. kharekhara A bInA lekhakanI nabaLAI sUcave che, tathA te yuktivAda AgaLa TakI zakatI paNa nathI. A vyAdhine mATe je alaukika ja ilAja abhipreta hatA to revatIne tyAMthI laukika vastu zA mATe maMgAvI ane tenAthI vyAdhi paNa kema zAMta thayo? gozAlakane paNa A jAtane pittajvara hatuM ane tene zamAvavA teNe AMbAnI geTalI cUsI hatI tathA bhATaDIvALuM pANuM zarIra chAMTayuM hatuM ema bhagavatI sUtra spaSTa pratipAdana kare che, A vAta paNa kaI rIte ghaTI zake? tathA lekhakane pUchavAmAM Ave che ke alaukika vyAdhine artha zo ? lokamAM na dekhAya tenuM nAma alaukika 'kahatA hai te te vyAjabI nathI, kAraNa ke A vyAdhi lokamAM dekhAya che. kadAca ema Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka | jenadazanamAM mAMsAhAranI bhramaNa [41] kahevAmAM Ave ke jenuM kAraNa alaukika hoya te kArya paNa alaukIka kahevAya, arthAta kAraNamAM rahela je alokikatva tene kAryamAM upacAra karIzuM. te A paNa vyAjabI nathI, kAraNa ke AnuM kAraNa tejolesyAsambadhI teja:puMja che ane A puMja leke dekhI zake che mATe alaukika nathI. A puMja janatA dekhI zake che tene mATe uttarAdhyayanasUtranA citrasaMbhUti adhyayananI vRtti joI levI. kadAca ema kahevAmAM Ave ke A teja:puMja paNa tapajanya viziSTa zaktithI ja upayogamAM laI zakAya che ane A viziSTa zakti alaukika che mATe teja:puMja paNa alaukika ane A teja:puMjanA saMsargathI thayela pittavara te paNa alaukika che. A vAta paNa vyAjabI nathI. kAraNa ke Ama mAnavAmAM sArAMza e Avyo ke pitAnA kAraNanuM paNa kAraNa alaukika heya te pite alaukika kahevAya che. ane temAM vaidyaka prakriyA kAma AvI zakatI nathI. A sArAMza koI paNa rIte ghaTI zake tema nathI. jema ke mANase pApakarmanA udaye kupa sevyuM ane tAva Avyo. A sthalamAM tAvanuM kAraNa kupathya ane tenuM kAraNa pApakarma, A pApakarma alaukika hovAthI A tAva paNa alaukika karaze, ane alaukika mAnavA jatAM vaidyaka prakriyAthI phAyado na tha joIe ane thate dekhIe chIe. upara jaNAvela prakaraNanA paricayathI pAThakagaNu samajI zakaze ke vivAdagrasta zabdone keLApAka ane bijorApAka artha kara ucita che. kadAca koI Agrahavaza banI mAMsAhArane lagato ja artha levA lalacAya te te yukata nathI, kAraNa ke temAM dareka zabdanI sArthakatA thaI zakatI nathI ane vAkayArtha bAdhita che. juo kapAtane artha kabUtara levAmAM Ave te zarIra zabda nakAmo paDe che, kAraNa ke be kabutara taiyAra karela che, e vAta jaNAvavAnI che. zarIra zabda sAthe joDAyela hovAthI be kabutaranAM zarIra tayAra karyo che e artha thAya, ane zarIramAM te piMchAM cAMca paga vagereno paNa samAveza thAya che, ane tene upayoga hAI zakatA nathI. vanaspatine lagate artha levAmAM koI paNa zabda nakAmo paDate nathI temaja vAyArtha paNa abAdhita rahe che, kAraNa ke kabUtaranA zarIra jevA varNavALAM be keLAM taiyAra karela che, evo artha levAya che. tathA kukakuTamAMsa zabdane kukaDAnuM mAMsa e artha laIe te mAraphata je vizeSaNa che tene saMbaMdha ghaTI zakate nathI. kAraNa ke bhAratane sIdhe artha te e nIkaLe che ke bilADe banAveluM, ane kukaDAnuM mAMsa keI bilADe banAvela nathI, paraMtu kukaDAnA cha ja zarIra bAMdhatA sAthesAtha banAvela che. kadAca ema kahevAmAM Ave ke mAjIkRta-eTale bilADa mAreluM te paNa ghaTI zakatuM nathI. kAraNa ke kukaDAnA mAMsane kAMI bharavAnuM hoI zakatuM nathI, kiMtu kukaDAne mAravAnuM hoya che. kadAca ema kahevAmAM Ave ke bhAratane artha bilADa mArela e je thAya che, teno saMbaMdha kukakuDamAMsamAM nahi karatAM eka vibhAga je kukakuDa temAM karIzuM. tyAre artha e thaze ke bilADa mArela je kukaDe tenuM mAMsa.. A vAta paNa vyAjabI nathI, kAraNa ke vizeSaNano vizeSyanA eka dezamAM saMbaMdha thaI zakato nathI. jema "vinayayukta rAjaputra" A sthaLamAM vinayukta e vizeSaNa A che tene sambadha rAjaputramAM thatuM hovAthI rAjaputra vinayavanta che, e artha Jain Education international Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [432] zrI jaina satya prakAza AbAlagopAla prasiddha che. paraMtu vinayayukta vizeSaNa, eka bhAga je rAja zabda tenI sAthe joDAtuM nathI. kadAca joDavAmAM Ave te vinayavanta je rAjA tene putra evo anartha thaI jAya. ATalA mATe tAkika prakAMDa gadAdhara bhaTTAcAryo vyutpativAdamAM niyama mUkela cha / " padArthaH padArthanAveti na tu padArthaikadezena" eka vastu e paNa vicAravA jevI che ke kukaDe e gRhasthanA gharanuM popaTa jevuM paMkhI yA uMdara jevuM jatuM nathI, paraMtu zudra ane hiMsaka lekonA gharanuM paMkhI che. revatI jevI zrImanta gAthApatnIne tyAM kukaDAnuM hovuM te ja prathama asaMbhavita che. A kukaDo zadra hiMsaka lekane ghera hoya, tyAM paNa je bilADe kukaDAne mAryo hoya teNe pitAne khAvA mATe mArela hoya te pachI kema choDI de. kadAca te gharadhaNIe bilADI pAsethI jhuMTAvI lIdhela hoya to te paNa bIjAne kema ApI de. vaLI bilADInI eThI vastu zadra leko paNa na khAya te bilADe cuMthela, khAdhela vastu revatI jevI dharmAtmA zrImanta gAthApatnIne tyAM te saMbhave ja zAnI? A badhI vicAraNA karatAM jaNAze ke mAMsAhArane lagate artha koI paNa sthitimAM vyAjabI nathI, kintu vanaspatyAhArane lagato ja artha levo ucita che. vanaspati arthamAM sIdhesIdhuM ghaTI jAya che, kAraNake, temAM virAlikA nAmanI auSadhithI bhAvanA apAyela bijorApAka e artha levAmAM Ave che. kadAca ema paNa kahevAmAM Ave ke AvA babbe arthavALA zabdo mUkI saMdehajanaka racanA kema karI? AnA javAbamAM jaNAvavAnuM je pratyeka jinAgama cAra anu gamaya hovAthI ochAmAM ochI cAra artha to temAMthI kADhavAnA hoya che. A cAra artha kADhavA mATe amuka arthamAM vizeSa prasiddhi pAmelA zabdone paNa ochI prasiddhivALo bIjo artha jaNAvavA vAparavA paDe che. A vAta sAhityavettAo sArI rIte samajI zake tevI che. AvA muddAothI Agama sAhitya gItArtha gurUnI ja javAbadArImAM rAkhavAmAM Avela che. juo-"guma sA taLe kuttarathA sarva sUtra ane arthe gurUmahArAjanI matine AdhIna che. gItArtha gurUnI nizrA sivAya zAstravirUddha svataMtra vAMcanArane vividha zaMkA, kUtarka ane anarthamAM utaravuM paDe che. AgaLa cAlatAM lekhake AcArAMga sUtranA dvitIya kRtaskaMdhamAMthI sArarUpa 17 kalame TAMkI che. A bIjA zrutaskaMdhamAM mAMsavALAne tyAM sAdhu gocarI na jAya e vAta Ave che, chatAM lekhake tene saMbhArI paNa nathI. kAraNake pitAne mAMsAhAra siddha kare che te uDI jAya. tathA A kalamamAM paNa ghaNuM vicitra lakhANa karela che. paraMtu lekhanuM kada ghaNuM vadhI gayela hovAthI hAla te badhI carcAmAM nahi utaratAM, 13mI ane 17mI kalama ke jenAthI lekhaka jaina munione mAMsAhAra siddha karavAnI AzA rAkhe che, tene javAba Apavo ucita samajAya che. jo ke A be kalamene paNa javAba aneka rIte ApI zakAya che, chatAM te badhuM jatuM karI, eka samaye A be kalamanA mULa pATha parathI mAMsAhAra mAnanAra pra. harmana yAkobIe, khalanA mAluma paDatA mAMsAhAra nahi paNa vanaspatyAhArane lagatA A pAThe che, ema jAhera karela che, te ja pro. harmana | Jain EducatiothakobInAga ja patrane anuvAda ahiM dAkhala karIe chIe Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 7] jainadarzanamAM mAMsAhAranI bhramaNa [433 ] lagabhaga I. sa. 1800mAM AcArAMga sUtra (mR. 2, a-1, u-10) ne lagatI A carcA utpanna thaI. maMsa ane macchane mukhyAtha mAMsa ane matsya thata havAthI e artha meM i. sa. 1884mAM karelA mArA anuvAdamAM sUcavyA hatA. paraMtu jainee A sAme vAMdho uThAvyo ane temaNe paurvAtya pavitra pustaka saMpAdaka che. mekasamUlaranuM dhyAna te tarapha kheMcyuM. AthI bhAre anuvAda vyAjabI hato e darzAvavA meM ema sUcavyuM hatuM ke atyAre mAMsAhArane je tIvra niSedha karAya che tevo prAcIna samayamAM moTe bhAge hato nahiM. paraMtu mArI A sUcanA jainone mAnya thaI zakI nahi. vizeSamAM zrIyuta khImajI hIrajI kayAnIe muMbaImAM cAturmA sAthe rahelA jaina munivaranuM nivedana mane patrakAre jaNAvyuM. temAM temaNe lakhyuM ke sAdhu ke sAdhvIe bhikSArthe evAM phaLo na levAM ke jemAM moTe bhAge chAla jevuM hoya, ane kadAca pramAdavazAt evAM phaLo levAI jAya te je bhAga na khAI zakAya te hoya te bhUmimAM paraThavI devo joIe. I. sa. 1913-14mAM hiMdustAnamAM Avyo tyAre ghaNe sthaLethI mane A pramANe kahevAmAM AvyuM hatuM. A badhAne pUrNa vicAra karI e saMbaMdhamAM AcArAMga sUtranA bhASAMtaranI dvitIya AvRtti taiyAra thatAM temAM ullekha karavA meM vacana ApyuM hatuM paraMtu tyArabAda meM A carcAmAM bhAga lIdho nathI ke temanA kathana sAme vAMdho uThAvyo nathI. Aje pharI A prazna huM hAtha dharuM chuM. custa jeno taphathI maMsa ane macchanA sUcavAyelA arthanI sAbItI mATe temanA taraphathI saMskRta sAhityamAMthI ke keza mAMthI kazuM pramANa raju karAyuM nathI. 1 jo ke e vAta sAcI che ke bhasyaphalA ane mAMsaphalA e nAmanI amuka vanaspatio che, paraMtu matsya ane mAMsa e nAmanI e prakAre neMdha jovAmAM AvatI nathI. je A be zabdono artha uparyukta vanaspati karIe to te aMhIM baMdha besata thato nathI. (kAraNake) masa ane maccha zabdo piNapaNuM adhyayanamAM paNa najare paDe che, paraMtu tyAM te teno artha mAMsa ane mAchaluM thAya che. paNa mATe ke mAMdA mANasane mATe taiyAra karavAmAM AvatA bhejana sAthe Ane saMbaMdha che. A pAThamAM "majAmALa" zabda hovAthI maMsa ane macchano artha phalane garbha thaI zake tema nathI, e vAta spaSTa thAya che. jeNe A bhojana taiyAra karyuM che te gRhastha jaina ja hoya ema nathI. tethI A mAMsa AMdhavAnI vAta sAMbhaLIne acaMbo pAmavA jevuM kazuM nathI. 1. "parihAryamImAMsA' nAmanI pustikA je saMvat 1955mAM bahAra paDela che te temane maLela nahi hoya, AmAM kaza vagerenAM pramANe apAyAM che. 2. maMsa ane matsya zabda uparathI mAMsaphalA ane matsyaphalA vanaspati la zakAya che. kAraNake 1 zabdane bAda karIne muLamAM zabda mUkavAmAM AvyA che. A vAta ame prathama batAvI AvyA chIe. 3. dudhI pAka, kALApAka, bijorApAka vagere sthaLamAM dudhI, keLA ane birAnI mukhyatA hovAthI AkhI vastu paNa te nAmathI bolAya te rIte che phalanA garbhanI mukhyatAvALa vastu levAya te " mAmA' zabdane artha ghaTI jAya che. Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 234 ] zrI jaina satya prakAza [ r " A uparathI jovAze ke zabda vyutpattizAstranA niyama mujaba AcArAMga sUtranA vivAdagrasta pAmAMnA maMsa ane maccha zabdonA arthoM 'mAMsa' ane 'matsya'ja che. A mAMsAhAranA niSedhanI sAthe A arthanI saMgati karavI AkI rahe che. kadAca ema mAnI laie ke aitihAsika samayamAM mAMsAhAranA jeTale a`ze niSedha karAyA che teTale aze. enA niSedha prAcIna samayamAM nahi hAya, tA paNu ema te ApaNe mAnI zakIe tema nathI ke kAi paNa kALe jaina sAdhu ema spaSTapaNe kahe ke huM mAMsa ane matsya levA taiyAra chuM. jo ApaNe vivAdagrasta pAnA akSarazaH artha karIe to ApaNe A nahi mAnavA jevI vAta paNa svIkAravI paDaze. AvI paristhitimAM huM pataMjalikRta mahAbhASya 4 ane nyAyasUtranA uparanI vAcaspatikRtatAtparya mImAMsAnApa AdhAre nIce mujaba tAga kADhI zakuM chuM-- " pataMjali temaja emanA pachI echAmAM ochA 900 varSe thayelA vAcaspatie, jemAMne mATe bhAga tyAjya hAya enI sAthe nAntarIyakatva bhAva dhAraNa karanArA padArtha tarIke matsyanuM udAharaNu ApyuM che. kemake matsya evI vastu che ke jenuM mAMsa khAi zakAya che, paraMtu enA kAMTA vagere khAI zakAtA nathI. AcArAMganA vivAdagrasta pADhamAM A udAharaNarUpa prayAganA upayAga karAyela che. eTale ke masa ane macchatA atra AlakArika artha karavAnA che. A pAThanuM nirIkSaNa karatAM ahIM A artha karavA vizeSa anukUla jaDDAya che, kemake bahu asthivALuM mAMsa tame leze ema gRhastha sAdhune pUche che tyAre teo ema kahe che ke bahu asthivALuM mAMsa levu mane kalye nahi. have jo gRhasthe kharekhara mAMsa ApavA mAMDayuM hAta te sAdhu ema ja kaheta ke e mane nahi. jo e, kemake hu mAMsAhArI nathI, paraMtu Ama na kahetAM teo ema kahe che ke bahu asthimaya mAMsa mane khape nahi, jo tamAre mane ApavuM hoya teA mane bane eTale aMze puggala Ape, paraMtu asthi nahi. ahIM e vAta taraph khAsa dhyAna kheMcavuM ucita samajAya che ke gRhasthe ApavA mAMDela vastunA niSedha karatAM sAdhu pracalita udAharaNarUpa thaI paDela bahu kaeNTakamAM mAMsanA prayAga kare che kharA, paraMtu te bhikSA tarIke zuM grahaNu karI zake te sUcavatI veLA A AlaMkArika prayAga na karatA vastuvAcake puggala zabdanA prayoga kare che. Ama bhinna zabda vAparavAnuM kAraNa e che ke prathama prayAga AlaMkArika che ane te gerasamaja utpanna kare tevA che ema teo jANe che. 46 AthI vivAdagrasta pAThanA artha huM e karuM chuM ke je padArthonA thoDAka bhAga 4. kazcit mAMsArthI matsyAn sazakalAn sakaNTakAn Aharati nAntarIyakatvAt sa yAvadAdeyaM tAvadAdAya zakalakaNTakAni utsRjati / tasmAnmAMsArthIva kaNTakAn uddhRtya mAMsamaznannAnarthaM kaNTakajanyamA frtItyeya prekSAvAna gupura cendriyAvisAta surNa moyate .jainelibrary.org Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenazanamAM mAMsAhAranI jamaNA [ 435 ] khAI zakAya ane ghaNe bhAga tajI de paDe e heya te padArtha bhikSA tarIke sAdhue grahaNa karavo nahi. A ja hakIkata A dazamA udezakanA pUrvanA pAThene paNa lAgu paDe che. vizeSa "maMsa ane "maccha'vALA pAThanI pUrvenA pAThamAM zeraDInA bhAgane nirdeza che. ethI huM na bhUlate haiuM te e maMsa ane macchavALA pAThathI zeraDInA jevA anya padArthonuM sUcana karAyeluM che." A pramANe che. harmana kebInA patrane sArAMza che, pro. kebI eka vakhata kayA vicAra para hatA, chatAM paNa anyAnya graMthanuM avalokana karatA pitAnA pUrvanA vicAre asamIcIna jaNAtA tethI khasI jeno mAMsAhAra na kare te vicAra para AvyA che. prastuta lekhaka paNuM sUkSma dRSTie vicAra karI zuddha sanAtana vicAra para Ave e muddAthI uparanA bhAgalane anuvAda Ape che. lekhaka eka sthaLamAM jaNAve che ke - "pazune badale vanaspati khAo te hiMsaka maTIne ahiMsaka banyA ema te na ja kahI zakAya. mAtra hiMsAnA padArthamAM phera paDe. paNa hiMsA to sarakhI ja rahI. lekhakanA A vicAre jainadarzana yA yutivAda mAnya rAkhI zake tema che ja nahi. A vicAre hastitApasanI mAnyatAne amuka aMze maLatA kahI zakAya. tenI paNa e mAnyatA hatI ke dhAnyamAM ane pazumAM sarakhI hiMsA hevAthI aneka dhAnyanA jIvane mAravA enA karatAM eka hastIne mArIne khAvAmAM ochI hiMsA che. A hastitApasane AdrakumAre yutivAdathI pratibadhI mArga para ApyA hatA. A vAta jaina sAhitya dIvA jevI batAvI rahyuM che. vanaspatinA bIjanI hiMsA ane pAchaLanI sthiti kayAM? ane mAMsAhAramAM paMcendriyanI hatyA ane jIva gayA bAda te mAsamAM agaNya chanI utpati kayAM? janetaranI daSTie lekhaka jaNAvavA mAMgatA hoya te te paNa mAnya thaI zake tema nathI. ahiMsAvAdane mAnanAra koI paNa jainetara ema kahevA taiyAra nahi ja hoya ke 1 ghaMunA dANamAM ane 1 hastinI hiMsAmAM sarakhI ja hiMsA heya. A sthiti chatAM mAMsAhArane siddha karavAnI dhUnamAM lekhake phAvyuM tema lakhI nAkhela che. zAsanadeva temane buddhi samarpe e bhAvanApUrvaka A lekhane hAla samApta karavAmAM Ave che. astu ! Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaMtra para jatAM "prasthAna sAthene vadhu patravyavahAra [ A aMka vakhatasara taiyAra na thaI zakavAthI, e vilaMba daramyAna prasthAna'nA vyavasthApaka sAthe je vadhu patravyavahAra thayo te ame ahIM ApIe chIe. vyavasthApaka] (prasthAnanA vyavasthApaka taraphathI samiAtane maLele pava) zrI. ratilAla dI. desAI zrI. jainadharma satyaprakAzaka samiti, amadAvAda. rA, bhAIzrI, Apana sabhAvabharyo patra maLyo te badala AbhArI chuM. Ape je hakIkta lakhI che te jarUra vicAraNIya che. kRpA karI e lekha Apa pharIthI AvanAra bhAI sAthe mokalI ApazojI. vicAra karI e vize ghaTatuM karIzuM. e ja, AbhArI chuM. li Apane, 2. ke. mIsI vya. [noMdha prasthAnanA vyavasthApakane uparane patra pragaTa karatAM amane AnaMda thAya che. temanA lakhavA mujaba ame pU. muni mahArAja zrI vidyAvijayajI mahArAjane lekha temane moko che ane tenI sAthe nIce mujaba patra lakhyo che.]. amadAvAda tA. 21-2-38 mAnanIya vyavasthApaka prasthAna', amadAvAda. bhAIzro, Apane tA. 14-2-39ne patra, ApanA mANase gaI kAle amArA zeThanA mANasane sepelo, mane Ajare ja maLe che. dhanyavAda ! pU. mu mahArAja zrI vidyAvijayajI mahArAjane lekha amArA mAsikanA phei. ArInA aMkamAM pragaTa thaze. ApanA lakhavA mujaba e lekha Apane A sAthe mokaluM chuM. amArA mAsikanA ane prasthAna'nA vAcake taddana judA judA che, ane A carcA prasthAna' mAM zarU thaI che, temaja A lekhane javAba paNa Apa prasthAnamAM pragaTa karavAnA cho, e daSTie A lekha "prasthAna'mAM chapAya e khUba iSTa ane jarUrI gaNAya. AzA che ke A vakhate A lekha mATe sAcesAcuM ghaTatuM karI' AbhArI karaze. lekhanI pahoMca Apaze. e ja. li. Apane ratilAla dIpacaMda desAI vyavasthApaka. ("prasthAnanA vyavasthApaka taraphathI maLela lekhanI pahoMca) amadAvAda 21-2-38 rA, bhAIzrI desAI, lekha maLe che. ghaTatuM karIza. e ja. Apane 2. ke mIsI www.jatinelibrary.org Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa mA cA 2 pratiSThA -mAha sudI sAtamanA divase A pramANe pratiSThA thaI. (1) bAta (meraTha) mAM, pU A. vijyavalabhasUrijI tathA pU. mu. darzanavijayajI AdinA hAthe. (2) amadAvAdamAM rUpAsuracaMdanI paLamAM pU A. vijayanItisUrijInA hAthe. (3) khImatamAM pU. paM. raMgavijayajInA hAthe. (4) iDaramAM pU. A. vijayalabdhisUrijInA hAthe. tathA mahA sudI terazanA divase A pramANe pratiSThAo thaI. (5) merU (mAravADa)mAM pU. A. vijayalalitasUrijIne hAthe. (6) muMbaImAM lAlabAgamAM pU A. vijayapremasUrijInA hAthe. (7) sanALa (patiyALA) mAM A vijayavidyA sUrijInA hAthe. (8) jasapurAmAM pU. A. vijayadarzanasUrijInA hAthe. (9) ekalA (gujarAta)mAM A. vijayalabdhisUrijInA hAthe. (10) karaceliyA (surata) mAM. (11) mujaphara nagaramAM pU. mu. darzanavijayajInA hAthe (12) khImADamAM pU. 5. himmatavimA LajInA hAthe. (13) kAriyANimAM. (14) pAlItANAmAM girirAja upara bAbu pannAlAla punamacaMdanA samArakanA derAsaranI pU. A. sAgarAnaMdasUrijI AdinA hAthe. dIkSA-(1) bharUcamAM poSa vada 2 pU. paM. kanakamunijI eka bhAIne dIkSA ApI. temanuM nAma mu. hiMmatamunijI rAkhyuM. (2) bhAvanagaramAM mAha suda 13 pR paM. kaMcanavijayajIe bhAvasAra bhAicaMda jerAmane dIkSA ApI. temanuM nAma bharatavijayajI rAkhI potAnA ziSya banAvyA. (3) cANasmAmAM mAha sudI 13 pU. A. vijayabhakitasUrijIe bhAyacaMda zeThane dIkSA ApI. temanuM nAma mu bhAnuvijayajI rAkhI, pU. 5 sumativijayajInA ziSya banAvyA. (4) uMbarImAM kuvALAvALA jIvanalAla kRpAcaMdane paM. surendravijayajIe dIkSA ApI. temanuM nAma jayaMtavijayajI rAkhyuM (5) umeTAmAM mahA sudI 13 5. jaba vijayajI e kIrticaMdabhAine dIkSA ApI. temanuM nAma kostuvijayajI rAkho potAnA ziSya banAvyA. (6) rAMdhejAmAM mAha sudI 7 pU. mu maMgaLavijayajIe bhAI himmatalAla hakisiMgane dIkSA ApI temanuM nAma kIrtivijayajI rAkhI pU A. vijayakSamAsUrijInA ziSya banAvyA AcAryapada-(1) muMbaI lAvabAgamAM pU. A vijayapremasUrijIne hAthe pU. 3. kSamAvijayajIne mAha sudI 7 AcArya pada apAyuM. (2) bharUcamAM merU terazanA divase pU. paM. kanAmunijIne AcArya pada apAyuM. upAdhyAya 5da-(1) iDaramAM mAha su 7 pU A. vijayalabdhisUrijIe pU. 5. bhuvanavijayajIne upAdhyAya pada ApyuM. (2) samanImAM pU A. vijayasaubhAgyasUrijIe mAha sudI 13 pU. mu. vivekavijayajIne upAdhyAya pada ApyuM. paMnyAsa pada- (1) IDaramAM mAha sudI 7 pUA. vijayalabdhisUrijIe mujayaMta. vijayajIne panyAsa pada ApyuM. (2) cANasmAmAM mAha suda 13 pU. A vijayabhakitasUrijIe pU. mu. sumativijayajIne paMnyAsapada ApyuM. gaNipada-IDaramAM mAha sudI 7 pU. A vijayalabdhisUrijIe pU. mu. pravINavijayajIne gaNipada ApyuM kALadharma-(1) pU mu cetanamunijI DabhoImAM piSa vada 7 kALadharma pAmyA (2) che. mu. haMsavijayajI nAsikamAM kAtika vada 12 kALadharma pAmyA (3) pU mu. dhanavijayajI vaDhavANa kempamAM mAha vada 7 kALadharma pAmyA. (4) pAlitANAmAM mAha vada 7 mu. manohara sAgarajI kALadharma pAmyA. lavAda- zaurIpura kesanA samAdhAna mATe digaMbaro taraphathI sara zeTha hukamIcaMdajI ane vetAMbare taraphathI zeTha zrI kasturabhAI lAlabhAIne lavAda nimavAmAM AvyA che. navuM pAkSika-amadAvAdathI dhI yaMgamensa jena sesAyaTinA mukhapatra tarIke 66bhI ' nAmanuM pAkSika zarU thayuM che. Jain Education temational Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. B. 3801 jaina sAhityanI AlamamAM bhAta pADatuM e uttama prakAzana meLavavA Aje ja grAhaka bane zrI jaina satya prakAzane zrI paryaSaNa parva vizeSAMka 216 pAnAnA A daLadAra vizeSAMkamAM bhagavAna mahAvIrasvAmI pachInA eka hajAra varSanA itihAsa upara prakAza pADatA vidvattAbharyA aneka le, bhagavAna mahAvIrasvAmInuM kaLA ane zAstrIya dRSTie sarvAMgasuMdara triraMgI citra, aitihAsika vArtAo ane zilpa sthApatyanA lekho tathA ci ApavAmAM AvyAM che. A vizeSAMkanI sa ke I mukta kaMThe prazaMsA kare che. uMcA kAgaLa, suMdara chapAI chatAM chUTaka mUlya (TapAla kharca sAthe) eka rUpio be rUpiA bharIne zrI jana satya prakAzane grAhaka thanArane A vizeSAMka cAlu aMka tarIke tathA e uparAMta bIjA 10 cAlu aMko apAya che. amUlya taka !] [Aje ja maMgAve ! atyAra sudhImAM bahAra paDelAM badhAMya citromAM sauthI caDhiyAtuM kaLA ane zAstrIya daSTie sarvAMgasuMdara bha. mahAvIra svAmInuM triraMgI citra gujarAtanA prasiddha citrakAra zrI kanu desAI pAse taiyAra karAveluM A citra prabhunI parama zAMta-dhyAnastha mudrA ane parama vItarAga bhAvane sAkSAtkAra karAve che. A citra joyA pachI enI aparvatA samajAyA vagara nahIM rahe. dareka jaina gharamAM A citra avazya joIe. 14"x10"nI sAIjha, jADA ArTa kArDa upara suMdara chapAI ane sonerI beDara sAthe mUlya-ATha AnA. TapAla tathA pekIMga kharcane be AnA vadhu. lakha-zrI jainadharma satyaprakAzaka samiti jesiMgabhAInI vADI, ghIkAMTA, amadAvAda. (gujarAta) Jain Education Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo ke uprakAza illu): || T ITL '' : * *'"'''''''17 - - - - - - taMtrI cImanalAla gokaLadAsa zAha : kramAMka 44 : : aneka / Je" nAyaba niyAbhAganA - Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Namo tthu NaM bhagavao mahAvIrassa siri rAyanayaramajhe, saMmoliya savyasAhusaMmaiyaM / pattaM mAsiyameyaM, bhavvANaM maggayaM visayaM // 1 // zrI jaina satya prakAza (maNilA patra) vikrama saMvat 195 pha gaNa vada 11 vIra saMvat 2465 budhavAra IsavIsana 1939 mArca 15 vi-dhanya-da--na 1 IlAdargastavanama . ma. zrI madrAvinayanat : 437 2 zrIAdIzvarastotram : mu. ma. zrIvAcaspativijayajI : 438 ke vimalavasahInA pratiSThApaka koNa : mu. bha. zrI jayaMtavijayajI : 439 4 namaskAra mahAma tra-mahAmya : zrIyuta suracaMda purUSottamadAsa badAmI: 446 5 jaina darzanamAM vAdanuM sthAna : mu. ma. zrI kanakavijayajI : 451 6 mahAtmA cIlAtIputra : mu. bha. zrI yazovijayajI : 457 7 jainadarzana ane supAtradAna : A. bha. zrI vijayapaghrasUrijI : 461 / eka saMzodhana : zrIputa nAdarA : 465 8 sahadharmI : prajaputa rathama vanariyA : 466 10 livadhei tIrthane ItihAsa : mu. ma. zrI nyAyavijayajI : 471 11 aMtarIkSachanI utpattinuM stavana : zrIyuta maNilAla kesarIcaMda : samAcAra tathA svIkAra 476 nI sAme sthAnika grAhakone amadAvAdanA-sthAnika-je grAhaka bhAIonuM lavAjama Avavu bAkI che teo amAre mANasa Ave tyAre tene lavAjama ApIne AbhArI re ! - pU. munirAjone vijJapti - vihAra daramyAna mAsika vakhatasara ane ThekANAsara pahoMcADI zakAya te mATe dareka aMgrejI mahinAnI teramI tArIkha pahelAM, vihAra sthaLanI khabara amane maLatI rahe evI vyavasthA karavA sau pU. munirAjane vijJapti che. lavAjama sthAnika 1-8-0 bahAragAma 2-0-0 chUTaka aMka 0-3-0 mudraka : narottama haragevinda paMDayA, prakAzaka : cImanalAla gokaLadAsa zAha, mudraNasthAna : subhASa prInTarI salAposa kosa reDa amadAvAda, prakAzanasthAna : zrI jainadharma satyaprakAzaka samiti kAryAlaya, jesiMgabhAinI vADI ghIkAMTA roDa, amadAvAda. Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jana satya prakAza kramAMka ja [ bhAsi bhana] . [15 4 : 243 8] IlAdurgastavanam kartA-munirAja zrI bhadrakaravijayajI [hariNI vRttam] ruciravanamAlAbhA bhAsvAn pratIta sudarzano navajaladanIlAkAro'yaM babhAviva mApatiH / zritaphaNiguhogaGgAbhavacchivAnugatazca vai,| ghanabahulatAramyazcelAcalo'sitapakSavat // 1 // phalitaSiTapAlIlIlAlAlitA yadapityakA, suSumasumanomAlAzAlA nikunyjjttaaghttaa| vicakilajapA nirguNDI mAdhavInavamAlikA kalitalalitArAmAmA bhAsitA ruciraM vyabhAt // 2 // sarasasarasIkallolAlI cakAsitadantakA, sphuTaphalatatiH puSpyabAlapravAlalatA ttaa| vikacapikacATupradhvAnAmramaJjarirAjitA, vividhavihagazreNIyuktA babhau yadupatyakA // 3 // sphaTikaghaTitaM caityaM zaityaM vyabhAJca yadulake, navavasumatI devI zvetAtapatrasamAnakam / prakaTavikaTocchRGgakailAsavadramaNIyakaM, jitarucipayodIpyanmadhyasthazAntijinezvaram // 4 // [zArdUlavikrIDita vRttam ] mAlurArjunanimbanIpatatayo mAkandamAlA zubhA / rambhAtAlapalAzakAzakalayaH kaGkellikarkandhukAH // mandArapriyakAmlikAsuniculAH sanmaJjulAvajulAH, zobhante sma ca sundareDaragirau punnAganAraMgakAH // 5 // uchalatsumakesaro mRdutaraH prekhallatApallavaH, svacchAmbhaH kumudAkarotpaladalazreNIprasaMgaprabhAk / ailAdrau sukhakArihArisurabhiprAgbhAravAho bhRzam , zIto dakSiNaparvataspRgamalo mandaM samIro vavau // 6 // Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 438] zrI jaina satya prakAza [14 kulyAkUpanadInadAlisubhago durgaH suraMgAMkitaH, kUToDubhramaNasphuTocchraya mitiH pracchAditAkAzadik / pravyaktIkRtabhUridhAtuvikRtiH kAntArakAntAvaniH, zArdUlapratighoSanAdamukharaH sthayAtsadailAcalaH // 7 // [iti iDaragirivarNanam ] DimbhAlIlalitAsudhAdhavalitA pAzcAlikArAjitA, mattA lambagavAkSatoraNacaNA gopAnasI bhrAjitA / pracchannAMgaNaramyakuDyajaTilA vedI viTaMkAMkitA, bahvAsecanakaMvarA pracakame yasmin suvezmAvaliH // 8 // sabhyAyyairguNagaurapaurapuruSarvazAvataMsAyitaiH, / kAruNyAbdhivikAzanendukiraNaiH sdhdhrmsmpaalkaiH| karmagranthavimarzanakanipuNairdhanyairvadAnyAgrimaiH, sA vidvadbhiradhiSThiteDarapurI saMdidyute sundaram // 9 // [iti iDarapurIvarNanam ] ___ (kramazaH) // zrI AdIzvarastotram // kartA-munirAja zrI vAcaspativijayajI [sragdharA vRttam] AnandAnandanAle tridazapatizirovandyamAle vizAle, svarNAdrau saudhakumbhAnabhinava vizadAn skandhadeze'valambya / sArA''saddhAranAlaivizadasuvitatAnkauMkumAn saumyabhaktyA, nItvA devendrarAjaH snapayati pravaraM taM stuve nAbhisUnum // 1 // adyApyeSo'pi meruH tridazajanapatisnAnadhArAbhidhArA tpItasvarNAdrinAmnA jayati bhuvi sadA tIrtharAjaprabhAvAt / yatrAste devarAjastridazagaNayuto vandhanAbheyabhaktyA, nAbheyo'sau prazAnto nikhilajanatatAviSTisiddhathai nu bhUyAt // 2 // zrImannAbheyapadmAvadanasusaraso bAhyametyAzuzAMtA nprApyAmUna saumyabhAvAn gaNadharapravarAJjAhnavIcakrarUpAn / bhitvA vaitADhyaraupyaM haratu matimalaM yApi mithyAtvarUpaM, janmasthAnapraNAzatripathagatibhavA dvAdazAMgI nadI sA // 3 // zrIcakrA saumyarUpA suSumitasubhUjA lIlayA krIDayantI, santI vikhyAtakAMtijvalitazitazikhaM ckrmaalolymtii| zrItattvAkhyAtarUpA tridazapatikRtA pUjitA mantramUrti mArtaNDAcaNDatApA vitataguNagaNA pAtu mAM divyadhAmA // m Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrA vimalavasahI(Abu)nA pratiSThA5ka keNu? lekhaka-munirAja zrI jayantavijayajI "zrI jaina satya prakAza'nA kramAMka trIsamAM zrIyuta agaracaMdajI bhaMvaralAlajI nAhaTAne "zrI abudAcala' nAmano lekha pragaTa thayo hato. temAM Abu uparanA vimalavasahI maMdiranA upadezaka ane pratiSThApaka viSe ullekha karavAmAM AvyuM che. e ja vakhate te saMbaMdhI khulAso karavAne mATe vicAra thayo hato, paraMtu sAhityakAronA jANavAmAM ke jovAmAM Ave tene AdhAre teo kaMI lakhe te saMbaMdhI TIkA-TippaNI karavAnI zI jarUra che?-evA vicArathI te saMbaMdhI kaMI paNa lakhavAne vicAra meM mulatavI rAkhyo hato. paraMtu e lekhamAM pitAnA gaccha paratvenA mamatvabhAvathI, kaMI paNa AdhAra vagaranuM lakhAyuM hoya te e saMbadhIne satya khulAse prakaTa kare ja joIe; e pramANe keTalAka sajjano taraphathI preraNA thavAthI, vilaMbathI paNa A lekha lakhavA mATe prayatna karavAmAM Avyo che. ane sajajano temaja vidvAno A lekhane niSpakSapAta dRSTithI vAMcaze evI AzA rAkhavAmAM Ave che. zrIyuta nAhaTAjIe ukata lekhanI pahelI paMktimAM "AbU uparanA jaina maMdiramAM zrI vimala daMDa nAyake baMdhAyeluM vimalavasahI maMdira sauthI prathama che" ema lakhyuM che, paraMtu temAM "atyAranA vidyamAna maMdiramAM " eTaluM vAkya umeravAmAM AvavuM joItuM hatuM. kemake vimalavasahInA pahelAM paNa AbU upara jaina maMdire hovAne ane tenI yAtrA karavA mATe keTalAka AcArya mahArAja gaelA hovAno ullekha keTalAka granthamAM maLe che. e ja peregrAphanI aMdara zrIyuta nAhaTAcha "Abu rAsa' daMtakathAonA AdhAre lakhAela hovAnuM kahe che, paraMtu ukata rAsamAM ApelA saMvata pramANe te rAsa Abu uparanA luNAvasahI maMdiranI pratiSThA thayA pachI be ja varSe eTale vi. saM. 1289mAM banela hevAthI temAM luNavasatInI ghaNe bhAge satya hakIkata ApavA uparAMta keTalIka nahi jANavAmAM AvelI navI hakIkato paNa ApavAmAM AvI che. A rAsamAM vimalavasahI nI hakIkata thoDIka ja ApelI che. jo ke te gurUparaMparAthI sAMbhaLavA pramANe ane bIjA granthane AdhAre lakhI haze, chatAM "vimalavasahI' pachI phakta baso ja varSane aMtare racAela hovAthI ane vimalavasahinA varNanavALA bIjA grantho karatAM prAcIna hovAthI vizvasanIya mAnI zakAya. ukata lekhamAM tyArapachI zrIyuta nAhaTAjI "vimalavasahI" maMdira baMdhAvavA mATe vimala senApatine upadeza denAra ane vimalavasahInA pratiSThA karAvanAra tarIke zrImAna vardhamAnasUrijIno ullekha kare che, paNa temAM temanI bhUla thAya che. vimalavasahInI pratiSThA zrImAna vardhamAnasUrijIe karyAnuM koIka kharatara gacchanI padAvalinA AdhAre prophesara epha. kalehene epIgrAphiyA inDiyAnA dasamA bhAgamAM vimala Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina satya prakAza vasahinA jIrNoddhAranA vi. saM. 1378nA lekhanA vivecanamAM lakheluM; tenA AdhAre meM paNa mArA "Abu' nAmanA pustakamAM vimalavasahIne pratiSThApaka tarIke zrI vardhamAnasUrijInuM nAma lakhyuM che. paratu pAchaLathI bIjA grantha jotAM e pramANe lakhavAmAM mArI bhUla thaI che, ema mane jaNAyuM che. kAraNa ke (1) "vimala prabadha" khaMDa navamAM, kaDI 26526. (rtA kavi lAvaNyasamaya racanA saM. 1568 ); (2) "vimala laghu prabandha" khaMDa trIje kaDI 82 ( kartA kavi lAvaNyasamaya, ramya saM. 1568); (3) "hIravijaparirAsa " ( kartA kavi RSabhadAsa) AnaMda kAvya mahedadhi, maukita pAcamuM pRSTha 100 (4) "tapAgacchanI junI paTTAvali' ( jaina zvetAmbara konpharansa heralDane mahAvIra aMka sacitra sana 195) vagere granthamAM vimalavasahI maMdiranI pratiSThA zrImAna dharmaghoSasUrijIe karyAne ullekha che. temaja (1) "vimala caritra" ke 326 thI 441 (kartA. upAdhyAya zrI indraraMsagaNi, racanA saM. 1578); (2) "vimala praba " khaMDa 6 tathA 9 me (kartA lAvaNyasamaya racanA saM. 1568); (3) vimala ladhu prabandha (kartA kavi lAvaNyasamaya racanA saM. 1568); (4) "upadeza kalpavalI" pallava 36, eka 326 thI 438 (kartA vAcaka zrI IndrahaMsagaNu racanA saM. 1555); (5) "upadezasAra saTIka" pRSTha 60, (kartA paM. kula sAragaNi); (6) "upadeza taraMgiNuM" pRSTha 11ra-113 (kartA zrI ratnamaMdira gaNI, racanA saM. 1500 lagabhaga); (7) "paTTAvali samuccayaMmAM " zrI gurUpaTTAvali pRSTha 168, ( 18 mI zatAbdI), (8) zrI hIravijayasUri rAsa, ( kartA aSabhadAsa) AnaMda kAvyamahedadhi, maukitaka pAMcamuM (pRSTha 96) (9) "zrI arbudagiritIrtha stavana" (kartA nayavimaLa, racanA saM. 1728) (10) paM. zIlavijayajI kRta "prA. cIna tIrthamALA" kaDI 38, (racanA saM. 1746 ); (11) zrImAna vijayavIrasarIzvarajI mahArAjanA rAdhanapuranA jJAnabhaMDAranI eka hastalikhita paTTAvali vagere granthomAM zrI vimala daMDanAyakane Abu tIrthane uddhAra karavA mATe zrImAna dharmaSasUrijIe upadeza ApyAnuM khUba vistArathI varNana che. jo ke ukta badhA grantha paMdaramI zatAbdI pachI banelA che ane tenA lekhaka tapAgacchIya che. paraMtu ahiM vicAravAnuM e rahe che ke koI paNa lekhaka pitAnA gacchanA pUrva purUSane mahimA vadhAravA mATe kadAca atizayokitavALuM lakhANa kare ! paraMtu vimalavasatinA pratiSThApaka zrImAna dhamadhaSasUrijI mahArAja tapAgacchIya na hatA, athavA te vi. saM. 1948mAM tapAgacchanI utpatti paNa thayelI na hatI. eTale uparyukata tapAgacchIya lekhakoe granthanA AdhAre ane guruparaMparAthI sAMbhaLelI vAtane niSpakSapAtapaNe lakhelI hevAthI te vadhAre vizvAsapAtra gaNI zakAya. 1 vimala senApatine Abu upara maMdira baMdhAvavAne upadeza zrImAna dhamaSasUrijIe karela haI "pratiSThA paNa temaNe ja karI haze," ema samajIne A pramANe lakhavAmAM AvyuM haze ema jaNAya che. in Education International Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 8) zrI vimalavasahI(Abu)ne pratiSThapaka koNa? [41] yadyapi kharataragacchanI keTalIka paTTAvaliyAmAM zrImAna vardhamAnasUrijIe vimala senApatine Abu upara maMdira baMdhAvavA mATe upadeza ApyAnuM ane vimalavasahinI pratiSThA karyAnuM lakheluM daSTigocara thAya che. paratu (1) te badhI paTTAvalio arvAcIna eTale ke paMdaramI zatAbdI pachInI che. ane arvAcIna granthakAre, ghaNI vakhate, potAnA gacchanA mamatva bhAvane laine ke game te kAraNe potAnA gacchanA pUrvAcAryone mahimA vadhAravA mATe prAcIna kALamAM thaelAM AvAM mahAna kAryo ke jenA pratiSThApakanA ullekhavALA zilAlekho vagere nathI maLatuM, tevAM kAryo sAthe emanuM nAma joDI de che evuM jovAmAM Ave che. dAkhalA tarIke "aMcaLagachIya moTI paDhAvali" (bhASAntara pRSTha 170)mAM lakhyuM che ke aMcaLa gacchAntargata zrI zaMkhezvaragacchanI valabhI zAkhAnA zrImAna somaprabhasUrijIe Abu uparanA vimalavasahI maMdiranI pratiSThA vi. saM. 188mAM karI." Ama aneka udAharaNe maLI zake ema che. (2) temaja "mahAjana vaMza mukatAvalimAM paM. rAmalAlajI gaNie lakhyuM che ke - bikAnera (rAjaputAnA)mAM mahAtmAo (kulagurU) ane vahIvaMcAoe zrImAna jinacaMdrasUrijInuM svAgata na karyuM, eTalA mATe maMtrI karmacaMdrajIe temanA cepaDA ane vaMzAvaLIne nAza karAvyuM. ane pachI paTTAvalio vahI vAMcavAnA cepaDA vagere navuM karAvyuM. je A vAta sAcI hoya te kharataragacchanI paTTAvaliyo guruparaMparAthI sAMbhaLavA pramANe ane daMtakathAone AdhAre lakhelI mAnI zakAya. (3) vaLI te padAvalimAM matabheda che. keImAM vimalavasatinA mULa nAyakanI mUrti vajanI, koimAM maNinI, koImAM senAnI ane koImAM dhAtunI hovAnuM lakhelA che. vaLI kaI kaImAM te vimaLa maMtrIzvarane navo jainadharmI banAvya-arthAta jANe te pahelAM na hato ja nahi ane pAchaLathI jaina banAvyo hoya evo bhAsa karAvyo che. (4) kharataragacchanI arvAcIna padAvalIo, kharatara gacchanI prazastio ke kharatara gacchIya zilAlekhe sivAya bIjA koI paNa granthamAM ke zilAlekhomAM zrI vardhamAna sUrijIe vimalavasahI maMdira baMdhAvavA mATe upadeza karyAnuM ke tenI pratiSThA karAvyAnuM lakheluM hoya evuM mArA jovAmAM AvyuM nathI. (5) eka vAta e paNa vicAravA jevI che ke kharatara gacchIya paTTAvaliyAmAM zrImAna vardhamAnasUrijIne zrImAna udyotanasurijInA ziSya tarIke oLakhAvela che. zrImAna udhotanasUrijIe vikrama saM. 994mAM AbunI taLeTImAM zrImAna sarvadevasUrijI pramukha ATha AcAryone svapade sthApIne vaDagacchanI sthApanA karI e vAta te spaSTa ja che. chatAM kharatara gacchanI mAnyatA pramANe zrImAna udyotanasurijIe pitAnI pATe zrImAna vardhamAnasUrijIne sthApyAnuM kadAca mAnI laie te paNa teo (vardhamAnasUrijI) vi. saM. 994mAM paTTadhara AcArya banyA pachI 94 varSa sudhI-arthAta vi.saM. 1008mAM vimala Jain Education Titemation A saMbaMdhI eka lekha "osavAlasudhA' mAM prakaTa thayA hatA. Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 442 ] zrI jaina satya prakAza [ varSa 2 vasahinI pratiSThA thaI tyAM sudhI vidyamAna rahe ane pratiSThA karAve e vAta bilakula mAnI zakAya tevI nathI.1 . (6) kharataragacchIya zrImAna jinaprabhasUrijIe vikramanI caudamI zatAbdInA uttarAmAM racelA " zrI vividhatIrthaMkalpa 'mAM zrI 'arbudakalpa ' paNa banAvelA che. temAM senApati vimaLanA upadezaka tarIke athavA to vimalavasahinA pratiSThApaka tarIke zrImAna va mAnasUrijInA ullekha karyo ja nathI. jo vimalavasahinI pratiSThA zrI va mAnasUrijIe karAvI hata, teA potAnA gacchanA mULa purUSa tarIke temanA nAmane ullekha zrImAna jinaprabhasUrijIe arbudAdri kalpa 'mAM jarUra karyAM hata. " (7) kharataragaccha paTTAvali gAthA 14-15-16, ( a. bha. nAhaTA saMpAdita * atihAsika jaina kAvya saMgraha ' pR. 45 )mAM zrI vardhamAnasUrijInA paTTadhara zrI jinezvarasUrijIe gujarAtanA mahArAjA durlabharAjanI sabhAmAM vi. sa. 1024mAM 'kharatara'2 birUda maLyAnuM lakhyuM che. teA e zrI jinezvarasUrijInA gurU zrI vardhamAnasUrijI visa'0 1088 sudhI eTale peAtAnA ziSyane peAtAnI pArTa paTTadhara sthApyA pachI 64 varSa sudhI vidyamAna rahe ane vimalavasahinI pratiSThA kare e pa asa`bhavita ja che. (8) 'zrI vijaya dharma lakSmI jJAnamaMdira' AgrAnI zrI kharataragaccha paTTAvali'nI eka hastalikhita prAcIna prati, jenI dahegAmanivAsI 5. aMbAlAla premacaMda zAha vyAkaraNa tIthe presa kApI taiyAra karI che, temAM zrImAna va mAnasUrijInA vanamAM temaNe vimala senApatine upadeza karyAnuM ke vimalavasahinI pratiSThA karyAMnuM lakhyuM ja nathI. vaLI temAM zrImAn jinezva sUrijIe mahArAjA durlabharAjanI sabhAmAM caityavAsIonI sAthe vAda karIne temane jItyAnuM lakhyuM che, parantu te vakhate temane kharatara birUda maLyA sabadhIne karaze ullekha nathI. 1 jaina zve. kA. heralDa (eprIla-na sana 1918)mAM chapAelI eka padAvalimAM lakhyuM che ke: "jemane pachIthI zrI vardhamAnasUrijI nAma ApavAmAM Avyu hatu, teo caitya vAsI zrI jinacaMdrasUrinA ziSya hatA. pachI tee zrImAn udyotanasUrijInA ziSya thayA' zrImAn udyotanasUrijIe vi. sa. 994mAM AjInI taLeTImAM zrI sarvadevasUri pramukha ATha AcAryone svapade sthApyA. tyAMthI vihAra karI snukrame ajArI gAme AvyA. tyAM teozrIe peAtAnA DaoNkarA ziSyane yegya jANIne AcAya pada ApI mArI gAmamAM zrI vamAna svAmInA jinAlayanA nAmathI zrI vardhamanasUri" evu nAma Apyu." jUo--Irava"zAvaLI, jaita sAhitya saMzodhaka, kha'Da 1, aMka traNa. 2 kharataragacchanI upayu ta paTTAlamAM mahArAjA du'sarAjanI sabhAmAM mAn jinezvarasUrijIne vi. sa'0 1024mAM kharatara birUda maLyanuM temaja koi padmAvatimAM 1080mAM ane krAimAM 1088mAM kharatara birUda maLyAnuM lakhyuM che paNa ' kharatara ' birUda mATe te badhA saMvat kheATA Thare che. kemake pATaNanA mahArAna durlabharAja e savatAmAM gAdI para ke vidyamAna hatA ja nahiM, mahArAja dula bhanA rAjyakALa vi. sa0 1066 thI 1078nA atihAsiA hRSTithI siddha thaela che, ane tenI pachI tenI gAdI para Avela mahArAjA bhImadeva pahelA )ne rAjyakALa 10 sa0 1078 thI 1120ne nizcita thaela che. Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane 8 ] zrI vimalavasahI(Abu)ne pratiSThA5ka keNa? [43] A badhAM kAraNo uparathI vimala daMDanAyakane upadeza ApanAra ane vimalavasahinI pratiSThA karanAra zrImAna vardhamAnasUrijI na hatA e spaSTa rIte jaNAI Ave che. ane vimaLa senApatine upadeza ApanAra zrImAna dharmaghoSasUrijI hatA e vAta paNa uparanA purAvAthI vAcakanA dhyAnamAM sArI rIte AvI gaI haze ja. have e prazna vicAravAnuM bAkI rahe che ke tyAre vimalavasatinA pratiSThApaka koNa? e mATe vi. saM. 1500 pahelAMnA nimnalikhita granthamAM nAgendra, caMdra, nivRti ane vidyAdhara gacchanA cAra AcAryoe maLIne vimalavasatinI pratiSThA karyAnA ullekha maLe che. (1) AbU rAsa" (apabhraMza bhASAmAM racanA saM. 1289)mAM lakhyuM che ke- cahuM AyarihiM payaTTa kiya bahu bhAvabharanta // 40 // (2) "prabandha koSa"mAM "vastupAla tejapAla prabaMdha" pR0 121 (kartA mAladhArI zrI rAjazekharasUri, racanA saM0 1405)mAM ullekha che ke tattathaiva dRSTvA campakadrumasannidhau tIrthamasthApayat / paittalapratimA tatra mahatI / vikramAdityAt sahasropari varSANAmaSTAzItau gatAyAM caturbhiH saribhirAdinAthaM pratyatiSThipat / 'vimalavasatiH' iti prasAdasya nAma ( 5)'' |. (3) "gurnAvalI" (kartA zrI munisundarasAra, racanA saM14 6 )mAM lakhyuM che ke - " yanmaulimauli : prabhurAdimo'hatAM cakAsti nAgendramukhaiH pratiSThitaH / kaH ghare sAtti niraMthApi je ghaNA to na virA" (4) "purAtana prabandha saMgrahamAM je "vimaLavasatikA prabandha naM. 33 pRSTha para. (kartA prAyaH ratnamaMdiragaNuM, racanA saM. lagabhaga 1480)mAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke - ___"ataH yugAdidevaprAsAdaH kAritaH / caturgacchodbhavaizcaturbhirAcAryaH itig ar" | (5) "abudagiri kalpa" (kartA. zrI semasundarasUri racanA saM0 lagabhaga 1480)mAM lakhyuM che ke - "nA pramu: kathitapratier, zrInAbhisaMbhavajinAdhipatiryadIyam / sauvarNamauliriva maulimalaGkaroti, zrImattavRtti karatA rAtami" | 20 || (6) "upadezasAra saTIka" pRSTha 60, (kartA. paM. kula sAragaNI)mAM lakhyuM che ke "prAsAdazca niSpannaH, saM0 1088 varSe zrIyugAdijinabimbaM aSTAdazabhAramitaM rIrImayaM nAgendrAdi 4 sUribhiH pratiSThitaM sthApitaM / yataH om hvalerersonal Use Only Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [44] zrI jene satya prakAza " nAgendracandranirvRtti-vidyAdharapramukhasakalasaMghena / arbudakRtapratiSTho yugAdijinapuGgavo jayati" // 1 // (7) "tapAgacchIya junI paTTAvali' (jena che. koheralDa mahAvIra aMka sacitra, pRSTha 354 julAI-okaTobara sana 1915)mAM lakhyuM che ke - ' dharmaghoSasUri ane nAgendra Adi cAra AcAryoe vimalavasahinI vi. saM. 1088mAM pratiSThA karI. A vagere grantha parathI e siddha thAya che ke vimalavasatinA pratiSThApaka zrImAna vardhamAnasUrijI nahi paNa uparyukta cAra gacchanA AcAryo ja che. uparyuMkata pramANe vi. saM. paMdarasethI pahelAMnA hovAthI te vadhAre vizvasanIya gaNAya, temaja A pramANe upara vadhAre vizvAsa rAkhavAnuM bIjuM e paNa kAraNa che ke-vimala senApati ane tenA kuTuMbIonI sAthe vidyAdhara ane nAgendra gacchanA suri sAthe ghaniSTha saMbaMdha hate. dAkhalA tarIke (1) vimaLa maMtrInA vaMzanA pUrva purUSa maMtrI nInAe pATaNamAM vidyAdhara gacchamAM AdinAthanuM maMdira vanarAja cAvaDAnA samayamAM baMdhAvyuM hatuM. (juo nAgendra gacchIya zrImAn haribhadrasUrijIe lagabhaga vi. saM. 1250mAM racelA zrI mallInAtha caritra, zrI caMdraprabhasvAmi caritra, zrI zreyAMsanAtha caritra, ane sanakumAra caritranI prazastio ane vimala caritra loka 41) (2) vimala senApatinA moTA bhAI mahAmAtya neDhanA vaMzaja mahAmAtya pRthvIpAle lagabhaga 1200mAM pATaNamAM vidyAdhara gacchanA uparyukata maMdiramAM maMDapa karAvyo hato. (juo vimala caritra' eka 69) (3) uparyukta mahAmAtya pRthvIpAlanA putra mahAmAtya dhanapAlanI vinaMtithI nAgendra gacchIya zrImAna haribhadrasUrijIe vi. saM. 1250nI AsapAsamAM zrI candraprabha caritra, zrI zreyAMsanAtha caritra, zrI mallInAtha caritra ane sanakumAra cAvarti caritranI racanAo karI hatI. ane te cAre caritrane aMte temaNe vimala senApatinA kuTuMbanI prazastio vistArathI ApelI che. A uparathI e siddha thAya che ke vidyAdhara gaccha ane nAgendra gacchanA AcAne vimaLa maMtrIzvaranA kuTuMba sAthe ghaniSTha saMbaMdha ghaNu kALa sudhI rahyo hate. tathA zrImAn dhamaSasUrijI caMdrakuLanA ane vaDa (baha6) gacchanA hatA. eTale ukta cAra gachanA cAra AcAryomAM caMdra gacchanA hisAbe temane paNa samAveza AmAM thaI jAya che. vimaLa maMtrIne AbutIrthane uddhAra karavA mATeno upadeza ApanAra zrI dharmaSasUrijI hovA chatAM cAra AcAryoe maLIne pratiSThA karI hovAthI, keTalAka granthamAM zrImAnuM dharma cheSasarijI athavA koi 5Na AcAryanuM nAma pratiSThApaka tarIke nathI AvyuM, e banavA che. (nivRtti gacchanA AcArya sAthe vimaLa daMDanAyakane zo saMbaMdha hato te mArA jANavAmAM AvyuM nathI.) vimaLa maMtrIzvare Abu upara karoDo rUpIAne vyaya karIne baMdhAvelA vizvavikhyAta, anupama vimalavasahI maMdiranI pratiSThA vakhate pitAnA kuTuMbanI sAthe gurU tarIke in EducatighaniSTha saMbaMdha dharAvanArA ukata cAre gaLAnA AcAryone teo bolAve ane teone Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 8] zrI vimalavasahI(Abu)nA pratiSThApaka koNa? [45] hAthe pratiSThA karAve e vizeSa saMbhavita che. eTale emAM jarA paNa zaMkAne sthAna rahetuM nathI. pR216 nA chellA peregrAphamAM zrIyuta nAhaTAjI lakhe che ke-" vimalanI prArthanAthI zrI vardhamAnasUrijIe cha mAsa sudhI Abu upara tapasyA karI. ane dharaNendra prakaTa thayA. pachI bIjA dee prakaTa thaIne jinabimbanuM prakaTa thavAnuM sthAna vagere batAvyuM. vagere vagere. paraMtu upara kahevAmAM AvyuM te pramANe vimala senApatie zrI vardhamAnasUrijIne prArthanA karI hoya e saMbhavita ja nathI. vimala daMDanAyake svayaM pite ja aMbikAdevInI ArAdhanA karyAnuM, aMbikAnA AdezathI vimalavasahI baMdhAvyAnuM ane abikAdevIe maMdira baMdhAvavAmAM sahAyatA karyAnuM-vino dUra karyAnuM (1) purAtana prabandha saMgraha antargata "vimalavasatikA prabandha' naM. 33 mAM (2) saM. 1497 mAM zrI jinaharSagaNIviracita "vastupAla caritra" sarga ATha, eNka 67 mAM (3) "zrI arbada prAcIna jaina lekha saMdeha", lekhAMka 1, (vi. saM. 1378)mAM (4) "vimala prabandha" Adi ghaNuM grantho, tetro ane zilAlekhomAM lakheluM che. temaja vimala maMtrInA kuTuMbIomAM seMkaDo varSo sudhI aMbikAdevInI ArAdhanA-mAnyatA cAlu rahI che. (juo-arbada prAcIna jana lekha saMdeha, lekhAMka 51 ane 92 ) zrIyuta nAhaTAjIe pRSTha 217nA pahelA peregrAphamAM lakhyuM che ke -" eka purANI prati uparathI udbhUta karI AbU prabandha prakaTa karuM chuM, paraMtu te purANuM eTale keTalA varSanI? 100, 200 varSonI? ke pAMcasothI uparAMta varSonI? e kaMI lakhyuM nathI. temaNe prakaTa karela "Abu prabandha' e khAsa Abune prabandha nathI. je Abuno ja prabandha hota to temAM Abu parvatanA varNana uparAMta Abu uparanA te vakhatanAM vidyamAna bIjA tamAma jaina maMdironuM varNana paNa AvyuM hatuM. paraMtu tema nathI. A te kharataragacchanI kaI paTTAvali ke gurUparaMparAmAMnA zrI vardhamAnasUrijInA vaNamAM, teonI mAnyatA pramANe zrI vardhamAnasUrijI sAthenA saMbaMdha pUratuM ja ukta prabandhamAM varNana che. tapAsa karatAM jaNAyuM che ke -zrI kharatara gacchIya zrI jayasoma upAdhyAyajIe vi. saM. 1650 mAM karmacaMdra prabandha racyA che, ane tenA upara temanA ja ziSya zrI guNuvijayajIe saM. 1665 mAM TIkA racI che. A TIkAmAM zrI vardhamAnasUrijInA vanamAM upayukta "Abu prabandha' Apela che. tenI sAthe A chapAela " Abu prabandha" meLavatAM akSarazaH maLato Ave che. eTale ukata prabaMdha temAMthI ja laine ahiM (zrI jana satya prakAzamAM) prakaTa karavAmAM AvyuM lAge che. eTale A prabandha vi. saM. 1665 na hoI te vadhAre prAcIna na hovAthI, tethaja upara batAvelAM kAraNe ane pramANethI A "Abu prabandha nA lakhANa upara vizvAsa na rAkhI zakAya e svAbhAvika che. aMtamAM zrIyuta nAhaTAjI niSpakSapAta daSTithI A mArA lekhane joI, vicArIne | Jain EducationtemAMthI pasAra grahaNa karaze, evI AzA sAthe viramuM chuM.nly Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI namaskAra mahAmaMtra-mAhAmya lekhaka-zrIyuta suracaMda purUSottamadAsa badAmI bI. e., ela. ela. bI. riTAyarDa smo. ka. jaja (kramAMka 4thI cAlu) arihaMta bhagavAnanA saMbaMdhamAM kAMIka jANyA pachI have siddha bhagavAnanA saMbaMdhamAM ApaNe kAMika joie. "siddha" zabdanA arthane vicAra karatAM ApaNane jaNAze ke e zabda mULa dhAtu "tti' uparathI nIkaLelo che. "tti dhAtunuM e bhUtakRdaMta che. ene artha "taiyAra thayelo", "pAra pAmelo" evo thAya che. taiyAra thavAno tene siddha na kahI zakAya, tene sAdhanIya kahevAya. je guNamAM athavA je guNa vaDe je siddha thayA hoya eTale niSpanna thayo hoya, parAkASThAne pahoMcyuM hoya, saMpUrNa thayuM hoya te temAM siddha kahevAya. evA siddha cauda prakAranA hoya che. (1) nAmasiddha, (2) sthApanAsiddha, (3) dravyasiddha, (4) karmasiddha, (5) zilpasiddha, (6) vidyAsiddha, (7) maMtrasiha, (8) gasiddha, (8) Agamasiddha, (10) arthasiddha, (11) yAtrA siddha, (12) abhiprAya athavA buddhisiddha, (13) tapasiddha ane (14) karmakSayasiddha.1 - A cAra prakAranA siddha paikI ApaNA pUjya siddha bhagavAna te caudamA "kamakSayasiddha che. eTale ApaNe prathamanA tera siddha viSe vicAra na karatAM caudamAM "karmakSayasiddha" viSe ja vicAra karIzuM. "karmakSayasiddha" sAmAnyathI te AtmA kahevAya ke jeNe sarva karmabhedone niravazeSapaNe kSaya karI nAMkhyA che. karmakSaya guNamAM athavA karmakSaya guNa vaDe paripUrNatAne pAmelA, parAkASThAe pahoMcelA hoya teone karmakSayasiddha kahI zakAya. ApaNe emanA viSe vicAra karIe. ekAkSarI nirUkitathI siddha eTale karmakSayasiddhano artha A mujaba karavAmAM Ave che - "nA"2 zabda be akSarane banelo cheutta' ane "g' ekAkSarI nikita artha karavAnI rIta pramANe eka akSara bolAya eTale tenA uparathI A zabda samajI javAno hoya che. jemake "ma. je." bole eTale mohanalAla jeThAbhAI samajI javAya; tema ahIM paNa "Ni' akSarathI niya' ema Akho zabda samajavAnuM che, ane "' akSarathI "haMta' evo Akho zabda samajavAno che. "ji" zabdano artha "baha'bAMdheluM thAya che, ane "dhaMta' zabdano artha "bhAta -bALI nAMkheluM thAya che. eTale sAmAnya rIte siddha' zabdano artha "jeNe bAMdheluM bALI nAMkhyuM che te" e samajI zakAya. zuM bAMdheluM ane kevI rIte bALI nAMkheluM te cAlu saMbaMdhathI ApaNe samajavAnuM che. siddhAMtamAM te khulAsAvAra jaNAveluM che, te ApaNe saMkSepathI joIe. 1 jAo vi. A gA. 3028; A gA. 937 2 jIo vi . mA. 3029, 3073thI 3038 ane A, gA. 928 Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 8). zrI namaskAra mahAmaMtra-mAhAbhya [447] (1) jIva nisargathI-svabhAvathI nirmala che. tenI sAthe jyAre karmapudgala paramAzuo bhaLe che tyAre tenI nirmalatAmAM pheraphAra thAya che ane te samala jaNAya che. A pramANenI samalatA, pravAhanI apekSAthI, anAdikALathI cAlI Ave che. AtmA rAga TheSa pariNAmathI karmavargaNAnA pudgalo pitAnI tarapha kheMce che, ane te pudgalene pachI jJAnAvaraNI Adi ATha prakAranA karma-vibhAgamAM vaheMcI nAMkhe che. A pramANe dIrdha kALathI-pravAhanI apekSAe anAdikALathI-ATha prakAranuM AtmAnI sAthe lAgeluM karma bhavya chAnuM regya kAraNa pAmIne sarvathA nAza pAmI zake che. abhavya jIvonuM sarvathA kadI nAza pAmI zakatuM nathI. Ama hovAthI pita' zabdathI pravAhanI apekSAe bhavya jIe ATha prakAra bAMdheluM karma ApaNe samajavAnuM che. (2) jema jAjvalyamAna agnithI tapAvavAmAM Ave to loDhAne mela baLIne bhasmIbhUta thAya che, tema tIvra dhyAnarUpa analathI, bAMdheluM karma baLI jAya che-bhasmIbhUta thAya che te jaNAvavAne mATe "dhaMta' jamAta zabda vaparAya che. sita" ane "dhaMta' e be zabdanA prathama akSara laine banAvelA siddha' zabdathI AtmA sAthe pravAhanI apekSAe anAdikALathI baMdhAyelAM AThe prakAranAM karmone je bhavyAtmAoe dhyAna vagere tapanA tApathI sadaMtara bALIne bhasmIbhUta karI nAkhyuM che teone samajavAnA che. siddha bhagavAna siddhAvasthA prApta thatAM pahelAM jJAnAvaraNI, darzanAvaraNI, mehanIya ane aMtarAya e cAra karmone sarvathA nAza karIne sarvajJatva pAme che eTale kevalI thAya che, pachI te sAmAnya kevalI hoya, athavA tIrthaMkara nAmakarmane udaya hoya te tIrthakara kevalI eTale arihaMta hoya, e banne prakAranA kevalI bhagavAne bAkInAM bhopagrAhi cAra karmavedanIya karma, AyuH karma, nAma karma ane gotra karma-no ekI vakhate sarvathA nAza kare che, ane te nAza thatAM samakAle siddhapada prApta kare che. ahiM e prazna utpanna thAya ke cAre bhopagrAhi karma samasthitinAM hoya te te samakALe tene nAza thAya ane mokSe javAya, paNa jyAre te viSama sthitivALAM heya tyAre zuM thAya? AyuH karmanA karatAM vedanIya, nAma ane gotra e traNa karmonI dIrgha sthiti hoya to AyuSyane laMbAvIne bAkInAM traNa karmonI sAthe samasthitivALuM kare ? athavA hRsva sthitivALA AyuH karmanA baLathI bAkInAM karmone TuMkA karI nAkhe ? A banne rIti yathArtha lAgatI nathI. pahelImAM akRtAbhAgama" doSano prasaMga Ave, ane bIjImAM "kRtanAza' doSane prasaMga Ave. Ama hovAthI jyAre karmonI sthiti viSama hoya tyAre te vedanIyAdi karmone nAza samakAle na thavuM joIe, paNa kramathI eka pachI eka thavA joie. A sthiti paNa barAbara lAgatI nathI. AyuSkarma kSINa thaI jAya te pachI. bIjAM karmono kSaya karavA mATe saMsAramAM kevI rIte rahI zakAya, ane je ema kahevAmAM Ave ke AyuSkarmane kSaya thaI jAya te mekSamAM jato rahe, te vedanIyAdi karmonA je aMze bAkI rahelA hoya tene sAthe laIne mokSamAM kema 1 juo. vi. A. . 3030, A, gA 929; tathA vi . nA 3039 thI 3045 Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [we] zrI jaina satya prakAza [ 5 4 " jaI zakAya; kAraNa zAstranuM vacana che ke sakala kareM| kSaya ' thayethI ja meAkSa thAya che. Ane khulAso ApatAM zAstramAM jaNAveluM che ke jenAM cAre karmI samasthitivALAM hAya tene kAM samuddhAta karavAnI jarUra nathI eTale te te| samuddhAta karyAM sivAya ekI sAthe kama kSaya karIne siddha thAya che. paNa je jIvane Ayu: ka thoDu hAya ane zeSa karmo tenAthI vadhAre hAya te te jIva apavatanAkarajIthI traNa karmIne samuddhAta karIne AyuSyanI samAna kare che. samuddhAta zabdamAM traNa zabdo che, samU, pat ane thAta. samU eTale samyak prakAre eTale krUrI astimAM na Ave tevI rIte, hatU eTale prAbalpathI--atyaMta, thAta eTale karmone hahuvA-nAza karavA. eTale karI udbhava na thAya evI rIte atyaMta karmIne nAza karavA tenuM nAma samuddhAta kahevAya. e eka prakAranA prayatna vizeSa ke, eka prakAranI AdhyA tmika kriyA che. e kriyAyI jIva traNa karmInI sthitinA TukaDA karIne Ayu:kama sAthe samasthitinA banAve che. AyuSanA baMdhanA pariNAma kAI evA ja prakAranA che ke jethI chevaTe te AyuSa, vedanIya Adi kamanI apekSAe theADu' athavA samAna rahe che, paraMtu adhika nathI hatu. eTale AyuSa ka dI hoya ane khIjAM karmAM laghu sthitivALAM hAya e paristhiti udbhavI zakatI ja nathI. A samuddhAta kriyA jANavA lAyaka che. jyAre potAnuM AyuSya antarmuhUrtAvazeSa rahe tyAre AyuSathI adhika sthitivALAM vedanIyAdi karmInI sthitine vidhAta karavAne kevalI bhagavAna samuddhAta AraMbhe che. samuddhAta karavAnA haiAya tyAre prathama AvaI karaNa nAmanI kriyA kare che. mAre have A kavyuM che evA prakAranA kevalIne upayega, athavA udhyAvalikAmAM kama prakSeparUpa vyApAra karavA te AvakaraNa kahevAya. e Avaka aMtarmuddata sudhI karavAmAM Ave che, tyAra bAda samuddhAta karavAmAM Ave che. e samuddhAtanI kriyA ekaMdare ATha samayamAM samApta thAya che. pahelA samayamAM potAnA deha pramANu paheALA, temaja Urdhva, ane adhe lAMkhA leAkanA anta bhAga sudhI jatA, potAnA Atmapradezane daMDa kevalI samaye te daMDane pUrva tathA pazcima e e dizAmAM phelAvIne bAjuethI samaye te ja kapArTane dakSiNa ane uttara e e dizAmAM pahoMcatA manthAna kare. Ama karavAthI lAkanA dhaNA bhAga jIva ane pudgalanI gati samazreNI hovAthI manthAnanA vinAnAM rahe che. ceAthA samaye te AMtarAM paNa pUrI nAMkhe che, eTale AkhA leA pUrAi jAya che. tyArapachI pratiaAmapaNe sahaNu kriyA zarU thAya che. temAM pAMcame samaye manthAnanA AMtarAM sa'harI le che eTale ke sahita jIvapradezane sAce che. chaThThA samaye jIvapradezanA vadhAre sAca karIne manthAna saharI le. sAtame samaye kapAne saharI le, eTale daDarUpa thaI jAya ane Ame samaye daMDane paNu saharI le ane kare. khIjA leAkAnta gAmI kapATa jevA kare. trIjA phelAvIne DhAkAnta sudhI pUrAya che, kAraNa ke AMtarAM pUrAyA 1. jhue vi. A gA. 3048 thI For Privat & Pusonal Use Only Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '! ] zrInamaskAra mahAmatra mAhAtmya [ 449 ] zarIrastha thai jAya, bhInuM vastra jema paheALuM karavAthI jaladI sukAI jAya che, tema A kriyAthI karmonA samudlAta thai jAya che. samuddhAta nAmano prayatnavizeSa karyA pachI kkta aMta dUtakALa kevalI bhagavAna saMsAramAM rahe.2 te kALamAM maneAga, vAgyeAga, ane kAyayeAga-e traNe yeAganA vyApAra kare che. temAM asatya ane mitra-e e prakAranA maneyAga ane vacanayoganA asabhava hovAthI satya ane asatyAkRSa athavA vyavahAra e be prakAranA ja manAyeAga ane vacanayoganA vyapAra kare, ane kAyayoga te audArika hAya jethI gamanAgamanAdi, pITha kulakAdikanuM pratyapaNu karavA vagere ApAra kare. tyAra pachI sa gAtA nirAdha aMtamuddALamAM kare. kabaMdhanAM cAra mukhya kAraNA--mithyAtva, avirati, kaSAya ane yAga jaNAvavAmAM AvelAM che. yAga te paikI eka kAraNa hAvAthI jyAM sudhI tenA sadaMtara nidha na thAya tyAM sudhI jIva saMpUrNa rahita thai zake nahiM ane siddhAvasthA prApta karI zake nahi. sayeAgI jIva nirjarAnA kAraNabhUta parama zukala dhyAne te pAme nahi. tethI siddha dazA prApta karavA mATe yAniAdhanI khAsa jarUra che. prathama asakhyAta samayamAM manAyeAgane nirodha kare, pachI asaMkhyAta samayamAM vacanayoganA nirISa kare, ane chevaTe asaMkhyAta samayamAM kAyayeAgane rUMdhe, ane dehanA trIjA bhAgane DatA zailezI bhAva pAme. 4zaileza eTale merU parvata, tenI peThe je avasthAmAM acalapaNuM-sthirapaNu hAya te zailezI avasthA kahevAya; athavA sthiratA vaDe zaila eTale patanA jevA sI eTale RSi je avasthAmAM thAya zaikSezI avasthA kahevAya. athavA "se" eTale te maharSi je avasthAmAM akSezI thAya te zailezI; athavA zIla eTale samAdhAna, ane sa` saMvara te sathI utkRSTa samAdhAna rUpa hovAthI sa` saMvara rUpa zIlanA zi-svAmI te zIleza kahevAya, ane tenI je avasthA te zailezI avasthA kahevAya. pAMca hrasva akSarA a, i, u, RR ane la bahu utAvaLathI nahi tema bahu dhIme nahi, paNa madhyama rIte khelavAmAM jeTalA kALa jAya teTalA kALa A avasthAne hoya che. te avasthAmAM AvatAM pahelAM kAyayeAganA nirdha karavA mAMDe tyArathI sUkSmakriyAnivRttirUpa zukala dhyAna kevalI bhagavAna kare che, ane sa yeAganA nirAdha karI zailezI avasthAmAM Ave tyAre vyacchinnakriyApratipAti dhyAna kare che. pavaLI e avasthAmAM asaMkhyAta guNI guNuzraNImAM pUrve raceluM vedanIyAdi krama samaye samaye khapAve che, ane dvicaritra samaye kiMcit nirlepa thAya che, ane 1 jue A. gA. 931 tathA vi. A gA. 3032 2 jI vi. A. gA. 3056-57 3 jIe vi A. gA. 3058 thI 3064 4 jIe vi. . gA Jain Education Internatio 5 jummA vi. mA. gA. 3065 thI 69, 3089 thI 84 Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 450 ] zrI jaina satya prakAza [ varSa 4 carama samaye manuSyagati Adi khAra prakRtti ane tItha kara nAmakarmanA udaya hAya te tera prakRtie khapAve che. temanA samyakatva-jJAna-darzana-sukha ane siddha sivAyanA auyikAda bhAvA tathA bhavyatva yugapata nivana pAme che. audArikAdi traNe zarI sarvathA prakAre te sare che ane pachI acittva zakti vaDe samayAntarane ke pradezAntarane sparSyA vinA eka ja samayamAM sAkAra upayoge RjuzreNI pAmelA AtmA mekSa sthAnamAM paheoMce che. tyAM pahele samaye sAkAra upayoga hoya che ane bIje samaye anAkAra upayAga hAya che. ema samaye samaye upayoganI taratamatA thayA kare che. A pramANe kramasara upayAga pravarte tenu kAraNa e pramANenA jIvanA svabhAva ja che. 1ahiM. eka trizeSa zaMkA sahaja udbhave che. siddhadazA, sakala kama rahita jIva thAya tyAre prApta thAya che, ane siddhadazA pAme eTale tarata jIva mekSa sthAnamAM jAya che, e ApaNe jANyuM. paNa jyAre jIva bilakula kaOrahita thaI gayA tyAre ene gamanakriyA thavAnu kAraNu kaMi samajAtuM nathI. e kAMika UNA sAta rAjace kema gamana kare che ? Ane uttara eTalo ja che ke A pramANe thavAmAM jIvane svabhAva ja hetu che. e svabhAva ApaNI samajamAM Ave teTalA mATe zAstramAM tuMbaDAnuM, eraMDaLanuM, agninuM, dhUmanuM ane dhanuSamAMthI choDelA bANunuM ema judAM judAM pAMca dRSTAMtA ApavAmAM AvelAM che. (1) jema mATIne lepa dUra thavAthI tuMbaDAne avazya Urdhva gatibhAva thAya che, ane te nizce anyathA nathI jatuM, tema jaLanI sapATIthI upara paNa nathI jatuM, tevI rIte kalepa dUra thavAthI siddhanA Udhva gatibhAva thAya che, ane anyathA gati thatI nathI, temaja leAkanI upara paNa gati thatI nathI. (2) eraMDAdinA kLa khadhada thavAthI prerAyelA ekadama gatimAna thAya che, tema siddha paNa karmabaMdhanA cheda thavAthI preraNA pAmIne gatimAna thAya che. (3-4) agninA athavA dhUmADAnA Urdhvagati pariNAma thAya che, tema vimukata AtmAne paNa svabhAvathI ja Urdhvagati pariNAma thAya che. (5) dhanuSa ane purUSanA prayatnathI prerAeluM tIranuM bhinnadezamAM gamana thAya che, tema kaOrUpa gatinuM kAraNa dUra thayA chatAM paNuM pUrvaprayAgathI siddhanI gati thAya che. vaLI kuMbhAranuM cakra kriyAnA hetu je kuMbhAra te viramyA chatAM paNa pUva prayogathI sakriya-kratuM hAya che tema mutAtmAnI paNa gatirUpa kriyA hoya che. 1 jIgmA vi. A. gA. 7146 thI 3150 ( cAlu ) Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenadarzanamAM vAdanuM sthAna lekhaka-munirAja zrI kanakavijayajI (AcArya mahArAja zrI vijayarAmacaMdrasUrijInA ziSya) jainadarzananI kesara aNahI jainadarzana e eka ane avibhAjya darzana che; enI susaMgata ane abAdhita anekAnta tattvavyavasthA e darzanane jagatanAM sau Itara darzanenI mokhare rAkhe che. janadarzananI syAdvAda praNAlikAne karANe mUkI jeo e darzananI upAsanA karavAnI vAta kare che, vastutaH teo e darzanane oLakhI zakatA nathI, ane eTale ja jainadarzananI upAsanAne nAme, e darzananI avibhAjyatAnA mULamAM ja teo ghA kare che, ane e darzananI tattva vyavasthAne khaMDita karI, jainadarzananA varcasvathI teo sadAya vaMcita ja rahe che. kemake ekAntavAdano Agraha rAkhI jainadarzananI upAsanA e prANavihoNA kalevaranI ja pUjanA kahI zakAya. eTale ekandare jainadarzananI syA da pUrvakanI tattvavyavasthA; jinadarzanane sadAkALa anAgrahI rAkhe che. A darzanamAM kaI paNa vastutattvane ekAta Agraha che ja nahi, padArthonuM jevuM svarUpa svAbhAvika rItyA avasthita che tene te rIti apakSapAta daSTie svIkAra karavo e ja jainadarzananI lokottara praNAlI che. ekadare trAjubhAve sau koIne e kabUlavuM paDe che ke-jainadarzanamAM tattvajJAna viSenI je nirAgrahatA pUrvakanI sUkSma chaNAvaTa, yogya vimarzana mATe vicAronI Apa-le temaja satya vastu paratvene nirbhika AdarabhAva che; te Itara kaI paNa Astika darzanamAM maLI zake prAyaH asaMbhAvya che. A AkAza jamIna jeTaluM antara, jaina ane taditara darzanonuM anAdithI cAlyuM Ave che. eTale vAdane jeTaluM mahattvanuM sthAna A apakSapAtI jainadarzanamAM maLyuM che tevuM mAnabharyuM sthAna bhAgye ja Itara darzanamAM haze. bahu dUrane nahi, paNa najIka eTale Azare 2500 varSanA prAraMbhathI ke atyAra sudhIne jaina itihAsa e vastu spaSTa kare che ke " game te maMtavyanuM pratipAdana karanAra, nirAgraha dazAvALe samarthavAdI jyAM vAda karavAne upasthita thata, ke jainadarzanamAM mAnanAra prabhAvaka purUSa te sAmA vAdInA saghaLA siddhAnta ane dalIlane zAntipUrvaka, haiyAnI lAgaNIne khaLabhaLAvyA vagara, dhyAnathI sAMbhaLI letA, ane yogya vicAronI Apa-le karavA pUrvaka, AMgaNe upasthita vAdIne nikhAlasatA pUrvakanA tatvavimarzana mATenI yogya sAmagrI pIrasatA ke jenA vege, sAmo dhIra vAdI, e sAmagrIne upayoga karIne satya vastune svIkAra karI lete, mATe ja vAdIe paNa nadarzananA ATha prakAranA prabhAvakomAM eka prabhAvaka tarIke gauravabharyuM sthAna dharAve che. Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [52] zrI jana satya prakAza [varSa : vAdanI mahattA ane AvazyakatA vahe va gAyatte taravaUzi e sAmAnya lekokitamAM jarUra satya samAyeluM che. vicAranI nirbhikatAthI nikhAlasatA pUrvaka paraspara Apa-le karavAthI yogya vimarza thavA pUrvaka sArA narasAne viveka thaI zake che. eTale e dRSTie tattvajJAna thavAmAM upakAraka evA vAdanI mahattA sau koIne eka sarakhI rItie svIkArya heI zake che. muje muje nirminnA e nyAye siddhAntabheda kadAca hoI zake, mantavya ke siddhAnta bheda prAmANika heya te te kSantavya che; ane e prAmANika matabhedanA nirAkaraNa mATe jarUra paraspara nikhAlasatAthI vicAronI Apa-le thaI zake, yogya parAmarza thavA mATe e Apa-lenI ati agatya che, ane A vizuddha hRdayanI Apa-le e vAdanuM sAcuM ane nirbheLa svarUpa che. sAmAnya rIti jaina jainetara saMpradAyane prAcIna ItihAsa e vAtane spaSTatAe svIkAre che ke bhUtakALamAM badhA darzanakAre paraspara pitatAnA siddhAntanI Apa le karatA ane tattvaparAmarza pUrvaka ane je satya nizcita thatuM tene RjubhAve svIkAravAne taiyAra rahetA. ekandare pUrvanA bhUtakALanI e sAmAnya paristhiti hatI ke vAdanA sIdhA ane sAdA svarUpathI paricita tattvagaSake vAdathI lAbha letA, te sArA narasAne viveka karI zakatA. paNa A prasaMge eka vastu spaSTa karavI joIe ane te e ke jainadarzana ane Itaradarzana, e banne darzananI vAda viSayaka paristhitimAM khUba ja antara che. jainadarzanamAM niSpakSa dharmavAdane khUba ja mahattva maLyuM che, kAraNa ke ApaNe atyAra agAu spaSTa karI cUkyA te rItiye A darzananI tatvavyavasthA taddana niSpakSa ane yukitayukata tattvanA svIkAramAM Agraha seve che, jyAre Itara darzanakAre svakIya mantavya sAmAnA gaLAmAM balAtuM vaLagADI devAmAM pitAnuM gaurava samaje che; A pari sthitimAM niSpakSavAdane jainadarzana ja mahattvanuM sthAna Ape che ema kahevAmAM veza paNa atizayokita nathI. vAdapratye ATale aNagame kema? jema tatvaneSake mATe vAda e jIvanamAM mahattvanuM sthAna dharAve che, ane tethI te vargane vAda para AdarabhAva thavo saMbhAvya che; tema bIjI duHkhada paristhiti e ubhI thavA pAmI che ke sAmAnya janasamudAyanI manovRtti heje vAda paratve arUci thA upekSAbhAva dAkhavatI najare paDe che. eTale e zaMkA thAya che ke vAda jevI tattvajJAna mATe anivArya gaNAtI mUlyavAna vastu para vartamAnamAM ATalI arUci kema? A prazna kAMIka aTapaTa che; chatAMye enA nirNayanI atyAre eTale vAdanI mahattAne samajavA mATe khAsa jarUra che. ane tethI vAda mATenI jana samAjanI A arUcinA mULa nidAnane jANI levuM e khUba jarUrI che. e kahevuM joIe ke jagatanA anya vyavahAramAM jema sarva sAdhAraNa rItie banatuM AvyuM che tema vAdane viSe paNa tevuM ja banavA pAmyuM che. ane te e ke vAdamAM paNa sAcAM ane juThAM tattvanuM mizraNa khUba vadhatuM cAlyuM che. vAdanuM sIdhuM Celibrary.org For Private Personal use only Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 8]. jinadarzanamAM vAdanuM sthAna [ 453] sAduM ane RjutAmayuM svarUpa jeTaluM tatvajijJAsuone mATe upakAraka che, teTaluM ja te vAdanuM vikRta svarUpa ke je vAdAbhAsa tarIke oLakhAya che te AmaprajAnI lAgaNIne ADe raste doranAruM nIvaDe che. keTalIka veLA e ja kAraNe vAdanA nAme kaMTA ane bakheDAo vadhI paDe che. eTale jyAre tatvavAdanA nAme kheMcAkheMca ane amuka prakAranI baddhAgraha dazAno atireka thAya che tyAre jagatanI azAnti vadhe che; jana samudAyane mATe temaja tattvajijJAsuo mATe te vAda AzIrvAdarUpa na banatA bhayaMkara ane kaMTALArUpa bane che. vAdanA A "HNe kara ' nA vikRta svarUpe jana samAjane khUba ja bhaDakAvya che. ane pariNAme "ghara ' e lakti vAdanA aNagamA mATe, lekamAM savizeSa pracArane pAmI che. jana samudAyanI vAda sAmAnya paratvenI A bhaDaka, eTalI badhI kAramI che ke je vAdanA zuddha ane sAcA svarUpathI paNa tene vaMcita rAkhe che. sAcuM ja che ke dUdhathI dAjhayo chAza pheMkIne pIve." eTale e vastu spaSTa thaI zake che ke sAcA svarUpavALo vAda mahattva ane tattvajijJAsuone upayogI che, tema vAdanuM mithyA svarUpa vAdanA amRtane jhera banAve che, eTale vAdanA sAcA svarUpane oLakhI levuM e jIvananI bIjI jarUrIAtonI jema tattvagaSakone mATe ati Avazyaka che. vAdanA prakAre ane vartamAna paristhiti vAdanA sAcA svarUpanI sAthe, tene vikRta svarUpanI jANa karavI e prathama jarUranuM che. kemake vAdanA nAme evI paNa paristhiti pUrvanA bhUtakALamAM ane vartana mAnamAM paNa ubhI thatI ke jemAM vAdanA miththA svarUpamAM muMjhAyela varga pitAne kakko khare sAbIta karavAne tattvavAdanA svAMga heThaLa, siddhAntanI carcAnA bahAne keTalAye dhamapachADA karato ke je sAMpradAyika abdha mAnasanuM bhayaMkara pariNAma ja kahI zakAya. sAmAnya vAda viSenI ATalI pUrva bhUmikA bAda, ApaNe e samajI zakayA ke "vAda e upakAraka ane mahattvabharyuM tatva che." have te vAdanuM svarUpa jANavuM jarUrI che, kemake vAdanuM nirbheLa svarUpa na samajAya te saMbhavita che ke atyAra agAu ApaNe jaNAvI gayA tema vAdanA nAme aneka anarthonI hAramALa ubhI thAya, eTale vAda ane vAdAbhAsanI pAramArthika oLakha karavI joIe. jo ke vAda ane vAdAbhAsanA aneka bheda-prabhedo kadAca saMbhavI zake te paNa vAstavika gaNana mujaba mukhyatayA vAda ane vAdAbhAsa e bannenA maLIne traNa agauNa bhede, enA svarUpanI bhinnatAthI, paDI zake che. ane bIjA saMbhAvya saghaLAya bhede emAM yathAmati antabhUta thaI zake che. (1) zuSkavAda, (2) vivAda ane (3) dharmavAda. A traNeya vAdanA agauNa prakAre che. jainadarzana A traNeya prakArene mukhyatayA svIkAre che. sarvadarzanadI samarthavAdI AcArya deva zrImad haribhadrasUrijI, svakIya aSTaka Jain Edue prakaraNamAM A vAdone khUba ja saraLatA ane spaSTatA pUrvaka samajAve che. A traNeya Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [54] zrI jaina satya prakAza vAdamAM vAstavika rIti zuSkavAda ane vivAda e banne prakArane vAda, vAdAbhAsa tarIkearthataH vAdanA vikRta svarUpe-jijJAsuone kaMTALArUpa bane che. eTale A be vAdanA yege ja Aje jagatanI mera sAco tattvavAda dUSita bane che. AjanI ApaNuM Antarika paristhiti vizeSa duHkhada che. Aje ApaNe vAdanA svarUpathI avaLI dizAe dUranA dUra utarI paDayA chIe. Aje ApaNA samAjamAM be vargo najare paDe che. eka varga siddhAntane mAne che, prAmANika matabhedane kSantavya svIkAre che, vAdanI mahattAne kabUle che, paNa vAdanA nAme keTalIka veLAe zuSkavAda ane vivAdanA koI prakAramAM aTavAI jaI, tattvavAda jevA upakAraka vAdanA nAme vastunA mUlyane, siddhAntanA premane jagatamAM taddana kaMgAla dazAmAM ANI mUke che. bIje varga e che ke jene siddhAnta jevuM kAMI rAkhyuM ja nathI; prAmANika mantavyabhedamAM jene kAMI sarva mAnyuM ja nathI. A varga zuSkavAda yA tevA ja prakAranA vAdanA vikRta svarUpanA lAMbA pIMjaNa karI, jagatane siddhAntathI calita karavAne taiyAra bane che. eTale A prakAranA banne vargonA thoDAka seLabheLa vAtAvaraNathI ApaNe e paristhitimAM AvI paDIe chIe ke jenA vege keTalIka veLAe ApaNane ema lAge che ke "siddhAntanA nAme te vaLI A vAdavivAda zA? "AvA jhaghaDA te vaLI hatA haze?' ane ApaNe e siddhAntanA premane, kadAgraha ane kheMcapakaDa mAnavAne taiyAra banIe chIe. vaLI jyAre, siddhAntanA prAmANika AgrahanA aMge thatA vAda viSenA bhUtakAlIna ItihAsanA varNane vAMcIe ke sAMbhaLIe tyAre ApaNane saheje tevAM varNane nIrasa ane jhaghaDAbhaya lAge che, temaja tevI rItie siddhAntane mATe, nirbhIkatAthI RjubhAve vAda karavAne taiyAra, ApaNA pUrvakAlIna prabhAvaka pureSone "nakAmo jhaghaDe karanArA ane anudAra" kahevAne ApaNe lalacAIe chIe. paNa vAdanA sAcA svarUpa viSe AMgaLI caidhatA kahevuM joIe ke A ApaNuM eka himAlaya jevaDI mahAna bhUla che. ApaNI comeranI paristhitinuM A eka aniSTa pratibimba che. jo siddhAnta ke tatvajJAna viSenI bhUkha raheje ughaDI hoya te pUrvakAlIna yA vartamAnakAlIna tatvavAdo ke carcAo ApaNane nIrasa lAge ja kema? paNa vartamAnanA anAtma vAtAvaraNe, ApaNI Antara paristhitimAM jabara palaTe A che, ApaNI tavacarcAnI bhUkha dabAI gaI che, eTale ja tatvacarcAnA miSTa bhajano, ApaNuM mandabala hejharIne anukULa ane poSaka nathI banatA. eTale pariNAma e Ave che ke ApaNe vAda ane carcAnA nAmathI DarIe chIe, athavA te tevI paristhitimAM cUpa ja besI rahevAnuM ApaNane pasaMda paDe che. zuSkavAda anarthakAraka che. kahevuM joIe ke, ApaNI A vartamAna paristhiti mATe ApaNuM siddhAntavihoNuM vAtAvaraNa jeTaluM javAbadAra che, teTaluM ja javAbadAra vAdAbhAsa tarIke prasiddha zuSkavAda paNa che. zuSkavAda eTale nIrasa-dhyeya viheNa vAda. na e vAdamAM siddhAnta hoya che ke na prAmANika matabheda. phakta "huM kAMI jANuM chuM" e abhimAna pUrvaka, sAmA samartha pratibhAzALIne pIMkhI nAkhavAnI bUrI nemamAMthI ja A Jain EducvAdanuM utthAna che. Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** 8] jainadarzanamAM vAdanuM sthAna [ 455 ] zuSkavAdanuM A sAmAnya svarUpa che. AvA vAda upasthita karanAra jema samaya ane zakitanA apavyaya kare che, tema AvA zuSkavAdInI sAthe sAthe nikhAlasatA pUrvaka, tattva jijJAsAthI vAda karanAra paNa eka prakAranI jIbhAjoDI ja kare che, ane tevA nibhatAthI vAda karavAne cchinAra paNa zuSkavAdane uttejana ApavAnI kriyA karanAra kahI zakAya, kemake: atyaMtamAninA sArdhaM krUracittena ca dRDham | dharmadviSTena mUDhena zuSkavAdastvavasthitaH / / atyaMta mAnI ke je potAnI ja vastune abhiniveza pUrNAMka dRDhatAthI vaLagI rahenAra, ane game tevI satya vastu rajU thatI haiAya te! paNa, "eka mArUM huM'nI mAnyatAvALA, kUra cittavRttivALA, dharmAMdveSI mUDha AtmAonI sAthe, vAda karanAra sAdhu puruSa pazu zuSkavAdInI harALamAM AvI jAya che. eTale zuSkavAda e, mAnI AtmAethI jema udbhave che; tema tevA naguNA, AtmAbhimAnInI sAthe nikhAlasatAthI vAda karanArA paNa e vAdanA pariNAme nIpajatA zuSkavAdane bhUle cUke uttejana Ape che, mATe ja mahArAjA zrI haribhadrasUrIzvarajI kULatA nirdeza karatA pU. samavAdI AcAya pratipAde che keH~~~~ vijaye'syAtipAtAdi, lAghavaM tatparAjayAt / dharmasyeti dvidhApyeSa tattvato'narthavardhanaH // A zuvAda karanAra nikhAlasa purUSA paNa eka bhUlanA pratApe e vAdane ante aneka arthInI hAramALane janma Ape che. krUra cittavRttivALA ane potAnI hArane kadI paNa nikhAlasatA pUrvaka kabUla nahi karanAra, zuSkavAdIne jItavA ApaNI sAcI vastu enA gaLe utAravI e banI zake ja kema ? ane kadAca tevA prakAranA sayogAmAM phasAi gaela te AtmabhimAnI vAdI, peAtAnI hArane na chuTake hRdayamAM DaMkha rAkhavA pUrvaka svIkAre to paNa e zuSkavAdI bicArA bhara sabhAmAM bheAMDhA paDI jAya che. ane kAIka vakhate, bhaya ane mAnanA bhayaMkara bhUtAvaLamAM aTavAtA te pAmara AtmaghAta-ApadhAta karavAne prerAya che. zuSkavAdamAM bannenI javAbadArI eTale enA AtmAtamAM dharmAMtattvanA Iccui sAdhupurUSo niraCka nimittabhUta bane che, eTale evA vAdI sAthe vAda karavA e jANI bujhIne svaka vyathI bhraSTa banavA jevuM che. jema tattvagaveSA, vAdane aMte potAnI hArane kabulI, satya vastunA vinIta upAsaka bane che, tema A zuSkavAdI bicArA AtmadhAta karavAne prerAya che. jo ke enAthI khanI zake te| te karavAnI hade jAya ja nahi, prathama te sAmA AtmadhAta Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5] zrI jaina satya prakAza [varSa : nikhAlasa ane satyanA pUjArIne game tema karIne aTapaTA saMgamAM cUMthI ja nAkhe, chatAMye jyAre A sAme pitAnA mantavyamAM khUba ja aTaLa ane aDaga bane tyAre te zuSkavAdIne anya upAya na jaDe, eTale e ghavAtA mAnane ane AbarUne akhaMDita rAkhavA AtmaghAtanA pratyAghAtI mArgane pakaDe che. tIvra vairane anubandha karIne nAhaka saMsAra bhramaNa kare che. eTale A ekeka karatA caDhiyAtA anartho zuSkavAdathI janme che, ane e zuSkavAdamAM bannenI javAbadArI che, e vastu ApaNe pUrve spaSTa karI cUkyA chIe. kadAca e zaMkA anivArya bane ke "jyAre ApaNe nikhAlasatAthI vicArenI Apa le karIe ane ApaNuM vAdane dharmavAdamAM pariNamate jovAnI IcchA dharAvIe, chataye jyAre sAme zuSkavAdanA ja svarUpamAM vAdane ghasaDI jAya temAM satyanI veSaNa mATe vicAraNA yA dharmavAdane karanAra ApaNe deSa zAno? e saghaLAya anarthone javAbadAra te ayogya AtmA ja kAM nahi? emAM ApaNI bhAgadArI kema hoI zake?" A matalabanuM kAMika samajanAra, zaMkita hRdayanA AtmAonI A samajaNa, keTaleka aMze jarUra ApaNane mUMjhavaNamAM paDe. ApaNane paNa ema ja thAya ke "vAta sAcI che. ayogya AtmAo pitAnI bhUlane bhogave emAM anya kema javAbadAra bane?" paNa A eka samaja phera che. ayogya AtmAo pitAnI bhUlathI pote anarthonI hAramALane ubhI kare pimAM anya deSita nathI e vAta jeTalI sahelAIthI ApaNe samajIe chIe, teTalI ja sahelAIthI ApaNe e vastu paNa samajavI rahI ke "agya vastune jANI bujhIne cUMthI nAkhanArAone aparivartya svabhAvane oLakhI, phogaTa pitAnI satya vastu sAmAnA gaLe utAravAno Agraha sevo e satyAgraha nathI paNa durAgrahanuM aniSTa pariNAma che. mATe ja zuSkavAdI jevA agya ane sAcA dharmavAdane mATe manda hajarI dharAvatA rogIne jANI joIne dharmavAdanA miSTAne pIrasanAra bane rItie dUSita bane che. eka te dharmavAdanA svarUpane janasamAjamAM kaMgAla banAve che, temaja nAhakanI te vAdI dvArA thatI dharmanindAnuM nimitta paNa bane che. zuSkavAdInI hArathI thatA anartho ApaNe atyAre jANyA, paNa kadAca e dharma deSI zuSkavAdI, sAmAne evA ja 5ra saMgamAM mUkI, sAcA vAdIne mUMjhavaNamAM mUkIne pitAnI chata kabUla karAve te ekAnta dharmanI avahelanA thAya, janasamAja dharmavAdanI ane dharmanI nindA karavAne prerAya, eTale e rItiye paNa zuSkavAdI sAthe vAda, dharmanA arthi mATe ane dharma mATe, pU. haribhadrasUrivaranA zabdomAM ja kahIe te "upADazeSa taravatoDanathaadhanaH' banne rItie vAstavika anarthone vadhAranAra ja che. mATe zuSkavAda e sarvane mATe ane vizeSataH dharmanA arthI satyanA gaSako mATe varya ane taddana kaMgAla koTino che. enA paDakhe paNa ubhuM rahevuM e anarthaprada che. | (cAlu.), Waw.jainelibrary.org Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAtmA cilAtIputra (dharmagaMgAthI patitapAvana thayela eka AtmAnI amarakathA ) lekhaka:--munirAja zrI yazabhadravijayajI zAsananAyaka prabhu mahAvIradevanA caraNasparzathI pavitra banelI magadhanI pATanagarI rAjagRhI pitAnA AMgaNe svarganA devone bolAvI alakApurInuM bhAna karAvatI hatI. magadhanA siMhAsane tyAre mahApratApI paramAharta samrATa zreNika birAjatA hatA ane nyAyapUrvaka rAjya zAsana calAvatA hatA. magadhezvarI cillaNadevIe zreNikane jainadharmanAM to samajAvI jainazAsananA premI banAvyA hatA, ane anukrame te ahiMsAmaya dharma pratye AkarSAIne prabhu mahAvIradevanA ananya bhakata banyA hatA. A samayamAM rAjagRhInI samRddhi ane suMdaratAnA guNagAna dezadezamAM gavAtA hatA. paNa atyAre te zreNika jevA rAjavI, abhayakumAra jevA maMtrI ane sALibhadra jevA lakSmInaMdananA viyoge kSINa thayelI e nagarI bhUtakAlanI vAtasamI thaI gaI che. e rAjagRhI nagarImAM samRddhizALI dhanasArthavAha nAme zeTha raheto hato. te zeThanA parivAramAM subhadrA nAmanI strIthI utpanna thayela pAMca putro ane eka susumA nAmanI putrI hatAM. putrInI sAravAra ane ramatagamatanA mATe cilAtIputrane rAkhavAmAM Avya, kemake te zeThanI gRhadAsIne putra hatuM. susumAkumArI paNa haMmezAM cilAtIputrathI khuza rahetI hatI. anukrame banne jaNa yauvana vayane pAmyAM. yauvanavayane AdhIna banelo cilAtI susumAnA snehanI jhaMkhanA karavA lAgyA. temaja ati baLavAna hovAthI nagarajanane paNa kanaDavA lAgyo. dhana zeThane A vAtanI khabara paDavAthI tene potAnA AvAsamAMthI kADhI mUko. unmatta svabhAvavALA cilAtI zeThane tyAMthI nIkaLIne siMha guphA nAmanI carapalImAM gaye. te TAImamAM pallIne nAyaka mRtyu pAmavAthI cAree cilAtIne baLavAna jANI pallIno nAyaka banAvyo. pavanathI jema agni vadhAre pradIpta thAya che tema ceronI sobatathI tenAmAM pApI vRttione vadhAro thayo. ekadA susumAnA sauMdaryathI mugdha banelo ane dhanazeThethI tIrarakAra pAmela cilAtIputra badhA cerene laI dhanazeThane luMTavA rAjagRhInA mArge ravAnA thayo. rastAmAM sAthenA cerene kahyuM ke je dhana prApta thAya te badhuM tamAre grahaNa karavuM ane zeThanI putrIne huM grahaNa karIza. AvI rIte TharAva karIne rAtrine viSe badhA cere zeThanA gharamAM paThA. cerane joI bhayabhIta banelA zeTha pitAnA pAMca putrone laIne makAnanA gupta sthAnamAM chupAI rahyA, paNa khajAnAne luMTavA AvelA corone rokI zakyA nahIM. pelA cAra dhanane ane cilAtIputra susumAne laIne ravAnA thayA. temanA pachI zeThe dhamAla macAvI mUkI. tethI koTavAla vagere tyAM AvI pahoMcyA. temane tathA pitAnA pAMca putrone sAthe laIne zeTha corane pakaDavA ravAnA thayA. nagararakSakone potAnI pAchaLa hathI ArabaMdha AvatA joyA tethI bhayabhIta banI sarva mAla paDatuM mUkI cere pibArA gaNu gayA, tethI dhanazeTha amaladAre sahita cilAtIne pakaDavA AgaLa Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [58] zrI jene satya prakAza [ varSa 4 ravAnA thayA. skaMdha upara susumAne uMcakIne deDatA dAsIputre temane potAnI pAchaLa najIkamAM AvatA joyA, eTale teNe ekadama susumAnuM mastaka kApI nAkhyuM. ane dhaDane tyAM ja rahevA daI mastaka hAthamAM laI pavana vege AgaLa doDavA lAgyo. eTalAmAM te sau tyAM AvI pahoMcyA. tapAsa karatAM susumAne karUNAjanaka dekhAva najare paDe. tethI zeTha pitAnA putro sahita vilApa karavA lAgyA. ane ane saunI sAthe nagara tarapha pAchA pharyA. parama tIrthaMkara prabhu mahAvIra deva te vakhate rAjagRhInA AMgaNe padhAryA hatA. sau nagarajanenI sAthe zeTha paNa pitAnA pAMca putro sahita prabhudevane vaMdana karavA gayA. te vakhate prabhudeve A pramANe upadeza Apyo. he bhavya, je chevanA cittane viSe hamezAM evI ciMtAo rahyA kare che ke mAre joIe teTaluM dhana nathI, mAre parivAra paNa mArI upara sasnehi nathI, mArA rAjavInI paNa mArI upara mIThI najara nathI, mAruM zarIra vyAdhi prasta che. te che AvA prakAranI gaDamathalamAM paDI AtmasAdhanamAM pramAdI bane che. mATe sujJa manuSyoe A saMsAra samudrane viSe durlabha evo mAnava janma pAmIne avazya dharma dhyAnamAM lIna banavuM joIe. vivekI manuSyonA khajAnAmAM pUrva janmanuM punyarUpa dhana sIlakamAM paDayuM hoya che chatAM navuM upArjana karavA udyamI bane che. ane avivekI manuSya dharmarUpa dhanathI nidhana chatAM paNa dharma ArAdhanA karatA nathI. tethI duHkhI banI saMsAramAM bhaTake che. manuSya jema A lakane mATe covIse kalAka prayAsa kare che tema je palakane mATe prayAsa kare to te anukrame zivasukhane pAme che. mATe he mahAnubhAvo, jyAM sudhI jArUpa rAkSasI AvI nathI, vyAdhirUpa bhamarIo daMza detI nathI, ane ikiorUpa ghoDAnI zakti kSINa thaI nathI, tyAM sudhImAM dharma Acaro e uttama che. A pramANe dharmadezanA sAMbhaLI rahyA pachI dhanazeThe prabhudevane pUchyuM-he prabhe mArI putrI susumAnI upara cilAtI rAgavALA kema thayo? tenA javAbamAM bhagavAna mahAvIradeva A pramANe bolyA kSitipratiSThita nAmanA nagaramAM yajJakarmane mAnanAra yAdeva nAme brAhmaNa rahete hatuM. temaja te paMDitAIne dAvo dharAvIne jinezvarene dharmanI niMdA karatA hatA. ekadA kaI bALa sAdhue tene vAda karavA belA. vAdamAM te brAhmaNe A pramANe zarata karI ke jenAthI huM hArIza tene huM ziSya thaIza. pachI te bALa sAdhu tene pitAnA gurU pAse laI gayo. tyAM te kSaNamAtramAM hArI gayo ane jaina matamAM dIkSita thayo. tyArapachI zAsana devIe tene A pramANe kahyuM ke muni, jema netrAvALo manuSya paNa sUryanA teja vinA khalanA pAmIne athaDAyA kare che, tema jIva paNa jJAtasahita chatAM nirmala cAritra vinA saMsAramAM athaDAyA kare che, paNa akSaya padane pAmate nathI. devInA zabdo sAMbhaLIne brAhmaNa muni anya sAdhuonI peThe nirmaLa cAritra pALavA lAgyA. have tenI strI zrImatIe tene vaza karavAne mATe tapane pAraNe tenA upara kAmaNa karyuM. te kAmaNathI tenuM zarIra kSINa thaI gayuM. ane samAdhipUrvaka mRtyu pAmIne te devalokamAM gaye. tenI strI paNa tene duHkhe duHkhI thaIne jaina matamAM dIkSA grahaNa karIne ane karelAM kAmaNanI AcanA lIdhA vinA mRtyu pAmIne svarge gaI svargathI Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 8 ] mahAtmA cilAtIputra cyavIne yajJadevane jIva cilAtI putra thaye, ane zrImatI jIva tArI putrI susumA thaI. A pramANe bannene pUrvabhava sAMbhaLIne vairAgyathI raMgAyelA dhana zeThe prabhudeva pAse svarga ane mekSa sukhane ApanAra cAritra grahaNa karyuM. tyArapachI duSkara tapa tapIne ramya devabhuvana prApta karyuM. ane tenA pAMca putrae zrAvakadharma aMgIkAra karyo. pelo cilAtIputra eka hAthamAM khaDaga ane bIjA hAthamAM susumAnuM mastaka laine bhayaMkara aTavImAM AvI pahoMce. pUrva janmanA premathI susumAnuM mukha vAraMvAra jaIne A pramANe bolavA lAgyA, are susumAM, tuM paNa maLI nahi. sebatIne paNa viyoga thaye. sAthe sAthe bhUkha ane tarasa paNa lAgI che. have mAre kyAM javuM ane zuM karavuM? ema vicAra karI Amatema bhaTakavA lAgyo. bhaTakatAM bhaTakatAM najIkanA bhAgamAM eka cAraNamunine joyA. munine jaIne kahevA lAgyuM ke jarUra AvA munio pAse dharma hoya che ane te dharmathI sukhI thavAya che. paNa A muni mArA jevA rakhaDelane dharma jevI vastu namratAthI jaladI ApI de ema saMbhavatuM nathI. mATe damadATI batAvavAthI ApI deze. AvA AzayathI te muninI pAse AvIne bolavA lAgyo, muni, tuM mane jaladI dharma batAva, nahi to huM A susumAnI jema tAruM mastaka kApI nAkhIza. muni paNa vicAravA lAgyA ke AvA prakAre dharmanI mAgaNI karanAra te Aje ja joye. chatAM paNa tenI je atyaMta AturatA che e ja tenI legyatA sUcave che. mATe vilaMba karo ThIka nathI. tethI temaNe cilAtIputrane kahyuM ke he bhavya,-upasama-saMvara-ane viveka e traNa padanuM pAlana karavAthI tuM sukhI thaIza. A pramANe kahIne muni AkAza mArgethI bIje ThekANe cAlyA gayA. A tarapha cilAtI putra vicAravA lAge ke muni te traNa pade kahIne cAlyA gayA. paNa A traNa zabdo ane tatvathI bharapura dekhAya che. kemake nirarthaka zabda munio belatA nathI. mATe mAre A zabdamAMthI tatva zodhI kADhavuM joIe munie pahelA padamAM upazama karavAnuM kahyuM che. upazamane artha zAMta thavuM dabAvavuM evo thAya che. tyAre mAre zAthI zAMta thavuM? kene dabAvavuM? A aTavImAM te huM ekaluM . mArA zarIra upara paNa kaMI nathI. tyAre te munie mane upazama karavAnuM kema kahyuM. teo asatya te na ja kahe. tyAre zuM mArA zarIranI aMdara kaMI upazama karavA jevuM che? vizeSa vicAramAM AgaLa vadhatAM tene jaNAI AvyuM-are upazama, karavAnuM te ghaNuM che. AtmAnI aMdara rahelA krodha, mAta. mAyA ane lobha sarva duHkhanA kAraNabhUta mane jaNAya che. kemake kodhathI ja mArI pAchaLa paDelA dhanazeTha vagerene mAravAnI IcchA thAya che. mAnathI guhe mAro chatAM ema thayA kare che ke A leke mane zA mATe herAna kare che. mAyAthI game tevA chaLa prapaMca karI te lokone chetaryA che. ane lobhathI kaMIka jIvo ne mArIne luMTIne paiso ekaThA karyo che. mATe mAre krodhane kSamAthI, mAnane namratAthI, mAyAne saralatAthI ane lebhane saMtoSathI dabAvIne dezanikAla karI devA zreSTa che. AvI rIte krodhadine teNe zAMta karI nAMkhyA. ernatbIjA padamAM saMvara kahyo che. saMvarane artha rovuM thAya che. have tene zekavuMnelibrary.org Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ s$^ ] zrI jaina satya prakAza [ varSe 4 e vicAryAM jevu' che, kemake mAre mArUM hita karavuM che eTale bIjAne rAkavuM nakAmuM che. tema mArA zarIrane rokavuM paNa ThIka nathI kemake A munie paNa zarIra zakayuM hatuM nahi. tee khelatA cAlatA hatA. Ama indrionAM kAryo vidyamAna chatAM karma baMdhana thAya ema bane nahIM tyAre mane munie savara karavAnA upadeza zA mATe ApyA? mATe hajI AnI aMdara kaIka rahasya hAvuM joie ema vicAra karatAM tene jaNAi AvyuM. are, A pAMca iMdriyA ane mananI zubha ane azubha ema e prakAre pravRtti che, mATe mAre azubha mAmAM doDatI IMdri ane manane rekavAnAM che. AvI rIte teNe hAthathI khaDaga ane mastaka dUra pheMkI ne savar Adaryo. trIjA padamAM viveka che. viveka eTale peAtAnuM ane pArakuM tenI vizeSatA samajavI. tyAre mArUM zuM che ane pAraku zuM che, te te mAre avazya jAvuM jo e. vicAra karatAM tene jaNAyuM ke-nAnAdi guNavALA je AtmA te huM, ane mArAthI bhinna je dehiMda te pAraku, temaja jJAna darzana ane caritranI unnati yAgya je kRtyo te aMgIkAra karavAM. tenAthI viparIta svabhAvavALAM je kRtya tenA tyAga karavA e viveka A pramANe te vivekamAM ArUDha banyA. A bAju susumAnA leAhIthI raMgAyelA tenA zarIra upara kIDIe caDIne DaMzavA lAgI. te paNa eTalI badhI bhegI thaine lohI cUsavA mAMDI ke thoDA TAImamAM tenuM zarIra zASAI gayuM, eTaluM ja nahi paNa te zarIramAM eTalA badhAM chidro paDamAM ke tethI zarIra cALaNInA sarakhuM thaI gayuM. chatAM paNa cilAtIputra upazama, saMvara ane vivekamAM ArUDha manI kIDIonAM DaMzane mIThA bhAve sahana karavA lAgyo. ane pote karelAM dhAra pApAnI pAse A duHkhAne alpa mAnIne kSamAdhArI banyA. AvI rIte aDhI dIvasa sudhI tyAM ja ubhA rahI AyuSya pUrNa karIne mahAtmA cilAtIputra devaleAkane viSe gayA. tyAMthI cyavI manuSyabhava pAmIne akSaya padane pAmaze. ApaNe paNa mahAtmA cilAtIputranI jema upazaya, savara ane vivekanA satya svarUpane oLakhI AtmAnnatimAM udyamazALI banIne e ja zubhecchA ! bhUri bhUri vaMdanA hA, sAttvika zirAmaNi bhAvasaMyamI mAtmA cilAtIputrane ! abhiprAya amadAvAdamAM zrI munisaMmelananA smArakarUpe A patra vagara khaMDane ane virAdhe pragaTa thAya che. vidvAna munimahArAjonA lekhA paNu AmAM Ave che, A paryuSaNa parva nA vizeSAMka khAsa vAMcavA jevA che, bhagavAna mahAvIra prabhunI bhAvavAhI chabbI A aMkamAM ApI tenI suMdaratAmAM vadhAro karyo che. lekhA paNu mananIya che. -zrI AtmAnaMda prakAza phebruArI 1939 Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzana ane supAtradAna lekhaka : AcAya mahArAja zrI vijayapadmasUrijI zrI jaina dana e anAdi ananta che, eTale tenI amuka kAle zarUAta thayuM ke amuka kAle teneA nAza thaze, ema na ja kahI zakAya. temaja te tamAma padArthonA dravya guNu paryAMyanI satya ane saMpUrNa bInA jaNAvavA sama che. lagArapaNa pakSapAta rAkhyA sivAya badhAM danAne ghaTatA nyAya jaina darzana ApI zake che. AthI ja te niSpakSapAtI darzana tarIke prasiddhine pAmyuM che. dareka padAna pUrepUrA tattva dha meLavavAne mATe jema khIjA' sAdhanAnI jarUra paDe che, tevI ja rIte apekSA jJAnanI tethI paNa vadhAre jarUriyAta jaNAya che. AvI tamAma apekSAonI taraph lakSya rAkhIne vastuta-vane samajAvanArUM eka jatendra darzana ja che. mATe te syAdvAdaina AvA nAmathI paNa eLakhAyuM che. bIjAenI jema jaina darzana 'A vastunuM svarUpa Ama ja che,' ema nathI kahetuM, AthI Ane anekAMtana ema paNa kahI zakAya. kalikAlasarvajJa AcAya zrI. hemacaMdrasUriSTae mahAvIra devanI stuti karatAM ja AvyuM che ke-- anyo'nyapakSapratipakSabhASAd, yathA pare matsariNaH pravAdAH // nayAnazeSAna vizeSamicchan, na pakSapAtI samayastathA te // 1 // spaSTA-he prabhe, bIjA dRnA eka khIjAnA matanuM khaMDana karavAmAM bAdurI mAnI rahyAM che. ane ekaeka nayanA vicArane vyAjakhI gaNIne judA judA nAmane dhAraNa kare che. ahIM dRSTAMta tarIke samajavuM ke ekalA RjusUtra naya nAmanA cothA nayanA vicArane AdhAre bauddhadarzana pragaTa thayu. khIjA saMgraha nayamAMthI vedAMtinA bhata prakaTa thayA. sAMkhyAnA cegamata ane vaizeSika mata pahelA negama nayamAMthI prakaTa thaye| zabdazradghAnine. mata zabda nayamAMthI prakaTa thayA che. paraMtu janana e sa nayeAthI gucAeluM che. eTale tamAma nayeAne bhegA karIne nirdoSa spaSTa svarUpa jaNAve che. mATe ja te badhAM danAmAM ghaNu zreSTha che, ema sAkSAt dekhAya che. khIjAM darzA mArUM e sAcu'' e kahevata pramANe khATA vicArane paNu sAcA TharAvavA khUba mahenata kare che, ane chevaTe pUrNa samajaNunA abhAve vastuta-tvanA yathA niNuMya na thavAthI te khIjA tarapha IrSyAbhAva dhAraNuM kare che. A badhAmAM jainadarzana nyAyAdhIzanI jema pakSapAta rAkhyA vagara satya bhUla samajAvIne badhAne sanmAmAM dAre che. A prasaMge ratha calAvAya ja nahi, paNa jarUra yAda rAkhavA jevuM che ke-jevI rIte eka paiDAthI tema tamAma dravya guNa-paryAyenA sAcA medha ekaeka nayanA adhAre kAi divasa thaI zake ja nahi. AvA AvA puSkala muddAone dhyAnamAM rAkhIne pUrvAcAryAM bhagavaMtAe jainadarzanane samudranI jevuM kahyuM che, ane khInna dAne nadInI jevAM kaLAM che. Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ t2] zrI jana satya prakAza [varSa : vaLI bIjA dareka darzanamAM je kaMI thaDe ghaNe paNa prakAza dekhAya che, te paNa jaina darzananA, pitAnA vicArane anusAra grahaNa karelA ekeka aMzane ja AbhArI che. tethI spaSTa jaNAya che ke bIjA darzane adhUrAM che, ane pUrepUruM ApekSika jJAna daI zakatAM nathI. tAtparya e ke te te darzananA netAo saMpUrNa jJAnavALA nathI. kAraNa ke teoe mahAdine dUra karyA nathI. jene mehanIya karmanA kSaya thakI kevalajJAna thayuM hoya tenA kahevAmAM lagAra paNa pheraphAra hoya ja nahi. satya paristhiti Ama hevAthI ekAMtavAdIoe ekAMtavAdane jaNAvavAnA avasare aneka bAbatamAM anekAMtavAda ravIkAryo heya, ema temanA ghaNAM graMthomAM dekhAya che. AthI sAra e nIkaLe che ke-zrI jeneMdra darzana ja mekSAdinA sAdhana vagerene kaSa-cheda-tApanI zuddhine jaNAvavApUrvaka pUrepUrI nirdoSa sarala paddhatine jaNAvavA samartha che. saMsAranA trividha tApane zamAvanAra, uttama jJAnakriyAnA apUrva vilAsathI bharelA tathA bhAvasaMpattidAyaka-janendra zAsanamAM saccidAnaMdamaya paramapadane lAbha, TuMkAmAM kahIe ta, uttama jJAnasahita rUDI kriyAnI ArAdhanAthI thAya, ane vistArathI kahIe to-uttama darzana, jJAna ane caritranI ArAdhanAthI thaI zake che. ahIM jarUra samajavuM ke kriyAnI nirdoSa ArAdhanA jJAna dArA ja thaI zake che. A irAdAthI kriyAnI pahelAM jJAna kahyuM che, ema dazavaikAlikanA "Dha nAir to yathA, gharva vidR ttavartana sajA di jAuM yA jANi chevit in 6 t tathA Avazyaka niryuktinA nari payAsagaM, sohao tavo saMjamo a guttikaro // tiNDiMpi samAoge-mokkho nisAnane maLaat in 2 | A pATha uparathI spaSTa thAya che. AvA jJAnanI AvazyaktA dhyAnamAM laIne bIjA aneka graMthomAM sApha jaNAvyuM che ke jJAna trIjI AMkha jevuM, alaukika sUrajanA jevuM, ke divya dhananI jevuM che, vaLI hiMsAdi aDhAre pApasthAnakone na sevavA, ane saMyamAdinI sAdhanA jarUra karavI, vagere bAbatanI samaja pADanAra paNa jJAna ja che. vaLI cAritra zuddhapaNe pAlI zakAya, mana cokhkhuM rAkhI zakAya, ane krodha mAna mAyA ane lebhane jItI zakAya, A ja IrAdAthI prAcIna maharSi bhagavate-tene vaja amRta vagerenI upamA ApIne stavyuM che.AvA jJAnanA saMskAravAlI kriyAne sonAnA ghaDA jevI kahI che. jema deDakAnuM kalevara baLIne rAkha thayA bAda temAMthI navA deDakA upaje ja nahi, tema jJAna pUrvaka kriyAnI ArAdhanA karavAthI je karmo khape te pharI na baMdhAya. jJAna vinAnI kriyA te AgiyAnA zarIranA prakAza jevI che jyAre jJAnavALI kSiA sUryanA prakAza jevI kahI che. AvA gaMbhIra aneka muddAone lakSyamAM rAkhIne ja vizuddhajJAnI-kriyAnika munirAja vagerenI aneka zAstramAM Urdhvagati darzAvI che. nyAyAcArya zrIyazovijayajI vagere aneka mahApurUSoe jJAnasAra vageremAM jJAnanA utkarSane cAritra kahyuM che, e saze ghaTita ja che. Ama kahevAno vizALa muddo e che ke je jIvane jJAnanI paripAka dazA prakaTI heAya te jIvane nizcaya karI cAritra hoya ja. prazamaratimAM, kRpAsiMdhu anyUna daza pUrvadhara zrI-umAsvAti vAcake kahyuM ke-phAjalsa ja virati, AvA vividha jJAnarapi kallolathI bhIMjAelA cittavAlA, Asanna Jain Education interational Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 8] jenalana ane pAtra dAna [4] siddhika bhavya jIva chevaTe mahArAjAne haNIne vAstavika pUrepUrI AtmaramaNatA pAme, ema kahevuM yogya ja che. e paNa na ja bhUlavuM joIe ke-pUrvokta jJAnarUpI akhUTa khajAnAnA pratApe ja azAtA vedanI di karmonA udaya kAle mahAtmAone lagAra paNa kaleza thato nathI, A vAta te gItA paNa kabula kare ja che, juo A rahyo tene sAkSi ka- zaninoDakzaninazcAtra, sane bAthamA che. na klezo jJAnino dhairyAt , klizyatyajJo adhairyataH // 1 // A bAbatamAM anyatra najara pheMkatA, ekAMtavAdIo paNa pitAnI mAnyatA pramANe jJAnane paramapadanA kAraNarUpe te mATe ja che, ema teonA ja zAstramAM kahelA (2) te jJAnAnna munira (ra) haadhaMtitarava: surate lAH (2) jJAnarfH sarvanAmani mamatAsekra, vagere pAThothI siddha thAya che. te chatAM teo apekSA jJAnanA abhAve ekalA jJAnathI ja mukti mAne che. eTale kriyAne svIkAratA nathI. ane jaina darzana jJAna yukata kriyAthI mukita mAne che. eTale jyAre alaga alaga jJAnamAM ane kriyAmAM paramapada devAnuM dezathI sAmarthya che tyAre saMpUrNa sAmarthya te bhegA bhaLelA (darzana sahita) baMnemAM ja raheluM che, jema gADAne calAvavAnuM sAmarthya dareka paDAmAM amuka aMze che ane baMnemAM sarvAze raheluM che. e paNa yAda rAkhavuM ke jJAna vinAnI kriyA AMdhaLAnA jevI kahI che. ane kriyA vinAnuM jJAna pAMgaLA mANasanI jevuM samajavuM. AthI ema sAbIta thayuM ke nirmala darzana, jJAna ane cAritra e mekSamArga che eTale traNenI samudita ArAdhanA karavAthI mekSa maLI zake che. supAtra dAna AvA mekSa mArganI ArAdhanA karavAmAM ujamAla je hoya te supAtra (munirAja vagere) kahevAya. teo pote saMsArasAgarane tarelA che ane tare che temaja bIjA bhavya jIne paNa tAravA samartha che. pAtranI parIkSA karavAnA saMbaMdhamAM bIjA graMthamAM yudhiSThira ane bhImanA saMvAda prasaMge-kRSNadIpAyane baMne bhAIne samajAvyuM ke he yudhiSThira, jemAM vidyA ane tapa (cAritra-kriyA) baMne hoya te ja pAtra kahevAya. AvA supAtranA guNe jemAM na hoya te kupAtra kahevAya. eTale jainadarzanamAM jenI zraddhA na hoya, vastu svarUpane jene yathArtha baMdha na hoya, sadvartana (mahAvrata-vratAdinI ArAdhanA) na hoya teo kupAtra kahevAya. A pramANe supAtradAnanA prasaMge kupAtrane gurUbuddhithI dAna na devAya e bInA samajavA mATe pAtra-kupAtranuM ravarUpa TuMkAmAM jaNAvyuM. AvA dAnanA prasaMge bhavya jIvoe yAda rAkhavuM ke supAtrane akaya (na khapI zake tevA) padArtho na devAya, kAraNa ke tema karavAthI alpAyuSyane baMdha paDe che. alpAyuSya bAMdhavAnAM traNa kAraNe A pramANe samajavA-. jIvane haNavAthI, 2. juThuM bolavAthI ane 3. supAtrane dUSita vastu ApavAthI. vaLI supAtrane tarapTeDIne dAna na devAya. kAraNa ke tevI rIte denArA cha lAMbu (ghaNI rithativALuM) goLa azubhAyuSya bAMdhe che. Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 4] zrI jaina satya prakAza [varSa : have supAtra dAnanA denArA zrAvakanA be bheda jaNAvIe chIe. zrI vyAkhyAprajJapti satranA pAcamA zatakanA chaThThA uddezAmAM zrAvake be prakAranA kahyA che-te A pramANe (1) saMvignabhAvita zrAvaka ane (2) lubdhadaSTAMtabhAvita zrAvaka. te bemAM saMvigna bhAvita zrAvane artha A che-jeo dAnAdi dharma svarUpane jaNAvanArA siddhAMtanA arthane sAMbhaLI hRdayamAM dhArI rAkhe, ane jJAnanA tathA cAritranA upakaraNa vagere vahe rAvIne supAtrane saMyamanI ArAdhanAmAM madada kare, tathA AvatI aDacaNane dUra kare, anazanAdi vaherAvatI vakhate ucitapaNuM jALavIne-supAtra munirAja vagere je pramANa kahe teTalA khapa pUratA Aharane dAnanA pAMca bhUSaNene jALavIne ane pAMca dUSaNene tajIne vaherAve te zrAvako saMvijhabhAvita kahevAya. (2) sukhakadaSTAMtabhAvita zrAvaka-jevI rIte lubdhaka eTale zikArI-vadhya (je hariNAdi tarapha bANa pheMkavAnuM hoya te) tarapha eka ja dhyAna rAkhe che. tevI rIte je zrAvako ( pahelA naMbaranA zrAvakanI mAphaka) dAnanI vidhinA ajANa che, ane saralatAe supAtranA pAtra mAro AhAra jAya AvA IrAdAthI ApavAnuM ja samaje che, paNa bIjuM (kema ApavuM? zuM ApavuM?, keTaluM ApavuM? te) jarA paNa samajatA nathI. kAraNa ke teo viziSTa kRtajJAna pAmyA nathI. ahebhAgya mAnIne udAratAthI jema tema munirAjane vaherave, te lubdhakadaSTAMtabhAvita zrAvako kahevAya. AvA bhavya jI paNa munisamAgama jema jema vizeSa thavA mAMDe, tema tema teo jarUra saMvigna bhAvita zrAvakanI jevA bane che A supAtra dAnanA cAlu prasaMge yAda rAkhavuM ke jyAre nikAla eTale sukALa vagerenI anukUlatA hoya, tyAre akaya lenArA supAtrane mATe ane denArA zrAvaka vagerene mATe ema e baMnene mATe tema karavuM (akaya devuM ane levuM) geravyAjabI (ahitakara) che. kAraNa ke dAyakane aprasaMge akama AhArAdi devAthI alpAyuSyane baMdha thavo vagere dekhItA aneka geralAbha heAya che; ane grAhakane niSkAraNa apavAda sevavAthI (sadeva gocarI levAthI) saMyama virAdhanA doSa lAge che. ane tethI ItarakAlamAM eTale (duSkALa) vagere vikaTa prasaMge jyAre gocarI vagere maLavI muzkela hoya, tyAre ApavAdika (sadoSa AhArAdi) padArthane lenAra ane denAra ema baMnene lAbha ja che. kAraNa ke tevA ApattinA prasaMge sadeSa dAnane denArA-samaju (dravyAdinA jANakAra ) zrAvako muninA cAritranI jarUra rakSA kare che. ane lenAra supAtra paNa gurUnI AjJA pramANe varte che, athavA pite sakAraNa apavAda seve che-te kevala dharmAdhAra zarIra nabhAvI saMyama nirvAha tarapha lakSya rAkhIne ane bhaviSyamAM ucita prasaMge AlocanAdi prAyazcitta laIne AtmazuddhinI bhAvanA rAkhIne tema kare che kahyuM che ke saMtharaNami asuddhaM, doNhavi geNhaMtaditayANa'hiyaM // AuradiTuMteNaM taM ceSa hiyaM asaMtharaNe // 1 // navAMgavRttikAra zrI abhayadevasUrIzvarajI mahArAje-zrI sthAnAMga sUtranA trIjA adhyayananI ane zrI bhagavatI sUtranI AThamA zatakanA chaThThA uddezAnI TIkAmAM A bAbata bIjA paNa aneka vicAre jaNAvI vivecana karyuM che, temAMthI ja uparanI bInA ahIM | Jain EvAmAM reNAvI che. Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka saMzodhana lekhaka - zrIyuta agaracaMdajI nAhaTA 'zrI jaina satya prakAza " ke " zrI paryuSaNa parva vizeSAMka' meM paMnyAsa zrI dharmavijayajI kA 'zrI yuktiprabodhanATakano upakrama' zIrSaka eka lekha chapA hai / usa meM kaIpaka aitihAsika skhalanAaiM dRSTigocara hone se unakA saMzodhana kiyA jAtA hai / banArasIdAsa 1. lekhameM banArasIdAsakA samaya 16 meM saike kA prAnta bhAga likhA hai, parantu vahAM 17 vAM saikA cAhie, kyoMki unakA janma saM. 1643 meM aura svargavAsa 1700 ke AsapAsa huA hai| lekha meM amAnya sthAnoM para bhI saike kI gaDabaDI hai, use bhI isI prakAra sudhAra lenA cAhie / ( 1643 kI sAla yaha 16 vAM saikA nahIM, kintu 17 vAM saikA hotA hai yaha kyAlameM rahanA cAhie ) 2. arvAcIna digaMbaroM kI utpatti banArasa meM, AgarA nivAsI banArasIdAsa se hone kA likhA hai, para banArasa kI yAtrArtha jAne para unakA nAma banArasIdAsa paDA isake atirikta banArasa se unakA koI saMbaMdha na thA, aura na ve Agare ke mUla nivAsI hI the| Age banArasI dAsakA janma bhI AgaremeM hone kA likhA hai para yaha Thika nahIM hai / unakA janma jaunapurameM huA thA aura Agare meM to ve prathama saM. 1667 meM vyApArArtha gaye the| Agare meM nivAsa to unhoMne saM. 1675 ke lagabhaga se zeSa jIvana meM hI kiyA thaa| saM. 1674 taka to unakI mAtA janapurameM hI rahatI thii| aisA banArasI 'arddhakathAnaka' se spaSTa hai / banArasI dAsajI pahile zvetAMbara laghu kharatara gaccha ( jinaprabhari zAkhA ) ke anuyAyI zrImAla the, ityAdi vizeSa vRttAMta kaSi ke svayaMracita Atmacaritrase jAnanA cAhie / upAdhyAya meghavijayajI 1 vizeSAMka ke pR. 132 meM upAdhyAya meghavijayajI ko banArasI dAsajI ke samakAlIna batalAkara unakA samaya bhI 16 vIM zatAbdI kA batalAyA gayA hai / para upara diye hue pATha se hI siddha hotA hai ki ve banArasI dAsake samakAlIna na hokara banArasIdAsajI ke matake anuyAyioM ke samakAlIna the / meghavijayajI kA samaya 18 vIM zatAbdI kA hai| 2. prazasti se, prastuta graMtha praNetA pUrvAvasthAmeM luMpaka gacchake adhipati the aura unhoMne aneka sAdhuoMke sAtha zrIhIravijayasUrijI se dIkSA grahaNa kI aisA likhA gayA hai / tathA Age calakara phira isI bAta ko Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 1] zrI satya IN [1 . doharAte hue likhA gayA hai ki prazasti se eka bAta yaha bhI jJAta hotI hai ki una kI dIkSA denevAle zrIhIravijayasUrIzvarajI hI haiN| para yaha bAta binA vizeSa soce, prazasti ke nAmase likhI gaI haiN| prazasti meM na to unakA luMpakagaccha ke AcArya hone kA likhA hai aura na zrIhIravi. jayasarijI se dIkSA lenekA bhii| aura na yaha saMbhAvya bhI hai| paMnyAsajI mahArAjane dI huI paraMparA se bhI spaSTa hai ki ve zrIhIravijayasarijI se 5-6 naMbara meM haiM ataH zrIhIravijayasUrijI unheM dIkSA kaise de sakate the ? zrIhIravijayasUrijI kA svargavAsa sa. 1652 meM huA hai aura meghavijayajI kA kRtikAla saM. 1725 se 1760 taka hai| prastuta 'yuktiprabogha' kI prazastise spaSTa hai kI vaha graMtha zrIbijayaratnasarijIke rAjya meM racA gayA thA, jina zrIvijayaratnasUrijI kA samaya saM. 1732 se 1773 taka kA hai| ataH ve zrIhIravijayasUrijI ke dIkSita nahIM ho skte| unako TuMpaka gaccha ke adhipati likhanA-yaha zrIhIravijayasUrijI se saM. 1629 meM lukA meghaRSine dIkSA lI thI una meghavijayajI ko aura ina upAdhyAya meghavijayajI ko eka mAna lene kI bhUlakA pariNAma hai| vAstava meM ye donoM bhinna bhinna the| aura yuktiprabodha' graMtha ke kartA kA samaya 1760 takakA hai| sahadharmI [sahadharmI premakI eka usmpala kahAnI ] lekhana-zrIyuta nathamalajI banoriyA. bhagavAna mahAvIrasvAmI ke samaya meM zAntanu nAmaka eka zrAvaka thaa| usakI zrIkA nAma thA kuMjI devii| zAmtanu ke purakhe kulavAna aura dhanavAna the, kintu samaya ke cakrane zAntanu ko dIna hIna dazAmeM lA choddaa| jo apane pitA ke samaya meM sone ke kaTore meM dUdha pIyA karatA thA, cAMdI ke khilono se khelA karatA thA, muMhase nikalane ke pahile hI jisako samasta icchAoM kI pUrti ho jAyA karatI thI, ghahI zAntanu Aja dAne dAne kA mohatAja thaa| aisI dazA meM usakA citta vyagra ho isameM koI Azcarya kI bAta nhiiN| isa vyagratA meM zAntanu kaI prakAra ke manasube bAMdhatA aura vikheratA thaa| Akhira eka hI nirNaya para AyA, ki corI kara dhana prApta karanA caahiye| apanA yaha vicAra apanI strI kuMjI devI se khe| kuMjI devI jAnatI thI ki zAntanu ko vyApAra ke atirikta aura kucha nahIM AtA 1 'paTTAvalI samuccaya' pU. 109 meM inheM sa. 1659 meM vijayasena rise dIkSina likhA hai Saha ThIka nahIM hai| Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4.] sahama hai| ataH vaha binA corI kIe nahIM maanegaa| kuMjI devIne zAntanu se kahA yadi tumhArI icchA corI hI karane kI hai, to kisI sahadharmI ke yahAM karanA / zAntanu ne isa bAtako svIkAra kara lii| zAntanu saMdhyA samaya upAzraya meM gayA aura jinadAsa seTha ke nikaTa apanA Asana bichA pratikramaNa karane lgaa| pratikramaNa saMpUrNa hone ke pUrva hI zAntanu jinadAsa seTha ke jebase sAta hajAra kA kImatI motiyoM kA hAra nikAla calatA bnaa| jinadAsa seTha pratikramaNa karake uThe aura apanI jeba meM hAtha DAlA to mAlUma huA ki hAra gAyaba hai / seTha ciMtAgrasta hokara socane lge| antameM unhe mAluma huA ki sabase prathama zAntanu hI gayA hai, vahI hAra le gayA hogA / zAntanu ke pUrvaja kulavAna, dhanavAna aura dAnI the, kintu isa samaya usakI Arthika sthiti atyanta zocanIya ho gaI hai| seThane dIrgha dRSTi se vicAra kiyA ki, eka sahadharmI ke nAte usakI sahAyatA karanA merA kartavya thA; kintu kheda hai ki maiM apane kartavya se ghUkA isI lie use corI karane ko AvazyakatA huii| prakRtine merI bhUla sudhArane ke lie zAntanu ko aisA mArga sajhAyA, aisA vicAra karate hue seTha ghara para phuNce| dUsare dina prAtaHkAla zAntanu ne apanI strI kuMjI devI ko usa hAra kI kathA sunAI jo jinadAsa kI corI karake vaha lAyA thaa| kuMjI devI ne kahA "bahuta acchA, aba yaha hAra jinadAsa seTha ke yahAM giravI rakha rupaiyA le aaoN"| zAntanu ne uttara diyA "kintu hAra to unhI kA hai, yadi pahicAna legA to giraphatAra karA degA" __"pahacAna to avazya leMge, parantu giraphatAra nahIM kraaveNge|' kuMjI devI ne vilakSaNa bAta khii| "kAraNa ?" zAntanu kI jijJAsA jAgrata ho utthii| "vaha eka saccA zrAvaka hai|" kuMjI devI ne svasthapana se javAba diyaa| "kyA zrAvaka apane aparAdhI ko kSamA kara detA hai ? " zAntanu kI ulajhana sImAtIta hotI jAtI thii| ___ "zrAvaka apane aparAdhI ko avazya daMDa detA hai, kintu vaha tumheM dara nahIM degaa|" kuMjI ne phira bhI usI svasthapanase khaa| "kAraNa ?" aba bhI zAntanu kucha nahIM samaja skaa| " usase sahadharmI dhandhu kI sahAyatA na karane kI bhUla hone se|" kuMjI devI ne khaa| zAntanu-"kyA ve isa bhUla ko samajha gae hoMge ?" kuMjIdevI-" niHsaMdeha, sahAyatA na karane para unako kheda bhI huA Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [14] cI jaina satya prakAza [ 4 %3 hogaa| aba ve avazya sahAyatA kreNge|" zAntanu-"nirdhana dIna duHkhI sahadharmI bandhuo kI sahAyatA karanA dhani zrAvaka kA kartavya hai kyA ?" kuMjI devo-"dhana parigraha hai, parigraha hI pApa hai, isakA tyAga karanA puNya yA nirjarA kA hetu hai, aura isa prakAra kI bhakti karanA hI saccA tyAga hai| isake bAda zAntanu jinadAsa ke yahA~ calA gyaa| jinadAsa seTha ke ghara pahuMca kara zAntanu ne vaha hAra gira rakhane kI apanI icchA pragaTa kI aura kahA-" seThajI, mujhe isa hAra ke evaja meM pAMca hajAra rupaiyA caahie|" jinadAsa ne apane putra ko Adeza diyA--kuMdhara, isa hAra ko sambhAlakara rakha aura usake badale inako pA~ca hajAra rupaiyA gina de|" kuMvara ne hAra pahicAna liyaa| vaha bola uThA "pitAjI, yaha hAra to ghahI hai jo kala kho gayA thaa| isake badale meM pAMca hajAra rupayA!" jinadAsa ne kahA--" beTA! aise to kaI hAra hote haiN| zAntanu bhAI to eka zrImaMta haiN| aise hAra inake yahA~ kaI hoNge| rupaiyA na hone se aisA karanA par3atA hai|" aura zAntanu ko pAMca hajAra rupaiyA mila gye| ina rupaiyoM se zAntanu ne vyApAra kiyA aura dravya kmaayaa| dravya prApta hote hI usakI strI kuMjI devI ne vyAja sahita jinadAsa kA rupayA lauTAne ko khaa| zAntanu jinadAsaseTha ke pAsa Akara bolA " seTha sAhaba, yaha Apake rupaiyA le liijiye|" seThane rupaiyA le kara apane laDake ko hAra zAntanu ko vApasa de dene kI AjJA kI / isa samaya zAntanu bolA--" seThajI hAra Apake pAsahI rahane dojiye, Apa aura maiM isa gupta bAta ko jAnate haiN|" jinadAsa seTha zoka pradarzita karate hue bole--"bhAI, merI bhayaMkara bhUla huI, tuma isa bhUla ko kSamA kro|" zAntanu, corI karane kI bAta yAda Ate hI azrupAta karane lgaa| jinadAsa seThane use zAMtvanA dete hue, " yadi paise kI AvazyakatA par3e to phira AnA aura le jAnA' aisA kaha vidA kiyaa| kucha dinoM ke pazcAd bhagavAna mahAvIra svAmI kA usa aura zubhAgamana huaa| prabhu bhavya AtmAoM ko tArane lie dharmadezanA pharamAne lge| vahA~ do gRhastha prAyazcitta lene utthe| eka kahatA hai maiMne sahadharmI bhAI kI corI kii| dUsare ne kahA dravya hote hue bhI maiMne sahadharmI bhAI kI sahAyatA na kii| dhanya kuMjI devI, dhanya jinadAsa seTha, dhanya zAntanu aura dhanya jainadharma ! Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phalavardhi tIrthano ItihAsa lekhaka-munirAja zrI nyAyavijayajI phodhI tIrtha mAravADa (rAjaputAnA )nuM eka prAcIna tIrtha che. A tIrthanI sthApanA kayAre ane kayA mahAmAbhAvika AcArya mahArAjanA hAthathI thaI te mATe dha ja karatAM nIcenA pramANe maLI AvyAM che. java itIrtha pravaraSa (PNB R ti) (57) athaikadA zrIdevAcAryAH zAkaMbharI prati vijahUH / antarAle meDatakapurapATyAM phalavacikAgrAme mAsakalpaM sthitaaH| tatra pArasanAmA zrAddha stena jAlivanamadhye zrIpArzvatIrtha prAduHkRtam / tenaikadA vanaM nirIkSyamANena jAlivanamadhye lessttraashidRssttH| amlAnazitapatrikApuSpaiH pUjitaH / leSTavo virlikRtaaH| madhye bimba dRSTam / tena zrIdevamUribhaktena guravo vijJApitAH / taiH sUribhirdhAmadevaMsumatiprabhagaNI vAsAn datvA prhitau| dhAmadevagaNinA vAsakSepaH kRtaH / pazcAddevagRhe niSpanne zrIjinacaMdrasUrayaH svaziSyAH vAsAnarpayitvA prhitaaH| taizca dhvajAropaH kRtH| pazcAttatra prAsAdejamerIyazreSThivargoM nAgapurIyajAmbaDavargaH smaayaatH| te goSTikA jAtAH / saMvat 1199 varSe [P pratau 1188 phAlguNa sudi 10 gurau bimbasthApanam / saMvat 1204 varSe mahAsudi 13 zukre kalazadhvajAropaH // iti phalavaddhikA tIrtha prabandhaH / siMghI jaina graMthamAlA taraphathI prakAzita purAtana prabaMdha saMgraha pR. 31 racayitA nAgaeNdragacchIya zrI udayaprabhasUri ziSya jinabhadra. vi. saM. 1290mAM racanA thai.) bhAvArtha- ekavAra A. zrI zrIvAdidevasUrijI zAkaMbharI tarapha padhAryA tyAre vacamAM meDatA pAse phaledhI gAmamAM mAsakalpa rahyA. tyAM pArasa nAmanA zrAvake jALIvananA madhyamAM zrI pArzvanAthanuM tIrtha prakaTAvyuM. teNe eka divasa jene jotAM jALInanA madhyamAM DhephAMne TIMbo dekhe je akaramAela phulothI pUjita hatA. teNe DhephAM dUra karyA te vacamAM jinabiMbanAM darzana thayAM. te zrIvAdidevasUrine upAsaka hatA. teNe AvI gurUmahArAjane vijJapti karI eTale pU. AcArya mahArAje zrI. dhAmadeva gaNI ane sumatiprabha gaNIne vAsakSepa ApIne mokalyA. ane tyAM jaIne zrI dhAmadeva gaNIe te jinabiMbapara vAsakSepa karyo. bAdamAM mandira banyuM tyAre pitAnA ziSya zrI. jinacaMdrasUrijIne vAsakSepa ApIne tyAM mokalyA hatA. zrI jinacaMdrasUrijIe tyAM jaI dhvajAropaNa karyuM (I-kalaza caDhAvyAM tene vAsakSepa karyo). pachI te jinAlayamAM ajameravAlA zeThe ane nAgaravALA jAmbaDa AvIne vasyA, ane tenA vyavasthApaka banyA. saMvata 1199 (P pratanA pATha pramANe saM. 1188) nA phAgaNa zudi 10 ne gurUvAre zrI pArzvaprabhunA biMbanI pratiSThA thaI, ane saM. 1204 ne mahA For Private & Personal use only Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 47 ] zrI jaina satya prakAza zrI phalavaddhitIrtha - pArasazreSTheddRSTAnta : tataH devarayo meDatAgrAme caturmAsakaM kRtvA phalavarddhigrAme mAsakalpaM sthitAH / tatraikadA zre0 pArasena tatratyajAlimadhye smitAmlAnapuSpArcito leSTurAzidRSTaH / gurvAdezena sa viralIkRtaH pArzvavimbaM dRSTaM, svapne zrIpArzve - noktam- mama prAsAdaM kAraya mAmarcaya, pArzvena svadravyAbhAve ucyamAne madaDhaukitAkSata svarNIbhavanena dravyaM bahvapi bhAvIti pratyayo darzitaH / kAritaH / ekapArzve maNDapAdi sarva niSpannaM, tAvatA tatputreNA''gRhya dravyAgamasvarUpe pRSThe pArasena yathAvatkithite tatsuvarNIbhavanaM sthitam / dravyAbhAvAt prAsAdastAvAneva tasthau / saM. 1199 varSe phAlaguna zu0 10 dine vimbasthApanaM, saM. 1204 mAghasudi 13 dhvajAropaH phalavardhipArzva sthApanA, ajamerunAgapurAdizrAddhAH sarve cintAkarAH saMjAtAH // iti saptamopadezaH || upadezataraGgINi, pR0 220 [ varSa 4 ( raciyatA zrI. ratnamaMdiragaNI paMdaramI sadIne aMta ane sAlamIne prAraMbha ) bhAvA-A. zrI. vAdIdevasUri meDatAmAM cAmAsuM karI leAdhI gAmamAM padhAryA ane tyAM mAsakalpa aa. tyAM eka divase pArasa zeThe tyAMnI jALamAM vikasita ane nahI karamAela evA phulothI pUjAela TekAnA DhagalA dekhyA. zeThe gurUnI AjJAthI tene ukheLyA eTale tyAM zrI pArzvanAtha bhagavAnanuM biMba dekhyuM. bhagavAna zrI pArzvanAthe svapnamAM jaNAvyuM ke-mArUM madira karAva. mArI pUjA kara. zeThe kahyuM ke mArI pAse teTaluM dravya nathI. bhagavAne jaNAvyuM ke-mArI sanmukha caDhAvela cAkhA sAnAnA banI jaze ane e rIte dhaNuM dhana maLaze. te pramANe ja thayuM, zeThe mandira zarU karAvyuM. eka taraphanA maMDapa vagere taiyAra thaI gayAM eTalAmAM tenA putre A dhana kayAMthI maLe che? e pramANe pUchyuM ane pArasa zeThe yathArtha vAta kahI sabhaLAvI. AthI senAnAM cokhA thavAnu daivI kArya baMdha thai gayuM ane dravya na hovAnA kAraNe te jinaprAsAda paNa jeTalA taiyAra thayA hatA teTalA ja rahyo ( pUrA banI zakayA nahI ) sa'. 1199nA phA. su. 10 nA divase zrI pArzvanAtha prabhunI pratiSThA thai, ane saM. 1204nA mahA sudI 13 nA divase dhvArApaNu karavAmA AvyuM, zrI lodhIpArzvanAthanuM tIrtha sthapAyuM. ajamera ane nAgAranA zrAvakA vyavasthApaka banyA. kalAdhI-pArzvanAtha kalpa zrI kSedhInA caityamAM birAjamAna pArzvanAtha bhagavAnane namaskAra karIne; kaliyuganA dane haNunAra; meM jevA sAMbhaLyA che tevA temanA kalpa kahuM chuM. savAlakSa dezamAM meDatA nagaranI samIpamAM vIramaMdira vagere aneka nAnAMmeTAM devAlayethI zAbhatuM lAdhI--kalavavid nAmanuM nagara che. tyAM lavaSTi nAmanI devInu uMcA zikharavALuM maMdira che. RddhithI samRddha te nagara kALakrame ujjaDa jevuM thayuM. te paNa tyAM keTalAka vANIyA AvIne vasyA. temAM zrI zrImAlavazamAM uttama ane dhI Jain Education sidhdhAmAM agragAmI dhaMdhala nAmanA parama uttama zrAvaka vase che. vaLI evA ja guNuvALe! brary.org Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDa 8]. phavidhi tIthane itihAsa [ 71 ] bIjo savAla kularUpI AkAzamAM caMdra sarIkho sivaMkara nAmane zrAvaka hatuM. te baMnene tyAM ghaNI gAyo hatI. temAM dhaMdhalanI eka gAya roja devA chatAM dUdha nahotI detI, tyAre dhaMdhale gevAlane pUchyuM ke A gAyane bahAra tame devo che ke bIjo koI daI be che ke jethI te dudha nathI ApatI. tyAre gavAle sogana khAIne pitAne nirdoSa jAhera karyo. (arthAtu A saMbaMdhI pite kazuM nathI jANatA ema kahyuM. ) tyArapachI barAbara cokasAIthI jotAM eka vAra teNe jaNAvyuM ke TIMbA upara beraDInA jhADa nIce gAyanuM cAre stanamAMthI dudha jhare che. Ama roja jotAM teNe dhaMdhalane paNa A dazya batAvyuM. teNe (dhaMdhale) manamAM citavyuM ke nakakI A bhUmImAM koI jakSa yA te kaI devatA vizeSa haze-hevo joIe. tyArapachI ghera AvIne nirAMte suto tyAM tene svapna AvyuM temAM eka puruSe A pramANe kahyuM ke "A sthAnamAM bhUmIgarbhagharamAM derImAM zrI pArzvanAtha bhagavAna birAjamAna che tene bahAra kADhIne pUjA karo." tyArabAda savAramAM dhaMdhale jAgIne sivaMkarane pitAnA spananuM vRttAMta-samAcAra kahyA. tyArapachI kutUhala manavALA te banne jaNAe balipUjA pUrvaka TekarAnI bhUmI khadAvI ane garbhagRhanI devalikA-derI sahita sAta phaNAthI zobhatA zrI pArzvanAtha bhagavAnanI pratimAne bahAra kADhI. pachI banne jaNa roja utsava pUrvaka prabhu pUjA kare che. AvI rIte trilokanAthanI pUjA karatAM eka vAra punaH adhiSThAyaka deve svapnamAM AvIne kahyuM ke te sthAne ja maMdira banAvo (arthAta je sthAne pratimAjI che tyAM ja maMdira banAvo.) A sAMbhaLI khuzI thaelA banne jaNAe pitAnI zakti anusAra caitya karAvavuM zarU karyuM. kuzala sUtradhAre-kArIgaro te kArya mATe niyukta karyA. jyAre agramaMDapa taiyAra thayo tyArapachI alpa dhananA kAraNe temane ( kArIgarane) pagAra ApavAnI zakita na rahevAthI kArIgare cAlyA gayA. AthI bane zrAvaka kheda pAmyA-adhIra thayA. tyArapachI eka vAra rAtrimAM punaH svapnamAM adhiSThAyaka deve kahyuM. "AjathI tame savAramAM kAgaDA bole te pahelAM prabhujInI AgaLa roja drampa (senA mahere ) ne sAthIo joze. tenuM dravya maMdiranA kAryamAM vAparaje." evuM kahyuM. temaNe te dravyathI maMdarajInuM kAma AgaLa zarU karAvyuM. yAvatu pAMca maMDapa pUrA thayA. ane nAnA maMDapa paNa traNa bhuvananA manuSyane camatkAra pamADe tevA taiyAra thayA. maMdira ghaNuM taiyAra thaI gayuM tyAre temanA putroe vicAryuM ke ATaluM dravya kyAMthI Ave che, jethI akhaMDapaNe kAma cAlyA ja kare che. eka vAra khUba vahelI savAramAM maMdiranA khaMbhAnI pAchaLa chupAIne jovA lAgyA. te divase devoe mene sAthIo na pUryo. thoDA samayamAM mithyAtvIonuM rAjya thaze ema jANIne prayatnathI ArAdhelA devo paNa dravyane na pUre eTale te avasthAmAM ja maMdira rahyuM. anukrame vikramanAM varSa 1181 jatAM rAja gacchanA maMDanarUpa zrI zIla (sIla) bhadrasUrijInA pATa upara AvelA, mahAvAdi digaMbara guNacaMdranA vijetA zrI dharmagheSa surijIe caturvidha saMgha samakSa maMdiramAM zrI pArzvanAtha bhagavAnanA caityanA Jain EduczikharanI pratiSThA karI. For Private & Personal use Only Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [72] zo jena satya prakAza [varSa 4 kAlAMtare kalikAlanA bhAdAmyathI vyaMtare kelIpriya, ane asthira cittavALA hoya che tethI adhiSThAyaka deva pramAdI banyA hatA tyAre suratrANa sAhAvadIne (zAhabu dIna gherI saMbhave che ) mUla biMba bhAMgyuM. punaH adhiSThAyakadeva sAvadhAna thaye te rAjanuM mithyA kArya joIne tene AMdhaLo karyo, lohI vamana vagere camakAre dekhAyA. jethI saratrANe pharamAna kADhayuM ke A devamaMdirane koIe bhaMga na kare, (arthAta maMdira akhaMDita ja rAkhavuM.) adhaSThAyakadeva maMdiramAM mULa nAyaka tarIke anya biMbanI sthApanAne sahana nathI karatA mATe zrI saMghe bIjuM biMba na sthApyuM. khaMDita aMgavALA prabhujInA mahAprabhAva pratyakSa dekhAya che. dareka varSe poSa vadI dazame-trI pArzvanAtha prabhujInA janmakalyANaka divase-cAre dizAmAMthI zrAvaka saMdha Ave che, ane havaNa, gIta, nATaka, vAjiMtra, puSpAbharaNa, Indradhvaja vagerethI manohara yAtsava karatAM, zrI saMghanI pUjA vaDe zAsana prabhAvanA karatAM dUdhamakAlanAM duHkha (vilAso) dura kare che ane ghaNe sukRta saMbhAra ekaTho kare che-puNya saMcaya kare che. A caityamAM dharaNe, padmAvatI, kSetra adhiSThAyaka deva vidhro dura kare che ane namaskAra karatAM bhaktonA manoratha pUre che. ahi je bhavikajane samAdhi pUrvaka rAtre rahe che te ahIM caityamAM hAthamAM sthira dIpakane dharanAra ane hAlatA cAlatA mANase-AkRtine jue che. jemaNe A tIrthanI yAtrA karI che temaNe zrI pArzvanAtha bhagavAnanAM mahA tIrthabhUta kalikuMDa, kukakuDesara, siriparvata, saMkhezvara, serIsA, mathurA, bArasIbanArasa, ahicchatrA, thaMbhaNa (khaMbhAta), ajAhara, (ajArA pArzvanAtha), pavanayara, devapadaNa, kareDA, nAgahaMda, sirIpura aMtarIkSa pArzvanAtha), samiNi (samI pArzvanAtha), cArUpa, tripurI, ujajeNa, suddhadatI, harIjhaMkhI, liMbaDIyA vagere tIrthasthAnonI yAtrA karI che ema saMpradAyanA purUSo mAne che. arthAt je mahAnubhAve phalodhI pArzvanAthanI yAtrA karI te mahAnubhAve uparanAM badhAM tIrthonI yAtrA karI ema vRddha purUSo mAne che. A pramANe phaledhapuramAM rahelA zrI pArzvanAthajIno kalpa sAMbhaLanAra bhavikonuM kalyANa thAo. 1 ityAptajanasya mukhAt kimapyupAdAya saMpradAyalavam / vyadhita jinaprabhasUriH kalpaM phalavaddhi pArzvavibhoH // 2 // A pramANe AptajananA mukhethI sAMbhaLIne, saMpradAyAnusAra zrI jinaprabhasUrijIe A kalpa banAvyo [zrI jinaprabhasUrijIe saM. 1388 pachI A graMtha samApta karyo che.] [ cAlu ] 1 musalamAna bAdazAhe mUlanAyakanI mati khaMDita karI dinu maMdira teDavuM na hatuM. devanA camatkArathI teNe maMdira nA teDayuM ane adhiSThAyAdevanA AgrahathI khaMDita mUrti ja mulanAyakajI tarIke birAjamAna karI arthAt jinaprabhasUrijInA samaya sudhI zrI dhamadhaSasUrijI sthApita ane pAchaLathI musalamAnoe khaMDita karelI mUrti ja mulanAyaka tarIke Jain EvavidhamAna hatI, jenA camakAre graMthAre najare joyA che ema lakhe che. Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavi zrI lAvaNyasamayaviracita zrI aMtarIkSa pArzvanAthanI utpattinuM prAcIna stavana saMgrAhaka -zrIyuta maNilAla kesarIcaMda sarasa vacana gho sarasatI mAta, lIsuM Adi thakI jasa vikhyAta; aMtarika tribhovanane dhaNI, pratimA pragaTa pAsajinesara bhaNuM che 1 | laMkAdhaNI je rAvaNarAya, bhagatipati tehano kahevAya; kharaddakhaNa nAmi bhupAla, ahanisa dhamaMtaNe ghaNe DhAla jerA saddagurU sadA mani dhari, triNa kAla pUjA karI; manamAM AMkhaDI dharI che ema, jina pUjyA viNa jamavA nema 3 eka divasa mani ulaTadharI, gajaratha pAya kapoDhA turI; caDhI saha saMcaryA sAthe, deharAsara vIsaryo derAsari ociMte Isyu, viNaderAsara kijiM kahyuM rAyataNe mana e AkhaDI, jinapUjyA viNa nahi jamu sukhaDI pA pratimA viNa lAgyo caTapaTI, divasa the dasa bAri ghaDI; karI ekaThA veluM chANa, bhAve sAkhI kIdho bhANa pedA eka nahi bIjI AsanI, pratimA nipAI pAsanI te karatAM navi lAgI vAra, thA mahAmaMtra navakAra che AvyA rAjA karI aMghola, bAvanA caMdana kesara ghela pUcha pratimA lAgyo pAya, mana harakhe kharadUkhaNa rAya I8 paMcaparameSTi kIdhuM dhyAna, karI pratiSThA soya pradhAna; deharAsarIo dekhI haye, pratimA dIThe mana ulaspe che eka veluM ne bIjuM chANa, pratimAne AkAra pramANu pratimA dekhI haiDuM TharyuM, sAtha sahu tahAM bhejana karyuM che? teha ja velA teha ja ghaDI, pratimA vataNI pere thaI dharamI rAjA ciMtA kare, AsAtanA rakhe kaI kare 11 khaMdhI dharI paradUkhaNa bhUpa, laI pratimA mUkI jala kupa; gayo kAla jalamAMhi ghaNo, pratimA pragaTI te vAta sUNe 12 elagapura rAgade rAya, kuSTI thI bhUpatInI kAya; Jain Education IntenyAyavaMta navI cheDe lIka, pRthvI viratI punyasaleka 13aaaa Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [74] zrI jaina satya prakAza [varSa 4 rAyataNe sira mATe roga, rayaNa bhari nidrAne joDa; rema rema kIDA nisare, nIdrA savi rANI parahare 14 jeha kIDAnA jehavA ThAma, te tIhAM mAlA ghAli jAma; te navi Avi tehane ThAya, tatakhINa rAya acetana ThAya pApA rAyarANI saMkaTa bhegave, karame dina dehilA nigame; rayaNa bhari navi cAli raMga, diye kAyA dIse caMga 1dA eka vAra haya gaya parIvaryA, ramavA rAya racavADI caDayA; sAthe samaratha che parIvAra, pAlA pAyaka na lAbhe pAra 51 jAtAM bhANa mathAle thaye, moTI aTavI mAMhI gaye; thAke rAjA vaDI vizrAma, dIThI chAyA ati abhirAma 18 lAgI tRSA nIra mana dharyuM, pANI dIThuM jhAbala bharyuM, pANuM pIdhuM galaNe galI, hAtha pAya mukha dhoyA valI 1 karI racavADI pAchA vaLe, pahilI jaI paTarANane malya; paTarANI ralIyAta thai, thAkaye rAjA piyo jaI 20 AvI nidrA rayaNa paDI, pAse rahI paTarANI vaDI, hAtha pAya mukha nirakhe jAma, tIhAM kIDA navi dIse ThAma mAravA rANIne mani kautaka va, haiDe harakhi kAraNa kiye; jAgyo rAjA Alasa meDI, pUchI rANuM be kara joDI erarA svAmI kAlI ravADI kahAM, hAtha pAya mukha dhoyA jihAM te jalanuM che kAraNa ghaNuM, svAmI kAja sarI ApaNuM pArakA rAjA japa rANuM sUNo, aTavI paMthe che ati ghaNe; miM picho prabhu tehane bheda, ApaNu jANyuM vaDe viveda rajA ratha jotarIyA turaMgama bela, rAyarANI tIhAM AvyA gela; dIThuM jhAbala vaDane tIra, jANa mAnasa bharIe nIra rapA harakhI rANI haiDe raMga, rAjA aMga pakhAlI caMga; TavI kuSTa ne vALe vAna, dehI thaI sovana samAna rada Avyo rAjA etale purI, ghari ghari AnaMda chava bhUrI; ghari gharinAM A bheTaNa, dAna amUlaka Ape ghaNAM mArA paTala amArI taNI nirdoSa, rAyarANI thaye mani saMtoSa; ghara ghari taliyAM toraNa trATa, kari kari vadhAmaNAM mANaka bhA. 28 sapta bhUmi DhAle patyaMka, tihAM rAjA poDhe niHzaMka; A caMdana kusuma kapura, vAsyAM agara mahIka bharapura para Jain Education international Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 8 ] aMtarIkSachanI utpattinuM stavana [ 475] rayaNa bhari supanAMtara lahi, jANe nara koI AvI kahe; aMkhI uMca karI aMba palANa, nIle ghaDe ne nala palANa 30mAM nIle Tepa nIlo hathIAra, nIla varaNa Avyo asavAra; sAMbhalI elakapUranA bhUpa, jIhAM jala pIdhuM tIhAM che kUpa 31 pragaTa karAve vehilo thaI, tahAM mAharI pratimA sahI; kare malukhAnI pAlakhI, kUpamAMhi mele navalakhI 3rA kAce tAtaNe hAthe dharI, tire Ave sahu karI; te dihADAnA jAyA jeha, rathe vAchaDA jotara jeha 33 VTha ma joIsa tuM mujhabhaNI, zIkhAmaNa dIo che ghaNI; Igye supana lahI jAgyA rAya, praDa sameM harakhyo manamAMhi 34 karIsa jaI je je mA kahI, tava A vaTa pAse sahI; te jala madhya khuNA jAma, pragaTayo kUpa acala abhirAma kapA bharyuM nIra gagA jala jaryuM, rAjA haiDuM harakhuM hasyuM; karI malakhAnI pAlakhI, mANeka motI jaDI te navalakhI 36 tAMtaNe bAMdhI mehalI jAma, AvI beThA tribhuvana svAma; pAsa padhAryA kaThe kuA, chava meMha samANA huA 3chA jotarIyA jaDI vAchaDI, kheDyA viNa te cAlI paDI; gaI kAmanI kare kaTala, vAje bhUgala bherI hela 38 pAlakhI pahela jaI AkAra, navi bhAjI paramesara bhAra rAjA mani Avyo saMdeha, kima pratimAM AvI che eha 39 vAMkI dRSTI karI AraMbha, rahi pratimA thIra thAnaka thaMbha; rAjA loka ciMtAtura thayA, e pratimA thira thAnaka thayo 401 sUtradhAra silAvaTa sAra, teDI AvyA garatha bhaMDAra; Alasa aMgata pariharo, vege thaI jinamaMdira karo 41 taba silAvaTa raMgarasAla, kIdhe jinaprAsAda visAla; dhvajAdaMDa toraNa thira thaMbha, maMDapa meTA nATAraMbha karA pabAsaNa kIdhuM che jeha, tIhAM pratimA navi bese teva; aMtarika uMcA etale, tali asavAra jAe teTale 43 rAjA rANI manane koDi, kharace dravyataNa bahuM koDi; sasaNa maNuM beThA pAsa, elagarAya mana pugI Asa 544 Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [47] zrI jene satya prakAza [varSa : pUjI prabhune ukheve agara, sIrapura nAme vAsya nagara rAjA rAjya kare kAminI, elaga kare sadA svAminI jagyA sevA kare sadA dharaNe, padmAvatI Ape ANaMda Ave saMgha sahu desade sataNA, maMDapa occhava thAI ghaNA 46 lAkhaNI prabhunI pUjA kare, meTA mugaTa manahara dhare; AratI dIpaka maMgala mAla, bhUgala bherI jhAkajhamAla kaLA Aja lage sahu Ima kahe. eka dero uMcI rahe; Age te jAte asavAri, jihAM elagarAya avatAri 48 jiNe jema jANyuM teNe sahI, vAta paraMpara gurU kahI; mana AziMde be mana, relI nIra tuM jANe kevalI 49 azvasena rAya kula avataMsa, vAmAM rANI kuMvarI haMsa; vANArasI nayaro avatArI, kara svAmI sevaka sAra epa panarapacavIsa varasa (1525), pramANa sudi vazAkha; ulaTa AkhAtrIje bhave, gAya pAsa jirNasara jo pa1 bolI kavitA joDI hAtha, aMtarika prabhu pArasanAtha; huM sevaka chuM tAhare svAmI, huM lIne jima terI nAmI para tu svAmI mahimA bhaMDAra, tu bhaya bedhabIja dAtAra muni lAvaNyasamaya kahe IsyuM; dhana dhana mana jinavacane vasyuM che samAsa mAMsAhAra saMbaMdhI lekhovALA sAtamA eka saMbaMdhI abhiprAya "jaina satya prakAza" maLyuM. tamArA prayAsa sAro phaLIbhUta thayuM che. lekha bahu sArA AvyA che." bhAvanagara zeTha kuMvarajI ANaMdajI 24-2-39 Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa mA cA ra pratiSThA (1) muMDArA (mAravADa)mAM mAha sudI 13 pratiSThA thaI. (2) nAnA bhADiyA (kaccha)mAM mAha sudI 13 pratiSThA thaI. dIkSA (1) amadAvAdamAM, zAmaLAnI piLamAM rahetA za. trikamalAla cunIlAle mAha suda 13nA divase pU. 9. zrI maMgaLavijyajI pAse dIkSA lIdhI. dIkSitanuM nAma tribhuvanavijayajI rAkhavAmAM AvyuM. (2) amadAvAdama, jhaverIvADamAM rahetA bhAI sArAbhAI maganalAle mAhasudI 13nA divase pU. paM. zrI mahendravijayajI pAse. pU. mu. zrI puNyavijayajInA ziSya tarIke dIkSA lIdhI. dIkSitanuM nAma satyavijayajI rAkhavAmAM AvyuM. AcArya-ANAmAM phAgaNa suda 13nA divase pU. paM. Rddhimunijane AcArya pada ApavAmAM AvyuM. kALadharma-(1) amadAvAdamAM vIranA upAzramamAM pU. A. kSAMtisUrijI phAgaNuM suda 1nA kALadharma pAmyA. (2) amadAvAdamAM lavAranI piLanA upAzrayamAM paM metivi jayajI mahArAja phAgaNa vada 3 kALadharma pAmyA. (3) jAmanagaramAM pU. mu. zrI vRddhicaMdrajI mahArAjanA vayevRddha ziSya pU. mu. zrI vinodavijayajI phAgaNa suda 13 kALadharma pAmyA. haMmasArasvata satra-A satra AvatA eprIla mAsanI 7-8mI tArIkhe pATaNamAM bharavAmAM Avaze. svI kA ra 1. mahendra jana paMcAMga (the) ka munirAja zrI vikAsa vijayajI; prakAzaka amRtalAla kevaLadAsa mahetA. mUlya be AnA. 2. kAyamIpaccakakhANane koTho kartA upara mujaba, prakAzaka zA. kezavalAla dalasukhabhAI 2678 jhaverIvADa, amadAvAda. mUlya 0-0-9 3 zrAvakadharma jAgarikA (sArtha) tathA dezavirati jIvana kartA AcArya bha. zrI vijaya padmasurijI. prakAzaka-zA. IzvaralAla mULacaMda (jana graMtha prakAzaka sabhAnA kAryavAhaka) pAMjarApoLa amadAvAda, mUlya deDha rUpiyo. 4. kalyANa paccIsI kartA munirAja zrI dakSavijayajI, prakAzaka zA. phakIracaMda maganalAla badAmI, kaNapITha bajAra, surata. 5. subhASita-padya-ratnAkAra bhAga pAMcamo saM. munirAja zrI vizAlavijayajI, prakAzaka zrI vijayadharmasuri jaina graMthamALA. choTAsarAphA ujjaina. mUlya dasa AnA. Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. B. 8801 jaina sAhityanI AlamamAM bhAta pADatu e uttama prakAzana meLavavA Aje ja grAhaka aneA zrI jaina satya prakAzanA zrI paryuSaNa parva viroSAMka 216 pAnAnA A daLadAra vizeSAMkamAM bhagavAna mahAvIrasvAmI pachInA eka hAra varSanA itihAsa upara prakAza pADatA vidrattAbharyA aneka lekhA, bhagavAna mahAvIrasvAmInuM ka, ane zAstrIya dRSTie sarvAMgasuMdara triragI citra, aitihAsika vArtA ane zilpa sthApatyanA lekhA tathA citrA ApavAmAM Avyo che. A vizeSAMkanI nAM kASTha mukta OM zanA kare che. uMcA kAgaLA, suMdara chapAI, chatAM chUTaka mUlya (TapAla kharca mAthe) eka rUpi be rUpiA bharIne zrI jaina satya prakAzanA grAhaka thanArane A vizeyAMka cAlu aMka tarIke tathA e uparAMta bIna 1- cAlu aMka apAya che. [ Aje ja maMgAvA atyAra sudhImAM bahAra paDelAM badhAMya citrAmAM sauthI caDhiyAtuM kaLA ane zAstrIya dRSTie sarvAMgasuMdara amUlya taka ! ] bha. mahAvIrasvAmInu trirgI citra gujarAtanA prasiddha citrakAra zrI kanu desAI pAsa taiyAra karAveluM A citra prabhunI parama zAMta-dhyAnastha mudrA ane parama vItarAga bhAvane sAkSAtkAra karAve che. A citra joyA pachI eno apUrvatA samajAyA vagara nahI rahe. dareka jaina gharamAM A citra avazya joie. 14'x10"nI sAIjha, jADA ATa` kA` upara suMdara chapAi ane seAnerI bera sAthe mUlya-A AnA. TapAla tathA pekIMga kharcanA e AnA vadhu. lakhA--zrA jainadharma satyaprakAzaka samiti jezigabhAinI vADI, ghIkAMTA, amadAvAda. (gujarAta ) www.katebrary.org Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HIIIIIIIII: Alue : *.:intLIV taMtro cImanalAla gokaLadAsa zAha varSa : : kramAMka 45 : : aMka 9 - - - - - 5 Jain Education international Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Namo tthu NaM bhagavao mahAvIrassa siri rAyanayaramajjhe, saMmoliya savvasAhusaMmaiyaM / pattaM mAsiyameyaM, bhavvANaM maggayaM visayaM // 1 // zrI jaina satya prakAza (matti patra) vikrama saMvat 1995 civa vadi 11 vAra saMvat 2465 zanivAra isvIsana 1939 epIla 15. I vi-Sa-nya-da-zaMgTana 1 zrI hemacandrAcArya arcanA : mu. ma. zrI hemendrasAgarajI : 4.77 2 zrI demaraghAvArtha mahimA : zro . virANI : 478 ke jainadarzanamAM vAdanuM sthAna : mu ma. zrI. kanakavijayajI : 479 4 mahArAjA zrI. kumArapALa : mu. ma. zrI. darzanavijayajI : 485 5 eka anekArtha kRti : zrIyuta sArAbhAI ma. navAba H pa07 6 zrI hemacaMdrAcArya : mu ma. zrI nyAyavijyajI : 53 zrI hemacaMdrAcAryanA vikAsanAM nimino : mu. ma. zrI dhuraMdharavijyajI : para 8 zrI gopALAdAsabhAInA khulAsA aMgeH para6nI sAme sthAnika grAhakone amadAvAdanA-sthAnika-je grAhaka bhAIonuM lavAjama AvavuM bAkI che teo amAre mANasa Ave tyAre tene lavAjama ApIne AbhArI kare ! - pU. munirAjone vijJapti - vihAra daramyAna mAsika vakhatasara ane ThekANAsara pahoMcADI zakAya te mATe dareka aMgrejI mahinAnI teramI tArIkha pahelAM, vihAra sthaLanI khabara amane maLatI rahe evI vyavasthA karavA so pU. munirAjone vijJapti che. lavAjama sthAnika 1-8-0 bahAragAma 2-0-0 chUTaka aMka 0-3-0 mudraka : narama hovinda paMDayA, prakAzaka : cImanalAla gokaLadAsa zAha, mudraNasthAna : subhASa prInTarI salApasa kosa reDa amadAvAda, prakAzanasthAna : kI jainadharma satyaprakAzaka samiti kAryAlaya, jesiMgabhAInI vADI ghIkAMTA reDa, amadAvAda Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina satya prakArA [ bhAsi patra ] kramAMka 45 [ varSa 4 : 4] zrIhemacandrAcArya - arcanA kartA - munirAja zrI hemendrasAgarajI zArdUlavikrIDitavRttam ] kSitau, ajJAnAndhamapAkRtaM suviSadajJAnoSNabhena yogenaiva manomalaH kramatayA nItaH kSayaM kSobhadaH / AdhivyAdhivipaddharaM viracitaM zAstraM ca yena prathu sUriH zrIprabhuhemacandra udito'pUrvaprabhazcandramA : AcAryapravara : svayoganipuNo yogekamUrti: svayaM, nItijJAnavizAradaH sakalasacchAstraikabhUtAtmaka : granthajJAnavidhAnatatparatara : sevApara : sarvadA, sarvajJazca kalau sudhIrvijayatAM zrIhemacandraprabhu : sAhityazrutamAtanot suvipulaM jJAnumbudhirbodhadaM, syAdvAdAmarapAdapaM sulalitaM yo'vardvayannyAyataH / so'yaM tarkavitarkadUSitamativrAtasya jetA kSamI, sUri : zrIprabhuhemacandra munipo'bhUdadvitIya : kalau yatkIrttirbhUvi vistRtA'pramitabhA svagauspadaM cAsada, yasya jJAnaprabhAkareNa vibudhA: santApitA durmatA : svIcakruH praNatAH svayaM sukhamayaM sAnidhyamuJcAzayaH, sa zrIrivaro'nizaM vijayate sarvatra sarvaprada : granthAnnaika vidhAnasau munivaro vistArayan visphuTAn, bodhaM taM ca kumArapAlanRpatiM kurvan jinAjJAnugam / mArIdoSanivAraNaM vidhitayA saMsAdhayAmAsivAn, sa zrI sarivaro'nizaM vijayate saubhAgya siddhipradaH yAM sarve vibudhAH stuvanti rucirAM granthAvaliM yatkRtAM, nAnyo'sti kSitimaNDale kavivaro yasyopamAM dhArayet / kasteSAM saraNiM vrajendurumatirmatyAsamaH sadguroH, sa zrI sUrivaro'nizaM vijayate sarvatra zAntiprada : // 1 // // 2 // // 3 // // 4 // 116 11 // 6 // Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 478 ] zrI jaina satya prakAza zrI siddhakSitipAlasabhya viduSAM mukhyo hyabhUt paNDita : sarvajJopamatAM dadhatkaliyuge zrIhemacandraH sudhIH / saccAritradharaH prasannahRdayA yatpArzvagA bhAratI, zaivastena narAdhipa: samamatijainAnurAgI kRta : [ sragdharAvRttam ] AcAryAdvemacandrAt prazamita vikRtirbhUpakaumArapAlaH, chAtrAgArANi loke sakalajanahitAyAnoti sma dAntaH / sadvidyAviddhihetoH pratinagaramasau pAThazAlAzca bhavyAH, itthaM nAnAprakArAM kalitaguNagaNaH sUrireSaH susevAm // 8 // [ anuSTabavRttam ] jyotirdhara ! mahAbAho ! sarvazAstravizArada / kalikAlajJa ! suguro ! vande'haM tava pAduke [ vasantatilakAvRttam ] zrI hemacandragurubhaktipadAravindaM, AcAryapuGgavamitaH kalikAlavijJam / hemendrasAgara munirgurubhaktiyuktaH, stotuM samudyatamatiH kila satprabhAvAt [ jhulaNA chandaH ] hemacandrArcanA sarvadA zuddhidA, svasthacittAtmanA yaH karoti / prApyate tena sarva sukhaM zAntidaM, jJAnalAbhastu sadyaH prasAdAt / zrIhemacandrAcArya - mahimA tAvad gauravamAvahantu bhavatAM citte'pare zAbdikAH, sAhityAmRtavarSiNo'pi dadhatAM tAvat prakarSa pare / tarkagranthavidhAyinastaditare tAvaccamatkurvatAM, tAratA yAvadayurna vaH paricarya zrI hemasUrergiraH [4 // 7 // // 9 // 11 20 11 kartA zrIyuta paMDita haragovindadAsa trikamacanda seTha [ sragdharAvRttam ] are gobhitribhuvanaviditairanyazabdajJavargaH, khadyotAbhAmabhArSIditarakavigaNo'zizriyat tArakAtvam / prApad doSAkaratvaM parasamayamatistArkikaprAjJasArthaH, stotuM zakyaH sa kiM syAdiva divasapatirhemacandro munIndraH // 1 // [ zArdUlavikrIDitavRttam ] // 11 // // 2 // Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzanamAM vAdanuM sthAna lekhaka--munirAja zrI kanakavijayajI (AcAya' mahArAja zrI vijayarAmacaMdrasUrijInA ziSya ) [ gatAMkathI pUrNa ] vivAdanA svarUpa viSe zuSkavAdanI kAMika samakakSAne kahI zakAya eve, vAdAbhAsa ke sAmAnya vAda tarIke saMkhAdhAya che, te vivAda che. vivAda e, jema abhimAnanA atirekathI janme che tema e vivAdane karanAranI khIjI bUrI ne lekapUjA che. eTale e vivAdI labdhi, khyAti Adi lokapUjAne icchatA dvAvAthI, udAra cittanA banI zakatA nathI. enI leAkapUjAnI vAsanA, te pAmara vAdIne anudAra cittavRttine banAve che. eTale sAmAnya rItiye kahIe teA vivAdane karanAra mahAdaridrI ja bane che. e peAtAnI khyAti yA lekapUjAnI lAlasAne poSavA khAtara ja shAmA nirdoSa, satyanA aeinI sAthe vAda karavAne Atura rahe che. te potAnA vAdane peAtAnA jayamAM pariNamatA jovAne icche che. peTale ekandara avA vivAdIonI mukhya. tema vijigISA ja rahe che. vijigISAvRttithI vAdane karavA icchatA te vivAdI avasare peAtAnI jayanI kAmanAne pUrNa karavA chala, kapaTa vagerene Azraya zodhI sdAmAne utArI pADavAne yA parAjita karavAne ati utsuka rahe che. pUjya haribhadrasUrijI A vivAdanA ravarUpane AlekhatA pratipAde che ke-- labdhikhyAtyarthinA tu syAdduH sthitenAmahAtmanA / chalajAtipradhAno yaH sa vivAda iti smRtaH // eTale AvA amahAbhA-anudAra ane lokapUjA khyAti vagerenA daridrI vivAdIenI sAthe tattvajijJAsAthI paNa vAda karavA, te nirarthaka ane anaprada bane che. kemake AvA vivAdanA kulamAM anarthonI hAramALA sivAya kAMi ja tattvanA jijJAsune sAMpaDI zakatuM nathI. e vivAdanA antima pariNAmane hamajAvatA sUrivara jaNAve che ke-- vijayo hyatra sannItyA durlabhastattvavAdinaH / tadbhAve'pyantarAyAdi doSo'dRSTavighAtakRt // vivAdamAM, nIti pUrNAMkaneA jaya e prAyaH durlabha che, kemake je ekAnta vijagISA vRttithI vivAdane karavA prerAya e cekakasa chalanA Azraya zodhe che. ane evA chalapradhAna vAdamAM, tattvanI jijJAsAthI, vicArenI Apa-le karanAra, saraLahRdayIne paNa chalanA Azraya levA ja paDe, kemake stAmA vivAdI evI ja pariti ubhI kare ke satyanA anei potAnuM satyatattva akhaDita rAkhavAne chalanA Azraya balAtu levA ja paDe. mATe ja evA vivAda karanAranI sAthe nikhAlasa AtmAoe vAda ke carcA upasthita karavI ja na joie, eTale e vijagISu vAdI ApameLe ThaMDe! paDI jAya che. Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [48] zrI jaina satya prakAza e vivAdInI sAthe vivAda karatA kadAca tatvajijJAsu, satyavrata purUSane vinA chale jaya prApta thAya te paNa, e bicArA lokapUjA ke sanmAnanA athI vivAdIne bheMyabhAre paDe che. lekapujA Adi je pUrve meLavyA hoya che te paNa meLAM paDe che. sAmAnya lakAdara tenA pratyethI ghaTI jAya che eTale e mahAdaridrI ane anudAra vivAdI, pitAnI hArane kabulI satyane svIkAre e vastu ekAnta asaMbhAvya che, paNa pitAnA lekapUjA Adine nukazAna thatuM joI, te pAmara abhimAnI, satyavrata mahApurUSanI sAthe vera bAMdhe che. ane enI-enA dharmanI nidA karavAne taiyAra rahe che. eTale ekandare AvA vivAdInI sAthe vAda karavAthI, jaya bhale te enA mAnAdinI kSatithI antarAya vagerenA nimittabhUta te tatvacarcAne karanAra bane che. dharmanI avahelanA paNa AvA abhimAnInA hAthe thavA sabhaMva che. sarpane sudhApAna jema viSarUpe pariName che tema tatva pamADavAnI ja eka icchAthI tattvavAdanuM sudhApAna evAone viSarUpe pariName che. mATe ja zuSkavAdanI jema vivAda paNa dharmanA artha AtmAone mATe tadana heyakoTi gaNAya che. dharmavAda eka lekopakArI vAda ekandare zuSkavAda ane vivAda e tatvacarcAnA hetuthI nikhAlasa AtmAone mATe vAda nathI paNa vALuM vikRta svarUpa eTale vAdAbhAsa che. A vAdAbhAsane A rItiye laMbA zuthI samajyA bAda, ApaNe je vAdanI mahattAne aMge atyAre agAu khUba ja vistRta vicAraNA karI, te vAdanuM svarUpa jANI levuM Avazyaka che. e tatvavAda ke dharmavAdathI oLakhAto vAda uparanA banane vAdathI tadana nirALo che. A ja vAda sAcesAce tarava samajAvanAra vAda kahI zakAya, eTale vAdanuM sAcuM svarUpa A ja vAdamAM samAyeluM che. A lokopakArI vAdanA adhikArI vagerenA svarUpa viSe zrI haribhadrasUrijI nIce mujaba pratipAdana kare che paralokapradhAnena madhyasthena tu dhImatA / svazAstrajJAtatatvena dharmavAdaH udaahRtH|| A lokanI bAhya daSTi karatAM, paraloka ane AtmadaSTi viSe je vadhu mamata rAkha nAra hoya, apakSapAtI-koI paNa prakArane abhiniveza yA bahAgrahavRtti jenA haiyAne sparzatI hoya, je vicAraka dhImAna ane svakIya zAstranuM talasparzI jJAna dharAvanAra heya, AvA vAdInI sAthe vicAronI Apa le karavI, e vastutaH bannene mATe paraspara hitAvaha ane vastunA svarUpane hamajavAne mATe anukUla kahI zakAya. zuSkavAda ane vivAda jema, ekAntatayA anarthaprada bane che tema A dharmavAda sva-parane ekAnta upakAraka bane che. paralokapradhAnatA jenAmAM hoya ja nahi, je A lekanI anAtma dRSTimAM muMjhAnAra heya te kaI rItie nikhAlasatA pUrvaka dharmacarcA yA tattvacarcA karavAne taiyAra rahe? mATe ja paralokane pradhAna mAnanAra ja tattvaveSaka banI zake che. paNa sAthe evA tatvoSakamAM madhyastha-anabhivezatAnI khAsa avazyakatA che. madhyasthatA sivAya tattvacarcA yA vAdanuM antima zubha AvI zake ja nahi. "meM mAnyuM te ja yukita yukta che. AvA prakArane Agraha sevanAra tatvacarcAne mATe nAlAyaka che. kemake AgrahI AtmAonI Antara jaainelibrary.org Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a'H 9] jainadarzanamAM vAdanuM sthAna [ 481 ] sthiti ja evA prakAranI dhaDAelI hAya che ke teo yukita yA nakakara dalIzane paNa peAtAnA mantavyanI siddhi tarapha ja dhasaDI jAya, jyAre anAgrahI madhyastha AtmAe jyAM yukita yA sapramANutAthI saMgatatA jaLavAi rahetI hoya tyAM ja potAnA mantavyane parimAve. eTale ' satya te mArUM' e bhAvanA anAgrahI AtmAonA haiyAmAM jIvanta rahe che. eka tattvadRSTA purUSa, AgrAhI ane anAgrahonI sthiti viSe cokhavaTa karatAM kahe che ke---- " AgrahI bata nonoSati yukti tatra yatra matirasya niviSTA, pakSapAtarahitasya tu yuktiryatra tatra matireti nivezam " keTaluM mahada antara ! AkAza jamIna jeTalI viSamatA AgrahI ane anAgrahI vaccenI che. jyAM potAnu mantavya tyAM ja yutine kheMcI-tANItusIne parimAvavI e kAMi jevI tevI addAgrahadazA che? jyAre nikhAlasa ane nirdabha AtmAe koi pazu prakAranA Agraha sevatA ja nathI. eTale ja tenI hRdayadazA khUba nizcinta ane mujha vaNu vagaranI DhAya che. yukitayukatatA, sapramANatA te ja tenu mantavya. zuSkavAda ane vivAdamAM AvI paralokapradhAna dRSTi ane madhyasthatA nahi haiAvAne kAraNe te banne vAdo vAdAbhAsa ane jhaghaDALu tattvavAda banI rahe che. svazAsaveditA jarUra joie jema madhyasthatA ane paralokapradhAnatAnI dhavAdamAM AvazyakatA che, tema sva zAstrajJAtatva paNa dharmavAdaMnA adhikAramAM avazya joie, kemake je AtmAe potAnA siddhAMtane hamajI zakayA nathI, petAnA mantavyanA hArdane pArakhI zakayA nathI teo kai rItie tattvacarcA karI zake ? ane evA, sihAnta ke kASTha eka mantavyane nahi samajI zakanAra, tattvavAdamAM kiye svapakSanuM sthApana yuktiyukata rItiye na ja karI zake. temaja tenA pakSamAM rahelI sUkSma kSati jyAre shAmeA vAdI batAve tyAre sva zAstranA mane nahi samajanAra te ajJAnI peAtAnA zAstranI heyatA yA upAdeyatAnA nirNuya na karI zake. ane svapakSanA siddhAntanI heyatA yA upAdeyatAnA viveka karI zakavAnuM jenAmAM sAmarthya nathI evAe sAthenA dharmoMvAdamAM khare ja * bheMsa AgaLa bhAgavata' vALI pelI laukika kahevatanu punarAvartana thavAno bhaya rahe che. mATe dhavAdamAM siddhAntanu talasparzI ane ekeeka muddAne anusaratuM sUkSma jJAna hAvu joie. e hoya teA ja te potAnA pakSanuM yathA sthApana karI zake. ane hAmA vAdI taraphathI potAnA siddhAnta pratye thatA AkSepone stamajI zake, te AkSepo yuktiyukata hoya te potAnA siddhAntanI e prAmANika kSatione svIkArI, te yathA yuktiyukata vastu ke siddhAntane svIkAravAne te apakSapAtI-madhyastha AtmA taiyAra rahe che; eTale pAtAnI hArane ane hAmAnA vijayane vinItabhAve kabulavAnI AnAkAnI AvA vAdIe kadI ja kare nahi ane jyAre stAmAM taraphathI thatA AkSepo, potAnA siddhAntane sparzatA na hAya te te vAdI, te AkSepAne pratikAra paNa karI zake, ane rahAmAnI te te kSatione sahaja bhAve tenI AgaLa khullA svarUpe raju kare. eTale svAmo vAdI paNa potAnI te pramAdajanya bhUtreAne svIkArI, potAnI te viSenI hArane saraLa bhAve kakhule. eTale ekandare dhama vAdane Jain Education karanAra ane vAdIenI sthiti ja evI sundaratasahAya ke A vAdamAM kASTha jAtanuinelibrary.org Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [48] zrI jaina satya prakAza [varSa : aniSTa janmavA ja na pAme, temaja koI paNa prakArane bakheDe, TaTe yA tANAvANI na thAya. AvA dharmavAdathI sAmAnya janasamAjanI paNa tatvajijJAsA vRddhi pAme ane tatvacarcA pratye ene agAune kaMTALo ane upekSAbhAva nAbuda thaI jAya. mATe ja AvA dharmavAdonI jarUrIAta e jIvana nirvAhanA anya upakaraNonI jema tattvagaSakone mATe ati Avazyaka ane upayogI che. dhamavAdanuM antima kevuM hoya? AvA tatvoveSa ane madhyastha AtmAone mATe sahajarItyA Avazyaka manAtA, dharmavAdanuM antima phala yA pariNAma karyuM hoI zake te viSe pU. haribhadrasUrijI A mujaba sUcave che- vijaye'sya phalaM dharmapratipattyAninditam / Atmano mohanAzazca niyamAt tatparAjayAt // e vastu spaSTa che ke AvA dharmavAdane karanAra bane vAdIonI parasparanI paristhiti ekAnta hitAvaha hoya che ke jenA vege, vAdine -Itara dharma saMpradAyanA vAdIne parAjaya thAya te te vAdI potAnA dharma sidhAntane cheDI, satya dharmane nikhAlasatA pUrvaka svIkAra kare che. temaja te Inara dharma saMpradAyane vAdI A dharma saMpradAyanA vAdIne yuktiyukta rItie enA mantavyamAM enI hAra kabUlAve te, vAda karanAra dhamine pitAne atyAra agAune je pramAda tene nAza thAya, ane atatvamAM je tatvabuddhi mehathI karI hoya te meha cAlyo jAya. eTale jaya ke parAjayamAM A dharmavAda evI sthitine che ke koIne mAnabhaMga, apamAna ke vaira virodha vadhe nahi, kintu namratA, saraLatA ane nikhAlasatAnA yoge, jaya parAjaya bannemAM koI ne kAMI banene lAbha thAya che, paNa nakazAna ke anartha koI paNa prakArane janma ja nahi. eTale zuSkavAda ane vivAdanI paristhiti temaja dharmavAdanI paristhiti e bane vaccenuM attara sAmAnya janasamAjanA khyAlamAM sahelAInI AvI zake tema che. mATe ja dharmavAda e vAtanuM sAcuM ane avikRta-zuddha nirbheLa svarUpa che. jyAre zuSkavAda ane vivAda e vAdanuM tadana vikR-svarUpa ke je vitAvAda ane jhaghaDALuvAda tarIke oLakhAya che. A dharmavAdanI AvazyakatA ukara granthakAra sUrivara, ati bhAra mUke che; ane jaina zAsanamAM mAnanAra AtmAone AvA vAda yA tattvacarcA karavAne rahamajAve che. zuM te kayAre kayA kAlane mATe e vagere vastunuM bhAna A dharmavAda karanAne hovuM joIe e viSe, e sUrIzvarajI pharamAve che ke dezAdyapekSayA caiva vijJAya gurulAghavam / tIrthakRjjJAtamAlocya vAdaH kAryo vipazcitA // vipati-buddhimAna purUSoe, grAma nagara deza, sabhya, vagerenI barobara coksAI pUrvaka, dharmanI prabhAvanA yA laghutAnA vicAra karavA pUvaka vAda kare. vAda e sAro, ane upakAraka che paNa sabhya samAja tene jIravI zakavAnA sAmartha viDANo heya te te dharmavAda tevA prakAranI zAsanaprabhAvanA yA tattvacarcAnA antanA navanItane, jana samAjanI Jain EducegyatAne kAraNe, karI zakavAne asamartha bane che. mATe jayAM A abujha sabhya Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 8] jenadanamAM vAdanuM sthAna [48] samAja hoya, athavA madhyastha samAja tadana bheTa hoya tevA gAma yA nagaramAM dharmavAda kare e bannene mATe kaMTALA rUpa bane che. dhamavAdamAM joItI buddhimattA A mATe ja bhagavAna mahAvIra paramAtmA jevA samartha trikAlajJAnI lokapakArI purUSane paNa, amuka prakAranI paristhitimAM dharmopadeza Apavo mekupha rAkhavuM paDe che. jayAre paramAtmA mahAvIrasvAmI juvAlikA nadInA kinAre lokokaprakAzaka kevaLajJAna pAme che, samavasaraNanI racanA thAya che, ane sura-asura vagere pariSada prabhunI dezanA sAMbhaLavAne ati utsuka che, te avasare, anaMtajJAnI bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmA, e pariSadane agya samajI AcArane pALavA khAtara, phakata alpa dharmopadeza ApI, tyAMthI anya sthAne padhAre che. jyAre dharma jevI vastunA upadezane mATe paNa AvA anantajJAnI para mAtmAne paNa dezakAlAdinI apekSA rAkhavAnI jarUra jaNAya che te tattvavAda dvArAye rahA mAnA gaLAmAM temaja sabhya samAjanA haiyAmAM satya vastu utAravA IcchatA, prabhAvaka vAdIo mATe dezAdinI apekSA avazya hovI joIe. mATe ja dharmavAdanA adhikArIne sArU, ApelA vizcita vizeSaNathI pU. AcAryadeva zrImad jinezvarasUrijI e vastu dhvanita kare che ke--- sarvatra gurulAdhavAlocanapUrvaka pravRttika eva paramArthato 'vipazcid' bhavati, tacaI paramArthanAviparitrAta" (TIkA) zAsananI prabhAvanA ane laghutAno sadAye vicAra karavA pUrvaka pravRtti karanAra vipazrituM dhImAna gaNAya che. enAthI itara paramArthathI avipazcata-kahI zakAya. eTale e vastu spaSTa thAya che ke dharmavAdane AdhakArI vipazrita hoI zake, ane te ja deza, kala ane sabhya samAjanA svabhAva ane paristhitine samajI zake che. - kaH kAlaH kAni mitrANi ko dezaH ko vyayAgamA / kazcAhaM kA ca me zaktiriti cintyaM muhurmuhuH // kayo kAla? kaI vartamAna paristhiti ? koNa atyAre kAryane sahAya karanAra mitro che! deza -dezanI paristhiti kaI? vyaya ane lAbha zuM che ? huM koNa? mArI zakitathI atyAre huM samartha chuM ke nahi ? A saghaLIye vicAraNA, vipazrita purUSa karI zake che. mATe ja vastutaH dharmavAdanA teo ja sAcA adhikArI rahI zake che. zAsananI prabhAvanA vAda dvArA AvA ja dhImAna ane dhIravRttinA AtmAo karI zake che. sAthe dharmavAdanA adhikArIne eka mahatvanI vastune khyAla rAkhavAne che ane te e ke dharmavAda yA tattvavAda amuka prakAranA, amUka sthitivALA sAthe hoya zake ja nahi. jemake - " athavaINA nivaINA pakkhavayA balavayA payaNDena guruNA nIana tavassinA saha vajae vAyaM" kadAca sabhya samAja bhadrika ane satyAthI hoya, paNa sAca ane jUThanI parIkSA karavAnuM sAmarthya nahi hevAne kAraNe muMjhavaNamAM aTavAtuM hoya tevA avasare, satyanA pracAraka zAsanaprabhAvaka mahAtmAo, amUka prakAranA guNathI hIna sAthe paNa, vartamAna (paristhitine samajI, vAda karavA dArAyevalbhya samAjane satya vastu samajAvI zakavAnuMielibrary.org Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (484] zrI jaina satya prakAza sAmartha dharAvatA hoya te paNa teoe, 1 arthapati eTale dhananuM ameya baLa dharAvanAra, 2 nRpati-sattAdhIza, 3 prabaLa ane samartha lekamatane dharAvanAra, 4 gurU-vaDila jana, 5 nIca ane 6 tapasvI, ATalAonI sAthe dharmavAda karavAnI IcchA dharAvavI e agnimAMthI zItatA janmAvavA jevuM sAhasa kahI zakAya. kemake A uparyukata vAdIonI sAthenA vAdamAM tattvacarcA e amRtarUpa nahi banatA jherarUpe pariName che. eTale e dharmavAdathI navI ja anarthaprada paristhiti janmavA pAme che; ethI "Ama chatAM mUThakSattiH' jevuM ja kAMI banavA pAme. kAraNa ke uparyukata sthitinA AtmAo, dhana, sattA ane pakSabalanA prabala jere unmata banI sAcA ane saraLa dharmavAdane bhadrika janasamAjanI dASTae khUTe ane alpa mUlyane karI zakavAnI sthitivALA hoya che. eTale ekandare AvAo ke jeo dhana, sattA ane pakSabalanA ge viveka rahIta temaja udaMDa banI rahyA che; tevAo dharmavAdanA adhikArI koI kALe heI zake ja nahi. vAda vizenI gerasamajo dUra thavI joIe e rIti vAda viSenA ATalA laMbANa vivecananA anta upasaMhAra tarIke e vastu punaH spaSTa karavI rahI ke zuSkavAda ane vivAha, e jainadarzanamAM vAdrabhAsa tarIke ane tatvacarcA mATe tadana heya koTinA che. tattvane hamajavA ke hamajAvavA koI paNa jainadarzanamAM mAnanAra prabhAvaka purUSo A vAdAbhAsa-vAdanA vikRta svarUpabhUta banne vAdene Azraya zadhe ja nahi; ane evA vAdIonI sAthe vyartha jIbha-joDI karavA karatAM maunane ja vadhu pasaMda kare. kadAca koI evI ja paristhitimAM, bhakika janasamAja tadana ADe raste na deravAI jAya, e buddhithI koi gItArtha mahApurUSa, zAsana prabhAvanAne mATe amUka prakAranA vAtAvaraNane hamajI, AvA vAdIo sAthe vAda kare te paNa te apavAda mArga ja kahI zakAya, ane eno upayoga amUka ja karI zake. bAkI sAmAnya prabhAvako mATe te rAjamArga tarIke A banne vAde niSiddha che. chelle dharmavAda e ja sAce upakAraka ane sva-para hitaiSI vAda che e viSe be bhata che ja nahi. mATe zakitavAna, samartha prabhAvaka purUSa, dezAdinA vAtAvaraNane lakSyagata karI A tatvavAda karI zake che. ekandare A rItiye jainadarzanamAM vAda tarIke sAmAnya traNeya vAdanuM sthAna che, paNa e vedomAM pUrvanA banne vAdo heyakoTinA temaja vAstavika rItiye anupayogI che ane eTale ja enA svarUpane hamajI enAthI dUra rahevAne ja Agraha rAkhavo. jyAre chelle dharmavAda e upAdeya koTine hovAthI enA pratye AdarabhAva rAkho. A vastu A laMbANa vivecana dvArA spaSTa thAya che. prAte huM icchIza ke sau koI arthI AtmAo, vAdanA A vikRta svarUpabhUta vAdAbhAsane hamajI enAthI dUra rahe ane dhamavAda viSe Agraha-mamata rAkhavApUrvaka tatvacarcAnA mahatvane samajatA zIkhe. A paristhiti je janmavA pAme te jarUra vAda yA tatvacarcA viSenI atyAranI gerasamajo dUra thavA pAme, temaja atyAra sudhI samAjamAM vAda yA tatvacarcAne mATe je aNagame tyAM upekSAbhAva dekhADavAmAM Ave che, te avazya aTakavA pAme. zAsanadeva sone sadabuddhi samarpo ! Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramahaMta mahArAjA zrI kumArapALa lekhakaH muni mahArAja zrI darzanavijayajI jAvalI jana AcAryonI vyavasthita lekhanakaLAne aMge gujarAtane madhyama kAlIna ItihAsa vizadarUpe ApaNane maLe che. temAMya caulukya vaMzane ItihAsa jhINAmAM jhINI vAta sAthe ApaNI sanmukha jainAcAryoe mUke che. A kramika itihAsa hiMdanA bIjA rASTra mATe bhAgye ja maLatuM haze. caulukya vAne solaMkI rAjAone rASTrakALa vi. saM. 10 17 thI vi. saMvata 1298 sudhI che. te vaMzamAM nIce pramANe rAjAo thayA che- rAja rAjyAbhiSeka kALa mULarAja vi. saM. 1017 cAmuMDarAya vi. saM. 153 (52) durlabharAja vi. saM. 1066 bhImadeva vi. saM. 1078 karaNadeva vi. saM. 1120 siddharAja vi. saM. 1150 kumArapALa vi. saM. 1199 mA. su.4(30) ajayapALa vi. saM. 1229 pi. su. 12 laghu mULarAja (bIja) vi. saM. 123ra phA. su. 12 bhImadeva (bIjo) vi. saM. 12 24 ce. su. 14 (3) jayaMtasiMha , , , vi. saM. 1280 pahelAM bhImadeva punaH ... ... vi. saM. 1282-83 tribhuvanapALa .. .. vi. saM. 1288-89 selaMkI vaMzanA rAjyakALamAM mukhyatAe gujarAtanA maMtrIo jaina hatA. solaMkI vaMzanA rAjAe paNa jainAcAryonA saMsargamAM AvatA hatA, tethI jainadharmathI paricita hatA. khAsa karIne mULarAja, durlabharAja, siddharAja ane bhImadeva vagere jainadharmapremI rAjAo manAya che. ane kumArapALa te 5rama jainI rAjA hatA. 1 . bA. gevindabhAI hAthIbhAI desAI B. A. L L. B. gujarAtanA prAcIna Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (48] zrI jaina satya prakAza = gu. siddharAja jayasiMhadeva aputrIo maraNa pAmyA eTale tenI gAdIe bhImadeva rAjAne putra kSemarAja (haripALa) tene putra tribhuvanapALa ane tene putra kumArapALa AvyA. kumArapALa vi. saM. 1199nA bhAgasara sudI 4nA divase gujarAtane rAjA banyo. teNe 30 varSa 1 mahine ane 7 divasa rAjya bhogavyuM, ane vi. saM. 1229nA piSa sudI 12nA divase tenuM mRtyu thayuM. gu. kumArapALane mahipAla ane kIrtipAla nAme be bhAI hatA. bhepALadevI ane devI nAme be patnI tathA devaLadevI ane premaladevI nAme be bahena hatI. devaladevInuM lagna zAkaMbharInA rAjA arNorAjanI sAthe ane premaladevInuM lagna meDhArakanA jAgIradAra kRSNadeva sAthe thayuM hatuM. e kRSNadeva-premaladevIne mahAbaLabheja nAme putra hato. kumArapAlane putra thayuM nathI. pitAnI pachI kumArapALa gAdIe Avaze e jANa thatAM siddharAje kumArapALane mAravA mATe tanatoDa mahenata karI hatI, kintu temAM tene saphaLatA maLI nahIM. A vikaTa avasthAmAM ka satra zrI hemacaMdrasUrinA upadezathI maMtrI udAyana ane vAgabhaTTa, tathA AliMga sajajana kuMbhAra (sagarA), bhImasiMha kheDuta, devasI kaTuka vANuo ane siri brAhmaNe kumArapALane kiMmatI madada karI hatI. kumArapALe paNa rAjya prApta thatAM te darekanA upakArano gya badala vALI Ape che, ane pitAnI kRtajJatA pragaTa karI che.' A sivAya rAjyaprApti samaye maDhArakanA svAmI (kumArapALanA banevI) kRSNadeve paNa kumArapALane sahakAra Apyo hato, paraMtu tenAM apamAna bhaya vacanathI gusse thaI kumArapALe tene mArI nAMkhyo hato. saMbhava che ke tenA putra mahAbaLane yogya satkAra karyo haze. saM 1273nI zrIdharanI devapattanavALI prazastimAM zobhanA putra sacIvavalle kumArapALane rAjyAbhiSekamAM sahAya karavAnuM sUcana che, kintu guru kumArapALe pitAnA upakArIonI noMdhamAM (yAdImAM) tene yAda karyo hoya ke inAma ApyuM hoya tenuM pramANa maLI zakatuM nathI. zrI. ge. hA. dezAIe paNa tenI neMdha lIdhI nathI. sAmrAjya-nirmANa gurjarezvara kumArapALe pitAnA zAsananA pUrvArdha kALamAM aneka yuddha karyA che. A badhAmAM zAkaMbharIne arNorAja sAthenuM yuddha bahu ja mahattvanuM lekhAya che. sainya phuTI javAthI bIjAnI sahAya vinA ja-pate ekalAe ja A yuddhamAM vijaya meLavyo hate. Azare saM. 1200mAM eTale rAjyAbhiSeka pachI turatamAM ja A yuddha thayuM hatuM ane temAM tenI mahArAjAdhIzvara padanI yogyatA sAbIta thaI hatI. tyArapachI mALavAna kahevAya che. (pR. 150) durlabharAja jenA mane paNa mAnate hoya ema jaNAya che (5 152) janadhamI bhImane huM mArI bahena nahI paraNAvuM." (pR. 206) bAramAM gujarAtI sAhitya samelana (amadAvAdamAM)mAM ItihAsa ane putarava vibhAganA adhyakSa zrImAna jinavijayajInA vyAkhyAna pR 11 mAM gujarazvara mULarAjanA yuvarAja cAmuMDA vi. saM. 1933mAM vaDasamAnA jinamaMdiranI pUjA mATe Apela midA nanA tAmrapatranuM sUcana che. Jain Education Internati . ba ne. hA. dezAI kRta gujarAtane prAcIna itihAsa pa. 185 jue. Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 9] mahArAjA kumArapALa [48]. ballAla (saM. 1297), saurASTrane sayara (saM. 1208-2), kaMkaNane mallikArjuna (saM. 1216thI 1ra18), sAMbhararAja (saM. 1217 Azare) ane cedIrAja (saM0 1223) nI sAthe yuddha karI te pradezamAM pitAnI ANa pheravI hatI. gurjarezvara kumArapALa 18 (aDhAra) dezane rAjA gaNAya che, je aDhAra deza A pramANe che-1 karNATaka, 2 gurjara, 3 lATa, 4 saraka, 5 kaccha, 6 sidhu. 7 ucca, 8 bhaMbherI, 9 marU, 10 mALavA, 11 kokaNa, 12 mahArASTra, 13 kIra, 14 jAlaMdhara, 15 sapAdalakSa, 16 mevADa, 17 dIva ane 18 AbhIra. (prabaMdha cintAmaNi pR. 189). AthI ja kumArapALanI biradAvalImAM mahArAjAdhirAja, nijabhUjavikramaraNAMgaNavinitizAkaMbharIbhUpAla, prauDhapratApa, avantInAtha ane cakravartI vagere birUda kotarAyAM che-lakhAyAM che. zilAlekhAdimAMnAM vizeSaNe gurjarezvara kumArapALanA zAsanakALamAM utkIrNa sAhitya paNa tenA aitihAsika jIvana upara suMdara prakAza pADe che. te paikInA keTalIka paMkitao nIce pramANe che 1. saM. 1203 pi. suda 2 zanivAranA sakrAMti parvamAM cAMdrApalImAM siddhezvara vizvanAthanA maMdiramAM eka brAhmaNane gaMbhUtA pAsenuM..gAma ApyAnuM zrI kumArapAlanI sahIvALuM tAmrapatra* paramabhaTTAraka mahArAjAdhirAja paramezvara tribhuvanagaDAvantInAtha babarakajiSNu siddhacakravarti zrImajayasiMhadevapAdAnudhyAta paramabhaTTAraka mahArAjAdhirAja paramezvara nijabhUjavikramaraNAMgaNavinirjitazAkaMbharIbhUpAla zrImat maivyo vijhayothI.. mahArAjAdhirAja, paramezvara, zAkaMbharIbhUpAlavijetA, vijayadayI (saM. 121) 1 prabaMdha cintAmaNimAM cedI rAjane prasaMga DAhala dezanA kaNuM sAthe yojAyela che. 2 avantInAtha mATe juo rA. go. hA. dezAI kRta - prA. i. 5. 193 tathA vAMce "kamArapAle mALavA ane sAMbharanA rAjA upara jIta meLavI hatI, e nirvivAda che. avaninAtha" e kumALapaLanAM birUda paikInuM eka che . 194 3 gujarAtanA sAta cakravatI o nIce pramANe manAya che. 1 bhImadeva, 2 karNadeva, 3 siddharAja, 4 kumArapALa, 5 ajayapALa, 6 mULarAja ane 7 bhImadeva ( juo gu. a le lekhAMka 166, 186, 170, 201, 22, 206 vagere.) 1 siddharAja, 2 kumArapALa, 3 ajayapALa, 4 mULarAja bIje, 5 vizaLadeva, 6 ajunadeva, 7 sAraMgadeva (juo purAtatva saimAsika pu. 1 a. 1 pR. 37 mAM prakAzita saM. 133 ne AmaraNane zilAlekha). 4 amadAvAdamAM zeTha sArAbhAI DAhyAbhAIe, saM. 1184 2. suda 15 sema. saM. 1193 phA. va. 7 maMgaLa makarasakrAti (jemAM saM. 1187 nA grAmazAsananI punAjJA che) ane saM. 1201 para suda 2 vagere tithinA siddharAja, mahAmAtya zApa ane kumArapALanA paDimAtrAmAM pINuM tAmrapatra jevA ApyAM hatAM, jenI pUrI nakala mArI pAse che. temAMthI lain Education pravata pATha Apela che. A tAmrapatro saMbaMdhI yathAsamaye prakAza pADavAmAM Avaze. Private & Personal use only Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 488 ] zrI jaina satya prAza [ 4 2. sa'. 1202, siMha saMvat 32 AsA vada 13 sAmavAre gohila sAmanA sahagezvara mahAdeva mATe tenA laghu bhrAtA maluke zAsana ApyAno mAMgarALanI sADhaDIvAvavALA kALA pattharanA zilAlekha (2) kRtvA rAjyamupAramannarapatiH zrI siddharAjo yadA daivAduttama (3) kIrtimaNDitamahipRSTho gariSTho guNaiH / AcakrAma jhaTityaciMtyamahimA tadrAjyasiMhAsanaM zrImA (4) neSa kumArapAlanRpatiH puNyaprarUDhodayaH // 2 // rAjyaimuSya mahIbhUjo bhavadiha zrI gUhilA (5) ravyAnvaye ... adbhUta mahimAvALA ane puNyathI rUDhatA ( nizraLatA )ne pAmyA che. udaya jenA evA A kumArapALa rAjA tenA rAjyanuM siMhAsana khAvI beThA. (2) -- (2. 24. SS. y. 33 ) 3. sa. 1207 kumArapALe citrakUTamAM uttara dizAnA DhoLAva paranA samidhyezvaranA maMdirane gAma vagerenuM dAna karyuM tene kALA ArasamAM khedela ane cittoDagaDhanA meAkalajInA maMdiramAM rahela zilAlekha~~~ ( ) oM // namaH sarvvajJAya // (8) tasminnagarasAmrA (9) jyaM saMprApte niyatervazAt / kumArapAladevo'bhUtpratApAkrAntazAtratraH // svatejasA prasahyena na paraM yena zAtravaH / padaM bhUbhRcchiraH ssUccai kAri ( 20 ) to bandhurapyalam // AjJA yasya mahinAthaizcaturambudhimadhyagaiH / dhiyate mUrtabhinnardeSazeSeSa samtatam // nikuMjeSu zAkambharI (11) zaH, priyAputraloke na zAkaMbharIzaH / api prAstazatrurmayAtkaM prabhUtaH, sthitau yasya mattetravAjiprabhUta: // sapAdalakSAmAmartha natrIkR ( 12 ) tabhayAnakaH / svayamayAnmahInAtho grAme zAlipurAbhidhe || (28) zrIjayakIrtiziSyeNa digambaragaNezinA / prazastirISI cakre zrIrAmakIrtinA || lekhapa`kita 8 thI 12- jenI pachI kumArapALa AbhyA. jyAre A nRpe zAka bharInA rRpane parAjaya karyAM ane sapAdalakSama`DaLa ujjaDa karyuM tyAre te zAlIpura nAme sthAnamAM gye|. (gu. . . 5. 34.) 4. sa. 1208 mA. su. pane guzvAre zrISAle rayesa mane sa. 1687 the. zu. 1ne gurUvAre pharIvAra patthara para kAtarAela vaDanagaranA killAnI prazasti~~ ******* (20) ... krIDAkoDa iSodhAra vasudhAM devAdhidevAjJayA / ... Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAzA kumArapALa * deva : sotha kumArapAlanRpatiH zrIrAjyacUDAma (21)Ni : ...vatoneyAna hiitti jJAtaH kamAvA naiH // 245 arNorAjanarAdhirAjahRdaye kSinaikabANajA, zyotalohitatarpa (22)NA damadayazcaNDIbhUjasthAvinIM / dvArAlaMbitamAlavezvaraziraH padmena yazcAhara llIlApaMkaja saMgrahavyasaninIM caulukyarAjAnvayaH // 15 // (rarU) cuddAcAranavAvatA tarani: saMdharmamemapraadurbhaav vizArado nayapathaprasthAna sArthAdhipaH // caH samasyavatAcana (ra4)tayuAM coLa...kuMthayan manye saMharati sma bhUmivalayaM kAlavyavasthAmapi // 16 // (29) aH 9 ] [ s ] naSTodIcya narAdhipo jitasitacchatraiH prasUnojvalaH / chinnaprAcyanarendra mAlikamalaiH prauSyatphaladyotitachAyAdUramavarddhayagnija (26) kule yasya pratApadrumaH (17) AcAraH kila tasya rakSaNavidhirvighnezanirnAzitapratyUhasya phalAvalokizakunajJAnasya maMtrAnvayaH / (27) devImaMDalakhaMDitAkhilariporyuddhaM vinodotsavaH zrI somezvaradattarAjyavibhavasyADaMbaraM vAhinI // 18 // sArAMza-rAta kumArapAla deve IzvaranI AjJAthI pRthvInA uddhAra karyo. prabhAvazALI ri avataryAM che evA khyAla janatAne karAvyA. arNorAja tathA mAlavezvarane harAvyA. zuddAcAra ane saha pravartAvyA. nyAyamAgamAM prasthAna karyuM, kaliyugane hAMkI kADhayA ane kRta yuga pravartAvyA.1 uttara tathA pUrvanA rAjAone chatI pratApa vadhAryAM. Izvara jene rAjya Ape che, gaNapati jenuM rakSaNa kare che, devI jenA zutruonA vinA kare che ane zakunajJAna jene pratyakSa che, e kumArapALarAjAne senA, rakSa sAmagrI, yuddhakriyA, ane maMtrajApa to dekhAva mAtra che. arthAt kumArapALa mahArAjA dareka rIte mahAna puNyazAlI che, udayazIla che. (saM. 1208). 5. sa. 1208nA lagabhaga nAAlavAsI pAravADa zubhakaranA putra puliga-sAlikanI vinaMtIthI zaivadhI mahArANI girajAdevIe 11, 14, 15 ane 0)) nI amArI 1 A ullekhathI mAnI zakAya che ke kumArapAle sa0 1208 pUrva, sAta vyasananA tyAga pahelAM zrI soMga karavA nahi' ane maghamAMsa khAvu* nahi evI pratijJA karI, (jIe 30 prA. rda0 pRSTa 194), semezvaranA maMdiranA jIrNoddhAra cAlu karyA ane Azare saM 1290mAM tyAMnI pahelI yAtrA karI tyArapachI maMtrI AMkhaDe sa 1211-13mAM zatruMjaya tIthanA AdIzvaranA ma MdiranA jIrNoddhAra karAvyA ane sa'0 1215mAM sAlivAhana vageree giranAranA naimiSara maMdiranA jIrNoddhAra karAvyA. mahArAnI kumArapAle sa 1208nA arasAmAM amArI pravartAvI tenI sAkSI, rANI girinadeva tathA mahArAjA AhladevanA sa0 1208-120nA zilAlekhA paNa pUre che. Jain Education Internal merAjaparAjaya nATAmAM mAhine 12 varSanA manavAsa sUcanyA che tyAM 22 varSe eie. Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [49]. zrI jene satya prakAza [varSa : - pravartAvI te saMbaMdhI dakSiNa bhAravADamAM ratnapuranA zivAlayamAM kotarela ane bhAvanagara sTeTanA prAkRta ane saMskRta lekhonA saMgrahamAM prakAzita amArizAsana-- (2) ................. ramaetarASA(2)ddhivirati mahArAjA paramabhaTTAraka paramezvara nijabhUjavikramaraNAMgaNa vinirjita..........pArvatIpati varalabdhaprauDhapratApa zrIkumArapAladevakalyANavijayarAjye (3) sve sdhe vartamAne zrIzambhuprAsAdAvAptasvacchapUratnapuracaturazikAyAM mahArAjabhUpAla zrIrAyapAla. devAn mahAsanaprApta zrIyUnapAkSadeva zrImahArAjJI zrIgirijAdevI saMsArasyATrai ()vivica ninAmamAhA mAla mA..........(prA. zai. je. R. 2 . ra72) paramezvara, nijabhUjavimaraNAMgaNa vinirjita, pArvatIpativaralabdha pauDhapratApa zrI kumArapAla. zabyuprAsAdathI maLela ratnapuramAM mahArAja bhUpAla rAyapAlathI zAsana meLavanAra pUnapAkSa deva. 6. saM. 12 09 mahAvadI 14 zanivAre zivarAtrine divase nADelavAsI peravADa zubhaMkaranA putra puliga tathA sAlikanI vinaMtithI kirADu, lATa hada ane zionA jAgiradAra AlhaNa deve 8-11-14-15 ane 0))nI amAri pravartAvI, te saMbaMdhI jodhapura rAjyanA mallANI jillAmAM bADamerathI 16 mAila vAyavyamAM karADu gAmanA zivAlayamAM kotarAela ane epirAphika inDikA bhA. 11, bhAvanagarathI prakAzita "prAkRta ane saMskRta lekhane saMgraha" pR. 172, "prAcIna jaina lekha saMgraha" bhA. 2 pR. 204 tathA "gujarAtanA aitihAsika lekha" caulukyavaMza pR. 49mAM chapAela amArizAsana (2) ..mArAfyana (ra)zvara samarmtivAiSakAraka aupratApa.........nijitarAma [aumAtivarajIyAtapa ...........nikiMtararAja (gu. ai. lekhanI AvRttimAMthI)] (2) maurDhImacchumArapAka vAvAya (zarU)*-riri pramALA......... birUda upara pramANe 7. saM. 1211-13mAM maMtrI AMbaDe zatruMjaya tIrthapara zrI AdIzvaranA cityane uddhAra karAvyo hate. 8. saM. 1213 ci. va. 8 maMgaLavAra sevADInA jiNaDhAke zrI mahAvIrasvAmInA maMdiranI bhamatInI derImAM zrI pArzvanAtha bhagavAnane besAryA, ane tenI pUjA mATe dAna karyuM tene zilAlekha- maTijini kumArapadA korA 4. saM. 1215 ce. suda 8 ravivAra zAlivAhana vageree, giranAra tIrthapara zrI neminAtha maMdiranI bhamatI tathA derIo, cAra pratimAyukta kuMDa ane aMbikAnI derI tathA mUrti karAvyAM, arthAt giranAra upara pahelI bIjI tathA trIjI TuMkenuM kAma karAvyuM. (li. o. ri. I. e. e. paSTa 356; gujarAtanA aitihAsika lekha caulukya vibhAga pR. 51 ane prA. je. lekha saMgraha pR. 68) 1 A mATe AgaLane saMbaMdha vAMco. Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ as ] mahArAjA kumArapALa (41), 10. zudi 15 gurUvAre caMdragrahaNamAM vasaMtapAle udalezvara devane zAsana ApyuM, te saMbaMdhI gvAliyara rAjyamAM udepura gAmanA maMdiramAM rahela zilAlekha (2). ..tiparastrapaupratApa ninAmA.......... ()......zAmarAmapAvatInAtha thIma (9)...taniyuja mAmAnya zrI rASava . "teNe zAkaMbharIne rAjA tathA avaMtInAtha (eTale mALavAnA rAjA) e bannene harAvyA hatA. te vakhate thaze dhavala mukhya maMtrI hata" (gu. e. le. pR. 5ra ) 11. saM. 1221 ane saM. 1256 nI sAkSIvALA saM. 1268mAM katarAola jAloranA kumArapAlavihArane zilAlekha (1) prabhuzrIhemacandrasUripratibodhita zrIgurjaradharAdhIzvara paramAIta caulukya(2)mahArAjAdhirAja zrIkumArapAladevakArite zrIpArzvanAthasatkamUla. biMbasahitazrIkuvaravihArAbhidhAne jainacaitye paramArhata kumArapAla ane tene kumAravihAra. 12, 13. saM. 1222 ane saM. 1223 mAM zrImAlI rANIganA putra AMbAke giranAra para pagathiyAM karAvyAM (gu. A le. saMgraha pR. pR6; prA. . le. saM. pR. 70), 14. va. saM. 850, siMha saM. 60 mAM maMtrI dhavalanI patnIe be mandira ne grAma ApyuM te saMbaMdhI junAgaDhamAM nRsiMhaprasAda hariprasAde baMdhAvela bhUtanAthanA zivamandiramAM surakSita zilAlekha (4) .... suhya kumArapAtravRtiH prAsTathati tene putra (?) lakSmIpati sAkSAt kumArapAla nRpa hate. (gu. e. le. pR. 59) 1 AcArya girajAzaMkara valabhajI B. A, M. R. A. S. nA kahevA pramANe kumArapALanA rAjyakALamAM saM0 1198 phAgaNa, 1211 aSADha, 1210 Ase, 126 bhAdara, 18 mahA, 1220 peSa, 22aa je, 122 citra, 1224 Ase ane 1218 mahA sudI 15 tathA gurUvAre caMdragrahaNa thaela che. ane A lekha zilAlekhamAM vecAtA baMtavAlA mahinAnA hisAbe saM0 1220 nA poSa suda 15 dine tAvyo hoya ema lAge che. yodhavala aDhI varSa sudhI kumArapAlane mukhya maMtrI rahela che. je zAkaMbharI ane mALavAnA kALamAM yazodhavala mahAmaMtrI hoya te A prasaMga saM. 1200 thI 1208 vagabhagamAM mAnavo paDaze. caMdragrahaNa ane 5 akSaravAlA mahinAnA hisAbe saM0 12AmAM mAnave paDaze. 2 AcArya girajAzaMkara vallabhajI lakhe che ke-"ba judA saMvata ApyA che, e valabhI ane bIjo siMha pahelA saMvatanuM varSa 850 bIjAnA varSa 10 ne maLatuM Ave che. ane e bane I. sa. 169 ne maLatAM Ave che " te bhUla che. tema che. saM.850mAM vi saM, 1225, i. saM. 169 paDe te barAbara che. siMha saMvata vi. saM. 1170mAM zarU thayo che. mATe siha saM. 55 Ave te ja maLatA saMvata manAya. te vakhatanA lekhake siMha saMvata mATe bhUla kare enA karatAM va. sa. mATe bhUla kare ema mAnavuM te vadhAre ThI che ane e sAthe A lekha va. saM. 855, vi. 1270, i. sa. 1174, si. 60mAM tirAelo che e vadhAre saMbhavita che. juo anya lekhamAM vi. saM... 1202 ane siha saMvata 32 ane vi. saMka 1166, ane siha saMvata 96 e, saM* 1170mAM siha saMvatane prAraMbha e, hisAbe barAbara maLatAM Ave che, Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 2] zrI jana satya prakAza 15. va. saM. 850 nA ASADhamAM kotarAela, prabhAsapATaNamAM bhadrakALInA maMdiramAM rahela mahaMta bhAvabRhaspatinI prazastivALo ane kumArapALanA bhANeja tathA kRSNadeva ane premaladevInA putra mAhezvara bhaja mahAbale caMdragrahaNamAM eka gAma ApyuM, te sabaMdhI zilAlekha- (12) tasminnAkamupeyuSi kSitipatau tejovizeSodayI zrImadUvIrakumArapAlanR(13)pati stadrAjyasiMhAsanam / AcakrAma jhaTityacintyamahimA ballAladhArAdhipazrImanAMgalabhUpakuMjaraziraHsaMcArapaMcAnanaH // 10 // evaM(14)rAjyamanAratavidadhati zrIvIrasiMhAsane zrImavIrakumArapAlanRpatau trailokyakalpadrume / tevizeSAdayI, siddharAjanI gAdI para Avya, balAla dhArA pati ane jaMgala narezane vijetA kumArapAla va. saM. 850.1 16. saM. 1226 ve. su. 3 dine mahAmAtya padi bhaMDArIe AbutIrtha para RSabhadeva bhagavAnanI sAme pitAnAM mAtApitAnI mUrti karAvI. (prA. je. le. saM. bhA. 2. pR. 128) "samaparivara4SakarAja' vizeSaNa gu. kumArapALanA vizeSaNamAM zivavaradAnane sUcavanAruM paNa eka vizeSaNa maLe 1 solaMkI rAjAonA zAsanakALanA zilAlekhamAM valabhI saMvatane ulekha e eka vicitra samasyA che. upara lakhyA pramANe ahIM paNa vallabhI saMvata juTho kAMtazAe hoya te prastuta zilAlekhane kALa paNa visaM. 1230 Avaze. A lekhamAM tIrNa nAnAtIthavmanAvavA zabdothI paNa A lekha gu kumArapALa rAjAnA mRtyu pachI khedA heya ema mAnavAne kAraNuM maLe che. A lekha somanAthanA maMdiranA jIrNoddhAra nathI, kintu gaMDe (bhAvabahaspatie) karAvela dharma kAryone varNavatI prazastirUpa che. AthI A prazasti kotarAI tenA ghaNAM varSo pUrve somanAthanA maMdirane jIrNoddhAra thayo hate e spaSTa vAta che. bhImadeve A maMdira pattharathI banAvyuM hatuM, kintu temAM lAkaDAnuM kAma vizeSa pramANamAM haze, AthI ja mAtra savAso hase varSamAM jIrNa thai gayuM. kumArapALe tene jIrNoddhAra karAvyuM, ane devapUjA mATe bahApurI gAma ApI tAmrapatra karI ApyuM. tyAra5 bhAvabRhaspatie ahIM kumArapALa dvArA nahi paraMtu bhinna bhinna bhAti dvArA zivacaMDikAnA maMdiro ane vAva vagere karAvela che. valabhI saM. 850mAM te ja mahAbale gAma ApyuM che. sau koI samajI zake tema che ? te divase aSADha sudI 15 hatI ane caMdragrahaNa hatuM. eTale A divasomAM temanAthanI pUjA vagere te thaI ja na hatI. te samayanA vAtAvaraNamAM somanAthanA maMdiranA dvAranI pahelAM zatruMjaya tathA giranAranAM jina maMdirano jIrNoddhAra thAya e paNa azakaya nahi te zakaya to che ja. te pachI jaya ane giranAranAM jinAlayanA cha vAra pahelAM semezvaranA maMdirane jIrNoddhAra thayo te ema ma na mAnavuM? Education International Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 9 ] mahArAjA kumArapALa [ 493 ] che. cu. kumArapALanA jIvanamAM A vizeSaNu paNa eka navI bhAta pADe che. eTale enI vicAraNA paNa ahIM asthAne nathI. A vizeSaNu bhinna bhinna lekheAmAM dhaNA bhinna bhinna rUpe maLe che. sauthI pahelAM tenA ullekha sa 1208 mAM vicakravartIzrIpALe eka divasamAM racela vaDanagaranI prazastimAM upamArUpe che. tyArapachI ratnapura, karADu ane udepuranA eTale gujarAta bahAranA zaivabhaktoe e birUdane zilAlekhamAM utAryu. ratnapuranA rAjAe teA potAne aMge paNa rAmuprasAdrAvAta '"tyAdi lakhANa kayuM che. ajayapAla .. rAjAnA samayamAM paNa mAtra gujarAta bahAranA zaiva mAMDalika rAjA vinjaladeve potAnA lekhamAM A birUdane kAtarAvyuM che.2 vakhata jatAM te gurjarezvara bhImadevanA koI kAi dAnapatramAM paNa A vizeSaNane mAnItuM sthAna maLyuM che. jemake-- , saM. 1256, ( paMkti 8) paramabhaTTAraka mahArAjAdhirAja paramezvara prauDha ( 9 ) pratApa umApativaralabdhaprasAda svabhujavikrama raNAMgaNa vinirjitazAkaM (10) bharIbhUpAla zrIkumArapAladevapAdAnudhyAta paramabhaTTAraka mahArAjAdhi (11) rAja paramezvara paramamAhezvara prabalabAhudaMDa darparUpakaMdarpa kalikAla (12) fishinaarrita rAmarAjyakaradIkRta sapAdalakSakSmApAla zrI ajaya (13) pAladeva ... ... www. saM. 1263nA lekhamAM (6, 7) 3mAntivara-prasAr_prauDhapratApa...... sa. 1983nA lekhamAM (10) paramamAhezvara zrImakumArapATaveva saM. 1288nA lekhamAM 7mAtivaradhama (1) sAd prAptarAyaprauDhapratApa jIvayaMvara,.....kumAraTI[S.......FT (?) mamAazvara......(2) A cavAjI sa. 1295nA lekhamAM banne rAjAo mATe upara pramANe Apela che. saM. 1296nA lekhamAM banne rAjAo mATe upara pramANe Apela chaeN. vizeSamAM 1 vi zrIpAla e pATaNanA vatanI dhanADhaya gRhastha hateA. tema mahAvi paNa hatA. mahuArAjA siddharAja tene vIndra tathA bhratA kahIne khelAvatA hatA. te jAte peravADa ane me jana hatA. khAsa karIne vAdidevasUra ane tenA samudAyanA sAdhuone te upAsaka tute. tenA eka svataMtra upAmaya hatA, jemAM ukta samudAyanA sadhue AvI utaratA hatA. tapasyAnA prabhAve catADanA rANA jaMtrasiMhadvArA tapAnu gauravavatu' birUda prApta karatAra tapaga cchatA Adima AcArya zrI jagaccadrasUrinA meDha gurU zrI hemaca*drasUrie e ja upAzrayamAM " nAbheyanemi dvisadhAna kAvya banAvyu' che, jenu saMzAdhana kavicakravatI' zrIpAle eka divasamAM ja karyu" hatuM', tathA e ja AcAryAMnA gurUbhra tA-zrIseSaprasasUrie sa. 1241 mAM tenA upAzrayamAM " kumArapALa-pratimASa kAvya '' banAvyuM che, je vakhate upAzrayanA prama'dha tenA putra kavi siddhapALanA hAthamAM hatA. ,, 2 A tAmrapatramAM sa, 1231 aa. zu. 11 seAma ane krA. zu, 13 ne budhavAra ke,tarelA che, paraMtu prA. ke. ela. chatrenA patraka pramANe te tithie te vAra AvatA nathI. sa, vArA Ave che. 1232 mAM te tithie ( jAe. gu. e. ke. caulukya vibhAga pR. 73 mAMnA paricaya) Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (494] zrI jena satya prakAza [varSa : A dAnapatramAM gu. bhImadeva mATe paNa-3maictivaraSAvAda-gAjatarAcapratApaDhazIyarthAvara vizeSaNa joDAyuM che. abhinava siddharAja jayasiMhanA ekanA eka dAnapatramAM mAtAnuM vizeSaNa mULarAjathI laIne pitA sudhI, dareka solaMkI rAjAonA nAma para bhinna bhinna rItie caDhI gayuM che. taduparAMta asthamutakatApamAna ghaTayucarapakuma vicArakuna tarakhanA ...kumAraHI....sTinisTavataritAmarAja yAjJajJApAtra chAyapAsTa......... nAthanAvatA mAnava ItyAdi vizeSaNe paNa kotarAyAM che. (gu. e. e. naM. 165) A sivAya ajaina lekhakanA hAthe lakhAela be pranyarUpikAo maLe che je nIce mujaba che - (1) kRtI rAjAnakamammaTAlakayoH / saM.1215a(A)zvina sudi14budhe adheha zrImadana(Na )hila. pATake samastarAjAvalIvirAjita mahArAjAdhirAja paramezvara paramabhaTTAraka umApativaralabdhaprasAda prauDhapratApa nijabhujavikramaraNAMgaNanirjitazAkabharIbhUpAla zrIkumArapAladevakalyANavijayarAjye paMDita lakSmIdhareNa pustkNskiti | (gA. e. si. naM. 21--"jesalamera bhAMDAgArIya grantha sUcI" (pR. 18, naM. 163) kAvya prakAza tADapatrIya pu.). saMvat1225varSe pauSasudi 5 zanau adheha zrImadaNahilapATake samastarAjAvalIvirAjita mahArAjAdhirAja paramezvara bhaTTAraka umApativaralabdhaprasAda prauDhapratApa nijabhujavikramaraNAMgaNavinirjitasAkaMbharIbhopAla zrImatkumArapAladeva kalyANavijayarAjye tatpAdapajhopajIvini mahAmAtyazrIkumarasiMhe zrIkaraNAdike samastamudrAvyApArAn paripanthayati sati / " (. e. si.naM. 1-je. bhAM. sUcI (pR. 17, naM. 146) pRthvIcaMdra caritra tADapatrIya pu. ne prAnta ullekha) "3mapatiyAradhArAsaMbaMdhI vicAra uparanA zilAlekha vageremAM e vizeSaNa upara pramANe prApta thAya che. nIcenA zilAlekha ane tAmrapatromAM samAvavAnuM vizeSaNa nathI. 1. samrATa kumArapALanA saM. 1ra01nA tAmrapatramAM-marAgApiti, vlezvara, nijamujavikramaraNAMgaNavinirjitazAkaMbharIbhUpAla bhane vijayodayo vizeSa che kintu mAta vALuM vizeSaNa nathI. 2. vikrama saMvata 1208 pahelAMnA gujarAta ke gujarAta bahAranA kaI zilAlekhamAM paNa A vizeSaNa nathI. kumArapAle dAvela cittoDanA zilAlekha vageremAM paNa A vizeSaNa nathI. Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAjA kumArapALa [45]. 3. kumArapALanI hayAtImAM kotarAela gujarAtanA koI paNa zilAlekhamAM A vizeSaNa nathI. 4. junAgaDhane zivAlayane zilAlekha paNa A vizeSaNathI kare che. 5. pAzupatAcArya gaMDa bhAvabRhaspati, ke jene rA. sAhityavatsala A. girajAzaMkara vallabhajI bI. e., ema. Ara. e. esa. kumArapALanA dharmagurU tarIke kalpa che. 1 tenI prazastimAM kumArapALane mAtra taiviroSa, nityajimA, vaNAstraSaSipAMgasTana vitA ane vairovacArupakumanAM vizeSaNa ApyAM che. kintu samAri vALuM vizeSaNa ApyuM nathI. yadyapi A prazastimAM pitAne nAnAtIthalAropamAna ane bheja-mahAbaLa mATe paramAdezvara tarIke oLakhAvyA che, chatAMya kumArapALane 3mAsika vALA vizeSaNathI nirALo rAkhe che, e bahu sUcaka che. atizayoktirUpe paNa e vizeSaNano prayoga thayo nathI. 2 6. rAjavaMzI zilAlekho ke dAnapAmAM rAjAnI hayAtImAM niradhAra thaelAM ja vizeSaNe ke birUde kotarAya che. ane tenI pachInA uttarAdhikArIo paNa vizeSaNo mATe te rAjAnA samayanI maryAdAne anusare che. karNadeva ane siddharAjanA vizeSaNamAM A vAsta vikatA svataH tarI Ave che, paraMtu kumArapALa mATe zuM thayuM? e prazna ubho ja che. kumArapALa, ajayapALa ane mULarAja sudhI rAjavaMzI zilAlekhomAM tene samapatiya0 thI oLakhAvyuM che ema mAnavAne kaMi pramANa maLatuM nathI. saM. 1229nA ajayapALa niyukata kuNaparAkanA zilAlekhamAM mAtra ajayapALanuM ja nAma che ane tene vmamadezvara tarIke oLakhAvyuM che. atyAra sudhInA caulukaya vaMzI dAnapatromAM nahIM vaparAeluM ane ahIM maMgaLadarzanamAM ekadama daSTigocara thatuM A vizeSaNa tenI pahelAMnA rAjAne aMge no prakAza pADe che. vastutaH A vize paNa sahetuka che. 7. bIjA bhImadevanA samayanA ghaNAM dAnapatro vApariyara vizeSathI korAM 1 A gaMTha siddharAja ke kumArapALanA gurU hatA evuM tenI prazasti ke rA bA. mata gujarAtanA prAcIna itihAsanA AdhAre nakkI thatuM nathI. e vAta nakkI che ke siddharAja tene kavicakravatI zrIpALanI jema bhrAtA tarIke mAnate hate, nahi ke gurU tarIke. gu. mA. itihAsamAM ane te duke. zAstrInI prabaMdha ciMtAmaNi paranI 22 mI noMdhamAM temane pUnarI tarIkeno paricaya maLe che. bhUla thavAnA kAraNe amArapALe temane daMDa paNa karyo hato, ( pra ci. pu. 193) che. sAhityavatsala tA 12-9-09 nA gujarAtI" mAM e prazaritane ja seminAthanA maMdirane jIrNoddhAralekha samajI, 1225 mAM semanAthane jIrNahAra mAne che, te vicAraNIya che. tathA somanAthanA maMdiranA jIrNoddhAranI hakIkta zrI hemaca drAcArya jaNAvatA nathI ema lakhe che te paNa teone anAbhoga ja che. kemake dvArakAvyanA vIzamAM sargamAM e jIrNoddhAranuM sUcana che. 2 prazastiomAM atizati paNa hoya che, juo "pracaritao racanArathI nAnAnuM moTuM (atizayoti) thAya che." ( a. le. cAlaya vibhAga pR. 107) Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina satya prakAza [varSa : che. jemake-siMha saMvata 93 ( vi. saM. 1263)nuM dAnapatra, jemAM rAjAvalI ApI nathI. saM. 1266, siMha saM. 96 mA. su 14 gurU dhaTalANuM gAmanuM dAnapatra jemAM subhA2pAsane mahArAjAdhirAja, paramezvara prauDhapratApa; cturbhujvikrmrnnaaNgnnvinitarAmamUDhi zrI kumArapAva, ajayapAlane mahArASarfdhAna, gharameshvr, kalikAlanikalaMkAvatAritarAmarAjya prAptakaradIkRta sapAdalakSakSmA vi4 chAtranagvaane bhImadevane mahArAjAdhirAja, mezvara, jaminA nirAkara vADhanArAyakhAvatAra mAnava vizeSaNathI saMbedhyA che. eTale ke A dAnapatramAM samApativara0 ne prayoga nathI. saM. 1283 kA. su. 15 gurU, saM. 1287 a. zu. 8 zukravAranA dAnapatramAM samApatika vizeSaNa nathI. bIjAM dAnapatramAM ajayapALane jimamAzcara tarIke paricaya ApyA che. 8. saM. 1299 ce. su. 6 somanA rAjA tribhuvanapALanA sUryagrahaNa saMbaMdhI danapatramAM kumArapALane mukavAmAM vijitarAmamUpa ane ajayapALane mahAmahezvara0 nAM vizeSaNa ApyAM che. mAnavAnuM sUcana nathI. . saM. 1273nI valanA putra zrIdharanI prazastimAM kumArapALa mATe nIce mujaba lakhANa (15) tasminnupendratvamanupravRtte trailokyarakSAkSamavikramAMkaH / lokaM pRNairAtmaguNairalaMdhyaH kumArapAlaH prababhUva bhUpaH // 19 // (6) prakRmarapaTuttrAvakSaH pratApaH | kathayati ghanaphenasphArakallolalolaMjalanidhijalamadyApyutpatiSNu prakAmaM // 20 // mAvajIsTaprAkR i tamina muI mAraviyA . ...... A prazastimAM umApativara0nuM sUcana nathI. rA. sAhityavatsalanA lakhavA mujaba kumArapALane samrAjyAdhikRta karanAra valane parama mAhezvara putra zrIdhara paNa kumArapAlane 3HIVtivA2 na lakhe e zuM samajavuM? 1 Te. sAhityavatsala lakhe che ke A vizeSaNa vyApaka che, paraMtu teo uparanAM dAnapatro tapAsaze te tenI avyApakatA jarUra mAnaze. vaLI teo eka vAta te svIkAre che. ke-" tyAMnA e vizeSaNane to, ajayapAla vagere janakevI hatA eTale, kadAca ApaNe ekapakSI mAnIe " (tA. ra9-8-37 nuM gujarAtI ) 2 kumArapAle pena upakArI vargamAM vahune saMbhAryo ke kaMI InAma ApyuM hoya tenuM pramANa maLatuM nathI. kintu prastuta prazastinA 45 mA lekamAM valane dauvArika tarIke oLakhALyo che. che. sAhityavatsala vaDanagaranI prazastivAlA zrIdharane siddharAja jayasiMhanA baMdhu tarIke mAnI tene kumArapALane aMge gaMDa bhAva bahaspatinI kATImAM mUke che. vastutaH A mAnyatA saM. 1233 ane saM. 1273 ema saMvata bhedane lIdhe ubhI thaI hoya ema lAge che. devapATaNane zrIdhara siddharAjano nathI badhu, nathI samakAlIna ke nathI (daMDa) pUjArI. prastuta prazastinA zloka 42-43 mAM tene somanAtha pATaNanA rakSaka ane hammIranA sainyane haMphAvanAra tarIke varNo che. Jain Education Interfational Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 9] mahArAjA kumArapALa [ kaha7 ] 10. uparanAM pramANe gu. kumArapALane samAjuniyaranuM vizeSaNa ApavAnA viruddhamAM jAya che, eTale kumArapALa mATe vaparAtuM e vizeSaNa vAstavika nathI ema kema na mAnavuM? "3AAtivarudhArA' vizeSaNanAM kAraNe kumArapALane mATe sumativaranuM vizeSaNa vaparAyuM che tenAM kAraNe nIce pramANe hoI zake- 1. kumArapALa saM. 1218 sudhI zeva dhamAM hatA ane te lekhako paNa zaiva che, eTale rAjyaprAptimAM sAdhAraNa janatAmAM pracalita "izvarakRpAnI mahattA batAvavI. ratnapuranI rANIe rAjA mATe ane siddharAje dareka solaMkI rAjA mATe A vizeSaNa vAparyuM che. 2. kavi zrIpAlanI cAra upamA paikInI eka upamAe sAcI ghaTanAnuM rUpa pakaDayuM ane traNa upamAo upamA rUpe ja rahI. 3. ziva rAjAo vizvAsu banI rahe ane amAri rUDhIne ziva pharamAna rUpe ja apanAve. 4. somanAtha pATaNamAM somezvara kumArapALane Apela upadezanA AdhAre A vAta ghaDAI hoya. pa. 4thA rAjA tathA prajJA e nyAye prajA umApatinI upAsaka banI rahe ane zivamahAbhyane pracAra thAya. kemake A vizeSaNane prathama prAdurbhAva gujarAtanI bahAra thayo che. puSpikAnA zabda, tAmrapatranA jApathati ItyAdi avataraNa rUpe che. puSpikAnA lekhako ajaina che. 6, vallabhI vaMzanA keTalAka rAjAo jaina tathA bauddha hatA chatAM tene mATe parama mAhezvara lakhAya che. kumArapALa pachInA rAjAoe e nIti akhatyAra karI heya. 7. parama mAhezvara, niSkalaMkAvatAra ke nArAyaNAvatAra vizeSaNa vAparIne rAjAone zAnta ke khuzI karavA mATe buddhimAnI vAparI haiya! 8. kumArapALa jaina hatA e vAtane bhUMsI nAkhavA mATe ja khAsa A yojanA taiyAra karavAmAM AvI hoya. 3mA tivarane pracAra thavAmAM uparyukata koI paNa kAraNa hoI zake. ukatavizeSaNanI avAstavikatA tatkAlIna zilAlekhane samanvaya karatAM samAtivAdanuM vizeSaNa vAstavika lAgatuM nathI. kumArapALe e vizeSaNa svIkAryuM nathI, tAmrapatramAM utAryuM nathI, zilAlekhamAM kotaryuM nathI, ane pote Akhara sudhI zaiva banI rahyo nathI. pachI tenuM e vizeSaNa kema hoI zake ? - kumArapALanAM dhArmika kAryo gu. kumArapALanA samakAlIna granyakAroe tenA naiSThika ane dhArmika jIvana para ghaNuM ja prakAza pADe che, jene sAra nIce pramANe che-- Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 8] zrI jena satya prakAza solaMkI mULarAjadevanI vaMzaparaMparAmAM thaela tribhuvanapALane putra kumArapALane sarva rIte egya mAnIne pradhAna purUSoe aNahillapura pATaNanI gAdI para besAryo. teNe paNa pitAnI prajAnuM suMdara rIte pAlana karyuM, nyAya pravartA, prajA prema saMpAdana karyo, ane aneka rAjAone pitAne vaza karI pitAnI AjJA tathA kIrti dUra dUra sudhI phelAvI. teNe pahelapahelAM devapATaNanA somanAthanA maMdirano jIrNoddhAra karAvyo, ane tenI saphaLatA mATe ka. sa. zrI hemacaMdrasUrijI pAse mAMsAhArano tyAga karyo ane brahmacaryane svIkAra karyo. (saM. 1297-8) tyArapachI-sAta kuvyasane eTale hiMsA, mAMsa, jugAra, vezyAgamana, parastrIsevana, madirA ane uThAvagirIne hamezane mATe tyAga karyo. pitAnA rAjyamAM amAripaTa vagaDA, jugAra sarvathA baMdha karAvya tathA apatriyAnuM dhana rAjA tye e kAyado hato te rada karyo ane aputriyAnuM dhana levAnuM baMdha karyuM. (saM. 1298 thI 1212) somanAtha pATaNamAM semezvaranA maMdirano jIrNo 1 jiMratijJAta : kamAvAne ruvAranavAvatArataffja - makarmakramapAdurbhAvavizArada :, nayapathaprasthAnasArthAdhipa:, ya : kRtayagaM sNprtykatAragata vaDanagara killAnI prazasti srovA 24-26. caitrIjayavAhaguma | gaMDa bhAvabRhaspatinI prazasti loka 11 juva paduma, vicAravaturAnA che abhinavasiddharAja jayaMtasiMhanuM tAmrapatra jaiovarakSAkSamaH vaM purAguauraLa che (zrIdharanI prazasti zloka 19.). 2 A sAlavArI te samayanI bhinna bhinna ghaTanAonA varSe meLavIne taiyAra karavAmAM AvI che. zilAlekhethI puravAra thAya che ke saM. 1200 lagabhagamAM mahArAjA kumArapALa amAri rahI pravartAvI hatI, eTale te arasAmAM teNe sAta kuvyasanane tyAga karyo hate. kanyasananA tyAgamAM mAMsatyAganI pratijJA AvI ja jAya che. kumArapALe somezvaranA maMdiranA jIrNoddhArane ane be mAsa sudhI mAMsa choDayuM che, e tyAga A sAta vyasananI pratijJA pahelAMne che e hisAbe A mAMsAhAranI pratijJAnI sAla saM. 1208 pahelAM Avaze ane tyArapachI semeyara maMdiranI te yAtrAnI sAla saM; 1201-11 avaze praba dha ciMtAmaNimAM te gu. kumArapAle somezvaranA maMdiramAM ja mAMsa madirano tyAga karavAno ullekha che. eTale ke A prasaMga pachI ja sAta vyasanano tyAga karyo che. ka. sa. zrI hemacaMdrasUri pahelI vAra siddharAja sAthe somanAtha jAya che, bIjI vAramAM kumArapALa somanAtha sIdhe jAya che, ane A. zrI hemacaMdra sUri zatrujaya thaine emanAtha padhAre che. AMbaDe uddhAra karela zatru jaya para AdIzvaranA maMdiranI A ja arasAmAM pratiSThA thAya che. ane AcAryazrI tathA kumArapALanI, anyaprasiha zatruMjaya tathA giranAranI yAtrA sa. 1227 nA arasAmAM mana ya che. A badhI vAtane dhyAnamAM letAM semanAthanA maMdine mATe meM je kupara sAla ApI che te vyAjabI lAge che te samayane zilA : lekha maLato nathI, mATe vidvAnee A vizeSa mAM uhApoha karavAnI jarUra che. 0 A kAyadAne aMge dattA levAne dezAcAra hateA kAyade rada thavAthI gujarAtamAM dattaka levAnuM ochuM thaI gayuM che. ka sa. zrI hemacaMdrasUrinA upadezathI gu. kamArapALe aputriyAnuM pana levAnuM baMdha karyuM ane jagadgurU zrI hIravijayasUrijInA u5dezathI mAgata samrAddha akabare jajiyA verA mApha karyo. gujarAtanA rAjanaitika itihAsanI A mahattavALI _Jain Education paTanAo che. Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAjA kumArapALa [ rahae ] hAra karAvya (saM. 1208 thI 1211) ane pArzvanAthanuM daherAsara paNa karAvyuM. kumAravihArAdi jaina maMdiro banAvyAM, kara derIvALo tribhuvanavihAra karAvya, bhagavAna pArzvanAtha, neminAtha vagere-pratibhAo bharAvI. zrAvakanAM bAra vrata svIkAryo (saM. 1216). dAnazALA khelI ane tenI vyavasthA zrImAlI neminAranA putra zreSThI abhayakumArane hastaka suprata karI . pizALa, dharmazALAo banAvI, dAna ApyuM. jaina kuTuone madada karI, panA divase zila pALyuM, meTo tapa karyo nathI, ratsava karyA, aThThAi mahetsava karyA, zatruMjaya tIrthanI yAtrA karI, kintu vRddhAvasthAnA kAraNe giranAranI yAtrA karI zakyo nahiM. (saM. 1222-23) gu. kumArapALa jaina thayA pachI savAre namaskAra maMtranuM smaraNa, jinendravaMdana, satyavaMdana, aSTaprakArI jina pUjA, caMdana kapUra ane suvarNakamaLothI gurU pUjA, pratyAkhyAna, vyAkhyAna zravaNa, gharadaherAsaramAM bhejana dharyA pachI bhejana karavuM, AThama caudaze ekAsaNuM, bapore vigejhi, rAjakArya, sAMje bhajana, daherAsaramAM AMgI, AratI, maMgaLadI, jinendranAM guNagAna, rAtre mahApurUSanA jIvananI vicAraNuM ane nidrA, e pramANe sAdhAraNa dainika kAryakrama hate. (kAzraya kAvya saMskRta sarga 16 thI 20, dvAzraya kAvya prAkRta, meharAja parAjaya, kumArapALa pratibaMdha pR. 5, 41, 67, 143thI145, 386, 218, 175, 179, 423.) kumArapALanI je sAdhAraNa jIvana caryA ke dinacarcA hatI tene jaina granthakAroe pratyakSa joIne pitAnA granthamAM utArI che. pratyakSa vastumAM bIjA pramANenI AvazyakatA rahetI ja nathI. gujarAtanA Adya ItihAsa aSTAo jaina vidvAno ja che. AjanA ItihAsakAro tenA AdhAre ja itihAsa ghaDe che. teonA sAhityane bAda karIe te gujarAta pAse tatkAlIna ItihAsa jevuM kazuMya rahetuM nathI. jaina granyakAro asatya kathanathI jeTalA aLagA rahe che, teTalA ja anya-vidvAnanI TIkAothI paNa sAvaceta rahe che. kumArapALa jenI rAjA hate mATe ja teoe bIjA solaMkI rAjAone nahiM kintu kumArapALa rAjAne vividha rUpe kavyA che, ane tenA jIvananI bArIkamAM bArIka dareka vastuonuM yathArtha nidarzana karAvyuM che. - gu. kumArapALanA dhArmika jIvana para prakAza pADatA AjanA sAkSarene je phakarAo maLe che temAM paNa tene jaina tarIke jAhera karavAmAM Ave che rA. bA. gevindabhAI hAthIbhAI dezAI lakhe che ke "devaLane pAyo naMkhAvyo tyAre hemAcAryane bodhathI rAjAe eka vrata lIdhuM ke, devaLa baMdhAvavAnuM kAma pUruM thaI 1. zreDI abhayakumAra e ka. sa. A. zrI hemacaMdrasUrinA mAmAnA putra bhAI thatA hatA A. zrI. semiprabhasUrie, A zeTha abhayakumAra, tenI strI padamI, putra haricaMdra vagere ane putrI zrIdevI vagere mATe kumArapALa pratibadha banAvyo che. ane prastuta pustakanI paNa prati te DIe lakhAvI che. (5. 478). 2. saravAnukampA na mahIbhUjAM syAdityeSa klupto vitathapravAdaH / jinendradharma pratipadya yena zlAdhyaH sa keSAM na kumArapAlaH // For Private & Personal mAraparitiSa, g009 Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 500 ] zrI jaina satya prakAza tvarSa 4 rahe tyAM sudhI strIsaMga kare nahi ane magha mAMsa khAvuM nahi. be varSe devaLa thayuM eTale vrata (bAdhA) choDAvavAnI surine vinaMti karI. sUri bolyA, maMdira te thayuM, paNa zivajInI yAtrA thaye vata mUkavuM joie. rAjAe A vAta aMgIkAra karI ane seminAthanI yAtrAe nIkaLe." (gujarAtane prAcIna ItihAsa, pR. 194). A pramANe kumArapAla sAthe somezvaranI yAtrA karyA pachI hemAcAryanI sattA rAjA upara vadhatI gai. tenI zakti prakRti ane tenA mananuM meTApaNuM joI rAjAnI prIta tenA para vadhatI gaI. hemAcAryane halako pADavA brAhmaNee ghaNI ghaNuM tajavIja karI, paraMtu temanuM kaMI phAvyuM nahi. hemAcAryanA bedhathI rAjAe pitAne devagharamAM brAhmaNane devanI mUrtio sAthe zAntinAtha tIrthakaranI mUrti paNa rAkhavA mAMDI ane Akhare hemAcAryane apAsarAmAM jaI tathA jaina sAdhuone agaNita dAna ApI rAjAe khullI rIte jaina dharma aMgIkAra karyopachI potAnA devagharamAMthI brAhmaNanA dharmanI mUrtio teNe kADhI nAMkhI, ane mAtra jainadharmanI mUrtio rAkhI. ATale daraje gayA pachI hemAcAryanuM apamAna karanAra brAhmaNane rAjA sajA paNa karavA lAge." ( gu. prA. I. pR. 199-200 ) kumArapALe jaina devaLa pAchaLa kharca kare che. "sAgala vasahikA, karaMbaka vihAra, muzaka vihAra, jhAlikA vihAra A sivAya bIjA 1444 jana devaLa kumAre baMdhAvyAnI daMta kathA cAle che." (pR. 186). hemAcAryanA bedhathI rAjAe mAMsamadirAne tyAga karyo eTaluM ja nahi, paNa lakamAM sAda paDAvI AjJA karI ke koIe jIvahiMsA karavI nahi. teNe mAchI, zikArI, pAradhI vagere lokone pitAne jIvahiMsAno dhaMdho choDI bIjA dhaMdhA karavAnI pharaja paDI." (200) hemAcAryanA bedhathI kumArapALe navArasI milkata sarakAramAM levAnuM baMdha karyuM." (gujarAtane prAcIna itihAsa, pR. 201) 2. . kezavalAla himmatarAma kAmadAra jaNAve che ke "vIsame sarga (dhAzraya) kAvyane chelle sarga che. temAM kumArapALa amAri ghoSaNA pravartAve che. nirvaza prajAjananA dhanane tyAga kare che. kAzIkSetrane kezaranAtha maMdirane punarUddhAra karAve che, somanAthanA maMdirane uddhAra karAve che. pATaNamAM pArzvanAthanA maMdiranA prAsAda baMdhAve che ne kumArapAlezvaradevanuM (zaMkara) maMdira kare che, ane devapattanamAM pArzva caitya kare che. A sargamAM 1. kumAyunanA khArAjAe kedArezvaranuM devaLa paDI javA dIdhuM che, evI khabara jANuM, kedArezvaranuM devaLa paNa teNe durasta karAvyuM. (gu, prA I. 5. 196) A maMdirane jIrNoddhAra kayAre thayo tenI sAlavArI nakkI karavI bAkI che. e bhUlavuM na joIe ke samrATuM saMprati, kaliMgarAja khAravela, guja rezvara kumArapALa, jagaDuzA maMtrI vastupALa vagere vagere jaina rAjAo ane maMtrIo paradharmasahiSNu hatA. samrA saMprati ane gu. kumArapALe prajAnuM putranI samAna pAlana karyuM che, dAnazALAo khelI che, maMtrI vastupALe te masIde paNa banAvI ApI che. jagaDuzAhe dukALamAM sArA bhAratavarSane koI paNa jAtanA bhedabhAva vinA madada karI che. Aje paNa jenA tathA ajene eka bIjAnAM dhArmika kAryomAM sahayoga Ape che. Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAjA kumArapALa [[ 501 ] kumArapALa jaina thAya che ema jaNAya che. kAraNa ke hemacandrasUri 48me zleka nIce pramANe racI gayA che- yuSmAn bho abhivAdaye bhavajayI bho edhi jainazca bho, yuSmAnapyabhivAdaye sukRtavAn bhuyaH kumAra bhava / AyuSmAMzca kumArapAla ciramityAzasito'trArhatezcaityaM sphATikapArzvabiMbamakRta svarNendranolairnRpaH // zrI AtmAnaMda janma zatAbdI smAraka grantha bhA. 4 pR. 17 parane zrI hemacandrasUrIzvaranuM dvAzraya kAvya-lekha) 3 rA. sAhitya vatsala svIkAre che ke- "sauthI prathama tenI jaina dIkSAne ullekha yazapAlanA "maharAja parAjayamAM Ave che. jyAM teNe saM. 1216mAM jaina dharmanI rItasaranI dIkSA lIdhAno ullekha che. A nATaka saM. 1232mAM eTale kumArapAchAnA mRtyu pachI traNa varSe racAyeluM che. " (tA. 28-8-37nA gujarAtImAM prakAzita sAhitya maMdiranA sopAne lekha) somanAthapATaNa, aNahilla pATaNa ane tharAda (pAlaNapura ejansI) ema traNa sthaLe judA judA traNa kumAravihAra samajAya che." jinaprabhasUri (zrI jinamaMDana gaNi)ne jaNAvyA mujaba kumArapALe saM. 1216nA mAgasara suda ranA divase dIkSA lIdhelI." (tA. 12-9-37nA gujarAtI sAhitya mandiranA sapAne lekha) uparanA chuTA chavAyA phakarAo parathI eka rIte sAkSaronA mate paNa gu. kumArapALa jena hatA ema nakakI thAya che. paramahaMta kumArapALa saM. 1216mAM kumArapALa jaina banyo eTale tyArathI te paramahaMta tarIke oLakhAya che. gu. kumArapALanA keTalAka jIvana prasaMge parathI paNa A vastu puravAra thAya 1. "sarvatra prasarelI potAnI zaktithI cauda varSa sudhI mArinuM nivAraNa karIne tathA kIrtistaMbha jevA 1400 vihAro baMdhAvIne jena kumArapALa rAjAe potAnA pApane kSaya karyo " (prabaMdha ciMtAmaNi pR. 199) kumArapALe jaina dharmane pUrNatayA (zrAvakanA 12 vrata grahaNa pUrvaka) svIkAra saM. 1ra16 mAM karyo ema jinamaMDananA prabaMdhamAM che. (sA. jinavijayajI saMpAdita prA. je, le. saM. bhA. 1, avalokana 5. 240) 2. rA. sAhityavatsalanA tA. 29-8-17nA lekhamAM " svataMtra koI kumAravihAranI racanA saMbhavatI nathI." "kharuM jotAM zrI somezvara prAsAdanI kumArapALa tathI thaelI atihAsika racanAnI pratispardhAmAM kumArapALe kumAra vihAra racyA hovAnI mAnyatA anusarAI lAge." A pramANe jAhera karyuM hatuM, paraMtu pAchaLa temaNe te potAnI bhUla sudhArI lIdhI che. ane upara pramANe traNa kumAravihAra eTale kumArapALe traNa maMdira banAvyAM hatAM ema sapramANe Jain Educaulceratond. Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (502] zrI jaina satya prakAza [varSa : 1. arNorAje jana sAdhuonuM apamAna karyuM. kumArapALe tene megya daMDa karyo. (gu. mA. I. pR. 187 TipaNuM) 2. jinamaMdiramAM pUjA mATe joItA uttarAsaMgane aMge sAMbharanA rAjA sAthe yuddha thayuM. (gu. mA. i. pR. 191) 3. sIsadaNIne prasaMga kalpita ja che1, chatAM ya kalpanAne khAtara sAce mAnIe te tenA AdhAre kumArapALanuM aMtaHpura jainadharyuM hatuM. (gu. prA. I. pR. 193) 4, gu. kumArapALe hemacaMdrAcAryanuM apamAna karanAra brAhmaNane sajA paNa karI hatI. (gu. mA. I. pR. 200) 5. hemacaMdrAcAryanI niMdA badala paM. vAmarAzine daMDa karyo, paNa teNe bhUla sudhArI lIdhI eTale varSAsana bAMdhI ApyuM. (gu. prA. I. pU. ra00) vAstavika rIte A daMDa somanAtha pATaNanA pArzva maMdira nAme kumAravihAranI AzAtanAnA kAraNe thayuM haze ema lAge che. 6. hemacaMdrAcAryanuM apamAna karavAnA kAraNe somanAtha pATaNanA somezvara maMdiranA mahata (pUjArI)ne baratarapha karyo paraMtu teNe mAphI mAgI eTale tene punaH asala sthAna para sthApyo. (gu. prA. I. pR. 200). A dareka pramANe gu. kumArapALa ka. saA0 zrI hemacaMdrasUrine ananya upAsaka hate e vAtane puravAra kare che. gu. ajayapALanuM valaNa paNa kumArapALane paramahaMta mAnavAnA pakSamAM che. gu. ajayapALe rAjA banatAM ja jenA para kera vartAvyo, jaina munio tathA zrAvakone ghAta karAvya, mu. kumArapALe baMdhAvela jaina daherAsare teDI nAkhyAM, A vakhate saMbhavataH paramArhata kumArapALanA nAmavAlA zilAlekhone paNa nAza thayo haze. pAchaLathI AbhaDa zrAvake sIla nAmanA bhAMDane dhanathI khuzI karI tenA mAraphate derasane vinAza thatuM aTakAvyo. sIle goThavI rAkhela yukti pramANe pitAnI haiyAtImAM pitAnA devamaMdirane teDatA putrane gu. ajayapALanI samakSa khuba DAryA, ane kahyuM ke-"zuM. ajayapALadeve te kumArapALanA maraNa pachI tenAM dharmasthAnono nAza karyo, jyAre tame te mArA jIvatAMmArAM dharmasthAnane nAza kare che. mATe tame A narezvara 1 A vAta jena ke ajaina kaI prAcIna granthamAM maLI nathI. A kathA pahelA pahelAM lagabhaga 700 varSa pachInI elekajhAnDara kinjhoka phArbasa sAhebanI nedhamAM dAkhala thAya che ane prakAzita thAya che, AthI tenI vAstavikatAmAM zaMkAne pUre avakAza maLe che, zuM kumArapALa A. hemacaMdrasUrijI tathA temanA dharmamAM ke raMgAyuM hatuM tene niMdarUpe jAhera karavuM e enuM dhyeya jaNAya che 2. te samaye jemAM prazasti lakhavAnI prathA ochI hatI. "kumAravihAra'nI prazastio che te paNa madironI sAthe vinaSTa thai haze, ajayapALe utarAvI nAkhI haze athavA DarathI _Jain Education nAe utArI lIdhI haze, temane dharmasaMkramaNakALamAM evuM bane e svabhAvika che. Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAjA kumArapALa [ 503 ] A zabdoe ajaba kAma karyuM. gu. ajayapALa zara arka 9 ] karatAM paNa adhIka adhama che." mAA, ane teNe derAsarA tADavAnuM kAma cheADI dIdhuM. (prabaMdha ciMtAmaNi pR. 201, caturvizati pramadha, pR. 174) A kAraNe tAraMgAjI tathA dUradUranA derAsaro bacI gayAM.1 rA. ba. geA. hA. desAi mahAzaya ' gujarAtanA prAcIna itihAsa 'mAM ajayapALanA paricaya Ape che. ajayapALe gAdI para besatAM ja jaina leAkeA para julama karavA mAMDayA. kumArapALe badhAvelAM jaina devaLo teNe teADI nAkhavA mAMDayAM. jaina graMthakAre tene bhraSTabuddhino, pitRdhAtaka ane nAstika tarIke varNave che. ajayapALe krUra, unmatta ane dIlI cAla calAvI che, emAM kai zaka nathI kumArapALa rAjAnA mAnItA maMtrI kapadIne dhagadhagatI telanI kaDAimAM taLI nAkhyo. A. rAmacaMdrasUrine tapAvelI tAMbAnI pATa upara suvarAvI mAravAnA hukrama karyo. ane matrI AMkhaDane mArI nAkhyA, vagere. ' 66 A julmI rAjAnuM rAjya dhaNA varSa TakyuM nahIM. teNe traNu varSa rAjya karyo pachI vijayadeva nAmanA tenA dvArapALe tenA peTamAM kaTAra mArIne tenA prANa lIdheA. " ( pR. 203-204 ) zilAlekhA tapAsIe teA vaDanagara ane zrIdharanI prazastimAM kumArapALane vasudhAnA uddAraka, hari jevA prabhAvaka, nayabhAga pravartaka, trailokya rakSAkSama vikramAMka ane Akapriya guNavALA batAvyA che. eTale eka Adarzo rAjA tarIke cItaryAM che. paNa gu. ayapALatA khyAla tethI jUdo hatA. te kumArapALanA rAjyane vidharmInuM rAjya ane tenI dareka pravRttine adhamarUpe mAnatA hatA. AthI tene niSkala'kAvatAra rUpe janma thevA pAye ane teNe gu. kumALapALa, tenAM devasthAna, gurU tathA sAdharma kAnA saMhAra karyAM.2 tathA potAnI dhAraNA pramANe rAmarAjaya (! ) pravartAvyuM. ethI pachInA zilAlekhA gu ajayapALane paramamAhezvara, niSkala kAvatArita. rAmarAjya ItyAdi vizeSaNAthI navAje che. eTaluM ja nahIM parantu gu. bhImadeva pazu nArAyaNAvatAra bane che. vizvezagaDanI prazastimAM e vAtane izArA paNu che jIe- / AcAya bappabhaTTasUranA samayapUrvanuM moDherAnuM maMdira A rAjyanA rApanuM bhAga banyu che. A ja arasAmAM 'dvArikA' nuM jagata devAlaya paNa jeneAnA hAthamAMthI chuTI gayu' che. 2 khIjAoe paNa jaina bauddhonA saMhAra karavA prayatna karyA che. ane te sAMpradAyiA dRSTie parama custa dhamA~ manAyA che. jemake rAjA puSyamitre hajArA zravaNAnA ziraccheda rAjyeA. rAjA harSavardhane ekreka divasamAM AThase AThase| amaNeAnAM mAthAM utarAvyAM che. dakSiNanA su...darapAMDaye ane liMgAyata dharmanA AdyapraNetA maMtrI vAsave paNa evA ja dAkhavo besADayA che. ajayapALe paNa teonu ja anukaraNa karyuM che. 3 prabaMdha ci"tAmaNi pu, 188 vALA vizvara ane A vizveza te banne eka lAge che. teNe bhAvakhahaspatinI putrI pratApadetI sAthe lagna karyuM hatuM. zveAka 25 mAM dharmavidviSAna zabda le che, te kadAca dharmavidveSana evA zabda haze. Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina satya prakAza tasminnaMzamadhyAsya kalAvezAMgasaMbhave / saMhRtya dharmavidvighnAn rAjJi yAte nijaM padam // [ 404] matalaba ke-gu. kumArapALa paramaArhuta hatA eTale tene ajayapALe ukheDI potAne parama mADezvara ityAdi tarIke jAhera karyAM. vallabha saMpradAyanA vaiSNavapradIpa graMthanI kumArapALanI khInA paNa tenA jainatvane anulakSIne yejAI che. gu. kumArapALa paramaAta jaina hatA ema mAnavAne A zuM echA purAvA che ? kumAravihAra [ varSa 4 mahArAjA kumArapALe jaina derAsarA banAvyAM che. te vizeSatayA kumAravihAra tarIke prasiddha che. te vakhatanA bhinna bhinna graMthAmAM tenA ullekhA nIce mujaba che-- 1. caityaM sphATika pArzvayiyamakRta svarNendranIlairnRpaH // ( mA0 zrI DebhayadrasUrita saM. dvAzraya abhya sa. 2, zlo. 98 ) kumAreNa kumArapAlena kArito vihAraH kumArapAla vihArastasmin zrI pArzvanAthacaitye prAptaH / rAjeti prakramAt jJeyam / ( prAkRta dvAzraya sa. 2 zlo, 36 TIkA ) jaNa tuccha hayara - kappUra dhUvamahamai hasarasrai / kumaravihAre patto huvara paDihAra dinnakaro // ( prA. dvAzraya, sa. 2 zlo. 3) pUrva zrI vanarAjabhUmipatinA vyAlokya sallakSaNAM, kSoNi sthApitametadatra nagaraM nirvapyatAM nirbharam / zrI kaumAravihAra maulivalayAlaMkArapAlidhvaja - vyAjAjjainamadattapatramamarAvatyai yaduzcaistarAm // ( " moharAja parAjaya nATaka aM. 3, zlo. 57, pR. 67 - saH 1231 lagabhagamAM ajayadevanA maMtrI yazaHpAla kRta) jaMpara kumaranarindo muNinda tuha desaNAmayaraseNa / saMsittasavvataNuNoM maha naTThA mohavisamucchA // navaraM pUvvaMpi mae bhaddaga bhAvappahANacitteNa / pasihayapAvapavesaM ladhdhuM tumhANa uvapasaM // dAUNaya AesaM kumaravihAro karAvio pattha / aTThAvaovvarammo cauvIsajiNAlao tuMgo // pAsassa mUlapaDimA nimmaviyA jattha caMdakaMta maI / (kumArapANa pratizodha, 5. 2, 5. 143 - 144 sa. 1251 2. peAtAnA pitAnA nAmathI pATaNamAM chara derIvALA tribhuvanavihAra karAvye!-- somaprasUti ) tatto iheva nagare kArevio kumArapAladevena / garuA tihuNavihAro gayaNataluttaNakkhamo // Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ake huM] mahArAjA kumArapALa jassiM mahatpamANA sabvuttamanIlarayaNanimmAyA / mUlapaDimA niveNa nivesiyA neminAhasya || iya payaDiya dhayajasa DaMbarAhi bAhattarIijo / sappurisooskalAhiM alaMkiyo devakuliyAhiM || (chumArapAka pratikoSa rR. 204) 3. devapATaNamAM pArzvanAthanuM derAsara karAvyuM. ( hrAzraya kAvya (saM) sa. 20) 4. tharAdanA kumArivahAra yadadhamarumaNDalakamalAmukhamaNDana karpUra patrAMkurathArApadrapura pariSkAra - zrI. kumAravihArakroDAlaMkAra - zrIvIrajinezvarayAtrAmahotsava prasargatam / ( meAharAja parAjaya nATaka a. 1, pR0 2 ) 5 jAamAM sa. 1221mAM kumAravihAra anyo ( zilAlekha ) 6 lADola ( gujarAtamAM ) kumAravihAra hatA. (zilAlekha) 7 anya sthaLeAnA kumAravihAra [et] anneva cavisA cauvvisAe jiNANa pAsAyA / kAraviyA tivihArapamuhA javare iha bahavo // jeuNa anne annesu nagaragAmAie kAraviyA / tesiM kumara vihAraNaM kovI jANai na saMkhapi // (kumArapALa pratimAdha) siMdhI jaina graMthamALA prakAzita prabaMdha ciMtAmaNinA gadyapAThamAM 1440 ( pR. 86) ane padyapAThamAM 1400 (pR. 94) kumAravihAra banyAno ullekha che. tAra gA para eka bhIDa baMdhathI 32 vihAra banyAnA paNa ullekha che. (pR. 90 )1 kumAravihAranAM zilAlekhI pramANeA maLatAM nathI. ajayapAlanA rAjyakALamAM tenA 1. zrI hemacaMdrasUri tathA kumArapALane mATe atihAsika sAdhanA nIce pramANe che.-- 1-2 A hemaca'drasUri ta saskRta tathA prakRta dvASa kAvya 3 maMtrI cA:pALa (sa. 1272) kRta meharAjaparAjaya 4 A. semaprasasUri (sa. 1241) kRta kumArapALapratimASa pa merUtuba (1361) kRta prabaMdhaciMtAmaNi 6 A. prabhAcaMdra kRta prabhAvacaritra 7 A. jayasiMhakRta kuma.25.Lacaritra 8 A. samatilakakRta kumArapALacaritra 9 cAritrasudaragaNikRta kumArapALacaritra 10 harizcaMdraSkRta kumArapALacaritra (prAkRta ) 11 A. jayazekharakRta catuvi zati prakhadha 12 A. jinaprabhasUti trividhatIya kapa 13 (A. sAmasuMdarasUriziSya) jinama DanagaNi (1499 ) kruta kumArapALaprabhadha 14 A. jinaharSa kutakumArapALa rAsa 15 vi RSasadAsakRta kumArapALa Ama Personal Use Only Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina satya prakAza [varSa 4 abhAva thayo hoya e saMbhavita che. mAtra upalabdha thatuM kumAravihAra zataka ja pATa. Nane kumAravihAranA zilAlekhanuM sthAna pUre che. tyArapachInA utkIrNa zilAlekhomAM kumAravihAranA ullekha maLe che, je nIce pramANe che - 1. jAleragaDha para saM. 1221mAM kumAravihAra banyuM. te saM. 1231 lagabhagamAM tUTa. saM. 124ramAM te durasta karAvA. saM. 1256mAM teraNa Adi pratiSThAvyAM. ane saM. 1268mAM nava raMgamaMDapa che. tathA tenI upara senAnuM IDuM caDayuM. 1 auM // saM. 1221 zrI jAbAlIpurIya kAMcanagirigaDhasyopari prabhu zrI hemasRriprabodhita zrI gurjaradharAdhIzvara paramAhAta caulukya (2) mahArAjAdhirAja zrI kumArapAladevakArite zrI pAzvanAthasatkamUlabiMbasahita zrI kuvaravihArAbhidhAne jainacaitye! (prA. je. lekhasaMgraha, bhA2 lekhAMka 35ra) ra. nAgapuranA varahuDIyagotrI sAhu nesaDanA vaMzaja rAhaDanA putre lAhaDe saM. 1296 lagabhagamAM lADanA kumAravihArano jIrNoddhAra prasaMge zrI pArzvanAthanA agramaMDapamAM gekha karAvyuM tathA zrI pArzvanAthanI pratimA bharAvI. (20) lATApa (21) lyAM zrIkumAravihArajIrNodvAre zrI pArzvanAtha bibaM khattakaM c| (prA. ja lekhasaMgraha lekhAMka 66 pR. 91). 3. nAgapuranA varahuDIya getrIya sAhu majanA vaMzaja jinacaMdranA putra saMghavI devacaMde lADalanA kumAravihAranI bhamatImAM zrI ajitanAthanI pratimA, derI, daMDa tathA kazaLa banAvyAM. tathA A ja mandiramAM zrI zAMtinAtha ane ajitanAthanI pratimA padharAvI (34) lATApalyAM zrI kumAravi (35) hArajagatyAM zrI ajitanAthasvAmi biMbaM devakuli (36) kA daMDakalazasahitA ihaive caitye ji (37) nayugalaM zrIzAMtinAthazrIajitasvAmi (38) etatsarva kArApitam / (prA. jai. lekhasaMgraha lekhAMka pR. 92). kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArye potAnA abhidhAna ciMtAmaNi kozamAM gu. kumAra pALanuM nAma bahu ja arthasUcaka rIte mUkayuM che. emAM gu. kumArapALanI nAmanA ane kArakIdIne anurUpa zabda mUkyA che. A rahyo e mULa ka- kumArapAlazcaulukyo rAjarSiH paramArhataH / mRtasvamoktA dharmAtmA mArivyasanavArakaH // (miyAna ciMtAmaNi, kAM. 3, 4o. -17) ATalI spaSTa vicAraNA pachI ane ATalAM ATalAM pramANe joyA pachI ATalA badhA kumAravihAranA nirmAtA mahArAjA kumArapALa jaina hatA te vAta samajavAne bIjAM pramANenI AvazyakatA rahetI nathI. gujarezvara kumArapALa paramahaMta hato ane pramaNe pAsaka hato, sAthe sAthe te vizvavatsala hatA eTale ja lokapriya banyuM hatuM. Education Infoe lokapriyatA darekane prApta thAo ke & Personal Use Only Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUrinA ziSya zrIvaThTha mAnagaNita eka anekArtha kRti lekhaka-zrIyuta sArAbhAI maNilAla navAba jainAcAryoe racelA jana sAhityarAzimAM vyAkaraNa, kAvya, keSa, alaMkAra, chaMda, jyotiSa, vaidyaka, nyAya, sAmudrika vagere sAhityanA dareka aMgane lagatA graMthe jema vizALa pramANamAM daSTigocara thAya che, tema anekArtha graMtha paNa saLI Ave che. A TuMkA lekhana aMdara evA eka anekArtha graMthanI oLakhANa ApavAnuM meM yogya dhAryuM che. A anekArtha kRtinI pATaNamAM birAjatA vidarya muni mahArAja zrI puNyavijayajInA saMgrahamAM ghaNA ja bArIka ane spaSTa akSaromAM lakhelI traNa pAnAnI eka prati che, je pratinA uparathI ja svargastha dakSiNavihArI munimahArAja zrI amaravijayajInA ziSya vidraratna zrI caturavijayajIe saMpAdita karelA "anekArtha sAhitya saMgraha bhAga 1 lA" mAM, A kRti mArA taraphathI zarU karavAmAM AvelI "zrI jaina prAcIna sAhitya ddhAra graMthAvali"nA bIjA puSpa tarIke vi. saM. 1881 mAM tenA gujarAtI bhASAMtara sAthe (mUlya be rUpiyA) tathA zrI kumArapAla pratibaMdhanA kartA zrI samaprabhasUrivaracita bIjI anekArtha kRti tenA bhASAMtara sAthe sauthI prathama prasiddha karelI hovA chatAM te tarapha jaina tathA jainetara vidvAnenuM dhyAna AkarSAyeluM hoya tema jaNAtu nathI. aphasesanI vAta te e che ke A anekArtha kRti je "kumAravihAra prazasti kAvya"nA 87 mA ka upara racavAmAM AvI che, te kAvya mATe ghaNuM ghaNuM tapAsa karavA chatAM haju sudhI patto lAgato nathI. koI paNa vidvAna mahAzayanA jANavAmAM te kAvya Ave te te tarapha A lekhanA lekhakanuM lakSa deravA vinaMtI che. zrI vardhamAna gaNi A anekArtha kRtinI zarUAtamAM ja pote zrI hemacaMdrasarinA ziSya hovAno ullekha A pramANe kare che zrIhemacandrasariziSyeNa varddhamAnagaNinA kumAravihAraprazastA kAvye'mu. jmin pUrva SaDathai kute'pi kautukAt SoDazottarazataM vyAkhyAnAM cke| ' arthAta-bahemacaMdrasUrinA ziSya zrI vadhamAnagaNie kumAravihAra prazasta kAvyanA (87 mA zlokanA) prathama pate cha artha karyA hatA, chatAM kutUhalanI khAtara 116 ekaso saLa artha kare che. A ullekha sivAya teozrInI gRhastha avasthAnI jJAti, janmasthaLa mAtApitAnAM nAma, janma, dIkSA athavA ravargavAsa vagere saMbaMdhI kAMI paNa mAhitI maLI AvatI nathI. mAtra zatAthanA racayitA zrIsemaprabhasUrikRta kumArapALajhaLei. prazastimAM ApelA- hemasaripadapaGkajahaMsaH zrImahendramunipaiH zrutametat / / vardhamAna-guNacandragaNibhyAM sAkamAkalitazAstrarahasyaiH / / A leka uparathI vi. saM. 1214 sudhI teonuM astitva svIkArI zakAya che. Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [58] zrI jaina satya prakAza zrI kumAravihAra prazasti kAvyanA 87 mA zloka A pramANe che;-- gambhIraH zrutibhiH sadAcaraNataH prAptapratiSThodayaH satkAntAracitapriyA bahuguNo yaH sAmyamAlambate / zrIcailukyanarezvareNa vibudhazrIhemacandreNa ca, zrImadUvAgbhaTamantriNA ca parivAdinyA ca maMtreNa ca / [ varSa 4 A zlokamAM pragaTa rIte dRSTigocara thatAM upamAne sivAya bIjA upamAnA teoe ghaTAvyA che, jenI saMkhyA 116 che, ane tenAM nAmo A pramANeH-- (1) namaskAra karelA sAmata rAjAnu varNana, (2) namaskAra nahi karanAra rAjAnu vaNuM na, (3) brahmAnuM varNana, (4) viSNu varNana. (5) mAdeva vana. (6) vItarAganu varNana. (cha) dhanapati varSoMna. (8) kubera varSoMna. (9) kSetrapALa varSoMna. (10) aDhAramA aratIrtha - karatuM varNana (11) kRtayuga nAmanA suMdara ArAnuM vajjuna. (12) viSNunA cakranuM vana, (13) kAmadevanA putra anirUddhanuM varNana. (14) zikArI vana. (15) pallIpati varNana. (16) cakAra varjuna. (17) nAgarAja varSoMna. (18 IMdra varNana. (19) agnI varNana. (20) yama vastuna. (21) vaSNu varNana. (22) rAkSasa vana. (23) vAyu varNana. (24) kramaDa varjuna. (25) pAtALa vaSa~na, (26) mRtyuloka varjuna. (27) surakSAka varSoMna. (28) dhanura vana, (29) sajjana varNana, (30) durjana varNana. (31) kumArapALa nRpa vaNuna, (32) rAjahaMsa varSoMna. (33) paMDita varNana. (34) mUrkha varNana, (35) lakSmI vaNuMna. (36) suvarNa varSoMna. (37) candra vana, (38) kapUra vaSa~na, (39) deva varNana. (40) sUrya varNana. (41) zrI hemacaMdrAcAya varSoMna. (42) magaLa vaNuM na. (43) budha varlDa na. (44) bRhaspati vaNaeNna. (45) zukra varNana. (46) zanaizvara varguna (47) rAhu varSoMna. (48) kaMtu varNana. (49) mahAdevanA mastaka upara rahelA caMdranuM varNana. (50) mahezvaranA hAsyanuM varjuna. (51) mahezvaranA bhasma vikSepanatu varSoMna. (para) dAnava varlDa'na. (53) nara vana. (54) lakSmI uDAvanAranu varNana. (55) sAnAnA ca dranuM varjuna. (56) yAcaka vana (57) niSkAma varNana (58) dha varNana. (59) artha varNana. (60) kAma purUSArtha varNana. (61) mekSa purUSArtha varNana, (2) dehadhArI sarasvatInu varNana. (13) vacanarU5 vANInuM vaNuMna. (64) dhanikanI AjJArUpI vANInuM varNana. (65) subhaTa varcuna (66) maMtravAdi vana. (67) vaTemArgu vana. (19) khAudharI nu varNana, (69) sarpiNI varSoMna. (70) svairiNI varSoMna. (71) paDitA strI varNana. (72) surUpa varSoMna. (73) vAtsAyana maharSi varNana, (74) tApasa varSoMna. (75) haramAli vana. (76) gaurI hRdaya varSoMna. (77) caMdrakara vaNuna. (78) cAritrane lIdhe sthira banelA cittanu vajjuna. (79) dAvAnaLa varNana. (80) mukha varSoMna. (81) zukra vadhuna. (82) sarpa dRSTi varSoMna. (83) kamI vadhuna (94) kAmanI varNana. (85) sAmaMta varSoMna. (8) mAMsAhArI varSoMna. (87) dayAlu varNana. (88) cara varNana. (89) ratna parIkSaka varguna. (90) AMgaNuAnu varjuna. (91) magaLa kAMti varNana. (92) nidhikaLA varNana. (93) jaLacara vaNuna. (94) devAkRti varSona. (95) vaNika varNana. (6) jinezvaranI pratimAnuM vana. (97) aMi bhakata vana, (98) syAAdavAdI varSoMna. Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka ] eka anekAtha kRti [[ 59] (9) parUSa varNana (100) vinAyaka varNana. (101) gaja varNana. (12) gajAgresaravarNana. ["(103) zila vivara varNana. (104) jinasamavasaraNa varNana. (105) jJAna varNana (16) darzana varNana. (107 cAritra varNana. (108) yati varNana. (19) vAgabhaTa maMtrI varNana. (110) jaina siddhAMta varNana. (111) siddhagati varNana. (112) vezyAsakta varNana [113) jinezvara varNana. (114) jina stuti karanAranuM varNana.] (115) zrI RSabhadeva varNana (116) bharata cakravartI varNana. uparanA 116 artha karavAmAM teozrIe mukhyatve karIne pitAnA gurUvarya zrIhemaca drasUrinA racelA "siddhahema' vyAkaraNanAM sUtrane chuTathI upayoga kare che. vaLI teo zrIe judA judA artho ghaTAvavAmAM pitAnI eka vaiyAkaraNI tarIkenI tathA Itara darzananAM zAstronA UMDA abhyAsI hovAnI paNa keTalIka upamAna ghaTAvIne sAbitI ApI che. uparyukata artho paikInA 31 mA artha madhyenuM kumArapALa nRpa varNana, 41 mAM artha madhyenuM zrIhemacaMdrasUrinuM varNana tathA 10mA artha madhyenuM vADmaTa maMtrInuM varNana etihAsika sAmagrI pUrI pADe che. 80 mA artha madhyenuM AMgaNunuM varNana te vakhatanA rItirIvAjanI kAMIka sAmagrI raju kare che. 85 mA tathA 88 mA artha madhyenuM vaNikanuM tathA ardhabhakata (zrAvaka)nuM varNana baMne vaccenA mahadaMtara darzAve che; jyAre 73 mA arthamAM vAtsyAyana maharSinuM paurANika daMtakathAmAM darzAveluM svarUpe raju kare che. vAcakonI jANa khAtara uparyukata upamAnenuM mULa saMskRta vistAramayathI atre raju na karatAM ekaluM gujarAtI bhASAMtara ja raju karavuM yogya dhArela che, je uparathI AvI kRtionuM kAMIka mUlyAMkana thaI zakaze te mAre A lekha lakhavAno prayAsa saphaLa mAnIza. atihAsika varNane pramANe - (31) kumArapALa nRpa varNana kavinA mukha AgaLa beThelA A kumArapALa narezvara sAthe A caitya sAmyatA dharAve che. ke kumArapALa? carama svayaMbhUramaNa samudra samAna gaMbhIra, vedaktithI tema ja satkarmothI pratiSThA meLavela, athavA pitAnA parijanomAM pratiSThA prApta karela. prANione anukUla nazIbanI mAphaka vAMchitArtha ApanAra, sevakothI priya karAela athavA sevakone priya karanAra ane sarva guNane samudra (41) zrI hemacaMdrAcArya varNana zrIhemacaMdrAcArya mahArAja sAthe A vihAra sAmyatA dhAraNa kare che. zrI hemacaMdrAcArya kevA che? kSIra samudranI pare gaMbhIra, sakala veda ane sakala zAstra zravaNa karavAthI ane paMcAcAranuM pAlana karanAra hovAthI samasta duniyAmAM dhanyavAdane prApta thaelA. samagra saMdhamAM dAtA athavA jene samRddhi-pratiSThA meLavelI che evA athavA zrI pArzvanAtha prabhunI pratimA sthApana karavAthI mahAna udaya prApta karelA. athavA sarvajJanI siddhi mATe 103 thI 18 tathA 3 ane 14nA artho [ upamAne ] pratamAM nahi hovAthI Jain EducatiphAma chapAvI zakayA nathI, Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 510 ] zrI jaina satya prakAza [ varSa 4 jemanAM vacanA ucca darajjAnAM che evA. sa` bhavya jIveAne anukUla nasIba samAna athavA devagurU viSe zraddhAvALA zrAvakA tathA muniemAM zreSTha athavA devAmAM zreSTha gaNuAelA brahmAnI peThe kAvALA athavA paramAtmA zrIvItarAgane ja deva mAnavAvALA zrIkumArapALa rAjAthI mAhAtmya ane AbAdI meLavelA. athavA namaskAra karavA AvelA sAdhue ane zrAvakAnA udaya karanAra. athavA kATayAdhipati zrImaMta zrAvakothI pratiSThAne prApta thaelA. athavA vaiSNave e praNAma karatI vakhate pUjya mAnavAthI pratiSThA ane udaya prApta karela. athavA mahAkALa sAmanAtha vagere tIthaeNmAM pratiSThita mahAdevanI peThe udaya meLavela. athavA aNuimAdi aSTa mahAsiddhi prApta karela hAvAthI zraddhemacaMdrAcArya mahArAjane loko sAkSAt mahezvara mAnatA hatA. athavA bhautika, tApasa vagere dAnikomAM pratiSThA meLavela. athavA kANika hAvAthI bauddhanI peThe udaya sapanna athavA dhanada kuberanI peThe dAna devAnI veLAe bhaDAra hAvAthI abhyudaya meLavelA. athavA samudranI peThe maryAdA ullaMdhana nahi karanAra ane gaMbhIra hovAthI abhyudayavALA, athavA zukalapakSanA caMdranI peThe prauDhatA prApta karelA. athavA IMdra peThe paramaizvaryaM sa Mpanna. athavA paramatarUpI aMdhakAra TALavAthI prApta karela che. mAhAtmya ane pratApanA udaya jemaNe evA. athavA bRhaspatinI jema buddhi vijJAna dharAvanAra e ja pramANe merU, kalpavRkSa, ciMtAmaNi, kAmadhenu, lakSmI, sarasvatI vagere sakala padArthonI vicAraNA karavAthI anaMta ardho thai zake che. tathA sajjana purUSonA hRdayane abhipreta suMdara kArya karanAra. ane yugapradhAna hovAthI AyAnA (36) chatrIza guNenI yukata. (109) vAgbhaTa maMtrI vaNa'na tathA A jinAlaya vAgbhaTa matrI sAthe samAnatA dharAve che. ke! che vAgbhaTa maMtrI ? vedyaktie athavA jaina siddhAMta sAMbhaLavAthI gabhIra. zrutadharAnIthI, ane zatru upara paNa aciMtita upakAra karavArUpI satkartavyathI samagra duniyAmAM prakhyAti meLavela. munione vastra, pAtra, zayana, Asana, auSadha ane pustakAdi dAna ApanAra, sArA mANusAthI AnaMda pAmanAra, ane dayA, dAna, dAkSiNya, gAMbhIya tathA svairya, audA, saundarya Adi aneka guNo rUpI ratnAnI nivAsabhUmi ( rAhagiri ) samAna. A pramANe traNa atihAsika ullekhAmAM teozrIe parmAt kumArapaLa " paramAtmAzrI vItarAgane ja deva mAnavAvALA zrI kumArapALa rAjAtho " sakhAdhana karavAthI ema sAbIta thAya che ke A kRtinI racanA kumArapALa rAjAe jainadharmAMnAM bAravratA uryAM pachIthI thayelI che ane zrI hemacaMdrasUri, kumArapALa rAjA ane vAgbhaTa maMtrInI hayAtimAM ja eTale vi. sa. 1200 ane vi. sa, 1230 nI vaccenA ja koi samayamAM ja racAelI che. vaLI A zabdo, keTalAka lekhA taraphathI je ema samajAvAmAM Ave che ke kumArapALa rAjAe jainadharmanA svIkAra karavA sabaMdhI tenA samakAlIna purAvA malI AvatA nathI, te vAtane galata sAbita kare che, kAraNake ema na hota te| AkRtinA lekhakane uparanA zabdone upayoga karavA na paData, paraMtu tenA badale khIjA ja zabdonA upayoga karavA paData. vaLI lekhaka pote zrI hemacaMdrasUri nA ja ziSya hevAthI A ullekha vadhAre prAmANika kahI zakAya. Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 9 ] eka anekAtha kRti rItirIvAjo darzAvatAM varNane A pramANe che-- (20) AMgaNAnuM varNana tathA A jinAlaya AMgaNa sAthe sAmyatA dharAve che. kevuM AMgaNuM ? gaMbhIra, vidvAna besavAthI ane sArAsArAM kAme thavAne lIdhe mAhAtma meLaveluM, suMdara strIoe svastika vagere racanA karavAthI priya lAge tevuM, ane ghaNuM guNathI alaMkRta. A ullekha ApaNane sAbItI Ape che ke bAramI sadImAM paNa AjanI ja mAphaka gUrjara ramaNIo pitAnA gRhAMgaNene svastikAdinI suMdara racanAo karIne dIpAvatI hatI, je prathA Aje paNa tevIne tevI ja hAlatamAM pracalita che. (5) vaNikanuM varNana tathA A devAlaya vANIyA sAthe samAnatA dharAve che. ke vANu? gharAnA zabda sAMbhaLavAmAM gaMbhIra, bIjAne ThagI levA saMbaMdhInA AcaraNavaDe dravya meLavanAra, phUDa (kheTAM) kATalAM ane kUDAM mApAM (tela) karIne ghI, tela vagere ochAM ApI, vadhAre laIne anyane mArI nAkhavAnI dAnatavALe hovAthI dayA vagarane, kaMjusa hovAne lIdhe pitAnI patnIne paNa AnaMda nahi ApanAra kahyuM che ke - fjAti-vAvastha-divAnAM, lA rAzi pAtALa ? vaidyo'pi kiM dAsyati yAcyamAno, yo martukAmAdapi hartukAmaH // arthAtu-anya pAsethI mAgI lenArA brahmaNa, kAyastha ane kirATakomAM dAnazakita kayAMthI hoya? ane je maratA pAsethI paNa paDAvI levAnI dAnata rAkhe te vaidya paNa vAcakane zuM Ape? eTalA mATe ja guNarahita athavA paisATakAne aneka vakhata gaNavAvALe. (7) ahaMdubhakta (sAcA zrAvaka) nuM varNana tathA arihaMta prabhunI pratimAne vaMdana karanArA bhakata sAthe A caitya samAnatA dharAve che. ke bhakta zrAvaka? zreSTha AgamenA arthane dhAraNa karanAra hovAthI gaMbhIra, sadAcArI gaNadhare, AcAryo vagere pAsethI vrata dhAraNa karela, dAtA, sapurUSo ane strIonuM hita karanAra, tethI ja dayA, dAkSiNya Adi hajAro guNothI vibhUSita. A graMthakAre vANIyA ane jinezvaradevano bhakata evA zrAvakanA guNe vacce je mahad aMtara batAvyuM che te khAsa dhyAna ApavA yogya che. paurANika daMtakathAnA AdhAre kareluM vAsyAyana maharSinuM varNana- (73) vAsyAyana maharSivarNana tathA budha eTale kAmazAstranA praNetA vAtsyAyana maharSi sAthe A caitya samAnatA dhAraNa kare che. vAsyAyana RSi saMbaMdhe paurANika daMtakathA evI che ke Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [512] zrI jena satya prakAza -- - - bAlabrahmacArI vAsyAyana RSi pitAnA tapobaLathI deha sahita svargalokamAM gayo. tyAM sabhApati Ide kahyuM ke A svargamAM zI rIte Avyo? AnA pAse paise na hovAne lIdhe eNe kaI deva maMdira, paraba, taLAva vagere dharmasthAna baMdhAvyAM nathI, temaja koI paNa navIna graMthanI racanA karI nathI. duniyAmAM prazaMsA prApta thAya evAM kaMI paNa kAma karyA sivAya mAnavadeha sahita svargamAM praveza karI zake nahi. paraMtu A pitAnA tapabaLathI ja devAMganAone priya thavA jAya che e yukta nathI. ema kahI ghare huMkAra karyo ane sabhAsadoe paNa huMkAra karyo, tethI vAsyAyana RSi pavane uDAvelA AkaDAnA rUnI mAphaka pAcho pRthvI upara paDaye, ane vicAra karyo ke dareka prakAranAM dharma zAstrI te pUrva purUSoe banAvelAM che, mATe kAmazAstra racuM. pachI kAmazAstra racavAnI IcchAthI parakAyApraveza vidhAnA baLathI mRtyu pAmelI rAjAnI paTTarANunA zabamAM praveza karIne rAjA pAsethI sarva kAmavidyA zIkhIne rANInA dehane tyajIne pharI maharSi banIne kAmazAstranI racanA karI ane pachI mAnava dehayukata devalokamAM praveza karyo. tethI kAmazAstrane racanAra hovAthI te budha kahevAya che. vaLI ke vAsyAyana RSi? rAjAe kahelA aneka prakAranA kAmazAstranA rahasyane upadeza sAMbhaLavAthI gaMbhIra, zreSTha brahmacarya pAlana karavAthI mAhAmya meLavelA vaca vALa, anukUla nasIbanI mAphaka viSayI mANaso ane save strIone surata, AliMgana, cuMbana, nanakSata vagerethI AnaMda upajAvanAra, ane ghaNA guNothI saMpanna. uparyukata ullekha parathI A ane kArya kRtinI racanA karanAra zrI varlDa mAnagaNi paurANika graMtha, kAmazAstranA graMthe, vyAkaraNanA graMtho tathA jyotiSAdika graMthonA jANakAra hevAnI khAtra thAya che. A uparathI ema paNa sAbita thAya che ke kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrasUrinI mAphaka teozrInI ziSya paraMparAnA sAdhuo paNa vaiyAkaraNIo ane bahuzratadhArIe hatA. zrI vardhamAnagaNinI racelI upayuMkata kumAravihAraprazastinI saMpUrNa kRtti je malI Ave te tenI bIjI kRtione paNa ullekha kadAca emAM hevAne saMbhava che; ane te ItihAsa upara vadhu prakAza pADI zake. A anekArtha kRtinA karatAM paNa vadhu etihAsika ullekha zrI kumArapALa pratibodhanA kartA semaprabhasUri viracita zatAthI mAM daSTagecara thAya che. tenuM varNana yathA samaye A mAsikamAM ja ApavAne mAro irAde che. aMtamAM A kRti vidvAnomAM Adara pAme evI icchA rAkhato huM viramuM chuM. Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya - TUMka paricaya ] lekhaka-munirAja zrI nyAyavijayajI stumastrisandhyaM prabhuhemasarerananyatulyAmupadezazaktim / atIndriyajJAna nijito'pi yaH kSoNibhartuLadhitaprabodham // 1 // satvAnukampA na mahIbhujAM syAdityeSa klupto vitathaH pravAdaH / jinendradharma pratipadya yena pralAdhyaH sa keSAM na kumArapAlaH ? // 2 // -thomAmAvAI jemanuM amara kArya ane zubha nAma jana sAhityAkAzamAM ja nahi apitu bhAratIya sAhityAkAzamAM zaradda pUrNimAnA caMdranI mAphaka prakAzI rahyuM che te zrI hemacaMdrAcAryanuM sthAna saMsArabharanA asAdhAraNa vidvAno, kavio ane tatvajJAnIomAM ghaNuM ja UMcuM che. hemacaMdrAcAryamAM agAdha vidvattA ane alaukika pAMDitya hatAM. emanI sarvatomukhI pratibhAe saMskRta sAhityanuM mukha ujajavala karyuM che. judA judA viSayanA emaNe je aneka mahAna graMtha lakhyA che e jotAM kSaNabhara ApaNane Azcarya thAya ke eka ja vyakita sarva viSamAM saMpUrNa saphaLa kema nivaDI haze ! gujarAtamAM ke anyatra emane je saphaLa vidvAna adyAvadhi nathI pA. gujarAtanA A suputre gujarAtanA pAMDityane, bhAratIya diggaja paMDita, vidvAne, sAhityazAstrIo, yogIzvara ane tattvajJAnIomAM mukhya sthAna apAvyuM che, ane gujarAtane gauravavatu banAvyuM che. janma ane dIkSA A mahAna AcArya devane janma vikrama saMvata 1145nA kArtika zudi pUrNi mAe dhaMdhukAmAM thaye hato. temanA pitAnuM nAma cAciMga, mAtAnuM nAma pAhinI ane temanuM pitAnuM nAma cAMgadeva hatuM. temaNe bahu ja nAnI ummare zrIdevacaMdrasUri pAse dIkSA lIdhI hatI ane te vakhate temanuM nAma muni semacaMdra rAkhavAmAM AvyuM hatuM. muni somacaMdra, pitAnA pUrva janmanA zubha saMskAronA baLe kahIye yA te tIvra smaraNazakitanA pratApe kahIye, TuMka mudatamAM ja jainazAstronuM gaMbhIra jJAna-rahasya meLavI lIdhuM. sAthe ja arjuna zAstrone paNa, suvizAla hadayathI, abhyAsa karI lIdho. saM. 1150mAM temanI dIkSA thaI hatI. ane saM. 1166mAM akSaya tRtIyA (vaizAkha zudi 3)nA vijaya muhUrta AcArya padavI thaI. Ama mAtra ekavIza varSanI yuvAna vaye jaina zAsananI sarvottama padavI temane ApavAmAM AvI ane temanuM nAma "zrI hemacaMdrasUrijI" rAkhavAmAM AvyuM. Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 514 ] zrI jaina satya prakAza [ varSa 4 vairAgyavRttithI AjIvana A kahevata kharAbara cira temaNe utkaTa Atmasayama, indriyadamana ane pUrepUrI zuddha naiSThika brahmacarya pALyu. ane " kumaLuM jhADa vALyuM, vaLe " tArtha karI batAvI. dhIme dhIme A sarasvatIputranI vidvattAne prakAza khIjanA caMdranI mAphaka sarvatra phelAvA lAgyA, hemayadrasUri vihAra karatA gurU sAthe aNuhilavADa pATaNa padhAryAM. sUri-darzana A vakhate pATaNamAM sAlakI vaMzanA pratApI rAjA siddharAjane pratApa madhyAhne hatA. enI sabhAmAM aneka tejasvI vidvAna hatA. eka vAra rAjA sainya sahita nagaramAMthI pasAra thatA hatA tyAM temaNe eka sthAne UbhelA eka divyamUrti sAdhune joyA. brahmacaryanA ejathI temanu lalATa camakatu hatuM. vidyuta jema tejasvI tetra brahmacaryanA prabhAvathI camakatAM hatAM. mukhAviMda upar indriyadamana ane AtmasayamanI AbhA chavAyelI hatI. rAjAe e navayuvAna sAdhune durathI ja nIhALI vaMdana karyuM ane yuvAna sAdhue hasate mukhe avasarecita, sulakSita saMskRta padmamAM AzirvAda ApyA. rAjA A sAMbhaLI bahu ja prasanna thayA ane sAdhujIne niraMtara rAjasabhAmAM padhArI AvuM suMdara saMbhaLAvavAnuM sAdara nimaMtraNu kayu A yuvAna sAdhune AcArya hemacaMdrasUra ma. sidhdharAjanI bhAvanA A pachI zrI hemacaMdrasUri nira'tara rAjasabhAmAM javA lAgyA, ane vividha viSayo upara gaMbhIra carcAe calAvavA lAgyA. evAmAM mahArAjA siddharAje mALavA upara caDhAi karI ane mALavA upara vijaya meLavyo. A varase bhAjarAjAkRta amUlya pustakonAM daMna karyAM. e bhaMDAramAM bhAjarAjakRta suMdara vyAkaraNu tathA ala'kAra, tarka, vaidhaka, jayAtiSa, rAjanIti, vAstuzAstra, gaNita, zakuna, adhyAtma, svapna, sAmudrika, nimitta. Arya sadbhAvavivaraNa, arthazAstra, medhamALA, praznacUDAmaNi Adi pusta| joyAM. AthI siddharAjane pazu AvA jJAnabhaMDAra karAvavAnA maneratha jAgyA sAthe ja nUtana vyAkaraNazAstra AdinA navA graMthA banAvarAvI tene pracAra karavAnA vicAra paNa AvavA lAgyo eTale teNe peAtAnA paDitA samakSa prazna mUkaye ke gujarAtamAM evA kANu vidvAna purUSa che ke je sarvAMgasaMpUrNa atiIya vyAkaraNa zAstra banAve ? rAja sabhAnA paMDitAnuM dhyAna zrIhemacaMdrAcArya tarapha gayu. teoe rAjAne kahyuM ke A bhagIratha kArya hemacaMdrAcAya sivAya bIjuM kaiA pAra pADI zake tema nathI. vyAkaraNanI racanA AthI siddhrAre sUrajIne vinaMtI karI ke Apa eka advitIya apUrva vyAkaraNu banAve. ete mATe je je sAdhanA sAhitya joIze e u pUrAM pADIza, paNa gujarAtanuM mukha ujjavala bane evu suMdara vyAkaraNa banAvA. pachI AcArya mahArAjanA kathana mujaba rAjyanA vidyAdhikArIe khepIyA kAzmIra mokalyA ane magAvyAM. Tuka muddatamAM ja hemacaMdrAcAryajIe eka A vyAkaraNanu nAma tenA preraka ane karvInA nAmanA samanvayarUpe sarvAMgasa pUrNa tyAMthI vividha vyAkaraNA vyAkaraNu taiyAra karyuM. siddhahema rAkhavAmAM ' Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hemacaMdrAcArya (515] AvyuM. rAjAe seMkaDe lahiyA besADI prathama traNa nakale taiyAra karAvI ane siddhahema vyAkaraNane hAthInI aMbADImAM padharAvI ustAhapUrvaka nagaramAM pheravI rAjasabhAmAM padharAvyuM, ane kAkala nAmanA kAyastha vyAkaraNazAstrIne siddhahema vyAkaraNane adhyApaka nI. A rIte pANinI ane zAkaTAyana, bheja ane sAMskRta vyAkaraNanuM sthAna sihaheme lIdhuM ane gujarAtanI samasta pAThazALAomAM siddhahemanuM adhyana, adhyApana cAlu thayuM. rAjAe gujarAta bahAra paNa e vyAkaraNane puSkaLa pracAra karAvyo. hemacaMdrAcAryanA rathe A sAMgopAMga vyAkaraNa banAvavA uparAMta gujarAtanA A sarasvatIputre kAvyAnuzAsana (jenA upara vidvattApUrNa viveka paNa banAvyuM che), apUrva evuM che donuzAsana, saTIka abhidhAnacintAmaNi koSa, dezanAmamAlA, vaidhanighaMTu, dhAtu pArAyaNa, vegane apurva mahAna graMtha gazAstra (saTIka), saMskRta ane prAkRta dvAzraya mahAkAvya banAvyAM. A be kAvya graMtha gujarAtanA sauthI prAcIna ane prAmANika itihAsanAM sAdhana che, jemAM selaMkI vaMzane mUlarAthI mAMDI kumArapALa sudhInA gurjarezvane ItihAsa raju karyo che. gurjarezvarane pratApa ane vaibhava, gujarAtanI paristhiti ane garavI gujarAtanuM pUrNa gaurava ane prabhutA vAMcavAM hoya emaNe A dvAzraya mahAkAvya jarUra avalokI javuM. emAM eka arthe gurjarezvarane itihAsa che ane bIjI tarapha siddhahema vyAkaraNanA prayogonI siddhi che ethI enuM nAma dvAzraya rAkheluM che. A uparAMta trizaSTizalAkApurUSacaritra jemAM jainadharmanA mukhya cAvIza tIrthakaronAM, cakravartionAM, vAsudenA, prativAsudevanAM, baladeva vagerenAM etihAsika caritro che. sAthe ja samaye samaye jainadharmanA siddhAMtonuM suMdara pratipAdanamAM karyuM che. A eka ati suMdara kAvyagraMtha che. sulalita bhASA, hRdayaMgama padya racanA, alaMkAra Adi tenI mukhyatA che. pramANamImAMsA, kAtrizikA vagere nyAyagraMtho-prakaraNa paNa banAvyA che. eve koI paNa viSaya bAkI nathI rahyo che jemAM hemacaMdrasUrijIe kalama na uThAvI hoya, eTaluM ja nahiM kintu te te viSayane saMpUrNa nyAya Apyo che. emaNe kula sADAtraNa keDa nI racanA karI che ema kahevAya che. gujarAta ke gujarAtanI bahAra avAvadhi kaI evo vidvAna nathI pAka ke jeNe dareka viSayamAM pAMDitya pUrvaka graMthanI racanA karI hoya. ane ethI ja bhAratIya vidvAna, darzanazAstrIo, vyAkaraNAcAryo, sAhityavizA rade, prakhara taiyAyiko, mahAyogIMdo ane tattvajJAnIomAM zrI hemacaMdrAcAryanuM sthAna 1 A siddhahema vyAkaraNanI prazaMsA karatAM te vakhate eka vidvAna kavie uccAryuM hatuM ke- bhrAtaH saMvRNu pANinipralapitaM kAtantrakathA vRthA, mAkArSIH kaTu zAkaTAyanavacaH kSudreNa cAndreNa kim ? / kaH kaNThAbharaNAdibhirvaTharayatyAtmAnamanyairapi, zrUyante yadi tAvadarthamadhurAH zrIsiddhahemoktayaH // For Private & Personal UsI prabaMdhacintAmaNi, 5. 61).jainelibrary.org Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [511) zrI jene satya prakAza ucuM che. emanI sarvatomukhI pratibhA ane pAMDitya emanA graMthomAM sthAna sthAna upara najare paDe che. ATaluM chatAMya A mahAna dharmagurUmAM sAMpradAyikatAnuM nAma nizAna nathI jaNAtuM. emanI udAratA, mahAnubhAvatA, samavRtti ane mAdhyasthabhAva bhAratIya puNyazloka itihAsamAM emane ucca Asana apAve che. temaNe siddharAjanI sabhAmAM apUrva mAna meLavyuM, mahArAja kumArapALane pratibodhI jainadhanI banAvyuM, chatAMya leza paNa abhimAna na maLe. vaLI rAjasattA dvArA kadI koI paNa anya dharmAvalaMbI upara saheja paNa dabANa batAvyA sivAya jainadharmanI unnati-uddhAra mATe temaNe prayatna karyo che. A sivAya zrIhemacaMdrAcAryajIe siddharAja ane kumArapAlane hiMsA paramo dharma ne upadeza Apyo ane megya rAjyadharma, kSAtradharma samajAvI prajAnuM hita, sukha ane bhalAI mATe paNa ghaNA prayatna karyo che. mahAbhArata ane manusmRti jevA graMthonA AdhAre rAjAone zikAra zA mATe khela joie enuM svarUpa samajAvI rAjAone zikAranA chede caDhavuM ucita nathI ema barAbara ThasAvyuM. zikAra, jugArakhAnAM, dArUnAM pIThAM ane prajAne barabAda karanAra aneka mAdaka cIjo ane pravRttio upara saMpUrNa aMkuza rakhAvyo ane vyabhicArane sakhta gunhA tarIke jAhera karAvyA. kumArapAlane jainadharmI banAvyA pachI devIone apAtAM nirdoSa pazuonA bali baMdha karAvyAM, strIdhananI rakSA karAvI, aputriyAnuM dhana na levAne kAyade baMdha karAvyA, anyAya, lAMca mATe sakhta kAyadA karAvyA. koI paNa nirdoSa, niraparAdhi, anAtha, duHkhI jIva mAryo na jAya, anyAya na pAme evA kAyadA karAvyA. zrI hemacaMdrAcAryane sarvadharmasamabhAva ApaNe prathama jaNAvI gayA tema temacaMdrAcAryamAM apUrva dharmasamabhAva hatA. kumArapAlane temaNe prabhAsapATaNanA prasiddha zivAlayane uddhAra karavA preryo. brAhmaNe ane rAjAnA atyAgrahathI tene pratiSThAusava samaye siddhAcalajI, giranArajI AdinI yAtrA karI hemacaMdrAcArya hAjara rahyA ane tyAM stuti karatAM belyA yatra tatra samaye yathA tathA yo'si so'syabhidhayA yayA tyaa| vItadoSakaluSaH sa ced bhavAn eka eva bhagavan ! namo'stu te // game te samaye, game te rIte ane game tevA nAma vaDe, je vItarAga eka ja che te tuM he te he bhagavana tane mAre namaskAra thAo. bhavabIjAMkurajananA rAgAdyA kSayamupAgatA yasya / brahmA vA viSNurvA haro jino vA nmstmai|| saMsAranI paraMparAne vadhAranArA jemanA rAga vagere deze kSINa thaI gayA che evA brahmA, viSNu che, mahAdeva che ke jina he-game te huM temane namaskAra thAo. A sivAya AkhuM navuM mahAdeva stotra racyuM ane mahAdevanuM yathArtha svarUpa darzAvyuprshaantN darzanaM yasya sarvabhUtAbhayapradam / mAGgalyaM ca prazastaM ca zivastena vibhAvyate // 1 // Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prema drAcAya rAgadveSau mahAmalau durjayau yena nirjitau / mahAdevaM tu taM manye zeSA vai nAmadhArakAH // 2 // emanI sadhama samabhAvanA, niSpakSatA jUe-- a'H 9] na zraddhAyaiva tvayi pakSapAto na dveSamAtrAdaruciH pareSu / yathAvadAptatvaparIkSayA tu tvAmeva vIra prabhumAzritAH smaH // ekavAra DemacaMdrAcAya jI vyAkhyAna vAMcatA hatA tyAre pAMDavAe jainI dIkSA lIdhI ane nirvANu pAmyAnA prasaMga ANye. brAhmA A sAMbhaLI cIDAyA ane rAjasabhAmAM phariyAda karI ke hemAcAryajI tA pAMDavAne jaina thayAnuM khatAve che, je amArA mahAbhAratathI virUddha che. pachI zrIhemacaMdracAryajIe enA suMdara javAba mahAbhAratanA AdhAre ja ApatAM kahyuM ke-- atra bhISmazataM dagdhaM pAMDavAnAM zatatrayam / droNAcAryasahasraM tu karNasaMkhyA na vidyate // [ 517 ] arthAt ahI~ tA se| bhISmanA, traNase pAMDavAnA, hajAra DhaNuAcAyanA ane jemanI saMkhyA nathI evA keTalAya koMnA agnisa`skAra thayA che. hemacaMdrAcAryajI siddharAjanI rAjasabhAmAM zaraddanA caMdranI mAphaka prakAzI rahyA hatA. temanI vidvattA ane cAritranI jyAhnA cotarapha phelAI rahI hatI, te vakhate devAdhI nAmanA bhAgavatamatanA AcArya hemacaMdrAcAryanI prabhAne AcchAdita karavA khUba ADaMbara pUrNAMka pATaNamAM AvyA. siddharAje emane dhaNAM mAna ane satkAra ApyAM. devakhAdhI vidyAna hA paNu ahiSNu, ahaMbhAvI ane sAMpradAyika mamatvathI bharapura hatA. rAjasanmAnathI te! vadhu ahaMbhAvI banyA ane dhIme dhIme pramAda, vilAsa ane vaibhavamAM lIna thai gayA. khuda siddharAje temanu madirApAnanuM vyasana najare nIhALyuM. rAjAnA temanA uparathI zraddhA kamI thai. Avaka ochI thai ane vaibhava tA cAlu ja hatA. anya devaSedhIne bhAna thayu` ke hemacadrAcAya mAM kevI apUrva zakita, ujjavala sphaTikasama cAritra, nila hRdaya ane prakhara pAMDitya bharyAM che. e udAra hRdayI jainAcArya pAse madada mAMgavA devameAdhI gayA ane emanI prazaMsA karatAM uccAyu" ke-- pAtu vo hemagopAlaH kambalaM daMDamudvahan / SaDdarzana pazugrAmaM cArayan jainagocare // hemacaMdrAcArye A vidvAna sanyArsane Asana Apyu, rAjasabhAnA mukhya pAMDita zrIpAla sAthe maitrI karAvI ate rAjA pAse eka lAkha krama apAvyA. A devAdhIe gujarezanI sAta peDhI batAvI hatI. paraMtu hemacaMdrAcAryanI zakita pAse ene parAbhava bhulA paDayA. ante devaedhI gaMgA kinAre jaine rahyo. hemacadrAcAya nI mAtRbhakita udAratA ane mahAnubhAvatAthI bharelI hemacaMdrAcAryajInI mAtAe hemacadrAcArya te gurUne samarpaNu karyA pachI pote paNa lAMbA samaye saMsAra choDI sAdhupaNu svIkAryuM hatuM.nelibrary.org Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [518] zrI jaina satya prakAza [varSa : E ane te sAdhvI banI hatI. hemacaMdrAcAryane je divase AcArya padavI maLI te divase e suputre mAtAne sAdhvIomAM zreSTha padavI-pravartinI padavI apAvI ane siMhAsana upara besI vyAkhyAna vAMcavAnI paNa rajA-chuTa apAvI, ane e rIte mAtAnuM sanmAna karyuM. zrI hemacaMdrAcAryanA upadezathI kumArapAle jainadharma svIkAryo hato, ane aneka paropakArI kAryo karyA hatA. temaja aneka ArAme, taLAva, dharmazALAo, vihAre. dAnazALAo banAvI. temaja tribhuvanavihAra, kumAravihAra, mUSakavihAra, karaMbavihAra, hemacaMdrAcArya jInA janmasthAne likAvihAra, dIkSasthAne dIkSAvihAra Adi prasiddha jaina maMdira baMdhAvyAM. zatruMjaya, giranAra, tAraMgA Adi prasiddha tIrthasthAnomAM jIrNoddhAra temaja navAM maMdire karAvyAM. bharUcamAM samalikAvihAra tIrthane jIrNoddhAra karAvyo. siddhAcala, giranAra Adine saMdha kaDhAvyuM. ane zatruMjayanI najIka jyAM AcAryajIe Avazyaka karyuM hatuM tyAM maMdira banAvyuM. Aje IsAvalamAM tuTeluM maMdira vidhamAna che. hemacaMdrAcAryajIe zikhe cheDA karyA che, paNa je karyA che e evA samartha ane vidvAna che ke gurUnI pATa dIpAve. e ziSyamAMnA mukhyanAM nAmo A pramANe maLe che rAmacaMdrasUri, guNacaMdrasUri, yazazcaMdra, udayacaMdra, vardhamAnagaNi. mahendrasiri ane bALacaMdrAcArya. A badhA mahAna graMthakAra ane prasiddha vidvAna tarIke khyAti pAmyA che. temAM rAmacaMdrasUri to e prabaMdhanA kartA tarIke prasiddhi pAmyA che. mahendrasUri prakhyAta vaiyAkaraNa thayA che. rAmacaMdrasuri kRta nATayadarpaNa, dravyAlaMkAra tathA keTalAMka nATaka vidyamAna che, je chapAI gayAM che, temAM navavilAsa prasiddha che. temanA gRhastha ziSyomAM mahArAjA siddharAja jayasiMha, paramahaMta kumArapAla, udAyana maMtrIzvara, AMbaDa, zrIpAla kavi, muMjAla Adi mukhya che. svargagamana A mahAna AcArya 84 varSanuM dIrdhAyu pALI 1228mAM svarge sIdhAvyA. pitAne aMta samaya e pahelethI ja jANI gayA hatA. gurUnI amuka sUcanAo pachI te niraMtara antarmukha banI, AtmakalyANa sAdhavAmAM ja vadhu mazagula rahetA. antamAM mRtyu pahelAM samasta saMdha samakSa "mithyA duSkRta" ApI, samAdhipUrvaka teo svarge padhAryA. sarijInA svarga pachI cha mahIne ja kumArapALa rAjA svarge gayA. gujarAtanA samartha uddhAraka, mahAna vidvAna, rAjagurU ane satyadharmanA upAsaka A mahApurUSe pitAnA jIvanamAM anekavidha pravRttio karI jaina zAsanane, gujarAta tema ja bhArata dIpAvyuM che. temanA jIvanamAM A sivAya bIjA prasaMge ghaNaya maLe che, paNa A TuMkA lekhamAM badhAne samAveza azakya che. eka dharmagurU tarIke temaNe ujajavala cAritra pALyuM che, zuddha dharmazikSA ApI che ane AjIvana pavitra rahI cAritranI upAsanA sAdhI che. hemacaMdrAcAryanI siddhio rAjagurU tarIke temaNe siddharAja ane kumArapALane vAstavika rAjadharmanuM svarUpa batAvI narakesarI banavAne upadeza Apyo che. rAjAnI nabaLAIo ane durgaNe , Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 9] hemacaMdrAcArya [ pa19 ] rAjAnI ke koInI paNa zemAM dabAyA sivAya yathArtha rAjadharma samajAvyA che. rAjAne prajAnA rakSaka ane pitA banavA salAha ApI che. prajAnA kaSTa pheDayAM che. aneka kArabhAra dUra karAvyA che. rAjAne sarvadharmasamabhAva keLavavAnI pUrepUrI tAlIma ApI satyadharma batAvyA che. ahiMsAne vijaya vAvaTA pharakAvavA sAthe ahiMsAnuM zuddha ane sAtvika svarU5 darzAvI ahiMsAne nAme paDelI vikRti, kAyaratA Adi dUra karyA che ane sAcI ahiMsAnI amegha zakita batAvI rAjA prajAne sanmArge vALavAnuM bhagIratha kArya karyuM che. ane te dvArA rAjAnuM, prajAnuM ane samasta rASTranuM hita vicAryuM che. temaNe pitAnI svayaMbhU ane sarvamukhI pratibhAnA baLe gujarAtane sAhityane apUrva khajAne bheTa karyo che. zrIsaMpanna gujarAtane dhIsaMpanna bhaMDArathI bharapUra banAvyuM che. temaNe jIvanabharamAM zatruo pratye virodha nathI darzAvyuM. virodhIone premathI samajAvI potAnA karyA che. zatruone mitra banAvyA che ane nitti je namUne siddhAMta jIvanamAM vaNI laI, sAMpradAyika viSathI sadA para rahI, vadharma siddhAMtane pracAra karyo che. TuMkamAM hemacaMdrAcArya e yugaprabhAvaka thayA che, ethI emane samaya hamayuganA nAmathI prasiddha che. gujarAtamAM lakSmInI sAthe sarasvatInI upAsanA thaI e A yugane ja pratApa che. temanA ziSyoe seMkaDo graMtha jemAM vyAkaraNa, nyAya, sAhitya, nATaka, capu, kAvyo, dharma , darzanazAstra Adi graMtho banAvyA che temaja vAda zrI devasari, malavArdi abhayadevasUri, ratnaprabhasUri rinakarAvatArikAnA kartA] Adi A yuganAM viziSTa rane che. eve suvarNayuga punaH gujarAtamAM utare ane punaH e pratiSThA maLe ema sau icche che. je AcAryanuM AvuM ujajavala caritra hoya emane mATe paNa kalpita, nirAdhAra ane asatya ghaTanAo khaDI karavAmAM AvI che e bahu ja duHkhanI vAta che. emAM 1 hemacaMdrAcAryanuM ja nahi, mAtra jainadharmanuM ja nahi, kintu samasta gujarAtanuM apamAna che. e ApaNI kSudratA ane sAMpradAyikane ja pratApa che ke ApaNe AvA purUSane zuddha guNene nathI jANI zakatA, rAsamALAmAM jhamerane prasaMga ane mRtyu samayane prasaMga tadana juThTho, pramANa rahita ane nirAdhAra che. emAM satya ItihAsanuM khUna thayuM che. A ja rIte zrI. ka. mA. munazIe paNa AcAryazrIne jarUra anyAya karyo che. gujarAtano nAtha' ane "rAjAdhirAja"nI ghaTanAomAM satyane aMza mAtra nathI. zrI hemacaMdrAcAryajInA TuMkA paNuM mahattvanA caritra mATe sayAjI-jJAna bolamAlA 138mA puSpa ahemacaMdrAcArya paMDita bahecaradAsa kRta pustaka jevA sIne bhalAmaNa karUM chuM. emAM hemacaMdrAcAryanI vizada ujajvala mUrti sAkSAta thAya che, pATaNa ane gujarAtanI prabhutA najare paDe che. antamAM A mahAna jyotirdhara AcArya mahArAjanA jIvanane puNyathA pUrNa karatAM, emanA guNo, sadAcAra, vinaya vidvattA, namratA, asAMpracayitA Adine vAcaka pitAnA jIvanamAM UtAre e zubhecchA pUrvaka chelle De, pITarsanA zabdomAM e "jJAnasAgarane vaMdanA karI viramuM chuM, [noMdha-A lekhamAM meM prabhAvacaritra, prabaMdhaciMtAmaNi, hemacaM ca piDita Jain EducatbecaradAsa 13 nI sahAyatA lIdhI cheor]Private & Personal Use Only Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryanA vikAsanAM nimitto [ keTalIka prAraMbhika ghaTanAone ullekha ] lekhaka-munirAja zrI uradharavijayajI kalikAlasarvajJa bhagavAna hemacaMdrAcArya jevI mahAna vibhUtio, zrI mahAvIradeve sthApana karela zAsananI dhurAne vahana kare, temaja Adhunika yugane pichANI, janatAne uttama saMskArathI pharI saMskArita banAve, te sau koI sahRdaya Icche. tevI IcchA pUrNa karavAne mATe zrI hemacaMdrAcAryanI pragatinAM je viziSTa kAraNo hatAM, tenuM jJAna meLavI, tevAM kAraNe to yoga pharI meLavavA prayatna karavA joIe. tethI temanI pragatinAM je viziSTa nimitto jovAmAM Ave che tene ahIM saMkSepathI nirdeza karyo che. eka AcAryanI tIvra ane vedanA dareka kAryanuM mULa vicAraNA che. te vicAraNA kAryamAM pariNamavA jeTalI baLavatI eTale ke sakriya hoya te te avazya kAryasiddhi karI zake che. zrI hemacandrAcAryanI utpattimAM evI eka vicAraNA kAraNabhUta che, te A pramANe- vikramanI 12 mI sadImAM pUrNatalagacchanA AcArya zrI devacaMdrasUrijInA hRdayamAM eka vAra vicAraNA thaI ke--"pUrve pAdaliptasUrijI, bhappabhaTTasUrijI, vajasvAmIjI, Arya khapaTAcArya vagere ghaNuM zAsananA prabhAvaka thayA. hAlamAM amArA jevA ghaNA AcAryo hovA chatAM, viziSTa zaktinA abhAve vidharmIe jainadharmane parAbhava kare che, ane ame te sagI AMkhe nihALyA karIe chIe tethI amane dhikkAra che.' A pramANe zAsana-sevAnA tIvra vicAree temane zAsananI unnatine mATe sUrimaMtranI ArAdhanA karavA preryA ane temaNe khUba prayatna pUrvaka tenI ArAdhanA karI. AthI maMtrapIThanI adhiSThAyikAe pratyakSa thaI devacaMdasUrijIne kahyuM ke "dadhukA nagaramAM tame devavaMdana karatA hazo tyAre eka pAhiNI nAmanI zrAvikA pitAnA pagane laIne Avaze ane te bALaka ApanA Asana para rahIne Apane vaMdanA karaze. te pAhiNI ane cAcigane putra cAMgadeva zAsanane prabhAvaka thaze." A prasagane sAkSAtkAra karAvatuM varNana kumArapAla mahAkAvya ApavAmAM AvyuM che. A pachI devacaMdrasUrijI dhaMdhuke jAya che, ane paMca zakasta devavaMdana kare che. te samaye eka zrAvikA-pitAnA putranI sAthe tyAM Ave che. zrAvikA devane namaskAra tathA stuti karI gurUvaMdana kare che. mAtAnA kahevAthI putra paNa gurU mahArAjanI niSadyA upara rahIne bhUmine lalATa sparze te rIte vaMdana kare che. gurUmahArAja dharmalAbha kahI zAsana Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 9 ] hemacaMdrAcAryanA vikAsanAM nimitte [51] devInA vacananuM smaraNa karatAM e pAMca varSanI vayanA bALaka sAthe komaLa vANIthI vArtAlApa kare che. (2) zrI jaina saMghanuM prabhutva zrI mahAvIra prabhue sthApana karela zrI saMdha pratyenuM bahumAna paNa zrI hemacaMdrAcAryanA vikAsamAM viziSTa nimitta che, te A pramANe- uparanA prasaMga pachI bIje ja divase zrI devacaMdrasUrijI zrI saMgha sAthe pAhiNane ghera padhAre che. zrI saMghanA AgamanathI pAhiNI potAne dhanyabhAgya mAnatI bahumAna pUrvaka AsanadAnAdithI sUrijI tathA zrI saMghane satkAra kare che. cAMgadeva paNa harSapUrvaka gurU mahArAjanA aMkane vibhUSita kare che. kahyuM che ke bhavanti bhAvibhAvAnAM bAlaceSTA hi sUcakAH / / pachI pAhiNuM vinayapUrvaka A pramANe kahe che-"ApanA AgamanathI Aja mAruM ghara pavitra thayuM che. jo ke mArA pati jaina nathI, te paNa jo teo ghare heta te sAgye svagRhe padhArelA zrI saMghane khUba satkAra karata. Apa ApanA AgamananuM kAraNa pharamAve ke jethI ApanI AjJA zire caDhAvI bhAre janma kRtArtha karuM." gurU mahArAja tenI AvI vANIthI raMjita thaI kahe che ke-"samasta strIomAM tame ratnatulya che ke jenI kukSithI cakravartinAM lakSaNayukta ane kuLane ujajavala karanAra A putrane janma thaye che. AvAM lakSaNathI yukata putra je rAjakuLamAM janme te mahAna rAjA thAya, vaNika ke bAhmaNa kuLamAM janme te mahAmAtya bane ane dIkSA grahaNa kare te kalikALamAM paNa satya yugane pravartAve. mATe A putranI ame mAgaNI karIe chIe, kAraNa ke dhajAnAra jAtte nArAyarijhaSArikhaH | A pramANenI devacaMdrasUrijInI mAMgaNI sAMbhaLI pAhiNI vicAra kare che ke"patinI AjJA sivAya huM zuM karI zakuM ?' pAhiNIne A vicAra jANu zrI saMdha taraphathI kahevAmAM AvyuM ke-"hAla te tamArA putrane Ape ane zrI saMghanuM vacana ravIkAre, pachI tenA pitAnI je IcchA haze te pramANe thaze.' zrI saMdhanI A vAta mAnya rAkhI pAhiNIe cAMgadevane pUchayuM ke "tuM gurU mahArAjazrInI sAthe jaIza?" cAMgadeve ""kAra pUrvaka te vAta svIkArI eTale pAhiNIe gurU mahArAjane cAMgadeva sepyo. A rIte zrI saMdha pratyenuM bahumAna, ane zrI saMghanuM te vakhatanuM varcasva zrI hemacaMdrAcAryanI dIkSAmAM bIjuM viziSTa kAraNa bane che. (3) mahAmAtyanI mutsaddIgIrI zrI hemacandrAcAryanI dIkSAmAM mahAmAtyanI buddhi ane sahakAra e trIju viziSTa kAraNa kahevAya, kAraNa ke mahAnuM kAryo mahAna zakti ane mahAna buddhinI madadathI ja Jain Education thAya che. e prasaMga A pramANe chevate & Personal Use Only Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [522] zrI jene satya prakAza [varSa 4 zrI devacaMdrasUrijI cAMgadevane laIne dhaMdhukAthI karNAvatI (taMbhatIrtha) padhAre che, ane mahAmaMtrI udayanane tyAM cAMgadeva rahe che. cAMgadevanA pitA dhaMdhukA AvyA bAda putra saMbadhI vAta jANI ghaNA nAkhuza thAya che, ane putranuM darzana na thAya tyAM sudhI anna jaLane tyAga karI, karNAvatI jAya che. tyAM gurU mahArAjanA vacanathI tene krodha zAnta thayA bAda udayana maMtrI tene pitAne AvAse laI jAya che. tyAM udayana maMtrInA putronI sAthe cAMgadevane ramata joI tenA pitA khuzI thAya che. pachI pUjA vagere karI cAMgadevanI sAthe bhojana kare che. avasarocita AdarathI sateSita thayela tenI samIpe maMtrI karmasTAramAM parve su ni sutAdA traNa lAkha sonAmahora, pAMca (rezamI) vastra ane vAmbhaTTa ane AdmabhaTTa e be pitAnA putro mUkI tene svIkAravA ane cAMgadevane pitAne ApavA mAMgaNI kare che. putrasnehane AdhIna cAcIga te mAMgaNIne svIkAra na karatAM maMtrIne pUchIne cAMgadevane laI dhaMdhukA tarapha prayANa karavA taiyAra thAya che, teTalAmAM sAme ja chIka thAya che. AthI samu cArNava judA sAmI chIMka nizcaye maraNakAraka thAya e zukanazAstranA vacana anusAra cAciga vicAre che ke A kharAba zukanathI maraNAMta du:kha thavAno saMbhava che. kadAcituM mArA maMda bhAgyathI bemAMthI ekanuM athavA bannenuM mArgamAM maraNa thAya, te karatAM A cAMgadevane maMtrIzvarane seM, ke jethI tenuM darzana ane maLyA kare. ema vicArI pAchAvaLIne maMtrIne cAMgadeva seMpavAnI teNe IcchA darzAvI. A prasaMge udayane kahyuM ke amUlya evo A cAMgadeva mane arpaNa karavAthI mArI pAse ucca sthiti meLavI zakaze nahi, mATe tene gurU mahArAjane saMpa ke jethI vaikaTika (ratnavizedhaka) jema ratnane mahAmUlyavAna banAve che, tema gurU mahArAja tene sakala kalA bhaNAvIne sarvopari sthAna para sthApana kare. maMtrInA A vacanathI cAcige cAMgadevane gurUmahArAja pAse cAritra apAvavAnuM nakakI karyuM. muhUrtanI mahattA zrI hemacaMdrAcAryanI unnatimAM pUrvanA traNa prasaMge nimittabhata che tema temanI dIkSAne mATe nakakI karela muhUrta paNa kAraNabhUta samajAya che. te muhUrtane ullekha zrI hemacaMdrasUri pachI bIjI ja zatAbdImAM racAyela prabhAvaka caritramAM nIce pramANe che mAghe sitacaturdazyAM brAhme dhiSNye zanedine // 10 // dhiSNye tathA'STame dharmasthite candre vRssopge| lagne brahaspatau zatrusthitayoH sUryabhaumayoH // 11 // A deDha thakamAMnA prathama lokArdhamAM tithi, nakSatra ane vAra batAvyAM che. ane pachInA kamAM dIkSA samaye graho kyA kyA sthAnamAM hatA te batAvela che. tene artha nIce pramANe saMbhave che- "mAha zukala caturdazIne divase, rohiNI nakSatra ane zanivAra , AThamA sthAnamAM zukra, dharma bhuvanamAM vRSa rASine caMdra, lagnamAM bRhaspati (guru) ane zatru (chaThThA sthAnamAM sUrya ane maMgaLa rahete chate [zrI hemacaMdra sUrijI (cAMgadeva)nI dIkSA thaI.] www.jainelibrary.om Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arka 9 ] hemaca'drAcAyanA vikAsanAM nimittA A uparathI te samayanI dIkSA lasaku MDaLI nIce pramANe bane che-- 5 < .. F k ' gurU ra 3 * 2 2 [ 523 ] sma ! zukra A lagnakuMDalImAM dharmasthAnamAM vRkSane caMdra uccanA thaine rahela hAvAthI navIna dharmasthApana karAve athavA dharmamAM jAgRti lAvI dharmAMnI pragati karAve. chaThThA zatru sthAnamAM rahelA sUrya ane maMgaLathI game tevA mahAna pratispardhi temanI yAmAM dhyAya ane temanA kArya mAM kaI paNa skhalanA ke pratikULatA na karI zake. AThamA AyurbhuvanamAM rahela zukrathI ane teno adhipati maMgaLa chaThThA zatru bhuvanamAM hovAne kAraNe cirasamayasudhI nirvyAbAdhapaNe saMyamI jIvana jIve. lagnamAM gurU mitranA gharamAM baLavAna thaIne rahela hAvAne kAraNe tulya ejasvitA bRhaspatisaLza pratibhA ane zIghra navIna zAstra racavAnI zakti samape. uparyukta zlokamAM pAMca graheAnAM sthAno darzAvyAM che, te sivAyanA cAra grahe te samaye kayA sthAnamAM hoya, te samaya maLye spaSTa karI te sambandhamAM prakAza pADavAnuM rAkhyuM che. AvA zubha muhUrto cAMgadevane temanA pitAe saMvat 1450 mAM pAhiNIne melAvI, mahAtsava pUrvaka dIkSA apAvI. A vakhate gurU mahArAje temanu' seAmacaMdra evuM nAma sthApana karyuM. vizeSamAM te granthamAM AgaLa sAmacaMdranA AcArya pada vakhate paNa te samayanA prasiddha jyeAtividonI sAthe vicAraNA karI, zubha mukte AcArya pada aNu karyAMno je ullekha che te, te samaye muhUrta upara keTaluM dhyAna ApavAmAM AvatuM hatuM, ane te pragatimAM keTaluM upayogI thatuM hatuM, te savajAve che. (5) siddharAjanuM svadezAbhimAna zrI hemacadrasUrijIe racela sadezIya sAhitya kevaLa gujarAtane nahi paNa Ava ne magarUra banAve tevuM che. sAMbhaLavA pramANe eka yurApIya vidvAna DaoN. piTasane punAnI DaeNkana kAlejanA brAhmaNa vidyArthI e samakSa zrI hemacaMdrAcAryanA paricaya ApatAM jaNAvyuM hatuM ke " huM mArA vhAlA vidyArthI, Aja huM tamArI samakSa eka mahA purUSanuM caritra kahevA upasthita thaye| chuM. jo ke te mahApurUSa tamArA dharmanA na hatA paNa teTalA ja mATe tame temanuM jIvana sAMbhaLavA upekSA na karatA. kAraNa ke te tamArA deza je hiMdustAna tenA kohinUra samAna hatA. ,, te sAhityanI utpattimAM siddharAja jayasihanI sakriya preraNA ananya nimitta che mALavAnA vijaya pachI, avaMtInA bhaMDAramAMthI prApta thayela pustako kayA viSayanA che te sambandhamAM tyAM niyukta karela purUSAne pUchatAM vidvAnomAM ziznamaNi evA mAlavapati bhAjarAjanuM nAmanuM zabdazAstra che. bIjA paNa bhojarAjAe racela alakAra, teoe jaNAvyuM ke "A banAvela bhAja vyAkaraNa nimitta, tarka vagere Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pa24] zrI jana satya prakAza [varSa 4. zA che. vaLI A bhaMDAramAM gaNita, jyotiSa, vAstu, sAmudrika, svapna, zukana, vaidaka, arthazAstra, meghamAlA, praznacUDAmaNi, rAjanIti, AryasarbhAva, adhyAtma vagere zAstro paNa che." A sAMbhaLI siddharAjane paNa potAnA rAjyamAM navA vyAkaraNanI racanA karAvI tene pracAra karavA temaja navA navA bhaMDAramAM sakala zAstrane saMgraha karavAno vicAra thaye. AthI teNe sakala paMDitane bolAvIne pUchyuM ke gujarAtamAM e kaI paMDita nathI ke je navuM vyAkaraNazAstra racI gujarAtanI kIrtine romera phelAve ? A vakhate sarva vidvAnoe kahyuM ke zrI hemacaMdrAcArya samartha che. AthI siddharAje zrI hemacaMdrasUrijIne prArthanA karI ke bhagavaMta eka navuM vyAkaraNazAstra banAvI amArA mane ratha pUrA kare ke jethI vizvajano upara upakAra thAya, mane kIrti maLe, Apane yaza maLe ane puNya thAya. AnA pratyuttaramAM jIie jaNAvyuM ke rAjana, AvA kAryamAM preraNuM te amArA ISTane mATe ja che, paraMtu te kAryamAM upayogI vyAkaraNanAM ATha pustako kAzmIradezamAM sarasvatI bhaMDAramAM che, te mANaso dvArA maMgAvo ke jethI vyAkaraNazAstra sArI rIte racI zakAya. AthI zabada zAstranI sarva sAmagrI rAjAe utsAhapUrvaka meLavI ApI ane zrI hemacandrasUrijIe navA vyAkaraNanI racanA karI ane tenuM nAma preraka ane kartAnA smArakarUpe "siddhahema" rAkhyuM. tenA batrIza pAda ane pratyeka pAne prAnta siddharAjanA vaMzanuM varNana karatA loko mUkI ubhayanI kIrtine ujajavaLa banAvI. siddharAje paNa dezadezanA 300 lekhakone bolAvI temanI pAse traNa varSa sudhI tenI aneka nakalo lakhAvI dezadezamAM tene pracAra karyo. vyAkaraNanI 20 pratio upanibandha (prastAvanA) sahita kAzmIra sarasvatI bhaMDAramAM mokalAvI, temaja aMga, baMga, kaliMga, karNATaka, kaccha, kAnyakuja, kAzi kAmarUpa, kurukSetra, kokaNa, kauzika, khasa, gayA, gau, gaMgApAra, cedi, jAlaMdhara, nepola, pArasika, beDa, mahAbedha, mAlavatsa, muraMDaka, lATa, sapAdalakSa, siMhala, siMdhu, sauvIra, haridvAra vagere dezomAM paNa A vyAkaraNanI likhita prate mekalAvI. vaLI tenA adhyayanane mATe kAyastha jAtinA kAkala nAmanA eka vidvAnane, AcAryo vegya adhyApaka tarIke mukarara karI vidyArthIone bhaNAvavA mAMDayA. jJAna paMcamIne divase temanI parIkSA levAtI ane parIkSAmAM uttIrNa thAya tene kiMmatI vastra, suvarNanAM AbhUSaNa vagere upahAramAM ApavAmAM AvatAM. A rIte zrI hemacaMdrasUrijInA vikAsamAM siddharAjanA svadezAbhimAnathI utpanna thayela preraNuM paNa meTA heturUpa che. uparyukata kAraNo sivAya paNa temanAmAM rahela advitIya gurUbhakita, avasare cita vApaTutA, vAdidevasUrijInA nikaTa sahavAsathI prApta thalela jJAna ane anubhave, brahmacaryanuM apUrva pAlana, dIrdha dRSTie karela kumArapAla bhUpAla upara upakAra, vidharmI vidvAnenI samakSa jaina tane sarvagrAhya zailImAM batAvavAnI zakita vagere paNa temanA jIvanavikAsamAM nimittabhUta che. zrI kalikAla sarvajJanA prazaMsake ane tevI mahAna vibhUtithI bhAratane bhUSita karavAnI AkAMkSA rAkhatA sarva sahada uparanAM kAraNe vicAre ane tevAM kAraNe utpanna karavA yogya yatana kare e icchA sAthe A lekha samApta karavAmAM Ave che. Jain Education intemnational Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMsAhAranI carcA ane "prasthAna " mAM pragaTa thayela zrI gopALadAsabhAInA khulAsA aMge tAjetaramAM bahAra paDela "prasthAna' mAsikanA poSa mAsanA aMkamAM "zrI jana satya prakAza" mAM pragaTa thayela pUjya muni mahArAja zrI vidyAvijayajIna ane pUjya muni mahArAja zrI dhuraMdharavijayajIno lekha chapAyo che. sAthe sAthe A carcA aMgene zrI gopALadAsabhAIne khulAso, "prasthAna" nA taMtrIzrIne lakhAyela patrarUpe, pragaTa thayuM che. A khulAse ame dhyAnapUrvaka vAMcyo che. tenuM mukhya tAtparya A che - 1 zrI gopALadAsabhAIne, pote mAMsAhArane lagate je artha karyo che temAM pheraphAra karavA jevuM kazuM lAgatuM nathI, tene teo bhArapUrvaka vaLagI rahe che. ane chatAM 2 teo ajANapaNe jenabhAIonI lAgaNI dubhavavA badala kSamA mAge che. temaja 3 teo A saMbaMdhI vadhu carcAmAM UtaravA IcchatA nathI. teoe mAMgelI kSamAnI noMdha levA chatAM amAre kahevuM joIe ke emanA A khulAsAthI amane jarAya saMtoSa thaye nathI. Avo khulAso eka ati mahatvanI carcAnA zubha aMtarUpa na gaNI zakAya. chatAM A aMge zrI gopALadAsabhAI sAthe patravyavahAra karIne eka vadhu prayatna karI jovAnuM iSTa lAgavAthI ame atyAre A saMbaMdhI vadhu lakhavAnuM mokupha rAkhIe chIe. temanI sAthenA patravyavahAranuM je kaMI pariNAma Avaze te ame yathAsamaya pragaTa karIzuM. vyavasthApaka svIkAra 1. nAstika-mata-vAdanuM nirasana bhAga 1; lekhaka munirAja zrI bhadrakavijayajI; prakAzaka-zeTha dhaDIrAma bALArAma, nipANI (belagAma); bheTa. 2. saMskRta-prAcIna-stavana-doha; saMpAdaka-munirAja zrI vizAlavijayajI; prakAzaka-zrI vijayadharmasuri jaina graMthamALA, choTA sarAphA, ujajaina (mAlavA); mUlya-traNa AnA 3. harizcandrasthAnakama; kavipuraMdara zrI bhAvadevasUri viracita kabaddha saMskRta zrI pArzvanAthacaritramAMthI udadhRta, prakAzaka-zrI labdhisUrIzvara jaina graMthamALA, chANI. pU. sAdhu-sAdhvIjI mahArAjane tathA jijJAsu mahAzayone bheTa ApavAnuM che. bheTa maMgAvanAre pisTa pekIMga mATe eka AnAnI TikiTa A saranAme mokalavI-zAha jagubhAI Jain Eder Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. B. 8801 " zrI jaina satya prakAza 'nA prathama vizeSAMka zrI mahAvIra nirvANa vizeSAMka 228 pAnAnA A daLadAra vizeSAMkamAM bha. mahAvIrasvAmInA jIvanane lagatA judA judA vidvAneAnA aneka lekhe ApavAmAM AvyA che. mUlya-TapAla kharca sAthe tera AnA Aje vizeSAMka zrI paryuSaNa parva vizeSAMka 216 pAnAnA A daLadAra ane citra vizeSAMkamAM bha. mahAvIrasvAmI pachInA eka hajAra varSoMnA jaina itihAsa upara prakAza pADatA, judA judA jaina-ajaina vidvAneAnA aneka lekhe ApavAmAM AvyA che. tathA bha. mahAvIrasvAmInuM sarvAMgasuMdara triraMgI citra ApavAmAM AvyuM che. mUlya-TapAla kharca sAthe eka rUpiyA [ } be rUpiyA bharI zrI jena satya prakAza' nA grAhaka thanArane A vizeSAMka cAlu apha tarIke apAya che. atyAra pahelAM pragaTa thayela badhAMya citrAthI caDhiyAtuM kaLA ane zAstrIya dRSTie sarvAMgasuMdara bha. mahAvIrasvAmInuM triraMgI citra gujarAtanA suprasiddha citrakAra zrI. *nu desAI e dorelu A citra prabhunI dhyAnastha mudrA ane vItarAga bhAvanA sAkSAtkAra karAve che. 14"x10" nI sAijha sAnerI era jADu A kA mUlya-ATha AnA, TapAlakhacanA be AnA vadhu lakhAH zrI jainadharma satyaprakAzaka samiti jezi'gabhAInI vADI, ghIkAMTA, amadAvAda, (gujarAta). Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praga IIIIIIIIIII WHIJIll:all.il VEJEEE TIPintific * * * * taMtrI cImanalAla gokaLadAsa zAha varSa 8: : kramAMka 46-47 : : aMka 10-11 For Private & Personal use mantenery org Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Namo tthu Na bhagavaA mahAvIrassa siri rAyanayaramajhe, saMmoliya savyasAhusaMmaiyaM / pattaM mAsiyameyaM, bhavANaM maggayaM visayaM // 1 // zrI jaina satya prakAza (mati patra ) vikrama saMvata 1995 [ vaizAkha-jeTha vada 13 ne vIra saMvata 2465 gurUvAra isvIsana 1939 me-juna 15 I vi-Sanya-da-zaMgTana 1 cho kapAdhyAyapora : mA. ma. zrI. vinarAkRSiA : para 5 2 phuTaturatAnama : mu. ma. zrI. madrAvika : para 3 zrInamaskAra mahAmaMtra mAhAmya : zrIyuta suracaMdabhAI badAmI : 5ra7 4 phalavardha tIrthane itihAsa : mu. ma. zrI. nyAyavijayajI : 531 5 zAzvata tIrthamAlA stavana : zrIyuta maNilAla ke. zAha : 538 6 sAsu vahunAM maMdire : mu. bha. zrI. suzIlavijayajI : 544 19 sAce vIra : N. : 551 8 sudharAtini ratana : zrIyuta sArAbhAI ma. navAba : 555 8 mAMsAhAranI carcA aMge : taMtrI sthAnethI : 559 10 ApaNI jJAna-paraba : zrIyuta kezarIcaMda hI. jhaverI : 561 samAcAra 564nI sAme sthAnika grAhakone amadAvAdanA-sthAnika-je grAhaka bhAIonuM lavAjama AvavuM bAkI che teo amAre mANasa Ave tyAre tene lavAjama ApIne AbhArI kare ! - pU. munirAjone vijJaptihave comAsu najIka Ave che eTale jyAM jyAM catumasanuM nakakI thAya tyAMnuM pUre. pUrUM saranAmu lakhI jaNAvavA sau pU. munirAjene vijJapti che. jethI mAsika ThekANAsara pahoMcADI zakAya. lavAjama sthAnika 1-8-0 bahAragAma 2-0-0. chUTaka aMka 0-3- mudraka : nattama haragevinda paMDayA, prakAzaka : cImanalAla gokaLadAsa zAha, mudraNasthAna : subhASa prInTarI salApasa krosa reDa amadAvAda, prakAzanasthAna : zrI jainadharma Main Education Inte satyaprakAzaka samiti kAryAlaya, jesiMgabhAinI vADI ghIkAMTA reDa, amadAvAda, Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina satya prakArA [ mAsika patra] 4mA 46-47 [ varSa 4 : 10-ii] // zrI upAdhyAyapadastotram // kartA - AcArya mahArAja zrI vijayapadmasUrijI ( kramAMka 43 thI cAlu ) ( AryAvRttam ) aMge sagabhayaNAse, pavarovAsagadasaMgaNAmammi || ANaMdAiyasaDDA, kahiyA DA seya tesiM vayaparigahaNA, gaNimmalaparipAlaNA vihANeNaM || sAvagavaya pariyAyA - gihavAsanirUvaNaM vAvi kicANasaNaM sagge, upajaMte mahAvidehe ya // siddhiM pAvissaMti, iyavRttaM sattamaM gaMmi egasurakkhadho, dasa ajjhayaNAI tahovasaggANaM sahaNaM paDimAvahaNaM, ohisarUvaM tahA duNhaM uvasaggAvasare svi dhammittaM rakkhaMNijja miya bohaM // viya saDDANa miNaM, suhadhammiyajIvaNovArya pavaraMtagaDadasAMge, aDavaggA caraNakaraNavattAo // ajhayaNAI nabaI Neo ego suyakkhaMdho AyaNiUNa vANi, siriNemijiNassa niruvamaM suhayaM // goyamasamuhasAgara - pamuhA siddhA caraNajogA egasuyakkhaMdhajuyaM, vaggatigANuttarovavAisuyaM // tettIsajjhayaNamayaM, navamaMga miNaM muNeyavvaM jAlimayAluvayAlI abhayakumAro ya dhAriNItaNayA || saga dI seNapamuhA, terasaputtA pasamapattA kAkaMdIvatthavvo, dhaNNo battIsagehiNIcAI // suNakkhattAiNarA, socA sirivIravayaNAI ArAhiyavaracaraNaNa pattANuttaravimANasaMpattI // tesiM varaNavamaMge, kahiyaM varajIvaNaM suhayaM pAvAgaraNaMge, vijjhAmaMtAigabbhapaNhasayaM // Asava saMvarabhASA, pUyANAmaM taha dayAe 11 32 11 // 33 // // 34 // // 35 // // 36 // 11 30 11 11 32 11 // 39 // / / 40 / / // 41 // // 42 // // 43 // [ apUrNa ] Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [529] zrI jana satya prakAza [154 // IlAdurgastavanam // kartA-munirAja zrI bhadrakaravijayajI mahArAja (kramAMka 44 thI pUrNa) [ilAdurgacaityaitihyaparicayaH ] kezarIyendrakASThAyAM pratIcyAM tAraNAcalaH / TIToi dakSiNAyAM ca muharIpArzvanAthakaH // 10 // kumbhArIyottarAyAM vai tIrthA iyaddharasyate / caturdikSu prazobhante cailo'dhizobhate'ntare // 11 // [yugmam ] azokasiMhAsanapuSkarAko yo mauryavaMzAcalakUTabhUtaH / ekAtapatrIkRtabhUmirAjyaH prAsIkSitau saMpratirAT sujainaH // 12 // sapAdakoTibimbaM vai caityaM sapAdalakSakam / Aryasuhastibhaktena, yenAkAri subhAvataH // 13 // tenorvIpaticakracumbitapadA kAruNyapAthodhinA / dhAtrImaNDitaramyacaityatatinA zreyonidhisvAminA / propadabhre jinasanasampratinRpeNailaM purA yajarat / taJcaityAdhipatistanotu suyazo vaH zAntinAthaprabhuH // 14 // [tribhirvizeSakam ] kAlavyatyayataH prajIrNamabhavaJcaityaM punaryanmahat / zreSThI dInadhama pradAnanipuNaH zrIvatsarAjAbhidhaH / UkezAbhidhavaMzamauktikasamo dharmakriyAkarmaThaH / tatkAmyaM punaruddhAra sumanA ailaM mahIkSinnibhaH // 15 // cAturvidyavizArado munimaNirmedhAvinAmagraNIAnAzAstravidhAnadhAtRsadRzaH prauDhaprabhAvAGkitaH / sarvajJo bhayade'piduHkhadakalau divyaprabhAbhAsvaraH, proccasvacchacaritrapAlanatayA sarvaiH sadA sevitaH // 16 // nRtya dviSTa paraGgakIrtigaNiko jainAgamajJAgrago bhuvyAsIdguNamAlyarAjitatanuryA hemacandraH prabhuH / tatpAdAmbujacaJcarIkasadRzaH zrAddhaH punaH prAkarot dharmI zrIlakumArapAlanRparADailasya caityo'dhatim // 17 // AcAryazvarasomasundaravibhoH saddezanApAnakRt sabhyazreSThasabhAkirITasumaNirgovindanAmA dhnii| UkezAbhidhavaMzavAsaramaNiH khAnirguNAnAM punaH caityodhdhAramacIkaratprasumanA ailasya zailasya vai // 18 // [samApta] Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI namaskAra mahAmaMtra-mAhAbhya lekhaka:-zrIyuta suracaMda purazottamadAsa badAmI. ema. e. ela ela. bI. riTAyarDa e. ke. jaja (kamAMka 44thI cAlu) have cothA upAdhyAya mahArAja viSe vicAraNA calAvIe. prAkRta bhASAmAM ene uvajhAya e zabdathI darzAvavAmAM Ave che. e zabdane ekAkSarI niryukti pramANe artha karatAM "u" akSarane artha upayoga karavo evo thAya che, ane jakA" akSara dhyAnanA arthamAM vaparAya che. AthI "ujajhA" eTale upayogapUrvaka dhyAna karanArA e thAya che. e "ujajhA' zabda uvajjhAya zabdanuM bIjuM rUpa che. ene apabhraMza thaIne "ojhA" evo zabda paNa ApaNe sAMbhaLavAmAM Ave che. "ojhA " zabdane paNa vizeSa apabhraMza thaIne "jhA' zabda bolAya che. jema ke zazinAtha jhA. uvajajhAva' zabdanA "ujajhA' rUpane A artha kahyo. paNa e zabdamAM "va" akSara kAyama rAkhIne paNa ekAkSarI niryuktithI artha karavAmAM Ave che ane temAM jaNAvavAmAM Ave che ke ugagapUrvaka pA5 varjanathI dhyAnamAM ArahaNa karIne karmonI esakkaNuM eTale apanayana-dUra karavApaNuM jeo kare che tene "uvajjhAya' athavA "upAdhyAya' kahe che. upAdhyAya zabdanA, saMskRta vyAkaraNanA niyama pramANe judA judA nIce jaNAvelA arthe paNa thaI zake che (1) "upAdhyAya mAM be zabdo che-upa ane adhyAya. "upa' eTale samIpa AvIne, "adhyAya' eTale adhyayana karavuM ("I dhAtu adhyayana arthamAM vaparAya che). ethI AkhA zabdane artha, jeonI pAse jaIne sUtrAtmaka jina zAstranuM adhyayana karAya te, e thaI zake che; (2) "I" dhAtu gati arthamAM paNa vaparAya che. tene "adhi" evo upasarga lAgavAthI jemanI pAsethI jina pravacana adhigata eTale prApta karAya te evo thaI zake. (3) "i" dhAtu smaraNa arthamAM paNa Ave che, te arthamAM adhikapaNe jemanAthI sUtrathI jina pravacana smaraNa karAya evo thaI zake; (4) upadhAna eTale upAdhi eTale samIpatA ema artha karatAM jemanI samIpatAthI ke samIpatAmAM zrata jJAnane "Aya" eTale lAbha thAya te upAdhyAya evo artha paNa samajAya; (5) "upAdhi' eTale vizeSaNo-e artha karatAM jemanI pAsethI upAdhine eTale sArAM sArAM vizeSaNone lAbha maLe e rIte artha ghaTe; (6) "upAdhi' eTale saMnidhi--pADeza-sAmIpya e artha karatAM, jemanuM sAmIpya ISTa phaLarUpa hovAthI Aya eTale lAbha rUpa che ema artha thAya. athavA jeonuM sAmIpya, Aya eTale ISTaphaLa tenA samUhane mukhya hetu che, e artha thaI zake; (7) upa eTale upahata eTale nAza pAmyA che, "AdhyAya' eTale mananI pIDA (Adhi) nA lAbha (Aya) jenAthI athavA nAza pAmyA che "adhI' eTale Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 528 ] zrI jaina satya prakAza kubuddhinA lAbha (a+dhI) jenAthI athavA nAza pAmyA che dhyAya ) jenAthI te upAdhyAya evA paNa apa thaI zake; (8) hitakArI upAyAnA dhyAyaH eTale cittavanArA che te upAdhyAya thai zake. paraMtu sAdhAraNlR rIte upAdhyAya zabdane artha karavAmAM Ave che te A mujaba che. zrI jinezvara bhagavAneAe je bAra aMga rUpa svAdhyAya prathama helo che. ane je gaNadhara bhagavAnAe paraparAe upadezelA che, te svAdhyAyanA sUtrathI ziSyAne je upadeza kare che. teo upAdhyAya kahevAya che. AvA uttama mahAnubhAva hitakArI upAdhyAya mahArAjanuM ApaNe kAMIka dhyAna karIe. je dvAdazAMgarUpa svAdhyAyanA pAragAmI che, je tenA ane dhAraNa karanArA ane je sUtra ane artha e bannenA varatAmAM haMmezAM rakta hAya che te upAdhyAya bhagavAnanuM huM dhyAna dharUM chuM. je paththara samAna ziSyAne paNa, sUtrarUpa tIkSNa zastranI dhArathI, sa` leAkAnA pUjanIya banAve che te upAdhyAya bhagavAnanuM huM dhyAna dharuM chuM. meharUpI sapathI dAyalA hovAthI jeonuM AtmajJAna naSTa thaI gayelu che tevA jIvAte pazu viSavaidyonI mAphaka jee caitanya Ape che te upAdhyAya bhagavAnane huM dhyAu chuM. [ varSa 4 kutsita dhyAna ( a+ sva ane parane evA artha paNa jeo ajJAnarUpa vyAdhithI pIDAyalA prANIone je mahA vaidyanI mAphaka zrutarUpa uttama rasAyaNa Ape che evA upAdhyAya bhagavAnanuM huM dhyAna karUM chuM. guNurUpa vanAno nAza karanArA jAtimada Adi ATha madarUpI madonsarata hAthIone vaza karavA mATe aMkuza sadaza upAdhyAya bhagavAneAne huM dhyA cheM. bIjA dareka prakAranA dAneAnA upayega eka dIvasa, mahine ke eka jIMdagI paryaM ta hAya che evuM jANIne je mahAtmA ke mukti paryaMta laI jAya evuM jJAnarUpI dAna sadA ApyA kare che te zrutajJAnanA dAtA upAdhyAya bhagavAnanuM huM dhyAna dharUM chuM. ajJAnathI mIMcAi gayalA netro je upakArI gurUmahArAjo prazasta zAstrarUpI zasravaDe sArI rIte khullAM karI de teonu` huM dhyAna karUM chuM. khAvanAcaMdananA rasa jevAM zItala vacano vaDe mithyAtva, avirati ane kaSAyarUpa pApanA tApathI saMtapta thaI rahelA lokone sa tApane je dUra karI zItalatA upajAve che te maha!bhA upAdhyAya bhagava MtenuM dhyAna dharU chuM. jee AkhA gaNu samudAyanI ciMtA rAkhanArA che, je AkhA gaNu samudAyane tRpti karanAra che, je AcAya padanI yAgyatAvALA hoI bhaviSyamAM AcAya thavAnA che tethI rAjakumAra tulya kahevAya che ane je ziSya vate vAcanA Ape che te upAdhyAya bhagavAna jarUra namaskAra karavA yogya che ane temane huM namaskAra karU chuM. 1 jue vi. sA. mA. 197 A. gA. 27 2 jIo sirivAla kahA gA. 1245 thI 1257 Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 10-11) zrI namaskAra mahAmaMtra-mahAbhya [59] AvA parama upakArI upAdhyAya bhagavAnane karelA namaskAra hajAre bhavathI mukta karAve che, bedhI bIjanI prApti karAve che, apadhyAna dUra kare che, ane parama maMgaLarUpa che. e upAdhyAya bhagavAnane mAre vAraMvAra namaskAra he. have pAMcamA sAdhu mahArAja viSe vyAkhyA vicArIe "sAdhu" zabdanA artha paNa vividha rItie karavAmAM Ave che, (1) jJAnAdi zakitao vaDe mokSane je sAdhe che te sAdhu kahevAya. sAmAnya rIte icchita arthane je sAdhe te "sAdhu" ema samajAya. paNa ahiM ApaNe te bhAva sAdhu saMbaMdhI ja vyAkhyA vicAravAnI che, ane teone Icchita artha mekSa sivAya bIjo heI zake ja nahi, ane te jJAna, darzana ane cAritra e traNa zakitaothI ja prApta thAya tema che, tethI sAdhu' zabdane artha ahiM te mujaba karavAmAM Ave che. (2) ekAkSarI niryuktithI paNa ene artha e ja pramANe AvI zake che. te "sAdhu" zabdamAM je be akSara rahelA che teno artha karatAM jaNAvavAmAM Ave che ke "sa' akSarathI nirvANa sAdhaka pagone (eTale samyaga darzanAdi uttama vyApArane) je sAdhe, athavA saMyama karanArane sahAya Ape che, ema samajavuM; ane "dha" akSarathI sarva prANI mAtramAM je samabhAvanuM samapaNAnuM dhyAna kare che, ema samajavuM. eTale bhAvArtha e nIkaLe ke samyaka jJAna, darzana ane cAritranA vyApAramAM sadA kALa jeo macI rahelA che ane prANI mAtrane samabhAvathI mAI rahelA che eTale koInA upara rAga ke dveSanI pariNati jeone thatI nathI teo "sAdhu" kahevAya. AvA sAdhu bhagavaMte viSaya sukhathI pAchA paDI gayA che, vizuddha cAritrarUpI niyamathI yukta che, ane vAstavika guNone sAdhanAra hoI sadA AtmakAryamAM ujamALa heya che, eTaluM ja nahi paNa teo paramArtha sAdhananI pravRttimAM macelA ane saMyama pALanArA anya sAdhuone asahAyapaNumAM sahAya ApavAmAM sadA tatpara hoya che, tethI teo namaskAra karavAne yogya che. A pAMcamAM padamAM prathamanA cAra pado karatA ApaNe kAMI vizeSa zabdo joIe chIe. e padamAM "namo stro sAtha sAduLa" e zabdo hovAthI bIjA padenA karatAM e ane "salva' e be zabdo vadhAre ApaNuM jovAmAM Ave che. e zabda A padamAM vadhAre mUkavAnuM kAraNa paNa ApaNe samajI levuM joIe. sAdhu aneka prakAranA hoya che jemake () sarvavirati pramattAdi, pulAkAdika, jina pika. pratimAkalpika, yathAlaMdakalpika, parihAravizuddhikalpika, sthavirakalpika, sthitakalpika, svitAsthitakalpika, tathA kalpAtIta; (4) pratyeka buddhi, svayaM buddhi, budhita AvA aneka bheda hoya che. kSetrathI bhAratAdi "davALA heya, kALathI suSama, dudhamAdikALa bheTavALA hoya, te sarva guNavAnI aviSe nIyatA pratipAdana karavA mATe "sarva' zabda joDe che. arihaMtAdi padomAM e zabda nathI vaparAya chatAM paNa upalakSaNathI tyAM paNa e samajI levAno che. athavA "sava" zabdano artha bIjI rIte paNa thaI zake che. "sabdha" zabdanuM saMskRtamAM 1 jue A gA. 1002 Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pa30 ] zrI jaina satya prakAza [[varSa : "sArva" rUpa paNa thAya. ane "sArva' eTale (1) sarva jIvonA hitakaranAra, athavA (2) sarvajJanA-arihaMtanA-(buddhAdi-anya devanA nahi). AthI "savvasAhUNuM eTale sarva jIvone hita karanAra sAdhuo, athavA arihaMta devanA sAdhuo evo artha samajAya. vaLI sarvane sAdhe te savvasAhU ema paNa artha karAya, eTale sarva zubha yogone sAdhanAra; athavA sArvane eTale arihaMtanI AjJA pramANe vartIne ArAdhana kare te "savvasAhU' kahevAya; athavA durnanuM nirAkaraNa karIne a ne pratiSThApe te "savvasAhU' kahevAya. vaLI 'savanuM "zravya" athavA "sabhya' evuM rUpa paNa thaI zake che. e rUpa laIe tyAre zravya eTale zravaNa karavA yogya vAkyamAM nipuNa, athavA savya eTale anukULa kAryo karavAmAM nipurNa ema artha thAya. e" zabda vAparavAnuM kAraNa e che ke "sarva' zabda deza sarvatAne vAcaka paNa che tethI aparizeSa sarvata batAvavA mATe "e" zabda vAparyo che. e eTale manuSya lekamAM. A pramANe judA judA A padanA artho ApaNe joyA. sAdhu mahArAjane zA kAraNathI namaskAra karavAmAM Ave che te paNa temAM keTaleka aMze joyuM. evA sAdhu mahArAjanI kAMIka vizeSa stavanA karIe. jeo darzana, jJAna ane cAritrApa ekIbhAva pAmelA traNa ratnathI mekSa mArgane sAdhI rahyA che te sarva sAdhu mahArAjAone huM vadana karUM chuM. jeonI pAsethI Arta ane raudra e be duSTa dhyAne jatAM rahelAM che, jeo dharma ane zukala e be dhyAne dhyAyI rahyA che, ane jeo grahaNazikSA ane AsevanazikSA e prakAranI zikSA zIkhI rahyA che te sarva sAdhu mahAtmAone huM namaskAra karuM chuM. je mane gupti, vacanagupti ane kAyagupti e traNa guptiyukta che, mAyAzalya, mithAtvazalya ane niyANuzalya e traNa zalyathI rahita che, rasagArava, riddhigArava, ane zAtAgArava e traNa prakAranA gArava-abhimAnathI vimukata thayelA che, ane jeo jJAna, darzana ane cAritra rUpa tripadIne pALe che te sarvasAdhu mahArAjene huM vAMduM chuM. jeo rAjakathA, dezakathA, bhaktakathA ane strIkathA e cAra vikyAthI dUra rahelA che, anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI ane saMjvalana e cAra devALA krodha, mAna, mAyA ane lobha e cAra kaSAyo jemaNe choDelA che, ane jeo dAna, zIla, tapa ane bhAva e cAra prakArane dharma prarUpI rahelA che, te sarva sAdhuone vaMdana karuM chuM. mA, viSaya, kaSAya, nidrA ane vikathA e pAMca pramAda jemaNe tyajI dIdhA che, pAMce Ikiyo jeoe jItI lIdhI che, ane pAMca samitinuM jeo pAlana karI rahyA che, evA sarva sAdhu mahArAjene huM namaskAra karuM chuM jeo pRthvI Adi cha kAyanA jIvonuM rakSaNa karavAmAM nipuNa che, hAsyAdi che jeoe tyajI dIdhelA che, ane pAMca mahAvrata ane cha rAtribhojanaviramaNa vrata e. cha prakAranA vrata jeo dhAraNa kare che, te sarva sAdhu mahAtmAone huM namaskAra karuM chuM. 1 juo sirivAla kahA gA. 1254 thI 12. Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phaladhi tIrthano itihAsa lekhaka:--munirAja zrI. nyAyavijayajI ( kramAMka 44 thI cAlu ) lAdhInA lekhAnu avaleAkana ApaNe purAtana prabaMdha saMgraha, vividha tIrthaMkalpa ane upadezataraMgiNI A traNe pracakArAnA zrI dveSItIrtha saMbaMdhI ullekhA vAMcyA. AmAM prathama ane antima graMthakArAnA ullekhamAM kathAvastumAM anaikaya nathI. temaja vAdI zrI devasUrijInI vidyamAnatAmAM tIrtha sthApanA thai emAM paNa ekavAkayatA che. purAtana prAdha saMgrahakAra eka khulAsA sApha Ape che ke zrI devasUrIzvarajI mahArAje potAnA ziSyA zrI dhAmadevagaNlRi ane zrI sumatiprabhagaNite vAsakSepa ApI mAkalyA ane temaNe gurUArIA mujaba vAsakSepa karyAM, arthAta pratiSThA karI ane tIrtha sthApyuM. bAdamAM zrI jinamaMdira pUrUM thayA pachI dhvajAropaNa samaye potAnA ja ziSyaratna mahApratApI zrI jinacaMdrasUrIjIne vAsakSepa ApIne mekalyA che ane temaNe vAsakSepa karyo che. vat mATe paNa upayukata ane gra MthakArAno eka mata che. arthAt 1199mAM phAgaNa zudi 10 me pratiSThA-biMbasthApanA ane 1204mAM dhvajArApaNa thayAM. eTale A banne graMthakAronI mAnyatA mujaba A tIrthanI sthApanAnuM zreya AcArya zrI devasUrijI ( vAdi zrI devasUrijI ) mahArAjane ane temanA ziSyAne ja che. 66 jyAre vividha tIrthaMkalpakAra kharataragacchIya AcAryaM zrI jinaprabhasUrijI mahArAja " phaDhAdhI pArzvanAthakalpa ''mAM lakhANa pUrvaka itihAsa Ape che ane " LIAsattatu ikkAsi samahiSasu vikkamAvarisesu aikkaMtesu dhammaghosasarihi pAsanAha - ceI asihare cauvihasaMghasamakkhaM paiTThA kiA // arthAt vikramanAM 1181 39 A lokane bhaya, para leAkanA bhaya tyAdI sAta bhayA jeoe jItelA che, jAtimada AdI ATha mada je pAsethI jatA rahelA che, apramattapaNe je brahmacaryanI navavADAnuM pAlana kare che te sa sAdhu mahArAjAone huM namaskAra karU chu. kSamA Adi daza prakAranA dharmAM je pALI rahyA che, sAdhu sabaMdhI khAra pratimAe je dhAraNa kare che, bAra prakArane tapa jee sevI rahyA che, te sava" sAdhu mahAtmAne huM namaskArU chuM. jeeAnA zarIramAM sattara prakAranA sayama zIlAMga uttama rIte dhAraNa karI je paMdara mahArAjAone huM namaskAra karuM chuM. sAdhu mahAtmAone karAyelrA namaskAra jIvane hajAro bhavathI mukAve che. edhibijanI prApti karAve che, apadhyAna dUra kare che ane parama magaLarUpa che. e sAdhu mahArAjane mAre| namaskAra vAravAra hai!! [ cAlu ] nivAsa karI rahyA che, ane aDhAra hajAra kamabhUmimAM vicarI rahyA che, te sa sAdhu Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 532 ] zrI jaina satya prakAza [ varSa 4 saMvata nathI lakhatA. khulAsA nathI karatA. lakhe che. eTale A varSa vItyA pachI zrI dharma dheASarae caturvidha sadha samakSa zrI pArzvanAthajInA caityamAM zikhara pratiSThA karI ( dhvArApaNu athavA kalaza caDhAvyA ). A vAkayeAmAM hAI dhaNuM samAyuM che. te ceAkakasa pratiSThA kANe karI, kayAre, kaI tithie karI tene paNa spaSTa mAtra caitya zikharanI pratiSThA zrI dharmadhASasUrijIe karAvyAnu ja uparathI eka anumAna spaSTa thAya che ke tIrtha sthApanA ane pratiSThA Adi tA zrI vAdidevasUrijI mahArAjanA hAthathI thaI che ane pAchaLathI caitya zikharanI pratiSThA zrI dharmAMdhASasUrijIe karI haze ane sahayeAgI tarIke gurU vAsakSepa laI ne AvelA zrI vAdidevasUrijInA ziSya zrI jinacaMdrasUrijI paNu vidyamAna haze. ahI eka prazna thAya che ke savatAnA matabhedanuM zuM ? mArI mAnyatA mujaba saMvatAne paNa mata bhe nathI, kAraNa ke purAtana prabhudha saMgraha ane upaoNza tara`giNI kAra tA savatA, mahinA ane tithi spaSTa Ape ane te bannemAM pUrepUrI evAkyatA che. ane zrI jina bhasUrijI mahArAja cokkasa saMvata nathI ApatA teo tA ttijJaddiphlu vimAvasetu * pArasasanuM tevu " lakhe che, arthAt 1181 vyatIta thatAM A kAya thayuM che paNa kamAre te cokka nathI lakhatA eTale 1181 pachI Ave! a karIe te temAM 1199 ane 1204 pazu AvI jAya che. A uparathI saMvatAne matabheda vadhu TakI nathI zakatA. gmA sivAya zilAlekhI pramANeA pappu maLe che te paNa ApaNe joI laIe. bAbu puracaMdajI nAhara sa MpAdita prAcIna zilAlekha saMgraha bhA. 1 mAM lAdhInA mahattvanA zilAlekhA che. temAM lekhAMka 870 A pramANe che: 66 ' saMvat 1221 mArgasira sudI 6 zrI phalavarddhikAyAM devAdhideva zrI pArzvanAthacaitye zrI prAgavaTa vaMsIya 'ropI' muNi maM. dasAdAbhyo AtmazreyArtha zrI citrakuTIya silaphaTa sahitaM caMdrako pradattaH zubhaM bhavat " // bIjo lekha nIce pramANe che. parantu A lekhamAM savat na heAvAthI tene A viSaya sAthe bahu che! sabaMdha che, chatAMya vAcakAnI jANa khAtara ApuM cheM. lekhAMka. 871. " caityo naravare yena zrI sallakSmaTakArite maMDapo maMDanaM lakSyAkAritaH saMghabhAsvatA || 1 || ajayameru zrI vIracaitye yena vidhApitA zrI devA bAlakAH khyAtAzcaturvizati zikharANi // 2 // zrI zreSThI zrI municaM drAkhyaH zrIphalavaddhikA pure uttAnapaTTe zrI pArzvacaitye'cIkaradadbhUtaM // 3 // "* (lekha saMgraha pR. 221-222 ). "" zrIyuta sa`varalAlajI na:hAMDhAe jaita sabhya prAc va 4, aMka 4, pR. 287 mAM lakhyu che keH garbhagRha praveza dvArakI saM. 1221 kI lakSmaTa zrAvakako prazasti meM uttAnapaTa karAne kA ullekha hai. parantu teo bhUlyA che. lamaTanA lekhamAM saMvatanA ullekha ja nathI. lakSmanA lekha ja judo che. zrIyuta nAhArajIe banne lekhAnA AM 870 ane 801 alaga alaga ApyA che. saMvatanA ullekha 870 mAM che jemAM uttAnapaDhanA ullekha nathI. Jain Educatiolg)mAM taraphe jarUra dhyAna Ape ! Por Private & Personal Use Only st Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 10-11] phaladhi tInA itihAsa [ 533 ] vAcakA samajI zakaze ke lekhAMka 870 nA zilAlekha mujaba 1221 pahelAM phaledhipAnAthajInuM caitya vidyamAna hatuM ja. A zilAlekhI pramANu evuM akATava che ke jene virodha ke jenI upekSA kAIthI thaI zake ema ja nathI, arthAta 1221 pahelAM zrI pArzvanAtha caitya leAdhImAM vidyamAna hatuM e nirvivAda siddha thAya che. uparyuOkata badhAM pramANeAnI virUddhamAM jAya evuM eka pramANu zrIyuta bhavaralAlajI nAhaTAe potAne upalabdha guvAvalInA AdhAre raju karyu che. teo lakhe che ke zrI jinapatisUrijIe saM. 1234 phalavardhikAyAM vidhicaitye pArzvanAthaH sthApitaH '' teo peAtAnA A pramANa upara vadhu lakhatAM "6 jaNAve che keH-- aba yaha missandeha pramANita ho jAtA hai ki pArzvanAtha bhagavAnakI pratiSThA saM. 1234 meM kharataragacchAcArya zrI jinapatisrurijIne tIthI." parantu vAcakee joyelAM traNa graMthakArAnAM ane 1221 nA zilAlekhanA AdhAre zrIyuta nAhaTAjInu lakhANa apramANita lAge che. 1221 nA zilAlekhanI upekSA tA kAI rIte thai zake ema ja nathI. jyAre 1221 ne zilekha ApaNane sApha kahe che ke 1221 pahelAM leAdhImAM zrI pArzvanAtha caitya hatuM ja tyAre 134 mAM pratiSThA thayAnuM mAnI ja kema zakAya ? graMthakArAmAM purAtana prabaMdha sa MgrahakAra sauthI prAcIna lekhaka che. ane temanA ja kathanane upadezataraMgiNIkAra pUrepUrI puSTi Ape che. ane vividha tIrtha kalpakAra ke jeo purAtana prabaMdha-saMgrahakAra pachInA ane khAsa kharatagacchanA ja vidvAna AcArya che te zA mATe potAnAja mAnanIya AcAryane phaledhI tIrthonA pratiSThApaka nathI jaNu' vatA e eka samasyA che. ' vividha tIrthaMkalpamAM ' kanyAyanIya mahAvIra kalpa che tenI pratiSThA kharatara gacchIya AcArya zrIjinapatisUrijIe karI che. tenuM sUcana karatAM zrI jinaprabhasUrijI lakhe che keH-- " bArahasayatittIse vikkamavarise (1233) AsADha suddha dasamI gurudivase siri jiNavaisrarihiM amhacceya pUvvAyaripahiM pitttthiy| " arthAt vi. saM. 1233 mAM amArA pUrvAcArya zrIjinapatisUrijIe pratiSThA karI." vAcaka AmAM graMthakAre lakhela cokakasa saMvata sAthe kalAdhi tIrthaMkalpamAM jaNAvelA savatanI tulanA karI lye te sUcanA asthAne nathI. bIjAM zrI jinapatisUrijI mahArAja kharataragacchanA che ane zrI jinaprabhasUrijI paNa kharataragacchanA ja che eTale jinapatisUrijIne 'amArA pUrvAcArya" tarIkenuM gauravabharyuM mAna Ape che. ATaluM chatAMya lIdhI tIrthaMkalpamAM potAnA e ja pUrvAcA'ne kema yAda nathI karatA? 1133nA potAnA pUrvAcAyanA kAne mAnabhera yAda karanAra zrI jinaprabhasUrijI 1234nA temanA kAne bhUlI jAya e kASTha rIte sa Mbhavita ja nathI. eTale zrI jinaprabhasUrijI mahArAjanI mAnyatA mujaba nisandeha siddha thAya che ke zrI jinapatisUrijI Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 534 ] zrI jaina satya prakAza [ 15 4 mahArAje nathI te phlodhImAM pratiSThA karAvI ke nathI teA lAdhImAM temanA hAthe tI sthApanA thai. A sivAya lAdhI tInAkalpanI antamAM lakhela nIcenA kSAka khuba ja mananIya cheH-- ityAptajanasya mukhAt kimapyupAdAya saMpradAyalayam / vyadhita jinaprabhasUriH kalpaM phalavadvipArzvavibhoH // bhAvArtha--A pramANe AptajananA mukhathI sAMbhaLIne; ane saMpradAyAnusAra zrI jinaprabhasUrie phlodhI pArzvanAtha prabhune A 45 banAvyA che. "" zrI jinaprabhasUrijI mahArAjane upayukta zloka ApaNane barAbara sUcave che ke meM A kalpa khUba ja sAvadhAnIthI lakhyuM che eTale ke zrI jinaprabhasUrijI mahArAjanA samaya sudhI na te! e mAnyatA hatI ke kharataragacchIya zrI jinapatisUrijIe phaleAdhImAM pratiSThA karI hoya ke tIrtha sthApanA karI heAya. A uparathI e niSa nImse che ke nATAjIe Apela pramANa asandigdha nathI ja. zrIyuta nAhATAjIe raju karela gurvAvalI yadi zrI jinaprabhasUrijInA samaye vizvamAna heAta, ke kharataramIya zrIjinapatisUrijIe krodhImAM pratiSThA karAvyAnA pAtAnA saMpradAyamAM proSa paNa cAlu hAta te| zrI jinaprabhasUrijI enA ullekha jarUra karata, jyAre teozrI e saMbadhI kAMi sUcana ja nathI karatA tyAre ApaNe e ja mAnavuM paDe ke zrI jinaprabhasUrijInA samaya sudhI nAhaTAjIe raju karela paTTAvali ke tevA pradhASa cAlu nahi heya ke jethI nAhATAjInuM pramANa satyarUpe ApaNe svIkArI zakIe. purAtana prabaMdha saMgraha, vividha tIrthaMkalpa, upadezatara MgiNI, upadeza saptatikA Adi prathAnA AdhAre e te spaSTa siddha thAya che ke 1234 pahelAM kalAdhItItha sthApita thai cUkayuM hatuM ane khUba prasiddha paNa thaI cUkayuM hatu. temaja huM hamaNAM jaNAvIza te pramANe te! 1234 mAM ahIM musalamAnAne bhayaMkara halle! thayA hatA, tathA meM AgaLa jaNAvye te 1221 ne kalAdhinA zilAlekha paNa evuM akATaya pramANa che, je pazu e ja siddha kare che ke 1234 pahelAM kalAdhImAM tI--maMdira hatuM ja. uparanA graMthenAM pramANe ekI avAje svIkAre che ke 1221 pahelAM kleSitInI sthApanA thai gaI hatI ane tenA pratiSThApakanAM nAme paNa temAM maLe che eTale uparanAM pramANA 1234 mAM zrI jinapatisUrijIe pratiSThA karAvI hAya ema mAnavAnI sApha sApha nA pADe che. ATalu` chatAMye nAhATAjIe je gurvAvalInuM pramANu ApyuM che. temAM vidhivatye zabdo khUba ja vicAraNIya ane manana karavA yogya che tatkAlIna zrIsaMdhanAM jinamaMdirAmAM vidhi caitya zabda badhAne nathI lAgu paDato. khataragacchIya ja. yu. pra. zrI. jina ttasUrijIcaritra pUrvArdhAmAM zrI jinavallabhaNujI (sUrijI)nuM jIvanarjhAretra vidvAna lekhake petAnA dhar3A ja lAgaNInA atireka bharyAM zabdomAM lakhyuM che. temAM ane gaNadharasA zatakamAM paNa ullekha che ke zrI jinavallabhaNujIe, www.ainelibrary.org Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10-11] phaladhi tIne itihAsa [ 535] pahelavaheluM bhagavAna mahAvIradevanuM chaThThuM kalyANuka manAvavA citrakuTanAM maMdirajImAM gayA tyAre tyAMnA zrI saMghanA inkArathI temaNe citrakuTamAM navuM vidhi caitya sthApita karAvyu kadAca leAdhimAM paNa e ja prasaMga upasthita thayA hAya ane pariNAme 1234 mAM navuM vidhi yaitya sthApita zavavu N paDyuM hoya bha " vidhicaitya " zabda ApaNune bhAnavA prere che. Ama chatAMya zrI jinaprabhasUrijI mahArAja AvA vidhi caityanA ullekha sarakhAya na kare, e vastu vidhicaitya banyAno paNa ApaNane inkAra karavA prere che. zrI jinaprabhasUrijI mahArAja eka vadhu C. 29 " A suratANu sAhAvaddIna e ja jinabiMba kha MDita karyu hatuM. ane teNe rastAmAM AvatA banavAjoga che. mahattvanI vastu lakhatAM jaNAve che ke suratANa sAhAvadINeNa bhaggaM mUla biMbaM zAhabuddIne mUkSa biMba khaMDita karyuM. zAhabuddIna dhArI che ane teNe leAdhI tImAM mUla zAhabuddIna gherI gujarAtamAM A raste thaine gayA haze. A tIrthanA mUla nAyakajIne khaMDita karyA hoya e 66 itihAsamAM ullekha maLe che ke zAhabuddInanI laDhAinA samaya nIce mujaba che-- isake samaya meM sulatAna zahAbuddIna gorI ne gujarAta para caDhAi kI, parantu AbU ke nIce laDAi huI, jisameM sulatAna ghAyala huA, aura hArakara lauTa gyaa| phArasI itihAsa lekhaka laDAi kA bhImadevake samaya honA likhate haiM, parantu saMskRta graMthakAroMne mUlarAja ke samaya meM honA likhA hai, jisakA kAraNa yahI hai, ki usI samaya meM mUlarAja kA dehAnta aura bhImadeva kA rAjyAbhiSeka huA thA, mUlarAja ne vi. saM. 1233 se 1235 (i. sa. 1977 se 1979 ) taka rAjya kiyA / " " ( rA. ba. paM. gaurIzaMkara hIrAcaMda ojhA saMpAdita sirohI rAjyakA itihAsa pR. 137 ) A sivAya eka khIjuM pramANa paNa ApuM chuM- "" muhammada gorI ne gajanI para Adhipatya sthApita karake bhAratapara AkramaNa karane kA vicAra kIyA / san 1975 i. meM (vi. saM. 1232 ) meM usane mulatAna aura ucchako jIta lIyA / san 1978 I. meM (vi. saM. 1235) usame gujarAta para caDhAi kI parantu anhalavADa ke rAjA bhImadeva ne use yuddha meM parAjita kiyA. / ( bhAratavarSa kA itIhAsa le. zrIyuta IzvarIprasAda, pR. 144 dvitIya saMskaraNa 1927 ) 1 " kimapi vidhicaityaM nAsti" " aura dUsarA vaisA koI bhI vidhicaitya trive nahi hai " ( nihattasUsthiritra pUrvArddha-5-213) tebhane yogya vidhiyaitya na hAvAthI ate temaNe navu' vidhicaitya banAvarAvyu. AvA ullekha che. vAcakra e pustakamAMthI vadhu jANI lye. Jain Education nternational Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [53] zrI jaina satya prakAza A bane etihAsika pramANothI ema siddha thAya che ke mahammada ghorI vi. saM. 1234-35 mAM gujarAta upara caDhAI laI gayuM hatuM. 1181 thI 1234 sudhImAM musalamAna caDhAI 1234mAM thaI che, vacamAM koI paNa musalamAna bAdazAha ahIM caDhAI lAvyo nathI eTale zrI jinaprabhasUrijIno suratANa sahAvaddIna e ja zAhabuddIna ghorI che. ane teNe ja phadhI tIrthanA mUla jinabiMbane khaMDita karyuM che. zrI jinaprabhasUrijI A samayanI vAta jaNAvatAM lakhe che ke teNe mUla biMba khaMDita karyuM che kintu "hevamayA nA vi maMt rAtti" "A deva maMdirane koI paNa bhAga ke Ie khaMDita na kare." sujJa vAcakoe meM Apela mUla kalpanA bhASAMtaramAM vAMcyuM ja haze ke adhiSThAyakanI avidhamAnatAmAM zAhabudine mUla biMba khaMDita karyuM che, paraMtu bAdamAM camakAre malavAthI maMdira te akhaMDita rAkhyuM che ane bAdamAM paNa adhiSThAyaka devanI marajI pramANe e khaDita biMba ja birAjamAna karyuM che. jUo mUla zabdo--anna = dhirva Aira macavA mahiphAyanA na sahantitti saMgheNa biMbaMtaraM na ThAviaM vilaMgiaMgassa vi bhagavao mhNtAruM margrgr 19mati" "bIjA biMbanI sthApanA adhiSThAyaka deva nathI Iccho jethI zrI saMghe bIjuM biMba na sthApyuM. arthAta khaMDita biMba ja rahyuM) e khaMDita biMba zrI pArzvanAtha bhagavAnanI khaMDita pratimAnA mahAna prabhAvo- camatkAre upalabdha thAya che." zrI jinaprabhasUrijInAM uparyukta vAkyo te sApha kahe che ke musalamAnoe maMdirano bhaMga karyo ja nathI; keI e navI pratiSThA karI ja nathI. mUla khaMDita biMba ja kAyama rahyuM che, ane zrI jinaprabhasUrijInA samaya sudhI e khaMDita biMba ja mahAkAbhAvikapaNe vidyamAna hatuM. ahIM zrIyuta nAhaTAjIe lakhyuM che-nanAmasmRSi mahAraka mAne calakara likhate haiM ki thoDe varSa bAda kalikAla ke prabhAvase adhiSThAyaka deva kI avidyamAnatA meM yavanoM ne utpAta macAkara mandira kA bhaMga kara diyaa| saMghane lIdAra karAyA." temanuM A lakhA) nirAdhAra che. zrI jinaprabhasUrijI mahArAja te sApha lakhe ke "maMdirane bhaMga karyo ja nathI mAtra mUla biMba khaMDita karyuM che." maMdirano bhaMga ja nathI ke te pachI jIrNoddhAranI jarUra ja nathI rahetI. eTale te vakhate jIrNoddhAra karAvyo ja nathI. tema navI pratiSThA paNa nathI ja karAvI. mUla khaMDita biMbane ja kAyama rAkhyuM che. zrI jinaprabhasUrijInA A zabdothI te sApha siddha thAya che ke 1234mAM pratiSThA koIe karAvI ja nathI. yavanoe maMdirano bhaMga karyo ja nathI. chatAM nAhaTAjIe zrI jinaprabhasUrijI mahArAjanA nAme bhaMga karyAnuM kema lakhyuM? saMghe jIrNoddhAra karAvyAnuM kema lakhyuM? e samajamAM nathI AvatuM. zrI jinaprabhasUrijI phodhInuM ATaluM vistArathI varNa kare che, mUla biMbano bhaMga; Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arka 10-11] laviMga tInA itihAsa [ 537 ] khaMDita biMba kAyama rahyuM; vagere lakhe che te zrI jinaprabhasUrijI koI vidhi caityanI sthApanA ke pratiSThAnA IsAre| sarakhAya nathI karatA; phlodhImAM pratiSThApaka tarIke potAnA gacchanA mAnya pUrvAcAryane lagAre yAda paNa nathI karatA ane temanuM nama paNa nathI ApatA ethI te| nirvivAda siddha thAya che ke 1234nI pratiSThA koIe karAvI ja nathI. yadi pratiSThA karAvI hAta tA teneA teozrI ullekha jarUra karata ja. have ApaNe paTTAvalI tarak najara nAMkhIe. mopAdhyAya zrI dharma sAgarajI mahArAjakRta tapagaccha paTTAvalI ane bIjI paTTAvalIomAM ullekha maLe che ke 1204mAM zrI vAdeivasUrijI mahArAje kaleAdhImAM pratiSThA karAvI. jyAre bAbu puraNaca dajI nAhAra prakAzita kharataragaccha paTTAvalI saMgrahamAM eka paNa paTTAvalImAM ullekha nathI . malate ke kharataragacchIya zrI jinapatisUrijI mahArAje kSeAdhImAM pratiSThA karAvI heAya eTale khAsa kharatara gacchanI ja adhAvadhi prakAzita paTTAvalIenA AdhAre ema siddha thatuM nathI ke zrI jinapatisUrijI mahArAje kSeAdhImAM pratiSThA karI hoya. taduparAMta e ja paTTAvalI saMgrahamAM " zrI jIvAM tAdyacaitya (6 tathA : dUSitAyacaya ' vagere ullekho maLe che e bahu ja asUcaka che. $p chelle zrIyuta nAhaTAjIe matrI kacadrajIe lodhImAM e stUpa karAvyAnuM lakhyuM paraMtu te samayanI kharataragacchIya paTTAvalImAM A stUponA kyAMya hlekha nathI. yadI matrIzvarajIe lodhImAM navA rUpe anarAvyA hai!ta / tenI pratiSThA kharataragacchIya zrI jinacaMdrasUrijI ma.nA hAthathI ke temanA ziSyanA hAthathI thayAneA ullekha paTTAvalIemAM jarUra hAvA joitA hatA, jyAre tene sheja paNa ullekha kAI paNa paTTAvalImAM mArA jovAmAM Avela nathI. aDhAramI sadInA kharatagacchanI paTTAvalInA kartA stUponA astitva ke bhaMgane leza paNa ullekha nathI karatA jethI nAhaTAjInuM te lakhANa paNa itihAsanuM punaH saMzAdhana mAgI lye che. zuddha itihAsanI gaveSaNA karavA icchatA itihAsakArA bIjA pramANeA zeAdhI jAheramAM raju kare e bahu agatyanuM che. zrIyuta nAhaTAjIe " sa. 1207 mAtra muvi r suvArA levaprada nirmALa ho jAneke pazcAt zrI jinacaMdrasUri ke vAsakSepa dvArA kalaza va dhvajAropaNa du. " lakhyuM che, parantu mULa prabhRdhamAM "zrI nicaMdrasUca: zikhyAH '' zabda che. arthAt zrI vAdidevasUrijIe potAnA ziSya zrI jinacaMdrasUrijIne vAsakSepa ApIne meAkalyA ema joie tene badale ziSyA zabdonA artha lakhavAnuM temaNe kema choDI dIdhuM che? te bIjA zrI jinacaMdrasUrijI te nathI samajyA ne ? A jinacaMdrasUrijI khIjA kAI nahi kintu zrI devasUrijI mahArAjanA ja prAbhAvika ziSyaratna hatA. antamAM sujJa vAcako A pramANeAnI svayaM'tulanA karI satya vAta svIkAre! khAsa karIne purAtana prabaMdha saMgraha ke jenA kartA nAgendragacchIya zrI uddayaprabhasUriziSya zrI jinabhadrajI che ane 1290 mAM A prabaMdhasaMgrahanI racanA thaI che te prabaMdha saMgrahakAra taddana www.jzinelibrary.org Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pa38] zrI jene satya prakAza [varSa taTastha ane niSpakSa che. temanI mAnyatA mujaba zrI vAdivasUrijI ane temanA ziSyonA hAthe tIrtha sthApanA thaI che. vividhatIrtha kalpanA kartA jeo kharataragacchanA ja che, temanA mate zrI dharmadhaSasUrijI ma. nA hAthathI caitya zikharanI 118 pachI pratiSThA thaI che. padezataraMgiNI, upasaptati ane paTTAvAlIsaMgrahamAM paNa zrI vAdi devasUrijInA hAthathI tIrthasthApanAne ullekha maLe che. vAdi zrI devasUrijI mAravADanAM khUba vicAryA che. nAgara ane meDatA tarapha temane vadhu upakAra che. teozrI nAgaramAM birAjamAna hatA tyAre siddharAja jayasiMha caDhAI laIne nAgora jItavA Avyo hato, paraMtu vAdi zrI devasUrijI tyAM birAjamAne che ema jANI rAjA caDhAI karyA sivAya pAche yA gaye. nAgorI tapAgaccha emanA nAmathI tyAMthI nIkaLyo che. temanI paraMparAnA yatio-mahAtmAo A ja paNa vidyAmAna che, eTale A badhuM jotAM zrI nAgaeNdragacchIya AcAryanuM lakhANa vadhu prAmANika che ema nissadeha siddha thAya che, chatAMya ItihAsamAM pakSApakSI ke mamatvane sthAna na ApatAM satya svIkAravuM e ja hitavAha che; emAM ja ItihAsanI sAcI gaveSaNuM ane sAcI sevA che. mArI mAnyatA mujaba purAtana prabaMdha saMgrahakAranuM kathana vadhu prAmANika ane sAcuM che tenAM kAraNo nIce mujaba che - 1 teo saMvata, vAra ane tithi barobara cokkasa Ape che. vividha tIrtha ka5mAM tevuM spaSTa nathI. ane nAhaTAjIe raju karela 1234nA vidhicaityanI sthApanA ullekhamAM paNa tithi ane vArano ullekha ja nathI. 2 vividha tIrtha kalpakAra phalodhInuM vistArathI varNana Ape che. tyAMnA jina bibanA bhaMgane ane e khaMDita biMba adyAvadhi pUjavAne ullekha Ape che, kintu vidhicaityanI sthApanAno ke tenA astitvane IzAro sarakhe ya nathI karatA. 3 purAtana prabaMdha saMgrahanA kathanane upadezataraMgiNI, upadezasatati ane paTTAvalIono pUrepUro Teke che, jyAre 1234mAM vidhicaityanI sthApanAne khAsa kharataragacchIya koI paNa padAvalImAM samarthana karyAnuM hajI sudhI vAMcavAmAM AvyuM nathI. 4 purAtana prabaMdha saMgrahakAra jANe je vastu jevI rIte banI hoya tenuM ja sUcana mAtra kare che, vAdi zrI devasUrijI ane temanA ziSyoe zuM karyuM tenuM spaSTa zabdomAM varNana Ape che, eTale A pramANa vadhAre mAnavA yaMgya che ema mane lAge che. bIjA graMthamAM ATaluM sarala ane spaSTa sUcana nathI ja e te vAcako svayaM samajI zakaze. upadeza taraMgiNI ane upadezasaptati Adi te purAtana prabaMdha saMgrahane anusaratA che eTale kharUM mahatva purAtana prabaMdha saMgrahakAranuM ja che. (samApta) Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni zrI dhIravijayajI viracita tImAlA stavana zAzvata saMgrAhaka--zrIyuta maNilAla kezarIca'da rAdhanapuravALA parama puSa paramAtmA prabhu pAsa jINuM; kevalakamalAvAhA cidAnada sukhakaMda. ( 1 ) rUSabhAnana caMdrAnana vAriye vadhamAna; nAma cyAra e zAzvatAM japatAM vAdhaI vAna. ( 2 ) svarga mrutyu pAtAlamAM zAzvata jinavarageha; zAzvata jina sa MkhyA kahuM suNajo te dharI teha. ( 3 ) DhAla pahelI bA mU pA Ama dIpa nadIsara bAvana deharAM haiA lAla. cosaThuM saI aDatAla jinamizra sukhakarAM hai| lAla ji kuMDala dvIpe cAra prAsAda maneharU hai| lAla cyAra se chantu biMba jinanAM sukhakara' hai| lAla rUcaka dvIpII Ara jinavara AkhiI DhA lAla cyArase chandU jinavara mUratIbhASiI haiA lAla rAjadhAnImAM sAla jina prahara vaIi haiA lAla ji ogaNIsaI jinabiMbathI pApa nikadII DA lAla merUvanI azIti prAsAda channusaI jinabiMba ka klimAM cUlikA pAMca prAsAda jaga jana zrI jivanavaranAM biba saMI tihAM gayate maMdira vIsa ki jinanAM jayakarU hA lAla ji. covIsaI jinabiMba ki` darisaNu duHkhaharU heA lAla devakurU uttarakurUmAM jinahara dasa sahI hai| lAla nimUratI sarTI kharI namuM mana gaDhagahI hai| kAla ISukAri prAsAda aneApama siridharA hai| lAla cyArasaI asI jinabiMba namaI tihAM suravarA hai| lAla na0 mAnuSAttara parvata cyAra prAsAda paDavaDA hA lAla prA jinavara biba saI vyAr asIti ativaDAM he lAla a a prA ji. ( 1 ) jiMtra prA jANI IM heA lAla ANIIM DA lAla di. mAhatA hai| lAla jaga sAhatAM heA lAla cha ji. na ( 2 ) ( 3 ) ( 8 ) ( 5 ) Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 540 ] zrI jaina satya prakAza vakhAre azI prAsAda chantsaI jinapati hai| lAla kuliMgara trIsa prAsAda aDatAlIsa sai jinA he| lAla diggaje dasa prAsAda aDatAlIsa saI jina hai| lAla ttavaitADhayaI vIsa ghara covIsa sarTI jinA heA lAla cA. ( 6 ) dIrgha vaitADhaye jinavara eka so sittari hai| lAla e namuM biMba vIsasahasa cyAra saIdIladharI hA lAla vyA jaMbu pramukha dasa vRkSa uparI jinadharA haiA lAla 60 sahasa eka zata eka sittari sukha karA heA lAla si. ( 7 ) 19 70 a a tihAM eka lAkha cyAlIsa sahasa cyAra saI heA lAla sa. cuNutA te jinarAya kiMcittaDuM ulluse heA lAla ci. sahasa eka prAsAda ki kAMcanagiri acche hai| lAla kAM Ika lAkha vIsa sasa jinathI duHkha gache. huM lAla ji. ( 8 ) mahAnadI sittari prAsAda ceArAsI saI jinavar ho lAla ce. tirthaMkarlR hA lAla cha0 che sadA haiA lAla kuM. saMpadA haiA lAla cha he prAsAda asIti chandU saI triNi saI asI` prAsAda kaDai pIstAlIsa sahasa cha saI jita yamaka gIri vIsa prAsAda thi sAsatA hai| lAla prA. covIsa saI jina biba ane pama chAjatA hai| lAla a. kaNIpari sakala saMkhyAI ti`galeAkamAM hai| lAla ti chatrIsa ogaNu saThI prAsAda ane pamA hA lAla prA. ( 10 ) ( 9 ) tihAM triNI lAkha ekAMNuM sahasa triNI saI ho lAla san te upara vIsa jijJesara biMba dila vase haiA lAla bi. tima valI vyaMtara jyotiSI dvIpa samudramAM hA lAla dvI asaMkhyAtAM jinabiMbathI bhavamAM nava bhamAM he| lAla bha. (11) DhAla mIjI ( IDara AMbA AMbalI re, e dezI ) havaI pAtAla leAkamAM re annura kumAra bhaviSNu da; tihAM prAsAda che. sAsatA re cesaDI lAkha sukhakaMda. catura nar va te jinarAya ( e AMkaNI ) (1) eka seA kADI uparI re pattara kADhI trIsa lAkha; sAsaya jinapaDimA bhaNI re AgamanI che sAkha ca. (2) [ varSa 4 Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 10-11 ] zAzvata tIthamAlA pAvana [ 1] nAgakumAra nikAyamAM re jinadhara cerAsI lAkha; eka koDI ekAvana re koDI biMba vIsa lAkha ca. () suvarNakumAra mahI valI re prAsAda bihetarI lAkha; jinabiMba kIDI eksa re ogaNatrIsa sAThI lAkha ca0 (4) (1) vidhutakumAramAMDI valI re (2) aganI (3) dvIpakumAra; (4) udadhI 5) disIkumAramAM re () stanItakumAra majhArI ca0 (5) prAsAda e chamAM chahI re bihetarI bihetarI lAkha; ahIM ekeke sthAnake re jinabiMbanI suNe re sAkha ca. (6) eka kaDI chatrIsa keDI re eIsI lAkha AvhAla; vAyukumAramAMhI valI 2 cha- lAkha prAsAda. ca0 (9) jinabiMba ekaso kaDI tiDAM bihotera keDI asI lAkha; pAtAlamAMhI ipI re sUtrataNI che mAkha. ca0 (8) bhavanapatimAM deharA re bihetarIlAkha sAta kaDI; jinabiMba tera koDI saI re sATha lAkha navyAsI keDI. ca. (9) hAla trIjI (nidaraDI varaNI huI rahI, e dezI) prAsAda Urva lokamAM pahele sarage che lAkha batrIsa kiM; sattAvana kaDI mUratI sATha lAkhI kahe jagadIsa ki. pA. (1) bIjA IsAna devake aThAvIsa che lAkha prAsAda ki; pacAsa koDIjina mUratI lAkha cAlIsa hosephe ghaMTanAda ki; prA. (2) trIjaI sanatakumAramAM suprAsAda ho tahAM lAkha bAra ki sAThi lAkha IkavAsa kaDI jinabiMba he japatAM jamakAra kiM. prA. () cothaI maheMdra devaloke ATha lAkha prAsAda he jagIsa kiM; lAkha cAlIsa mUratI kaDI cauda hai namII nI sadIsa kiM. prA. (4) pAMcamuM brahmadevaloke cAra lAkha he prAsAda che sAra kiM; tihAM sAta keDI sehatAM vIsa lAkha he jinabiMba udAra kiM. prA. (5) sahasa pacAsa prAsAda che cheDe sarage che lAMtaki majhAri kiM; tihAM neu lAkha nilAM jinabiMba he ApaI bhavapAra kiM. prA(6) sAtame sukradeva kaI sahasa cAlIsa he prAsAda visAla kiM; bihetarI lAkha jinabiMba che pUcha praNamI he thAI devakhusAla ki. prA. (7) Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [54] zrI jene satya prakAza [varSa : AThamaI sahastrAra devalokaI jinamaMdira che chatahAsa pramANa kiM; dasa lAkha asII sahasa jinamaMdira hai tihAM guNakhAMpaNa ki. prA. (8) navamaI Anatadevake bese deharAM hai biMba chattIsa hajAra kiM; dasamaI kANuta devaloka eha ja pATha jANe niradhAra kiM; prA. (9) AraNa agyArame devalokaeN ayyata sarage che jANe avizeSa ki; deDhase dese prAsAda jinabiMba he sattAvIsa soMsa ki. mA(10) heThale triNi raiveyake zata eka he prAsAda IgyAra kiM; tera sahasa naI triNI saI vIsa biMba he jinanA manahAra ki. prA. (11) mAhi triNI daiveyake zata eka he sAta jinanA geha kiM; bAra sahasaI ATha saI jinabiMba ho cAlIsa akheha kiM. prA. (12) upale triNI grepaki sata eka he prAsAda achaha ki bAra sahasa jinabiMbanAM pAya praNamuM he mani ANa neha kiM. prA. (13) moTA pAMca prAsAda kiM paMcAnuttara ho vimAna majhAri kiM; chasaMI jinabiMba tihAM bhalAM e sarva he yaNAmaya sAra. prA. (14) evaM UDvokamAM caurAsI che lAkha prAsAda kiM; sattANu sahasa trevIsa he ati uMcA he kare gaNuNya vAda kiM. prA. (15) eka koDI bAvana keDI corANuM he valI lAkha hoya kiM; sahasa gumAlIsa sAta saI jinabiMba he sAThi zAzvatAM joya ki. prA. (16) tribhuvanamAM have sAMbha ATha keDI che satAvana lAkha ki; bese corAsI prAsAda teha zAzatA he Ima Agama bhAkha kiM. prA. (10) jinabiMba pannara saI keDI bahetAlIsa he koDI mane hAra ki; aThAvana lAkha upari chatIsa he sahasa aIsI sAra kiM. prA. (18) ca6 kuMDala cau rUcamAM nadIsaramAM he jina bhavana bAvana di; e sAThI bhAkhyAM cau vArAM triNI dvArA he zizabhavana kiM. prA. (19) usedhAMgula mAnathI adharva he sAta hAtha bhAna kiM; tiyaMgamA nitya biMbanuM paNa ghaNuM saI he parimANa pradhAna kiM. prA. (ra) DhALa cothI (kumatI kAM pratimA uthApI, e dezI.) atIta anAmata vartamAna cauvIsI jinageha, viharamAna jina visa saMprati praya uThI praNamuM te. prANI te vade jinarAya jima sukha saMpati thAya che. prA. (1) e AMkaNI) Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'kaeN 10-11 ] suranara aSTApada racIyA zAzvata tImAlA stavana rANupura tAraMga zrI tIya aNu girimAMhi bahulAM zatruMjaya gIranAra; sametazikhare karaheDa nahulAI nAgadraha jIrAulI dhRtakoNe dIva caiAdhe pAsa serisA varasANA; sakhesarA te bhaNu cecalI klavRdhdI gADIpAsa pAlheNu vidvAra jANA 2. prA. (4) atarIka ajhAharA pAsa meTalyukallArA dAdya; vijayaciMtAmaNI sAmaciMtAmaNI bhaI tajI unmAdA re prA. (5) uMbaravADI sarayama'Dapyu sahasaphaNA jina pAsa; bhIDabhaMjanane kAparaDuMDA pUre amIjharA Asa 2. prA. (6) re nadIpurane nANe; vasaMtapura TyaTANuM 2. prA. (7) abhaNavADI vIra sAcA jIvItasvAmI jIpIi dhAmI pAsa kalikuMDa [ 543 ] sAra OM. prA. (ra) mAMgoAra; pacAsara Thera rU. prA. (3) udayapuri adhikerA; mAMhi ajItajingresara TAlI bhavanA pherA re. prA. (8) tIrathamAlA e suratImAMhi bhASI zruta AdhAra; sattase pacAtara (1975) varase divAlI divase sAr r prA. (9) tapagacchanAyaka vaMchitadAyaka zrIvijayaRddhisUriAje; saMdha sakala sukha kAje re. prA* (10) bhAvadharIne bhaNIyA jinavara laza suravara kinara var vijrAharA, manamiyA naravara namIya maI bhatti vrutti jahAsatti thuA sAsaya jiSNuvarA; vigatadUSaNu hai'savijaya budhasadgurU, tapagaccha bhUSaNa sIsa thrIrivajaya' sadA sujaye viyaNu paMkaja dinakarUM. (9) iti zrIzAzvatatI mAlAsapU mAM--ma traNe leAkamAM, rahelA zAzrvata jinakhiba tathA vartamAna tIthaeNnAM nAma ceAthI DhAlamAM ApyAM che. A stavana suratamAM saMvat 1775nA divALI divase dhIravijayajIe zrI vijayaRddhisUrinA rAjyamAM racyuM che. AnI nakala luNAvADA derALA jaina bhaMDAramAMthI jUnA pAnA uparathI karI che. Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAvItInAM suprasiddha sAsu-vahunAM maMdiro lekhaka--munirAja zrI suzIlavijayajI ApaNAM prAcIna tIrthoM ke jyAM taranatArana tIrthaMkara bhagavA, gaNudhara bhagavaMtA, kevalI bhagavaMtA, zrutakevalIe, yugapradhAne, pUrvadharA, zAsananA mahAna radhara pUrvAcAryAM, munivarI temaja puNyavata prANIonA caraNa-kamalanA sparza thayelA che; jyAM dAnezvarI e anala dravya khacI gaganacUkhI jina-maMdiza khaDAM karyAM che; jyAM e diza sa` prANIne anahada AnaMda ApI AtmAne tRpta banAve che, ane jagatanI AdhivyAdhi-upAdhine bhUlAvI AtmamArganuM na karAve che e tIrthoM sAce ja ApaNuM moTAmAM moTu* Atmika dhana che tIrtha paricaya : staMbhanapura (khaMbhAta)mAM avat 1993mAM paramapUjyapAda pramurUrAja zrImad vijayalAvaNyasUrIzvarajI mahArAjanI sAthe cAtumosa karyA bAda, vihAra karatAM sUrIzvarajInI sAthe kAvI tImAM AvyA. A samaye khaMbhAtanA paNa 15thI 20 sadguhasyA sAthe hatA, te badhAnI sAthe tyAMnA sAsu vahunAM gaganacUMbI maMdeizanAM darzana ryAM. sAsunA baMdhAvelA derAsaramAM bhArAnI bahAra DAbI tarapha ArasapANu upara kAtarelA eka moTA zilAlekha che. te zilAlekhanI nakala tyAMnI peDhImAMthI mahetA kizanalAla cunIlAla dvArA prApta thaI. ane emanA taraphathI ema kahevAmAM AvyuM ke A zilAlekhanI nakla AcArya mahArAja zrI sAgarAna dasUrIzvarajIe temaja suratavALA zrIyuta suracaMdabhAI badAmIe sudhArelI che paNa haju sudhI chapAyelI nathI. te zilAlekhanI nakalanA utArA pU. mahArAjazrInI AjJAthI meM karI lIdho. te raju karatAM pahelAM te tIrtha saMbaMdhI maLelI mAhItI raju karUM chuM. ** nati A tIrtha bharUca jIllAmAM AvelA jaMbusara tAlukAnA krAvI gAmamAM Avela che. hAla pazu A tIthanA vahIvaTa jabusaravALA kare che. A tIrthAMmAM sAsu vahunAM gaganacUmI maMdiza " sarvanitAlAta ane " prANAya " e nAme prasiddha che. " sarvajJitamAlAr ' sAsue baMdhAvela jina-maMdira tarIke mazarUra che. temAM mULa nAyAjI, samrATa sa'pratie bharAvelI zrI RSabhadeva jinezvaranI bhavya mUrtti che. zIlAlekha uparathI samajI zakAya che ke A jina madirane jIrNodvAra vi. sa'. 1649 mAM thayela che. jina-maMdira zikharabaMdhI che. tenA upara caDhavAthI sthaMbhanapuranuM ramaNIya kSma dRSTigocara thAya che. maMdira bAvana jinAlayathI alaMkRta che. paraMtu hAla bhAvana jinAlayamAM eka paNa prabhunI mUtti nathI. dekhavAnI sAthe ema te jaNAI Ave che ke 1. mA sabaMdhamAM mArA A huM jaina satya prANanA zrI payuMSaNapa "" e nAmanA sthUlasadrajI mahArAjanAM be ziSyaratnA vizeSAMkamAM chapAyela lekha jue pU 85-8 Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka 10-11] sAsu-vahunAM maMdire [545 ] pUrve dareka gokhalAmAM prabhunI mUrti hatI. vizeSatAnI vAta e che ke maMdiramAM musalamAnanI majIdanA jevA be mInArAo che, jene laIne ja A maMdira musalamAnanA hAthamAMthI bacyuM hoya ema saheje kalpanA thaI zake che. kAraNa ke-e ja kAvImAM jenetaronAM 108 zivamaMdira hatAM, ke jene mahamada begaDAe teDI-phoDI khedAnamedAna karI nAkhyAM. atyAre te sthaLe khaMDiyera jevAM paDelAM che. ATalA uparathI ema jaNAI Ave che ke pUrve A nagarI ghaNI ja vizAla hevI joIe. lekanI vastI paNa ghaNuM ja hevI joIe. samRddhivAna paNa avazya haze. A jina-maMdira pUrva-pazcima 90 phuTa tathA uttara-dakSiNa 11 phuTa che. maMdiranA bahAranA bhAgamAM rAyaNa vRkSa che, tenI nIce AdIzvara bhagavAnanAM pagalAM che. "ratnativANA" vahue baMdhAvelA jina-maMdira tarIke mazahUra che. temAM mULa nAyaka zrI dharmanAtha bhagavaMtanI mUrti che. e daherAsaramAM paNuM zIlAlekha che. temAM vi. saM. 1654mAM A daherAsara baMdhAvyAno ullekha che. daherAsara zikhara ane bAvana jinAlayathI suzobhita che. bAvane bAvana derIo vidhamAna che ane temAM ghaNI prAcIna mUrtio paNa che. mUla jinAlayanI vi. saM. 1654nA zrAvaNa zuda 8 zanivAranA zubha dine vijayasenasUrIzvarajInA haste pratiSThA thayelI che. aitihAsika pravAdaH guNavaMtI gujarAtanA gauravasamA vaDanagara (vaTanagara)nA rahIza depAla nAmanA gAMdhInA vaMzamAM utpanna thayelA dharmacusta bADuka ane aluA gAMdhI kuTuMba sahita kAvI nagaramAM yAtrArthe padhAryA. te samaye kApInI ghaNI jAhojalAlI hatI. nagarI tarIke tenI prasiddhi sArI hatI. leka varganI vastI paNa sArA pramANamAM hatI. badhAe zrI AdIzvara bhagavaMtanI mUrtinAM bhAvapUrvaka darzana karyA. ghaNuM ja ThAThamAThapUrvaka prabhunI pUjA karI. maMdira ghaNuM ja jIrNa thaI gayeluM joI tene bahAra karAvavAnI bhAvanA thaI. te samaye tapagacchanAyaka zrI vijayasenasUrIzvarajI paNa parivAra sahita tyAM birAjamAna hatA. te samayane lAbha laI bAhuA gAMdhInI patnI hIrAbAIe lAkhe rUpiyAnA kharace gaganacuMbI eka bhavya prAsAda baMdhAvI saM. 1649nA mAgasara sudi 13ne roja zrI RSabhadeva vibhunI mUrti sthApanA karI. ane te ja sUrIzvarajInA haste pratiSThA karAvI. te prAsAda "sarvajitara prAsAda" e nAmathI prasiddha thaye. 2-"bI phArbasa gujarAtI sabhAnAM hastalikhita savistAra nAmAvati"mAM pa0 8mAM nIce pramANe che - "kAvI tIrthane RSabhaprAsAda-A jabusara pAsenA ane khaMbhAta baMdaranI sAme tIra uparanA kAvI tIrthamAM vaDanagarA nAgara brAhmaNa bAhuA gaMgAdhara jenadharma svIkArIne zrI gaSaNane prAsAda saM. 1649nA mAgazIrSa suda 13 somavAre baMdhAve, tenA lekhanuM akSarAtara che. emAM jaNAve che ke khaMbhAta (taMbhatIrtha-vaMbAvatI)mAM vaDanagarA nAgara brAhamaNo vasatA hatA teo dhanADhaya ane dharmazIla hatA. temanI vadhu zAkhAnA bhadragotra eka sudharmazIla chAla gAMdhI depAva hatuM, tene putra ala A dhArana, tene putra (nAma lekhamAM utAravuM kahI bhUlo che), sAthe tenI dhamazIla patnI lAlibathI bAhaA gaMgAdhara nAmane putra thaze. teNe potAnA bAhubalathI vitta saMpAdana kIdhuM hatuM. te ye, audArya Adi guNothI yukata ane Jain Education vyavahArigaNamAM mukhya hatuM. tene traNa putra hatA temAM me putra arajI, te bAhaA Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5 ] zrI jaina satya prakAza [varSa : amuka samaya bAda punaH eka vAra sAsu hIrabAI pitAnI putra vadhu vIrAMbAI sAthe kAvI tIrthanI yAtrAe AvyAM. vIrAMbAI ucA hovAthI bahAranuM dvAra temane nIcuM lAgyuM. tethI ekadama khinna thaI bhAthuM dhuNAvyuM. vIrAMbAIne mAthuM dhuNAvatAM jeI sAsue tenuM kAraNa pUchayuM. vIrAMbAIe javAba Apyo ke "sAsujI, Ape maMdira te bahu bhAre banAvyuM, paNa maMdiranuM dvAra te bahu nIcuM karAvyuM." sAMbhaLavAnI sAthe ja sAsujIne gusso Avyo ane kahyuM ke-"he sulakSaNa, tane je hoMza hoya te pIyarathI aDhaLaga dhana maMgAvI bIjuM maMdira baMdhAvI. maMdiranuM dvAra meTuM karAva!" A pramANe sAMbhaLI sAsujIne jarA paNa upalabhya na ApatAM e zabdo hRdayamAM kotarI rAkhyA ane samaye vAta, evI manamAM gAMThavALI. uttama jane bolatA nathI paNa karI batAve che ! Ama keTalAka divaso pasAra thayA bAda vIrAbAIe piyarathI aDhaLaga lakSmI maMgAvI bIjA ja varSe eTale vi. sa. 165mAM pitAnI sAsunA maMdira karatAM paNa vizAla-bhavya maMdiranuM khAta muhUrta karAvyuM. ane pAMca varSamAM te gaganacuMbI bAvana jinAlaya prAsAda taiyAra karAvI dIdho. eTalAmAM pharatA pharatA zrI senasUrIzvarajI mahArAja paNa tyAM padhAryA. ane vi. saM. 1654mAM zrI dharmanAthajI bhagavaMtanI mUrtinI aMjanazalAkA karI, ane pratiSThA karI. mUrtine mULanAyaka tarIke sthApanA karI. A prAsAda "ratnatilakaprAsAda" e nAme prasiddha thayA. sarvajitaprAsAdane zilAlekha | namaH | pariNAdi zrI zrI zrI zrI zat hvara kADhadiin pradatta bahumAna jagadguru zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI hiirvijykuMarajInA nAmathI prasiddha hatA. teNe bAdazAha akabaranA rAjyamAM prasiddha thayelA jaina sUri zrI vijayasenanI ziSya paraMparAnA tapagacchanA zikha dharmadAsanA upadezathI jainadharma svIkAryo ane kAvI tIrthamAM mo bASabhadevane prAsAda (sarvajita prAsAda) bahu dravya kharacI baMdhAvyuM. [ AmAM jana sUri zrI vijayasenanI ziSya paraMparAnA tapagacchanA zikha dharmadAsanA 15dezathI jainadharma svIkAryo, e je lakhela che te kayA AdhAre lakhela che tene ullekha karelA nathI. amane te zilAlekha uparathI lAge che ke senasUrIzvarajInI pAse ja janadharma svIkAryo, ane pratiSThA paNa temanI pAse karAvI.] 3. "zrI rAbasa gujarAtI sabhAnAM hastalikhita pustakonI nAmAvali"mAM "kAvItIthane aSabhaprAsAda" e mathALe zilAlekha saMbaMdhI nIce pramANenI neMdha che. pR. 38 nedha-A lekha moTo che. kula 32 zloka che; tenA 12 lokamAM vijayasenasUrithI paraMparAnA ziSya dhamadAsa parvatanA sUrionI prazastio che, pachI bAhuA kuvarajInI oLakha karAvelI che. ane te pachInA 15 (18-02) mAM kuMvarajInI prazasti, pAMca (13-17)mAM kalekamAM kAvItIrtha mAhAsya ane kaSabhaprAsAdanI baMdhAmaNa saMbaMdhI ullekha che. te pachI AnI A bAbata gadyamAM paNa sAthe sAce ApelI che. A lekha hajI prasiddha thavA pAmyo nathI. [noMdha-phArbasa sabhAvALA lakhe che ke 12 breka sudhI vijayasenasUrithI paraMparAnA ziSya dharmadAsa parvatanA sUrionI prazastio che. te zilAlekhanA uparanA zlokamAM jaNAI AvatI nathI te vAcakavarga vAMcavAthI samajI zakAze. ] in Education International Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 10-11] sAsu-vahunAM maMdire [547] sUrIzvarapAdAnAM paTTaprabhAvakebhyo bhaTTAraka zrI zrI zrI zrI zrI vijayasenasarigurubhyo namaH // [zArdUlavikrIDitavRttam] zreyassaMtatisiddhikAricaritaM sarve'pi yaM yogino dhyAyaMti sthiratAprapannamanaso veSAMtarAsaM kramAn // zrImannAbhinarendrasUnuramarazreNIsamAsevito deyAgninitabhaktiyuktamanaso mukhyAni saukhyAni saH // 1 // [indravajrAvRttam] zrIvarddhamAnasya babhUSa pUrva pUrvAdikRspaTTadharaH sudharmA // gato'pi siddhiM tanute janAnAM sAhAyakaM yaH pratidharmamArgam // 2 // tato'pi paTTe navame babhUvuH zrIsUrayaH susthitanAmadheyAH // yebhyaH kriyAjJAnaguNAkarebhyo gaccho'bhavatkoTikanAmato'yam // 3 // [anuSTuvRttam ] tato ye (jha) vanazAkhAyAM kule bAMdratra sUrayaH // teSAM prabhAva pratyeka vaktuM zaknoti kaH sudhIH // 4 // [indravajrAvRttam ] paTTe yugAndhipramite krameNAbhavan jagavaMdragaNAdhipAste // yeSAM sadA cAmlatapovidhAnAt tapA iti prAg virudaM tadAt // 5 // [ AryAvRttam ] teSAM vaMze kramatastapaHkriyAjJAnazuddhiparikalitaH // rasabANamite paTTe saMjAtaH suvihitotaMsaH // 6 // [gItivRttam ] AnaMdavimalasariH zruto'pi citte karoti mudamanulAm // kumatAMdhakUpamagnaM svabalAjagadudhRtaM yena // 7 // [AryAvRttam ] tatpaTTe mahima bhara ? khyAtAH zrI vijayadAnasUrIzAH // yebhyaH samastavidhinA prasasAra tapAgaNaH samyak // 8 // teSAM paTTe prakaTA zAMtarasApUrNahRdayakAsArAH // zrIhIravijayaguravaH prabhavo'bhuvastapAgacche // 9 // Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina satya prakAza [ zAdUlavikrIDitavRttam ] sAhizrImadaasarasya hRdayo vyaMyiH purorApitaH fest vicayairvacomRtarasaiH kAruNyakalpadrumaH // dattesurfi kalAnyamAripaTa ho ghoSAdikAni sphuTaM zrI zatruMjayatIrthamukta karatAsanmAna mukhyAni ca // 10 // [ AryAvRttam ] [ 448 ] teSAM paTTaprakaTanahaMsAH zrIvijayasenasUrivarAH // saMprati jayaMti vAcaka budhamunigaNasaMghaparikaritAH // 11 // [ zArdUlavikrIDitavRttam ] tarkavyAkaraNAdizAstranibiDAbhyAsena garSAMDurAH [ 4 ye kUrcA sarasvatIti birudaM svasmin vahaMte'nizam // vAcoyuktibhireva yaiH sphuTataraM sabvaipi te vAdinaH sAhizrImadakavarasya purato vAde jitAH svaujasA // 12 // [ AryAvRttam ] teSAM caraNasaroruhAM makaraMdAsvAdalAlasaH satatam // saMgho jayatu caturdhA bhUyAMsi mahAMsi kurvANaH // 13 // itazca gUrjaramaMDalamaMDanamabhayaM vaDanagaramasti tatrAsot // nAgaralaghuzAkhAyAM bhavasiANAbhidhe gotre // 14 // gAMdhikadepAla iti prasiddhanAmA sudharmakarmmarataH // tatsutaaluA havAnastasya suto lADikAbhidhayA // 15 // pattIti dharmapatnI zIlAlaMkAradhAriNI tasya // tatkukSibhuvau bADuka gaMgAdharanAmakau tanayau // 16 // tatrApi bAhuAkhyaH subhAgya saubhAgyadAnadharmayutaH // dhairyaudAryasameto jAto vyavahArigaNamukhyaH // 17 // AdyAsya popaTIti ca hIrAdevI dvitIyakA bhAryA // tAbhyAM varAnanAbhyAM sutAstrayaH suSuSire suguNAH // 18 // [ indravajrAvRttam ] ApasutaH kuMvarajoti nAmA, supAtradAneSu rato vizeSAt // mArgapravRtte guNasaMgrahAtha pituryazo vardhayati prakAmam // 19 // Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10-11 sAsu-vahunAM maMdire [546] nAtau parasyAmatha dharmadAsaH suvoradAsazca sutau vareNyau // athAnyadArthArjanahetave'sau sthAnAMtarAnveSaNamAnaso'bhUt // 20 // zrIstaMbhanAdhIzajinezapArzvaprasAdasaMpAditasarvasaukhyam // caMbAvatIti pratinAmadheyaM zrIstabhatIrtha nagaraM prasiddham // 21 // sa bADuAkhyaH svamukhAya tatra vasannanekaiH sahabandhuvargaH // sanmAnasaMtAnadhanairyazobhidine dine vRddhimupaiti samyak // 22 // zrIhIrakurerupadezalezaM nizamya tatvAvagamena sadyaH // mithyAmatiM yaH pravihAya pUrvI jineMdradhanai dRDhavAsano'bhUt / / 33 // [vasaMtatilakAvRttam ] pApaprayogaviratasya gRhe samastA bheju sthiratvamAcirAdapi saMpado thaaH|| pUrvArjitaprabalapuNyavazena tasya sanyAghamArgasukRtAnumatapravRtteH // 24 // [indravajrAvRttam / sa dharmasAdharmikapoSaNena mumukSuvargasya ca toSaNena // dInAdidAnaiH svajanAdi mAnaiH svasaMpahastAH saphalokaroti // 25 // itazcazatrujayakhyAtimatho dadhAnaM kAvIti tIrtha jagati prasiddham / / kASTeSTakAmRnmayamatra caityaM dRSvA vizIrNa manaseti dadhyau // 26 // dRDhaM bhaveJcaitya midaM yadIha kRtArthatAmeti mamApi lakSmIH // ahaMdavacovAsitamAnasasya manuSyatAyAM phalametadeva // 28 // [anuSTuvRttam ] tataH zraddhAvatA tena bhUmizuddhi purassaram // kAvItIrtha svapuNyArtha zrInAbheyajinezatuH // 28 // naMdavedarasaiNAMkamite saMvatsare [1649] vare / / svabhujAjitavittena prAsAdaH kArito varaH // 29 // sArasArasvatodgAraraMjitAnekabhUdhavaiH // zrImavijayasenAkhyasUrirAjaiH pratiSThitaH // 30 // [ mandAkrAntAvRttam ] mUlasvAmo jinapatiyugAdIzvaro yatra bhAspada dvApaMcAzatridazakulikAsaMyutaH puNyasatram // uccairabhraMlihazikharabhRttoraNairaMcitazrIH prAsAdo'yaM dharaNivalaye nandatAdAzazAMkam // 31 // lain Education International Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 55.] zrIna satya praza [ anuSTubvRttam ] zrIyugAdijinAdhIzaprAsAdena pavitritaH / grAmo'pi vardhatAmeSa sukhasaMpattibhizciram // 32 // // iti prazastiH // agheha zrIgurjaramaMDale vaDanagaravAstavya nAgarajJAtIya laghuzAkhAyAM bhadrasiANAgAMtra mukhya gAM0 lADikA bhA0 pattI sutena gAM0 bADuAkhyena kuMvarajI dharmadAsa vIradAsAkhya sutatrayayutena saMvat 1649 varSe mArga zudi 13 somavAsare svabhujArjita bahudravyavyayena kAvItIrtha svapuNyArtha sarvajinnAmA zrIRSabhadevaprAsAdaH kAritaH / pratiSThitazca tapAgacche bhaTTAraka puraMdara zrIhIravijayasUripaTTamahodayakAribhiH zrIvijayasenasUribhizciraM naMdatAt // zrIrastu // ratnatilakaprAsAdane zIlAlekha . // // 4pAtizAhi zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI akabara jalAladIna vijayarAjye / garAsIyA rAThoDa zrI zrI zrI zrI zrI pratApasiMgha zrIkhaMbhAyata vAstavyaM / laghunAgharajJAtiya / gAMdhI / bADuAsuta kuMvarajIkena zrI dharmanAthaprAsAdaH kRtH| upari seTha pItAMbara vIrA tthaase0| zivajI bocaa| gajadhara vizvakarmA jJAtIya zrIrAjanagaravAstavyaM sUtradhAra satA suta vIrapAla / salATa sUtra bhaannaa| goraa| devjii| saMvata 1654 varSe / zrAvaNavadI 9 pAra zanau / svabhujArjitabahudravyavyayena zrIkAvItIrtha svapuNyArtha ratnatilakAnAmnA bAvanajinAlayasahitaH prAsAdaH kAritaH // li| paM / jJAnena / shriiH| (yA) 4. " pI phArbasa gujarAtI sabhAnAM hastalikhita pustakonI savistara nAmAvali" mAM pR. 387mAM lakhyuM che ke- " kAmo tIrthanuM ratnatila jinAlAya (saM. 1654)-A khabhAtanA jena sAdhu [ uttama jana] paNa mULa nAgarajJAtIva gAMdhI bahu A suta kaMvarajIe jenAma aMgIkAra karI zeTha pItAMbara vIrA amadAvAdanA sUtradhAra vIrapaLa Adi sAthe maLIne kAvI tIrthamAM ratnatilaka nAma bAvana jinAlaya . 1654nA zrAvaNuM vada 9 vAra zanie baMdhAvyuM tanAma." Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAco vIra [sayamanI vedIpara AtmasamarpaNanI amara kathA ] e eka rAjakumAra hatA. zuM enuM rUpa, ze eneA prabhAva, zeDhe enA pratApa ! enI cAlamAM kezarInI mardAnagI bharI hatI. bAla vayamAM ramata gamatamAM zA e bALaka yuvAna avasthAmAM AvatAM te mahAna yeASA tarIke khyAtI pAmyA. enuM zarIra kasAyelA laDavaiyA jevuM hatuM. enuM mADhu bhavya ane pratApazAlI hatuM. ene joI vIraramaNIe hRdayathI pUjatI. kumAra hasatA tyAre tenA kaLI jevA ujjavala dAMta kSaNabhara jonArane AkarSatA, enA hAsyamAM kaIka akathya bhAvA samAyA hatA ! enA bApane e AMkhanI kIkI samA ekanA eka ja hatA. eka mhena hatI paNu e tA rAjarANI banI hatI, sAsare ja rahetI hatI. pitAnuM ghara ekamAtra enAthI ja bhareluM lAgatuM. keTalIka vAra ekAda sAmAnya dekhAtA nimittathI manuSyanA jIvanamAM acAnaka aNudhAryAM pheraphAra AvI jAya che. A rAjakumAranA jIvanamAM paNa acAnaka pheraphAra thavAnuM kAraNu banyuM: eka vAra eka sama dharmagurU tyAM AvyA ane hRdayabhedaDha maneAhara vANIthI soMsAranI asAratA varNavI. emanI zailI evI to meAhaka ane hRdayaMgama hatI ke bhalabhaleA pIgaLI jAya ! game tevuM kANu hRdaya paNa pANI pANI thai jAya ! emanA upadezathI meTA meATA rAjAe rAjya tyAga karI sAdhu thatA. yuvAna rAjakumAre badhuM mamatva mUkI-rAjapATa ADI dIkSA levA taiyAra thatA. moTA meATA dhanade meTI vhelAtA ane yuvAna patnIonA meha cheDI sAdhupaNuM svIkAravA AgaLa thatA. evA tA kAMIka yuvAna naranArIoe e samasUripuMgavanA uddezathI saMsAra cheDayA hatA. e AcAryazrInuM nAma hatuM dharmAMdhASasUra. e dharmadhAparanI vairAgyamaya dezanA suNI yuvAna rAjakumArane rAjyanA mAha utarI gayeA. tenI saMsAranI vAsanAe daTAI gaI. ene bAhya zatruo karatAM AMtara zatruo vadhAre bhayaMkara lAgavA lAgyA. emane jItavAnAM zastra-judAM ja hatAM. temAM sAmAnya zastra tA kAma lAge tema hatAM ja nahi, ene mATe tA tapa, sayama, brahmacarya ane tyAganAM amedha zastronI jarUra hatI. e jarUriyAta pUrI pADavA sayama sivAya khIjo kASTha mArga nhAtA. jene saMsAra bheAgavavAnA aneka keDa hatA e badhAya kADa jema mAralI sAMbhaLI nAgarAja sthaMbhI jAya tema A surijInI vANI sAMbhaLI thaMbhI gayA. ane kAI paNa upAye mAbApane samajAvI teNe sAdhupaNuM svIkAravAnA nizcaya karyAM. Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 552 ] zrI jaina satya prakAza ( 2 ) 66 e dhera AvyA. enA mukha upara Aje apUrva smIta kratuM hatuM. ene khAtrI hatI ke vijaya jarUra mArA che! ghera AvI rAjavI mAtA-pitAne page lAgI teNe kahyu tame mArAM sAcAM mA bApa ho te Aje ja mane sAdhu thavAnI rajA Ape. huM eka mAtAnA garbhamAM AvyA chuM. have pharI mAre bIjI vadhAre mAtAnA garbhamAM na AvavuM paDe ema tame IcchatA ha| tA mane atyAre ja sAdhu thavAnI rajA Ape ! mAtA, A saMsAranAM kAramAM du:khA tame te ghaNAM anubhavyAM che, meM anubhavyAM nathI pazu sAMbhaLyAM che, te mane e du:khAmAMthI mukta karavA tame vAMchatA hai| te hamaNAM ja mane sAdhu pada apAveA. pitAjI, tame mane kuzaLa yuddha khelADI tarIke amara rahetA jovA IcchatA huM te| A khArthe zatrue karatAM AMtara zatruo, je ghaNA jabarA ane ajeya madonmatta che temane jItavAnA mArge javAnI rajA Ape!! mane khabara che ke saMyama pALavA kahevA jeTale sulabha nathI. TADha, taDakA ane varSAnAM aneka kaSTa sahana karavAM paDaze, pazu e badhu rAjIkhuzIthI sahana karI sAcA vIra banIza ! mATe mane hamaNAM ne hamaNAM ja rAjIkhuzIthI rajA Ape|. rAjA ane rANI A sAMLaLI kSaNabhara tA thaMbhI ja gayAM! zuM Aja ApaNA mejI ane vilAsI rAjakumAra khadhaka ! A te sAcuM che ke svapnuM che! AvI vAta sAMbhaLavI emane mATe svabhAvika na hatI. paNa dhruvaTe e satya emane svIkAravuM paDayuM. mehanA Aveze kSaNabhara te temane dabAvyAM, kintu e kSatriya hatA! putranI vAta temane sAcI lAgI. putranI vIratA ane tyAga sAMbhaLI e khuzI thayAM. peAtAnuM te thavAnuM hAya te thAya, paNa putra bhale potAne janma sudhArato ema jANI rAjIkhuzIthI maheAtsava pUrNAMka dIkSA apAvI, jANe putranA lagnatsava ujavyA. hetALa mAtapitA sAtakhATanA ekanA eka putra dharabArI maTIne tyAgI banyA. rAjamahela sunA paDayA. ! e khadhaka rAjakumAra maTI have te khadhaka muni banyA. je rAjakumAra savAmaNI taLAImAM chatrapalaMgamAM te te Aje eka saMthArA upara bhUzizayana karavA lAgyuM. vividha jAtanI vAnagI jamatA te Aje tapa karI pAraNAmAM lukhusukuM je malyuM tethI nirvAha karavA lAgyA. je rAja mahAmUlAM kapaDAM pahero, Rtu RtunAM judAM vastrA paheratA te Aje chaThThuM vastro paheravA lAgyuM. rIte te pAvihArI banI sAdhuenI sAthe vicaravA lAgyA. e luSTapuSTa ane bharAvadAra deha tapa ane AkarA tyAgI sukAi jai dhIme dhIme mAtra hADakAM dekhAvA lAgyAM. chatAM brahmacarya ane tapanA A [ 14 prabhAve tenA mukha upara koI apUrva nyAti jhaLahaLatI hatI. enI cAlamAM have pahelAMne zarIsiMhane mada nathI. atyAre te e cAo che tyAre enA zarIranAM hADakAM khaDakhaDe che, e pacarsAmati pUrNAMka cAle che. (3) eka vAra e tyAgamUti vihAra karatA karatA potAnI aenanA sAsarAnA nagaramAM jaI caDhayA. emane nhotI IcchA vhenane malavAnI ke nhAtI icchA vhenane ghera paNa banyuM ema ke rAjA ane rANI mmulanA jharUkhAmAM besI sAmenI kudarata javAnI ! nIhALatAM Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAro vIra (553} eka 10-11] hatAM. tyAM dUrathI sAdhujIne AvatA rANIe joyA. eNe sAMbhaLyuM hatuM ke bhAIe rAjapATa ane mAbApane choDI sAdhupaNuM lIdhuM che. rakhene A e te na hoya, ema samajI, nIhALI nihALIne sAdhujI sAme jovA lAgI. yuvAna rAjA A joI camakayo. mArI premagoDInA AnaMdane choDI A sAme AvatI vyakti sAme ATaluM badhuM TIkITIkIne jovAnuM kAraNa zuM? jo ke sAdhune te A prasaMganI khabara paNa nhotI. e te samitinuM pAlana karatAM maMda gatie cAlyA jatA hatA. madhyAhna thavA AvyuM hatuM. upara mAthuM ane nIce paga tapatA hatA. parasevethI zarIra rebajheba thaI gayuM hatuM. rANune lAgyuM ceksa e ja mAre bhAI! meM te jANyuM jIMdagImAM mAro vIre mane nahiM maLe, paNa Aje enAM darzana thayAM kharAM ! ema rANI manamAM belI uThI, rAjAne rANInI A ceSTA na gamI. e dhImethI haTI gayo. rANI te hajI bhAIne ja joI rahI che. e kayAM jAya che? mArA rAjamahele mane maLavA Ave che? rAjAne lAgyuM ke A to koIka rANIne prItipAtra lAge che. pIyarane koIka premI haze! e pApInuM to kATaluM ja kADhI nAMkhanuM joie! bicArA rAjAnI mati bagaDI, e bharamA. pite viSayanuM pUtaLuM hato eTale e parama tyAgI sAdhune paNa na oLakhI zako. viSathI mANasa jagatane pitAnA trAjave jekhe che. eNe eka nokarane khAnagImAM hukama karyoH jo pelo DhagI sAdhu cAlyo jAya che, e mahAna daMbhI ane kapaTanuM pUtaLuM che. jA, doDa, ane enA zarIranI cAmaDI ukhADI lAva! nakara doDe sAdhujInI pAchaLa ! ghaNe dUra gayA pachI nekare hIte hIte sAdhuone pitAnA rAjAne hukama saMbhaLAvyo. nokarane ema to lAgyuM ke A sAdhuvaramAM rAjAe kahyA tevA avaguNone vAsa kadI saMbhavatA nathI. paNa ene khabara hatI ke jo huM dayALu thaIza te rAjA mArI cAmaDI ukheDAvaze. rAjAnA krodhanI ene barAbara pichAna hatI. rAjAzAnA ullaMdhananuM pariNAma ene kaMpAvatuM hatuM. nekarano hukama sAdhujIe sAMbhaLe. sAMbhaLIne temane AnaMda thayo. vAha, viratA dekhADavAno kharo samaya Avye che ! kSatriya putra gharane khUNe na mare ! e to vIratAthI mare! eNe khUba vairAgyabhAvanA bhAvI! sukRta saMbhAryA, duSkatanI niMdA karI. pachI e bolyA bhAI, A cAmaDI bahu kaThaNa che e utaraDatAM tamane ghaNuM kaSTa thaze. A cAmaDImAM nathI mAMsa ke nathI lohI. ekalAM hADakAM, naso ane AMtaraDAM che. tamane te kADhatAM duHkha thaze." sevaka to A sAMbhaLI stabdha ja thaI gayuM. teNe rAja hukama bajAvyuM. sAdhujI te zAMtinA sAgaramAM lIna thayA hatA. emanI vIratA ane dhIratA batAvavAno Ajano divasa parama utkRSTa hatA. dIkSA letAM pahelAM mAtapitAne kahelAM vacane saMbhAyAM. Aje evuM apUrva virya pharavuM ke pharIthI bhAre janma na levuM paDe-mAro janma maraNane phera sadA mATe TaLI jAya. rAjasevaka caDacaDacaDa cAmaDI utArato hato tema tema e sAdhujI samatAnA rasamAM bhagna thatA hatA. chevaTe e zukala dhyAnanI zreNIe caDhayA. badhI cAmaDI utaraDI jAya | Jain Educatte pahelAM ja temaNe vIratAthI karmala kApI nAMkhyAM, eTale emane paramati pragaTI Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 554 ] zrI jaina satya prakAza [ = 4 -kaivalajJAna pragaTa thayuM ane te paramapada pAmyA-mekSe sidhAvyA. rAjasevaka A joi atre pAmyA, e jaDa jevA thaI cAmaDI laI ghera AvyA. ( 5 ) Aje rAjamahelanAM eka yuvAna joDaluM codhAra AMsue raDe che. e yuvAna joDaluM te yuvAna rAjA ane rANI ! rAjA vilApa karatA hatA. are re, mArA rAjyamAM AvelA sAdhune meM na oLakhyA, dhikkAra che mArA A jIvanane ! prabhA, mane A dhAra pApakarmathI bacAva ! rANI kahe che: are rAjA, tane vicAra paNa na AvyeA huM zuM karAvu` chuM. ATalA ATalA di sAthe rahyA chatAM mane na eLakhI ? A jIMdagImAM tArA sivAya khIjAnuM sthAna nathI dharyuM are rAjA, meM teA svapnamAM paNa parapurUSanI vAMcchA nathI kIdhI. mArA bhAi jevA bhAIne A rIte haNAye ! tane yA ke zarma paNa na khAvI ! mane pUchyuM te hatu ke sAcI hakIkata zuM che. huM te dhAratI hatI ke bhAI ne hamaNAM vaMdanA karavA jaiza. tamane sAthe laI jaIza ane khUba rAjazAhI svAgatathI mArA mahele temane padharAvIza. e sAdhu thaye| tyAre mArA durAgrahe huM ghera nhAtI gai. ATalA varSe bhAInu` mADhu joyuM. paNa vidhAtA vAMkI emAM kAi zuM kare ? Ama baMne jaNAM ekalAM ekalAM rUdana karatAM hatAM. eTalAmAM vAta ema banI ke rAjasevaka cAmaDI laI AvyA pachI thADIvAre e ja sAdhunI leAhIbhInI muhapattI eka pakhI mAMsanA locAnI lAlace upADI lAveluM. paNa temAM rasa na paDavAthI adhavacce nAkhI dIdhuM ane barAbara rANInA AMgaNAmAM ja paDayuM. rANIe te kapaDu' joyuM. eNe bhAInuM lAhI oLakhyuM; ene emAM bhAinA lehInI gaMdha AvI. eNe e zaNitabhInu luMgaDuM ukheLyuM. e muhapattI hatI. jaina sAdhu ja AvuM vastra rAkhe che evuM ene jJAna hatuM. sAdhujI te| Aje bhAI ja AvyA hatA. ene cokkasa thayuM A bhAInI ja leAhIthI kharaDAelI muhapatto che. e bahu cakAra hatI, kSaNavAramAM e badhu' samajI gaI. huM A sAdhujI sAme joI rahI ane premagoSTI nIrasa banI eTale e rAjA chAnAmAnA cAlyA gayA. mArA A vartanathI e vahemAyo, eNe mArA upara ane mArA bhAi upara aNuchAjatAM AreApe! ghaDI DhAyA ane A sajA karI. basa badhu patI gayuM. prasaMga samajatAM ja eNe pachADa khAdhI ane paththara paNa raDe evuM karUNa rUdana mAMDayuM. rAjAnA paNa duHkha ane pazcAtApane pAra na rahyo. rUdana karatAM karatAM paNa rANI potAnA bhAInI vIratA, dhIratA ane samatAne dhanyavAda ApatI hatI. game tema toya siMhanu baccuM ! eNe nAkarane khelAvI badhuM pUchyuM. raDate hRdaye eNe kahyuM zuM kahuM bA? e te mAnavI naMdu paNu deva hatA. are me hathiyArathI cAmaDI utaraDavA mAMDI tyAre eNe mane kahyuM "bhaSTa A cAmaDI bahu ja kRSa ane kANu thai gaI che. tane e utAratAM duHkha thaze.' rAjA te AvI vIratA sAMbhaLI AbhA ja banI gayA. ante e bannee potAnA pApanuM prAyazcita karI sAdhupaNuM svIkAyuM, rAjapATa cheDI dIdhuM: gAma Akhu A benanA bhAinI sAdhutAne vaMdI pAvana thayuM ! N. Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIzAntimA(cU)lAgaNinIpraNItaM praznottaramayaM caturviMzatijinastavanam / saMgrAhaka-zrIyuta sArAbhAI maNilAla navAba. eka prAcIna hastalikhita prati uparathI utAreluM ane saMskRta bhASAmAM racAyeluM A vIsajina stavana Aja sudhI kAInA taraphathI prasiddha thayuM jANamAM nathI. AnI sauthI pahelI vizeSatA e che ke A eka viduSI jaina sAdhvIjInI kRti che, jemanuM nAma zAMtimAlA ke (A stavanane 26mA zloka pramANe) zAMticulA che. A AkhuMya stavana (phakta ramo zArdUlavikrIDita chaMdano ka bAda karatAM) upajAti chaMdamAM gUMthavAmAM AvyuM che. AnA dareka lokamAM eka eka samasyA mUkavAmAM AvI che, e rIte eka taraphathI jotAM A AkhuM stavana samasyAthI bhareluM lAge che. A samasyAne je ukela che te dareka lokanA aMte kasamAM ApavAmAM Avyo che. eka taraphathI sAmAnya samasyAnI dRSTie jotAM A ratavanamAM kevaLa samasyAo ja bharelI jaNAya che, jyAre bIjI taraphathI vartamAna covIzInA vIza tIrthakaranI dRSTie ene ukela karatAM eka eka lokamAM eka eka tIrthakaranuM varNana maLe che. dareka kanA aMte kauMsamAM je ukela Apyo che temAM eka taraphathI sAmAnya samasyAono javAba che ane bIjI taraphathI te te tIrthakara bhagavAnanuM nAma che. A nAma sIdhesIdhuM na ApatAM te te bhagavAnanA pitA, mAtA ke lAMchanane anulakSIne ApavAmAM AvyuM che. vAcakonI saraLatAnI khAtara e dareka ukela AgaLa 1 thI 24 sudhInA aMka ApyA che, ethI je ukelamAM je aMka hoya te ukelamAM teTalAmAM tIrthakaranuM nAma samajavuM. nIcenI noMdha paNa A aMke pramANe ja samajavAnI che. bArIkIthI jotAM A stavananA 12 thakanA ukelamAM hakIkta deSa mAlUma paDe che? 12mA zlokamAM 11mA zreyAMsanAtha bhagavAnanuM varNana che. enA ukelamAM mAnuM lakhyuM che paNa mAgu te 15mA tIrthaMkara bhagavAnanA pitAnuM nAma che. AzA che vidvAnane A stavana eka navI vastu pUrI pADaze. --prAhaka AnandavandArusuparvakoTIkoTIrasaNTaGkitapAdapamAn / / devAMzcaturvizatimarcayAmi praznottarasmeranavaprasUnaiH // 1 // abdherakArAt parataH ka ukto? jaganti sarvANi jitAni kena ? madhye mataH kasta-dayozca varNaH ? kaH zrIjino nAbhikulAvasaMta // 2 // (2 mahinAtha:) 2. dU-mar: nAnAmeno ja-thAkI Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jana satya prakAza [15 4 kA pati ko para kiyA jA asAvana kA po monA ko vakti zabdo pada nizcayaM bho! ? avApyate kutra yazo bhaTena ? / ka iSyate sarvajanainikAmaM ? cakAra kaH svAM jananI savitrIm ? // 3 // (2 vaijayeya:) dhAtuH sudhIbhiH pacatermataH kaH ? sarve'GginaH kiM spRhayanti nityam / zrInandanaM kaH kurute sma bhasma ? ko dhAnyavRddhiM vidadhe'vatIrNaH ? // 4 // (3 zrIzambhavaH) karoti bhUSAM gRhadharmiNAM kA? ke vaiSNavAH sve hRdaye dadhante / / ko lIlayA vizvajanasya jetA? suparvabhiH ko mahitazca netA? // 5 // (4 sAMvariH) kAM kezavastoSayati prakAmaM ? muktAkalApaM ka dadhAti kAntA / kiM dhAtuSu svIkurute gurutvaM dhyAnAjinaH kaH zivakRd budhAnAm ? // 6 // (5 mAGgaleyaH) kiM nAma pUjArthamihAbhidhAnaM ? nollaGghate kAM kSubhito'pi vAddhiH ? / ko rAjyalakSmI samalaGkaroti ? kaH syAjinaH saMmRtisindhusetuH ? / / 7 // (6 susImAGgajaH) badanti dAnApasare dvijAH kiM ? sambodhyate deva ! kathaM vacaste ? / santoSyate prAvRSi kAmbudena ? tvaM kIdRzo rAjasi he supArzva ? // 8 // (7 svastikalakSmA) kiM vegavas kasya vadhazca dhAto? dezo na kIdRga dviSatAM vijeyH| kenAndhakAraM harati kSitau kaH ? pUjyastvayA ko'bhavadaSTamo'rhan // 9 // (8 mahasenaH) kA kAmAzasne gRhiNaH kva lubdhAH kasmin sati syAt kulavRddhirucaiH ? rUpaM tadaH kiM vada hA vibhaktau ? cakre jagaddharSamayaM ca kena ? // 10 // (9 rAmAsutena) dharmo budhaH kiMcidupArjanIyaH ? kiM rUpamAbanta tadazcasau syAt / / binduvraja kaH kurute gaNeyaM ? kaH karmatApaM harati zritAnAm // 11 // (10 zrIvatsAGkaH) 2. vai-nishcye| jye| ayaH-bhAgyam / 3. zrIMgaz pAke / zam-sukham / bhvH-iishvrH| 4. sA-lakSmIH / am-viSNum / uH-Izvarastasya ariH variH-kAmaH / 5. mAM-lakSmom / gle| ayaH-loham / 6. su-pUjAyAm / avyym| sImAM-maryAdAm / gjH-hstii| 7. svati / he kala! kalaM-madhuram / kssmaa-pRthvii| 8. manaH / han dhAtoH saha inA-svAminA vartate senaH / mahasAtejasA / inH-suury| 9. raamaa-strii| mAsu-lakSmISu / sute-putre / tena / 10. zrIvat-lakSmoSat / sA / aGkaH / ain Education International Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A. 10-11 ] caturvizatijinastavanama [557 ] kA bhAti dehe pravare tvadIye ? tvaM kasya namrasya sukhaM karoSi ? / zreyAMsa ! sarvajJa! surArcitA ! tava pratApena parAjitaH kaH? // 12 // (11 bhAnuH) gauryA sakhI kA'dhvani kiM sukhAya ? kriyApadaM kiM vidurAziSArthe ? / artha viruddhaM vadati dvayaM ki? harSeNa ke stauti jinaM surendraH ? // 13 // (12 jayAnandanam ) varNana viSNurvada kiMvidhaH syAt ? kIdRka samudre vahanaM sRjanti / saro yathAlakurute marAlastathAvatArAd vimalo jinaH kim ? // 14 // (13 zyAmodaram ) mukhyAM vibhaktiM vidurA viduH kAM? santaH svadantAn ka na darzayanti / mArgeSu kiM bhAravahaM zrutenAnantena kaH prApa nRpaH pramodam // 15 // (14 siMhasena) prIti pravRddhAmapi ko bhanaki ? karoti kaH puSparasAbhilASam ? / UrusthalaM bhUSati ko yadIyaM ? dharme ratiM tIrthakaraH sa dattAm // 16 // (15 dambholiH) kA pAtyate bhUpatinAmbudhiH kaM devaM nijotsaGgazayaM dadhAti ? / dhatte'hirAT kAM kamalodbhavaH kaH? kaH zAntikartA'jani janmato'pi ? // 16 // (16 kuraGgAGkaH ) ko dhAturasti prasava kriyArthaH ? kAn kSatriyo muJcati nAyakArthe ? / mandAkinI ko nidadhAti zIrSe ? karmadviSAM ko vijayI jinendraH ? / / 18 / / (17 surasUnuH) kozaM nijaM kutra dadhau viDojAH 1 sambodhanaM kiM viSamAyudhasya ? / varSAsu kA'lakriyate prarohaiH ? kaH zrIjinaH zrIjanako janAnAm ? // 19 // (18 zrIdevyaGgam ) dvidhA halI kAM kurute halena ? kaM vAddhivada dharmaparAstaranti ? / kiM vAJchati prANigaNaH samagro ? vyamUSayanmalliragastivat kam ? // 20 // ( 19 kumbhavaMzam ) 11. bhA-kAntiH / nuH puruSasya / bhaanuH-suuryH| 12. jyaa| yAnaM-vAhanam / nanda / dazca nazca danam-dau dAne, no niSedhe / 13. zyAmaH | vahanaM-pravahaNaM, adaraM-vivararahitam / zyAmAyAH udaram / 14. sim-sivibhaktim / hasehAsye / anaH zakaTam / 15. dambhaH kpttm| aliH-bhRtH| dambhauliH- vajram 16. ku:-pRthvii| a-viSNum / gAM-pRthvIm / k:-brhmaa| 17. dhUDauca prANi. prasave / pU. SasA sUH / asUna-prANAn / u:-IzvaraH / 18. shriide-nde| he vyaGga! -vigatAGga / bhU-pRthvI / 19. kum-pRthivom / bhava-saMsAram / zam-sukham / Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [558] zrI jaina satya prakAza kasmAda vidhAtA janimAsasAda ? premAtimAtraM kva dadhAti lakSmIH ? / parasparaM yuddhakarau ruSA ko ? kA suvratenAjani vizvavandhA ? // 21 // (20 padmAdevI) kIdRga manovRttiraghasya hetuH 1 zItArditAH kaM spRhayanti lokAH ? / AjIvitaM kiM sukhakAri puMsAM ? kiM zrInameraGgataDAgasaGgi ? // 22 / / (21 asitAravindam ) kIga jano labdhadhanotkaraH syAt ? puSpandhayaH kIdRzamaJjakhaNDam ? / kaH kAmyate zUrajanena yuddhe ? zrIneminA'kAri ca korcanIyaH ? // 23 // (22 samudravijayaH) sakhyuH sakhA kaM nidadhAti kaNThe ? spRzanti kAM naiva surAH pdaajaiH?| rUpaM ca ki puMsi kimAsiyauge dhyAto nRNAM vighnaharo jinaH kaH? // 24 // (23 bhujaGgAGkaH) varSanti kasyAM salilAni meghAH ? kA vAJchyate sarvajanaiH saharSeH ? / avApa ratnAni mahodadheH ka / ? siddhArthavaMze mukuTopamaH kaH ? // 25 // (24 mahAvIraH) zavazrIvararatnazekharatulAmAlambamAnAH stutA itthaM tIrthakRtaH kRtatrijagadAnandAzcaturvizatiH / mA nirmitaRddhivRddhikuzalazrIzAnticUlAmaNI tulyaM nAkinRNAM zirassu dadatu svaM zAsanaM bhAsanam // 26 // kA jIvitAdapyadhikA janAnAM karoti kaH paJcagatIzcatuSpAt ? / ko viSNunAlau vidadhAti vAsaM sRjantu zaM zrIRSabhAdayaH ke ? // 27 / / (1 sArvAH) karoti vRkSopari ko nivAsaM ? kaH sthApyate dhamijanaiH supAtre ? / dhAtoH kuto jaGgamazabdasiddhirdopAyate kaH kalikAlarAtrau ? // 28 // (2 vIrAgamaH ) zambhuM puraH kA naTayAmbabhUva ? kIdak kadamba ditapAdapAnAm ? / zrutAbahA bhaktajanasya kAni ? zrIbhAratI rAtu satAM zivAni // 29 / / (3 zivAni) 20. padmAt-kamalAt / e-vissnnau| avI-meSau / 21. asitA-abaddhA / ravim-sUryam / daM-kalavam / 22 samut (da) saharSam / ravo'syAstIti ravi / vijayaH / 23. bhujam / gAM-pRthvIm / kaH / 24. mahiH-pRthvI, IkArAnto'pyayaM pulliGge, tasya saptamyekavacanaM mhau| I-lakSmIH / a-viSNuH / / 1 sA-lakSmIH / arvA-turaGgamaH gatoH pazca dhArAkhyAH kroti| AHsvayambhUH / 2 vi-pakSI / rA:-dravyam / gamaH- gam dhAtoH / 3 zivA-pArvatI / ditapAdapAnAM-chinnavRkSANAm / kadambaM-samUham / vAni-vAni-zuSkaphalAni santyasya pAni / zrRMkhalA-jAtiH / Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taMtrI sthAnethI mAMsAhAranI carcA aMge zrI jaina satya prakAza'nA gayA aMkamAM prasthAna'nA poSa mAsanA aMkamAM pragaTa thayela mAMsAhAranI carcA aMgenA zrI geApALadAsa paTelanA nivedananeA ullekha ame karyo che. te vakhate zrI. gApALadAsa bhAInA e nivedana aMge kaMI paNa vizeSa na lakhatAM, temanI sAthe patravyavahAra karavAnuM ame jaNuAvyuM che. A patravyavahAra karavAnA amArA Azaya e hatA ke A praznane banI zake teTa che! jAhera rIte carcA ane ApasaApasanI samajutIthI sau kAinuM yAgye samAdhAna thAya evA bhAga zodhI kADhavA. A hetu pAra pADavA mATe amane sauthI sArA mArga e lAgyA hatA ane hajI ya lAge che ke-A prazna aMge zrI. geApALadAsabhAInI, ApaNA kAI eka AgamanA jANakAra vidvAna pUjya AcArya mahArAja sAthe mulAkAta karAvI ApavI, ane e rIte temane ApaNuM-jainanuM A prazna aMgenuM zAstrIya dRSTibiMdu samajavAne suyAga meLavI Apave. A mATe ame zrI. geApALadAsa bhAIne patra lakhyA ane pUchAvyuM AvI mulAkAta temane kayA samaye sagavaDabharI thaI paDaze. AnA javAbamAM temaNe jaNAvyuM ke " e jAtanI carcAomAM bhAga levAnuM mane svabhAvathI ja phAvatuM na heAvAthI huM jhaTa tene ThekANe doDI javA cchiA karI zakatA nathI." eTale ke "svabhAvagata doSane lIdhe ApanuM AmatraNa svIkArI zakatA nathI.'" zrI gApALadAsa bhAie AvA javAba ApavAnu pasaMda karIne amArA AmaMtraNanA je InkAra karyo che te kharekhara kamanazIkhI che. temanI pAsethI ame AvA uttaranI AzA nahotI rAkhI. koI pazu satya-zoSaka ke tattvajijJAsu pAsethI AvA uttaranI AzA na ja rAkhI zakAya. kevaLa svabhAvagata doSanA kAraNe A rIte satya vastu samajavAmAMthI pAchA paDavuM e kai rIte vyAjabI gaNI zakAya ? ekakhIjAnuM daSTibuiduM samajavAne sauthI sArA mArga te AvI mulAkAta che. jyAM patravyavahAra ke sAmasAmA lakhAtA lekhe dhAryuM pariNAma nathI nIpajAvI zakatA tyAM AvI sIdhI mulAkAte dhAryA karatAM paNa sArUM pariNAma lAvI zake che-jo e jijJAsuvRttinI hoya teA. A prazna aMge paNa jo AvI mulAkAta thaI zakI hAta te jarUra bahu sArUM pariNAma AvyuM hAta ema amane lAge che. zrI gApALadAsa bhAI e AvI mulAkAta mATenA inkAra lakhatAM pahelAM A mAMsAhAranA praznanI gaMbhIratA vicArI he|ta tA sArU thAta. emane mana bhale e zeAdhakhoLa pUrA ja praznA DhAya paNa jaine mana tA e eka dhArmika prazna che ke je hRdayanI UMDAmAM UMDI lAgaNIone sparza kare che. zrI gApALadAsa bhAI e A lAgaNIone paNa vicAra karavA joitA hatA, AvA eka ati mahattvanA prazna aMge kevaLa svabhAva Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [50] zrI jene satya prakAza [ varSa : gata daSanA ja bhega banatAM pahelAM paNa temaNe vicAra karavo joine hato. AvI suMvALapa khare ja bahu vidhAtaka gaNAya ! amane bhaya che ke kadAca zrI. gopALadAsa bhAie AvI mulAkAtane zAstrArthanuM rUpa ApyuM hoya, ane tethI ja temanuM mana pAchuM paDyuM hoya ! paNa amAre kahevuM joIe ke AmAM zAstrArtha jevuM kazuM ja nahotuM-nathI. emanI sAthe AvI jAtane zAstrArtha hoI ja na zake ! AmAM te phakata parasparanuM dRSTibiMdu samajavA-samajAvavAnI ja vAta hatI. AvI mulAkAtanuM pariNAma e Avata ke je vAta temane haju ya sAcI lAgyA kare che te teo samajAvI zakyA hota athavA te temane je satya lAgyA kare che temAM jyAM mAM khalanAo mAlUma paDe tene teo sudhArI zakyA hatA. bAkI AmAM hArajIta je kaze ya prazna na hatuM. satya samajavAmAM e heI paNa na zake. A mulAkAta na goThavAtAM amane je kaMI nirAzA thaI che te phakta eTalA ja pUratI che ke zrIgopALadAsa bhAI " game tyAMthI ane game te rIte satya samajavuM joIe ' e mATe udAratA nathI dAkhavI zakyA. A sivAya amAre A prazna aMge nirAza thavAne kazuM ya kAraNa nathI. kAraNa ke A carcAnA uttararUpe je kaMI zAstra ane dalInA AdhAre lakhAvuM joIe te pUratA pramANamAM ame, ApaNuM paramapUjya vidhA AcArya mahArAjA tathA muni mahArAja pAse lakhAvIne atyAra agAu A ja patramAM prasiddha karI cUkyA chIe. bAkI jyAM bIjAnA daSTibiMdune samajavuM ja na hoya tyAM koI zuM karI zake? A carcAne atyAra sudhIne TuMka sAra nIcenA muddAomAM AvI zake - (1) zrI gopALadAsa bhAI A praznane samajavAnuM pitAnI jAta pUratuM maryAdita karIne koI paNa zAstraNa AcArya mahArAja pAse ene samajavA taiyAra nathI. AthI eka rIte teo A praznane zodhakhoLane viSaya maTADIne aMgata banAvI de che. (2) uparanA kAraNe, zrIgopALadAsa bhAIe kareluM mAMsAhAranuM vidhAna e emanA pUrvagrahanuM pariNAma hoya ema mAnavAne kAraNa maLe che. (3) A prazna vizada rIte jAheramAM chaNAI gayA che eTale jAhera janatAne lAge vaLage che tyAM sudhI te janatA eno sAco artha sArI rIte jANI zakI che. eTale svAbhAvika rIte atyAre te have A aMge amAre jAhera rIte vadhu karavAnuM kazuM rahetuM nathI. chatAM ame jarUra AzA rAkhIe chIe ke A aMge amArI sami tine je vakhate je kaMI prayatna karavA je lAgaze te ame jarUra karIzuM. A sivAya zrI gopALadAsa bhAIe lIdhela valaNa mATe ghaNuM ghaNuM lakhI zakAya ema che, chatAM jyAre teo potAnI vAtane choDava ja mAgatA na hoya athavA te taTasthatA pUrvaka vicAravA ja mAMgatA na hoya tyAre e lakhavAne vizeSa kaMI artha nathI. chatAM A nivedana pUruM karatAM pahelAM emanA chellA "prasthAna'nA piSanA aMkamAMnA nivedana aMge amAre spaSTa lakhavuM joIe ke - e nivedanathI emane eka carcA baMdha karyAno bhale saMtoSa thaye heya paNa ame te ene eka mahattvanI carcAnA maDhe Duco mAryA samAna ja lekhIe chIe. temaja e nive Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '4 10-11] ApaNI jJAna-para [ 51 ] danamAM jaina bhAi-baheneAnI temaNe je kSamA mAgavAnI vAta lakhI che tethI temane peAtAne kSamA mAgyAnA Atmasa MtoSa bhale thaye| hAya paNa tethI jaina bhADunAnI du:bhAkhelI lAgaNInu jarAya nivAraNa nathI thatuM. je nimittathI du:kha utpanna thayuM hAya tene evAne evA rUpe cAlu rAkhavuM ane sAthe sAthe kSamA mAgavI ene kaze| artha na hoi zake. zrI gApALadAsa bhAI peAtAnA nivedanane A visaMvAda samaje temaja temane potAnI mAnyatAne ceAgya rIte pharI vicArI jovAnA avasara maLe e IcchA pUrvaka A nivedana pUrU karIe chIe. ApaNI jJAna-pA lekhaka--zrIcuta; kezarIcarda hIrAcaMda jhaverI surata jaina paraMparAmAM jina-pratimA, jina-ma`dira ane jina-Agamane parama ArAdhya tarIke varNavavAmAM Avela che. A rIte zrutajJAnane ArAdhya sthAna ApavAmAM AvyuM che. jina Agama mULa ane tene aMgenAM niyukti, bhASya, cUrNi ane TIkA e cAra maLIne paMcAMgI kahevAya che. ane e samagra jaina zAstrAnAM mULa tarIke lekhAya che. A paMcAgI pachI nyAya, vyAkaraNa, khaMDanamaMDana, upadeza, jyAtiSa, zilpa vagere viSaye uparanA vidvAna pUrvAcAryae racelA graMthA Ave che ke jee pUjyAe zrutajJAnanI ArAdhanA nimitte racyAM che. A rIte pUrvAcAryAe racelA ane temanA taraphathI amUlya vArasA tarIke maLelA graMtharatnone surakSita rAkhavA mATe aneka sthaLe jJAnabhaMDArA sthApavAmAM Avela che, jene ApaNe ApaNI jJAna-parA tarIke lekhI zakIe, ke jyAM game te jJAna pipAsu peAtAnI jJAna-tRSAne satuSTa karI zake che. pUrvakALamAM aneka vidyApremI rAjAmahArAjAo, amAtyA ane dhanika zreSThIoe A zrutajJAnanI sevA karavAmAM, tene uttejana ApavAmAM, tenA uddAra karavAmAM ane tene surakSita karavAmAM khUba phALA ApyA che. mahArAjA kumArapALe aneka bhaMDArA sthApI aneka prato lakhAvI che. maMtrIzvara vastupALe ane tejapALe paNa aneka bhaMDArA sthApyA iM. are, aneka pUrvAcAryoe aneka graMtha racavA uparAMta potAnA ja hAthe graMtha lakhIne bhaMDArAne samRddha banAvyA che, ane enA ja zubha pariNAma rUpe Aje ApaNI pAse ATalA moTA sAhitya-khajAnA vidyamAna che. atyAre aneka gAmemAM AvA prAcIna temaja navA jJAnabhaMDArA vidyamAna che, jenI vyavasthA te te gAmana! zrI saMdhanA AgevAnA hastaka jovAmAM Ave che. paNu A badhA bhaDAro hevA chatAM tene upayoga dareka vidvAna muzkelI vagara karI zake evI vyavasthA karavAnI hajI bAkI che. eTale A badhA bhaDArAnA vadhAremAM vadhAre lAbha janatA laI zake tevI eka vizALa yeAjanA taiyAra karavI joI e. ApaNe joie chIe ke atyAre jaina temaja jainetara AlamamAM jaina saMskRtinA abhyAsanA temaja jaina brAhitya ane purAtattvanI zodhakheALa karavAnA rasa ThIka ThIka pragati karI rahyo che. A paristhitimAM evA abhyAsIone upayAgI thaI paDe evI Jain Ed game te yAjanA jarUra AvakAra dAyaka thaI paDe Personal Use Only Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [52] zrI jaina satya prakAza atyAre ApaNI pAse aneka gAmomAM je bhaMDAre vidyamAna che temAMthI je jenAM nAma mArA jANavAmAM AvI zakyAM che te huM vidvAnI jANa mATe ahIM raju karuM chuM. gujarAta-kAThivADa-muMbaI 26 vakhatachariIne bhaMDAra amadAvAda 27 vakhata jazerIne na bhaMDAra 1 vijayanemisUrIzvarajI jJAnabhaMDAra 28 kezarabAI jJAna bhaMDAra (AcArya vijayanemisUrIzvarajIne) (AcArya vijayakamalasUrijIne ) 2 vijayasiddhisUrizvarajI jJAna bhaMDAra 28 cunIlAla mUlacaMda (AcArya vijayasiddhisUrIzvarajIne) 30 pUrNimAgacchIya zrI pUjyano bhaMDAra 3 DelAne bhaMDAra (caMcalabAI bhaMDAra ) 31 tapagaccha vijayazAkhAne bhaMDAra 4 haMsavijayajI lAyabrerI 32 hemacaMdrAcArya sabhA (muni-haMsavijayajIne) surata 5 mehanalAlajI lAyabrerI 33 jenAnaMda pustakAlaya (mehanalAlajInA smaraNArthe) (AcArya sAgarAnaMdasUrijIne) 6 vardhamAna pustakAlaya 34 mehanalAlajI jJAnabhaMDAra 7 me vijayazAstra saMgraha (mehanalAlajI mahArAjane ) 8 kusuma munine bhaMDAra 35 jinadattasUri jJAna bhaMDAra 8 vIravijaya jJAna bhaMDAra (AcArya kRpAcaMdrasUrijIne) 10 dayAvimaLa jJAna bhaMDAra 37 hukamamuni jJAnabhaMDAra 11 ujamabAI dharmazALAne bhaMDAra (hukamamunijIne) 12 vimalagaccha upAzrayabhaMDAra 37 devacaMda lAlabhAI pustakoddhAra phaMDa 1 jenasarasvatI bhavana 38 bAlubhAI amaracaMda jJAna bhaMDAra 18 jJAnavardhaka pustakAlaya 38 chAparIAzarI jJAna bhaMDAra khaMbhAta 40 maganabhAI pratApacaMda lAyabrerI 15 vijayanemisUri jJAna bhaMDAra 41 nemacaMda melApacaMda upAzraya bhaMDAra (AcArya vijayanemisUrijIno) 4ra Anasuragaccha bhaMDAra 16 zAMtinAthajI jJAnabhaMDAra 43 devasura gaccha bhaMDAra 17 jenazALA jJAna bhaMDAra 44 dezAIpoLa jJAna bhaMDAra 18 subedhaka pustakAlaya ( sAdhvI jayaMtIzrIjIne) 18 jJAnavimaLamUribhaMDAra apa sImaMdharasvAmIna bhaMDAra 20 cunilAla yatine bhaMDAra rAdhanapura 21 yarApADAne bhaMDAra 46 kaDavAmati gaccha bhaMDAra 21 nItivijayabhaMDAra 47 bhANa khuzAlane bhaMDAra pATaNa 48 sAgaragacchano bhaMDAra 23 pArzvanAtha bhaMDAra 49 bolI zerIne baMDAra 24 saMghavIpADAna bhaMDAra 50 vijaya gacchane bhaMDAra Jain Education Intergayol C11241418171 Bust For Private & Personal use only gave 51 jayavijaya jenA pustakAlaya Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 10-11] ApaNuM jJAna-parabe [53 ] ne para vIravijya jJAna bhaMDAra ja yazovijayajI gurukula jJAna bhaMDAra (A. vIravijayasUrijIne) 75 jaina Agama sAhitya maMdira muMbaI (AcArya vijaya mehanasurijIno) 53 zatinAthajI derAsarane bhaMDAra cANasmA 54 gADIone bhaMDAra 96 nItivijaya jJAna bhaMDAra 55 anaMtanAthajI derAsarano bhaMDAra jhIMjhuvADA 56 AdinAtha derAzarane bhaMDAra 99 umeda khAMtI jJAnabhaMDAra 57 mehanalAla jaina lAyabrerI (5. khAMtavijayajIno) vIzanagara rAjakeTa 58 vizanagara jaina jJAnabhaMDAra 198 ge. nA. saM. bhaMDAra sANaMda DuMgarapura 59 meyagacchane bhaMDAra 78 vaDagacchanA zrI pUjya bhaMDAra 60 vi. a. jJAnabhaMDAra jAmanagara 80 vinayavijaya jJAna bhaMDAra 61 jJAnodaya pustakAlaya 81 jenAnaMda jJAnamaMdira godhAvI - bhAvanagara 62 zrI jainasaMdha jJAna bhaMDAra 82 jainadharma prasAraka sabhA kheDA 83 saMdhane bhaMDAra 13 sumatiratnasUri lAyabrerI lIMbaDI kapaDavaMja 84 ANaMdajI kalyANajI hastaka jJAna bhaMDAra 64 aSTApadajI jJAnabhaMDAra vaDedarA 65 mANekabAI jJAna bhaMDAra 85 AtmArAmajI jJAnamaMdira 66 mIThAbhAI upAzraya (pravartaka kAnivijyajano ane DabhoI haMsavijayajIno) 67 amaravijayajI jJAnabhaMDAra 86 muktikamala mehana jJAna bhaMDAra (munizrI amaravijayajIne) (AcArya vijayamehanasurijIne) 68 muktAbAI jJAnabhaMDAna (u. buvijayajIne) 87 zrI saMdha jJAna bhaMDAramAM 1. vIravijasonera yajI zAstra saMgraha. 2. vijayalabdhi19 amaravijayajI jJAnabhaMDAra sUri zAstrasaMgraha ane 3. saMdhane ( amaravijayajIne) saMgraha. bharUca vijApura 70 sAgaragaccha bhaMDAra 88 buddhisAgarasUri jJAnamaMdira 71 AdIzvara derAzara bhaMDAra (AcArya buddhisAgarasUrijIno) ura anupacaMda malukacaMda bhaMDAra viramagAma pAlItANA 8. saMbhavanAthajI jJAnabhaMDAra 73 devadvigaNi kSamA pramaNa jJAnabhaMDAra jaina dharmavijaya pustakAlaya Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 564 ] IDara 91 jJAnabhaMDAra mANasA 92 pUvijaya lAyabrerI zrI jaina satya prakAza AlImerA 93 kSamAsAgarajI kSAstra saMgraha ( 5. kSamAsAgarajIne ) mAravADa mevADa-yutaprAMta vagere kuzaLagaDha 93 zrIpUjya nRpacaMdrajI te bhAMDAra jayapura 94 puNyazrInA jJAnabhaMDAra bikAnera 95 jinadattasUrijI jJAnabha'DAra ( AcArya kRpAcadrasUrijIne ) jesalamera sAjata 97 mahAvIra lAyabrerI Jain Education international ( 4 AgarA 98 vijayadha lakSmI jJAnamadira ( AcArya vijayadhasUrijInA ) 99 vIravijaya lAyabrerI ( upAdhyAya vIravijayajInA smAAthe ) punA ( mahArASTra ) 100 bhaMDArakara insTITayuTa 101 jaina AtmAnaMda puratakAlaya amRtasara ( paMjAba ) 102 AtmAnaMda jaina lAyabrerI ( AtmArAmajI mahArAjane saMgraha ) kalakattA ( ma'gALa ) 103 gulAbakumArI pustakAlaya ( puracaMdajI nAharanuM ) 104 maNivijayazAstra saMgraha (munirmANuvijayajIne) 96 nAnabhaMDAra A pramANe ahIM sA uparAMta jJAnabhaMDAranAM nAmAnA nirdeSa karavAmAM AvyuM che. A uparAMta bIjA haju keTalAka bhaMDArAnAM nAmeA upalabdha karavA jarUra bAkI rahI gayAM haze. temaja ahI ApelAM nAmeAmAM paNa kaMIka pheraphAra rahI gayA haze. je bhAionA jANuvAmAM A Ave te tenI sUcanA ApI AbhArI kare. A gAme sivAyanAM-Ameda, AhAra, eraNapurA, keTA, keADAma, mAMDavI, khAjapurA, kaiyala, Adaraja, meraDA, samau, dahegAma, vaDanagara, kherAlu, umanA, mhesANA, saradArapura, Ajola, mahuDI, ekalArA, TITAi, pethApura, pAlanapura, tharAda, TuvA, dhelerA, kATha, gIramathA, vahelAra, vaLAda, mAMDaLa, pATaDI, rAmapurA, kukavAva, sItApura, erANu, mahudhA, pAdarA, mayAgama, godharA, vejalapura, aeTA udepura vagere gAmeAmAM paNa kaMine kaMi pustako maLI zake ema che. A sthaLe eka vAtane khAsa ullekha karavA jarUrI che. ApaNe tyAM aneka jJAnabhaMDAramAM ghaNAM pustako hAvA chatAM enuM paddhatisaranu lIsTa nahIM hovAthI saraLatA pUrNAMka tenA lAbha lai zakAtA nathI. te| A mATe jarUra ghaTatu karavu' joie. aMtamAM je je sthAnAmAM bhaMDAra sthApavAnI icchA dharAvatA hAya teee amene jaNAvavuM jethI te saMbaMdhI yAgya prAdha thaI zakaze. vaLI je je saMgraheA chuTathI darekanA vAcana mATe khullA che tene keTalAMka pustako bheTa ApavAnI ceAjanA pa amArI pAse che. mATe je je bhaMDArAne jarUra hAya teoe paNa amene jaNAvavA kRpA karavI jethI pustakA pUrA pADI zakAya. Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa....mA....cA....ra pratiSThA--(1) kAraTAmAM vazAkha suDhI sAtamanA divase pratiSThA thai. A vakhate pU. A. zrI vijayayatIMdrasUrijI Adi tyAM padhAryA hatA. (2) jeTha sudI 14nA divase rasAriyAmAM paNa temanA hAthe pratiSThA thaI. dIkSA--(1) vaizAkha sudI trIjanA divase bhAizrI manasukhalAla dalIcaMdre pU. kapUravijayajI gaNi pAse dIkSA lIdhI. (2) bhAI DuMgarazI giradharalAle vaizAkha sudrI AThamanA divase pU. A. zrI vijayarAmacaMdrasUrijInA hAthe dIkSA lIdhI. dIkSitanuM nAma mu. zrI. suaAcanavijayajI rAkhavAmAM AvyuM ane temane pU. A. zrI vijayarAmacaMdrasUrijInA ziSya banAvyA AcArya pada- -ThANA mukAme phAgaNa sudI pAMcamanA divase pU. zrI RddhimunijIne AcAya pada ApavAmAM AvyuM. gaNipada tathA paMnyAsapada--mu. zrI. kevaLavijayajI, mu. zrI. dharmavijayajI, mu. zrI. javijayajI, mu. zrI sumativijayajI tathA mu. zrI bhuvanavijayajIne pU. A. zrI vijayapremasUrijI mahArAje vaizAkha sudi pAMcame khApeAlI mukAme gaNipada ApyuM ane vaizAkha vada chaThanA divase punA mukAme paMnyAsapada ApyuM. panyAsapada--ghANerAva mukAme vaizAkha sudI trIjanA divase mu. zrI pravINavijayajI tathA mu. zrI navInavijayajIne pU. A. zrI vijayalabdhisUrijI mahArAje panyAsapada ApyuM. kALadharma--(1) pU. vRddhicadrajI mahArAjanA ziSya mu. zrI vinAdavijayajI jAmanagaramAM trIjI mArce kALadharma pAmyA. (2) pU. vRddhicaMdrajImahArAjanA ziSya mu. zrI. vimaLavijayajI vaizAkha vada 12 kALadhama pAmyA. (3) pU. A. sAgarAnaMdasUrijInA ziSya mu. zrI jitasAgarajI mahArAja surata mukAme jeTha sudI chaThanA divase kALadhama pAmyA, pravatta kapada--mu. zrI zAMtivimaLajIne pAdaralI mukAme phAgaNa vada agiyArasanA divase pravata kapada ApavAmAM ApyuM. Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. B. 3801 "zrI jaina satya prakAza ane prathama vizeSAMka zrI mahAvIra nirvANa vizeSAMka 228 pAnAnA A daLadAra vizeSAMkamAM bha. mahAvIra svAmInA jIvanane lagatA judA judA vidvAnonA aneka lekhe ApavAmAM AvyA che. mUlya-TapAla kharca sAthe tera AnA bIje vizeSAMka zrI paryuSaNa parva vizeSAMka 216 pAnAnA A daLadAra ane sacitra vizeSAMkamAM bha. mahA vIra svAmI pachInA eka hajAra varSanA jana itihAsa upara prakAza vaDatA, judA judA jaina ane vidvAnanA aneka lekhe ApavAmAM AkhyA che. tathA bha, mahAvIra svAmInuM sarvAgadara triraMgI citra ApavAmAM AvyuM che. mUlya-TapAla kharca sAthe eka rUpi r be piyA bharI * zrI jena satya prakAza nA cAlaka panArane 1 A viro vAMka cAlu aMka tarIke apAya che. atyAre pahelAM pragaTa thayela badhAMya citrAthI caDhiyAtuM kaLA ane zAstrIya daSTie savAMgasuMdara bha. mahAvIra svAmInuM triraMgI citra gujarAtanA suprasiddha citrakAra zrI. kanu desAI e doreluM A citra prabhunI dhyAnastha mudrA ane vItarAga bhAvane sAkSAtkAra karAve che. 14" 10" nI sAIjha, senerI 2, jADuM ATa kArDa mUlya-ATha AnA, TapAlakhanA be AnA vadhu lakho: zrI jainadharma satyaprakAzaka samiti jesiMgabhAInI vADI, ghIkAMTA, amadAvAda, (gujarAta). Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |IEWill lJN .J/Elllllll in taMtrI cImanalAla gokaLadAsa zAha varSa 4 : : kramAMka 48 : : aMka 12 - neno -Aorg Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NamA tthu NaM bhagavAo mahAvIrassa siri rAyanayaramajjhe, saMmoliya savvasAhusaMmaiyaM / pataM mAsiyameyaM, bhavANaM maggayaM vimayaM // 1 // zrI jaina satya prakAza (mati patra) vikrama saMvata 1995 I aSADa vada 14 1 vIra saMvata 2415 zanivAra I IsvIsana 1939 julAI 15 ----- - vi-Sanya-da--na 1 t ;urNAivona : . . H 565 2 DhAduetavana : mu. ma. . mAraviyo : 566 3 zrInamaskAra mahAmaMtra mahAmya : zrIyuta suracaMdabhAI badAmI : 568 jJAnavilAsa aura saMyamataraMga ke racayitA kauna zrIyuta agaracaMdajI nAhaTA / : 573 5 paMca tIrthamAlA stavana : zrIyuta maNilAla kezarIcaMda 6 AnaMdaghanajInA eka padano bhAvArtha : mu. ma. zrI yazebhadravijayajI H pa00 cha sAsu vahunAM maMdire : mu. bha. zrI. suzIlavijayajI .: 581 zrI prasannacaMdra rAjarSi : mu. ma. zrI dakSavijayajI H 589 AgAmI aMka : vya. : 593 9 geDIjInA derAsaranA pratimA-lekhe : mu. bha. zrI kAMtisAgarajI : 594 A gAmI aMka bIjA zrAvaNu mAsamAM pragaTa thaze lavAjama sthAnika 1-8-0 bahAgrAma 2-0-0 chUTaka aMka 0-3-0 mudraka : narottama haragovida paMDayA, prakAzaka : cImanalAla gokaLadAsa zAha, mudraNasthAna : subhASa prInTarI salApasa kisa reDa amadAvAda, prakAzanasthAna : zrI jainadharma satyaprakAzaka samiti kAryAlaya. jesiMgabhAinI vADI ghIkAMTA roDa, amadAvAda. Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jene satya prakAza kramAMka 48 12 ] [ bhAsi patra] . [15 4 : ma ||shrii upAdhyAyapadastotram // kartA-AcArya mahArAja zrI vijayapadmasUrijI (kramAMka 46-47 thI cAlu) (AryAvRttam ) egasuyakkhaMdho dasa-jjhayaNAI bohadANaniuNAI // jaladhArAsarisAI, ciyakammamalAvaNayaNe ya // 44 // vIsajjhayaNAi tahA, suyakhaMdhadugaM vivAgaNAmasue // dukkayasukayaphalAiM, kahApabaMdhehi vuttAiM // 45 // battIsasahassAhiya-corAsI lakkhajuttapayakoDI // veraggamayavivAge, NAyavyaM puvvasamayaMmi // 16 // ke ke jIvA duhiNo, sevittA pAvakAraNAi gayA // nirayAigaI dIhaM, evaM paDhame suyakkhaMdhe // 47 / / saMsevittA dhamme, jiNapaNNatte ya dANasIlAI // saggaisukkhaM pattA, ke ke biie suyakkhaMdhe // 48 // dANAisAhagANaM, subAhupamuhANa mavvasaGkANaM // cariyaM kahiyaM suhayaM, suhasikkhAdAyagaM viulaM // 49 // ahakAraNAi ciccA, NimmalasuhakAraNohasaMsevA // kAyavyA iya sikkhA, milai vivAgovasavaNeNaM // 50 // uppAyapaDhamaputve, payakoDI davvanibhAvatigaM // uppattivyayadhuvvaM, pavINapurisehiM paNNataM // 11 // aggAyaNIyapuvve, chaNNavailakkhamANayapayAiM // samabheyavIyasaMkhA, jugappahANehi paNNattA // 52 // vIriyapavAyapugve, vIriyajuyabIriyANa sambhAvA // sittarilakkhapayAI, visAlabhAvatthajuttAI // 53 // sagabhaMgasiyAvAyA, varatthinatthippavAyapuvammi // payalakkhAI saTThI, visiTTatattatthakaliyAI // 54 // NANappavAyapugve, paNNatto paMcaNANavitthAro / / egaNA payakoDi, visAlaNANAvivakkhaDA // 55 // saccappavAyapugve, chahiyAkoDI payANa NAyavvA / vAyagavaccasarUvaM, kahiyA saccAibhAsAo // 56 // Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [498 ] zrI jaina satya prakAza payakoDI chavIsA appapavAe ya sattame kahiyaM // appANo Niccatte - yaravAvagakAragattaM ca // 57 // kammapavAyapayAI, egA koDI asIilakkhAI // kammasarUvaM bhaNiyaM, baMdhodayadoraNAsattA // 58 // paccakkhANapavAe, caurAsII payANa lakkhAI || paccakkhANasarUvaM, bhaNiyaM davtrAibheSaNaM / / 59 / / vijjhApavAya pugve, payakoDI lakkhadasagasaMjuttA // sagasaya vijjhA bhaNiyA, gurulahuseNAiyA divvA || 6 || aMguTupahavijjhA, ahidulAhAu rohiNIpamuhA // vigghAvaNoyadakkhA, paNasayamANA mahAvijjhA // 61 // sirikallANapavAe, joisalAgANarAmiyAhArI // chavIsA payakoDI, puNNaphalAI visesAo // 62 // pANAvAe pugve, terasakoDI payANa nidiTThA || vRttA savvaciicchA, AuvveyAiyA aTTha ||63 // pANAivAubhAvA pANAyAmAijogaNissaMdaM // paMcamahAbhUyANaM tattaM puNNaM samAiTuM // 64 // kiriyAfvasAlapugve, NavapayakoDI kalAparUvaNayaM // chaMdovAgaraNAI, sippasarUvaM viseseNaM // 65 // [ apUrNa ] ,, [A stAtrA bADhIne bhAga temaja chInavapadamAMnA zrI pAghyAyapada pachInAM khojA pAnAM statra jaina stautra citAmaNi jana prAkRta stana prakAza nAmaka graMthamAM TuMka samayamAM prasidda thavAnAM hetrAdhI A mAsikamAM prakaTa karavAnuM mekupha rAkhyu che, e atha zrInagraMtha prakAza thopI prasiddha yaze. vya.] purAtana arvAcIna itihAsa - prativaddhaM IlA durgastavanam A praNetA - munirAja zrI bhadraMkaravijayajo ( kramAMka 46-47 thI cAlu ) ( zArdUlavikrIDitavRttam ) arhacchAsanabhUtivardhanacaNaH padbhyAM jagatpAvakaH zrIsUrIzvara somasundara vibhuHrnAnAguNAnAM nidheH / svAnteSajjayacandravAcakamaNerAcArya padyArpaNaM cakre maJjumahAmahonnatatare zrIlAbhidhe pattane / / 19 / / yo vaiyAkaraNapradhAnapadavIsrakzobhikaNThAgraka: jagranthAntasamuccayAbhidhapadaM granthaM kriyAratnakam | aile pattanake dayAkara caNecAritrapAvitryabhRt saH zrImAn [ 4 20 // Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11] ilAdagastavanam [5:7] yaH paJcAdhizatArdhapaTTata panaH zrIvardhamAnaprabhorAsIddharmadhurINahemavimalaH sUrIzapuNDrAyitaH / tatpaTTodayazailazRGgataraNividyAsudhAsAraNirAnandAhamunIzvaraH sa vimalA jakSe'tra sUrIzvaraH / / 21 / / UkezAnvayadIpradIpakanibhaH saiddhAntikottasako vitto vizvatale sukAvyakala yA nirgranthakaNThIravaH / dharmAnandadapaJcaviMzatizata rSINAM zirazcchatrakaH jIyAviSTapamaNDape zrutanidhiH zrIsenasUrIzvaraH // 22 // tatpaTTAbdhivikAsane vidhutulaH zrIdevasUrIzvaraH yaH puNyAtizayazcakAra vidhinaile'smin pratiSThAtrayam / SaDbANa nizIthinIpatimite saMvatsare'jAyata tasyaile puri saMsphuracchubhamahe zrImaripadyAvahA // 23 // yaH zrImAn kanakAhvavAcakavibho zrIsUrinAmAGkitAm ziSyAlakatibhAjane sujanane saMsthApya padyAM varAm / tatpuNyAhani tasya nAma nihitaM zrIsiMhasUrIti cApipacchiSyayuge'tra pa ukapara ziSyASTake paMpadam // 24 // (zikhiriNIvRttam ) caturmAsaM cakre haridudadhiSaDbhUmizaradi vratI devAcAryastadanu punrtyntvsunaa| jahAMgIrakrUrAkramaNavidhinA khaNDitahaSat tadudabhre caityaM zarakhamunirAtrIzazaradi // 25 // punanakairlecchainavarasakakupacandrazaradi prabhagnaM tazcaityaM janakadanadurvartanakaraiH / mRtAnekaprANivrajasamajadubhikSasamaye vineyAlIjuSTo jayakamalasarirmunihariH // 26 // (zArdUlavikrIDitavRttam ) dRSTvA zokabharo gataspRhavaro dhvastasmaraH susvaro bhUspRgrabhadrasamudrazItakiraNaH sUrIzvaraH zrIzvaraH / vANyA nyakRtasindhumandraninado buddhayA jito gI:patiH kIA nijitacandrajAtikusumaH zAntyAzritasvAntakaH / / 27 / / AnandAbhidhasUripaTTagaganA-laGkAratigmadhutiH arhacchAsanapAkazAsanasamaH zAstrAbdhipArINakaH / jIrNoddhArakRte jagau sumatikaM zrIhemacandraM prati taJcaityasya purAtanasya zama bhRt majjIbhava tvaM drutam // 28 // _ (tribhirvizeSakam ) [ apUrNa] Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI namaskAra mahAmaMtra-mAhAtmya lekhakaH-zrIyuta sucakra purUSAttamadAsa badAmI khI.e., ela.ela.bI., riTAyarDa` smA. ThA. jaja, [ kramAMka 46-47 thI cAlu ] A lekhamALAne je haptA . A AmAM ApavAmAM Ave che te A agAu pAi gayela haptAnI pahelAM apAve jote hatA, eTale ke kramAMka 46-47 mA saMyukta adhamAM je haptA chapAyA che te A haptA pachI pAvA temateA hatA, paraMtu saratacUkathI A haptA AgaLa pAchaLa chapAyA che, te mATe ame kSamA mAgIe chIe. AkhA lekhanuM saLaMga anusadhAna maLI rahe te mATe A amAM chapAyela ho kramAM 44 nA haptA pachInA gaNavA ane kramAMka 46-47mA sayukta aMkamAM chapAyela haptA mA vyavasthApaka amAMnA haptA pachI AgaLane samajavA. siddha bhagavatAnI Urdhvagati ane sthiti siddha bhagavAne ahiM zarIranA tyAga karIne lokAgra sudhI jAya che te ApaNe upara joyuM. tyAM AgaLa temanI gati aTake che. tema thavAnuM kAraNa e che ke tyAMthI AgaLa phakta AkAza ja che ane dharmAstikAyAdinA bilakula abhAva che. A leAkAgra jyAM siddha bhagavAne rahelA che te siddha-zIlA pRthvI--jene ISat prAbhAra athavA sItA e nAma paNa ApeluM che--tyAMthI eka ceAjana uce che, ane siddhazilA sarvArthasiddhathI khAra yena uMce che. A siddhazilA pRthvI ni`la jaLanA i jevA raMgavALA, baraph, gAyanuM dUdha ane metInA hAranA jevI sapheda ane cattA chatranA AkAravALI hAya che, enuM mApa eka kroDa khetAlIsa lAkha tIsa hajAra khase egaNupacAsa (14236249) yeAjana che; madhya bhAgamAM ATha ceAjana jADI che ane cAre bAjunA cheDAmAM gulanA asakhyAtamA bhAga jeTalI pAtaLI che. siddhazilA pRthvInI uparanA eka yeAjanamAM chellA gAu Ave te chellA gAunA chaThThA bhAgamAM siddhonI avagAhanA heAya che. siddhonI utkRSTa avagAhanA 333OM dhanuSa heAya che, kAraNa ke manuSya dehanuM utkRSTamAna 108 vanuSa heAya che, ane upara kahyuM tema ceganeA nireba karatA Atmapradeze| trIjA bhAganA zarIrane cheDe eTale AtmapradezonI avagAhanA avagAhanA 1 hAtha 500-1663=3733 dhanuSa rahe. e ja pramANe siMhanI jadhanya ane 8 aMguThAnI hoya. avagAhanAnI sthiti, kALa karatI vakhate te prakAranI rahe che, cattA hAya, udhA hAya, pAsAbhera haiAya, 1 jue A. gA. 960 thI 163. 2 juA A, gA. 966 thI 273. zarIranI jevI hAya bheThelA heAya--je jIva Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 12] zrI namaskAra mahAmatra-mAhAtmya [ 59 ] te jevI rIte kALa kare te tevI rIte siddha thAya che. siddhonu' sasthAna amuka prakAranuM nizrita hAtuM nathI; tethI e saMsthAnanuM nAma anityastha ApeluM che. jyAM eka siddha haiAya tyAM anantA siddo hAya che, anyAnyane avagAhIne rahelA che, ane sarve leAkAntane sparza karIne rahelA heAya che. te audArikAdi pAMca zarIrathI rahita che, dhana pradezavALA jIvA che, jJAna ane danamAM upayogavALA hAya che, kaivalajJAnanA upayogathI sarva padArthanA guNu ane paryAyane jANe che, ane kaivaladanathI sarvAM kAMI joI rahyA che. emanu sukha ananta che, te eTaluM aparimita che ke sa` kAlanA devatAnA samudRAyanuM sukha anantagaNu rIe, ane tene anantI vakhata vage vigata karIe te paNa te muktinA sukhanI tulanA pAme nahi. ( A. 981). emanA sukhanu varSoMna upamAnA abhAvathI koI prakAre varNavI zakAya tevuM nathI. kRtakRtya4 hAvAthI emane siddhu e nAmathI saaiAdhAya che, kevalajJAnathI sarva bhAve jANatA hai|vAthI yuddha paNa kahevAya che, bhavANu va pAra pAmelA heAvAthI pAragata paNu kahevAya che, cAda guNasthAnanA krame upara caDhelAM athavA kacit kama kSare pazamAthiI samyag dana, pachI jJAna ane pachI cAritra e prakAre pragati karelA heAvAthI paraMparAgata paNa kahevAya che, temaja sakala ka`thI viyukta thavAthI unmuktaka kavaca tarIke paNu eLakhAya che. e sivAya ajara, amara, asaMga e nAmeAthI paNa emane khelAvAya che. AvApa ananta guNunA dariyA samAna zrI siddha bhagavAnene karelA namaskAra hajAre bhavI mukAve che, edhibIjA lAbha Ape che. adhyAnane dUra kare che, ane paramamaMgaLarUpa che. e siddha bhagavAnanI ApaNe kiMcit prArthanA karI laie-- je ceAgIndro, arihaMta hai| ke sAmAnya kaivalI hai, samuddhAta karIne ke karyA vagara AtmapradezAne sthira karavA rUpa zailezIkaraNa karIne ayeAgI kevalI thAya che, ane Ayu:kSayanA kALa pahelAM chellA e samayamAM nAma Adi arhata karmInI cha prakRtienA kSaya karI chelle samaye khAra ke tera prakRtine kSaya karI meAkSane pAmyA te sid- bhagavaMtA mane siddhi-mukti Apo. jemanI chellI avagAhanA potAnA zarIranA trIjA bhAga jeTalI nyUna che, ane teTalI avagAhanA sAthe jee eka samayamAM lokanA agrabhAge pahoMcI gayA che te siddha bhagavAne mate siddhi Ape. dhanuSamAMthI choDelA bANunI jema pUrva prayAgathI, maLa rahita thayalA alAbu eTale 1 jue A. gA. 74. 2 jue vi. A, gA. 317677; A. gA. 275-76 3 jIe mA. gA. 1977 thI 1984, 4 jI mA. gA. 997 5 jIe A. gA. 289 thI 192 Jain Education Interneira sirivAlAhA gA, 1227 thI 1235. Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 270 ] zrI jaina satya prakAza [ nee tuMbaDAnI mAphka kamala dUra thavAthI niHsagapaNAthI, karUpa khaMdhanane cheda thavAthI eraMDAnA kuLanI jema badhana chedathI, tathA dhUmADAnI mAphaka svabhAvathI jeonI gati U hoya che te siddha bhagavAne mane siddhi Ape. iSAbhAra eTale siddhazilAnA upara nizce eka jojanamAM leAkAnta che tyAM jemanuM avasthAna prasiddha che te siddha bhagavatA mane siddhi Ape. je ananta che, jemane krurI janma levAnA nathI, jeone zarIra hatuM nathI, jeone kAI prakAranI pIDA haiAtI nathI, ane jeone jJAnepacega ane dApayega samayAntare hamezAM cAlu che te siddha bhagavatA mane siddhi Apeo. jeemAM jJAnAdi anaMta guNNA vidyamAna che, jeemAMthI varSAdi guNA jatA rahetA hAvAthI je viSNugupaNu hevAya che, jeemAM saMsthAna varSAdi pratiSadharUpa ekatriza guNo rahelA che, athavA aSTa karmonA kSayathI utpanna thayelA ATha guNI jemAM jaNAya che, ane jeone ananta catuSka ( jJAna, darzana, cAritra ane vIM ) niSpanna thayeluM che te siddha bhagavaMte mane siddhi Ape. jema kAI jaMgalanA rahenAra nagaranA meTA mahelAmAM nivAsa, madhura rasavALA bhojana vagere guNAne jANutA chatA khIjA jaMgalanA rahevAzIone te jaNAvavA asamartha hAya che tema jJAtIpaNu je siddhonA guNA jANatAM chatAM khIjAne kahI batAvavA samartha nathI te siddha bhagavaMtA mane siddhi ApeA. jenA kAi kALe anta Ave tema nathI evuM ananta, jenAthI utkRSTa khIjuM kAI hAI zake nahi evuM anuttara, ane jene jaNAvavAne kAI upamA ApI zakAya tevuM nathI evuM anupama, ane jemAM sadAkALa AnaMda rahelA che evuM sadAnanda siddha sukha jeoe saprApta karyuM che te siddha bhagavAne mane siddhi Ape. AcArya bhagavAnanuM svarUpa have ApaNe trIjA parameSThI AcArya bhagavAna viSe vicAraNA karIzuM. prathama ApaNe AcA` ' zabdanA artha saMbaMdhI vicAra karIe, 6 1. AcArya--A zabda e zabda bhegA thaI ne thayele che. 'A' ane cAya' A' eTale maryAdA pUrvaka, ane 'cAya" eTale sevAya, 'cara' dhAtu uparathI A zabda aneaA che e e zabda bhegA thAya eTale je maryAdApUrNAMka sevAya---sevA karAya te evA artha thai zake, arthAt jinazAsananA arthanA upadezaka heAvAthI tenI ( jina zAsananA arthanI ) AkAMkSA rAkhanArAothI jee vinayarUpa maryAdApUrvaka sevAya te. 2. jJAnAcAra, darzana cAra, cAritrAcAra, tapAcAra ane vIcAra--e pAMca prakAranA AcAramAM zreSTha hAya te AcArya kahevAya. 3. 'A'--eTale maryAdApUrva.ka, 'cAra' eTale vidvAra; jee maryAdApUrvaka vihAramAM Jain che eka che te AcAya kahevAya. Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baka 12] zrI namaskAra mahAmaMtra-mahAbhya [51]. 4. "A"--eTale ISata-kAMIka-aparipUrNa ane cAra eTale herika-dUta, e be bhegA thAya eTale AcAra zabda thAya tene artha cAra jevA ema karI zakAya, eTale yuktAyukta vibhAganuM nirUpaNa karavAmAM je catura ziSya te ziSyomAM yathArtha zAstrane upadeza karavAmAM jeo sAdhu (nipuNa) te AcArya kahevAya.1 A pramANe judI judI rIte AcArya zabdanA artha karavAmAM Ave che. je e AcArya bhagavAna pAMca AcArane anuSThAnarUpe pite Acare che, vyAkhyAnadvArA tene upadeza Ape che, ane paDilehaNa Adi kriyAdvArA e AcAra darzAve che, tethI mumukSuothI temanI sevA karAya che. AcArya bhagavAna sUtra ane artha bannenA jANakAra heya, uttama lakSaNavALA haya, gachanA medhIbhUta eTale AdhArabhUta sthabhanAyaka haya, gaNunI ciMtA prarvataka Adine soMpelI hovAthI tenAthI mukta thayelA hamezAM paMcAcAra pALavAmAM udhamavaMta hoya ane bIjAonI pAsa paLAvavAmAM upadezathI ane kriyAthI sAvadhAna hoya, tapa, niyama ane jJAnarUpa vRkSa para ArUDha thayelA ananta jJAnavALA tIrthakara bhagavAna bhavya jinene baMdha karavA mATe te vRkSa parathI jJAnarUpa puSpanI vRSTi karI gayelA che ane te puSpane buddhirUpI paTamAM gaNadhara mahArAjAe jhIlI laI sUtra gUMthI rAkhyAM che te sUtro ane tenA arthanuM jJAna pite meLaveluM hoya che ane te jJAna teo ziSyone ApavA mATe hamezAM tatpara hoya che, aneka prakAre zAstromAM gaNavelA, chatrIza guNoe karIne jeo yukta che, tathA AcAra saMpata, mRta saMpata, zarIra saMpata, vacana saMpata vAcana saMpata, prayAgamati saMpata ane saMgrahaparijJA saMpata e ATha prakAranI saMpata athavA vibhUtivALA, temaja AcAravinaya, avinaya, vikSepaNa vinaya, ane deSa parighAta vinaya-e cAra prakAranA vinaya yukta hevAthI jeo parama upakAra karI rahyA che evA svapara hitakArI AcArya bhagavAna sarvadA pUjya che. paemane karela namaskAra paNa arihaMta ane siddha bhagavAnane karelA namaskAranI mAphaka hajAra bhavathI mukAve che, bodhibIjanI prApti karAve che, apadhyAne dUra kare che ane parama maMgaLarUpa che. AvA parama hita karanAra zrI AcArya bhagavAnanA guNagrAmanuM smaraNa karavA pUrvaka ApaNe vaMdana karIe. je AcArya bhagavAna pAMca prakAranA AcArane pote Acare che ane lokonA anupraha mATe sadA prakaTa kare che te AcArya bhagavAnane huM namaskAra karuM chuM. 1 A iSat aparipUrNA ityrthH| cArA herikA ye te AcArAH cArakalpAH ityartha / yuktAyuktavibhAganirUpaNanipuNA vineyA:, atasteSu sAdhavo yathAbanchAstrArthopadezakatayA iti AcAryA / 2 jue vi. A. gA. 3190 che juo A. gA. 1094-95 4 juo pra. sA. gA. 541 thI 548 pR. 128-29 5 jAo AvarayA sUtra, pR. 448 6 jAe sirivAlA gA. 1236 thI 1244, Jain Education international Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ paNa] mI jana satya prakAza jeo deza kula jAti rUpa Adi aneka guNothI saMyukta che, ane cAlatA jamAnAmAM mukhya hoya che teone huM namaskAra karuM chuM. jeo hameza apramatta heI rAja kathA, deza kathA, bhakta kathA ane strI kathA Adi vikathAothI virakta hoya che, kedhAdi kaSAne jemaNe sarvathA tyAga kare che, ane hameMza dharmopadezamAM magna hoya che evA samartha AcArya bhagavAnane huM namaskAra karuM chuM. jeo paMcAcAramAM vismRta thanArAone sAra . ( smAraNa-yAda karAvavuM), azuddha AcaraNAdi karanArAone vAraNA (vAravuM), adhyayana AdimAM ceya (preraNuM ), ane prasaMge kaThora vacana saMbhaLAvIne paNa paDiyaNa kare che, ane A pramANe sAraNa, vAraNa, coyaNuM ane paDicoyaNu karI potAnA gacchanI rakSA kare che te AcArya bhagavAnane huM namaskAra karuM chuM. jeo sUtranuM rahasya jANIne paropakAra karavAmAM tatpara rahI tatvanA upadezanuM dAna karI rahyA che te AcArya bhagavAnane huM namaskAra karuM chuM. sUrya samAna prakArane karatA arihaMta bhagavAne ane caMdra samAna prakAzane karatAM sAmAnya kevalajJAnI bhagavAne arata pAme chate dIpakanI peThe jagatamAM padArthone prakaTa kare che te AcArya bhagavAnane huM namaskAra karuM chuM. jenA upara atizaya pApanuM AkramaNa thaI raheluM che, ane tethI jeo saMsArarUpI mahAna aMdhakRpamAM paDI rahelA che te che ke jeo nistAra kare che te AcAya bhagavAnane huM namaskAra karuM chuM. jeo jIvonuM mAtA, pitA ane bAMdhavA vagere karatAM paNa adhika kArya sAdhe che te AcArya bhagavAnane huM namaskAra karuM chuM. jeo ghaNI labdhiothI samRddha havAthI atizayavALA che, ane jinazAsanane dIpAvavA rAjA sarakhA che, ane cintA rahita che te AcArya bhagavAnane huM namaskAra karuM chuM. in Education International Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'jJAnavilAsa' aura 'saMyamataraMga' ke racayitA kauna lekhaka :-zrIyuta agaracandajI nAhaTA - yazavilAsa' aura 'vinayavilAsa' ke sAtha Aja se karIba 60 varSa pUrva 'jJAnavilAsa' aura 'saMyamataraMga' nAma ke do aura padasaMgraha gujarAtI lIpI meM prakAzita hue the| usa saMgraha meM kartAkA spaSTa nAma, prakAzaka ne kahIM sUcita kiyA dekhA nahIM gayA, para usake bAda bhImasI mANeka ne (dvitIya AkRti, saMvat 1958 ) usa sAre saMgrahagrantha ko 'zrI vairAgyopadezaka vividha padasaMgraha' ke nAma se nAgarI lIpI meM prakAzita kiyaa| usameM unhoMne 'jJAnavilAsa paM0 jJAnasArajI kRta che' ina zabdoM meM usake racayitA jJAnasArajI hone kA likha diyA, ataH ina padoM ke kartA jJAnasArajI ke nAmase prasiddha ho ge| aura usIke AdhAra se paM0 nAthurAmajI premIne bhI apane 'hindI jana sAhitya kA itihAsa' nAmaka nibaMdha, jo ki jabalapura meM saptama hindI sAhitya sammelana meM par3hA gayA thA, usameM pR0 78 meM isa prakAra likha diyA-- " 8 jJAnasAra yA jJAnAnanda-Apa eka zvetAmbara sAdhu the| saMvat 11 (18 ? ) 66 taka Apa jIvita rahe haiM / Apa apane Apa meM masta the aura logoM se bahuta kama sambandha rakhate the| kahate haiM ki Apa kabhI kabhI ahamadAbAda ke eka smazAna meM par3e rahate the| 'sajjhAya pada ane stavana saMgraha ' nAmake saMgraha meM Apake jJAna vilAsa' aura 'saMyamataraMga' nAmase do hindI padasaMgraha chape haiM, jinameM kramase 75 aura 37 pada hai| racanA acchI hai| Apane Anandadhana kI cauvIsI para eka uttama gujarAtI TokA' likhI hai jo chapacukI hai| isase Apake gahare svAnubhavakA patA lagatA hai|" premIjI ne eka parivartana to avazya kiyA hai ki jJAnasAra ke sAtha padoM ke anta meM Ate hue jJAnAnanda, jo ki isake vAstavika kartA haiM, unakA nAma bhI likha diyA hai, para unhoM ne ina donoM ko eka mAnakara jo bAteM likha dI hai vaha bhrAnta dhAraNA hai| saMvat 1866 aura Anandaghana cauvIsI bAlAvabodha yaha vAstava meM zrImad jJAnasArajI kA hI hai / yadyapi 1 prastuta bAlAvabodha gujarAtI meM na ho kara rAjasthAnI-mAravADI bhASA meM hai, para bhImaso mANeka ne usakA parivartana karake use sArarUpa (yAne mUla pUrA nahIM) gujarAtI bhASA meM chapAyA hai| premojo ne usIke AdhAra se yaha likha diyA hai| in Education International ___ Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [574 ] zrI jana satya prakAza [ varSa 4 dhe 1898 taka jIvita the para unake racita prastuta bAlAvabodha kA samaya saM. 1866 kA hI hai ataH premIjI ne usIke AdhAra se inakA samaya likhA hai yaha spaSTa hai / sAtha hI sAtha unake ahamadAbAda ke smazAna meM rahane kA ullekha to ThIka hai, para sthAnakA nAma bIkAnera honA cAhie, kyoM ki jJAnasArajI ne bIkAnera ke smazAnoM meM hI bahuta varSoM taka yA apane jIvanakA bahutasA antima samaya vyatIta kiyA hai| zrImad buddhisAgara sUrijI ne apane 'Anandaghana pada saMgraha bhAvArtha' nAmaka graMtha ke pRSTha 159 meM yahI bAta sUcita kI hai ki " zrImad jJAnasA(ga)rajI paNa bIkAneranA smazAna pAse jhupaDImAM sAdhunA veSe rahetA hatA" aura yaha hai bhI ThIka / hamane zrImada jJAnasArajI racita vizAla sAhitya kA paripUrNa anveSaNa kiyA hai aura unake jIvana saMbaMdhI bahuta sAmagrI saMgrahIta kI hai, jise svataMtra saMgraha ke rUpameM prakAzita karane kA vicAra hai| Apa eka asAdhAraNa pratibhAzAlI kavi, anubhavI va AdhyAtmika masta yogIrAja the| bIkAnera, jaisalamera, jayapura, Adi ke nareza bhI ApakI baDI zraddhA karate the| jabase maiMne premIjI ke ukta ullekha ko paDhA aura ukta saMgrahagrantha kA avalokana kiyA tabhI se maiMne pahele to nirNaya kara liyA thA ki ina padoM ke vAstavika racayitA jJAnasArajI nahIM para jJAnAnandajI haiM aura ve donoM bhinna bhinna adhyAtmopAsaka yogI kavi hai| para jJAnanandajI kauna the ? isa viSaya meM nizcitarUpa se kahane kA koI sAdhana mere pAsa nahIM thaa| rA. rA. mohanalAlajI dalIcaMdajo desAI mahodayane, jaba unheM yaha jJAta huA ki hamane zrImad jJAnasArajI ke saMbandha meM gaMbhIra anveSaNa kiyA hai taba, unhoMne bhI hamase pUchA ki-jJAnavilAsa Adi ke kartA kauna haiM ? taba bhI maiMne itanA to spaSTa likha diyA ki inake kartA jJAnasAra to nahIM haiM, aura jaisA ki padoM ke anta meM AtA hai , jJAnAnandajI hI haiN| inake gurukA nAma bhI padoM ke antya padAnusAra cAritranidhi yA cAritranaMdi hai yaha bhI hamArI dhAraNA thI, lekina tathAvidha sAdhanoM ke abhAva se isakA aMtima nirNaya nahIM ho skaa| isa bAra jaba maiM bambaI Adi sthAnoM meM yAtrArtha gayA to upAdhyAya sukhasAgarajI ke ziSyoMse yaha jJAta huA ki inake guru cAritranandikRta eka grantha unheM upalabdha huA hai| saMbhavataH maiMne usa grantha ko dekhA bhI thA, para samayAbhAva se usakI prazasti noTa nahIM kara skaa| para usa smRti ke AdhAra para maiMne desAI mahodaya ko yaha sUcanA de dI ki ve kharatara gaccha ke haiM aura jinaraMgasUri zAkhA ke AjJAnuvartI the| ina saba bAtoMkA sapramANa vizeSa paricaya isI lekha meM diyA jA rahA hai| Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma 12] jJAnavilAsa ke racayitA [ 575 ] gata kArtika zukla pakSa meM desAI mahodaya sAhitya nirIkSaNArtha hamAre yahAM bIkAnera padhAre taba ve ukta cAritranaMdikRta granthakA Adi-aMta nakala karake lAye, isase pUrva hamArI noMdha meM cAritranandikRta do aura pUjAoM kA ullekha thaa| desAI mahodaya ke sAtha kuzalacandrasUri pustakAlaya kA nirIkSaNa karate hue cAritranandikRta paMcakalyANaka pUjA aura milI, usake AdhAra se cAritranandi kA vaMzavRkSa isa prakAra banatA hai jinarAjasari (dvitIya saM. 1675-1699 svarga) upAdhyAya padmavijaya vAcaka pamaharSa vAcaka sukhanandana bAcaka kanakasAgara . upAdhyAya mahimatilaka . upAdhyAya labdhikumAra - mahopAdhyAya navanidhiudaya bhAvanandi mahopAdhyAya cAritranaMdi kalyANacAritra premacAritra hamAre khyAla se jJAnAnanda upanAma hai| jisa prakAra AnandaghanajI kA lAbhAnandajI thA aura cidAnandajI kA kapUracaMdajI usI prakAra jJAnA. nandajI kA nAma bhI uparyukta kalyANacAritra yA premacAritra ina donoM meM me eka thaa| ___ zrI jJAnAnandajI uparyukta vaMzokta paramparA ke hI navanidhiudayajI ke ziSya the yaha bAta jJAnavilAsa aura saMyamataraMga ke nimnokta padoM kI antima Jain EducatiJTTAT311 ETE Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 571 ] zrI jaina satya prakAza [ 54 pada - 1 Adi gAthA - cAritrapati zrI cAritra pArzva navanidhi zrIgRhadhyeyaM / pada - 1 anta- cAritranandi zrI saMtatidAyaka pArzvacAritra jina jJeyaM // 5 // pada - 2 anta - nidhicAritra Adara jJAnAnanda ramAyo | 3 | pada - 3 anta - cAritra navanidhisarUpa jJAnAnanda bhAI | 4 | pada - 4 anta - taravaraMga cAritrananda jJAnAnanda vAsa ke / 3 / pada - 41 anta - navanidhi cAritra Adara jJAnAnanda samara le |4 | " isI prakAra sabhI padoM ke anta meM kahIM ' navanidhi cAritra jJAnAnanda', kahIM ' nidhicAritra jJAnAnanda aura kahIM ' cAritra jJAnAnanda' rUpa se kartAne apanA paricaya diyA hai, jo uparyukta vaMzavRkSAnusAra hI hai / hamAre kathana meM koI sandeha kA avakAza nahIM raha jAtA / ataH aba cAritranandijI ke uparyukta granthoM kA saMkSipta paricaya de diyA jAtA hai jisase jJAnAnandajI kA samaya bhI nizcita ho sake / 1 paMcakalyANaka pUjA - saMvat 1888 saMbhavanAthajI ke cyavana kalyANaka ke dina kalakatte meM mahatAbacanda Adi zrAvakoM ke Agraha se racita / isakI saM. 1929 meM abhIracandajI kI likhI 14 patra kI prati kuzalacandra pustakAlaya meM hai / patra cipaka jAne se kahIM kahIM pATha naSTa ho gayA hai / 2 navapada pUjA / 3 ikavIsa prakArI pUjA / 4 ratnasArdhazataka - siddhAMtoM ke dohana svarUpa 151 bolamaya 17 patroM kI, svayaM kartA ke hastAkSaroM meM likhI yaha prati upAdhyAya sukhasAgarajI ke ziSyoM ke pAsa bambaI meM hai / isakI racanA saMvata 1909 me kRSNASTamI ke dina indranagara- indaura ke pippalI (bAjAra ) dharmazAlA me RSabhadevasvAmI ke prasAda se apane ziSya kalyANacAritra aura premacAritra ke liye kI gaI va prati likhI gaI / ina granthoM meM paMcakalyANaka pUjA meM kharataragacchoya akSayasUrijI ke paTTadhara zrIjinacandrasUrijI kI AjJAnusAra prastuta pUjA banAne kA ullekha hai, ataH Apa kharataragaccha kI jitaraMgasUri zAkhA - lakhanaUvAloM ke AjJAnuvartI the yaha bhI spaSTa ho jAtA hai| saMbhava hai ukta zAkhA ke lakhanaU Adi ke bhaMDAroM kA nirIkSaNa karane para ApakI va Apake ziSya jJAnAnandajI Adi kI anyAnya kRtiyAM bhI upalabdha hoM, aura usa ke AdhAra se jJAnAnandajI Jain Education kA dIkSAnAma kyA thA yaha bhI nizcita ho sake / Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suprasiddha kavivarya zrI lAvaNyasamaya viracita paMca tIrthamAlA-stavana saMgrAhaka-zrIyuta maNilAla kezarIcaMda rAdhanapuravALA 1 zatruMjaya tIrtha Adie Adie Adi jiNesarUe, puMDarIka puMDarIka giri siNagAra ke; rAyaNarUkha samesaryA e purava puravanavANuM vAra ke je nA Ave Adi te Adi chaNaMda jANuM guNa vakhANuM tehanA, manaraMga mAnava deva dANava pAya pUje tehanA; lakha corAsI purava piDhA Ayu jehanuM jANI, zetrujasAmI risahanAmI dhyAna dhavaluM ANaI che 2 | 2 dIodra tIrtha ke e dIThA dIodramaMDaNe e, mITho e mIThe amIa samAna ke; zAMtI chaNesara sela e, sahaI e sohiM sovanavAna ke. | 3 | dIThee dIThA dIodramaMDaLa duritakhaMDaNa dIThae dAlIdra cUrae sevatA saMkaTa savie nAse pujyA vAMchita pUrae; sUra karIa mAyA saraNa AyA, pAre jaNe rAkhIo, dAtA bhale dayA kere dAna mAraga dAkhIo che 3 giranAra tIrtha girUo e girUe gaDha girinArine e, jasa sira jasa sira nema kumAra e; samudravijaya rAyAM kulatila e, zivAdevI zivAdevI taNo mallAra ke | 5 | girU0 giranAri girUe DuMgara dekhI hiI harakhI he sakhI, navaraMga naverI nema kerI karIsa pULa nava lakhI; jiNe citta miThI dayA dIThI vANu rAjula paraharI, saMsAra TAlI zIyala pAlo vega mugatI vadhu varI che 6 che Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 578 ] zrI jaina satya prakAza 4 jIrAvalA tI jAsyuM e jAmyuM devajIAvalai e, karasyuM e karasyuM saphela vihAya ke; sAtha milye saMgha sAmaThA e, pUjevA pUjevA pAzvanAtha. / 7 / jAsuM ke jIrAvalA jaganAtha jANI hIi ANI vAsanA, mana mAna meDI hAtha joDI gAIsyuM guNu pAsanA; Dhama Dhola Dhamake ghughara ghamake raga rUDI rAzinA, prabhu dhyAna dharatAM seva karatAM sukhe Ave AzinA ! 8 // 5 sAcAra tItha sAcA e sAcA jina sAcAranA e, tribhuvana tribhuvana maMDhANu vIra ke; dhIrapaNe jiSNe tapa tapyA e, sAvana seAvana vanna sarIra ke !! 9 !! sAcA sAceAra sAmI sadAe sAceA paramala cahuM disitapapai, prabhu pAsa pracuraIM Asi pUraIM jApa jogIsara japarka; ziza sura maDala kAne kuMDala hII hAra seAhAmaNeA, jinarAja Aja dayAla dekhI upanA ulaTa ghaNA | 10 | [ varSa 4 paMca e paMca tIratha para gaDAe, pAMce e pAMce merU samAna ke; pAMce tIratha stave e, nidhAna ke; kalyANu ke, tihAM gharaghara navaya tihAM ghara ghara kADI vadhAmaNAM e; tihAM ghara ghara acala muni lAvaNyasamaya bhaNe e // 11 // Iti zrI paMcatItha mAlAstavana lakhyA sa. 1827 aSADa vadI 9 kartA--sunilAvaNyasamaya. noMdhaH--A stavananI nakala luNAvADA derA karI jaina bhaMDAranI hastalikhita prata uparathI karI che. AnA kartA suprasiddha kavi lAvaNyasamaya che. AmAM AdIzvara, zAtinAtha, teminAtha, pArzvanAtha ane mahAvIrasvAmInI stuti karI che. Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImAna AnandaghanajI viracita eka padano bhAvArthI saMgrAhaka--munirAja zrI yazabhadravijayajI rAga- AzAvarI ] avadhu se jogI gurU merA, ina padaka kare re niveDA che avadhaka che tarUvara eka mULabina chAyA, bina kule phala bAgA zAkhA patra nahi kachu unaku, amRta gagane bAgA. e a0 1 zrImAna AnandaghanajI mahArAja kahe che ke je A padane khulAse kare te avadhUta yegI mAre gurU jANave. ahiM AtmAne vRkSanI upamA ApI che. paNa AtmA anAdi kALathI che tethI vRkSanI jema AtmAne mULa nathI. AtmA arUpI che tethI tenI, vRkSanI jema chAyA paDatI nathI. temaja vRkSanI peThe patra-zAkhA ane pula paNa nathI. chatAM paNa AtmArUpa vRkSane siddhazilArUpa gaganamAM amRtarUpa mokSa phaLa lAge che. arthAt AtmA sakala karmone kSaya karI paramAtmapada pAme che. tarUvara eka paMkhI deu beThe eka gurU eka celA celene zuga cunacuna khAyA, gurU niraMtara khelA. e a ra che zarIrarUpa vRkSamAM AtmA ane manarUpa be paMkhI beThA che. AtmA gurU che, ane mana cele che. gurUrAja celAjIne hita zIkhAmaNe ApI kAbUmAM rAkhavA kezIza kare che, paNa caMcala svabhAvavALA celAjI te iMdriyonA viSamAM lapeTAI jAya che ane bAhya padArthone caNIne khAya che, paNa AtmArUpa gurU pitAnA jJAna-darzana-cAritrarUpa guNomAM lIna banI hamezAM khelyA kare che. gagana maMDalake adhabIca kuvA, uhAM hai amIkA vAsa; sagu have se bharabhara pIve, nagurA jAve pyAsA. a. 3 cauda rAjalekarUpa gagana maMDaLanA madhya bhAgamAM ticcha leka AvyuM che. temAM manuSya kSetre che. e kSetromAM jinezvara devane janma thAya che. ane teo kevaLajJAnane prApta karyA pachI dharmadezanA Ape che. tethI manuSya kSetramAM kRtadharma ane cAritra dharmarUpa amRtathI bharela kuve che. sugurUne Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 580 ] zrI jaina satya prakAza [ n = ziSya e kuvAmAMthI amRtanA pyAlA bharI bharIne pAve che ane AnaMda anu bhave che paNa nagura tA tarasyA pAchA jAya che. gagana maMDalame gauA vahANI, dharatI dudha jamAyA; mAkhana thA seA viralA pAyA, chAse jagata bharamAyA. 5 a 4 5 zrI jinezvara devenA mukharUpa gagana maMDaLamAM vANIrUpa gAya vihANI. e gAyamAMthI nIkaLelA upadezarUpa dudhanA mAnavaleAkamAM jamAva thayA. ane e dudhamAMthI jJAna, darzana, cAritrarUpa mAkhaNunI utpatti thaI e mAkhaNane kAika viralA purUSo pAmyA--pAme che ane pAmaze. bAkI mithyAtvanA paMjAmAM sapaDAyelA jIvA, svamata kadAgraha, kaleza ane vitaMDAvAdarUpa khATI chAzathI bharamAyA, bharamAya che ane saramAze. thaDabinu patra patra binu tubA, khinajIbhyA guNa gAyA, gAvanavAlekA rUpa na dekhA, sugurU sAhI batAyA. // a. 55 tapurA tuMbaDAmAMthI bane che ane tubaDAnA velAne teA thaDa-patra-puSpa hAya che paNa A AtmArUpa takhurAne evuM kaMi nathI ene AtmArUpa gavecA vagADe che ane tethI e AtmArUpa tapurA prabhunA guNugAna gAya che. tukhaDAnA takhurAnI jema AtmArUpa taburo keAinAthI utpanna nathI, ane tenu rUpa paNa dekhAtu nathI. evA AtmA sugurUe batAvyA che. Atama anubhava bina nahiM jAne, aMtara jyoti jagAve; ghaTa aMtara parakhe sAhI mUrati, spAnandadhana padya pAve. // a 6 // mAnavI samyag jJAna vinA jIvAjIvAdi nava tattvanA sUkSma vicArene jANuvA zaktimAna thatA nathI. jyAre zaktimAna dhAya che tyAre ja Atma tattvanA nizcaya karI zake che. ane tyArapachI AtmAno jJAna jyAtinA prakAza kare che. AvI rIte ghaTarUpa zarIramAM rahelA jJAnAdi guNAvALA antara AtmAne je parakhI zake che te ja vyakti zAzvata AnadathI vyApI meAkSa pada pAme che. [A padanI A chaThTho kaDInA chellA caraNamAM kavie peAtAnu nAma sUcaLyuM che. ] Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAvitIthamAM suprasiddha sAsu-vahunAM maMdiro lekhaka- munirAja zrI suzIlavijayajI (gatAMkathI pUrNa) sarvajitarAsAdanA zIlAlekhane sArAMza samrATa akabara jevA mugala bAdazAhane pratibaMdha pamADanAra jagadgurU zrI. hIravijayasUrIzvarajI ane zrI vijayasenasUrIzvarajI jevA muni puga che ke jemaNe jagatanI aMdara dharmane vijaya vAvaTo pharakAvI, maraNAMta kai paNa zatruMjyAdi mahAna parama pavitra tIrthonAM amarapaTTAo lakhAvI ane zAsananI unnati karI, pitAnI kIrtine jagatanI aMdara vAvaccadradivAkara sudhI kAyama rAkhI che, temanI vidvattA sAdhutA, temaja grantha racanAnI Adhunika jaina agara jainetara vidvAno ekI avAje prazaMsA kare che. e mahApuruSoe aneka tIrthone uddhAra karatAM A kAvI tIrthanAM gaganacuMbI jinAlayano paNa uddhAra karAvarAvyuM che. pariNAme atyAre paNa e sAsu-vahunAM devAlayo jayavaMtAM vartI rahyAM che. ene itihAsa zilAlekhonA vivaraNa uparathI janatA saheje samajI zakaze. zilAlekhane sArAMza 3jha nama: zrI zrI zrI zrI zrI bAdazAha akabara jalAludIne atyanta mAnanIya jagadagurU zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI hIravijayasurIzvaranA paTTaprabhAvaka bhaTTAraka zrI zrI zrI zrI zrI vijayasenasUri gurumahArAjane namaskAra thAo. [ 1 ]1 kalyANanI paMktine siddhi karanAra je je cAritravaMta bhagatane, jene aMtara AtmAnuM svarUpa maLeluM che evA samasta yogIe, vAMchita phaLanI siddhi mATe eka ciMte dhyAna kare che, evA zrI nAbhi rAjAnA putra zrI RSabhadeva prabhu ke je surAsurendrothI sevita che, te bhaktivaMta puruSanA aMtaHkaraNane uttama sukha ApanArA thAo. [2] jI varlDa mAnasvAmInI pATe dvAdazAMgInI racanA karanAra zrI sudhamAsvAmI thayA. jeo muktimAM padhAryA chatAM paNa bhAvI prANIonA kalyANamAM sahAyaka che. 1 ahIM tenaja A lekhanA AgaLanA bhAgamAM A pramANe peregrAphanA prAraMbhamAM kauMsI] mAM je aMka Apela che te aMka mULa zilAlekhamAMnA te te aMdanA zlokanA anuvAdano darzaka samaja. Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 582 ] zrI jaina satya prakAza [varSa : [3] tyArapachI temanI pATe navamA susthita nAmanA AcArya thayA. teo kiyA, jJAna, temaja guNanA bhaMDAra hatA. temanAthI kaTika' nAmane gaccha nIkaLe. | [4] te koTika gacchamAMnI vajI zAkhAnA cAMdrakulamAM je je sUripaMga thayA temanA jhaLahaLatA prabhAvane buddhivAna koNa kahI zake tema che ? (arthAta koNa samartha che, kevaLajJAnI sivAya koI nahIM.). [5] paparaMparAye yugAbdhi pramANa mATe kamazaH jagacaMdrasUri gaNanAyaka thayA, teo niraMtara AmlatA (AMbIlanuM tapa) karatAM hovAthI temane "tapA" evA prakAranuM birUda prApta thayuM hatuM. [6] temanA vaMzane viSe kramazaH kriyA jJAnamAM zuddha evA suvihita AcAryA pa6 mI mATe thayA. (AnaMdavimalasUri. [ 7] te zrI AnaMdavimalasUrie kamatarUpI aMdha kuvAmAM paDelA prANIone uddhAra karela hovAthI temanuM nAma mAtra sAMbhaLatAM kone apAra AnaMda na thAya? (arthAta sarva prANIone thAya.) [8] temanI pATe jagavikhyAta zrI vijayadAnasUrIzvara thayA, temaNe samyak prakAre tapAgaNa (tapAgaccha)ne sArAmAM sAro phelAvo kayo. [ ] temanI paTi zAMta rasathI bharapUra che antaHkaraNarUpI sarovara jemanuM evA zrI hIravijya gurUmahArAja A ja tapAgacchamAM thayA. [10] te ja zrImAna hIravijayasUrIzvare sAhi zrI akabara bAdazAhanA hRdayarUpI bhUmimAM vAvela karUNArUpI kapakSane amRtarasarUpI vANuthI siMcana kIdhuM hatuM, jenA pariNamamAM adyAvAdhi paNa ApaNe joI zakIe chIe ke, "amArI paDadanI upaNuM," "zatruMjaya tIrtha para levAte kara mApha" ane " rAjya taraphathI maLeluM sanmAna" vagere. 1 bhagavAna mahAvIra svAmInI AThamI pATanA AcArya zrI suhastisUrine 12 pradhAna zikhyA hatA, je paikInA pAMcamA ane chaThThA ziSya A susthita tathA A0 supratibadhe udayagirinI pahAThI para doDavAra sUrimaMtrano jApa karyo AthI janatAe teone "keTi" tarIke jAhera karyA, ane temanA ziSya-saMdha paNa vI. ni.saM200 lagabhagamAM keTi-gaccha nA nAmathI prasiddha thaye. ("tapagacchanI utpatti" zIrSaka munirAja zrI darzanavijayajI (dihIvALA)nA lekhamAMthI.) 2 "aho sAkSAta tapAmUrti che" ema kahI ciDAdhiza rANA jaitrasihe vauranIrvANa saMvat 1766 vikrama saMvata 1286mAM AcAryazrI jagatacandrasUrine mRtapAnI padavIthI ala kRta karyA, tyArathI teone ziSya parivAra "tapaga" nAmathI prasiddhi pAme. e sIdIA rAjavaMze paNa ta gacchane pitAne mAnya che. pachInA mevADanA rAjAonI vijJapti, nagara zeThanA kuTumbane saMbadha ane tapagacchIya AcAryo-hI pUjenuM AjasudhI thatuM sanmAna A vAtanI sAkSI pUre che. ( "tapagacchanI utpatti" zIrSaka lekhamAMthI.) Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 12] sAsu-vahunAM maMdire [583] [11] temanI pATe zrI vijayasenasUrivara dayA, jeo hAla jagatamAM vidvAna upAdhyAya tathA muni samudAye karIne sahita jayavaMta varte che. (arthAta A maMdiranA prati ThApaka teo pete hoI A zilAlekha lakhAyo tyAre teo vidyamAna hatA.) [12] nyAya vyAkaraNa vagere aneka zAstranA abhyAsa vaDe karIne jemaNe " sarasvata' birUda prApta karyuM hatuM, jemaNe sAhi zrI akabara bAdazAhanI sabhAmAM potAnA prakAzavaDe sarva vAdIone vANInI yuktio vaDe jItI lIdhA hatA- [13] temanA caraNakamalano asvAda levAmAM bhramara samAna caturvidha saMgha mahAna kAryo karato chate niraMtara jayavaMte varte ! [14-32] A samaye gu. 2 (gujarAta) dezanA AbhUSaNa rUpa vaDanagara zaheramAM nAgara laghu zAkhAnA bhadrAsiyANuM gotramAM gAMdhI depAla nAme prakhyAta sarvottama dharmakAryo karanAra purUSa thaze. tene aluA nAmane putra hatA tene "lADikA' nAmane putra thaye. tene pattI' nAme patnI hatI. te zIlavaMtI hatI. tenI kukSithI lADikane bAhuo ane gaMgAdhara nA be putraratno thayA. te bannemAM bApue bahu ja dAnezvarI, dhairyavAna temaja udAra hovAne laine thoDA ja samayamAM vyavahArIomAM mukhya thayo. tene popaTI ane hIrA nAme be patnI hatI. temanAthI traNa guNavAna putro utpanna thayA. patnI pipaTInI kukhethI prathama putra kuMvarajI thayo. te supAtradAnamAM atyaMta magna rahetA hatA, eTaluM ja nahIM paNa pUjya pitAne paMthamAM ja pravRtti karavAthI tathA guNagrAhI hevAthI tene pitAnA yazane ghaNuM ja vadhAryo. dvitIya patnI hIdevInI kukSithI dhamadAsa ane suvIradAsa ema be putraratna utpanna thayAM. krame ummara lAyaka thatAM dhana kamAvavA mATe paradeza javAnI abhilASA pragaTI. sthaMbhanapuranA adhiSThAtA pArzvanAtha prabhunA prAsAdathI sarvasukhane ApanAra evuM traMbAvatI ke je hAla khaMbhAta tarIke mazahUra che, tyAM pitAnA parivAra sahita bADuA zeTha nivAsa mATe AvyA hatA. ane tyAM ja temane kIrti, dhana, delata, saMtAna vagere ghaNuM ja sArA pramANamAM prApta thayAM hatAM, eTaluM ja nahIM paNa akabara bAdazAha pratibaMdhaka jagadgurU zrI vihIrasurIzvarajI mahArAjano mahAna samAgama thayo hato. sUrIzvarajInI sudhASINI vANInA varasAdathI tarata ja temane tatvajJAnanuM bhAna thayuM, eTaluM ja nahIM paNa mithAmatine tilAMjalI daI jainadharmamAM daDha zraddhAvAna thayA. temanA prabaLa puNyodayathI, teo sanmArgamAM ja pravRtti karatA hovAthI temaja teo koI paNa prakArano pApavyApAra nahIM karatA hovAthI temanA gRha maMdiramAM sarva saMpattio sthira thaIne rahI hatI. dharmamAM citta rAkhavAthI tathA sAdhamika badhuonuM poSaNa karavA sAdhuone satkAra karavA kaMgAla dIna duHkhI dariddhine anukaMpA dAna ApavAthI, tathA sagAsaMbaMdhIomAM mAna rAkhavAthI ain Education InfsvasaMpattinuM anupama sukha pAmaglahataersonal Use Only Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 584] zrI jaina satya prakAza - - - - - - - A bAjumAM vizvamAM prakhyAta evuM, zatruMjaya (siddhagirIjI)nI khyAtI dharAvanArU zrI kAvItIrthanuM maMdira ITa, lAkaDA ane mATInuM banAveluM bahu ja jIrNa thaI gayeluM je temanA aMtaHkaraNamAM sabhA uddabhavyo ke je Ano jIrNoddhAra karAvuM te mArI lakSmI saphaLa thAya ane ahaMdudharma pAmelA A manuSyabhavane paNa lAbha male. AvA prakArano sarvottama vicAra AvavAthI temaNe yatanA pUrvaka zrI kAvItIrthamAM pitAnA puNyArthe bheLaso ne ogaNapaccAsa (1649)mAM pitAnI kamAyelI aDhaLaka lakSmI vaDe zrI RSabhadevaprabhune navo prAsAda banAvarA ane tenI pratiSThA zrImad vijayasenasUrie karI. A prAsAdanA mUla nAyaka prathama jinezvara zrI yugAdiprabhu AdinAthajI che. maMdiranuM zikhara gaganamaMDalane aDavA jAya che. A bhavya prAsAda pRthvI para "yAvacaMdradivAkara" jayaMvate vatta. A gAma paNa zrI yugAdi prabhunA prAsAdanA prabhAvathI sadAne mATe samRddhivALuM rahe. che Iti prazasti : / zilAlekha rUpa gadya lakhANane sArAMza A gujaramalamAM (gujarAtamAM AvelA) vaDanagaramAM nAgara komamAM laghuzAkhA bhadrasiyANA gotramAM la DikA gAMdhIne temanI patnI pattIthI bADuA (bAhuA) nAme putra thaye. te bAhuAe pitAnA traNa putro kuMvarajI, dharmadAsa ane suvIradAsa sAthe saMvata 1649 mAgazara suda 13ne somavAre svaya kamAyela aDhaLaga lakSmI kharacIne kAvItIrthamAM pitAnA puNyArthe sarvachata nAme zrI RSabhadevane prAsAda banAvyA, ane tenI pratiSThA tapagacchanAyaka bhadAraka puraMdara zrI hIravijayasurinI pATane dIpAvanAra zrI vijayasenarie karI. te A prasAda sadAkALa jayavaMte varte. zrI vijayasenasUrijIne TuMka paricaya A zilAlekhamAM zrI vijayasenasUrijI mahArAja saMbaMdhI mukhya ullekha che eTale temanA saMbaMdhI kaMIka paricaya ApavAmAM Ave te yogya ja lekhAze. A pUjya AcArya mahArAjano paricaya "jaina sAhityane saMkSipta ItihAsa"mAM A pramANe Apela che "9 vijayasenasUrine paricaya thoDe kahIye-saM. 1933mAM suratamAM ciMtAmaNi mizra vagere paMDitonI sabhA samakSa bhUSaNa nAmanA digaMbarAcArya sAthe zAstrArtha karI temane nirUttara karyA hatA. (vijayaprazasti sarga 8, ka 42 thI 49) amadAvAdanA khAnakhAnA saM. 16 29-1646)ne upadezathI prasanna karyo hato. ane yogazAstranA prathama zlekane temane 700 artha karyA hatA. kahevAya che ke temaNe pote kAvI. gaMdhAra, amadAvAda, khaMbhAta, pATaNa vagere sthaLomAM lagabhaga cAra lAkha jinabiMbanI pratiSThA karI hatI. temanA upadezathI tAraMgA, zaMkhezvara, siddhAcala, paMcAsara, rANapura, ArAsaNuM ane vIjApura vagerenAM maMdironA uddhAra thayA hatA. sva. saM. 167ra (temanA caritra Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 12] sAsu-vahunAM madirA [ 585 ] mATe jue vijayaprazasti kAvya, yAkuzale sa. 1949mAM AgrAmAM racelA lAbhAya rAsa, prakIrNa kRtio.)" ( zrI jainasAhityo sakSipta itihAsa pR. 555-556 ) "samrATa akabare temane "vAhIsarasvatI"nuM biruda ApyuM hatuM. 1971mAM temane svargavAsa thayA. ('jainAcAryAnA audezika prabhAva' zASaka dilhIvALA nyAyavijayajInA lekhamAMthI) A uparAMta sUryapura (surata)mAM paNa zrI surajamaMDanapAnAtha"nI pratiSThA temaNe karAvelI che, jene mATe dIpavijayajI kRta 'surata gajhala'mAM nIce pramANe ullekha karavAmAM AvyA che-- saMvat sAla aganyAsIka kAlA mAsa gunarAsIka; sarIsena gApIdAsa thApe sUrajamaMDanapAsa." / / para / / "pAtazAha akabaranA AmatraNathI jee lAheAra padhAryAM ane temane kAzmIrI rAja mahelamAM maLyA. samrATanI rAja-sabhAmAM jeNe aneka vAdIne yukti-prayuktithI nitara karI jayavAda prApta karyo; 'savAihIra' padathI jenuM sanmAna thayuM. jenA sadupadezathI pAtazAhe kramAna pUrvaka gAya, baLada, bheMza tathA pADAonu mAravAnuM aTakAvyuM, marelAnuM dhana levAnuM adha karyuM, ane badI pakaDavAnu baMdha karyuM. vidvAna na`divijaya jevA parivAre jenA sAtha pUryAM. dIvanA kri'gIee ane aneka rAjAe tathA subAee jenu sanmAna karyuM' te pUrvAMkata gurUnA paTTadhara vijayasenasUri ' ** ( " prabhAvaka jyotidhara jainAco'' e lekhamAMthI ) " AcArya zrI vijasenasurijInI dIkSA bhUmidIkSA ApanAra vijayadAnasUrIzvarajI mahArAje temane pU. pA. AcA vijayahIrasUrIzvarajInA nAmathI dIkSA ApI jeTha suda 13. pU. pA. senasUrinA janma sa. 1604 mAravADamAM nAradapurI (nAlAI )mAM, ane mAtAnu nAma kADImA. sa. 1613mAM mAtApitAnI sAthe suratamAM dIkSA. pA. AcAya zrI mahArAja zrI AcArya zrI vijayapitAnuM nAma kamAzeTha <6 D * vijayasenasUrijInu saMkSipta jIvana-vaSNuna--1604 janma haeNlikA dina phrAgaNu suda 15. 1613 dIkSA jeTha suda 13, 1626 paMnyAsapada. 1628 6. ane AcArya pada ane akabara pratikheAdha. 1671 anazana pUrvIka svargAgamana. "sa, 1632 pachI athavA sa. 1632mAM paNa hoya pU. pA AcArya zrI vijayasenasUri mahArAje cintAmaNi pramukha anya paDitA samakSa bhUSaNu nAmanA digabarIya paddhitane zAstrArthamAM harAvyA. pU zrIvijayasenasUrijI mahArAja jItyA hatA. Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 58+ ] zrI jaina satya prakAza [ varSa 4 " zrI vijayasenasUrijIne bAdazAha akabare 'kAlIsarasvatInu"" birUda ApyuM hatuM ane khIjAM 'savAi zrIhIra' vijayasUrinuM birUda hatuM. jaina zAsananA mahA prAbhAvika AcArya thayA che, jemanI dIkSA bhUminuM mAna suratane che. " ('*puranA suvarNa yuga yAne suratanA jaina itihAsa" pR. 180mAMthI.) ratnatilaka prAsAdanA zilAlekhane sArAMza zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI bAdazAha akabara jalAddInanA rAjyamAM garAziyA rAThoDa zrI zrI zrI zrI zrI pratApasiMhanA amalamAM khabhA / vAstavya ladhu nAgara jJAtimAM gAMdhI bAhuAnA putra kuMvarajIe zrI dhanAthajInA prAsAda karAvyA. te upara zeDa pItAMbara vIrA tathA zivajI kheAdhA gajadhara vizvakarmA jJAtinA zrI rAjanagara nivAsI sutradhAra satAnA putra vIrapALa salATa suta bhANA gAMra devajI hatA. saMvat 1654nA zrAvaNa vada tema ane vAra zinane rAja svayaM pedA karela aDhaLaka dravya kharacIne zrI kAvI tImAM potAnA puNyArthe' ratnatilaka nAme bAvana jinAlaya sahita prAsAda banAvyA. li. pa. jJAnena / zrI: zilAlekha parathI nIkaLatI vaMzAvaLI A gaganacUMbI maMdirA baMdhAvanAranI nIce mujaba vazAvaLI che.-- vaDanagara nivAsa, bhasiyANA gAtra, nyAta nAgaraladhu zAkhA, gAMdhI depAla { bAhuAnI strIe I anuA lADika (strInuM nAma pattI) T T gagAdhara aTaka-gAMdhI. pApaDI hIrA putra kuMvarajI putra dharmadAsa ane vIradAsa (patnI vIrAMbAi) (patnI dharaNI) zrI dIpavijayajI virAje A zrI RSabhadeva tathA dhanAthanA stavananI DhAla vi. sa. 1886mAM banAvI che. e chapAyelI che ke nahIM te mArI dhyAnamAM nathI. A tInA itihAsane AlekhatuM eka ratavana me' banavyuM che te itihAsa premIone upayogI thaze, Jain Educatema bane ahIM Apu chu.. Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 12 ] sAsu-vahunAM maMdire [58] zrI kAvI tIrtha stavana (rAga-bhavi tume vaMdo re surIzvara gaccharAyA) bhavi tuma suNo re, kAvI tIrtha mahimAya; trakaSabha dharmara deva re, pUje preme jinarAya. (aMcalI) gurjaradeza vaDanagara re, nAgara brAhmaNanI jAta; bhadrasiANu zetrane re, depAla gAMdhI vikhyAta. bhavi tume. (1) sakaLa parivAre sahita, vacce thaMbhaNa mAhe; dravya keTI upArjana karI, kharace dharmanI mAMhe. bhavi tume. aluA nAma tasa bAluDe, tehane lAhako suta;4 tAsa bAhuo ne gaMgAdhara, dharmadhyAvata puta. bhavi tume. (3) jeSTha bADuA nAma gAMdhIna, pa paTI na hIrAnArI;7 papaTI kukhe utpanna thaye re, guNavaMta kuMvara bhArI. hArAdevIthI upanyA re, dharamazI ne vIra bhArI; kuMvara varanArI vorAMbAI, dharamazInI dharaNuM nArI. bhAva tume. (5) eka dIna kuTuMba bheguM thaIne, sukRta saMcaya vicAre; anupe kAvI tItha nihALatAM, hRdaya ulase bhAre. bhavi tame (6) zubha muhurta zubha ghaDIe, zubha maMgala divase; jIrNodhdhAra karAve bhAre, traSabha mUrti tIhAM 1ThAve. bhavi tume. (7) saMvata selase ogaNa pacAsa (1649), sthApe sarvajItaprAsAda; zAsanasthaMbha senasUrIzvara,11 kare pratiSThA apAra bhati tume. (8) hIrA sAsu vadhu vIrAM sAthe, haSAsa12 dazana Ave; prAsAda zobhe anUpa paNa, mUlahAra nIcuM lAge bhavi tume(9) ema vadhu13 vacana suNa14 sAsujI, maheNuM mAre tatakALa; pIyaragRhathI dhana maMgAvI, khare khUba dInAra. bhavi tume(10) maheNuM suNI vadhu sAsujInuM, pIyarathI lAve dhana Dhaga,17 saMvata selaso pacAsa (1950) varSe khAtamUrata mahaMta bhavi tume(11) 1 AdIzvara prabhu. 2 dharmanAtha svAmI. 3 thaMbhanapura (khaMbhAta). 4 putra. 5 putra. 6 me. cha strI. 8 kuMvaranAmane putra. 9 anupama. 10 sthApana kare. 11 jamarU hIravijayasurIzvarajInA ziSyaratna "kuryAlasarasvatI" padathI alaMkRta. 12 AdIzvaraprabhunA darzanArthe. 13 vahunuM. 12 sAMbhaLI. 15 pitAnA. 15 gherathI. 17 dhanane. Dhagale. Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 588 ] zrI jaina satya prakAza pAMca varSa sa pUrNa karyAM re, ratnatilaka prAsAda; vijayasenasUrozvare, dha18 khikha pratiSTha. bhavi tume savata zAlase cAyana(1954) varSa vada naumi19 nabhe mAsa;20 bAvana jinAlaya vacce AAle, dharma'jiNuMda prAsAda. bhavi tume. kAvI tInA mahimA ghaNuM, sAsu vahunAM maMdira; RSabha dharmAMdedAra pyArA, vaDhe sura nara nAra. saMvata ogaNIse cAraNu (1994), mahAvadI khArasa dina; nemi layasUri pasAye, racyuM 21stava suzIle. upasahAra [varSa 4 (12) (13) bhiva tume (14) bhavi tume. (15) kAThiyAvADamAM jema zatruMjaya, giranAra, kadambagiri, hastagiri, tAladhvajagiri vagere; gujarAtamAM za khezvara, serIsA, pAnasara, cArUpa, bhAyaNI vagere; mAravADamAM kAparaDAjI, rANakapurajI vagere; mevADamAM kaeNziyALu, karADA, pa'cce tI vagere; temaja sammetazikhara makSijI, Abu, kuMbhArIyAjI vagere aneka mahAna jaina tIrthA che, tema kAvItI paNa enI tulanAmAM Ave evuM meluM tI che. tene mahimA paNa adbhuta che. sAsu vahunAM gaganacuMbo maMdire mazadUra che. dekhatAMnI sAthe ja bhavya jIva harSa sAgaramAM DAlavA mAMDe che, banne prAsAdeAnI bAMdhaNI paNa ucca prAkAranI che, eTaluja nahi paNa maMdiranI vizALatA, bhavyatA paNa alaukika che. yAtrAnu mahAdhAma che. yAtrALuone bharUcathI kAvI sudhI relvenI sagavaDa paNa sArAmAM sArI che. temaja khaMbhAtane sAme kinAre kAvItIya che. macchavAmAM paNa AvI zakAya che. nivAsa mATe dharmazALAo paNa vizALa che. havA pANi paNa sArAM che. phakta jainAnI vastI ja kamatI che. bhavya pANIe AvA parama pavitra tIrthonAM darzana karI pAvana tha, e ja bhAvanA. 18 dhanAca prabhunI pratimA. 19 vada tuma. 20 zrAvaNa mahino. 21 stavana (kAvItI mAM). Jain Educator international sudhAro gayA aMkamAM chapAyela "sAsuvahunAM diza e lekhamAM nIce mujaba sudhAro vAMcavA. (1) AcArya mahArAja zrI sAgarAnadasUrIzvarajIe' tene badale AcAya vijayadharma surIzvarajIe' ema joie. (ra) 'hAla paNa A tInA vahIvaTa jaMbusaravALAe kare che' tene badale 'hAla paNa A tIrthInA vaDIvaTa jaMbusaravALA tathA jhagaDIyAjI tIrthanA zeTha dIpacaMdabhAI kazalacaMda vagere TrasTIo kare che." ema joie. (3) vi. saM. 1654nA zrAvaNa zuda 9 zanivAranA zubha dine'nA banne 'vi. sa. 1654nA zrAvaNa vada 9 zanivAranA zubha dine" ema samajavuM. Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSaNamAM naraka ! kSaNamAM svaga !! kSaNamAM meAkSa ! ! ! zrI prasannacaMdra rASa [ dhyAnane ajaba prabhAva ] lekhaka-munirAja zrI dakSavijayajI e nagara magadhAdhipati zramaNeApAsa zreNika mahArAjAnI mukhya rAjadhAnInuM zahera hatuM. kSAyika samyakatva ratnanA prakAzathI zreNika mahArAjAnA hRdayamaMdiramAMthI mithyAtva tamanA nArA thai gayA hatA. tee audArya, dhaiya, gAmbhIrya, zauya vagere aneka guNArUpI sAcA alaMkArAthI vibhUSita hatA. temanuM zAsana eka chatra jevuM cAlatuM hatuM, ane prajA pUrNa sukhane anubhava karatI hatI. rAjagRha nagaranI najIkamAM guNuzIla nAmanuM caitya hatuM. tyAM ekadA vizvaval zramaNu bhagavAna mahAvIra paramAtmA padhAryAM. tyAM devatAoe rUpyamaya, suSaNmaya ane maNimaya ema traNa prakAranA killAethI alaMkRta samavasaraNanI racanA karI. e samavasaraNanI aMtara vyataradevAe azoka vRkSa racyuM. te samavasaraNanI aMdara niSkAraNe jagabaMdhu zrI mahAvIra prabhu, pUrvadizAnA dvArathI praveza karI, rAjahaMsa jema kamaLa upara jaine ese tema, azoka vRkSanI nIce AvelA devaccha MdAmAM sthApana karela siMhAsane yathAvidhi birAjyA. pachI saphaLasadha-bAra prakArane zrotAvarga-pAtapeAtAnI padAmAM yathAsthAne esI gaye! eTale jagatsala prabhuzrIe yojanAgAminI sudhAstraviNI dharmAMdezanA ApavI zarU karI. te samaye udyAnapAlakAe zrI zreNika mahArAjA pAse AvIne zrI vIravibhunI padharAmaNInI vadhAmaNI ApI. traNa jagatanA nAthanA AgamananA vamAnathI mahArAjA zreNikanI kAyA utkaMTaka thaI gaI, prabhuzrInI padharAmaNInI vadhAmaNIthI temanuM hRdaya thI bharAI gayuM. udyAnapAlakane yAgya paritASika ApIne mahArAjA zreNike paramatAraka prabhunA vaMdana mATe javAnA vicAra karyo ane eka samrATane chAje tevA meTA ThAThamATha pUrvaka teoe prayANa karyuM. prayANa daramyAna e sAmaiyAnI AgaLa cAlatA rAjAnA be agra sainike jyAM mahAtmA prasannacaMdra rASitapasyAmAM ArUDha thayA hatA te sthAnanI najIkamAM AvI paheoMcyA. ane temaNe te rASine AvI sthitimAM nihALyA----te rAjarSi grISmaRRtunA pracaMDa ane asahya tApamAM ekalA nirAdhAra AtApanA laI rahyA hatA. te smazAna jevA nirjana pradezamAM ubhA paga upara paga caDhAvI phakata eka ja pagane AdhAre sthira Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 590 ] zrI jaina satya prakAza [ o 4 ubhA hatA, jANe ekamULiyuM vRkSa nirAdhAra ubhuM' na heAya ! vaLI te tapasvI rASie potAnA beu bAju uMcA rAkhyA hatA, jANe te banne bhUjA, siddhikSetranu AkarSaNu karatI na heAya ! jema kAi vyakti arisAmAM peAtAnuM mukhAravinda ekITase nIrakhe tema te tapasvI rAjaSa e paNu sahastrAMzu sUryanI sAme potAnI niSpa-animeSa dRSTi rathApana karI hatI. sUryanAM pracarDa kirAnA tApathI marSinuM badana parasevAthI rebajheba thai gayuM hatuM, te parasevAnAM biMdue zarIra upara phADakI jevAM lAgatAM hatA. AvI duSkara sthitimAM paNa ekAgra cittavALA tathA jANe ekAnta zAntarasane jharanArI mUrti ja sthita che tevA prazAnta vadanavALA mahAtmA prasannacaMdra rAjarSi te e rAjasainikAnA dRSTipathamAM AvyA. AvuM dRzya joIne te emAMnA eka sainike kahyu ke- AvI duHsahya sthitimAM, je AvuM duSkara tapa tape che te mahAtmA kharekhara vizvanaMdanIya che. mitra, kahetA kharA ke kAnI tAkAta che ke ekIpaNe ATalo kALa ubho rahI zake? sUrya maMDalane viSe dRSTi sthApana karavI te dUra rahe, paraMtu AvA pracaMDa bhAnunI sAme thADA vakhata mATe paNa animeSa netre kANuM dekhI zake! A kAMI nAnI sUnI vAta nathI. A kA mahAduSkaramAM duSkar che. vadhAre teA zuM paNu svarga kahe, ke mekSa kaDA, A mahAtmAne te e banne najIka haze ja. A jagamAM kayuM evuM asAdhya kAya` che ke je AvA ugra tapobaLathI na pAra pADI zakAya-na sAdhI zakAya ? da prathama sainikanAM upayu kata vacana sAMbhaLI durmukha nAmanA bIjA sainike kahyuM- " are bhAI, zuM tuM nathI jANatA ? A te prasannayadra rAjA che ! Ane kAMI dharma vasyA nathI, A te phAiTa tapa tape che! ANe te potAnA bALaka putrane gAdInazIna karIne pravrajyA lIdhI che, paraMtu ene bhAna nathI. kendreSi ane IrSyALu maMtrIe te bALakane, vRkSa uparathI kAI kAcu' phaLa toDavA prayAsa seve tema, rAjyathI padabhraSTa karavAnI hIlacAla calAvI rahyA che. are ! ANe te bilADIne dudha sAcavavA esA jevuM karyuM che, kemake niSThura duSTa maMtrione potAnuM rAjya saMrakSaNa mATe sAMpyu che. dudha sAcavavA besADelI bilADI ja jema dudhane hAIyAM karI jAya, tema A pApI maMtrIe paNa gheADAka vakhatamAM bALarAjAne meTI ApattimAM nAMkhI paddabhraSTa karaze ane rAjya pacAvI pADaze, are ! sAMbhaLavA pramANe tene vinAza karavA sudhInAM pazu Andolane calAvI rahyA che! arere ! eka nirdoSa bicArA bALakano kaI paLe te duSTa amAtyA aMta lAvaze te kAMI kahI zakAtuM nathI. ane bALakanA nAza thaye eTale prasannacaMdra rAjAnA vazamAM keAI raheze nahi. arthAt tenA vaMzanuM nakhAda nikaLaze. vaLI tenA pUrvajonuM nAmanizAna paNa nahi rahe. A prasannacaMdra, pAtanA pUrvaja bApadAdAonA nAmanA nAza karanAra hAvAthI, pApI che. ane bhAi ! ANe dIkSA cetI vakhate peAtAnI je anAtha strIonA tyAga karyo che, te azaraNu bicArIenuM zuM thaze ? ane kaI sthitie paheAMcaze te kahevA huM asamartha chuM." A pramANe vAta karatA e banne sainikA AgaLa cAlatA thayA. Jain Education Inndurmukha kUttanAM vayanAe prasanna rAjarSinA samAdhivRkSane jaDamULathI ukhe Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 12 ] zrI prasannacaMdra rAjarSi [591 ] DIne pRthvI para paTakyuM, arthAta prasannacaMdra rAjarSi durmukhanA vacana sAMbhaLI pitAnA dhyAnathI calita thayA, ane manamAM vicAravA lAgyA ke-"kharekhara, meM kara kumaMtrionuM je sanmAna karyuM, te bhasmamAM ghI homavA jevuM ja mUrkhAI bhareluM kArya karyuM che. te karmacAMDAle mArA putranuM rAjya chInavI levA prayAsa sevI rahyA che, ke jenA vadanamAM haju mAtAnuM dudha paNa sUkANuM nathI. dhikkAra che ! te vizvAsaghAtIone ! je huM atyAre tyAM houM to te luccAone AkarAmAM AkarI sajA karyA vagara na rahe. are, mArA putrane parAbhava mArA sagA kAne mAre sAMbhaLavo paDe che. have mAre jIvIne zuM karavuM che ! A tapa tapavAthI paNa zo phAyado ?" kSaNa pahelAM ja AtmadhyAnamAM lIna thayelA te rAjarSi AvI rIte adhikAdhika durgAnamAM ArUDha thatA gayA. rAjarSinA antaHkaraNAraNyamAM krodha dAvAnaLa tIvra gatie pradIpta thato gayo. chevaTe teo krodhathI abhibhUta banI pitAnA sAdhupaNAne paNa visarI gayA. ane siMhAvalokana nyAyathI punaH kSAtra tejathI vyApta banI potAnA putrane thI amAtyane pitAnI sanmukha ubhelA pratyakSa nihALavA lAgyA. pUrvAvasthAmAM teo jema raNa saMgrAmamAM atula zArya darzAvatA hatA, tema atyAre manathI ja A raNasaMgrAmanI yuddhabhUminI kalpanA karI, "A putra daiSi maMtrI zatruo sAma sazastra khaDA che, "A mAruM sainya che, "huM A sainyane nAyaka chuM,' ema vicArI manathI raNabhUminA mukhya sUtradhAra banIne, samazeranI tIvra dhArathI, bANenA prahArathI zatrudalane saMhAra karI bahAdurI mAnavA lAgyA. A badhI bhayaMkara gaDamathala emanA manamAM ne manamAM cAlatI hatI, ane emanuM AtmadhyAna te kyAMya jaI paDayuM hatuM. A pramANe prasannacaMdra rAjarSi durgAnamAM magna hatA te daramyAna mahArAjA zreNika tyAM padhAryA. muninAM darzana thatAM ja hasti uparathI nIce utarI, e rAjarSine paMcAga praNipAta karyo, ane AvI rIte AtApanAmAM tatpara evA te rAjarSinI bhUribhUri prazaMsA karatA zreNika mahArAjA prabhunI AgaLa cAlyA. rastAmAM cAlatAM cAlatAM paNa "aho ! mahAtmA prasannacaMdra rAjarSinuM kevuM adbhuta tapasAmartha che ! dhanya che temanA tapobaLane !' ityAdi ciMtavatA te jagazurU zrI mahAvIra prabhu pAse AvI pahoMcyA. teoe atyaMta ullAsapUrvaka hAthI uparathI nIce utarI, traNa pradikSaNa daI, paramAtmAne paMcAMga praNipAta karI, pitAne yogya sthAne parSadAmAM beThaka lIdhI. A vakhate paNa manamAM prasannacaMdra rAjarSinI tapazakti temaja tyAgavRttinI anumodanA ja ramI rahI hatI. tethI yogya avasare temaNe vinayapUrvaka prabhune kahyuM-"he kRpAsiMdhu paramAtmana ! dhyAnastha evA prasannacaMdra rAjarSinAM meM je samaye darzana karyA te samaye ja kadAca teo kALadharma-mRtyu pAmyA hota te kaI gatimAM jAta? te kRpayA pratipAdana karaze." sarvajJa zrI mahAvIra prabhue pharamAvyuM-"he rAjana ! te samaye kadAca prasannacaMdra rAjarSi kALadharma pAmyA hatA te sAtamI narake jAta." in Education International Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 592 ] zrI jana satya prakAza [ varSa 4 * mahArAjA zreNika prabhudhInAM A vacana sAMbhaLI stabdha banI gayA, temanuM mana aneka saMkalpa vikalpAthI vyApta banyuM. Rjubuddhi evA te vicAravA lAgyA ke ' ahe| ! AvA tapasvI munipuMgavanA AMvA duSkara ugra tapanA phaLamAM paNa naraka jevI adheAgatinI prApti thAya e kAMi ochI AzcaryanI vAta che?" ane temaNe puna : prazna karyo ke " prabhA ! te mahAmuni kadAca atyAre kALadhama (maraNa) pAme, to kaI gati meLave ? ' tyAre trikALajJAnI zrI vIraprabhue pharamAvyuM ke-" he rAjan ! te mahAtapasvI rASi` atyAre sarvArthasiddha vimAnane ceAgya che. prabhuzrIne pratyuttara sAMbhaLIne teA mahArAja zreNikanA AzcaryanI avadhi thaI gai. temanuM mana aneka vikalpAnA hiMDaLe jhUlavA mAMDayu. chevaTe prabhuzrIne temaNe kahyuM- hai dayAnidhe ! ApanA jevA sajJa prabhunuM vacana kadApi asatya na hoI zake. e prakAranA ApazrInA pratyuttare mArA manane vismayamAM nimagna karI dIdhuM che, teA kRpayA e be pratyuttaranuM yathA kAraNu samajAve. "" " zrI voravibhue pharamAyuM--" huM rAjana, prasannacaMdra rAjaptei je samaye tame vaMdana karyuM hatuM. te samaye teo raudradhyAnI hatA; ane atyAre te zukladhyAnI che. raudradhyAnaparAyaNu prasannacaMdra te samaye durdhyAnanA pratApe narakagatine lAyaka hatA, ane vamAna samaye zukala dhyAnamAM lIna hAvAthI zubha adhyavasAyanA pratApe sarvArthasiddha vimAnane lAyaka thayA che. A pramANe prabhutrAne khulAsA sAMbhaLIne rAjA zreNika adhika jijJAsu banyA eTale teNe punaH prazna karyA~ * he prabho ! te rAjarSi raudradhyAnI zAthI thayA hatA, ane pAchA zukaladhyAnI sAthI thayA ? " tyAre prabhuzrAe kramAvyuM--"he rAjana ! tamArA agrasainika dukhanI vAtathI potAnA bALaka putrane abhinava sAMbhaLIne e rAjarSinuM samAdhivRkSa samULa TUTI paDayu", eTaluMja nahi paraMtu putra uparanA mehathI parAbhUta banI peAtAnI -sAvRttinuM bhAna bhUlI jaI, dveSanI jvALAomAM homAi, putradveSI krUra maMtrIvanI sAthe mana:kalpita dAyuddha zarU karyuM. e yuddhanI aMdara manamAM ne manamAM atiniya ripudala sAme eka pachI eka, anekavidha zasrAnI vRSTi zarU karI, adhikAdhika ra vRttithI anekeAnA saMhAra karyA. peAtAnI pAsenAM tamAma zastro khalAsa thaI gayAM eTale niHzastra thayelA prasannacaMdra chevaTe potAne kavaca yukti nihALI krodhAsakata citte vicAravA lAgyA ** hAtha AvyuM te hathiyAra che !" mATe mArA mastaka uparanA mugaTanA dhAthI A zatruone cakacUra karI nAkhuM. tyArabAda zirastha mukuTa levAnI icchAthI mastaka upara hAtha mUkayeA. tyAM te lAca kareluM khulluM mastaka jaNAyuM. tarata ja prasannacaMdrarAjarSi camakayA. ane pote grahaNa karela mahAvrata smRtigAcara thayAM. jethI pazcAtApa karavA lAgyA ke arere ! me kevuM adhama durdhyAna dhyAyu ! raudradhyAnAnubandhi evA mane sahasra H dhikkAra hA ! arere ! adhamAdhama evA meM nIcamAM nIca vicAra| citavyA, mane vAravAra dhikkAra thAo, te duSTa vicArAne paNa dhikkAra hA! ni`ma evA mAre vaLI putra ke matrinI sAthe saMbaMdha ze| ? mAre mana te zatru ke mitra sarakhA ja che. '' ityAdi citavatA te rAjiSane Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a'pha 12 ] zrI prasannadra zASi [ 593 ] mehA vilIna thaI thayA, ane temanA manamaMdiramAM viveka prakaTa thayA. temaNe bhaktipUrvaka, te ja sthaLe amane hRdayagata karIne bhAvathI vaMdana karyu. raudradhyAnanA pratApe karelI bhAva hiMsAnI AlocanA karI, pazcAttApa dvArA lAgelAM pApothI AtmAne pA haThAvI prasannacaMdrarAjarSi punaH prazasta dhyAnamAM lIna thayA. A pramANe prasannacaMdra rAjarSi` e zubha dhyAnA trithI duSNanane bALI bhasmIbhUta karI dIdhuM che. " " mahArAjA zreNike A pachI zrI vIravibhu pAsethI prasannakrU rAjarSinuM dIkSA gRhyu vagerenuM vistRta vRttAMta sAMbhaLyuM. eTalAmAM mahArAjA zreNikane gaganAMgaNumAMthI utaratuM devavRnda daSTigocara thayuM, duMdubhinA divya dhvani saMbhaLavA lAgyA ane AkAzamaMDaLa prakAzamaya banI gayuM. A badhuM joI sabhrAnta citte magadhezvare zrI vIviSNune savinaye pUchyuM " prabhA ! nabhAmaMDaLane prakAzita karanAra A devasampAta tathA divya dhvani vagere zAthI thAya che?" tyAre trikALajJAnI zrI vIravibhue qamAvyuM ke-- 'rAjana! je mahAtmA mATe tame prazno karyo te prasannadra rAjarSine kevaLajJAna utpanna thayuM che. mATe deve temanA kevaLajJAna-mahAtsava ujavavA jAya che. '' tr mahArAjA zreNika ane anya zrotAjanAtre te mahiSane bhAvapUrNAMka hRdayamAM vaMdana karyuM. AtmatattvanA jayajayakAra thaye ! 66 kharekhara, e rAjiSa e mana eva manuSyANAM kAraNaM bandhamokSayoH " e uktine akSarazaH siddha karI ApI, arthAt saMsAra ke muktinuM koI paNa kharuM kAraNa hAya teA te prANionI AMtarika bhAvanA ja che. sadgati ke adhogati hRdayanA zubhAzubha adhyavasAya upara AdhAra rAkhe che. hRzyamAM jevA prakAranuM dhyAna thAya tevI ja jIvanI gati thAya che. dhyAnanA mahimA apAra che ! kSaNamAM naraka ! kSaNamAM sva ! ! kSaNamAM mekSa !!! AgAmI ake A aka * zrI jaina satya prakAza'nA ceAthA varSanA chelle aMka AgAmI aMka JIjA zrAvaNa mAsamAM pragaTa thaze. pUjya munimahArAjone temaja vidvAnone taina sAhitya, jaina tattvajJAna, jaina kaLA, jaina itihAsapurAtattva ane jaina zilpa-sthApatya viSayaka lekhA mAkalavAnI vinati che. vya. Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muMbainA zrI gADIjInA derAsaranA keTalAka aprasiddha pratimA-lekho saMgrAhaka ane sa`pAdaka--munirAja zrI kAMtisAgarajI bhAratIya itihAsanuM Alekhana karavAmAM tAmrapatrA, dAnapatra, prAcIna sIkakA, prAcIna rAsA, prAcIna paTTAvAlIo, tImAlA, hastalikhita pratAnI puSTikA, prAcIna aitihAsika praznadhA, prAcIna zIlAlekhA, rAjavaMzAvalIe ane dhAtunI pratimA pAchaLa kAtarelA lekho, tathA pASANanI pratimAnA pAchaLanA bhAgamAM uskI lekhA vagere mukhya sAdhana gaNavAmAM Ave che. atyAra sudhI jeTalAM itihAsanAM pustake lakhAyAM che temAM ukata sAdhanAnA sArI rIte upayega karavAmAM AvyA che. bhArata varSanA itihAsa-kSetramAM jaina sAhityanuM eka viziSTa sthAna che. emAM koi nA kahI zake tema nathI, eTaluM ja nahi paNa ApaNe kAi paNa itihAsanu pustaka joza te temAM jaina sAhityanA ekAda purAvA te haze ja, pachI bhale te pustaka bhAratIya vidvAne lakhyuM hoya ke pAzcAtya vidvAne Alekhyu' hAya. enu kAraNa eka ja che ke prAcIna samayamAM jainAcAryAMne rAjyA-rAjAe sAthe dhaniSTa saMbaMdha hatA eTale jeTaleA itihAsa rAjye sabaMdhI jaina sAhityamAM jovAmAM Ave che teTalA khIjA kAi paNa sAhityamAM bhAgye ja maLata haze. jaina sAhityanA itihAsa vibhAgamAM najara karIe te "kathAvalI"1 [nirmAtA bhaTTezvarasUrijI, A kathAnakonA samaya Azare bAramA saikA manAya che., prabhAvaka caritra 1 A kathAvalInI eka prata tADapatrapara lakhelI pATaNamAM saMdhavI pADAnA jJAna bhaMDAramAM vidyamAna che. tenI prazasti nIce pramANe che~~~ OM namaH sarasvatai namiUNa nAi (hi) jANiya devaM sarassai - guruNa mAhappA | virayami cariyasAraM kahAvalImabuhasuhalohaM // 1 // dhammattha-kAma-mokkhA purisatthA te a suttiA jehiM / paDhamamiha bemi te zciya risahesara-bharahacakkitti // 2 // graMthAgraM 12600 saMvat 1497 varSe vaizAkha vadi 12 budhe adheha zrIstaMbhatIrthe mahaM mAlAsuta sAMgA likhitaM // A pustaka prAkRta nASAnuM che ane tadna aprasiddha che. bahAra paDavAthI aitihAsika bhAbatapara ghaNA prakAza pADaze "< 2 A aitihAsika graMtha prabhAvika caritra " vi. savata 1339 nA caitra zudi sAtame prabhAcaMdrasUrijIe nirmANa karyAM, temAM aneka AcAyaeNnA prabaMdhono khUba vistAra Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 12] pratimAlekhe [595 ] - - prabaMdha cintAmaNa, tIrthakalpa-vavidha tIrthakalpa, ane caturvizati prabaMdha -prabaMdhakeza vagere granyara daSTigocara thAya che ke je graMthe jaina sAhityanA itihAsamAM pramANabhUta manAya che. itihAsa e evI mahattvanI vastu che ke ApaNe ene koI paNa prakArathI tejI zakatA nathI. enuM kAraNa eka ja che ke ItihAsathI ja dezanuM astitva, gaurava, AcAra, vicAra, prakRti, dharma Adi bAbatonuM jJAna thAya che, eTaluM ja nahi paNa itihAsa joine rAjAo pitAnI prajAne pALavAmAM sampapha prakAre samartha thAya che. ItihAsa buddhimAna rAjAone sArA mArgamAM pravRtti karAvavAmAM sadagurU samAna che. ItihAsa rAjanIti vizA radonuM jIvana che, ane purAtattvavettAonuM sarvasva che. kavionI caturatAne AdhArarU pI staMbha che, sArA narenI kIti caMdrikAne caMdramAM che. itihAsa eka agaNita prabhAva pUrvaka samAveza karavAmAM AvyuM che ane te grantha mULa ghaNu samaya pahelAM nirNayasAgara prese chapAvyo hato paNa te azuddha hato mATe tenuM bhASAMtara AtmAnaMda sabhAe karAvI pharI prakAzita karyo. temAMnI muni zrI kalyANavijayajInI paryAlayanA itihAsakArone mATe bahu upayogI thaI paDaze ema mArU dhAravuM che. atyAre e mULa saMskRta graMthanuM saMpAdana puratatvavid zrI jinavijayajI karI rahyA che ane thoDA ja samayamAM bahAra paDaze. 3 A granya zrImAna merUtuMgAcArye vi. sa. 1361 mAM vardhamAna pura (vaDhavANa) mAM phAgaNa suda pUrNimAe samApta karyo. A granthamAM cAvaDA ane solaMkIono itihAsa khUba vistAra pUrvaka ApavAmAM Avyo che. te grantha pahelAM rAmacaMdra dInAnAthe chapAvyuM hatuM, paNa Adhunika dRSTie e barAbara kAma Ape te rahyo nahato. tenuM gUjarAtI bhASAMtara paNa phArbasa sabhAe prakAzita karyuM che ane saMskRtamAM zrI jinaviyajaie bahAra pADe che. 4 A granya saMvata 1385 thI mAMDIne saM. 1388 mAM bhAdrapada va. 10 ne divase ginIpattana" (dilhI) mAM samApta thayo ema grakhyAte sUcavavAmAM AvyuM che. e granyanA kartA kharataragacchIya zrI jinasiMhasUrijInA ziSya AcArya zrI jinaprabhasUrijI che. A graMthamAM aneka jaina tIrthone itihAsa ApavAmAM Avela che, eTaluM ja nahi paNa kyA kayA rAjAnA samayamAM koNe koNe tIrNoddhAra karAvyA vagere bAbatanuM jJAna karAvavAmAM A eka ja grantha sAdhanarUpa che ema kahI zakAya. A granya uparathI ja ghaNAkharAM prAcIna gAmonI zodhakhoLa gavarnamenTa karI che ane bhaugolika dRSTie A grantha atyuttama hovAthI tene amuka bhAga baMgALa eziyATika sosAyaTIe ghaNa samaya pUrve chapAvyuM hatuM ane atyAre saMpUrNa zrI jinavijayajIe chapAvyuM che. 5 A pratye saMvat 1405 jeTha suda pAMcameM maladhArI zrI abhayadevasUri saMtAnIya zrI rAjazekharasUrijIe dilhImAM samApta karyo. e granthamAMnA 24 prabaMdhanuM aitihAsika daSTie vizleSaNa thavAnI AvazyakatA che. tenuM mULa anuvAda sAthe phArbasa sabhAe " prazita karyuM che, tathA zrI jinavijayajIe paga bahAra pADayuM che. Page #640 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 59$ ] zrI jana satya prakAza [ varSa 4 rAkhavAvALu anupama cintAmaNiratna che ema kazuM te keznamAtra pazu atizaye kita nahi ja gaNAya. jainAnA yathArtha itihAsa tA hajI rajanA DhagalAomAM ane jJAna mazinA kATAmAM rahela pustakAmAM astavyasta paDela che. tene ekaThA karI itihAsapremIonA kara. kramalamAM dharavA e kAMi nAnIsUnI vAta che ? sAcu kahIe teA itihAsanI zodhakhoLa karavI ane dhULadhAyAnA dhandha karavA e bannemAM mane te kAi paNa jAtano phera mAlUma paDatA nathI. AjakAla jaina sAkSaro jaina itihAsanI ThIka ThIka sevA karI rahyA che ane tenA dehana rUpe pustaka pazu ThIka ThIka bhAra paDI cUkela che. dAkhalA tarike " jaina sAhityane saMkSipta itihAsa uttara hindustAnamAM jaina dhama" vagere, vagere. 66 "9 66 have prastuta viSaya para AvuM. bhAratIya itihAsanA sAdhanAmAM pratibhA-lekhAnu sthAna ati mahattvanuM gaNuAmAM Ave cheM te kAraNathI ja DaoN. gerinATa, AcArya zrImad budhdhisAgarasUrijI sakSaravaka zraman jinavijayajI, myuni zrI vidyAvijayajI, 1. sAhityapremI bAbU puraNucadrajI nAhara M, A, B,L, vagere mahAzayAe lekhAnA saMgraho bahAra pADI itihAsanI sevA bajAvI che. dhAtunI pratimA pAchaLa kAtarelA lekhAparathI AcAryonI vaMzaparaMparA, jAti, gaccha vA vagere aneka bAbatane itihAsa tAravo zakAya che. prAyaH karIne gujarAtanAM, baMgALanAM, rAjapUtAnAnAM, kAThiyAvADanAM dezamAMtI pratimAonA lekho chapAi bahAra paDI cUkela che, paNa muMbai jevA moTA zaheramAMnI pratimAonA lekhA saMbaMdhI hajI sudhI kAi paNa mahAzaye prakAza pADayo DhAya ema lAgatuM nathI, eTale muMbaImAM pAyadhUnipara Avela zrI goDIjI mahArAjanA maMdiramAMnI keTalIka dhAtu-pratimA paranA lekhA utArI ahiM pAkA sanmukha rAkhatAM mane AnaMda thAya che. e maMdiramAM zreNIkharI pratimA evI che ke jemAM bilakula lekhA vaMcAtA ja nathI, tathA keTalIka pratimA khaMDita thayelI che. A nIce Apela lekhamAM je kAMi azuddhi jaNAya te pAkA sudhArIne vAMcaze evI AzA sAthe e lekhA raju karU chuM-- 61 pratimA-lekhA (1) saMvat 1080 (2) saM0 1224 vai0 vadi 9 kAritaM dra sUribhi: zrI pArzvanAthamUrti ****** (3) saMvat 1373 varSe vaiSAkhazudi 12 zrIzrImAla jJA0 bhrAtR devasI zreyase zrIpArzva 000 pra0 guNAkarasUri (4) saMvat 1402 varSe vaiSAvazuddi jJadarA (?) jJAtIya, sAda rAjataraMgiNI "nI prastAvanAmAMthI sudhArA vadhArA sAthe dhRta. gRhapratimA sthApitA ***********. ******... ....... Page #641 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ! 567 ] | 12 | pUta pAlAtmaja sA0 sadAkena Atmazreyortha zrIpArzvanAthaviM kAritaM prati0 zrIUkezagacche zrIkakkasUribhiH / pratimAlekhA (5) saM0 1435 mahAvadi 13 zrI zrImAla jJA0 paralho zreyase ta [ ] nAnikena zrIpArzvanAtha mR0 paMcatIrthI kAri0 zrI naraprabhasUriNA - mupa0 pra0 zrIsUribhiH / ............ (6) saMvat 1478 varSe ve0 zu0 6 dine prAgvATa jJAtIya sA0 atA su0 DUMgareNa 0 mADaNa bhAryA mANikade mahagalade suta DUMgara bhA0 zreyase suvidhinAthabiMbaM kAritaM pratiSThitaM tapAgacche devasuMdarasUribhiH / (7) saMvat 1492 varSe zrIAdinAthabiMbaM prati0 kharataragaNe zrIjinabhadrasUribhiH kAritaM kAMkariyA, sA0 sohaDa bhAryA hIrAdevI vikayA / (8) saMvat 1496 varSe phAguNazudi 2 zukre zrI zrImAlajJAtIya zre kaDUyA bhAryA gaurI putra zre0 parvatena bhA0 amaroyutena zrIaMcalagaccheza zrIzrI jayakIrtivarINAmupadezena svamAtuH zreyase zrIzItalanAthabiMbaM kAritaM pratiSThitaM zrIsaMghena / ........ (9) saM0 1499 varSe phAguNavadi 3 gurau upakeza jJAtIya0 varahaDI sA0 pitRzreyase zrI zAntinAthabiMbaM kA0 pra0 ratnaprabhasUribhiH // (10) saM0 1499 phAgaNavada 6 prAgvATvaMze kAsapa [ kAzyapa ? ] gotre siddhapura vAstavyaH ma0 parabata bhA0 meThU suta samadhareNa bhA0 amakU bhAtRja mUlarAja kesavasahitenAtmazreyase zrIAdinAthabiMbaM kA0 pra0 bRhattapApakSe zrIratna siMhasraribhiH // (11) saMvat 1505 varSe zudi 5 ravo UpakezavaMze sAdhuzAkhAyAM sA0 dhannA bhA0 dhannAde putra sA0 maMDaNa sA0pahajAbhyAM svapituH zreyase zrIzreyAMsanAthabiMbaM kAritaM pratiSThitaM kharataragacche zrIjinacaMdrasUripaTTe zrI jinasAgarasUribhiH // (12) saM 1506 varSe phAguNa di011 ravau upa0 mAdharaNA bhA0 madanAde AMvA arjana zre0 zrIdharmanAthaputra pUnAbhyAM 0 cAdR putrasahitena svabhA0 biMbaM kA0 pra0 saMDeragacche zrI 5 zelaprabhasUri saMtAne zAntisUribhiH // (13) saM0 1508 varSe vaiSAkha zuda 5 caMdre khetA bhA0 khetalade putra tAtA vilhAde pA0khetAkena DUMgaratInita zrIdharmanAthabiMbaM kA0 pra0 caitragacche bha0 zrImunitilakasUribhiH / (14) saMvat 1513 varSe kA0 va0 11 ravau tripurapATakavAsi prAgvATa 1 ahiMyA mULamAM ja mahinAnuM nAma ApyuM nathI. Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [568] zrI jene satya prakAza [154 zreSThi hIrA bhAryA zrIrAjInAmnyA svamAtR kAmalade zreyortha zrIsumatinAthaviMbaM kAritaM prati0 tapA zrI sA[so masuMdarasUriziSya shriirtnshekhrsuuribhiH|| (15) saMvat 1518 varSe vaiSAkhazudi 3 zanau zrImAlajJAtIya zre0 gAMgA bhA0 zANI su0 pitRvana bhA0 macakU su0 sachalena zrIsuvidhinAthabiMbaM kAritaM pUrNimApakSIya zrIsAdhuratnasAripaTTe zrIsAdhusuMdarasariNAmupadezena pratiSThitaM vidhinA jahanA vaastvyH| (16) saMvat 9528 varSe ASADhazudi 5 ravau prAgvATjJA0 zre0 jhINA bhAryA jIvaNi pu0 ) pacA bhAryA dhAru putra mANika sahitena zrIdhamanAthabiMba kAritaM aMcalagacche pratiSThi0 shriijykesrsuuribhiH|| (17) saMvat 1529 varSe jyeSTha vadi 7 budhe bhAvasAra gosala bhA0 tejU tayo () satputra maMdireNa bhAryA sAjI putra kAnhA, harapAla, kesavasahitena svakuTuMbazreyortha zrIsItalanAthacaturvizatipaTTaH kArApitaM zrIvRddhatapApakSe // (18) saMvat 1534 varSe vaiSAkha zudi 3 guru upamanyagotra prA0vRhatsajane maM. hIrA bhA0tilU putra kItAkena bhA0tAdU zreyase pu0 amarAjI vAsuhAsiNi pra0 U0 yutena svamAtRzreyortha zrIvAsupUjyabiMba kA0 pra0 tapA zrIsomasuMdarasari prA0 pra0 vi0 zrIlakSmIsAgarasUribhiH DAbhilAgra / (19) saM0 1547 varSe mAghasudi 13 ravau zrI zrImAlI jJA0 pra0 mAla bhA0 pUrI su0 hAMsAkena bhA0 rUpAI bhrAtR 50 bhAbhU bhA0 kabAI suta pUMjAdi kuTumbayutena zrIkuMthunAthabiMba kA0 pra0 tapApakSi zrI lakSmIsAgarasUripaTTe zrIsumatisAdhusaribhiH // (20) saMvat 1560 varSe mAgha sudi 13 some zrI zrIvAze sA0 jagaDU bhAryA sAntu suta sA0 laTakaNa bhAryA lIlAde zrIaMcalagacche siddhAntasAgarasUrINAmupadezana zrIsaMbhavanAthaviM kAritaM pratiSThitaM zrIsaMghena staMbhatIrtha (khNbhaatmaaN)| (21) saM0 1563 varSe vaiSAkha zudi 3 dine zrImAlajJAtIya bhAMDIyAgotrI sA0 ajItA putra sA0 lAkhA bhA0 ADhI zuzrAvikayA zrIcaMdraprabhabiMbaM kAritaM stapuNyArtha pratiSThitaM kharataragacche zrIjinasamudrasUripaTTAlaMkAra zrIjinahaMsasUribhiH kalyANaM bhUyAt mahAsudi 15 dine / (22) saM0 1565 varSe viSAkha zudi 9 budhe zrI zrImAlajJAtIya zre0 coTA bhA0 borI suta zre0 lakhamaNa zre0 nAthA zre0 sAjaNa zre0 pAsaDa jagaDU lakhamaNa bhA0 lakhamAde suta jAgAkena bhA0 adhaku suta ThAkara pramukha kuTumba. yutena Atmazreyase zrIdharmanAthayutazcaturvizatipaTTaH zrIpUrNimApakSe zrIpuNyaratnasaripaTTe bha0 sumatiratnasurINAmupadezena kAritaM pratiSThita vidhinA zrI maMDapadUrge (mAMDavagaDha mAlavA) // Page #643 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 12 ] pratimAlekhA [net] (23) saM0 1566 varSe mAghavadi 5 gurau laghuzAkhAyAM sA0 virama bhA0 kalI putra sA0 AsA bhAryA kuarI nAmnyA munisuvratabiMvaM kAritaM svayase pra0 tapAgacche demavimalasUribhiH // nalakache || (24) saMvat 1576 varSe vaizA0 su0 6 some paM. abhayasAgaragaNi puNyAya ziSya paMDita abhayamaMdiragaNi- abhyaratnamuniyutAbhyAM zrIzAntinAthabiMbaM kAritaM pratiSThitaM bRhattapApakSe zrI saubhAgyasUribhiH // (25) saMvat 1580 vaiSAkha zudi 5 zukre zrI zrImAlajJAtIya the0 gorA bhA0 premI sutena zre0 vIkAkena bhA0 vaIjalade putra bhojA pramukha kuTumbayutena zrI candraprabhasvAmibiMbaM kAritaM pra0 pippalagacche zrIdharmavimalasUribhiH // (26) saMvat 1601 varSe zrImAlI vRddhazAkhAyAM do0 bhANA bhAryA gadU putra do0nAkara ThAkara nAkara bhAryA rajaI nAkarakena svamAtRpitR puNyArthaM zrIzreyAMsanAthabiMbaM kArApitaM pratiSTa (SThi) taM vorasiddhIya pUrNimApakSe zrI guNakArita (?) tatpaTTe zrIudayasuMdarasUri tatpaTTe jJAnasAgara sUribhiH pratiSThitaM zrIghorasiddhI grAmavAstavyaH // (27) saMvat 1615 varSe posa ( Sa ) vadi 6 zukre zrIgaMdhAra vAstavyaH prAgvATjJAtIya tejapAla bhA0 lADaka suta do0 / zrIkarNa bhAryA sIMgArade suta devarAja nAmnA zrIvimalanAthabiMbaM kArApitaM tapAgacche zrIvijayadAnasraribhiH pratiSThitaM svazreyorthaM // (28) saMvat 1697 varSa phA. zu. garI zrIpattanavAstavyaH vRddhaprAgvATjJA. vIrajItA kanakAMta sA devacaMda nAmnA zrIzaMbhavanAthabiMbaM kA pratisthA (SThA ) pitaM svapratiSThAyAM pra. va pAtasAhi zrIyAhAMgIra (jahAMgIra) pradatta mahAtaNa (pA) birudadhAraka ta0 zrIbijayadevasUribhiH, zrIvidyApure dakSiNadeze / (29) saMvat 1702 varSe zrIphAguNasudi 2 ravau zrIdevagIrI (daulatAbAda) vAstavyaH UkezajJAtIya saM0 bhAijI bhAryA zrIgaDatAde nAmnyA svakuTumba - zreyase svakArita pratiSThitAM // munisuvratasvAmibi. kA. pra. tapAgacchAdhirAja vijayasena sUripaTTAlaMkAra bha. zrIvijayadevasUribhiH mahAtIrtha zrIantarikSapArzvanAthapratimAM zrIsirapure / (30) saM. 1810 vaizAkha zudi 12 vijayanaMdasUrigacche zAha bhade dazA .. biMbaM kAritaM pratiSThitaM kharataragacche jinalAbhari / (A lekha dhAtunI mUrti para lakhelA che. ) (31) saMvata 1827 vaiSAkha zuda 12 zukre jaiThIbAI, suvidhinAthabiMbaM kA. prati. kharataragacche bha. zrIjinalAbhasUribhiH / Page #644 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [...] zrI jene satya prakAza [154 32) saM. 1843 Irai ve (vai ) SAkha zudi6 budhe usavAlajJAtIya vRddhazAkhAyAM pra.zrIphatelAlajI tatputra sAha zrIsAkaralAlajI biMbaMdharmanAthabiMba (kArita) zrIba hatkharataraAcAryagacche zrIrupacaMdajIe sthApI bhaTAraka jaM. shriijincNdrsriraajye| (33) saM. 1843 nA vaiSAkha zudi 6 zrIphatelAlabhAryA maTakU nAmnA... zrIzAntinAthabiMbaM kAritaM prati. jinacaMdamUribhiH kharatara gcche)| (34) saMvat 1921 va. mahAsudi 7 gurudine..... prati. zrImattapAgacche bha. vijayadharaNendrasariAdezAt / (35) saMvata 1921 va. mAghazudi 7 guru zronaminAthajinabiMbaM pratiSThitaM zrItapAgacche / A pramANe ahIM 3pa lekho ApavAmAM AvyA che. AmAMnA moTA bhAganA lekhe apUrNa che e sAcuM che, chatAM saMta ane gRhastha ke pratiSThApaka AcAryonAM nAme temaja gaccha, zAkhA, vaMza ke kuLanAM nAme AmAMthI sArA pramANamAM maLI rahe che, ane e ja A lekhanI khAsa upayogitA che. vidvAnonI sagavaDa khAtara A lekha ADAavaLa na ApatAM, saMvatanA anukrama pramANe ApyA che. pahele lekha 1080 ne ane chelle 35 mo lekha saMvata 1921ne che. eTale A rIte A 35 lekhamAM lagabhaga navaso varSanA lekhonI vAnagI maLI rahe che. Page #645 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa....mA....cA... ra pratiSThA 1, cANAda (mAravADamAM) je sudi chaThThanA divase pratiA karavAmAM AvI. pratiSThA vakhate pUchyuM panyAsajI mahArAja zrI himmatavijayajI Adi padhAryA hatA. navA dezasaramAM prabhujI padharA 2. sAyarA (mevADa)mAM jeTha sudra temanA divase vavAmAM AvyA. 3. sareriyAmAM je suda 14nA divase pratiSThA karavAmAM AvI. pratiSThA vakhate pUjya A. bha. zrI vijayayanIndrasUrijI padhAryA hatA. dIkSA 1. cANasmAvALA zeka caturabhAi tArAcaMde aSADa sudI sAtamanA divase jhagaDayAmAM pUjya A. ma. zrI vijayalAvaNyasUrijI mahArAja pAse dIkSA lIdhI. dIkSitanu nAma munizrI caMdraprabhavijayajI rAkhavAmAM AvyuM ane temane pujya A. ma. zro vijayanemisUrIzvarajInA ziSya anAvavAmAM AvyA 2. mULIvALA keoThArI jayaMtIlAla amulakhe vApImAM avADa sudI 13nA divase A. ma. zrI vijayakSamAbhadrasUrijI mahArAja pAse temanA ziSya tarIke dIkSA lIdhI. dIkSitanuM nAma munizrI jayavijayajI rAkhavAmAM AvyuM. 3. mahudhAvALA zAmaLadAsabhAie kapaDavaMjamAM aSADa sudI 11nA divase pUjya A. ma.zrI vijayakumudasUrijI pAse temanA ziSya tarIke dIkSA lIdhI. dIkSitanuM nAma munizrI zIvijayajI rAkhavAmAM AvyuM. 4. sIneAravALA bhAI cheTAlAle aSADa sudI 16nA divase sIperamAM pUjya pa'. zro caravijayajI pAse pUjya paM. zrI me vijayanA ziSya tarIke dIkSA lIdhI. dIkSitanu nAma munizrI nagInavijayajI rAkhavAmAM AvyuM. 5. vAvavALA bhAI devasIbhAie aSADa sudI 14nA divase sIperamAM pUjya paM. zrI caravijayajI pAse temanA ziSya tarIke dIkSA lIdhI. dIkSitanuM nAma muni zrI dIpavijayajI rAkhavAmAM AvyuM. svIkAra Arhata Agamanu avaleAkana yAne tattvarasika candrikAH --praNetA ane prakAzaka-hIrAlAla rasikadAsa kApaDiyA, sAMkaDIzerI, gepIpurA, surata. mUlya dasa AnA. For Private Personal Use Only Page #646 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. B. 3801 zrI jaina satya prakAzane prathama vizeSAMka zrI mahAvIra nirvANa vizeSAMka 228 pAnAnA A daLadAra vizeSAMkamAM bha. mahAvIra svAmInA jIvanane lagatA judA judA vidvAnenA aneka lekhe ApavAmAM AvyA che. mUlya-TapAla kharca sAthe tera AnA bIjo vizeSAMka zrI paryuSaNa parva vizeSAMka 216 pAnAnA A daLadAra ane sacitra vizeSAMkamAM bha. mahAvIrasvAmI pachInA eka hajAra varSanA jana ItihAsa upara prakAza pADatA, judA judA jaina-ajaina vidvAnanA aneka lekha ApavAmAM AvyA che. tathA bha. mahAvIrasvAmInuM sarvAMgasuMdara triraMgI citra ApavAmAM AvyuM che, mUlya-TapAla kharca sAthe eka rUpiyo T be rUpiyA bharI zrI jene satya prakAza' nA thAhaka thanArane te [ A vizeSAMka cAlu aMka tarIke apAya che. atyAre pahelAM pragaTa thayela badhAMya citrothI caDhiyAtuM kaLA ane zAstrIya daSTie sarvAMgasuMdara bha. mahAvIra svAmInuM triraMgI citra gujarAtanA suprasiddha citrakAra zrI. kanu desAIe doreluM A citra prabhunI dhyAnastha mudrA ane vItarAga bhAvane sAkSAtkAra karAve che. 14"x1" nI sAIjha senerI bera DuM ATa kArDa mUlya-ATha AnA, TapAlakharcanA be AnA vadhu lakheH zrI jainadharma satyaprakAzaka samiti jesiMgabhAInI vADI, ghIkAMTA, amadAvAda, (gujarAta). ain Education International