________________
વૈરાટ નગરીનો પ્રાચીન શિલાલેખ
લેખક.—મુનિરાજ શ્રી ન્યાયવિજયજી
( ગતાંકથી ચાલુ ) શિલાલેખમાં રહેલા ઈતિહાસ
ચાલીસ પંક્તિના આ સુંદર શિલાલેખમાં અનેક ઐતિહાસિક વિગતો ભરી છે તેમજ આજે થતી કેટલીક ચર્ચાઓમાં આ લેખ ઘણી જ સહાયતા આપે તેમ છે. આ શિલા લેખ શક સ. ૧૫૦૯, વિક્રમ સ. ૧૬૪૪, ઇ. સ. ૧૫૮૨માં લખાયેલ છે. અર્થાત્ શ્રી. હીરવિજયસૂરિજી બાદશાહ અકબરને પ્રતિક્ષેાધ આપીને નીકળ્યા પછી એક જ વર્ષ બાદ આ લેખ લખાયા છે. તેમજ બાદશાહને પ્રતિષેાધ કુરી ગુજરાતમાં જતાં સુરિજીના શિષ્યાના દાયની આ પ્રથમ જ પ્રતિષ્ઠા છે. અને પ્રતિષ્ઠા કરાવનાર શ્રાવક પણ બાદશાહ અકબરના એક ઉચ્ચ અધિકારી છે. એટલે શિલાલેખની પ્રામાણિકામાં લગારે સદેહને સ્થાન નથી. તેમજ શિલાલેખમાં પાછળથી કાઈ એ સુધારા વધારા પણ કર્યો નથી. પકિત મેળ બરાબર બંધ બેસતા છે. વિષય પણ ક્રમવાર એકધારે ચાલ્યા આવે છે. એટલે શિલાલેખ તદન સાચા અને પ્રામાણિક છે એ નિઃસંદેહ છે. બાદશાહ કબરને ઉપદેશ આપી મૂર્છિએ જેટલા દિવસા અહિંસા પળાવી અને જે જે શુભ કાર્યો કરાવ્યાં તેની સંક્ષેપમાં સ્પષ્ટ યાદી કરી છે. આ લેખનાં કેટલાંક વિધાને તરફ આપણે નજર ફેરવી લઈ એ.
૧ પંકિત સાતમીથી શ્રી. હીરવિજયસૂરિજીની વિદ્રત્તા, વચનચાતુરી અને એ રીતે બાદશાહ અકબરના પ્રતિષેધના પરિચય મળે છે. બદશાહ સુરિજી મહારાજના
( ૩૪રમા પાનાનું અનુસંધાન)
१ श्रीमात्र संभोगविषयकाभिलाषोत्पादकं मर्म पुरुषवेद: । २ पुरुष मात्र संभोगविषयकाभिलाषोत्पादकं कर्म स्त्रीवेदः । ३ पुंस्त्रीसंभोगविषयकाभिलाषोत्पादकं कर्म नपुंसकवेद : ।
૧ સ્ત્રી માત્રના સભાગને વિષય કરનારી અભિલાષાનું ઉત્પાદક કર્મ પુરૂષવેદ
કહેવાય છે.
૨ પુશ્યમાત્રના સભાગને વિષય કરનારી અભિલાષાનું ઉત્પાદક્ર કર્મ સ્ત્રીવેદ
કહેવાય છે.
૩ પુઘ્ધ અને સ્ત્રીના સભાગને વિષય કરનારી અભિલાષાનું ઉત્પાદક કર્મ નપુંસકવેદ કહેવાય છે.
નપુંસક વેદમાં લક્ષણની અતિવ્યાપ્તિ ન જાય તેટલા માટે ઉપરના બન્ને લક્ષણામાં માત્ર પ મુકયુ છે,
(પૂર્ણ)
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org
