Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( prAkRta granthamAlAnaM. 9 ) rAyapaseNaiya - suttaM welf parizodhita mUlapATha - pAThAntara - vivaraNa - TippaNa - viziSTAneka pariziSTAdibhiH saMyutam (Aga pustaka) vi. saM. 1994 saMpAdaka:paMDita becaradAsa jIvarAja dozI savA vIra saMvata 2464
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakaHzaMbhulAla jagazI zAha gurjara grantharatna kAryAlaya gAMdhIrasto, amadAvAda mudrakapaMDita bhagavAnadAsa harakhacanda dozI zAradAmudraNAlaya 15, jaina sosAiTI, amadAvAda For Private & Personel Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravezaka rAyapaseNa pravezaka iya suttaM // 3 // vaidika paraMparAnuM mULabhUta zAstra 'vedo' che, jarathostI paramparAnuM mULabhUtazAstra 'avestA' che, bauddha paraMparAnu mULabhUta zAstra pAlI 'tripiTaka' che, tema jaina paraMparAnuM mULabhUta zAstra dvAdazAMga 'gaNipiTaka' che. mULa jaina Agamo bAra aMgomAM bacAyelA H 1 AyAra, 2 sUyagaDa, 3 ThANa, 4 samavAya, 5 viyAhapaNNatti, 6 nAyAdhammakahA, 7 uvAsagadasA, 8 aMtagaDadasA, 9 aNuttaroSavAiadasA, 10 paNhAvAgaraNa, 11 vivAga ane 12 dihivAya. samavAyamAM aMgasUtrono paricaya Apyo che tyAM ane naMdIstramA (pR0 209 thI 266 sudhI) A bAre aMgono savistara paricaya Apelo che. vartamAnamA agiyAra aMga upalabdha che ane bAramuM aMga-diTTivAya Aja ghaNA vakhatathI viccheda pAmeluM che. tathA je agiyAra aMgo upalabdha che te paNa jevAM hatAM tevAM ne tevAM ja Aje che pama na kahI zakAya.' ___ ukta bAra aMgo uparAMta vIjA paNa aneka jinaAgamonI vidyamAnatAno ullekha naMdIsUtramA maLe che. Arya zrIdRSyagaNinA ziSya 1 dAkhalA tarIke AcArAMgasUtranuM sAtamuM adhyayana 'mahApariNA' upalabdha thatuM nathI. praznavyAkaraNano naMdisUtramA jetro paricaya Apyo che te rIte e viSayo emAM upalabdha thatA nathI. AgamanAM padonI saMkhyAmA ghaNo ghaTADo thai gayelo che. naMdIsUtranA ullekha pramANe jJAtAdharma kathAmA sADAtraNa kroDa kathAo hatI. A ullekha kadAca atizayokta hoya to paNa atyAre e sUpranA mAtra bIsa ja adhyayana maLe che te jotAM emA ghaNo ghaTADo thayo lAge che. walr.jainelibrary.org Join Educati o n
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyatta ||4|| devavAcaka kSamAzramaNe racelA ukta naMdIsUtramAM samasta mULa jaina zrutano nAmagrAha savistara ullekha Ave che. temAM 'gamikazruta e - aga mikazruta' 'aMgapraviSTazruta' aMgabAhyazruta' 'kAlikata - utkAlikata ema aneka vibhAgo batAvIne e kSamAzramaNe zrutajJAnane varNavyu che. temAM utkAlikazrutanAM nAmo gaNAvatAM prastuta rAyapaseNaiane noMgheluM che. ( samitinuM naMdIsUtra pR0 202 ) naMdIsUtramAM AvelI rAyapaseNaianA nAmanI noMdha uparathI enA samaya vize jarUra thoDaM vicArI zakAya granthano samaya naMdIsUtranA praNetA devavAcake sUtranA AraMbhamAM potAnI paraMparA batAvelI che. jemAM potAnA pUrvapuruSonAM bIjAM aneka nAmo sAthe brahmadvIpika zAkhAnA Arya siMhasUri, mAthurIvAcanAnA sUtradhAra Arya skandilAcArya, Arya nAgArjunAcArya, nAgilakula (nAgendrakula) nA Arya bhUtadinnAcAryanAM nAmo paNa nauvelAM che. kalpasUtramI prAMta vaMcAtI sthavirAvalImAM jaNAvyuM che ke "Arya siMhagirinA bAra ziSyoH Arya dhanagiri, Aryavajra, Arya samia ane Arya arihRdinna. temAM Arya samiathI brahmadvIpika zAkhAno udbhava thayo ane Arya vajrasvAmInA ziSya zrIvajrasena dvArA Arya nAilI zAkhA nIkaLI". 2 jemA vAraMvAra ekasarakhA pATho AvatA hoya te 'gamika' zruta kahevAya. A zrutamAM dRSTivAdasUtrano ja mAtra samAveza thAya che. AcArAMga vagere 'agamika' zruta lekhAya che. 7 3 gaNadharo racelaM zruta te 'aMgapraviSTa' ane sthaviroe racelaM zruta te 'aMgabAhya zruta' samajavu athavA niyata pAThavAluM zruta te 'aMgapraviSTa' zruta ane aniyata pAThavALu zruta te 'aMgabAhya zruta'. 4 je zruta amuka niyata kALe ja bhaNI zakAya te 'kAlika' zrata ane jenA bhaNavA mATe koi niyata kALa na hoya te 'utkAlika zruta' Jain Education Intermitional . pravezaka jainelibrary.org
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttaM pravezaka // 5 // prastuta nAilI zAkhA ane naMdIstramA sUcavelu nAgilakula e vanne eka che. brahmadvIpika zAkhAnA udbhAvaka Arya samiano samaya | vIrAt chaho saiko kahI zakAya. ane nAgila zAkhAnA utpAdaka zrIvajrasenano samaya vIrAt sAtamo saiko gaNI zakAya. paTale nAgila zAkhAno samaya paNa vIrAt sAtamo saiko Thare. A nAgila zAkhAmAM thayelA bhUtadina AcAryanA ziSya lohityasUri ane te pachI thayelA dRSyagaNinA ziSya devavAcaka. A gaNanA dvArA naMdIsUtranA praNetA devavAcakano samaya vIrAt AThamo vA navamo saiko sahaje TharAvI zakAya. A gaNanAne sAcI mAnavAne bAdha na hoya to prastuta rAyapaseNaiano samaya vIrAt navamA saikA karatAM ya pahelo Ave paTale rAyapaseNaiane vikramanI pAMcamI zatAbdI karatAM ya pUrvanuM mAnI zakAya. A eka gaNanA. naMdIsUtramA jaina grantho uparAMta vaidika paraMparAnA kauTilya, ghoTakamukha vaizeSika, SaSTItantra, mAThara, pAtaMjala vagere granthonAM nAmo paNa Ave che. ane grantha tarIke 'buddhavacana' no paNa ullekha Ave che. eTale naMdIsUtranA praNetA, mAThara ane pataMjali pachIja hoI zake. A gaNanAne AdhAre prastuta rAyapaseNaiano samaya mAThara ane pataMjali pahelAMno Thare athavA samasamaya paNa kahI zakAya. A bIjI gaNanA. rAyapaseNaiamAM papasI rAjAnI sAthe sambandha dharAvatI je badhI hakIkata Ave che tene ja maLatI hakIkata tripiTikamAMnA dIghanikAyamAM pAyAsI rAjAnA nAma sAthe saMkaLAyelI Aje paNa upalabdha che. ane temA rAjA pasenadIe Apela rAjadeya bhAgane rAjA pAyAsI bhogave che, e hakIkata paNa ApelI che. e badhu jotAM dIghanikAyamA AbelI hakIkata ane rAyapaseNaiamAM AvelI hakIkatano samAna samaya kalpI zakAya, ane te paNa rAjA pasenadIno je samaya nizcita thayo hoya. te A zrIjI gaNanA. ___ A trIjI gaNanA granthanI hakIkatanA samaya upara prakAza pADe che, parantu te hakIkata grantharUpe lipibaddha kyAre thaI e vize kazaM sUcavI zakatI nathI, e khyAlamA rahe. devaddhiMgaNi kSamAzramaNe jaina Agamone vorAt 980 mAM eTale vikramAt chaTThA saikAmAM lipibaddha karyA ke saMkalita karyA pavo mata | Join Education lemona For Private Personel Use Only trainelibrary.org
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravezaka rAyapaseNaiya suttaM // 6 // | jaina paraMparAmA pracalita che. e jotAM prastuta rAyapaseNaia vikramanA chaThA saikA pahelAnu Thare. A cothI gaNanA. Ama pakaMdara jotA prastuta granthano moDAmAM moDo samaya chaTTho saiko to kharo ja. granthanuM nAma 'naMdIsUtranA mudrita pustakamAM rAyapaseNiya' evaM nAma maLe che, tyAre mArI pAsenI likhita pothIomA keTaleka sthaLe 'rAyapase Naibha' nAma maLe che. vivaraNakAra zrImalayagirisUri 'rAyapaseNIa' nAma svIkAre che. ane teno saMbaMdha saMskRta 'rAjapraznIya' sAthe joDe che. 'prazna' zabdanAM prAkRta uccAraNa 'paNha' ane 'pasiNa' banne thAya che, parantu 'paseNa' evaM thaI zakatuM nathI. uccAraNa zAstranI vaijJAnika rItane dhyAnamA laIe to 'pasiNa' rUpasudhIna parivartana ucita lAge che, ane prAkRta vyAkaraNanI dRSTipa paNa eja ghaTamAna lAge che chatAM 'ArSa' kahIne 'paseNa' rUpanI paNa saMgati karavA lalacAIe to 'Apa'nA apavAdano vadhAre paDato upayoga thayo gaNAya. ane 'Apa'ne nAme zuziazuddhino viveka kyAM samajavo te nakI nahIM thAya. A sUtramA 'rAjApa karela prazno che' ema samajIne vivaraNakAre sUtranA nAmano saMbaMdha saMskRta 'rAjapraznIya' zabda sAthe yojyo jaNAya che. pamanI vAta to kharI che, parantu prastuta vivaraNakAra karatAM pUrvanA AcArya tatvArthavRttikAra gaMdhahastI-AcArya siddhasena A sUtranu nAma 'rAjaprasenakIya' jaNAve che, ane vAdI devasUrinA guru zrImunicaMdrasUri 'rAjaprasenajita' jaNAve che. meM prAcIna AcA 1 prastuta rAyapaseNaiya suttamA paNa 165mI kaMDikAmAM 'naMdisutta'no ullekha Ave che. e ullekha tyAM jJAnanI badhI hakIkata jANavA mATe saMkalanAkAre umerelo che ema samajavAnuM che. naMdisutta devavAcake karelu che e nizcita che mATe kezIzramaNanA mukhamAMno ai ullekha 'rAyapaseNaiya' ane 'naMdisutta'nA paurvAparyanA sAdhana tarIke nirupayogI che athavA naMdisUtramA paNa eka 'naMdI' suprano ullekha che eTale A vartamAna naMdisUtra karatAM koI bIjuM prAcIna 'naMdI' hoya ane teno ullekha kezIzramaNa karatA hoya to te paNa ghaTamAna kharaM. JainEducationindme For Private Personel Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttaM pravezaka // 7 // opa jaNAvelAM nAmone vizeSa prAmANika samajIne ane prAcIna pAThane AdhArabhUta rAkhIne 'rAyapaseNaia' nAma mAnya rANya che. jo ke naMdIsUtranA mudrita pustakamAM 'rAyapaseNi' pATha che, paNa sUtronuM saMpAdanakAma jotAM e pAThanI prAmANikatA vize zaMkA rahe hai. ane A lakhatI vakhate naMdIsUtranI lakhelI pothIo jovAno samaya rahyo nathI. paTale ja meM gaMdhahastI ane manicaMTasarine mAyAle dIghanikAyamA rAjA prasenajitano ullekha Ave che pathI A pustakanI abhidheya vastuno saMbaMdha rAjA pAyAsinA bahArAjA pase. najita sAthe joDApalo hoya. jo ke dIghanikAyamA paNa praznakAra to pAyAsi ja che, chatAM tenA vaDArAjA tarIke rAjA prasenajitane nAma hovAthI prastuta sUtranuM nAma paNa te nAme jaina paraMparAmA pracalita thayu hoya. je AcAryoe 'rAjaprasenakIya' athavA 'rAjaprasenajita' nAmo lakhyAM che temanI zo kalpanA haze te to kema kahIzakAya? AjakAla vartamAna rAyapaseNaiamAM je hakIkata upalabdha che te ja hakIkata jo ukta AcArya siddhasena gaNi anekanika sarinA samayamA upalabdha thatA rAyapaseNaiamAM hoya to je sUtramA rAjA prasenajitanu nAmanizAna paNa nathI AvamAnA / AcAryoe rAjaprasenakIya athavA rAjaprasenajita evaM je Apyu che te uparathI nIceno be kalpanAo uThe [1] vivaraNakAra ghaNI jagyAe jaNAve che ke prastuta sUtramA vAcanAbhedanI bahulatA che. pa dRSTipa jotApamAnAmA pUrvAcAryonA vakhatanI vAcanAmAM jarUra koI prakArano pAThabheda hoya ema mAnavu vadhAre paDatuM nathI. paTale upalabdha vAcanAmAM rAjA prasenajitano ullekha na hovA chatAM e pUrvAcAryonA vakhatanI vAcanAmA rAjA prasenajitano ullekha hoya ema saMbhavI zake che. ane pa ullekhane AdhAre ukta AcAryopa e sUtranuM nAma 'rAjaprasenakIya' athavA 'rAjaprasenajita' e, laghu hoya to saMgata kavAya. AvA bahathata ane Agamadhara AcAryone mATe evaM kahevU ke temaNe ukta nAmonI kalpanA mAtra varNavikAranI pipaja ko ane AgamanI aMdaranI vastunI upekSA karI che e, emarnu vizALa jJAna jotA, ajugatuM lAge che. [2] pama paNa hoI zake ke mULa sutramA rAjA prasenajitano ullekha pamanA vakhatamA na rahyo hoya, paNa pIpa la lainEducationtent For Private 3 Personal Use Only w jainelibrary.org
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa pravezaka iya sut // 8 // rAjA prasenajitano saMbaMdha hovArnu jANyuM hoya ane te AdhAre temaNe rAjaprasenakIya athavA rAjaprasenajita e, nAma Apyu hoya. A sivAya bIjI koI ecI kalpanA khyAlamA nathI AvatI ke je ukta nAmono khulAso ApI zake ane A sUtranAM je nAmo e| AcAryopa lakhyAM che tene khoTAM to kahI ja kema zakAya ? A sUtramA AvatI papasI-pradezInI hakIkata uparathI vebara mahAzaye 'zayapaseNIya' ne badale 'rAyapapasIya'nI kalpanA karI che. vastu jotAM A nAma anvartha lAge che, paNa e kalpanAne kazo AdhAra maLato nathI. upAMga paraMparA pramANe A sUtra sUyagaDaMga sUtranu upAMga kahevAya che. A paraMparAmAM keTaluM prAmANya che e vastu vizeSa vicAraNIya che. / naMdIsUtramA jyAM zrutajJAnanA vibhAgo karyA che temAM 'aMga' 'upAMga' tarIkeno vibhAga jaNAto natho, parantu 'aMga' ane 'aMgabAhya' evo vibhAga maLe che. vaLI temA mAtra aMgono ja paricaya Apyo che, paNa upAMgo vize ke amuka upAMganA amuka aMga sAthenA saMbaMdha vize kazu jaNAvavAmAM Avyu nathI, eTale 'amuka sUtro upAMga che ane te amuka sUtronAM upAMga che' evI mAnyatAne prAcIna zAstrono Teko na maLe tyAM sudhI e mAnyatA kevaLa paraMparA ja gaNAya ane 5 paraMparAgata mAnyatAne svIkAratAM, itihAsanI dRSTie, bahu vicAra karavo paDe. graMthanI vastu A sUtramA mukhya nAyaka rAjA paesI che, taduparAMta, citta sArathi, bhagavAna mahAvIra, kezIkumAra zramaNa, rAjA jitazatra, rAjA seya, rAjA seyanI rANI dhAriNI, papasInI rANI sUryakAMtA, teno putra sUryakAMta vagere vyaktio tathA AmalakappA nagarI, zrAvastI nagarI, zvetAMbI nagarI, kekayadeza, kuNAladeza vagere sthaLonuM varNana Ave che. e varNana te vakhatanI nagararacanA, prajAnI sthiti,rAjAnI sthiti For Private & Personel Use Only Jain Educationtemaalinal
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravezaka rAyapaseNaiya sutaM // 9 // ane dezanI sthiti vize sArI samaja Ape paq che. A uparAMta sUtranI saMkalanA karanAre sUtranI badhI hakIkata bhagavAna mahAvIranA moDhAmAM mUkelI che. bhagavAna mahAvIra pharatA pharatA AmalakappAmAM AvyA che, ane aMbasAlavanamAM azokavRkSanI nIce eka moTI kALI zilApATa upara beThA che. tyAM emanI pAse svargano sUryAbhadeva pamane vAMdavA Ave che. A prasaMgane laIne saMkalanAkAre bhagavAna mahAvIranu zArIrika varNana ane emanA AdhyAtmika bhAva bahu sarasa rIte batAvelA che. ane sUryAbhadevarnu varNana paNa ThIka ThIka ApeluM che. sUryAbhadevanuM varNana karatAM tenA nivAsarUpa vimAnanA varNane A sUtramA ghaNA pAnAM rokyAM che. varNanakAre sUryAbhadevanA vimAnanI pratyeka vastunu-naLiyAM, vaLIo sikkhenu-jhINavaTa bhayu varNana kayu che. A varNana paTalu badhuM bharacaka thaI gayuM che ke sAmAnya vAMcanAranA mana upara koI jAtanI spaSTa AkAranI kalpanA AvI zakatI nathI. topaNa jo koI zilpazAstrI A varNana bahuja dhIraja ane khaMtathI vAMce to jarUra taddana navA prakAranA eka moTA mahAlayanI kalpanA karI zake, ane zilpavidyAne lagatA keTalAka pAribhASika zabdo paNa meLavI zake. emAMnA keTalAka zabdo to gujarAtI ane bIjI bhASAmA sArI rIte pracalita che jemakeH maLamAM 'amgalA' bhASAmA 'AgaLiyo' (pR0 158) mULamAM eka 'amgalApAsAya' zabda Ave che jeno zabdArtha 'AgaLiyAno mahela' evo thAya che. (pR0 158) e artha jotAM A zabda, baMdha karatI vakhate AgaLiyo jenA upara rahe che te lAkaDAne batAvato hoya pama mAluma paDe che. bhASAmAM A vastune kayA zabdathI saMbodhe che te jANavU joIpa. 'mULamAM' 'uttaraMga' bhASAmA 'otaraMga' (pR0 157) mULamAM 'kavellu gujarAtI bhASAmA 'kavalu'-naLiyu (pR0 159) A jAtanA ghaNA zabdo maLe che. emAMnA keTalAka zabdonA arthoM gamya thaI zakatA nathI. ___ A sUtramA sUryAbhadeva bhagavAna mahAvIra pAse AvIne vAdana, saMgIta ane nAca kare che ane pachI abhinayAtmaka nATaka kare che. Ane lagatuM varNana ghaNI suMdara rIte AmAM ApeluM che emAM saMgItanuM svarUpa, saMgItanA prakAra, aneka prakAranAM vAdyanAM nAmo, judA judA vAdya vagADavAnI judI judI rIto vagere hakIkata ghaNI vizada rIte mULamAM ja batAvelI che. vAdanavidyAvizArada ane saMgItavidyAvizArada mANasa pa tarapha dhyAna Ape to ghaNuM ja na samajI zake ema che. sUryAbhadeve bhagavAna mahAvIranI pAse batrIza prakAranuM abhi Jain Education emanal For Private Personel Use Only jainelibrary.org
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravezaka rAyapaseNa iya suttaM // 10 // nayAtmaka nATaka karI batAvyuM che. e abhinayomA keTalAka abhinayo prAkRtika che. sAgaranA taraMgano abhinaya, caMdranA UgavAno abhinaya, sUryanA UgavAno abhinaya, hAthInI gatino abhinaya vagere aneka vicitra vicitra abhinayo batAvelA che. taduparAMta pamA lipinA abhinayo paNa batAvyA che. ane temA mAtra pAMca varganA akSaronA abhinayo nedheilA che. 'ka'no abhinaya paTale 'ka'nI AkRti jevo abhinaya karIne gAna karavU, nAcavu ane bagADavu. eja rIte bIjA badhA akSaronA abhinaya vize samajavAnuM che. e abhinayamA svarone, antastha akSarone ane za Sa sa ha ne sthAna nathI te khAsa vicAravA jevU kharaM. bhAmAMnA keTalAka abhinayonAM nAma bharatanA nATyazAstramA paNa Ave che. AnI noMdha meM mArA bhagavatIsUtranA anuvAdanA khaNDa bIjAnA pRSTha 44 mAM TippaNamA ApI che. nATakanI andara batrIzamuM abhinayAtmaka nATaka vizeSa dhyAna khece evaM che, pamA sUryAbhadeve bhagavAna mahAvIranA jIvananA prasaMgo abhinayamA utAryA che. bhagavAnanI bAlakrIDA, bhagavAnanI kAmabhoganI lIlA, bhagavAnanI dIkSA, bhagavAnanI tapazcaryA, bhagavAnanI kevalajJAnanI prApti, bhagavAnak tIrthapravartana ane bhagavAnanuM nirvANa A prasaMgono abhinaya karI batAvyo che. jyAre sUryAbhadeva bhagavAna pAse nATaka karavA Avyo tyAre teNe bhagavAnanI e mATe sammati mAgI. bhagavAne pane sammati na ApatAM mauna rAkhyu. sUryAbhadeve be-traNa vAra pUchayaM, to paNa bhagavAne mauna ja rAkhyu. ane tema chatAM sUryAbhadeva to nATaka karIne ja rahyo.A badhI hakIkata vizeSa vicAraNA mAge che. A jamAnAmAM jeo dravyapUjAne vadhU mahattva Ape che teo A tarapha vadhU lakSya karaze to temane bhagavAnanA maunano kharo artha samajAze, vivaraNakAra malayagirie bhagavAnanA maunano evo artha kADhyo che ke gautamAdi zramaNone svAdhyAyamAM vighna Ave mATe bhagavAne ene sammati na ApI. jyAre malayagiri jevA AcArya, bhagavAnanA maunano Avo artha kare che ane AvI bhaktine sAdhuone mATe svAdhyAyanI vighAtaka samaje he tyAre atyAranI A jAtanI dravyabhaktino prakAra sAdhuone mATe svAdhyAyano vighAtaka kharo ke nahIM ye jarUra vicAraNIya che. bIjaM game tema ho parantu prAcIna kALanI abhinayavidyA, saMgItavidyA ane vAdanakaLA upara sUryAbhadevanA nATakanuM prakaraNa aitihAsika dRSTipa vizeSa prakAza pADe evaM che. mATe abhinaya vidyAnA jijJAsuo bharatarnu nATyazAstra, A prakaraNa, e banne sAthe rAkhIne Jain Education tema For Private Personal Use Only ainelibrary.org
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya sut pravezaka // 11 // joze to Adhunika raMgabhUmi upara teo koI navI kalpanA jarUra karI zakaze. A granthanA mULanuM pramANa anuSTupa zlokanI gaNatarIpa 2120 zloka lagabhagarnu tathA TIkArnu pramANa 3700 zloka jeTaluM che. graMthanI bhASA mULasUtranI bhASA ArSaprAkRta che. A sUtranI bhASAnuM ArSaprAkRtapaNu eTaluM spaSTa che ke e vize kaI carcA karavA jevU rahetuM nathI. mULasUtramA pavA ghaNA zabdo cha je gujarAtI zabdo sAthe bhArobhAra sAmya dharAve che. pa dRSTipa gujarAtI bhASAnA ane junI gujarAtI bhASAnA itihAsanA abhyAsIe A sUtra tema ja anya jaina sUtro avazya vAMcavA joIpa. kartA ane TIkAkAra A granthanA mULasUtranA kartA vize koI cokkasa nAma jaNAvI zakAtuM nathI. parantu bhagavAna mahAvIra pAsethI sAMbhaLelI hakIkata koI gurU koI ziSyane kahetA hoya payo bhAsa racanAzailI jotAM thAya che. parantu Akho grantha jovA chatAM koI paNa viziSTa kartAno ullekha maLI zakato nathI. paTale enA kartA sambandhI zodha karavAnI bAkI rahe che. sAMpradAyika mAnyatA pramANe aMgavAhya zrutanI racanA sthaviro kare che e jotAM koI sthavira munie A sUtra racyu hoya ema kahI zakAya. ___ A sUtranA TIkAkAra AcArya malayagiri sambandhI vizeSa hakIkata upalabdha thaI nathI. teo AcArya hemacandranA samasamayI che e vAta nirvivAda che. temaNe aMga upAMga vagere upara aneka TIkAo racI che, ane teo eka TIkAkAra tarIke ghaNI ja khyAti pAmelA AcArya che. temanI TIkAmA ghaNI jagyAe temanu svatantra vyaktitva paNa mAluma paDe che. temaNe aneka TIkAo racyA chatAM koI paNa jagyAe potAno kazo paricaya Apyo nathI enuM kAraNa te samaye itihAsa lakhavAno rIvAja nahIM kahevA karatAM temanI namratA kahevI e vizeSa ucita che. teo vaiyAkaraNa paNa hatA. temaNe eka vyAkaraNa paNa racyu hatuM. ane potAnI TIkAmA ghaNe sthaLe potAnA Jain Education lemon jainelibrary.org
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravezaka rAyapaseNa iya suttaM // 12 // vyAkaraNano upayoga kayoM che. teo prAya.tanA paMDita hovA uparAnta dezyaprAkRtanA paNa paMDita itA. tethIja temaNe temanI TIkAomAM dezya zabdonA arthoM samajAvavA mATe 'abhimAnacihna' nAmanA dezI kozakArano ullekha karIne tema ja kazA ullekha vinA paNa dezI kozanAM pramANo jagyAe jagyAe ApelAM che. temanI TIkAomA ghaNI vastuo taddana navI ja jANavA maLe che. koI jijJAsu mAtra temanI TIkAo upara nibandha lakhe to temanI vicArasaraNIno navInatA jarUra prakAzamA Ave. teo zraddhAlu che chatAM anugAmI nathI ema cokasa mAluma paDe che. jijJAsunuM jIvanavRtta A sUtra vAMcanArAe emAMthI khAsa zu sAra leghAno che tenI samajanI khAtara A nIce A sUtranA mULa nAyakarnu ghaNu saMkSipta vRttAnta ApavAmAM Avyu chaH A samagra graMtharmA eka jijJAsunI jIvanakathA AlekhApalI che. graMthakAre vAcakonI jijJAsAne uttejita karavA, jijJAsunI jIva nIno je uttarabhAgax che te pUrvabhAgamA uttejaka bhASAdvArA varNavelo che ane teno je pUrvabhAga che te uttarabhAgamAM sAMkaLelo che. ApaNe ahIM uttarabhAgamA varNavAelI anukaraNIya jIvanI vizeja vicAra karavAno cha. saMvAdakathA jevI jIvanIdvArA paNa 'ApaNA vartamAna jIvanamA kyAM kevo ane kaI rIte pheraphAra karIe to kalyANamArganI prApti mATeno ApaNo cAlu prayAsa saphaLa thai zake' e spaSTa samajI zakAya ema che xA uttarabhAga vAMcanAra jijJAsu nIcenAM padyono bhAva barAbara lakSyagata kareH 'devAdigatibhaMgamA je samaje zrutajJAna, mAne nija mata veSano Agraha muktinidAna". "je jinadeha pramANane samavasaraNAdi siddhi, varNana samaje jinanuM rokI rahe nijabuddhi."-zrImad rAjacaMdra. For Private Personal use only JainEducation in
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyatta jijJAsunuM nAma papasI che. ahIM tene eka krUra rAjA tarIke oLakhAvelA cheteno eka mitra kaho, amAtya kaho ke sArathi kaho, te citta nAme kalyANamitra che. e rAjyakarmakuzaLa ane vizeSa samayakSa che. graMthakAranA kahevA pramANe papasIno pitA ane pitAmaha paNa tenI jevo ja krUra hato ane mAtAmahI to dharmaniSTha zramaNopAsikA hatI ane jIva ajIva tattvonI jANakAra hatI pasInuM varNana ApatAM mULakAra kahe che ke te adhArmika khaMDa raudra sAhasika ane ghAtaka hato, zramaNa brAhmaNa gurujana koIno vinaya na karato, eTaluM ja nahIM paNa e potAnA dezano kArabhAra suddhAM barAvara na calAvato. 'zarIrathI judo eka AtmA che', 'maraNa pachI janmAMtara che' 'puNyapApanI pravRttidvArA ja sukhaduHkhanuM nirmANa che' evA evA khyAlone te svIkArato nahi. tene lIdhe ja saMbhava che ke te pavo krUra ane avinayI thaI gayo hoya. teno kalyANamitra citta, papasInA e khyAlo saMbaMdhe bahArathI to udAsIna taTastha jebo raheto, paNa potAnA mitra rAjAne pa saMbaMdhe kavAno - samajAvavAno avasara to te zodhyA ja karato. eka prasaMge citta, rAjakIya kArya mATe rAjadhAnI choDI bIje gAma gayo, tyAM te, zrIpArzvanAtha bhagavAnanI paraMparAnA kezI nAmanA munino dharmopadeza sAMbhaLI temano anuyAyo thayo - zramaNopAsaka thayo. e citte potAnA gurubhUta munine potAnA rAjAnI mAnyatAo vize vAta karo ane rAjAnI e mAnyatAone lIdhe potAnA dezanI duHkhamaya kathanI kahI saMbhaLAvI ane e duHkhamaya sthitimAMthI dezane ane rAjAne choDabavA ane te artha potAnI rAjadhAnImAM padhAravA te munirAjane teNe Agraha bharyu AmaMtraNa ApyuM ane sAthai umeryu ke, Apa Avazo to rAjA jarUra sudharo jaze ane te dvArA amAro - amArA AkhA dezano dezanI samasta janatAno uddhAra karavAnuM zreya Apane maze. rAjAno kara svabhAva ane nAstikatA bharelA khyAlo jANI kezI muni cittanA te AmaMtraNano prathama to asvIkAra karyo ane tenA samarthanamA jaNAnyuM ke citta ! je vanamAM ghaNAM duSTa zvApado raheta hoya te vanamAM vasatuM salAmata kahevAya ? tema je nagaramAM Jain Education Interational pravezaka ||13||
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravezaka rAyapaseNaiya sutaM // 14 // krUra rAjAnuM zAsana pravarttatuM hoya tyAM Avaq zuM zreyarUpa che? pachI to te citte kezI munine kartuM ke svAmI ! Apa devAnupriyane paesI rAjAnuM zuM kAma che? rAjadhAnImAM bIjA ghaNA ya sArthavAho ibhyo vase che, teo Apano Adara karaze ane khAnapAna vagerenI vipula sAmagrIdvArA Apano sevA karaze. cittanuM e jAtanuM suvyavasthita Agrahabharyu AmaMtraNa jANI kezI munie kahAM ke, ema che to vaLI prasaMge vAta-pharatAM pharatAM tyAM AvI jazu. __ pachI to citta rAjadhAnI seyaviyAmAM Avyo, potAnA gurusaMbaMdhe tene bhAre khaTako hato tethI AvatAMja teNe bagIcAnA mALIone bolAvyA ane temane bhArapUrvaka bhalAmaNa karI ke, ApaNI A rAjadhAnImAM zrIkezI nAmanA eka moTA jJAnI munirAja AvavAnA che, teo ApaNA bagIcAmAM Utaraze, to teo jyAre padhAre tyAre tamo badhA temano bahu vinayapUrvaka Adara karajo, temane vAMdajo-namajo ane khAnapAnanI sAmagrIdvArA temano satkAra karajo. vakhata jatAM kezo muni paNa gAmegAma pharatA pharatA rAjA papasInI rAjadhAnImAM jAdhI pahoMcyA. citte temano khUba Adara kayoM ane kahya ke huM ApanI pAse rAjA papasIne koInekoI vhAne lAvIza to kharo ja, pachI Apa tene dharma adharmanI samajaNa pADazo, rAjAne samajAvartA jarA paNa glAna na thazo-kaMTALazo nahi, tema ja tene je samajAvaq hoya te nIDara thaIne samajAvajo, emAM leza paNa acakAzo nahi. cittanI to pahelethIja icchA hatI ke zrokezI muni ane rAjA paesIno samAgama thAya to rAjAnI vRttimAM komaLatA Ave ane tema thAya to kekaya dezanI prajA paNa sukhI thAya. barAbara lAga joIne eka bAra citte kAH mahArAja! ApaNe tyAM kaMboja dezanA pelA je cAra ghoDAo AvelA che temanI to haju parIkSA paNa na karI, te have kyAre karavAnA cho? Jain Education malla |ww.lainelibrary.org
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiya sutaM Jain Education rAjAe kahAMH citta ! Aje ja karIe, cAla taiyAra thA ane e ghoDAone dharamAM nAkhI ratha joDI lAva. rathama besI azvaparIkSA mATe bahAra nIkaLyA. citta sArathipa rathane pUrapATa hAMkI mUkyo, bahu dUra jaI pahoMcyA. rAjA to thAkI gayo ane garamI tathA dhULathI gabharAyo. eNe rathane pAcho vaLAvyo. catura ane samaya citte vizrAMti mATe te ja bagIco pasaMda karyo jyAM tenA guru kezI muni UtaryA hatA. bagIcAmAM ghoDA choDyA, temane cAro nAkhyo ane banne jaNa thAka khAvA beThA. evAmAM rAjA pasIne kAne kezI munino ghero avAja athaDAyo. rAjA baDabaDyoH A muMDako ahIM ATale heTe thAka khAvA AvyA dvIpa topaNa sukhe nirAMte besavA deto nathI, A te AvaDo moTo ghoMghATa zeno ? citte ghaNI ja namratAthI potAnA priya rAjAne munino paricaya karAvyo ane temanI vidvattAnI thoDI prazaMsA paNa karI. saraLa svabhAvI rAjA munine maLavA utsuka thayo bhane banne jaNA-rAjA ane amAtya munizrI pAse pahoMcyA. rAjA AtmA janmAMtara ane puNya pApa saMbaMdhenI potAnI jijJAsA muni samakSa raju karI ane kahAMH he zramaNAyuSman ! meM AtmA vagere tatvone zodhavA prApta karavA ghaNA ghaNA prayogo karI joyA chatAM atyArasudhImAM huM pa prayogomAM aphaLa nIDyo chu ane atyArasudhInA mArA jAtajAtanA e prayogo uparathI huM evA nirNaya upara Avyo chu ke AtmA nathI, janmAMtara nathI ane puNya-pApa paNa nathI. A saMbaMdhe Apa koI navo prayoga batAvazo vA ApanA vicAro prakaTa karazo to kRpA thaze. zrIkezI muni rAjAnI jijJAsA ane AtmAnI zodha mATenI tAlAvelI barAbara samajI gayA. rAjA raju karelI sApha sApha vAto dvArA munirAje tenA mAnasanI sthiti jANI. 'A rAjA gatAnugatika nathI' 'hA jI hA bhaNe vo nathI' paNa zuddha parIkSAdvArA vizuddha prayogadvArA vastutattvane zodhanAro - samajanAro sAco grAhaka che, kharo jijJAsu che, e bAbatanI pravezaka / / 15 / /
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravezaka rAyapaseNaiya sutta // 16 // pAkI khAtrI thaI. vaLI, rAjA upara karatAno vA adhArmikatAno je Aropa che te Aropa mAtra che, dRSTimedatuM pariNAma che. jema koI zodhaka, potAnA jIvananI zuddhi mATe vA pote svIkArelA mArganI parIkSAdvArA pAkI khAtrI karayA mATe aneka prayogo kare-potA upara ke bIjA upara aneka kriyAo kare, evo koI paNa zodhaka, gatAnugatika lokonI najaramAM dhUnI vA ra ja lekhAvAno, tema A rAjA krUra lekhAyo che evo abhiprAya munirAje rAjA mATe bAMdhyo. __rAjAe AtmAnI zodha mATe je je prayogo karelA te badhA munirAje sAvadhAnatAthI sAMbhaLyA. te pratyeka prayoga pAchaLa rAjAnI prakhara tarkazaktinuM baLa hatuM te paNa temanA samajavAmAM Avyu. munirAje rAjAne kahA: papasI! te zrama to khUba kayoM che paNa tAro pa zrama zarUAtathI ja viparItatA bhaNI janAro hoI tane temAM saMtoSa ke zAMti na maLe e banavA jevU che. rAjAnA prayogo saMbaMdhe carcA karatAM kayA prayogamAM kayo kayo doSa hato e hakIkata munirAje spaSTa kahI batAvI ane chevaTe kahyu ke, paesI! je vRkSa nIce ApaNe beThA choe tenAM pAMdaDAM koNa halAve che? UDIne ApaNA tarapha AvatI A dhULa koNa UDADe che ? zuM tuM te pAMdaDAM halAvanArane vA dhULa UDADanArane joI zake che ? papasI bolyoH mahArAja! halAvanAra to pavana che, paNa hUM tene joI zakato nathI. muni bolyAH paeso! pavana to rUpa rasa gaMdha sparza ane zabdavALo che chatAM ApaNe tene narI AMkhe joI zakatA nathI, to rUpa rasa gaMdha sparza ane zabdathI para rahelA AkAra vinAnA pacA amUrta AtmAne ApaNe narI AMkhe zI rIte nihALI zakIe ? AtmA AMkhano vA bIjI koI indriyano viSaya nathI, mATe tene zodhavA te karelA bhautika prayogo tadana nakAmA nIvaDe e banavAjoga chai; e to eka mAtra anubhavano ja viSaya che. Jain Education in intre For Private & Personel Use Only www.tainelibrary.org
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttaM pravezaka // 17 // hA, e kharaM ke, te je prayogo pelA coranA zarIra upara karyA teja prayogo tArA potAnA zarIra upara ajamAvyA hota to kadAca tane AtmAnI pratIti thAta kharI. haju kAI vakhata vItyo nathI. tuMeja prayogo tArI potAnI jAta upara-tArI iMdriyo mana, zarIra ane saMkalpo upara ajamAvIza to tane 'AtmA che' evI khAtrI thayA vinA nahi rahe. paesI! AtmAnI pUrNatayA pratIti thAya e mATe hu~ paNa mArI jAta upara ghaNA AkarA prayogo ajamAvI rahyo chu, tethI mane AtmAnI pratIti to che, paNa haju tenI pUrNatayA pratIti-AtmAno pUrNa sAkSAtkAra-vIjA ghaNA AkarA prayogonI rAha jue che. e badhA AkarAmAM AkarA prayogonI kasoTImAthI aNIzuddha rIte pasAra thaI zakIza to ja hu~ pUrNa AtmAne anubhavI zakIza. papasI! AtmAno anubhava meLavavA ane teno sarva prakAre sAkSAtkAra pAmavA tAre aMtarmukha tharbu paDaze. rUpa rasa gaMdha sparza ane zabdajanya sukhone meLavavA mana ane iMdriyo je doDAdoDI karI rahyAM che temane tAre saMyamamA rAkhavAM paDaze; A sthULa zarIra sukha pAmete karamAI na jAya, te mATe tuM je hajAro prayatno sevI rahyo che ane e prayatno mATe hajAro mAnavonI zaktino upayoga karI rahyo che te badhuM tAre jatuM kara paDaze. Atmasukha AtmAdvArA ja vedI zakAya che. AtmA potAnA sukhathI saMtuSTa che. "Atmanyeva AtmanA tuSTaH" e siddhAMtane tAre jIvanavyavahAramA sAvadhAnIthI Acaravo joIze. kharaM kahuM to ApaNe badhA zarIra, iMdriya, mana ane saMkalpothI UpajatAM sukhamAM saMtoSa meLavI ane te ja sukhane paramasukha mAnI tenI pAchaLa paDyA chIe ane te mithyA prayAsane kIdhe ja Atmasukhano svAda cAkhI zakatA nathI. jema eka vyApArI vyApAra artha dezAMtaramAM jAya. te evI moTI AzA rAkhe ke huM lakSAdhipati thAuM. rastAmA jatAM tene eka nidhAna maLI jAya ane temAMthI te mAtra hajAra mudrA pAmI pAcho vaLe ane te dvArA ja saMtuSTa thaI jematema jIvananirvAha kare. tene bIjo vyApArI samajaNa Ape ke, bhAI ! A hajAra mudrAne vyApAramA rokI temAMthI dasaguNI ke zataguNI bIjI mudrA kamA, paNa te sAhasa Jain Education intern al For Private & Personel Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiya suta // 18 // Jain Education I vinAno pama karatAM bhaya pAme che ane maLelI hajAra mudrA vayaka cAlI jAya to pachI zuM thAya ? ema samajI sAhasa karavA samartha thato nathI. pote aneka sAhasikone pa rIte lakSAdhipati tharalA najare pratyakSa jue che chatAM teno pUrvagraha chUTato nathI, tema ApaNe paNa zarIra, iMdriya, mana ane saMkalpothI ja thatAM sukhomAM sapaDAyA chIpa. tethI pa sukhane choDI vA e sukha upara aMkuza mukI aMtarmukha thaI zakatA nathI. pUrvagrahajanya sukho choDatAM ApaNe ApaNI jAtane azaraNa duHkhI ane kaSTamaya thaI gapalI kalpIpa chIpa. paesI ! jyAMsudhI ApaNe ApaNA pUrvagrahano e graMthi medIne AgaLa na vadhIpa tyAMsudhI AtmAnA anubhava mATenA ApaNA sarva prayAso naryA phAMphAM che. sAhasa karyA binA chUTako ja nathI. ahIM to "mAthA sATe mAla che." "mahIM paDyA te mahAsukha mANe" eja myAya che. mATe tAre have Aja prayoga karavAno rahyo ane huM tArI jijJAsA ane AtmAnubhava saMbaMdhI tAlAvelIthI jANI zakuM huM ke e prayogane aMte vijaya tAro ja che. papasI ! e prayoga to ghaNA loko kare he paNa semAMnA keTalAka to sAdhanomAM ja aTakI paDe che, keTalAka bAhya pravRttimAM ja phalAI jAya che, keTalAka narI pratiSThAmAM ja paTakAI paDe che, mATe tAre e prayoga karatAM barAbara viveka sAvadhAnI rAkhavI jarUrI che. sAMbhaLa, "koI kriyAjaDa thaI rahyA zuSka jJAnamAM koI, bAhya kriyAmAM rAcatA atabheda na kAMI. " "baMdha mokSa che kalpanA bhAkhe vANI mAMhi va mohAvezamAM zuSkajJAnI se ahi. " "vairAgyAdi saphaLa to jo saha AtamazAna, temaja AtamajJAnanI prAptitaNAM nidAna. " "tyAga virAga na cittamAM thAya na tene jJAna, aTake tyAga virAgamAM to bhUle nijabhAna. "jyAM jyAM je je yogya che taha samajavUM teha, tyAM tyAM te te Acare AtmArthI jana eha. " pravezaka Lainelibrary.org
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttaM pravezaka // 19 // "hoya mumukSu jIva te samaje eha vicAra, hoya matArthI jIva te avaLo le nirdhAra." "bAhya tyAga paNa jJAna nahIM te mAne guru satya, athavA nijakuLadharmanA te gurumAMja mamatva."-zrImad rAjacaMdra. || tAta paesI! tAre ekaDe ekathI zarU karavAna che, gabharAvAnuM kazuM kAraNa nathI. te atyArasudhImAM indriyonA mananA ane saMkalponA je ghoDA pUrapATa doDAvyA che ane te atheM koInA paNa sukhanI paravA karI nathI te barAbara nathI kayu. have tAre e ghoDAne aMkuzamAM lAvavA paDaze. sarvathA iSTa to e che ke e ghoDAno vega taddana bandha ja thaI jAya; paNa e ekadama to na ja bane te huM mArA anubhavathI samaju chu, mATe jatane e pravRtti kramapUrvaka karavAnI sUcanA karuM chaH prathama to tAre tArA pUrvagraho dhIre dhIre choDavA, ahiMsA-sarvaprANiprema-vRtti keLavavI, e mATe prathama to tAre tArI nikaTa basatA mAnavIonA sukhaduHkha jApAvA prayatna karavo ane emanA jIvanavikAsane ruMdhanArAMpa duHkho maTADavA mATe akhinnapaNe bharacaka udyama sevavo tathA e mATe tAre tArI potAnI jAtano bhoga Apayo paDe topaNa jarUra Apaco. eka ja vAra tuM e rIte tArI jAtano bhoga ApIza tyAre tane jarUra AtmAnI jhAMkhI thavAnI e khAtrIthI mAna ane pachI jema jema e tAro Apabhoga vadhato jaze tema tema tane tArA AtmArthane lagatA prayAsamA vadhune vadhu saphaLatA maLaze. zrIkezI munirAje je kAI kaDaM te badhuM rAjA parasIe dhyAnapUrvaka-ghaNI ja sAvadhAnatAthI-sAMbhaLadhu-avadhAryu ane tenuM manana karI te dhoraNe jIvanano akhataro karavAno tene UmaLako paNa thaI Avyo.. rAjAne tenI saraLa prakRti ane AtmArtha sambandhI tAlAvelIne lIdhe e badhuM taddana narbu chatAM ajamAvavA jevU to lAgyu ja. pachI to teNe "seve sadguru caraNane tyAgI daI nijapakSa, pAme ne paramArthane nijapadano le lakSa." "pratyakSa sadguruyogathI svacchaMda te rokAya, anya upAya karyA thakI prAye bamaNA thAya." Jain Educationtlimalamal For Private Personel Use Only Mainelibrary.org
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iya sutaM // 20 // "mAnAdika zatru mahA nija chaMde na marAya, jAtAM sadguru zaraNamAM alpaprayAse jAya." - zrImad rAjacaMdra. A padyokta bhAvane lakSyamAM rAkhI rAjApa sAdhanA zarU karI ane gururAjanA kahevA pramANe potAnI jAta upara ja akhataro zarU karyo. sAdhanAne maMgaLamaya karavA mATe prathama to rAjA parasIe potAnA gurudeva kezI munine kSamA ApavA mATe prArthyA, rAjApa bharasabhAmAM jaNAyuMke, A pavitra munirAjano meM ghaNo avinaya karyo che te badala te mahAtmA mane kSamA karavA kRpA kare e mArI temane namra vinaMtI che. pachI to rAjAe potAnI sarva saMpattinA cAra sarakhA bhAga karyA, jemAMno eka bhAga mAtra teNe dAna mAMTe ja yojyo ane dAnadharmane dAnapAramitAne - keLavato rAjA potAnI sAdhanAmAM layalIna rahevA lAgyo. have te paTalo vadha sAdhanAmaya banavA lAgyo ke, tene potAnI priya rANInI paNa bhogasAdhana tarIkenI vismRti thavA lAgI, eTaluMja nahi paNa rANI rAjAne viSa ApyuM ane te rAjAnI jANamAM AvyuM chatAM tenuM eka saMvADuM paNa na pharakyuM tene potAnA dehanI eTalI vadhI vismRti thaI gaI ke dehano nAza karanArI rANI mATe tene manamAM kazuM ja na UgyuM te taddana svastha rahyo ane " Atmanyeva AtmanA tuSTaH "nI paristhitie lagabhaga pahoMcu pahoMcu thatAM sUryAbha-sUrya jevI jhagArA mAratI divya-sthitine pAmyo ane chevaTe* videha thaI jyotamAM jyotanI dazAne te anubhavaze. gatAnugatikatA, aMdhazraddhA, parIkSaNazaktino virodha vA abhAva, navA navA prayogone vivekapUrvaka kheDavAnuM sAhasa na hovuM, pUrvagrahano atyadhika pakSapAta, koIeka jAtanI viveka vinAnI sthiticustatA, jijJAsA ja na thavI, tarkazaktino durupayoga, ADaMbarapriyatA, muMjha. aNane dabAvI devAnI vRtti, zAMta karavA mATe muMjhavaNane prakaTa karavAnI azakti vA prakaTa karatAM koI jAtanA bhayanI AzaMkA ityAdi aneka durguNo mumukSu jijJAsunA jIvanavikAsano saMhAra kare che. * zrI kezI munirAja ane rAjA pasInA saMvAdamA meM je navanIta joyuM che te ahIM jaNAveluM che. Jain Education ema onal pravezaka
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyatta kathAnAyaka parasImAM A durguNo na hovAthI ja te videha sthitine pAme che, pa ApaNe dhyAnamA rAkhavA jetuM che. samajuM huM tyAM sudhI A sUtrano svAdhyAya karanAre rAjA parasInA citta zuddhIkaraNane ja dhyAnamA rAkhavAnuM che. e sivAya dharmane nAme kaSAya vatre pa rIte A sUtrano upayoga karavo ghaTita lAgato nathI. [ eka vilakSaNa samAnatA ] bauddha paraMparA ane jainaparaMparA pa badhenuM eka nAma zramaNaparaMparA che. te bannemAM aneka prakAranI samAnatAo rahelI che. zabdaracanAnI, bhAva saMkalanAnI, zramaNanA AcArabaMdhAraNanI vA keTalIka khAsa khAsa zabdonI samAnatAo uparAMta AkheAkhAM AkhyAnonI samAnatA paNa maLI Ave che. je AkhyAna A parasInuM AkhyAna vAMcakonI dRSTisamakSa che te AkhuM AkhyAna jevuM ne tevuM ja bauddha paraMparAnA 'dIghanikAya ' nAmanA suttapiTaka graMthamAM pAyAsisuttanA mathALA nIce noMgheluM che. pasInA A AkhyAnamAM mukhya nAyaka papasI he tyAre bauddha AkhyAnamAM nAyaka pAyAsI che. upadeSTA tyAM kumAra kAzyapa che tyAre ahIM kezIkumAra che banne upadeza pAMcaso bhikSuonA adhiSThAtA ke ane upadezanuM sthAna banne sthaLe setaviyA - setavyA nagarI hai. kalyANamitra ahIM citta che tyAre tyAM khatta che. praSTavya sthAno-paraloka nathI, koI aupapAtika sattA nathI ane sukRta duSkRtarUpa karmoMnuM phala nathI-e badhAM bannemAM samAna che. A praSTavyo saMbaMdhe je je prativacano ane temane lagatI yuktiprayuktio AvI che te badhIya bannemAM lagabhaga samAna hai. pelA kaMboja dezanA ghoDAnI hakIkata je ahIMnA AkhyAnamAM che te pAyAsInI kathAmAM nathI jaNAtI ane papasInuM je bhAvI vRttAMta A AkhyAnamAM pUrvamAM noMgheluM che te pAyAsInA AkhyAnamAM krama pramANe chevaTe jaNAveluM che. taduparAMta sUryAbhadeve karelI nATya racanA ane bIjI vidhio te pAyAsInA AkhyAnamAMthI nIkaLI gaI che. Jain Education tertional pravezaka // 21 // w.jainelibrary.org
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iya sutaM // 22 // A rIte thoDo ghaNo pheraphAra chatAM mULa vastu banne AkhyAnamAM barAbara sacavAelI che e vivAda vinAnuM che. A uparathI A AkhyAnanI atihAsika kiMmata ghaNI vadhI jAya che| ane A banne bhinnabhinna paraMparAo paNa kevI rIte samAnatAnA pravAhamAM vahI rahI che te paNa jaNAI Ave che. rAjA pasenajita ane papasI vA pAyAsI e banne eka nathI pa vastu koI na bhUle. A mATe vizeSa jANavAnI icchAvALAe pAlI TeksTa sosAITI taraphathI bahAra paDela ane zrI. TI. Dabalyu. rAIsa DeviDajha saMpAdita 'dIghanikAya 'nI 1903 nI AvRttinuM pR0 316thI 358 sudhImAMnuM 'pAyAsIsutaMta' nAmanuM prakaraNa jobuM, hindI bhASAnuM pustaka jovA icchanAre mahAbodhi granthamALA taraphathI prasiddha thayela ane rAhula sAMkRtyAyane anuvAdita karela 'dIghanikAya' granthamAMnuM pR. 199thI 211 sudhImAMnuM 'pAyAsirAjajJa sutta' nAmaka prakaraNa jobuM. pAlITeksTa sosAITIvALu 'dIghanikAya' vAparavA devA mATe zeTha agaracaMda bhairavadAna zeTiyAno huM AbhArI chu. saMzodhananAM sAdhano A sUtranA saMpAdana mATe meM hastalikhita sAta ane paka samitivALI mudrita prata ema ATha pratono upayoga karyo che. jemAMnI pAMca prato pATaNathI AvelI che ane ve prato bhAvanagarathI AvelI che. pATaNathI AvelI mULanI traNa pratono paricaya A pramANe cheH e traNe pratono saMketa A rIte meM rAkhyo che. Jain Education international 1 mULanI prata pA. 1 2 pA. 2 3 " 31 pA. 3 pravezaka w.jainelibrary.org
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiya sutaM pA. 1- A pratinAM pAnAM 34 che. pratyeka pAnAnI laMbAI 12 || iMca ane pahoLAI 5 iMcanI che. pratyeka pAnAmAM paMdara lAino ane pratyeka lAinamAM lagabhaga 60 thI 65 akSaro che. A pratanA aMtamAM puSpikAmAM saMvata lakhyo nathI, parantu lipi ane kAgaLa uparathI ema kahI zakAya ke e prata 300-400 varSanI junI hovI joIe. AmAM prasthAna 2120 zlokanuM ApyuM che. AnI puSpikA A pramANe cheH namo jiNANaM / jiyabhayANaM / namo suyaddevayAe bhagavatIe / namo aM bhagavato arahato / passe supase passavaNIe nemo ch| rAyappaseNaiya sUtraM samAptaM / pA. 2 - A pratanAM pAnAM 47 che. pratyeka pAnAnI laMbAI 11 // iMca ane pahoLAI 4 // iMca che. pratyeka pAnAmA 12 thI 14 paMktio ane pratyeka paMktimA lagabhaga 45 thI 50 akSaro che. Ama graMthAna 2079 zlokanuM che. A pratamAM paDimAtrA che. A prata vi. saM. 1604mAM lakhAyelI che. panI puSpikA A pramANe che: 5 A granthanA antamA ApelI ane badhI pratiomAM maLatI mULapAThano puSpikAmA 'bhagavato arahato parase supase parasavaNIe namo' evaM koI jagyAe, 'bhagavato arahau pAse suparase parasavaNIe namo' evaM ane koI jagyAe 'bhagavau arahau pAsassa / passe supasse parasavaNIM namo' AvA AvA aneka prakAranA pATho maLe che. ane tenA artha mATe Aja sudhI kazI prayatna thayo hoya ema lAgatuM nathI. huM paNa eno zuddha artha karI zakuM ema jaNAtuM nathI chatAM mArI kalpanA pramANe e pAThane A rIte vAMcavAmAM Ave to teno kaMIka artha nIkaLI zake: 'namo bhagavato arahato pAsassa / paesissa paNhe paNNavaNoe namo' eTale ke AdinA vAkyathI bhagavAna pArzvanAthane namaskAra thAya che ane pAchaLanA vAkyatho pradezI rAjAnA praznAne batAvanAra A sUtrane namaskAra karyo che. A vAkyomAMnA bevaDA 'sa' 'Na' jevA dekhAya che tethI ja 'passe' nuM 'paNNe' ane 'parasavaNIe ' nuM 'paNNavaNIe' kalpavuM ThIka lAge che. kharI rIte to AvA ghaNA utArAone sAme rAkhIne pachI ja yogya nirNaya karI zakAya. Jain Educationterational pravezaka // 23 // w.jainelibrary.org
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iya sutaM pravezaka // 24 // namo jiNANaM / namo supadevayAe bhagavaIpa / namo paNNattIe bhagavaIe / Namo bhagavao arahau pAse supasse passavaNI Namo / rAyapaseNIyaM saMmattaM / ___ saMvat 1604 varSe mArgavadi 5 gurvaasre| zrIvRdhatapApakSe mahopAdhyAya zrI 4 zrI jayamaMdiragaNigarubhyo namaH bhaTTArika zrI zrI 4 zrI kalyANaratnasUrigurubhyo namaH // paM. zrI vadyAratnamuniparibhogyaM svayaM vilokanArtha rAjaprasnI upAMgasUtra vAcanArtha jnyaatvyH|| pA. 3-A pratanAM pAnA 48 che. pratyeka pAnAnI laMbAI 11 iMca ane pahoLAI 4 // iMca che. pratyeka pAnAmA 15 paMkti ane pratyeka paMktimA 40 thI 45 akSaro che. AmAM graMthAna 2120 zlokanuM che. A prata vi. saM. 1619nI che. panI puSpikA o pramANe che: ___Namo jiNANaM / jebhaiyANaM / Namo suyadevatAe bhagavatIe / Namo paNNattie bhgvtiie| namo bhgvto| arahato passesu / passe | passavaNIe nnmo| iti rAyapaseNI sUtraM saMmmattaM samAptaM / saMvat 1619 varSe / / mAghamAse / kRSNapakSe / trayodazI tithau / zukravAre / pUrvAnakSatre / siddhanAmajoge / lagnika dine / zrImajjodhapure // rAjAdhirAya mahArAya zrImAladevapaTTe zrI rAya zrI caMdrasenarAjye // likhitaM / zrI koraMTagacche / vA. zrI AsadevapaTTe bhojadeva / jaitilaka bhojadevapaTTe vA. zrI devakalasapaTTe vA. zrI devasuMdarazipya ga. devamUrti / tat ziSya zrI devaprabhuNA rAjapraznI granthaM lileSi / A uparAMta TIkAthALI je cAra pratono upayoga karyo che teno saMketa nIce pramANe rAkhyo chaH pA. 4 mAtra TIkAvALI pATaNathI maLelI prata. pA. 5 mAtra TIkAvALI bhA. 1 TIkA tathA mULavALI bhAvanagarathI maLelI prata. bhA. 2 Jain Education For Private Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttaM pravezaka // 25 // pA. 4-A pratanAM pAnAM 69 che. pratyeka pAnAnI laMbAI 10 // iMca ane pahoLAI 4m iMca che. pratyeka pAnAmA 15 paMktio ane pratyeka paMktimA 55 thI 60 akSara che. AmAM TIkArnu granthAna 3775 zlokanuM che. A prata vi. saM. 1575 lakhAyelI che. panI puSpikA A pramANe chaH iti malayagiriviracitA rAjapraznIyopAMgavRttikA samarthitA // ch|| svasti saMvat 1575 samaye vaizASa zudi 13 shukrvaasre| zrIkharataragacche bhaTTAraka zrI jinarAjari tat siSya upAdhyA zrI rAjasuMdara tasyArthe sAMbhavatyAgotre sAdhu zrI gopIcanda likhApitaM dattaM / pA. 5-A pratanA pAnAM 59 che. pratyeka pAnAnI laMbAI 13 // iMca ane pahoLAI 5 iMca che. pratyeka pAnAmA 16 paMktimo ane pratyeka paMktimA lagabhaga 65 akSaro che. AmAM granthAna 3700 zlokanuM che. A prata vi. saM. 1485 mAM lakhAyelo che. AmA paDimAtrA che. pATaNanI pAMca pratomAM A prata vizeSa suMdara che. enI puSpikA A pramANe chaH iti malayagiri viracitA rAjapraznIyopAMgavRttikAH smrthitaa| samAptamiti / pratyakSara gaNanayA graMthAgre / pratyakSaragaNanAto granthamAnaM vinizcitaM / saptatriMzat zatAnyatra zlokAnAM sarvasaMkhyayA // saMvat 1485 varSe bhAdravA sudi 3 zukre upAMgavRttau samAptamiti vipra vaijanAthena likhitaM / bhA. 1-A pratanAM pAnAM 128 che, A tripATha prata che. pratyeka pAnAmAM bacce mULa ane upara nIce TIkA che. A pratanI laMbAI 10 iMca ane pahoLAI 4 iMca che. tripATha hovAthI paMkti tathA akSaronI gaNanA ekasarakhI jaLavAI nathI. AmAM mULaneM graMthAna 2072 bhane TIkAmAM 3700 zlokanuM che, A prata vi. saM. 1685nI che. AnI puSpikA A pramANe cheH zrI Namo jiNoNa Namo suyadevayAe bhagavaie namo paNNattie bhagavIe Namo bhagavau arahau pAsassa | passe supasse passavaNIM Namo Jain Educati onal For Private Personal use only . .
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravezaka rAyapaseNaiya suttaM // 26 // rAyapaseNIyaM sammattaM / saMvat 1685 varSe phAlguNamAse zuklapakSe aSTamyAM tithau saMpUrNa rAjapraznIupAMgamiti / iti zrI malayagiriviracitA rAjapraznIyopAMgavRttiH smrthitaa| bhA. 2-A pratanAM 144 pAnAM che. A tripATha prata che. pratyeka pAnAmAM vacce mULa ane upara nIce TIkA che. pratyeka pAnAnI laMbAI 9 // iMca ane pahoLAI 4 iMca cha. tripATha hovAthI paMkti tathA akSaronI gaNanA ekasarakhI jaLavAI nathI. A pratamA lakhyA saMvat nathI Apyo chatAM akSaro ane kAgaLo jotAM lagabhaga 400 varSanI hovI joIe, AmAM mULaneM graMthAta 2100 ane TIkArnu 3650 | zloka- Apyu che. panI puSpikA A pramANe chaH namo jiNANaM / jiyabhayANaM namo suyadevatAe bhagavatIe namo bhagavato arahato / passe supasse passavaNIe nmo| iti zrI rAyappaseNaiyaM sUtraM samApta / adhriikRtcintaamnniklpltaakaamdhenumaahaatmyaaH| vijayaMtAM gurupAdA vimalIkRtaziSyamativibhavAH // rAjapraznIyamidaM gambhIrAthai vivRnnvtaa| kuzalaM yadavApi malayagiriNA sAdhujanastena bhavatu kRtii|| iti zrImalayagiriviracitAyAM zrIrAjapraznIyopAMgavRttiH samAtA / A rote paMdaramA saikAthI mAMDIne sattaramA saikA sudhImAM lakhAyelI sAta pratono meM upayoga kayoM che. A pratomA pATaNanI 'pA. 5' saMjJAvALI ane 'bhA. 2' saMjJAvALI e be prato sarakhAmaNImAM vadhAre zuddha kahI zakAya. bIjI prato paNa bahu ja bhUlovALI to na |ja kahI zakAya. For Private Personel Use Only Jain Education in inelibrary.org
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya sutaM Jain Education A granthanuM saMzodhana karatI vakhate meM mULa pAThano nirNaya vivaraNane AdhAre ja karelo che bhane jyAM vivaraNa nathI tyAM arthaSTo ane hastalikhita pratono AdhAra lIghelo che. samitivALI AvRttimAM chApela mULa ghaNe sthaLe vivaraNanI sAthe meLa khAtuM nathI, tyAM vivaraNanI pratIko vizeSa prAmANika mAnI mULa tarIke rAkhelI che ane jyAM mULa ane vivaraNano dUra na karI zakAya evo visaMvAda che tyAM kAMI paNa pheraphAra karyo nathI, parantu TippaNamAM mULa ane vivaraNanA pAThabhedano ullekha karyo che. vaLI keTaleka sthaLe kevaLa vivaraNa ja che, paNa mULapATha upalabdha nathI tyAM jIvAjIvAbhigamano AdhAra laIne te mULapATha TippaNarmA TAMkI batAvyo che. AcArya malayafire faarai ghaNI jagyAe lakhyuM che ke ahIM ghaNo vAcanAbheda che, ahIM ghaNo pAThabheda che, e hakIkata khAsa khAsa sthaLe TippaNamAM spaSTIkaraNa sAthai jaNAvI che. vAcanAbhedane lagatA TIkAkAranA ullekho jotAM ema jaNAya che ke ghaNe sthaLe A sUtramAM bahu pAThabheda thaha gayelo hovo joIpa. jyAM sudhI AvA bhinna bhinna pATho vize cokkasa nirNaya na thaI zake tyAMsudhI koI paNa jAtanuM pRthakkaraNa karyA sivAya ke pAThAntaro ApyA sivAyanuM AgamonuM mudraNa ke utkIrNIkaraNa (pattharamAM kotarakhaM te) purAtattvanI dRSTie vizvAsapAtra na lekhAya. zuddha sAhityanI dRSTipa AgamonuM mudraNa kara hoya to koI paNa jAtano Agraha rAkhyA sivAya temanuM saMzodhana tha joI. ane te saMzodhana karavA mATe AgamanA aneka abhyAsIoe maLIne aneka prationo upayoga karaco joie. uparAnta mULapAThanA zuddhIkaraNa mATe AgamanI niryukti, bhAgya, cUrNi ane TIkAno khAsa AdhAra levAvo joIe. tema karavA chatAM ya jyAM mULa ane niyukti vageremAM je kAMI bheda jevuM jaNAya tenI paNa noMdha lebAvI joIe. samitie je Agamo chapAvelA che te sArI rIte zodhAyA ja nathI. temAM pAThAMtara, prastAvanA, paricaya ke arthabhedane lagatAM TippaNo vA TIkAmAM AvelA avataraNonuM spaSTIkaraNa vagere kazuM ja ApavAmAM AvyuM nathI. paTaluMja nahIM paNa mULa pATha paNa vinakALajIthI chapAyelo che. A saMbaMdhI vizeSa vistArathI lakhavAnuM ke udAharaNa ApatrAnuM A sthaLa nathI, chatAM mAtra jANanI khAtara eka ce udAha raNo ApIpa chIpaH pravezaka ||27|| jainelibrary.org
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravezaka rAyapaseNaiya sut // 28 // sUtrakRtAMga sUtranA pahelA adhyayananA trIjA uddezAnI zrIjI gAthA temAM A rIte chapAyelI chaH udagassa pabhAveNaM sukaM sigdhaM tarmiti u|| A gAthA uparanI TIkA jotAM tenuM zuddharUpa ArIte hoi zake: udgassa pabhAveNaM sukkaMsi ghaMtarmiti u / rAyapaseNaima sUtramA samitinI AvRttimA [pR0 88 prathama bAju] mULamAM 'joyaNaM ubveheNaM joyaNaM vikkhaMbheNaM' eyo pATha che ane | tenA vivaraNamA 'ardhakrozam-ardhagavyUtamudheina ardhakroza viSkambhataH' Avo mULanA bhAvathI judA bhAvavALo pATha che. A pAThamAM mULamAM 'yojana' nuM mApa batAvyuM che tyAre vivaraNakAra 'ardhakoza'nuM mApa batAve che. A kAMI sAdhAraNa visaMvAda na gaNAya! / rAyapaseNaia sUtramA samitinI AvRttimAM [pR0 88] mULamAM 'dasa joyaNAI uvveheNaM' pATha che ane tenA vivaraNamA 'dvAsaptatiyojanAni' pATha che. 'dasa yojana'vivaraNa karatAM Agamano abhyAsI vivaraNakAra 'bahotera yojana' kema lakhI zake ? ___ A rIte AgamanA chapAyelA pratyeka pustakamAM mULa ane vivaraNamAM ghaNAya visaMvAdo rahI gayA cha, jenA nirAkaraNa mATe saMpAdake akSara paNa pADyo nathI tema tenI noMdha paNa lIdhI nathI. jyAre ke atyAra Agamaca chapAyelA AgamomAM A pramANe mULa temaja vivaraNano visaMvAda che, mULanA zuddha pATho anizcita che ane vivaraNakAre aneka pAThamedo noMghelA che tyAre amuka prakAranA pAThano nirNaya karyA vinA te Agamone zilArUDha karavA temAM pAramArthika dRSTipa AgamanI pUjA che kharI? saMpAdanazailI A mudraNamAM vivaraNamA AghelI mULanI pratIko mULamAM ja Avo jatI hovAthI te vivaraNamAM mUkavAmAM AvI nathI. parantu jyAM Avazyaka jevU jaNAyuM tyAM te pratIko rAkhavAmAM AvI che. bIju mULapATanA je je zabdo upara vivaraNa che tyAM mULanA zabdo upara Jan Educatonem For Private Personal Use Only wiljainelibrary.org
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttaM pravezaka // 29 // tema ja vivaraNanA zabdo upara aMko mUkavAmAM AvyA che. vAMcanAra mULa zabdanu vivaraNa kyAM che te sahelAIthI meLavI zake e uddezathI A pramANe karavAmAM Anyu che. vivaraNamA jyA jyA vyAkaraNa ke kozanA avataraNo ApelA che, te avataraNo vivaraNamAthI saseDIne nIce TippaNamAM mUkelA che, ane te avataraNonAM sthaLo maLI zakyAM eTalAM meLavIne noMdhelAM che. vivaraNa vAMcanAra saLaMga vivaraNa vAMcI zake te mATe A pramANe avataraNo TippaNamA mUkyAM che. ane banI zake paTaluM vivaraNane spaSTa karavAmAM AbyuM che. koI jagyApa vivaraNamAM aMkono krama ekasarakho nathI rahyo tenu kAraNa vivaraNanI anvayavALI zailI che. mULapAThanA varNakonI pUrti mATe ane mULanA bIjA keTalAka pATho samajAvavA mATe uvavAiasUtra, jIvAjIvAbhigamasUtra ane naMdIsUtrano A sUcanA saMpAdanamA upayoga karavAmAM Avyo che. prastuta granthanA 59 mA pAne vIsamI kaMDikAmAM 'devAI' ebuM pada che. tenuM je vivaraNa vivaraNakAre kareluM che te vicAraNIya che. mArA vicAra pramANe 'devAi' eka pada nathI paNa vivaraNakAre tene 'devAdi' kahIne eka pada kA che. mArA abhiprAyane zrIabhayadevasUrino Teko paNa che. [juo pR0 59 5 zabda uparatuM TippaNa] sUtramAMnA cAlu viSayane samajavA mATe te te sthaLe hAMsiyAmAM mathALAM mUkelAM che. TippaNamA keTalAka mULa zabdone pracalita bhASAnA zabdo sAthe sarakhAvelA che. pAchaLa A sUtrano sArabhUta anuvAda mULasUtranI kaMDikAvAra mUkyo che. anuvAdamA paNa upayukta TippaNo ApelAM che. granthanI pAchaLa vizeSa nAmono ane khAsa khAsa upayukta pavA aitihAsika zabdono pRSTavAra akArAdi anukrama Apelo che. AbhAra pATaNanI prato mokalavA mATe pUjyapAda pravartaka zrIkAMtivijayajInA ziSya praziSya munirAja zrIcaturavijayajI ane puNyavijayajIno hu~ anugRhIta DhuM. ane bhAvanagaranI banne prato mATe dharmabaMdhu rA. rA. kuMvarajIbhAI temaja zeTha DosAbhAI abhecaMdanI peDhIno 9 AbhAra Jain Educat i onal W w.jainelibrary.org
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravezaka rAyapaseNaiya sut mArnu chu. AvAM prakAzano bahAra pADavAM e paka ja mANasa mATe bahu muzkela vAta hovA chatAM A sUtrane prasiddha karavA mATe zrIgujaragrantharatna kAryAlayavALA bhAI zaMbhulAla jagazIbhAI zAhane hu~ abhinandana ApuM . A prakAzanamA keTalIka khAmIo rahI gaI che ane te mArA dhyAna vahAra nathI, parantu nabaLI AMkhavALo pakalo huM, khUba icchA thatAM, e khAmIone dUra karI zakyo nathI. koI AgamapremI A prakAzana mAraphata AgamanA vizeSa zuddhIkaraNa mATe pUrvokta rIte prayatna karaze to huM mArA A prayatnane saphaLa thayo mAnIza. // 30 // 12/va, bhAratInivAsa sosAITI elisabrija amadAvAda. bacaradAsa. Jain EducatInterational For Private & Personel Use Only Tww.jainelibrary.org
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttaM viSayAnukrama | viSayAnukrama // 3 // kaMDikA viSaya vivaraNakAre kalpelo 'rAyapaseNaiya' no zabdArtha vivaraNakAre darzAveluM 'rAyapaseNaiya'rnu upAMgapaNu 1 'AmalakappA' nagarInuM varNana 2 'aMbasAlavaNa' caityarnu varNana 3 'asogavara' vRkSanuM varNana / 4 'pRthvI zilApATa' nuM varNana 5 AmalakappAnA rAjA 'sea'nuM varNana 6 'sea'nI rANI dhAriNInuM varNana 7 'bhagavAna mahAvIra' padhAryAnuM varNana 8 bhagavAna mahAvIranA zarIranuM varNana 9 bhagavAna mahAvIranA guNanuM varNana 10 'parSadanA nirgama' nuM varNana kaMDikA viSaya 11 'parSadanA visarjana'nuM varNana 12-13 sUryAbhadeve bhagavAna mahAvIrane joyAcaM varNana 14-15 sUryAbhadeve bhagavAna mahAvIranI stuti karyAnI hakIkata 16-17 bhagavAnane joyA pachI sUryAbhadevane thayelo vicAra 18 sUryAbhadeve Abhiyogika devone karelI AjJA 19 e Abhiyogiko bhagavAna pAse AvyA 20 bhagavAna ane Abhiyogika devonI bAtacIta 21 Abhiyogika devo bhagavAnanA nivAsanI AsapAsana badhuM sthaLa sApha kare che 22 -nivAsanI AsapAsa sugaMdhI pANI chAMTe che 23-24 -nivAsanI AsapAsa phUlo gharasAve che JainEducation For Private Personel Use Only dainelibrary.org.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iya suttaM viSayAnu krama // 32 // kaMDikA viSaya 25-26 sUryAbhadeve potAnA senApatine ApelI AjJA 27 zrIbhagavAna mahAvIra pAse AvavA mATe devornu saja tharbu 28-29 bhagavAna pAse javA mATe vimAna racavAnI AjJA 30-40 vimAnanI racanAnuM varNana 41 vimAnamA AvelA prekSAgRhamaMDapona varNana 42 prekSAgRhamAM AvelA akhADAnuM varNana tathA akhADAnAM maNipIThIkA ane siMhAsananu varNana 43-siMhAsana uparanA vijayadRSya ane tyAM laTakAyelA ghaDA jevaDAM motionA jhummaranuM varNana 44 bhadrAsanonuM varNana 45 yAnavimAnanu varNana 46 parivAra sAthe sUryAbhanA vimAnArohaNanuM varNana 47-48 yAna vimAnanuM prasthAna ane sUryAbharnu bhagavaMta pAse pahoMcavU 49-50 zrImahAvIra bhagavAna ane sUryAbhadevanI vAtacIta 51 bhagavAnano upadeza kaMDikA vipaya 52 sUryAme karelA prazno 53 bhagavAnano pratyuttara 54 'he bhagavAna! huM nATyanA prakArone bhajavI batAyue rIte bhagavAnane sUryAbhe karelI vinaMtI 55 sUryAbhanI e vinaMtI tarapha bhagavAnano anAdara-mauna 56-57 sUryAbhe nATayaprayoga karI batAvavA karelo bhaktipUrvaka prayatna-sUryAbhanA jamaNA hAthamAthI 108 devakumAro nA nIkaLavAnuM varNana 58 DAbA hAthamAthI 108 devakumArIonA nIkaLavArnu varNana 59 pratyeka prakAranA ekalo ATha vAjAM ane ekaso ATha vAjAM bagADanAranuM varNana tathA vizeSa prakAranAM vAjAnAM nAmo 60-61 nIkaLelA devakumArone ane devakumArIone nATya prayoga karI batAvavAnI sUryAbhanI AjJA 62-63 devonA saMgItarnu, nAcanu ane vAjAM vagADavAnuM varNana 64-65 zaMkha ane kharamukhI vagere vAjAMone vagADavAnI rIto JainEducation For Private Personel Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttaM viSaya viSayAnu // 33 // kaMDikA ame nATakanI adbhutatA 66 prathama prakAraceM nATaka-svastika vagere ATha maMgaLono abhinaya 67 bIjA prakAracaM nATaka-sAgara taraMga vagereno abhinaya 68 nATakano trIjo prakAra-baLada-ghoDo-vanalatA bagereno ___ abhinaya 69 cothu nATaka-cakra-cakrAno abhinaya 70 pAMca, nATaka-caMdrAvali vagereno abhinaya 71 chaTTu nATaka-caMdra UgavA vagereno abhinaya 72 sAtamu nATaka-caMdrAgamana vagereno abhinaya 73 AThamuM nATaka-caMdragrahaNa vagereno abhinaya 74 navamuM nATaka-caMdranuM AthamavU vagereno abhinaya 75 dasamuM nATaka-caMdramaMDala vagereno abhinaya 76 agyAramuM nATaka-vRSabhanI ane siMhanI lalita gati vagereno abhinaya 77 bAramuM nATaka-sAgaranA AkAramagereno abhinaya kaMDikA viSaya 78 tera, nATaka-caMpAnagarI vagereno abhinaya 79 caumuM nATaka-matsyAMDa bagereno abhinaya 80 pannaramAthI ogaNIsa, nATaka-ka kha vagere vargIya 25 vyaMjanonA AkArano abhinaya 81 bIsamuM nATaka-azokanA pallava vagereno abhinaya 82 pakavIsa, nATaka-padmalatA vagereno abhinaya 83 22-23-24-25-26-27-28-29-30-31, nATaka druta vagereno abhinaya 84 32 muM nATaka-bhagavAna mahAvIranI bAlakrIDA-kAmabho ganI lIlA ane temanAM nirvANa vagereno abhinaya 85 tata-vitata-ghana-ane zuSira 5 cAra jAtanAM cAjAM onuM vagADavU 86 utkSipta vagere cAra prakAraceM saMgIta 87 aMcita vagere cAra prakArarnu nRtya 88 dASTAntika vagere cAra prakArano abhinaya 89 nATaka pUruM thayA pachI sUryAbhadeva potAnA parivAra sAthe wi Jain Educatio .jainelibrary.org n al
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa viSayAnukrama iya suttaM // 34 // kaMDikA viSaya potAne sthAne cAlyo gayo 90-94 sUryAbhanI devamAyA vize zaMkAzIla gautamano prazna ane bhagavAnano uttara 95-96 sUryAbhadevatuM vimAna kyA cha ? payo gautamano prazna ___ ane bhagavAnano uttara 97 vimAnanA prAkAracaM varNana 98-107 vimAnanA bAraNAnuM varNana 108-110 vimAnanI AjubAjunA vanakhaMDo ane tenAM tRNonA madhura dhvaninuM varNana 111 e vanakhaMDomAMnA jalAzayonuM ane temanI aMdaranA pANInuM varNana 112-116 utpAtaparvato vagere krIDAsthaLojeM varNana 117-122 cAra prAsAdo, upakArikAlayana ane padmavaravedi kAnuM varNana 123 sudharmA sabhAnuM ane maMDapornu varNana 124 vajramaya akhADAnuM varNana tathA cAra jinanI pratimA kaMDikA viSaya ornu varNana 125 caityavRkSonuM varNana 126 caityastaMbhanu varNana ane te staMbhanI vaccenA zikAmAM zrI jinanA sAthaLanA hADakAMnu varNana 127 maNimaya pIThikA ane devazayanIyarnu varNana 128 vajramaya zastrabhaMDAranuM varNana 129 siddhAyatana ane temAMnI pakasone ATha jinapratimA ornu varNana 130 chatradhAraka cAmaradhAraka pratimAona tathA nAganI, bhUtanI ane yakSanI pratimAonuM varNana tathA ekasone ATha ghaMTo vagerenuM varNana 131 upapAta sabhA-abhiSeka sabhA-alaMkAra sabhA-vyavasAya sabhAnu tathA vyavasAya sabhAmAM AvelA pustakanu ane pustakanAM pAnAM, zAhI, akSaro vagerenuM varNana 132 sUryAbhadevano janma ane teno potAnA kartavya vizeno vicAra Jain Educatie intern al For Private & Personel Use Only maw.jainelibrary.org
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttaM viSayAnukrama // 35 // kaMDikA viSaya 133 sUryAbhadevanA sAmAnika devoe karelI kartavya mArganI sUcanA 134-136 sUryAbhadevarnu snAna, teno iMdrAbhiSeka tathA abhi pekanI pravRttithI thapalo devone AnaMda vagerenuM varNana 137 sUryAbhadeve paherelA vastra ane AbhUSaNonuM varNana 138-139 sUryAbhadeve pustaka vAMcI te dvArA dhArmika vyavasAya nI mAhitI meLavI ane pUrvokta siddhAyatanamA AvelI jinapratimAonI pUjA karI temanI stuti karI tenu varNana tathA potAnA AkhA vimAnanI aMdaranI pUta LIo vagerenI arcanA karI ane karAvI tenuM varNana 140 sUryAbhadevano parivAra ane tenI sabhAnA bhabhakAnuM varNana 141 sUryAbhadeve Avu svargIya sukha zAthI meLavyuM ? evo gautamano prazna ane tenA javAbamAM bhagavAne kahI saMbhaLAvelI rAjA paesInI kathA kaDikA viSaya rAjA paesInI kathA 142 keyi' nAmano ardha Arya deza ane 'seyaviyA' nagarInuM varNana tathA rAjA papasInuM varNana 143 paesInI rANInI hakIkata 144 papasInA moTAputranI hakIkata 145 papasInA moTAbhAI citta sArathirnu varNana 146 kuNAla dezanI sAvatthI nagarI tathA tenA rAjA jita zatrunuM varNana tathA citta sArathinu sAvatthI tarapha javAnuM varNana 147 pArthApatya kezIkumAranuM varNana 148 kezIkumAra pAse jatA lokonuM varNana 149 citta sArathina kezikumAra pAse jaq 150-151 cittasArathi zramaNopAsaka thayo 152 cittanu seyaviyA tarapha prayANa 153 seyaviyA tarapha AvavA mATe citte kezizramaNane karelI Jain Educatie interational For Private & Personel Use Only Iww.jainelibrary.org
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiya sutaM // 36 // Jain Education Inthanes kaMDikA viSaya vinatI ane papasI adhArmika hovAthI cittanI e vinaMtino asvIkAra 154 vIjA keTalAya gRhastho Apano Adara karaze mATe parasIthI Apane zuM kAma che ? ema kahI citte seyaviyA AvavA kezine karelo Agraha 155 kezizramaNanA Adara mATe citte potAnA udyAnapAlakone karelI bhalAmaNa 156 citta seyaviyA jaIne rAjA parasine maLyo 157 kezIkumAra bhramaNa seyaviyA pahoMcyA ane cittasArathinA mALIopa temane satkAryA 158 cittasArathi kezIkumAra pAse gayo 159 citte temane rAjA parasIne dharmabodha ApavA vinaMtI karI. dharma sAMbhaLavAnI taka maLavA ane na maLavA bAbata kumArabhramaNanuM vivecana kezIzramaNa 160 ghoDAnI parIkSAne vhAne rAjA paesIne pAse laI javAno cittano saMkalpa kaMDikA vipaya 161 cittasArathI papasIne bhramaNa pAse laI gayo 162 kezIzramaNane joIne rAjA papasIne dharalI aruci 163 cittasArathie rAjA papasIne ApalI kezIzramaNanI oLakhANa 164 bhramaNa ane rAjA baccenI vAtacIta 165 zramaNanI vidvattA vize rAjApa karelI paDapUchanA uttaramAM zramaNe kareluM potAnA jJAnanuM vivecana 166 'jIva ane zarIra judAM judAM che' evo kezIzramaNano mata 167 jIva ane zarIra judAM judAM hoya to mAro adharmI dAdo zramaNanA kahevA pramANe narake gaelo hovo joIe ane ema hoya to te tyAMthI mane narakana duHkha bAbata sUcanA karavA kema na Ave ? AjasudhI nathI Avyo mATe jIva ane zarIra judAM judAM nathI paNa eka che 168 bhramaNaH papasI ! tArI paTTarANI sAdhe jArakarma karanArane tuM sakhatamAM sakhata sajA kare ane evI sajAno viSayAnu krama
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayAnu rAyapaseNaiya suttaM krama // 37 // kaMDikA vipaya sUcanA ApavA te jArIne, potAne ghare tuM thoDIvAra mATe paNa na javA de tema narakapAlo sajA pAmelA nArakIne thoDIvAra mATe paNa chUTo bhUkatA nathI mATe ja teo-sajA pAmelA nArakIo-ahIM AvI zakatA nathI ane pama che mATe jIva ane zarIra judA judAM che paNa eka nathI. nArakI ahIM na AvI zake tenAM kAraNonI carcA jIva ane zarIra judAM judAM hoya to mArI dharmAtmA dAdI zramaNanA kahevA pramANe svarge gapalI hocI joIpa ane pama hoya to te tyAMthI mane svarganAM sukho bAbata sUcanA karavA kema na Ave? AjasadhI nathI AvI mATe jIva ane zarIra judA judAM nathI paNa eka che. deva ahIM na AvI na zake tenAM kAra NonI carcA 170 svargamAM gapalo prANI svargIya bhogonI Asaktine / kaMDikA viSaya lIdhe ahIM na AvI zake mATe jIva nathI ema na kahevAya 172 loDhAnI kuMbhImAM nAkhelA coranA udAharaNathI ajIvavAda 172 sajjaDa baMdha karelA gharamAMthI jema zabda bahAra Ave che tema sajjaDa baMdha karelI kuMbhImAMthI jIva nIkaLI zake che 173 marelo cora kuMbhImAM kRmirUpa thayo che mATe ajIvavAda 174 tapelA loDhAmAM jema agnI pese che tema kANAM vagaranI kuMbhImAM paNa jIvo pese che 175 bALa ane yuvakanA udAharaNathI ajIvavAda 176-178 yuvakanA bIjA prakAranA udAharaNa dvArA jIvavAda 179 jIvatAnA ane mupalAnA vajanamA pharaka nathI mATe jIva nathI 180 pavanathI bharelI kothaLImAM ane khAlI kothaLImA baja nano pharaka nathI mATe pavana nathI? lain Education For Private Personel Use Only ainelibrary.org
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iya suttaM viSayAnukrama // 38 // kaMDikA viSaya 181 coranA zarIrane cIrI cIrIne joyAM chatAM jIva na bhaLA yo mATe jIva nathI 182 araNInA lAkaDAne cIrI cIrI agnine jonAranI peThe paesI rAjAnI mUDhatA 183 tame dakSa thaIne mAru apamAna kema karo cho? ema papasI bolyo 184 kSatriyarSadA vagerenA niyamonuM varNana 185 vyavahAranA cAra prakAra 186 AtmAne hatheLImA na batAvI zakAya? e praznano uttara-mUrta vAyu paNa na joI zakAya to amUrta AtmA kema joI zakAya? 187 hAthInA ane kaMthavAnA jIvanI samAnatA vize praznottara 188 mArI paraMparA kema choDaM? ema papasInu kathana 189 khoTI paraMparA choDavI ja joIpa pag udAharaNa sAthe samarthana kaMDikA viSaya 190 papasInI dharma sAMbhaLavAnI vRtti 191 AcAryonA prakAra ane tenI sevAnI paddhatio 192-paesIe mAgelI savinaya kSamA 193-kezInI dharmadezanA 194-199 jaina dharma svIkAryA pachI tuM aramaNIya na thaIza ema udAharaNo sAthenu kezInu kathana 200-201 papasIpa karelI potAnA dhananI suvyavasthA ane lIdhelAM vratotuM pAlana 202-203 dharmadRSTinI pravaLatAne lIdhe parigrahAdi tarapha papasInI alpavRtti tethI rAjAne mAravAno rANIno saMkalpa 204 mAryoM gayelo paesI kSobha pAmato nathI ane potAnA dharmane yAda karato maraNa pAmI sUryAbha deva thyo| __ 205-206 141 mI kaMDikAmA pUchelA praznano javAba pUrothayo Jain Education in tarilla For Private Personel Use Only wwwainelibrary.org
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiya sutaM Jain Education kaMDikA viSaya 207-215 sUryAbha deva cyavIne mahAvidehamAM hRDhapratiza nAme janma pAmI nirvANa pAmaze e hakIkata ane dRDhapratijJanuM savistara jIvanacaritra 209 - dRDhapratizanA janmasaMskAra - nAmakaraNa - annaprAzana vagere saMskAro 210 -- hRDhapratizanI sAcavaNImATe pAMca dAyaNo tathA Arya ane anAryakuLanI dAsIo tathA aneka kaMcukIovarSadharo - kRtrima hojaDAo tones kaMDikA vipaya 211 - dRDhapratijJe kareluM bahoMterakaLAnuM prayogAtmaka adhyayana 212 - dRDhapratizanA gurunuM sanmAna 213 - pratizanuM aneka bhASAvizAradapaNuM ane bhogasamarthatA 214 - bhogo bhogavavA mATe mAtApitAe dRDhapratizane karelu AmaMtraNa 215 - dRDhapratijJAnI anAsaktavRtti ane nirvANaprApti 216 - praznakAra gautamano vihAra 217 - sUtrasamApti ane aMtima maMgalamaya namaskAra viSayAnu krama // 39 // jainelibrary.org
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inthang For Private & Personel Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAThameda rAyapaseNa-1 iyaM / vAcanAbheda sudhAro bhane vadhAro // 4 // 1 pAThabheda ane 2 vAcanAbheda 1 jyA jyA TokAkAre pAThameda batAvyA che tyAM tyAM badhe TippaNamAM e vAtane noMdhI batAvI che. 2 TIkAkAre betraNa ThekANe vizeSa vAcanAmedanI sUcanA karo che te sUcanA, vicAraka vAcakanA dhyAna upara Ave mATe tene moTA jADA akSaramA chApelI che. AvA vizeSa vAcanAbheda pR0 219 paM0 12 / pR0 241 paM0 11 / pR0 259 pN07| upara che. mArI samaja pramANe A vAcanAmeda vizeSa arthasUcaka che tethI AgamArthanA jijJAsuo ane anAgrahI vAcako e bAbata jarUra vicAraze. 1sudhAro ane 2 vadhAro 1-sudhAro pR0 paM0 azuddha-- pR0 paM0 azuddha - zuddha TippaNagata vAkya, zabdanI sAthe joDIne pAMcavU 8 1 Asittositta Asattosatta arthAt 'vAgavyApAraniyamena 8 8 AsiktAvasikta AsaktAtsakta parizuddha pratibhAti ema vAMcaq 41 3 sirasA kaMThe mAla- sirasAkaMThemAla 105 12 pAniya 47 5 tiryaka tiryak 213 8 113 213 ane A pachInA paNa 8813 kA vikuro- -kA cikurA khoTA aMko sudhArIne vAcavA. 93 11 'pAraniyamena' ityAdi bAramI paMktinA 'vAgvyA' / 213 13 [pR0 paM0] [pR0 19 paM08] pAnIya // 41 // Jain Education Lional For Private & Personel Use Only wiw.jainelibrary.org
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasena iyaM / // 42 // 334 335 13 bhithyA 335 papasi (hAMsiyAmAM) 341 6 gaMdhavvaNakaTTa gUjarAtI-sAra pR0 46 paM0 13 kAgaDAnA baccA jevA papasi (hAMsiyAmAM) papasI mithyA papasI gaMdhavvaNaTTa lIlA arIThA jevA-juo TIkA pR0 84 : TippaNa A sivAya bIjI paNa je kAI kAno, mAtrA vA akSaranI azuddhio rahI gaI hoya te, guNajJa vAcaka sudhArIne vAMcavA kRpA karaze. 2 - vadhAro pR0 paM0 24 14 'joNisuddho' A gAthA jItakalpabhASyamA 1997 mI che pR0 171. 34 6 mULa 'AgAsaphAlihamapaNaMne badale TIkAnI baghI Jain Education intentional pratomAM 'AgAsaphAliyAmaraNaM' evo pATha che. 34 14 'Ti' zabda vivaraNa- " taTi' - vistArita-" aupapAtika vRtti pR0 21 / 98 9 'cakalA' zabdanuM vivaraNa - "cakkalAni pAdAnAmadhaH pra dezAH " jIvAjIvAbhigamavivaraNa pra0pU0 210 paM0 4. 192 12 'pasihatthe' ityAdi vacana 'abhimAnacihna' nAmanA dezI-kozakAranuM che ema naMdIsUtrano TIkAmAM pR0 46 paM0 11 mAM lakheluM che. keTaleka sthaLe mULa pATha upara aMka Apyo che chatAM TIkAmAM se aMkavALo zabda nathI tyAM TIkAkAre e zabdanI vyAkhyA nathI karI e batAvavA mULapATha upara aMka rAkhyo che. TIkAkAre sAkSI tarIke vAparelA graMtho aupapAtika sUtra jIvAjIvAbhigamamUlaTIkA sudhAro ane vadhAro 118211
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / saMketo, spaSTIkaraNa // 43 // 'zloka 1saMpAdake upayogamA lIdhelA graMthonI yAdI ane 2 saMketonuM spaSTIkaraNa bhASa nAma saMketa pAialacchInAmamAlA 1 aupapAtika vRtti au0 vR0 jaMbUdvIpaprajJaptivRtti amarakoza zAtAdharmakathAvRtti haimazabdAnuzAsana haimaza0 athavA hema0 haimaanekArthakoza kAzikAvRtti 2-zlo vyAkhyAprajJaptimUla ane vRtti bharatapraNIta nATyazAstra gA0 gAthA haimaabhidhAnacintAmaNi haimaabhidhAnacintA li. likhita dezInAmamAlA dezInA0 dezInAma0 zrIpuNya0 zrIpuNyavijayajI mahArAja pAsernu jIvAjIvAbhigamasUtra jIvAjIvA0 va0 varga jIvAjIvAbhigamasUtravivaraNa jIvA0 vi0 rAya0vi0 / rAjapraznIyavivaraNa-zrI malayagirijInuM paMcakalpabhASya rAya0viva0 zlokavArtika zlo0 vA0 vi0 vA0 vivaraNa bAhya pATha // 43 // Jain Education a l For Private Personal Use Only avanelorery.org
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Private & Personel Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ // namo tassa samaNassa bhagavao vaddhamANassa // raaypsenniyN| AcAryazrImalayagirivihitavivaraNayutam raaypsenniyN| vivaraNakArakalpitaH rAyapaseNaiyazabdArthaH // 1 // 0000000 praNamata vIrajinezvaracaraNayugaM paramapATalacchAyam / adharIkRtanatavAsavamukuTasthitaratnarucicakram // rAjapraznIyamahaM vivRNomi yathA''gamaM guruniyogAt / tatra ca zaktimazaktiM guravo jAnanti kA cintaa|| atha kasmAd idamupAGga rAjapraznIyAbhidhAnamiti ? ucyate, iha pradezinAmA rAjA bhagavataH kezikumArazramaNasya samIpe yAn jIvaviSayAn praznAnakArSIt , yAni ca tasmai kezikumArazramaNo maNabhRt vyAkaraNAni vyAkRtavAn , yacca vyAkaraNasamyakapariNatibhAvato bodhimAsAdya maraNAnte zubhAnuzayayogataH prathame saudharmanAmni nAkaloke vimAnamAdhipatyenAdhyatiSThat , yathA ca vimAnAvipatyaprAptyanantaraM samyagavadhijJAnAbhogataH zrImaddhardhamAnakhAminaM bhagavantamAlokya bhaktyatizayaparItacetAH sarvakhasAmagrIsameta Jain Educat i on For Private & Personel Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| vivaraNakAradarzitaM'rAyapaseNaiya' sUtrasya upAGgatvam // 2 // ihAvatIrya bhagavataH purato dvAtriMzadvidhi nATathamanarInRtyat , nartitvA ca yathA''yuSkaM divi sukhamanubhUya tatazyutvA yatra samAgatya muktipadamavApsyati, tadetat sarvamasmin upAGge'bhidheyam , paraM sakalavaktavyatAmUlam-'rAjapraznIya' iti-rAjaprazneSu bhavaM rAjapraznIyam / ____ atha kasyAGgasya idamupAGgam ? ucyate, sUtrakRtAGgasya, kathaM tadupAGgateti cet , ucyate, sUtrakRte hyaGge azItyadhikaM zataM kiyA| vAdinAm , caturazItiH akriyAvAdinAm , saptaSaSTiH ajJAnikAnAm , dvAtriMzat bainayikAnAm-sarvasaMkhyayA trINi zatAni tripaSTayadhikAni pAkhaNDikazatAni pratikSipya svasamayaH sthApyate / ukta ca nandyadhyayane-"sUyagaDe NaM asIyassa kiriyAvAisayassa, caturA| sIIe akiriyAvAINaM, sattaTThIe aNNANiyavAINaM, battIsAe veNaiyavAINaM-tihaM tesaTThANaM pAsaMDiyasayANaM vUha kiccA sasamae ThAviai"tti [nandIsUtra--aGgapraviSTAdhikAra pR0 212] pradezI ca rAjA pUrvam-akriyAvAdimatabhAvitamanA AsIt , akriyAvAdimatameva cAvalambya jIvaviSayAn praznAnakarot , kezikumArazramaNazca gaNadhArI sUtrakRtAGgasUcitamakriyAvAdimataprakSepamupajIvya vyAkaraNAni vyAkArSIta, tato yAnyeva sUtrakRtAGgasUcitAni kezikumArazramaNena vyAkaraNAni vyAkRtAni tAnyevAtra savistaramuktAnIti sUtrakRtAGgagatavizeSaprakaTanAd idamupAGgaM sUtrakRtAGgasyeti / etadvaktavyatA ca bhagavatA varddhamAnakhAminA gautamAya sAkSAdabhihitA, tatra yasyAM nagaryA yena prakrameNa abhyadhIyata tadetat sarvamabhidhitsuridamAha 1 "sUtrakRte azItyadhikasya kriyAvAdizatasya, caturazIteH akriyAvAdinAm , saptaSaSTeH ajJAnikAnAm , dvAtriMzato vainathikAnAm-sarvasaMkhyayA prayANAM triSaSTayadhikAnAM pAkhaNDizatAnAM byUham-pratikSepaM kRtvA svasamayaH sthApyate" iti nandIsUtrasya zrImalayagirikRtA vRttiH| For Private Personel Use Only Jan Educationamenal jainelibrary.org
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ iyN| 'Amalaka|ppA' varNa nam // 3 // [1] 'te NaM kAle NaM te NaM samae NaM AmalakappA nAmaM nayarI hotthA-riddha-sthimiya-samiddhA jAva [paMmuiyajaNa-jANavayA AiNNajaNamaNUsA [1] 1te NaM kAle NaM te Na'ityAdi / 'te' iti prAkRtazailIvazAt 'tasmin' iti draSTavyam-asthAyamarthaH-yasmin kAle bhagavAna varddhamAnasvAmI svayaM viharati sma tasminniti / 'Na'iti vAkyAlaGkAre, dRSTazcAnyatrApi 'Na'zabdo vAkyAlaGkArArthaH-yathA-"imA NaM puDhavI" [ityAdAviti / 'kAle adhikRtAvasapiNIcaturthavibhAgarUpe,atrApi 'Na'zabdo vAkyAlaMkRtau / teNaM samae Na' samayo'vasaravAcI, tathA ca loke vaktAra:-'nAdyApyetasya vaktavyasya samayo varcate-kimuktaM bhavati-nAdyApyetasya vaktavyasyAvasaro vartate iti / 'tasmin iti yasmin samaye bhagavAn sUryAbhadevavaktavyatAmacakathat tasmin samaye AmalakalpA nAma nagarI abhavat , nanu idAnImapi sA nagarI vartate tataH kathamuktam 'abhavat iti ? ucyate, vakSyamANavarNakagranthoktavibhUtisamanvitA tadaivAbhavat , na tu vivakSitopAGgavidhAnakAle, tadapi kathamavaseyam ? iti cet , ucyate, ayaM kAlaH avasarpiNI, avasapiNyAM ca pratikSaNaM zubhA bhAvA hAnimupagacchanti, etacca supratItaM jinavacanavedinAm ataH 'abhavat' ityucyamAnaM na virodhabhAk / sampratyasyA nagaryA varNakamAha-2RddhA-bhavanaH paurajanaizcAtIva vRddhimupAgatA, "Rdhi vRddhau"[divAdi-43-dhAtupArAyaNa]iti vacanAt / 3stimitaa-svckrprckrtskrddmraadismutthbhykllolmaalaavivrjitaa| 4samRddhA-dhanadhAnyAdivibhUtiyuktA, tataH padatrayasya vishessnnsmaasH| yAvacchabdena-5pramuditAH-pramodavantaH pramodahetuvastUnAM tatra sadbhAvAt , janA-nagarIvAstavyalokAH jAna padA:-janapadabhavAH tatra prayojanavazAd AyAtAH santo yatra sA prmuditjn-jaanpdaa|6mnussyjnairaakiirnnaa, prAkRtatvAt pdvytyyH| Jain Education remona For Private Personel Use Only w rjainelibrary.org
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 4 // hailasayasahassasaMkiTThavigiTThalaTThapaNNattaseusImA kukkuDasaMDeyagAmapaurA ucchu-java-sAlikaliA go-1 mahisa-gave-lagappabhUyA AyAravaMtaceiya-juvaivisiTThasanniviTThabahulA ukkoDiya-gAya-gaThimeda-sakara-khaMDarakvarahiyA "khemA "niruvaddavA subhikkhA "vIsatthasuhAvAsA aMNegakoDikoDuMbiyAiNNaNivyuttasuhA na~Danaha-jalla-malla-muTTiya-velaMbaga-kahaga-pavaga-lAsaga-Aikkhaga-laMkha-maMkha|7halAnAM zataiH sahasraizca saMkaSTA-vilikhitA vikRSTA-nagaryA dravartinI bahirvatinIti bhAvaH, laSTA-manojJA prAjJaiH-chekairAptA prA chekapuruSaparikarmitA iti bhAvaH-setusImA kulyAjalasekyakSetrasImA yasyAH sA hlshtshsrsNkRssttvikRssttlssttmaashaaptsetusiimaa| kukkuTasampAtyA grAmAH sarvAsu dikSu vidikSu ca pracurA yasyAH sA kukkuttsnnddeygraampcuraa|9ikssu-yv-shaaliklitaa| 10gAvo-palIva : mahiSA:-pratItAH gAva:-strIgavyaH eDakA:-urabhrAHte prabhRtA yasyAM sA tthaa| 11AkAravanti-sundarAkArANi caityAni, yuvatInAM capaNyataruNInAmiti bhAvaH-viziSTAni sanniviSTAni-satrivezapATakA iti bhAvaH-bahulAni-bahUni yasyAM sA tthaa| 12utkoTA-lakhA tayA caranti utkoTikAstaiH gAtrabhedaiH-zarIravinAzakAribhiH granthibhedaiH-granthicchedaiH taskaraiH khaNDarakSaH-daNDapAkSika rahitA, aneca 1 tatropadravakAriNAmabhAvamAha / 13'kSamA azivAbhAvAt / 14nirupadravA rAjAdikRtopadravAbhAvAt / 15subhikSA bhikSukANAM bhikSAyAH sulabhatvAt / 16vizvastasukhAvAsA-vizvasto-nirbhayaH sukhamAvAso lokAnAM yasyAM sA tathA / 17 anekakoTIbhiH-anekakoTisaMkhyAkaiH kauTumbikairAkIrNA nirvRttA santuSTajanayogAt zubhA zubhavastUpetatvAt , tataH padatrayasya krmdhaaryH| 18naTA-nATayitAraH, nartakA ye nRtyanti, jallA:-rAjJaH strotrapAThakAH, mallAH pratItAH mauSTikA-mallA eva ye muSTibhiH praharanti, viDambakA:-vidUSakAH, kathakAH-pratItAH, Jan Education in For Private Personal use only Snelibrary.org
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| tuNailla-tuMbavINiya-aNegatAlAcarANucariyA ArAma-ujANa-agaDa-talAga-dIhiya-vappiNaguNovaveyA - viddhabiulagaMbhIrakhAta-phalihA caika-gaya-musaMDhi-oroha-sayagdhi-jamalakavADaghaNaduppavesA dhaNukuDilavaMkapAgAraparikkhittA kavisIsayavaddaraiyasaMThiyavirAyamANA adyAlaya-cariya-dAra-gopura-toraNa-unnaya-suviplavakA-ye utplavante nadyAdikaM vA taranti, lAsakA:-ye rAsakAn gAyanti, jayazabdaprayoktAro vA bhANDA ityarthaH, AkhyAyikA:-ye | zubhAzubhamAkhyAnti, laGkAH-mahAvaMzAgakhelakAH, maGkhA:-citraphalakahastA bhikSukAH, 'tUNailla'-tUNAbhidhAnavAdyavizeSavantaH, tumbavI-5 // 5 // NikA:-tumbavINAvAdakAH aneke ca ye tAlAcarAH-tAlAdAnena prekSAkAriNaH, etaiH sarvairanucaritA-AsevitA yA sA tathA / 19ArAmAH yatra mAdhavIlatAgRhAdipu dampatyAdIni Agatya ramante,udyAnAni-puSpAdimavRkSasaMkulAni utsavAdI bahujanabhogyAni,'agaDa'tti-avaTAH kUpAH taDAkAni-pratItAni, dIdhikA:-sAriNyaH, 'vappiNa'tti-kedArAH, ete guNopapetA-ramyatAdiguNopapetA yasyAM sA tthaa| 20 uciddha-uNDam viulaM-vistIrNam gambhIram-alabdhamadhyam khAtam-uparivistIrNam adhaHsaGkacitam parikhA ca-adha upari ca samakhAtarUpA yasyAM sA tathA 21cakrANi-praharaNavizeSarUpANi, gadAH-praharaNavizeSAH, mupaNDhayo'pyevaMrUpAH, avarodhaH-pratolIdvArevantaH- 10 prAkAraH sambhAvyate, zataghnyo-mahAyaSTayo mahAzilA vA yAH pAtitAH zatAni puruSANAM nanti, yamalAni-samasthitadravyarUpANi yAni kapATAni dhanAni ca-nizchidrANi tairduSpravezA yA sA tthaa| 22 'dhaNukuDila' kuTilaM dhanustato'pi vakreNa prAkAreNa parikSiptA yA sA tthaa| 23kapizIrSakairvRttaracitasaMsthitaiH cartulakRtasaMsthAnairvirAjamAnA-zobhamAnA yA sA tthaa| 24 aTTAlakA:-prAkAroparibhRtyAzrayavizeSAH carikA aSTahastapramANo mArgaH dvArANi-bhavana-devakulAdInAm gopurANi-prAkAradvArANi toraNAni ca unnatAni-uccAni yasyAM sA tathA, JainEducatiote For Private 3 Personal Use Only witjainelibrary.org
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa- iyN| bhattarAyamaggA cheyAyariyaraiyadaDhaphaliha-iMdakIlA "vivaNi-vaNicchitta-sippiAiNNanivvuyasuhA "siMghADaga-tiya-cauka-cacara-paNiyApaNavivihavasuparimaMDiyA surammA nairavai-paviiNNamahivaipahA aNegavaraturagamattakuMjara-rahapahakara-sIya-saMdamANIAiNNajANajoggA vimaulanavanaliNasobhiyajalA paMDuravarabhavaNapaMtisuvibhaktAH-viviktAH rAjamArgA yasyAM sA tthaa| tataH padadvayasya karmadhArayaH / 25chekena-nipuNena AcAryaNa-zilpopAdhyAyena racito dRDhaH-balavAn paridhaH-argalA indrakIlazca-saMpATitakapATadvayAdhArabhUtaH pravezamadhyabhAgo yasyAM sA tathA / 23vipaNInAM-vaNik-5 pathAnAM haTTamArgANAm vaNijAM ca kSetraM-sthAnaM sA vipaNivaNikSetraM tathA zilpibhiH kumbhakArAdibhirnivRtaiH-sukhibhiH zubhaiH-svasvakarmakuzalairAkIrNA / prAkRtatvAcca sUtre'nyathA padopanyAsaH tataH pUrvapadena krmdhaaryH|27shRnggaattktrikctusskctvraiH paNitAni-krayANakAni tatpradhAneSu ApaNeSu yAni vividhAni vasUni-dravyANi taizca primnndditaa| zRGgATakam-trikoNaM sthAnam , trikam-yatra rathyAtrayaM milati, catuSkam-rathyAcatuSkamIlanAtmakam , catvaram-bahurathyApAtasthAnam / 28surmyaa-atirmyaa| 29narapatinA-rAjJA pravikIrNo-gamanAgamanAbhyAM vyApto mahIpatipatho-rAjamArgo yasyAM sA tathA / 30 anekairvaraturagANAm , mattakuJjarANAm , rathAnAM ca pahakaraiH-saGghAtaiH tathA zivikAbhiH spandamAnIbhiH yAnaH yugyaizca AkIrNA-vyAptA yA sA tathA / AkIrNazabdasya madhyanipAtaH prAkRtatvAt / tatra zibikAH kUTAkAreNAcchAditA jampAnavizeSAH,spandamAnikA:-puruSapramANA jampAnavizeSAH,yAnAni-zakaTAdIni,yugyAni-gollaviSayaprasiddhAni dvihastapramANAni vedikopazobhitAni jampAnAnyeva / 31vimukulaiH-vikasitairnavainalinaiH-kamalaiH zobhitAni jalAni yasyAM sA tthaa|| 32 pANDuravarabhavanapaktimahitA / Jain Educatonemoga For Private & Personel Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| mahiyA uttANayanayaNapicchaNijjA] pausAdIyA dairisaNijA abhirUvA paiddiruuvaa| [2] tIse NaM AmalakappAe nayarIe bahiyA uttarapurasthime disIbhAe aMbasAlavaNe nAmaM ceie hotthA- basAlavalicirAtIte puvyapurisapaNNate porANe sahie kittie nAe sacchatte sajjhae saghaMTe sapaDAge paDAgAipaDAgamaMDiega' caityasya salomahatthe kayaveyaDie lAiyaulloiyamahie gosIsasarasarattacaMdaNadaddaradiNNapaMcaMgulitale uvaciyacaMdaNakala se varganam 33uttAnakanayanaprekSaNIyA iti mugamam / 34prAsAdeSu bhavA prAsAdIyA-prAsAdabahulA ityarthaH / ata eva 35darzanIyA draSTuM yogyA. prAsAdAnAmatiramaNIyatvAt / tathA 36abhi draSTTana prati pratyekamabhimukhamatIva cetohAritvAt rUpam-AkAro yasyAH sA abhiruupaa|| 7 // etadeva vyAcaSTe-37pratirUpA prativiziSTam-asAdhAraNam rUpam-AkAro yasyAH sA prtiruupaa|| [2] 1 tasyAM 'Na' iti pUrvavat / 2 AmalakalpAyAM nagayAM 3 bahiH 4 uttarapaurastye-uttarapUrvArUpe IzAnakoNe-ityarthaH-dig- | maage| 5 'ambasAlavaNe' iti AmraH zAlezca atipracuratayopalakSitaM yad vanaM tad AmrazAlavanam tadyogAta caityamapi AmrazAlavanam 6 citeH-lepyAdicayanasya bhAvaH karma vA caityam tacca iha saMjJAzabdatvAt devatApratibimbe prasiddham tatastadAzrayabhUtaM yad devatAyA gRhaM 10 tadapyupacArAt caityam taceha vyantarAyatanaM draSTavyam na tu bhagavatAmahatAmAyatanam / 7 hotthati abhavat / taca kiMviziSTamityAha cirAtItam pUrvapuruSaprajJatam purANam zabditam kIrtitam jJAtam sacchatram sadhvajam saghaNTam sapatAkam patAkAtipatAkAmaNDitam salomahastam | kRtavitardikam +lAiya-ulloiya-mahiyaM gozIrSasarasaraktacandanadardaradattapaJcAGgulitalam upacitacandanakalazam candanaghaTasukRtatoraNapratidvAradezabhAgam + "lAiyaM bhUmezchagaNAdinA upalepanam ulloiyaM kuDyamAlAnAM seTikAdibhiH saMmRSTIkaraNam tatastAbhyAM mahitam-pUjitam tat lAiya Jan Educatinta For Private Personal Use Only Jaw.jainelibrary.org
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / zari Jain Education | caMdaNaghaDasukayatoraNa paDiduvAradesabhAe AsittosittavilavahavagvAriyamalladAmakalAve paMcavaNNasarasasurabhi mukkapupphapuMjovayArakalie kAlAguru- patharakuMdurukka - turukkadhUmaghamaghaMtagaMdhuddhUyAbhirAme sugaMdhavaragaMdhagaMdhie gaMdhavahibhUe NDa Nahaga-jala- malla-muTThiya-bailaMbaga - pavaga-kahaga-lAsaga-Aikkhaga-laMkha-maMkha-tRNaila- tuMbavINiyabhuyaga mAgahaparigae bahujaNa jANavayassa visya kittie bahujaNassa Ahussa Ahubhijje pAhuNijje accaNije vaMdaNije nama'saNijje pUyaNije sakAraNile sammANaNijje kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM viNaeNaM pajjuvAsaNijje divve sacce saccovAe jAgasahassa bhAgapaDicchae bahujaNo accei Agamma aMbasAlavaNaceiyaM aMbasAlavaNaceiyaM ] 8 'cirAtIte purANe' yAvacchandakaraNAt 'saddie kittie nAe sacchate sajjhae' ityAdi - aupapAtikagranthaprasiddhavarNakaparigrahaH / AsiktAvasiktavipulavRttalambamAnamAlyadAmakalApam paJcavarNa - sarasa surabhimuktapuSpapuJjopacArakalitam kAlAguru- pravarakundurukka - turuSkadhUpamaghamaghAyamAnaganvodbhUtAbhirAmam sugandhavaragandhagandhitam gandhavartibhUtam naTa-nartaka jala-mala - mauSTika - viDambaka- plavaka - kathaka - rAsaka- AkhyAyaka-lakha-maGkha-tUNikatumbavaNika - bhujaga (bhujagA bhoginaH ) mAgadhaparigatam bahujana - jAnapadasya vizrutakIrtitam bahujanasya AhotuH AhavanIyam prAhavanIyam arcanIyam vandanIyam namasyanIyam pUjanIyam satkAraNIyam sammAnanIyam kalyANam maGgalam daivatam caityam (iva) vinayena paryupAsanIyam divyam satyam satyopAyam yAgasahasrabhAgapratIcchakam bahujanaH arcati Agamya AmrazAlavanacaityam AmrazAlavanacaityam / 10 ulloiya-mahiyaM" -- aupapAtikavRttiH * vivaraNakAranirdiSTaH eSa caityavarNakaparigrahaH aupapAtikapranthamAzritya iha mUle eva saMkalitaH /
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa *[se' NaM aMbasAlavaNe ceie egeNaM mahayA vaNasaMDeNaM savao samaMtA saMparikkhitta / se NaM vaNasaMDe kiNhe kiNhobhAse nIle nIlobhAse harie hariobhAse sIe sIobhAse giddhe NiddhobhAse tinve tibbobhAse, kiNhe kiNhacchAe nIle nIlacchAe harie hariyacchAe sIe sIacchAe Niddhe NiddhacchAe tivve tivvacchAe ghaNakaDiakaDicchAe ramme mahAmehaNikuraMbabhUe pAsAie dairisaNije abhiruve paDirUve] / // 9 // evaMrUpaM ca caityavarNakamuktvA vanakhaNDavaktavyatA vaktavyA / sA caivaM-1 'se gaM aMbasAlavaNe ceie egeNaM mahayA vaNasaMDeNaM 5 savvao samaMtA saMparikkhitte, se NaM vaNasaMDe kiNhobhAse ityAdi yAvat 'pAsAie darisaNijje abhirUve pddiruuve'| tatra 2 prasAdIyama-kRSNAvabhAsatvAdinA guNena manaHprasAdahetutvAt 3 darzanIyaM cakSurAnandahetutvAt 4 abhirUpapratirUpazabdArthaH prAgvat , tata uktam'jAva pddiruuve'| *tada AmrazAlavana cityam ekena mahatA vanasaNDena sarvataH samantAt saMparikSitam / sa vanasaNDaH kRSNaH kRSNAvabhAsaH nIlaH nIlAvabhAsaH haritaH haritAvabhAsaH zItaH zItAvabhAsaH snigdhaH snigdhAvabhAsaH tItraH tItrAvabhAsaH kRSNaH kRSNacchAyaH nIlaH nIlacchAyaH haritaH haritacchAyaH zItaH zItacchAyaH snigdhaH snigdhacchAyaH tIvaH tIvracchAyaH ghaNakaDiakadicchAe ramyaH mahAmeghanikurambabhUtaH pratirUpaH / 4 "anyonyaM zAkhAnupravezAd bahalanirantaracchAyaH"-au0 0 / Jain Education intern al For Private & Personel Use Only daw.jainelibrary.org
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniy| // 10 // [3] ['tassa NavaNasaMDassa bahumajjhadesabhAe ittha NaM bhaha eMge asogavarapAyave [pannatte duruggayakaMdamUla 'asogavaravaTTa-laTThasaMdhi-asiliTe "ghaNa-masiNa-siNiddha-aNupuvvisujAya-niruvahata-uvviddha-pavarakhaMghe aNegaNarapa-| pAyava [3] azokavarapAdapasya pRthivIzilApaTTakasya ca vaktavyatA aupapAtikagranthAnusAreNa jJeyA+ / asyA vyAkhyA-1tasya 'Na'iti varNanam pUrvavat 2 vanakhaNDasya 3bahumadhyadezabhAge 4 atra etasmin pradeze 5 mahAn 6 ekaH 7 azokavarapAdapaH 8 prjnyptstiirthkr-gnndhraiH| sa ca kimbhUtaH ? ityAha-'jAva paDirUve' atra 'yAvat ' zabdena granthAntaraprasiddha vizeSaNajAtaM sUcitam / 9 dUram ut-4 prAbalyena gataM kandasyAdhastAt mUlaM yasya sa dUrodgatakandamUlaH tathA vRttabhAvena pariNataH-evaM nAma sarvAsu dikSu vidikSu ca zAkhAbhiH prazAkhAbhizca prasRto yathA vartulaH pratibhAsate iti, tathA laSTA:-manojJAH sandhayaH-zAkhAgatA yasya sa laSTasandhiH tathA azliSTa:-anyaiH pAdapaiH sahAsampRkta:-vivikta ityrthH| tato vizeSaNasamAsaH sa ca padadvayamIlanenAvaseyaH bahUnAM padAnAM vizeSaNasamAsAnabhyupagamAt / tathA 10 ghana:-nibiDaH, masRNaH-komalatvaka na karkazasparzaH, snigdhaH-zubhakAntiH, AnupUrvyAmUlAdiparipATayA suSTu janmadoSarahitaM yathA bhavati evaM jAtaH AnupUrvIsujAtaH, tathA nirupahata:-upadehikAdyupadravarahitaH, udviddhaH-10 uccaH,pravara:-pradhAnaH skandho yasya sa ghanamasRNasnigdhAnupUrvIsujAtanirupahatodviddhapravaraskandhaH / tathA 11 anekasya narasya-manuSyasya ye pravarA:-pralambA bhujAH-bAhavaH tairagrAhyaH-aparimeyaH anekanarapravarabhujAgrAhyaH-anekapuruSavyAmairapi apratimeyasthaulya ityarthaH / tathA + sA ca vaktavyatA aupapAtikagranthamAzritya atraiva mUle sNyojitaa| vivaraNakArasUcita granthAntaraprasiddha vizeSaNajAtam mUlena saha nivezitam / Jain Education emanal For Private & Personel Use Only w jainelibrary.org
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / varabhuyaagejjhe, kusumabharasamoNamaMta-pattala-visAla-sAle meM hukari- bhamaragaNa-gumagumAiya- gilita- uDtasassirIe gauNAsauNagaNamihuNasumahura- kaNNasuha-palatta- saddamahure kaiMsavikusavisuddharukkhamUle pA~sAdIe ri 13 kusumabhareNa - puSpasambhAreNa sam-ISadavanamantyaH patrasamRddhA: - "pattasamiddhaM tikkhaM ca pattalaM "[ ]iti vacanAt - vizAlAH - vistIrNAH zAlA:- zAkhA yasya sa kusumabharasamavanamatpatra lavizAlazAlaH / tathA 14 madhukarINAM bhramarANAM ca ye gaNAH 'gumagumAyitA' gumagumAyanti sma - karmakartRtvAt kartari 'ka' pratyayaH - gumagumeti zabdaM kRtavantaH santa ityarthaH, nilIyamAnAH - AzrayantaH uDDIyamAnAH- tatpratyAsannamAkAze paribhramantaH taiH sazrIkaH madhukarIbhramaragaNagumagumAyita nilIyamAnoDDIyamAnasazrIkaH / tathA 15 nAnAjAtIyAnAM zakunagaNAnAM yAni mithunAni - strIpuMsayugmAni teSAM pramodavazato yAni parasparasumadhurANi ata eva karNasukhAni - karNasukhadAyakAni pralaptAni - bhASaNAni - zakunagaNAnAM hi svecchayA krIDatAM pramodabharavazato yAni bhASaNAni tAni 'pralaptAni ' iti prasiddhAni tataH 'palatta' ityuktam| teSAM yaH zabdo - dhvaniH tena madhuraH nAnAzakunagaNamithunasumadhura karNa sukhapralaptazabdamadhuraH / tathA 16 kuzA-darbhAdayaH trikuzA- valvajA| dayaH tairvizuddha-rahitaM vRkSasya - sakalasyAzokapAdapasya - iha mUla zAkhAdInAmapi Adimo bhAgo lakSaNayA procyate yathA 'zAkhAmUla- 10 midam' 'prazAkhA mUlamidam' ityAdi tataH sakalAzokapAdapasatkamUlapratipattaye vRkSagrahaNam - mUlaM yasya sa kuzavikuzavizuddhavRkSamUlaH 17 yacaivaMvidhaH sa draSTRNAM cittasantoSAya bhavati, tata Aha-prAsAdIyaH - prasAdAya - cittasantoSAya - hitaH tadutpAdakatvAt prAsAdIyaH / 18 S "pattasamiddhaM pattalaM" - pAialacchInAmamAlA aGka 348 / " pattala - paDuvaiyA pattisamiddhaM caiva tikkhammi" - dezInAmamAlA varga 6 gA0 14 / Jain Education termonal // 11 // jainelibrary.org
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 12 // saNije abhiruve paMDirUve] ___ [se NaM asogavarapAyave annehiM bahahiM tilaehiM lauehiM chattovagehiM sirIsehiM sattavaNNehiM dadhivannehiM lodehiM dhavehiM caMdaNehiM ajjuNehiM nIvahiM kayaMbehiM phaNasehiM dADimehiM tAlehiM tamAlehiM piyAlehiM piyaMgUhiM rAyarukkhehiM jAva naMdirukkhehi savvao samaMtA saMparikkhitta / te NaM tilagA jAva naMdirukkhA kusavikusavisu. dvarukkhamUlA mUlamato keMdamaMto jAva khaMdhimanto taiyAmanto sAlamanto paMvAlamanto pattamanto-pupphamanto-ata eva darzanIyo-draSTuM yogyaH / kasmAdityAha 19 abhirUpaH draSTAraM draSTAraM prati-abhimukhaM na kasyacid virAgahetU rUpam-AkAro| yasyAsAvabhirUpaH evaMrUpo'pi kutaH ? ityAha 20 pratirUpaH-ativiziSTam sakalajagadasAdhAraNaM rUpaM yasya sa pratirUpaH / 1 'se NaM asogavarapAyave' ityAdi 'jAva naMdiruskhehi' ityatra cyAvacchabdakaraNAt 2ete ca tilaka-lavaka-cchatropaga-zirISasaptaparNa-dadhiparNa-lubdhaka-dhava-candana-arjuna-nIpa-kadamba-phanasa-dADima-tAla-tamAla-priyAla-priyaGga-rAjavRkSa-nandivRkSAHprAyaH suprasiddhAH / 3 'te NaM tilagA jAva naMdirukkhA kusavikusa'ityAdi / te tilakA yAvannandivRkSAH kuzavikuzavizuddhavRkSamUlAH / atra vyAkhyA pUrvavat / 4 mUlavantaH mUlAni prabhUtAni dUrAvagADhAni ca santyeSAmiti muulvntH| 5kandaH eSAmastIti kandavantaH / *yAvacchabdakaraNAt / asya vyAkhyA-iha mUlAni supratItAni yAni kandasyAdhaH prasaranti, kandAsteSAM mUlAnAmuparivartinaste api prtiitaaH| 6khaMdhI-thuDam 7tvak-challI 8zAlA:-zAkhAH9pravAla:-pallavAGkaraH 10patrapuSpaphalabIjAni supasiddhAni / sarvatrAtizayena kvacid * atra 'yAvat' zabdena yat sUcitam tadatra mUle eva sthApitam / Join Educatio n al For Private Personal Use Only orary.org
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapasaNa- iyN| // 13 // phalamanto-bIyamanto aNupuvvisujAyaruilayabhAvapariNayA eMgakhaMdhI aNegasAhappasAhaviDimA aNeganaravAmasuppasAriyaagijjhaghaNavipulavadRkhaMdhA acchiddapattA aviralapattA avAINapattA bhUmni vA 'matup' prtyyH|1 AnupUrvyA-mUlAdiparipATathA suSTu jAtA AnupUrvIsujAtAH rucirAH-snigdhatayA dedIpyamAnacchavimantaH tathA vRttabhAvena pariNatA vRttabhAvapariNatAH, kimuktaM bhavati?-evaM nAma sarvAsu dikSu vidikSu ca zAkhAbhiH prazAkhAbhizca prasRtA yathA vartulAH saMjAtA iti, AnupUrvIsujAtAzca te rucirAzca AnupUrvIsujAtarucirAHte ca te vRttabhAvapariNatAzca AnupUrvIsujAtaruciravRttabhAva-5 pariNatAH te tthaa| 2 tilakAdayaH pAdapAH pratyekamekaskandhAH, prAkRte *cAsya strItvamiti 'egakhaMdhI' iti suutrpaatthH| 3 tathA anekAbhiH zAkhAbhiH prazAkhAbhizca madhyabhAge viTapaH-vistAro yeSAM te tthaa| 4 tiryag bAhudvayaM prasAraNapramANo vyAmaH-vyAmIyante paricchidyante rajjvAdi aneneti vyAmaH-bahulavacanAt karaNe "kvacit" [5-1-171 haimaza0] iti 'Da'pratyayaH-anekanaravyAmaiHpuruSavyAmaiH suprasAritairagrAhyaH aprameyaH ghano-niviDo vipula:-vistIrNo vRttaskandho yeSAM te aneknrvyaamsuprsaaritaagraahyghnvipulvRttskndhaaH| tathA 5 acchidrANi patrANi yeSAM te acchidrapatrA:-kimuktaM bhavati ?-na teSAM patreSu vAtadoSataH kAladoSato vA 10 gaDarikAdirIti+rupajAto yena teSu patreSu chidrANyabhaviSyanityacchidrapatrAH athavA evaM nAma anyo'nyaM zAkhAprazAkhAnupravezAt patrANi patrANAmupari jAtAni yena manAgapi apAntarAlarUpaM chidraM nopalakSyate iti / tathA cAha-6 'aviralapattA' iti, atra hetau prathamA, tato'yamartha:-yata: aviralapatrA ato'cchidrptraaH| aviralapatrAH ityapi kutaH' ityAha-7 avAtInapatrAH vAtInAni-bAtopahatAni * asya 'khaMdha' shbdsy| + ativRSTi-anAvRSTipramukhopadravavizeSaH ItiH / Jain Educati onal |
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapasega aNaIipattA 'nidbhUyajaraDhapaMDupattA navahariyabhisaMtapattabhAraMdhayAragaMbhIradarisaNijjA uvaniggayanavataruNapattapallavakomalaujjalacalaMtakisalasukumAlapavAlasobhiyapavaravaraMkuraggasiharA nicaM kusumiyA // 14 // vAtena pAtitAnItyarthaH, na vAtInAni avAtInAni patrANi yeSAM te tathA-kimuktaM bhavati ?-na prabalena kharaparupeNa vAtena teSAM patrANi bhUmau nipAtyante, tato'vAtInapatratvAdaviralapatrA iti acchidrapatrA iti / 1 'acchidrapatrAH' ityatra prathamavyAkhyAnapakSamadhikRtya hetumAha-'aNaIipattA na vidyate ItiH-gaDDarikAdirUpA yeSAM tAni anItIni, anItIni patrANi yeSAM te anItipatrAH, anItipatratvAcca 5 acchidrptraaH| 2 nirddhatAni-apanItAni jaraThAni pANDupatrANi yebhyaste nirdhatajaraThapANDupatrA:-kimuktaM bhavati ?-yAni vRkSasthAni jaraThAni pANDupatrANi vAtena niGkhya niddhRya bhUmau pAtitAni, bhUmerapi ca prAyo nirdhaya nirdhUyAnyatrApasAritAnIti / 3 navenapratyagreNa haritena-nIlena bhAsamAnena snigdhatvena vA dIpyamAnena patrabhAreNa-dalasaJcayena yo jAto'ndhakArastena gambhIrA:-alabdhamadhyabhAgAH santo darzanIyAH navaharitabhAsamAnapatramArAndhakAragambhIradarzanIyAH tathA 4 upavinirgataH nirantaravinirgatairiti bhAvaH, navataruNapatrapallavaiH tathA komalaiH-manojJaiH ujjvalaiH-zuddhaiH calabhiH-ISatkampamAnaiH kizalayaiH-avasthAvizeSopetaiH pallabavizeSaiH tathA sukumAraiH pravAlaiH-pallavAGkaraiH zobhitAni varAGkarANi-barAGkaropetAni agrazikharANi yeSAM te upvinirgtnvtrunnptrpllbkomlonjvlcltkishlysukumaalprvaalshobhitvraangkraagrshikhraaH| iha aGkara-pravAlayoH kAlakRtAvasthAvizeSAd vizeSo bhaavniiyH| tathA 5 nityam sarvakAlam-paTkhapi RtuSu ityarthaH / 6 kusumitAH kusumAni-puSpANi saMjAtAnyeSAmiti kusumitAH, tArakAdidarzanAda 'ita'prasthayaH / Jain Education manal For Private Personel Use Only Hijainelibrary.org
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / 'nicaM mauliyA niccaM lavaiyA niccaM zravaiyA niccaM gulaiyA "niccaM gocchiyA 'niccaM jamaliyA 'niccaM juyaliyA 'niccaM viNamiyA 'niccaM paNamiyA "niccaM suvibhattapaDimaMjarivarDisayadharA "niccaM kusumiyamauliya-lavaiya-thavaiya-gocchiya- jamaliya- juyaliya - viNamiya- paNabhiya- suvibhattapaDimaMjarivarDisayadharA "suka-varahiNa-mayaNasalAgA - koila - koruga-kobhava- bhiMgAraka - koMDalaga - jIvaMjIvaka - nandImukha-kavila-piGgalakkhaga - kAraMDava-cakrabAka - kalahaMsa- sArasa aNegasa uNagaNamihuNaviyariyasa honnaiyamahurasaraNAiyA 1 nityaM - sarvakAlaM mukulitAni, mukulAni nAma kudmalAni kalikA ityarthaH / 2 pallavitAH / 3 nityaM stavakitAH stabakabhAravanta ityarthaH / 4 nityaM gulmitAH stabakagulmau gucchavizeSau / 5 nityaM gocchavantaH 6 nityaM yamalam - nAma - samAnajAtIyayoyugmam tat saMjAtamepAmiti yamalitAH / 7 nityaM yugalitA yugalam - sajAtIyavijAtIyayordvandvam tadeSAM saMjAtamiti yugalitAH / tathA 8 nityaM - sarvakAlaM phalabhareNa vinatAH - IpannatAH, tathA 9 nityaM mahatA phalabhareNa prakarSeNAtidUraM natAH praNatAH / tathA 10 nityaM sarvakAlaM suvibhakta:- suvicchittikaH prativiziSTo maJjarIrUpo yo'vataMsakastaddharAstaddhAriNaH / evaM sarvo'pi kusumitatvAdiko dharma ekaikasya vRkSasyoktaH / sAmprataM keSAJcid vRkSANAM sakalakusumitatvAdidharmapratipAdanArthamAha- 11 'niccaM kusumiyama uliya' ityAdi / kimuktaM bhavati - kecit kusumitAdyekaikaguNayuktAH kecid samastakusumitAdiguNayuktA iti, ata eva 'kusumiya-mauliya' - ityAdipadeSu karmadhArayaH / tathA 12 zukra - barhiNa - madanazAlikA - kokilA - koraka - kobhava- bhiGgAraka - koNDalaka- jIvajIvaka - nandImukha- kapila - piGgalAkSa-kAraNDava-cakravAka kalahaMsa-sArasAkhyAnAmanekeSAM zakunagaNAnAM mithunaiH - strIpuMsayuktairyad vicaritam - itastato gamanam yacca zabdo Jain Education emonal // 15 //
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniyN| // 16 // surammA saMpiMDiyadariyabhamara-mahuyaripahakarapariliMtamattachappayakusumAsavalolamahuragumagumaMtaguMjatadesabhAgA ambhitarapupphaphalA bAhirapattocchaNNA pattehi ya pupphehi ya ucchannapalicchinnA 'nIrogakA "akaMTakA atikam unnatazabdakam madhurasvaraM ca nAditam-lapitaM yeSu te tathA-ata eva 1 suramyAH suSThu ramaNIyAH-atra zukAH kIrAH, bahiNo mayUrAH, madanazAlikAH zArikAH, kokilA:-pikAH, cakravAka-kalahaMsa-sArasAH pratItAH, zeSAstu jIvavizeSA lokato veditvyaaH| tathA 2 sampiNDitAH-ekatra piNDIbhUtAH dRptAH-madonmattayA darpAdhmAtA bhramaramadhukarINAM pahakarAH saGghAtA:-"pahakara-oroha| saMghAyA"[ ] iti *dezInAmamAlAvacanAt-yatra te sampiNDitaptabhramaramadhukarIpahakarAH, tathA parilIyamAnA:-anyataH AgatyAzrayantaH mattAH padapadAH kusumAsavalolA:-kijalkapAnalampaTAH madhuraM gumagumAyamAnAH guJjantazca-zabdavizeSaM ca vidadhAnA dezabhAgeSu yeSAM te priliiymaanmttssttpdkusumaasvlolmdhurgumgumaaymaangunyjdeshbhaagaaH| gamakatvAdevamapi samAsaH tato bhUyaH pUrvapadena vizeSaNasamAsaH / tathA 3 abhyantarANi abhyantarabhAgavaHni puSpANi ca phalAni ca puSpaphalAni yeSAM te tthaa|4 bahistaH patraizchannAH-vyAptAH bahiHpatracchannAH / tathA 5 patraizca puSpaizca avcchnnpricchnnaaH-atyntmaacchaaditaaH| tathA 6 nIrogakAH-rogavarjitAH / 7 aka-10 ___* AcAryahemacandraviracitAyAM dezInAmamAlAyAM naitad vacanaM dRzyate / ata etad vacanaM saMbhavet tato'pi prAcInatarAyAM kasyAMcid dezInAmamAlAyAm / dhanapAla-hemacandranirmitayoH pAialacchI-dezInAmamAlayoH 'oroha' zabdo na dRzyate samUhavAcI ataH asmin vacane 'pahakarapayara-oha-saMghAyA' iti pAThaH sAdhutaraH syAt / "pahayaro gaNo pyro| oho nivaho saMgho saMghAo"-pAiala0 aN018| "paggeja-pAiyarA Niyare"-de0 nA0 varga 6 gA0 15 / Jain Education For Private Personel Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / Jain Education // 17 // 'sAuphalA niddhaphalA NANAvihaguccha gummamaMDavagasohiyA vicittasuhakeubahulA "vAvi-pukkhariNI-dIhiyAsu ya sunivesiyarammajAlagharagA 'piMDimanIhArimasugaMdhisuhasurabhimaNaharaM ca mahayA gaMdhaddhaNi muMcaMtA suhaseu - keubahulA aNegaraha - sagaDa - jANa - jugga- gilli thilli - siviya saMdamANiyApaDimoyaNA STakakAH- kaNTakarahitAH, na teSAM pratyAsannA babbUlAdivRkSAH santIti bhAvaH / tathA 1 svAdUni phalAni yeSAM te khAduphalAH / 2 tathA strigdhAni phalAni yeSAM te snigdhaphalAH / tathA pratyAsannaiH 3 nAnAvidhaiH - nAnAprakArairguccheH vRntAkIprabhRtibhiH gulmaiH navamAlikAdi 5 bhirmaNDapakaiH zobhitAH - nAnAvidhagucchagulmamaNDapakazobhitAH / tathA 4 vicitraiH - nAnAprakAraiH zubhaiH- maNDanabhUtaiH ketubhiH - dhvajairvahulAH vyAptAH vicitra zubhaketubahulAH / tathA 5 vApyazcaturasrAkArAH, tA eva vRttAH puSkariNyaH, yadivA puSkarANi varttante yAsu tAH puSkariNyaH, dIrghikAH - RjusAriNyaH, vApISu puSkariNISu dIrghikAsu ca suSThu nivezitAni ramyANi jAlagRhakANi yeSu te vApI - puSkariNIdIrghikAsu sunivezitaramyajAlagRhakAH / 6 tathA piNDimA piNDitA satI nirdhArimA dUraM vinirgacchantI piNDimaniharimA tAM sugandhim sugandhikAm zubhasurabhibhyo gandhAntarebhyaH sakAzAt manoharA zubhasurabhimanoharA to ca- 'mahayA' iti prAkRtatvAt dvitI yArthe tRtIyA - mahatIm - ityarthaH - gandhadhANi yAvadbhirgandhapudgalairgandhavipaye gandhadhANirupajAyate tAvatI gandhapudgalasaMhatiH - upacArAda- gandhadhANirityucyate, tAM nirantaraM muJcantaH / tathA 7 zubhAH pradhAnA iti -setavaH - mArgAH AlavAlapAlyo vA ketavaH-dhvajAH bahulAH- bahavo yeSAM te tathA / 8 'aNegaraha- sagaDa-jANa- jugga *gilli thilli siviya saMdamANiyapaDimoyaNA' iti, rathA dvividhAH -- * 'gilli' - "hastinaH upari kollararUpA yA mAnuSaM gilatoya" - au0 vR0 / lokabhASAyAM 'aMbADI' iti prasiddhA / villi - "lATAnAM yAni ational
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 18 // || 'pAsAIyA darisaNijjA abhirUvA jAva paDirUvA / teNaM tilagA jAva nandirukkhA annAhiM bahahiM paumalayAhiM nAgalayAhiM asogalayAhiM caMpagalayAhiM cyalayAhiM vaNalayAhiM vAsaMtiyalayAhiM aimuttayalayAhiM kuMdalayAhiM sAmalayAhiMsavvatosamaMtA sNprikkhittaa| tAo NaM paumalayAo jAva sAmalayAo nicaM kusumiyAo nicaM mauliyAo nicaM lavaiyAo nicca thavaiyAo nicca gucchiyAo niccaM gummiyAo niccaM jamaliyAo nicca juyaliyAo niccaM viNamiyAo niccaM paNamiyAo suvibhattapaDimaMjarivaDiMsagadharIo niccaM kusumiyamauliyathavaiyalavaiyagummiyajama: krIDArathAH saMgrAmarathAzca, zakaTAni pratItAni, yAnAni-sAmAnyataH zeSANi vAhanAni, yugyAni-gollaviSayaprasiddhAni dvihastapramANAni [caturasrANi] vaidikopazobhitAni jampAnAni, zibikA:-kUTAkAraNAcchAditA jampAnavizeSAH, spandamAnikAH-puruSapramANajampAnavizeSAH, anekepAM rathazakaTAdInAm adho'tivistIrNatvAt pratimocanaM yeSu te tthaa| 1 'pAsAdIyA' ityAdipadacatuSTayaM prAgvat / 'teNaM tilagA' ityAdi pAThasiddham / navaram 2 'nAgalayAhiM ti nAgA:-drumavizeSAH 3 'vaNalayAhiM' ti banA api dumavi- 10 zeSAH, drumANAM ca latAtvam ekazAkhAkAnAM draSTavyam ye hi dumA UrdhvagataikazAkhA na tu digvidikjhamRtabahuzAkhAH te latA iti prasiddhAH / 4 etacca samastaM prAgvad (pR.15 paM0 12 aM05) vyAkhyeyaM / aDDapalyAnAni tAni anyaviSayeSu 'thillIo' abhidhIyante' au0 vR0 / thilli-ve ghoDAnI bagI ?-thilli-ThelA gADI ? Join Education emanal Hainelibrary.org
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / liyajuyaliyagucchiyaviNabhiyapaNamiyasuvibhattapaMDimaMjarivarDisagadharIo saMpiMDiyadariyamamara - mahuyaripahakarapariliMtamattachappaya kusumAsa valola maharagumagumeMtaguMjaMtadesa bhAgAo jAva pAsAdIyAo darisaNijAo abhi rUvAo paDirUvAo / // 19 // are i asagavara pAyavassa uvariM bahave a aTTha maGgalagA pannattA / taM jahA- sotthiya- sirivaccha-'na. ndiyAvatta-mANaga-maihAsaNa- kailasa-maiccha-depaNA savvarayaNAmayA acchA saiMNhA laeNNhA ghaTTA maTThA NIrayA 5 1 tasya 'NaM' iti prAgvat / 2azokavarapAdapasya upari bahUni 4 + aSTAvaSTau maGgalakAni prajJaptAni / 5 tad yathA - 6 svastikaH / 7 zrIvRkSaH / 8 *nandyAvarttaH kvacid - 'nandAvatta' - iti pAThaH, tatra 'nandAvarttaH' iti zabdasaMskAraH / 9 - varddhamAnakram zarAvasaMpuTam / 10 bhadrAsanam / 11 kalazaH / 12 matsyayugmam / 13 darpaNaH - etAni cASTAvapi maGgalakAni 14 sarvaratnamayAni / 15 acchAni -AkA - zasphaTikavadatIva svacchAni / 16 zlakSNAni - zlakSNapudgalaskandhaniSpannAni zlakSganiSpannapaTavat / 17 laNhAni - masRNAni ghuNDita - pttvt| 18 ghRSTAnIva ghRSTAni kharazANayA pASANapratimAvat / 19 mRSTAnIva sRSTAni sukumArazANayA pApANapratimeva / 20 ata eva 10 + " 'aSTau aSTau' iti vIpsAkaraNAt pratyekaM te aSTau iti vRddhAH / anye tu aSTau iti saMkhyA, aSTamaGgalakAni iti ca saMjJA " au0 vR0 / : "zrIvatsaH tIrthakara hRdayAvayavavizeSAkAraH " - au0 vR0 / "zriyA yukto vatso vakSaH anena zrIvatsaH romAvartavizeSaH " - abhidhAna0 kAM0 2 zlo0 136 / * " nanyAvartaH pratidinatrakoNaH svastikavizeSaH rUDhigamyaH "- au0 vR0 / = " vardhamAnakam zarAvam, puruSArUDhaH puruSaH ityanye " - au0 vR0 / Jain Education territional w.jainelibrary.org
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniyN| // 20 // 'nimmalA nippaMkA nikaMkaDacchAyA sappamA samirIyA saMujjoyA pAsAdIyA darisaNijjA abhirUvA pddiruuvaa| tassa NaM asogavarapAyavassa u~variM bahave "kiNhacAmarajjhayA"nIlacAmarajjhayA lohiyacAmarajjhayA holidRcAmarajjhayA sukillacAmarajjhayA acchA sa~NhA laNhA ruppapaTTA vaMdarAmayadaMDA jailayAmalagaMdhiyA serammA pA. mAdIyA darisaNijjA abhirUvA pddiruuvaa|| nIrajAMsi-svAbhAvikarajorahitatvAt / 1 nirmalAni-AgantukamalAbhAvAt / 2 niSpAni-kalaGkavikalAni kardamarahitAni vaa| 3 niSkaGkaTA-niSkavacA-nirAvaraNA nirupaghAteti bhAvArthaH--chAyA-dIptiryeSAM tAni niSkaGkaTacchAyAni / 4 saprabhANi kharUpataH prabhAvanti 5 samarIcIni bahirvinirgatakiragajAlAni / ata eva 6 soyotAni-bahirvyavasthitavastustomaprakAzakarANi / 7 'pAsAiyA' ityAdipadacatuSTayavyAkhyA pUrvavat / 8 tasya 'Na' iti prAgvat / 9 azokavarapAdapasya 10 upari 11 bahavaH 12 kRSNacAmaradhvajAH, cAmarANi ca dhajAzca cAmaradhvajAH kRSNAzca te cAmaradhvajAzca kRSNacAmaradhvajAH / evaM 13 nIlacAmaradhvajAH, 14 lohitacAmaradhvajAH, 15 hAridracAmaradhvajAH, 10 16shuklcaamrdhvjaaH| ete ca kathambhRtAH? ityAha-17 acchaa:-sphttikvdtinirmlaaH| 18 shlkssnnaaH-shlkssnnpudglskndhnisspnnaaH| 19 rupyA rUpyamayaH vajramayasya daNDasyopari paTTo yeSAM te ruupypttttaaH| 'vaharadaNDA' iti 20 vajraH-vajraratnamayaH daNDo rUpyapaTTamadhyavartI yeSAM te vjrdnnddaaH| tathA 21 jalajAnAmiva-jalajakusumAnAM padmAdInAmiva amalo gandho yeSAM te jalajAmalagandhakAH / ata eva 22 suramyA:-atizayena rmnniiyaaH| 23 'pAsAiyA' ityAdi pUrvavat / Jain Education emanal For Private & Personel Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / tarasa NaM asogavara pAyavassa uvariM bahave chattAicchattA peDAgAipaDAgA ghaMTAjuyalA cAmarajuyalA uppalaha| tthagA paumahatthagA kumuyahatthagA nailiNahatthagA subhagahatthagA sogaMdhiyahatthagA pauMDariyahatthagA " mahApoMDa - riyahatthagA sayapatta hatthagA sahassapattahatthagA savvarayaNAmayA acchA jAva paDiruvA] [4] [[saNaM asogavarapAyavassa "heTThA aittha NaM aiMge 1 'tassa NaM'iti prAgvat / 2azokavarapAdapasyopari 3bahUni chatrAticchatrANi chatrAt-lokaprasiddhAd ekasaMkhyA kAd atizAyIni chatrANi uparyadhobhAgena dvisaMkhyAni trisaMkhyAni vA chatrANi chatrAticchatrANi / tathA 4 bahvayaH patAkAbhyo lokaprasiddhAbhyo'tizAyinyaH patAkAH patAkAtipatAkAH / 5bahUni teSveva chatrAticchatrAdiSu ghaNTAyugalAni / 6 cAmarayugalAni / tathA 7tatra tatra pradeze utpalahastakA:- utpalAkhyA jalajakusumasaMghAtavizeSAH / evaM 8 padmahastakAH 9 kumudahastakAH 10 nalinahastakAH 11 subhagahastakAH 12 saugandhikahastakAH 13 puNDarIkahastakAH 14 mahApuNDarIka hastakAH 15 zatapatrahastakAH 16 sahasrapatrahastakAH / 7 utplN-grdbhkm| 8 padmaM - sUryavikAzi paGkajam 9 kumudaM - kairavam / 10 nalinam - ISadraktaM padmam / 11 subhagaM - padmavizeSaH 10 12 saugandhikaM - kalhAram 13 puNDarIkaM zvetAmbujam 14 tadevAtivizAlaM mahApuNDarIkam 15 - 16 zatapatra - sahasrapatre patrasaMkhyAvizeSAvacchinnau padmavizeSau / ete ca chatrAticchatrAdayaH sarve'pi 17 sarvaratnamayAH - sarvAtmanA ratnamayAH 18 'acchA sahA' ityAdi vizepaNajAtaM pUrvavat ( pR0 19 paM0 8 aM0 15) / [4]19tasya 'NaM'iti prAgvat / 20 azokavarapAdapasya / 21 adhastAt / azokavarapAdapasya yadadhaH 22 atra 'naM' iti pUrvavat / 23eko 'puDhavisi lApaTTaya varNanam // 21 //
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / HAI | mh]puddhvisilaaptttte| vattavvayA uvavAtiyagameNaM neyaa| [paMnnate 'IsikhaMdhAsamallINe vikhaMbhAyAma-suppamANe kiNhe aMjaNaga-ghaNa-kuvalaya-haladharakosejasarise AgAsa-kesa-kajala-kakeyaNa-iMdanIla-ayasikusumappagAse bhiMga-aMjaNabhaMgabheya-riTThaga-nIlaguliya-gavalAirege bhamaranikuruMbabhUe 'jaMbUphala-asaNakusumabaMdhaNa-nIluppalapattanikara-maragaya-AsAsaga-nayaNakIya-asivanne "niddha gheNe ajjhasire rUbaMgapaDirUvagadarisaNijje 6mahAn 1 pRthvIzilApaTTakaH 2 prajJaptaH / kathambhUtaH ? ityAha-3 iha skandhaH sthuDamityucyate, tasyAzokavarapAdapasya yat sthuDaM tat / ISad-manAk samyag lInastadAsanna ityartha iti / 4 viSkambheNAyAmena ca zobhanam-aucityAnativati pramANaM yasya sa visskmbhaayaamsuprmaannH| 5 kRSNaH / kRSNatvameva nirUpayati 6 aJjanako-vanaspativizeSaH ghano-meghaH kuvalayaM-nIlotpalam haladharakozeyaM-baladevavastraM taiH sdRshH-smaanvrnnH| 7 AkAzaM dhulImeghAdivirahitam kezAH-zirasijAH, kajalaM-pratItam karketanendranIlaumaNivizeSau, atasIkusumaM prasiddham eteSAmiva prakAzo-dIptiryasya sa tathA / 8 bhRGgaH-caturindriyaH pakSivizeSaH aJjanaM-sauvIrAjanam tasya bhanena-vicchicyA bhedaH-chedo'JjanabhaGgabhedaH riSTako-ratnavizeSaH nIlaguTikA:-pratItAH gavalaM-mAhiSaM zRGgam tebhyo'pi | 10 kRSNatvenAtireko yasya sa tathA / 9 atra bhUtazabdaH aupamyavAcI-yathA ayaM lATadezaH muralokabhUtaH-suralokopamaH ityarthaH-tato'yamarthaH-bhramaranikurumbopamaH / 10 jambUphalAni pratItAni asanakusumabandhanaM-asanapuSpavRntam nIlotpalapatranikaraH marakatamaNiH pratItaH AsAsako-bIyakAbhidhAno vRkSaH, nayanakIkaH netramadhyatArAH, asiH-khaDgam teSAmiva vaNoM yasya sa tthaa| 11 snigdho na tu rUkSaH / 12 ghano-niviDo na tu koSThaka iva mdhyshupirH| 13 'ajjhusire' iti shlkssnnshussirrhitH| 14 rUpakANAM yAni-tatra Jain Educate intellig For Private Personal Use Only How.jainelibrary.org
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / 'searAya varNanam // 23 // AyaMsagatalovame suramme sIhAsaNasaMThie surUve muttAjAlakhaDyaMtakamme AiNaga-rUta-cUra-navaNIya-tUlaphAse | saMvarayaNAmae acche jAva paDirUve / 5] tittha NaM AmalakappAe nayarIe seokarAyA hotthA bhaihayAhimavaMta-mahaMtamalaya-maMdara-mahiMdasAre acaMtavisuddharAyakulavaMsappasUe' niraMtaraM rAyalakkhaNavirAiyaMgamaMge saMkrAntAni pratirUpakANi pratibimbAni taiH darzanIyo ruupkaatiruupkdrshniiyH| 1 AdarzatalopamaH-Adarzo-darpaNastasya talaM tena 5 samatayopamA yasya sa AdarzatalopamaH / 2 suSTu manAMsi ramayatIti suramyaH "kRd bahulam"[ ] iti vacanAt kartari 'y'prtyyH| 3 siMhAsanasyeva saMsthita-saMsthAnaM yasya sa siMhAsanasaMsthitaH / ata eva 4 surUpaH-zobhanam rUpam-AkAro yasya sa surUpaH / itazva surUpo yata Aha-5 muktAjAlAni-muktAphalasamUhAH khacitAni antakarmasu-prAntapradezeSu yasya sa muktAjAlakhacitAntakarmA / 6 Ajinaka-carmamayaM vastram rUta-pratItam bro-vanaspativizeSaH navanItaM-mrakSaNam tulaM-arkatUlam teSAmiva komalatayA sparzo yasya sa AjinakarUtabUranavanItatUlasparzaH / 7 'savvarayaNAmae' ityAdivizeSaNakadambakaM prAgvat (pR0 19508 aM0 14) / [5] 8tasyAM 9AmalakalpAyAM nagaryA 10zveto nAma raajaa|11mhaahimvaan haimavatasya kSetrasyottarataH sImAkArI varSadharaparvataH,malayaHparvatavizeSaH supratItaH, mandaro-meruH mahendraH-zakrAdiko devarAjaH tadvat sAraH-pradhAnaH-mahAhimavat-mahAmalaya-mandara-mahendrasAraH / tathA 12 atyantavizuddha rAjakulavaMze prasUtaH atyntvishuddhraajkulvNshprsuutH| tathA 13nirantaram-apalakSaNavyavadhAnAbhAvena rAjalakSaNaiH * seNie rAyA bhA0 / seNio rAyA pA0 1-3 (3 li0 sa0 vi0 va0 1619) Jain Educa t ional For Private & Personel Use Only Howw.jainelibrary.org
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 24 // bahajaNabahamANapUie savvaguNasamiddha khattie bhuie maddhAbhisitte mAupiusujAe dayapatte sImaMkare sImaMdhare "khemaMkare "khemaMdhare "maNusside jaNavayapiyA jaNavayapAle rAjyasUcakailekSaNairvirAjitAni aGgamaGgAni-aGgapratyaGgAni yasya sa nirntrraajlkssnnviraajitaanggmnggH| tathA 1bahubhirjanaiHbahumAnena-- antaraGgaprItyA pUjito bahujanabahumAnapUjitaH / kasmAt ? ityAha-2sarvaiH zauryopazamAdibhirguNaiH samRddhaH-sphItaH sarvaguNasamRddhaH tato bahujanabahumAnapUjitaH guNavatsu prAyaH sarveSAmapi bahumAnasambhavAt / tathA 3kSatrasthApatyaM kSatriyaH "kSatrAdiyaH"[6-1-93 haimaza0] iti 'iya' pratyayaH, anena navamASTamAdinandavat rAjakulaprasUto'pi na hInajAtIyaH, kintu uttamajAtIyaH ityAveditam / tathA 4 muditaH sarvakAlaM harSavAn , pratyanIkopadravAsambhavAt , tadasambhavazca pratyanIkAnAmevAbhAvAt / tathA cAha-5 prAyaH sarvairapi pratyantarAjaiH pratApamasahamAnaiH 'nAnyathA'smAkaM gatiH' iti paribhASya mUrdhabhiH-mastakairabhiSiktaH-pUjito mRrddhaabhissiktH| tathA 6 mAtRpitRbhyAM sujAto mAtRpitRsujAtaH, anena samastagarbhAdhAnaprabhRtisambhavidopavikalaH ityaaveditH| tathA 7 +dayAprAptaH svabhAvataH zuddhajIvadravyatvAt / tathA 8 sevAgatAnAmapUrvApUrvanRpANAM sImAM-maryAdAM karoti yathA 'evaM vartitavyamevaM na' iti sImaGkaraH / tathA 9 pUrvapuruSaparamparAyAtAM svadezapravarttamAnAM sImAM-maryAdAM dhArayati-pAlayati na tu vilumpatIti sImandharaH / tathA 10 kSema-vazavattinAM upadravAbhAvaM karoti kSemaGkaraH caurAdisaMhArAt / tathA 11 tad dhArayati ArakSakaniyojanAt kSemandharaH / ata eva 12 mnussyendrH| tathA 13 janapadasya piteva janapadapitA / kathaM piteva ? ityata Aha-14janapadapAla:-janapadaM pAlayatIti janapadapAlaH, tato bhavati janapadasya piteva / * " 'muietti nirdoSamAtRkaH / yadAha-muio jo hoi joNisuddho"-au0 vR0 / + " 'dayapatte'tti prAptakaruNAguNaH "-au0 vR0 / JainEducation tremitional For Private Personal Use Only jainelibrary.org
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / jaNavayapurohie 'seukare keukare narapavare purisavare purisasIhe purisavagdhe purisaAsIvise purisavara poMDarIe puMrisavaragaMdhahatthI aMDe dittaM vittaM "vitthinnavipulabhavaNa-sayaNa - AsaNa- jANa - vAhaNAhaNNe bahudhaNa - bahujA yaruva- rajae oga-paogasaMpatte vicchaDiyapaurabhattapANe tathA 1 janapadasya zAntikAritayA purohita iva janapadapurohitaH / tathA 2 setuH mArgastaM karotIti setukaraH - mArgadezaka iti bhAvaH 3 ketuH - cihnaM tat karotIti ketukaraH- adbhuta saMvidhAnakakArIti bhAvaH / tathA 4 nareSu manuSyeSu madhye pravaro - narapravaraH / sa 5 ca sAmAnyamanuSyApekSayApi syAt ata Aha-5 puruSeSu - puruSAbhimAniSu madhye varaH - pradhAnaH uttamapauruSopetatvAditi puruSavaraH / yataH 6 puruSaH siMha ivApratimallatayA puruSasiMhaH / 7 tathA puruSo vyAghra iva zUratayA puruSavyAghraH / 8 puruSaH AzIviSa iva doSavinAzanazIlatayA puruSAzIviSaH / 9 puruSaH varapuNDarIkamivottamatayA bhuvanasarovarabhUSakatvAt puruSavarapuNDarIkaH / 10 puruSa: varagandhahastIva parAn asahamAnAn pratIti purupavaragandhahastI, tato bhavati purupavaraH / tathA 11 AdayaH - samRddhaH / 12 dIptaH zarIratvacA dedIpyamAnatvAt haso vA sArimAnamardanazIlatvAt / ata eva 13vito - jagatpratItaH / yaduktam ADhyaH iti tadeva savistaramupadarzayati- 14 vistIrNAni - vistAravanti vipulAni - prabhUtAni bhavanAni - gRhANi zayanAni AsanAni ca pratItAni yAnAni - rathAdIni vAhanAni| azvAdIni etairAkIrNo- vyApto yukta:- vistIrNavipulabhavanazayanAsanayAnavAhanAkIrNaH / 15 tathA bahu dhanam bahu jAtarUpaM - suvarNam | rajataM ca-rUpyaM yasya sa bahudhana bahujAtarUpa - rajataH / tathA 16 AyogaprayogasamprayuktaH - AvAhanavisarjanakuzalaH / tathA 17 viccha Jain Education interational // 25 //
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 26 // Jain Education bahudAsI - dAsa- go-mahisa-go-elagappabhue 'paDipunnajaMta- kosa- koTThAgAra - Auhaghare belavaM dubbalapaJcAmitte ahayakaTayaM maliyakaMTayaM udbhiyakaMTayaM appaDikaTayaM ohayasattuM nihayasattuM mailiyasa ditaM tathAvidhaviziSTopakArAkAritayA visRSTam ukuruTakAdiSu pracuraM bhaktapAnaM yasmin rAjyamanuzAsati sa viccharditapracura bhaktapAna:anena puNyAdhikatayA na tasmin rAjyamanuzAsati durbhikSamabhUditi kathitam / tathA 1 bahUnAM dAsInAM dAsAnAM gavAM- balIvardAnAM mahiSANAM gavAM - strIgavAnAM eDakAnAM ca prabhuH bahudAsIdAsa gomahipagavelakaprabhuH- tataH svArthika 'ka' pratyayavidhAnAt prabhukaH / tathA 2 pratipUrNAni bhRtAni yantrakozakoSThAgArANi - yantragRhANi, kozagRhANi - bhANDAgArANi, koSThagRhANi dhAnyAnAM koSThAgArANi gRhANi iti bhAvaH, AyudhagRhANi ca yasya sa pratipUrNayantrakozakoSThAgArAyudhagRhaH / tathA 3 balaM zArIrikam mAnasikaM ca yasyAsti sa balavAn 4 durbalapratyayamitraH - durbalAnAmakAraNavatsala iti bhAvaH / evaMbhUtaH san rAjyaM prazAsat viharati- avatiSThate iti yogaH / kathambhUtaM rAjyam ? ityAha-5 apahatakaNTakam-iha dezopadravakAriNazvarAH kaNTakA iva kaNTakAH te apahRtA avakAzAnAsAdanena sthagitA yasmin tat apahatakaNTakam tathA 6 malitAH - upadravaM kurvANA mAnamlAnimApAditAH kaNTakA yatra tad malitakaNTakam / tathA 10 7 uddhRtAH svadezatyAjanena jIvitatyAjanena vA kaNTakA yatra tat uddhRtakaNTakam / tathA 8 na vidyate pratimallaH kaNTako yatra tad apratimallakaNTakam tathA 9 pratyanIkAH rAjAnaH zatravaH te apahRtAH svAvakAzamalabhamAnIkRtA yatra tat apahatazatru / tathA 10 nihatA:raNAGgaNe pAtitAH zatravo yatra tad nihatazatru tathA 11 malitAH - tadgatasainyatrAsApAdanato mAnamlAnimApAditAH zatravo yatra tat * - viziSTopakArakAritayA pA0 5 (li0 sa0 vi0 0 1485) bhA0 / 8 bhASAyAm 'UkaraDo' iti prasiddhaM malanikSepaNasthAnam / asya jainelibrary.org
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa-I iyN| 'dhAriNI devI varNanam // 27 // | uddhiyasattuM nijiyasattuM pairAiyasattuM vaivagayadubhikkhadosamAri bhayavippamukaM khema sirva subhikkhaM pasaMtaDiMbaDamaraM raja pasAsemANe vihrh| [6][tassa NaM seyaraNNo dhAriNI|nAmaM] devI hotthA sukumAlapANipAdA "ahINapaDipuNNapaMciMdiyasarIrA malitazatru / tathA 1 svAtantryacyAvanena svadezacyAvanena jIvitacyAvanena vA uddhRtAH zatravo yatra tat uddhRtazatru / etadeva vizeSaNadvayena vyAcaSTe-2 nirjitazatru / 3 parAjitazatru / tathA 4 vyapagataM durbhikSaM doSo mArizca yatra tat vyapagatadurbhikSadoSamAri tathA 5 bhayena | svadezotthena paracakrakRtena vA vipramuktam / ata eva 6 kSemaM-nirupadravam / 7 zivam-zAntam / 8 subhikSam zobhanA-zubhA bhikSA darzaninAM dInAnAthAdInAM ca yatra tat subhikSam / tathA 9 prazAntAni DimbAni-vighnAH DamarANi-rAjakumArAdikRtaviDavarA* yatra tat prshaantddimbddmrm| [6] 1 tasya samastAntaHpurapradhAnA bhAryA sakalaguNadhAriNI 2 dhAriNInAmA 3 devii| 'jAva samosaraNaM samatta' iti yAvacchabdakaraNAd rAjavarNako devIvarNakaH samavasaraNaM ca aupapAtikAnusAreNa tAvad vaktavyaM 4 4yAvat samavasaraNaM samAptam / devIvarNake 4 suku. mArau pANI pAdau ca yasyAH sA sukumArapANipAdA / tathA 5 ahInAni-anyUnAni svarUpataH pratipUrNAni lakSaNataH paJcApIndriyANi mUlaprakRtiH saM0 'utkara' zabdaH samUhavAcI / * viDvaro vairAjyam-rAjyaviruddhatA / x yAvat' zabdena yat yat sUcitaM tat samagra vivaraNakArakathanAnusAreNa aupapAtikasUtrapAThamanusUtya atra tattatsthAne mUle yathocitaM nikSiptam / Jain Education Internal For Private & Personel Use Only ww.jainelibrary.org
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / / // 28 // | lakkhaNa-vaMjaNa-guNovaveyA mANa-ummANa-pamANapaDipuNNasujAyasavvaMgasuMdaraMgI sasisomAgArakaMtapiyadasaNA surUvA karayalaparibhiyapasatthativalibaliyamajjhA kuMDalullihiyagaMDalehA komuirayaNiyaravimalapaDipuNNasoyasmin tathAvidhaM zarIraM yasyAH sA ahInapratipUrNapaJcendriyazarIrA tathA 1 lakSaNAni-svastika-cakrAdIni vyaJjanAni-mapI-tilakAdIni guNAH-saubhAgyAdayastairupapetA lakSaNavyaJjanaguNopapetA / 'upa apa ita'iti zabdatrayasthAne "pRSodarAdayaH"[3-2-155 haimaza0] iti apA'kArasya lope upapetA iti draSTavyam / tatra 2 mAna-jaladroNapramANatA, kathamiti cet , ucyate, jalasyAtibhRte kuNDe puruSe / | striyAM vA nivezitAyAM yajalaM nissarati tadyadi droNapramANaM bhavati tadA sa puruSaH strI vA mAnaprApta ucyate, tathA unmAnaM-arddhabhArapramANatA, sAcaivam-tulAyAmAropitaH puruSaH strI vA yadyarddhabhAraM tulati tadA sa unmAnaprApto'bhidhIyate, pramANa-svAGgulenASTottarazatoctitA, tato mAnonmAnapramANaH pratipUrNAni-anyUnAni sujAtAni-janmadoSarahitAni sarvANi aGgAni-ziraHprabhRtIni yAni taiH sundarAGgI mAnonmAnapramANapratipUNasujAtasarvAGgasundarAGgI / tathA 3 zazivat somAkAram-araudrAkAram kAntaM-kamanIyam priyaM draSTraNAmAnandotpAdakam darzana-rUpaM yasyAH mA zazisomAkArakAntapriyadarzanA / ata eva 4 surUpA, tathA 5 karatalaparimito-muSTigrAhyaH prazasta-/20 lakSaNopetaH trivalIko-valitrayopeto rekhAtrayopeto baliko-balavAn madhyo-madhyabhAgo yasyAH sA karatalaparimitaprazastatrivalIkabalikamadhyA / 6 tathA kuNDalAmyAM ullikhitA-ghRSTA gaNDalekhA-kapolaviracitamRgamadAdirekhA yasyAH sA kuNDalollikhitagaNDalekhA / 7 kaumudI-kArtikI paurNamAsI tasyAM rajanikara:-candramAH tadvad vimalaM-nirmalam pratipUrNam anyUnAtiriktamAnam Jain Education anal For Private 8 Personal Use Only jainelibrary.org
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa // 29 // mavayaNA 'siMgArAgAracArUSesA saMgayagaya-hasiya-bhaNiya-ciTThiya-vilAsa-laliya-saMlAvaniuNajuttovayArakusalA suMdara-thaNa-jaghaNa-vayaNa-kara-caraNa-nayaNalAyaNNavilAsakaliyA seeNa raNNA saddhiM aNusttA avirattA ihe saha-pharise rasa-rUva-gaMdhe paMcavihe mANussae kAmabhoge pacaNubhavamANA vihrh| saumyam-araudrAkAraM vadanaM yasyAH sA tathA / 1 zRGgArasya-rasavizeSasya agAramiva agAram athavA zRGgAro-maNDanabhUSaNATopastatpradhAna AkAra:-AkRtiryasyAH sA tathA, cAruH veSo-nepathyaM yasyAH sA tathA-tataH krmdhaaryH-shRnggaaraa'gaa(''kaa)rcaarvessaa| tathA 2 saGgatA ye gata-isita-bhaNita-ceSTita-vilAsAH yazca nipuNo yuktazca svajana-parajanAn prati upacAraH teSu kuzalA saMgatagatahasitamaNitaceSTitavilAsa-lalitasaMlApanipuNayuktopacArakuzalA, tatra saGgataM nAsaGgatam gataM yad guptatayA gRhasyaivAntargamanaM na.tu bahiH svecchAcAritayA, saGgataM hasitaM yata kapolavikAzamAtrasUcitaM na tvadRTTahAsAdi / "hasiyaM kapolakahiya" [ ] iti| vacanAt / saGgataM bhaNitaM yat samAgate prayojane narmabhaNitiparihAreNa vivakSitArthamAtrapratipAdanam , saGgataM ceSTitaM yad kucajaghanAdyavayavAcchAdanapastayopavezanazayanotthAnAdi, saGgato vilAsa:-svakulaucityena zRGgArAdikaraNam / tathA 3 sundaraiH stana-jaghana-cadanakara-caraNa-nayanalAvaNyavilAsaiH kalitA, aba vilaasH-sthaanaasngmnaadiruupshcessttaavishessH| uktaM ca-"sthAnAsanagamanAnAM hasta___* zvetena rAjJA sArdham anurakA aviraktA iSTAn zabda-sparzAn rasa-rUpa-gandhAn paJcavidhAn +mAnuSakAn kAmabhogAn pratyanubhavantI viharati / lalitasaMlApaH pratItaH ata eva vivaraNakAreNa na vyaakhyaatH| * vivaraNakArakathanAnusAreNa 'zvetena' iti / +manuSyabhogyAn / zrotra-netragamyo kAmau-zabdaH rUpaM c| prANa-rasana-sparzanamamyA bhogAH AndhaH, svAdaH sparzazca / Pol Jain Education demon For Private Personal use only tainelibrary.org
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapasega iyN| mahAvIraH samAgataH // 30 // [7] sAmI samosaDhe [te NaM kAle NaM te NaM samae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre Aigare titthagare sahasaMbuddhe purimuttame purisasIhe purisavarapuMDarIe purisavaragaMdhahatthI abhayadae cakkhudae maggadae saraNadae jIbadae dIvo | tANaM saraNaM gaI paiTThA dhammavaracAuraMtacakkavaTTI appaDihayavaranANadasaNadhare viyadRchaume jiNe jAvae tiNNe tArae mutte moyae buddha bohae savvaNNU savvadarisI sivaM ayalaM aruyaM aNaMtaM akkhayaM avvAbAhaM apuNarAvattiaM siddhigaiNAmadhejja ThANaM saMpAviukAme arahA jiNe kevlii| bhranetrakarmaNAM caiva / utpadyate vizeSo yaH liSTo'sau vilAsaH syAt" // [ ] / anye tvAhuH-"vilAso netrajo vikAraH" [ ]] tathA coktam-"hAvo mukhavikAraH syAt bhAvazcittasamudbhavaH / vilAso netrajo jJeyo vibhramo bhrUsamudbhavaH" // [ ] [7] samasto'pi aupapAtikagranthaprasiddho bhagavadvarNako vAcyaH, sa cAtigarIyAniti na likhyate, kevalamaupapAtikagranthAdavaseyaH / svAmI samavasRtaH-tasmin kAle tasmin samaye zramaNaH bhagavAn mahAvIraH AdikaraH tIrthakaraH sahasaMbuddhaH puruSottamaH puruSasiMhaH puruSavarapuNDarokaH puruSavaragandhahastI abhayadayaH cakSurdayaH mArgadayaH zaraNadayaH jIvadayaH dvIpaH trANam zaraNam gatiH pratiSThA dharmavaracAturantacakravartI apratihatavarajJAnadarzanadharaH vyAvRttacchamA jinaH jApakaH tIrNaH tArakaH muktaH mocakaH buddhaH bodhakaH sarvajJaH sarvadarzI zivam acalam arujam anantam akSatam * vivaraNakArasUcanAnusAreNa samasto'pi bhagavadvarNakaH aupapAtikapranthAd atra mUle uddhRtaH / Jain Education lemonal For Private Personel Use Only wwrainelibrary.org
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| mahAvIra zarIra varNanam // 31 // [8] sattahatthussehe samacauraMsasaMThANasaMThie bajarisahanArAyasaMghayaNe aNulomavAuvege kaMkaggahaNI kavoyapariNAme sauNiposapiTuMtarorupariNae paumuppalagaMdhasarisanissAsasurabhivayaNe chavI nirAyaMkauttamapasatthaa-| iseyaniruvamapale jallamallakalaMkaseyarayadosavajiyasarIraniruvaleve chAyAujjoiyaMgamaMge ghaNaniciyasubaddhalakkhaNupaNayakUDAgAranibhapiDiyaggasirae sAmaliboMDaghaNaniciyapphoDiyamiuvisayapasatthasuhamalakkhaNasugaMdhasuMdarabhuyamoyagabhiMganelakajalapahabhamaragaNaniddhanikuraMbaniciyakuMciyapayAhiNAvattamuddhasirae dAlimapupphappagAsatavaNijjasarisanimmalasuNiddhakesaMtakesabhUmI chattAgAruttimaMgadese NivaNasamalahamahacaMdaddhasamaNiDAle uDuvaipaDipuNNasomavayaNe allINapamANajuttasavaNe sussavaNe pINamaMsalakavoladesabhAe ANAmiyacAvaruilakiNhabbhaavyAbAdham apunarAvRttikam siddhigatinAmadheyaM sthAnaM saMprAptukAmaH arhan jinaH kevalI / ___8saptahastotsedhaH samacaturasrasaMsthAnasaMsthitaH vajraRSabhanArAcasaMhananaH anulomavAyuvegaH =kagrahaNiH 4kapotapariNAmaH / zakuniposa-pRSThAntarorupariNataH panotpalagandhasadRzaniHzvAsasurabhivadanaH chavimAn nirAtaGkauttamaprazastaatizvetanirupamapala: * jalla-mallakalaGkasvedarajodoSavajitazarIranirupalepaH |10 chAyoyotitAGgAGgaH dhananicitasubaddhalakSaNonnatakUTAkAranibhapiNDitApraziraskaH zAlmaliboNDa0 ghananicitasphoTitamRduvizadaprazastasUkSmalakSaNasugandhasundarabhujamocaka-bhRGga-naila-kajala-prahRSTabhramaragaNasnigdhanikurambanicitakuJcitapradakSiNAvarttamUrdhazirojaH dADimapuSpaprakAzatapanIyasadRzanirmalamusnigdhakezAntakezabhUmiH chatrAkArottamAGgadezaH nirbaNasamalaSTamRSTacandrArdhasamalalATaH uDupatipratipUrNasomavadanaH AlInapramANayuktazravaNaH suzravaNaH pInamAMsalakapoladezabhAgaH = kaGkapakSivad grahaNI gudAzayo yasya / x kapotasya jaTharAgniH pASANalavAnapi jarayati iti zrutiH / OM posa' apAnadezaH-yasya apAnadezaH zakuneriva nirlepaH / - yAti ca lagati ca jallaH, svalpaprayatnApaneyo mallo-malaH / 0 boMDaM ca phalam / Jain Educationteational wilv.jainelibrary.org
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasena iyaM / // 32 // Jain Education l rAitaNuka siNaNiddhabhamudde abadAliyapuMDarIyaNapaNe kopAsiyadhavalapattalacche gurulAyaya ujjutuMgaNAse uvacisilavAlabiMba phalasaNNibhAharohe paMDurasasisayalavimalaNimmalasaMkhagokkhIrapheNakuMdada garayamuNAliyAdhava| lavaMtaseDhI akhaMDate apphuDiyadaMte aviraladaMte suNiddhavaMte sujAyadaMte egavaMtasevI viva aNegadaMte huyacahaNidaMtadhoyatattatavaNijjara tatalatAlujIhe avadviyasuvibhattacittamaM maMsalasaMThiyapasatthasaddUlaviulahaNue cauraMgulasuppamANakaMbubarasa risaggIve varamahisavarAhasIhasadda lausa bhanAgavarapaDipuNNaviulakkhaMdhe jugasannibhapINara- 5 iyapIvara paudvasusaMThiyasusiliTThavisidvaghaNadhirasubaddhasaMdhipuravaraphalihavahiyabhue bhuyagIsaraviula bhoga AyANapalihaucchUDhadIhabAha rattatalovaiyamauyamaMsalajAyalakkhaNapasatthaacchiddajAlapANI pIvarako malavaraMgulI AyaMya| saMvataliNasuiruilaNiddhanakhe caMdapANilehe saMkhapANilehe cakkapANilehe disAsotthiyapANilehe caMda-sUra-saMkhaAnAmitacAparucirakRSNAbhrarAjitanukRSNasnigdhanaH avadAritapuNDarIkanayanaH vikasitadhabalapatralAkSaH garuDAyataRjutuGganAsaH upacitazilApravAlavimbaphala - nibhAdharoSThaH pANDurazazi sakalavimalanirmalazaGkha gokSIraphenakundadakarajomRNAlikAdhatraladantazreNiH akhaNDadantaH asphuTitadantaH aviraladantaH susnigdhadantaH 10 sujAtadantaH ekadantazreNiH iva anekadantaH hutavahanirmAtadhautataptatapanIyaraktataratAlujihnaH avasthitasuvibhaktacitramazruH mAMsalasaMsthitaprazastazArdUlavipulahanukaH caturaGgulasupramANakambuvara sadRzagrIvaH varamahiSavarAIsihazArdUlavRSabhanAgavarapratipUrNavipulaskandhaH yugasannibhapInaratidapIcaraprakoSTha susaMsthitasuzliSTaviziSTaghanasthira suddha saMdhipuravaraparighavartitabhujaH bhujagezvaravipulabhogaAdAnaparighautkSiptadIrghabAhuH raktata chopacitamRdukama salajAtalakSaNaprazasta acchidrajAlapANi: pIvarakomalavarAGguliH AtAmratAmra talinazucirucirasnigdhanakhaH candrapANilekhaH zaGkhapANilekhaH cakrapANilekhaH dizAsvastika pANilekhaH candra-sUrya-zaGkha-cakrax talinaM sUkSmam / Jainelibrary.org
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa // 33 // |cakka-disAsotthiyapANilehe kaNagasilAyalujjalapasatthasamatalauvaciyavitthiNNapihulavacche sirivacchaMkiyava cche akaraMDuyakaNagaruyayanimmalasujAyaniruvahayadehadhArI saMnayapAse saMgatapAse suMdarapAse sujAyapAse miyamAiyapINaraiyapAse ujjuyasamasahiyajaccataNukasiNaNiAijalaDaharamaNijaromarAI jhasavihagasujAyapINakucchI jhasoyare suikaraNe paumaviyaDaNAbhe gaMgAvattagapayAhiNAvattataraMgabhaMguraravikiraNataruNayohiyaakosAyaMtapaumagaMbhIraviyaDaNAbhe sAhayasoNaMdamusaladappaNaNigariyavarakaNagaccharusarisavaravaharavaliyamajjhe pamuiyavaraturagasIhavaravaTTiyakaDI varaturagasujAyagujjhadese AiNNahau vva Niruvaleve varavAraNatullavikkamavilasiyagaI gayasasaNasujAyasannibhorU samugganimaggagUDhajANU eNIkuruviMdAvattavANupuvvajaMghe saMThiyasusiliTThagUDhagupphe suppaiTTiyadizAsvastikapANilekhaH kanakazilAtalojjvalaprazastasamatalaupacitavistIrNapRthulavakSAH zrIvatsAGkitavakSAH +akaraNDukakanakA rucakanirmalasujAtanirupahatadehadhArI saMnatapArzvaH saMgatapAzvaH sundarapAvaH sujAtapArzvaH =mitamAtrikapInaracitapAvaH RjukasamasahitajAtyatanukRSNasnigdhaAdeyalaDaharamaNIyaromarAjiH jhaSavihagasujAtapInakukSiH jhaSodaraH zucikaraNaH padmavikaTanAbhaH gaGgAvartakapradakSiNAvartataraGgabhaGguraravikiraNataruNabodhitavikAsamAnapadmagambhIravikaTanAbhaH | saMhatasoNaMdaOmusaladarpaNa-nigariyavarakanakatsarusadRzavaravaddhvalitamadhyaH pramuditavaraturagasiMhavaravartitakaTiH varaturagasujAtaguhyadezaH Ajanyahaya iva nirupalepaH varavAraNatulyavikramavilasitagatiH gajazvasanasujAtasaMnibhoruH samudganimagnagUDhajAnuH eNIkuruvindAvartavRttAnupUrvajAH saMsthita suzliSTagUDhagulphaH suprati+ akaraNDakam-mAMsalatayA anupalakSyamANapRSThavaMzAsthikam / * rucakaH ruciH / = mitamAtriko ucitaparimANayuktI / 4 laDahaM lAvaNyayuktam / 0 soNaMda trikASTikA ityAkAro ghaTAdhAraH / * nigariyaM saariikRtm| Jan Educati onal For Private Personal use only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAya paseNa iyaM / // 34 // | kummacArucalaNe aNupuvvasusaMhayaMgulIe uNNayataNutaMvaNiNakkhe ratuppalapattamauyasukumAlakomalatale nagana- mahAvIraguNa | garamagarasAgara cakkaM kavaraMgamaMgalaMkiyacalaNe visiharUve huyavahaniddhamajaliyataDitaDiyataruNaravikiraNasarisatee aTThasahassavara purisa lakkhaNadhare / varNanam [9] * aNAsave amame akiMcaNe chinnasoe niruvaleve vavagayapemarAgadosamohe niggaMthassa pavayaNassa desae satthanAyage paiTTAvae samaNagaNavaI samaNagaviMdapariahae caMuttIsabuddhavayaNAisesasaMpatte paNatIsasaJcavayaNAti sesa 5 saMpatte AgAsagaeNaM cakkeNaM AgAsagaeNaM chatteNa AgAsiyAhi cAmarAhiM AgAsaphAlihamaeNaM sapAyapIDheNaM [9] 1 catustriMzad buddhAnAm - bhagavatAmarhatAM vacanapramukhAH "sarvasvabhASAnugataM vacanaM dharmAvabodhakaram " [ ] ityAdinA uktasvarUpA ye atizeSA - atizayAH tAn prAptaH - catustriMzadbuddhavacanAtizeSasamprAptaH / iha vacanAtizeSasyopAdAnamatyantopakAritayA prAdhAnyaSThitakUrmacArucaraNaH anupUrvasusaMhatAGgulikaH unnatatanutAmrasnigdhanakhaH raktotpalapatramRdukasukumAlakomalatalaH naganagaramakarasAgaracakrAGkavarAGgamaGgalAGkitacaraNaH viziSTarUpaH hutatrahanirdhUmajvalita 8 taTitaDit taruNaravikiraNasadRzatejAH aSTasahasravarapuruSalakSaNadharaH / *anAva: amamaH akiJcanaH chinnasrotAH nirupalepaH vyapagatapremarAgadveSamohaH nirgranthasya pravacanasya dezakaH zAstRnAyakaH pratiSThApakaH zramaNagaNapatiH zramaNakavRndaparivartakaH catustriMzadabuddhavacanAtizeSasaMprAptaH paJcatriMzatsatyavacanAtizeSasaMprAptaH AkAzagatena cakreNa AkAzagatena chatreNa x ayaM ca samasto'pi zarIravarNakaH praznavyAkaraNasUtre devakuru - uttarakurunivAsinAM zarIravarNake prAyo'kSarazaH samupalabhyate / 8 patantyA vidyutaH 'taG ta ' iti jAyamAnasya dhvaneH anukaraNam 'taTi' iti / Jain Education intentional
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 35 // khyApanArtham, anyathA dehavaimalyAdayaste ptthynte| tathA ca-"*dehaM vimalasugandhaM AmayapasseyavajjiyaM arayaM / ruhiraM gokkhIrAbhaM nivissaM paMDuraM mNs"|| [ ] ityAdi / 2 paJcatriMzat ye satyavacanasyAtizeSA-'atizayAstAn sampAptaH pnyctriNshdvcnaatishesssmpraaptH| te cAmI satya+vacanAtizeSAH-' saMskAravattvam ' udAttatvam upacAropetatvam gambhIrazabdatvam ' anunAditvam 'dakSiNatvam " upanItarAgatvam " mahArthatvam ' avyAhatapaurvAparyatvam ' ziSTatvam " asandigdhatvam " apahatAnyottaratvam " hRdayagrAhitvam " dezakAlAvyatItatvam " tatvAnurUpatvam " aprakIrNaprasRtatvam "anyo'nyapragRhItatvam " abhijAtatvam "atisnigdhamadhuratvam " aparamarmavedhitvam " arthadharmAbhyAsAnapetatvam 2 udAratvam 21 paranindAtmotkarSavipramuktatvam / upagatazlAghatvam 27 apanItatvam " utpAditAvicchinnakautUhalatvam " adbhutatvam 28 anativilambitvam " vibhramavikSepakilikiJcitAdiviyuktatvam anekajAtisaMzrayAd vicitratvam - AhitavizeSatvam " sAkAratvam satvaparigRhItatvam * aparikheditatvam | OM avyuccheditatvaM ceti / tatra 'saMskAravatvaM saMskRtAdilakSaNayuktatvam udAttatvaM uccaivRttitA upacAropetatvam-agrAmyatA gambhIrazabdatvaM meghasyeva "anunAditA pratiravopetatvam 'dakSiNatvaM saralatA upanItarAgatvaM-utpAditA zrotjane svaviSayabahumAnatA / ete sapta zabdApekSA atizayAH / ata Urdhva tu arthAzrayAH-tatra mahArthatvaM-paripuSTArthAbhidhAyitA 'avyAhatapaurvAparyatvaM-pUrvAparavAkyAvirodhaH "ziSTatvaM * deho vimalasugandhaH Amaya-prasvedavarjitaH arajAH / rudhiraM gokSIrAbham nirvitraM pANDuraM mAMsam // + "satyavacanAtizayA Agame na dRSTAH / ete tu granthAntaradRSTAH saMbhAvitAH "-samavAyAGgasUtraTIkAyAM zrIabhayadevasUrayaH pR0 63 / Jain Educati o nal For Private Personal use only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniyN| // 36 // vaktuH ziSTatvasUcanAt asandigdhatvaM parisphuTArthapratipAdanAt "apahatAnyottaratvaM-paradRSaNAviSayatA "hRdayagrAhitvaM-durgamasyApyarthasya parahRdaye pravezakaraNam "dezakAlAvyatItatvaM prastAvocitatA "tatvAnurUpatvaM-vivakSitavastusvarUpAnusAritA "aprakIrNaprasRtatvaM-saMbandhAdhikAraparimitatA "anyo'nyapragRhItatvaM-padAnAM vAkyAnAM vA parasparasApekSatA "abhijAtatvaM-yathAvivakSitArthAbhidhAnazIlatA "atisnigdhamadhuratvaM-bubhukSitasya ghRtaguDAdivat paramasukhakAritA " aparanarmavedhitvaM-paramarmAnuTTinazIlatA " arthadharmAbhyAsAnapetatvaM-arthadharmapratibaddhatA udAratvaM-ativiziSTagumphaguNayuktatA atucchAthapratipAdakatA vA paranindA-5 tmotkarSavipramuktatvaM pratItam 4 upagatazlAghatvaM-uktaguNayogataH prAptazlAghatA" apanItatvaM-kArakakAlavacanaliGgAdivyatyayarUpavacanadoSApetatA utpAditAvicchinnakutUhalatvaM-zrotRNAM svaviSaye utpAditaM-janitamavicchinnaM kautUhalaM-kautukaM yena tata tathA tadbhAvastatvam zrotRSu svaviSayAdbhutavismayakAriteti bhAvaH " adbhutatvam " anativilambitvam ca pratItam vibhramavikSepakilikiJcitAdiviyuktatvamiti-vibhramo-vaktuntimanaskatA vikSepo-vakturevAbhidheyArtha pratyanAsaktatA kilikizcitaM-roSabhayalobhAdibhAvAnAM yugapadasakRtkaraNaM AdizabdAd manodoSAntaraparigrahaH tairviyuktaM yat tat tathA tadbhAvastattvam anekajAtisaMzrayAd vicitratvaMsarvabhASAnuyAyitayA citrarUpatA AhitavizeSatvaM-zeSapuruSavacanApekSayA ziSyeSatpAditamativizeSatA sAkAratvaM-vicchinnapadavAkyatA savaparigRhItatvam-ojasvitA *aparikheditvam-anAyAsasaMbhavAt avyuccheditatva-vivakSitArthasamyasiddhiM yAvad avicchinnavacanaprameyatA iti / 3 AkAzasphaTika-yad AkAzavata atisvacchaM sphaTikaM tnmyen| Jain Education lemn For Private & Personel Use Only Aaw.jainelibrary.org
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / | sIhAsaNeNaM purato dhammajjhaeNaM pagaDhijja mANeNaM cauddasahi samaNasAhassIhiM chattIsAe ajjiyAsAhassIhiM saddhi | saMparivuDe putrvANupuvi caramANe gAmANugAmaM deijz2amANe suhaMsuheNaM viharamANe jeNeva AmalakappA nayarI 'je|Neva vaNasaMDe 0 jeNeva asogavarapAyave. jeNeva puDhavisilApahae "teNeva uvAgacchai uvAgacchittA aMhApaDirUvaM 1 dharmacakravartitvasUcakena ketunA mahendradhvajenetyarthaH tathA 2 pUrvAnupUrvyA krameNetyarthaH 3 caran saJcaran, etadevAha 4 grAmazca anugrAmazca - vivakSitagrAmAdanantaraM grAmo grAmAnugrAmaH tam 5 dravan- gacchan ekasmAdanantaraM grAmamanullaGghayan ityarthaH - anenApratibaddhavihA ritA khyApitA / tatrApyautsukyAbhAvamAha-6 sukhasukhena - zarIrakhedAbhAvena saMyamAcAdhyavihAreNa * ca= 7 grAmAdiSu viharan - avatiSThamAnaH 8 + 'jeNeva ' yasminneva deze AmalakalpA nagarI 9 yasminneva pradeze ca vanakhaNDaH 10 yasminnetra deze so'nantaroktasvarUpaH zilApaTTakaH / 11 tasminneva deze upAgacchati, 12 upAgatya ca 13 yathApratirUpaM yathocitaM munijanasya AkAzikAbhiH cAmarAbhiH AkAzasphATikamayena sapAdapIThena : siMhAsanena purataH dharmadhvajena prakRSyamANena caturdazabhiH zramaNasahasraiH SaTUtriMzadbhiH Arthika sahasraiH sArdhaM saMparivRtaH pUrvAnupUrva caran grAmAnugrAmaM dravan sukhasukhena viharan yenaiva *AmalakalpA nagarI yenaiva vanakhaNDaH yenaiva azo- 10 0 yasminneva azokavarapAdapaH / saMyamaH abAdhyaH yasmin vihAre- vicaraNe tena saMyamAbAdhyavihareNa pA04 / saMyamabAdhAviraheNa - bhA02 / = vA-pA0 4 / + 'jeNetra' iti "prAkRtatvAt saptamyarthe tRtIyA" vivaraNakAraH / yathA vA saMskRtabhASAyAM ' pUrveNa' iti 'ena' pratyayAntaM savibhaktikapratirUpakamayaM ' pUrvasmin' arthe prayujyate tathA 'yena- jeNa' iti avyayaM ' yasmin' arthe prAkRte vyavahriyamANaM bodhyam / tathaiva 'taiNa' ityasyApi niSpattirjJeyA / * vivaraNakArakathanAnusAreNa 'AmalakalpA' iti / Jain Education Intmational // 37 // ww.jainelibrary.org
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 38 // uggahaM uggiNhai uggiNhittA asogavarapAyavassa ahe puMDavisilApagaMsi puratyAbhimuhe saMpaliaMkanisanne panimaH 'saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharati] [10] parisA niggayA jAva rAyA pajjuvAsaitie NaM AmalakappAnayarIe siMghADaga-tiya-cauka-cacaracaummuha-mahApahesu bahujaNo aNNamaNNaM evaM AikkhaievaM bhAsei evaM paNNavei evaM parUvei-evaM khalu devANu1 avagraham-AvAsam anujJApanApUrvakam 2 avagRhNAti 3 avagrahazca azokavarapAdapasya 4 adhaH 5 pRthivIzilApaTTake 6 pUrvAbhi-14 mukhaH-tIrthakRto hi bhagavantaH sadA samavasaraNe pRthivIzilApaTTake vA dezanAya pUrvAbhimukhA avatiSThante-7 saMparyaGkaniSaNNaH 8 saMyamena tapasA cAtmAnaM bhAvayan 9 viharati Aste / tataH parSanigamo + vAcyaH / kavarapAdapaH yenaiva pRthivIzilApaTTakaH tenaiva upAgacchati upAgamya yathApratirUpam avagraham avagRhya azokavarapAdapasya adhaH pRthivIzilApaTTake paurastyAbhimukhaH saMpalyaGkaniSaNNaH saMyamena tapasA AtmAnam bhAvayamAnaH viharati / (10) parSad nirgatA yAvat rAjA paryupAste tataH AmalakalpAnagaryAm 1 zRGgATaka-trika-catuSka-catvara-caturmukha-mahApatheSu bahujanaH anyonyam 10 * "uttaradik pUrvadik ca loke pUjyA, tatastasyAH pRSThapradAne lokamadhye'vargavAdo bhavati" ityAdi-saniyukti-bhASya-vRttikabRhatkalpasUtra pR0 132 gA0 456-45 / + ayaM ca nirgamaH aupapAtikasUtramAzritya atra mUle saMyojitaH / 1 zRGgATakam-zaGgATakAbhidhAnaphalavizeSAkAraM sthAnam-trikoNam / trikam-yatra sthAne rathyAprayamolakaH / catuSkam-rathyAcatuSkamIlakaH / catvaram-yatra bahvo mArgA milanti / caturmukham-tathAvidhadevakulAdi / mahApatho raajmaargH| in Education entona For Private & Personel Lise Only w jainelibrary.org
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| // 39 // ppiyA ! samaNe bhagavaM mahAvIre jAva AgAsagaeNaM chatteNaM jAva [pR0 30501 pR0 38 paM0 2] saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharati, taM mahAphalaM khalu devANupiyANaM tahArUvANaM arahaMtAgaM nAma-goyassa vi savaNayAe kimaMga puNa abhigamaNavaMdaNanamaMsaNapaDipucchaNapajjuvAsaNayAe ? taM seyaM khalu egassa vi Ariyassa dhammiyassa suvayaNassa savaNayAe kimaMga puNa viulassa aTThasta gahaNayAe ? taM gacchAmo NaM devANuppiyA! samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdAmo NamaMsAmo sakAremo sammANemo kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pajjuvAsemo, eyaM taM iha-5 bhave parabhave ya hiyAe suhAe khamAe nisseyasAe ANugAmiyattAe bhavissai, tae NaM AmalakappAe nayarIe 'tae NaM AmalakappAe nayarIe bahave uggA bhogA' ityAdi aupapAtika * granthoktaM sarvamavasAtavyaM yAvat samagrA'pi rAjaprabhRtikA pariSat paryupAsInA avatiSThate / evam AkhyAti evaM bhASate evaM prajJApayati evaM prarUpayati-evaM khalu devAnupriyAH ! zramaNo bhagavAn mahAvIraH yAvat AkAzagatena chapreNa yAvat | saMyamena tapasA AtmAnaM bhAvayamAnaH viharati, tat mahAphalaM khalu devAnupriyANAM tathArUpANAm arhatAM nAmagotrasyApi zravaNatayA kimaGga punaH abhigamana-vandana-namasyana-pratipracchana-paryupAsanatayA? tat zreyaH khalu ekasyApi Aryasya dhArmikasya suvacanasya zravaNatayA kimaGga punaH vipulasya arthasya grahaNatayA? tad gacchAmaH devAnupriyAH! zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM vandAmahe namasyAmaH satkArayAmaH sammAnayAmaH kalyANaM maGgalaM devatA caityaM paryupAsmahe, etat tad ihabhave parabhave ca hitAya sukhAya 2 kSamAya niHzreyasAya AnugAmikatayA bhaviSyati, tataH AmalakalpAyAH nagaryAH | * aupapAtikagranthoktametat sarva taM granthamAzritya mUle sannivezitam / 2 kSamAya saMgatatvAya / Jain Education inter nal For Private & Personel Use Only ww.jainelibrary.org
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| / bahave uggA uggaputtA bhogA bhogaputtA rAiNNA rAiNNaputtA khattiyA khattiyaputtA bhaDA bhaDaputtA johA johaputtA pasatthAro mallaI mallaiputtA lecchaI lecchaiputtA aNNe ya bahave rAIsaratalavaramADaMbiyakoDuMbiyainbhaseDiseNAvaisatthavAhappabhitayo appegaiyA vaMdaNavattiyaM appegaiyA pUyaNavattiyaM evaM sakAravattiyaM sammANavattiyaM dasaNavattiya koUhalavattiyaM, appegaiyA aTTaviNicchayaheuM-assuyAiM suNessAmo suyAI nissaMkiyAI karissAmo, appegaiyA aTThAI heUI kAraNAI vAgaraNAiM pucchissAmo, appegaiyA savao samaMtA muMDe bhavittA // 40 // bahavaH 3 upAH ugraputrAH bhogAH bhogaputrAH rAjanyAH rAjanyaputrAH kSatriyAH kSatriyaputrAH bhaTAH bhaTaputrAH yodhAH yodhaputrAH prazAstAraH mallakinaH mallakiputrAH licchavinaH licchaviputrAH anye ca bahavaH 4 rAja-Izvara-talavara-mADambika-kauTumbika-ibhya-zreSThi-senApati-sArthavAhaprabhRtayaH 5 apyekakAH vandanavRttikam anyekakAH pUjanavRttikam evaM satkAravRttikam sammAnavRttikam darzanavRttikam kutUhalavRttikam, apyekakAH arthavinizcayahetum-azrutAni zroSyAmaH zrutAni niHzaGkitAni kariSyAmaH, apyekakAH arthAn hetUn kAraNAni vyAkaraNAni prakSyAmaH, apyekakAH sarvataH samantAt muNDA 10 3 umra-bhoga-rAH ya-kSatriya-bhaTa-yodha-prazAstR-mallaki-licchavizabdA vishissttraajvNshsuuckaaH| 4 rAjA-mANDalikaH / IzvaraH yuvraajH| talavaraH parituTanarapatipradatapaTTabandhavibhUSito rAjasthAnIyaH / mANDaviko mnnddpaadhipH| kauTumbikaH katipayakuTumbaprabhuH / ibhyaH yadvyanicayAcchanno mahebhI na dRshyte| zreSThI shriidevtaamudaayuktsuvrnnpttttvibhuussitottmaanggH| senApatiH nRptiniyuktshcturnggsenaaptiH| sArthavAhaH saarthnaaykH| 5 api ekkaa:-kecn| Jain Education fem a l For Private & Personel Use Only watjainelibrary.org
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa // 4 // agArAo aNagAriyaM pavvaissAmo, paMcANuvvaiyaM sattasikkhAvaiyaM duvAlasavihaM gihidhamma paDivajjissAmo, appegaiyA jiNabhattirAgeNaM appegaiyA 'jIyameyaM ti kaTTa pahAyA kayavalikammA kayakouyamaMgalapAyacchittA sirasA kaMThe mAlakaDA AviddhamaNisuvaNNA kappiyahAra-adbhahAra-tisara-pAlaMva-palabamANakaDisuttayakayaso. hAbharaNA pavaravatthaparihiyA caMdaNolittagAyasarIrA, appegaiyA hayagayA evaM gayagayA rahagayA sibiyAgayA saMdamANiyAgayA appegaiyA pAyavihAracAreNaM purisavaggurAparikkhittA mahayA ukkiTThasIhaNAyabolakalakalaraveNaM pakkhubhiyamahAsamuddaravabhUyaM piva karemANA AmalakappAe nayarIe majjhaMmajjheNaM Niggacchanti NiggacchittA jeNeva aMbasAlavaNe gheie teNeva uvAgacchanti uvAgacchittA samaNassa bhUtvA agArAdU anagArika pravajiSyAmaH, paJcAnuvatika saptazikSApratikaM dvAdazavidha gRhidharma pratipatsyAmahe. apyekakAH jinabhaktirAgeNa, apyekakAH 6 jItam etat' iti kRtvA snAtAH kRtabalikarmAgaH kRtakautukamaGgalaprAyazcittAH zirasA kaNThe kRtamAlAH AvimaNisuvarNAH kalpitahAra-ardhahAra-trisara-prAlamba-pralambamAnakaTisUprakakRtazobhAbharaNAH parihitapravaravastrAH candanAvaliptagAtrazarIrAH, apyekakAH hayagatAH evam gajagatAH | rathagatAH zivikAgatAH spandamAnikAgatAH, apyekakAH pAdavihAracAreNa puruSavAgurAparikSiptAH mahatA utkRSTasiMhanAda 7 bolakalakalaraveNa prakSubdhamahAsamudraravabhUtamiva kurvantaH AmalakalpAyAH nagaryAH 8 madhyamadhyena nirgacchanti, nirgamya yenaiva AmrazAlabanaM caityam tenaiva upAgacchanti upAgamya zramaNasya 6 jItam AcAra:-prathA-paramparA 7 bola: aspaSTazabdaH / kalakalaH spaSTazabdaH / 8 "madhyaMmadhyena ityarthaH / 'gRhaMgRheNa 'madhyamadhyena' 'padaMpadena' 'sukhasukhena' ityAdayaH zabdAH ciraMtanavyAkaraNeSu susAdhavaH pratipAditA iti nAyam apaprayogaH"-zrImalayagirikRtaM rAyapaseNaiyavivaraNam / Jain Educat ional For Private Personal Use Only Www.jainelibrary.org
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| // 42 // bhagavaomahAvIrasta adUrasAmante chattAdIe titthayarAisese pAsanti pAsittA jANa-vAhaNAI ThaveMti uvittA jANa-vAhaNehiMto pacoruhanti paJcorahittA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchanti uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM kareMti karittA vaMdati NamaMsaMti vaMdittANamassittA NacAsaNe NAidUre sussUsamANA NamaMsamANA abhimuhA viNaeNaM paJjaliuDA pajjuvAsaMti] [tae NaM se see rAyA nayaNamAlAsahassehiM pecchijjamANe pecchijamANe jAva sA NaM dhAriNI devI jeNeva 5 samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA jAva samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM kareMti vandaMti NamaMsaMti searAyaM purao kaTu jAva viNaeNaM paJjalikaDAo pajjuvAsaMti] tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre seassa rapaNo dhAriNIe devIe tIse ya mahaimahAliyAe parisAe jAva bhagavato mahAvIrasya adUrasAmante chatrAdikAn tIrthakarAtizeSAn pazyanti dRSTvA yAna-vAhanAni sthApayanti sthApayitvA yAna-vAhanebhyaH pratyavarohanti pratyavaruhya yenaiva zramago bhagavAn mahAvIraH tenaiva upAgacchanti upAgamya zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM 9prikRtvaH AdakSiNapradakSiNaM kurvanti kRtvA bandante 10 namasyanti vanditvA namasthitvA nAtyAsanne nAtidUre zuzrUSamANAH namasyamAnAH abhimukhAH vinayena prAJjalipuTAH pryupaaste| 8 tataH sa zveto rAjA nayanamAlAsahauH prekSyamANaH prekSyamANaH yAvat sA dhAriNI devI yenaiva zramaNo bhagavAn mahAvIraH tenaiva upAgacchanti upAgamya yAvat zramaNaM bhagavantaM mahAvoraM trikRtvaH AdakSiNapradakSiNaM kurvanti vandante namasyanti zvetarAja purataH kRtvA yAvat vinayena kRtaprAJjalayaH pryupaaste| tataH zramaNo bhagavAn mahAvIraH zvetasya rAjJaH dhAriNyA devyAH tasyAzca mahAtimahatyAH parSadaH yAvat dharma parikathayati / 9prikRtvaH vaarprym| Jain Educat For Private Personal Use Only dow.ainelibrary.org
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa- iyaM / gamaH mA dhamma parikahei] zatae NaM sA mahaimahAliyA maNUsaparisA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie dhamma socA parSatpati|Nisamma hahatuTTha jAva hiyayA jAva samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdittA evaM vayAsI-suakkhAe te bhante ! nigganthe / pAvayaNe jAva Natthi NaM aNNe kei samaNe vA mAhaNe vA je erisaM dhamma Aikkhittae kimaGga puNa etto uttarataraM? evaM vadittA jAmeva disaM pAunbhUyA tAmeva disaM paDigayA] 1 // 43 // tie NaM se see rAyA sA dhAriNI devI samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie dham socA Nisamma hata jAba hiyayA udyAe uTThati udvittA suakkhAe NaM bhante ! nigganthe pAvayaNe evaM vadikhA jAmeva disiM pAunbhUyAo tAmeva disiM paDigayAo] [11] tataH sA mahAtimahatI manuSyaparSad zramaNasya bhagavato mahAvIrasya antike dharma zrutvA nizamya hRSTatuSTA-yAvat 10-hRdayA yAvat zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM vanditvA evam avAdIt-suAkhyAtaM tvayA bhagavan ! namranthaM pravacanam yAvat nAsti anyaH kazcit zramaNo vA brAhago vA ya IdRzaM 10 dharmam AkhyAtum , kimaGga punaH itaH 11 uttarataram ? evam uditvA yAmeva dizaM prAdurbhutA tAmeva dizaM pratigatA / 4 tataH sa zveto rAjA sA dhAriNI devI zramaNasya bhagavato mahAvIrasya antike dharmaM zrutvA nizamya hRSTatuSTA yAvat hRdayA utthayA uttiSThanti | utthAya suAkhyAtaM bhagavan ! naigranthaM pravacanam evam uditvA yAmeva dizaM prAdurbhUtAH tAmeva dizaM prtigtaaH| |10 'yAvat' zabdena 'AnanditacittA nanditA prItimanAH paramasaumanasyitA harSavazavisarpadhRdayA' iti pUrtiIyA / 11 uttamataram / Jain Education Inter n al For Private & Personel Use Only jainelibrary.org
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| // 44 // [12] 'te NaM kAle NaM te NaM samae NaM sUriyAmeNAma 0 deve sohamme kappe sUriyAbhe vimANe sa~bhAe suhammAe 'sUriyAmaMsi siMhAsaNaMsi cauhiM sAmANiyasAhassIhiM, cauhiM aggamahisIhiM-saparivArAhiM. sUryAbhadevena bhagavAnava[12] 1 'te' iti prAkRtazailIvazAt 'tasmin' iti draSTavyam yasmin kAle bhagavAn vardhamAnasvAmI sAkSAd viharati tasmin lokitaH kAle 2 tasmin samaye yasminnavasare bhagavAn AmrazAlavane caitye dezanAM kRtvoparatastasminnavasare iti bhAvaH, 3 sUryAbhaH |4 nAmnA devaH / nAmazabdo hyavyayarUpo'pyasti tato vibhktilopH| 5 saudharma saudharmAkhye kalpe yat 6 sUryAbham-sUryAbha- 5 nAmakaM vimAnaM tasmin yA 7 sabhA sudharmAbhidhA tasyAm 8 yat sUryAbhAbhidhAnaM siMhAsanam tatropaviSTaH sanniti gmyte| 9 samAne dyutivibhavAdI bhavAH sAmAnikAH-adhyAtmAditvAd -'ikaNa-vimAnAdhipatisUryAbhadevasadRzadyutivibhavAdikA devA ityarthaH, te ca mAtR-pitR-guru-upAdhyAya-mahattaravat sUryAbhadevasya pUjanIyAH kevalaM vimAnAdhipatitvahInA iti sUryAbha devaM svAminaM pratipannAH, teSAM sahasrANi sAmAnikasahasrANi taizcaturbhiH, prAkRtatvAca sUtre * sakArasya dIrghatvam strItvaM ca / 10 catasRbhiragramahiSIbhiH-iha xkRtAbhiSekA devI mahiSI ityucyate, sA ca svaparivArabhUtAnAM sarvAsAmapi devInAmagrA ityagrA, agrAzca tA mahiSyazca agrmhissystaabhishctsRbhiH| kathambhRtAbhiH? ityAha-11 saparivArAbhiH parivAraH saha yAsAM tAH saparivArAstAbhiH, parivArazcaikaikasyA likhitAdazeSu mudritapustake'pi cAsan 'NAma' zabdaH vivaraNakAravivaraNAnusAreNa asmAbhirmUle yojitaH / = "adhyAtmAdibhya ikaN"[6-3-78 haimaza0] * 'sahassa' zabdasya AdyasakAro daudhoM jAtaH / 4 "yA kRtAbhiSekA nRpastrI sA mahiSI, anyA akRtAbhiSekA nRpastriyo bhoginya ityucyante" amarakoza0 dvi0 kA0 manuSyava0 zlo0 5 / Jain Education anal or Private & Personal Use Only ww.jainelibrary.org
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iy| // 45 // 'tihiM parisAhiM, sattahiM aNiehiM, sattahiM aNiyAhivaIhiM, solasahiM AyarakkhadevasAhassIhiM, devyAH sahasraM sahasraM devInAm / tathA 1 tisRbhiH parSadbhiH, tisro hi vimAnAdhipateH sarvasyApi parSadaH, tadyathA-abhyantarA madhyA bAhyA ca, tatra yA vayasyamaNDalIsthAnIyA paramamitrasaMhatisadRzI sA abhyantaraparSada , tayA saha aparyAlocitaM svalpamapi prayojana na vidadhAti / abhyantaraparSadA saha paryAlocitaM yasyai nivedyate yathA-'idamasmAkaM paryAlocitaM sammatamAgatam yuSmAkamapIdaM sammataM kiM vA na? iti-sA mdhymaa| yasyAH punarabhyantaraparSadA saha paryAlocitaM madhyamayA ca saha dRDhIkRtaM karaNAyaiva nirUpyate yathA-'idaM kri-| yatAm iti-sA baahyaa| tathA 2 anIkAni-sainyAni, tAni ca sapta-tadyathA-hayAnIkam gajAnIkam sthAnIkam pattyanIkam vRSabhAnIkam gandharvAnIkam nATyAnIkam, tatrAdyAni pazcAnIkAni saMgrAmAya kalpante, gandharva-nATyAnIke punarupabhogAya-taiH saptabhiranIkaiH 3 anIkAni svasvAdhipativyatirekega na samyak prayojane samApatite satyupakalyante tataH saptAnIkAdhipatayo'pi tasya veditavyAH, tathA cAha-sattahiM agiyAhibaIhiM / tathA 4 poDazabhiH AtmarakSadevasahastraiH iti-vimAnAdhipateH sUryAbhasya devasyAtmAnaM rakSayantItyAtmarakSA:-"karmaNo'Na"[5-1-72 haimaza0] iti 'aN'-pratyayaH-te ca zirastrANakalpA:-yathA hi zirastrANaM zirasthAviddha prANarakSakaM bhavati tathA te'pyAtmarakSakA gRhItadhanurdaNDAdipraharaNAH samantataH pRSThataH pAzvato'gratazvAvasthAyino vimAnAdhipateH sUryA-1 bhasya devasya praannrksskaaH| devAnAmapAyAbhAvAt teSAM tathAgrahaNapurassaramavasthAnaM nirarthakamiti cet, na, sthitimAtraparipAlanahetutvAta prItiprakarSahetutvAcca, tathAhi-te samantataH sarvAsu dikSu gRhItapraharaNA UrdhvasthitA avatiSThamAnAH svanAyakazarIrarakSaNaparAyaNAH svanAyakaikaniSaNNadRSTayaH pareSAmasahamAnAnAM kSobhamApAdayanto janayanti svanAyakasya parAM prItimiti / ete ca niyatasaMkhyAkAH sUryAbhasya Jain Educat onal For Private Personal Use Only wilejainelibrary.org
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| // 46 // | annahiM bahUhiM sUriyAbhavimANavAsIhiM vaimANiehiM devehi ya devIhi ya saddhiM saMparivuDe maihayA ahayaneTagIyavAiyatatItalatAlatuDiyaghaNamuiMgapaDappavAdiyaraveNaM "divvAiM bhogabhogAI bhuJjamANe viharati, ima ca NaM "kevalakappaM | devasya parivArabhUtA devA uktaaH| 1 ye tu tasmin sUryAbhe vimAne paurajanapadasthAnIyAH, ye tvAbhiyogyAH-dAsakalpAH-te'tibhUyAMsaH AsthAnamaNDalyAmapi cAniyatasaMkhyAkA iti teSAM sAmAnyata upAdAnamAha-'annehiM bahahiM sUriyAbhavimANavAsIhiM devehi devIhi ya saddhiM saMparikhuDe'-etaiH sAmAnikaprabhRtibhiH sArdham 2 sNprivRtH-smygnaaykaikcittaaraadhnprtyaa-privRtH| 3 'mahatA ravega'iti yogaH 4 'ahaya' iti "AkhyAnakapratibaddhAni" iti vRddhaaH| athavA ahatAni-avyAhatAni-akSatAni iti bhAvaH5 nATyagItavAdinAni ca 6 tantrI-vINA talA:-hastatAlAH tAlAH kaMsikAH *tuTitAni-zeSatUryANi, tathA 7 dhanaH-ghanasadRzo dhvanisAdharmyAt yo mRdaGgaH-mardalaH paTunA-dakSapuruSeNa pravAditaH-tata eteSAM padAnAM dvandvaH-teSAM yo vastena 8 divyAn-divi bhavAn atipradhAnAnityarthaH, 9 'bhogabhogAI' iti bhogArhA ye bhogAH-zabdAdayastAn-sUtre napuMsakatA prAkRtvAt , prAkRte hi linggvybhicaarH| yadAha pANiniH svaprAkRtalakSaNe-"liGga vyabhicAryapi"[ ] iti-bhuJjAno viharati Aste / na kevalamAste kiMtu 10 ima-pratyakSatayA upalabhyamAnaM 11 kevalakalpam-IpadaparisamAptaM =kelaM-kevalakalpaga-paripUrNatayA kevalasadRzamiti bhAvaH * saM0 tUrya-prA0 turiya-tuDiya-tuTiya-tuTita-iti zabdaparivartanam / 4 'bhog'shbdsy| liGgamatantram [8-4-445] iti AcAryahemacandraH 8 -samAptaM parisamApta kevala kevljnyaankevl-bhaa01| = kevalaM kevalajJAnaM kevala-pA0 5 / bhA0 2 / Jain Educalanm an For Private Personal Use Only
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iya / 'jambuddIvaM dIvaM 'viuleNaM ohiNA AbhoemANe AbhoemANe pAsati / [13] tattha samarNa bhagavaM mahAvIraM 'jaMbUddIve bhArahe vAse AmalakappAe nayarIe bahiyA aMbasAlavaNe ceie | ahApaDirUvaM uggahaM uggahittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvebhANaM pAsati, pAsittA hetu cittamAdie 1 jambvA ratnamayyA uttarakuruvAsinyA upalakSito dvIpo jambUdvIpastaM jambUdvIpam - jambUdvIpAbhidhAnaM dvIpam 2 vipulena vistIrNena avadhinA, tasya hi sUryAbhasya devasyAvadhiH - adhaH prathamAM pRthivIM yAvat tiryaka saMkhyeyAn (1) dvIpasamudrAniti bhavati vistIrNastena ||5 3 Abhogayan Abhogayan- paribhAvayan pazyati, anena 'satyapyavadhau yadi taM jJeyaviSayamAbhogaM na karoti tadA na kiJcidapi tena jAnAti pazyati ca' ityAveditam / [13] 4 'tatra' tasmin vipulenAvadhinA jambudvIpaviSaye darzane pravartamAne sati 5zramaNam - zrAmyati tapasyati nAnAvidhamiti zramaNaH 6 bhagaH - samagraizvaryAdilakSaNaH uktaM ca- "aizvaryasya samagrasya rUpasya yazasaH zriyaH / dharmasyAtha prayatnasya paNNAM bhaga itIGganA" [ ] bhago'syAstIti bhagavAn tam bhagavantam 7 "zUra vIra vikrAntau " vIrayati - kapAyAn prati vikrAmati smeti vIraH mahAMzcAsau vIrazca 10 mahAvIrastam jambUdvIpe bhArate varSe AmalakalpAyA nagaryA bahira - AmrazAlavane caitye azokavarapAdasyAdhaH pRthivI zilApaTTa ke samparkaGkaniSaNNaM gaNasamRddhisaMparivRtaM yathApratirUpamavagrahaM gRhItvA saMyamena tapasA AtmAnaM bhAvayantaM pazyati dRSTvA ca 9 hRSTatuSTo'tIvatuSTa + tiryak asaMkhyeyAn mudrite eva pustake pAThaH / "saudharma - ezAnayordevA avadhiviSayeNa adho ratnaprabhAM pazyanti, tiryag asaMkhyeyAni yojana - sahasrANi, Urdhvam A svabhavanAt " - tattvArthabhASye a0 4 sU0 21 / // 47 //
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa - iyaM / // 48 // pIimaNe paramasomaNassie hairisavasavisappamANahiyae vikasiyavarakamalaNayaNe paeNyaliyavarakaDagatuDiyakeUramauDakuMDala-hAravirAyaMtaraiyavacche paoNlaMbapalaMbamANagholaMtabhUsaNadhare iti bhAvaH, athavA hRSTo nAma vismayamApano yathA-'aho bhagavAnAste' iti, tuSTaH-topaM kRtavAn yathA-bhavyamabhRd yanmayA bhagavAnavalokitaH toSavaMzAdeva cittamAnandita-sphItIbhUtaM-"Tu nadu samRddhau" iti vacanAt-yasya sa cittAnanditaH, sukhAdidarzanAta pAkSiko niSTAntasya paranipAtaH, makAraH prAkRtatvAdalAkSaNikastataH padatrayasya padadvayamIlanena karmadhArayaH 1 prItirmanasi yasyAsau prItimanAH-bhagavati bahumAnaparAyaNa iti bhAvaH tataH kramega bahumAnotkarSavazAt 2 zobhanaM mano yasya sa sumanAstasya bhAvaH saumanasyam paramaM ca tat saumanasyaM ca paramasaumanasyam tat saJjAtamasyeti paramasaumanasyitaH etadeva vyaktIkurvannAha-3 harSavazena visarpatavistArayAyi hRdayaM yasya sa harSavaMzavisarpaddhRdayaH 4 harSavaMzAdeva vikasite varakamalavana nayane yasya saH 5 tathA harSavazAdeva zarIroduSaNa pracalitAni varANi kaTakAni-kalAcikAbharaNAni truTitAni-bAhurakSakAH keyUrANi-bAhvAbharaNavizeSarUpANi mukuTo-maulibhUSaNam kuNDale-karNAbharaNe yasya sa pracalitavarakaTakatruTitakeyaramukuTa kuNDalaH, tathA 6 hAreNa virAjamAnena racita-zobhitaM 10 vakSo yasya sa hAravirAjamAnaracitavakSAH tataH pUrvapadena karmadhArayasamAsaH tathA 7 pralambate iti pralambaH='padaka'-pralamba___ * "jAti-kAla-sukhAdibhyaH paravacanam" iti kAzikAvRttI-2-2-36 / 8 "tuTikAva bAhurakSakAH"-au0 vR0| vakSo yasya sa iha vivakSita-pA0 5-4 / bhA0 1 0 "prAlambo jhumbanakam"-au0 vR0| 'jhUmaNuM' iti bhASA / "suvarNanirmitA-AnAbhilambitakaNTikA prAlambikA" iti amarakozaH dvi0 kAM0 manuSyava0 zlo0 104 / = "padaka[' ityayaM zabdo dezabhASAyAH prtiiyte| Jain Education
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa- iyN| // 49 // saMbhamaM turiyaM cavalaM suravare xsIhAsaNAo abbhuTei anbhudvittA pAyapIDhAo paccoruhati paccoruhittA pAuyAo omuyai omuyaittA egasADiyaM uttarAsaMgaM kareti karittA titthayarAbhimuhe sattaTTapayAI aNugacchaha aNugacchittA vAmaM jANuM 8aMcei dAhiNa jANuM dharaNitalaMsi niha1 tikkhutto muddhANaM dharaNitalaMsi nimei nimittA IsiM paccunnamai paccunnamittAkaDaya-tuDiyarthabhiyabhuyAo sAharai sAharittA karayalapariggahiyaM dasaNahaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu evaM vayAsImAnam-AbharaNavizeSam-gholanti+ ca bhUSaNAni dharantIti prlmbmlmbmaangholbhuussnndhrH| sUtre ca 'pralambamAna'padasya vizeSyAt | parato nipAtaH prAkRtatvAt / harSavazAdeva 1 sasaMbhramam saMbhramaH iha vivakSitakriyAyA bahumAnapUrvikA pravRttiH, saha sambhramo yasya vandanasya- gamanasya vA tat sasambhramam kriyAvizeSaNametat , 2 tvaritaM-zIghram 3 capalaM-sambhramavazAdeva vyAkulaM yathA bhavatyevaM 4 survro-devvrH| 4siMhAsanAd abhyuttiSThati abhyutthAya pAdapIThAt pratyavarohati pratyavaruhya pAdukAH avamuJcati avamucya ekazATikam uttarAsaGgaM karoti kRtvA tIrthakarAbhimukhaH saptASTapadAni anugacchati anugamya vAma jAnum-aJcati dakSiNaM jAnuM dharaNitale nidhAya prikRtvaH mUrdhAnaM dharaNitale nimnayati nimnayitvA ISat pratyunnamati pratyunnamya 0kaTaka-tuTikastabdhabhujAn saMharati saMhRtya karatalaparigRhItAM dazanakhAM zirasyAvartA mastake aJjali kRtvA evamavAdIt- 8 "utpATayati"-Urca kroti| * "nimnayati"-nIcaiH karoti / + 'gholat' zabdasya dvitIyAbahuvacanam / gholanti'-calAnicaJcalAni iti bhAvaH / % -sya namanasya-pA01-4 / o "kaTaka-tuTikaiH-hastAbharaNa-bAhAbharaNavizeSaH"-au0 vR0 / JainEduca ional For Private Personal Use Only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 50 // [14] namo'tyu NaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM AdigarANaM titthagarANaM sayaMsaMbuddhAgaM purilutta mAgaM purisasIhANaM sUryAbhadevena purisavarapuNDarIyANaM purisavaragandhahatthINaM loguttamANaM loganAhANaM logahiANaM logapaIvANaM logapajjoyaga- bhagavAn rANaM abhayadayANaM cakkhudayANaM maggadayANaM jIvadayANaM saraNadayANaM bohidayANaM dhammadayANaM dhammadesayANaM stutaH dhammanAyagANaM dhammasArahINaM dhammavaracAuraMtacakkabahINaM appaDihayabaranANadasaNadharANaM viyadRcha umANaM jiNANaM jAvayANaM tiNNANaM tArayANa buddhANaM bohayANa muttANaM moyagANaM savvannUNaM sambadarisINaM sivaM ayalaM aruyaM 5 aNaMta akvayaM avvAbAhaM apuNarAvattiya siddhigainAmadheyaM ThANaM saMpattANaM / [15] namo'tyu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa Adigarasta titthayarassa jAva [kaNDikA 14] saMpAviukAmassa, vandAmiNaM bhagavantaM tatthagayaM ihagate, pAMsaha me bhagavaM tatthagate ihagataM ti kaTu vandati NamaMsati vaMdittA NamaMsittA sIhAsaNavaragae puvvAbhimuhaM saNNisaNNe / [15] 1 pazyati mAM sa bhagavAn tatragataH ihagatam 2 iti kRtvA bandate-stauti namasyati-kAyena manasA ca 3 banditvA nama- 10 syitvA ca bhUyaH 4 siMhAsanavaragataH gatvA ca 5 pUrvAbhimukhaM snnissnnnnH| [14] 0 eSAM zabdAnAM vyAkhyAnaM pR0 30 0 TippaNe draSTavyam kevalaM vibhaktibhedaH / tatra anAgatAnAM tu vyAkhyAnamevaM bodhyam-namo'stu arhatAm bhagavatAm svayaMsaMbuddhAnAm lokottamAnAm lokanAthAnAm lokahitAnAm lokapradIpAnAm lokapradyotakarANAm zaraNadayAnAm bodhidayAnAm dharmadayAnAm dharmadezakAnAm dharmanAyakAnAm dharmasArathInAm....saMprAptAnAm Jain Educati onal For Private & Personel Use Only Tww.jainelibrary.org
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| [16] tae NaM tassa-sariyAbhassa-ImeetArUve *ajjhasthite ciMtite patthitemaNogate saMkappe samupajitthA- maryAbhadeva[10] seyaM khalu "me samaNe bhagavaM mahAvIre jambUddIve dIve bhArahe vAse AmalakappAe NayarIe bahiyA amba-sya saMkalpaH sAlavaNe ceie ahApaDirUvaM uggahaM uggiNhittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharati, mahAphalaM khalI // 5 // tahAkhvANaM bhagavantANaM NAmagoyassa vi savaNayAe kimaGga puNa abhigamaNavandaNaNamaMsaNapaDipucchaNapajjuvAsa-1 NayAe ? egassa vi Ariyassa dhammiyassa suvayaNassa savaNayAe kimaGga puNa viulassa aTThassa gahaNayAe 15 taM gacchAmi NaM semaNaM bhagavaM mahAvIraM vadAmi NamaMsAmi sakAremi [16] 1 tataH nipadanAnantaram 2 tasya-sUryAbhadevasya 3ayam 4etadrUpaH saGkalpaH samudapadyata / kathambhUtaH ? ityAha-5manogataH manasi gato-vyavasthitaH nAdyApi vacasA prakAzitasvarUpa iti bhAvaH / punaH kathambhUtaH ? ityAha-6AdhyAtmikaH Atmani adhi adhyAsmam tatra bhava AdhyAtmikaH-AtmaviSaya iti bhAvaH / saGkalpazca dvidhA bhavati-kazcid dhyAnAtmakaH aparazcintAtmakaH, tatrAyaM cintAtmakaH iti pratipAdanArthamAha-7 cintitaH cintA saJjAtA asyeti cintitaH-cintAtmaka iti bhAvaH, so'pi kazcidabhilASAtmako | bhavati kazcidanyathA, tatrAyamabhilASAtmakaH, tathA cAha-8 prArthitaH prArthanaM prArtha:-NijantatvAt 'al pratyayaH-prArthaH saJjAto'syeti mArthitaH-abhilASAtmaka iti bhaavH| kiMsvarUpaH ? ityAha [17] 9 zreyaH 810 khalu nizcitam 11 me mama zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM vandituM kAyena manasA ca praNantum / satkAra* atra mUle TIkAyAM ca padAnAM vyutkrmH| 8 idaM vivaraNaM prastutaM mUlapAThaM zabdazo nAnusarati ato jJAyate yat vivaraNakArasya dRSTau kazcid Jain Education Internal For Private Personel Use Only ww.jainelibrary.org
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / sUryAbhadevasya AbhiyogikA nAm Adeza: // 52 // sammAmi kallANaM maGgalaM cetiyaM devayaM pajjuvAsAmi, eyaM me pecA hiyAe suhAe khamAe NisseyasAe ANugAmiyattAe bhavissatitti kaTu evaM saMpehei, evaM saMpehittA Arbhioge deve sahAvei sadArvittA evaM vayAsI [18] evaM khalu devANuppiyA ! samaNe bhagavaM mahAvIre jambUddIve dIve bhArahe vAse AmalakappAe nayarIe | bahiyA ambasAlavaNe ceie ahApaDirUvaM uggahaM uggiNhittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe vihri| "taM gacchaha NaM tume devANuppiyA! jambUddIvaM dIvaM bhaurahaM vAsaM AmalakappaM NayariM yitum-kusumAJjalimocanena pUjayitum , sammAnayitum-ucitapratipattibhirArAdhayitum , kalyANa kalyANakAritvAt maGgalaM duritopazamakAritvAt devatAM-devaM trailokyAdhipatitvAt caityaM suprazastamanohetutvAt paryupAsituM-sevitum 1 itikRtvA itihetoH 2 evaM yathA vakSyamANaM tathA 3 samprekSate buddhyA paribhAvayati, saMprekSya ca 4 AbhiyogikAn-Abhimukhyena yojanaM abhiyogaH-preSyakarmasu vyApAryamANatvam-abhiyogena jIvanti iti AbhiyogikAH "vetanAderjIvati"[6-4-15 haimaza0]iti 'ikaNpratyayA-AbhiyogikA:khakarmakarAstAn 5 zabdApayati-AkArayati 6 zabdApayitvA ca teSAM sammukham 7 evamavAdI [18] 8 evaM khalu devAnAMpriyAH ! ityAdi sugamam navaraM 9 devAnAMpriyAH-RjavaH praajnyaaH| 10 yasmAdevaM bhagavAn viharan vartate tat-tasmAd-devAnAMpriyAH! yUyaM gacchata 11 jambUdvIpaM dvIpam tatrApi 12 bhArataM varSam tatrApi 13 AmalakalpAM nagarIm parivartito mUlapATho bhavet / Jain Education lemonal For Private & Personel Use Only wwjainelibrary.org
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / abhyasAlavaNaM veiyaM samaiNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhuttI AyAhiNaNyAhiNaM kareha karettA baMda NasaMsaha vandittA NamaMsittA sAI sAI nAgoyAI sAhe sAhittA samaNassa bhagavao mahAvIrassa saMvyao samantA joyaNeparimaNDalaM jaM kiMSi te vA paittaM vA kai vA samaraM vA suI acokkhaM vA pUrvaaM dubhiMgandhaM "taM savyaM AhuNiyeM AruNiya aiMgante eNDeha eDettA tatrApi 1 AmrazAlavanaM caityam 2 zramaNa bhagavantaM mahAvIraM 3 trikRtvaH--trIn vArAn 4 AdakSiNapradakSiNaM kuruta - AdakSiNAd- 5 | dakSiNahastAdArabhya pradakSiNa:- parito bhrAmyato dakSiNa evaM AdakSiNapradakSiNastaM kuruta / kRtvA ca 5 vandadhvam namasyata, canditvA namastviA ca 6 svAni - svAni AtmIyAni AtmIyAni 7 nAmagotrANi, gotram - anvarthastena yuktAni nAmAni nAmagotrANi / rAjadantAdidarzanAt 'nAma' zabdasya pUrvanipAtaH / 8 sAdhayata - kathayata, kathayitvA ca 9 zramaNasya bhagavato mahAvIrasya 10 sarvataH sarvAsu dikSu 11 samantataH- sarvAsu vidikSu 12 yojanaparimaNDalaM parimANDalyena yojanapramANaM yat kSetraM tatra 13 yat 14 tRNaM kiliJcAdi 16 kASThaM vA kASThazakalaM vA 15 patra vA nimbA'zvatthAdipatrajAtam kacavaraM vA zlakSNatRNadhUlyA 10 | dipukharUpaM kathambhUtam ? ityAha- 17 azuci azucisamanvitam 18 acokSam - apavitram 19 pUtiM kuthitam ata eva 20 durabhigandhaM 21 tat saMvarttakavAtavikurvaNena 22 AhatyAhatya 23 ekAnte - yojanaparimaNDalAt kSetrAd davIyasi deze 24 eDayata apaStart STI kazcit parivartitaH mUlapATho bhavet / sa ca vivaraNAnusAreNa evaM saMbhavet- 'taNaM vA kaTTaM vA kasagaLaM vA pattaM vA kayavaraM vA asuI' "rAjadantAdipu " [3-1-149 haimaza0] Jain Education Interational // 53 // w.jainelibrary.org
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / 114811 codagaM NAiMmahiyaM pavirailapapphusiyaM rayareNuviNAsaNaM divaM surabhigandhodayavAsaM vAsaha vAsittA hiyarayaM hareya bhaTTarayaM uvasaMtareyaM pasaMtareya kaireha karitA kusumassa jANuMssehapamANamittaM ohiM vAsaM vAsaha vAsittA jalayathalaya bhAsurampa bhUyassa nayata eDayitvA ca 1 nAtyudakam 2 nApyatimRttikaM yathA bhavati evaM 6 surabhigandhodakavarSa 7 varSata, kathambhUtam ? ityAha5 divyaM pradhAnaM surabhigandhopetatvAt punaH kathambhUtam ? ityAha - 3 prakarSeNa yAvad reNavaH sthagitA bhavanti tAvanmAtreNotka- 5 peNeti bhAvaH, sparzanAni praspRSTAni viralAni dhanabhAve kardamasambhavAt spRSTAni - prakarSavanti sparzanAni - mandasparzanasambhave reNusthaganAsambhavAt yasmin varSe tat praviralapraspRSTam ata eva 4 zlakSNatarA reNupudgalA - rajaH ta eva sthUlA reNavaH, rajAMsi ca reNavaca rajoreNavasteSAM vinAzanam / evambhUtam ca surabhigandhodakaM varSaM varSitvA yojanaparimaNDalaM kSetra 8 nihatarajaH kuruteti yogaH nihataM rajo-bhUya utthAnAsambhavAt yatra tad nihatarajaH, tatra nihatatvaM rajasaH kSaNamAtramutthAnAbhAvenApi sambha vati tata Aha-9 naSTarajaH- naSTaM sarvathA'dRzyIbhUtaM rajo yatra tad naSTarajaH, tathA 10 bhraSTaM vAtoddhRtatayA yojanamAtrAt kSetrAd dUrataH palAyitaM rajo yasmAt tad bhraSTarajaH etadeva ekArthikadvayena prakaTayati-11 upazAntarajaH 12 prazAntarajaH 13 kuruta, kRtvA ca 14 kusumasya jAtAvekavacanaM kusumajAtasya 15 jAnU-sevapramANamAtram 16 ovena - sAmAnyena sarvatra yojanaparimaNDale kSetre 17 varSa varSata, kiMviziSTasya kusumasya 1 ityAha- 18 jalajaM ca sthalajaM ca jalajasthalajam - jalajaM padmAdi sthalajaM vicakilAdi bhAkharaM| dIpyamAnam prabhUtaM - atipracuram tataH karmadhArayaH, bhAkharaM ca tat prabhUtaM ca bhAkharaprabhUtaM jalajasthalajaM ca tat bhAkharaprabhUtaM ca jalajastha
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / sistersa kAlAgurupavarakundurukkaturukka dhUvamaghamaghaMtagandhudbhUyAbhirAmaM sugandhavairagandhiyaM gandharvahibhUtaM divaM suravarAbhiMga praNajoragaM kareha kAraveha karitA ya kAravettA ya vippAmeva aiyamANattiyaM pacapaha | lajabhAsvaraprabhUtam tasya punaH kathambhUtasya ? ityAha-1 vRntena - adhovartinA tiSThatItyevaMzIlaM vRntasthAyi tasya vRntasthAyinaH - vRntamadhobhAge upari patrANItyevaM sthAnazIlasyetyarthaH / 2 dazAnAmadhaM paJca dazArthaM varNA yasya tad dazArdhavarNaM tasya paJcavarNasyeti 5 bhAvaH / itthambhUtasya ca kusumajAtasya varSa varSitvA tataH yojana parimaNDalaM kSetraM 6 divyaM pradhAnaM 7 suravarAbhigamanayogyaM 8 kuruta / ityata Aha-3 kAlAguruH prasiddhaH pravaraH - pradhAnaH kundurukka :- cIDA turukaM - silhakam kAlAgurutha pravarakundurukaturukkau ca kAlAgurupravarakunduruka turukkAH teSAM dhUpasya yo maghamaghAyamAno gandhaH udbhUtaH - itastato viprasRtastenAbhirAmaM ramaNIyaM kAlAgurupavarakundurukkaturuka dhUpamaghamavAyamAnagandhoddhUtAbhirAmam tathA 4 zobhano gandho yeSAM te sugandhAste ca te varagandhAzca - vAsAH sugandhavaragandhAsteSAM gandhaH so'syAstIti sugandhavaragandhikam "ato'nekakharAt" [7-2-6 haimaza0 ] iti 'ika' pratyayaH, ata eva 5 20 gandhavarttibhUtam - saurabhyAtizayAt gandhadravyaguTikAkalpamiti bhAvaH, na kevalaM svayaM kuruta kintvanyairapi 9 kArayata 10 kRtvA ca kArayitvA ca 12 etAm AjJaptikAM 11 kSiprameva - zIghrameva 13 pratyarpayata - yathoktakAryasampAdanena saphalAM kRtvA nivedayata / 1 kundarukkaH - pA0 5 / kundarukkaturukka cIDAbhidhaM gandhadravyavizeSaH - bhA0 1 / Jain Educationternational // 55 //
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 56 // Jain Education [19] e se AbhiyogiyA devA sUriyA bheNaM deveNaM evaM vRttA samANA hetuTTha - jAba- hiyayA kayalapariggahiyaM sanahaM sirasAvattaM matthee aJjaliM kehu evaM devo ! tahatti ANAeM' vieNaM vaiyaNaM paDisunti, 'evaM devo tahatti ANAeM' ciNaeNaM vayaNaM parisuNettA uttarapurasthimaM disibhAgaM avamanti, uttarapuratthimaM disibhAgaM avakamittA veDavvirthasamugdhAevaM samohaNNanti samohaNittA saMkhejAI joyaNAI deMNDaM [19] 1 tato 'NaM' iti pUrvavat 2 te AbhiyogikA devAH 3 sUryAmeNa devena 4 evamuktAH santaH 5 ' haTTatuTTha-jAva hiyayA' iti, atra 'yAvat' zabdakaraNAt [ pR0 43 TippaNa 10] iti draSTavyam / 10 dvayorhastayoranyo'nyAntaritAGgulikayoH sampuTarUpatayA yadekatra mIlanaM sA aJjaliH tAm 6 karavalAbhyAM parigRhItA - niSpAditA karatalaparigRhItA tAm 7 daza nakhA yasyAM ekaikasmin haste nakhapaJcakasambhavAt dazanakhA tAm tathA 8 AvarttanamAvarttaH zirasyAvartto yasyAH sA zirasyAvarttA - 'kaNThe kAla:' 'urasilomA' ityAdivat aluksamAsaH - tAm ata evAha-9 mastake 11 kRtvA 13 vinayena 14 vacanaM sUryAbhasya devasya 15 pratizRNvanti- abhyupagacchanti / kathambhUtena vinayena ? ityAha- 12 'he deva ! evaM yathaiva yUyamAdizata tathaivAjJayA = bhavadAdezena kurmaH 10 ityevaMrUpeNa | 'devo' ityatra okAraH AmantraNe prAkRtalakSaNavazAt yathA 'ajo !' ityatra / 16 pratizrutya vacanam 17 uttarapUrvadigbhAgam IzAnakoNamityarthaH, tasyAtyantaM prazastatvAt 18 apakrAmanti gacchanti apakramya ca 19 vaikriyasamudghAtena vaikriyakaraNAya prayatnavizeSeNa 20 samavahanyante samavahatA bhavantItyarthaH samavahatAzvAtmapradezAn dUrato vikSipanti, tathA cAha - 22 daNDa iva daNDa:X etAni trINi aJjalevizeSaNAni gacchanti apakramya pA0 5-4 / bhA0 1 = bhagavadA - bhA0 2 / tional AbhiyogikAnAM zrImahAvIraM prati gamanam w.jainelibrary.org
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 57 // nissiraMti, taMjahA-rayaNANaM vayarANaM veruliyANaM lohiyakkhANaM masAragallANaM haMsagambhANaM pulaMgANaM sogandhiyANaM joIrasANaM aJjaNANaM aJjaNapulaMgANaM rayayANaM jAyasavANaM aDANaM phalihANaM rihANaM ahAbAyare puggale parisADaMti parisADittA ahAsuhame puggale pariyAyaMti pariyAittA docaM pi veubviyasamugghAeNaM samohaNNaMti samohaNittA uttaraveviyAI khvAiM viubaMti UrdhvAdha AyataH zarIrabAhalyo jIvapradezasamUhastaM zarIrAd bahiH 21saMkhyeyAni yojanAni yAvat 1 nisRjanti-niSkAzayanti, ni-5 sRjya tathAvidhAn pudgalAnAdadate / etadeva darzayati, tadyathA 2-ratnAnAm-karketanAdInAm 3 vajrANAm 4 vaiDUryANAm 5 lohitAkSANAm 6 masAragallAnAm 7 haMsagarbhANAm 8 pulakAnAm 9 saugandhikAnAm 10 xjyotIrasAnAm 11 aJjanAnAm 12 aJjanapulakAnAM 13 rajatAnAm 14 jAtarUpANAm 15 aGkAnAm 16 sphaTikAnAm 17 riSTAnAm 18 yogyAn yathAbAdarAn 19asArAn pudgalAn 20 parizAtayanti 21 yathAsUkSmAn 22-sArAn pudgalAn 23 paryAdadate paryAdAya ca cikIrSitarUpanirmANArtha 24dvitIyamapi vAraM vaikriya samudghAtena 25samavahanyante, samavahatya ca yathoktAnAM ratnAdInAm ayogyAn yathAvAdarAn pudgalAna 10 parizAtayanti yathAsUkSmAnAdadate AdAya ca IpsitAni 26 uttaravaikriyANi 27 vikurvanti nanu ratnAdInAM prAyogyAH pudgalA audArikAH, uttarakriyarUpayogyAzca pudgalA grAhyA vaikriyAstataH kathamevamuktamiti ? ucyate, iha ratnAdigrahaNaM sAratAmAtrapratipAdanArtham natu 'ratnAdInAmeva' parigrahArtham tato ratnAdInAmiveti draSTavyamiti na kazcid dossH| athavA audArikA api te gRhItAH santo x jyotIratnAnAm-pA0 5-4 bhA0 1 / * samudghaTTanena-pA05-4 mA0 2 / -nAM yogyAnA ya-pA0 5-4 bhA0 1 / 8 taiH-mu0 pu0| For Private Personal use only mainelibrary.org
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 58 // viuvittA tAe ukkiTThAe turiyAe cavalAe caMDAe jaNAe sigyAe udadhyAe dikhAe devagaiIe"tiriya asaMkhejANaM dIvasamuddANaM maijjhamajjheNaM pIIvayamANe vIIvayamANe jeNeva jaMbuddIve dIve jeNeva bhArahe vAse jeNeva AmalakappA NayarI jeNeva aMbasAlavaNe cetie jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchaMti, teNeva uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNa kareMti vaMdati namasaMti vaMdittA namaMsittA evaM vadAsiamhe NaM bhaMte! sUriyAbhassa devassa AbhiyogA devA devANuppiyANaM vaMdAmo NamaMsAmo sakAremo sammANemo vaikriyatayA pariNamante, pudgalAnAM tattatsAmagrIvazAt tathAtathApariNamanasvabhAvatvAt ato'pi na kazciddoSaH / 1tata evamuttaravaikriyANi rUpANi kRtvA 2 tayA devajanaprasiddhayA 3 utkRSTayA prazastavihAyogatinAmodayAt prazastayA 4 zIghrasaJcaraNAt tvaritayA tvarA saJjAtA asyA iti tvaritA 5 tayA +pradezAntarA''kramaNamiti capalA tayA 6 xkrodhAdavimRzyeva zramAsaMvedanAt caNDeva caNDA tayA 8 nirantaraM zIghratvaguNayogAt zIghrA tayA zIghrayA 7 paramotkRSTavegapariNAmopetA javanA tayA 9 vAtoddhRtasya digantavyApino rajasa iva yA gatiH sA uddhRtA tayA 10 divyayA-divi devaloke bhavA divyA tayA 11 devagatyA 12 tiryag 13asaMkhyeyAnAM 10 dvIpasamudrANAM 14 madhyaMmadhyena-madhyenetyarthaH / avapatanto'vapatantaH-samAgacchanta iti bhAvaH, pUrvAn dvIpasamudrAn vyatikrAmanto vyatikrAmantaH ullaGghayanta ityrthH| zeSaM sugamaM yAvata+ pradezAntarAkrameNamiti-bhA0 1 / tvaritagatyA hi pradezAntarAkramaNaM bhavati iti tvaritagatireva 'capalA' zabdena vizeSyate iti bhAvo gmyte| x krodhAdiva shrmaa-bhaa02| krodhAviSTasyeva zra-mu0 pu0|- pR041 TippaNa 8 / Jain Education Intel and www.nelibrary.org
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ iyN| AbhiyogikAn prati zrImahAvIrasya uktiH // 59 // kallANaM magalaM devayaM ceiyaM pjjuvaasaamo|| [20] *devAi samaNe bhagavaM mahAvIre te deve evaM vadAsI-poroNameyaM devA! 'jIyameyaM devA! kiccameyaM devA! 14devAdiyogAt devAdiH zramaNo bhagavAn mahAvIraH 2 tAn devAn 3 evamavAdI-4purANeSu bhavaM paurANametat karma bho devAH | cirantanairapi devaiH kRtamidaM cirantanAn tIrthaGkarAn pratIti tAtparyArthaH / deyametad vandanAdikaM tIrthakRdbhayo bho devAH! * devA ya samaNe bhA0 2 / + nAya pAThaH pA0 3 / paraMtu kenacid vAcakena tatpratikaNikAyAM likhitaH / Xatra vivaraNakAraH 'devAi' ityevaMrUpaM mUlapAThaM dRSTvA "devAdiyogAt devAdiH" iti tadvayAkhyAnaM kroti| anena vivaraNena 'devAdiH iti padaM 'zramaNo bhagavAn ' ityasya vizeSaNabhUtaM jAyate paraMtu 'devAdiyogAt devAdiH' iti vyAkhyAya vivaraNakAraH bhagavato mahAvIrasya kamabhinavaM vizeSa jJApayati iti na samyaga avgmyte| 'deveSu AdirUpaH yogo yasya arthAt sarveSu deveSu AdibhUto bhagavAn' ityartho'bhipretastadA saMgatirbhavet / paraMtu nAyamarthaH prAsAdikaH / madabhiprAyeNa tu 'devA i' iti padadvayam / tasyArthastu 'devA'-'he devAH' 'i'-'iti' saMbodhya bhagavAn tAn devAn evamuvAca / 'i' zabdaH 'iti-ii-ia-I' etatkrameNa 'iti' zabdasya rUpAntaram / evaMprakArA vAkyaracanA anyatrApi smaayaataa| yathA "goyamA i samaNe bhagavaM mahAvIre bhagavaM goyama evaM vayAsI" [vyAkhyAprajJapti dvi0 za0 u0 1 skandaka] arthAt "goyamA'-'gautama !' 'i'-'iti saMbodhya' zramaNo bhagavAn mahAvIraH bhagavantaM gautamam evam avAdIt" / vyAkhyAprajJaptiTIkAkRtA zrImatA abhayadevasUriNA'pi madabhiprAya eva samarthitaH / tathAhi- goyamA i' tti gautama ! iti evam , Amantrya iti shessH"| ataH 'devA i'iti padadvayameva susaMgatam / 8 mUlapAThe 'porANameyaM devA ! iti pAThAnantaram 'jIyameyaM devA !' iti pAThaH sarveSu api mUlapratipustakeSu labhyate paraMtu TIkApratipustakeSu kyApi tatpAThavivaraNa na labdham / TIkApratipustakeSu sarveSvapi 'porANa'-ityAdipAThavivaraNAnantaram 'deyametad vandanAdikam' ityeva pATho landhaH iti / Jain Educati onal For Private Personel Use Only Pww.jainelibrary.org
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa- iy| karaNijameyaM devA ! AcinnameyaM devA ! anbhaNuNNAyameyaM devA ! jaM NaM bhaveNavai-vANamaMtara-joisiya-vemANiyA devA arahate bhagavaMte baMdati nasaMsaMti vaMdittA namaMsittA tao sAiM sAiM NAmagoyAI =sAdhiti taM| porANameyaM devA ! jAva abbhaNuNNAyameyaM devA / / // 60 // 3 yato'bhyanujJAtametat sarvairapi tIrthakRbhirbho devaaH| tataH kattavyametad yuSmAdRzAM bho devAH ! etadeva vyAcaSTe-1 karaNIyametad bho devAH! 2 AcIrNa : metat kalpabhUtametad bho devAH! kiM tat ? ityAha-4 'jaMga'ityAdi, yat 'Na' iti pUrvavat 5 bhavanapati-vyantarajyotiSka-vaimAnikA devAH6 arhato bhagavato 7 vandante namasyanti, vanditvA namasyitvA ca pazcAt 8 svAni svAni-AtmIyAni AtmIyAni nAmagotrANi 9 kathayanti, tato yuSmAkamapi bho devAH! 10 paurANametat yAvat-AcIrNametaditi / ___ = sAviti pA0 1-2 / * atrApi mUlapATha-vivaraNakAralabdhamUlapAThayorbhedaH / sa ca yathA-mUle 'kiccameyaM devA ! karaNijjameyaM devA! AcinnameyaM devA ! abbhaNuNNAyameyaM devA !' iti pAThakramaH / vivaraNe tu 'kiccameyaM' iti pATho na vyAkhyAtaH kintu 'karaNijjameya' iti pAThavyAkhyAnAt pUrvameva 'abbhaguNNAyameyaM' iti pAThavivaraNam , tadanantaraM 'karaNijjameya ityasya vivaraNam / tadanantaraM ca 'AcinnameyaM' ityasya vivaraNam / 10 tAtparya tu na bhiyte| kevalaM zabdAnupUrvI vibhinnaa| vivaraNakAralabdhamUlapAThAnusArI pATha evaM kalpanIyaH-porANameyaM devA! deyameyaM devA ! abbhaguNNAyameyaM devA ! karaNijjameyaM devA! AciNNameyaM devA! | 0 -metat bho devAH-pA0 5-4 / bhaa01| Jain Education manal For Private Personel Use Only wwwjainelibrary.org
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| [21] tae NaM te AbhiogiyA devA samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM evaM vuttA samANA haha jAva hiyayA AbhiyosamaNaM bhagavaM mahAvIraM vandanti NamaMsaMti vandittA NamaMsittA uttarapurasthimaM disImAgaM avakamaMti avkssmittaa| gikA devA veubviyasamugyAeNaM sanohaNNanti samohaNittA saMkhejAI joyaNAI daNDaM nissirNti| taM jahA-rayaNANaM jAva zrImahAvIra[kaNDikA 19505] rihANaM ahAbAyare poggale parisADaMti ahAbAyare parisADittA docaM pi veubviyasamugdhA- |sya sarvataH eNaM samohaNNanti samohaNittA saMvaddyavAe viuvvanti / se jahAnAmae bhaiyedArae siyA taruNe samantAt sthalaM pramA[21] 1 'tae NaM ityAdi sugamam 2 sa vakSyamANaguNo 3 yathAnAmako'nirdiSTa nAmakaH kazcid 4 bhRtikadArakaH-bhRti karoti jayanti bhRtikA-karmakaraH tasya dArako bhRtikadArakaH 5 syAt , kiMviziSTaH ? ityAha-6taruNaH pravardhaka mAnavayAH Aha-dArakaH pravardhamAnavayA eva bhavati tataH kimanena vizeSaNena ? na, AsannamRtyoH pravardhamAnazyastvAbhAvAt , na hyAsannamRtyuH pravardhamAnavayA bhavati, na ca tasya // 6 // 0 tataH te AbhiyogikA devAH zramaNena bhagavatA mahAvIreNa evam uktAH santaH hRSTa yAvat hRdyaaH| [pR0 43 TippaNa 10] zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM vandante namasyanti vanditvA namasyitvA uttarapaurakhyaM digbhAgaM apanAmanti apakramya vaikurvikasamudghAtena samavahanyante samavahatya saMkhye-180 yAni yojanAni daNDaM nisRjnti| tad yathA-ratnAnAM yAvat riSTAnAm [kaNDikA 19 paM05] yathAbAdarAn pudgalAn parizAtayanti yathAbAdarAn parizAtya dvitIyamapi vaikurvikasamudghAtena samavanyante, samavahatya saMvartakavAtAn vikurvanti / 8 sarveSu mUlapATha-AdarzeSu kmmaardaare| parantu vivaraNakAreNa 'bhaiadArae' pATho labdhaH sa eva ca vyAkhyAta: nAma arthabhedaH / mAnavayA eva-pA04 bhaa02| mAnatayA ev-bhaa01| lain Educationterona For Private & Personel Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 62 // belavaM jugavaM juvANe : appAyaMke thireggara hatthe dardapANipAyapiTThantaro+rupariNae dhaiNaniciyavaTTavaliyakhaMdhe cammedughaNamuTThiyasa mAhayagatte urassabalasamannAgae | viziSTasAmarthyasambhavaH AsannamRtyutvAdeva, viziSTasAmarthyapratipAdanArthacaiva Arambhastato'rthavad vizeSaNam / anye tu vyAcakSate - "iha yad dravyaM viziSTavarNAdiguNopetamabhinatraM ca tat tarugamiti loke prasiddham yathA - 'taruNamidamazvatthapatram' iti / tataH sa bhRtikadArakastaruNa iti / kimuktaM bhavati ! - abhinavo viziSTavargAdiguNopetazca" iti 1valaM- sAmarthyaM tad yasyAstIti balavAn / tathA 2yugaMsuSamaduSpamAdikAlaH sa svena rUpeNa yasyAsti na doSadRSTaH sa yugavAn, kimuktaM bhavati ? - kAlopadravo'pi sAmarthyavighnahetuH sa cAya nAstIti pratipattyarthametad vizeSaNam 3 yuvA - yauvanasthaH yuvAvasthAyAM hi balAtizaya ityetadupAdAnam / 4 alpazabdo'bhAvavAcI, | alpaH- sarvathA avidyamAna AtaGkI - jvarAdiryasya so'lpAtaGkaH / 5. sthiro'grahasto yasya sa sthirAgrahastaH / 6 dRDhAni - atinibiDacayApannAni pANipAdapRSThAntarorUNi pariNatAni yasya sa dRDhapANipAdapRSThAntarorupariNataH / tathA 7 ghanam - atizayena nicitau - nibiDa - taracayamApana valitAviva valitau vRttau skandhau yasya sa dhananicitavalitavRttaskandhaH / 8 caSTakena dudhaNena muSTikayA ca muSTayA 10 samAhatya samAhatya ye nicitIkRtagAtrAste carmeSTakavaNamuSTikasamAhata nicitagAtraH teSAmitra gAtraM yasya sa carmeSTakadughaNamuSTikasamA - hatanicitagAtraH / 9 urasi bhavaM urasyaM tacca tad balaM ca urasyabalaM tat samanvAgataH - samanuprAptaH urasyabalasamanvAgataH AntarotsAha Jain Education Inmanal + appAyaMke virasaMghayaNe thira- vi0 bA0 X hatthe paDipuNNapANi vi0 bA0 + -rusaMghAya pariNae vi0 vA0 / + "sukhAdidarzanAt pAkSikaH ktAntasya paranipAtaH" rAya0vi0 pR0 48 * TippaNa www.ainelibrary.org
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / | talarjamalajuyala bAhU laMGkaNapavaNajavaNapamaddaNasamatthe chee dekhe paTTe kusale medhAvI NiuNasippovagae eMge mahaM | salAgAhaitthagaM vA daNDesaM pucchaNiM vA veNusaMlAgigaM vA gahAyeM rAyaGgeNaM vA rAyaMtepuraM vA devakulaM vA sabhaM vA paivaM vIryayukta iti bhAvaH / 1 talau - tAlavRkSau tayoryamalayugalaM- samazreNIkaM yugalaM talayamalayugalaM tadvadatisaralau pIvarau ca bAhU yasya sa talayamala yugalabAhuH / 2laGghane - atikramaNe, plavane- manAk pRthutaravikramavati gamane, javane- atizIghragatau pramardane - kaThinasyApi vastunathUrNakaraNe samarthaH laGghana - plavana - javana-pramardanasamarthaH / kvacit 'laMghaNapavaNajavaNavAyAmaNasamatthe' iti pAThaH, tatra vyAyAmanevyAyAmakaraNe iti vyAkhyeyam / 3 cheko- dvAsaptatikalApaNDitaH / 4 dakSaH - kAryANAmavilambitakArI / 5 praSTho - vAgmI / 6 kuzalaH samyakkriyAparijJAnavAn / 7 nedhAvI parasparAvyAhatapUrvAparAnusandhAnadakSaH, ata eva 8 nipuNaM yathA bhavati evaM zilpaM-kriyAsu kauzalaM upagataH - prApto nipuNazilpopagataH / 9eka 10 mahAntaM 11 zalAkAstakaM - saritparNAdizalAkAsamu dAyaM saritparNAdizalAkAmayIM | sammArjanImityarthaH / ' vA 'zabdo vikalpArthaH / 12daNDayuktA = sampuMsanI - sammArjanI daNDasampuMsanI tAM vA / 13 veNuH - vaMzastasya zalAkA | veNuzalAkAstAbhirnirvRttA veNuzalAkikI - veNuzalAkAmayI sammArjanI tAM vA 14 gRhItvA 15 rAjAGgaNaM vA 16 rAjAntaHpuraM vA 17 devakulaM vA 18sabhAM vA santo bhAntyasyAmiti sabhA - grAmapradhAnAnAM nagarapradhAnAnAM vA yathAsukhamavasthAna heturmaNDapikA - tAM vA 19 prapAM vA * uphalihanibhavA- vi0 bA0 / * stakaM paritparNAdi - pA0 5 / - stakaM sUritparNAdi - bhA0 2 / -staka suritparNAdi - bhA0 1 / 8 atra 'saritparNa' zabdaH kama gamayati iti nAvagamyate / 'saritparNa' sthAne 'zrIparNI saMbhavet ? / dAyaM zarityarNAdi- pA0 5 / = sampucchanI mu0pu0 / Jain Educatic International // 63 // w.jainelibrary.org
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / vA aurAnaM vA ujyANaM vA aturiyaM acavalaM asaMbhantaM niraMtaraM suniuNa savvato samantA saMpama jejjA, evAmeva | tevi sUriyAbhassa devassa AbhiogiyA devA saMvayavAe viuvvaMti, viuvvittA samaNassa bhagaSao mahAvIrassa savyato samaMtA joyaNaparimaNDalaM jaM kiMci taNaM vA pattaM vA taheva savvaM AhuNiya AhuNiya aigate eDeMti eDittA khippAmeva uvasamanti / [kaNDikA 18 paM05] // 64 // pAnIyazAlA vA 1 AgatyAgatya bhogapuruSA varataruNIbhiH saha yatra ramante-krIDanti sa ArAmo nagarAnnAtidUravartI krIDAzrayaH taru-14 khaNDaH tam 2 Urva vilambitAni prayojanAbhAvAt yAnAni yatra tad udyAnaM-nagarAt pratyAsannavartI yAnavAhanakrIDAgRhAthAzrayastarukhaNDaH tad vA / 3 atvaritam 4 acapalam 5 asambhrAntam tvarAyAM cApalye sambhrame vA samyakacavarAdhapagamAsambhavAt / 6 nirantaraM na vapAntarAlamocanena, 7 sunipuNaM zlakSNasyApyacokSasyApasAraNena 8 sarvataH-sarvAsu dikSu 9samantataH-sAmastyena 10sampramArjayet / 11 'evameva' ityAdi sugamaM yAvat-'khippAmeva paccuvasamaMti' ityAdi / 12 ekAnte tRNakASThAdyapanIya 13 kSipramevazIghrameva 14 / pratyupazAmyanti pratyekaM te AbhiyogikA devAH upazAmyanti -saMvargakavAyuvikurvajAnivartante saMvartakavAtamupasaMharantIti bhaavH| 0 mUle tu uvasamanti, TIkAyAm 'prati'adhikaH / Jan Education For Private Personel Use Only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| [22] docaM pi veuvviyasamugyAeNaM samohaNNanti, samohaNittA abhavaddalae 'viudhvanti / se jahANAmae| Abhiyo bhaigadArage siyA taruNe [kaNDikA 21505] jAva-sippokgae ega mahaM dagavAragaM vA daMgakumbhagaM vA dagathArlaMga gikA devAH vA degakalasagaM vA gahAya ArAma vA jAva [pR063 paM0 2] pavaM vA aturiyaM jAva savyato samaMtA ArisejA, surabhigaevAmeva tevi sUriyAbhassa devassa AbhiyogiyA devA abbhabaddalae viuvvaMti viuvittA khippAmeva pataNata- ndhodaka NAyanti pataNataNAittA khippAmeva vijjuyAyaMti vijjuyAittA samaNassa bhagavaomahAvIrassa savvao samantA varSanti [kaM018 paM05] joyaNaparimaNDalaM NacodagaM NAtimaTTiyaM taM paviralapapphusiyaM rayareNuviNAsaNaM divvaM surabhigandho. ___ [22] 1 saMvartakavAtavikarvagArtha hi yad velAdvayamapi vaikriyasamudghAtena samayahananaM tat kilaikam idaM tu abhravAdalakavikurvaNArtha // 65 // dvitIyamata uktam-dvitIyamapi vAraM 2 vaikriyasamudghAtena samavahanyante samavahatya ca 3 abhravAdalakAni vikurvanti vAH pAnIyaM tasya dalAni vArdalAnyeva vAdalakAni meghA ityarthaH apo vibhratIti anbhrANi-meghAH-AkAzamityarthaH, andhra vAdalakAni anbhravAdalakAni tAni 4vikurvanti-AkAze meghAn vikurvntiityrthH| 5 se jahAnAmae bhaigadArage siyA' ityAdi pUrvavat yAvat [kaMDikA 21505] 10 'niuNasippovagae ega mahaM' ityAdi-sa yathAnAmako bhRtikadArakaH 6ekaM mahAntam dakavArakaM vA mRttikAmayabhAjanavizeSam 7 dakaghaTam 8dakasthAlakaM vA-kaMsAdimayamudakabhRtaM bhAjanaM 9 dakakalazaM vA-udakabhRtaM bhRGgAram 10 AvarSe A-samantAt siJcet / 11 'pataNataNAyati' anukaraNavacanametat-prakarSaNa stanitaM kurvantItyarthaH, 12 prakarSaNa vidyutaM vidadhati / 8"abbhrANi santi asmin iti "anAdibhyaH" [7-2-46 haimaza0] iti matvarthIyaH 'a' pratyayaH"-rAya0 vivA Jain Educ a tional For Private Personal Use Only
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa Abhiyo iyN| gikAH puSpavRSTiM kurvanti // 66 // dagaM vAsaM vAsaMti vAsettA NihayarayaM NaharayaM bhaTTarayaM uvasaMtarayaM pasaMtarayaM kareMti, karittA khippAmeva uvasAmanti / [23] tacaM pi veubviyasamugghAeNaM samohaNNanti pupphabaddalae viuvvanti / se jahANAmae mAlAgAradArae |siyA taruNe jAva [kaNDikA 21505]-sippovagae ega mahaMxpupphachajiyaM vA puphapaDalagaM vA -pupphacaGgeriyaM vA| gahAya rAyaGgaNaM vA jAya [kaNDikA 21 paM09] savvato samaMtA keyaggahagahiyakarayalapabbhaTThavippamukkeNaM dasaddhavanneNaM kusumeNaM mukkapupphajovayArakalita karejA, evAmeva te sUriyAbhassa devassa AbhiogiyA devA pupphava. dalae viuvvanti khippAmeva pataNataNAyanti jAva joyaNaparimaNDalaM jalayathalayabhAsurappabhUyassa [kaNDikA| [23] 1 puSpavRSTiyogyAni vAdalakAni puSpavAdalakAni-puSpavarSakAn meghAn vikurvantIti bhaavH| 2 ekA mahatI 3 chAdyateupari sthagyate iti chAdyA chAyaiva chAdhikA puSpai tA chAdhikA puSpachAdhikA tAM vaa| 4 pttlkaani-prtiitaani| 5 iha maithunasaMrambhe yad yuvateH kezeSu grahaNaM sa kacagrahastena gRhItaM kacagrahagRhItam tathA karata lAd vipramuktaM sat prabhraSTaM karatalapra*bhraSTavi0 pramuktam tena / x pA0 3 pratau naiSa zabdaH / puSphachajjiyaM pupphapatthiyaM ityavikaH pAThaH pA0 2 / puphapatthiyaM-puSpaprasthikAm puSpapAtrikAm ityarthaH saMbhAvyate / = pA01 pratau naiSa pAThaH / lAd vimu-pA0 5-4 bhA0 1 / *-bhraSTavimu-pA0 5-4 bhA0 1 0 "prAkRtatvAt = padavyatyayaH tato vizeSaNasamAsa:"-rAya0 viva0 / ='bhraSTa'-'vipramukta padayorvyatyayaH / Jain Educat i onal For Private Personal Use Only w.jainelibrary.org
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / 18 paM010] biMdaTThAissa dasaddhavannakusumassa jANussehapamANametti +ohiM vAsanti vAsittA kAlAgurupavarakundurukkaturukadhUvamaghamaghantagandhuddhayAbhirAmaM kaNDikA 18 paM0 11] sugaMdhavaragandhiyaM gandhavahibhUtaM divvaM suravarAbhigamaNajoggaM kareMti ya kAraveMti ya karettA ya kAravettA ya khippAmeva uvasAmanti / [24] jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchanti teNeva uvAgacchittAsamaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto jAva vandittA namaMsittA sanaNassa bhagavao mahAvIrassa antiyAto ambasAlavaNAto ceiyAto paDinikkha.5 // 67 / / manti paDinikkhamittA tAe unihAe [kaNDikA 19 paM09] jAba vIivayamANA vIivayamANA jeNeva sohamme kappe jeNeva sUriyAne vimANe jeNeva sabhA suhammA jeNeva sUriyAme deve teNeva uvAgacchanti sUriyAbhaM devaM karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aJjaliM kaha jeeNaM vijaeNaM vaddhAti vaddhAvettA tamANattiyaM paMcappiNanti / [24] zeSaM sugama yAvat 1 'jaeNaM vijaeNaM vaddhAti'-jayena vijayena vardhApayanti-jaya tvaM deva ! vijayakha tvaM deva ! ityevaM vardhApayanti-ityarthaH / tatra jayaH-parairanabhibhUyamAnatA pratApavRddhizca vijayastu-pareSAmasahamAnAnAmabhibhavotpAdaH, 2 vardhApayitvA 10 ca 3 tAM pUrvoktAmAjJaptikA 4 pratyarpayanti-AdiSTakAryasampAdanena nivedyntiityrthH| + vivaraNakAreNa 'ohiM' zabdasya vivaraNaM 'oghena' ityevaM kRtam [pR0 54 paM0 12] tathApi 'ohiM' ityasya vivaraNam 'avadhim' iti samucitaM bhaati| Jain Educato Interational For Private & Personel Use Only dow.jainelibrary.org
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| // 68 // / [25] tae NaM se sUriyAbhe deve tesi AbhiyogiyANaM devANaM aMtie aiyamaDhe socA nisamma haTTatuTTha-jAva [kaM0 sUryAbhasya 13 paM02]-hiyae pAyattANiyAhivaiM devaM saddAveti saddAvettA evaM vadAsI svapadAtyakhippAmeva bho! devANuppiyA! sUriyAbhe vimANe sabhAeM suhammAe "meghogharasiyagaMbhIramArasaI joyaNapa nIkAdhirimaNDalaM -saMsaraM ghaMTe tikhuto ullAlemANe ullAlemANe mahayA mahayA saddeNaM uggholemANe ugghosemANe evaM pati prati xvayAhi- oNaveti gaMbho! sariyAme deve gachati NaM bho! sariyAbhedeve jAhIve dIve mArahe vAse Amalaka-5 AdezaH [25]1tato '' iti pUrvavat 2sa sUryAbho devaH 3teSAm A-samantAdAbhimukhyena yujyante-preSyakarmasu vyApAryante ityAbhiyogyA:AbhiyogikA ityarthaH tepAmAbhiyogyAnAM devAnAm antike-samIpe 4 enam-anantaroktamartha 5 zrutvA zravaNaviSayaM kRtvA zravaNAnantaraM ca nizamya-paribhAvya 6 padAtyanIkAdhipati devaM 7 zabdayati, zabdayitvA 8 evamayAdIta -9kSiprameva 10bho! devAnAMpriya ! 11sabhAyAM sudharmAyAM-sudharmAbhidhAnAyAm 12meghAnAmodha:-saMghAto meghaughastasya rasitaM-gajita tadvad gambhIro madhurazca zabdo yasyAH sA meghaudharasitagambhIramadhurazabdA tAm 13yojana yojanapamANaM parimaNDalaM pArimANDalyaM yasyAH sA yojanaparimaNDalA tAm 14susvarAM-2 susvarAbhidhAnAM ghaNTAm 15ullAlayan ullAlayana tADayana tADayannityarthaH, 16mahatA mahatA zabdena 17udghoSayan-udghoSaNAM kurvan 18evaMJcada-19'AjJApayati 20bhoH 21sUryAbho devaH yathA 22gacchati 23bhoH!24sUryAbho devo 25jambUdvIpa 26bhArataM varSa 27A____ = sussaraM pA0 11 XayaM pAThaH bhA01 pratAveca labhyate tathApi anenaiva ca pAThena mUlArthasaMgatiH / mudritaH 'bayAsI' iti pAThastu bhUtakAlasUcakA sa cAtra na saMgati gcchti| atra tu AjJArthasUcakasyaiva pAThasyocitatvam |+"gunnprdhaano'yN nirdezaH" rAya0 viva0 / parimaNDalam-sarvataH samantAt mnnddlaakaartaa-vRttaakaartaa| 8 vadati mu0pu0| Jan Educatio n al For Private Personal Use Only tjainelibrary.org
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / pAe NayarIe aMbasAlavaNe cetite samaNaM bhagavaM mahAvIraM : abhivaMdae, tugbhe'vi NaM bho ! devANuppiyA ! *savviDDIeN malakalpAM nagarIm 9 AmrazAlavanaM caityaM 2zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM 3vanditum tat tasmAt 4yUyamapi devAnAMpriyAH / 5 sarvadvarthA - pari vArAdikayA sarvadyutyA yathAzaktivisphAritena samastena zarIratejasA sarvavalena samastena hastyAdisainyena sarva samudAyena - svasvAbhiyogyAdisamastaparivAreNa, sarvAdareNa samastayAvacchakti 0 mUlena sarvavibhUtyA - samastasvAbhyantaravaikriya karaNAdivAhyaratnAdisampadA sarvavibhUSayA yAvacchaktisphArodArazRGgAra karaNena 'savvasaMbhrameNaM' ti sarvotkRSTena saMbhrameNa sarvotkRSTasambhramo nAma iha svanAyakaviSayava humAnakhyApanaparA svanAya kopadiSTakArya sampAdanAya yAvacchaktitvaritatvaritA pravRttiH 'savvapuSpavatthagaMdha mallAlaMkAreNaM' atra gandhA vAsAH mAlyAni - puSpadAmAni alaGkArAH- AbharaNavizeSAH 'savyadivvatuDiyasaha saMninAeNaM' iti sarvANi ca tAni divyatuDitAni ca divyatryANi : 'abhinaMdae' ityasya vivaraNam 'vanditum' iti kRtaM vivaraNakAraNa, ataH abhinandae- abhivandakaH atra tumarthe 'Nakac' pratyayo bodhyaH "kriyAyAM kriyArthAyAM tum Nakac bhaviSyantI" [5-3-13 haimaza0] iti sUtraM 'Nakaca' pratyayavidhAyakam / vivaraNakAreNa 'savvidUDhIe' padaM vyAkhyAya 'sarvadyutyA' 'sarvavalena' 'sarva samudAyena' 'sarvAdareNa' 'sarvavibhUtyA' 'sarvavibhUSayA' 'savvasaMbhrameNaM' 'savvapupphatratyagaMdhamalAlaMkAreNaM' 'savvadivvatuDiyasaddasaMninAraNaM' 'mahatAe iDIe' 'mahatAe juIra' 'mahatA varatuDitayamakasamakapaTupuruSapravAditaraveNa saGgha- paNava- paDaha - meri jhallari - kharamuhi - huDukka - murajamuiMga- buMdubhinigbo sanAitara vega' etAnyapi padAni kAnicit sapratIkaM vyAkhyAtAni ato jJAyate yat vivaraNakAraprAptamUlapAThe etAni sarvANyapi padAni mUle eva abhUvan / ktitulanena bhA0 2 / "tataH samAhAro dvandvaH tataH sarvazabdena saha vizeSaNasamAsaH " rAya0civa0 / Jain Education intentional // 69 // w.jainelibrary.org
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa jAba-nAitarabeNa NiyagaparivAlasaddhi saMparibuDA sAti sAtiM jANavimANAI durUDhA samANA akAlaparihINaM ceva sUriyAbhassa devassa ati paaunbh'| iyN| // 7 // sarvadivyatuDitAni teSAM zabdAH sarvadivyatuDitazabdAH teSAmekatra mIlanena yaH saGgatena nitarAM nAdo-mahAn ghopaH sarvataDitadivyazabdasanninAdastena / iha alpeSvapi 'sarva' zabdo dRSTaH yathA-'anena sarva pItaM ghRtam' iti tata Aha-'mahatAe iDDIe' ityAdi mahatyA yAvacchaktitulitayA RddhyA parivArAdikayA, evaM 'mahatAe juIe' ityAdyapi bhAvanIyaM, tathA mahatA-sphUrtimatA varANAM-pradhAnAnAM tuDitAnAm-AtodyAnAM yamakasamakam-ekakAlaM paTubhiH puruSaiH pravAditAnAM yo vastena, etadeva vizepeNAcaSTe-1 saMkha-paNava-paDahameri-jhallari-khAmuhi-huDuka-suraja-suiMga-duMdubhi-nigghosanAitaraveNa' zaGkha:-pratItaH paNavo bhANDAnAm paTahaH pratItaH merI-DhakkA, jhallarI-cauvanaddhA vistIrNA valayAkArA, kharamuhI-kAhalA, huDukkA-pratItA, mahApramANo mardalo murajaH, sa eva laghurmadaGgaH dandabhiH-bheryAkArA saGkaTamukhI tAsAM nighoSo-mahAn dhvAno nAditaM ca-ghaNTAyAmiva vAdanottarakAlabhAvI satatadhvaniH tallakSaNo yo khastena 2 nijaka:-AtmIyaH AtmIyo yaH parivArastena sArddham , 3 tatra sahabhAvaH parivArarItimantareNApi sambhavati tata Aha'saMparivuDA' samyak-parivArarItyA parivRtAH samparivRtAH 4 parihAniH-parihInaM kAlasya parihIna kAlavilamba iti bhAvaH na vidyate kAlaparihInaM yatra prAdurbhava tat *akAlaparihInA-5 antike-samIpe 6 prAdurbhavata samAgacchateti bhAvaH / 0-muravumu-pA0 5 / -murakhamu-bhA0 2 / -muruvumu-bhA0 1 / 8 "eteSAM dvandvaH"-rAya0 viva0 / * "kriyAvizeSaNametat". rAya0viva0 / 3-20 Jain Education meal For Private Personal Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / / 71 // [26]tae NaM se pAyattANiyAhivatI deve sUriyAmeNaM deveNaM evaM vutte samANe haTTatuTTha jAva [saM013paM02-hiyae evaM devo! tahatti ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNeti [kaM019 paM02] paDisuNittA jeNeva sUriyAme vimANe jeNeva sabhA suhammA jeNeva mevoyarasiyagambhIramaharasahA joyaNaparimaNDalA sussarA ghaMTA teNeva uvAgacchati uvAgacchittA taM meghogharasitagambhIranArasadaM joyaNaparimaMDalaM susaraM ghaMTaM tikkhutto ullaaleti| tee NaM tIse meghogharasitagaMbhIramahurasadAe joyaNaparimaMDalAe susarAe ghaMTAe~ tikkhutto ullAliyAeM samANIe se sUriyAme vimANe pAsAyavimANaNikkhuDAvaDiyasavaMTApaDiyAsayasahassasaMkule jAe yaavihotthaa| [26] 1 trikRtva:-trIn bArAn 2 uhAlayati-tADayati 3 tataH-8'Na' iti vAkyAlaGkAre 4 tasyAM 5 meghaudharasitagambhIramadhura-| zabdAyAm 6 yojanaparimaNDalAyAm 7 sukharAbhidhAnAyAm 8 ghaNTAyAm 9 vikRtvaH 10 tADitAyAm 11 satyAm 12 yat sUryAbha vimAnaM 13 tatmAsAdaniSTeSu ca ye ApatitAH zabdAH-zabdavargaNApudgalAstebhyaH samucchalitAni yAni ghaNTApratizrutAM zatasahasrANi-ghaNTApratizabdalakSAgi taiH-saMgulam 15 api 14 jAtam 16 abhUt-kimuktaM bhavati ?-ghaNTAyAM mahatA prayatnena tADitAyAM ye vinirgatAH zabdapudgalAstatpratiyAtavazataH rA dikSu vidikSu ca* divyAnubhAvataH samucchalitaH pratizabdaiH sakalamapi 10 vimAnamekayojanalakSamAnamapi badhiritamupajAyata iti / etena 'dvAdazabhyo yojanebhyaH samAgataH zabdaH zrotragrAhyo bhavati na parataH tataH kathamekatra tADitAyAM ghaNTAyAM sarvatra tacchabdazrutirupajAyate ? iti yaccodyate tadapAkRtamabaseyam , sarvatra divyAnubhAvataH tathArU 8 vivaraNakAreNa etat sUcanaM vAraMvAraM kRtam , tacca asmAbhiH sarvatra na nyastam / * ca zabdAnu-pA0 5 / Jain Educationteational For Private Personal Use Only Pw.iainelibrary.org
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / tara NaM tesi sUriyAbhavimANavAsiNa yahaNaM vemANiyANaM devANa ya devINa ya egaMtaraipasattanicappamattavisayasuhanucchiyANaM susaraighaMTAravaviulayolaturiyacavalapaDibohaNe kae samANe ghosaNakouhaladinnakannaegaggacittauvauttamANasANaM se pAyattANIyAhivaI deve taMrsi ghaMTAravaMsi NisaMtapasaMtasi // 72 // papatirUpapratizabdocchalane yathoktadoSAsaMbhavAt / / 1 tataH 2 teSAM sUryAbhavimAnavAsinA bahUnAM vaimAnikadevAnAM devInAM ca ekAntena sarvAtmanA ratau-ramaNe prasaktA ekAntaratiprasaktA ata eva nityaM-sarvakAlaM pramattA nityapamattAH, kasmAditi cet ? ata Aha-viSayasukheSu mUJchitA-adhyupapannA viSayasukhamUJchitAH tato nityapramattAH, teSAm 3 sukharAbhidhAnAyA ghaNTAyA ravasya yaH sarvAsu dikSu vidikSu ca pratizabdo. cchalanena vipulaH-sakalavimAnavyApitayA vistINoM bolA-kolAhalastena tvaritaM-zIghra capalaM-AkulaM pratibodhane kRte sati 4 'kIdRg nAma ghoSaNaM bhaviSyati'ityevaM ghoSaNe kutUhalena dattau kau~ yaiste ghoSaNakutUhaladattakarNAH tathA ekAgraM-ghoSaNAzravaNaikaviSayaM cittaM yeSAM te ekAgracittAH ekAgracittatve'pi kadAcidanupayogaH syAt ata Aha-upayuktamAnasAH 0 teSAm 5 padAtyanIkAdhipatirdevaH 6 tasmin ghaNTArave nitarAM zAnto nizAntaH-atyantamandIbhUtastataH prakarSaNa-sarvAtmanA zAntaH prazAntaH tasmin 0 tataH padatrayasya padadvayamIlanena vizeSaNasamAsaH"-rAya0 viv0| 0 tataH pUrvapadena vizeSaNasamAsaH" rAya0 viva0 / x "tataH Jan Education a l For Private Personal Use Only
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / 5 // 73 // mahayA mahayA saddeNaM ugyolamANe ugrosemANe evaM badAsI-hadai surNa bhavato sariyAbhavimANavAsiyo bahave mANiyA devA ya devIo ya sUriyA bhavinANavaiNo varNaNaM hiyanahatthaM-'ANaveNaM bho! sUriyA me deve, bhecchaiNaM bho! sUrizame deve jaMbUdIya dIyaM bhArahaM vAsaM AmalakappaM nayarI aMbasAlavaNaM ceiyaM samaNaM bhagavaM mahAvIraM abhivaMdara, taMtumbhe'pi NaM devANuppiyA! sabbiDDIe akAlaparihINA ceva sariyAbhassa devassa antiyaM paaubhvh| 1 mahatA mahatA zabdena 2 udghoSayan 3 evamavAdI-4 'hanta iti harSe harSazca svAminA''diSTatvAt zrImanmahAvIrapAdavandanArtha ca prasthAnasamArambhAt , 5 pRNvantu 6 bhavanto bahavaH sUryAbhavimAnavAsino vaimAnikadevA devyazca 7 sUryAbhavimAnapateH 8 vacanaM hitasukhArthaM hinArtha sukhArtha cetyarthaH tatra hitaM janmAntare'pi kalyANAvaham-tathAvidhakuzalam sukha tasmin bhaye nirupadravatA 9AjJApathati 10 bhoH! devAnAMpriyAH! 11 sUryAbho devo yathA 12 gacchati bhoH! sUryAbho devo 13 'jambUdvI dvIpam' ityAdi | tadeva yAvat 'antike prAdurbhakta' / [pR068505] *'chinnaprarUDhaH' ityAdau iba vizeSaNasamAsaH"-rAya0 viva0 / 8 "uktaM ca "hanta* harSe'nukampAyAm" ityAdi "-rAya0 viva0 / = ca samArambhAt pA0 5-4 / bhA0 1 / pUrva chinnaH pazcAt prarUDhaH 'chinnaprarUDhaH tadvat ana nizAnta-prazAntapadayoH samAsaH / * "hanta harSe'nukampAyAM vAkyArambhaviSAdayoH"amarakozaH nAnArthava0 tu. kAM0 zlo0243 / Jain Educatio n al For Private & Personel Use Only witjainelibrary.org
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniy| zrImahAvIra | pratigamanAya devAnAM sajIbhavanam 1174|| | [27]tare NaM te sUriyA bhavimANavAsiNo yahave vemANiyA devA devIo ya pAyattANiyAhivaissa devassa aMtie | aiyamaTuM socA Nisamma haTTatuTTa jAva [saM0 13 paM02]-hiyayA appe-gaiyA vadaNavattiyAe appergaiyA pUrvaNavattiyAe appegaiyA skaarvttiyaae| appegaiyA saMmANavattiyAe appegaiyA koUhalajiNabhattirAgeNaM [27]1 tataH 2 te sUryAbhavimAnavAsino bahavo vaimAnikA devA devyazca 3 padAtyanIkAdhipaterdevasya 4 samIpe 5 enam-a. | nantaroktamartha 6 zrutvA 7 apiH sambhAvanAyAm ekakA:-kecana 8 vandanapratyayam-vandanam-abhivAdanaM prazastakAyavAgmanaHpravR. tirUpaM tatpratyayam-tat mayA bhagavataH zrI manmahAvIrasya kartavyamityevaMnimittam , 9 apyekakAH 10 pUjanapratyayam-pUjana-gandhamAlyAdibhiH samabhyarcanam 11 apyekakAH 12 satkArapratyayara-satkAraH-stutyAdiguNonnatikaraNam 13 apyekakAH 14 sammAnomAnasaH prItivizeSaH, 15 apyekakAH 16kutUhalajinabhaktirAgeNa-kutuhalena-kautukena 'kIdRzo bhagavAn sarvajJaH sarvadarzI zrImanmahA = apiekkaa:-adhyekkaa:-a-pegiaa| + -e evaM saMmANa-vi0 baa0|- -manmahAvIreNa ityevaM rUpeNa yo jine bhagavati-bhA0 2 / - likhitapratigate mUlasUtrapAThe 'koUhalavattiyAe'......'jiNabhattirAgeNa' ityevaMrUpeNa suvyavahitaH pRthak pRthak nirdezo labhyate / vivaraNakArastu 'kutUhalajinabhaktirAgeNa' ityevaM samastamiva ekaM padaM vyAkhyAti, tataH vivaraNakAraprAptapAThaH pratigatamUlapAThAd bhinnaH pratibhAti / atra ca vivaraNAnusArau pAThakramo nystH| Jain Educati o n For Private Personel Use Only w.jainelibrary.org
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa sUryAbhaH iyaM / // 7 // appegaIyA sariyobhassa devassa bayaNa maNuyattemANA appegaIyA assuyAI suNessAmo appegaIyA suyA~I nissaMkiyAI karissAmo [pR040 paM.4] appegatiyA annamannamaNuyattamANA appegaiyA jiNabhattirAgeNaM appe AbhiyogaiyA 'dhammotti appegaIyA 'jIyameyaMti kaha savviDDIe [pR0 69 paM01] jAva akAlaparihINA ceva sUri gikaM vimAna yAbhassa devassa antiyaM pAunbhavanti / racayitumA[28]tae0 se sUriyAbhe deve te sUriyAbhavimANavAsiNo bahave vemANiyA devAya devIo ya akAlaparihINA | dizAta ceva antiyaM pAunbhavamANe pAsati pAsittA hatuTTa [kaM0 13 paM02] jAva-hiyae AbhiogiyaM devaM saddAveti vIraH' ityevaMrUpeNa nyo jine-bhagavati varddhamAnasvAmini bhaktirAgo-bhaktipUrvako'nurAgastena 1 apyeka 2 sUryAbhasya devasya 3 vacanam-AjJAmanuvartamAnAH 4 apyekakAH 5 'azrutAni-pUrvamanAkarNitAni vargamokSaprasAdhanakAni vacAMsi zroSyAmaH' iti buddhyA 6 apyekakAH 7'zrutAni-pUrvamAkarNitAni yAni zaGkitAni jAtAni tAni idAnIM niHzaGkitAni kariSyAmaH' iti buddhyA 8apyekakAH 9 jItametat-kalpa epa iti kRtvA / 10 'sabdhiDDIe' ityAdi prAgvada [pR069503] OM -maNumannemANA-bhA0 1-2 / 0 tataH sa sUryAbho devaH tAn sUryAbhavimAnavAsinaH bahUn vaimAnikAn devAMzca devIzca akAlaparihInAn caiva antikaM prAdurbhavamAnAn pazyati dRSTvA hRSTatuSTa-yAbad-hRdayaH AbhiyogikaM devaM zabdApayati zabdApayitvA evam avAdIt-kSiprameva bho ! devAnupriyAH ! = yo jane-pA0 5 / yo bhaga-bhA0 1 / yo jane 'bhagavAn' rUpeNa yo jane 'bhagavAn' iti 'vardhamAnasvAmI' iti bhaktirA-pA0 4 / 8 rAgeNa bhkti-bhaa01| Jan Educati o nal For Private Personel Use Only w.jainelibrary.org
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 76 // sahAvittA evaM kyAsI-khippAmeva bho! devANuppiyA! aNegakhambhasayasaMniviDaM lIlahiyasAlabhaMjiyAgaM IhAbhiyausamaturaganaramagaravihagavAlagakinararurusarabhacamarakuJjaravaNalayapaumalayabhatticittaM khaMbhuggaya bairaveiyAparigayAbhirAmaM "vijAharajamalajuya lajaMtajuttaM piva accIsahassamAlaNIya rUvagasahastakaliyaM rbhisamANaM bhinbhisamA khulloyaNalesaM suhaphAsa sassirIyarUvaMdhaiNTAvalicaliyamahuramaNaharasaraM [28]1anekeSu stambhazateSu sanniviSTa, 2lIlayA sthitA lIlAsthitAH, anena tAsAM putcalikAnAM saubhAgyamAvedayati, lIlAsthitAH zAlabhajikAH-puttalikA yatra tat tathA 3 IhAmRgA-vRkA vyAlAH-skhApadabhujaGgA IhAmRgaRSabhaturaganaramakaravihagavyAlakinnararurusarabhacamasuJjavanalatApamalatAnAM bhaktyA-vicchintyA citram-Alekho yatra tat tathA 4 tathA stambhodgatayA-stambhoparivattinyA vajaratnamathyA vedikamA parigataM sat yadabhirAmaM tat stambhodgatabanavedikAparigatAbhirAmam 5 vidyAdharayoryad yamalayugalaM-samazreNIkaM dvandvaM vidyAdharayamalayugalaM tacca tad yatraMca-saJcariSNupuruSapratimAdvayarUpaM tena yuktaM tadiva 6 tathA arcipAM-kiraNAnAM sahasrairmAlanIyaM-parivAraNIyaM0 arciAsahasamAlanIyam tathA 7 rUpakasahasrakalitaM 8 dIpyamAnaM 9 atizayena dedIpyamAnaM, 10 cakSuH-ka-lokane lisa-10 tIva-darzanIyatvAtizayAt zliSyatIva yatra tat tathA, 11 zubhaH-komala sparzo yasya tat tathA 12 sazrIkAni-sazobhakAni rUpANi-rUpakANi yatra tata rAzrIkarUpaM 13 ghaNTAvale:-ghaNTAparvAtavazena calitAyAH-kampitAyAH madhuraH-zrotrapriyo manoharo-mano__* -yavaravai-bhA0 1 / 0 -yalaM jaMta-bhA0 2 / 0 - acisahasrakalitaM dI-pA0 5-4 / bhA0 1 0 "calitazabdasya vizeSyAt | paranipAtaH prAkRtatvAt"-rAya0 viva0 / Jhin Education For Private 3 Personal Use Only m inelibrary.org
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / suhaM kantaM darisaNijjaM piMDaNaDeciyamisirmisitamaNirayaNaghaNTiyAjAlaparikkhittaM joyaiNasaya sahassa vitthiNaM divvaMgamaNasajjaM siMgghagamaNaM NAma jANavimANaM vi0 ubvAhi, viubvittA khippAmeva eyamANattiyaM pacca- piNAhi / [29] tae NaM se Abhiogie deve sUriyAbheNaM deveNaM evaM vRtte samANe haTThe jAva-hiyae karayalapariggahiyaM jAva | paDisuNei jAva paDisuNettA uttarapuratthimaM disIbhAgaM avakamati [kaM0 19 paM0 3] avakamittA vevviyasa-5 | mugdhAraNaM samohaNai samohaNittA saMkhejAI joyaNAI jAba ahAvAyare poggale parisAuti parisADittA ahAsuhume poggale pariyAei pariyAittA doghaM piveubviyasamugdhAraNaM samohaNittA aNegakhambhasaya sannivihaM |[pR0 76 paM0 1] jAva divvaM jANavimANaM 0 viubbiDaM pavatte yAci hotthA / nirvRtikaraH kharo yatra tat tathA 1 zubhaM yathoditavAstulakSaNopetatvAt 2 kAntaM kamanIyaM ata eva 3 darzanIyaM, tathA 4 nipuNakriyam - 5 ucitAni khacitAni 6 dedIpyamAnAni maNiratnAni yatra ghaNTikAjAle tat tathA tena ghaNTikAjAlena - kSudraghaNTikAsamUhena 10 pari- sAmastyena kSiptaM vyAptaM yat tat tathA 7 yojanazatasahasravistIrNaM - yojanalakSavistAraM 8 divyaM pradhAnaM gamana sajjaM gamanapravaNaM 9 zIghragamananAmadheyaM 10 yAnarUpaM vAhanarUpaM vimAnaM yAnavimAnam / zeSaM prAgvat / Jain Education interational 0 uccaha bhA0 2 = piNaha bhA0 2 / vikutuiM pravRttazvApi abhUt / [29] // 77 //
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 78 // [30] tae NaM se Amiogie deve tassa divvassa jANavimANassa tidisi tisovANapaDirUvae viuvvati, taMjahA-purathimeNaM dAhiNeNaM uttareNaM, tesi tisovANapaDikhvagANaM Ime eyArave vANAvAse paNNatte, taMjahA vimAnaracavaIrAmayA rNimmA rihArbhayA pativANA veruliyomayA khaMbhA suvaNNaruppamayA phailagA lohitakkhamaiyAo sUI nA varNanam o vayarImayA "saMdhI NANAmaNimayA avalaMbaNA avalaMbaNayAhAo ya pAsAdIyA [ pR0 18 paM01] jAva [30] 1tasya divyasya yAnavimAnasya 2tisro dizaH samAhRtAstridik tasmin tridizi 3trINi ekaikasyAM dizi ekaikasva bhAvAt 5 trisopAnapratirUpakANi prativiziSTaM rUpaM yeSAM tAni pratirUpakANi trayANAM sopAnAnAM samAhAratrisopAnaM trisopAnAni ca tAni pratirUpANi *ca 4 teSAM ca trisopAnapratirUpakANAm 5 ayametadrUpo-vakSyamANasvarUpo 6 varNAvAso varNakanivezaH prajJaptaH, 7 tadyathA-8 vajramayA vajraratnamayA 9 nemAH-bhUmikAtaH Urdhva nirgacchantaH pradezAH, 10 riSTaratnamayAni 11 pratiSThAnAni trisopAnamUlapradezAH, 12 vaiDUryamayAH 13 stambhAH, 14 suvarNarUpyamayAni 15 phalakAni-trisopAnAGgabhUtAni, 16 lohitAkSamayyaH 17 sUcayaH-phala. kadvayasambandhavighaTanAbhAvahetu pAdukAsthAnIyAH, 18 vajramayA vajraratnapUritAH 19 sandhayaH phalakadvayApAntarAlapradezAH, 20 nAnAmaNimayAni 21 abalambyante iti avalambanAni-avataratAmuttaratAM cAlAbanahetubhUtA abalambanabAhAto vinirgatAH kecidavayavAH, 22 avalambanavAhAzca nAnAmaNimayyaH, abalambanavAhA nAma ubhayoH pArzvayovalambanAzrayabhUtA bhittayaH 23 'pAsAiyAo'ityAdi _____8 tisomANa-bhA0 1 / * "iti vizeSaNasamAsaH vizeSaNasyAtra paranipAtaH prAkRtatvAt"-rAyaH viva0 / 0 -pAdakA-mA0 1-2 / pA04-5 Jain Education lemona For Private & Personel Use Only witjainelibrary.org
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / paDirUvA / [31] tersinopavigANaM purao paitteyaM patteyaM toraNaM paNNattaM, tesiM NaM toraNANaM ime eghArUbe varSaNAvAse paNNatte, "taMjahA- 'toraNA gANAmaNimayA gauNAmaNimaesa bhesa upanidhisaMniviTThA "vivihamuttantarAkhyovaciyA "vivihatArArUyovaciyA [pR0 76 paM0 2] jaiva paDirUvA / padacatuSTayaM prAgvat / [31] 1 teSAM 2 trisopAnapratirUpakANAM 3 purataH 4 pratyekaM pratyekaM 5 toraNaM 6 prajJaptaM, 7 teSAM ca toraNAnAm 8 ayametadrUpo 9 varNAvAso - varNakanivezaH prajJaptaH 10 tadyathA - 11 toraNA 12 nAnAmaNimayA ityAdi, kacidevaM pATha:- 'tesi NaM tisovANapaDirUvagANaM purato toraNe viucca toraNA nANAmaNi -mayA' ityAdi / maNayaH - candrakAntAdyAH, vividhamaNimayAni toraNAni 13 nAnAmaNimayeSu 14 stambheSu 15 upaniviSTAni - sAmIpyena sthitAni, 16 tAni ca kadAciccalAni athavA apadapatitAni vA''zaGkayeran tata Aha- samyak - nizcalatayA apadaparihAreNa ca niviSTAni, upaniviSTasanniviSTAni, 17 vividhA - vividhavicchittikalitA muktA-suktAphalAni 'antarA' iti antarAzabdo'gRhItavIpso'pi sAmarthyAd vIpsAM gamayati, antarA antarA rUpopacitAni yAvatA yatra tAni tathA 18 vividhaistArArUpaiH - tArikArUpairupacitAni, toraNeSu hi zobhArtha tArikA nibadhyante iti pratItaM loke'pi iti vividhatArArUpopacitAni 19 'jAna paDiruvA' iti 'yAvat' karaNAt 'IhAmigausa bhaturaganaramagaravihagavAlaga kiMnararurusarabhacamarakuJjaravaNalayapauma= vivaraNakAradarzitaM pAThAntaram / "tato vizeSaNasamAsaH " - rAya0 viva0 / Jain Education tentional // 79 //
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iya / ||80|| [32] tesi NaM toraNANaM upi aTTamalagA paNNattA, taMjahA- sotthiya-sirivaccha-NandiyAvatta-baddhanAgaga-bhaddAsa-kalasa-maccha-dappaNA jAva [pR0 19 paM0 4 pR0 20 paM0 1] paDirUvA / tesiM ca NaM toraNANaM upi have kiNhacAmarajyA [pR0 20 paM0 2] jAba sukillacAmarajjhayA acchA sahA rupapaTTA varadaNDA jalaMyAmalagandhiyA surammA pAsAdIyA darisaNijA abhiruvA paDirUvA viuvvati / layabhatticittA khabhuggayacairaveDyAparigayAbhirAmA vijAharajamalajugalajaMtajuttA vitra' evaM nAma stambhadvayasanniviSTAni toraNAni vyava sthitAni yathaH vidyAdharayamalayugalayantra yuktAnI pratibhAsante iti, 'accIsahassamAlaNIyA rUvagasahassakaliyA bhisamANA bhibhi samANA cakkhulloSaNalesA suhAsA sahisarIyarUvA [pR0 76 paM01-4] pAsAiyA darisaNijA abhiruvA' iti parigrahaH, kacidetat sAkSAllikhitamapi dRzyate= | [32] 1 teSAM toraNAnAm 2 upari 3 bahavaH kRSNacAmarayuktA dhvajAH kRSNacAmaradhvajAH[ pR0 20 paM0 9] evaM bahavo nIlacAmaradhvajAH, lohitacAmaradhvajAH, hAridracAmaradhvajAH, 4zuklacAmaradhvajAH, kathambhUtA ete sarve'pi ? ityata Aha-5acchA-AkAzasphaTikara tinirmalAH 6zlakSNAH zlakSNapudgalaskandha nirmApitAH 7 rUpyo- rUpyamayo vajramayasya daNDasyopari paTTo yeSAM te rUpyapaTTAH 8vI - vajraratnamayo daNDo rUpyapaTTamadhyavarttI yeSAM te vajradaNDAH 9 tathA jalajAnAmiva - jalajakusumAnAM padmAdInAmivAmalo na tu kudravyagandhasammizra yo gandhaH sa jalajAmalagandhaH sa vidyate yeSAM te jalajAmalagandhikAH, ata eva 10 suramyAH prAsAdIyAH - ityAdi= vivaraNakAradarzitaH pAThabhedaH / Jain Education ema anal ainelibrary.org
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 8 // tersi' NaM toraNANaM uppi bahave pR021 paM01] chattAtichatte paMDAgAipaDAge ghaMTIjugale uppalahatthae kumuda-NaliNasubhaga-sogaMdhiya-poMDarIya-mahApoMDarIya-satapatta sahassapattahatthae sabarayaNAmae acche jAvaM paDirUve viuvvti| [33] tae NaM se Abhiogie deve tassa divvassa jANavimANassa aMto bahasamaramaNijja bhUmibhAga viuvvti| seM jahA~ bha e AliMgapukkhare ti| vizeSaNacatuSTayaM prAgvat / [pR011 paM012-] 11teSAM toraNAnAmupari 12vahUni [pR0 21 paM01-5] 13chavAticchatrANi-chatrAt- 5 lokaprasiddhAt ekasaMkhyAkAta atizAyIni chatrANi uparyadhobhAvena dvisaMkhyAni trisaMkhyAni vA chatrAticchavANi 14patAkAbhyo lokaprasiddhAbhyo'tizAyinyo dIrghatvena vistAreNa ca patAkAH, 15vahUni ghaNTAyugalAni, bahUni cAmarayugalAni, 16vahaba utpalahastAHutpalAkhyajalajakusumasamUhavizeSAH, evaM bahavaH17padmahastakAH nalinahastakAH subhagahastakAH saugandhikahastakAH puNDarIkahastakAH zatapatrahastakAH sahasrapatrahastakAH, padmAdivibhAgavyAkhyAnaM prAgvat [pR021 paM010] ete ca chatrAticchatrAdayaH 18sarvaratnamayA acchAAkAzasphaTikavadatinirmalA 19 yAvat karaNAt 'saNhA laNhA abhirUvA' [pR0 19 paM05-pR0 20 paM01] iti parigrahaH / [33] 1tasya divyasya yAnavimAnasya 2antaH-madhye 3bahusamaH san ramaNIyo bahusama ?ramaNIyo bhUmibhAgaH prajJaptaH, kiMviziSTaH? ityAha-4tat-sakalalokaprasiddhaM 5'yathA' iti dRSTAntopadarzane 6'nAma' iti ziSyAmantraNe 7'e' iti vAkyAlaGkAre 8AliGgo-murajanAmA vAdyavizeSaH tasya puSkaraM-carmapulakaM tat kilAtyantasamamiti tenopamA kriyate 9 'iti' zabdAH sarva'pi svasvopamAbhUtavastu + carmapuTam tat bhaa02| Jain Educatintentional For Private & Personel Use Only aw.jainelibrary.org
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / // 82 // vA muiMgaputrakhare i vA paripuNe saratale i vA karatale i vA caMdamaMDele i vA sUramaNDale i vA AyaMsamaMDale ivA ubhacamme i vA vasahacaimme i vA varAhacamme i vA sIhacamme i vA vagghacamme i vA chagalacamme i vA dIvirya camme i vA aNega saMkukIlaga sahassavitate NANAvihapaMcavannehiM maNIhiM uvasobhite AvaDa- paJcavaDa - "seTi paiseDha parisamAptidyotakAH 10' vA 'zabdAH samucaye 11 mRdaGgo lokapratIto marda lastasya puSkaraM mRdaGgapuSkaraM 12 paripUrNa - pAnIyena bhRtaM taDAkaM 5 | sarastasya talam - uparitano bhAgaH sarastalaM, 13 karavalaM pratItaM, 14 candramaNDalaM sUryamaNDalaM ca yadyapi taccavRcyA uttAnIkRtArddhakapitthAkAraM / pIThaprAsAdApekSayA vRttAlekhamiti tadgato dRzyamAno bhAgo na samatalastathApi pratibhAsate samatala iti tadupAdAnaM 15 AdarzamaNDalaM suprasiddhaM 16 'urambhacamme i vA' ityAdi, atra sarvatrApi 'aga saMkukI lagasahassavitate' iti vizeSaNayogaH, urabhraH - UraNaH 17 vRSabha-varAha-siMha- vyAghra-chagalAH pratItAH 18 dvIpI - citrakaH eteSAM pratyekaM carma 19 anekaiH zaGkapramANaiH kIlakasahasraiH, mahadbhirdi kIlakaistADitaM prAyo madhye kSAmaM bhavati tathArUpatADAsambhavAt ataH zaGkagrahaNaM vitataM vitatIkRtaM tADitamiti bhAvaH, 10 yathA'tyantaM bahusamaM bhavati tathA tasyApi yAnavimAna tyAntarbahusamo bhUmibhAgaH / punaH kathambhUtaH ? ityAha- 20 nAnAvidhAH - jAtibhe dAnnAnAprakArA ye paJcavarNA maNayastairupazobhitaH, kathambhUtaiH ? ityAha-AvarttAdIni maNInAM lakSaNAni - 21 tatra AvarttaH pratItaH 22 ekasyAvarttasya pratyabhimukha AvarttaH pratyAvarttaH 23 zreNiH - tathAvidhavindujAtAdeH paGktiH 24 tasyAzca zreNeryA ca nirgatA anyA zreNiH x vA bhigacamme i vA cha- vi0 bA0 / Jain Education emanal ainelibrary.org
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| // 83 // sodhiya-sotthiya-pUsa-mAgava-mANaga-macchaMDaga-magaraMDaga-jora-mAra-phullAbali-paumapatta-sAgarataraMgavasaMtalaya-paumalayabhatticitehiM sacchoehi sappabhehiMsamarIirahiM saujoehiM NAjAvihapaMcavaNNehiM maNIhiM uvasobhie taMjahA~-kaNhehiM NIlehiM lohiehiM hAliihiM sukillehi| [34] tattha NaM je te kiNhA magI tesiM NaM maNIgaM ime etArUve vargaNAvAse paNNatte. seM jahA nAma e jImUtae sA prazreNiH 25svastikaH pratItaH 26sauvastika-puSyamANavI lakSaNavizeSau lokAta pratyetavyau 27varddhamAnaka-zarAvasampuTaM 28matsyakANDaka-makarakANDake pratIte 29jAra-mAra iti lakSaNavizeSau sampagmANalakSaNavedino lokAdveditavyau 30 puSpAvali-31padmapatra-32sAgarataraGga-33vAsantIlatA-pannalatAH supratItA tAsAM 34bhaktyA-vicchityA citram-Alekho yeSu te AvartapratyAvarta zreNiprazreNisvastikasauvastikapuSyamANavavarddhamAnakamatsyANDakamakarANDakajAramArapuSpAvalipamapatrasAgarataraGgavAsantIlatApadmalatAbhakticitrAstaiH, kimuktaM bhavati ?-AvAdilakSaNopetaiH tathA 35sacchAyaiH satI-zobhanA chAyA-nirmalatvarUpA yeSAM te sacchAyAH, tathA 36satI-zobhanA prabhAkAntiryeSAM te satprabhAH taiH 37samarIcikaiH-bahirvinirgavakiraNajAlasahitaiH 38soyotaiH-bahirvyavasthitapratyAsannavastustomaprakAzakarodyotasahitaiH 39evambhRtai nAjAtIyaiH paJcavargamaNibhirupazobhitaH, tAneva pazcavarNAnAha-40'taMjahA-kiNhehi' ityAdi sugamam / [34] 1 tatra teSAM paJcavarNAnAM maNInAM madhye 24ye te kRSNA maNayaH, 3teSAM 4 ayam-anantaramuddizyamAna etadrUpaH-anantarameva vakSyamANasvarUpo 5varNAvAso-varNakanivezaH prajJaptaH, tadyathA-6 sa yathA nAma 7 jImUto-balAhakaH, saceha prAvRprArambhasama jalabhRto x " "ye kRSNamaNayaH' ityeva siddhe 'te' iti vacanaM bhASAkramArthan"-rAya0 viva0 / Jain Educational For Private Personal Use Only
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 84 // I vA aMjaNe i vA khaMjaNe i vA kejale i vA masI i vA masIguliyA i vA gavale i vA gavalaguliyA i vA bhaimare i vA bhamarAvaliyA i vA bhamarapataMgasAre ti vA jaMbUle ti vA addAritu i vA pairapuDhe i vA gae i vA garyakalabhe i vA kiNhasappe i vA kihakesare i vA AgAsathiraMgale i vA kiMhAsoe i vA kiNhakaiNavIre i vA kiMhabaMdhujIve veditavyaH tasyaiva prAyotikAlimasambhavAt, 8 'iti' zabdaH upamAbhUtavastunAmaparisamAptidyotakaH 9 'vA'zabdaH upamAnAntarApekSayA samuccaye evaM sarvatra 10 aJjanaM-sauvIrAJjanam ratnavizeSo vA 11khaJjanaM-dIpamallikAmalaH, 12kajalaM-dIpazikhApatitaM, 13maSI-tadeva kajalaM tAmrabhAjanAdiSu sAmagrIvizeSeNa gholitam 14masIgulikA-gholitakajjalaguTikA, kvacit 8'masI iti vA masIguliyA iti vA' na dRzyate 15gavalaM mAhiSaM zRGgaM tadapi coparitanatvagbhAgApasAreNa draSTavyaM tatraiva viziSTasya kAlimnaH sambhavAt 16tathA ca tasyaiva mAhiSazRGganibiDatarasAranirvatitA guTikA gAlaguTikA 17 bhramaraH-pratItaH 18 bhramarAvalI-bhramarapatiH 19 bhramarapataGgasAraH-bhramarapakSAntagato viziSTakAlimopacitapradezaH 20 jambUphalaM pratItaM 21ArdrA'riSTakA-komalaH kAkaH 22 parapuSTaH-kokilaH 23gajo 24 gajakalabhazca pratItaH 25kRSNasarpaH kRSNavargasarpajAtivizeSaH 26 kRSNakesaraH-kRSNabakulaH 27 AkAzathiggalaM zaradi meghavinirmuktamA-10 kAzakhaNDaM taddhi kRSNamatIva pratibhAtIti tadupAdAnaM 28kRSNAzoka-29 kRSNakaNavIra-30kRSNabandhujIvAH azoka-kaNavIra-bandhu jIvavRkSabhedAH azokAdayo hi paJcavarNA bhavanti tataH zeSavarNavyudAsAtha kRSNagrahaNam / etAvatyukte tvarAvAniva ziSyaH pRcchati 8 vivaraNakAradarzitaM pAThAntaram / bhASAyAm 'kUNu-lIlu ariitthe| "ariSTo lazune nimbe phenile kaGka-kAkayoH" himaane0 tR0 kAM0 zlo0 142] iti vacanAt atra 'kAkaH' iti nirdezaH saMbhAvyate / Jain Education international
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / i vA, bhave eyArUve siyA ? No iNaTThe samaTTe, ovammaM samaNAu~so ! te NaM kiNhA maNI itto itarAaiM caiva kaMtataraue ceva maNutarAe ceva maNAmataraue ceva vaNNeNaM paNNattA / 31 bhavet maNInAM kRSNo varNaH 32etadrUpo jImUtAdirUpaH 1 sUrirAha - 33 nAyamarthaH samarthaH nAyamartha upapannaH yaduta - evambhUtaH kRSNo varNo maNInAmiti, yadyevaM tarhi kimarthaM jImUtAdInAM dRSTAntatvenopAdAnam ? ata Aha-34 aupamyam - upamAmAtrametat uditaM he 35 zramaNa-AyuSman ! 36 yAvatA punaste kRSNA maNayaH 37 ito jImUtAdeH 38 iSTatarakA eva kRSNena varNena abhIpsitatarakA eva, 39 5 tatra kiJcidakAntamapi keSAJcidiSTatamaM bhavati tato'kAntatAvyavacchinnyarthamAha- kAntatarakA eva atisnigdhamanohArikA limopacitatayA jImUtAdeH kamanIyatarakAH 4 ata eva manojJatarakA eva manasA jJAyate - anukUlatathA svapravRttiviSayIkriyate iti manojJaM mano'nukUla 41 tatra manojJataramapi kiJcid madhyamaM bhavet tataH sarvotkarSa pratipAdanArthamAha + mana ApatarakA eva draSTRNAM manAMsi ApnuvantiAtmavazatAM nayantIti manaApAH / * " tataH prakarSavivakSAyAM 'tarap' 'manoma' (manas + am- 'am' dhAtuH rAya0jinA0 bhA0 1 pR0 rAya0 vi0 / pratyayaH " rAya0 vi0 + navAGgIvRttikAraH zrIabhayadevasUriH vyAkhyAprajJaptivRttau 'maNAma' zabda saMskRta'gam' dhAtoH paryAyaH) zabdena saha tulayati, "amano'myatayA cintayA'pi amanogamyatayA " - za0 1 u0 1 62 / : "tataH prakarSavivakSAyAM 'tarapU' pratyayaH prAkRtatvAcca 'pa'kArasya 'ma'kAre 'maNAmatarA' iti bhavati" - Jain Education emanal // 85 // www.ainelibrary.org
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniy| // 86 // [35] tattha NaM je te nIlA maNI tesiNaM maNINa ime eyArUve vaNNAvAse paNNate, se jahA nAma e bhigei vA bhiMgapatte i vA sueM i vA suryapicche i vA cAse i vA cAsapicche i vA pIlI i vANIlIbhede i vA NIlIguliyA i vA sAmAe i vA uccantage i vA vaNarItI i vA haladheravasaNe i vA moraggIvAi vA pArevayAnIvA i vA ayasikusume i vA bANakusume i vA aMjaNakesiyAkusume i vA nIluppale i vA NIlAsoge i vA NIlakaNavIre i vA NIlabaMdhujIve i vA, bhave eyArUve siyA ? No iNaDhe samaDhe, te NaM NIlA maNI etto itarAe ceva [35] 1 tatra teSAM maNInAM madhye 2 ye te nIlA magayaH 3teSAm 4 ayametadrUSo 5 vargAvAso-varNakanivezaH prajJaptaH, tadyathA 6sa yathA nAma 7 bhRGgaH-kITavizeSaH pakSamalaH 8bhRGgapatraM tasyaiva bhRGgAbhidhAnasya kITavizeSasya pakSmaH 9 zuka:-kIraH 10 zukapicchaMzukasya patraM 11cApaH-pakSivizeSaH 12cApapicchaM cApapakSaH 13nIlI pratItA 14nIlIbhedo-nIlIcchedaH 15nIlIgulikA-gulikAdravyaguTikA 16 zyAmAko-dhAnyavizeSaH 17 ucaMtago dantarAgaH 18 vanarAjI pratItA 19 haladharo-baladevatasya vasanaM haladharavasanaM taca kila nIlaM bhavati sadaiva tathAsvabhAvatayA, halagharamya nIlavastraparidhAnAt 20 mapuragrIvA-21 pArApatagrIvA-22-atasIkusuma-23 bANavRkSakusumAni pratItAni, ita Urdhva kvacit ='iMdanIle i vA mahAnIle i vA maragate i vA' iti dRzyate tatrendranIlamahAnIla-marakatA ratnavizeSAH pratItAH, 24 aJjanakezikA-vanaspativizeSaH tasya kusumamaJjana kezikAkusumaM 25 nIlotpalaMkuvalayaM, 26 nIlAzoka-27 nIlakaNavIra-28 nIlabandhujIvA azokAdivRkSavizeSAH / 29 'bhave eyArUve ityAdi prAgvad [pR. __ = vivaraNakAranirdiSTaM pAThAntaram / Jain Education remonal For Private & Personel Use Only Mainelibrary.org
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniyN| // 7 // jAva [pR0 85 paM0 2] caNNeNaM paNNattA / [36] tattha NaM je te lohiyagA maNI tesiNaM maNINaM imeyArUve vaNAvAse paNNatte, se jahA NAma e sasaruhire i vA urabharuhire ivA* varAharuhirei vA maNustaruhire i vA mahisaruhire i vA bAlidegove i vA dhauladivAkare i vA saMjhabhairAge i vA guMjaddharoge i vA jAsuaNakusume i vA kiyakusume i vA pAli yAyakusume i vA joihiMgulae ti vA silaippavAle ticA pAlaaMkure i pA 85 paM0 3] vyAkhyeyam / [36] tathA 1 tatra teSAM maNInAM madhye 2ye te lohitA magayaH 3teSAm 4 ayametadrUpo 5vargAvAsaH prajJaptaH, tadyathA-6 tadyathA nAma 7 zazakarudhiraM 8 urabhraH-UraNastasya rudhiraM, 9 varAhaH-zUkarastasya rudhiraM, 10 manuSyarudhiraM 11 mahiSarudhiraM ca pratItaM etAni hi kila zeSarudhirebhyo lohitavarNotkaTAni bhavanti tata eteSAmupAdAnam / 12 bAlendragopakA-sadyojAtendragopakaH sa hi pravRddhaH sannIpatpANDuro rakto bhavati tato bAlagrahaNaM indragopakA-prathamaprAvRTkAlabhASI kITavizeSaH 13 bAladivAkaraH-prathamabhudgacchan sUryaH 14 sandhyAbhrarAgo-varSAsu sandhyAsamayabhAvI abhrarAgaH 15 guJjA-lokapratItA tasyA. rAgo guJjArAgaH, guJjAyA hi arddhamatiraktaM bhavati addhaM cAtikRSNamiti gujArddhagrahaNaM 16 japAkusuma-17 kiMzukakusuma-18-pArijAtakusuma-19 jAtyahiGgalA lokAsiddhAH, 20zilApravAlaM-pravAlanAmA ratnavizeSaH 21 pravAlAkuraH-tasyaiva ratnavizeSasya pravAlasya aGkaraH, sa hi tatpathamodtatvenAtya___* vA nararuhire i vA va-vi0 bA0 / 4 saM0 pArijAta-pA0 pArijAya, pAriyAya mAgadhI-pAlijAya, pAliyAya / Jain Educationem lona For Private Personal Use Only jainelibrary.org
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 88 // lohiyakkhamaNI i vA lakkhArasa~ge ti vA kimirAMgakaMbale ti vA cINapiharAsI ti vA rattappale i vA rattAsoge ti vA rattakaNavIre ti vA rattabaMdhujIve ti vA, bhave eyArUve siyA? No iNaDhe samajhe, te NaM lohiyA maNI itto itarAe ceva jAva [pR0 85 paM0 2] vaNNeNaM pnnnnttaa| [37] tattha NaM je te hAliddA maNI tesi NaM maNINaM imeyArUve vaNAvAse paNNatte-se jahA NAma e caMpae ti vA caMpachallI ti vA caMpagabhee i vA halihA i vA haliddAbhede ti vA haliMdAguliyA ti vA hariyAliyA vA hariyAlabhede ti vA hariyAlaguliyo ti vA ciure i vA ciuraMgarAte ti ntarakto bhavati tatastadupAdAnaM 22 lohitAkSamaNi ma ratnavizeSaH 23 lAkSArasa-24 kRmirAgaraktakambala-25 cInapiSTarAzi26raktotpala-27 raktAzoka-28raktakaNavIra-29 raktabandhujIvAH pratItAH / 30 'bhave eyArUve' ityAdi [pR085 5.3] prAgvat / [37] 1 tatra teSAM maNInAM madhye 2ye haridrA magayaH 3tepAm 4etadrUpo 5vargAvAsaH prajJaptaH, tadyathA-6sa yathA nAma 7campakA sAmAnyataH suvarNacampako vRkSaH, 8 campakacchallI-suvarNacampakatvaka, 9 campakabhedaH-suvarNacampakacchedaH 10 haridrA pratItA 11 haridrAbhedo-haridrAcchedaH 12 haridrAguTikA haridrAsAranirvatitA guTikA 13 haritAlikA-pRthivIvikArarUpA pratItA 14 haritAlikAbhedoharitAlikAcchedaH 15haritAlikAguTikA-haritAlikAsAranirvatitA gulikA= 16 ci*kuro-rAgadravyavizeSaH 174cikurAgarAgaH = kA vikuro-pA0 5 / * -kuro gandhadravya-bhA0 2 / 4 'aGgarAga' sthAne 'aMgarAya' iti arvAcInaprAkRtazabdavikArApekSayA jAyate, paraMtu prAcInaprAkRtazabdavikArApekSayA 'aMgarAta' iti atra mUlapAThe ullikhitam / arvAcIne hi prAkRte svarAt pareSAM asaMyuktAnAM ka-ga-ca-ja-ta Jain Educationa l For Private Personal Use Only
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 89 // vA8 varakaNaganighase i vA varapurisavasaNe ti vA allakIphusume ti vA caMpAkusume i vA kuhaMDiyAkusume i vA || koraMTakamalladAme ti vA taDavaiDAkusume i vA gholeDiyAkusume i vA survaNNajUhiyAkusume i vA suhiraNNakusuma ti vA bIyayakusume i vA pIyAMsoge ti vA pIrthaMkaNavIre ti vA pIyabaMdhujIve ti vA, bhave eyAsvesiyA? No iNaTe samaDhe, te NaM hAliddA maNI etto itarAe ceva jAva [pR0 85 paM0 2] vaNNeNaM pnnnnttaa| cikurasaMyoganimitto vastrAdau rAgaH,18varakanakasya-jAtyasuvarNasya yaH kapapaTTake nigharSaH sa varakanakanigharSaH 19varapuruSo-vAsudevasta-5 sya vasanaM varapuruSavasanam tacca kila pItameva bhavatIti tadupAdAnaM, 20 allakIkusumaM lokato'vaseyaM, 21 campakakusumaM-suvarNacampakapuSpaM 22kUSmANDIkusumaM-puSpaphalIkusumam 23koraNTakaH-puSpajAtivizeSaH tasya dAma koraNTakadAma 24 taDavaDA-+AulI tasyAH kusumaM taDavaDAkusumaM 25 ghozAtakIkusumaM 26suvarNayathikAkusumaM ca pratItaM 27 suhiraNyakA-vanaspativizeSastasyAH kusumaM suhiraNyakAkusumaM 28 bIyako vRkSaH pratItaH tasya kusumaM bIyakakusumaM 29 pItAzoka-30 pItakaNavIra-31 pItabandhujIvAH pratItAH 32 'bhave eyArUve' ityAdi prAgvat / [pR0 85 paM0 3] da-pa-ya-vAnAM (8-1-177 hemaza0) viralamuccAraNaM bhavati, prAcIne tu prAkRte teSAM tAdRzAM kAdInAM sthAne 'ta' kAroccAraNaM jAyamAnaM dRzyateamra prAcInAH prayogA evaM pramANam / yadvA takArabahule uccAraNe "carmaNyatI nadIpAre ye cArbudasamAzritAH / takArabahulA nityaM teSu bhASA prayojayet // " (bharatapraNIta nATyazA0 a0 17 zlo0 62 ni0) iti vacanaM samAdhAnam / 8 vA varakaNage i vA va-vi0 bA0 / + bhaassaayaamaavl| 4 "kozAtakI paTolikA"-haimaabhidhAnacintA04 kAM0 zlo0 254 / bhASAyAM 'paTola' zAkaM pratItam / Jain Education emanal For Private Personel Use Only virjainelibrary.org
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa [38] tattha NaM je te sukillA maNI tesiM NaM maNINaM ime yArUce vepaNAcAse pnnnntte| se jahA nAma e aMke ti | vA saMkhe ti vA cande ti vA kumuda-udaika-deyaraya-dahi-ghaNakkhIra-vIrapUre ti vA koMcArvelI ti vA hArAvalI ti vA haMsAlI i vA balAgAvalI tivA, caMdAvalI ti vA sAratiyalAhae ti vA dhaMdhoyaruppapaTTe i vA sAlipiTTharAsI ti vA kuMdapuppharAsI ti vA kubhudarAsI ticA survecchivADI ti vA pibhijiyA ti vA // 9 // [38] 1tatra teSAM maNInAM madhye 2ye zuklA maNayaH 3teSAm 4 ayametadrUpo 5 varNAvAsaH prajJaptaH, tadyathA 6 sa yathA nAma 7 aGko 5 ratnavizeSaH 8 zaGkha-9 candra-10kumuda-11 udaka-12 udakarajo-13 dadhi-14 gha nakSIra-15 kSIrapUra-16 krauJcAvali-17hArAbali-18 haMsAvali-19 balAkAvalayaH pratItAH 20 candrAvalI-taDAgAdiSu jalamadhyapratibimbitacandrapatiH 21 zAradikaH-zara-1 tkAlabhAvI balAhako-meghaH 22 dhmAtaH-agnisaMparkaga nirmalIkRto dhauta:-bhRti kharaNTitahastasaMmArjanena atinizitIkRto yo rUpyapaTTo-rajatapatrakaM sa dhmAtadhautarUpyapaTTaH, anye tu vyAcakSate-"dhmAtena-agnisaMyogena yo dhautaH-zodhito rUpyapaTTaH sa dhmAtadhautarUpyapaTTa"[ ] 23zAlipiSTarAziH-zAlikSodapuJjaH, 24kundapuSparAziH 25kumudarAzizca pratItaH 26 chevADinAma-vallAdiphalikA 10 sA ca kvacid dezavizeSe zuSkA satI atIva zuklA bhavati tatastadupAdAnam -pehuNaM-27 mayUrapicchaM tanmadhyavartinI pehuNamiJjikA sA * ime+eyArUve imeyArUve / (haima0 8-1-40) -nagokSIrapUra-mu0 pu0| - --varaTita-pA0 4-5 / 0 vivaraNakArazrImalayagirisUreH purAtanA vivrnnkaaraaH| 'chevADI' zabdo dezyaH / = 'pehuNa' zabdo dezyaH-"picchammi peDaNe"-dezInA0 va0 6 gA0 58 / Jain Education lemonal For Private & Personel Use Only worjainelibrary.org
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniyN| // 9 // "bhise ti vA muMNAliyA ti vA gaiyadaMte ti vA lavAdalae ti vA poMDariyadailae ti vA seyAsoge ti vA seyakaNavIre ti vA seyabandhujIve ti vA, bhave eyArUve siyA? No iNaDhe samaDhe, te NaM sukillA maNI etto itarAe ceva jAva [pR0 85 paM0 2] vanneNaM paNNattA / [39] tesi NaM maNINaM ImeyArUve gandhe paNNatte, se* jahA nAma e kohapuDANa vA tagarapuDANa vA elApuDANa vA coyapuDANa vA campApuDANa vA dANApuDANa vA kuMkunaipuDANa vA caMdaNapuMDANa vA usIrapuDANa vA maruApuDANa vA jotipuDANa vA jUhiyApuDANa vA malliyApuDANa vA pahANamalliyApuDANa vA ketaigipuDANa vA pADaMlipuDANa cAtizuktati tadapanyAsaH 28 visaM padminIkandaH 29mRNAlaM padmatantuH 30 gajadanta-31 labagadala-32 puNDarIkadala-33 zvetAzo. ka-34zvetakaNavIra-35zvetabandhujIvAH pratItAH, 36 bhave eyArUve siyA' ityAdi prAgvat / [pR0 85503] tadevamuktaM varNakharUpam / [39] samprati gandhasvarUpapratipAdanArthamAha-1 teSAM maNInAm 2ayametadrUpo gandhaH prajJaptaH 3tadyathA-te yathA nAma gandhA abhinirgacchantIti sambandhaH / 4 koSThaM-gandhadravyaM tasya puTAH koSThapuTAsteSAM 5 'vA'zabdaH sarvatrApi samuccaye, iha ekasya puTasya prAyo na tAdRzo 10 gandha AyAti dravyasyAlpatvAt tato bahuvacanam 6 tagaramapi gandhadravyaM 7 elAH pratItAH 8 coyaM-gandhadravyaM 9 campaka-10damanaka-11kuGkuma-12candana-13uzIra-14maruka-15 jAtI-16 yUthikA-17mallikA-18snAnamallikA-19 ketakI-20pATalI * "prAkRtatvAt 'se' iti bahuvacanArthaH pratipattavyaH"-rAya0 vi0 / Jain Educat intentional Hw.jainelibrary.org
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 92 // vA NonAliyApuDANa vA aguru puDANa vA lavaMgapuDANa vA vAsapuDANa vA kappUrapuDANa vA aNuAyaMsivA orbhi jamANANa vA kuhijamANANa vA bhaMjijANANa vA ukirijamANANa vA vikirijamANANa vA paribhujANANa | vA paribhAijamANANa- vA bhaNDAo vA bhaNDaM sAharijamANANa vA orAlo bhaiNuNNA maiMNaharA ghANabhaiNanivvutikarA 21navamAlikA-22aguru-23lavakusuma-24vAsa-25 karpUrANi pratItAni, navaram-13uzIraM-bIraNImUlam 18snAnamallikA-snAnayogyo mallikAvizeSaH eteSAM puTAnAm-26anuvAte-AghrAyakavivakSitapuruSANAmanukUlaM vAte vAti sati 27udbhidyamAnAnAmudghATyamAnAnAm 28'vA'zabdaH sarvatrApi samuccaye 29iha puTaiH parimitAni yAni koSThAdIni gandhadravyANi tAnyapi-parimeye parimANopacArAta'koSThapuTAdIni ityucyante teSAM kuTyamAnAnAm-udukhale kuTayamAnAnAm 30 zlakSNakhaNDIkriyamANAnAm etacca vizeSaNadvayaM koSThAdidravyANAmavaseyaM teSAmeva prAyaH kuTTana-zlakSNakhaNDIkaraNasambhavAt na tu yuthikAdInAM 31 kSurikAdibhiH koSThAdipuTAnAM koSThAdi. dravyANAM vA utkIryamANAnAm 32 vikIryamANAnAm-itastato viprakIryamANAnAm 33 paribhogAya upayujyamAnAnAm 34 kvacit | 'paribhAijamANANa vA iti pAThastatra paribhAjyamAnAnAM-pArzvavartimyo manAga manAga dIyamAnAnAm 35 bhANDAt-sthAnAdekasmAdanyad bhANDaM-bhAjanAntaraM saMhiyamANAnAm / 36 udArAH-sphArAH 37 te cAmanojJA api syurata Aha-manojJA-mano'nukUlAH 38 tacca manojatvaM kutaH 1 ityAha-manoharA:-mano haranti-AtmavazaM nayantIti manoharAH 39 itastato viprakIyamANAnAM manoharatvaM kutaH? - vivaraNakAradarzitaM pAThAntaram / JainEducationaler For Private Personel Use Only wallainelibrary.org
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| // 9 // | sarvato samantA gaMdhI abhinissaraMti, bhave eyAsave siyA? No iNaDhe samaDhe, te NaM maNI etto iTTatarAe ceva [pR0 85 paM0 2] gaMdheNaM pnnttaa| [40] tesi NaM maNINaM ImeyArUve phAse paNNatte, 'se jahA nAma e AINe ti vA eti vA dhUre ivANaNIe i vA haMsagambhatUliyA i vA sirIsakusumaMnicaye i vA bAlakumudapattarAsI ti vA ityAha-vANa-manonivRtikarAH evaMbhUtAH 40 sarvataH-sarvAsu dikSu 41 samantataH-sAmastyena 42 gandhA 43 abhinissaranti-jighra-5 tAmabhimukhaM nissaranti, kvacit 'abhinissavanti iti pAThaH tatrApi sa evArthaH navaram 'abhitaH savanti' iti shbdsNskaarH| evamukte ziSyaH pRcchati-44'bhave eyArUve siyA ? syAdetat yathA bhaved etadrUpasteSAM maNInAM gandhaH ? sarirAha-45 'no iNadve samaDhe' ityAdi prAgvat [pR0 85 pN01-2]| [40] 1 teSAM maNInAm 2 ayametadrUpaH 3 sparzaH prajJaptaH, 4tadyathA-5 ajinaka-carmamayaM vastram 6 rUtaM-pratItam 77ro-vanaspativizeSaH 8 navanItaM-mrakSaNam 9 haMsagarbhatUlI-10zirISakusumanicayazca pratItaH, 11 bAlAni-acirakAlajAtAni yAni kumuda-10 - vyAkaraNazAstrasiddha 'tesiM' iti rUpam , paraMtu atra mUle kvacit 'tesiM' iti rUpam kvacica 'tesi' pAraniyamena parizuddha pratibhAti / iti rUpaM smuplbhyte| 'tesiM ' atra paravartini anunAsike NakAre pUrvavartI anunAsikaH-anusvAro lupta iti "tesi NaM' ityapi rUpa vAgvyA "rUaM tUle"-dezInAmamAlA varga 7 gA0 9 / bhASAyAm ' iti prasiddham / * vivaraNakAradarzitaH paatthbhedH| JainEducationaler For Private Personal Use Only h ainelibrary.org
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 94 // bhave eyArUve siyA? No iNa? samaDhe, te NaM maNI etto itarAe ceva jAva [pR0 85 paM02] phAseNaM pnnttaa| vimAne [41]tae NaM se Abhiyogie deve tasma divvassa jANavimANassa bahumajjhadesabhAge ettha NaM mahaM picchAgharama prekSAgRhaNDavaM viuvai-aNegakhambhasayasaMnivilR bhuggayasukayavaraveiyAtoraNavararaiyasAlabhaMjiyAgaM susiliTThavisi maNDapa: TThalaTThasaMThiyapasatthaveruliyavimalakhambhaM NANA maNikhaciyaujjalabahusamasuvibhattabhUmibhAgaM IhAmiya-usabhapatrANi teSAM rAzirvAlakumudapatrarAziH, kvacid 'bAlakusumapatrarAziH' iti pAThaH 12 'bhave eyArUve' ityAdi prAgvat / [pR0 85 5 paM01-2] [41] 1tataH 2sa Abhiyogiko devaH 3tasya divyasya yAnavimAnasya 4bahumadhyadezabhAge atra 5mahat prekSAgRhamaNDapaM 6viku. ti, kathambhRtam ? ityAha-7anekastambhazatasaniviSTam / tathA 8abhyudgatA-atyutkaTA sukRtA-suSThu niSpAditA varavedikAH toraNAni vararacitAH zAlabhaJjikAzca yatra tad abhyudgatasukRtavaravedikAtoraNavararacitazAlabhaJjikAkam tathA 9 suzliSTA viziSTA laSTasaMsthitAHmanojJasaMsthAnAH prazastAH-prazastavAstulakSaNopetA vaiDUryavimalastambhA-vaiDUryaratnamayA vimalAH stambhA yatra tat suzliSTaviziSTalaSTasaMsthi- 10 taprazastavaiDUryavimalastambham tathA 10 nAnA maNayaH khacitA yatra bhUmibhAge sa nAnAmaNikhacitaH0 nAnAmaNikhacita ujjvalo bahusama:-atyantasamaH suvibhakto bhUmibhAgo yatra tat nAnAmaNikhacitojjvalabahusamasuvibhaktabhUmibhAgam tathA 11 IhAmRgA-vRkAH = mUlapAThe kvacit 'viuvvaI' iti kvacicca 'viuvvaMti' iti pATho labhyate parantu nAtra arthbhedH| 0 --maNikaNagarayaNakha-vi0 baa0| degvivaraNakAradarzitaM paatthaantrm| iti bhAvaH-pA04-5 bhaa01|0 'sukhAdidarzanAt ktAntasya pAkSikaH paranipAtaH" [pR048 * Jain Education emanal For Private Personel Use Only womainelibrary.org
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / turaga-nara- maMgara- vihaga vAlaga - kiMnara - ruru- sarabha- camara- kuJjaravaNalaya - paumalayabhatticittaM khambhuggayavaha raveiyAparigayAbhirAmaM vijjAharajamalajuyalajaMtajuttaM piva accIsahassamAlaNIyaM svagasahassakaliyaM bhisa mANaM bhibhimANaM cakkhulloyaNalesaM suhaphAsaM sassirIyarUvaM [pR0 76 paM0 2-4 ] kaMcamaNirayaNathubhiyAgaM NANAvihapaJcavaNNaghaNTApaDAgaparimaNDiyaggasiharaM RSabhA - vRSabhAH turaMga-nara- makara - vihagAH pratItAH vyAlAH- zvApadabhujagAH kiMnarA - vyantaravizeSAH rukho - mRgAH sarabhA:- AThavyA ma hAkAyAH pazavaH camarA - ATavyA gAvaH kuJjarAH dantinaH vanalatA - azokAdilatAH padmalatAH - padminyaH etAsAM bhaktyA vicchittyA citram - Alekho yatra tad IhAmRga RSabha - turaMga - nara-makara - vihaga- vyAla - kinnara - ruru - sarabha - camara- kuJjara- vanalatA - padmalatA bhakticitram tathA 12 stambhogatayA - stambhoparivarttinyA vajraratnamayyA vedikayA parigataM sad yadabhirAmaM tat stambhodgata vajra vedikApari tAbhirAmam 13 vidyAdharantIti vidyAdharA - viziSTavidyAzaktimantaH teSAM yamalayugalAni - samAnazIlAni dvandvAni teSAM yantrANi - prapaJcavizeSAstairyuktamitra 14 arciSAM - maNiratnaprabhAjvAlAnAM sahastrairmAlanIyaM - parivAraNIyam kimuktaM bhavati ?--evaM nAma atyadbhutai 10 maNiratnaprabhAjAlairA kalitamiva bhAti yathA nUnamidaM na svAbhAvikam kintu viziSTavidyAzaktimatpuruSaprapaJcaprabhAvitamiti, 15 ' ruvagasahassakaliyaM......sassirIyarUvaM prAgvat [ 10 76 paM06-12] 16 kAJcanaM ca maNayazca ratnAni ca kAzcanamaNiratnAni teSAM - tanmayI stUpikA- zikharaM yasya tat tathA 17 nAnAvidhAbhiH - nAnAprakArAbhiH paJcavarNAbhirghaNTAbhiH patAkAbhizca pari-sAmastyena maNDitamagraTippaNa ] - rAya0 vi0 / 0 'khaMbhuggaya' ita Aramya 'sassirIyarUvaM' ityantaM "kavacid etanna dRzyate " - rAya0 vi0 / Jain Education rem onal // 95 // jainelibrary.org
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniyN| // 16 // caivalaM marItikavayaM viNimmuyantaM loiya-ulloiyamahiyaM gosIsasarasarattacaMdaNadaharadinnapaMcaMgulitalaM uciyacandaNakalasaM candaiNaghaDakayatoraNapaDiduvAradesabhAgaM AsattosattaviulavaDvagdhAriyamalladAmakalAvaM paMcavaNNasarasasurabhimukkapupphapuMjovayArakaliyaM kAlAgurupavarakuMdarukaturukkadhUvamaghamaghaMtagaMdhuddhayAbhirAmaM [pR07504-] zikharaM yasya tad nAnAvidhapaJcavarNaghaNTApatAkAparimaNDitAgrazikharam 18 capalaM-calaM cikacikAyamAnatvAt 19 marIcikavacaM-kiragajAlaparikSepaM vinirmuzcat 20 lAiyaM nAma-yad bhUmeomayAdinopalepanam 21 ulloiyaM-kuDathAnAM mAlasya ca seTikAdibhiH 5 sammRSTIkaraNam lAiya-ulloiyAbhyAmiva mahitaM-pUjitaM lAiya-ulloiyamahiyaM tathA 22 gozIrSaNa-gozIrSanAmakacandanena sarasaraktacandanena ca dardareNa-pahalena capeTAkAreNa vA dattAH paJcAGgulitalA-hastakA yatra tad gozIrSasarasaraktacandanadardaradattapazcAGgulitalam tathA 23 upacitA-nivezitAH candanakalazA-maGgalakalazA yatra tad upacitacandanakalazam 24 candanaghaTaiH-candanakalazaiH sukatAni-suSTu kRtAni zobhitAnIti tAtparyArthaH yAni toraNAni tAni candanaghaTasukRtAni tAni toraNAni prati dvAradezabhAga-dvArade. zabhAge yatra tat candanaghaTasukRtatoraNapratidvAradezabhAgam tathA 25A-avAG-adhobhUmau sakta Asakto-bhUmau lagna ityarthaH UdhvaM sakta 10 utsataH-ullocatale upari saMbaddha ityarthaH vipulo-vistIrNaH vRtto-vartula: 26'vagdhAriya' iti-pralambito mAlyadAmakalApaH-puSpamAlAsamUho yatra tad AsaktosaktavipulavRttapralambitamAlyadAmakalApam tathA 27 paJcavarNana sarasena-sacchAyena surabhiNA muktenakSiptena puSpapuJjalakSaNenopacAreNa-pUjayA kalitaM paJcavarNasarasasurabhimuktapuSpapuJjopacArakalitam 28 'kAlAguru...gaMdhavaTTibhUta' iti marIci' sthAne ArSatvAt 'marIti' iti-pR0 88 x TippaNa / Jain Education demonal For Private Personal use only
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / | sugaMdhavaragandhiyaM gandhavahibhUtaM accharagaNasaMghasaMvikiNNaM divyakuMDiyasaddasaMpaNAiyaM acchaM [pR0 19 paM0 5 ]jAva | paDirUvaM / taissa NaM picchA ghara maNDavassa "aMto bahusamaramaNijjabhUmibhAgaM viubvaiti [kaMDikA0 33-40] jAva maNINaM phAso / tassa NaM pecchAghara maMDavassa ulloyaM viubvaiti paumalaya bhatticittaM jAveM [pR019 paM05] paDirUvaM / [42] tassa NaM bahusamaramaNijassa bhUmibhAgassa baihumajjhadesabhAe ettha NaM evaM mahaM vairAmayaM akhADagaM viubvaiti / tassa NaM akkhADayassa [pR0 7 paM0 4 - ] prAgvat, tathA 29 apsarogaNAnAM saGghaH samudAyastena samyag - ramaNIyatayA vikIrNa-vyAptam - apsarogaNasaGghasaMvikIrNam tathA 30 divyAnAM traTitAnAm AtodyAnAM - veNuvINAmRdaGgAdInAM ye zabdAstaiH sampraNAditaM samyak - zrotra - manohAritayA prakarSeNa nAditaM - zabdavad divyatruTitazabdasampraNAditam 31 'acchaM jAva paDirUvaM' iti 'yAvat' zabdakaraNAt 'sahaM abhirUvaM paDirUvaM' iti draSTavyam etacca prAgvad [pR0 19 paM0 8] vyAkhyeyam / 32 tasya 33 prekSAgRha maNDapasya 34 antaH- madhye 35 bahusamaramaNIyaM bhUmibhAgaM 36 vikurvati tadyathA - 'AliGgapuSkaramiti vA' [kaNDikA 33 -40 pR0 81 paM0 12 - ] ityAdi tadeva 10 tAvad vaktavyaM yAvad maNisparzasUtraparyantaH, tathA cAha - 'jAva maNINaM phAso' iti / 37 tasya prekSAgRhamaNDapasya 38 ullokam - uparibhAgaM 39 vikurvati 40 padmalatAbhakticitram 41 'jAva paDirUvaM' iti 'yAvat' zabdakaraNAt 'acchaM sa0 [ pR0 19 paM0 8-] ityAdivizeSaNa kadambakaparigrahaH / [42] 1tasya-bahusamaramaNIyasya bhUmibhAgasya bahumadhyadeza bhAge 3 atra 4ekaM mahAntaM vajramayam 5akSapArTa 6 vikurvati, tasya Jain Education emonal prekSAgRha - maNDape akSapATakaH // 97 // v.jainelibrary.org
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / akSapATake maNipIThikAsiMhAsane // 98 // bahumajjhadesabhAge ettha NaM bhaihega maNipeDhiyaM viuvvati a? joyaNAI AyAmavikkhambheNaM cattAri joyaNAI bAhalleNaM savamaNimayaM acche saNhaM jAva [pR0 19505] paDirUvaM |tiise NaM maNipeDiyAe uvairi eNttha NaM | mahegaM sIhAsaNaM viuvvai, tassa NaM sIhAsaNassa ImeyArUve veNNAvAse paNatte-tarvaNijamayA cakalA rayayAmayA sIhA sovaNiyA pAyA NANAmaNimayAI pAyasIsagAI jaMbUNayamayAI gattAI vairImayA saMdhI NANAmaNimaye vecce, "se NaM sIhAsaNe Ihomiya-usabha-turaga-nara-magara-vihaga-vAlaga-kinnara-ruru-sarabhacAkSapATakasya 8 bahumadhyadezabhAge 9atra 10ekA mahatIM maNipIThikA 11 vikurvati 12 aSTau yojanAni AyAma-viSkambhAbhyAm 13catvAri yojanAni bAhalyena-uccaistveneti bhAvaH, kathambhUtAM tAM vikurvati? ityata Aha-14sarvamaNimayIm-sarvAtmanA maNimayIM 'yAvat' karaNAt 15 'acchAm' ityAdivizeSaNasamUhaparigrahaH [pR0 19508] 16 tasyAzca maNipIThakAyA 17 upari 18 atra 19mahadekaM siMhAsanaM 20 vikurvati 21tasya ca siMhAsanasya 22ayametadrUpo 23varNAvAsaH prajJaptaH, tadyathA-24tapanIyamayAH =cakkalA 25rajatamayAH siMhA yarupazobhiMta tat siMhAsanamucyate 26sauvarNikAH-suvarNamayAH pAdAH27nAnAmaNimayAni pAdazIrSakANi-pAdAnAmuparitanA avayavavizeSAH, 28 jAmbUnadamayAni gAtrANi 29 vajramayA-vajraratnApUritAH sandhayo-gAtrANAM sandhimelAH 30 nAnAmaNi0 mayaM vecaM-vyutam / 31 tat siMhAsanam 32 IhAmRga-RSabha-turaga-nara-makara-vyAlaka-kinnara-ruru-sarabha-camara-vanalatA = 'cakala' ityayaM zabdo dezyaH-"kuNDala-baTula-dolAphalaya-visAlesu cakkalayaM"-cakkalaM kuNDalam vartulam dolAphalakam vizAlaM ceti caturarthaH"-dezInAma0 503 gA0 20 / bhASAyAm 'cAkaLA' iti prtibhaati| 0 -mayaM vacca-pA0 5|-myN varddha paa04|- mayaM vecca Jain Education Therional For Private Personel Use Only iw.jainelibrary.org
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniyN| // 19 // camara-kuJjara-vaNalaya-paumalayabhatti [pR076 paM0 2] cittaM sasArasArovaciyamaNirayaNapAyavIDhe a~ttharagamiumasUragaNavatayakusaMtaliMbakesarapaJcatthuyAbhirAme AINaga-rUya-bUra-NavaNIya-tRlaphAsamaue kaNDikA 40 saviraDayarayattANe uvaciyakhomadugullapaTTapaDicchAyaNe rattaMsuasaMvuDe suramme pAsAIe darisaNijje abhirUve pddiruuve| padmalatAbhakti [pR076 paM06] citram / 33 sArasAreH-pradhAneH maNiratnairupacitena pAdapIThena saha yat tat tathA, 34 Astarakam-5 AcchAdaka mRda yasya masUrakasya tad AstarakamRdu, navA tvak yeSAM te navatvacaH kuzAntAH-darbhaparyantA navatvacazva te kazAntAzca navatvakzAntAH-pratyagratvagdarbhapayantarUpANi limbAni-komalAni namanazIlAni ca kesarANi madhye yasya mayUrakaspa tat navatvakkuzAntalimbakesaram AstarakamRdunA masUrakeNa navatvakkuzAntalimbakesareNa pratyavastRtam-AcchAditaM sat yadabhirAmaM tat tathA, 35 kiNDikA 40] pUrvavata tathA 36suviracitaM rajavANamupari yasya tat suviracitarajastrANam 37 upaciMta-parikarmitaM yat kSauma dukUlaMkAryAsikaM vakhaM paricchAdanaM rajatrANasyopari dvitIyamAcchAdanaM yasya tat tathA, tata upari 38 raktAMzukena-atiramaNIyena raktena vastreNa saMvRtam-AcchAditam ata eva 39suramyam 40 'pAsAie darisaNijje abhirUve paDirUve' iti [pR07 paM01 tathA pR09506] prAgvata / tat-vyutam-bhA0 1 / -mayaM veTuM ? bhA0 2 / 8 "prAkRtatvAcca * padopanyAsavyatyayaH"-rAya0 vi0 / 0 bhASAyAm-'gAlamasUriyu' iti prasiddham / + "vizeSaNapUrvAparanipAtaH yAdRcchikaH prAkRtatvAt"-rAya0 vi0 / = "vizeSaNasya paranipAtaH prAkRtatyAtU"-rAya0 vi0 / * mUle 'ubaciyamaNirayaNa' iti upacita-maNiratna-padayorvyatyayaH / -'maNiratnopacita'-iti ucitam / Jain Educati o nal For Private Personal Use Only |w.jainelibrary.org
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 100 // Jain Education [43] tassa NaM sIhAsaNassa urvari ettha NaM mahegaM vijayasaM viuvaMti, saMkha-kuMda - dagaraya-amayamahiyapheNa| puMjasaMnigAsaM savarayaNAmayaM acche saNhaM pAsAdIyaM darisaNijjaM abhirUtraM paDivaM / tassa NaM sIhAsaNassa uvariM vijaya saMssa ya bahumaijjhadesa bhAge ettha NaM mehaM evaM vaiyarAmayaM aMkuzaM vivvaMti, taisi ca NaM vayarAmayaMsi aMkusaMsi 'kuMbhikkaM muttAdAnaM viucyNti| se" NaM kuMbhikke suttAdAme annehiM cauhi addhakuMbhikkehiM muttAdAmehiM [43] 1tasya siMhAsanasya 2upari ulloke 3atra asmin sthAne 4mahadekaM 5vijayaduSyaM vastravizeSaH, Aha ca jIvAbhigamamUla| TIkAkRt - "vijayaduSyaM vastravizeSaH" [ ] iti / taM 6 vikurvanti-svazaktyA niSpAdayanti kathambhUtam ? ityAha-7 zaGkha-kunda-daka| rajo-mRtamathitaphenapuJjasannikAzam - zaGkhaH pratItaH kunda iti - kundakusumam dakarajaH - udakaruNAH amRtasya-kSIrodadhijalasya mathitasya yaH phenapuJja - DiNDIrotkaraH tatsannikAzaM tatsamaprabham punaH kathambhUtam ityAha-8sarvAtmanA ratnamayam 9 ' acchaM sahaM pAsAiyaM' ityA1 divizeSaNajAlaM prAgvat [ pR019 paM08] | 10 tasya siMhAsanasya - 11 upari 12 tasya vijayadRSyasya 13 bahumadhyadezabhAge'tra 14mahA- 10 ntamekaM 15 vajramayaM vajraratnamayamaGkuzam - aGkuzAkAraM muktAdAmAvalambanAzrayaM 16 vikurvanti 17 tasmiMzca vajraratnamaye'Gkuze mahadekaM 18- kumbhA - magadhadezaprasiddhaM kumbhaparimANaM muktAdAma 19 vikurvanti / 20 tat kumbhA muktAdAma 21 anyaizcaturbhiH kumbhAyai:- kumbha "a purastAt, upari, parimANe" - iti medinI - [ amara0 TI0 pR0 329] iti vacanAt atra 'a' zabdaH parimANavAcI bodhyaHkumbhApram - kumbhaparimANam / 5. siMhAsane vijayadu Syam tatra ca kumbhaparimANAni mauktikAni jainelibrary.org
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniy| // 10 // tadeJcattapamANehi sacao samatA saMperikhitte / te NaM dAmA taNijalaMbUsagA* gANAmaNirayaNavivihahAradvahArauvasobhiyasamudAyA IsiM' aNNamaNNamasaMpattA vArahiM puvAvaradAhiNuttarAgaehiM maMdAyaM maMdAya =aijamANANi ejamANANi palaMbANANix palaMbamANANi dhaMdamANANi vadamANANi urAleNaM maNunneNaM maNahareNaM parimANairmuktAdAmabhiH 22tadarboccatvapramANamAtraiH 23 sarvataH sarvAsu dikSu 24 samantataH-sAmastyena 25 samparikSipta-vyAptam / 26 tAni pazcApi dAmAni 27 tapanIyamayA lambUsagA-AbharaNavizeSarUpA agrabhAge yeSAM pralambamAnAnAM tAni tathA 28 nAnAmaNiratnaiH nAnAmaNiratnamayaivividhaiH-vicitro rairardhahAraizcopazobhitaH-sAmastyena zobhitaH samudAyo yeSAM tAni tathA 29 tathA ISat manAk anyo'nyaM-parasparam asaMprAptAni-asaMlagnAni 30 pUrvAparadakSiNottarAgataiH 31 'mandAyaM mandAya' iti mandaM mandaM 32 kampamAnAni 33 ISatkampanavazAdeva prakarSata itastato manAk calanena lambamAnAni lambamAnAni tataH 34 parasparaM samparkavaMzataH zabdAyamAnAni zabdAyamAnAni 35 udAreNa sphAreNa zabdeneti yogaH sa ca sphAraH zabdo manaHpratikUlopi bhavati tata Aha-36 manojJena mano'nukUlena 37 tacca mano'nukUlatvaM lezataH syAt ata Aha-manohareNa manAMsi zrotRNAM harati-ekAntenAtmavazaM nayatIti manohara:0 * -gA suvaNNapayaragamaMDiyaggA NA-vi0 bA0 / = "bhRzAbhIkSNyA'vicchede dviH prAk tamabAde:"-[7-4-73 hemaza0] iti avicchede dvirvacanam yathA-pacanti pacanti' ityatra, evamuttaratrA'pi"-rAya0vi0 / 4 -Ni vjmaa-paa01| -Ni pajhaMjhamA-bhA0 1|-nni pajhajhamA- pA. 3 / -Ni paDaMDamA-pA0 5|-nni paJbhakkhamA-pA0 2 / 8 'vAtaiH' iti zeSaH / 0 "lihAdeH AkRtigaNatvAd 'ac' pratyayaH"-rAya0vi0 / | "lihAdibhyaH"-(5-1-50 haimaza0) ana ha' dhAtoH 'acpratyaye hrH-mnohrH| Jain Educationamenal For Private Personel Use Only wwlainelibrary.org
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 102 // kaNa-maNaNicutikaraNaM saddeNaM te paese savvao sanaMtA AparemANA ApUremANA sirI atIva atIva uvasobhemANA uvasobhemANA "ciTThati / bhadrAsanAni [44]tae NaM se Abhiogie deve tassa sIhAsaNasta avaruttareNaM uttareNa uttarapurathimeNa etthaNaM sUriAbhasa devassa cauhaM sAmANiyasAhassINaM cattAri bhaddAsaNasAhastIo viuvvai, tassa NaM sIhAsaNasta tena 38 tadapi manoharatvaM kutaH ? ityAha-karNa-manonivRtikaraNa deg tato'yamarthaH-pratizrota karNayormanasazca nivRtikaraH-sukhotpAdakastato manoharastenetthambhUtena 39 zabdena 40 tAn pratyAsannAn pradezAn 41 sarvato-dikSu 42 samantato-vidikSu 43 ApUrayanti| ApUrayanti, ata eva 44 zriyA-zobhayA atIvopazobhamAnAni 45 tiSThanti / [44] 1 tataH sa Abhiyogiko devaH 2tasya siMhAsanasya 3aparottareNa-vAyavye koNe ityarthaH, 4 uttareNa-uttarasyAm 5 aizAnyAm atra etAsu tisRSu dikSu 6 sUryAbhasya devasya 7 caturNAm sAmAnikasahasrANAM yogyAni 8 catvAri bhadrAsanasahasrANi 9vi "nimitta-kAraNa-hetuSu sarvAsAM vibhaktInAM prAyo darzanam ( sarvanAmnastRtIyA ca 2-3-7 kAzikAvRttI ) iti vacanAt hetau tRtIyA"- 10 rAya0 vi0|- ''zatrantasya zau' idaM rUpam" pA0 4-5 bhA0 1 / "zAntasya syAd idaM ruupm"-bhaa02| "zaprantasya syAdau idaM rUpam"-mu0 pu0| - vartamAnakAlasUcakaH 'zat' pratyayaH tena A+pUraya+at-'Aprayat' iti prayoge sAdhite prathamAtrahuvacane zau 'ApUrayanti' / Jain Education in mala For Private Personel Use Only hinelibrary.org
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / | puritthameNaM ettha NaM sUriyAbhassa devassa caNhaM aggamahisINaM saMparivArANaM caittAri bhaddA saNasAhassIo viDavvai, tassa NaM sIhAsaNassa dauhiNapuratthimeNaM ettha NaM suriyAbhasta devasta abhitairaparisAe ahaM devasAha| strINaM aTTha bhaddAsaNasAhassIo viubbai, evaM dAhiNeNa majjhimaparisAeM deMsahaM devasAhassINaM desa mahAsaNa| sAhassIo vivvati dohiNapaJcatthimeNaM bAhiraiparisAe bArasahaM devasAhassINaM vAreMsa bhaddA saNasAhassIo assar pacatthimeNaM satta abhiyAddvitINaM sarve bhaddAsaNe viucvati, tessa NaM sIhAsaNassa caudisiM ettha NaM sUriyA bhassa devasta solasanhaM Ayarakkhadeva sAhastINaM solasa bhaddA saNasAhassIo biubvati, taMja-purasthimeNa cattAri sAhasIo dauhiNeNaM cattAri sAhassIo pacatthimeNaM cattAri sAhassIo uttareNa cattAri / kurvati, 10 pUrvasthAM 11 catasRNA magramahiSINAM 12 saparivArANAM 13 catvAri bhadrAsana sahasrAgi, 14 dakSiNapUrvasyAm 15 abhyantaraparvadaH 16 aSTAnAM devasahasrANAM yogyAni 17 aSTau bhadrAsana sahasrANi 18 dakSiNa tyAM 19 madhyamaparSado 20 dazAnAM devamahasrANAM yo. | gyAni 21 daza bhadrAsanasahasrANi 22 dakSiNAparasyAM nairRtakoNe ityarthaH, 23 bAhyaparSado 24 dvAdazAnAM devasahasrANAM 25 dvAdaza 10 | bhadrAsana sahasrANi 26 pazcimAyAM 27 saptAnAmanIkAdhipatInAM 28 sapta bhadrAsanAni vikurvati / tadanantaraM 29 tasya siMhAsanasya 30 catasRSu dikSu atra sAmAnikAdidevabhadrAsanAnAM pRSThataH 31 sUryAbhasya devasya sambandhinAM 32 SoDazAnAmAtmarakSadevasahasrANAM yogyAni 33 SoDaza bhadrAsana sahasrANi vikurvati, 34 tadyathA - 35catvAri bhadrAsana sahasrANi pUrvasyAm 36catvAri dakSiNataH 37catvAri pazcimAyAm 38catvAri uttarataH - sarva saMkhyayA saptAdhikAni catuHpaJcAzatsahasrANi - 54007 - bhadrAsanAnAM vikurvati / // 103 // ww.jainelibrary.org
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsennithe| saahssiio| [45] tassa divvassa jANavimANastaImeyArUvevaNAvAse pagate, se jahA nAma e aIruggayasta vAhemaMtiya. bAliyasUriyassa vA khayariMgAlANa vA ratti pajaliyANa vA javAkusumavaNassa vA kisuyavaNassa vA pAriyAya- | vaNassa vA savvato samaMtA saMkusurmiyassa, bhave eyArUve siyA ?'No iNaDhe samaDhe, tassa NaM divvassa jANaviH | mANassa etto itarAe ceva jAva vaNNeNaM [pR0 85 paM0 2] pnnnnte| gaMdho ya phAso ya jahA maNI] [kaNDikA 5 yAnavimAnavarNakanivezaH // 104 // [45]1tasya divyasya yAnavimAnasya 3ayam-anantaraM vakSyamANasvarUpo zvarNAvAso-varNakanivezaH 5tadyathA-sa yathA nAma 6acirogatasya kSaNamAtramudgatasya 7haimantikasya zizirakAlabhAvino bAlasUryasya sa hyatyantamArakto bhavati dIpyamAnazcetyupAdAnam, 8'yA'zabdAH sarve'pi samuccaye, 9 khAdirAGgArANAM vA 10rAtrau prajvalitAnAm 11 japAkusumavanasya vA 12 kiMzukravanasya vA 13 pArijAtavanasya vA 14 sarvataH-sarvAsu dikSu samantataH-sAmastyena 15 saMkusumitasya samyak kusumitasya, atrAntare ziSyaH pRcchati-yAdRgrUpa eteSAM varNaH 16 'bhave eyArUve siyA' iti syAda-kathazcid bhaved etadrUpastasya divyasya yAnavimAnasya varNaH? mUrirAha-17 'no iNaTe samajhe, tassa NaM divyassa.....maNAmatarAge ceva vaNNe paNNatte iti prAgvat [pR085 paM0 tathA 2-5] vyAkhyeyam , 18gandhaH sparzaH yathA prAg maNInAmuktastathA vaktavyaH, sa caivaM-'tassa NaM divbassa jANavimANassa ime eyArUve gaMdhe paNNatte, taMjahA-se jahA nAma e kohapuDANa 4 ime+eyArUve-imeyAsve-pR0 90 * TippaNa / 1. ratti' iti saptamyarthe dvitIyA prAkRtatvAt / Jain Educationamenal For Private Personel Use Only Tww.illainelibrary.org
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / Jain Education 39-40] te NaM se Abhiogie deve divvaM jANavimANaM viuvvaha viuccittA jeNeva sUriyAbhe deve teNeva uvAgacchai uvAgacchittA sUriyAnaM devaM karayala pariggahiyaM [pR0 67 paM0 8] jAveM paJcappirNati / vA tagarapuDANa vA' [kaM0 39 pR0 91 paM0 4] ityAdi / 19 'tae NaM se Abhiogie deve' ityAdi 20' yAvat 'karagAt 'karayalapariggahiyaM dasanahaM. . badbhAve vaddhAvittA eyamANattiyaM' iti [pR0 56 paM0 1-2 tathA pR0 67 paM0 9] draSTavyam / siriddahe gae suure| kato ratti mudde ! pANiyasadA sauNayANaM // [ yathA - " + uya triNaya8tattille! 0 pUremasi ? -rAya0 viva0 / ] ityatra " * // 105 // + 'uya' iti 'pazya' padamAtrasUcako nipAtaH / "ua pazya - ( 8-2-218 haimaza0 ) 8 'tattilla' zabda : tatparavAcI deyaH / " tattillo talicchI ya tapare" - dezInAma0 0 5 gA0 3 / asya padasya bhAvaH samyag na avagamyate paraMtu tAtparyAnusArI 'pUrNe' iti arthaH kalpyate / = ayaM zabdaH khagapAnabhAjanavAcinA dezya 'siridahI' [" 'siriddahI' khagapAnabhAjanam " - dezInA0 108 gA0 32] zabdena samAnaH pratIyate tataH prastuta 'siriddaha' padasyApi sa eva arthoM gamyate / 'rati' iti dvitIyAntamapi padaM saptamyarthasUcakaM jJeyam / yathA ca prastutagAthAyAM 'rati' 10 zabdaH saptamya bodhayati tathA atra mUlasUtragataM 'ravi'padamapi saptamIbhAvasUcakaM bodhyam / etadarthaspaSTanArthaM ca vivaraNakAreNa iyaM gAthA udAharaNarUpeNa darzitA / uta vinayatatpare ! pUrine ! zrIhe ? gate sUrye / kutaH rAtrI mugdhe ! pAniyazabdAH zakunakAnAm // iti zabdasaMskAraH / samagragAthAyAH | bhAvastu itthaM bodhyaH - he trinayaparAyaNe ! mugdhe ! sUryaH astaMgataH rAtrirjAtA ataH jalapUrNe khagapAnabhAjane pakSiNAM pAnIyazabdAH kutaH kAraNAt syuH? rAtrau hi pakSiNaH zerata eva na jalaM pivanti nApi kiJcid bhakSayanti atasteSAM nivAse zAntireva yuktA tathApi atha rAtrau pakSijalabhAjane www.ainelibrary.org
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUryAbhaH raaypsenniyN| // 106 // [46] tae NaM se sUriyAbhe deve Abhiogassa devassa aMtie eyamaDheM socA nisamma haTTha-jAva [pR047 paM0 3-1-hiyae divvaM jirNidAbhigamaNajoggaM uttaraveuviyarUvaM viudhvati viuvittA cau~hiM aggamahisIhiM saparivAraH saparivArAhiM dohiM aNIehiM, taMjahA-gaMdhavvANIeNa ya NabANIeNa ya saddhiM saMparibuDe taM divvaM jANavimANaM yAnavimAna aNupaMyAhiNIkaremANe purathimilleNaM mArUDhaH [46] 1divyaM-pradhAnaM 2jinendrasya-bhagavato varddhamAnasvAmino'bhigamanAya-abhimukhaM gamanAya yogyam-ucitaM jinendrAbhigamanayogyam 3 uttaravaikriya rUpaM 4 vikurvati, vikurvitvA 5 catasRbhiragramahiSIbhiH saparivArAbhiH6dvAbhyAmanIkAbhyAm-tadyathA-gandhaniIkena nATyAnIkena ca 7 sArddham 8 tatra sahabhAvaH svasvAmibhAvamantareNApi dRSTaH yathA samAnaguNa-vibhavayodvayomiMtrayoH ata: khasvAmibhAvaprakaTanArthamAha-samyag ArAdhakabhAvaM bibhrANaiH parivRtaH-saMparivRtaH 9 tad divyaM yAnavimAnam 10 anupradakSiNIkurvanpUrvatoraNAnukUlyena pradakSiNIkurvan pUrveNa toraNenAnupravizati-pravizan 11 pUrveNa trisopAnapratirUpakeNa prativiziSTarUpeNa trisopA___8'bi' pUrvAt 'kurva' dhAtoH 'vikurya' iti padaM sAdhu / 'vikuvitvA' iti tu chAndasametat / 0 "pUrveNa toraNena anupravizati" asya viva-10 raNasya mUlaM paJcasvapi TokApAThapratiSu nopalabdham / * -ti svasiMhAsanAnukUlaM pravizati pra-bhA0 2 / pakSiNAM pAnIyazabdo jAyate tatastasyAvazyaM kimapi kAraNaM bhavet / atra "ekAntanirjanasthAnaM matvA AvAM samAgato tathApi nAtra ekAntanirjana pratibhAti" ityevaM svIyaM bhAvaM kazcid vallabhaH mugdhAyai sUcayati-eSa gAthAdhvaniH / Jain Education a l For Private & Personal use only I w ainelibrary.org
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| *tisomANapaDirUvaeNaM durUhati durUhittA jeNeva 'sIhAsaNe teNeva uvAgacchai uvAgacchittA 'sIhAsaNavaragae puratyAbhimuhe saNNisaNNe / tae~ NaM tassa sUriAbhassa devassa cattAri sAmANiyasAhassIo taM" divvaM jANavimANaM aNupayAhiNIkaramANA uttarilleNaM tisovANapaDirUvaeNaM durUhaMti durUhittA pattayaM pattaya puvaNatthehiM bhahAsaNehiM NisIyaMti, avasesA devA ya devIo ya taM divvaM jANavimANaM jAya dAhiNilleNaM tiso. vANapaDirUvaeNaM durUhati durUhittA patteyaM patteyaM pu~bvaNatthehiM bhaddAsaNehiM nisiiyNti| 5 // 107 // nena tad yAnavimAnam 12 Arohati, Aruhya ca 13 yasminneva deze tasyA maNipIThikAyA upari 14 siMhAsanaM 15 tatropAgacchati. upAgatya ca 16siMhAsanavaragataH san 17pUrvAbhimukhaH sannipaNNaH samyak-sakalasevakajanacamatkArakAriNyA upveshnsthityopvissttH| 18 tataH 19 tasya sUryAbhasya devasya 20 catvAri sAmAnikadevasahasrANi 21 tad divyaM yAnavimAnam 22 anupradakSiNIkurvanti, 23 uttareNa trisopAnapratirUpakeNa 24 Arohanti, 25 pUrvanyasteSu bhadrAsaneSu 26 nipIdanti 27 avazeSAH-abhyantaraparSadAdayo devA devyazca 28 dakSiNena trisopAnapratirUpakeNa 29 Arohanti, Aruhya ca 30 sveSu bhadrAsaneSu 31 niSIdanti / * 'trisopAna-tisovANa-tisomANa' iti zabdaparivartanam / = atra 'dur' upasargapUrvako 'ruha' dhAtuH pratIyate / 8 "atra saptamyarthe tRtIyA"rAya0 vi0 / Jain Education For Private Personal use only wittainelibrary.org
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa yAnavimAna prasthAnam iyN| // 108 // [47] tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa taM divyaM jANavimANaM durUharesa sanANasta aTTha ahamaGgalagA purato a. hANupubbIe saMpatthitI, taMjahA-'sosthiya sirivaJcha jAva [pR0 19 paM04] dappaNA / ta gaMtaraM ca NaM puNNakalasabhigAra divyAya chattapaDAgA sacAmerA daMsaNaratiyA AloyadarisaNijjAAu'yavijayavejayaMtIpaDAgA UsiyA gaNatalamaNulihantI purato ahANupuvIe sNptthiy|| tayaNataraM ca NaM vesaliyabhisaMtavitala daNDaM lambakoraMTamalladAmovasobhita [47] 1 tataH 2tasya 3 sUryAbhasya devasya 4 tad divyaM yAnavimAnam 5 ArUDhasya 6 puratoSTau -aSTamaGgalakAni 7 yathAnupUrvyA-vakSyamANapAThakrameNetyarthaH, 8 saMprasthitAni 9 tadyathA-pUrva 10 svastikaH tadanantaraM 11 =zrIvatsaH-12 tadanantara 13 pUrNakalaza-bhRGgAra-14divyA''tapatra-patAkAH 15 sacAmarAH, kathambhRtAH ? ityAha-16darzanaratikA darzane-avalokane ratiryAsu tA darzanaratikAH, 17 iha darzanaratikamapi kizcidAlokadarzanIyaM na bhavatyama galatvAt yathA garbhavatI yuvatiH ata Aha-AlokebahiHprasthAnasamayabhAvini darzanIyA-draSTuM yogyA maGgalyatvAt , anye tvAhuH-"Aloke darzanIyA-na punaratyuccA-AlokadarzanIyA" [ ] tathA 18 vAtoddhatA vijayasUcikA vaijayantI iti vijayavaijayantI ca utsRtA-UrvIkRtA 19 gaganatalam-ambaratalamanuli| khantI-abhilaGghayantI 20 purato yathAnupUrvyA 21 saMprasthitA / 22 tadanantaraM 23 vaiDUyoM vaiDUryaratnamayo bhisanto-dIpyamAno vimalo-nirmalo daNDo yasya tat tathA 24 pralambate iti pralambaH tena-pralambamAnena koraNTamAlyadAnA-koraNTapuSpamAlayopazobhita - pR0 19 + ttippnn| - pR0 19 + ttippnn| 4 prAkRto'yaM prayogaH / Jan Education For Private 3 Personal Use Only nAinelibrary.org
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 109 // caMdamaMDalaiMnibhaM samussiyaM vimalamAyavattaM pavarasIhAsaNaM ca maNirayaNabhatticittaM sapAyapIDhaM sapAuyAMjIyasamAuttaM bahukiMkarAmarapariggahiyaM purato ahANupuvIe saMpatthiyaM / taiyaNaMtaraM ca NaM vaIrAmayavaddalaTThasaMThiyasusiliTThaparighaTTamahasupatihie "visiTTe aNegavaraipaMcavaNNakuDabhIsahassussie parimaMDiyAbhirAme vAudhuyavijayavejayaMtIpaDAgacchattAticchattakalite tuMge" pralambhakoraNTamAlyadAmopazobhita 25 candramaNDalanibhaM dIptyA zobhayA vartulatayA ca candramaNDalAkAraM 26 samutsRtaM samyagU/- 14 kRtaM 27 vimalamAtapatra tathA 28 pravaraM siMhAsanaM 29 maNiratnaiH bhaktyA-vicchittyA citraM yat tad maNiratnabhakticitram 30 saha pAdapIThaM yasya tat sapAdapIThaM tathA 31 pAdukAyogaH-pAdukAdvitayaM tasya samAyojanasamAyuktam saha pAdukAyogasamAyuktaM yasya tat tathA 32 bahubhiH kiGkaraiH-kiGkarakalpairamaraiH parigRhItaM 33 purato 34 yathAnupUrvyA 35 samprasthitam / 36 tadanantaraM37 vajramayo vajraratnamayaH tathA vRttaM-vantulaM laSTaM-manojJaM saMsthitaM-saMsthAnamAkAro yasya sa vRttalaSTasaMsthitaH tathA suzliSTaH-suzlepApannAvayavo masRNa ityarthaH parighRSTa iva paripRSTaH kharazANayA pASANapratimAvad mRSTa iva mRSTaH sukumArazANayA pASANapratimeva supatiSThito na tu tiryapatitatayA -bakra:38 ata eva zeSadhvajebhyo viziSTaH-atizAyI, tathA 39 anekAni-anekasaGkhyAkAni barANi-pradhAnAni paJcavarNAni kuDabhIsahasrANi utsRtAni yatra so'nekavarapaJcavarNakuDabhIsahasrotsRtaH= 40 vAtoddhRtavijayavaijayantIpatAkAcchatrAticchatrakalitaH, 41 tuGgaH-atyucco yojanasa vi0 baa0| + -TaH parazA-pA0 5 / "tataH eteSAM padAnAM padadvayamIlanena krmdhaaryH"-raay0vi0| = "kAntasya paranipAtaH sukhAdidarzanAt'-rAya0vi0-pR0 48 * ttippnn| Jain Education emanal For Private & Personel Use Only jainelibrary.org
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniyN| sUryAbhaH bhagavantamupAgataH // 110 // gagaNatalamaNulihatasihare joaNasahassamUsie mahatimahIlae mahiMdajjhae purato ahANupuvIe sNptthie|| tayaNaMtaraM ca NaM surUvaNevatthaparikacchiyA susajA savvAlaMkArabhUsiyA mahayoM bhaDacaDagarapaMhagareNaM paMca aNIyAhivaIgo purato ahANupuvIe sNptthiyaa| [tayaNaMtaraM ca NaM bahave AbhiogiyA devA devIo ya sarahiM sarahiM svehi, saehiM saehiM visesehiM,saehiM saehiM videhiM, sarahiM sarahiM NejAehi,saehiM saehiM Neva. tthehiM purato ahANupuvIe saMpatthiyA tayaNaMtaraM ca NaM sUriyAbhavimANavAsiMNo bahave vemANiyA devA ya 5 devIo ya sabviDDIe~ jAva [pR0 69 paM0 2]-raveNaM sUriyAbhaM devaM pureto pAsato ya maggato ya smnnugcchNti| hasrapramANocchrAyatvAt , tathA 42 gaganatalam-ambaratalamanulikhat zikharam-agrabhAgo yasya sa tathA 43 yojanasahasramRtsRtaH ata eva 44 atizayena mahAn 45 mahendradhvajaH 46 purato yathAnupUA smprsthitH|47 tadanantaraM 48 surUpaM nepathyaM parikakSitaMparigRhItaM yaiste tathA, tathA 49 suSThu-atizayena sajjAH-paripUrNAH khasAmagrIsamAyuktatayA praguNIbhUtAH-50sarvAlaGkAravibhUSitAH 51 mahatA-atizayena 52 bhaTacaTakara pahakareNa-caTakarapradhAnabhaTasamUhena *pazcAnIkAni 53 pazcAnIkAdhipatayaH54 purato yathAsnupUrvyA saMpasthitAH / 55 tadanantaraM ca 56 sUryAbhavimAnavAsino bahavo vaimAnikA devA devyazca-57sarvA yAvat'karaNAt 'sabya juIe savvabaleNaM ityAdi [pR0 69 paM0 2-3-] parigrahaH-58 sUryAbhaM devaM 59 purataH pArzvato mArgataH-pRSThataH samanugacchanti / [ ] iti cihnAntargataH pAThaH vivaraNe nArita / 4 "maggA pazcAt"-dezInA0 ba0 1 gA0 4 / "maggo pazcAt'-dezInA0 ba06 gA0 111 / adhunAtanamahArASTrIbhASAyAm "pazcAt' ityarthe 'maga' zabdaH prsiddhH| 8 pR0 16 paM05 * TippaNa / * naitat padaM muulpaatthe| Jain Educate anterior For Private Personel Use Only Iw.jainelibrary.org
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 11 // [48] tae NaM se sUriyAne deve teNaM pazcAgIyaparikhitteNaM vairAmayavaddalaTThasaMThieNa jAva [kaM0 47 paM07] joyaNasahassamUsieNaM mahatimahAlateNaM mahiMdajjhaeNaM purato kaDDilamAgeNaM cau~hiM sAmANiyasahassehiM jAva [pR. 44 paM02-] solasahiM AyarakkhadevasAhassIhiM annehi ya bahahiM sUriyAbhavimANavAsIhiM vemANiehiM devehiM devIhi ya saddhiM saMparivuDe sabbiDDIe jIva [pR0 69502]-raveNaM sodhammassa kappassa majjhamajjheNaM "taM divyaM devir3i divvaM devajurti"divvaM devANubhAvaM uvalAlemANe uvalAlemANe uvadaMsemANe uvadaMsemANe 0paDijAgaremANe paDijAgaremANe [48] 1tataH 2sa sUryAbho devaH 3tena pazcAnIkaparikSiptena 4yathoktavizeSaNaviziSTena[pR0109508-] mahendradhvajena purataH prakRSyamANena 5caturbhiH sAmAnikasahasraiH catasRbhiH saparivArAbhiragramahipIbhiH tisRbhiH parSadbhiH saptabhiranIkAdhipatibhiH SoDazabhirAtmarakSadevasahasraH 7anyaizca bahubhiH sUryAbhavimAnavAsibhirvaimAnikairdevairdevIbhizca 8sArya saMparivRtaH 9sarvaryA sarvadyutyA 10 yAvat' karaNAta 'savvavaleNaM savvasamudaeNaM savvAdareNa savvavibhUsAe sabavibhUIe sambasaMbhameNaM sabapuSphavatthagaMdhamallAlaGkAreNaM savadicatuDiyasaddasaMninAeNaM mahayA iDDIe mahayA juIe mahayA baleNaM mahayA samudaeNaM mahayA vastuDiyajamagasamagapaDuppavAiyaraveNaM saMkha-paNava-paDahameri-jhallari-kharamuhi-huDukka-musya-muiMga-dundubhinigghosanAiyaraveNaM' iti [pR0 69 paM0 3-] parigRhyate / 11 saudharmasya kalpasya madhyena 12 tAM divyAM devarddhim 13 divyAM devadyutim 14 divyAM devAnubhUtim upadarzayan 15 upalAlayan upalAlayan-lIlayA 0vi0 vaa0| Join Educat i onal For Private Personel Use Only jainelibrary.org
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 112 // jeNe sohamnassa kappassa uttarille NijANamagge tegeva upAgacchati, 'joyaNalayasAhassitehiM viggahehiM ovayamANe vItIvayamANe tAe ubhiTTAe [pR058 601 jAva tiriya asaMkhijANaM dIvasamudANaM bhaijjhamajjheNaM vIivayamANe vIivayamANe jeNe naMdIsaravare dIve jege dAhiNapurathibhille ratikarapaivyate teNeva uvA gacchati uvAgacchittA taM "divvaM deviD ijAva divvaM devANubhAvaM paMDisAharemANe paDisAharemANe paMDisaMkhevemANe paDisaMkhevemANe jeNe jambUddIve dIye jeNe bhArahe vAse jeNe AmalakappA nayarI jeNe ambasAlavaNe 5 ceie jeNevai samaNe bhagavaM mahAvIre upabhuJjAna iti bhAvaH / 16yenaiva saudharmasya kalpasya 17uttarAho niryANamArgaH-nirgamanamArgaH 18tenaiva pAvana upAgacchati 22'tAe ukiDAe' ityAdi pUrvavat [pR.58 paM07] yAvat divyayA devagatyA 19 yojanalakSapramANairvigrahai:-kramaiH 20 avapatan-adhastAd avataran 21vyativrajaMzca-gacchaMzca 23tiyaMga 24 asaMkhyeyAnAM dvIpa-samudrANAM 25madhyaMmadhyena 26yasminneva pradeze 27nandIzvaro dvIpaH 28yasminneva ca pradeze tasmin nandIzvare dvIpe 29dakSiNapUrvaH AgneyakoNavartI 30ratikaranAmA parvataH31tasmin upAgacchati,upAgatya | ca 32 tAM divyAM devarddhim yAvat divyaM devAnubhAvaM 33 zanaiH zanaiH pratisaMharan pratisaMharan-34 etadeva paryAyeNa vyAcaSTe-pratisaMkSipan pratisaMkSipan 35 yasmin pradeze jambUdvIpo nAma dvIpaH 36 tatra ca jambUdvIpe yasmin pradeze bhAratavarSam 37 tasmiMzca bhAratavarSe yasmin pradeze AmalakalpA nagarI 38 tasyAzca AmalakalpAyA nagaryA vahira yasmin pradeze AmrazAlavanaM caityam 39 tasmiMzca 0 Jain Education Elemental For Private & Personal use only ww.lainelibrary.org
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| -teNeva uvAgacchai uvAgacchittA saimaNaM bhagavantaM mahAvIraM teNaM divveNaM jANavimANeNaM tikkhutto AyAhiNaMpayAhiNaM karei karittA samaNassa bhagavato mahAvIrassa uttarapurathime disibhAge taM divvaM jANavimANaM IsiM cauraMgulamasaMpattaM dharaNitalaMsi Thavei ThavittA ceMDahiM aggamahisIhiM saparivArAhiM dohiM aNIyAhi-taMjahA gaMdhavvANieNa ya NaTTANieNa ya-saddhi saMparikhuDe tAo divvAo jANavimANAo purathimilleNaM tisovA. NapaDirUvaeNaM paicoruhati / tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa cAri sAmANiyasAhassIo tAo divvAo jANavimANAo uttarilleNaM tisovANapaDirUvaeNaM paccoruhati, avasesA devA ya devIo ya tAo divvAo jANavimANAo dAhiNilleNaM tisovANapaDirUvaeNaM pacoruhanti / caitye yasmin pradeze zramaNo bhagavAna mahAvIraH 40 tatra upAgacchati upAgatya ca 41zramagaM bhagavantaM mahAvIraM 42tena prAguktasvarUpeNa divyena yAnavimAnena saha 43 trikRtvaH-trIn vArAn 44AdakSiNapradakSiNIkaroti AdakSiNapradakSiNIkRtya ca 45zramaNasya bhagavato mahAvIrasya apekSayA yaH 46uttarapUrvo digbhAgaH tam apakrAmati-gacchati apakramya ca 47tad divyaM yAnavimAnam 48ISad-etadeva | 10 prakaTayati-caturaGgalam-caturbhiH aGgulairityarthaH-asaMprAptaM sat 49 dharaNItale sthApayati sthApayitvA 50 catasRbhirAmahiSIbhiH saparivArAbhiH 51 dvAbhyAmanIkAbhyAm-tadyathA-gandharvAnIkena nATyAnIkena ca 52 sAdha saMparivRtaH 53 tasmAd divyAd yAnavimAnAt 54 pUrveNa trisopAnapratirUpakeNa 55 pratyavatarati, 56 catvAri sAmAnikadevasahasrANi uttareNa, 57 zeSA dakSiNena / = "sarvatra tRtIyA saptamyarthe draSTavyA prAkRtatvAt"-rAya0 viva0-pR0 37+ ttippnn| Jain Education emanal For Private Personal use only
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| bhagavatA sUryAbhasya saMbhASaNam // 114 // [49] tae NaM se sUriyAme deve cauhiM aggamahisIhiM jAva [pR. 44 paM0 2] solasahiM AyarakkhadevasAhassIhiM aNNehi ya bahahiM sUriyAbhavimANavAsIhiM vemANiehiM devehiM devIhi ya saddhiM saMparibuDe savviDDIe [[pR069 paM0 2-] jAva-NAditaraveNaM jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchati uvAgacchittA samaNaM bhagavaMtaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM kareti karittA vaMdati namasati vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI'ahaM NaM bhaMte ! sUriyAme deve devANuppiyANaM vandAbhi namaMsAbhi jAva pjjuvaasaami| 50] mariyobhAi samaNe bhagavaM mahAvIre sUriyAbhaM devaM evaM vayAsI-'porANameyaM sUriyAbhA!jIyameyaM sariyAbhA! kiccameyaM sUriyAbhA! karaNijameyaM sUriyAbhA! AiNNameyaM sUriyAbhA! anbhaNuNNAyameyaM sariyAmA! jaM NaM bhavaNavai-vANamaMtara-joisa-vemANiyA devA arahaMte bhagavate vaMdaMti namasaMti vaMdittA namaMsittA tao pacchA [49] 1 'vaMdAmi namasAmi jAva pajjuvAsAmi' ityatra 'yAvat' zabdakaraNAt 'sakAremi sammANemi kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pajjuvAsemi' iti [pR0 58 paM0 5-] prigrhH|| [50] tataH 1 *'mariyAbhAI' ityAdi, sUryAbha AdiH mukhyaH paryupAsakatayA yasya sa sUryAbhAdiH 2 zramaNo bhagavAna mahAvIraH 3 taM sUryAbhaM devam 4 evam avAdIt-5 'porANameyaM' ityAdi prAgvat [pR0 59.-60] 8sUriyAmA ya sa-bhA0 2 / * atrApi 'sUriyAmA!' 'i' iti padadvayameva saMgatam-pR0 59xttippnn| - sUryAbhAt AdiH pA0 4-5 / sUryAbhA Adi mukhyaH bhA0 1 / Jain Education emanal For Private Personal Use Only Trainelibrary.org
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| bhagavato dharmadezanA // 115 // sAI sAInAma-gottAI sAhiti taM porANameyaM sUriyAbhA! jAva abbhaNuNNAyameyaM suuriyaabhaa!|[pR0 5960-kaMDikA 20] tae NaM se sUriyAbhe deve samaNeNaM bhagavayA mahAbIreNaM evaM vutte samANe haTTha-pR0 47 paM0 3] jAva samaNaM bhagavaMtaM mahAvIraM vaMdati namasati baMdittA namaMsittA nacAsaNNe nAtidUre sussUsamANe NamaMsamANe | abhimuhe viNaeNaM paMjaliuDe pNjjuvaasti| 1] tae Na samaNe bhagavaM mahAvIre sUriyAbhassa devassa tIse ya mahetimahAlitAe parisAe jAva parisA jAmeva disiM pAunbhUyA tAmeva disi pddigyaa| 6 nAtyAsannaH-nAtinikaTaH avagrahaparihArAt nAtyAsanne vA sthAne vartamAna iti gamyam 7 na naiva atidaH ativiprakRSTaH anaucityaparihArAt nAtidUre vA 8 bhagavadvacanAni zrotumicchan 9 abhi bhagavantaM lakSyIkRtya mukhamasyeti abhimukhaH-bhagavataH sammukha ityarthaH 10 vinayena hetunA 11 prakRSTaH pradhAnA-lalATataTaghaTitatvena-aJjali:-hastanyAsavizeSaH kRtaH yena sa prAJjalikRtA:12 paryupAste-sevate / 51]zvataH 2zramaNo bhagavAn mahAvIraH3sUryAbhasya devasya zvetasya rAjJaH dhAraNIpramukhAnAM ca devInAm 4tasyAzca 5'mahatimahAlitAe'iti-atizayena mahatyAH 'isiparisAe'iti-RSayaH trikAladarzaninaH teSAM parSat tasyAH-abadhyAdijinaparSada ityarthaH muniparSadaH + "sukhAdidarzanAt ktAntasya paranipAtaH" rAya0 vi0-pR0 48 * ttippnn| JainEducatiorhterolti For Private Personal Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 116 // yathoktAnuSThAnAnuSThAyisAdhuparSadaH 'jatiparisAe' iti yatante uttaraguNeSu vizeSataH iti yatayaH-vicitradravyAdyabhigrahAdyapetAH sAdhavaH | teSAM parSado yatiparSadaH 'viduparisAe' iti vidvatpariSadaH-anekavidvajjanaparSadaH devaparSadaH kSatriyaparSadaH ikSvAkuparSadaH kauravyaparSadaH kathaMbhUtAyAH ? ityAha-'aNegasayAe' iti anekAni puruSANAM zatAni saMkhyayA yasyAM sA anekazatA tasyAH 'aNegavaMdAe' iti anekAni vRndAni yasyAH sA tathA tasyAH 'aNegasayavaMdaparivArAe' iti anekazatAni anekazatasaMkhyAni vRndAni parivAro yasyAH sA tathA tasyAH 'mahatimahAliyAe parisAe' atizayena mahatyAH parSadaH / 'ohabale' iti oghena prabAheNa balaM yasya-na tu kathayato bala-14 hAniH upajAyate iti bhAvaH / evaM jahA uvavAie tahA bhANiyavvaM' iti evaM yathA aupapAtike granthe tathA vaktavyam / tacca evam"=aibale- mahAbale aparimiyabala-vIriya-teya-mAhappa-katijutte sAradanavathaNiyamahuragaMbhIra-kuMcanigdhosa-dudubhissare ure vitthaDAe kaMThe vaTTiyAe sire samAvattAe agaggayAe amammaNAe phuDavisayamahuragaMbhIragAhigAe savvakkharasannivAiyAe girAe savyamAsANugAmiNIe savvasaMsayavimoyaNIe apuNaruttAe sarassaIe joyaNanIhAriNA sareNaM addhamAgahAe bhAsAe arihA dhamma parikahei = ataH Arabhya yAvAn prAkRtaH pAThaH sUcitaH tAvAn bhA0 1 pratau na prtibhaati| 4 atibala: mahAbalaH aparimitabala-vIrya-tejaHmAhAtmya-kAntiyuktaH zAradanavastanitamadhuragambhIra-krauJcanirghoSa-dundubhisvaraH urasi vistRtayA kaNThe vRttikayA-vartulayA zirasi samAvRttayA agadgadayA amanmanayA sphuTaviSayamadhuragambhIraprAhikayA sarvAkSarasannipAtikayA girA sarvabhASAnugAminyA sarvasaMzayavimocinyA apunaruktayA sarasvatyA yojananirjhariNA svareNa ardhamAgadhyA bhASayA arhan dharma parikathayati / tad yathA asti lokaH asti alokaH asti jIvaH asti ajIvaH' / eSa samapraH pAThaH tasya vyAkhyA'pi ca aupapAtikamanthataH (pR0 77) bodhyA / lain Educatio n al For Private Personal use only Twjainelibrary.org
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / Jain Education [ 52] tae NaM se sUriyAbhe deve samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie ghammaM socA nisamma haTTa - [pR047 paM0 3] jAva-hayahiyae uTThAe uTTheti uTThittA samaNaM bhagavaMtaM mahAvIraM baMdai namasai vaMdittA narmasittA evaM bayAsItaMjA - atthi loe asthi aloe asthi jIve atthi ajIve" [aupapAtika pR0 77 paM0 12- sU0 34 ] ityAdi nAvat yAvat "tae Na sA mahaimahAliyA parisA samaNassa bhagavato mahAvIrassa [kaNDikA 11] aMtie dhammaM socA nisamma haTTatuTThA samaNaM bhagavaMtaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei karitA vaMdai namasai vaMdittA namasittA evaM vyAsI- 'suyakkhAe NaM bhaMte! niggaMthe pAvayaNe, natthi NaM kei samaNe mAhaNe vA erisaM dhammaM Aikkhittae' evaM vaittA jAmeva disiM pAunbhUtA tAmeva disiM paDigayA" [ aupapAtika pR0 82 paM0 12 sU0 35-37 ] "tae NaM se+ rAyA samaNassa bhagavato mahAvIrassa aMtie dhammaM socA nisamma hatucittamANadie jAva [pR0 47 paM0 3 tathA 12 -] harisavasavisappamANahiyae samaNaM bhagavaMtaM mahAvIraM vaMdai namasaha vaMdittA namasittA pasiNAI pucchaha pucchittA = aTThAI pariyAera pariyAittA uTThAe uTThei uTThittA samaNaM bhagavaMtaM mahAvIraM vaMdai namasai vaMdittA narmasittA evaM vayAsI'suyakkhAe NaM bhaMte! niggaMthe pAvayaNe jAva [ 10 43 paM0 3 ] erisaM dhammaM Aikvittae' evaM vahattA hatthi durUhai durUhittA samaNassa 10 bhagavato mahAvIrassa aMtiyAo aMbasAlavaNAo ceiyAo paDinikkhamai paDinikkhamittA jAmeva disiM pAunbhUe tAmeva disiM | paDigate" iti / idaM ca prAyaH sakalamapi sugamam / navaram - yAmeva dizamavalambya kimuktaM bhavati ? - yato dizaH sakAzAt prAdurbhUtaHsamavasaraNe samAgataH - tAmeva dizaM pratigataH / + se paesI rAyA bhA0 2= arthAn paryAdadAti paryAdAya / // 117 //
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUryAbhaH rAyapaseNaiyaM / bhagavantaM pRcchati // 118 // 3D %3D pra0-ahaM gaM bhaMte ! sUriyAbhe deve kiM bhavasiddhite abhavasiddhite ? sammadiTThI micchAdiTThI? parittasaMsArite aNaMtasaMsArite? sulabhabohie dullabhayohie ? Arohate virAhate ? carime acarime? 52] samprati sUryAbho devo dharmadezanAzravaNato jAtaprabhUtatarasaMsAravirAgaH svaviSayaM bhavyatvAdikaM pipRcchiSuH yat karoti tad | Aha-1 bhavaiH siddhiryasya asau bhavasiddhikA-bhavya ityarthaH 2tadviparIta:-abhavasiddhikaH ?-abhavya ityarthaH 3 bhavyo'pi kazcid | mithyAdRSTirbhavati kazcit samyagdRSTiH tataH AtmanaH samyagdRSTitvanizcayAya pRcchati-samyagdRSTikaH 4 mithyAdRSTikaH15 samyagdRSTirapi kazcita parimitasaMsAro bhavati kazcid aparimitasaMsAraH upazamazreNiziraHprAptAnAmapi keSAMcid anantasaMsArabhAvAta ataH pRcchati-parIttasaMsArikaH 6 anantasaMsArikaH 1 5parItaH parimitaH sa cAsau saMsArazca parIttasaMsAraH saH asya asti-iti parIttasaMsArikA evam 6 anantazcAsau saMsArazca anantasaMsAraH saH asya asti-iti anantasaMsArikaH 7 parIttasaMsAriko'pi kazcita salabhabodhiko bhavati yathA zAlibhadrAdikaH kazcid durlabhabodhiko yathA purohitaputrajIvaH tataH pRcchati-sulabhA bodhiH bhavA-| tare jinadharmaprAptiyasya asau sulabhabodhikaH evaM 8 durlabhabodhikaH ? 9 sulabhabodhiko'pi kazcid bodhiM labdhvA virAdhayati tataH | 10 pRcchati-ArAdhayati-samyak pAlayati bodhim iti ArAdhakaH 10 tadviparIto virAdhakaH? 11 ArAdhako'pi kazcita tadbhavamokSagAmI na bhavati tataH pRcchati-caramaH acaramo vA? caramaH anantarabhAvI bhavo yasya asau =caramaH 12 tadviparItaH acaramaH / ato'nekasvarAt"7-2-6 haimaza0 ] 'ika' pratyayaH'-rAya0 vi0 / 0 zAlibhadrakathA prsiddhaa| 0 purohitaputrasya vizeSasaMjJA nAvagatA tathApi tasya kathA'pi prsiddhaa| sA ca zrIpuNya0 paJcakalpabhASye li0 pR0 18-19 'sAraNI' prvjyodaahrnne| - "abhrAdibhyaH" Jain Educatie Internal For Private Personel Use Only Haw.jainelibrary.org
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / [53] u0-xsUriyAMbhAi samaNe bhagavaM mahAvIre sUriyAbhaM devaM evaM vadAsI bhagavataH sUriyobhA ! tumaM NaM bhavasiddhie no abhavasiddhite jA~va [pR0 118 paM0 1] carime No acrime| prativacaH [54] tae NaM se suriAme deve samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM evaM vutte samANe hadvatuTThacittamANadie [pR0 47 paM03-] paramasomaNassie samaNa bhagavaMtaM mahAvIraM vaMdati namaMsati vaMdittA namaMsittA evaM vadAsI J // 119 // tumbhe NaM bhaMte ! savaM jANaha savvaM pAsaha, savao jANaha savvao pAsaha, savvaM kAlaM jANaha savvaM 5 [53] evamukte -1sUryAbhAdiH zramaNo bhagavAn mahAvIraH rataM sUryAbha devam 3evam avAdIta-4bhoH sUryAbha ! 5tvaM bhavasiddhikaH 6na abhavasiddhikaH 7 yAvat' karaNAt 'sammadiThThI no micchAdihI, parittasaMsArie no aNaMtasaMsArie, sulabhabohie no dullabhabohie, ArAhae no virAhae' iti [pR0 118 paM01] prigrhH| [54] 1yUyaM 2bhadanta ! 3sarva kevalavedasA jAnItha 4sarva kevaladarzanena pazyatha-anena dravyaparigrahaH 5tatra 'sarva' zabdo dezakAsnye'pi vartate yathA-'asya sarvasyApi grAmasya ayamadhipatiH' iti sacarAcaraviSayajJAna-darzanapratipAdanArthamAha-sarvataH-sarvatra dikSu vidikSu Urdhvam agho loke aloke ca-iti bhAvaH jAnItha pazyatha ca-anena kSetraparigrahaH / 6tatra sarvadravyasarvakSetraviSayaM vArtamAnika [7-2-46 haimaza0] iti matvarthIyaH 'a' pratyayaH"-rAya0 vi0 / 4 sUriyAmA smnne-bhaa02| = pR0 114 * TippaNa tathA pR0 59 4 ttippnn| Jain Educatinational Tww.jainelibrary.org
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 12 // bhasya kAlaM pAsaha, savve bhAve jANaha savve bhAve pAsaha / jANaMti NaM devANuppiyA ! mama vvi vA paMcchA vA mama divyaM nAeyarUvaM divvaM deviDDi divvaM devajuI divvaM devANubhAvaM laddhaM pattaM abhisamaNNAgayaM ti, te icchAmi NaM devANu vyavidhAna ppiyANaM bhattipuvvagaM goyamAtiyANaM samaNANaM niggaMthANaM divvaM deviDDei divvaM devajuI divvaM devANubhAvaM divvaM pradarzayAmi' | mAtramapi jJAnaM darzanaM vA sambhAvyeta tataH sakalakAlaviSayajJAna-darzanapratipAdanArthamAha-sarvakAlam-atItam anAgataM vartamAnaM ca iti sUryAjAnItha pazyatha-etena kAlaparigrahaH 7 tatra kazcit sarvadravya-sarvakSetra-sarvakAlaviSayamapi jJAnaM sarvaparyAyaviSayaM na saMbhAvayet yathA 5 -mImAMsakAdiH ata Aha-sarvAn bhAvAn paryAyAn pratidravyamAtmIyAn parakIyAMzca kevalavedasA jAnItha kevaladarzanena pazyatha / / atha bhAvA darzanaviSayA na bhavanti tataH kathamuktam 'savve bhAve pAsaha' iti ? naipa doSaH, utkalitarUpatayA hi te bhAvA darzanaviSayA na bhavanti anutkalitarUpatayA tu te bhavantyeva / tathA coktam-"nirvizeSa vizeSANAM graho darzanamucyate" [ ] 8 tataH 'jANanti NaM' iti pUrvavat / devAnAMpriyAH ! 9 pUrvamapi-anantaram upadarthamAnanATyavidheH 10 pazcAdapi ca-upadaryamAnanATyavidheH uttarakAlam 11 mama etadrUpAM divyAM devarddhim divyAM devadyutim divyaM devAnubhAvam 12 labdhaM dezAntaragatamapi kizcid bhavati tata Aha-prAptam 13 prAptamapi kizcid antarAyavazAd anAtmavazaM bhavati tata Aha-abhisamanvAgatam / 14 tataH icchAmi devAnAMpriyANAM purataH 15 bhaktipUrvakam-bahumAnapurassaram 16 gautamAdInAM zramaNAnAM nirgranthAnAM divyAM - mImAMsakA hi sarvadravya-kSetra-kAla-bhAvaviSayaM jJAnaM na manyante / te evamAhu:-"sarvajJo dRzyate tAvannedAnImaramadAdibhiH / dRSTo na caikadezo'sti liGga vA yo'numApayet" // [*lo0 vA0 sU0 2 'lo0 117 ] ityAdi / For Private Personal use only Jan Educat internal w.jainelibrary.org
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa battIsatibaddhaM navavihaM urvdsitte| | sUryAbhasya [55] tae NaM sameNe bhagavaM mahAvIre sUriyA~bheNaM deveNaM evaM vutte samANe sUriyAbhassa devassa eyamaDheM jo vijJaptiADhAti No pariyANati-tusiNIe saMciTThati / / bhagavatA (56] tae NaM se sUriyAbhe deve samaNaM bhagavantaM mahAvIraM docaM pi teca pi evaM vayAsI anAdRtA 'tumbhe NaM bhaMte ! savvaM jANaha [pR0 119505] jAva uvadaMsittae tti kaTu samaNaM bhagavantaM mahAvIraM ti-14 kkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei karittA vaMdati namasati vaMdittA namaMsittA uttarapurasthima disIbhAgaM avaka- | // 12 // devardim divyAM devadyutim divyaM devAnubhAvam upadarzayitum 17 dvAtriMzadvidham-dvAtriMzatprakAraM nAvyavidham-nATayavidhAnam 18 upadarzayitum / [55] 1 tataH 2 zramaNo bhagavAn mahAvIraH 3 sUryAbheNa devena 4 evamuktaH san 5 sUryAbhasya devasya 6 enam-anantarAditam-artha 7 na Adriyate-na tadarthakaraNAya Adaraparo bhavati 8 nApi parijAnAti anumanyate svato vItarAgatvAt gautamAdInAM ca 10 nATayavidheH svAdhyAyAdivighAtakAritvAt 9 kevalaM tUSNIkaH 10 avtisstthte| 56] evaM 1 dvitIyamapi vAram 2 tRtIyamapi vAram uktaH san bhagavAn evameva tiSThati / tataH pAriNAmikyA buddhyA tattvamavagamya 'maunameva bhagavataH ucitaM na punaH kimapi vaktum kevalaM mayA bhaktirAtmIyA upadarzanIyA' iti pramodAtizayataH jAtapulakaH * atra vivaraNakAralabdhapATha-pratigatamUlasUtrapAThayorbhedaH prtiiyte| Jain Educati onal For Private Personal use only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 122 // Jain Education mati avakamittA veDavviyasamugdhAeNaM samohaNati samohaNittA saMkhijAI joyaNAI daNDaM nissirati ahAbAyare0 [056 paM03 - ] ahAsuhume0 / docaM pi viugviyasamugdhAeNaM jAva bahusamaramaNijaM bhUmibhAgaM viucvati / se jahA nAma e AliMgapukkhare i vA jAva maNINaM phAso [kaM0 33-40 ] tassa NaM bahusamaramaNijassa bhUmibhAgassa bahumajjhadesa bhAge picchAgharamaNDavaM vivvati aNegakhaMbhasayasaMnivihaM vaNNao-anto bahusamarana - NijaM bhUmibhAgaM ulloyaM akkhADagaM ca maNipeDhiyaM ca viucvati / tIse NaM maNipeDiyAe uvari sIhAsaNaM saparivAraM jAva dAmA ciTThanti [ kaM0 41-43 ] / [ 57 ] tae NaM se sUriyAMbhe deve samaNassa bhagavato mahAvIrassa Aloe paiNAmaM kareti karitA 'aNujANa me bhagavaM' ti kaTTu sIhAsaNavaragae titthayarAbhimudde saMNisaNNe / tee NaM se tUriyAM deve tappaDhamayAe san sUryAbho devaH zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM vandate - stauti namasyati kAyena vanditvA namasyitvA ca ' uttarapuratthimaM' ......ityAdi [pR0 56 paM0 11 - ] sugamam / natraram - bahusamabhUmivarNanam prekSAgRhamaNDapavarNanam maNipIThikA - siMhAsana- tadupari ulloca aGkuza - muktAdAmavarNanAni prAgvat [10 94 paM0 7 pR0 102 paM0 7 ] bhAvanIyAni [ 57 ] 1 tataH sUryAbho devaH 3 tIrthaGkarasya bhagavataH 4Aloke 5 praNAmaM karoti kRtvA ca 6 'anujAnAtu bhagavAn mAm' iti anujJApanAM kRtvA 7 siMhAsanavaragataH san 8 tIrthakarAbhimukhaH sanniSaNNaH / 9 tataH 10 sUryAbho devaH 11 tatprathamatayA - tasya nA divyanATyapradarzanAya sUryAbhasya bhaktipUrvakaH prayatnaH jainelibrary.org
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / nAnAmaNi- kaNaga- rayaNavimalamaharihaniuNaoviyamisimisiMtaviratiyamahA bharaNakaDaga-tuDiyavara bhUsaNujjalaM pIvaraM palambaM dauhiNaM bhuyaM paiMsAreti tao NaM sarisayANaM saMrittayANaM saMrivvayANaM saMrisalAvaNNa-rUva- jovaNaguNovaveyANaM aiMgAbharaNa - vasaNagahi aNijjoANaM // 123 // TyaviSeH prathamatAyAm 13 dakSiNaM bhujaM 14 prasArayati kathaMbhUtam ? ityAha- 12 nAnAvidhAni maNi- kanaka - ratnAni yeSu tAni nAnAmaNi - kanaka - ratnAni - maNayo nAnAvidhAzcandrakAntAdayaH kanakAni nAnAvidhAni nAnAvarNatayA ratnAni nAnAvidhAni karketanAdIni 5 tathA vimalAni-nirmalAni tathA mahAntamupabhoktAramarhanti yadi vA maham - utsavam - kSaNam arhanti iti mahArhANi tathA nipuNam nipuNabuddhigamyaM yathA bhavati evaM parikarmitAni dIpyamAnAni viracitAni mahAbharaNAni yAni kaTakAni - kalAcikAbharaNAni tuTitAni bAhurakSikAH anyAni ca yAni varabhUSaNAni taiH ujjvalaM - bhAkharam tathA pIvaraM-sthUlam pralambaM - dIrgham / 15 tataH tasmAd | dakSiNabhujAt 30 aSTazataM aSTAdhikaM zataM 32 devakumArANaM 33 nirgacchati kathaMbhUtAnAm ? ityAha- 16 sadRzAnAm - samAnAkArA| NAm ityarthaH 17 tatra AkAreNa kasyacit sadRzo'pi varNataH sadRzo na bhavati tataH sadRgvarNatvapratipAdanArthamAha-sadRzI sahag 10 varNatvak yeSAM te tathA 18 sahakatvag api kacid vayasA visadRzaH saMbhAvyeta tata Aha-saha samAnaM vayo yeSAM te tathA teSAm 19 sadRzena lAvaNyena - lavaNimnA - atisubhagayA zarIrakAntyA iti bhAvaH / rUpeNa - AkRtyA yauvanena - yauvanikayA guNaiH dakSatvapriyaMvadatvAdibhiH upapetAH sadRzalAvaNya-rUpa-yauvana - guNopapetAH teSAm 20 ekaH samAnaH AbharaNa - vasanalakSaNaH gRhIto -mAnaH AbharaNavasanAni A-pA0 5 bhA0 1-2 / Jain Education emtional jainelibrary.org
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya / // 124 // Jain Education ema duhato saMvelliyaggaNiyatthANaM uppIliyacittapaTTapariyara saipheNakAvattaraiyaisaMgaya palaMbavatthaMtacittai cilaga niyaMsagANaM egovalikaNTharaiyasobhaMtavaccha parihRtthabhUsaNANaM asayaM gaihasajjANaM devakumArANaM Nigacchati / [58] tayaNaMtaraM caNaM nAnAmaNi0 [pR0 123 paM0 1] jAva pIvaraM palaMbaM vAmaM bhuyaM paisAreti taoNaM saMrisayANaM niryogaH upakaraNam-arthAt nATayopakaraNaM yaiste tathA teSAm 21 dvidhAto dvayoH pArzvayoH saMvellitAni saMvRtAni agrANi yasya tad dvidhAtaH saMvellitAgraM nyastam - sAmarthyAd uttarIyaM yaiste tathA teSAm tathA 22 utpIDitaH atyantA''vaddhaH citrapaTTo vicitravarNapaTTarUpaH parikaro yaiste tathA 23 yasmin Avartane phenavinirgamo bhavati sa saphenakAvarta ucyate tataH 24 saphenakAvartena racitAH-saMgatAHnATayavidhau upapannAH pralambA vastrAntA yasya nivasanasya tat tathA tat 25 citram - citravarNam 26 cillalagaM dedIpyamAnaM 27 nivasanaM paridhAnaM yeSAM te tathA teSAm 28 ekAvaliryA kaNThe racitA tayA zobhamAnaM vakSo yeSAM te tathA 29 parihattha' zabdo dezyaH paripUrNavAcI paDihatthAni pUrNAni bhUSaNAni yeSAM te tathA / teSAm 31 nRtye saJjAH praguNIbhUtAH nRtyasajjAH teSAm / [58] 1 tadanantaraM ca 2 yathoktavizeSaNaviziSTaM 3 vAmaM bhujaM 4 prasArayati 5 tasmAd vAmabhujAt 10 aSTazataM 19 devakumAri - 10 | kANAM 12 vinirgacchati kathaMbhUtam 1 ityAha-6 'sarisayANaM saritayANaM... vasaNagahiyanijoINaM... saMvelliyagganiyatthINaM' iti pUrvavat + "tataH pUrvapadena karmadhArayaH " rAya0 vi0 / "puNNammi paDihattha - poNiyayA" " paDihattho tathA poNio pUrNaH " - dezInAmamAlA va0 6 gA0 28 / atra DakAra -rakArayoH sAmyena 'paDihatya'vat 'parihattha' zabdo'pi bodhyaH / "tataH pUrvapadena karmadhArayaH " - rAya0 vi0 / jainelibrary.org
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / saritayANaM sarivvayANaM sarisalAvaNNa-rUva-jogvaNaguNovaveyANaM egAbharaNa0 duhato saMvelligga0 [pR0 412 paM0 1] AviddhatilayAmelANaM piMNaddhagevejjakaMcutINaM nAnAmaNi- rayaNabhUsaNavirAiyaMgamaMgANaM caMdANaNANaM caMdaddhasamanilADANaM caMdAhiyasomadaMsaNANaM ukkA iva ujjovemANINa siMgArA0 hasiya- bhaNiya0 [pR0 29 paM0 1] gahiyAujjANaM aMhasa nahasajjANaM devakumAriyANaM Nicchai / [ 59 ] e se sUriyA bhe deve 'aTThasayaM saMkhANaM viuvvati aTThasayaM saMkhavAyANaM viuvvara, 8 a0 siMgANaM [pR0 123 paM0 9] 7 AviddhaH tilakaH *Amelatha - zekharako yakAbhistA AviddhatilakAmelAH tAsAm 8 pinaddhaM graiveyakaM grIvAbharaNaM kaJcukazca yakAbhistAstathA tAsAm 9 nAnAvidhAni maNi- kanaka - ratnAni yeSu bhUSaNeSu tAni nAnAmaNi- kanaka- ratnAni tairnAnAmaNikanaka- ratnairbhUSaNairvirAjitAni aGgamaGgAni aGgapratyaGgAni yAsAM tAstathA tAsAm 0'caMdAgaNANaM... ukkA iva ujovemANINa' iti sugamam / siMgArA0 hasiya- bhaNiya0 [pR0 29 paM0 4] gahiyAuJjANaM nasaNaM' iti pUrvavat [ pR0 124 paM0 9 ] / [ 59 ] 1 tataH 2 sUryAbho devaH 3 aSTazataM zaGkhAnAM vikurvati 4 aSTazataM zaGkhavAdakAnAm, 50 a0 zRGgANAm 10 8 'a' padena 'aTTasa' avagantavyam / * 'Amela' zabda: prAkRtabhASAyAM vyavahiyate, saMskRte tu tadarthavAcI 'ApIDa' zabda: prasiddhaH / AcAryahemacandraH prAkRtam 'Amela' zabda saMskRta 'ApIDa' zabdasya vikRtoccAraNaM sUcayati / [ 8-1-234 haimaza0] 'ApIDa - AbIDa - AveDaAmela' iti ca tatparivartanakramaH pratibhAti / 0 candrAnanAnAm candArthasamalalATAnAm candrAdhikasomadarzanAnAm ulkA iva udyotamAnAnAm / = gRhItAtothAnAm / 'a' padena 'aSTazatam' / Jain Education Intentional // 125 //
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 126 // | vi0 a0siMgavAyANaM vi0, a0saMkhiyANaM vi0 a0saMkhiyavAyANaM vi0, a. kharamuhINaM vi0 a0 kharamuhi- anekavidhavAyANaM vi0, a0 peyANaM vi0 a0 peyAvAyagANaM vi0, * pIripIriyANaM vi0 a0 pIripIriyAvAyagANaM vAdyAni 6 a0 zRGgavAdakAnAm , 7 a0 zazikAnAm 8a0 zahikAvAdakAnAm ikhaH zaGko jAtyantarAtmakaH zaGkhikA tasyA hi kharo manAk tIkSNo bhavati na tu zaGkhavad atigambhIraH tathA 9 a0 kharamukhInAm-kAhalAnAm 10 a0 kharamukhIvAdakAnAm 11 a0 peyAnAm | 'peyA' nAma mahatI kAhalA 12a0 peyAvAdakAnAm , 13 a0 piripirikANAm-kolikapuTAvanaddhamukhavAdyavizeSarUpANAm 14 a0 | piripirikA 0 vA0, a0 paNavAnAm paNavo bhANDapaTahaH laghupaTaho vA a0 paNavavA0, a0 paTahAnAm a0 paTahavA0, a0 bhambhAnAm bhambhA DhakkA a0 bhambhAvA0, a0 horambhANAm horambhA mahADhakkA a0 horambhAvA0, a0 bherINAm-DhakkAkRtivAdyavizeSarUpANAm a0 bherIvA0, a0 jhallarINAm 'jhallarI' nAma carmAvanaddhA vistIrNavalayAkArA a0 jhallarIvA0, a0 dundubhInAm a0 dundubhivA0 dundubhiH-bheryAkArA saMkaTamukhI devAtoyavizeSaH, a0 murujAnAm mahApramANo madalo murujaH a0 murujavA0, a0 mRdaGgAnAm laghumadalo mRdaGgaH a0 mRdaGgavA0, a0 nandImRdaGgAnAm-nandImRdaGgo nAma ekataH saMkIrNaH anyatra vistRto murajavizeSaH a0 nandI-10 mRdaGgavA0, a0 AliGgAnAm AliGgo murajavAdyavizeSa eva a0 AliGgavA0, a0 kustumbAnAm kustumbaH-cAvanaddhapuTo vAdyavizeSaH a0 kustumbavA0, a0 gomukhInAm gomukhI lokato'vaseyA a0 gomukhIbA0, a0 mardalAnAm mardalA-ubhayataH samaH a0 0 'vi' padena 'viuvvati' saMbodhyam / 8 prastute mUlapAThe 'piripirikA' paryantaM vAdhanAmAni dRzyante, anyAni-yAni vivaraNakAreNa sUcitAni tAni agratane mUlapAThe lbhynte| 0 'vA' padena 'bAdakAnAm' jJeyam / Jain Educatineational For Private & Personel Use Only Www.jainelibrary.org
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / Jain Educatio | mardalavA0, a0 vipazcInAm vipaJcI tritantrI vINA a0 vipaJcIvA0, a0 vallakInAm vallakI sAmAnyato vINA a0 vallakIvA0, a0 bhrAmarINAm a0 bhrAmarIvA0, a0 padbhrAmarINAm a0 padbhrAmarIvA0 a0 paravAdanInAm paravAdanI saptatantrI vINA a0 paravAdanIMvA0 a0 babbIsAnAm a0 cavvIsAvA0, a0 sughoSANAm a0 sughoSAvA0, a0 nandighoSANAm a0 nandighoSavA0, a0 mahatInAm mahatI - zatatantrikA vINA a0 mahatIvA0, a0 kacchabhInAm a0 kacchabhIvA0, a0 citravINAnAm a0 citravINAvA0, a0 AmodAnAm a0 AmodavA0, a0 jhaJjhAnAm a0 jhaJjhAvA0, a0 nakulAnAm a0 nakulavA0, a0 tUNAnAm a0 tUNAvA0, a0 tumbavINAnAm-tumbayuktA vINA yA adyakalpe prasiddhA a0 tumbavINAvA0 a0 mukundAnAm mukundo murajavAdyavizeSo yaH ati| lInaM prAyo vAdyate a0 mukundavA0 a0 huDukkAnAm a0 huDukkAvA0, huDukkA pratItA, a0 =vicikkInAm a0 vicikkIvA0, a0 karaTInAm a0 karaTIvA0 karaTI pratItA, a0 DiNDimAnAm a0 DiNDimavA0 prathamaM prastAvanAsUcakaH paNavavizeSaH DiNDimaH, a0 kiNitAnAm a0 kiNitavAna, a0 + kaDavAnAm a0 kaDavAvA0, kaDavA karaTikA, a0 dardarakANAm a0 dardaravA0 dardaraka: | pratItaH, a0 dardarikANAm a0 dardarikAvA laghudardarako dardarikA, a0 kustumbarANAm a0 kustumbaravA0, a0 kalazikAnAm a0 kalazikAvA0 a0 tAlAnAm a0 tAlavA0 a0 kAMsyatAlAnAm a0 kAMsyatAlabA0 a0 riMgisikAnAm a0 riMgisikAvA0, * a0 DaNDAnAm a0 DaNDAvA0pA0 4-5 a0 daNDAnAm a0 daNDAvA0 bhA0 1 / vivikkInAm a0 vitrakIvA0 bhA0 1 vicikInAm a0 vicikInA0pA0 4 + a0 kaMDakAnAm a0 kaMDakAvA0 a0 kaMDavAnAm a0 kaMDakAnAm kaMDavA karaTikA - bhA0 2 / ational // 127 //
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa // 128 // |vi0 eMvamAiyAI egaNapaNNaM AujjavihANAI viuvvai / [60] tae NaM 'te bahave devakumArA ya devakumAriyAo ya sahAveti / tae NaM te bahave devakumArA ya devakumArIo ya sUriyAbheNaM deveNaM sahAviyA samANA haTTa jAva-pR047 paM0 3] jeNeva sUriyAbhe deve teNeva uvAgacchaMti teNeva uvAgacchittA sUriyAbhaM devaM karayalapariggahiya [pR0 67 paM08] jAva vaddhAvittA a0 magarikANAm a0 magarikAvA0, 0a0 zizumArikANAm a0 zizumArikAvA0, a0 vaMzAnAm a0 vaMzavA0, a0 vAlInAm / | a0 vAlIvA0, vAlI tUNavizeSaH, sa hi mukhe dacA vAdyate, a0 veNUnAm a0 veNuvA0, a0 parilInAm a0 parilIvA0, a0 baddhakAnAm a0 baddhakavA0 baddhakaH tRNavizeSaH / avyAkhyAtAstu bhedA lokataH pratyetavyAH 15 evamAdIni bahuni AtodyAni AtodyavAdakAMzca vikurvati, sarvasaMkhyayA tu mUla-bhedApekSayA AtodyabhedA ekonapaJcAzat zeSAstu bhedA eteSu eva antarbhavanti yathA vaMzAtodyavidhAne vAlI-veNu-piralI-baddhagA iti / [60] vikurvitvA ca 1tAn vayaMvikurvitAn devakumArAn devakumArikAzca 2zabdayati te ca 3zabditA hRSTatuSTAnanditacittAH 10 sUryAbhasamIpam Agacchanti Agatya ca 4karatalaparigRhItaM dazanakhaM zirasAvataM ca mastake aJjaliM kRtvA jayena vijayena vardhApayitvA = evamAdikAni ekonapaJcAzad AtodyavidhAnAni vikurvati / a0 agarikANAm a0 agarikAvA0-bhA0 2 / 0 a0 sisukumArikAnAm a. zisukumArikavA0-bhA0 2 / a0 zuzumArikAnAm zuzumArikAvA0- pA0 5 / tUNavi0-mu. pu0 / atra vAdyavizeSanAmnA prastAve bahUni vAdyanAmAni apratItAni ata eva ca teSAM nAmasu anekavidhaH pAThabhedo dRzyate / walainelibrary.org Join Education
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / nATyavidhipradarzanAya sUryAbhasya AjJA // 129 // | aivaM vayAsI- "saMdisaMtu NaM devANuppiyA ! jaM amhehiM kAyavvaM' / [1] taMe NaM se sUriyAbhe deve te bahave devakumArA ya devakumArIo ya evaM vayAsI-'gacchaha NaM tumbhe | devANuppiyA ! 'samaNaM bhagavaMtaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNa kareha karittA vaMdaha namasaha vaMdittA| namaMsittA goyamAiyANaM samaNANaM niggaMthANaM taM divvaM deviDDi divvaM devajutiM divvaM devANubhAvaM "divvaM vattIsaibaddhaM NaddavihiM uvadaMseha uvadaMsittA khippAmeva eyamANattiyaM paccappiNaha / [2] 'tae NaM te bahave devakumArA devakumArIyo ya sUriyAbheNaM deveNaM evaM vuttA samANA haTTa jAva [pR047 5 evamavAdiSuH-6 saMdizantu devAnAMpriyAH ! yad asmAbhiH kartavyam' / [61] 1 tataH 2 sa sUryAbho devaH 3 tAn devakumArAn devakumArikAzca 4 evamavAdIta-5 gacchata yUyaM devAnAMpriyAH!6 zramaNaM bhagavantaM mahAvIram 7 trikRtvaH AdakSiNapradakSiNaM kuruta kRtvA ca vandadhvam namasthata vanditvA namasyitvA 8 gautamAdInAM zramaNAnAM nigranthAnAM 9 tAM devajanaprasiddhAM divyAM devaddhiM divyAM devadyutiM divyaM devAnubhAvam 10 divyaM dvAtriMzadvidhaM nATayavidhimupadarzayata upadarya ca 11 etAmAjJaptikAM kSiprameva 12 pratyarpayata / [62] 1 tataH 2 te bahavo devakumArA devakumArikAzca 3 sUryAbheNa devena evamuktAH santo hRSTA 'yAvat'-[pR047 paM0 12] in Educat intelona For Private Personal use only dow.jainelibrary.org
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / devaiH vAdanam gAnam natena ca prArabdham // 130 // paM03] karayala jAva pR067 paM08] paDisuNaMti paDisuNittA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA samaNaM bhagavaMtaM mahAvIra jAva [pR0 129 paM03] namaMsittA jeNeva goyamAdiyA samaNA nirmAthA teNeva uvAgacchati / tae NaM te vahave devakumArA devakumArIyo ya 'samAmeva samosaraNaM kareMti karittAH 'samAmeva avaNamaMti avaNamittA'samAmeva unnamaMti"evaM sahitAmeva onamaMti evaM sahitAmeva unnamaMti sahiyAmeva | uNNamittA"saMgayAmeva onamaMti saMgayAmeva unnamaMti unnamittA"thimiyAmeva oNamaMti thimiyAmeva unnamaMti "samAmeva pasaraMti pasarittA"samAmeva AujjavihANAiM geNhaMti "sanAmeva pavAeM su"pgaaiNsu"pnnciNsu|| 4prtishnnvnti-abhyupgcchnti-ityrthH| pratizrutya ca 5yatra zramaNo bhagavAn mahAvIraH tatropAgacchanti upAgatya ca zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM trikRtva AdakSiNapradakSiNIkurvanti kRtvA ca vandante namassanti vandinyA namasyitvA ca 6 yasmin pradeze gautamAdayaH zramaNAH tatra 7 samakAlameva-ekakAlameva samavasaranti-milanti-ityarthaH samavasRtya ca 8 samakameva-ekakAlameva avanamanti-adho nIcA bhavanti avanamya ca 9 samakameva unnamanti-UrdhvamavatiSThante-iti bhAvaH tadanantaraM ca 10 evaMkrameNa sahitam 11 saMgatam 12 stimita ca avanamanam unnamanaM ca vAcyam amISAM ca sahitAdInAM bhedaH samyakkauzalopetanATayopAdhyAyAd eva avagantavyaH tataH stimitaM samakamunnamya 13 samakameva prasaranti prasRtya ca 14 samakameva yathAyogam AtodyavidhAnAni gRhNanti gRhItvA ca 15 samakameva pravAditavantaH 16 samakameva pragItavanta: 17 samakameva panartitavantaH / + -tA samAmeva paMtio baMdhati baMdhittA samAmeva patio namasaMti namaMsittA samAmeva-vi0 baa| Jain Education erroga For Private Personel Use Only watjainelibrary.org
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 131 // [63] ki 'te? 'ureNadhamaMdaM sireNa tAraM kaMTheNa vitAraM "tivihaM tisamayareyagaraiyaM guMjAjvaMkakuharovagUDha rattaM tiThANakaraNasuddhaM [63]kizca 1 te devakumArA devakumArikAzca evaM pragItA apyabhavan iti yogaH katham ? ityAha-2 urasi mandaM yathA bhavati evaM pragItAH 3 zirasi tAram 4 kaNThe ca vitAram-atizayena yathAvallakSaNopapetam kimuktaM bhavati ? 2 urasi prathamato gItamutkSipyate utkSepakAle ca gItaM mandaM bhavati +"Adimi ArabhantA" [ ] iti vacanAt anyathA gItaguNakSateH tata uktam-'urasi 4 mandam' iti 3 tato gAyatAM mUrdhAnamabhinan svara uccastaro bhavati sthAnakaM ca dvitIyam tRtIyaM vA samadhirohati tataH 'zirasi tAram' ityuktam 4 zirasazca pratinivRttaH san svaraH kaNThe ghulati ghulaMzca atimadhuraH bhavati tataH 'kaNThe vitAram' ityuktam-5 x tivihaM tisamayareyagAiyaM' iti 6 guJjanaM guJjA guJjApradhAnAni yAni abakrANi-zabdamArgApratikUlAni kuharANi teSu upagUDham-guJjA'vakrakuharopagUDham kimuktaM bhavati ? teSAM devakumArANAM devakumArikANAM ca tasmin prekSAgRhamaNDape gAyatAM gItaM teSu prekSAgRhamaNDapasatkeSu anyeSu ca kuhareSu svAnurUpANi pratizabdasahasrANi utthApayad vartate iti / 7 raktam-iha yad geyarAgAnuraktena gItaM gIyate tad 10 'raktam' iti tadvidA prasiddham' 8trINi sthAnAni uraHprabhRtIni teSu0 karaNena kriyayA zuddhama-tristhAnakaraNazuddham tadyathA-ura-zuddham | + iyaM kaNDikA prAyo 'kSarazaH-jIvA0 mU0 pR0 186 paM0 1-3 / * "sarvatra saptanyarthe tRtIyA"-rAyaH viva0 / * guMjatavaMsakuharopagUDha-jIvA0 mU0 pra0 pR0 186 pN014| + "AdimRdum ArabhamANAH" / idaM vacanaM kaspa iti na jJAyate, mUlapAThe tu naitat pratibhAti / x 'trividhaM trisamabarecakaracitam' iti zabdasaMskAraH / mUlasthamapi etat padaM na vivRtaM vivaraNakAreNa / S idaM samagramapi vivaraNam-jInA0 vi0 pra0 pR0 195 paM0 3-1 -0Su karaNeSu kri-pA0 5-4 bhA0 1 / Jain Education demona ww.djainelibrary.org
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 132 // Jain Education Inmat sarkuharaguMjatavaMsa-taMtI-tela-tAla-laya- gaihasusaMpattaM mahuraM samaM salaliyaM ma~NoharaM miDa kaNThazuddham zirovizuddhaM ca tatra yadi urasi svaraH svabhUmikAnusAreNa vizAlo bhavati tata urovizuddham sa eva yadi kaNThe vartito bhavati asphuTitazca tataH kaNThavizuddham yadi punaH ziraHprAptaH san sAnunAsiko bhavati tataH zirovizuddham yadi vA yata uraH-kaNTha| zirobhiH zleSmaNA avyAkulitairvizudvairgIyate tata uraH-kaNTha- zirovizuddhatvAt tristhAnakaraNavizuddham tathA 9 sakuharo guJjan yo vaMzo ye ca tantrI - tala-tAla-layagrahAH teSu suSThu atizayena saMprayuktam- sakuharaguJjadvaMza-tantrI - tala-tAla-laya-grahasaMprayuktam kimuktaM 5 bhavati / sakuhare vaMze guJjati tantryAM ca vAdyamAnAyAm yad vaMza-tantrIkharega aviruddhaM tat sakuharaguJjadvaMza-tantrI susaMprayuktam tathA 10 parasparahatahastatalakharAnuvarti yat tat talasaMprayuktam 11 yad muraja- kaMzikAdInAmAtodyAnAm AhatAnAM yo dhvaniH pAdotkSepo (1) | yazca nRtyantyA nartakyAH pAdotkSepaH tena samaM tat tAlasusaMprayuktam tathA 12 zRGgamayo dArumayo dantamayo vA yaH - aGgulikauzikaH | | tena AhatAyAstantryAH kharaprakAro layaH, tam anusarad geyalayasusaMprayuktam tathA 13 yaH prathamaM vaMza-tantryAdibhiH kharo gRhItaH tanmA |rgAnusAra grahasusaMprayuktam tathA 14 madhurakhareNa gIyamAnaM madhuraM ko kilArutavat tathA 15 tala - vaMzakharAdisamanugataM samam 16 yat 20 | svaragholanAprakAreNa lalatIva tat saha lalitena lalanena vartate iti salalitam yadi vA yat zrotrendriyasya zabdasparzanamatIva sUkSmamu | tpAdayati sukumAramiva ca pratibhAsate tat salalitam - iti 17 ata eva manoharam punaH kathaMbhUtam : ityAha- 18 tatra mRdurmRdunA khareNa * "dhvaniH yazca nRtyantyA nartakyAH pAdotkSepaH tena" ityAdi - jIvA0 vi0pra0 pR0 195 paM0 9 / pAdUkSepo-pA0 4 bhA0 1 / pAhUkSepo-pA0 5 / padUtkSepI- bhA0 2 / ainelibrary.org
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniyN| // 13 // rimiyapayasaMcAraM surai sui varacArurUvaM divva NadRsajjaM geyaM peMgIyA vi hotthA [64] kiM te ?xuddhamaMtANaM saMkhANaM siMgANaM saMkhiyANaM kharamuhINaM peyANaM piripiriyANaM, AMhammaMtANaM paNavANaM paDahANaM, aphAlijjamANANaM bhaMbhANaM horaMbhANaM, tAliMjaMtANaM bherINaM jhallarINaM duMduhINaM, AlavaMtANaM murayANaM muiMgANaM naMdImuiMgANaM, uttAlijaMtANaM AliMgANaM yukto na niSThureNa tathA 19 yatra kharo'kSareSu gholanAsvaravizeSeSu ca saMcaran raGgatIva pratibhAsate sa padasaMcAro ribhita ucyate mRduH ribhitaH padeSu geyanibaddheSu saMcAro yatra geye tad mRduribhitapadasaMcAram tathA 20 zobhanA ratiyasmin zrotRNAM tat surati tathA 21 zobhanA natir-nAmaH-avasAno yasmin tat sunati tathA 22 varaM-pradhAnam cAru-viziSTacaGgimopetam rUpaM svarUpaM yasya tad varacAharUpam 23 divyaM-pradhAnam 24 nRttasajaM geyaM 25 pragItAH 26 apyabhavan / / [14] 1kiMca te devakumArA devakumArikAzca pragItavantaH pranartitavantazca ? tato'yamarthaH-yathAyogam uddhmAyamAnAdiSu zaGkhAdiSu iha 2 zaGkha-zRGga-zaGkhikA-kharamuhI-peyA-piripirikANAM vAdanam-'uddhmAnam'-iti prasiddham / 3paNava-paTahAnAm =AmoTanam 4 10 bhambhA-horambhANAm AsphAlanam 5 bherI-jhallarI-dundubhInAm tADanam 6 muraja-mRdaGga-nandImRdaGgAnAm Alapanam 7 AliGga x "atra sarvatrApi SaSTI saptamya"-rAyaH viv0| 7 apphAlijjamANANaM vINANaM vIyaMdhINaM tAli-vi0 bA0 / =mUle 'Ahananam / Jain Education Thermal Www.jainelibrary.org
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| // 134 // kuMtuMbANaM gomuhINaM maddalANaM, muMcchijaMtANaM vINANaM vipaMcINaM vallakINaM, kuhitANaM mahaMtINaM kacchabhINaM cittavINANaM, sArijjaMtANaM baddhIsANaM sughosANaM naMdighosANaM, phuTTijaMtINaM bhAmarINaM chabbhAmarINaM parivAyaNINaM, chippaMtINaM tRNANaM tuMbavINANaM, AmoDijjaMtANaM AmotANaM jhaMjhANaM naulANaM, acchijjaMtINaM muguMdANaM huDukkINaM vicikkINa, vAijatANaM karaDANaM DiDimANa kiNiyANaM kaDamyANaM, tADijaMtANaM daddarigANaM daddaragANaM kutuMbANa kalasiyANaM maDuyANaM, AtADijjaMtANaM talANaM tAlANaM kaMsatAlANaM, ghahijjatANaM riMgirisiyANaM lattiyANaM , magariyANaM saMsumAriyANaM, mijaMtANaM vaMsANaM velUNaM vAlINaM parillINaM baddhagANaM / [kaM0 59] kustumba-gomukhI-mardalAnAm uttADanam 8 vINA-vipazcI-ballakInAm mUrcchanam , 11 bhrAmarI-pabhrAmarI-parivAdinInAm spandanam 100vadhvIsA-sughopA-nandighoSANAM sAraNam , 9 mahatI-kacchapI-citravINAnAm kuTTanam 13 AmoTa-+jhaJjhA-nakulAnAm AmoTanam 12 tUNa-tumbavINAnAm sparzanam 14 mukunda-huDukkA-vicikkInAm mUrchanamx 15 karaTA-DiNDima-kiNika- kaDambAnAm vAdanam 16 dardara-dardarikA-kustumbaru-kalasikA-maDDakAnAm 0 uttADanam 17 tala-tAla-kaMsatAlAnAm AtADanam 18 riGgisikA-lattikA-makarikA-zizumArikANAm ghaTTanam 19 vaMza-veNu-vAlI--piralI-baddhagA? nAm 0 phuGkanam ata uktam'udhumaMtANaM saMkhANaM' ityAdi / [pR0 125 paM0 10] *mUlapAThAnusAreNa atra 'sphoTanam' iti ucitaM syAt / syandanam-pA0 5|0vcchausaa-bhaa02+ -jhnnddaa-n-paa04|4 mUle 'aacchednm'| -nam maraTA-pA0 4 / kaDAvAnAm-pA0 5 / mUle 'taaddnm'| 4-NAmatIva gha-bhA0 2 / = -pivalI-ba-bhA0 21 0 amra kaNDi Jain Education For Private Personel Use Only wollainelibrary.org
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa nAvyasya nAmagrAhaM dvAtriMzat prakArAH | // 135 // [65] taMe se divve gIe dive vAie divve nadde evaM abbhue siMgAre urAle maNunne maNehare gIte maNa-| hare na maNahare vAtie umpijalabhUte kahakahabhRte dive devaramaNe pabatte yA vi hotyaa| [66] tae NaM te bahave devakumArA ya devakumArIo ya samaNassa bhagavaomahAvIrassa sotthiya-sirivaccha [65] yata evaM pragItavanta ityAdi 1 tataH 2 tad divyaM gItam 3 divyaM vAditam 4 divyaM nRttamabhavat iti yogaH / 4 divyaM nAma pradhAnam 5 adbhutam-AzcaryakAri 6 zRGgAraM zRGgArarasopetatvAt athavA zRGgAraM nAma alaMkRtamucyate tatra yad anyAnyavizeSaka- | raNena alaMkRtamiva gItaM vAdanaM nRttaM vA tata zRGgAram-iti / 7 udAram-sphAraM paripUrNaguNopetatvAt na tu kvacidapi hInam 8 manojJam | manonukUlaM draSTraNAM zrotRNAM ca manonivRtikaram-iti bhAvaH 9 tacca manonivRtikaratvaM sAmAnyato'pi syAt ataH prakarSavizeSapratipAdanArthamAha-mano harati AtmavazaM nayati tadvidAmapi aticamatkArakAritayA iti manoharam 10 utpiJjalam-Akulakam utpiJjalabhUte Akulake bhRte kimuktaM bhavati ? maharSikadevAnAmapi atizAyitayA paramakSobhotpAdakatvena sakaladeva-asura-manujasamUhacitAkSepakAri-iti 11 'kahakaha' ityanukaraNam 'kahakaha' iti bhUtaM prAptam-kahakahabhUtam kimuktaM bhavati ? nirantaraM tattadvizeSadarzanataH samucchalitapramodabharavazasakaladikcakravAlavartiprekSakajanakRtaprazaMsAvacanabolakolAhalavyAkulIbhRtam-iti ata eva 12 divyaM devaramaNamapi-devAnAmapi ramaNaM krIDanam-13 pravRttam 14 abhRt / [66] 1 tataH 2 te bahavo devakumArA devakumArikAzca 3 zramaNasya bhagavato mahAvIrasya purato gautamAdizramaNAnAM 4 svastikakAyaryA mUle vivaraNe ca padAnAM vyutkramaH pratibhAti / Jain Educationtentional ainelibraryong
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 136 // - naMdiyAvatta- vaddhamANaga-bhaddAsaNa-kalasa-maccha-dappaNa - maMgalabhatticittaM NAmaM divyaM nehavidhi urvadati [1] [ 67 ] tae NaM te bahave devakumArA ya devakumArIo ya samameva samosaraNaM kareMti karitA taM caiva bhANiyavaM | jAva [kaM062 paM04 063-65 ] digve devaramaNe pavatte yA vi hotthA / tae NaM te bahave devakumArAya devakumArIo ya samaNassa bhagavao mahAvIrassa AvaDa- paMcAvaDa-seDhi - - zrIvatsa - nandyAvarta - vardhamAnaka-bhadrAsana -kalaza-matsya-darpaNarUpANAm aSTAnAM maGgalAnAM bhaktyA vicchityA citram-Alekhanam = AkArAbhidhAnaM vA yasmin sa svastika - zrIvatsa - nandyAvarta - vardhamAnaka-bhadrAsana -kalaza- matsya-darpaNamaGgalabhakticitra:- evaM sarvatrApi vyutpattimAtraM yathAyogaM paribhAvanIyam samyagbhAvanA kartuM na zakyate yataH amISAM nATayavidhInAM samyak svarUpapratipAdanaM pUrvAntargate nATyavidhiprAbhRte tacca idAnIM vyavacchinnam iti taM prathamaM 5 nATayavidhim 6 upadarzayanti / [1] [ 67 ] 1 tato dvitIyaM nATyavidhimupadarzayitukAmA bhUyo'pi prAguktaprakAreNa [pR013009 pR0 135 paM0 12] 2samakaM samavasaraNAdikaM kurvanti tathA cAha- 'tae NaM te... samosaraNaM kareMti' ityAdi prAguktaM tadeva tAvad vaktavyaM yAvat - 'divve devaramaNe... hotyA iti / 3tataH 10 4te bahavo devakumArA devakumArikAzca 5zramaNasya bhagavato mahAvIrasya purato gautamAdInAM zramaNAnAM 6 * Avarta - 7pratyAvarta-8zreNi = te devA devakumAryazca svastikAkAreNa, zrIvatsAkAreNa, nandyAvartAkAreNa, vardhamAnakAkAreNa, bhadrAsanAkAreNa, kalazAkAreNa, matsyAkAreNa, darpaNAkAreNa ca bhUtvA nRtyanti sma arthAt anyonyaM saMyogena tAdRzAn AkArAn niSpAdya nRtyamakArSuH - iti pratibhAti / * eteSAM zabdAnAM vyAkhyA pR0 82 paM0-12 pR0 83 paM0 6 / Jain Education In matinal ainelibrary.org
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniyN| // 137 // pasedi-sotthiya-sovatthiya-pUsa-mANava-vaddhamANaga-macchaNDa [pR0 82 paM03-1-magaraMDa-jAra-mAra-phullAvali-paMumapatta-sAgarataraMga-vasaMtalatA-paMumalayabhatticittaM NAma divvaM NavihiM urvadaMseMti [2] [68] evaM ca ekikiyAe NaTTavihIe samosaraNAdiyA esA [kaM062-6065] vattavvayA jAva dibve devaramaNe pavatte yA vi hotthaa| tae NaM te bahave devakumArA devakumAriyAo ya samaNassa bhagavato mahAvIrassa IhAmia-usama-turaga-nara-magara-vihaga-[pR0 76 paM0 2] vAlaga-kinnara-ruru-sarabha-camara-kuMjara-vaNalaya-1 paumalayabhatticittaM NAmaM divvaM NavihiM ubadaMseMti / [3] 9prazreNi-10vastika-11sauvastika-12puSya-13 mANavaka-14vardhamAnaka-15matsyANDaka-[pR0 82 paM0 12]-16 makarANDaka17jAra-18mAra-19puSpAvali-20padmapatra-21sAgarataraGga-22vAsantIlatA-23padmalatAbhakticitra 24nAma dvitIyaM nATyavidhim | 25upadarzayanti [2] [68] tadanantaraM tRtIyaM nATyavidhimupadarzayituM bhUyastathaiva samavasaraNAdikaM kurvanti [pR0130509-pR0 135 paM0 12] 1evaM samavasaraNAdikaraNavidhiH 2 ekaikasmin nATyavidhau pratyekaM pratyekaM tAvad vaktavyaH yAvat-'devaramaNe...hotthA' iti / 3 tataH 4 IhAmRga-RSabha-turaga-nara-makara-vihaga-vyAla-kinnara-ruru-sarabha-camara-kuJjara-vanalatA-padmalatAbhakticitra [pR0 76 paM06] 5 nAma tRtIyaM divyaM nATyavidhim upadarzayanti [3] 8 -bha-bhamara-pA0 4-5 / Jain EducationThtensional For Private & Personel Use Only wiljainelibrary.org
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 138 // [69] eMgato- varka eMgao cakavAlaM duhao cakkavAlaM cakkaddhacakkavAlaM NAmaM divvaM NadRvihiM uvadaMsaMti [4] | [70] caMdAvalipavibhattiM ca sUrAvalipavibhattiM ca valiyA~valipavibhatti ca hasA~valipa00ca egovalipa0| ca tArAvalipa0 ca muttA~valipa0 ca kaNagAvalipa0 ca rayaNAvalipa0 ca NAmaM divvaM NaddavihaM uvadaseMti [5] [71] caMduggamaNapa0 ca sUruggamaNapa0 ca uggamaNuggamaNapa0 ca ma divvaM NavihaM uvadaMseMti [6] [69] tadanantaraM bhUyo'pi samavasaraNAdikavidhikaraNAnantaram 1 ekato vakram 2 ekataH cakravAlam 3 dvidhAtaH cakravAlam 45 cakrArdha cakravAlaM 5 nAma caturtha divyaM nATyavidhim upadarzayanti [4] [70] tadanantaram uktavidhipurassaraM 1 candrAvalipravibhakti-2 sUryAvalipavibhakti-3 valayAvalipravibhakti-4haMsAvalipravibhakti-5ekAvalipavibhakti-6tArAvalipavibhakti-7muktAvalipravibhakti-8kanakAvalipravibhakti-9ratnAvalipravibhaktyabhinayAtmakam Avalipravibhakti 10 nAma paJcamaM nATayavidhim 11 upadarzayanti [5] [71] tadanantaram uktakrameNa 1candrodgamapavibhakti-sUryodgamapravibhaktiyuktam 3udgamanodgamanapavibhakti 4nAma SaSThaM nATaya- 10 vidhim 5upadarzayanti [6] - -to vaka duhao vaMkaM egato khahaM duhao khahaM egao cakkavAlaM vi0 baa0| 0 pa0' akSareNa pavibhatti ca' iti sarvatra bodhyam / Jain Education remona For Private Personel Use Only | w .jainelibrary.org
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / [72) caMdagamaNapa0 ca sUrAMgamaNapa0 ca AgamaNAgamaNapa0 ca = NamaM... jaivadaMseMti [7] [73] caMdovaraNapa0 sUravaraNapa0 ca auvaraNAvaraNapa0 NAmaM... uvadaMseMti [8] [74] caMdatthamaNapa0 ca suratthamaNapa0 atthamaNatthamaNapa0 nAmaM... uvadaMseMti [9] [75] caMdamaMDalapa0 ca sUremaMDalapa0 ca nAMgamaMDalapa0 ca jakkhamaMDalapa0 ca bhUtamaMDalapa0 ca [0 rakkhasa-mahoraga - gandhavvamaMDalapa0 ca] maMDala maMDalapa0 nAmaM... uvadaMseMti [10] [72] tata uktaprakAreNa 1 candrAgamanapravibhakti - 2sUryAgamanapravibhaktiyuktam 3Agamanapravibhakti 4 nAma saptamaM nATayavidhim 5 upadarzayanti [7] [13] tadanantaram uktakrameNa 1 candrAvaraNa pravibhakti-2 sUryAvaraNapravibhaktiyuktam 3AvaraNAvaraNapravibhaktinAmakam aSTamaM nATayavidhim [8] [74] tata uktakrameNaiva 1 candrAstamayanapravibhakti - 2sUryAstamayanapravibhaktiyuktam 3 astamayanapravibhaktinAmakaM navamaM nATaya. 10 vidhim [9] [75] tata uktaprakAreNa 1 candramaNDalapravibhakti - 2sUryamaNDalapravibhakti - 3 nAgamaNDalapravibhakti - 4yakSamaNDalapravibhakti-5bhUtamaNDalapravibhaktiyuktaM 6 maNDalapravibhaktinAmakaM dazamaM divyaM nATayavidhim [10] = 'NAmaM' zabdena sarvatra 'NAmaM divvaM vihaM' etAni padAni bodhyAni / [ ] etacciddUnAntargataH pAThaH vi0 bA0 / Jain Education intentional | // 139 // w.jainelibrary.org
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / // 140 // Jain Education [76] usa bhamaMDalapa0 ca sIhamaMDalapa0 ca hayavilaMbiyaM gayevi00 hayavilasiMyaM gayavilasiyaM mattahayavilasiyaM mattagajavilasiyaM mattayavi0 mattagaMyavi0 duyavilambiyaM NAmaM... NaTTavihaM uvadaseMti [11] [77] sAgarapavibhattiM ca nAgarepa0 ca sAgarai-nAgarapa0 ca NAma.... uvadaMseMti [12] [78] gaMdIpa0 ca caMpAMpa0 ca nandA - caMpApa0 ca NAmaM... ubadaMseMti [13] [79] macchaMDopa0 ca mayaraMDAMpa0 ca jAraMpa0 ca mArapa0 ca macchaMDA-mayaraMDA - jArA-mArApa0 ca... NAmaM 5 [76] tadanantaram uktakrameNa 1RSabhamaNDalapravibhakti - 2 siMhamaNDalapravibhakti - 3hayavilambita - 4gajavilambita-5hayavilasita- 6 gajavilasita - 7mattahayavilasita - 8mattagajavilasita - 9mattahyavilambita - 10 mattagajavilambitaM vilambitAbhinayaM 11drutavila mbitaM nAma ekAdazaM nATayavidhim [11] [77] tadanantaram 1sAgarapravibhakti - 2nAgarapravibhaktiabhinayAtmakaM 3sAgara - nAgarapravibhaktinAma dvAdazaM nATyavidhim [12] [ 78 ] tato 1 nandApravibhakti - 2 campApravibhaktyAtmakaM nandA -3 campApravibhaktinAma trayodazaM nATayavidhim [13] [79] tato 1 = matsyANDakapravibhakti - 2 makarANDakapravibhakti-3 jAramavibhakti - 4 mArapravibhaktiyuktaM 5 = matsyANDaka- makarA+ atra mUlapAThasarvapratiSu vicaraNayuktamUlapAThAdarza ca 'usabhalaliyatrikkataM sauhalaliyavikkataM hayavilaMbiyaM' evaM pATho labhyate parantu atra mUle tu vivaraNAnusArI pAThakamo rakSitaH / 'vi' padena 'vilambitam' avagantavyam / pR0 83 paM0 5-6 / 10 jainelibrary.org
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iy| // 14 // uvadaMseMti [14] [80] * 'ka' tti kakArapa.ca 'kha'tti khakArapa.ca 'gati gakArapa.ca'gha'tti dhakArapa0ca 'tti GakArapa0 ca kakAra-khakAra-gakAra-ghakAra-hukArapa.caNAma...uvadaMseMti [15] evaM cakAravaggo pi[16] TakAravaggo vi [17] takAravaggo vi [18] pakAravaggo vi [19] NDaka-jAra-mArapravibhaktinAma caturdazaM nATathavidhim [14] [80] tadanantaram krameNa 1 'ka' iti kakArapavibhaktiH 2 'kha' iti khakArapravibhaktiH 3 'ga' iti gakArapravibhaktiH 4 'gha'iti ghakArapravibhaktiH 5 'Ga' iti ukArapravibhaktiH ityevaM 6kramabhAvikakArAdipavibhaktiabhinayAtmakaM 7 kakAra-khakAra-gakAra-ghakAraDakArapravibhaktinAmakaM paJcadazaM divyaM nATathavidhim [15] evaM 8cakAra-chakAra-jakAra-jhakAra-akArapravibhaktinAmakaM poDazaM divyaM nATayavidhim [16] 9 TakAra-ThakAra-DakAra-dakAra-NakArapravibhaktinAmaka saptadazaM divyaM nATayavidhim [17] 10 takAra-thakAradakAra-dhakAra-nakArapavibhaktinAmakam aSTAdazaM nATathavidhim [18] 11pakAra-phakAra-cakAra-bhakAra-makArapravibhaktinAmakam ekona- 10 * brAhmolipigataH kakAraH + evaMsaMsthitaH, abhra ca nartakA devAdayaH tena 'ka' satkAkAreNa sthitvA nRtyaM kRtavanta ityabhiprAyo gamyate / evaM sarvatra 'kha' AdiSvapi yAcyam / atra nartanaprakAre 'a'kAra-'i'kAra-ityAdayaH svarA nollikhitAH tathA vyaJjanAkSareSvapi vargIyA eva varNA darzitAH, 'ya'kAra-rakAra-'la'kAra-ba'kAra-'sa'kAra-'ha'kArAdayo varNA na darzitAH tatra kimapi aitihAsika kAraNaM vA na iti cintanIyam / athavA devAnAM lipI ye varNAH te eva atra darzitAH ityapi cintanIyam / Jan Educati For Private 3 Personal Use Only Mr.jainelibrary.org
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 142 // Jain Education I [1] asoya pallavapa0 ca aMbapallavapa0 ca jaMbUpallavapa0 ca kosaMba pallavapa0 ca : pallavapa0 ca NAmaM... ubadaMsati [20] [2] umalApa jAva [10 18 paM0 2-3 ] somalayApa0 ca layapa0 ca NAmaM... uvadaMti [21] [83] duyaNamaM... ubardasaMti [22] vilebiyaM NAmaM... uva0 [23] duyavilaMbiyaM NAmaM... uva0 [24] - ciyaM [25] rirbhiyaM [26] aMciyarirbhiyaM [27] viMzatitamaM divyaM nATayavidhim [19] [1] tataH 1 azokapallavapravibhakti - 2 Amrapallavapravibhakti - 3 jambUpallavapravibhakti - 4 kozamvapallavapravibhaktiabhinayAtmakaM 5 pallavapravibhaktinAmakaM viMzatitamaM divyaM nATayavidhim [20] [2] tadanantaram 1 padmalatA pravibhakti -+nAgalatApravibhakti - azokalatApravibhakti - campakalatApravibhakti - cUtalatApravibhaktivanalatApravibhakti - vAsantIlatApravibhakti-kundalatApravibhakti-atimuktakalatApravibhakti - 2zyAmalatApravibhaktiabhinayAtmakaM 3 latA- 10 pravibhaktinAmakam ekaviMzatitamaM divyaM nATyavidhim [21] [3] tadanantaram 1dbhutaM nAma dvAviMzatitamaM nATayavidhim [22] tato ravilambitaM nAma trayoviMzatitamam [23] 3 drutavilambitaM nAma caturviMzatitamam [24] 4 azcitaM nAma paJcaviMzatitamam [25] 5ribhitaM nAma paDviMzatitamam [26] 6 azcitaribhitaM : pallavapallavapa0 - vi0 bA0 / 0 lyAlyApa0 vi0 bA0 pR0 18 paM0 10 / - tamaM vAdyavidhima- pA0 4-5 / ainelibrary.org
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / aurabharDa [28] bhasolaM [29] ArabhaDabhasolaM [30] uppayanivayaparvattaM 8 saMkuciyaM pasAriyaM 0 rayAraiyaM taM saMbhataM NAmaM divvaM NahavihiM uvadaMseMti [31] [84] taraNaM te bahave devakumArA ya devakumArIo ya samAmeva samosaraNaM kareMti jAva [ pR0 paM0] divve | devaramaNe pavate yAvi hotthA / tae NaM te bahave devakumArA ya devakumArIo ya samaNassa bhagavao mahAvIrassa putrvabhavacariyaNibaddhaM ca carveNacariyaNibaddhaM ca saMhareNacariyanibaddhaM ca jammaNacariyanibaddhaM ca abhise acariyanibaddhaM ca labhAvacariyanibaddhaM ca jovvaNacariyanibaddhaM ca kAmabhogacariyanibaddhaM ca nikkhamaNacairiyanibaddhaM ca tavacairaNacariyanibaddhaM ca nAma saptaviMzatitamam [27] 7 ArabhaTaM nAma aSTAviMzatitamam [28] 8 bhasolaM nAma ekonatriMzattamam [29] 9 ArabhaTabhasolaM nAma triMzattamam [30] tadanantaram 10 utpAtanipAtaprasaktaM 11 saMkucitaprasArita revakA 1 racitaM 12 bhrAntasaMbhrAntaM nAma ekatriMzattamaM divyaM nATayavidhim upadarzayanti [31] [4] 1 tadanantaram ca 2 zramaNasya bhagavato mahAvIrasya 3 caramapUrvamanuSyabhava - 4 caramacyavana - 5 caramagarbhasaMharaNa-6 caramabharata kSetrAvasarpiNI tIrthakarajanma - 7 abhiSeka-8 caramabAlabhAva - 9 carama yauvana- 10 caramakAmabhoga- 11caramaniSkramaNa - 12 caramatapa8- saMkuciya apasAriyaM - pA0 3 = riyaM bhantaM NAmaM bhA0 2 / - riyaM rayAratiyaMta NAmaM - pA0 1 0 idaM padaM na spaSTaM pratibhAti tataH tadartho'pi nAvagamyate / mam zobhanaM nAma bhA0 2 / *-ritakhekara bhrAntaM saM bhA01 / - ritaM revakaracitaM bhrAntaM bhA0 2 / asyArtho'pi Jain Education itemtional 10 // 143 //
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| nATyasya upasaMhAraH // 144 // NANuppAyacariyanibaddhaM ca tityapavataNacariya-parinivvANacaeNriyaniyaddhaM ca carimacariyanibaddhaM ca NAmaM divya NavihiM uvadaMseMti [32] [85]taeNaM te bahave devakumArA ya devakumArIoyacauviha vAitta vAeMti-taM jahA-tataM vitataM ghaNe muNsir|| [86] tae NaM te vahave devakumArA ya devakumAriyAo ya cauvihaM geya gAyaMti taMjahA~-ukkhitaM pAyaMta maMdAyaM roiyAMvasANaM c| zvaraNa-13 caramajJAnotpAda- 14 caramatIrthapravartana-15 caramaparinirvANanibaddhaM 16 caramanivaddhaM 17 nAma dvAtriMzattamaM divyaM nATayavidhim upadarzayanti / [32] [85] 1 tadanantaram 2 bahavo devakumArA devakumArikAzca nATayavidhiparisamAptimaGgalabhRtaM 3 caturvidhaM 4 vAditraM 5 vAdayanti6 tadyathA-7 tatam-mRdaGga-paTahAdi 8 vitatam-vINAdi 9 ghanam-kaMsikAdi 10 shupirm-shngkh-kaahlaadi| [86] 1 tadanantaram 2 caturvidhaM 3 gItaM 4 gAyanti-5 tadyathA-6 utkSiptaM prathamataH samArabhyamANam 7 pAdAntam-pAda-10 vRddham-vRddhAdi-caturbhAgarUpapAdabaddham-iti bhAvaH / 8 madhyabhAge mUrchanAdiguNopetatyA mandaM mandaM gholanAtmakam 9 rocitAvasAnamna saMbuddhaH / =mUlapAThayukteSu AdarzeSu pA0 2 Adarza eva 'NANuppAyacariyanibaddhaM ca' padaM dRzyate , parantu vivaraNAnusAritvena atra nyastam / ___ + 'zuSira' zabde Adya 'za'kArasya 'jha' kAroccAraNena jhusiraM / atra 'za' kAra-jhakArayoH 'tAlusthAnIyatvena 'zakAraH 'jha'rUpeNa pariNata iti | kalpanA yogyA ! zuSira-susira-sAMsaruM / 4 utkSipya pra-pA0 4-5 bhA0 1 / Jain Education inhital For Private Personal Use Only
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / [87] tae NaM te bahave devakumArA ya devakumAriyAo ya cauvvihaM NavihiM udaMsaMti-taMjahA-aMciya ribhiyaM ArabhaDaM bhasolaM c| [88] tae NaM te yahave devakumArA ya devakumAriyAo ya caumvihaM abhiNayaM abhiNayeti-saMjahA~-diTThatiyaM =pADitiyaM sAmannoviNivAiyaM aMtomajjhAvasANiyaM c|| [89] tae NaM te yahave devakumArA ya devakumAriyAo ya goyamAdiyANaM samaNANaM niggaMthANaM divvaM deviti / divva devajutiM divvaM devANubhAvaM divvaM battIsaibaddhaM nADayaM uvadaMsittA samaNaM bhagavaMtaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNa kareMti karittA vaMdaMti namasaMti vaMdittAnamaMsittA jeNeva sUriyAbhe deve teNeva uvAgacchati uvA- sittA sUriyAbhaM devaM karayalapariggahiyaM sirasAvattaM pR067 paM08] matthae aMjali kaTu jaeNaM vijaeNaM vaddhAveMti iti-rocitaM yathocitalakSaNopetatayA bhAvitam-satyApitam iti yAvat avasAnaM yasya tad rocitAvasAnam / [87] 1 tataH 2 caturvidhaM 3 nartanavidhim 4 upadarzayanti-5 tadyathA-6 azcitam ityAdi / [88] 1 tataH2 caturvidham 3 abhinayam 4 abhinayanti-5 tadyathA-6 dArzantikam 7 prAtyantikam 8 sAmAnyato vinipAtam 9lokamadhyAvasAnikam-iti / ete nartanavidhayaH abhinayavidhayazca nATayakuzalebhyo veditvyaaH| pADiyaMtiyaM-bhA0 2 pA0 1-2 / pADiyaM-pA0 3 / / // 145 / / Jain Educat ional For Private Personal use only
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniyN| sUryAbhaH khasthAna gataH // 146 // vaddhAvittA evaM ANattiya pccppinnNti| tae NaM se sUriyAbhe deve taM divvaM deviti divvaM devajuI divvaM devANubhAvaM paDisAharai paDisAharettA khaNeNaM jAte ege egabhUe / tae NaM se sUriyAbhe deve samaNaM bhagavaMtaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei vaMdati namasati vaMdittA namaMsittA niyagaparivAlasaddhiM saMparibuDe tameva divvaM jANavimANaM durUhati durUhittA jAmeva disi pAunbhUe tAmeva disiM pddige| 90 "bhate tiM bhaya goyame samaNa bhagavaMtaM mahAvIraM vaMdati namasati vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI [89] tae NaM te...ityAdi upasaMhArasUtraM sugamam / navaram-1 ekabhUtaH-anekIbhUya ekatvaM prApta ityarthaH / 2nijakaparivAreNa sAdha sNprivRtH| 90] 1 'bhadanta' ! 2 iti AmantraNapurassaraM 3 bhagavAn gautamaH 4 zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM 5 vandate namasthati banditvA | namasyitvA 6 evam-vakSyamANaprakAreNa avAdI[pustakAntare tu idaM vAcanAntaraM dRzyate-+'teNaM kAleNaM teNaM samapaNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa jitu antevAsI'-ityAdi-iMdabhUI = nAma aNagAre goyamasagotte saturasehe samacauraMsasaMThANasaMThipa bajarisahanArAyasaMghayaNe kaNagapulaganighasapamhagore uggatave dittatave 0 pratisaMhati-pratisaMkSipati ityarthaH / + vivaraNakAradarzitA vAcanAbhedaH / = "'nAma' iti prakRtatvAt vibhaktipariNAmena 'nAmnA' iti draSTavyam evamanyatrApi yathAyoga bhAvanIyam"-rAya0 viva0 / Jain Education fem a l Wrjainelibrary.org
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / tattatave mahAtave urAle ghore ghoraguNe ghoratavassI ghorabaMbhaceravAsI ucchUDhasarIre saMkhittavipulateyalesse caudasaputhvI caunANovagapa savvakkharasannivAI samaNassa bhagavato mahAvIrassa adRrasAmaMte uhuMjANU ahosire jhANakoTThovagae saMjameNa tavasA appANaM bhAvemANe vihara, taraNaM se bhagavaM goyame jAyasaDhe jAyasaMsapa jAyakouchalle uppannasaDe upapannasaMsaya uppanna ko uhalle saMjAyasaGke saMjAyasaMsara saMjAyako uhalle samuppaNNasaDDe samuppaNNasaMsada samuppaNNako uhalle uTTApa uTThei uTTApa uTTittA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIraM teNeva ubAgacchati teNeva uvAgacchittA samaNaM bhagavaMta mahAvIraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM kareti tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karettA vaMdati nama'sati vaMdittA narmasittA evaM vyAsI' - asya vyAkhyA - tasmin kAle tasmin samaye bhramaNasya bhagavato mahAvIrasya jyeSTha iti prathamaH antevAsI - ziSyaH / anena padadvayena tasya sakalasaMghAdhipatitvam- Avedayati / 'indrabhUtiH' iti mAtApitRkRtaM nAmadheyam / antevAsI ca kila vivakSAyAM zrAvako'pi syAt ataH tadAzaGkAvyavacchedArtham Aha-anagAraH- na vidyate agAraM gRham asya iti anagAraH ayaM ca vigItagotro'pi saMbhAvyeta ata Aha- // 147 // gautamaH gotreNa gautamAhvayagotrasamandhita ityarthaH ayaM ca tatkAlocitadehaparimANApekSayA nyUnAdhikadeho'pi syAt ata Aha-saptotsedhaH- 10 saptahasta pramANazarIrocchrAyaH ayaM ca itthaMbhUto lakSaNahIno'pi zaGkayeta, ataH tadAzaGkApanodArthamAha-samAH zarIralakSaNazAstroktapramANAvisaMvAdinyaH catasraH asrayaH yasya tat samacaturasram astrayastviha caturdigvibhAgopalakSitAH zarIrAvayavA draSTavyAH / anye tvAhuH- "samA anyUnAdhikAH catasro'pi asrayo yatra tat samacaturasram tacca tat saMsthAnaM ca, saMsthAnam AkAraH tacca vAma-dakSiNajAnvoH antaram Asanasya lalAToparibhAgasya cAntaram vAmaskandhasya dakSiNajAnunazca antaram" iti| apare tvAdduH- "vistArotsedhayoH samatvAt samacaturasram tatra tat saMsthAnaM ca saMsthAnam AkAraH tena saMsthito vyavasthito yaH sa tathA / tatra nArAcam ubhayato markaTabandhaH 15 RSabhaH tadupari veSTanapaTTaH kIlikA asthitrayasyApi bhedakam asthi evaMrUpaM saMhananaM yasya sa tathA / tathA kanakasya suvarNasya yaH pulakaH - lavaH tasya yo nikaSaH - kapapaTTake rekhArUpaH tathA 'padma' grahaNena 'padmakesarANi ucyante avayave samudAyopacArAt yathA - devadattasya hastAgrarUpo'vayavo'pi devadattaH tathA ca devadattasya hastAgraM spRSTvA loko vadati - spRSTo mayA devadattaH' iti, kanakapulakanikapavat padma Jain Education Interational w.jainelibrary.org
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniyN| // 148 // vacca yo gauraH sa kanakapulakanikaSapadmagauraH athavA kanakasya yaH pulako dravatve sati binduH tasya nikaSo varNataH sadRzaH kanakapulakanikaSaH tathA padmavat-padmakesaravat yo gauraH sa 0 pdmgaurH| ayaM ca viziSTacaraNarahito'pi zaGkayeta tata Aha-ugram | adhRSyaM tapaH anazanAdi yasya sa tathA yad anyena prAkRtena puMsAna zakyate cintayitumapi manasA tadvidhena tapasA yukta ityarthaH tathA dIptaM jAjvalyamAnadahana iva karmavanagahanadahanasamarthatayA jvalitaM tapo dharmadhyAnAdi yasya sa tathA, taptaM tapo yena sa taptatapAH parva hi tena tapaH taptaM yena sarvANyapi azubhAni karmANi bhasmasAtkRtAni iti. mahat prazastam-AzaMsAdoSarahitatyAt-tapo yasya sa mahAtapAH tathA udAraH pradhAnaH athavA + urAlo bhISmaH ugrAdiviziSTatapaHkaraNataH pArzvasthAnAm-alpasattvAnAm atibhayAnaka iti bhAvaH tathA ghoro nighRNaH parIpahendriyAdiripugaNavinAzanamadhikRtya nirdaya iti yAvat tathA ghorA anyairduranucarA guNA mUlaguNAdayo yasya sa ghoraguNaH tathA ghoraistapobhiH tapasvI ghoratapasvI ghoraM dAruNam alpasattvairduranucaratvAt brahmacarya yat tatra vastuM zIlaM yasya sa tathA 8 ucchUDham-ujjhitamiva ujjhitaM saMskAraparityAgAt-zarIraM yena sa ucchUDhazarIraH saMkSiptA zarIrAntargatatvena hrasvatAM gatA vipulA vistIrNA anekayojanapramANakSetrAzritavastudahanasamarthatvAt tejolezyA viziSTatapojanyalabdhivizeSaprabhavA tejojvAlA yasya sa tathA caturdaza pUrvANi vidyante yasya-tenaiva teSAM racitatvAtU-asau caturdazapUrvI anena tasya zrutakevalitvamAha sa ca avadhijJAnAdivikalo'pi syAt ata Aha-mati-zruta-avadhi-manaHparyAyajJAnacatuSTayasamanvitaH uktavizeSaNadvayayukto'pi kazcid na samanazrutaviSayavyApizAno bhavati caturdazapUrvavidAmapi SaTsthAnapatitatvena zravaNAt ata Aha sarvAkSarasaMnipAtI akSarANAM saMnipAtAH saMyogAH akSarasannipAtAH sarve ca te akSarasannipAtAzca sarvAkSarasannipAtAH te yasya jJeyAH sa tathA kimuktaM bhavati? yA kAcid jagati padAnupUrvI vAkyAnupUrvI cA saMbhavati tAH sarvA api jAnAtIti pavaMguNaviziSTo bhagavAn vinayarAziriva sAkSAt iti kRtvA ziSyAcAratvAcca zramaNasya bhagavato mahAvIrasya adarasAmante viharati-iti yogaH tatra dUraM viprakRSTam tatpratiSedhAd adUrasAmantam-tato nAtidUre nAtinikaTe ityarthaH kiM 0 "tataH padadvayasya karmadhArayasamAsaH"-rAya0 viva0 / + 'urAlo' ayaM prAkRtaH pryogH| 8 'ucchadam' idamapi prAkRtaM padam / ' Jain Education lemona For Private Personel Use Only Miw.jainelibrary.org
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / viziSTaH san tatra viharati ? ityata Aha UrdhvaM jAnunI yasya asau UrdhvajAnuH adhaH zirAH - nordhva tiryagvA vikSiptadRSTiH kintu niyatabhUbhAganiyamitadRSTiH ityarthaH dhyAnaM dharmadhyAnaM zukladhyAnaM ca tadeva koSThaH kuzUlo dhyAnakoSThaH tam upagato dhyAnakoSThopagataH yathA hi koSThake dhAnya prakSisam aviprasRtaM bhavati evaM bhagavAnapi dhyAnato'viprakIrNendriyAntaHkaraNavRttiH ityarthaH saMyamena paJcAzravanirodhAdilakSaNena tapasA anazanAdinA 'ca' zabdo'tra samuccayArtho lupto draSTavyaH saMyama - tapograhaNam anayoH pradhAnamokSAGgatAkhyApanArtham prAdhAnyaM ca navakarmAnupAdAna hetutvena tapasazca purANakarmanirjarAhetutvena tathAhi abhinavakarmAnupAdAnAt purANakarmakSapaNAcca jAyate sakalakarmakSayalakSaNo mokSaH tato bhavati saMyama - tapasomakSaM prati prAdhAnyam iti / AtmAnaM vAsayan tiSThati / tato dhyAnakoSThopagataviharaNAd anantaraM bhagavAn gautamo jAtazraddhAdivizeSaNaviziSTaH san uttiSThati iti yogaH tatra jAtA pravRttA zraddhA icchA vakSyamANArthatattvAvagamaM prati yasya asau jAtazraddhaH tathA jAtaH saMzayo yasya sa jAtasaMzayaH saMzayo nAma anavadhAritArthajJAnam sa caivam itthaM nAma asya divyA devadhivistRtA abha vat idAnIM sAkva gatA ?' iti tathA jAtaM kutUhalaM yasya sa jAtakutUhalaH jAtautsukya ityarthaH yathA - 'kathamamumarthe bhagavAn prarUpayiSyati' iti tathA utpannA prAg abhUtA satI bhUtA zraddhA yasya asau utpannazraddhaH atha 'jAtazraddhaH' ityetadeva astu kimartham 'utpa- 10 naddhaH' iti pravRttaddhatvenaiva utpannazraddhatvasya labdhatvAt nahi anutpannA zraddhA pravartate ? iti atrocyateH hetutvapradarzanArtham tathAhikathaM pravRttazraddhaH ucyate yataH utpannazraddhaH iti hetutvadarzanaM copapannam tasya kAvyAlaMkAratvAt yathA "pravRttadIpAmapravRttabhAskarAm prakAzacandrAM bubudhe vibhAvarIm " [ ] ityatra, atra hi yadyapi pravRttadIpAditvAdeva apravRttabhAskaratvam avagatam tathApi apravRttabhAskaratvaM pravRttadIpAderhetutayA upanyastamiti samyak / 'uppannasahe' 'uppannasaMsara' iti prAgvat tathA 'saMjAyasaGke' ityAdi padapaTuka prAgvat navaram-iha 'sam'zabdaH prakarSAdivacano veditavyaH utthAnam utthA - Urdhvavartanam tathA uttiSThati / ii 'uTThei' ityukte kriyArambha- 15 mAtramapi pratIyeta yathA 'vaktu+muttiSThati' tataH tadvayavacchedArtham 'uTTAe' ityuktam-utthayA utthAya yasmin digbhAge zramaNo bhagavAn + muttiSThate tataH pA0 4 / mupatiSThate tataH pA0 5 / Jain Education interational // 149 // w.jainelibrary.org
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| jAtasaMzayasya zrIgautamasya prazna: // 15 // _ [91] pra0-sUriyAbhassa NaM bhaMte ! devassa esA divvA deviDDI divvA devajjutI dibve devANubhAve kahi~ gate | kahiM aNuppavihe ? [92] u0-goyamA ! sarIraM gate sarIraM annuppvitte| 193] pra0-'se keNa?NaM bhaMte ! evaM bucaI sarIraM" gate sarIraM aNuppavide? [94] u0-goyamA ! se jahA nAma e kUDAgArasAlA mahAvIro vartate tasminneva digbhAge upAgacchati upAgatya ca zramaNaM vikRtvaH cIna vArAn AdakSiNapradakSiNIkaroti AdakSiNapradakSiNIkRtya vandate namasyati banditvA namasyitvA payam avAdIt ] [91] pra0-1 va gataH 12 tatra gamanam antaramanupravezAbhAve'pi dRSTam yathA 'bhittau gatA dhRliH' iti, epopi divyo'nubhAvaH yadyevaM kvacit pratyAsanne pradeze gataH syAt tato dRzyeta na cAsau dRzyate tato bhUyaH pRcchati-kva anupraviSTa:-kva antarlInaH ? iti bhAvaH [92] u0-bhagavAn Aha-1 gautama ! 2 zarIraM gataH-3 zarIram anupvissttH| [93] pra0-punaH pRcchati-1 atha kena arthena-kena hetunA 2 bhadanta !3 evam 4 ucyate 5 'zarIraM gataH-zarIram anupraviSTaH'? [94] u0-bhagavAn Aha-1 gautama ! 2kUTasyeva-parvatazikharasyeva AkAro yasyAH sA kUTAkArA-yasyA upari AcchAdanaM zikharAkAraM sA kuTAkArA iti bhAvaH kuTAkArA cAsau zAlA ca kUTAkArazAlA yadi vA kuTAkAreNa zikharAkRtyA upalakSitA zAlA For Private Personal Use Only JainEducation Emal Mainelibrary.org
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| siyA duhato littA guttA guttaduvArA NivAyA NivAyagabhIrA, 'tIle NaM kUDAgArasAlAte "adUrasAmaMte ettha zrIbhagavataH |NaM "mahege jaNasamUhe ciTThati, tae NaM "se jaNasamUhe raMge mahaM abhavaddalagaM vA vAsavaddalaMga vA mahAvAyaM vA sodAharaNaM ejamANaM vA pAseti, pAsittA taM kUDAgArasAlaM ato aNuppavisittA NaM ciTThai, se teNaTeNaM goyamA! evaM prativacaH buJcati-'sarIraM annuppviddhe'| [95] pra0-kAhiM NaM bhaMte ! sUriyAMbhassa devassa sUriyAbhe nAmaM vimANe pannate? | // 151 // kUTAkArazAlA 3 syAt 4bahir antazca 5 gomayAdinA liptA 6 guptA bahiH prAkArAvRtA 7 guptadvArA dvArasthaganAt yadi vA guptadvArA keSAMcid dvArANAM sthagitatvAt keSAMcid vA asthagitatvAt iti / 8 nivAtA vAyorapravezAt 9 kila mahad gRhaM nivAtaM prAyo na bhavati tata Aha-nivAtagambhIrA-nivAtA satI vizAlA ityarthaH tataH 10 tasyAH kUTAkArazAlAyAH 11 adUrasAmante-na atidUre | nikaTe vA pradeze 12 mahAn ekaH-anyataraH janasamUhaH tiSThati 13 sa ca 14 ekaM mahat 15 abhrarUpaM vAdelam-abhravAdalamdhArAnipAtarahita saMbhAvyavarSa vAdalam ityarthaH 16 varSapradhAnaM vAdalakam-varSavAdalakam-varSa kurvat vAdalakam 17 mahAvAtaM vA 18 AyAntam-Agacchantam 19pazyati dRSTvA 20tasyAH kUTAkArazAlAyAH 21antaram tataH 22anupavizya 23tiSThati evaM sUryAbhasyApi 10 devasya sA tathA vizAlA divyA devadyutiH divyo devAnubhAvaH zarIram anupraviSTaH / 24anena kAraNena 25gautama! evam ucyate / [95] pra0-bhUyo gautamaH pRcchati-1 va 2 sUryAbhasya devasya sUryAbhaM vimAnaM 4prajJaptam ? 8" dvitIyA SaSThyarthe"-rAyaH viva0 / Jain Education remona For Private Personal use only J ainelibrary.org
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniyN| // 152 // uttaram [96] u0-goyamA ! jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNeNaM imIse rayaNappabhAe puDhavIe bahusamarrama 'sUryAbhasya |NijjAto bhUmibhAgAto uDDe caMdima-sUriya-gahagaNa-nakkhatta-tArArUvANaM 'bahaI joaNasayAI evaM-sahassAI vimAnaM sayasahassAI bahuIo joaNakoDIo joaNasayakoDIo joaNasahassakoDIobahuIojoaNasayasahassa kva ?'iti koDIo cahuIo joaNakoDAkoDIo uDDa dUraM vItIvaittA ettha NaM sohamme nAmaM kappe pannatte pAINapaMDINAyate zrIgautama udINadAhiNavidhiNe arddhacaMdasaMThANasaMThite accimAlibhAsarAsivaNNAbhe praznasya [96] pra0-bhagavAn Aha-1 gautama ! asmin 2 jambUdvIpe yo 3 mandaraparvataH tasya 4 dakSiNataH 5 asyA ratnaprabhAyAH pRthivyAH 6 bahusamaramaNIyAt bhUmibhAgAt 7 Udhrva 8 candra-sUrya-graha-nakSatra-tArArUpANAmapi purataH 9 bahUni yojanazatAni tato buddhathA bahubahutarollaGghanena 10bahUni yojanasahasrANi evameva 11bahUni yojanazatasahasrANi evameva ca 12 bahvIryojanakoTIH evameva ca 13vahvIyojanakoTIkoTIH 14 Urdhvam 15 utplutya 16 atra sArdharajjupramANe pradeze 17 saudharmo nAma kalpaH prajJaptaH sa ca 18 prAcInA'pAcInAyataH pUrvAparAyata ityarthaH 19 udagdakSiNavistIrNaH 20 ardhacandrasaMsthAnasaMsthitaH dvau hi saudharma-IzAnau devaloko 20 samuditau paripUrNacandramaNDalasaMsthAnasaMsthitau tayozca merodakSiNavartI saudharmakalpaH uttaravartI IzAnakalpaH tato bhavati saudharmakalpaH ardha candrasaMsthAnasaMsthitaH 21 *arcIni kiraNAni teSAM mAlA acimAlA sA asya asti-iti acimAlI--kiraNamAlAsaMkula ityarthaH / ___x bahugIto jo-bhaa01| prAcInopAcInA-pA0 4-5 / * arcI ssi-bhaa02| "acis-arcI santedantau"-zabdaratnAkara0 kA0 4 glo0115| Jain Education anal For Private Personal Use Only jainelibrary.org
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / Jain Education asaMkhejjAo joaNakoDokoDIo AyAma vikkhaMbheNaM asaMkhejjAo joaNakoDAkoDIo paiMrikkheveNaM ettha NaM sohammANaM devANaM vaittIsaM vimANavAsasayasahassAiM bhavati' iti : maiMkkhAyaM / te" NaM vimANA savvarayanAmayA acchA jIva paDirUvA / tesiM NaM vimANANaM bahumaijjhadesabhAe paMca varDisayA pannattA taMjahA- asogavarDisae sattavaNNavaiDisae 22 asaMkhyeyAH 23yo - janakoTIkoTI : 24 AyAmazca viSkambhazca 0 AyAmaviSkambham tena AyAmena ca viSkambhena cetyarthaH 25 5 asaMkhyeyA yojanakoTIkoTIH 26 parikSepeNa-paridhinA / sarvAtmanA ratnamayaH 'yAvat' karaNAt 'acche saNhe ghaDe' [pR019 paM05 tathA 8] ityAdi vizeSaNakadambakaparigrahaH tatra saudharme kalpe 27 dvAtriMzadvimAnazatasahasrANi 28bhavanti 29 iti 30 AkhyAtaM mayA zeSaizva tIrthakRdbhiH / 31 tAni ca vimAnAni 32 sarvaratnamayAni - sAmastyena ratnamayAni acchAni AkAzasphaTikavat atinirmalAni atrApi 33 ' yAvat' karaNAt 'saNhA laNhA ghaTTA nIrayA' [pR0 19 paM0 8] ityAdi vizeSaNajAtaM draSTavyam tacca prAgeva anekazo vyAkhyAtam / 34 teSAM vimAnAnAM 35 bahumadhyadeza bhAge trayodazaprastaTe sarvatrApi vimAnAvataMsakAnAM svasvakalpacarama prastaTavartitvAt 36 paJca 37 10 vimAnAvataMsakAH prajJaptAH tadyathA - 38 azokAvataMsakaH - azokAvataMsakanAmA sa ca pUrvasyAM dizi tato dakSiNasyAM 39 saptaparNAva - +me+akkhAyaM makkhAyaM / " sUtre puMstvaM prAkRtatvAt " - rAya0 viva0 janakoTI:- pA0 5-4 bhA0 1 0 "samAhAro dvandvaH "rAya0 viva0 / * vimAnazabdasya puMstvam / onal // 153 // jainelibrary.org
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniyN| // 154 // caMgavaDisae* cUtavaiDiMsae majjhe sodhammavaiDiMsae te" NaM vaDiMsagA savvarayaNAmayA acchA jIva pddiruuyaa| tassa NaM sodhammavaDiMsagassa mahAvimANassa puratmeiNaM tiriya asaMkhejjAI joyaNasayasahassAI vIivaittA etthai NaM suriyAbhassa devassa sUriyAbhe vimANe paNNatte +adbhuterasa joyaNasayasahassA AyAmavikkhaMbheNaM auNayAlIsaM ca sayasahassAI bAvannaM ca sahassAI a~TTa ya aDayAlajoyaNasate parikkheveNaM / taMsakaH pazcimAyAM 40 campakAvataMsakaH uttarasyAM 41 cUtAvataMsakaH madhye 42 saudharmAvataMsakaH 43 te'pi pazcApi vimAnAvataMsakAH | 44 sarvaratnamayAH 'acchA jAva paDirUvA' iti 45 'yAvat' karaNAt atrApi 'saNhA ghaTTA maTThA' ityAdi [pR0 19505-8] vizepaNajAtam avagantavyam / 46tasyaiva saudharmAvataMsakasya 47pUrvasyAM dizi 48tiryak 49 asaMkhyeyAni yojanazatasahasrANi 50vyativrajya-atikramya 51 atra 52sUryAbhasya devasya 53 sUryAbhaM nAma vimAnaM prajJaptam 54 ardha trayodazaM yeSAM tAni ardhatrayodazAnisArdhAni dvAdaza-ityarthaH-yojanazatasahasrANi 55 AyAmaviSkambhena ca 56 4ekonacatvAriMzat yojanazatasahasrANi 57 dvipaJcAzata sahasrANi 58 aSTau ca yojanazatAni aSTacatvAriMzAni-aSTAcatvAriMzadadhikAni-3952848 kizcidvizeSAdhikAni 59 parikSepeNa *-e bhUtaba.sae-bhA0 1|-e bhUyagavaDiMsate-bhA0 2 / + ato terasayasahassAI AyAmavikkhaMbheNaM bAyAlIsaM ca sayasahassAI aTTa ya add-paa01|0aunnyaaliisN ca sayasahassAI aTTha ya aDyAlajoyaNasate-bhA0 2 / 4 ekonacatvAriMzat yojanazatasahasrANi aSTau ca yojana-pA0 4-5 / ayamoM mUle na pratibhAti / For Private 3 Personal Use Only Jainelibrary.org
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa 2 egeNaM pAgAreNaM savao samaMtA saMparikkhitte se NaM pAgAre tiNi joyaNasayAI uDU-| vimAna uccattaNaM, male ega joyaNasayaM vikhaMbheNaM, majjhe pannAsaM joyaNAI vikkhaMbheNaM upi paiNavIsaM joyaNAI vi praakaarkhNbhnn| "male vitthipaNe majjhe saMkhitte upi taNue-gopucchesaMThANasaMThie saMvarayaNAmae acche jAva paDirUve varNanam "se NaM pAgAre paridhinA "vikkhambhavagga dahaguNa karaNI vaTsassa parirao hoi" [ ] iti karaNavazAt svayam AnetavyaM sugamatvAt / 155 // [97] 1 tad vimAnam 2 ekena prAkAreNa 3 sarvataH sarvAsu dikSu 4 samantataH sAmastyena 5 parikSiptam / 6 sa prAkAraH 7 trINi yojanazatAni 8 Urdhvam-uccastvena, 9 mUle ekaM yojanazataM 10 viSkambhena, 11 madhyabhAge 12 +paJcAzat , mUlAd Arabhya madhyabhAgaM yAvata yojane yojane *yojanavibhAgasya viSkambhataH truTitatvAt 13 upari mastake 14 pazcaviMzatiryojanAni 15 viSkambheNa madhyabhAgAd Arabhya uparitanamastakaM yAvat yojane yojane yojanapaDbhAgasya viSkambhato hIyamAnatayA labhyamAnatvAt ata eva 16 male vistIrNaH 17 madhye saMkSiptaH paJcAzato yojanAnAM truTitatvAt 18upari tanukaH paJcaviMzatiyojanamAtravistArAtmakatvAt ata 10 eva 19 gopucchasaMsthAnasaMsthitaH 20 'sabbarayaNAmae' ityAdi vizeSaNajAtaM prAgvat [pR0 19 paM0 5-8] sa 21 prAkAraH "vikkhabha pAyaguNio parirao tassa gaNiyapayaM" iti smpuurnngaathaa| =viSkambhavargaH dazaguNaH karaNI vRttasya parirayo bhavati / viSkambhaH pAdagaNitaH parirayaH tasya gaNitapadam" iti zabdasaMskAraH / jagbUdvIpaprajJaptivRttI [pR0 19 paM0 8 vakSa0 1] "paridhyAnayanopAyastvayaM cUrNikAroktaH" iti ullikhya iyaM gAthA dshitaa| upayuktagAthArthastu-viSkambhasya vargoM vidheyaH sa ca dazaguNaH kArthaH tataH karaNIkriyayA gaNita vidheyama evaMrItyA vRttasya parirayo jJAtuM zakyaH / + 'viSkambhena' iti zeSaH / *-janavibhAgasya vi-bhaa02| Jain Education literona For Private Personel Use Only wwjainelibrary.org
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| // 156 // NoNAvihapaMcavaNNehi kavisIsaehiM upasobhite taM jahA-kaNhehi ya nIlehi ya lohitehiM hAliddehiM suki vimAnadvAra llehiM kavisIsaehiM / te NaM kavisIsagA aigaM joyaNaM AyAmeNaM advaijoyaNaM vikhaMbheNaM desaNaM joyaNaM varNanam uDDe uccattaNa *savvarayaNAmayA acchA jAva pddiruuvaa| | [98] sUriyAbhassa NaM vimANassa egamegAe bAhAe dArasahassaM dArasahassaM bhavatIti -makkhAyaM, te NaM dArA paMca joyaNasayAI uDDe uccatteNaM aDDAijAI joyaNasayAI vikkhaM bheNaM tAvaiyaM ceva paveseNaM seyA~ varaMkaNagathUbhiyAgA IhomiyausamaturagaNaramagaravihagavAlagakinnararurusarabhacamarakuMjaravaNalayapaumalayabhatticittA khaMbhuggaya22nAnAvidhAni ca tAni paJcavarNAni ca nAnAvidhapazcavarNAni taiH nAnAvidhatvaM ca paJcavarNApekSayA draSTavyam kRSNAdivarNatAratamyApekSayA vA 23 paJcavarNatvameva prakaTayati-kaNhehiM' ityAdi / 24 tAni kapizIrSakANi pratyekaM 25 yojanamekam 26 AyAmato dairyeNa 27 adha yojanaM viSkambheNa 28 dezonayojanam-29 uccaistvena 30 savvarayaNAmayA' ityAdi vizeSaNajAtaM prAgvat [pR019 pN05-8]| [98] 1 ekaikasyAM bAhAyAM 2 dvArasahasramiti sarvasaGkhyayA catvAri dvArasahasrANi, 3 tAni ca dvArANi pratyekaM 4 paJca yoja- 10 nazatAni Urdhvam-uccastvena 5 ardhattIyAni yojanazatAni viSkambhataH 6 ardhattIyAnyeva yojanazatAni pravezataH tAni ca dvArANi sarvANyapi 7zvetAni-zvetavarNopetAni bAhulyena aGkaratnamayatvAt / 8 varakanakA-varakanakamayI stUpikA-zikharaM yeSAM tAni tathA, 9 'IhAmiga...sassirIyarUvA' iti vizeSaNajAtaM yAnavimAnavad bhAvanIyam [pR0 76 paM0 2-4 tathA paM0 6-12]| * savvamaNimayA-bhA0 1-2 vi0 bA0 / - pR0 153 + TippaNa / 8 dvAdazasa-pA0 5 / sarvANyupari shve-bhaa02| Jain Education emanal For Private & Personel Use Only WW.jainelibrary.org
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa varavayaraveiyA parigayAbhirAmA vijAharajamalajuyalajaMtajuttA viva accIsahassamAlaNIyA rUvagasahassakaliyA bhisamANA bhibhisamANA cakkhulloyaNalesA suhaphAsA sasirIyarUvA / vanno dArANaM tesiM hoi-taMjahA-vai rAmayA jimmA riTTAmayA paiTThANA vesaliyamayA khaMbhA jAyarUvovaciyapavarapaMcavannamaNirayaNakoTTimatalA hasabhamayA eluyA gomejamayA iMdakIlA lohiyakkhamatIto ceDAo joIrasamayA uttaraMgA lohiyakkhamaIo 10 teSAM dvArANAM varNaH-kharUpavyAvarNanam-ayaM bhavati, tameva kathayati-tadyathA-iti 11nemA nAma dvArANAM bhUmibhAgAd UvaM niSkA-5 mantaH pradezAte sarve vajramayA-vajraratnamayAH, 12 riTamayAni-riSTaratnamayAni pratiSThAnAni-mUlapAdAH 13 vaiDUryaratnamayAH stmbhaaH| jAtarUpeNa-suvarNena upacitaiH-yuktaiH pravaraiH-pradhAnaiH paJcavarNairmaNibhiH-candrakAntAdibhiH ratnaiH-karketanAdibhiH kuTTimatalaM-baddhabhUmitalaM yeSAM te tathA 14 haMsagarbhamayA-haMsagarbhAkhyaratnamayA elukA-- dehalyaH iti 15 gomejakaratnamayA indrakIlAH 16 * lohitAkSaranamayyo +dvArazAkhAH 17 dvArasyopari tiryagavyavasthitamaGgam-uttaraGga- tAni jyotIrasamayAni-jyotIrasAkhyaratnAtmakAni 18lohi // 157 // / iti vaktavye 'vAmanne mUlapAThe 'dehaMbAlAro napAtikaH" 10 dehalI 'vajra' ityasya 'bajira'-'baira' iti prAkRtam uccAraNam 'vairamayA' iti vaktavye 'vairAmayA' iti "vajra' zabdasya dIrghatvaM prAkRtatvAt" evam anyatrApi draSTavyam" -rAya0 vi0|- bhASAyAm 'Deli' iti prasiddham / jJAtAdharmakathAsUtre mUlapAThe 'dehaMbali' zabdaH samAgata:-"dehabaliyAe"-pR0 199 pra0 paM0 11 / etasya vRttau "deha balim' iti etasya AkhyAnaM dehabalikA xxx anusvAro nepAtikaH" pR0 200 pr0pN010| anayoH dehali-dehaMbalikAzabdayoH sAmyaM pratibhAti / yatra sthitvA 'deha balim' iti kathyate tat sthAnaM 'dehabalikA-dehalI' iti ucitaM vyutpAdanam / * lohitAkhyara-vivaraNasarvapratiSu / +bhASAyAm 'vArasAkha' iti| = 'otaraMga' iti bhASApratItam / Jain Educationem For Private Personal Use Only wallainelibrary.org
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 158 // Jain Education Inmat | sUIo vayarAmaMyA saMdhI nANAmaNimayA samuggayA vayamiyA aggalA alapAsAyA rayAmayAo AvattaNapeDhiyAo aMkuttarapAsagA niraMtairiyatraNakavADA bhiMtIsu caiva bhittigulitA chapannA tiNNi hoMti go mAsiyA tattiyA tAkSamayyo lohitAkSaratnAtmikAH sUcayaH - phalakadvayasambandhavighaTanA'bhAvahetuH pAdukAsthAnIyAH 19 vajramayAH sandhayaH sandhimelAH phalakAnAm - kimuktaM bhavati ? - vaJcaratnapUritAH phalakAnAM sandhayaH, 20 samudrakA iva samudrakAH- 0 sUcikAgRhANi tAni nAnAma| NimayAni 21 + argalAH- pratItAH 22 argalAprAsAdA yatrArgalA niyamyante, Aha ca *jIvAbhigamamUlaTIkAkAraH - "argalAprAsAdA yatrArgalA niyamyante" [ ] iti / etau dvau api vajraratnamayau 23 AvartanapIThikA nAma yatrendrakIlako bhavati, uktaM ca vijayadvAracintAyAM jIvAbhigamamUlaTIkAkAreNa - "AvarttanapIThikA yatrendrakIlako bhavati" [ ] iti / 24 aGkA - aGkaratnamayA uttarapArzvA yeSAM dvArANAM jAni aGkottarapArzvakAni 25 nirgatA antarikA ladhvantararUpA yeSAM te nirantarikA ata eva ghanA - nirantarikA ghanAH kapATA yeSAM dvArANAM tAni nirantarikadhana - kapATAni 26 teSAM dvArANAM pratyekamubhayoH pArzvayoH bhittiSu 10 - bhittigatAH bhittigulikAH- pIThakasthAnIyAH tisraH paTpaJcAzatpramANA bhavanti 27 gomanasyaH zayyAH 28 tAvanmAtrAH SaTpazcA23 rajata mayyaH / 0 ' zUtikAgRhANi' vivaraNa sarvapratiSu + 'AgaLiyo' bhASA * prastutavivaraNakAreNaiva zrImalayagirisUriNA jIvAjIvAbhigamasUtrasya vivaraNaM kRtam sa tatrApi evameva ullikhati- "Aha ca mUlaTIkAkAraH argalAprAsAdA yatrArgalA niyamyante " -jIvA0 vi0 pR0 204 paM0 6 / X jIvA 0 vi0 pR0 204 paM0 7 0 ti Sa paJcAzat trikapramANA-pA0 5 / triSaTpaJcAzat trikapramANA- bhA0 1 / www.ainelibrary.org
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| gANAmaNirayaNavAlarUvagalIlaTiasAlabhaMjiyAgA vayaMrAmayA kUDA rayaiyAmayA ussehA sevyatavaNijjamayA ulloyA jANAmaNirayaNajAlapaMjaramaNivaMsagalohiyakkhapaDivaMsagarayayabhomA aAmayA pakkhA pakkhayAhAo joIrasaumayA vaMsA vaMsakavelluyAo zatrikasaMkhyAkA ityarthaH idaM dvAravizeSaNameva, 29 nAnAmaNiratnAni-nAnAmaNiratnamayAni vyAlarUpakANi lIlAsthitazAlabhaJjikAzca | | // 159 // lIlAsthitaputrikA yeSu tAni tathA 30kUTo-mADabhAga ucchyaH -zikharam / Aha ca jIvAbhigamamUlaTIkAkRta-"-kUTo mADa-5 bhAgaH ucchyaH zikharam" [ ] iti, navaramatra zikharANi teSAmeva mADabhAgAnAM sambandhIni veditavyAni, dvArazikharANAmuktatvAta vakSyamANatvAcca, 32 ullokA-uparibhAgAH sarvatapanIyamayAH-sarvAtmanA tapanIyarUpasuvarNavizeSamayAH 33 maNayo-maNimayA vaMzA yeSa tAni maNimayavaMzakAni lohitAkSANi-lohitAkSamayAH prativaMzA yeSu tAni lohitAkSaprativaMzakAni rajatA-rajatamayI bhUmiyeSAM tAni rajatabhUmAni maNivaMzakAni lohitAkSapativaMzakAni rajatabhUmAni nAnAmaNiratnAni-nAnAmaNiratnamayAni jAlapaJjarANigavAkSAparaparyAyANi yeSu tAni tathA, 34aGko-ratnavizeSastanmayAH pakSAstadekadezabhUtAH pakSavAhavo'pi tadekadezabhUtA evAGkamayyaH, Aha ca jIvAbhigamamUlaTIkAkRt-"aGkamayAH pakSAstadekadezabhRtA evaM pakSavAhavo'pi draSTavyAH"[ ] iti, 35 8 "yanamayaH...kUDo mADabhAgaH 31 rajatamayaH utsedhaH-zikharam" jIvA0 vi0 pR0 204 paM0 13 / - jIvA0 vi0 pR0 204 paM014 / | x"prAkRtatvAt samAsAntaH "-rAya0 vi0 / *"padAnAmananyayopanipAtaH prAkRtatvAt"-rAya0 vi0 / jIvA0 vi0 pR0180508| Jain Education a l For Private Personal Use Only Jjainelibrary.org
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 160 // |rayayAmaIo paTTiyAo jayarUvamaIo ohADaNIo vaha maIo ubaripuJchaNIo sabvaiseyarayayAmaye chAyaNe aMkeMmayakaNagakUDatavaNijjadhUbhiyAgA seyA saMrkhetalavimalanimmaladadhighaNagokhIrapheNarayayaNigarapagAsA tilagarayaNaddhacaMda cittA J jyotIrasaM nAma ratnaM tanmayA vaMzAH - mahAntaH pRSThavaMzAH mahatAM pRSThavaMzAnAmubhayatastiryak sthApyamAnA vaMzAH kavellukAni pratItAni 36 rajatamayyaH paTTikAH - vaMzAnAmupari kambAsthAnIyAH 37 jAtarUpaM - suvarNavizeSastanmayyaH avaghATinyaH AcchAdanahetuka- 5 | mboparisthApyamAnamahA pramANa kiliJcasthAnIyAH 38 vajramayyo- vajraratnAtmikA avaghATanInAmupari puJchanyo - niviDatarAcchAdana hetuzlakSNataratRNavizeSasthAnIyAH, uktaM ca + jIvAbhigamamUlaTIkAkAreNa - " ohADaNI hAragrahaNaM ? mahat kSullakaM ca puJchanI" [ | iti / 39 sarvazvataM rajatamayaM puJchanInAmupari kavellukAnAmadha AcchAdanam 40 aGkamayAni bAhulyenAGkaratnamayAni pakSa - pakSacAhvA dInAmaGkaratnAtmakatvAt kanakAni kanakamayAni kUTAni mahAnti zikharANi yeSAM tAni kanakakUTAni tapanIyAH - tapanIyastU pikAni 8 etena yat prAk sAmAnyena utkSiptam- 'seyA varakaNagadhUbhiyAgA' [pR0 156 paM0 5 ] iti tadeva prapaJcato bhAvitamiti / samprati tadeva 10 zvetatvamupasaMhAravyAjena bhUya upadarzayati-41 zvetAni, 42 zvetatvamevopamayA draDhayati-vimalaM vigatamalaM yat zaGkhatalaM-zaGkhasyoparitano bhAgo yazca nirmalo dadhidhanaH ghanIbhUtaM dadhi gokSIrapheno rajatanikarazca tadvat prakAzaH - pratibhAso yeSAM tAni tathA 43 tilakaratnAni OhindIbhASAyAm 'kavalu' zabdena pratItAni gujarAtI bhASAyAm 'naliyAM' zabdavAcyAni / +jIvA0 vi0 pR0 180 paM0 14 / tatra 'hAra' 'sthAne' hIrazabdaH / asya 'hAra' ityaMzasya sampUrNo bhAvo nAvagataH / / kavelukA - bhA0 2 / tataH padatrayasyApi karmadhArayaH " - rAya0vi0 / Jain Education Int national inelibrary.org
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / | nANAmaNidAmAlakiyA to bahiM ca saNhA tavarNijjavAluyApatthaDA suhAsA sassiMrIyarUvA pAsoIyA darisaNijA abhiruvA paDivA / [ 99 ] tersiNaM dArAgaM ubhao pAse duhao nisIhiyAe solasa solasa caMdaNakalasaparivADIo pannatAo, "te NaM caMdaNakalasA barakamalapaiiTThANA surabhivaravAriMpaiDipuNNA caMdaNakayarcayAmA bidakaMTheguNA puNDra vizeSAstairarddhacandraizca citrANi - nAnArUpANi tilakaratnArddhacandra citrANi, kvacit saGkhata lavimalanimmaladahighaNagokhIrapheNarayayaniyaradhyagAsaddhacaMda cittAI' iti pAThaH, tatra pUrvavat pRthak pRthak vyutpattiM kRtvA pazcAt padadvayasya karmadhArayaH, 44 nAnAmajayo- nAnAmaNimayAni dAmAni - mAlAstairalaGkRtAni nAnAmaNidAmAlaGkRtAni 45 antarbahitha lakSNAni - zlakSNapudgalaskandhanirmApitAni 46 | tapanIyAH- tapanIyamayyo yA vAlukAH sikatAstAsAM prastaTa: - prastaro yeSu tAni tathA 47 sukhaH - sukhahetuH spazoM yeSu tAni sukhaspazani 48 sazrIkarUpANi 49 prAsAdIyAni [ 10 11 paM0 12] ityAdi prAgvat / [99] 1 teSAM dvArANAM pratyekam - 2ubhayoH pArzvayorekaikanaipedhikIbhAvena dvidhAtodvikArAyAM naiSedhikvAm, naiSedhikI-nipI| danasthAnam / Aha ca jIvAbhigamamUlaTIkA kut-"naiSedhikI niSIdanasthAnam" [ ] iti pratyekaM 4 poDaza poDaza candanakalazaparipATyaH prajJaptAH 5 te ca candanakalazA 6 baraM- pradhAnaM yat kamalaM tat pratiSThAnam - AdhAro yeSAM te barakamalapratiSThAnAH, tathA 7 surabhivaravAripratipUrNAH 8- candanakRtaca cakA:- candanakRtoparAgAH 9 AviddhaH - AropitaH kaNThe guNo-raktasUtrarUpo yeSAM te Ai > vivaraNakAradarzitaM pAThAntaram / * bhASAyAm 'bAlU' vA 'veLU' iti / 8 jIvA0 vi0 pR0 205 0 4 / Jain Educationternational 10 ||| 161 //
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| // 162 // | paMumuppalapihANA sabbarayaNAmayA acchA jAva paDirUvagA mahayA mahayAiMdakuMbhasamANA painnattA smainnaauso!| ___ [10] tesi NaM dArANaM ubhao pAse duhao NisIhiyAe solasa solasa NAgedantaparivADIo pannattAo, te NaM NAgadaMtA muttA~jAlaMtarusiyahemajAlagavakkhajAlakhikhiNIghaMTAjAlaparikkhittA anbhuraMgayA abhiNisihA tiriyasusaMpariggahiyA zkaNTheguNAH, 10 padmamutpalaM ca yathAyogaM pidhAnaM yeSAM te padmotpalapidhAnAH 11 'savvarayaNAmayA' yAvat 'paDirUvagA' iti vizeSaNakadambakaM prAgvat [pR0 19508] 12 atizayena mahAntaH 13 mahendrakumbhasamAnA:-kumbhAnAmindra indrakumbhaH mahA~zcAsau indrakumbhazca tasya samAnA mahendrakumbhasamAnA:-mahAkalazapramANAH 14 prajJaptAH he 15 zramaNa! he AyuSman / [10] 1 teSAM dvArANAM pratyekam-2ubhayoH pArzvayorekaikanaipedhikIbhAvena yA 3 dvidhA naiSedhikI tasyAM pratyekaM 4 poDaza SoDaza 5 nAgadantaparipATayaH prajJaptAH, nAgadantA-aMkuTakAH, 6 te ca nAgadantA 7 muktAjAlAnAmantareSu yAni utsRtAni-lambamAnAni hemajAlAni-suvarNamayadAmasamUhA yAni ca gavAkSajAlAni-gavAkSAkRtiratnavizeSamAlAsamUhA yAni ca kiGkiNIghaNTAjAlAni-kSudraghaNTAsamUhAstai parikSiptAH sarvato vyAptAH 8abhimukhamudgatAH abhyudgatAH-agrimabhAge manAk unnatA iti bhAvaH 9abhimukha-bahirbhAgAbhimukhaM nisRSTA-nirgatA abhinisRSTAH 10tiryak bhittipradezaH suSTu atizayena samyak-manAgapyacalanena parigRhItAH susaMparigRhItAH, * " 'kaNThekAla'vat saptamyA aluk"-rAya0 vi0 / "rAjadantAdidarzanAd 'indra' zabdasya pUrvanipAtaH"-rAya0 vi0 [pR053 TippaNa0] - "nAgadantako narkuTako aMkuTako ityarthaH"-jIvA0 vi0 pR0 205 paM0 11 / bhASApratIta 'nakUcA' zabdena 'narkuTaka' zabdasya sAmyaM Jain Education Temonal For Private Personel Use Only worjainelibrary.org
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / ahe pannagaddharUvA pannagaddhasaMThANasaMThiyA savvaivayarAmayA acchA jAva [ pR0 19 paM0 5 ] paDirUvA mahayA mahayA yadaMtasamANA pattA samAuso ! | tesuM NaM NAgadaMtaesa have kiNhasuttabaddhA vagdhAritamalladAmakalAvA | pIle0 lohita0 hAlidda0 sukilasuttabaddhA vagghAritamalladA makalAvA, te NaM dAmA tarveNijalaMbUsagA subannepayaragamaMDiyA nANIvihamaNirayaNavivihArauvasobhiyasamudayA jaba sirIe aI aIva uvasobhemANA 11 adhaH - adhastanaM yat pannagasya sarpasyArdhaM tasyeva rUpam - AkAro yeSAM te adhaH pannagArdharUpAH adhaH pannagArddhavada tisaralA dIrghAceti bhAvaH, etadeva vyAcaSTe - 12pannagArddha saMsthAnasaMsthitAH adhaH pannagArddha saMsthAnAH 13 sarvAtmanA vajramayAH 'acchA' ityArabhya 'jAva - paDirUvA' iti vizeSaNajAtaM prAgvat [pR0 19 paM0 8] 14 atizayena mahAnto 15 gajadantasamAnAH - gajadantAkArAH 16 prajJaptAH he 17 zramaNa ! he AyuSman / / 18 teSu nAgadanteSu 19 bahavaH kRSNasUtrabaddhAH 20 ' vagghAriya' iti avalambitA mAlyadAmakalApAH- puSpamAlAsamUhAH 21 bahavo nIlasUtrAvalambitamAlyadAmakalApAH evaM lohita - hAridra zukla sUtrabaddhA api vAcyAH / 22 tAni dAmAni 23 tapanIyaH- tapanIyamayo lambUsago - dAnAmagrimabhAge maNDanavizeSo yeSAM tAni tapanIyalambUsakAni, pArzvataH sAmastyena 24 suvarNaH prata- 10 | reNa- suvarNapatrakeNa maNDitAni suvarNaprataramaNDitAni 25 nAnArUpANAM maNInAM ratnAnAM ca ye vividhA - vicitravarNA hArA:-aSTAdazasarikA: arddhahArA - nava- sarikAstairupazobhitaH samudAyo yeSAM tAni tathA / 26 'jAba sirIe aI aIva uvasobhemANA ciTThati' iti atra 'yAvat' karaNAdevaM paripUrNaH pATho draSTavyaH - 'IsiM aNgamaNNama saMpattA [pR0 101 paM0 2] sanjao samaMtA ApUremANA ApU pratibhAti / 'aMkoDA' iti bhASAyAm / bhASAyAm 'pataru' iti bhASAyAm 'navasaro hAra' iti / Jain Education interational ...... // 163 //
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ iyaM / / rAyapaseNa- citttthti| tersi NaM NAgadaMtANaM uvari annAo solasa solasa nAgadaMtaparivADIo pannattAteNaM NAgatAta ceva jAva gayadaMtasamANA pannattA samaNAuso! tesu NaM NAgadaMtaesu have rayayAmayA sikaMgA pannattA. te NaM rayayAmaesu sikkaesu have beruliyAmaIo dhUvaghuDIo paM0 tAo NaM dhUvaghaDIo kaalaagurupvrkuNduruktu||16|| rumadhUvamaghamaghaMtagaMdhudhuyAbhirAmAo sugaMdhavaragaMdhiyAto gaMdhavadvibhUyAo orAleNaM maNupNeNaM naNahareNaM ghANama gaNivvuikareNaM gaMdheNaM te padese savyao samaMtA ApUremANA ApUremANA [10102 paM01-2] jAba citttthti| 5 / [101]tesi paM dArANaM ubhao pAse duhao NisIhiyAe solasa solasa sAlabhaMjiyAparikSADio pannatA remANA sirIe aIva aIva uvasobhemANA ciTThati' etacca prAgeva [pR0101 paM06] yAnavimAnavarNane vyAkhyAtamiti na bhUyo vyAkhyAyate / 27 teSAM nAgadantakAnAmupari pratyekam-28anyAH SoDaza poDaza nAgadantaparipATayaH prajJaptAH 29 te ca nAgadantAH 'yAvat' / karaNAt 'muttAjAlaMtarusiyahemajAla....ityAdi [pR0 162503] prAguktaM sarva draSTavyaM yAvat-gajadantasamAnAH prajJatAH he 30 zramaNa ! he AyuSman ! / 31 teSu nAgadanteSu 32 bahUni rajatamayAni 33 sikkakAni prajJaptAni, 34 teSu ca rajatamayeSu sikkakeSu 35 bahvayo 10 vaiDUryamayyo-vaiDUryaratnAtmikA 36 dhUpaghaTikAH 'kAlAguru'......ityAdi prAgvat [pR08paM02] navaram-37ghrANendriya-manonivRtikaraNa / [101] 1 teSAM dvArANAM pratyekam-2 ubhayoH pArzvayorekaikanaipedhizIbhAvena 3 dvidhAto-dviprakArAyAM naipedhikyA 4 poDaza 8 yasyopari dadhyAdibhANDAni sthApyante tad bhASAyAm 'zIkuM vA chIkuM' iti prasiddham / Jan Education na For Private Personal Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| tAoNaM sAlabhaMjiyAo lIlaTThiyAo supaiMDiyAo sualaMkiyAo NAMNAviharAgavasaNAo jANAmallapiNaddhAo muhigijjhasumajjhAo AmelagajamalajuyalabaTTiyaanbhunnayapINaraiyasaMThiyapIvarapaoharAo rattAvaMgAo asiyakesIo miDevisayapasatthalakkhaNasaMvelliyaggasirayAo Isi asogavarapAyavasamuTThiyAo vAmahatthapoDaza zAlabhaJjikAparipATathaH prajJaptAH, 5 tAzca zAlabhajikA 6 lIlayA-lalitAGganivezarUpayA sthitAH lIlAsthitAH, 7 suSThumanojJatayA pratiSThitAH supratiSThitAH 8suSTu-atizayena ramaNIyatayA alaGkatAH khalaGkatAH 9nAnAvidho-nAnAprakAro rAgo yeSAM tAni 5 // 16 // nAnAvidharAgANi tAni basanAni-vastrANi yAsAM tAstathA 10 nAnArUpANi mAlyAni-puSpANi pinaddhAni-AviddhAni yAsAM tA nAnAmAlyapinaddhAH,* 11 muSTigrAhyaM suSTu-zobhanaM madhyaM madhyabhAgo yAsAM tAstathA, 12 pIna-pIvaraM racitaM saMsthitaM-saMsthAnaM yakAbhyAM tau pInaracitasaMsthAnau Amelaka:-ApIDa:-zekharakaH ityarthaH tasya yamalayugalaM-samazreNikaM yad yugalaM tadvat vartitI baddhakhabhAvauupacitakaThinabhAvAviti bhAvaH-abhyunnatau pInaracitasaMsthAnau ca payodharau yAsAM tAstathA, 13 rakto'pAGgo-nayanopAntarUpo yAsAM tAstathA, 14 asitAH-kRSNAH kezA yAsAM tA asitakezyaH, etadeva savizeSamAcaSTe-15 mRdavaH-komalAH vizadA nirmalAH prazastAni-zobhanAni asphuTitAgratvaprabhRtIni lakSaNAni yeSAM te prazastalakSaNAH saMvellitaM-saMvRtam agraM yeSAM te saMvellitAyAH zirojAHkezA yAsAM tA mRduvizadaprazastalakSaNasaMvellitAprazirojAH, 16 ISat-manAk azokavarapAdape samupasthitAH-AzritA IpadazokavarapAda|pasamupasthitAH tathA 17 vAmahastena gRhItamagraM zAlAyAH-zAkhAyAH arthAdazokapAdapasya yakAbhistA vAmahastagRhItAyazAlAH * "ktAntasya parinipAtaH sukhAdidarzanAt "-rAya0 vi0 [pR048 TippaNa meM For Private Personal Use Only Tww.jainelibrary.org
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 166 // ggahiyaggasAlAo Isi addhacchikaDakkhaciTThieNaM lUsamANIo viva cavulloyaNalesehi ya annamannaM khijjamANIo viva puDhavipariNAmAo sAsayabhAvamuvagayAo candANaNAo caMdavilAsiNIo caMdaddhasamaNiDAlAo caMdAhiyasomadaMsaNAo ukA viva ujjovemANAo vij ghaNamiriyasUradippaMtateyaahiyayarasannikAsAo siMgArAgIracAruvesAo pAsAiyAo jAva [pR0 11 paM0 12] ciTThati / [102] tesi NaM dArANaM ubhao pAMse duhao NisIhiyAe solasa solasa 18ISat-manAk ardha-tiryag valitam akSi yeSu kaTAkSarUpeSu ceSTiteSu taiH 19muSNantya iva surajanAnAM manAMsi 20anyo'nyaM parasparam cakSuSAM lokanena-Alokanena ye lezA:-saMzlepAstaiH khidyamAnA iva kimuktaM bhavati ? evaM nAma tAstiryagvalitAkSikaTAkSaiH parasparamabalokamAnA avatiSThanti yathA nUnaM parasparaM saubhAgyAsahanatastiryagvalitAkSikaTAkSaH parasparaM khidyanti iveti, 21 pRthivIpariNAmarUpAH 22 zAzvatabhAvamupagatA vimAnavat 23 candra ivAnanaM mukha-yAsAM tAstathA 24 candravat manoharaM vilasantItyevaMzIlAzcandravilAsinyaH 25 candrArddhasamam-aSTamIcandrasamAna lalATaM yAsA tAstathA 26 candrAdapi adhikaM somaM-subhagakAntimata darzanamAkAro yAsAM tAstathA 27 ulkA iva uddyotamAnAH 28 vidyuto ye ghanAH-bahalatarA marIcayastebhyo yacca sUryasya dIpyamAnaM dRsaM-tejastasmAdapi adhikataraH sannikAza:-prakAzo yAsAM tAstathA, '29 siMgArAgAracAruvesAo...abhirUvAo ciTThati' iti prAgvat [pR0 11 pN012]| [102] 1 teSAM dvArANAM pratyekam-2 ubhayoH 3 pArzvayorekaikanaiSedhikIbhAvena yA 4 dvidhA naiSedhikI tasyAM 5 SoDaza SoDaza Jain Education a For Private Personel Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / | jAlakaDagaparivADIo pannattA, te NaM jaoNlakaDagA savvarayaNAmayA acchA jAva [ pR0 19 paM0 5 ] paDivA | [103] tersi NaM dArANaM ubhao pA~se duhao nisIhiyAe solasa solasa ghaMTAparivADIo pannattA, tAsiM NaM ghaMTANaM imeyArUve vannAvAse pannatte, taMjahA jaMbUNayAmaIo ghaMTAo vayarAmayAo lAlAo NANAmaNimayA ghaMTApAsA tavaNijAmaiyAo saMkhalAo rayayAmayAo rjjuuto| tAo NaM ghaMTAo ohassarAo mehassarAo haMsarAo kuMcassarAo sIssarAo duMduhiMssarAo maMdissarAo maMdighosAo maMjussarAo maMjughosAo 6] jAlakaTakAH prajJaptAH, jAlakaTako - jAlakAkIrNo ramyasaMsthAnaH pradezavizeSaH, 7 te ca jAlakaTakAH 'savvarayaNAmayA...jAva paDirUvA' iti [ pR0 19 paM0 8] prAgvat / [103] 1teSAM dvArANAM pratyekam - 2ubhayoH 3 pArzvayoH 4dvidhAto naiSedhikyAM SoDaza SoDaza 6 ghaNTAparipATayaH prajJaptAH, 7vAsAM ca ghaNTAnAmayametadrUpo varNAvAso-varNakanivezaH prajJaptaH, tadyathA-8 jambUnadamayyo ghaNTAH 9 vajramayyo lAlAH 10 nAnAmaNimayA 10 ghaNTA pArzvAH 11 tapanIyamayyaH zRGkhalAH yAsu tA avalambitAstiSThanti 12 rajatamayyo rajatraH 13 tAtha ghaNTAH 14ovena pravAheNa kharo yAsAM tA oghasvarAH 15 meghasyeva atidIrghaH svaro yAsAM jA meghakharAH 16 haMsasyeva madhuraH kharo yAsAM tA haMsasvarAH, evaM 17 krauJcavarAH 18 siMhasyeva ca prabhUtadezavyApI kharo yAsAM tAH siMhakharAH evaM 19 dundubhikharAH 20 nandikharAH dvAdazavidhatUryasaGghAto nandi: 21 nandivat ghoSo - hAdo yAsAM tA nandighoSAH 22 majjuH priyaH kharo yAsAM tA majjukharAH, evaM 23 majjughoSAH, Jain Educatic International // 167 //
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 168 // Jain Education Inmat pusrAo susraghosAo urAleNaM maNunneNaM maNahareNaM kannamaNanibujhakareNaM sadeNaM te padese savvao samaMtA AparemANAo ApUremANAo jAva cidvaMti / [104] siM NaM dArANaM ubhao pAse duhao NisIhiyAe solasa solasa vaNamAlAparivADIo pannatAo, tAo NaM vaNamAlAo NANAmaNimayadumalaya kisalaya pallavasamAulAo chappaya paribhulA mANasohaMtasassirIyAo pAsAIyAo... [pR0 11 paM0 12] / [105] tesiMNaM dArANaM ubhao pAse duhao NisIhiyAe solasa solasa pagaMThaga pannattA, te NaM pagaMThagA kiMbahunA ? 24 sukharAH 25sukharaghoSAH, 'urAleNaM' ityAdi [pR0 101 paM0 3 tathA 9] prAgvat / [104] 1 teSAM dvArANAM pratyekamubhayoH pArzvayoH 2 dvidhAto naiSedhikyAM 3 poDaza SoDaza 4 vanamAlAparipATayaH prajJaptAH, 5 tAtha vanamAlAH 6 nAnAdrumANAM nAnAlatAnAM ca yAni kizalayAni ye ca pallavAstaiH samAkulAH- sammizrAH 7 paTpadaiH paribhujyamAnAH satyaH zobhamAnAH padapadaparibhujyamAnazobhamAnAH ata eva sazrIkAH 8'pAsAIyAo' ityAdi padacatuSTayaM prAgvat [10 11 paM0 12] 10 [105] 1 teSAM dvArANAM pratyekamubhayoH pArzvayorekaikanaipedhikIbhAvena yA 2 dvidhA naiSedhikI tasyAM 3 poDaza poDaza 4 prakaNThakAH majJaptAH prakaNThako nAma pIThavizeSaH, Aha ca jIvAbhigamamUlaTIkAkAra :- " prakaNThau pIThavizeSau [ ca ] iti, 5 0 jI00 pra00 209 paM0 4 / "cUrNikArastu evamAha - "AdarzavRttau paryantAvanatapradezau pIThau prakaNThau " iti" - jIvA0 vi0 pra0 pR0 209 paM0 4 / wainelibrary.org
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / aDDAijAI joyaNasayAI AyAmavikkhaMbheNaM paNavIsaM joyaNasayaM bAhallaNaM savvavayarAmayA acchA [pR0 1950 5] jAva paDirUvA / tersi NaM pagaMThagANaM uri patteyaM patteyaM pAsAyaMvaDeMsagA pannattA, "teNaM pAsAyavaDeMsagA aDDAIjAI joyaNasayAI uDDe uccatteNaM paiNavIsaM joyaNasayaM vikkhaMbheNaM abbhuggayamUsiapahasiyA viva"vivihamaNirayaNabhatticittA paaudvyvijyvejyNtpddaagcchttaaichttkliyaa| prakaNThakAH pratyekam-6 arddhatRtIyAni yojanazatAnyAyAmaviSkambhAbhyAm 7paJcaviMzaM-paJcaviMzatyadhikaM yojanazataM bAhalyena pinndd-5||169|| bhAvena 8 sarvAtmanA te prakaNThakAH vajramayA-vajraratnamayAH 'acchA sahA' ityAdi vizeSagajAtaM [pR0 19 paM08] prAgvat / 9 teSAM prakaNThakAnAM upari pratyekaM pratyekaM 10 prAsAdAvataMsakAH prajJaptAH, prAsAdAvataMsakA nAma prAsAdavizeSAH, uktaM ca jIvAbhigamamUlaTIkAyAm-"-prAsAdAvataMsako-prAsAdavizeSo" [ ] iti, 11 te ca prAsAdAvataMsakAH: 12 ardhatRtIyAni yojanazatAni Urdhvam uccastvena 13 paJcaviMzaM yojanazataM viSkammena, 14 abhyudgatA-Abhimukhyena sarvato vinirgatA utsRtAH-prabalatayA sarvAsu dikSu prasRtA yA prabhA tayA sitA iva-baddhA itra tiSThantIti gamyate, anyathA kathamiva te atyuccA nirAlambAH tiSThantIti 120 bhAvaH, 15 vividhA:-anekaprakArA ye maNayaH-candrakAntAdayo yAni ca ratnAni-karketanAdIni teSAM bhaktibhiH-vicchittivizeSaizcitrA-nAnArUpAH Azcaryavanto vA nAnAvidhamaNiratnabhakticitrAH, 16 vAtodbhUtA-vAyukampitAH vijayaH-abhyudayastatmacikA vaijaya "iha ekaM prati pratyekam' iti Abhimukhye vartamAnaH 'prati' zabdaH samasyate tato vau-sAvivakSAyAM dvivacanam"-rAya0 vi0 / = jIvA0 vi0 pra0 pR0 209 paM0 7 / kA iti tRtii-paa04-5| Jain Educat ional For Private Personal Use Only Now.jainelibrary.org
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa // 17 // taMgI gagaNatalamaNulihatasiharA jAlaMtararayaNa= paMjarummiliya vva maNikaNagathUbhiyAgA viyasiyasayavittapoMDarItilagarayaNaddhacaMdacittA NANAmaNidAmAlaMkiyA ato bahiM ca sahA tavaNijjavAlayApatthaDA ntyabhidhAnA yAH patAkA athavA vijayA iti vaijayantInAM pArzvakarNikA ucyante tatpadhAnA vaijayantyo vijayavaijayantyaH patAkAstA eva vijayavarjitA vaijayantyaH, chatrAticchatrANi-upayupari sthitAnyAtapatrANi taiH kalitA vAtoddhRtavijayavaijayantIpatAkAcchatrAticchatra kalitAH 17tuGgA-uccA uccastvena-arddhatRtIyayojanazatapramANatvAt ata eva 18gaganatalaM-ambaratalam +anulikhanti-abhilaGghayanti | zikharANi yeSAM te tathA, 19 jAlAni-jAlakAni tAni ca bhavanabhittiSu loke pratItAni, tadantareSu viziSTazobhAnimittaM ratnAni yeSu te jAlAntara-ratnAH, tathA 204 paJjarAt unmIlitA iva-bahiSkRtA iva paJjaronmIlitA iva, yathA hi kila kimapi vastu paJjarAtvaMzAdimayAcchAdanavizeSAt bahiSkRtam-atyantamavinaSTacchAyatvAt zobhave evaM te'pi prAsAdAvataMsakA iti bhAvaH, tathA 21 maNikanakAni-maNi kanakamayyaH stUpikA:-zikharANi yeSAM te maNikanakastUpikAH, tathA 22 vikasitAni yAni zatapatrANi puNDarIkANi ca dvArAdau 8 pratikRtitvena sthitAni tilakaratnAni-bhityAdiSu puNDravizeSA arddhacandrAzca dvArAdiSu taizcitrA:-nAnArUpA AzcaryabhUtA vA vikasitazatapatrapuNDarIkatilakaratnArddhacandracitrAH, tathA 23 nAnA anekarUpANi yAni maNidAmAni-maNimayapuSpamAlAH taiH alaM| kRtAni zobhitAni nAnAmaNidAmAlaMkRtAni tathA 24 antarvahizca zlakSNA-masRgAH, tathA 25 tapanIyaM-suvarNavizeSastanmayyA = "sUtre vibhaktilopaH prAkRtatvAt "-rAya0vi0 / satyAM vibhaktau 'jAlaMtararayaNA'iti yuktam / + 'zat' pratyayAntaM kRdantaM prathamAbahuvacanam / x bhASAyAm 'pAMjarUM' iti| 8 prakRti-pA0 4 bhaa01| prakRtatve-pA0 5 / praakRttve-bhaa02|| etacca vizeSaNaM mudrita eva pustke| Jain Education emelona For Private & Personel Use Only wwllainelibrary.org
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / suhAsA sassirIyaruvA [pR0 19505] pAsAdIyA darisaNijjA jAva dAmA [pR0 101 pN01]| [106 tesiNaM dArANaM ubhao pAse solasa solasa toraNA pannattA,NANAmaNimayANANAmaNimaesa khaMbhesa upaNivisanniviThThA jAva pumhtthgaa| tesi Na toraNANaM pattayaM purao do do sAlabhaMjiyAo pannattAo, jahA hevA taheva / tesi NaM toraNANaM purao nAgadaMtA pannattA jahA hehA jAva daamaa| vAlukAyAH prastaTa:-prastaro yeSu te tapanIyavAlukAmastaTAH, 26 'suhaphAsA... pAsAIyA' ityAdi pAgvat [pR. 19508] teSAM 5 // 171 // ca *prAsAdavataMsakAnAmantabhUmivarNanam [pR0 97 paM02] uparyulokavarNanam [pR0 97 paM0 3] siMhAsanavarNanam [pR. 98503]/ upari - vijayadRSyavarNanam [pR0 100 50 1-] bAMkuzavarNanam muktAdAmavarNanaM ca yathA prAk [pR0 100 paM0 3-4] yAnavimAne bhAvitaM tathA bhaavniiym| 106] 1 teSA dvArANAM pratyekam 2ubhayoH pArthayorekaikanaSedhikIbhAvena yA dvidhA naipedhikI tasyAM poDaza, SoDaza toraNAni | / prajAtAni, tAni ca toraNAni 3 'nAnAmaNimayAni ityAdi [pR0 79 paM0 3 tathA paM07] toraNavarNanaM yAnavimAnamiva niva zeSaM bhAvanIyam / 4 teSAM toraNAnAM purataH pratyekaM 5ve dve zAlabhaJjike, zAlabhaJjikAvarNanaM prAgvat [ pR0 115 paM0 1] 6 teSAM toraNAnAM purato dvau dvau nAgadantako prajJaptI, teSAM ca nAgadantakAnAM varNanaM yathA'dhastAdanantaramuktaM tathA vaktatama 162 103] * 'avataMsaka'-vat 'vasaMtaka' zabdo'pi sAdhuH-3-2-156 haimaza0] = jIvA0 vi0 pR0 210506 / Jain Educatie inter nal For Private Personel Use Only Jiw.jainelibrary.org
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| // 172 // tersi paM toraNANaM purao do do hayasaMghADA gayasaMghAMDA narasaMghADA kinnarasaMghADA kiMpurisasaMghADA mahoragasaMghADA gaMdhavyasaMghADA usabhasaMghADA sabbarayaNAmayA- acchA pR0 19 paM05] jAva paDirUvA, evaM paMtIo pIhI bhihunnaaii| tersi' NaM toraNANaM do do paumalayAo jAva [pR0 18 paM0 2-3] sAmalayAo NicaM navaramatropari nAgadantakA na vaktavyA abhAvAt / 7 teSAM toraNAnAM purato 8 dvau dvau hayasaGghATau, saGghATazabdo yugmavAcI yathA 'sAdhusaGghATaH' ityatra, tato dve dve hayayugme ityarthaH, evaM 9 gaja-nara-kinnara-kiMpuruSa-mahoraga-gandharva-vRpabhasaJcATA api vAcyAH ,5 ete ca kathambhUtAH ? ityAha-savvarayaNAmayA acchA...'ityAdi [pR0 19 paM08] prAgvat / yathA cAmIpAM hayAdInAmaSTAnAM saGghATA uktAH 10 tathA patayo'pi vIthayo'pi mithunakAni ca vAcyAni, tatra saGghATA:-samAnaliGgayugma rUpAH puSpAvakIrNakAca, ekadi. gavyavasthitA zreNiH-patiH, ubhayoH pArzvayoH ekaikazreNibhAvena yat zreNidvayaM sA vIthiH, strIpuruSayugmaM mithunakam / 11 teSAM | toraNAnAM purato 12 dve dve padmalate 'yAvat karaNAt 'dve dve nAgalate dve dve azokalate dve dve campakalate dve dve cUtalate dve dve vAsantIlate dve dve kundalate dve dve atimuktakalate' [pR0 18502-] iti parigRhyate, dve dve zyAmalate, etAca kathambhUtAH ? ityAha-NiJcaM kusu. miyAo' hatyAdi 'yAvata' karaNAta 'nicca mauliyAo [pR0 18504-] maJjarivaLisagadharIoM' iti parigRhyate, asya vyA haimaanekArthakoze 'saMghATikA' zabdo yugmavAcI prApyate-"saMghATikA tu kuTTanyAM prANe yugme'mbukaNTake" kI0 4 lo0 38 / "saMghADI juyale"iti dezInAmamAlAvacanAt [va0 8 gA07] 'saMghADI' zabdA'pi yugmaparyAyo bodhyaH / bhASAyAM tu siMghADA' iti / saMskRte tu 'samUha'vAcI 'saMghAta zabdaH pratItaH / 13 10 Jain Education remonal For Private Personel Use Only
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa kusumiyAo [pR0 18504] savvarayaNAmayA acchA jAva [pR0 19505] pddiruuvaa| tesiNaM toraNANaM vimAnadvA| purao'do do disAsovatthiyA pannattA savva rayaNAmayA acchA jAva [pR0 19 paM05] pddiruuvaa| tesi NaM| ratoraNa toraNANaM purao'do do caMdaNakalasA pannattA, te NaM caMdaNakalasA varakamalapaiTTANA taheva [pR0 161 paM04-|| vrnnnm| tesi NaM toraNANaM purato do do bhiMgArA pannattA, te NaM bhigArA varakamalapaihANA jAva [pR0 161 paM0 4]] mahayA mattagayamuhAgitisamANA pannattA smnnaauso| tesi NaM toraNANaM purao do do AyaMsA pannattA, 5 // 17 // tesiM NaM AyaMsANaM imeyArUve vannAvAse pannatte, taMjahAkhyAnaM prAgvat [pR018 paM010] punaH kathambhUtAH ? ityAha-savvarayaNAmayA jAva'atrApi 'yAvat' karaNAt 'acchA saNhA' ityAdivizeSaNasamUhaparigrahaH, sa ca prAgvadeva [pR0 19508] bhAvanIyaH, 13 teSAM toraNAnAM purataH pratyekaM 14 dvau dvau diksauvastikaudikjhokSako te ca sarve 0 'jAmbUnadamayA' kvacit pAThaH / 15'sanvarayaNAmayA...acchA ityAdi prAgvat [pR019 paM08] 16dvau dvau candanakalazau prajJaptI, varNakaH-candanakalazAnAM 'varakamalapaiTThANA' ityAdirUpaH [pR0161 paM012] sarvaH prAktano vaktavyaH, 17dvau dvau bhRGgAro, teSAmapi kalazAnAmiva varNako vaktavyaH, [pR0 1615012] navaraM paryante 18 'mahayA mattagayamahAmuhAgiisamANA pannattA samaNAuso!'iti vaktavyam matto yo gajastasya mahata-ativizAlaM yat mukhaM tsyaakRtiH-aakaarsttsmaanaa:-ttsdRshaaHprjnyptaaH| 19 teSAM toraNAnAM purato 20 dvau dvAvAdarzako prajJaptI, teSAM 21 cAdarzakAnAmayametadrUpo varNAvAso-varNakanivezaH prajJaptaH tadyathA 0 vivaraNakAradarzitaM pAThAntaram / Jain Educat interational For Private & Personel Use Only How.jainelibrary.org
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa- iyaM / // 174 // tarvaNijamayA pagaMThagAo-aMkamayA maMDalA aNugyasitanimmalAte chAyAte samaNubaddhA caMdamaMDalapaDiNikAsA mahayA mahayA addhakAyasamANA pannattA smnnaauso!| tersi NaM toraNANaM purao do do" vairanAbhathAlA pannattA acchaticchaDiyasAlitaMdulaNahasaMdiTThapaDipunnA iva ciTThati savvajaMbUNayamayA jAva paDirUvA mahayA mahayA raha~cakavAlasamANA pannattA smnnaauso!| 22 tapanIyamayAH prakaNThakA:-pIThavizeSAH, 23 aGkamayAni-aGkaratnamayAni maNDalAni yatra pratibimbasambhUtiH 24 avagharSaNamavacarSitam bhUtyAdinA nirmArjanamityarthaH avadharSitasyA'bhAvo'navagharSitaM tena nirmalA anavadharpitanirmalA tayA chAyayA samanubaddhAyuktAH 25 candramaNDalasadRzAH 26 atizayena mahAnta:-27 arddhakAyasamAnA:-kAyA pramANAH prajJaptA he zramaNa ! he AyuSman ! / 1 28 teSAM toraNAnAM purato 29 dve dve vajranAme vajramayo nAbhiryayoste vajranAme sthAle prajJapte-tAni ca sthAlAni tiSThanti, 30 | acchA nirmalAH zuddhasphaTikavat tricchaTitAH trIn vArAn chaTitAH ata eva nakhasandaSTAH nakhAH-nakhikAH sandaSTA muzalAdibhiH truTitA yeSAM te tathA acche stricchaTitaiH zAlitandulainakhasandaSTaiH pari-pUrNAnIva pRthvIpariNAmarUpANi tAni tathA kevalamevamAkArANI-10 tyupamA, tathA cAha-31 sarvAtmanA jambUnadamayAni 'acchA...sahA ityAdi prAgvat [pR0 19508] 32 atizayena mahAnti 33 stha 0-gA veruliyamayA surayA vairAmayA dovAraMgA nAnAmaNimayA maMDalA-vi0 bA0 / 'bhAve 'kta' pratyayaH"-rAya0 vi0 0 "sukhAdidarzanAt ktAntasya paranipAtaH"-rAya0 vi0| pR0 48 TippaNa / bhASAyAm-'chaDelA cokhaa'| = pUrNAnava pRthivI-pA0 4-5 / bhA0 1 / / x pRthivIva pRthivIpa-bhA0 2 / Join Education emanal wwdjainelibrary.org
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniyN| // 17 // tesi NaM toraNANaM parao do do pAtIo, tAo NaM pAIo sacchodagaparihatthAoNANAvihassa phalahariyagassa- yaha paDipunnAo viva ciTThati savvarayaNAmaIo acchA jAva pR0 19 paM05] paDirUvAo maheyA mahayA gokaliMjaracakasamANIo pannattAo smnnaauso!| tersi' Na toraNANaM purao do do supaiTThA pannattA NANA cihabhaMDaviraiyA iva ciTThati cakrasamAnAni prajJaptAni he zramaNa ! he AyuSman ! / 34 teSAM toraNAnAM purato 35 dve dve pAyau prajJapte, 36 tAzca pAnyaH 37 sva-5 cchapAnIyaparipUrNAH 38 nAnAvidhaiH phalaharitaha ritaphalaibahu-prabhRtaM pratipUrNA iva tiSThanti na khalu tAni phalAni kiMtu tathArUpAH zAzva-| tabhAvamupAgatAH pRthvIpariNAmAH tataH upamAnamiti / 'savvarayaNAmaIo' ityAdi prAgvat [pR0 19508] 39 atizayena mahatyo 40 mokaliJjaracakrasamAnAH prajJaptAH he zramaNa ! he AyuSman ! / 41 teSAM toraNAnAM purato 42 dvau supratiSThako-AdhAravizeSau prajJaptau, te ca supratiSThakAH susaryopadhipratipUrNAH [pra. pR0 +TippaNa] 43nAnAvidhaiH paJcavarNaiH prasAdhanabhANDezca bahuparipUrNA iva tiSThanti, upamAbhAvanA NANAmaNipaMcavannassa phala-vi0 baa0|- "atra SaSThI tRtIyArthe -bahuvacane ca ekavacanaM prAkRtatvAt"-rAyaH viva0 / + ana muulpaatth-| 10 vivaraNakAralabdhapAThayo.daH / atraiva sthale jIvAjIvAbhigamasUtre "NANAvidhapasAhaNagabhaMDaviraciyA sabbosadhipaDipuNNA" iti pATho labhyate-pR0 211 pN09| pAThacArya prstutsuutrvivrnnaanusaarii| 8 asya vivaraNasya mUlapAThaH sarvapratiSu mudritapustake ca 'NANAvihassa phalahariyagassa- bahupaDipunnAo |viva' ityeva dRzyate tathApi mudritapustake vivaraNe 'bahupaDipunneti caikavacanaM prAkRtatvAt' iti vilakSaNaH pAThazcintanIyaH / 'NANAvihANaM phalahariyagANaM' iti bahuvacanaM samucitam tathApi etad ekavacana bahuvacanArthe bodhyam / Jain EducatInternational Doww.ininelibrary.org
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa- iyaM / // 176 // savvarayaNAmayA acchA pR0 19505] jAva pddiruuvaa| tersiNaM toraNANaM purao'do do maNoguliyAo pannattAo, tAsa~ NaM maNoguliyAsu yahave suvanna-ruppamayA phalagA pannattA, tesu NaM suvannaruppamaesu phalagesu bahave vayarAmayA nAgadaMtayA pannattA, tesuNaM vayarAmaesu NAgadaMtaemu bahave vayarAmayA sikkagA pannattA, tesu Na vayarAmaesa sikkagesu kiNhamuta sikkagavacchitA NIlasuttasikagavacchiyA lohiyasuttasikkagavacchiyA hAlihasuttasikagavacchiyA sukilasuttasikkagavacchiyA bahave vAyakaragA prAgvata , [pR0 175 paM06] 44 'sabarayaNAmayA' ityAdi tathaiva [pR0 1950 5 tathA 8] 45 teSAM toraNAnAM purato 46 de dve manogulike prajJapte manogulikA nAma pIThikA, uktaM ca jIvAbhigamamUlaTIkAyAm-"manogulikA nAma pIThikA"[ ] iti| tAzca manogulikAH sarvAtmanA vaiDUryamayyaH 'acchA' ityAdi prAgvat [pR0 19505] / 47 tAsu manogulikAsu 48 suvarNamayAni rUpyamayAni ca phalakAni prajJaptAni, 49 teSu suvarNarUpyamayeSu phalakeSu bahavo 50 bajramayA nAgadantakAH-aTakAH 51 teSu ca nAgadantakeSu 52vahUni rajatamayAni sikkakAni prajJaptAni, 53teSu ca rajatamayeSu sikakeSu 56bahavo vAtakarakA-jalazUnyAH karakA:-1 ityarthaH-prajJaptAH, tadyathA-54 gavaccha:-AcchAdanam gavacchAH saJjAtA eSviti gavacchitAH kRSNasUtraiH-kRSNasUtramayairgavacche riti gamyate, sikkakeSu gavacchitAH kRSNamUtrasikkakagavacchitA evaM 55 nIlamUtrasikkakagavacchitAH' ityAdyapi bhAvanIyam , te ca vAtakarakAH - jIvA0 vi0 pR0 213 paM0 12 / 8 prAptapratimUlapAThe asya vAkyasya mUlapATho na dRzyate / atra sthale mudritajIvAjIvAbhigamasUtre'pi evameva pR0 211 paM0 10 / = mUlapAThe vayarAmaya-vajramaya-iti / 0 jIvAjIvAbhigamavivaraNe 'gavastha' zabdo labhyate-pra0 pR0 214 paM0 3 / Jain Education emanal wwidainelibrary.org
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / Jain Education pannatA sa~vvaveruliyAmayA acchA [pR019 paM0 5] jAva paDiruvA / tesiM' NaM toraNANaM purao 'do do cittA rayaNakaraMDagA pannattA, se jahA NAma e ranno cAuraMtacakkavahissa citte rayaNakaraMDae verurliyamaNiphailiha paDalapaJcopaDe sIte pahAte "te patese savvato samaMtI obhAsa~ti ujjoveti tavaiti pabhAsati evaMmeva te vi cittA rayaNakaraMDagA sAte pabhAte te paese savvao samaMtA obhAsaMti ujjoveMti tavaMti pabhAsaMti / tesiM NaM toraNANaM purao do do hayakaMThA gaya~kaMThA narakaMThA kinnarakaMThA kiMpurisakaMThA mahoragakaMThA gaMdhavyakaMThA usa bhakaMThA 5 // 177 // 57 sarvAtmanA vaiDUryamayAH 'acchA' ityAdi prAgvat [ pR0 19 paM0 8 ] / 58 teSAM toraNAnAM purato 59 dvau dvau citrau - AzcaryabhUtau 60 ratnakaraNDakau prajJaptI, 61 sa yathA nAma 62 rAjJazvaturantacakravartinaH- caturSu pUrvAparadakSiNottararUpeSu anteSu - pRthivIparyanteSu cakreNa varttituM zIlaM yasya tasya 63 citraH - AzcaryabhUto nAnAmaNimayatvena nAnAvarNo vA bAhulyena 64 vaihUryamaNimayaH 65 sphATikapaTalAvacchAditaH 66 svakayA prabhayA 67 tAn pratyAsannAn pradezAn 68sarvataH sarvAsu dikSu 69 samantataH- sAmastyena 70 avabhAsayati etadeva paryAyatrayeNa vyAcaSTe - 71 udyotayati - 72 tApayati - 73 prabhAsayati 74 'evameva' ityAdi sugamam / 75 teSAM toraNAnAM 10 purato 76 at at eat kaNThapramANau ratnavizeSau evaM 77 gaja - nara - kinnara - kimpuruSa-mahoraga- gandharva - vRSabhakaNThA api | vAcyAH, uktaM ca + jIvAbhigamamUlaTIkAkAreNa - "hayakaNThau - hayakaNThapramANau ratnavizeSa " [ ] evaM sarve'pi kaNThA vAcyA * svayA prabhayA / 'sAte pahAte patese' atra takArabAhulyaM pUrvAgata TippaNataH saMgamanIyam pR0 88 TippaNa X + jIvA0 vi0 pra0 pR0 214 paM0 11 / w.jainelibrary.org
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 178 // savvarayaNAmayA acchA jAva [pR0 19 paM05] pddiruuvaa| tesiMNaM toraNANaM purao "do do pupphacaMgerIo | mallacagerI cunnacaMgerIo gaMdhacaMgerIo vatthacaMgerIo AbharaNacaMgerIo siddhatthacaMgerIo lomahatthacaMgerIo pannattAA savvarayaNAmayAo acchAo jAva [pR0 19505] paDirUvAo / 0tesiNaM toraNANaM purao do do pupphapaDalagAi [pa0 pR0 paM0 2] jAva lomahatthapaDalagAiM savvarayaNAmayAiM acchAI jAva [pR0 1950 5]] | pADarUvAi / tasi Na toraNANaM purao do do sIhAsaNA pnnnnttaa| tersi NaM sIhAsaNANaM vaNNao jAva [pR05 98 pa0 3-pR0 102 paM0 2] daamaa| tesiM gaM toraNANaM purao 'do do ruppamayA chattA pannattA, te" NaM chattA veruliyavimaladaMDA iti, tathA cAha-78 sarva ratnamayA-ratnavizeSarUpAH 'acchA' ityAdi [pR0 19508] prAgvat / 79 teSAM toraNAnAM purato 80 dve -dve puSpacaGgeyoM prajJapte evaM 81 mAlya-varNa-gandha- vastra-AbharaNa-siddhArthaka-lomahastacaGgeyo'pi vaktavyAH, etAzca sarvA api 82 savAtmanA ratnamayyaH / 'acchA' ityAdi [pR0 19 paM05] prAgvat , e 83 puSpAdInAmaSTAnAM paTalakAnyapi dvidvisaMkhyAkAni vAcyAni / 84 teSAM toraNAnAM purato dve dve siMhAsane prajJapte, 85 teSAM ca siMhAsanAnAM varNakaH prAgukto [pR0 98 paM0 3 tathA 9pR0 102 50 2] niravazeSo vaktavyaH, 86 teSAM toraNAnAM purato 87 dve dve chatre rUpyamaye prajJapte, 88 tAni ca chatrANi 89 vaiDUrya Na hayakaTAsu jAva usabhakaMThaesu do-vi0 baa0| 0 tAsu NaM puSpacaMgeriAsu jAva lomahatthacaMgerIsu do-vi0 baa0| = dve | caGgeyo-pA0 4-5 // Jan Education For Private Personel Use Only
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / jaMbUrNayakanniyA vaiirasaMdhI muttAjAlaparigayA a~TThasahassavarakaMcaNasalAgA daddaramailayasugaMdhisatrvouyasurabhisI| yalacchAyA maMgala bhatticittA caMdAgaurovamA / tesiM NaM toraNANaM purao 'do do cAmarAo pannattAo, tAo NaM cAmarA +o caMdapaM bhaveruli yavayaranAnAmaNirayaNakhaciyacittadaNDAo sumarayayadIhavAlAto saMkhekai kuMdadagarayaamayamahiya pheNapuMjasaMnnigAsAto savvarayaNAmayAo acchAo [pR0 19 paM 5 ] jAva pddivaao| ratnamayavimaladaNDAni 90 jAmbUnada kaNikAni 91 vajrasandhIni - vajraratnApUritadaNDazalAkAsandhIni 92 muktAjAlaparigatAni 935 // 179 // aSTau sahasrANi - aSTasahasrasaMkhyA varakAJcanazalAkA-varakAJcanamayyaH zalAkA yeSu tAni, tathA 94dardara:- cIvarAvanaddhaM kuNDikAdibhAjanamukhaM tena galitAstatra pakvA vA ye malayA iti- malayodbhavaM zrIkhaNDaM tatsambandhinaH sugandhA ye gandhavAsAstadvat sarveSu RtuSu surbhiH| zItalA ca chAyA yeSAM tAni tathA, 95 aSTAnAM svastikAdInAM maGgalAnAM bhaktyA - vicchityA citram-Alekho yeSAM tAni tathA 96 candrAkAraH - candrAkRtiH sA upamA yeSAM tAni tathA-candramaNDalavat vRttAnIti bhAvaH / 97teSAM toraNAnAM purato 98dve dve cAmare prajJapte, 99 tAni ca cAmarANi 100 candraprabhaH candrakAntaH vajraM vai ca pratItaM candramabha-vajra-vaiDUryANi zeSANi ca nAnAmaNiratnAni khacitAni yeSu te tathA evaMrUpAcitrA - nAnAkArA daNDA yeSAM cAmarANAM tAni tathA, 101 sUkSmA rajatamayA dIrghA vAlA yeSAM tAni tathA, 102 zaGkhaH pratItaH aGko - ratnavizeSaH kunda iti kundapuSpam dakaraja-udakakaNAH amRtamathitaphenapuJja :- kSIrodajalamathanasamutthaH + - o NANAmaNikaNagarayaNavimalamaharihata vaNijjujJjaladhicittadaMDAo cilliyAo su-vi0 vA0 / Jain Educationtemtional 10
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| tesiM the toraNANaM purao "do do tellasamuggA koTThasamuraMgI pattasamuggA coyagasamuggA tagarasamuggA elAsamuggA hariyAlasamuggA hiMgulayasamuggA maNosilAsamuggA aMjaNasamuggA savarayaNAmayA acchA jAva | [pR0 1950 5] pddiruuvaa| _[107] sUriyAMbhe Na vimANe aigamege dAre aTThasayaM cakkajjhayANaM aTThasayaM miMgajjhayANaM garuDajhayANaM chattajjhayANaM picchajjhayANaM sauNijjhayANaM sIhajjhayANaM usamajhayANaM ahasayaM seyANa cauvisANANaM nAgavarakeUNaM vimAnadvA radhvaja vrnnnm| // 18 // phenapuJjasteSAmiva sannikAzaH-prabhA yeSAM tAni tathA, 'acchA' ityAdi prAgvat [pR0 19508] 103 teSAM toraNAnAM purato 104 dvau dvau tailasamudkau-sugandhitailAdhAravizeSau, uktaM ca jIvAbhigamamUlabhaTIkAyAm-"-tailasamudko sugandhitailAdhArauM" [ ]] evaM 105 koSThAdisamudgakA api vAcyAH, atra saMgrahaNigAthA-telle kohasamuggA patte coe ya tagara elA y| hariyAle hiMgulae maNosilA aMjaNasamuggA // ete sarve'pi 106 sarvAtmanA ratnamayAH 'acchA' ityAdi prAgvat [pR0 19508] / [107] 1 tasmin sUryAbhe vimAne 2 ekaikasmin dvAre 3 aSTAdhikaM zataM 4cakradhvajAnAM-cakralekharUpacihnopetAnAM dhajAnAm evaM 10 5 mRga-6 garuDa-7 ruddhachatra-8 piccha-9 zakuni-10 siMha-11 vRSabha-12 caturdantahastidhvajAnAmapi pratyekamaSTazatamaSTazataM vakta___* -laTIkAkAraH-bhA02 / = jIvA0 vi0 pR0 214 paM0 14 / - eSA gAthA'pi jIvA0 vi0 pra0 pR0 215 paM0 1 / Jain Education temanal For Private & Personel Use Only willrjainelibrary.org
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / evameva saiMpuvvAvareNaM sUriyAbhe vimANe ergamege dAre a~sIyaM asIyaM keusaMhastaM bhavati iti maikvAyaM / tesiM NaM dArANaM egaimege dAre paNNeMhiM paNNahiM bhomA pattA, tesiM NaM bhomANaM bhUmibhAga ulloyI ya bhANiyavvA, | tesiM NaM bhomANaM ca bahumaijjhadesa bhAge paitteyaM patteyaM sIhAsaNe, sIhAsaiMNavannato saparivAro, avasesesu bhomesu patteyaM patteyaM bhaddAsaNA pattA / tesi NaM dArANaM uttamAMgArA sorlesavihehiM rayaNehiM uvasobhiyA, taMjahAMvyam 13 evameva - anenaiva prakAreNa 14 sapUrvApareNa saha pUrvaiH aparaizca varttate iti sapUrvAparaM - saMkhyAnaM tena 15 sUryAbhe vimAne 16 5 | ekaikasmin dvAre 17 azItamazItaM - azItyadhikaM azItyadhika 18 ketusahasraM 19 bhavati 20iti 21 AkhyAtaM mayA anyaizca tIrtha| kRdbhiH / 22teSAM dvArANAM sambandhIni 23 pratyeka 24 paJcaSaSTiH paJcaSaSTiH 25 bhaumAni - viziSTAni sthAnAni 26 prajJaptAni, 27 teSAM ca bhaumAnAM 28 bhUmibhAgA 29 ullokAca yAnavimAnavad vaktavyAH, [pR081 tathA 97 paM0 3] 30 teSAM ca bhaumAnAM 31 bahumadhya| deza bhAge yAni trayastriMzattamAni bhaumAni teSAM bahumadhyadezabhAge 32 pratyekaM pratyekaM sUryAbhadevayogyaM 33 siMhAsanam 34teSAM ca siMhAsanAnAM varNako'parottarapUrvAdiSu sAmAnikAdidevayogyAni bhadrAsanAni ca krameNa yAnavimAnavad vaktavyAni [pR0 102 paM0 3] 10 35 zeSeSu ca bhaumeSu 36 pratyekamekaikaM siMhAsanaM parivArarahitam / 37 teSAM dvArANAM 38AkArA- uparitanA AkArA + uttaraGgAdirUpAH kvacit 'uvarimAgArA' ityeva pAThaH, 39 poDazavidhaiH ratnairupazobhitAH 40 tadyathA - ratnaiH - sAmAnyataH karketanAdibhiH 'yAtrat' S + akkhAyaM khAyaM [8-1-10 hema0] / * yaM sUriyAbhe vimANe paNNaTTi - vi0 bA0 / +bhASAyAm 'otaraMga' iti prasiddham / 0 vivaraNakAradarzitaM pAThAntaram / Jain Education international // 182 // w.jainelibrary.org
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| vimAnavanakhaNDa | vrnnnm| // 182 // rayaNehiM jAva [pR0 57 paM01-2] riTehi, tersi' NaM dArANaM ppi a~TTa maMgalagA sajjhayA jAya chattAtichattA [pR080paM01-2] eMvameva sapuvvAvareNaM sUriyAbhe vimANe cattAri dArasahassA bhavaMtIti makkhAyaM / [108] sUriyAbhassa vimANassa cauddisiM paMca joyaNasayAI avAhAe~ cettAri vaNasaMDA pannattA, taMjahA-asogavaNe, sattivaNe caMpagarvaNe, cUryagavaNe puratthimeNaM asogavaNe dAhiNeNaM sattavannavaNe pacatthimeNaM caMpagavaNe uttareNaM | | karaNAt vajraH vaiDUryaiH lohitAkSaiH masAragallaiH haMsagauMH pulakaiH saugandhikaiH jyotIrasaiH aH aJjanaiH rajataiH aJjanapulakaiH jAtarUpaiH | sphaTikairiti parigrahaH SoDazaiH 41 rissttaiH| 42 teSAM dvArANAM pratyekam 43 upari 44 aSTau aSTau svastikAdIni 45 maGgalakAni ityAdi yAnavimAnatoraNavat tAvad vAcyaM yAvad bahavaH 'sahasrapatrahastakAH' [pR0 79-80 paM02-] iti / ata UdhvaM keSucita pustakAntareSvevaM pAThaH 46 0 'evameva sapuvvAvareNaM sUriyAbhe vimANe cattAridArasahassA bhavantIti makkhAya' iti sugamam / [108] 1 sUryAbhasya vimAnasya 2 caturdizaM-catasro dizaH samAhRtAzcaturdik tasmin caturdizi catasRSu dikSu3 paJca pazca yojanazatAni 4 bAdhanaM bAdhA AkramaNamityarthaH na bAdhA abAdhA-anAkramaNaM tasyAmabAdhAyAM kRtveti gamyate-apAntarAlaM muktveti bhAvaH 5 catvAro vanakhaNDAH prajJaptAH, anekajAtIyAnAmuttamAnAM mahIruhANAM samUho vanakhaNDaH uktaM ca 0jIvAbhigamacUrNI"aNegajAIehiM uttamehiM rukkhehiM vaNasaMDe' [ ] iti, tAneva vanakhaNDAn nAmato digbhedatazca darzayati 6 azokavRkSapradhAnaM vanamazokavanaM evaM 7 saptaparNavanam 8 campakavanam 9 cUtavanamapi bhAvanIyam / 'purasthimeNaM' ityAdi pAThasiddhaM, atra 0 vivaraNakAradarzitaM pAThAntaram / 0 "egajAIehiM rukkhehi vaNaM aNegajAIehiM uttamehi rukkhehi vaNasaNDe" [jIvAjIvA0 3010186 paM07] Jain Education emanal For Private Personal Use Only w ainelibrary.org
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniyN| cuuygvnne| teNaM vaNakhaMDA sAiregAI addhaterasa joyaNasayasahassAI AyAmeNaM paMca joyaNasayAI vikkhaMbheNaM patteyaM patteyaM pAgAraparikhittA kiNhA kiNhobhAsA nIlI nIlobhAsA hariyA hariyobhAsA sIyA sIyobhAsI saMgrahaNigAthA-"puvveNa asogavaNaM dAhiNato hoi sattivaNNavaNaM / avareNaM campakavaNaM cUyavaNaM uttare pAse" // 10 te ca vanakhaNDAH 11 sAtirekAni arddhatrayodazAni-sArdAni dvAdaza yojanazatasahasrANi AyAmataH 12 paJca yojanazatAni viSkambhataH 13 pratyekaM pratyekaM prAkAraparikSiptAH, punaH kathaMbhUtAste vanakhaNDAH ? ityAha-'kiNhA kiNhobhAsA jAva pddimoynnaa5||183|| surammA' iti 'yAvat karaNAdevaM paripUrNaH pAThaH muucitH| asya vyAkhyA-14 iha prAyo vRkSANAM madhyame vayasi vartamAnAni patrANi kRSNAni bhavanti tatastadyogAt vanakhaNDA api kRSNAH, 15 na copacAramAtrAt te kRSNA iti vyapadizyante kintu tathApratibhAsanAt , tathA cAha-kRSNAvabhAsA yAvati bhAge kRSNAvabhAsapatrANi santi tAvati bhAge te vanakhaNDAH kRSNA avabhAsante, tataH kRSNo'vabhAso yeSAM te kRSNAvabhAsA iti, 16 tathA haritatvamatikrAntAni kRSNatvamasaMprAptAni patrANi nIlAni tadyogAd vanakhaNDA api nIlAH, 17 na caitadupacAramAtraNocyate kintu tathAvabhAsAt , tathA cAha- nIlAvabhAsAH, 18 yauvane tAnyeva patrANi | kisalayatvaM raktatvaM cAtikrAntAni Ipat-haritAlA''bhAni pANDUni santi 'haritAniiti vyapadizyante, tatastadyogAt vanakhaNDA api haritAH, 19 na caitadupacAramAtrAducyate, kintu tathApratibhAsAt , tathA cAha-haritAvabhAsAH, tathA 20 bAlyAdatikrAntAni vRkSANAM | patrANi zItAni bhavanti tatastadyogAd vanakhaNDA api zItA ityuktAH, 21 na ca na te gugatastathA kintu tathaiva, tathA cAha-zItA * asya sUcitasya pAThasya mUle eva sthalanirdezaH kRtH| * "samAsaH prAgvat" rAya0 vi0 / = kRdantam-prathamAbahuvacanam / Join Educatio n al For Private Personal Use Only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / // 184 // niMddhA niddhabhAsI tibbI tibvobhAsI kinhI kiNhacchAyA nIlA nIlacchAyA hariyA hariyacchAyA sIyA~ sIyacchAyA nidvA niddhacchAyA paiMNakaDitaDiyacchAyA vabhAsAH - adhobhAgavarttinAM vaimAnikadevAnAM devInAM tadyogazItavAtasaMsparzataH te zItA vanakhaNDA avabhAsante iti, tathA 22 ete kRSNanIla haritavarNA yathA svasmin svarUpe atyakte snigdhA bhaNyante tIvrAzca tataH tadyogAt vanakhaNDA api snigdhAH 22 tIvrAtha ityuktAH, 23 na caitadupacAramAtraM kintu tathA'vabhAsopyasti tata uktam - snigdhAvabhAsAH 23 tIvrAvabhAsAH iti, 24ihAvabhAso bhrAnto'pi bha- 5 vati yathA marumarIcikAsu jalAvabhAsastato nAvabhAsamAtropadarzanena yathAvasthitaM vastusvarUpaM varNitaM bhavati kintu tathAsvarUpapratipAdanena, tataH kRSNatvAdInAM tathAsvarUpapratipAdanArthamanuvAdapurassaraM vizeSaNAntaramAha - 'kiNhA kiNhacchAyA' ityAdi, kRSNA vanakhaNDAH, kuta ityAha- 25 kRSNacchAyAH -- tato'yamarthaH yasmAt kRSNA chAyA - AkAraH sarvAvisaMvAditayA teSAM tasmAt kRSNAH etaduktaM bhavatisarvAvisaMvAditayA tatra kRSNa AkAra upalabhyate, na ca bhrAntAvabhAsasaMpAditasattAkaH sarvAvisaMvAdI bhavati, tatastasvavRcyA te kRSNAH na bhrAntAvabhAsamAtravyavasthApitA iti, evaM 26 nIlA nIlacchAyA ityAdyapi bhAvanIyam navaraM 27 zItAH zItacchAyAH ityatra chAyA - 10 zabda AtapapratipakSavastuvAcI draSTavyaH 28 'ghana kaDitaDiyacchAyA' iti iha zarIrasya madhyabhAge kaTistato'nyasyApi madhyabhAgaH > " nimittakAraNahetuSu sarvAsAM vibhaktInAM prAyo darzanam" pR0 102 TippaNa 0 X " dhanakaDiyakaDacchAe'- tatrAyamarthaH- kaTaH saMjAtaH asya iti kaTilaH kaTAntareNa upari AvRta ityarthaH kaTitazcAsau kaTazca kaTitakaTaH ghanA niviDA kaTitakaTasya iva adhobhUmI chAyA yasya sa dhanakaTitakaTacchAyaH " - [ jIvAjIvA0 pra0 pR0 187 paM0 11] pR09 paM0 4 / ainelibrary.org
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa- iyN| / // 185 // rammA bhaihAmehanikuruMbabhUyA "te NaM pAyavA mUlamaMto vaNakhaMDavannao [pR0 950 1-pR0 17 paM0 3] [109] tesi NaM vaNasaMDANaM aMto baihusamaramaNijjA bhUmibhAgA paNNattA se jahA nAmae AliMgapukkhare ti vA [kaM. 33-38] jAva NANAvihapaMcavaNNehiM maNIhi ya taNehi ya uvasobhiyA, tesiMNaM gaMdho phAsoNeyavyo jahakkama [kaM0 39-40] kaTikhi kaTirityucyate, kaTistaTamiva kaTitaTaM ghanA-anyo'nyazAkhAprazAkhAnupravezato niviDA kaTitaTe-madhyabhAge chAyA yeSAM te 5 tathA-madhyabhAge niviDataracchAyA ityarthaH, ata eva 29 ramyo-ramaNIyaH tathA 30 mahAn jalabhArAvanataprAvRdkAlabhAvI yo meghanikurumbo-meghasamUhastaM bhUtA-guNaiH prAptA mahAmeghanikurumbabhUtAH, mahAmeghavRndopamA ityarthaH / 31 'te NaM pAyavA' ityAdi, azoka- | varapAdapaparivArabhUtaprAguktatilakAdivRkSavarNanavat [pR0 12 paM04] paribhAvanIyam navaraM 'suyavarahiNamayaNasalAgA' ityAdi vizeSaNam [pR015 paM0 4] atropamayA bhAvanIyam 'aNegasagaDarahajANa' ityAdi [pR017 paM0 3] tadAkArabhAvataH / [109] 1teSAM vanakhaNDAnAm 2antaH-madhye 3 bahusamaramaNIyA bhUmibhAgAH prajJaptAH, 4teSAM ca bhUmibhAgAnAM 'AliMgapukkhare 10 ivA' ityAdi varNanaM prAguktaM kiM. 33-40] tAvadvAcyaM yAvanmaNInAM sparzaH navaram atra tRNAnyapi vaktavyAni, tAni caivaM 5 'nANAvihapaMcavaNNAhiM maNIhi ya taNehi ya uvasobhiyA [pR0 83 paM02-3 tathA kaM0 34 prabhRti] ____ * iyaM kaNDikA akSarazaH jIvAjIvAbhigamasUtre [pR0 183 paM0 12] vartate = "anekajAtIyAnAmuttamAnAM mahirahANAM samUho vanakhaNDaH"jIvA0 vi0 pR0 186 pN05| on Join Educati For Private & Personal use only vw.jainelibrary.org
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 186 // Jain Educatio [10] pra0 tesiMNaM bhaMte! taNANa ya maNINa ya puvvAvaradAhiNuttarAgatehiM vAtehiM maMdoMyaM maMdAyaM ei~yANaM veiyaNaM kaMpiyA~NaM cArliyANaM phaMdiyANaM dhaMDiyANaM khobhiyANaM udIridakSaNaM kerisae sadde bhavati 1 u0- goya~mA ! " se hAnAmae sIyA~e vA saMdamaNIe vA rahasse vA sacchattassa [110] pra0 - sampati 1 teSAM maNInAM tRNAnAM ca vAteritAnAM zabdasvarUpapratipAdanArthamAha-2 bhadanta ! - paramakalyANayogin ! tRNAnAM 3 pUrvAparadakSiNottaragatairvAtaH 4 mandaM mandaM 5 ejitAnAM - kampitAnAM -6 vyejitAnAM vizeSataH kampitAnAM etadeva paryAyazabdena vyAcaSTe 7 kampitAnAM tathA 8 cAlitAnAM itastato manAk vikSiptAnAM etadeva paryAyeNa vyAcaSTe - 9spanditAnAM tathA 10 ghaTTitAnAM parasparaM saMgharSayuktAnAM tathA kathaM ghaTTitAnAm ityAha- 11 kSobhitAnAM svathAnAccAlanamapi kuta ityAha- 12udIritAnAm ut-prAbalyena preritAnAm, 13 kIdRzaH zabdaH prajJaptaH 1 u0- bhagavAnAha - 14 gautama ! 15 sa 16 yathAnAmakaH 17 zivikAyA vA 18spandamAnikAyA vA 19 rathasya vA, tatra 17 zibikA jampAnavizeSarUpA u paricchAditA koSThAkArA, tathA 18 dIghoM jampAnavizeSaH puruSasya svapramANAvakAzadAyI spandamAnikA - anayozca 10 zabdaH puruSotpATitayoH kSudra hemaghaNTikAdicalanavazato veditavyaH 19 rathazreha saMgrAmarathaH pratyeyaH agretana vizeSaNAnAmanyathA'saMbhavAt, tasya ca phalavedikA yasmin kAle ye puruSAstadapekSayA kaTipramANA'vaseyA, tasya ca rathasya vizeSaNAnyabhidhatte - 20 sacchatrasya - imA api praznottararUpAH sarvAH kaNDikAH jIvA0 sU0 pR0 185 paM0 10-50 186 paM0 3 / = idaM zabdavarNanarUpaM samagra vivaraNaM jIvA0 vivaraNamiva akSarazaH pratibhAti-jIvA0 vi0 pra0 pR0 192 paM0 23-0 195 paM0 3 / S yA katipra - pA0 4-5 bhA0 1 / -yA national vimAna vanakhaNDa tRNazabda varNanam / // 187 //
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / saMjjhayassa saighaMTassa sapaDAgaissa satoraNavarassa sanaMdighosaissa sakhikhiNihemajAlaparikhittassa hemavayacitta| tiNisakaNagaNijjuttadAruyAyassax susaMpinaddhacakkamaMDaladhurAgassa kolAyasasukayaNemijaMtakammassa +AiNNavaraturagasusaMpauttassa0 21sadhvajasya 22saghaNTAkasya-ubhayapAvilambimahApramANaghaNTopetasya 23sapatAkasya 24saha toraNavaraM-pradhAnatoraNaM yasya sa sato. raNavarastasya, 25 saha nandighoSo-dvAdazatUryaninAdo yasya sa sanandighopastasya, tathA 26 saha kiGkiNya:-kSudraghaNTA yeSAmiti sakiGkiNIkAni, hemajAlAni-hemamayadAmasamUhAstaiH sarvAsu dikSu paryanteSu-bahiHpradezeSu parikSipto-vyAptastasya, tathA 27 haimavata-himavatparvatabhAvi citra-vicitramanohAricitropetaM tinizaM-tinizatarusaMbandhi kanakaniyuktaM kanakaviccharitaM dAru-kASThaM yasya sa haimavata. citratainizakanakaniyuktadArukastasya, tathA 28 suSTu-atizayena samyak pinaddhaM-baddhaM arakamaNDalaM dhUzca yasya sa susaMpinaddhArakamaNDaladhRSkastasya, tathA 29 kAlAyasena-lohena suSTu-atizayena kRtaM nemeH-bAhyaparidheryatrasya ca-arakopariphalakacakravAlasya karma yasmin sa kAlAyasasukRtanemiyatrakarmA tasya, tathA 30 AkIrNA-guNaiAptA ye varAH-pradhAnAsturagAste suSThu-atizayena samyak 10 tatipra-mu0 pu0| - "sUtre ca dvitIyaH 'ka' kAraH+ svArthikaH pUrvasya ca dIrghatvaM prAkRtatvAt"-rAya0 vi0| +aajny-aajnnnn-aaynnnnaainnnn| 'Ajanya' zabdaH 'sarvottama pryaayH| vivaraNakAraH 'AiNNa' zabdaM 'AkIrNa' zabdena srkroti| 0 "prAkRtatvAt bahuvrIhau api / *ktAntasya paranipAtaH"-rAya0 vi0| mUlapAThe-'cakamaNDala' iti| + dAru+ka-dArukaka-dArukAka-dAruyAya / * 'susaMpautta' padasya / Join Educatio n al w w.jainelibrary.org
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 188 // | kusalaNaraccheyasArahisusaMpariggahiyassa sairasayabattIsatoNaparimaMDiyassa sakaMkaDAvayaMsagassa sacAvasarapaharaNa-AvaraNabhariyajodharjujjhasajassa rAyaMgaNasi vA rAyaMteuraMsi vA ra maMsi vA maNikuhimatalaMsi abhikkhaNaM abhikkhaNaM abhighahijamANassa vA niyaTTiz2amANassa vA orAlA maNoNNA maNoharA kaNNa-maNanibyuikarA saddA savvao samaMtA abhiNissavaMti, bhaveyArUve siyA ? No iNaDhe smjhe| prayuktA-yojitA yasmin sa AkIrNavaraturagasusaMprayuktaH tasya, tathA 31 sArathikarmaNi ye kuzalA narAsteSAM madhye atizayena cheko-5 dakSaH sArathistena suSTu samyak parigRhItasya, tathA 32 zarANAM zataM pratyekaM yeSu tAni zarazatAni tAni ca tAni dvAtriMzat tUNAni ca bANAzrayAH tairmaNDitaH zarazatadvAtriMzattUNamaNDitaH, kimuktaM bhavati ?-evaM nAma tAni dvAtriMzat zarazatabhRtAni tUNAni rathasya sarvataH paryanteSvavalambitAni yathA tAni saMgrAmAyopakalpitasyAtIva maNDanAya bhavantIti, tathA 33 kaGkaTa:-kavacaM saha kaGkaTo yasya sa sakaGkaTaH sakaGkaTo'vataMsaH-zekharo yasya sa sakaGkaTAvataMsastasya, tathA 34 saha cApaM yeSAM te sacApAH sacApAH ye zarA yAni ca kunta-bhalli-musaNDiprabhRtIni nAnAprakArANi 35 praharaNAni yAni ca kavaca-kheTakapramukhAni 36 AvaraNAni tai taH-paripUrNaH, |20| tathA yodhAnAM yuddhaM tannimittaM sajjaH-praguNIbhUto yaH sa 37 yodhayuddha sajaH tasya, itthaMbhUtasya 38 rAjAGgaNe vA 39 antaHpure vA 40 ramye vA maNikuTTimatale-maNibaddhabhUmitale 41 abhIkSNamabhIkSNaM maNikoTTimatalapradeze rAjAGgaNAdipradeze vA 42abhighaTyamAnasya vegena gacchato ye 43 udArA 44 manojJAH 45 karNamanonivRtikarAH sarvataH samantAt / -bhilli-mukhaNThi-pA0 5 / "-tataH pUrvapadena saha vizeSaNasamAsaH"-rAya0 vi0 / Jan Education among For Private Personal use only nelibrary.org
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| | u0-se- jahA NAma e veyAliyavINAe uttaramaMdAmucchiyAe aMke supaiTTiyAe kusalanaranArisusaMpariggahiyAte caMdaNasAranimmiyakoNaparighaTTiyAe puvvarattAvarattakAlasamayaMmi maMdAyaM maMdAyaM veiyAe paveDyAe cAliyAe ghaTTiyAe khobhiyAe udIriyAe orAlA maNuNNA maNaharA kaNNa-maNanivvuikarA saddA savvao samaMtA abhinissavaMti, bhaveyArUve siyA? No iNaDhe smddhe| u.-se jahA nAma e kinnarANa vA kiMpurisANa vA mahoragANa vA gaMdhabvANa vA bhadasAlavaNagayANaM vA|5| // 189 // naMdaNavaNagayANaM vA somaNasavaNagayANaM vA paMDagavaNagayANaM vA himavaMtamalayamaMdaragiriguhAsamannAgayANa vA egao sannihiyANaM samAgayANaM sannisannANaM samuvaviTThANaM pamuiyapakkIliyANaM gIyaraigaMdhavvahasiyamaNANaM gajaM paja katthaM geyaM payabaddhaM pAyavaddhaM ukkhittaM pAyaMta maMdAyaM [pR0 144 paM04] roiyAvasANaM sattasarasamannAgayaM = chaddosavippamukaM ekArasAlaMkAraM advaiguNovaveyaM, 0 jIvAbhigamamUlaTIkAyAmapi 46 " uppitthaM zvAsayuktam" [ ] iti, tathA ut-prAbalyena atitAlamasthAna- |10| tAlaM vA uttAlaM, zlakSNakhareNa kAkakharaM, sAnunAsika-sAnunAsam-nAsikAvinirgacchatkharAnugatamiti bhAvaH, tathA 47 aSTAbhirguNairu____x asyAH samagrAyAH api kaNDikAyAH vivaraNam-[ jIvA0 sU0 vR0 pR0 193-194 ] = -yaM aTTarasasaMpautta bhaa02| 0 jIvA0 vi0 pR0 194 pN09| atra muulvivrnnyorbhedH| 0 "uppitthaM taha-kuviya-vihuresu"-"uppitthaM prastam kupitam vidhuraM ceti tryartham"-dezInAma0 va01 gA0 129 / JainEducation femillional For Private Personel Use Only
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa-| iyaM / prabhRtIni // 19 // guMjA'vakakuharovagUDhaM rattaM tihANakaraNasuddhaM [ kaM0 63 ] pagIyANaM, bhaveyArUve ? u0-haMtA siyaa| banakhaNDe [111 tersi NaM vaNasaMDANaM tattha tattha tahiM dese dese bahaIo khur3A khuDiyAto vApIkUpapetamaSTaguNopetaM te cASTau amIguNA:-pUrNam raktam alaMkRtam vyaktam avighuSTam madhuram samam salalitaM ca / tathA coktam-"puNNaM racaM divyasukhaca alaMkiyaM ca vattaM taheva avighuTuM / mahuraM samaM salaliyaM aTTha guNA hoti geyassa" [ ] tatra yat svarakalAbhiH paripUrNa gIyate tat pUrNam , geyarAgAnuraktena yad gIyate tad raktam , anyonyasvaravizeSakaraNena yad alaMkRtamiva gIyate tad alaGkatam , akSarasvara sphuTakaraNato vyaktam , visvaraM krozatIva vighuSTaM na tathA avighuSTam , madhurasvareNa gIyamAnaM madhuraM kokilArutavat , tAlavaMzasvarAdisamanugataM samam , tathA yat svaragholanAprakAreNa lalatIva tat saha lalitena-lalanena vartata iti salalitam yadi vA yat zrotrendriyasya zabdasparzanamatIva sUkSmamutpAdayati sukumAramiva ca pratibhAsate tat 0 salalitam / idAnImeteSAmevASTAnAM madhye kiyato guNAn anyacca pratipipAdayiSuridamAha-48rattaM tihANakaraNasuddhaM'......[pR0 131 paM0 11] tat yathA prAk nATyavidhau vyAkhyAtaM tathA bhAvanI- 10 yam 'jArisae sadde havaI' pragItAnAM-gAtumArabdhavatAM yAdRzaH zabdo'timanoharo bhavati-syAt-kathaMcid bhaved etadrUpasteSAM tRNAnAM maNInAM ca zabdaH ? evamukte bhagavAnAha-gautama ! syAdevaMbhRtaH zabdaH / [111] 1 teSAM vanakhaNDAnAM madhye 2tatra tatra deze 'tatra tatra' iti tasyaiva dezasya tatra tatra ekadeze 3bahvayaH 4kSullikAH kSullikA 0 idaM samastaM saMgItasvarUpaM jIvA0 vR0 [pR0 194-195] savistaraM carcitam / * mUlapAThe netad vAkyaM pratibhAti / Lonal Join Education wollainelibrary.org
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa- iyN|| // 9 // vAvIyAo pukkhariNIo dIhiyAo guMjAliyAo sarapaMtiyAo sarasaMrapaMtiyAo bilapaMtio acchAo saiNhAo rayAmayakUlAo saimatIrAto vayarAmayapAsANAto tavaNijjatalAo suvaNNasujjharayayavAluyAo veliyamaNiphAliyapaDalapaccoyaDAo suhoyArasuuttArAo gANAmaNititthasubaddhAo laghavo laghavo ityarthaH, 5 vApyazcaturasrAH 6 puSkariNyo vRttAkArA athavA puSkarANi vidyante yAsu tAH puSkariNyaH 7dIrghikA Rjvyo| nadyaH 8 vakrA nadyo gujAlikAH, 9 bahUni kevalakevalAni puSpAvakIrNakAni sarAMsi ekapatayA vyavasthitAni sarapatiH-bahvayaH sarapatayaH tathA 10 yeSu saraHsu patathA vyavasthiteSu kUpodakaM praNAlikayA saMcarati sA saraHsara paGktiH tAH-bahvayaH saraHsara paGktayaH, tathA 11 vilAnIva * bilAni-kUpAsteSAM patayaH bilapatayaH etAzca sarvA api kathaMbhUtAH ? ityAha-12 acchA:-sphaTikavad bahinirmalapradezAH 13 zlakSNA:-zlakSNapudgalaniSpAditabahiHpradezAH zlakSNadalaniSpannapaTavat , tathA 14 rajatamayaM-rUpyamayaM kUlaM yAsAMtA rajatamayakUlAH, tathA 15 sama-na gartAbhAvAt viSamam-tIraM-tIravartijalApUritaM sthAnaM yAsAM tAH samatIrAH, tathA 16 vajramayAH pASANA yAsa tA vajramayapASANAH, tathA 17 tapanIyaM-hemavizeSaH tapanIyamayaM talaM yAsAM tAstapanIyatalAH, tathA 18 suvarNa-pIta-10 kAnti hema sujjhaM-rUpyavizeSaH rajataM pratItaM tanmayyo vAlukA yAsu tAH suvarNasujjharajatavAlukAH, 19vaiDUryamaNimayAni sphaTikapaTalamayAni ca pratyavataTAni-taTasamIpavartinaH atyunnatapradezA yAsAM tA vaiDUryamaNisphaTikapaTalapatyavataTAH, 20 sukhenAvatAro jalamadhye | pravezanaM yAsu vAH sukhAvatArAH tathA sukhena uttAro-jalamadhyAd bahinirgamanaM yAsu tAH +sukhottArAH 21 nAnAmaNibhiH-nAnAprakA * mAravADIbhASAyAm 'kUpa' paryAyaH 'berA' zabdaH shruuyte| + "tataH pUrvapadena vizeSaNasamAsa:"-rAya0 vi0| Jan Education a l For Private Personal use only M ainelibrary.org
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 192 // cakkoNAo ANupuvvasujAtavappagaMbhIra sIyalajalAo saMchainna pattabhisamuNAlAo bahuuppalakumuyanaliNasubhaga| sogaMdhiya poMDarIya sayavattasahassapattake saraphullovaciyAo caiMppayaparibhujja mANakamalAo aMcchavimalasalilapuNNAo peMDihatthabhamaMta macchakacchabha | rairmaNibhistIrthAni subaddhAni yAsAM tA nAnAmaNitIrthasubaddhAH =, 22catvAraH koNA yAsAM tAzcatuSkoNAH, etacca vizeSaNaM vApIH kUpAMzca | prati draSTavyam teSAmeva catuSkoNatvasambhavAt na zeSANAm, tathA 23 AnupUrvyeNa - krameNa nIcairnIcaistarabhAvarUpeNa suSThu - atizayena yo | jAto vapraH - kedAro jalasthAnaM tatra gambhIraM - alabdhastAgaM zItalaM jalaM yAsu tA AnupUrvyasujAtavapra gambhIra zItalajalA:, 24 saMchannAni| jalenAntaritAni patrabisamRNAlAni yAsu tAH saMchannapatrabisamRNAlA:, iha bisamRNAlasAhacaryAt patrANi padminIpatrANi draSTavyAni, | bisAni - kandAH mRNAlAni - padmanAlAH, tathA 25 bahubhirutpalakumudanalinasubhagasaugandhikapuNDarIkazatapatrasahasrapatraiH kesarai: - kesara| pradhAnaiH phullai: - vikasitairupacitA bahUtpala kumudanalinasubhagasaugandhikapuNDarIkazatapatrasahasrapatra kesaraphullopacitAH, [pR021 paM0 10] tathA 26 paTpadaiH - bhramaraiH paribhujyamAnAni kamalAni - upalakSaNametat- kumudAni ca yAsu tAH SaTpadaparibhujyamAnakamalAH, tathA 27 10 acchena - svarUpataH sphaTikavat zuddhena vimalena -Agantukamalarahitena salilena pUrNA acchavimalasalilapUrNAH, tathA 28paDihatthA - ati"atra bahuvrIhAvapi 'subaddha' padasya ktAntasya paranipAtaH sukhAdidarzanAd prAkRta zailIvazAdvA" - rAya0 vi0 / * "paDihatthaM udghA = aireyayaM jANam - 8AuNNaM" [ ] iti vacanAt udAharaNaM cAtra- "ghaNapaDitthaM gayaNaM sarAI navasalilaudUdhumAyAI / = atiriyaya va jA-bhA0 2 / 8 ApUrNam / Jain Education Intnatal = etad vacanaM nopalabhyate mudritadezIzabdakozeSu tatsamAnaM vacanaM tu prApyate pAialacchInAmamAlA www.j Inelibrary.org
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / Jain Educatio aMgasauNamihuNagapavicaritAo paiMtteyaM patteyaM paiumavaravediyA parikkhittAo paiMtteyaM patteyaM vaiNasaMDaparikhitAo appegaiyAo AsavoyagAo appegaiyAo vAruNoyagAo | rekitA atiprabhUtA ityarthaH bhramanto matsyakacchapA yatra tAH parihatthabhramanmatsyakacchapAH, tathA 29 anekaiH zakunimithunaiH pravicaritA | itastato gamanena sarvato vyAptAH anekazakuni mithunakapravicaritAH etA vApyAdayaH sarassaraH paGkiparyantAH 30 pratyekaM pratyekaM - 31 padmavaravedikayA parikSiptAH 32 pratyekaM pratyekaM 33 vanakhaNDaparikSiptAH, 34 apirvAhArthe bADhamekakAH - kAzcana vApyAdayaH 35 5 Asavamiva-candrahAsAdiparamAsavamiva udakaM yAsAM tA AsavodakAH, 36 apyekakA 37 vAruNasya- vAruNasamudrasyeva udakaM yAsAM tA // 193 // O aireiyaM maha uNa cintAe maNaM tuhaM 0 virahe" / 'pahitya' zabda: pUrNArthavAcI desyaH " - rAya0 vi0 / "tataH pUrvapadena vizeSaNasamAsaH " - rAya0vi0, "prati prati ekam atra Abhimukhye 'prati' zabdaH tato vIpsAvivakSAyAM pazcAt 'pratyeka' - zabdasya dvirvacanam - iti" - rAya0 vi0 / yAm - "paDityaM udghamAyaM ahiremaiyaM ca apphuNNaM" - aMka - 142 / dezInAmamAlAyAmapi pUrNaparyAyaH "paDihatya" zabdo nibaddhaH va0 6 gA028 / pR0 124 TippaNaH / asmin mudrite vacane 'paDihatya - 'udhumAya' - 'aireiya' - 'apphuNNa' - [ "ktena apphuNNAdayaH " 8-4-258] zabdAH 'pUrNa' paryA- 10 yatayA nirdiSTAH / parantu pUrvoktakozaprAmANyAd haimavyAkaraNaprAmANyAt [ "pUreH agghADa - agghava - udUdhumA aMguma-ahiremA H" 8-4-169] zrIjIvAjIvAbhigamavRttiprAmANyAcca [ 10998 pra009-11] 'aireiya' sthAne 'ai (hi) remaiya' zabdo yuktaH / saMskRta 'atirekita' zabdaprakRtikatvena 'aireiya' zabdasya naiva dezItvam / aimayaiyaM bhA0 2 / 0 gAthAyA bhAvArtha:- ghanapratipUrNa gaganaM sarAMsi navasalilapratipUrNAni pratipUrNa mama punazcintayA manaH tava virahe // pUrNaparyAyarUpANAM parihattha - udUdhumAya- airemaiya-zabdAnAM prayogAn darzayituM iyaM gAthA darzitA / tional
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniyN| // 194 // appegaiyAo khIroyagAo appegaiyAo ghaoyagAo appegaiyAo khodoyagAo appegatiyAto paMga| tIe IyagaraseNaM paNNattAo pAsAdIyAo darisaNijjAo abhiruvAo pddiruuvaao| tAsi NaM vAvINaM jAva [kaM0111] bilapaMtINaM patteyaM patteyaM caiuddisiM cattAri tisopANapaDirUvagA paNNatA, tesiM' NaM tisopANapaDirUvagANaM ayameyArUve vaNNAvAse paNNatta taMjahA-vaiirAmayA nemA... [pR0 78 paM0 2] toraNANaM jhayA chattAichattA ya nneyvvaa| vAruNodakAH, 38 apyekakAH 39 kSIramiva udakaM yAsAM tAH kSIrodakAH, 40 apyekakA 41 ghRtamiva udakaM yAsAM tA ghRtodakAH, 42 apyekakAH 43 kSoda iva-ikSurasa iva udakaM yAsAMtA kSododakAH, 44 apyekakAH 45 svAbhAvikena 46 udakarasena 47 prajJaptAH, 'pAsAdIyAo' ityAdi vizeSaNacatuSTayaM prAgvat [pR09 paM06] / 48 tAsAMkSullikAnAM 49 vApInAM yAvad [pR0191 paM0 4-] 50 bilapaGkInAmiti' 'yAvat' zabdAt puSkariNyAdiparigrahaH, 51 pratyekaM 52 caturdizi 53 catvAri ekaikasyAM dizi ekaikasya bhAvAt 54 trisopAnapratirUpakANi-prativiziSTarUpANi trisopAnAni prajJaptAni, 55 teSAM ca trisopAnapratirUpakANAm 56 | ayaM-vakSyamANaH etadrUpa:-anantaraM vakSyamANasvarUpo varNakanivezaH prajJaptastadyathA 57 vajraratnamayA+ nemA ityAdi prAgvat [pR078 pN02]| teSAM trisopAnapratirUpakANAM pratyeka toraNAni prajJaptAni, toraNavarNakastu niravazeSo yAnavimAnavadbhAvanIyo yAvat bahavaH ___x o appegaiAo khArIyagAo-mu0 pu0, vi0 bA0 / - "prayANAM sopAnAnAM samAhAraH trisopAnam-tAni"-rAya0 vi0 / + yA vaMgA i-mu0 pu0|| Jain Education India For Private Personal Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa // 195 // [112] tAsiM NaM khuDDAkhuDDiyANaM vAvINaM [kaM0 111] jAva bilapaMtiyANaM tattha tattha dese tahiM tahiM have uppAyapavvayagA niyaipavvayagA jagaIpavvayagA dAruiMjapavvayagA dagamaMDavA daMgamaMcagA dagamAlagAdagapAsAyagA | usaDDA khuDDakhuDDugI aMdola~gA paikkhaMdolagA sahasrapatrahastakAH [pR0 78 paM0 1] iti / [112] 1 tAsAM kSullikAkSullikAnAM yAvad [pR0191604-] bilapatInAm , atrApi 'yAvat zabdAt puSkariNyAdiparigrahaH, 5 ratatra tatra deze tasyaiva dezasya tatra tatra ekadeze 3bahavaH 4utpAtaparvatA yatrAgatya bahavaH sUryAbhavimAnavAsino vaimAnikA devA devyazca vicitrakrIDAnimittaM vaikriyazarIramAracayanti, 5 niyatyA-nayatyena vyavasthitAH parvatA niyatiparvatAH, kvacit *'niyayapavyayA' iti pAThaH, tatra niyatAH-sadA bhogyatvenAvasthitAH parvatA niyataparvatA:-yatra sUryAbhavimAnavAsino vaimAnikA devA devyazca bhavadhAraNIyenaiva vaikriyazarIreNa sadA ramamANA avatiSThante iti bhAvaH, 6 jagatIparvatakAH parvatavizeSAH 7 dAruparvatakA-dArunirmApitA iva parvatakAH, 8 dakamaNDapAH-sphATikAH maNDapAH, uktaM ca jIvAbhigamamUlaTIkAyAm-"dagamaNDapAH-sphATikA maNDapAH" [ ] iti / evaM 9 dakamaJcakAH 10 dakamAlakAH 11 dakaprAsAdAH, ete ca dakamaNDapAdayaH kecit 12 utsRtA uccA ityarthaH, kecit 13 kSullakAH kSullakA iti, tathA 14 andolakAH15 pakSyandolakAzca, iha 14yatrAgatya manuSyA AtmAnamandolayanti te 'andolakAH' iti | loke prasiddhAH, 15 yatra tu pakSiNa AgatyAtmAnamandolayanti te pakSyandolakAH, tatra andolakAH pakSyandolakAzca teSu vanakhaNDeSu tatra | * vivaraNakAradarzitaM pAThAntaram / - jIvA0 vR0 pra0 pR0 200 paM0 4 / Jain Education whinelibrary.org a For Private Personal Use Only l
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasena iyaM / // 196 // Jain Education Inte saMvvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA / [113] tesu NaM uppAyapavvaesa [ kaM 112 ] pakkhadolae behaI haMsAsaNAI kocAsaNAI gairulAsaNAI uNNayAsaNAI paeNNayAsaNAI dIsaNAI bhaddAMsaNAI pakkhAsaNAI magarAsaiNAI usabhAsaNAI* sIhAsaMgAI pamANAI disA sovatthiyAiM savvarayaNAmayAI acchAI jAva paDivAI / tatra pradeze devakrIDAyogyA bahavaH santi, ete ca utpAtaparvatAdayaH kathaMbhUtAH 1 ityAha- 16 sarvaratnamayAH, 'acchA sahA' ityAdi 5 vizeSaNakadambakaM prAgvat [ pR0 19 paM0 5 ] / [113] 1 teSu utpAtaparvateSu yAvad pakSyandolakeSu 'yAvat' karaNAt niyatiparvatakAdiparigrahaH, [pR0 195 paM0 6] 2 bahUni 3haMsA| sanAdIni AsanAni, tatra yepAmAsanAnAmadho bhAge haMsA vyavasthitAH - yathA siMhAsane siMhAH - tAni haMsAsanAni, evaM 4 krauJcAsanAni 5 garuDAsanAni ca bhAvanIyAni, 6 unnatAsanAni - uccAsanAni 7 praNatAsanAni - nimnAsanAni 8 dIrghAsanAni zayyArUpANi 9 bhadrAsanAni yeSAmadhobhAge pIThikAbandhaH 10 pakSyAsanAni yeSAmadhobhAge nAnAsvarUpAH pakSiNaH, evaM 19 makarAsanAni 12 siMhAsa - nAni ca bhAvanIyAni, 13 padmAsanAni - padmAkArANi AsanAni, 14 yeSAmadhobhAge diksauvastikA AlikhitAH santi, atra yathAkramamAsanAnAM saMgrahaNigAthA - "haMse koMce garuDe uSNaya paNae ya dIha bhadde ya / pakkhe mayare paume sIha disAsotthi bArasame" // | iti tAni sarvANyapi kathaMbhUtAni / ityata Aha- 15 ' savvarayaNAmayAI' ityAdi prAgvat [pR0 19 paM0 5 ] / * vi0 bA0 / jIvA0 vi0 pra0 pR0 200 paM0 14 / inelibrary.org
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / [114] tesu NaM vaNasaMDesu tettha tattha tarhi tarhi dese dese bahave ArliMyagharagA mauliyagharagA kaMpaligharagA layAgharagA acchaNagharagA piccheNagharagA majjeNagharagA pasAhaNagharagA garbhadharagA moha~NagharagA sAlagharagA jalagharagA kusumagharagA cittadharagA gaMdhavvadharagA AyaMsagharagA savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA / tesu NaM Aliyagharagesu jAva [pra0 pra0 paM0 1] AyaMsagharagesu tarhi tarhi gharaesu baihUI haMsAsaNAI jAva disAsova [114] 1teSu vanakhaNDeSu madhye 2tatra tatra pradeze tasyaiva dezasya tatra tatra ekadeze 3 bahUni 4AligRhANi - Ali:-vanaspati- 5 // 197 // vizeSaH tanmayAni gRhakANi AligRhakANi, 5 mAlirapi vanaspativizeSaH tanmayAni gRhakANi mAligRhakANi, 6 kadalIgRhakANi 7 latAgRhakANi ca pratItAni, 8 avasthAna gRhakANi yeSu yadA tadA vA Agatya sukhAsikayA avatiSThanti, 9 prekSakagRhakANi yatrAgatya prekSaNakAni vidadhati nirIkSante ca, 10 majjanagRhakANi yatrAgatya svecchayA majjanaM kurvanti, 11 prasAdhanagRhakANi yatrAgatya svaM paraM ca maNDayanti, 12 garbhagRhakANi garbhagRhAkArANi 13 mohanaM maithunasevA "ramiyaM mohaNa - rayAI" [ ] iti nAmamAlAvacanAt tatpradhAnAni gRhakANi mohanagRhakANi-vAsa bhavanAni - iti bhAvaH 14 zAlAgRhakANi paTTazAlAmadhAnAni, 15 jAlagRha kANi - gavAkSayu- 10 kAni gRhakANi, 16kusumagRhakANi - kusumaprakaropacitAni gRhakANi, 17 citragRhakANi- citrapradhAnAni gRhakANi 18 gandharvagRhakANi - gItanRtyayogyAni gRhakANi 19 AdarzagRhakANi - AdarzamayAnIva gRhakANi, etAni ca kathaMbhUtAni ? ityata Aha-20 'savvarayaNAmayA' ityAdi vizeSaNa kadambakaM prAgvat [ pR0 19 paM0 5 ] / 21 teSu AligRhakeSu yAvat AdarzagRhakeSu, atra 'yAvat' zabdAt [ pra0 pR0 paM0 5 ] mAligRhakAdiparigrahaH, 22 bahUni haMsAsanAni ityAdi prAgvat [ pR0 196 paM0 7] / Jain Education Int national
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniyN| // 198 // | tthiAsaNAI [ kaM0 113 ] savvarayaNAmayAI jAva pddiruuvaaiN| 215] tesaNa vaNasaMDesa testha tatva se tahi tahiM bahave jAtimaMDavagA jahiyAmaMDavagAmaliyAmaMDavagA NavamAliyAmaMDavagA vAsaMtimaMDavagA dahivAsuyamaMDavagA sUrilliyamaMDavagA 'tabolimaMDavagA muddiyAmaMDavagA* NAgalayAmaMDavagA atimuttayalayAmaMDavagA apphoyAmaMDagA mAlayAmaMDavagA acchA saMvarayaNAmayA jAva pddiruuvaa| [115] 1 teSu vanakhaNDeSu 2 tatra tatra deze tasyaiva dezasya tatra tatra ekadeze 3 bahavo 4 jAtimaNDapakAH 5 yuthikAmaNDapakAH | 6 mallikAmaNDapakAH 7 navamAlikAmaNDapakAH 8 vAsantImaNDapakAH 9 dadhivAsukAmaNDapakAH, dadhivAsukA-vanaspativizeSastanmayA maNDapakA dadhivAsukAmaNDapakAH, 10 'mUrilli' api vanaspativizeSaH tanmayA maNDapakA srillimnnddpkaaH| 11 tAmbUlI-nAgavallI tanmayA maNDapakAstAmbUlImaNDapakAH, 12 nAgo drumavizeSaH, sa eva latA nAgalatA, iha yasya tiryak tathAvidhA zAkhA prazAkhA vA na prasRtA sA 'latA' ityabhidhIyate nAgalatAmayA maNDapakA nAgalatAmaNDapakAH, 13 atimuktamaNDapakAH, 14 'apphoyA' iti vanaspativizeSastanmayA maNDapakA apphoyAmaNDapakAH, 15 mAlukA-ekAsthikaphalA vRkSavizeSAstAktA maNDapakA mAlukAmaNDapakAH, ete ca kathaMbhUtAH ? ityAha-16'savvarayaNAmayA' ityAdi prAgvat [pR0 1950 5] / * vi0 baa0| 0 sUralli-pA0 5 / sUramalli-bhA0 1 / Jain Education wwilainelibrary.org
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iya / Jain Educa - [116] 'tesu NaM jAtimaNDavaesu jAva [pR0 198 paM0 1 - ] mAlayAmaMDavaesu bahave puDhavisilApaTTagA haMsAsaNasaMThiyA jAva [pR0 1996 paM0 2 ] disAMsobatthiyAsaNasaMThiyA aNNe ya bahave varasayaNAsaNavisiddhasaMThANasaMThiyA puDhavisilApaTTagA paNNattA samaNAuso ! AINagarUyabUraNavaNIyatUlaphAsA sabvarayaNAmayA acchA jAva paDiruvA / tattha NaM bahave vaimANiyA devA ya devIo ya asayaMti saMyaMti // 199 // [116] 1 teSu jAtimaNDapakeSu yAvat mAlukAmaNDapakeSu 'yAvat' zabdAt apyekakA 2 diksauvastikAsanasaMsthitAH, 'yAvata' 5 karaNAt 'appegaiyA koMcA saNasaMThiyA appegaiyA garuDAsaNasaMThiyA appegaiyA uSNayAsaNasaMThiyA appegaiyA paNayAsaNasaMThiyA | appegaiyA dIhAsaNasaMThiyA appegaiyA bhaddAsaNasaMThiyA appegaiyA pakkhAsaNasaMThiyA appegaiyA magarAsaNasaMThiyA appegaiyA usabhAsaNasaMThiyA appegaiyA siMhAsanasaMThiyA appegaiyA paumAsaNasaMThiyA' iti [10196 paM07] parigrahaH 2anye ca bahavaH zilApaTTakA | yAni 4 viziSTa cihnAni viziSTanAmAni ca varANi - pradhAnAni zayanAni AsanAni ca tadvat saMsthitAH varazayanAsanaviziSTa saMsthAnasaMsthitAH, kacid 'mAMsala sughaTTavisiThANasaMThiyA' + iti pAThaH, tatrAnye ca bahavaH zilApaTTakAH mAMsalAH akaThinA ityarthaH suSTaSTA 10 atizayena masRNA iti bhAvaH viziSTasaMsthAna saMsthitAzceti 5 'AINagarUyabUranavaNIyatulaphAsamauyA [ pR0 99 paM0 2 ] 'savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA' iti prAgvat [ pR0 19 paM0 5 ] / tatra 6 teSu utpAtaparvatAdigatahaMsAsanAdiSu yAvat [ 10196 paM07] | nAnArUpasaMsthAna saMsthitapRthvIzilApaTTakeSu 7 bahavaH sUryAbhavimAnavAsino devA devyazca yathAsukham 8 Asate 9 zerate - dIrghakAya+ vivaraNakAradarzitaH pAThabhedaH / n Inmational
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| devAnAM krIDanAdIni // 20 // ciTThati nisIyaMti tuyeti maMti lelaMti kIlaMti kiti 'moheMti purA~ porANANaM suciNNANa suMparikatANa | subhANa kaMDANa kammANa kellANANa kaeNllANaM phalavivAyagaM parceNumbhavamANA viharati / prasAraNena vartante na tu nidrAM kurvanti teSAM devayonikatvena nidrAyA abhAvAt , 10 tiSThanti-UrdhvasthAnena varttante 11 niSIdantiupavizanti 12 tuyaTRti-tvavarttanaM kurvanti, vAmapArzvataH parAvRtya dakSiNapArzvanAvatiSThanti dakSiNapArzvato vA parAvRtya vAmapAvanaiti | bhAvaH, 13 ramante-timAvaghnanti 14 lalanti-manaIpsitaM yathA bhavati tathA vartante iti bhAvaH, 15 krIDanti yathAsukhamitastato | gamanavinodena gItanRtyAdivinodena vA tiSThanti 16 mohanti-maithunasevA kurvanti ityevaM 17purA-pUrva prAgbhave iti bhAvaH 22kRtAnAM karmaNAmiti yogaH, ata eva 18 paurANAnAM 19sucIrNAnAM-sucaritAnAM, iha sucaritajanitaM karmApi kArye kAraNopacArAt sucaritaM, tato'yaM bhAvArtha:-viziSTatathAvidhadharmAnuSThAnaviSayApramAdakaraNakSAntyAdisucaritajanitAnAmiti, tathA 20 suparAkrAntAnAM, atrApi kArya kAraNopacArAt suparAkrAntijanitAni suparAkrAntAni ityuktam , kimuktaM bhavati ? sakalasattvamaitrI-satyabhASaNa-paradravyAnapahArasuzIlAdirUpasuparAkramajanitAnAmiti, ata eva 21 zubhAnAM zubhaphalAnAM, iha kizcidazubhaphalamapi indriyamativiparyAsAt zubhaphalaM pratibhAsate tatastAvikazubhatvapratipattyarthamasyaiva paryAyazabdamAha-23 kalyANAnAM, tatvavRtyA tathAvidhaviziSTaphaladAyinAM, athavA | kalyANAnAM anarthopazamakAriNAM 24 kalyANarUpaM 25 phalavipAkaM 26 pratyekamanubhavanto 27 viharanti-Asate / - vi0 baa0| Jain Educatie inter nal Jiww.jainelibrary.org
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / [117] tesiNaM vaNasaMDANaM bahamajjhadesabhAe patteyaM patteyaM pAsAyavaDeMsagA paNNattA, te NaM pAsAyavaDeMsagA 'paMca joyaNasayAiM uDuM uccatteNaM aDDAijAI joyaNasayAI vikkhaMbheNaM abbhuggayamUsiyapahasiyA [pR0 169 paM0 3]iva taheva bahusamaramaNijabhUmibhAgo ulloo sIhAsaNaM saparivAra [ pR081,97 50 3 tathA pR0102 paM0 3] tattha NaM cattAri devA mahiDDiyA jAva paMliovamahitIyA parivasaMti, taMjahA-asoe saMttapaNNe caMpae chue| [117] 1 teSAM vanakhaNDAnAM 2 bahumadhyadezabhAge 3 pratyekaM pratyekaM 4 prAsAdAvataMsakA iti, avataMsaka iva-zekharaka ivAvataM-14 sakaH prAsAdAnAmavataMsaka iva prAsAdAvataMsakaH prAsAdavizeSa iti bhAvaH, 5 te ca prAsAdAvataMsakAH 6 pazca yojanazatAnyUrdhvamuccaistvena | 7 arddhatRtIyAni yojanazatAni viSkambhataH, teSAM ca 8 'anbhuggayamRsiyapahasiyA viva' ityAdivizeSaNajAtaM prAgvat [pR0 169 | paM03-9] / 9 bhUmivarNanaM ullokavarNanaM siMhAsanavarNanaM saparivAraM ca prAgvat [pR0 81-97 paM0 3 tathA pR0 102 pN03]| 10 tatra-teSu vanakhaNDeSu pratyekamekaika devabhAve 11 catvAro devA maharddhikA 'yAvat' karaNAt 'mahajjuiyA mahAbalA mahAsukkhA mahANubhAvA' iti parigrahaH, 12 palyopamasthitikAH 13 parivasanti, tadyathA-14 azokavane azokaH 15 saptaparNavane saptaparNaH 16 campakavane campakaH 17 cUtavane cUtaH0 te 'ityAdi, te azokAdayo devAH svakIyasya vanakhaNDasya svakIyasya prAsAdAvataMsakasya, sUtre bahuvacanaM prAkRtatvAt , prAkRte vacanavyatyayo'pi bhavatIti, svakIyAnAM sAmAnikadevAnAM svAsAM svAsAmagramahiSINAM saparivArANAM ____ * -kadigbhAvena ca-bhA0 2 / 0 asya vivaraNasya mUlapAThaH, prastutasaMpAdanopayuktAnAM saptAnAmapi pratInAm-ekasyAmapi pratau nopalabdhaH ataH jJAyate yat vivaraNakAradRSTisamakSa prastutamuditamUlataH anyadeva mUlasUtrapustakam AsIt yadanusAri etadvivaraNam / // 20 // Jain Education lemonal For Private Personel Use Only W ainelibrary.org
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / uvagAriyA layanam / // 202 // [118] 'sUriyAbhassaNaM devavimANassa aMto bahusamaramaNijje bhUmibhAge paNNatte, taMjahA-vaNasaMDavihaNe jAva bahave vemANiyA devA devIo ya AsayaMti jAva [kaM. 116] viharaMti, tassa NaM vahasamaramaNijassa bhUmibhAgassa bahumajjhadese ettha Na mehege 'uvagAriyAlayaNe paNNatte, khAsAM khAsAM pariSadAM sveSAM sveSAmanIkAnAM sveSAM sveSAmanIkAdhipatInAM sveSAM sveSAmAtmarakSANAM 'AhevaccaM porevaccaM'ityAdi prAgvat / [118] 1 sUryAbhasya vimAnasya 2 antaH-madhyabhAge bahusamaramaNIyo bhUmibhAgaH prajJaptaH, tasya 'se jahA nAma e AliMga-14 pukkhare i vA ityAdi yAnavimAna iva varNanaM tAvad vAcyaM yAvad maNInAM sparzaH [kaM0 33-40] 3 tasya ca bahusamaramaNIyasya bhUmibhAgasya 4 bahumadhyadezabhAge atra 5 sumahat 6 upakArikAlayanaM prajJapta, vimAnAdhipatisatkaprAsAdAvataMsakAdIn upakaroti-upaSTabhnAtyupakArikA-vimAnAdhipatisatkaprAsAdAvataMsakAdInAM pIThikA, anyatra tviyam-'upakAryopakArikA' iti prasiddhA, uktaM ca-"gRha___ * 'AhebaccaM porevaccaM' ityAdi prAgvat" anena atidezavAkyena vivaraNakAraH sUcayati yat 'AhevaccaM' ityAdipadAvaliH pUrvapAThe samAgatA paraMtu etAvatparyantaM mudritAsu sarvAsu kaNDikAsu vivaraNakAreNa atidiSTA padAvalina kvApi samAyAtA ataH prastutamuditamUlapAThAd vivaraNakAralabdhamUlapAThe bhedaH spaSTa eva / atidiSTA padAvaliH [aupa0 pR0 74 paM0 13 gatapAThena ] itthaM pUraNIyA-"porevaccaM sAmittaM bhaTTittaM mahattaragata ANAIsaraseNAvacca kAremANe pAlemANe mahayA" ayanaTTa.....[pR0 46 01-] viharati / Ahevacca-Adhipatyam / porevacca-purovartitvamagresaratvam / bhaTTitta-bhartRtvam / sAmittaM-svAmitvam / mahattaragattaM mahattaratvam / ANAIsaraseNAvacca-AjJezvarasenApatyam / kAremANe-kArayan / paalemaannepaalyn"| Join Education e llona jainelibrary.org
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| pavara vedikA | // 203 // 'ega joyaNasayasahassaM AyAmavikkhaMbheNaM tiNi joyaNasayasahassAI solasa sahassAI doNi ya sattAvIsaM joyaNasae tinni ya kose aTThAvIsaM ca dhaNusayaM terasa ya aMgulAI addhaMgulaM ca kiMcivisesUrNa parivakheveNaM, joyaNaM bAhalleNaM, savvajaMbUNayAmae acche jAva pddiruuve| [119] 'se NaM aigAe paumavaraveiyAe eMgeNa ya vaNasaMDeNa ya savvato samaMtA saMparikhitte, sANaM paumavaraveiyA addhajoyaNaM uDDe uccatteNaM paMca dhaNusayAI vikkhaMbheNaM uvakAriyaleNasamA parikkheveNaM, sthAnaM smRtaM rAjJAmupakAryopakArikA" x [ ] iti, upakArikA layanamiva upakArikAlayana, 7 tad ekaM yojanazatasahasramAyAma-viSkambhAbhyAM 8 trINi yojanazatasahasrANi + SoDaza sahasrANi dve yojanazate saptaviMzatyadhike aSTAviMzaM dhanuHzataM trayodaza aGgulAnya - mulaM parikSepataH, idaM ca parikSepapramANaM jambUdvIpaparikSepaparimANavata kSetrasamAsaTIkAtaH paribhAvanIyam / 9 eka yojanaM bAhalyena piNDena 10 sarvAtmanA jAmbUnadamayam 'acche' ityAdi vizepaNajAtaM prAgvat [pR0 19505] / [119] 1 tacca- 2 ekayA padmavaravedikayA 3 ekena vanakhaNDena 4 sarvataH-sarvAsu dikSu 5 samantataH-sAmastyena samyak parikSiptam , 6 sA padmavaravedikA 7 arddha yojanamUrdhvamuccaistvena 8 paJca dhanuHzatAni viSkambhataH parikSepeNa-9 upakArikAlayanasamAnA - ayameva saMpUrNaH kaNDikApAThaH akSarazo vidyate jIvA0 sU0 pR0 179 pra0 paM0 1-pR0 180 pra0 paM081 x "saudhau'strI rAjasadanam upakAryopakArikA"-[amara0 dvi0 kAM0 puravarga lo0 10 / haimaabhidhAna0 kAM0 4 'lo0 59] +-Ni dvayo yojnshte-bhaa01| = ayameva ca saMpUrNaH TIkAkaNDikApAThaH akSarazo vidyate jIvA0 vR0 pR0 180 pra0 paM09-pR0183 pN07| vizeSastu-atra yaH TIkApAThaH Jan Educat internal For Private Personal Use Only
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| // 204 // 'tIse Na paumavaraveiyAe imeyArave vaNNAvAse paNNatte, taMjahA-veyarAmayA [pR078 tathA pR0 157 paM0 3-pR0 | 159 paM0 2] suvapaNaruppamayA phalayA nANAmaNimayA kalevarA NANAmaNimayA kalevarasaMghADagA NANAmaNimayA rUvA NANAmaNimayA rUvasaMghADagA aMkAmayA [pR0 159 paM0 2-] uvaripuJchaNI savvarayaNAmae acchAyaNe, sA~ NaM paumavaraveiyA eMgamegeNaM hemajAleNaM ai0 gavakkhajAleNaM ai0 khikhiNIjAleNaM ai0 ghaMTAjAleNaM upakArikAlayanaparikSepaparimANA prajJaptA, 10 tasyAH-padmavaravedikAyAH 11 ayametadrUpo varNAvAso varNaH-ilAdhA yathAvasthitasvarUpa-| kIrtanam tasyAvAso-nivAso granthapaddhatirUpo varNAvAsaH-varNakaniveza ityarthaH, prajJapto mayA zeSatIrthakaraizca 'tadyathA' ityAdinA tameva darzayati, iha sUtrapustakeSvanyathA'tidezabahula: pATho dRzyate tato mA bhUdu matisaMmoha iti vineyajanAnugrahAya pATha upadayate-12 'vayarAmayA [pR0 78 paM08 tathA pR0157 paM05, pR0 161 paM09] suvannaruppamayA phalayA nAnAmaNimayA kaDevarA NANAmaNimayA kalevarasaMghADagA nAnAmaNimayA rUvA nAnAmaNimayA rUvasaMghADagA aMkAmayA [pR0 1595010] uvaripuMchaNI savvarayaNAmae acchAyaNe' etat sarva dvAravat bhAvanIyaM, navaram-13 kalevarANi-manuSyazarIrANi 14 kalevarasaMghATA:- 10 manuSyazarIrayugmAni 15 rUpANi-rUpakANi 16 rUpasaMghATA: rUpakayugmAni, 17 sA evaMsvarUpA padmavaravedikA tatra tatra pradeze 18 ekaikena hemajAlena-sarvAtmanA hemamayena lambamAnena dAmasamRhena 19 ekaikena gavAkSajAlena gavAkSAkRtiratnavizeSadAmasamrahena 20 ekaikena kiGkiNIjAlena, kiGkiNyA-kSudraghaNTikAH, 21 ekaikena ghaNTAjAlakena-kiGkiNyapekSayA kiMcinmahatyo ghaNTAH ghaNTAH, sthUlAkSarairmudritaH sa tatra na vidyate / 4 'e' akSareNa 'egamegeNaM' padaM bodhyam / Jain Education Itemona For Private & Personel Use Only Marjainelibrary.org
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa // 205 // ai0 muttAjAleNaM ai0 maNijAleNaM aikaNagajAleNaM e0 rayaNajAleNaM e0 paumajAleNaM savvato samaMtA saMparikhittA, "te NaM jAlA+ tavaNijalaMbasagA jAva [pR0 101 paM05-pR0 10250 7] citttthti| tIse NaM paumaparavejhyAe tattha tattha dese tahiM tahiM bahave hayasaMghADA [pR0 172 paM01] jAva usabhasaMghADA savvarayaNAmayA acchA jAva [pR0 19 paM05] paDirUvA pAsAdIyA jAvavIhIto paMtIto mihuNANi layAo[pR0 172 paM02-pR0 173501 se keNaTeNaM bhaMte ! evaM bucati-paMumavaraveiyA 'umavaraveiyA' ? tathA 22 ekaikena muktAjAlena-muktAphalamayena dAmasamUhena 23 ekaikena maNijAlena-maNimayena dAmasamRhena 24 ekaikena kanakajAlena-kanakaH-pItarUpaH suvarNavizeSaH tanmayena dAmasamUhena evam-25 ekaikena ratnajAlena 26 ekakena padmajAlena sarvaratnamayapamAtmakena dAmasamUhena 27sarvataH sarvAsu dikSu 28samantataH-sarvAsu vidikSu 29prikssiptaaH-vyaaptaaH| etAni ca dAmasamUharUpANi hema. jAlAdIni jAlAni lambamAnAni veditavyAni, tathA cAha-30 tAni hemajAlAdIni jAlAni, kacit ='dAmA iti pAThaH, tatra tAvata hemajAlAdirUpA dAmAna iti, 'tavaNijalaMbUsagA' ityAdi [pR0 101 paM0 5-pR0 102 paM0 7 tathA pR0 163 paM03,10] 31 hayasaMghATAdisUtram [pR0 172 paM04] 32 latAsUtraM ca prAgvat [pR018 paM0 10 tathA pR0 14 paM0 13] / samprati padmavaravedikAzabdapravRttinimittaM jijJAsuH pRcchati-33 'se' zabdaH 'atha' zabdAthe, atha 34 kenAthena-kena kArayona 35/ bhadanta ! 36 evamucyate-37padmavaravedikA 38 'padmavaravedikA iti-kimuktaM bhavati ?- 'padmavaravedikA' ityevarUpasya zabdasya tatra pravRttI + 'jAlANi' iti vaktavye 'jAlA' iti "sUtre puMstvanirdezaH prAkRtatvAt prAkRte hi liGgamaniyatam"-rAya0 vi0 / Jain Education For Private Personal use only Hainelibrary.org
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 206 // goryamA ! paiumavaraveiyAe NaM tattha tattha dese tahiM tahiM veiyA~su veiyAbAhAsu ya veiyaphalatesu ya veiyapu 'padmavaraveDataresu ya khaMbhesaiM khaMbhayA hAsu khaMbhasIsesaiM khaMbhapuDaMtaresu sUIsu sUImukhesu sUIphaleesu sUIpuDataresu pakkhesu / dikA paikkhabAhAsu 0 pakkhaperaMtesu pakkhapuDaMtaresu bahuyAiM uppalAI paumAI kumuyoiM galiNAti subhagAI sogaM- zabdasyArthaH dhiyAI puMDarIyAI mahApuMDarIyANi saMyavattAI saMhassavattAI kiM nimittam ? iti, evamukte bhagavAnAha-39 gautama! 40padmavaravedikAyAM 41tatra tatra ekadeze tasyaiva dezasya 42tatra tatra ekadeze 5 43 vedikAsu--upavezanayogyamattavAraNarUpAsu 44vedikAbAhAsu-vedikApAveSu 45ve vedike vedikApuTaM teSAmantarANi-apAntarAlAni tAni vedikApuTAntarANi teSu, tathA 46 stambheSu sAmAnyataH 47stambhabAhAsu-stambhapAtreSu 48stambhazIrSeSu 49 dvau stambhau stambhapuTaM teSAmantarANi stambhapuTAntarANi teSu 50 sUcIpu-phalakasambandhavighaTanAbhAvahetupAdukAsthAnIyAsu tAsAmupari iti tAtparyArthaH, 51yatra pradeze sUcI phalaka bhicyA madhye pravizati tatpratyAsanno dezaH sUcImukhaM teSu, tathA 52 sUcIphalakeSu sUcIbhiH sambandhino ye phalakapadezAstepyupacArAt sUciphalakAni teSu sUcInAmadhauparivartamAneSu, 53 dve sUcyau sUcIpuTaM tadantareSu, 54 pakSAH 55pakSavAhAH 10 vedikaikadezavizeSAsteSu, 56 bahUni 57 utpalAni gardabhakAni [pR0215010] 58 padmAni-sUryavikAsIni 59 kumudAni-candravikAsIni 60 nalinAni-ISadraktAni padmAni 61 subhagAni-padmavizeSarUpANi 62 saugandhikAni-kalhArANi 63 puNDarIkANi| sitAmbujAni 64 tAnyeva mahAnti mahApuNDarIkANi 65 zatapatrANi-patrazatakalitAni 66 sahasrapatrANi-patrasahasropetAni, zatapatra x vi0 baa0| 0 vi0 bA0 / For Private Personal Use Only jainelibrary.org
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| | savvarayaNAmayAiM acchAiM paDirUvAI ma~hayA vIsikkachattasamANAI paNattAI samaNAuso! se ee~NaM aTeNaM || pavavaracedigoyamA !evaM vuccai-paubhaMvaraveiyA 'pumvrveiyaa'| kAyA paumaivaraveiyA NaM bhaMte! kiM sAsayA aMsAsayA ? goyamA! siya sAsayA siMya asaasyaa|se keNaTeNaM nityAnibhaMte! evaM vuccai-siya sAsayA siya asAsayA ? goyamA! davaTTayAe sAsayA, vanapajjavehiM gaMdhapajjavehiM rasa- 'tyatvam / sahasrapatre ca padmavizeSau patrasaMkhyAvizeSAJca pRthagupAte, etAni 67 sarvastnamayAni 'acchAI' ityAdi vizeSaNajAtaM prAgvata pR0 195 |paM05]68 mahAnti-mahApramANAni 69vArSikANi-varSAkAle pAnIyarakSArtha yAni kRtAni vArSikANi tAni ca tAni chatrANi ca tatsa | // 207 // mAnAni 70 prajJaptAni he 71 zramaNa ! he AyuSman ! 72 tad 73 etena arthana-anvarthana 74 gautama ! 75evamucyate-76 'padmava khedikA' iti, teSu teSu yathoktarUpeSu pradezeSu yathoktarUpANi padmAni padmavaravedikAzabdasya pravRttinimittamiti bhAvaH, vyutpattizcavaMpadmavarA-padmapradhAnA vedikA padmavaravedikA-iti / 77paavaravedikA 78kiM 79 zAzvatI uta 80 azAzvatI-kiM nityA uta anityA? iti bhAvaH, bhagavAnAha-81gautama ! 82 =syAt zAzvatI 83 syAt-azAzvatI-kathaMcinnityA kathazcidanityA ityarthaH, 84 praznasUtraM sugamam / bhagavAnAha-85 gautama ! 86 dravyArthatayA-dravyAstikanayamatena zAzvatI, dravyAstikanayo hi dravyameva tAttvikamabhimanyate na paryAyAn , dravyaM cAnvayi pariNAmitvAt anvayitvAcca sakalakAlabhAvi iti bhavati dravyArthatayA zAzvatI, 87varNaparyAyaiH* " sAsayA' iti +AdantatayA sUtre nirdezaH prAkRtvAt"-rAya0 vi0 / = " syAt' zabdo nipAtaH kathaMcit'iti etadarthavAcI"-rAya0vi0 / + aabnt-bhaa0| Jain Educat internal For Private Personal Use Only Aw.jainelibrary.org
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 208|| pajjavehiM phAsapajjavehiM sAsayA, "se eeNadveNaM goyamA ! evaM buccati siya sAsayA liya asAsayA / peMDamavaraveiyA NaM bhaMte! kaoNlao keva~ciraM hoI ? goyamANaM kayAvi NAsi NeM kayAvi Natthi meM kayAci na bhavi - ssai, bhuMviM ca vai ya bhavissaMha ya | tattadanyasamutpadyamAna varNavizeSarUpaiH, evaM gandhaparyAyaiH rasaparyAyaiH sparzaparyAyaiH upalakSaNametat tattadanyapudgalavicaTanoccaTanaizca 88 azAzvatI kimuktaM bhavati 1 - paryAyAstikanayamatena paryAyaprAdhAnyavivakSAyAm - azAzvatI, paryAyANAM pratikSaNabhAvitayA kiyatkAla bhAvitayA vinAzitvAt 89 'se eeNaTTeNaM' ityAdyupasaMhAravAkyaM sugamam / iha dravyAstikavAdI svamatapratiSThApanArthamevamAha - nAtyantAsata utpAdaH nApi sato nAzaH "nAsato vidyate bhAvo nAbhAvo vidyate sataH " [ bhaga0 gI0 a0 2 zlo016 ] iti vacanAt, yau tu dRzyete prativastu utpAda - vinAzau tad AvirbhAvatirobhAvamAtram yathA sarpasya utphaNatva-viphaNatve, tasmAt sarvaM vastu nityamiti, evaM ca tanmatacintAyAM saMzayaH - kiM ghaTAdivat dravyArthatayA zAzvatI uta sakalakAlamekarUpA -iti ? tataH saMzayApanodArthaM bhagavantaM bhUyaH pRcchati - 90 padmavazvedikA prAgvat [pR0 206 paM0 5] 91 bhadanta ! 10 92 kAlataH 93 kiyaciraM - kiyantaM kAlaM yAvad 94 bhavati evaMrUpA hi kiyantaM kAlamavatiSThati iti ? bhagavAnAha - 95 gautama 1 96 na kadAcinnAsIt sarvadaivAsIditi bhAvaH anAditvAt, tathA 97 na kadAcinna bhavati, sarvadaiva vartamAnakAlacintAyAM bhavatIti bhAvaH sadaiva bhAvAt, tathA 98na kadAcinna bhaviSyati, kintu bhavi yacintAyAM sarvadaiva bhaviSyatIti pratipattavyaM, aparyavasitatvAt, tadevaM kAlatrayacintAyAM nAstitvapratiSedhaM vidhAya sampratyastitvaM pratipAdayati - 99 abhUcca 100 bhavati ca 101 bhaviSyati ceti,
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / dhuvA~ niya~yA sAMsayA akkhayA azyA avaTTiyA~ NicA paumavara veiyA / [120] sANaM paramavaraveiyA eMgeNaM vaNasaMDeNaM saJcao samatA saMparikkhittA / se NaM vaNasaMDe desUNAI do joyaNAI cakkavAlavikkhaMbheNaM uvayAriyAleNasame parikkheveNaM vaNasaMDavaNNato + bhANitavvo jAva [pR0 183 paM0 2-0 116] viharati / evaM trikAlAvasthAyitvAt 102 dhruvA mervAdivat 103 dhruvatvAdeva sadaiva svasvarUpaniyatA 104 niyatatvAdeva ca zAzvatI - zazvadbhavanasvabhAvA 105 zAzvatatvAdeva ca satataM gaGgAsindhupravAha pravRttAvapi pauNDarIkahada ivAnekapudgalavicaTane'pi tAvanmAtrAnyapudgaloccaTanasaMbhavAdakSayA, na vidyate kSayo- yathoktasvarUpAkAraparibhraMzo yasyAH sA akSayA, 106 akSayatvAdeva avyayA- avyayazabdavAcyA manAgapi | svarUpacalanasya jAtucidapyabhAvAt 107 avyayatvAdeva sadaiva svapramANe'vasthitA mAnuSottarAd bahiH samudravat, 108 evaM ca khapra mANe sadAvasthAnena cintyamAnA nityA dharmAstikAyAdivat / 10 [120] 1 sA padmavazvedikA 2 ekena vanakhaNDena 3 sarvataH samantAt parikSiptA, 4 sa ca vanakhaNDo 5 dezone dve yojane 6 cakravAlaviSkambhataH - 7parikSepataH upakArikAlayana parikSepaparimANo, 8vanakhaNDavarNakaH 'kiNhe kiNhobhAse'...ityAdirUpaH samasto'pi prAgvat [pR0 9 paM0 2 tathA pR0 183 paM0 2] yAvad viharanti / + vanakhaNDavarNakaviSayaH savistaraH pAThaH jIvA0 sU0 pR0 183-197 / // 209 // w.jainelibrary.org
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 21 // [121] tassaxNaM uvayAriyAleNassa cauddisiM cattAritisovANapaDirUvagA paNNattA. vaNNao. toraNA jhayA chattAicchattA [pR0 78 paM0 2] / tassa NaM uvayAriyAlayaNassa uvari bahusamaramaNije bhUmibhAge paNNatte jAva maNINaM phAso [kaM0 33-40] / [122] tassa NaM bahusamaramaNijjassa bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahege mUrlaMpAsAyavaDeMsae pa. NNatte, se NaM mUlapAsAyaDiMsate paMrca joyaNasayAI uDDe uccatteNaM aDDAijjAiM joyaNasayAI vikkhaMbheNaM anbhuggayamUsiya-vapaNato [pR0 169 paM0 3] bhUmibhAgo [pR0 81 paM0 3] ulloo [pR0 97 paM0 3] sIhAsaNaM saparivAraM [121] 1 tasya-upakArikAlayanasya 2 caturdizi-catasRSu dikSu ekaikasyAM dizi ekaikabhAvena catvAri 3 trisopAnapratirUpakANi-prativiziSTarUpakANi trisopAnAni prajJaptAni, trisopAnavarNako yAnavimAnavat vaktavyaH [pR0 78 57-] teSAM ca trisopAnapratirUpakANAM purataH pratyekamekaikaM toraNaM, toraNavarNako'vi tathaiva [pR0 79 paM0 3,6] 4 tasya upakArikAlayanasya 'bahusamaramaNije bhUmibhAge' ityAdinA bhUmibhAgavarNanakaM yAnavimAnavarNanavat tAvad vAcya yAvad maNInAM sparzaH [pR0 81 paM0 11-pR0 94 paM05] / 10 [122] 1 tasya ca bahusamaramaNIyasya bhUmibhAgasya 2 bahumadhyadezabhAge atra 3 mahAneko 4 mUlaprAsAdAvataMsakaH prajJaptaH, 5sa |ca 6 paJca yojanazatAnya'rdhvamuccaistvena 7 arddhatRtIyAni yojanazatAni viSkambhataH 8 tasya varNanam madhyebhUmibhAgavarNanam ullokava x idamapi savistaraM mUlaM jIvA0 sU0 pR0 221 pra0 paM0 5 / Jain Education intern al For Private & Personel Use Only Haw.jainelibrary.org
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniyN| bhANiyavvaM [pR0 102 paM04-] aTTha maMgalagA jhayA chttaaicchttaa| se NaM mUlapAsAyavaDeMsage aNNehiM cauhiM pAsAyava.saehiM tayaddhaccattappamANamettehiM savvato sanaMtA saMparikhittA, te NaM pAsAyavaDeMsagA aMDAijAI joya. NasayAI uDDU uccatteNaM paMNadhIsaM joyaNasayaM vikkhaMbheNaM jAva vaNNao [pR0169 paM03-] 'te NaM pAsAyavaDiMsayA rNana dvArabahiHsthitaprAsAdavad bhAvanIyam [pR0 169509] tasya* ca mUlaprAsAdAvataMsakasya bahumadhyadezabhAgena mahatI ekA maNipIThikA prajJaptA, aSTau yojanAnyAyAmaviSkambhAbhyAM catvAri yojanAni bAhalyataH sarvAtmanA maNimayI 'acchA' ityAdi vishess-5||211|| NakadambakaM prAgvat [pR0 1950 5]18'tIse gaM' ityAdi, tasyAzca maNipIThikAyA upari mahadekaM siMhAsanaM prajJaptaM, tasya siMhAsanasya varNanaM, parivArabhUtAni zeSANi bhadrAsanAni prAgvad vaktavyAni [pR0 102 paM09] 9 sa mUlapAsAdAvataMsakaH 10 anyaizcaturbhiH prAsAdAvataMsakaistadardoccatvapramANaiH sarvataH samantataH parikSiptaH, tadoccatvapramANameva darzayati-11 arddhatRtIyAni yojanazatAnyUrdhvacaistvena, 12 paJcaviMzaM yojanazataM viSkambhena, teSAmapi svarUpavarNanaM madhyabhUmibhAgavarNanamullokavarNanaM ca prAgvat [pR0 169 paM0 3 pR0 81 paM03-pR0 97 paM0 3-] teSAM ca prAsAdAvataMsakAnAM bahumadhyadezabhAge pratyekaM pratyeka siMhAsanaM prajJataM, teSAM ca siMhAsanAnAM varNanaM prAgvat [pR0 102 paM0 9 pR0 98 paM0 3] navaramatra zeSANi parivArabhUtAni vaktavyAni, 13 te prAsAdAvataMsakA *tasya' ityAdikasya maNipIThikAsaMbandhinaH vivaraNasya mUlaM na pratibhAti / 8" 'tIse gaM' ityAdi " pratIkadarzanAd atra prastutamUlapAThavivaraNakAralabdhamUlapAThayorbhedaH prtiiyte| -ni bhadrAsanAni va0-bhA0 2 / Jain Educat intellational For Private & Personel Use Only ww.jainelibrary.org
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 212 / / | aNNehiM cauhiM pAsAyavaDisaehiM tayadhucattappamANamettehiM savvao samaMtA saMparikhittA,"te NaM pAsAyavaDeMsayA paMNavIsaM joyaNasayaM uDDe uccatteNaM bA~sahi joyaNAI addhajoyaNaM ca vikkhaMbheNaM abbhuggayamUsiya-[pR0 169 paM0 3] vaNNao bhUmibhAgo [pR0 81 53] / ulloo [pR0 97 paM03] sIhAsaNaM saparivAraM bhANiyavvaM [pR0 102 paM04-] adRha maMgalagA jhayA chattAticchattA."te NaM pAsAyavaDeMsagA aNNehiM cauhiM pAsAyavaDeMsarahiM tadadhuccattapamANamettehiM savvato samaMtA saMparikkhittA, "te NaM pAsAyavaDeMsagA bAsahiM joyaNAI addhajoyaNaM ca uDUM uccatteNaM ekatIsaM joyaNAI kosaM ca vikkhaMbheNaM vaNNao ulloo sIhAsaNaM0 saparivAraM 14 anyaizcatubhiH prAsAdAvataMsakaiH teSAM mUlaprAsAdAvataMsakAnAM yada taduccatvapramANamAtraiH-mUlaprAsAdAvataMsakApekSayA caturbhAgamAtrapramANaH sarvataH samantAt saMparikSiptAH, tadoccatvapramANameva darzayati-15 te prAsAdAvataMsakAH 16 paJcaviMzaM yojanazatamUrdhvamuccaistvena 17dvApaSTiyojanAni ayojanaM ca viSkambhataH, teSAmapi svarUpavarNanam madhyabhAgabhUmivarNanam-ullokavarNanam siMhAsanavarNanaM ca sarva prAgvat [pR0 169 503 pR08150 3-pR0 97 paM03 pR. 98503] kevalamatrApi siMhAsanaM 18 saparivAraM vaktavyam / 19 te ca 10 prAsAdAvataMsakA 20 anyaizcaturbhiH prAsAdAvataMsakaistadoccatvapramANaiH anantaroktaprAsAdAvataMsakArdoccatvapramANelaprAsAdAvataMsakApekSayA aSTabhAgapramANaH sarvataH samantAt saMparikSiptAH, tadoccatvapramANameva darzayati-21 te ca prAsAdAvataMsakA 22 dvASaSTiyojanAni ardhayojanaM ca Urdhvamustvena 23 ekatriMzataM yojanAni krozaM ca viSkambhataH, eSAmapi svarUpavarNanam madhyabhAgabhUmivarNanam ulloka 0-NaM apari-bhA0 1|-nm parivArarahitaM prAgvat te ca-bhA0 1 / Jain Education emanal For Private & Personel Use Only wajainelibrary.org
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapase ga iyaM / pAsAya uvariM adRha maMgalagA jhayA chttaatichttaa| varNanama siMhAsanavarNanaM ca parivArarahitaM prAgvat [pR0 169 paM03 pR081503-pR0 97 paM0 3 pR098503 pR0 102 paM9] te+'pi prAsAdAvataMsakA anyaizcaturbhiH prAsAdAvataMsakaistadarboccatvapramANaiH-anantaroktaprAsAdAvataMsakArboccatvapramANamUlaprAsAdAvataMsakApekSayA SoDazabhAgapramANeH sarvataH samaMtAt saMparikSiptAH, tadoccatvapramANameva darzayati-ekatriMzataM yojanAni krozaM ca Urdhvamuccastvena paJcadaza yojanAni arddhatRtIyAMzcaiva krozAn viSkambhataH / eteSAmapi svarUpAdivarNanamanantaroktam [pra. pR0 paM0 2]| te'pi ca prAsAdAvataMsakA anyaizcaturbhiH prAsAdAvataMsakaistadoccatvapramANaiH-anantaroktaprAsAdAvataMsakArboccatvapramANaiH sarvataH samantAt saMparikSiptAH, tadoccatvapramANameva darzayati-paJcadaza yojanAni arddhatRtIyAMzca krozAn Urdhvamuccaistvena dezonAnyaSTau yojanAni viSkambhena, eSAmeva svarUpavyAvarNanaM bhUmibhAgavarNanam ullokavarNanaM siMhAsanavarNanaM ca parivAravarjitaM prAgvat [pra. pR0 paM0 2] + prastutasaMpAdanopayukteSu ekasminnapi likhitAdarza ataH Arabhya kaNDikAsamAptiparyantasya vivaraNasya mUlapAThI na labhyate evameva ca mu0 pustake'pi, ata evAna vivrnnkaarlbdhmuulpaatth-praaptaadrshmuulpaatthyorbhdH| sa ca alabhyamAno mUlapAThaH zrIjIvAjIvAbhigamasUtre prastutAnyaprasaGge'pi 15 evamupalabhyate-"te NaM pAsAyaDisagA ekatIsa joyaNAI kosaM ca uDhaM uccatteNaM, advasolasajoyaNAI addhakosa ca AyAmavikkhabheSa...te NaM pAsAyaDisagA addhasolasa joyaNAI addhakosaM ca uDDhe uccatteNaM desUNAI aTTa joyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM...pR0 221 pN02-8| tadvivaraNaM caivam-"tadarboccatvapramANameva darzayati-ekatrizataM yojanAni kozaM caikamUrdhvamuccastvena, paJcadaza yojanAni ardhatRtIyAMzca krozAn AyAma-viSkambhAbhyAm ......tarboccatvapramANameva darzayati-paJcadaza yojanAni ardhatRtIyAMzca krozAn Urdhvamuccastvana dezonAni aSTau yojanAni AyAmaviSkambhAbhyAm"-jIvA0 vR0 pR0 223 pra0 paM011-pR0223 pN04| // 113 // Jain Education intern al For Private & Personel Use Only wow.jainelibrary.org
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / sudharmAsabhAvaNekaH // 114 // [123]-tassa NaM mUlapAsAyavaDeMsayassa uttarapuratthimeNaM ettha NaM sabhA suhammA paNNattA, eNgaM joyaNasayaM AyAmeNaM paNeNAsaM joyaNAI vikkhambheNaM bAvatari joyaNAI uDDhe uccatteNaM aNegakhambha...jAva accharagaNa... pAsAdIyA [pR0 94 paM0 3-pR0 97 paM0 1] sabhAe NaM suhammAe tidisiM tao dArA paNNattA, taMjahA-puratyimeNaM dAhiNeNaM uttareNaM. te NaM dArA solasa joyaNAI uDDe uccatteNaM aTTha joyaNAI vikkhambheNaM tAvatiya ceva paveseNaM seyo varakaNagathUbhiyAgA jAva vaNamAlAo, [tesi NaM dArANaM uvariM aTTha maGgalagA jhayA chattAi-* chattA] "tesi NaM dArANaM purao [123] 1 tasya mUlaprAsAdAvataMsakasya 2 uttarapUrvasyAmIzAnakoNe ityarthaH, atra 3 sabhA sudharmA prajJaptA, sudharmA nAma viziSTacchandakopetA, sA 4 ekaM yojanazatamAyAmataH 5 paJcAzat yojanAni viSkambhataH 6 dvAsaptatiyojanAni Urdhvamuccaistvena, kathaMbhRtA sA ? ityAha-7aneka....kaJcaNamaNirayaNadhUbhiyAgA nAnAvihapazcavaNNaghaNTApaDAgaparimaNDiyaggasiharA [pR0 94 paM08-pR097 paM09] acchA jAva paDirUvA' iti prAgvat / 8 sabhAyAzca sudharmAyAH 9 tridizi tisRSu dikSu ekaikasyAM dizi ekaikadvArabhAvena 10 trINi | dvArANi prajJaptAni, 11tadyathA-ekaM 12 pUrvasyAm ekaM 13 dakSiNasyAm ekam 14uttarasyAm 15tAni ca dvArANi pratyeka 16SoDaza SoDaza yojanAnyurdhvamuccastvena 17 aSTau yojanAni viSkambhataH 18 tAvantyevASTau yojanAnIti bhAvaH pravezena, 19 'seyA varakaNagathUbhiyAgA' ityAdi prAguktadvAravarNanaM tadeva tAvad vaktavyaM yAvat vanamAlAH [pR0 156 paM05-pR0 168 paM0 3] iti, 20 teSAM * asyAM kaNDikAyAm-[ ] etaccibAntargataH pAThaH vi0 bA0 / Jain Education | Mainelibrary.org
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / | // 115 // patteyaM patteyaM muhaNDave paNNatte, te NaM muhamaNDavA eNga joyaNasayaM AyAmeNaM paNNAsaM joyaNAI vikkhaMbheNaM sAiregAI solasa joyaNAI urdU uccatteNaM vaNao sabhAe sariso, tesi*NaM muhamaNDavANaM tidisiM tato dArA paNNattA, taMjahA-puratthimeNaM dAhiNeNaM uttareNaM, te NaM dArA solasa joyaNAI uDDe uccatteNaM aTTha joyaNAI vikkhabheNaM tAvaiyaM ceva paveseNaM seyA varakaNagathUbhiyAgA jAva vaNamAlAo |tesi NaM muhamaMDavANaM bhUmibhAgA| ulloyA, tesi NaM muhamaMDavANaM uriM aTTha maGgalagA jhayA chttaaicchttaa|] tesiM NaM muhamaMDavANaM purato patteyaM patteyaM pecchAgharamaMDave paNNatte, muhamaMDavavattavvayA jAva dArA bhUmibhAgA ulloyA / / [124] tesiM gaM bahusamaramaNijjANaM bhUmibhAgANaM bahubhejjhadesabhAe patteyaM patteyaM vairAbhae akkhADae ca dvArANAM purataH 21 pratyekaM pratyekaM 22 mukhamaNDapaH prajJaptaH, 23 te ca mukhamaNDapA 24 eka yojanazatamAyAmataH 25 paJcAzata yojanAni viSkambhataH 26 sAtirekANi poDaza yojanAni Urdhvamuccaistvena, eteSAmapi 'aNegakhambhasayasanniviTThA' ityAdi 27 varNana sudharmasabhAyA iva niravazeSaM draSTavyam [kaM0 123] 28 teSAM ca mukhamaNDapAnAM purataH 29 pratyekaM pratyekaM 30 prekSAgRhamaNDapaH prajJaptaH, te ca prekSAgRhamaNDapA AyAma-viSkambha-uccaistvaiH prAgvat [pR0 paM0 ] prekSAgRhamaNDapAnAM ca bhUmibhAgavarNanaM prAgvat tAvad vAcyaM yAvad maNInAM sparzaH [kaM0 33-40 tathA pR0 94 paM0 7-] [124] 1 teSAM ca bahusamaramaNIyAnAM bhUmibhAgAnAM 2bahumadhyadezabhAge 3pratyekaM pratyekaM 4vajramayo'kSapATakA prajJaptaH [pR097/ Jain Education Wemalona For Private & Personel Use Only wivjainelibrary.org
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / / // 116 // paNNatte, tesiM NaM vayarAmayANaM akkhADagANaM bahabhajjhadesabhAge patteyaM patteyaM maNipeDhiyA paNNattA, tAo NaM | maNipeDhiyAto aTTa joyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM cattAri joyaNAI bAhalleNaM savvamaNimaIo acchAo jAva paDirUvAo, tAsi NaM maNipeDhiyANa uvari patteyaM patteyaM sIhAsaNe paNNatte, sIhAsavaNNao saparivAro, tesi NaM pecchAgharamaMDavANaM uvariM aTTa maMgalagA jhayA chattAtichattA, tesiM NaM pecchAgharamaMDavANaM purao pattayaM patteyaM maNipeDiyAo paNNattAo, tAo NaM maNipeDhiyAto solaMsa solasa joyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM aTTa joyaNAI bAhalleNaM savamaNimaIo acchAo paDirUvAo, tAsiNaM uvari paM0 14-] 5 teSAM ca vajramayAnAmakSapATakAnAM 6 bahumadhyadezabhAge 7 pratyekaM pratyekaM 8 maNipIThikA prajJaptA 9 tAzca maNipIThikAH 10 aSTa yojanAnyAyAma-viSkambhAbhyAM 11 catvAri yojanAni bAhalyena-piNDabhAvena 12 sarvAtmanA maNimayyaH 13 'acchAoM' ityAdi vizeSaNajAtaM mAgiva [pR0 98506] / 14 tAsAM ca maNipIThikAnAmupari 15 pratyekaM pratyekaM 16 siMhAsana prajJaptaM, 17 teSAM ca siMhAsanAnAM varNanaM parivArazca prAgvad vaktavyaH [pR0 98 paM08] 18teSAM ca prekSAgRhamaNDapAnAmupari 19aSTA- 10 vaSTau maGgalakAni bahavaH kRSNacAmaradhvajA ityAdi prAgvat [pR0 19 paM06-pR0 20 paM0 9] 20 teSAM prekSAgRhamaNDapAnAM purataH 21 pratyekaM pratyekaM 22 maNipIThikAH prajJaptAH, 23 tAzca maNipIThikAH pratyekaM pratyekaM 24 SoDaza yojanAnyAyAma-viSkambhAbhyAm |25 aSTau yojanAni bAhalyena 26 sarvAtmanA maNimayyaH 'acchA' ityAdi vizeSaNakadambakaM prAgvat [pR0 98 paM06] 27tAsAM Jain Education timallal // // For Private 8 Personal Use Only Ilainelibrary.org
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapasega iyN| | // 117 // paittayaM pattayaM dhuMbhe paNNatte, "te NaM *thUbhA solasa solasa joyaNAI AyAmavikhaMbheNaM sAiregAI solasa stUpavaNakA solasa joyaNAI uDDe uccattaNaM, seyA saMkhaMka...[pR0179503] savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA, tesi NaM thUbhANaM uriM aTTha maMgalagA jhayA chattAtichattA jAva sahassapattahatthayA / tesi~ NaM thUbhANaM patteyaM patteyaM cauddisi oNNipeDhiyAto paNNattAo, tAo NaM maNipeDhiyAto ahU~ joyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM cattAri joyaNAI bAhalleNaM savvamaNimaIo acchAo jAva paDirUvAto, tAsi NaM maNipeDhiyANaM uri ca maNipIThikAnAmupari 28 pratyekaM pratyekaM 29 caityastUpaH prajJaptaH, 30 te ca caityastUpAH 31 SoDaza yojanAnyAyAma-viSkambhAbhyAM 32 sAtirekANi SoDaza yojanAnya'rdhvamuccaistvena 'saMkhaka'-ityAdi tadvarNanaM sugamam , [pR0 179 paM012] 33 teSAM ca caityastUpAnAmupari 34 aSTAvaSTau svastikAdIni maGgalakAni 'jAva sahassapattahatthayA' iti 'yAvat' karaNAt tesiM ceiyathUbhANaM uppi bahave kiNhacAmarajjhayA [pR0 25502 tathA paM09] tesiM ceiyathUbhANaM uppi bahave chattAicchattA ...[pR0 21 paM0 1 tathA 5] iti, etacca samastaM prAgvat / 35 teSAM caityastUpAnAM 36 pratyekaM pratyekaM 37 caturdizi-catasRSu dikSu ekaikasyAM dizi ekaikamaNi-20 pIThikAbhAvena catasro 38 maNipIThikAH prajJaptAH 39 aSTau yojanAnyAyAmaviSkambhAbhyAM 40 catvAri yojanAni bAhalyena 41 | sarvAtmanA maNimayyaH 'acchA' ityAdi prAgvata [pR0 98 paM0 6] 42 tAsAM ca 0 maNipIThikAnAmupari ekaikapratimAbhAvena * "ceiyathUbhA"-jIvA0 pR0 224 paM0 14 / 0 maNipIThikAnAmupari ekaikasyA api maNipIThikAyA upari ekaika-pA0 4-5 / Jain Education emanal For Private Personel Use Only wilainelibrary.org
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 18 // |cattAri jiNapaeNDimAto jiNussehapamANamettAo saMliyakanisannAo thUbhAbhimuhIo sannikhittAo ciTThati, | taMjahI-usabhA vaddhamANA caMdANeNA vaarisennaa| jinaprati mAnAM nAma[125] tesiNaM thUbhANaM purato patteyaM patteyaM maNipeDhiyAto paNNattAo,tAoNaM maNipeDhiyAto solasa joyaNAI grAIvarNakaH AyAmavikhaMbheNaM ahU~ joyaNAI bAhalleNaM sabamaNimaIo jAva paDirUvAto, tAsi NaM maNipeDhiyANaM uvariM patteyaM patteyaM ceiyarukkhe paNNatte, te NaM ceiyarukkhA aTTa joyaNAI uDDe uccatteNaM addha joyaNaM ubveheNaM, 'do joya. NAI khaMdhA addhajoyaNaM vikkhaMbheNaM chai joyaNAI viDimA bahumajjhadesabhAe 43 catasro 44 jinapratimAH 45 jinotsedhapramANamAtrAH jinotsedha utkarSataH paJca dhanuHzatAni jaghanyataH sapta hastAH, iha tu paJca dhanuHzatAni sambhAvyante, 46 paryaGkAsanasanniSaNNAH, 47 stUpAbhimukhyaH 48 sannikSiptAH, tathA jagatsthitikhAbhAvyena samyagnivezitAstiSThanti, 49 tadyathA-50 RSabhAH 51 varddhamAnAH 52 candrAnanAH 53 vAriSeNA:-iti / [125] 1 teSAM caityastUpAnAM purataH 2 pratyekaM pratyekaM 3 maNipIThikAH prajJaptAH, 4 tAzca maNipIThikAH 5 SoDaza yojanA-10 nyAyAmaviSkambhAbhyAm 6 aSTau yojanAni bAhalyataH 7 'savvamaNimaIo'ityAdi prAgvata , [pR0 98506] 8 tAsAM ca maNipIThikAnAmupari 9 pratyeka pratyekaM 10 caityavRkSA 11 aSTau yojanAnya'rdhvamuccaistvena 12 arddhayojanamudvedhena-uNDatvena, 13 dve yojane uccaistvena 14 skandhaH sa eva 15 ardha yojanaM viSkambhatayA 18 bahumadhyadezabhAge 17 viDimA-UvaM vinirgatA zAkhA sA __ + opaliyaMka-bhA0 1 / x aTTha joyaNAI-mu0 pu0 pAThaH sa ca vivaraNavirodho / lainEducationten For Private Personal use only jainelibrary.org
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / caityavRkSANAM varNaka a? joyaNAI AyAmavikhaMbheNaM sAiregAiM aTTa joyaNAI savvaggeNaM paNNatA, tersi' NaM ceiyarukkhANaM imeyArave vaNNAvAse papaNatte, taMjaihA-vayaMrAmayamUlarayayasupaiTTiyaviDimA riTThAmayaviulakaMdaveruliyarailakhaMdhA sujaoNyavarajAyarUvapaDhamagavisAlasAlA nANAmaNimayarayaNavivihasAhappasAhaveruliyapattatavaNijapattabiMTA jadhaNayarattamauyasukumAlapavAlapallavavaraMkuradharA vicittamaNirayaNasurabhikusumaphalabharanamiyasAlA UrdhvamaJcastvena 16 SaD yojanAni 19 aSTau yojanAni 20 viSkambhena 22 sarvAgreNa 21 sAtirekeNASTau yojanAni prajJaptAH 23teSAM ca caityavRkSANAm 24ayametadrUpo varNAvAsaH prajJaptaH 25tadyathA-26vajrANi-vajramayAni mUlAni yeSAM te vajramayamUlA rajate supratiSThitA viDimA-bahumadhyadezabhAge UvaM vinirgatA zAkhA yeSAM te rajatasupratiSThitaviDimA:* 27 riSTamayo-riSTaratnamayaH kando yeSAM te ri- TamayakandAH, tathA vaiDUryaratnamayo ruciraH skandho yeSAM te *tathA, 28 sujAtaM-mUladravyazuddhaM varaM-pradhAnaM yat jAtarUpaM tadAtmakAH prathamakA-mUlabhUtA vizAlAH zAlAH zAkhA yeSAM te sujAtavarajAtarUpaprathamakavizAlazAlAH 29 nAnAmaNiratnAtmikA vividhAH zAkhAH prazAkhA yeSAM te tathA vaiDUryANi-vaiDUryamayANi patrANi yeSAM te tathA tapanIyamayAni patravRntAni yeSAM te tathA, 30 jAmbUnadAjAmbUnadasuvarNavizeSamayA raktA-raktavarNA mRdavaH-manojJAH sukumArAH-sukumArasparzAHpravAlA:-IpadunmIlitapatrabhAvAH pallavAH-saMjAtaparipUrNaprathamapatrabhAvarUpA varAGkarAH-prathamamudbhidyamAnA aGkarAstAn dharantIti jAmbUnadaraktamRdusukumArapravAlapallavAGkaradharAH 31 vici + naitat padaM vivaraNe / * " tataH pUrvapadena karmadhArayaH samAsa: "-rAya0 vi0 / 0 " tataH pUrvavat padadvayamIlanena karmadhArayaH" -rAya0 vi0| // 119 // Jain Education lema al For Private & Personel Use Only wijainelibrary.org
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 120 // sacchAyA sappabhA sa~ssirIyA saMujjoyA ahiyaM nayaNa-maNaNivvuikarA amayarasasamarasaphalA pAsAIyA... tersi gaM ceiyarukkhANaM uri ahaha maMgalagA jhayA chattAichattA / tersi' NaM ceiyarukkhANaM purato patteyaM pattayaM maNipeDhiyAo paNNattAo, tAo NaM maNipeDhiyAo aTTa joyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM cattAri joyaNAI bAhalleNaM tramaNiratnamayAni yAni surabhIni kusumAni phalAni ca teSAM bhareNa namitAH zAlA:-zAkhA yeSAM te tathA, tathA 32 satI-zobhanA chAyA yeSAM te sacchAyA, 33 satI-zobhanA-prabhA-kAntiyeSAM te satprabhAH, ata eva 34 sazrIkAH, tathA 35 saha uddyotena vartante maNiratnAnAmuyotabhAvAt soyotAH, 36 adhikaM nayana-manonivRtikarAH 37amRtarasasamarasAni phalAni yeSAM te tathA, 38'pAsAIyA'ityAdivizeSaNacatuSTayaM prAgvat [pR07 paM01] ete ca caityavRkSA anyaibahubhistilaka-lavaka-cchatraupaga-zirISa-saptaparNa-dadhiparNalubdhaka-dhavala-candana-nIpa-kuTaja-panasa-tAla-tamAla-priyAla-priyaGgu-pArApata-rAjavRkSa-nandivRkSaH sarvataH samantAt samparikSisAH, te ca tilakA yAvanandivRkSA mUlamantaH kandamanta ityAdi sarvamazokapAdapavarNanAvAmiva [pR0 12 paM0 2] tAvad vaktavyaM yAvat paripUrNa latAvarNanam [pR0 1250 4] 39teSAM caityavRkSANAmupari 40aSTAvaSTau maGgalakAni bahavaH kRSNacAmaradhvajA ityAdi caityastUpa 10 iva tAvad vaktavyaM yAvad bahavaH sahasrapatrahastakAH, sarvaratnamayA yAvat pratirUpakA iti [pR087 paM07]41 teSAM ca caityavRkSANAM purataH 42 pratyekaM 43 maNipIThikAH prajJaptAH, 44 tAzca maNipIThikA 45 aSTau yojanAnyAyAmaviSkambhAbhyAM 46 catvAri yojanAni bAha x ata Arabhya 'yAvat pratirUpakAH' [paM0 11] ityantasya vivaraNasya mUlapATho mUle na dRzyate / Jain Education Interior For Private Personel Use Only Jiw.telibrary.org
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa-I iyaM / / savvamaNimaIo acchAo jAva paDirUvAo, tAsi NaM maNipeDhiyANaM uri patteyaM patteyaM mahiMdajjhae paNNatte, | "te NaM mahiMdajjhayA sahi joyaNAI uI uccattaNaM 0 addhakosaM ubveheNaM addhakosaM vikhaMbheNa vairAmaya-..[pR0109 paM02]-siharA pAsAdIyA / tesiM NaM mahiMdajjhayANaM uvari aTTa maMgalagA jhaMyA chattAtichattA [pR0 80 paM03] tesiM NaM mahiMdajjhayANa purato pattayaM patteyaM naMdA pukkhariNIo paNNattAo, tAoNaM pukkhariNIo =egaM joyaNasayaM AyAmeNaM paMNNAsaM joyaNAI vikhabheNaM dasa joyaNAI unheNaM lyataH 47 'savva rayaNAmaIo' ityAdi prAgvata pR09856] 48 tAsAM ca maNipIThikAnAmupari 49 pratyekaM 50 mahendradhvajaH prajJaptaH, 51te ca mahendradhvajAH 52SaSTiyojanAnyUrdhvamuccaistvena 53arddhakrozam-arcagavyUtamudvedhena-uNDatvena 54arddhakrozaM viSkambhataH 55 'vairA'...[pR0 109502-8] 56teSAM mahendradhvajAnAmupari 57 aSTAvaSTau maGgalakAni 58 bahavaH kRSNacAmaradhvajA ityAdi | // 12 // | toraNavat sarva vaktavyam [pR080paM09] 59 teSAM ca mahendradhvajAnAM purataH 60 pratyekaM 61 nandA nandAbhidhAnA puSkariNI prajJaptA, 62ekaM yojanazatamAyAmataH 63paJcAzata yojanAni viSkambhataH 64 0 daza yojanAnyudvedhena-uNDatvena, tAsAM ca nandApuSkariNInAM 10 0 atra sarvapratiSu mu0 pustake ca 'joyaNa uvvehaNe joyaNa vikhaMbheNaM' iti-eva pATha upalabhyate, kevalam bhA02 pratI 'saddhi joyaNAI uDDhe uccatteNaM addhakosaM uvveNaM, addhakosaM vikkhaMbheNa' iti labhyate paraMtu bhA0 2 pratAvapi mUlatastu 'joyaNa' ityAdika eva pATho dRzyata, anantaraM kenacit zodhakena mUla-vivaraNayorveSamyaM parihartukAmena 'joyaNa' sthAne 'addhakosa' iti parivartitaM pratibhAti, asmAbhistu mUla-viva. raNayoH saMvAdAya vivaraNAnusArI sa zodhita eva pATho'tra mUle nystH| = ega joyaNAI vikkhaMbhega dasa joyaNAI unheNaM paa01| - mUlavivaraNayoH pAThabhedaH / 0 mu0 pu0 vivaraNe tathA pA0 4-5, bhA01 pratau ca vivaraNe 'dAsaptatiyojanAni' ityeva pATho labhyate kintu kevalaM 10/ Jain Education in alla For Private & Personel Use Only Jainelibrary.org
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 122 // Jain Education acchAo-jAva vaNNao - egaiyAo udagara seNaM paNNattAo, patteyaM patteyaM pauma~varaveiyAparikhittAo patteyaM | patteyaM vaNasaMDa parikkhittAo [pR0 191 paM0 2] tasi NaM NaMdANaM pukkhariNINaM tidisi' tisovANapaDirUvagA paNNattA, tisovANapaDirUvagANaM vaNNao, toraNA jhayA chattAtichattA / sabhAe~ NaM suhammAe aMDayAlIsaM maNoguliyAmA hastIo paNNattAo, taMjahA- puranthiMmeNa solasasAhassIo pacatthimeNaM solasamAhassIo dauhiNeNaM | aTThasAhassIo uttareNa 'aTTasAhassIo, tAsu NaM maNoguliyAsu bahave suvaNNarupamayA phalagA paNNattA, | tesu NaM suvannarupamaesu phalagesu bahave bairAmayA NAgadaMtA paNNattA, tesu NaM vairAmaesu NAgadaMta esa kiNhasuttavahavagghAriyamalladAmakalAvA ciTTheti, 65 'acchAo saNhAo rayayAmaya'... ityAdi varNanaM prAgvat [ pR0 191602 - 7] tAzca nandApuSkariNyaH pratyekaM pratyekaM 66 padmavaravedikayA pratyekaM pratyekaM 67 vanakhaNDena parikSiptAH, 68 tAsAM ca nandApuSkariNInAM pratyekaM 69 tridizi 70 trisopAnapratirUpakatoraNavarNanaM prAgiva [pR0 78 paM0 6 - pR0 81 paM0 10] 71 sabhAyAM sudharmmAyAm 72 aSTacatvAriMzanmanogulikA sahasrANi - pIThikAsahasrANi prajJaptAni, 73 tadyathA-74pUrvasyAM dizi poDaza manogulikAsahasrANi, 75 poDaza sahasrANi pazcimAyAm 76 aSTau sahasrANi dakSiNataH 77 aSTau sahasrANi uttarataH, 79 etAsu ca phalaka-nAgadantaka-- mAlyadAmavarNanaM prAgvat [ pR0 176 paM0 2 ] sikkagavarNanaM bhA0 2 pratAveva 'daza yojanAni' pAThaH prAptaH sa eva ca pAThaH mUlapAThAnusArI ata eva atra strIkRtaH / vivaraNe nirdiSTaH 'dvAsaptatiyojanAni ' pATho'pi vizeSeNa vicAraNIyo'sti nahi avimRzyaiva vivaraNakAreNa evaM nirdezaH kRto bhavet / jainelibrary.org
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / | // 223 // sabhAe NaM suhammAe aDayAlIsaM gomANasiyAsAhassIo pannattAo, jaiha maNoguliyA jAva NAgadaMtagA, tesu NaM NAgadaMtaesu bahave rayayAmayA sikagA paNNattA, tesuNaM rayayAmaesa sikagesu bahave veruliyAmaio dhUvaghaDiyAo paNNattAo, tAo NaM dhUvaghaDiyAo kAlAgurupavara-jAva [pR0 164 paM 3] citttthti| [126] sabhAe NaM suhammAe aMto bahusamaramaNije bhUmibhAge paNNatta jAva maNIhiM uvasobhie maNiphAso ya ulloyo ya, tassa NaM bahusamaramaNijassa bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahegA maNipeDhiyA paNNattA solasa joyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM aI joyaNAI bAhalleNaM sabvamaNimayI jAva pddiruuvaa| tIse NaM maNipeDhiyAe uvariM ettha NaM mANavee ceiyakhaMbhe paNNatte, dhUpaghaTikAvarNanaM dvAravat [pR0164 paM02-3] 80sabhAyAM sudharmAyAM 81 aSTAcatvAriMzat 82gomAnasikAH-zayyArUpAH sthAnavizepAsteSAM sahasrANi prajJaptAni, 83tadyathA-poDaza sahasrANi pUrvataH poDaza sahasrANi pazcimAyAma aSTau sahasrANi dakSiNataH aSTau sahasrANi uttarataH, tAsvapi phalakavarNanam nAgadantavarNanam sikkagavarNanam dhUpaghaTikAvarNanaM ca dvAravata [pR0 176 paM02, pR0164 paM0 2-3] |20 [126] 1 'sabhAe NaM suhammAe' ityAdinA bhUmibhAga varNanaM ullokavarNanaM ca prAgvat [pR081, 97 paM03] 2 tasya bahusamaramaNIyasya bhUmibhAgasya 3 bahumadhyadezabhAgetra 4 mahatI ekA maNipIThikA prajJaptA, 5 SoDaza yojanAnyAyAma-viSkambhAbhyAm 6 aSTau | yojanAni bAhalyataH 7 sarvaratnamayI ityAdi prAgvat [pR0 paM0] 8 tasyAzca maNipIThikAyA upari mahAneko 9 mANavakanAmA caitya____x-varNana 'sabhAe NaM suhammAe ityAdinA ullokavarNanaM ca prA-pA0 4-5 bhA0 / Jain Education lemonal For Private Personel Use Only watjainelibrary.org
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa // 24 // saTiMjoyaNAI uDDUM uccatteNaM, joyaNaM uvveheNaM, joyaNaM vikkhaMbheNaM aDayAlIsaMaMsie aDayAlIsai0koDIe aDayAlIsaiviggahie sesaM jahA mahiMdajjhayassa [pR0 paM0] mANavagassa NaM ceiyakhaMbhassa uvariM bArasa joyaNAI sikkakopaogAhettA heTTIvi bArasa joyaNAI vajjettA *maijjhe chattIsAe~ joyaNesu ettha NaM bahave suvaNNaruppamayA phalagA risthita samudke Su paNNattA, tesu NaM suvaNNaruppAmaesu phalaemu bahave vairAmayA NAgadaMtA paNNattA, tesu NaM vairAmaesu nAgadaMtesu devapUjyAni bahave rayayAmayA sikagA paNNattA, tesuNaM rayayAmaesu sikkaesu bahave vairAmayA golabahasamuMggayA paNNattA, jinasatesu NaM vayarAmaesu golavahasamuggaesu bahave jiNasahAto saMnikhittAo citttthti| tAto NaM sUriyAbhassa kthIni stambhaH prajJaptaH, 10 SaSTiyojanAnya'rdhvamuccaistvena 11 yojanamudvedhena 12 yojanaM viSkambheNa 13 aSTAcatvAriMzadanikaH 14 'aDayAlIsaikoDIe 15 aDayAlIsaiviggahie' ityAdi sampradAyagamyam / 'vairAmayavaTTa' ityAdi 16 mahendradhvajavat varNanaM niravazeSaM tAvad vaktavyaM yAvat 'sahassapattahatthagA savvarayaNAmayA jAva paDirUvA iti [pR0109502] tasya ca 17 mANavakasya caityastambhasya upari 18dvAdaza yojanAni 0 avagAhya-uparitanabhAgAt dvAdaza yojanAni varjayitveti bhAvaH, 19adhastAdapi dvAdaza yojanAni varjayitvA 10 20 madhye 21 SaTtriMzati yojaneSu 22 'cahave suvaNNaruppAmayA phalagA' ityAdi phalakavarNanam nAgadantavarNanam sikkakavarNanaM ca prAgvat [pR0 176 paM02-9] 23 teSu ca rajatamayeSu sikkakeSu bahavo 24 vajramayA 25 golavRttAH-golavad vRttAH samudgakAH prajJaptAH, 26 teSu ca vajramayeSu samudkeSu 27 bahUni 28 jinasakthIni sannikSitAni tiSThanti, yAni 29 sUryAbhasya devasya 0-koDAkoDIe-bhA0 1 / * majhe battIsAe-mu0 pu0 pAThaH, sa ca vivaraNaM naanusrti| 0 avagamya u-mA0 1 / Jain Education allemaal For Private Personel Use Only Jainelibrary.org
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| | devassa annesiM ca bahUNa devANa ya devINa ya acaNijjAo jAva 4jjuvaasnnijjaato| mANabaiMgassa ceiyakhaMbhassa uvariM aha maMgalagA jhayA chttaaicchttaa|| [127] tassa mANavagassa ceiyakhaMbhassa puratyimeNaM etya NaM mahegA maNipeDhiyA paNNattA, ahUM joyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM cattAri joaNAI bAhalleNaM savvamaNimaI acchA jAva paDirUvA, tIse NaM maNipeDhiyAe uri ettha NaM mahege sIhAsaNe paNNatte sIhAsaNavaNNato saparivAro [pR0 98 paM03-] tassa NaM mANavagassa 4 // 225 // ceiyakhabhassa paJcetthimeNaM ettha NaM mahegA maNipeDhiyA paNNattA aTTa joyaNAI AyAmavikvaMbheNaM 30 anyeSAM ca bahUnAM vaimAnikAnAM devAnAM devInAM ca 31 arcanIyAni candanaiH, vandanIyAni stutyAdinA, pUjanIyAni puSpA dinA, mAnanIyAni bahumAnataH, satkaraNIyAni vastrAdinA, kalyANaM maGgalaM daivataM caityamitibuddhyA 32 paryupAsanIyAni / 33 'tassa NaM ceiyakhaMbhassa uvari bahave aTThaTTha maMgalagA' ityAdi prAgvat [pR0 19 paM04-] [127] 1 tasya mANavakasya 2 caityastambhasya 3 pUrvasyAM dizi atra 4 mahatyekA 5 maNipIThikA prajJaptA, sA ca 6 aSTau 20 yojanAnyAyAma-viSkambhAbhyAM 7 catvAri yojanAni bAhalyena 8 'savvamaNimaI' ityAdi prAgvat [pR0 19 paM05] [9-siMhAsanaM prajJaptam siMhAsanavarNanam [pR0 98 paM0 3] zeSANi ca bhadrAsanAni tatparivArabhUtAni prAgvat [kaM0 44] / 10 tasya mANavakanAmnaH 11 caityastambhasya 12 pazcimAyAM dizi atra 13 mahatI ekA 14 maNipIThikA prajJaptA sA'pi 15 aSTau yojanAni AyAma-viSka [ ] etacihAntargataH pAThaH kevalaM bhA0 1-2 pratAveva tathApi mUlAnusAritvena atra nyastaH / Jain Educati o nal For Private & Personal use only |
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / // 226 // cattAri joyaNAI bAhalleNaM savvamaNimayA acchA jAva paDirUvA, 'tIse NaM maNipeDhiyAe uvariM ettha NaM hege devasyaNijje paNNatte, tasseM NaM devasayaNijassa imeyArUve vaNNAvAse paNNatte, taMjahA-gANAmaNimayA paDipAyA sorvenniyA pAyau NANAmaNimayAiM pAyasIsa~gAI jaMbUNayAmaiyAI gaittagAI bairAmaiyA " saMdhI NANAmaNimae 0 vicce rayayAmaiI tUlI lohiyakkhamayA vibboyaNau tavaNijjamaiMyA gaMDovahANaiyA "se NaM sayaNijje sIliMgaNavaTTie mbhAbhyAM 16 catvAri yojanAni bAhalyena / 'savvamaNimayA' ityAdi prAgvat |] [pR0 98 paM0 2 tathA pR0102 paM0 1] 17 tasyAzca | maNipIThikAyA upari atra 18 mahadekaM 19 devazayanIyaM prajJaptam, 20 tasya ca devazayanIyasya 21 ayametadrUpo varNAvAso - varNani| veza: prajJaptaH, tadyathA - 22 nAnAmaNimayAH 23 + pratipAdA- mUlapAdAnAM prativiziSTopaSTambhakaraNAya pAdAH pratipAdAH, 24 sauvarNikA:| suvarNamayAH 25 pAdAH - mUlapAdAH, 26 nAnAmaNimayAni 27 pAdazIrSakANi 28 jAmbUnadamayAni 29 gAtrANi - ISA - AdIni 30 vajramayA - vajraratnApUritAH 31 sandhayaH 32 nAnAmaNimayaM 33 vyUtaM viziSTavAnam 34 rajatamayI 35 tUlI 36 lohitAkSamayANi 37 'bibboyaNA' iti upadhAnakAni, Aha ca jIvAbhigamamUlaTIkAkAra:- "vibboyaNA - upadhAnakAnyucyante" ] iti, 38 tapanIyamayyo 39 gaNDopadhAnikAH, 40 tad devazayanIyaM 41 sAliGganavartikam - saha AliGganavaryA-zarIra0 pR098 paM05 tathA 12 / "veccaM vyUtaM vAnam ityarthaH " - jIvA0 vR0 pra010 210 paM06 / 'vAna' zabdasya paryAyaH bhASAyAm 'vANa' - 'khATalAnaM vANa' iti / + bhASAyAm - paDavAyA / * bhASAyAm ISA - 'Isa - khATalAnI Isa' iti prasiddham / 0 jIvA0 vR0pR0 231 paM014 | Jain Education interational | devazayanIyasyavarNakaH ww.jainelibrary.org
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa-| iyN| // 227 // | ubhaovibboyaNaM duhatouNNate majjhe NayagaMbhIre gaMgApuliNavAluyAuddAlasAlisae suviraiyarayattANe u~vadhiyakhomadugullapaTTapaDicchAyaNe AINaga-rUya-bUra-NavaNIya-tulaphAsamaute [pR0 99502] rattaMsuyasaMvue suramme paasaadiiye...pddiruuve| [128] tassa NaM devasayaNijassa uttarapurathimeNaM mahegA maNipeDhiyA paNNattA, aDhe joyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM cattAri joaNAI bAhalleNaM savvamaNimayI jAva paDirUvA, tIse NaM maNipeDhiyAe pramANenopadhAnena yat tat tathA, 42 ubhayataH-ubhau-ziro'nta-pAdAntAvAzritya bibboyaNam-upadhAnaM yatra tat ubhayatobibboyaNaM 43 ubhayataunnataM 44 madhye nataM ca tat nimnatvAt gambhIraM ca mahattvAnnatagambhIraM 45 gaGgApulinavAlukAyA avadAlo-vidalanaM pAdAdinyAse adhogamanamiti bhAvaH tena 'sAlisae' iti sadRzakam gaGgApulinavAlukAvadAlasadRzakaM, dRzyate cAyaM prakAro haMsatUlyAdiSviti, tathA 46 'upacita iti viziSTaM parikarmitaM kSauma-kAsikaM dukUlaM-vastraM tadeva paTTaH upacitakSaumadukUlapaTTaH sa praticchadanaMAcchAdanaM yasya tat tathA prAgvat [pR. 99609] 47 raktAMzukena saMvRtaM raktAMzukasaMvRtam-ata eva 48 suramyam 'pAsAdIye ityAdipadacatuSTayaM prAgvat [pR0 7 paM0 5] / [128] 1 tasya devazayanIyasya 2 uttarapUrvasyAM dizi atra 3 mahatyekA 4 maNipIThikA prajJaptA, sA ca 5 aSTau yojanAnyAyAma-viSkambhAbhyAM 6 catvAri yojanAni bAhalyataH 7 'savvamaNimayI' ityAdi mAgvat [pR0 19508] 8 tasyAzca maNipIThikAyA Jain Education idlmalinal For Private Personel Use Only wwtjainelibrary.org
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / | sUryAbhasya praharaNa kozaH // 228 // urvari ettha NaM mahege khuDueM mahiMdajjhae paNNatte sahi joyaNAI uDDe uccatteNaM joyaNaM vikkhaMbheNaM vairAmayA vaTTalaTThasaMThiyasusiliTTha-jAva-paDirUvA, [pR0 109 paM0 2] uvari ahaha maMgalagA jhayA chattAticchattA, tassa NaM | khuDDAgamahiMdajjhayassa pacaithimeNaM ettha NaM sUriyAbhassa devassa coppAle nAma paharaNakose pannatte savvavairAmae acche jAva paDirUve, tatthaM NaM sUriyAbhassa devassa phailiharayaNa-khagga-gayA-dhaNuppamuhI bahave paharaNarayaNA saMnikhittA ciTThati, ujalA nirsiyA sutikkhadhArA paasaadiiyaa...| sabhAeM NaM suhammAe uvariM aTTha maMgalagA jhayA chttaaticchttaa| 129] sabhAe NaM suhammAe uttarapurasthimeNaM etthaNaM maihegesiMddhAyataNe paNNatte aigaM joyaNasayaM AyAmeNaM pannAsaM 9 upari 10 kSullako mahendradhvajaH prajJaptaH, tasya pramANaM varNakazca mahendradhvajavad vaktavyam [pR0 221 paM0 2] 11 tasya kSullakamahendradhvajasya 12 pazcimAyAmatra 13 sUryAbhasya devasya mahAnekaH 14 coppAlo nAma 15 praharaNakoza:-praharaNasthAnaM prajJaptam , kiMviziSTaH ? ityAha-jAva paDirUve' iti prAgvat [pR0 19508] 16 tatra coppAlakAbhidhAne praharaNakoze bahUni 17 parigharatna18 khaDga-19 gadA-20 dhanuHpramukhAdIni 21 praharaNaratnAni 22 sannikSiptAni tiSThanti, kathaMbhUtAni ? ityata Aha-23 ujjvalAni-nirmalAni 24nizitAni-atitejitAni ata eva 25 tIkSNadhArANi prAsAdIyAni ityAdi prAgvat [pR0 7505] tasyAzca 26 sabhAyAH sudharmAyA upari bahUni 27 aSTAvaSTau maGgalakAni-ityAdi sarva prAgvat [pR019504] vaktavyam / [129] 1 sabhAyAH sudharmAyAH 2 uttarapUrvasyAM dizi 3 mahadekaM 4 siddhAyatanaM prajJaptam , 5 ekaM yojanazatamAyAmataH 6 paJcA Jain Education email For Private Personel Use Only wwainelibrary.org
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa- iyaM / // 229 // joyaNAI vikhaMbheNaM yAvattari joyaNAI uDDe uccatteNaM sabhAMgamaeNaM jAva gomANasiyAo bhUmibhAgA ulloyA | | thev| tassa NaM siddhAyataNassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahegA maNipeDhiyA paNNattA, solasa joyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM aTTa joyaNAI bAhalleNaM, 'tIse NaM maNipeDhiyAe uvariM ettha NaM mahege devacchaMdae paNNatte, solasa joyaNAI AyAmavikkhaMbhaNaM sAiregAiM solasa joyaNAI uDDe uccattaNaM zat viSkambhataH 7 dvAsaptatiyojanAnyUrdhvamuccaistvena-ityAdi 8sarva sudharmAvat vaktavyaM yAvat gomAnasIvaktavyatA [pR0 214 paM0 1- pR0 223501] tathA cAha-'sabhAgamaeNaM jAva gomANasiyAo'iti, kimuktaM bhavati ?-yathA sudharmAyAH sabhAyAH pUrvadakSiNottaravartIni trINi dvArANi teSAM ca dvArANAM purato mukhamaNDapAH teSAM ca mukhamaNDapAnAM purataH prekSAgRhamaNDapAH teSAM ca prekSAgRhamaNDapAnAM puratazcai. tyastUpAH sapratimAH teSAM ca caityastUpAnAM purataH caityavRkSAH teSAM ca caityavRkSANAM purato mahendradhvajAH teSAmapi purato nandApuSkariNyastadanantaraM gulikA gomAnasyazcoktAH tathA'trApi sarvamanenaiva krameNa niravazeSa vaktavyam , 9 ullokavarNanaM bhUmibhAgavarNanaM ca prAgvat | [pR081, 97 paM0 3] 10 tasya siddhAyatanasyAntabahumadhyadezabhAge'tra 11 mahatyekA maNipIThikA prajJaptA, sA 12 SoDaza yojanAnyAyAmaviSkambhAbhyAm 13 aSTau yojanAni bAhalyataH 'sandamaNimayI ityAdi prAgvat [pR0 218 paM0 3] 14 tasyAzca maNipIThikAyA upari atra 15 mahAneko 16 devacchandakaH prajJaptaH sa ca 17 SoDaza yojanAnyAyAmaviSkambhAbhyAM 18 sAtirekANi SoDaza 0 naitat padaM muulpaatthe| Jan Educati For Private Personal use only How.jainelibrary.org
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 230 // Jain Educatio savvarayaNAe jAva paDirUve etthe NaM asayaM jiNapeMDimANaM jiNussehapaimANamittANaM saMnikhittaM saMcidvaiti, tausi NaM jiNapeMDimANaM imeyArUve vaNNAvAse paNNatte, taMjahA - taMvaNijjamayA hatthatala-pAyatalA, aMkAmaiyAI | nakhAI aMtolohiyakkhapaDisegAI, kaNagAmaIo jaMghAo, kaNagAmayA jANU, kaNagImayA rU, kaNagAmaIo gAyeMlaTThIo, tarvaiNimayAo nAbhIo, rihAmaio romaiMrAIo, tavaNija maiMyA curcuyA, tavaNija bhaiyA siribacchI, silappaivAlamayA oTThA, phAliyAmaiyA daMta, tavaNijjamaIo jIhAo, tavaNijjamaiyA tAluyA, kaNagA- 5 maiMIo nArsiMgAo aMtolohiyaikkhapaDisegAo, aMkAmayANi yojanAnyUrdhvamuccaistvena 19 'savvarayaNAmae' ityAdi prAgvat [ pR0 19 paM0 5] 20 tatra ca devacchanda ke 21 aSTazataM aSTAdhikaM zataM 22 jinapratimAnAM 23 jinotsedhapramANamAtrANAm pazcadhanuH zatapramANAnAmiti bhAvaH, 24 sannikSiptaM 25 tiSThati / 26 tAsAM 27 jinapratimAnAm 28ayametadrUpo 29 varNAvAso varNakanivezaH prajJaptaH 30 tapanIyamayAni 31 hastatala - pAdatalAni 32 aGkaratnamayA 34 anta:- madhye lohitAkSaratnapratisekA 33 nakhAH 35 kanakamayyo 36 jaGghAH 37 kanakamayAni 38 jAnUni 39 kanakamayA 40 UravaH 41 kanakamayyo 42 gAtrayaSTayaH 43 tapanIyamayyo 44 nAbhayaH 45 riSTamayyo 46 romarAjayaH 47 tapanIyamayAH 48 cucukAHstanAgrabhAgAH 49 tapanIyamayAH 50 zrIvRkSAH 51 zilApravAlamayA - vidrumamayA 52 oSThAH 53 sphaTikamayA 54 dantAH 55 tapanIyamayyo 56 jihvAH 57 tapanIyamayAni 58 tAlukAni 59 kanakamayyo 60 nAsikAH 61 antarlohitAkSapratisekAH, 62 aGka8 ata Arabhya saMpUrNA kaNDikA jIvA0 mU0 pR0 22209 / tional jinapratimAH tAsAM varNakatha
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa-1 iy| // 23 // acchINi aMtolohiyakkhapaDisegANi [rihAmaIo tArAo] riTThAmayANi acchipANi, rihAmaIo bhamuhIo kaNagImayA kavolA, kaNagAmayA sarvaNA, kaNagAmaIo NiDAla~paTTiyAto, vairAmaIosIsa~ghaDIo tavaiNijamaIo kesaMtakesabhUmIo rihAmaiyA urvari muddhyaa| 13010tAsi NaM jiNapaDimANaM piMTTato pattayaM patteyaM chattadhAraMgapaDimAo paNNattAo, tAoNa chatta dhAragapaDimAo himareyayakuMdeMduppagAsAI sakoraMTamalladAmadhavalAI A~yavattAiM salIlaM dhAremANIo dhAremA-5 NIo"ciTThati, tAsi NaM jiNapaMDimANaM ubhao pAse patteyaM patteyaM mayAni 63 akSINi 64antalohitAkSapratisekAni, 65riSTaratnamayAni 66akSipatrANi 67riSTaratnamayyo 68 bhravaH 69 kanakamayAH 70 kapolAH 71 kanakamayAH 72 zravaNAH 73 kanakamayyo 74 lalATapaTTikAH 75 vajramayyaH 76 zIrSaghaTikAH 77 tapanIyamayyaH 78 kezAntakezabhUmayaH, kezAntabhUmayaH kezabhUmayazceti bhAvaH, 79 riSTamayA 80 upari muurddhjaaH-keshaaH| [130] 1 tAsAM 2 jinapratimAnAM 3 pRSThata ekaikA 4 * chatradharANAM pratimA 5 himarajatakundenduprakAzaM 6 sakoraNTamAlyadAmadha- 10 valam 7 AtapatraM gRhItvA 8 salIlaM 9dharantI 10 tiSThati, tathA 11 tAsAM 12 jinapratimAnAM 14 pratyekam 13 ubhayoH pArzvayoH ___x[ ] etacihAntargataH pAThaH vi0 bA0 / jIvA0 mU0pra0 pR0 233 pN01|0 iyaM saMpUrNA'pi kaNDikA jIvA0 mU0 pra0 pR0233 paM0 5 / * chatradharA pra-pA04-5 bhaa01| Jain Education melal For Private & Personel Use Only watjainelibrary.org
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 232 // cAmaradhArapaDimAo paNNattAo, tAo NaM cAmaradhArapaDimAto caMdappaMhavayaraveruliyanAnAmaNirayaNakhaciyaci-1 ttadaMDAo suhumairayatadIhavAlAo saMkhaMkakuMdadagairayaamatamahiyapheNapuMjasannikAsAo dhavalAo cAmarAo [pR0 179 paM02-] salIlaM dhAremANIo dhAremANIo ciTThati, tAsi NaM jiNapaMDimANaM puraMto do do nAgapaDimAMto jakkhaDimAo bhUyaDimAto kuMDadhArapaiDimAo savvarayaNAmaIo acchAo jAva ciTThati, tAsi NaM jiNapaMDimANaM puraMto aTThasayaM ghaMTINaM aTThasayaM caMdaNakalasANaM aTThasayaM bhiNgaaronnN evaM AyaMsANaM dve dve 15 cAmaradhare pratime prajJapte, 16 =te ca 17 candraprabhA-candrakAnto vajraM vaiDUrya ca pratItaM candraprabhavajravaiDroNi zeSANi ca nAnAmaNiratnAni khacitAni yeSu daNDeSu te tathA, evaMrUpAH 18 citrA-nAnAprakArA daNDA yeSAM tAni tathA 19 sUkSmA rajatamayA dIrghA vAlA yeSAM tAni tathA [pR0 179 aMka-102] 19 pratItam cAmarANi gRhItvA salIla vIjayantyastiSThanti, tAzca 'savvarayaNAmaIo acchAo'ityAdi prAgvat [pR0 179 508-] 20 tAsAM 21 jinapratimAnAM 22 purato 23 dve dve 24 nAgapratime dve dve 25 yakSapratime dve dve 26 bhUtapratime dve dve 27 kuNDadhare pratime sannikSipte tiSThataH, tasmiMzca devacchandake 28 tAsAM 29 jinapratimAnAM 30 purataH 31 aSTazataM 32 ghaNTAnAm 33 aSTazataM 34 candanakala-zAnAm 35 aSTazataM 36 bhRGgArANAm aSTazatam-37 AdarzA jinapratimAnAM purataH nAgayakSabhUtAdipratimAH tathA ghaNTAdipadArthAzca - "sUtre strItvaM+ prAkRtatvAt"-rAya0 viv0| -zAnAm aSTazataM maGgalakalazAnAm a-bhaa02| + 'cAmara' zabdasya | Jain Education remonal For Private Personal Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa // 233 / / || thAla~ANaM pAINaM suiTThANa maNoguliyANaM vAyaragANaM cittagairANaM rayaNaraMDagANaM hayakaMThINaM jAva [pR0 177 |paM05] usabhakaMThANaM puppacaMgerINaM jAva [pR0 178 paM01] lomahatthaMcaMgerINaM pupphaDalagANaM tellaMsamuggANaM jAva [pR0 180 paM01] aMjaNasamuggANaM aTThasayaM jhayANaM aTThasayaM nAm aSTazataM 38 sthAlAnAm aSTazataM 39 pAtrINAm aSTazataM 40 supratiSThAnAnAm aSTazataM 41 manogulikAnA-pIThikAvizeSANAm aSTazataM 42 vAtakarakANAm aSTazataM 43 citrANAM 44 ratnakaraNDakAnAm aSTazataM 45 hayakaNThAnAm aSTazataM gajakaNThAnAm aSTazataM narakaNThAnAm aSTazataM kinnarakaNThAnAm aSTazataM kiMpuruSakaNThAnAm aSTazataM mahogakaNThAnAm aSTazataM 46 vRSabhakaNThAnAm aSTazataM 47 puSpacaGgerINAm aSTazataM mAlyacaGgerINAm , mukulAni puSpANi, grathitAni mAlyAni, aSTazataM cUrNacaGgerINAm aSTazataM gandhacaGgerINAm aSTazataM vastracaGgerINAm aSTazatamAbharaNacaGgerINAm aSTazataM siddhArthakacaGgerINAm aSTazataM 48 lomahastakacaGgerINAm , lomahastakaM ca mayUrapucchapuJjanikA, aSTazataM 49 puSpapaTalakAnAm evaM mAlya-cUrNa-gandha-vastrAbharaNa-siddhArthaka-lomahastaka-paTalakAnAmapi pratyeka pratyekaM aSTazataM vaktavyam aSTazataM siMhAsanAnAma aSTazataM chatrANAm aSTazataM cAmarANAm aSTazataM 50 tailasamudgakAnAm aSTazataM koSThasamudkAnAm aSTazzataM patrasamudgakAnAm aSTazataM coyakasamudkAnAm aSTazataM tagarasamudgakAnAm aSTazatam-elAsamudgakAnAm aSTazataM haritAlasamudgagakAnAm aSTazataM hiMgulakasamudgakAnAm aSTazataM manaHzilAsamudgakAnAm aSTazatam-51 aJjanasamudkAnAm sarvANyapi ani tailAdIni paramasurabhigandhopetAni, aSTazataM 52 dhvajAnAm / atra sagrahaNigAthA___ "caMdaNakalasA bhiMgAragA ya AyaMsayA ya thAlA ya / pAtIu supaiTThA maNagulikA vAyakaragA ya // 1 // in Education Hem llegal For Private Personel Use Only witjainelibrary.org
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / // 234 // Jain Education In dhUrvekaDacchuyANaM saMnikhittaM "ciTThati, siddhAyatarNaissa NaM uberiM a~TThaTTha maMgalegA jhaMyA chattAticchatA / [ 131] tassa NaM siddhAMtaNassa uttarapuratthime NaM ettha NaM mahegA uvaivAyasabhA paNNattA, jahAM sabhAe suhammAe taheba jAva maNipeDhiyA aTTha joyaNAI devasayaNijjaM taheva syaNijavaNNao aTThaTTha maMgalagA jhayA chattAtichattA / | tIse NaM urvavAyasabhAe uttarapuratthimeNaM ettha NaM hege hairae paNNatte cittA rayaNakaraMDA iya-gaya-narakaMThagA ya caMgerI / paDalaga-sIhAsaNa - chatta - cAmarA samuggaya-jhayA ya // 2 // aSTazataM 53 dhUpakacchukAnAM 54 sanikSiptaM 55 tiSThati, tasya ca 56 siddhAyatanasya 57 upari 58 aSTAvaSTau 59 maGgalakAni 60 dhvaja - 61 chatrAticchatrAdIni tu prAgvat [ pR0 19 paM0 4 ] / [131] 1tasya ca 2 siddhAyatanasya 3 uttarapUrvasyAmatra 4 mahatyekA 5 upapAtasabhA prajJaptA, 6 tasyAzca sudharmAgamena svarUpavarNana - pUrvAdidvAratraya varNana - mukhamaNDapa - prekSAgRha maNDapAdivarNanAdiprakArarUpeNa tAvad vaktavyaM yAvat ullokavarNanam [pR0 214 paM03 - ] tasyAzra | bahusamaramaNIya bhUmibhAgasya bahumadhyadezabhAge'tra mahatyekA 7 maNipIThikA prajJaptA, sA ca 8 aSTau yojanAnyAyAma - viSkambhAbhyAM 10 catvAri yojanAni bAhalyena 'savvamaNimayI' ityAdi prAgvat [ 10217 paM0 4] tasyAzca maNipIThikAyA upari atra mahadekaM devazayanIyaM prajJaptam, tasya svarUpaM yathA sudharmAyAM sabhAyAM devazayanIyasya [ pR0 226 paM0 2] tasyA apyupapAtasabhAyA upari aSTASTa maGgala| kAdIni prAgvat [ pR0 19 paM0 4] 9 tasyA 10 upapAtasabhAyA 11 uttarapUrvasyAM dizi 12 mahAneko 13 idaH prajJaptaH, sa ca * kaDuchakA - pA0 4 / - kaDuchA - bhA0 1 / bhASAyAm 'kaDacho' 'kaDachI' / upapAtasabhA jainelibrary.org
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / eNga joyaNasayaM AyAmeNaM paNNAsaM joyaNAI vikkhaMbheNaM dasai~ joyaNAI uvveheNaM taheba " se NaM harae gAe | paumavaraveiyAe egeNaM vaNasaMDeNa savvao samatA saMparikkhitte / tassa NaM harayassa tidisaM tisovANapaDirUvagA pannattA / tasmai NaM harayassa uttairapuratthime NaM ttha NaM maiMhegA abhisegasabhA paNNattA, suhammaiAgamaeNaM jAva gomANasiyAo maeNNipeDhiyA sIhAsaNaM saparivAraM jAva dAmA cihaMti, tatthe NaM sUriyAbhassai devassa 14ekaM yojanazatamAyAmataH 15 paJcAzat yojanAni viSkambhataH 16 daza yojanAnyudvedhena 'acche syayAmayakUle' ityAdi nandApuSkariNyA iva varNanaM niravazeSaM vaktavyam [pR0 191 paM0 2] 17 sa hada 18 ekayA padmavazvedikayA 19 ekena ca vanakhaNDena 20 sarvataH samantAt saMparikSiptaH padmavaravedikAvarNanaM [pR0 204 paM0 1] vanakhaNDavarNanaM ca prAgvat [pR0 183 paM0 1] 21tasya ca idasya 22 uttarapUrvasyAM dizi 23 atra 24 mahatyekA 25 abhiSekasabhA prajJaptA, sA ca 26 sudharmAsabhAvat pramANa-svarUpa - dvAratraya - mukhamaNDa| pAdiprakAreNa tAvad vaktavyA yAvad 27 gomAnasIvaktavyatA [pR0 214 paM0 1-10223 paM0 1] tadanantaraM tathaiva ullokavarNanam bhUmibhAgavarNanaM ca tAvat yAvanmaNInAM sparzaH [pR0 97, 81 paM0 3 kaM0 40] tasyA abhiSekasabhAyA bahusamaramaNIyasya bhUmibhA - 10 gasya bahumadhyadezabhAge mahatyekA 28 maNipIThikA prajJaptA, sA'pyaSTau yojanAnyAyAma - viSkambhAbhyAM catvAri yojanAni bAhalyataH 'savvarayaNAmayI' ityAdi prAgvat [pR0 217 paM0 4] tasyA maNipIThikAyA upari atra mahadekaM 29 siMhAsanam siMhAsanavarNakaH prAgvat [pR0 98 paM0 3] navaramatra 30 parivArabhUtAni bhadrAsanAni ca vaktavyAni [kaM0 44] 31 tasmi~tha siMhAsane 32 sUryAbhasya -sya pUrvasyAM di-pA0 5 / Jain Education tercional abhiSeka sabhA ||235 // Www.jainelibrary.org
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / // 236 // Jain Education bahu abhiseyabhaMDe saMnikhitte ciTThA, aTThaTTha maMgalagA taheva / tIse NaM abhisegasabhAe uttarapuratthimeNaM ettha NaM alaMkAriyasabhA paNNattA jahA sabhA sudhammA, maNipeDhiyA aTTha joyaNAIM sIhAsaNaM saparivAraM tatthaiNaM sUriyAbhassa devassa subahu alaMkAriyabhaMDe saMnikhitte ciTThati, sesaM taheva, sIse NaM alaMkAriyasabhAe uttarapuratthime NaM tattha NaM ma~hegA vavasAsabhA paNNattA, jaihA uvavAyasabhA jAva sIhA+saNaM saparivAraM maNipeDhiyA aTThaTTha maMgalagA0, tatthai NaM sUriyAbhassa devassa ettha ma~hege pottharyarayaNe sannikhitte ciTThai, tasmai NaM potthayaraya- 5 Nassa imeyArUve | devasya 33 subahu 34 abhiSekabhANDam - abhiSekayogya upaskaraH sannikSiptaH tiSThati, 'tIse NaM abhiseyasabhAe aTThaTTha maMgalakA ' ityAdi prAgvat [ pR0 19 paM0 4] 35 tasyAzca abhiSekasabhAyA 36 uttarapUrvasyAM dizi atra mahatyekA 37 alaMkArasabhA prajJaptA, sA 38 cAbhiSeka+sabhAvat pramANa-svarUpa dvAratraya- mukhamaNDapa - prekSAgRhamaNDapAdivarNakaprakAreNa tAvad vaktavyA yAvat parivArasiMhAsanam [pR0 214 paM0 1] 39 tatra sUryAbhasya devasya 40 AlaGkArikam - alaGkArayogyaM bhANDaM saMnikSiptamasti, zeSaM prAgvat [ pra0 10 pR0 paM0 1] 41 tasyAzca alaGkArasabhAyA 42 uttarapUrvasyAM dizi atra 43 mahatyekA 44 vyavasAyasabhA prajJaptA, sA ca 45 -abhiSekasabhAvat pramANa-svarUpa- dvAratraya - mukhamaNDapAdivarNanaprakAreNa tAvad vaktavyA yAvat siMhAsanaM saparivAram [pR0 214 paM0 1 pR0 216 paM0 3 ] 46 tatra 47 mahadekaM 48 pustakaratnaM sannikSiptamasti, 49 tasya ca pustakaratnasya 50 ayametadrUpo = -saNaM apari-bhA0 1 / + mUla- vivaraNapAThayorbhedaH / = mUle tu 'jahA ubavAyasabhA' ityuktam / jIvA0 pR0 235 paM0 8 - "vavasAta sabhA | alaMkAra sabhA vyava sAyasabhA ca inelibrary.org
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa vaNNAvAse paNNatte, +taMjahA riTThI maIyo kaviAo *[tavaNijjamae] "dore nANAmaNimae gaMThI rayaNA. vyavasAyamayAI pataMgAI veruliyamae lippAsaNe riTThAmae chaMdaNe tavaNijjamaI saMkalI riTThAmaI maMsI vairAmaI leha~NI sabhAyAM riTTAmayAI akkhaMrAI dhammie lekkhe / vavasAyasabhAe NaM uriM aTTha maMgalagA, tIse NaM vavasAyasabhAe sthitasya 51 varNAvAso varNakanivezaH prajJaptaH, 52 riSTamayyau-riSTaratnamayyau 53 0 kambike 0 pRSThake iti bhAvaH, ratnamayo 54 *davarako pustakasya varNakaH yatra patrANi protAni santi, 55 nAnAmaNimayo 56 granthiH davarakasyAdau yena patrANi na nigacchanti, 57 aGkamayAni-aGkaratna-- mayAni 58 patrANi, 59 nAnAmaNimayaM 60 lipyAsanam-maSIbhAjanamityarthaH, 63 tapanIyamayI 64 zRGkhalA maSIbhAjanasatkA, 61 riSTaratnamayaM uparitanaM tasya 62 chAdanaM 65 riSTamayI-riSTaratnamayI 66 maSI, 67 vajramayI 68 lekhanI, 69 riSTamayAni || // 237 // 70 akSarANi, 71 dhArmikaM lekhyaM, kvacit-'dhammie satthe iti pAThaH tatra dhArmikaM zAstram' iti vyAkhyeyam 72 tasyAzca upa paNNattA abhiseyasabhAvattavvayA jAva sIhAsaNaM aparivAraM" ityAdi / + idaM samastaM pustakavarNana jIvA0 mU0 pR0 235 paM0 9 / 0 -mayAI ukkaMThiyAI t-bhaa01| * vi0 bA0 / atra pustakavarNane mUla-vivaraNayomeMdaH mUlapAThavyutkramazca bhaaste| "dezInAmamAlAyAM 'dAradora' zabdau kaTIsUtrAparaparyAyakAJcIvAcako labhyete-"kaMcII dAra-dorA ya"-va0 5 gA0 38 / atra tu 'dora' zabdaH patrabandhanasAdhanaM sUtrAparaparyAyaM kevalaM guNarUpamathai sUcayati-iti / 'dora' zabdazca bhASAyAm 'doro' nAmnA pratItaH / 'davaraka' iti tu asyaiva saMskRtamuccAraNam / 0 kaNThike-pA0 5, bhA0 1 / -ke praSTake bhA0 2-ke puSTake-jIvA0 vi0 pR0 237 / * davako-pA0 5-4 / * kvacit 'dhami' iti paatthH-bhaa02| 8 vivaraNakAradarzitaM pAThAntaram / - mUle tu 'vavasAyasabhAe' iti bhedaH / JanFannine For Private Personal use only
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 238 // uttarapurasthimeNaM ettha NaM naMdA pukkhariNI paNNattA harayasarisA, tIse NaM NaMdAe pukkhariNIe uttarapurasthimeNaM | utpannamAtramahege balipIDhe paNNatte savvarayaNAmae acche jAva pddiruuve| sya sUryAbha[132] teNa kAleNa teNaM samaeNaM sUriyAbhe deve ahuNovavaNNamittae ceva samANe paMcavihAe pajjattIe sya kartavya pajjattIbhAvaM gacchada, taMjahA-AhArapajattIe sarIrapajjattIe iMdiyapajjattIe ANapANapajattIe bhAsA-maNapa- | vicAraNA jjattIe, tae~ NaM tassa sUriyAbhassa devassa paMcavihAe pajattIe pAtasabhAyA 73 uttarapUrvasyAM dizi 74 mahadekaM 75 balipIThaM prajJaptam , taccASTau yojanAni AyAmaviSkambhataH catvAri yojanAni bAhalyataH 76 sarvaratnamayam 77 'acche' ityAdi prAgvat [pR0 1950 5] / tasya ca balipIThasya uttarapUrvasyAM dizi atra mahatyekA nandA puSkariNI prajJaptA, sA ca hudapramANA, hRdasyeva ca tasyA api trisopAnavarNanaM noraNavarNanaM ca prAgvat [pR0 78 50 1, pR07950 1] / tadevaM yatra yAdRmrUpaM ca sUryAbhasya devasya vimAnaM tatra tAgrUpaM copavarNitam / [132] sammati sUryAbho devaH utpannaH san yadakarot yathA ca tasyA'bhiSeko'bhavat tad upadarzayati-1 tasmin kAle 2 ta-10 smin samaye 3 sUryAbho devaH sUryAme vimAne upapAta sabhAyAM devazayanIye devadRSyAntarite prathamato'GgulAsaMkhyeyabhAgamAtrayA'vagAhanayA samutpannaH 4 'tae NaM' ityAdi sugamam navaram iha bhASA-manaHparyAptyoH samAptikAlAntarasya prAyaH zeSaparyAptisamAptikAlAntarApekSayA stokatvAdekatvena vivakSaNamiti 'paMcavihAe pajattIe pajjatIbhAvaM gacchai' ityuktam , tataH 5 tasya sUryAbhasya devasya 6 paJca 0 mUle pUrva puSkariNInirdezaH pazcAt balipIThanirdezaH, vivaraNe tu vyutkramaH / 0 -tshyyaayaaN-bhaa02| --gadvayA av-bhaa02| l Jain Education a For Private Personal Use Only Hainelibrary.org
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniyN| // 239 // | pajattIbhAvaM gayassa samANassa imeyArUve anjhathie ciMtie patthie maNogae saMkappe samupajjitthA-ki me puTiva karaNijja ? ki me pacchA karaNijaM? kiM meM puTiva seyaM kiM me pacchA seyaM ki me pubbi pi pacchA vihiyAe suhAe khamAe NisseyasAe ANugAmiyattAe bhavissaha? / [133]tae NaM tassa sUriyAbhasma devassa sAmANiyaparisovavanagA devA sUriyAbhassa devassa imeyArUvamajjhatthiyaM jAva pR051paM01] samuppannaM samabhijANittA jeNeva sUriyAbhe deve teNeva uvAgacchaMti, sUriyAbhaM devaM karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu jaeNaM vijaeNaM vaddhAvinti baddhAvittA evaM vayAsI-evaM khalu devANuppiyANa sariyAbhe vimANe siddhAyataNasi jiNapaDimANaM jiNussehapamANamittANaM aTThasayaM saMnikhittaM cividhayA paryAptathA 7 paryAptabhAvamupagatasya sataH 8 ayametadrUpaH 9 saMkalpaH 10 samudapadyata-'ajjhasthie' ityAdi padavyAkhyAnaM pUrvavat [pR051 paM01 tathA 7] 11ki me mama pUrva karaNIyam ? 12kiM me pazcAtkaraNIyam ? 13 kiM me pUrva kartuM zreyaH? 14 kiM me pazcAt karnu zreyaH? tathA 15 ki me pUrvamapi ca pazcAdapi ca 16 hitAya-bhAvapradhAno'yaM nirdezo-hitatvAya-pariNAmasundaratAyai 17 sukhAva zarmaNe 18 kSamAya-ayamapi bhAvapradhAno nirdeza:-saMgatatvAya 19 niHzreyasAya-nizcitakalyANAya 20 anugAmikatAkai-paramparazubhAnubandhasukhAya 21 bhaviSyati-iti / iha prAktano granthaH prAyo'pUrvaH bhUyAnapi ca pustakeSu vAcanAbhedastato mA'bhUta ziSyANAM sammoha iti kyApi sugamo'pi yathAvasthitavAcanAkramapradarzanArtha likhitaH, ita UvaM tu prAyaH sugamaH prAgvyAkhyAtasvarUpazca na ca vAcanAmedo'pyativAdara iti svayaM paribhAvanIyaH, viSamapadavyAkhyA tu vidhAsyate iti / Jain Education Interland! For Private Personel Use Only winelibrary.org
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 240 // iti, sabhAe NaM suhammAe mANavae cehae khaMbhe vaharAmaesa golavahasamuggaesu bahuo jiNasakahAo saMnikhitAo citi, tAo NaM devANuppiyANaM aNNesiM ca bahUNaM vaimANiyANaM devANa ya devINa ya accaNijAo jAva pajjuvAsaNijjAo, taM eyaM NaM devANuppiyANaM puThiMva karaNijjaM taM eyaM NaM devANuppiyANaM pacchA karaNijaM, taM evaM NaM devANuppiyANaM puvvi seyaM taM eyaM NaM devANuppiyANaM pacchA seyaM taM eyaM NaM devANuppiyANaM puvi pi pacchA vi hiyAe suhAe khamAe nisseyasAe ANugAmiyattAe bhavissati / [134 ] tae NaM se sUriyAbhe deve temiM sAmANiyaparisovavannagANaM devANaM aMtie eyamahaM socA nisamma haTThatuTTha- jAva [pR0 47 paM0 3-] - hayahiyae sayaNijAo abbhuTTeti sayaNijjAo abbhuTTettA uvavAyasabhAo puratthimilleNaM dAreNaM niggacchai, jeNeva harae teNeva uvAgacchati, uvAgacchittA harayaM aNupayAhiNIkaremANe aNupayAhiNIkaremANe puratthimilleNaM toraNeNaM aNupavisadda aNupavisittA purathimilleNaM tisovANapaDirUvaeNaM pacoruha pacoruhittA jalAvagAhaM jalamajjaNaM karei karittA jalakihuM karei karitA jalAbhiseyaM karei karitA ayaMte cokkhe para maisuIbhUe harayAo pazcottaraha paJcottarittA jeNeva abhiseyasabhA teNeva uvAgacchati teva [134] 1 navAnAmapi zrotasAM zuddhodakaprakSAlanena AcAnto- gRhItAcamanaH - 2 cokSaH svalpasyApi zaGkitamalasyApanayanAt ata eva 3 paramazucibhUtaH / * bhASAyAm 'cokkhu' | Jain Education emanal 10 sAmAnikaiH kartavya - nirdeza: tadanusAreNa sUryAbhasya snAnAdi pravRttiH w.jainelibrary.org
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / Jain Educati uvAgacchittA abhiseyasabhaM aNupayAhiNIkaremANe aNupayAhiNIkaremANe puratthimilleNaM dAreNaM aNupavisaha aNupavisittA jeNeva sIhAsaNe teNeva uvAgacchadda uvAgacchittA sIhAsaNavaragae puratthAbhimuhe sannisanne / [ 135 ] tae NaM sUriyAbhassa devassa sAmANiyaparisovavannagA devA abhiogie deve sahAveMti saddAvittA evaM vayAsI - khippAmeva bho ! devANuppiyA ! sUriyAbhassa devasta mahatthaM mahagdhaM maharihaM viulaM iMdAbhiseyaM uvaidvaveha / tae NaM te AbhiogiA devA sAmANiyaparisovayannehiM devehiM evaM buttA samANA haTThA jAva-hiyayA [pR047 paM03 - ] karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjali kaTTu evaM devo ! taha' tti ANAe viNaNaM vayaNaM paDisRNaMti, paDiNittA uttarapuratthimaM disIbhAgaM avakamaMti, uttarapuratthimaM disIbhAgaM avakamittA veu - vviyasamugdhAeNaM samohaNaMti, samohaNittA saMkhejjAI joyaNAI jAva docaM pi veutrviyasamugdhAeNaM samohaNittA [ kaNDikA 19] aTTasahassaM sovanniyANaM kalasaNaM aTThesahassaM ruppamayANaM kalasANaM asahassaM maNimayANaM kalasANaM asahassaM suvaNNarupamayANaM kalasANaM [135] 1 mahAn artho maNikanakaratnAdika upayujyamAno yasmin sa mahArthaH taM tathA 2 mahAn ardha: - pUjA yatra sa mahArghaH taM, 3 maham - utsavamarhatIti mahArhastaM, 4 vipulaM - vistIrNa zakrAbhiSekavat 5 indrAbhiSekam - upasthApayata / 'aTTasahassaM sovaNa - | yANa kalasANaM viuvvaMti' ityAdi, atra bhUyAn vAcanAbhedaH iti yathAvasthitavAcanApradarzanAya likhyate, 6 aSTasahasraM| aSTAdhikaM sahasraM 7 sauvarNikAnAM 8 kalazAnAm 9 aSTasahasraM rUpyamayAnAm 10 aSTasahasraM maNimayAnAm 11 aSTasahasraM suvarNarUpyama national sUryAbhasya abhiSeko pasthApanA tadartha ca jala- mRttikAdigraha NAya devAnAM manuSyakSetre Agamanam 10 // 241 //
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniyN| // 242 // asahassaM suvannamaNimayANaM kalasANaM aTThasahassaM ruppamaNimayANaM kalasANaM a1sahassaM suvaNNaruppamaNimayANaM kalasANaM aTThasahassaM bhomijjANaM kalasANaM evaM bhiMgArINaM AyaMsANaM thAlANaM pAINaM supatiDhANaM vAyaka| ragANaM rayaNakaraMDagANaM pupphecaMgerINaM jAva lomahatthacaMgerINaM pupphapaDalagANaM jAva lomahatthapaDalagANaM sIhA. saiNANaM chattANaM cAmarANaM tellasa~muggANaM jAva aMjaNasamuggANaM jhayANaM aTThasahassaM dhUvarkaMDucchuyANaM viuvvaMti, viuvittA te sAbhAvie ya veuvvie ya kalase ya jAva kaDucchue ya giNhaMti giNhittA sUriyAbhAo vimANAo paDinikkhamaMti paDinikkhamittA tAe ukiTAe cavalAe jAva [pR05851] tiriyamasaMkhejANaM jAva [pR0 58 paM0 1] vItivayamANe vItivayamANe jeNeva khIrodayasamudde teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA khIroyagaM giNhaMti jAI tatthuppalAI tAI geNhaMti jAva [pR0 21 paM0 10] sayasahassapattAI giNhaMti giNihattA yAnAm 12 aSTasahasraM suvarNamaNimayAnAm 13aSTasahasraM rUpyamaNimayAnAm 14aSTasahasraM suvarNarUpyamaNimayAnAm 15aSTasahasraM bhaumeyAnAM kalazAnAm aSTasahasraM 16 bhRGgArANAm evam 17 Adarza-18 sthAla-19 pAtrI-20 supratiSTha-21 vAtakaraka-22 citraratna karaNDaka-23 puSpacaGgerI-yAvat 24 lomahastakapaTalaka-25 siMhAsana-26 cchatra-27 cAmara-28 samudgaka-29 dhvaja-30 dhUpakaDucchukAnAM pratyekaM pratyekam aSTasahasram aSTasahasraM 31 vikurvanti =vikucitvA 32 'tAe ukkiTThAe' ityAdi vyAkhyAtArtham [pR0 58 paM07] 46 sarvAn tUvarAna-kaSAyAn 47 sarvANi puSpANi 48 sarvAn gandhAna-gandhavAsAdIn 49 sarvANi mAlyAni athitAdibhedabhinnAni 50 sarvoSadhIn 51 siddhArthakAn-sarSapakAn 52 gRhNanti / ihaivaM kramaH-33 pUrva kSIrasamudre upAgacchanti ='vikuLa' iti zuddham / Jain Education in mala For Private & Personel Use Only jainelibrary.org
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / jeNeva pukkharodae samudde teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA pukkharodayaM gevhaMti giNhittA jAhaM tatthuppalAI sayasahassapattAI tAI jAva giNhaMti giNhittA jeNeva samayakhette jeNeva bharaheravayAI bAsAiM jeNeva mA~gahava| rAmapabhAsAI titthAI teNeva uvAgacchati teNeva uvAgacchittA titthodagaM geNhaMti gehettA titthamaiTTiyaM gaNhaMti geNhittA jeNeva gaMgA-siMdhu-rattA-rattaibaIo mahAnaIo teNeva uvAgacchati uvAgacchittA salilodagaM | geNhaMti salilodagaM geNhittA ubhaokUlamaTTiyaM geNhaMti mahiyaM geNhittA jeNeva cullahimavaMtasiharIvAsIhara |pabvayA teNeva uvAgacchati teNeva uvAgacchittA dagaM geNhaMti savvatyare savyapuSphe savvagaMdhe sevyamale savvAsahisidvaitthae giohaMti ginhittA jeNeva paDamaipuMDarIyadahe teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA dahodagaM geNhaMti geNhittA jAI tattha uppalAI jAba [pR0 21 paM0 10] sayasahassapattAI tAI gevhaMti geNhittA jeNeva hemavaeNrevayAI vAsAI jeNeva rohiya tatrodakamutpalAdIni ca gRhNanti, tataH 34 puSkarode samudre tatrApi tathaiva tato 35 manuSyakSetre 36 bharatairAvatavarSeSu 37 mAgadhAdiSu 10 tIrtheSu 38 tIrthodakaM 39 tIrthamRttikAM ca gRhNanti, tato 40 gaGgA-41 sindhu-42 raktA 43 raktavatISu nadISu 44 salilodakaM - nadyudakamubhayatadamRttikAM ca gRhNanti tataH 45 cullahimavat zikhareSu 46 sarvatUvara - 47 sarvapuSpa - 49 sarvamAlya - 50 sarvauSadhi - 51 siddhArthakAn tatastatraiva 53 padmaidapauNDarIkahUdeSu 54 hradodakamutpalAdIni ca tato 55 haimavatairaNyavatavarSeSu 56 rohitA x taH kSula pA0 4 / Jain Educatio International // 243 // www.jainelibraty.org
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa // 244 // rohiyaMsA-suvaNakUla-ruppakUlAo mahANaIo teNeva uvAgacchaMti, salilodagaM geNhaMti geNhittA ubhaoka| lamaTTiyaM giNhaMti giNhittA jeNeva saddAvativiryaMDAva0tipariyAgA vaTTaveyaDDapavvayA teNeva uvAgacchanti uvAgacchittA saMvatUyare taheva [pR0243 paM06-] jeNeva mahAhimavaMtaruppivAsaharapavvayA teNeva uvAgacchanti taheva jeNeva mahApaumamahApuMDarIyaddahA teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA dahodagaM giNhanti taheva jeNeva haribAsarammagavAsAI jeNeva harikaMta-nArikatAo mahANaIo teNeva uvAgacchaMti taheva jeNeva gaMdhAvaimAlavaMtapari-14 yAyA vaTaveyaDDapabvayA teNeva taheva jeNeva NisaDhaNIla~vaMtavAsadharapavvayA taheva jeNeva tigicchikesariddahAo teNeva uvAgacchati uvAgacchittA taheva jeNeva mahAvidehe vAse jeNeva sItAsItodAo mahANadIo teNeva taheva jeNeva 57rohitAMzA-58 suvarNakUlA-59 rUpyakUlAsu mahAnadISu 60salilodakamubhayataTamRttikA, tadanantaraM 61 zabdApAti62vikaTApAti63vRttavaitAdatheSu 64 sarvatvarAdIna , tato 65 mahAhimavadrappivarSadharaparvateSu sarvatavarAdIna , tato 66 mahApadmapuNDarIkahadeSu hudo-10 dakAdIni, tadanantaraM 67 harivarSaramyakavarSeSu 68 +harikAntA-69naranArIkAntAsu mahAnadISu salilodakamubhayataTamRttikAM ca tato| 70 gandhApAti71mAlyavatparyAya72vRttavaitADhayeSu tUvarAdIn, tato 73 niSadha74nIlavadvarSadharaparyateSu sarvatUbarAdIn, tadanantaraM tadgateSu 75 tigicchi76kesarimahAdeSu idodakAdIni, tataH 77 pUrva videhAparavideheSu 78 0 sItA-79sItodAnadISu salilodaka 0-vativaTTaveya-bhA0 1 / * -bantarUpyava-bhA0 2 / + hariharikAntAsu ma-bhA0 2 / 0 sItodAna-bhA0 2 / in Education Hemoga For Private & Personal use only maw.jainelibrary.org
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / sabvacaIvahivijayA jeNeva sabbabhAgahavaradAmapabhAsAI titthAI teNeva uvAgacchaMti teNeva uvAgacchittA titthodaMgaM geNhaMti geNhittA savvaMtaraNaIo jeNeva savvavakkhArapavvayA teNeva uvAgacchaMti savvatUyare taheva jeNeva maMdare pavyate jeNeva bhaddasAlavaNe teNeva uvAgacchaMti savvatUyare savvapupphe savvamalle savvosahisiddhatthae ya geNhati geNhittA jeNeva NaMdaNavaNe teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA savvatayare jAva savvosahisiddhatthae ya sarasagosIsacaMdaNaM giNhaMti giNhittA jeNeva somaNasavaNe teNeva uvAgacchaMti saMvatyare jAva sabbosahisidvatthae ya sarasagosIsacaMdaNaM ca divvaM ca sumaNadAmaM giNhaMti giNhittA jeNeva paMDargavaNe teNeva uvAgacchati uvAgacchittA savvatUyare jAva savvosahisiddhatthae ca sarasaM ca gosIsacaMdaNaM ca divvaM ca sumaNadAmaM daramalayasugaMdhiyagandhe mubhayataTamRttikAM ca, 0 tataH sarveSu 80 cakravattivijetavyeSu 81 mAgadhAdiSu tIrtheSu 82 tIrthodakaM tIrthamRttikAM ca, tataH 83sarvAsu antaranadISu salilodakamubhayataTamRttikA ca, tadanantaraM 84 sarveSu vakSaskAraparvateSu 85 sarvatUvarAdIn , tadanantaraM 86 mandara- 10 parvate 87 bhadrazAlavane 88 tUvarAdIn tato 89 nandanavane 90 tUvarAdIn 91 sarasaM ca gozIrSacandanam, tadanantaraM 92 saumanasavane 93 sarvatUbarAdIn 94 sarasaM ca gozIrSacandanaM 95 divyaM ca sumanodAma gRhNanti, tataH 96 paNDakavane 97 tUbara-puSpa-gandha-mAlya-sarasagozIrSacandana-divyasumanodAmAni, 98 daIra:-cIvarAvanaddhaM kuNDikAdibhAjanamukhaM tena gAlitaM tatra pakvaM vA yat 0 tataH sarveSu vakSaskA-bhA0 2 / // 245 // Jain Education Herlinal For Private Personal Use Only Mw.jainelibrary.org
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa sUryAbhasya abhiSekaH iyN| // 246 // giNheMnti giNhittA egato milAyaMti milAittA tAe ukkiTThAe jAva [pR0 58 paM0 1] jeNeva sohamme kappe jeNeva sUriyAbhe vimANe jeNeva abhiseyasabhA jeNeva sUriyAbhe deve teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA sUriyAbhaM| devaM karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu jaeNaM vijaeNaM vaddhAviti vaddhAvittA taM mahatthaM mahagcha | maharihaM viulaM iMdAbhiseyaM uvaTThati / / tae NaM taM sUriyAbhaM devaM cattAri sAmANiyasAhassIo cattAri aggamahisIo saparivArAto tinni parisAo satta aNiyAhivaiNo jAva annevi bahave sUriyAbhavimANavAsiNo devA ya devIo ya tehiM sAbhAviehi ya veuviehi ya varakamalapaiTTANehi ya surabhivaravAripaDipunnehiM caMdaNakayacacciehiM AviddhakaMTheguNehi paumuppalapihANehiM sukumAlakomalapariggahiehiM aTThasahasseNaM sovanniyANaM kalasANaM jAva [pR0 241 paM09] aTTasahasseNaM bhomijANaM kalasANaM savvodaehiM savvamaTTiyAhiM savvatUyarehiM jAva sabyosahisidvatthaehi ya savviDDIe jAva-vAieNaM mahayA mahayA iMdAbhiseeNaM abhisiNcti| [136] tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa mahayA mahayA iMdAbhisee vadRmANe appegatiyA devA sUriyAbha vimANaM naccoyayaM nAtimaTTiyaM paviralaphusiyareNuviNAsaNaM divvaM surabhigandhodagaM vAsaM vAsaMti, appegatiyA devA malayodbhavatayA prasiddhatvAt malayaja-zrIkhaNDaM yeSu tAn sugandhikAn-paramagandhopetAn gandhAn 99 gRhNanti / Jain Education remonal For Private Personal Use Only w.jainelibrary.org
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaNa- iyaM / abhiSeke devAnAM paramollAsena svacchanda viharaNam // 247 // hayarayaM naharayaM bhaTTarayaM uvasaMtarayaM pasaMtarayaM kareMti, appegatiyA devA sUriyAbhavimANaM AsiyasaMmajiolittaM | suisaMmaTTharatyaMtarAvaNavIhiyaM kareMti, appegatiyA devA sUriyAbhaM vimANaM maMcAimaMcakaliyaM kareMti, appegaiyA devA sUriyAbhaM vimANaM NANAviharAgosiyaM jhayapaDAgAipaDAgamaMDiyaM kareMti, appegatiyA devA sUriyAbhaM vimANaM | lAulloiyamahiyaM [pR0 7+TippaNa] gosIsasarasarattacaMdaNadaddaradiNNapaMcaMgulitalaM kareMti, appegatiyA devA sUriyAbhaM vimANaM uvaciyacaMdaNakalasaM caMdaNaghaDasukayatoraNapaDiduvAradesabhAgaM kareMti, appegatiyA devA sUriyAbhaM | vimANaM AsattosattaviulavadvagdhAriyamalladAmakalAvaM kareMti, appegatiyA devA sUriyAbhaM vimANaM paMcavaNNasu. rabhimukkapupphapuMjovayArakaliyaM kareMti, appegatiyA devA sUriyAbhaM vimANaM kAlAgurupavarakuMduruturukadhUvamaghamaghaMtagaMdhuddhayAbhirAmaM kareMti, appegaiyA devA sUriyAbhaM vimANaM sugaMdhagaMdhiyaM gaMdhavahibhUtaM kareMti, appegatiyA devA hiraNavAsaM vAsaMti, suvaNNavAsaM vAsaMti, rayayavAsaM vAsaMti, vairavAsaM0 pupphavAsaM0 phalavAsaM0 mallavAsaM0 gaMdhavAsaM0cuNNavAsaM0AbharaNavAsaM vAsaMti, appegetiyA devA hiraNavihiM bhAeti, evaM [136] 1Asiktam-udakacchaTakena 2sammArjita-saMbhAvyamAnakacavarazodhanena 3upaliptamiva gomayAdinA upalipta tathA siktAni | jalena ata eva 4 zucIni-pavitrANi 5 saMmRSTAni-kacarApanayanena 6 rathyAntarANi 7 ApaNavIthaya iva-haTTamArgA ivApaNavIthayorathyAvizeSA yasmin tat tathA 8 kurvanti, 9 apyekakA:-kecana devA 10 hiraNyavidhi-hiraNyarUpaM maGgalabhUtaM prakAraM 11 bhAjayanti Jain Education For Private Personal Use Only Hw.jainelibrary.org I //
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniyN| // 248 // suvannavihiM bhAeMti, rayaNavihiM pupphaivihiM phaleMvihiM mallavihiM cuNNa vihiM bathavihiM gaMdhavihiM0, tattha appegatiyA devA AbharaNavihiM bhAeMti, appegatiyA caubvihaM vAittaM vAiMti-tataM vitataM ghaNaM [pR0 144 paM0 3] jhusiraM, appegaiyA devA caubvihaM geyaM gAyaMti, taM0-ukkhittAyaM pAyattAyaM maMdAyaM [pR0 144 paM0 4] roitAvasANaM, appegatiyA devA duyaM navihiM uvadaMsiMti appegatiyA vilaMbiyaNadRvihiM uvadaMseMti appegatiyA devA dutavilaMthiyaM NavihiM uvadaMseMti, evaM appegatiyA aMciyaM navihiM uvadaMseMti, appegatiyA devA ArabhaDaM bhasolaM ArabheDa bhasolaM uppAyanivAyapavattaM saMkuciyapaMsAriyaM riyAriyaM bhaMtasaMbhaMtaNAmaM [kaM083-87] divvaM NavihiM uvaseMti, appegatiyA devA cauvvihaM abhiNayaM abhiNayaMti, taMjahA-diTuMtiyaM pAdaMtiyaM sAmaMtovaNivAiyaM [kaM088] logaaMtomajjhAvasANiyaM, appegatiyA devA bukkAreMti, appegatiyA devA pINeti, appegatiyA lAsaMti appegatiyA hakAreMti, appegatiyA viNaMti, "taMDaveMti, appegaiyA vaggaMti apphoDeMti, appegatiyA apphoDeMti vaggaMti, appe tivaI chidaMti, appegatiyA hayahesiyaM kareMti, appegatiyA hatthigulagulAiyaM kareMti, 10 vizrANayanti-zeSadevebhyo dadatIti bhAvaH, evaM 12 suvarNa-13 ratna-14 puSpa-15 phala-16 mAlatha-gandha-17 cUrNa-18 AbharaNavidhibhAjanamapi bhAvanIyam / 20 utpAtapUrvo nipAto yasmin sa utpAtanipAtastaM, evaM nipAtotpAta 21 saMkucitaprasArita 22 | bhrAntasaMbhrAntaM nAma 19 ArabhaTabhasolaM divyaM nATayavidhimupadarzayanti, apyekakA devA 23 bukkAzabdaM kurvanti, 24 pInayanti-pIna|mAtmAnaM kurvanti-sthUlA bhavantItyarthaH, 25 lAsayanti lAsyarUpaM nRtyaM kurvanti, 26 tANDavayanti-tANDavarUpaM nRtyaM kurvanti 27 A an Educational For Private Personel Use Only
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 249 // appegatiyA rahaghaNaghaNAiyaM kareMti, appegatiyA hayahesiya-hatthigulagulAiya-raghaNaghaNAiyaM kareMti, appegatiyA uccheleMti, appegatiyA poccheleMti, appegatiyA ukkiTTiyaM kareMti, a0 ucchaleMti pocchaleMti, appegatiyA tinni vi, appegatiyA uvaiyaMti, appegatiyA uppayaMti, appegatiyA parivayaMti, appegaiyA tinnivi, appega iyA sIhanAyaMti, appegatiyA daddarayaM kareMti, appegatiyA bhUmicaveDaM dalayaMti, appe0 tinni vi, appegatiyA gajaMti, appegatiyA vijjuyAyaMti, appegaiyA vAsaM vAsaMti, appegatiyA tinnivi kareMti, appegatiyA 5 jalaMta, appegatiyA vaMti, appegatiyA paitaveMti, appegatiyA tinni vi, appegatiyA hakAreMti, appegatiyA thukkAreMti, appegatiyA dhakkAreMti, appegatiyA sAiM sAiM nAmAiM sAti, appegatiyA cattAri vi, appegaiyA devA devasannivAyaM kareMti, appegatiyA devujjoyaM kareMti, appegaiyA devukaliyaM kareMti, appegaiyA devA kahakahagaM kareMti, appegatiyA devA duhaMduhagaM kareMti, appegatiyA celukkhevaM kareMti, appegaiyA devasannivAyaM devujoyaM devukkaliyaM devakahakahagaM devaduhaduharga celukkhevaM kareMti, appegatiyA uppalahatthagayA jAva sayasahassapattahatthasphoTayanti bhUmyAdikamiti gamyate, 28 ucchalayanti 29 procchalayanti 30 avapatanti 31 utpatanti 32 paripatanti-tiryak nipatantItyarthaH 33 jvAlAmAlAkulA bhavanti 34taptA bhavanti 35 prataptA bhavanti 36mahatA zabdena thUtkurvanti 37 devAnAM vAtasyevotkalikA devotkalikA tAM kurvanti, 38 prAkRtAnAM devAnAM pramodabharavazataH svecchAvacanolakolAhalo devakahakahastaM kurvanti / 39 'duhaduhagam' ityanukaraNametat / Jain Education Intellano For Private & Personel Use Only Diww.limelibrary.org
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ gayapaseNa iyaM / devAnAmAzIrvacanam // 250 // |gayA, appegatiyA kalasahatthagayA jAva dhUvakaDucchayahatthagayA hahatuha jAva-hiyayA [pR047 paM0 3] savvato samaMtA AhAvaMti paridhAvati / tae NaM taM sUriyAbhaM devaM cattAri sAmANiyasAhassIo jAva [pR044 paM02]] solasa AyarakkhadevasAhassIo aNNe ya bahave sUriyAbharAyahANivatthavvA devA ya devIo ya mahayA mahayA iMdAbhisegeNaM abhisiMcaMti abhisiMcittA patteyaM patteyaM karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu evaM vayAsI-jaya jaya naMdA ! jaya jaya bhaddA ! jaya jaya naMdA ! bhadaM te, ajiyaM jiNAhi, jiyaM ca pAlehi, jiyamajjhe 5 vasAhi iMdo iva devANaM caMdo iva tArANaM camaro iva asurANaM dharaNo iva nAgANaM bharaho iva maNuyANaM vaha paliovamAI bahUI sAgarovamAI bahaiM paliovamasAgarovamAI cauNhaM sAmANiyasAhassINaM jAva [pR0 44 | paM0 2] AyarakkhadevasAhassINaM sUriyAbhassa vimANassa annesiM ca bahaNaM sUriyAbhavimANavAsINaM devANa ya devINa ya AhevacaM jAva [pR0 202 * TippaNa] mahayA mahayA kAremANe pAlemANe viharAhi tti kaTu jaya jaya saI puNjNti| 137] tae NaM se sUriyAbhe deve mahayA mahayA iMdAbhisegeNaM abhisitte samANe abhiseyasabhAo puratthimilleNaM dAreNaM niggacchati niggacchittA jeNeva alaMkAriyasabhA teNeva uvAgacchati uvAgacchittA alaMkAriyasabhaM azuppayAhiNIkaremANe 2 alaMkAriyasabhaM purathimilleNaM dAreNaM aNupavisati aNupavisittA jeNeva sIhAsaNe teNeva uvAgacchati sIhAsaNavaragate puratthAbhimuhe sannisanne / Jnin Education i n For Private Personal use only w lanelibrary.org
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa-/ ivaM / sUryAbhasya alaMkAraparidhAnam 251 // tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa sAmANiyaparisovavannaMgA alaMkAriyabhaMDaM uvaTThati, tae NaM se sUriyAbhe deve tappaDhamayAe pamhalasUmAlAe surabhIe gaMdharkosAIe gAyAiM lUherti lUhittA saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM gAyAI aNulipati aNuliMpittA nAsAnIsvAsavAyavonjhaM cakkhuharaM vannapharimajuttaM hayalAlApelavAtiregaM dhavalaM karNagakhaciyantakammaM AgAsaphAliyasamappabhaM divaM devadUsajuyalaM niyaMseti niyaMsettA hAraM piNadveti piNadvittA adahAraM piNaddheDa egovali piNaddheti piNaddhittA muttAvaliM piNaddhati piNaddhittA rayaNAvali piNaddhei piNaddhi- [137] 1 tatprathamatayA-tasyAmalaGkArasabhAyAM prathamatayA 2 pakSmalA ca sA sukumArA ca pakSmalasukumArA tayA 3 surabhyA 4 gandhakASAyikyA-surabhigandhakaSAyadravyaparikarmitayA laghuzATikayA 5 gAtrANi 6rUkSayati 7 'nAsikAniHzvAsavAhyam' anena tacchalakSNatAmAha, 8cakSuharati-AtmavazaM nayati viziSTarUpAtizayakalitatvAta iti cakSuharaM 9varNena sparzana ca-atizAyineti gamyateyuktaM varNasparzayuktaM, 10 hayalAlA-azvalAlA tasyA api pelavamatirekeNa hayalAlApelavAtirekam-ativiziSTamRdutvalaghutvaguNopetamiti bhAvaH, 11 dhavalaM zveta, tathA 12 kanakena khacitAni-vicchuritAni antakarmANi-aJcalayonilakSaNAni yasya tat kanakarakhacitAntakarma 13 AkAzasphaTikaM nAmAtikhacchaH sphaTikavizeSastatsamaprabhaM 14 divyaM 15 devadUSyayugalaM 16 paridhatte paridhAya hArAdInyAbharaNAni pinahyati, tatra 17 hAraH--aSTAdazasarikaH 18 arddhahAro-navasarikaH 19 ekAvalI-vicitramaNikA 20 muktAvalImuktAphalamayI 21 ratnAvalI-ratnamaya maNikAtmikA * "nAma nAmnA aikAyeM samAso bahulam-[3 / 1 / 18 haimaza0] iti samAsaH"-rAyaH viva0 - ayaM 'maNika' zabdaH bhASAprasiddha Jain Educatorren lana For Private Personel Use Only w.jainelibrary.org
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 252 // ttAevaM aMgayAI keyUrAiM keDagAiM tuDiyAI kaDisuttagaM dasamudANaMtagaMvacchasuttagaM muravi kaMThamuravi pAlaMcaM kuMDalAI cUDAmaNiM mauDa piNaddhei gaMthima-veDhima-pUrima-saMghAimeNaM cauvviheNaM malleNaM kapparukkhagaM piva appANaM alaMkiyavibhUsiyaM karei karittA daddaramalayasugaMdhagaMdhiehiM gAxyAI bhukhaMDei divvaM ca sumaNadAmaM pinnddhei|| [138] tae NaM se sUriyAbhe deve kesAlaMkAreNaM mallAlaMkAreNaM AbharaNAlaMkAreNaM vatthAlaMkAreNa caubiheNa| 26 prAlambaH-tapanIyamayo vicitramaNiratnabhakticitra AtmanaH pramANena supramANa AbharaNavizeSaH, 23 kaTakAni-kalAcikAbhara-5 NAni 24 truTitAni-bAhurakSikAH 22aGgadAni bAhyAbharaNavizeSAH 25 dazamudrikAnantakaM hastAGgulisambandhi mudrikAdazakaM 27 kuNDale-karNAbharaNe 28 cUDAmaNi ma sakalapArthivaratnasarvasAro devendramanuSyendramUrddhakRtanivAso niHzeSAmaGgalAzAntirogapramukhadoSApahArakArI pravaralakSaNopetaH paramamaGgalabhUta AbharaNavizeSaH citrANi-nAnAprakArANi yAni ratnAni taiH saMkaTazcitraratnasaGkaTaH-prabhUtaratna nicayopeta iti bhAvaH-tam-29 puSpamAlAm 30 granthimaM-granthanaM granthastena nivRttaM granthimam-yatsUtrAdinA grathyate tad granthimamiti bhAvaH, 31 pUrimaM yat grathita tat veSTaya te yathA puSpalambU'sago genduka ityarthaH, 32 pUrimaM yena vaMzazalAkAmayaM paJjarAdi pUryate, 33 saMghAtimaM yat parasparato nAlasaMghAtena saMghAtyate / 'maNakA' zabdaM sUcayati / 8-gaM vikacchasu-bhA0 1|4-yaaii bhakkhaMDei-bhA0 1 / "bhAvAdimaH" [6-4-21] pratyayaH"-rA0vi0 / = sarvapratiSu ayameva pAThaH paraMtu ana 'pUrima' zabdasthAne 'veSTima' zabdaH ucito bhAti ? 4 -te tathA puSpalaMpUsako ganduka-pA04-5 / / +-sako gddk-bhaa01| Jain Education Internet For Private & Personel Use Only wolinelibrary.org
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / sUryAbhasya pustakavAcanam . // 253 // | alaMkAreNa alaMkiyavibhUsie samANe paDipuNNalaMkAre sIhAsaNAo anbhuDheti ambhudvittA alaMkAriyasabhAo| purathimilleNaM dAreNaM paDiNikkhamai paDiNikvamittA jeNeva vavasAyasabhA teNeva uvAgacchati vavasAyasabhaM aNupayAhiNIkaremANe aNupayAhiNIkaremANe purathimilleNaM dAreNaM aNupavisati, jeNeva sIhAsaNavaragae jAva sannisanne / tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa sAmANiyaparisovavannagA devA potthayarayaNaM u0vaNeti, tate NaM se sUriyAbhe deve potthayarayaNaM giNhati giNihattA potthayarayaNaM muyaI muittA potthayarayaNaM vihADeI vihADittA potthayarayaNaM vAeti potthayarayaNaM vAettA dhammiyaM vavasAyaM vavasai vavasaittA potthayarayaNaM paDinikkhivai sIhAsaNAto abbhuTeti ambhuDhettA vavasAyasabhAto purathimilleNaM dAreNaM paDinikkhamittA jeNeva naMdA pukkhariNI teNeva uvAgacchati uvAgacchittANaMdApukkhariNi purathimilleNaM toraNeNaM tisovANapaDirUvaeNaM paccorahai [138] 1 vyavasAyasabhA nAma vyavasAyanibandhanabhRtA sabhA, kSetrAderapi karmodayAdinimittatvAta , uktaM ca0"udaya-kkhaya-kkhaovasama-uvasamA jaM ca kammuNo bhaNiyA / davvaM khettaM kAlaM bhAvaM ca bhavaM ca saMpappa // [ ] iti, 2utsaGge sthAnavizeSe vA uttame iti draSTavyam , 3udghATayati, 4dhArmikam-dharmAnugataM vyavasAya vyavasthati-kartumabhilapatIti bhaavH| 0-vrnnmNti-bhaa01| sAyaM giNhati ginnhittaa-bhaa01| 0 udaya-kSaya-kSayopazama-upazamA yacca karmaNo bhaNitAH / dravyaM kSetraM kAlaM bhAvaM ca bhavaM ca saMprApya // Jain Educat inter nal For Private & Personel Use Only iww.jainelibrary.org
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 254 // Jain Educatio | paJcoruhittA hatthapAdaM pakkhAleti pakkhAlittA AyaMte cokkhe paramasUibhUe egaM mahaM seyaM rayayAmayaM vimalaM salilapuNNaM mattagayamuhAgitikuMbhasamANaM bhiMgAraM pageNhati pageNhittA jAI tattha uppalAI jAva [pR0 21 paM0 10] satasahassapattAI tAI geNhati geNhittA NaMdAto pukkhariNIto paccuttarati paccuttarittA jeNeva siddhAyataNe teNeva pahArettha gamaNAe / sUryAbhaH siddhAyatanaM gatvA jinapratimAnAM | pramAjanAdikaM karoti [139] tae NaM taM sUriyAbhaM devaM cattAri ya sAmANiyasAhasIo jAva [ pR0 44 paM0 2] solasa Ayarakkha 5 | devasAhassIo anne ya bahave sUriyAbhavimANavAsiNo jAva devIo ya appegatiyA devA uppalatthagA jAva sayasa hastapatta hatthagA sUriyAbhaM devaM pito piTThato samaNugacchati / tae NaM taM sUriyAbhaM deve bahave AbhiogiyA devAya devIo ya appegatiA kalasahatthagA jAva appegatiyA dhUvakaDucchuyahatthagatA haTThatuTTha jAva [pR0 47 paM0 3] sUriyAbhaM devaM piTThato samaNugacchati / tae NaM se sUriyAbhe deve cauhi sAmANigasAhassIhiM | jAva annehi ya bahUhi ya jAva devehi ya devIhi ya saddhiM saMparivuDe sabiTTIe jAva [pR0 69 paM0 2]- NAtiyaraveNaM 10 jeNeva siddhAyataNe teNeva uvAgacchati uvAgacchittA siddhAyataNaM purathimilleNaM dAreNaM aNupavisati aNupavisittA jeNeva devacchaMdae jeNeva jiNapaDimAo teNeva uvAgacchati uvAgacchittA jiNapaDimANaM Aloe paNAmaM kareti karitA lomahatthagaM giNhati givhittA jiNaparimANaM lomahatthaeNaM pamajjai pamajittA jiNapaDimAo surabhiNA gaMdhoda pahANei NhANittA saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM gAyAiM aNuliMpai aNuliMpaittA surabhigaMdhakA ational
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 255 // sAieNaM gAyAiM lUheti lUhittA jiNapaDimANaM ahayAI devadUsajuyalAI niyaMsei niyaMsittA pupphAruhaNaM mallArahaNaM gaMdhAruhaNaM cuNNAruhaNaM vannAruhaNaM vatthAruhaNaM AbharaNAruhaNaM karei karittA AsattosattaviulavahavagdhAriyamalladAmakalAvaM karei malladAmakalAvaM karettA kayaggahagahiyakarayalapanbhaTTavippamukkeNaM dasavaddhavanneNaM kusumeNaM mukkapupphapuMjovayArakaliyaM kareti karittA jiNapaDimANaM purato acchehiM saNhehiM rayayAmaehiM accharasAtaMdulehiM aTTha maMgale Alihai, saMjahA-sotthiya jAva [pR0 19604] dappaNaM / tayANaMtaraM ca NaM caMdappabhavairaveruliyavimaH | ladaMDa kaMcaNamaNirayaNabhatticittaM kAlAgurupavarakuMdurukkaturakadhUvamaghamaghaMtagaMdhuttamANuviddhaM ca dhUvavaidi virNimmuyaMtaM veruliyamayaM kaIcchuyaM pagahiya payattaNa dhavaM dAUNa jiNavairANaM aTThasayavisuddhaganthajuttehiM atthajuttehiM apuNa [139] 1 accho raso yeSu te accharasAH, pratyAsannavastupratibimbAdhArabhUtA ivAtinirmalA ityarthaH, accharasAzca te tandulAzca | taiH-divyatandulairiti bhAvaH, 2 candraprabhavajravaiDUrya mayo vimalo daNDo yasya sa tathA tam , 3 kAJcanamaNiratnabhakticitram 4kAlAgurupravarakundarukkaturukkasatkena dhUpena uttamagandhinA'nuviddhAm-kAlAgurupravarakundarukaturukadhUpagandhottamAnuviddhAM 5dhUpavarti 6 vinimu- 10 cantaM 7 caiDUryamayaM 8 dhUpakaDunchuyaM 9 pragRhya 10 prayatnato 11 dhUpaM datvA 12 jinavarebhyaH , 16 saptASTAni padAni 17 pazcAdapasRtya 19 dazAGgalimaJjaliM mastake racayitvA prayatnataH 13 vizuddho-nirmalo lakSaNadoparahita iti bhAvaH yo granthaH-zabdasaMdarbhastena yuktAni, aSTazataM ca tAni vizuddhagranthayuktAni ca taiH 14 arthayuktaiH-arthasArairapunaruktairmahAvRttaiH, tathAvidhadevalabdhiprabhAva eSaH, 0 "prAkRtatvAt padavyatyayaH"-rAya0 vi0 / - "sUtre SaSThI prAkRtatvAt"-rAya0 vi0 / Jain Education Temational For Private & Personel Use Only
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasena iyaM / // 256 // | ruttehiM mahAvittahiM saMdhuNe saMdhuNittA sattaTTa payAI paccasakka paJco kittA vAmaM jANaM aMcei aMcittA dAhiNaM | jANuM dharaNitalaMsi nihaddu tikkhutto muddhANaM dharaNitalaMsi nivADeha nivADittA IsiM paphacuNNamai paccuNNamittA | kairayala pariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjali kaTTu evaM vaiyAsI- namo'tthe NaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM AdigarANa titthagarANaM saiMyaMsaMbuddhANaM purimuttamANaM purisasIhANaM purisarvarapuNDarI ANaM purisavaragaMdhahatthINaM 15saMstauti saMstutya 18 vAmaM jAnuM azcati ityAdinA vidhinA praNAmaM kurvan 20 praNipAtadaNDakaM paThati, tadyathA - 21 namo'stu 22 5 | devAdibhyo'tizayapUjAmarhantItyarhantastebhyaH = 23 te cArhanto nAmAdirUpA api santi tato bhAvArhaspatipabhyarthamAha- 'bhagavadbhayaH' bhagaHsamagraizvaryAdilakSaNaH sa eSAmastIti bhagavantastebhyaH, 24 Adi : - dharmasya prathamA pravRttistatkaraNazIlAH AdikarAstebhyaH 25 tIryate saMsArasamudro'neneti tIrtha- pravacanaM tatkaraNazIlAstIrthakarAH tebhyaH, 26 svayam - aparopadezena samyag varabodhiprAptyA buddhA-mithyA| tvanidrApagamasaMbodhena svayaMsaMbuddhAstebhyaH, tathA 27puruSANAmuttamAH puruSottamAH, bhagavanto hi saMsAramapyAvasantaH sadA parArthavyasanina | upasarjanIkRtasvArthA ucitakriyAvanto'dInabhAvAH kRtajJatApatayo'nupahatacittA devaguruba humAnina iti bhavanti puruSottamAstebhyaH, tathA 10 28 puruSAH siMhA iva karmagajAn prati puruSasiMhAstebhyaH, tathA 29 puruSavarapuNDarIkANIva saMsArajalAsaGgAdinA ca karmamalavyapetAH | puruSavarapuNDarIkAH tebhyaH tathA 30 puruSavaragandhahastina iva paracakradurbhikSamA prabhRtikSudra gajanirAkaraNeneti puruSavaragandhahastinastebhyaH = "sUtre SaSTI 'chaTTIvibhattIe bhannai cautthI' [ ] iti prAkRtalakSaNavazAt - rAya0 vi0 / Jain Education Inmatnal ainelibrary.org
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / loguttamANaM loganAhANaM logaihiANaM logapaIvANaM logapajogarANaM abhayadayANaM cakkhudayANa maggadANaM seraNadayANaM bohidayANaM dhammadayANaM dhammaidesayANaM tathA 31loko-bhavyasavalokaH tasya sakalakalyANaikanibandhanatayA bhavyatvabhAvenottamA lokottamAstebhyaH, tathA 32 lokasya nAthAyogakSemakRto lokanAthAstebhyaH, tatra yogo bIjAdhAnodbhedapoSaNakaraNam-kSemam ca tattadupadravAdyabhAvApAdanaM, tathA 33 lokasyaprANilokasya pazcAstikAyAtmakasya vA hitAhitopadezena samyamarUpaNayA vA lokahitAstebhyaH, tathA 34lokasya-dezanAyogyasya |5| // 257 // pradIpA dezanAMzubhiyathAvasthitavastuprakAzakA lokapadIpAstebhyaH, tathA 35 lokasya-utkRSTamaterbhavyasatalokasya pradyotanaM pradyotakatvaviziSTA jJAnazaktistatkaraNazIlA lokapradyotakarAH-tathA ca bhavanti bhagavatprasAdAt tatkSaNameva bhagavanto gaNabhRto viziSTajJAnasaMpatsamanvitA yadazAd dvAdazAGgamAracayantIti-tebhyaH, tathA 36 abhayaM-viziSTamAtmanaH svAsthya, niHzreyasadharmabhUmikAnivandhanabhUtA paramA dhRtiriti bhAvaH, tataH abhayaM dadatItyabhayadA+stebhyaH, tathA 37 cakSuriva cakSuH-viziSTa AtmadharmaH tatvAvabodhanibandhanaH zraddhAsvabhAvaH, zraddhAvihInasya acakSuSmata iva rUpatattvadarzanAyogAt tad dadatIti cakSurdAstebhyaH, tathA 38 mArgo-viziSTaguNasthAnAvAptipraguNaH svarasavAhI kSayopazamavizeSastaM dadatIti mArgadAH, tathA 39zaraNaM-saMsArakAntAragatAnAmatiprabalarAgAdipIDitAnAM samAzvAsanasthAnakalpa tatvacintArUpamadhyavasAnaM tad dadatIti zaraNadAstebhyaH, tathA 40bodhiH-jinapraNItadharmaprAptistatvArthazraddhAnalakSaNasamyagdazanarUpA tAM dadatIti bodhidAstebhyaH, tathA 41 dharma-cAritrarUpaM dadatIti dharmadAstebhyaH, kathaM dharmadAH ? ityAha-42 dharma dizantIti | + 'abhayada' sthAne 'abhayadaya' ityatra "sUtre ca 'ka' pratyayaH svArthikaH prAkRtalakSaNavazAt-evamanyatrApi"-rAya0vi0 / Jain Education Meme Lonal For Private & Personel Use Only watjainelibrary.org
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa // 258 // dhammanAyagANaM dhammasArahINaM dhammavaracAuraMtacakkavaTTINaM appaDihayavaranANadaMsaNadharANaM viaccheumANaM ji NaNaM jAvayANaM tinnANaM tArayANa buddhANaM boyANa muttANaM moagANaM savvannUNaM savvadarisINaM sivaM aeNyalaM aru aNaMta akkhayaM-avvAbAhaM aMpuNarAvitti siddhiMgainAmadheyaM ThANaM | dharmadezakAstebhyaH, tathA 43 dharmasya nAyakAH-svAminastadvazIkaraNabhAvAt tatphalaparibhogAcca dharmanAyakAH tebhyaH, 44 dharmasya sArathaya iva samyak pravartanayogena dharmasArathayastebhyaH, tathA 45dharma eva varaM-pradhAna caturantahetutvAt caturantaM cakramiva caturantacakraM tena vattituM 5 zIlaM yeSAM te tathA tebhyaH, tathA 16apratihate apratiskhalite kSAyikatvAt vare-praghAne jJAnadarzane dharantIti apratihatavarajJAnadarzanadharAstebhyaH, tathA 47 chAdayantImi chadma-ghAtikarmacatuSTayaM vyAvRttam-apagataM chadma yebhyaste vyAvRttacchamAnastebhyaH, tathA 48 rAgadveSakaSAyendriyaparISahopasargaghAtikarmazatrUn svayaM jitavanto'nyAMzca jApayantIti jinAH 49 jApakAstebhyo jinemyo jApakebhyaH, tathA 50 bhavArNavaM svayaM tIrNavanto'nyA~zca tArayantIti 51 tIstArakAstebhyaH, tathA kevalavedasA avagatatattvA 52 buddhA anyA~zca bodhayantIti 53 bodhakAstebhyaH, 54 muktAH kRtakRtyAH-niSThitArthI iti bhAvaH-tebhyo'nyA~zca mocayantIti 55 mocakAstebhyaH, 10 56 sarvajJebhyaH 57 sarvadarzimyA, 58 ziva sarvopadravarahitatvAt 59 acalaM svAmAvikamAyogikacalanakriyA'pohAt 60 arujaM zarIramanasorabhAvana AdhivyAdhyasambhavAt 61 anantaM kevalAtmanA'nantatvAt 62 akSayaM vinAzakAraNAbhAvAt 63 avyAvA, kenApi bAdhayitumazakyamamUtatvAt 64 na punarAvRttiryasmAt tadapunarAvRtti 65 sidhyanti-niSThitArthA bhavantyasyAmiti siddhiH-lokAntakSetralakSaNA saiva gamyamAnatvAt gatiH siddhigatireva nAmadheyaM yasya tat siddhigatinAmadheyam 66tiSThanti asmin iti sthAna-vyavahArataH Jain Education Inter For Private 8 Personal use only Tww.linelibrary.org
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / 259 // saMpattANaM vadaha namasaI vaMdittA namaMsittA jeNeva0 devacchaMdae jeNeva siddhAyataNassa bahumajjhadesabhAe teNeva uvAgacchai lomahatthagaM parAmusai siddhAyataNassa bahumajjhadesabhAgaM lomahattheNaM pamaijati, divvAe dagadhArAe anbhukkheDa, saraseNaM gosIsa~caMdaNeNaM paMcaMgulitalaM *maMDalagaM Alihai karyaggahagahiya-jAva [pR066 paM04] puMjovayArakaliyaM karei karettA dhRvaM dalayai, jeNeva siddhAyataNassa dAhiNille dAre teNeva uvAgacchati lomahatthagaM parAmasaha dAraceDIo ya sAlabhaMjiyAo ya vAlarUvae pa lomahatthaeNaM pajai divAe dagadhArAe abhukkhei siddhikSetraM nizcayato yathAvasthitaM svakharUpaM sthAnasthAninorabhedopacArAt tat siddhigatinAmadheyaM sthAnaM 67tat saMprAptemyaH, evaM praNipAtadaNDakaM paThitvA tato "vandate tAH pratimAzcaityavandanavidhinA prasiddhana, namaskaroti pazcAtpaNidhAnAdiyogena" ityeke,anye tvabhidadhati-"viratimatAmeva prasiddhazcaityavandanavidhiH anyeSAM tathA'bhyupagamapurassarakAyavyutsargAsiddheH-iti vandate sAmAnyena namaiskaroti AzayavRddharabhyutthAnanamaskAreNa iti, tattvamatra bhagavantaH paramarSayaH kevalino vidanti, ata UrdhvaM sUtraM sugama kevalaM bhUyAn vidhiviSayo vAcanAbheda iti yathAvasthitavAcanApradarzanArtha vidhimAtramupadazyate tadanantaraM70lomahastakena devacchandakaM 71pramArjayati 72pAnIyadhArayA 73abhyukSati,abhimukhaM siJcatItyarthaH, tadanantaraM 74gozIrSacandanena 75paJcAGgulitalaM dadAti, tataH 76puSpA rohaNAdi dhUpadahanaM ca karoti, tadanantaraM siddhAyatanabahumadhyadezabhAge udakadhArAbhyukSaNacandanapazcAGgulitalapradAnapuSpapuJjopacAradhUpadAnAdi karoti, tataH 77 siddhAyatanadakSiNadvAre samAgatya 0-va siddhAya-bhA0 1-2 / * mUla-vivaraNayorbhedaH / 4 -pAcAro-bhA0 1 / For Private & Personal use only Jain Education amenal
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 260 // saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM caccae dalayai dalaittA puArahaNaM mallA0 jAva [pR0255 paM01-2] AbharaNAruhaNaM karei | sUryAbhaH karettA Asattosatta0 jAva [pR0 255 paM0 2] dhUvaM dalayai jeNeva dAhiNille dAre muhamaMDave jeNeva dAhiNillassa svavimAnamuhamaMDavassa bahumajjhadesabhAe teNeva uvAgacchai lomahatthagaM parAmusai bahumajjhadesabhAgaM lobhaihattheNaM pamajai sthAnAM zAdivvAe dagadhArAe anbhukkhei saraseNaM gosIseMcaMdaNeNaM paMcaMgulitalaM maMDalagaM Alihai kayaggAhagahiya-jAva | labhaJjikAVvaM dalayai jeNeva dAhiNillassa muhamaMDavassa pacatthimille dAre teNeva uvAgacchaha lomahatthagaM parAmusai dArace- dInAmapi DIo ya sAlabhaMjiyAo ya vAlarUvae ya lomahattheNaM pamajai divvAe dagadhArAe0 saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM | pramAjenAcaccae dalayai pupphAruhaNaM jAva AbharaNAruhaNaM karei Asattosatta0 kayagAhaggahiya0 dhUvaM dalayai jeNeva dAhi dikaM karoti NillamuhamaMDavassa uttarillA khaMbhapaMtI teNeva uvAgacchai lomahatthaM parAmusai thaMbhe ya sAlabhaMjiyAo ya vAla78 lomahastakaM gRhItvA tena 79 dvArazAkhe 80 zAlibhaJjikAH 81 cyAlarUpANi ca 83 pramArjayati, tata 84 udakadhArayA'bhyukSaNaM 85 gozIrSacandanacarcA-86puSpAcArohaNaM 87 dhUpadAnaM karoti / tato dakSiNadvAreNa nirgatya 88 dAkSiNAtyasya mukhamaNDapasya 89 10 bahumadhyadezabhAge 90 lomahastakena pramAya 91udakadhArAbhyukSaNaM 92 candanapaJcAGgulitalapradAna93puSpapuJjopacAra 94dhUpadAnAdi karoti, kRtvA 95 pazcimadvAre samAgatya pUrvavat dvArArca nikAM karoti kRtvA ca tasyaiva dAkSiNAtyasya mukhamaNDapasya 96uttarasyA stambhapako samAgatya pUrvavat tadarcanikAM vidhatte, iha yasyAM dizi siddhAyatanAdidvAraM tatretarasya mukhamaNDapasya stambhapatiH, tatastasyaiva * -kadhArAsiJcanapuSpapujo-bhA0 2 / 0-vat pUjAM ca vidhAya-pA0 4-5 / Jain Educatio n al w.jainelibrary.org
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 26 // rUvae ya lohamatthaeNaM pamajai jahA ceva paJcathimillassa dArassa jAva dhUvaM dalayai jeNeva dAhiNillassa muhamaMDavassa purathimille dAre teNeva uvAgacchaha lomahatthagaM parAmusati dAraceDIo taM ceva savvaM jeNeva dAhiNillassa muhamaMDavassa dAhiNille dAre teNeva uvAgacchai dAraceDIo ya taM ceva savvaM jeNeva dAhiNille pecchAgharamaMDave jeNeva dAhiNillassa pecchAgharamaMDavassa bahumajjhadesabhAge jeNeva vairAmae akvADae jeNeva maNipeDhiyA jeNeva sIhAsaNe teNeva ubAgacchai lomahatthaga parAmusai aravADagaM ca "maNipeDhiyaM ca sIhA~saNaM ca lomaharthaeNaM 5 pamanjai divvAe dagadhaurAe saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM caccae dalayai, pupphAruhaNaM Asattosatta-jAva dhUvaM dalei jeNeva dAhiNillassa pecchAgharamaMDavassa paJcathimille dAre uttarille dAre taM ceva jaM ceva purathimille dAretaM ceva, dAhiNe dAre taM ceva, jeNeva dAhiNille ceIyathUbhe teNeva uvAgacchada dhUbhaM 'maNipeDhiyaM ca divvAe dagadhArAe saraseNa gosIsacaMdaNeNa caccae dalei dAkSiNAtyasya mukhamaNDapasya 97 pUrvadvAre samAgatya tatpUjAM karoti kRtvA tasya dAkSiNAtyasya mukhamaNDapasya 98 dakSiNadvAre 10 samAgatya pUrvavat pUjAM vidhAya tena dvAreNa vinirgatya 99 prekSAgRhamaNDapasya 100 bahumadhyadezabhAge samAgatya 101 akSapATakaM 102 maNipIThikA 103 siMhAsanaM ca 104 lomahastakena pramAya105udakadhArayA'bhyukSya 106candanacarcA 107puSpapUjA108dhUpadAnAni kRtvA tasyaiva 109 prekSAgRhamaNDapasya krameNa pazcimottarapUrvadakSiNadvArANAmarcanikAM kRtvA dakSiNadvAreNa vinirgatya 110 caityastUpaM 111maNipIThikAM ca lomahastakena pramAya 112udakadhArayA'bhyukSya sarasena 113gozIrSacandanakena 114paJcAGgu. Jain Educat internal For Private Personel Use Only Vipww.jainelibrary.org
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| // 262 // pusphoru0 Asatto jAva dhUvaM dalei, jeNeva paJcasthimillA maNipeDhiyA jeNeva paJcasthimillA jiNapaDimA taM ceva, jeNeva uttarillA jiNapaDimA taM ceva savvaM, jeNeva purathimillA maNipeDhiyA jeNeva purathimillA jiNapaDimA teNeva uvAgacchai taM ceva, dAhiNillA maNipeDhiyA dAhiNillA jiNapaDimA taM ceva, jeNeva dAhiNille ceiyarukkhe teNeva uvAgacchai taM ceva, jeNeva mahiMdajhae jeNeva dAhiNillA naMdApukvariNI teNeva uvAgacchati lomahatthaga parAmusati toraNe ya tisovANapaDirUvae sAlabhaMjiyAo ya vAlarUvae ya lomahatthaeNaM pamajjai divAe dagadhArAe saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM0 pukArahaNaM Asattosatta0 dhUvaM dalayati, litalaM dacA 115 puppAcArohaNaM ca vidhAya 116 dhUpaM dadAti, tato yatra 117 pAzcAtyA 118 maNipIThikA tatrAgacchati, tatrAgatya Aloke praNAma karoti, kRtvA lomahastakena pramArjanaM surabhigandhodakena snAnaM sarasena gozIpacandanena gAtrAnulepanaM | devadUSyayugalaparidhAnaM puSpAcArohaNaM purataH puSpa-puJjopacAraM dhUpadAnaM purato divyatandulairaSTamaGgalakAlekhanamaSTottarazatavRttaH stuti praNipAttadaNDakapAThaM ca kRtvA vandate namasyati, tata evameva krameNa 119 uttarapUrvadakSiNapratimAnAmapyarca nikAM kRtvA dakSiNadvAreNa vinirgatya 120 dakSiNasyAM dizi yatra 121 caityavRkSaH tatra samAgatya caityavRkSasya dvAravadanikA kaneti, tato 122mahendradhvajasya sto yatra 123 dAkSiNAtyA 124 nandA puSkariNI tatra 125 samAgacchati, samAgatya 126 toraNatrisopAnapratirUpakagatazAlabhaJjikA-vyAlakarUpANAM 127 lomahastakena pramAjanaM 128 jaladhArayA'bhyukSaNaM 129 candanacarcA 130 puSpAdyArohaNaM 131 dhUpadAnaM - --pppuujop-bhaa01| Jain Educate inteliational Iww.jainelibrary.org
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniyN| siddhAyayaNaM aNupAhiNIkaremANe jeNeva uttarillA gaMdApukkhariNI teNeva uvAgacchati taM caive, jeNeva uttarille ceiyarukkhe teNeva uvAgacchati, jeNeva uttarille ceiyathUbhe taheva, jeNeva paJcatthirmillA peDhiyA jeNeva paJcatthimillA jiNapaDimA taM ceya, uttarille pecchAgharamaMDave teNeva uvAgacchati jA ceva dAhiNillaMvattavvayA sA ceva sakyA purathimille dAre, dAhiNillA khaMbhapaMtI taM ceva savvaM, jeNeva uttarille muhamaMDave jeNeva uttarillassa muhamaMDavassa bahumajjhadesabhAe taM ceva savvaM, paJcathimille dAre teNeva0 uttarille dAre dAhiNillA khaMbhapaMtI | 5| // 263 // sesaM taM ceva savvaM, jeNeva sidvAyataNassa uttarille dAre taM caiva, jeNeva siddhAyataNassa purathimille dAre teNeva uvAgacchai taM carva, jeNeva purathimille muhamaMDave jeNeva purathimillassa muhamaMDavassa bahumajjhadesabhAe teNeva uvAgacchai taM ceva, purathimillassa muhamaMDavassa dAhiNille dAre pacatthimillA khaMbhapaMtI uttarille dAre taM caiva ca kRtvA 132 siddhAyatanam133 anupradakSiNIkRtya134uttarasyAM nandApuSkariNyAM samAgatya 135 pUrvavat tasyA arcanikAM karoti, tata uttarAhe mahendradhvaje tadanantaramuttarAhe 136 caityavRkSe tata uttarAhe 137 caityastUpe tataH 138 pazcimottarapUrvadakSiNajinapratimAnAM pUrvavat pUjAM vidhAya 139uttarAhe prekSAgRhamaNDape samAgacchati, tatra 140 dAkSiNAtyaprekSAgRhamaNDapavat sarvA vaktavyatA vaktavyA, tato 141dakSiNastambhapaGkatyA vinirgatyottarAhe 142mukhamaNDape samAgacchati, tatrApi dakSiNAtyamukhamaNDapavat sarva 143pazcimottarapUrvadvArakrameNa kRtvA 144 dakSiNastambhapaGkatthA vinirgatya 145 siddhAyatanasyottaradvAre samAgatya 146 pUrvavadarcanikAM kRtvA 147 pUrvadvAreNa samAgacchati,natrArca nikAM 148 pUrvavat kRtvA pUrvasya 149mukhamaNDapasya 150 dakSiNadvAre 151pazcimastambhapaGkatyA152uttarapUrvadvAreSu Jain Education jamglona For Private Personel Use Only wwdjainelibrary.org
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa // 264 // purathimille dAre taM ceve, jeNeva purathimille pecchAgharamaMDave, evaM "thUbhe jiNapaDimAo ceiyarukkhA mahiMda| jhayA gaMdA pukhariNI taM ceva jAva dhUvaM dalai jeNeva sabhA suhammA teNeva uvAgacchati saMbhaM suhamma puratthimilleNaM dAreNaM aNupavisai jeNeva mANavae ceiyakhaMbhe jeNeva vaIrAmae golavasamugge teNeva uvAgacchai uvAgacchaittA lomahatvagaM parAmusai vairAmae golavadRsamuggae lomahattheNaM pamajai vairAmae golavasamuggae vihA~Dei jiNasagahAo lomahattheNaM pamajjai surabhiNA gaMdhodaeNaM pakkhAlei pakvAlittA aggehiM varehiM gaMdhehi ya 5 mallehi ya aJcei dhUvaM dalayai jiNasakahAo vairAmaesu golavadRsamuggaesu paDinikhiMvai mANavagaM ceiyakhaMbhaM 153 krameNoktarUpAM pUjAM vidhAya pUrvadvAreNa vinirgatyA 154 pUrvaprekSAgRhamaNDape samAgatya pUrvavat dvAramadhyabhAgadakSiNadvArapazcimastambhapaGkatyA uttarapUrvadvAreSu pUrvavadarca nikAM karoti, tataH pUrvaprakAreNaiva krameNa 155 caityastUpa156jinapratimA157caityavRkSa158mahendradhvaja159nandApuSkariNInAm, tataH 160sabhAyAM sudharmAyAM 161pUrvadvAreNa 162pravizati, pravizya yatraiva maNipIThikA tatrA''gacchati, Aloke ca jinapratimAnAM praNAmaM karoti, kRtvA yatra 163 mANavakacaityastambho yatra 164 vajramayAH 165golavRttAH samudgakAH tatrAgatya samudrakAn gRhNAti, gRhItvA 167 vighATayati vighATya ca 166 lomahastakaM parAmRzya tena pramAyaM 168 udakadhArayA abhyukSya gozIrSacandanenAnulimpati, tataH 169 pradhAnagandhamAlyairarcayati 170dhUpaM dahati, tadanantaraM bhUyo'pi 171 vajramayeSu golavRttasamudgeSu 172 pratinikSipati, pratinikSi0 pya teSu puSpagandhamAlyavastrAbharaNAni cAropayati, tato lomahastakena 173 mANavaka * vivaraNe naitat padaM vivRtaM pratibhAti / -tya pUrvavat madhyabhAgada-pA0 4-5 / 0-pya tAn vanamayAn golavRttasamudgakAn svasthAne Jain Education Hemenal For Private Personel Use Only whjainelibrary.org
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / lomahatthaeNaM pamajjai divvAe dagadhArAe saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM cacae dalayai, pupphAruhaNaM jAva 'dhUvaM dalayai, | jeNeva sIhAsaNe taM veva, jeNeva devasaMyaNije taM ceveM, jeNeva khuDDAgamahiMdajjhae taM ceveM, jeNeva paharaNakose coppAlae teNeva uvAgacchai lomahatthagaM parAnusai pahareNakosaM coppAlaM lomahattheeNaM pamajjaii divyAe daga | dhArAe naraseNaM gosIsacaMdaNeNaM dalei pupphAruhaNaM Asattosatta0 [pR0 255 paM0 2] dhruvaM dalayai, jeNeva sabhIe | suhammAe bahumajjha~desa bhAe jeNeva maNipeDhiyA jeNeva devasayaNijje teNeva uvAgacchara lomahatthagaM parAmusaha | devasayaNijjaM ca maNipeDhiyaM ca lomahatthaeNaM pamajjai jAva dhUrva dalaI jeNeva caityastambhaM pramArNya udakadhArayA'bhyukSaNacandanacarcApuSpAdyAropaNaM 174 dhUpadAnaM ca karoti, kRtvA ca 175 siMhAsanapradezamAgatya | maNipIThikAyAH siMhAsanasya ca 176 lomahastakena pramArjanAdirUpAM pUrvavadarcanikAM karoti, kRtvA yatra maNipIThikA yatra ca 177 devazayanIyaM tatropAgatya maNipIThikAyA devazayanIyasya ca 178 dvAravadarcanikAM karoti, tata uktaprakAreNaiva 179 0 kSullakendradhvaje 180 pUjAM karoti, tato yatra 181 coppAlako nAma praharaNakozastatra samAgatya 183 lomahastakena 182 parigharatnapramukhANi praharaNaratnAni 184 pramArjayati pramArNya 185 udakadhArayA'bhyukSaNaM 186 candanacarcAm 187 puSpAdyAropaNaM 188 dhUpadAnaM ca karoti, tataH 189 sabhAyAH sudharmAyA 190 bahumadhyadezabhAge'cainikAM 191 pUrvavat karoti, kRtvA sudharmAyAH sabhAyA dakSiNadvAre samAgatya tasya arthanikAM pUrvavat kurute, tato dakSiNadvAreNa vinirgacchati, ita UrdhvaM yathaiva siddhAyatanAnniSkrAmato dakSiNadvArAdikA pratinikSipya bhA0 2 / 0 mUla sUtre 'khuDDAgamahiMdajjhae ' iti pAThaH / 10 Jain Educationemtional // 265 //
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniyN| // 266 // uvavAyasIe dAhiNille dAre taheva abhiseyasabhAsarisaM jAva purathimillA gaMdA pukkhariNI jeNeva harae teNeva uvAgacchai toraNe ya tisovANe ya sAlabhaMjiyAo ya vAlarUvae ya taheva, jeNeva abhiseyasabhA teNeva uvAgacchai taheva sIhAseNaM ca maNipeDhiyaM ca sesaM taheva AyayaNasarisaM jAva purathimillA gaMdA pukkhariNI jeNeva alaMkAriyasabhA teNeva uvAgacchai jahA abhiseyasabhA taheva savvaM, jeNeva vavasIyasabhA teNeva uvAdakSiNanandApuSkariNIparyavasAnA punarapi pravizataH uttaranandApuSkariNyAdikA uttaradvArAntA tato dvitIyadvArAnniSkAmataH pUrvadvArAdikA pUrvanandApuSkariNIparyavasAnA arcanikAvaktavyatA saiva sudharmAyAM sabhAyAmapyanyUnAtiriktA vaktavyA, tataH pUrvanandApuSkariNyA arcanikAM kRtvA 192 upapAtasabhAM pUrvadvAreNa pravizati, pravizya ca maNipIThikAyA devazayanIyasya tadanantaraM bahumadhyadezabhAge prAgvadarcanikAM vidadhAti, tato 193 dakSiNadvAre samAgatya tasyAnikAM kurute, ata UrdhvamatrApi siddhAyatanavat dakSiNadvArAdikA 194 pUrvanandApuSkariNIparyavasAnArcanikA vaktavyA, tataH pUrvanandApuSkariNIto'pakramya 195 ide samAgatya pUrvavat 196 toraNArca nikAM karoti, kRtvA 197 pUrvadvAreNAbhiSekasabhAM pravizati, pravizya maNipIThikAyAH 198 siMhAsanasyAbhiSekabhANDasya bahumadhyadezabhAgasya ca krameNa pUrvavadarca nikAM karoti,tato'trApi 199 siddhAyatanavat dakSiNadvArAdikA 200 pUrvanandApuSkariNIparyavasAnA anikA vaktavyA tataH pUrvanandApuSkariNItaH 201 pUrvadvAreNAlaGkArikasabhAM pravizati, pravizya maNipIThikAyAH siMhAsanasya alaMkArabhANDasya bahumadhyadezabhAgasya ca krameNa pUrvavadanikAM karoti, tatrApi krameNa siddhAyatanavat dakSiNadvArAdikA pUrvanandApuSkariNIparyavasAnA arcanikA gItaH pUrvadvAreNa alaMkArikasabhA pra-pA0 4-5 / Jain Education meal For Private & Personel Use Only wijainelibrary.org
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / | gacchai taheva lomahatthayaM parAmusati potthayairayaNaM lomahateNaM pamajjai pamajjittA dikhAe dagadhArAe aggehiM rehi ya gaMdhehiM mallehi ya acceti 'maeNNipeDhiyaM sIhAsaNaM ca sesaM taM caiveM puratthimillA naMdA pukkhariNI jeNeva harae teNeva uvAgacchai toraNe ya tisovANe ya sAlabhaMjiyAo ya vAlarUvae ya taheva / jeNeva bailipIDhaM teNeva | uvAgacchai balivisajaNaM kareha, Abhiogie deve sahAvei saddAvittA evaM vayAsI khippAmeva bho devANuppiyA sUriyAbhe vimANe siMghADaesa tie caukke caresu camusu mahApahetu pAgaresu hAlaesu vaktavyA, tataH pUrvanandApuSkariNItaH pUrvadvAreNa 202 vyavasAyasabhAM pravizati pravizya 203 pustakaratnaM 204 lomahastakena pramRjya | 205 udakadhArayA abhyukSya candanena carcayitvA 206 varagandhamAlyairarcayitvA puSpAdyAropaNaM dhUpadAnaM ca karoti, tadanantaraM 207 | maNipIThikAyAH 208 siMhAsanasya bahumadhyadezabhAgasya ca krameNa 209 pUrvavadarcanikAM karoti, tadanantaramatrApi siddhAyatanavat | dakSiNadvArAdikA 210 pUrvanandApuSkariNIparyavasAnA arcanikA vaktavyA, tataH pUrvanandApuSkariNIto 211 balipIThe samAgatya tasya bahumadhyadezabhAgavat arcanikAM karoti, kRtvA ca 213 AbhiyogikadevAn zabdApayati, zabdApayitvA 214 evamavAdIt - 215 10 'khippAmeva' ityAdi sugamaM yAvat 235 'tamANattiyaM paccappiNaMti' / tatra 216 zRGgATaka:- zRGgATakA''kRtipathayuktaM trikoNaM sthAnam | 217 trikaM yatra rathyAtrayaM milati, 218 catuSkaM - catuSpathayuktaM, 219 catvaraM - bahurathyApAtasthAnaM, 220 caturmukhaM yasmAccatasRSvapi dikSu panthAno nissaranti, 221 mahApathaH - rAjapathaH zeSaH sAmAnyaH panthAH 222 prAkAraH pratItaH, 223 aTTAlakAH - prAkArasyopari sUryAbhaH svavimAnasthA nAM zAlabhaJjikA dInAmarca nikAM kArayati // 267 //
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ cariyAsu dAresu, gopuresu toraNesu ArAmesu urjINegu vaNesu vaNarAIsu koNaNesu vaiNasaMDesu acaNiyaM kareha rAyapaseNa aJcaNiyaM karettA evamANattiyaM khippAmeva paJcappiNaha, tae NaM te AbhiogiyA devA sUriyAbheNaM deveNaM evaM iyN| vuttA samANA jAva paDisuNittA sUriyAbhe vimANe siMghADaesu tiesu caukkaesu cacaresu caummuhesu mahApa hesu pAgAresu adyAlaesu cariyAsu dAresu gopuresu toraNesu ArAmesu ujANesu vaNesu vaNarAtIsu kANaNesu // 268 // vaNasaMDesu accaNiyaM karenti jeNeva sUriyAbhe deve jAva paccappiNaMti, tate NaM se sUriyAbhe deve jeNeva naMdA - pukkhariNI teNeva uvAgacchai naMdApukkhariNi purathimillaNaM tisomANapaDirUvaeNaM paccoruhati hat]pAe pakkhAlei NaMdAo pukkhariNIo paccuttareha jeNeva sabhA sudhammA teNeva pahArittha gmnnaae| tae NaM se sUriyAbhe deve | cauhiM sAmANiyasAhassIhiM jAva [pR0 44 paM0 2] solasahiM AyarakkhadevasAhassIhiM annehi ya bahahiM bhRtyAzrayavizeSAH, 224 carikA-aSTahastapramANo nagaraprAkArAntarAlamArgaH 225 dvArANi-prAsAdAdInAM 226 gopurANi-prAkAradvAra Ni 227 toraNAni-dvArAdisambandhIni 228 Aramante yatra mAdhavIlatAgRhAdiSu dampatyAdIni-ityasAbArAmaH, 229 puSpAdimayavRkSasaMkulamutsavAdI bahujanopabhogyamudyAna, 232 sAmAnyavRkSavRndanagarAsannaM kAnanaM, 230 nagaraviprakRSTaM vanam , 233 ekA'nekajAtI. yottamavRkSasamUho vanakhaNDaH, 231 ekajAtIyocamavRkSasamUho vanarAjI, 236 tataH sUryAbhadevo balipIThe 212 balivisarjanaM karoti, kRtvA cottarapUrvA 237 nandApuSkariNImanupradakSiNIkurvan 238 pUrvatoraNenAnupravizati, anupavizya ca 239 hastau pAdau prakSAlayati | prakSAlya nandApuSkariNyAH240 pratyavatIrya sAmAnikAdiparivArasahitaH sarvakSyA yAvad dundubhinirdhopanAditaraveNa sUryAbhavimAne madhyaJain Education temjonal ainelibrary.org
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa sUriyAbhavimANavAsIhiM vemANiehiM devehiM devIhi ya saddhiM saMparibuDe savviDDIe jAva-nAiyaraveNaM [pR0 69 sUryAbhasya paM0 2] jeNeva sabhA suhammA teNeva uvAgacchada sabhaM sudhamma purathimilleNaM dAreNaM aNupavisati aNupavi. parivAra sittA jeNeva sIhAsaNe teNeva uvAgacchai sIhAsaNavaragae puratyAbhimuhe snnsnnnne| [140] tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa avaruttareNaM uttarapurathimeNaM disibhAeNaM cattAri ya sAmANiya | // 269 // sAhassIo causu bhaddAsaNasAhassIsu nisIyaMti, tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa purathimilleNaM cattAri a-4 ggamahisIo causu bhaddAsaNesu nisIyaMti, tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa dAhiNapuratthimeNaM abhitariyaparisAe aTTha devasAhassIo aTThasu bhaddAsaNasAhassIsu nisIyaMti, tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa dAhiNeNaM majjhimAe parisAe dasa devasAhassIo dasasu bhaddAsaNasAhassIsu nisIyaMti, tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa dAhiNapacatthimeNaM bAhiriyAe parisAe bArasa devasAhassIto bArasasubhaddAsaNasAhassIsu nisIyaMti, tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa pacatthimeNaM satta aNiyAhivaiNo sattahiM bhaddAsaNehiM NisIyaMti, tae NaM tassa sUriyAbhassa devassa caudisiM solasa AyarakkhadevasAhassIosolasahiM bhaddAsaNasAhassIhiM NisIyaMti, taMjahAmadhyena samAgacchan 241 yatra sudharmA sabhA tatrAgatya tA 242 pUrvadvAreNa pravizati, pravizya maNipIThikAyA upari 243 siMhAsane 244 pUrvAbhimukho 245 niSIdati [140] tataH [pR0 102 paM0 3] prAgupadarzitasiMhAsanakrameNa 1 sAmAnikAdaya upavizanti, Jain Education tern al For Private Personel Use Only Mb.jainelibrary.org
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 27 // purathimilleNaM cattAri sAhassIo, teNaM AyarakkhA sannaddhabaddhavammiyakavayA uppIliyasarAsaNapaTTiyA piNaddhagevijA ArviddhavimalavaraciMdhapaTTA gahiyAuhapaharaNA tiNayANi tisaMdhiyAI vayaMrAmayakoDINi dhaNUI paigijjha paDiyAiyakaMDakalAvA jIlapANiNo pItapANiNo ratapANiNo cAvapANiNo cArUpANiNo cammapANiNo daMDapANiNo khaggapANiNo pAsapANiNo nIlapIyarattacAvacArucammadaMDakhaggapAsadharA AyarakkhA rakkhovagA guttA guttapAliyA juttA juttepAliyA patteyaM patteyaM samayao viNayao kiMkarabhUyA ciTThanti / 2te AtmarakSAH 3sanaddhabaddhavarmitakavacA 4utpIDitazarAsanapaTTikAH 5pinaddhagraiveyAH-pinagaveyakAbharaNAH 6AviddhavimalavaracihnapaTTA 7 gRhItA''yudhapraharaNAH 8trinatAni AdimadhyAvasAneSu namanabhAvAt 9 trisandhIni AdimadhyAvasAneSu saMdhibhAvAt 10 vajramayakoTIni 11 dhaSi 12 abhigRhya 13 pattikANDakalApA vicitrakANDakalApayogAta , ke'pi 14 nIlaH 'kANDakalApaH' iti gamyate pANI yeSAM te nIlapANayaH, evaM 15 pItapANayaH 16 raktapANayaH 17 cApaM pANI yeSAM te cApapANayaH 18 cAru:-praharaNavizeSaH pANI yeSAM te cArupANayaH 19 carma aGguSThAGgulyorAcchAdanarUpaM yeSAM te carmapANayaH, evaM 20 daNDapANayaH 21 khaDgapANayaH 22 pAzapANayaH, etadeva vyAcaSTe-yathAyogaM 23 nIla-pIta-rakta-cApa-cAru-carma-daNDa-khaDga-pAza-dharA 24 AtmarakSAH 25 rakSAmupagacchanti tadekacittatayA tatparAyaNA vartante iti rakSopagAH 26 guptA na svAmibhedakAriNaH, tathA 27guptA-parAmavezyA pAliH-seturyeSAM te guptapAlikAH, tathA 28 yuktAH-sevakaguNopetatayA ucitAstathA 29 yuktAH-parasparasaMbaddhA natu bRhadantarA pAliyeSAM te yuktapAlikAH, 30 samayataH-AcArataH-AcAreNetyarthaH 31 vinayatazca 32 kiMkarabhUtA iva 33 tiSThanti, na khalu te kiMkarAH, kintu te'pi Jan Education in setorary.org
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa pra0-sUriyAbhassa NaM bhaMte ! devassa kevaiyaM kAlaM ThitI paNNattA! u0-goyamA! cattAri paliovamAI ThitI pnnnnttaa| pra0-suriyAbhassa NaM bhaMte ! devassa sAmANiyaparisovavaNNagANaM devANaM kevaiyaM kAlaM ThitI paNNattA? u0-goyamA! cattAri paliovamAiM ThitI paNNattA, mahiDDIe mahajuttIe mahabvale mahAyase mahAsokkhe mahANubhAge sUriyAme deve, ahoNaM bhaMte ! sUriyAbhe deve mahiDDIe jAva mhaannubhaage| 141] pra0-sUriyAbheNaM bhaMte ! deveNaM sA divyA deviDDI sA divvA devajjuI se divve devANubhAge kiNNA laddhe | kiNNA patte kiNNA abhisamannAgae ? puThavabhave ke AsI? kiMnAmae vA ? ko vA guttaNaM? kayaraMsi vA gomaMsi vA nagaraMsi vA nigamaMsi vA rAyahANIe vA kheDaMsi vA kabaDaMsi vA maDaMbaMsi vA paTTaNaMsi vA mAnyAH, teSAmapi pRthagAsananipAtanAt , kevalaM te tadAnIM nijAcAraparipAlanato vinItatvena ca tathAbhUtA iva tiSThanti, tata uktaM kiMkarabhUtA iveti, tehiM * cauhiM sAmANiyasAhassIhiM, ityAdi sugama, yAvat 'divvAI bhogabhogAI bhuMjamANe viharati' iti [141] 1grasate buddhyAdIna guNAn yadi vA gamyaH zAstraprasiddhAnAmaSTAdazAnAM karANAmiti grAmastasmin, 2na vidyate karo yasmin tannagaraM tasmin , 3 nigamaH-prabhUtataravaNigvavAsaH 4 rAjAdhiSThAnaM nagaraM rAjadhAnI 5 prAMzuprAkAranibaddhaM kheTam 6 kSullakagrAkAraveSTitaM karbaTam 7 ardhagavyUtatRtIyAntAmAntararahitaM maDambam 8 paTTanaM-jalasthalanirgamapravezaH, uktaM caH-"paTTanaM zakaTaigamyaM, ghoTakai * asya vivaraNasya mUlapATho na dRshyte| sUryAbhaH purA ka AsIta? svarga cata. kha kiyatI sthitiH? ityAdi praznottarANi // 271 // Jain Education femlosa For Private & Personel Use Only
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 272 // Jain Education Inter doNamuhaMsi vA AraMsi vA AsamaMsi vA saMbAsi vA saMnnivesaMsi vA? kiM vA davoM kiM vA 'bhocA kiM vA kicI kiM vA samIyarittA kassa vA tahArUvassa samaNassa vA mAhaNassa vA aMtie egamavi AriyaM dhammayaM suvayaNaM succA nisamma jaM NaM sUriyAbheNaM deveNaM sA divvA deviDDI jAva devANubhAge laddhe patte abhisamannAgae ? u0- 'goyamA ! 'ti- samaNe bhagavaM mahAvIre bhagavaM goyamaM AmaMtettA evaM vayAsI sUriyAbhosamato naubhireva ca / naubhireva tu yad gamyaM, pattanaM tat pracakSate" / [ ] 9 droNamukhaM - jalanirgamapravezam - pattanamityarthaH 10 AkarohiraNyAkarAdiH 11 AzramaH - tApasAvasathopalakSita AzrayavizeSaH 12 saMbAdho-yAtrAsamAgataprabhUtajananivezaH 13 sannivezaH tathAvidhaprAkRtalokanivAsaH, 14 dattvA azanAdi, 15bhuktvA antaprAntAdi, 16kRtvA tapaH - zubhadhyAnAdi, 17 samAcarya pratyuprekSApramArjanAdi / pR0 59 TippaNa x / www.helibrary.org
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| 'keyaiaddhe janapada: paesikahA // 273 // [142] evaM khalu goyamA teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse keyaiaddhe nAme jaNavae hotthA,riddhatthimiyasamiddhe savvouyaphalasamiddhe ramme naMdaNavaNappagAse pAsAIe [pR09 paM04] jAva pddiruuve| __ [142] 1 0kekayA nAma arddham-ardhamAtramAryatveneti gamyate, sa hi paripUrNo janapadaH, kevalamarddhamAryam arddha cAnAryam AryeNa ceha prayojanamiti 'ardham' ityuktam janapada AsIt , sarvarttakaiH-2 sarvattubhAvibhiH puSpaiH phalaizca samRddhimat , evaM 3 smyamramaNIyaM 4 nandanavanaprakAzam-nandanavanapratima zubhasurabhizItalayA chAyayA sarvataH samanubaddhaM 'pAsAIe' ityAdi padacatuSTayaM pUrvavat 0 kikayA nAma-bhA0 1 / Jain Educat i onal Tww.jainelibrary.org
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 274|| tattha NaM keiyaaddhe jaNavae seyaviyA NAma nagarI hotthA, riddhasthimiyasamiddhA jAva [pR0 3 paM01-] pddiruuvaa| | seyaviyA tIse Na seyaviyAe nagarIe bahiyA uttarapurasthime disIbhAge estha NaM bhigavaNe NAma ujANe hotthA-ramme naMdaNavaNappagAse savvouyaphalasamiddhe subhasurabhisIyalAe chAyAe savvao ceva samaNubaddhe pAsAdIe jAva [pR09 paesI rAyA paM0 4] paDirUve / tattha NaM seyaviyAe NagarIe paesI NAmaM rAyA hotthA, mahaMyAhimavaMta [pR0 23 paM0 3-] jAva viharai / adhammie adhammiTe adhammakkhAI adhammANue adhammapaloI adhammapajaNaNe adhammasIlasamuyAyAre-adhammeNa ceva vittiM kappemANe 'haNa'-'chi'-'bhida'-pavattae lohiyapANI pAve caMDe rudde khudde [pR0 11 paM0 12] 5'mahayA himavaMta'-ityAdi rAjavarNanaM prAgvat [pR0 23 paM03-] 6 dharmeNa carati dhArmiko na dhArmikaH adhArmikaH, 7 sAmAnyato'pyadhArmikaH syAt ata Aha-adharmiSThaH-atizayena-adharmavAn ata eva 8 adharmeNa khyAtiryasyAsAvadhamakhyAtiH 9 adharmamanugacchati adharmAnugaH tathA 10 adharmameva pralokate-paribhAvayatItyevaMzIlo'dharmapralokI 11 adharma prakarpaNa janayati-utpAdayati lokAnAmapItyadharmaprajananaH 12 adharmazIlasamudAcAro-na dharmAt kimapi bhavati tasyaivAbhAvAdityevam-13 adharmaNaiva vRttim-sarvajantUnAm-yApanA kalpayan 14 'jahi' 15'chinddhi' 16 'bhinddhi' ityevaM 17 pravartakaH ata eva 18 lohitaH pANiH-mArayitvA hastayorapyaprakSAlanAt ata eva 19pApaH pApakarmakAritvAt 20caNDaH tIvakopAvezAt 21raudro+nistUMzakarmakAri+ "Rre nRzaMsa-nikhiMza-pApAH"-hima abhi0 kAM03 zlo0 40] iti vacanAt 'nistriMza' iti ucitam / For Private Personal Use Only Jin Educati onal w.ainelibrary.org
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / | sAhassIe ukkaNa-vaNa-mAyA- niryaDi-kUDa- keMvaDa - soyisaMpa oga bahule nissIle nivvaie nigrguNe nimmere nippaJcakkhANaposahovavAse baiMhUNaM duppayacarappayamiyapasupakkhI sirisavANa ghAyae vahA~e ucchAyaNayAe adhammaka samuTThie, gurUNaM No // 275 // tvAt 22 sAhasikaH paralokabhayAbhAvAt 23 UrdhvaM kazcanamutkazcanaM-hInaguNasya guNotkarSapratipAdanam 24 vaJcanaM pratAraNaM 25 mAyA paravazcana buddhiH 26 nikRtiH - bakavRcyA galakarttakAnAmivAvasthAnam 27 kUTam anekeSAM mRgAdInAM grahaNAya nAnAvidhaprayogakaraNam 28 5 kapaTa - nepathya-bhASAviparyayakaraNam ebhiH utkaJcanAdibhiH 29 sahAtizayena yaH saMprayogo yogastena bahulaH, athavA 29 sAtisaMprayogo | nAma yaH sAtizayena dravyeNa kastUrikAdinA aparasya saMprayogaH-uktaM ca sUtrakRtAGgacUrNikRtA- "so hoi sAijogo dadhvaM jaM chuhiya annadavvesuM / dosaguNA vayaNesu ya atthavisaMvAyaNaM kuNai" / [sUtrakR0 dvitIyazru0 dvitIyAdhya0 sU0 35 TIkA ] iti tatsaMprayoge 30 bahulaH, apare vyAkhyAnayanti - 23" utkaJcanaM nAma utkocA, 26 nikRtiH - - vacanapracchAdanakarma 29 sAtiH - vizrambhaH, etatsaMprayoga bahula : " / zeSaM tathaiva, 31 niHzIlo - brahmacarya pariNAmAbhAvAt 32 nirvato - hiMsAdiviratyabhAvAt 33 nirguNaH- kSAntyAdiguNA- 10 bhAvAt 34 nirmaryAdaH - parastrI parihArAdimaryAdAvilopitvAt 35 niSpratyAkhyAnapauSadhopavAsaH - pratyAkhyAnapariNAma- parvadivasopavAsapariNAmAbhAvAt, 36 bahUnAM 37 dvipadacatuSpada mRgapazupakSisarisRpANAM 38 ghAtAya - vinAzanAya 39 vadhAya - tADanA 40 | ucchAdanAya - nirmUlAbhAvIkaraNAya 41 adharmmarUpaH keturiva - grahavizeSa iva 42 samutthitaH na ca 43 gurUNAM pitrAdInAmAgaccha - vaJcana bhA0 1 pA0 5 /
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iy| rAjJI // 276 // bhuTTeti jo viNayaM pauMjai, sa~yassa vi ya NaM jaNavayassa No sammaM kara ravitti parvattei / | sUriyakatA / [143] tassa NaM paesissa ranno sUriyakaMtA nAma devI hotthA, sukumAlapANipAyA dhAriNIvaNNao pR0 | 27 paM0 3] paersiNA rannA saddhi aNurattA avirattA ihe sadde ruve jAva vihri|| sariyakaMto | [144] tassa NaM paesissa raNo NeDhe putte sUriyakatAe devIe attae sariyakate nAmaM kumAre hotthA, sukumAlapANipAe jAva [pR0 27 paM0 3-] pddiruuve| seNaM sariyakaMte kumAre juvairAyA vi hotthA, paesissa ranno | raMjaM ca TuM ca balaM ca vAhaNaM ca kosaM ca koDAgAraM ca puraM ca aMteuraM ca saMyameva paccuvekkhamANe paccuvekkhamANe tAm 44 abhyuttiSThati-abhimukhamUrdhva tiSThati, 45 na ca vinayaM prayute, nApi zramaNabrAhmaNabhikSukANAmabhyuttiSThati, na ca vinayaM prayur3e, 46 nApi khakasyApi-AtmIyasyApi janapadasyApi 47 samyak 48 karabharavRtti 49 prvrtyti| [143] 1 'sukumAlapANipAyA' ityAdi devIvarNanaM prAgvat [pR0 27 paM0 3] / 2 pradezinA rAjJA 3 sArddhamanuraktA avi. raktA-kazcidvipriyakaraNe'pi virAgAbhAvAt / [144] kumAravarNanaM 1 'sukumAlapANipAe' ityAdi jAva 'sundareM iti, atra 'yAvat'karaNAt 'ahINapaJcediyasarIre piyadarisaNe surUve' iti draSTavyam , etacca devIvarNakavat [pR0 27 paM011] svayaM paribhAvanIyam / 2 sa ca sUryakAnto nAma kumAro 3 yuvarAjA abhRt , 4 pradezino rAjJo 5 rAjya-rASTrAdisamudAyAtmakaM 6 rASTra ca-janapadaM ca 7 balaM ca-hastyAdisanyaM 8 vAhanaM ca-vegasarAdikaM 9 kozaM ca-bhANDAgAraM 10 koSThAgAraM ca-dhAnyagRhaM 11 puraM ca 12 avarodhaM ca 13 Atmanaiva-khayameva 14 samutprekSamANo JainEducation For Private Personal use only jainelibrary.org
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / |vihrh| citto [145] tassa NaM paesissa ranno jeTTe bhAuyavayaMsae citte NAmaM sArahI hotthA aDDe jAva [pR0 25 paM0 2]] sArathiH bahujaNassa aparibhUe sAma-daMDa-bheya-uvappayANa-atthasatthaIhAmaivisArae utpattiyAe veNatiyA~e kammayAe| pAriNAmiyAe cauvihAe buddhIe uvavee, paesisa raNNo bahusu kanjesu ya kAraNesu ya kuTuMbesu ya maMtesu ya | ||277 // guMjjhesu ya raha~ssesu ya niccheemu ca vavahAresu ya ApucchaNijje -nirUpayan samutprekSamANo vA vyApArayan / [145] 1 ADhayaH-samRddho dIptaH-kAntimAna vittaH pratIto yAvat'karaNAt 'viulabhavaNa...vicchaDDiyaurabhattapANe' iti parigrahaH, asya vyAkhyA rAjavarNakavat [pR0 25 paM0 11] paribhAvanIyA, 2 rAjyamAnyatvAt svayaM ca jAtyakSatriyatvAt , 3 sAma-bhedadaNDa-upapradAnalakSaNAnAM nItInAm 4 arthazAstrasya-arthopAyavyutpAdanagranthasya 5 IhA-vimarzastatpradhAnA matirIhAmatistayA vizA rado-vicakSaNaH sAmabhedadaNDopapradAnArthazAstrehAmativizAradaH 6autpattikyA-adRSTAzrutAnanubhUtaviSayAkasmAdbhavanazIlayA 7 vainayi- 10 kyA-vinayalabhyazAstrArthasaMskArajanyayA 8karmajayA-kRSivANijyAdikarmabhyaH saprabhAvayA 9pAriNAmikyA-prAyokyovipAkajanyayA10 evaMrUpayA caturvidhayA buddhyA 11 upapetaH 12 pradezino rAjJo 13 bahuSu kAryeSu-karttavyeSu 14 kAraNeSu-karttavyopAyeSu 15 kuTumbeSu svakIyaparakIyeSu viSayabhUteSu 16 mantreSu-rAjyAdicintArUpeSu 17 guhyeSu-bahirjanAprakAzanIyeSu 18 rahasyeSu-teSveva aSaDakSINeSu 19 nizcayeSu nizcIyante iti nizcayA:-avazyakaraNIyAH karttavyavizeSAsteSu 20 vyavahAreSu-AvAhanavisarjanAdirUpeSu 21 Amaccha Jain Education melal For Private Personel Use Only Jwwjainelibrary.org
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / kuNAlA janapada: -sAvatthI nagarI // 278 // | paDipuccheNijje meDhI pANaM AhAre AlaMbaNaM cakkhU meDhibhUe~ pamANabhUe AhArabhUe AlaMvaNabhUe cakkhubhUe savvaTThANasavvabhUmiyAsu laddhapaccae vidiNNavicAre rajjadhurAciMtae Avi hotyaa| [146] teNaM kAleNaM teNaM samayeNaM kuNAlA nAma jaNavae hotthA, riddhasthimiyasamiddhe [pR0 272 paM0 6] tattha | NaM kuNAlAe jaNavae sAvatthI nAma nayarI hotthA riddhasthimiyasamiddhA [pR0 3 paM0 1] jAva pddiruuvaa| tIse NaM sAvatthIe NagarIe bahiyA uttarapurasthime disIbhAe kohae nAma ceie hotthA, porANe [pR07 paM03-]jAva 5 nIyaH-sakRta pracchanIyaH 22 pratipracchanIyaH-asakRt pracchanIyaH, kimiti ?, yato'sau 23 meDhI-khalakamadhyavartinI sthUNA yasyAM niyamitA gopatirdhAnyaM grAhayati tadvad yamAlambya sakalaM matrimaNDalaM mantraNIyAn arthAn dhAnyamiva vivecayati sa meDhiH, tathA 24 pramANa-pratyakSAdi tadvat yaH-tadRSTAnAmarthAnAmavyabhicAritvena tatraiva mantriNAM pravRttinivRttibhAvAta-sa pramANam , 25 AdhAraH Adheyasyeva sarvakAryeSu lokAnAmupakAritvAt , tathA 26 AlambanaM rajjvAdi tadvat ApadgarttAdinistArakatvAt AlambanaM, tathA 27 cakSuH-locanaM tadvallokasya yo vividhakAryeSu pravRttinivRttiviSayadarzakaH sa cakSuH, etadeva prapaJcayati-28 'meDhibhae' ityAdi, atra 10 bhRtazabda aupamyArthaH, meDhisadRza ityarthaH, 29 sarveSu sthAneSu-kAryeSu saMdhivigrahAdiSu 30 sarvAsu bhUmikAsu-mantryamAtyAdisthAnarU. pAsu labdhaH-upalabdhaH pratyayaH-pratItiH avisaMvAdavacanatayA yasya sa tathA, 31 vitIrNo-rAjJA'nujJAto vicAraH-avakAzo yasya vizvasanIyatvA sa vitIrNavicAraH sarvakAryAdiSvati prakRtaM, kiMbahunA ?-32 rAjyadhurAcintakazcApi-rAjyanirvAhakazcApi 33abhUt / Jain Education in malal For Private Personel Use Only wwlainelibrary.org
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| // 279 // paasaadiie| tattha NaM sAvatthIe nayarIe paesissa ranno aMtevAsI jiyasattU nAma rAyA hotthA, mahayAhimavaMta jAva [pR0 23 paM03-] viharai / tae NaM se paesI rAyA annayA kayAi mahatthaM mahagdhaM maharihaM viulaM rAyArihaM pAhuDaM sajAvei, sajjAvittA cittaM sArahiM saddAvei, saddAvittA evaM vayAsI-gaccha NaM cittA! tumaM sAvatthi nagariM jiyasattussa raNo imaM mahatthaM jAva pAhuDaM uvaNehi, jAI tattha rAyakajANi ya rAyakicANi ya rAyanItIo ya rAyavavahArA ya tAI jiyasattuNA saddhiM sayameva paccuvekkhamANe viharAhi tti kaTu visjie| tae NaM se citte 5 sArahI paesiNA raNNA evaM vutte samANe haTTha-jAva [pR0 47 paM03-] paDisuNettA taM mahatthaM jAva pAhuDaM geNhai, paesissa raNo jAva paDiNikkhamai seyaviyaM nagariM majjhamajjheNaM jeNeva sae gihe teNeva uvAgacchati uvAgacchittA taM mahatthaM jAva [pra0 pR0 paM0 2] pAhuDaM Thavei, koDuMbiyapurise saddAvei sahAvettA evaM vayAsIvippAmeva bho! devANuppiyA! sacchattaM jAva [pR0 187 paM01-] cAuraghaMTaM AsarahaM juttAmeva uvaTTaveha jAva paJcappiNaha / tae NaM te koDaMbiyapurisA taheva paDisuNittA khippAmeva sacchattaM jAva juddhasajja cAugghaMTaM Asa 10 rahaM juttAmeva uvaTThaventi, tamANattiyaM paJcappiNaMti, tae NaM se citte sArahI koDuMbiyapurisANa aMtie eyamaDhe [146] 1 ante-samIpe vasatItyevaMzIlo'ntevAsI-ziSyaH, antevAsIva samyagAjJAvidhAyI iti bhAvaH / 2 kavacaM-tanutrANaM varma-lohamaya kamalakAdirUpaM saMjAtamasyeti varmitam , sannaddhaM zarIrAropaNAt baddhaM gADhatarabandhanena bandhanAt varmitaM kavacaM yena sa x-kattaliyAdi-bhA0 1 / in Educati onal Www.jainelibrary.org
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / citto sAvatthIM gacchati // 280 // jAva-hiyae hAe kayabalikamme kayakouyamaMgalapAyacchitte sannaddhavaddhavammiyakavae uppIliyasarAsaNapaTTiepiNaddhagevijavimalavaraciMdhapaTTe gahiyAu~hapaharaNe taM mahatthaM jAva pAhuDaM geNhai, jeNeva cAugdhaMTe Asarahe teNeva uvAgacchada cAuraghaMTaM AsarahaM durUheti, bahuhiM purisehiM sannaddha-jAva [pra0 pR0501] gahiyAuhapaharaNehiM saddhiM saMparibuDe sakoriMTamalladAmeNaM chatteNaM dharejamANeNaM mahayA bhaDacaDagararahapahakaraviMdaparikkhitte sAo gihAo Niggacchai seyaviyaM nagari majhamajheNaM Niggacchai suhehiM vAsehiM pAyarAsehiM nAivikiTTehiM aMtarA vAsehiM vasamANe vasamANe keiyaaddhassa jaNavayassa majjhaMmajjheNaM jeNeva kuNAlAjaNavae jeNeva sAvatthI nayarI teNeva uvAgacchada sAvatthIe nayarIe majjhamajheNaM aNupavisai, jeNeva jiyasantussa raNo gihe jeNeva bAhiriyA ubaTThANasAlA teNeva uvAgacchai turae nigiNhai, rahaM Thaveti, rahAo pacoruhada, taM mahatthaM jAva pAhuDaM giNhai jeNeva abhitariyA uvaTThANasAlA jeNeva jiyasattU rAyA teNeva uvAgacchai, jiyasattuM rAyaM karayalapariggahiyaM [pR056paM0 2-] jAva kaTu jaeNaM vijaeNaM vaddhAvei, taM mahatthaM jAva pAhuDaM uvaNei / tae NaM se jiyasattU rAyA cittassa sArahissa taM mahatthaM jAva pAhuDaM paDicchai cittaM sArahiM sakArei sammANeti sannaddhabaddhavarmitakavacaH, 3 utpIDitA-gADhIkRtA zarA asyante-kSipyante asminniti zarAsanaM-iSudhistasya-paTTikA yena sa utpIDitazarAsanapaTTikaH 4 pinaddhaM gaiveyaka-grIvA''bharaNaM vimalavaracihnapaTTazca yena sa pinagaveyakavimalavaracitapaTTaH 5Ayudhyate'nenetyAyudhaMkheTakAdi praharaNam-asikuntAdi gRhItAnyAyudhAni praharaNAni ca yena sa gRhItAyudhapraharaNaH / Jain Education a l For Private & Personel Use Only wwwjainelibrary.org
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa // 28 // paDivisajjei rAyamaggamogADhaMca se AvAsaM dalayai / tae NaM se citte sArahI visajite samANe jiyasattussa rano aMtiyAo paDinikkhamai, jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA jeNeva cAugghaMTe Asarahe teNeva uvAgacchai, cAuraghaMTaM AsarahaM durUhai, sAvatthi nagari majhamajjheNaM jeNeva rAyamaggamogADhe AvAse teNeva uvAgacchai, turae nigiNhai, rahaM Thavei, rahAo paJcokahai, pahAe kayavalikamme kayakouyamaMgalapAyacchitte suddhappAvesAI maMgallAI vatthAI pavaraparihite appamahagghAbharaNAlaMkiyasarIre jimiyabhuttuttarAgae vi ya NaM samANe puvAvarapahakAlasamayaMsi gaMdhabvehi ya NADagehi ya uvanacijamANe uvanacijamANe uvagAijamANe uvagAijamANe uvalAlijamANe iTTe sadda-pharisa-rasa-rUva-gaMdhe paMcavihe mANussae kAmabhoe pacaNubhavamANe vihri| [147] teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pAsAvaJcijje kesI nAma kumArasamaNe jotisaMpaNNe kulasaMpaNNe bailasaMpapaNe svasaMpaNNe viNayasaMpaNNe nANasaMpaNNe dasaNasaMpanne carittasaMpaNNe lajjAsaMpaNNe lAMghavasaMpaNNe lajjAlAghavasaMpanne +oyasI teyaMsI vaccaMsI [147] 1 jAtisaMpannaH-uttamamAtRpakSayukta iti pratipattavyam , anyathA mAtRpitRpakSasaMpannatvaM puruSamAtrasyApIti nAsyotkarSaH kazcidukto bhavati, utkarSAbhidhAnArtha cAsya vizeSaNakalApopAdAnaM cikIrpitamiti, evaM 2 kulasaMpanno'pi navaraM kulaM-pitRpakSaH3 balaM -saMhananavizepasamutthaH prANaH 4 rUpam-anupamaM zarIrasaundayaM 5 vinayAdIni pratItAni, navaraM 6 lAghavaM-dravyato'lpopadhitvam bhAvato gauravatrayatyAgaH manobAkAyasaMyamaH 7 ojo-mAnaso'vaSTambhastadvAn ojasvI 8 tejaH-zarIraprabhA tadvAna tejasvI 9 vaco vacanaM sau + 'oyaMso' ityAdi-iha ca vizeSaNacatuSTaye'pi anusvAraH prAkRtatvAt'-rAya0 viva0 / For Private Personal Use Only Harjainelibrary.org JainEducation litern
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 282 / / jasaMsI jiyakohe jiyamANe jiyamAe jiyalohe jiyaNidde jitidie jiyaparIsahe jIviyAsamaraNabhayavippamukke kamIkamAra tavappahANe guNappahANe karaNappahANe caraNappahANe nigahappahANe nicchayappahANe aMjavappahANe maddavappahANe | samaNe | lAghavappahANe khaMtippahANe guttippahANe muttippahANe vijappaihANe maMtappahANe bhAgyAdyapetaM yasyAsti sa vacasvI athavA varca:-tejaH pradhAva ityarthastadvAn varcasvI 10 yazasvI-khyAtimAn , 11 'jitakrodhaH' ityAdi tu vizeSaNasaptakaM pratItam , navaraM krodhAdijaya udayaprAptakrodhAdiviphalIkaraNato'vaseyaH, tathA 12 jIvitasya-prANadhAraNasya | AzA-vAJchA maraNAd bhayaM tAbhyAM vipramukto jIvitAzAmaraNabhayavipramuktaH, tadubhayopekSaka ityarthaH, tathA 13 tapasA pradhAnaH-uttamaH zeSamunijanApekSayA tapo vA pradhAnaM yasya sa tapaHpradhAnaH, evaM 14guNapradhAnaH navaraM guNAH-saMyamaguNAH, etena ca vizeSaNadvayena tapaHsaMyamau pUrvabaddhA'bhinavayoH karmaNonirjarA'nupAdAnahetU mokSasAdhane mumukSUNAmupAdeyau pradarzitau, guNaprAdhAnyaprapaJcanArthamevAha-15karaNaM -piNDavizuddhyAdi, uktaM ca-"piMDAvasohI samiI bhAvaNa paDimA ya indiyaniroho / paDilehaNa nuttIo abhiggahA ceva karaNaM tu"|| [ ]16 caraNaM-mahAvratAdi, uktaM ca-"vaya samaNadhamma saMjama veyAvaccaM ca bmbhguttiio| NANAitiyaM tavaM kohaniggahAI caraNa- 10 meyaM" // [ ] 17 nigrahaH-anAcArapravRtteniSedhanam / 18 nizcayaH-tattvAnAM nirNayaH vihitAnuSThAneSvavazyamabhyupagamo vA 19 AjavaM-mAyAnigrahaH 20 lAghavaM-kriyAsu dakSatvaM 21 kSAntiH-krodhanigrahaH 22 guptiH-manoguptyAdikA 23 muktiH-nirlobhatA 24 24 vidyAH-prajJaptyAdidevatA'dhiSThitA varNAnupUrvyaH 25 mantrA-hariNegameSyAdidevatA'dhiSThitAH athavA sasAdhanA vidyA sAdhanarahitA Jain Education Temonal gjainelibrary.org
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 283 // baMrbhappahANe veyappahANe naryappahANe niyamappahANe saccappahANe soyappahANe nANappahANe daMsaMNappahANe carittappahANe orAle...[pR0 147 paM01-] caudasapuvI cauNANovagae paMcahiM aNagArasaehiM saddhiM saMparibuDe puvANupuci caramANe gAmANugAmaM dUijjamANe suhaMsuheNaM viharamANe jeNeva sAvatthI nayarI jeNeva kohae ceie teNeva uvAgacchai, sAvatthI-nayarIe bahiyA koTThae ceie ahApaDirUvaM uggahaM uggiNhai uggiNhittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharai / 1. mantrAH, 26brahmacarya-bastinirodhaH sarvameva vA kuzalAnuSThAnam 27vedaH-Agamo laukika-lokottarika-kuprAvacanikabhedabhinnaH 28 nayA naigamAdayaH sapta pratyekaM zatavidhAH, 29niyamA-vicitrA abhigrahavizeSAH 30 satyaM-bhUtahitaM vacaH 31 zauca-dravyato nirlepatA bhAvato'navadyasamAcAratA 32 jJAnaM-matyAdi 33 darzana-samyaktvaM 24 cAritraM-bAhyaM sadanuSThAnaM, yacceha caraNakaraNagrahaNe'pi AjavAdigrahaNaM tat ArjavAdInAM prAdhAnyakhyApanArtham , nanu jitakrodhatvAdInAmAjavAdInAM ca kA prativizeSaH? ucyate, jitakrodhAdivizeSaNeSu tadudayaviphalakaraNam mArdavapradhAnAdipu udayanirodhaH, athavA yata eva jitakrodhAdiH ata eva kSamAdipradhAna ityevaM hetuhetumadbhAvAd vizeSaH, tathA 'jJAnasampannaH' ityAdau jJAnAdimatvamAtramuktam 'jJAnapradhAnaH' ityAdau tadvatAM madhye tasya prAdhAnyamityevamanyatrApyapaunaruktyaM bhAvanIyam , tathA 35 udAra:-sphArAkAraH 'ghore...36 caunANovagae' iti pUrvavat [pR0 147 paM01 tathA pR0 | 148 paM07-12] 'paMcahi aNagArasaehi' ityAdikaM vAcyam / 8-carya sarvameva -pA0 4-5 bhA0 1 / JainEducatiointedindia w.iainelibrary.org
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 284 // [148] tae NaM sAvatthIe nayarIe siMghADaga-tiya-caukka-caccara-caumuha-mahApahesu mahayA jaNasadde i=vA0 jaNa bUhe i vA jaNabole i vA jaNakalakale i vA jaNaummIi vA jaNaukkaliyA i vA jaNasannivAe i vA jAva parisA pajjuvAsai / tae NaM tassa sArahissa taM mahAjaNasadaM ca jaNakalakalaM ca suNettA ya pAsettA ya imeyArUve ajjhathie jAva samuppajitthA, kiM NaM aja jAva sAvatthIe NayarIe iMdamahe i vA khaMdamahe i vA ruddamahe i vA mauMdamahe i vA sivamahe i vA vesamaNamahe i vA nAgabhahe i vA jaikkhamahe i vA bhUyamahe i vA thUbha he i vA ceiyamahe i vA rukhamahe i vA girimaihe i vA darimahe i vA ageMDamahe i vA naImahe i vA saramahe i vA sAgaramahe [148] mahAn janazabdaH parasparAlApAdirUpaH, 2 janavyaho-janasamudAyaH, 3 bola:-avyaktavarNo dhvaniH, 4 kalakalaH sa evopalabhyamAnavacanavibhAgaH 5 Urmi:-saMbAdhaH 6 laghutarasamudAyaH sannipAtaH-aparAparasthAnebhyo janAnAmekatra mIlanam , 'jAva parisA pajjuvAsaI' iti, 'yAvat' karaNAt 'bahujaNo...[pR0 38 paM0 4] pannavei pAsAvaccijje kesI nAma kumArasamaNe jAisampaNNe jAva [pR0 118 paM0 9] gAmaNugAmaM duijamANe ihamAgae iha saMpatte iha samosaDhe iheva sAvatthIe nayarIe [pR0 118 [paM0 3], taM mahapphalaM khalu [pR0 3950 2] ityAdi prAguktasamastaparigrahaH, 7 indramahaH-indrotsavaH indraH-zakraH, 8 skandaH-kArtikeyaH 9 rudraH pratItaH 10 mukundo-baladevaH 11 zivo-devatAvizeSaH 12 vaizramaNo-yakSarAT 13 nAgo-bhavanapativizeSaH 14 yakSobhUtazca vyantaravizeSau 15stUpa:-caityastUpaH 16 caityaM-pratimA 17 vRkSaH 18 dari-girI 19avaTa-nadI-saraH-sAgarAHpratItAH, = 'i' kAro vAkyAlaMkArArthaH "-rAya0 vi0| 0 " 'vA' zabdaH padAntarApekSayA samuccayArthaH "-rAya0 vi0 / Jain Education Inthandi For Private Personel Use Only willinelibrary.org
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniyN| i vA jaMNaM ime bahave uggA uggaiputtA bhogA rAinA ikkhAgANAyA koravvA jAva inbhA inbhaputtA aNNe ya bahave rAyA-Isara-talavara-mAMDaviya-koTuMbiyaM-ibha-sehi-seNAvai-satyavAhappabhitayo NhAyA 20 ugrAH AdidevAvasthApitA ikSuvaMzajAtAH 21ugraputrAH ta eva kumArAdyavasthAH, evaM 22 bhogA:-AdidevenaivAvasthApitaguruvaMzajAtA 23 rAjanyA:-bhagavadvayasyavaMzajAH 'yAvata'karaNAt 'khasiyA mAhaNA bhaDA [pR0 40 paM01-] johA mallaI mallaiputtA lecchaI lecchaiputtA' iti parigrahaH, tatra kSatriyAH-sAmAnyarAjyakulInA bhaTAH-zauryavantaH yodhAH-tebhyo viziSTatarAH, mallakino lecchakinazca rAjavizeSAH, yathA ceTakarAjasya zrUyante aSTAdaza gaNarAjA nava mallakino nava lecchakinaH, 24 rAjAno-mANDalikA 25 IzvarA-yuvarAjAnaH 26talavarAH-parituSTanarapatipradattapaTTabandhavibhUpitA rAjasthAnIyAH 27 mADambikAH 29 ibhyA:-mahAninaH30zreSThinaH-zrIdevatAdhyA- | sitasauvarNapaTTavibhUSitottamAGgAH 31 senApatayo-nRpatinirUpitAzcaturaGgasainyanAyakAH 32 sArthavAhAH-sArthanAyakAH 23 prabhRtigrahaNAt matri-mahAmatri-gaNaka-dauvArika-pIThamardAdiparigrahaH, tatra matriNaH pratItAH mahAmatriNo matrimaNDalamadhAnAH "hastisAdhanoparikAH" iti vRddhAH maNakA-gaNitajJAH "bhANDAgArikAH" iti vRddhAH "jyotiSikAH" ityapare dauvArikA:-pratIhArA rAjadvArikA vA pIThamardAH - AsthAne AsannapratyAsannasevakA vayasyA iti bhAvaH 'jAva aMbaratalamiva phoDe mANA' iti yAvata karaNAta 'appegatiyA' baMdaNavattiyaM ...satta sikkhAvayAI...pR0 40 paM03-pR. 41 paM06] samuddaravabhUyaM piva karemANA aMbaratalaM piva phoDemANA'iti parigrahaH, etacca prAyaH sugamam , navaram guNavatAnAmapi nirantaramabhyasyamAnatayA zikSAktatvena vivakSaNAta 'satta sikkhAvayAI' ityuktam 34 smAtAH ___x pR0 40 paM0 1, TippaNa 3 vi0 baa| // 285 // Jain Education Cremona For Private & Personel Use Only wwjainelibrary.org
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| // 286 // kaiyavalikammA kayakouyamaMgalapAyacchittA sirasAkaMThemAlakaDA oNviddhamaNisuvaNNA kappiyahAra-addhahAratisara-pAlaMbapalaMbamANa-kaDisuttayakayasohAharaNA caMdaNolittagAyasarIrA...purisavaragurAparikhittA mahayA ukiTThasIhaNAyabolakalakalaraveNaM....egadisAe jahA uvavAie jAva [uvavAia sU0 pR0 57 paM0 11-] appekRtasnAnAH anantaraM 35 kRtaM balikarma-svagRhadevatAbhyo yaiste kRtabalikarmANaH, tathA 36 kRtAni kautukamaGgalAnyeva prAyazcittAni duHkhamAdivighAtArtha yaiste kRtakautukamaGgalaprAyazcittAH, tatra kautukAni-mapItilakAdIni maGgalAni-siddhArthakadadhyakSatarvAdIni, tathA 37 zirasA kaNThe ca kRtA mAlA yaiste, zirasAkaNThemAlAkRtAH, tathA 38 AviddhAni-parihitAni maNisuvarNAni yaiste tathA, 39 kalpito-vinyasto hAraH-aSTAdazasarikaH arddhahAro-navasarikaH trisarikam-pratItameva-yaiste tathA, tathA 40 pralambo-jhuMbanakaM lambamAno yeSAM te tathA, 41 kaTisUtreNa anyAnyapi sukRtazobhAnyAbharaNAni yeSAM te kaTisUtrasukRtazobhA bharaNAH, 42 candanAvalitAni gAtrANi yatra tata tathAvidhaM zarIraM yeSAM te candanAvaliptagAtrazarIrAH, 43 puruSANAM vAgureva vAgurA-parikarastayA parikSiptAHvyAptAH, 44 mahatA utkRSTizca-AnandamahAdhvaniH siMhanAdazca-siMhasyeva nAdaH bolazca-varNavyaktivarjito dhvaniH, kalakalazca-vyaktava- 10 canaH sa eva etallakSaNo yo bastena samudrasvabhRtamiva-samudramahAghopaprAptamiva zrAvastI nagarImiti gamyate kurvANAH ambaratalamivaAkAzatalamiva sphoTayantaH, 45 ekayA dizA pUrvottaralakSaNayA ekAbhimukhA-ekaM bhagavantaM prati abhimukhAH / - "prAkRtatvAt padavyatyayaH vibhaktivyatyayazca iti"-rAya0 vi0 / 0 bhASAyAm-'bhUmaNu' iti / 4 "tataH padatrayasyApi padadvayamIlanena karmadhArayaH"-rAya0 vi0 / Jan Education For Private Personel Use Only wittainelibrary.org
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| gatiyA hayagayA jAva appegatiyA gayagayA pAyacAravihAreNa [pR0 41 paM04] mahayA mahayA vaMdAvaMdaehiM cico sAraniggacchati, evaM saMpehei saMpehittA kaMcuijjapurisaM sahAvei saddAvittA evaM vayAsI-kiM NaM devaannuppiyaa| aja hI kesisAvatthIe nagarIe iMdamahe i vA jAva sAgaramahe i vA jeNaM ime yahave uggA bhogA. NiggacchaMti? kumAratae NaM se kaMcuIpurise kesissa kumArasamaNassa AgamaNagahiyaviNicchae cittaMsArahiM karayalapariggahiyaM | zramaNamupajAva vaddhAvettA evaM vayAsI-No khalu devANuppiyA! ajja sAvatthIe NayarIe iMdamahe i vA jAva sAgaramahe i 5 gataH vA jeNaM ime bahave jAva viMdAviMdaehiM niggacchati, evaM khalu bho! devANuppiyA! pAsAvacije kesI nAma kumAra // 287 // samaNe jAisampanne [pR0 281 paM08] jAva duijamANe ihamAgae jAva viharai, teNaM aja sAvatthIe nayarIe | bahave uggA jAva inbhA inbhaputtA appegatiyA baMdaNavattiyAe jAva mahayA vaMdAvaMdaehi Niggacchanti / [149] tae NaM se citta sArahI kaMcuipurisassa aMtie eyamaDhe socA nisamma hahatuTTha-jAva-hiyae koDubi| yapurise saddAvei saddAvittA evaM vayAsI-khippAmeva bho ! devANuppiyA ! cAuggheTa AsarahaM juttAmeva uvaTThaveha jAva sacchattaM ubaTThaveMti, tae Na se citte sArahI bahAe kayavalikamme kayakouyamaMgalapAyacchitte suddhappAvesAI maMgallAI vatthAI pavaraparihite appamahagyAbharaNAlaMkiyasarIre jeNeva cAugghaMTe Asarahe teNeva uvAgacchai uvAgacchittA cAuraghaMTa AsarahaM durUha sakoriMTamalladAmeNaM chattaNaM dharijamANeNaM mahayA bhaDacaDagareNa viMdapa [149] 1 catasro ghaNTA avalambamAnA yasmin sa tathA, 2 azvapradhAno ratho'zvarathaH taM, 3 yuktameva azvAdibhiriti gamyate, Jain Education emanal wadjainelibrary.org
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| // 288 // rikhitte sAvatthInagarIe majhamajheNaM niggacchai niggacchittA jeNeva koTTae ceie jeNeva kesikumArasamaNe teNeva uvAgacchai uvAgacchittA kesikumArasamaNassa adUrasAmaMte turae NigiNhai rahaM Thavei ya, ThavittA pacoruhati paccorahittA jeNeva kesikumArasamaNe teNeva uvAgacchai uvAgacchittA kesikumArasamaNaM tikkhutto AyAhiNaMpayAhiNaM karei karittA vaMdai namasai namaMsittA NaccAsaNNe NAtidUre sussUsamANe NamaMsamANe abhimuhe paMjaliuDe viNaeNaM pajjuvAsai / tae NaM se kesikumArasamaNe cittassa sArahissa tIse mahatimahAliyAe mahaccapari-14 sAe cAujAmaM dhamma parikahei, taM0-savvAo pANAivAyAo veramaNaM, savAo musAvAyAo veramaNaM, savvAo adiNNAdANAo veramaNaM, savvAo bahiddhAdANAo veramaNaM / tae NaM sA mahatimahAliyA mahaccaparisA kesissa kumArasamaNassa aMtie dhamma socA nisamma jAmeva disiM pAunbhUyA tAmeva disiM paDigayA / [150] tae NaM se citte sArahI kesissa kumArasamaNassa aMtie dhammaM socA nisamma haTTha-jAva-hiyae uhAe uTTei uhettA kesi kumArasamaNaM tikkhutto AyAhiNaMpayAhiNaM karei vaMdai namasai namaMsittA evaM 10 zeSa prAg vyAkhyAtArtham 4 'jahA jIvA *vajjhanti' ityAdirUpA dharmakathA aupapAtikagranthAdavaseyA [aupa0 sU0 pR0 7860 7-] lezatastu prAgeva drshitaa| * mUla-vivaraNayoH pAThabhedaH / Jain Education Interi For Private Personel Use Only ivw.delibrary.org
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 289 // rAyapaseNa-kyAsI-sahAmi NaM bhaMte ! niMggaMthaM pAvayaNaM, pattiyAmi NaM bhaMte ! niggaMthaM pAyayaNaM, roemiNaM bhaMte ! niggaMthaM iyN| pAvayaNaM, abhumi NaM bhaMte / niggaMthaM pAvayaNaM, evameyaM niggaMthaM pAvayaNaM, hameyaM bhate ! 0, aktihameyaM bhaMte:0, asaMdiddhameyaM0, icchiyapaDicchiyameyaM bhaMte ! japaM tumbhe vadaha tti kaTTa vaMdai namasai namaMsittA evaM vayAsI-jahA NaM devANuppiyANaM aMtie bahave uggA bhogA jAva inbhA inbhaputtA ciccA hirepaNaM ciccA suvarNa evaM dhaNaM dhannaM balaM cAhaNaM kosaM kohAgAraM puraM aMteuraM ciccA viulaM dharNakaNagarayaNamaNimottiyasaMkhasilappavAla.. saMtasArasAvaejja viccheDittA vigovaMittA dANaM dAiyANaM paribhAittA muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavva [150] 1 zraddadhe-astItyevaM pratipadye 2 nainthaM pravacana-jainazAsanam , 3 evam-iti pratyayaM karomyatreti bhAvaH, 4rocayAmikaraNaruciviSayIkaromi-cikIrSAmi-iti tAtparyArthaH, kimuktaM bhavati ?-5 abhyuttiSThAmi-abhyupagacchAmItyarthaH, 6 evametat yad bhavadbhiH pratipAditaM 7 tat tathaiva bhadanta! tathaivaitad bhadanta ! yAthAtmyavRtyA 8 vastu avitathametat bhadanta ! satyamityarthaH, 9 asaMdigdhametat bhadanta ! samyak tathyametaditi bhAvaH, 10 iSTam-abhilaSitam pratISTam-Abhimukhyena samyak pratipannametat 11 yathA yUyaM | vadatha, 12 hiraNyam-aghaTitaM suvarNam 13 dhana-rUpyAdi 14 dhAnya-bala-vAhana-koza-koSThAgAra-pura-antaHpurANi vyAkhyAtAni pratItAni ca, 15 dhanam-rUpyAdi 16 kanakaratnamaNimauktikazaGkhAH pratItAH 17 zilApravAlaM-vidrumam 18 sat-vidyamAnaM sAraMpradhAnaM yat svApateyaM-dravyaM 19 'vicchardayitvA' bhAvataH parityajya 20 prakaTIkRtya, tadanantaraM 21 dAnaM-dInAnAthAdibhyaH 22-atra putrAdiSu vibhajya / Jain Education Internal For Private & Personel Use Only ww.tinelibrary.org
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa jAtaH // 29 // yaMti, No khalu ahaM tA saMcAemi ciccA hiraNaM taM ceva jAva pavvaittae, ahaM NaM devANuppiyANaM aMtie paMcANu ciso zramavvaiyaM sattasikkhAvaiyaM duvAlasavihaM gihidhamma paDivajjittae, ahAsuhaM devANuppiyA ! mA paDibaMdha karehi, NopAsako tae NaM se citte sArahI kesikumArasamaNassa aMtie paMcANuvvatiyaM jAva gihidhamma uvasaMpajjittANaM viharati, sae NaM se citte sArahI kesikumArasamaNaM vaMdaha namasai namaMsittA jeNeva cAugghaMTe Asarahe teNeva pahArettha gamaNAe cAugghaMTaM AsarahaM durUhaha jAmeva disiM pAunbhUe tAmeva disiM pddige| [151] tae NaM se citte sArahI samaNovAsae jAe ahigayajIvAjIve uvaladdhapuNNapAve A~savasaMvaranijara--- kiriyAhigaraNapaMdhamokkhakusale asahijje devAsuraNAgasuvaNNajakkharakkhasakinnarakiMpurisagarulagaMdhavvamahoragAIhiM devagaNehiM niggaMthAo pAvayaNAo aNaikamaNijje, niggaMthe pAvayaNe NissaMkie Nikakhie [151] 1 abhigatau-samyag vijJAtau jIvAjIvau yena sa tathA, 2 upalabdhe yathAvasthitasvasvarUpeNa vijJAte puNyapApe yena sa upalabdhapuNyapApaH, 3 AzravANAM-prANAtipAtAdInAm 4 saMvarasya-prANAtipAtAdipratyAkhyAnarUpasya 5 nirjarAyAH-karmaNAM dezato 10 nirjaraNasya 6 kriyANAM-kAyikyAdInAm 7 adhikaraNAnAm-khaDgAdInAM 8 bandhasya-karmapudgalajIvapradezAnyo'nyAnugamarUpasya 9 mokSasya sarvAtmanA karmApagamarUpasya 10 kuzalaH-samyak parijJAtA Azrava-saMvara-nirjarA-kriyA-'dhikaraNa-bandha-mokSakuzalaH 11 avidyamAnasAhAyyaH, kutIrthikapreritaH samyaktvAvicalanaM prati na parasAhAyyamapekSate iti bhAvaH, tathA cAha-12 'devAsuranAga...aNaikkamaNijje' sugamam, navaraM garuDAH-suvarNakumArAH, evaM caitat yato 13 naigranthe prAvacane niHsaMzayaH darzanAntarAkAnarahitaH 14 phalaM Jain Education anal wr.jainelibrary.org
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa | NiviMtigicche laITe gahiyaDhe pucchiyaDhe ahigayaDhe viNicchiyaDhe advimiMjapemmANurAgaratte-'ayamAuso! | niggaMthe pAvayaNe aTe ayaM paramaTe sese" aNaTTe' Usiyaphailihe avaguyaduvAre ciyattaMteuragharappavese prati niHzaGkaH arthazravaNataH 15arthAvadhAraNataH saMzaye sati samyaguttarazravaNato vimalabodhAt , 16 padArthopalambhAt 17 asthIni prasiddhAni tAni ca miJjA ca-tanmadhyavartI majA asthimiJjAnaH te premAnurAgeNa-sarvajJapravacanaprItilakSaNakusumbhAdirAgeNa raktA iva raktA yasya sa tathA, kenollekhenetyata Aha-18 'ayamAuso ! niggaMthe pAvayaNe aDhe paramaTe sese aNaDe' iti 'Auso AyuSman, etacca sAmarthyAt putrAderAmatraNaM, 19 zeSamiti-dhanadhAnyaputradArarAjyakupavacanAdi, 20 "ucchritaM sphaTikamiva sphATikama-antaHkaraNaM yasya sa tathA-maunIndrapravacanAvApyA parituSTamanA ityarthaH" eSA vRddhavyAkhyA / apare tvAhuH-"ucchritaH-agalAsthAnAdapanIya UrvIkRto na tirazcInaH, kapATapazcAdbhAgAdapanIta ityarthaH, utsRto vA-apagataH parighA-argalA gRhadvAre yasyAsau ucchritaparidhaH utsRtaparigho vA-audAryAtirekato'tizayadAnadAyitvena bhikSukamavezArthamanargalitagRhadvAra ityarthaH", 21 aprAvRtadvAraH bhikSukapravezArtha kapATAnAmapi pazcAt-karaNAt , vRddhAnAM tu bhAvanAvAkyamevam-21 "samyagdarzanalAbhe sati na kasmAJcit pAkhaNDikAd bibheti-zobhanamArgaparigraheNa udghATitazirAstiSThatIti bhAvaH", 22 'ciyatta' iti nAprItikaraH antaHpuragRhe pravezaH-ziSTajanapravezanaM yasya sa tathA, anenAnIrSyAlutvamasyoktam , athavA 22 ciyattaH-prItikaro lokAnAmantaHpure gRhe vA pravezo yasyAtidhA 0 bhASAyAm 'mIja' zabdaH 'mijA' samAnaH / Jain Education Internal For Private & Personel Use Only Mainelibrary.org
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniyN| // 292 // cAuddasahamuhipuNNamAsiNIsu paDipuNNaM posaha samma aNupAlemANe samaNe NiggaMthe phAsuesaNijjeNaM asa-1 NapANakhAima sAimeNa pIDhephalaiMgasejjAsaMdhAreNa dhatthapaDigahakaMbalapAyapuMchaNeNaM osahabhesaijjeNaM paDilAmemANe ahApariggahehiM tabokammehiM appANaM bhAvemANe jAI tattha rAyakajANi ya jAva [pR0 279 paM0 4] rAyavavahArANi ya tAI jiyasattuNA raNNA saddhiM sayameva paccuvevamANe paccuvevamANe viharai / [152] tae NaM se jiyasatturAyA aNNayA kayAi mahatthaM jAva pAhuDaM sajjei, cittaM sArahiM sadAvei sadA-5 vittA evaM vayAsI-gacchAhi 'NaM tumaM cittA! seyaviyaM nagariM, paesissa ranno imaM mahatthaM jAva pAhuDaM uvaNehi, mama pAuggaM ca NaM jahAbhaNiyaM avitahamasaMdiddhaM vayaNaM vinnavehi tti kaTu visjie| tara NaM se citte sArahI jiyamikatayA sarvAnAzaGkanIyatvAta sa tathA, 23 caturdazyAm aSTamyAm 'uddiSTe' iti amAvasyAyAM paurNamAsyAM ca 24 pratipUrNamahorAtraM yAvat 25 pauSadham-AhArAdipaupa, 26 samyak anupAlayan , 27 pITham-AsanaM 28 phalakam-avaSTambhArtham 29 vasatiH zayanaM vA yatra prasAritapAdeH supyate 30 saMstArako laghutaraH 31 vastraM pratItam 32 patat bhaktaM pAnaM vA gRhNAtIti -patadgrahaH-pAtram | 10 33 pAdaproJchanaka-rajoharaNam 34 opadhaM pratItam 35 bheSajaM-pathyam 36 'ahApariggahehiM tavokammehi...' sugamam , kvacit / pATha:--'bahUhiM sIlavyayaguNaveramaNaposahovavAsehiM appANaM bhAvemANe viharaI' iti, tatra zIlavatAni-sthUlaprANAtipAtaviramaNAdIni guNavatAni-digvatAdIni pauSadhopavAsAH-caturdazyAdiparvatithyupavAsAdiH tairAtmAnaM bhAvayan viharati-Aste / * "lihAditvAd 'ac' pratyayaH"-rAya0 vi0 / vivaraNakAradarzitaM pAThAntaram / Jain Education Internance For Private Personel Use Only elibrary.org
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa- iyaM / / kumAra sattuNA rannA visajie samANe taM mahatthaM jAva giNDaha jAba jiyasattussa raNNo aMtiyAopaDinikkhamaha sAva | seyaviyaM tthInayarIe majjhamajjheNaM niggacchai jeNeva rAyamaggamogADhe AvAse teNeva uvAgacchai taM mahatthaM jAva Thavai, | samAgantuM pahAe jAva-sarIre sakoraMTa0 mahayA0 pAyacAravihAreNa mahayA purisavaggurAparikkhitte rAyamaggamogADhAo A. citto vijJavAsAo niggacchai sAvatthInagarIe majjhamajjheNaM niggacchati jeNeva koTThae ceie 'jeNeva kesI kumArasamaNe | payati kesi teNeva uvAgacchati kesikumArasamaNassa antie dhammaM socA jAva haha uhAe jAva evaM vayAsI-evaM khalu ahaM |5|zramaNam / bhaMte ! jiyasattuNA rannA paesissa ranno imaM mahatthaM jAva uvaNehi tti kaTTa visajjie, taM gacchAmi NaM ahaM bhaMte ! seyaviyaM nagari, pAsAdIyA NaM bhaMte ! seyaviyA NagarI, evaM darisaNijjA NaM bhaMte ! seyaviyANagarI, abhirUvA | // 293 // [152] 15 jeNeva kesI kumArasamaNe teNeva uvAgacchittA kesIkumArasamaNaM paMcaviheNaM abhigameNaM abhigacchA, taMjahA-sacittAnAM dravyANAM puSpatAmbUlAdInAM 'viusaraNayAe' iti vyavasaraNena-vyutsarjanena, acittAnAM dravyANAm-alaGkAra-vastrAdInAmavyavasaraNenaavyutsargeNa, kvacit 'viusaraNayAe'iti pAThaH, tatra acittAnAM dravyANAM-chatrAdInAM vyutsarjanena-parihAreNa, uktaM ca-"avaNei paMca kahANi rAyavaraciMdhabhUyANi / chattaM khaggo vANaha mauDaM tao cAmarAo ya" // [ ] iti, ekA zATikA yasmin tat tathA bat uttarAsaGgakaraNaM ca-uttarIyasya nyAsavizeSarUpaM tena, cakSussparza darzane 'aMjalipaggaheNa' hastajoTanena, manasa ekatvIkaraNena-ekatvavidhAnena / ____x mUla-vivaraNayoH pAThabhedaH / Jain Educatieinteletional For Private & Personel Use Only ww.jainelibrary.org
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| // 29 // | NaM bhaMte ! seyaviyA nagarI, paDirUvANaM bhaMte ! setaviyA nagarI, samosaraha NaM bhaMte ! tumbhe seyaviyaM ngriN| paesi nRpa[153] tae NaM se kesI kumArasamaNe cittaNa sArahiNA evaM vutte samANe cittassa sArahissa eyamajhu No sya ardhArmiADhAi No parijANAi tusiNIe saMciTThai, tae NaM se citte sArahI kesIkumArasamaNaM docaM pi tacaM pi evaM vayA- | katvena sI-evaM khalu ahaM bhaMte ! jiyasattuNA rannA paesissa raNNo imaM mahatthaM jAva visajjie taM ceva jAva samosaraha | kesikumAraNaM bhaMte ! tubbhe seyakyi nagariM / tae NaM kesIkumArasamaNe citteNa sArahiNA docaM pitacaM pi evaM vutte samANe || zramaNaH tAM cittaM sArahiM evaM vayAsI-cittA ! se jahAnAmae vaNasaMDe siyA kiNhe kiNhobhAse jAva paDirUve, se pUrNa |vijJapti na svIkaroti cittA ! se vaNasaMDe bahaNaM dupayacauppayamiyapasupakSIsirIsivANaM abhigamaNijje?, haMtA abhigamaNijje, taMsi ca NaM cittA ! vaNasaMDasi bahave bhilaMgA nAma pAvasauNA parivasaMti, je NaM tesiM bahaNaM dupayacauppayamiyapasupakkhIsirIsivANa ThiyANaM ceva maMsasoNiyaM AhArati, se guNaM cittA! se vaNasaMDe tesi NaM bahaNaM dupaya-jAva-sirIsivANaM abhigamaNije? No ti0, kamhA NaM ? bhaMte ! sovasagge, evAmeva cittA! tumbhaM pi 10 seviyAe NayarIe paesI nAma rAyA parivasai ahammie jAva [pR0 274 paM0]No sammaM karabharavitti pavattai, taM kahaM NaM ahaM cittA! seyaviyAe nagarIe samosarissAmi ? [154] tae NaM se citta sArahI kesi kumArasamaNaM evaM vayAsI-kiMNaM bhaMte! tumbhaM paesiNA rannA kAyavvaM? | asthi NaM bhaMte ! seyaviyAe nagarIe anne bahave Isaratalavara-jAva-satthavAhapabhiiyo je NaM devANuppiyaM vaMdissaMti Jain Education emanal For Private Personel Use Only wadjainelibrary.org
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iy| namaMsissaMti jAva pajjuvAsissaMti viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM paDilAbhissaMti, pauDihArieNa pIDhapha- kisikumAralagasejjAsaMthAreNaM uvanimaMtissaMti, tae NaM se kesI kumArasamaNe cittaM sArahiM evaM bayAsI-avi yA iMcittA! zramaNasya AdarAya jaannissaamo| cittena [155] tae NaM se citte sArahI kesikumArasamaNaM vaMdai namasai kesissa kumArasamaNassa aMtiyAo koTTa udyAnapAlayAo ceiyAo paDiNikkhamai jeNeva sAvatthI NagarI jeNeva rAyamaggamogADhe AvAse teNeva uvAgacchai koDaM-5 kAHpreritAH biyapurise saddAvei saddAvittA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA! cAugghaMTaM AsarahaM juttAmeva uvaTThaveha jahA seyaviyAe nagarIe niggacchai taheva jAva [pR0 280 paM05] vasamANe kuNAlAjaNavayassa majjhaMmajjheNaM jeNeva | // 295 // keiyaaddhe jeNeva seyaviyA nagarI jeNeva miyavaNe ujANe teNeva uvAgacchai ujANapAlae saddAvei evaM vayAsIjayA NaM devANuppiyA! pAsAvacijje kesI nAma kumArasamaNe puvvANupubbi caramANe gAmANugAma dUijjamANe ihamAgacchijjA tayA NaM tumbhe devANuppiyA! kesikumArasamaNaM vaMdijjAha namaMsijjAha vaMdittA namaMsittA ahApa [154] 1 'pADihArieNa pIDhaphalagasejjAsaMthArageNaM nimaMtehiti' mAtihArikeNa-punaH samarpaNIyena / 2 'avi yA I cittA! jANissAmo' iti 'avi yA I' iti api ca citra ! paribhA vayAmo 'lagnAH' iti bhAvaH, kvacit pAThaH *'avi yA iM cittA ! samosarissAmo iti, tatra api ca-etadapi ca paribhAvya samavasariSyAmau vartamAnayogena / 0-bayAmo no lagnA i-bhA0 2 / * vivaraNakAradarzitaM pAThAntaram / Jan Educatinten For Private Personal Use Only Delibrary.org
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / // 296 // DirUvaM uggahaM aNujANejjAha paDihArieNaM pIDhaphalaga-jAva uvanimaMtijjAha, eyamANattiyaM khippAmeva paJcappi jAha, tae NaM te ujjANapAlagA citteNaM sArahiNA evaM vRttA samANA haTThatuGa - jAva- hiyayA karayala pariggahiyaM jAva evaM vayAsI-tahatti ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNaMti / [156] tae NaM citte sArahI jeNeva seyaviyA NagarI teNeva upAgacchai seyaviyaM nagariM majjhamajjheNaM a pavisaha jeNeva paesissa raNNo gihe jeNeva bAhiriyA uvadvANasAlA teNeva uvAgacchai turae NigiNhaha raha Thavei rahAo paJcorUhai taM mahatthaM jAva gevhai jeNeva paesI rAyA teNeva uvAgacchaha paesiM rAyaM karayala - jAva vRddhAvettA taM mahatthaM jAva uvaNei / tae NaM se paesI rAyA cittassa sArahissa taM mahatthaM jAva paDicchara cittaM sArahiM sakArei sammANei paDivisajjei / tae NaM se citte sArahI parasiNA raNNA visajjie samANe haTThajAva- hiyae paesissa ranno aMtiyAo paDinikkhamai jeNeva cAuraghaMTe Asarahe teNeva uvAgacchai cAuraghaMTa AsarahaM durUhai seyaviyaM nagariM majjhaMmajjheNaM jeNeva sae gihe teNeva uvAgacchai turae NigiNhaha rahaM Thavei 10 rahAo pacoruhai pahAe jAva upi pAsAyavaragae hamANehiM muiMgamatthaehiM battIsaibaddhaehiM naoNDaehiM vataru [156] 1 sphuTadbhiratirabhasAsphAlanAt 2 mardalamukhapuTaiH 3 dvAtriMzadvidhaiH dvAtriMzatpAtra 4 nATakairvara taruNI5 saMprayuktai rupanRtya 0 taruNayu-pA0 5 / Jain Education Inemanal
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| seyaviyaM NIsaMpauttehiM uvaNacijamANe uvagA~ijamANe uvalAlijamANe ihe sahapharisa-jAva [pR0 281 paM07] vihrh|| kemikamAra. [157] tae Na kesI kumArasamaNe aNNayA kayAi pADihAriyaM pIDhaphalagasejjAsaMthAragaM pacappiNai sAvatthI- zramaNa: | o nagarIo koTTagAo ceiyAo paDinikkhamai paMcahiM aNagArasaehiM jAva viharamANe jeNeva keyaiaddhe jaNavae jeNeva seyaviyA nagarI jeNeva miyavaNe ujANe teNeva uvAgacchai ahApaDirUvaM uggahaM uggiNhiH samAgataH ttA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvenANe viharati / tae NaM seyaviyAe nagarIe siMghADaga-mahayA jaNasadde vA0 [pR0 284 paM01] parisA Niggacchai tae NaM te ujjJANapAlagA imIse kahAe laTThA samANA haTTatuTTha-jAva -hiyayA jeNeva kesI kumArasamaNe teNeva uvAgacchanti kesi kumArasamaNaM vaMdati nanaMsaMti ahApaDirUvaM | // 297 // uggahaM aNujANaMti pADihArieNaM jAva saMthAraeNaM uvanimaMtaMti NAmaM goyaM pucchaMti odhAreMti egaMtaM avakamaMti annamannaM evaM vayAsI-jassaNaM devANuppiyA! citte sArahI dasaNaM kaMkhaI desaNaM patthei daMsaNaM pIheI dasaNaM abhilasai jassa NaM NAmagoyassa vi savaNayAe haTTatuTTha-jAva-hiyae bhavati se NaM esa kesI kumArasamaNe puvvANupuTiva caramANe gAmANugAmaM dRijamANe ihamAgae iha saMpatte iha samosaDhe iheva seyaviyAe NagarIe bahiyA miyavaNe ujjANe ahApaDirUvaM jAva viharai, taM gacchAmo NaM devANuppiyA !cittassa sArahissa eyamaTuMpiyaM nive. mAnaH 6 tadabhinayapurassaraM nartanAt 7 upagIyamAnaH tadguNAnAM gAnAt / [157] 1 kAti 2 prArthayate 3 spRhayate 4 abhilapati catvAro'pyekArthAH / Jain Educat intrational For Private & Personel Use Only Paww.jainelibrary.org
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 298 // Jain Education I | emo piyaM se bhavau, aNNamaNNassa aMtie eyamahaM paDisurNeti jeNeva seyaviyA NagarI jeNeva cittassa sArahissa gihe jeNeva cittasArahI teNeva uvAgacchaMti cittaM sArahiM karayala - jAva vadvAveti evaM vayAsI - jassa NaM devANuppiyA! daMsaNaM kaMvaMti jAva abhilasaMti jassa NaM NAmagoyassa vi savaNayAe haTTha-jAva bhavaha, se NaM ayaM kesI kumArasamaNe putrvANupuvi caramANe samosaDhe jAva viharai / [158] tae NaM se citte sArahI tesiM ujjANapAlagANaM aMtie eyamahaM socA Nisamma haTThatuTTha-jAba AsaNAo 5 anbhuTTheti pAyapIDhAo pacoruhai pAuyAo omuyai egasADiyaM uttarAsaMgaM karei, aMjalima uliyaggahatthe ke sikumArasamaNAbhimuhe mattaTTha payAI aNugacchadda karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTTu evaM bayAsI - namo'tthu NaM arahaMtANaM jAva [pR0 256 paM0 3] saMpattANaM, namo'tthu NaM kesiyassa kumArasamaNassa mama dhammAyariyasa dhammovadesagassa, vaMdAmi NaM bhagavaMtaM tatthagayaM ihagae pAsau me tti kahu vaMdai namasara, te ujjANapAlae viuleNaM vatthagaMdhamallAlaMkAreNaM sakArei sammANeha viulaM jIviyArihaM pIidANaM dalayai paDivisajjei 10 koDuMbiyapurise sahAveha evaM vayAsI- khippAmeva bho ! devANuppiyA cAuraghaMTaM AsarahaM juttAmeva ubaveha nAva paJcapiNaha / tae NaM te koDuMbiyapurisA jAva khippAmeva sacchattaM sajjhayaM jAva uvaTThavittA tamANattiyaM paJcappipati, tae NaM se citte sArahI koDuMbiyapurisANaM aMtie eyamahaM socA nisamma haTThatuTTa-jAva-hiyae hAe kaya| balikamme jAva- sarIre jeNeva cAuraghaMTe jAva durUhittA sakoraMTa0 mahayA bhaDacaDagareNaM taM caiva jAva pajjuvAsai dhammakahAe [ kaMDikA 150 paM0 1] jAva / kesi kumArazramaNaM cito vandate w.jainelibrary.org
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa- iyaM / yitaM [159] tae NaM se citte sArahI kesissa kumArasamaNassa aMtie dhammaM socA nisamma hahatuDhe taheva evaM paesinRpaM vayAsI-evaM khala bhaMte ! amhaM paesI rAyA adhammie jAva sayassa vi Na jaNavayassa no sammaM karabharavitti pratibodhapavattei, taM jai NaM devANuppiyA! paesissa raNo dhammamAikkhejjA bahuguNataraM khalu hojA paesissa rapaNo tesiM |ca bahUNaM dupayacauppayamiyapasupakkhIsirIsavANaM, tesiM ca bahaNaM samaNamAhaNabhikkhuyANaM taM jai NaM devaannuH| cittasya ppiyA!paesissa bahuguNataraM hojA sayassa vi ya NaM jnnvyss| vijJaptiH tae NaM kesI kumArasamaNe cittaM sArahiM evaM vayAsI-evaM khalu cauhiM ThANehiM cittA! jIvA kevalipa-| nattaM dhammaM no labhejA savaNayAe, taM0-[1] ArAmagayaM vA ujjANagayaM vA samaNaM vA mAhaNaM vA No abhigacchai // 299 // No vaMdai No NamaMsai No sakArei No sammANei No kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pajjuvAsei no aTThAI heUI pasiNAiM kAraNAI vAgaraNAiM pucchai, eeNaM ThANeNaM cittA! jIvA kevalipannattaM dhamma no labhaMti savaNayAe [2] uvassayagayaM samaNaM vA taM ceva jAva eteNa vi ThANeNaM cittA! jIvA kevalipannattaM dhamma no labhati savaNayAe| | goyararaMgagayaM samaNaM vA mAhaNaM vA jAva no pajjuvAsai, No viuleNaM asaNapANakhAimasAimeNaM paDilAbhai0 [159] 1 ArAmAdigataM zramaNAdikaM nAbhigacchatItyAdikaM prathamaM kAraNam , 2 upAzrayagataM nAbhigacchatItyAdi dvitIyam , prAtihAreNa pIThaphalakAdinA nAmantrayatItyAdi tRtIyam , 3 gocaragataM 4 na 5azanAdinA 6 pratilAbhayati-ityAdi caturtham / OM vivaraNakAradarzitaM caturthaM kAraNaM mUlapAThe tRtIyakAraNe eva antarbhAvitam caturtha tu kAraNaM pRthaga nirdiSTamiti mUla-vivaraNayorarthabhedaH / Jain Education remona For Private Personel Use Only waljainelibrary.org
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / caturbhiH kAraNa: naro dharma zrotuM na labhate labhate ca // 30 // No aTThAI jAva pucchai, eeNaM ThANeNaM cittA! kevalipannattaM0 no labhai savaNayAe [4] jattha vi NaM samaNeNa vA mAhaNeNa vA saddhiM abhisamAgacchada tatthaviNaM hattheNa vA battheNa vA chattaNa vA appANaM AvarittA ciTThai, no| aTTAI jAva pucchai, eeNa vi ThANeNaM cittA! jIve kevalipannattaM dhamma Nolabhai savaNayAe-eehiM ca NaM cittA! cauhi ThANehiM jIve No labhai kevalipannattaM dhamma svnnyaae| cau~hiM ThANehiM cittA ! jIve kevalipannattaM dhamma labhai savaNayAe, taM0-[1] ArAmagayaM vA ujANagayaM vA samaNaM vA mAhaNaM vA baMdai namasai jAva pajjuvAsaha aTThAI jAva pucchai, eeNa vi jAva labhai savaNayAe, evaM [2] uvassayagayaM [3]goyaraggagayaM samaNaM vA jAva pajjuvAsai viuleNaM jAva paDilAbhei aTTAI jAva pucchai, eeNa vi0 [4] jattha vi yaNa samaNeNa vA abhisamAgacchai tatthavi ya NaM No hattheNa vA jAva AvarettANaM ciTThai, eeNa vi ThANeNaM cittA ! jIve kevalipannattaM dhamma labhai savaNayAe tujhaM ca NaM cittA! paesI rAyA ArAmagayaM vA taM ceva savvaM bhANiyavvaM AillaeNaM gamaeNaM 7e taireva caturbhiH sthAnaH kevaliprajJaptaM dharma labhate zravaNatayA-zravaNeneti bhAvaH, 8yatrApi zramaNaH-sAdhuH mAhanaH-paramagItArthaH zrAvako'bhyAgacchati tatrApi hastena vastrAJcalena chatreNa vA''tmAnamAvRtya na tiSThati idaM prathamaM kAraNam , evaM zeSANyapi kAraNAni pratyeka mevaM bhAvanIyAni, 9 'tujhaM ca NaM cittA ! paesI rAyA ArAmagataM vA taM ceva savvaM bhANiyavaM' 'AillagamaeNaM ti prathamagamakena, tadyathA-yuSmAkaM pradezI rAjA he citra! ArAmAdigataM na vandate, yatrApi ca zramaNo'bhyAgacchati tatrApi hastAdinA''tmAnamAvRtya - mUlapAThe etat caturthaM kAraNam / Jain Education emanal For Private & Personel Use Only wwwillainelibrary.org
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / jAva appANaM AvarettA ciTTai, taM kahaM NaM cittA ! payasissa ranno dhammamAikkhissAmo? kambojade[160] tae NaM se citte sArahI kesikumArasamaNaM evaM vayAsI-evaM khalu bhaMte ! aNNayA kayAI kaMboehiM zIyaazvacattAri AsA uvaNayaM uvaNIyA te mae paesissa rapaNo annayA ceva uvaNIyA, taM eeNaM khalu bhaMte ! kAraNeNaM ceSTAparIkSaahaM paesiM rAyaM devANuppiyANaM aMtie havvamANessAmo, taM mA NaM devANuppiyA! tumbhe paesissa ranno dhamma NamiSAt cittorAmAikkhamANA gilAejjAha, agilAe NaM bhaMte ! tumbhe paesissa raNNo dhammamAikkhejAha, chadeNaM bhaMte ! tumbhe jAna paesiM paesissa raNNo dhammamAikkhejjAha, tae NaM se kesI kumArasamaNe cittaM sArahiM evaM vayAsI-avi yA iM cittA! kesikumaarjaannissaamo| tae NaM se citte sArahI kesi kumArasamaNaM vaMdai namasai jeNeva cAugghaMTe Asarahe teNeva uvAga- nikaTasamAcchai cAugghaMTa AsarahaM durUhai jAmeva disiM pAunbhUe tAmeva disiM pddige| _ [161] tae Na se citte sArahI kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe phulluppalakamalakomalummiliyaMmi ahApaMDure // 30 // pabhAe kayaniyamAvassae sahassarassimmi diNayare teyasA jalaMte sAo gihAo Niggacchai jeNeva paesissa || ranno gihe jeNeva paesI rAyA teNeva uvAgacchai paesiM rAyaM karayala-jAva ti kaTTa jaeNaM vijaeNaM baddhAvei, evaM vayAsI-evaM khalu devANuppiyANaM kaMboehiM cattAri AsA uvaNayaM uvaNIyA, te ya mae devANuppiyANaM tiSThati, 'taM kahaM NaM cittA!' ityAdi sugamam / nItavAn Jain Education em fonal For Private & Personel Use Only Miw.jainelibrary.org
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iya / // 302 // Jain Education I aNNayA caiva viNaiyA / taM eha NaM sAmI ! te Ase ciTThaM pAsaha, tae NaM se paesI rAyA cittaM sArahiM evaM vayAsI- gacchAhi NaM tumaM cittA ! tehiM caiva cauhiM AsehiM AsarahaM juttAmeva uvaTThavehi jAva paJcappiNAhi, | tae NaM se citte sArahI paesiNA rannA evaM vRtte samANe hahatuTTha-jAva-hiyae ubaTTavei eyamANattiyaM paJcappi i| tae NaM se paesI rAyA cittassa sArahissa aMtie eyamahaM socA Nisamma hahatuTTha-jAva appamahagghA| bharaNAlaMkiyasarIre sAo gihAo niragacchar3a jeNAmeva cAuraghaMTe Asarahe teNeva uvAgacchai cAugghaMTaM AsarahaM durUha, seyaviyAe nagarIe majjhamajjheNaM Niggacchai, tae NaM se citte sArahI taM rahaM NegAI joyaNAI ubhA| mei, tae NaM se paesI rAyA uNheNa ya taNhAe ya rahavAeNaM parikilaMte samANe cittaM sArahiM evaM vayAsI cittA ! parikilate me sarIre parAvatehi rahaM, tae NaM se citte sArahI rahaM parAvatteha, jeNeva miyavaNe ujjANe teNeva uvAgacchaha, paesiM rAyaM evaM vayAsI esa NaM sAmI ! miyavaNe ujjANe ettha NaM AsANaM samaM kiMlAmaM samma avaNemo, tae NaM se paesI rAyA cittaM sArahiM evaM badAsI evaM hou cittA ! | [162] taraNaM se citte sArahI jeNeva miyavaNe ujjANe jeNeva kesissa kumArasamaNassa adUrasAmaMte teNeva uvAgacchai turae NigiNhei rahaM Thaveha rahAo pacorUhai turae moti paesiM rAyaM evaM vayAsI- eha NaM sAmI ! [161] 1 azvAnAM samaM zramam - khedaM 2 klamaM - glAniM samyak 3 apanayAmaH- spheTayAmaH / 10 www.ainelibrary.org
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / AsANaM samaM kilAmaM sammaM avaNemo, tae NaM se paesI rAyA rahAo pacorUhai, citteNa sArahiNA saddhi AsANaM samaM kilAmaM sammaM avaNemANe pAsai jattha kesIkumArasamaNaM mahaimahAliyAe mahaccaparisAe majjhagae mahayA saMdeNaM dhammamAikkhamANaM, pAsaittA imeyArUve ajjhatthie jAva samuppajjitthA - jaDDAM khalu bho ! jaDDuM pajjuvAsaMti, muMDA khalu bho ! muMDaM pajjuvAsaMti, mUDhA khalu bho ! mUDhaM pajjuvAsaMti, apaMDiyA khalu bho ! apaMDiyaM pajjuvAsaMti nivviNNANA khalu bho! nivviNNANaM pajjuvAsaMti, se kesa NaM esa purise jaDe muMDe mUDhe apaMDie nivviNNANe sirIe hiMrIe uvagae~ uttappasarIre, esa NaMpurise kimAhAramAhAreha ? kiM pariNAmeha ? kiM khAi kiM piyai kiM dalei kiM paryaicchai 'jaMNaM esa emahAliyAe maNussa parisAe majjhagae mahayA saddeNaM bUyAe ? evaM [162] 1 jaDa- 2 mUDha- 3 apaNDita - 4 nirvijJAnazabdA ekArthikA mauryaprakarSa pratipAdanArthaM coktAH 5 zriyA - zobhayA 6 hiyA - laJjayA 7 upagato- yuktaH, paramapariSadAdizobhayA guptazarIraceSTAkatayA copalambhAt, 8 uttaptazarIro- dedIpyamAnazarIraH, atraiva kAraNaM vimRzati - 9 eSa kimAhArayati - kimAhAraM gRhNAti ? na khalu kadannabhakSaNe evaMrUpAyAH zarIrakAnterupapattiH, kaNDUtyAdi - 10 | sadbhAvato vicchAyatvaprasakteH, tathA kiM 10 pariNAmayati - kIdRzo'sya gRhItAhArapariNAmaH ? na khalu zobhanAhArAbhyavahAre'pi mandAgnitvena yathArUpA kAntirbhavati, etadeva savizeSamAcaSTe - 19 kiM khAi kiM piyai ? tathA kiM 12 dalayati - dadAti, etadeva vyAcaSTe - kiM 13 prayacchati ? 14 yena etAvAn lokaH paryupAste - etadevAha - 'jaM NaM esa 15 emahAliyAe mANusaparisAe mahayA mahayA saNa Jain Educats International kesi kumAraM dRSTvA paesI cintayati eSaH kaH mUDhaH // 303 // nww.jainelibrary.org
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 304 // saMpeheI cittaM sArahiM evaM vayAsI-cittA ! jaDDA khalu bho! jaDa pajjuvAsaMti jAva bUyAi, sAe viNaM ujANabhUmIe no saMcAeNmi samma pakAmaM paiviyritte| cittasAra thiH parasi [163] tae NaM se citte sArahI paesIrAyaM evaM vayAsI-esaNaM sAmI! pAsAvacijje kesI nAma kumArasamaNe nRpaM kesi | jAisaMpaNNe jAva caunANovagae adho'vahie aNNajIvie / tae NaM se paesI rAyA cittaM sArahiM evaM vayAsI-1 kumAraM AhohiyaM NaM vadAsi cittA! aNNajIviyattaM gaM vadAsi cittA!? haMtA, sAmI!AhohiNaM vayAmi0, abhi-5 pratyabhijJA payati gamaNije NaM cittA! esa purise ? haMtA! sAmI! abhigamaNije, abhigacchAmo NaM cittA! amhe evaM purisaM? haMtA sAmI! abhigcchaamo|| [164] tae NaM se paesI rAyA citteNa sArahiNA saddhiM jeNeva kesIkumArasamaNe teNeva uvAgacchada kesissa kumArasamaNassa adUrasAmaMta ThiccA evaM vayAsI-tubbheNaM bhaMte ! AhohiyA aNNajIviyA?, taeNaM kesI bayAe' iti vrate, yasmiMzcanthaM ceSTamAne 18 svakIyAyAmapi 19 udyAnabhUmau na 20 saMcAemo-na zaknumaH 21 samyak-prakAmaM svecchayA |10| 22 pravicaritum , evaM 16 saMprekSate-khacetasi paribhAvayati, saMprekSya citraM sArathimevamavAdIta-17 'cittA' ityaadi| [163] 1 adho'vadhikA-paramAvadheradhovaya'vadhiyuktaH, 2 anena jIvitaM-prANadhAraNaM ysyaasaavnnjiivitH| - atra mUle vivaraNe ca vAkyasya kramabhedaH / Jain Education lemona For Private & Personel Use Only
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / kumArasamaNe paesiM rAyaM evaM vadAsI-paesI! se jahA NAmae aMkavANiyA i= vA saMkhavANiyA i vA jJAnaprarUpadaMtavANiyA i vA suMka bhaMsi~ukAmA josamma paMtha pucchai, evAmeva paesI tubbhe viviNayaM bhaMseukAmo no samma NAyAM pucchasi, se gUNaM tava paesI mamaM pAsittA ayameyArUve ajjhathie jAva samuppajjitthA-jaDDA khalu bho! jar3eM | nandisUtrapajjuvAsaMti, jAva paviyarittae, se gRNaM paesI aDhe samatthe ? haMtA! atthi| sya nirdezaH [165] tae NaM se paesI rAyA kesi kumArasamaNaM evaM vadAsI-se keNaTeNaM bhaMte! tujhaM nANe vA daMsaNe vA 5 jeNaM tujhe mama eyArUvaM ajjhatthiyaM jAva saMkappaM samuppaNNaM jANaha pAsaha ? tae NaM se kesIkumArasamaNe paesiM // 305 // rAyaM evaM vayAsI-evaM khalu paesI amhaM samaNANaM niggaMthANaM paMcavihe nANe paNNatte, taMjahA-AbhiNiyohiyaNANe suyanANe ohiNANe maNapajavaNANe kevalaNANe / se kiM taM AbhiNibohiyanANe? AbhiNiyohiyanANe cauvihe paNNatte, taMjahA-ugaho IhAM avAe dhAraNA / se ki taM uggahe ? uggahe duvihe paNNatte, jahA~ naMdIe [164] te yathA nAma 1 aGkaratnavaNijaH 2 zaGkhavaNijo maNivaNijo vA 3 zulkaM-rAjadeyaM bhAga 4 bhraMzayitukAmAH zaGkAto 10 5na samyag 6 panthAnaM pRcchati, 7 'evameva tuma' ityAdidArTAntikayojanA sugamA / [165] 1 'uggahoM' ityAdi,tatra 1 avivakSitAzeSavizeSasya sAmAnyarUpasyAnirdezyasya rUpAderavagrahaNamavagrahaH 2 tadarthagatAsadbhutavizeSAlocanam IhA 3 prakrAntArthavizeSanizcayo'pAyaH 4 avagatArthavizeSadhAraNaM dhAraNA, 5 'se kiM taM uggahe' ityAdi, 6 yathA = " iti' vAkyAlaMkAre "-rAya0 vi0 / Jain Education literional For Private & Personal use only ww.jainelibrary.org
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 306 // || jAva se taM dhAraNA, se taM AbhiNiyohiyaNANe / se kiM taM suyanANe ? suyanANe duvihe paNNatte, tNjhaa-aNgp| vidvaM ca aMgavAhiraM ca, savvaM bhANiyavvaM jAva didvivaao| ohiNANaM bhavapaccaiyaM khaovasamiyaM jahA gaMdIe [nandisU0 pR0 168 paM04-] maNapajavanANe duvihe paNNatte, taMjahA-ujjumaI ya viulamaI ya, taheva kevalanANaM sabvaM bhANiyavvaM / tattha NaM je se AbhiNiyohiyanANe se NaM mamaM asthi, tattha NaM je se suyaNANe se vi ya mama asthi, tattha NaM je se ohiNANe se vi ya mamaM atthi, tattha NaM je se maNapajavanANe se viya mamaM atthi, tattha | NaM je se kevalanANe se NaM mama natthi, seNaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM, icceeNaM paesI ahaM tava caubiheNaM chaumattheNaM NANeNaM imeyArUvaM ajjhatthiyaM jAva samuppaNNaM jANAmi paasaami| [166] tae NaM se paesI rAyA kesi kumArasamaNaM evaM vayAsI-aha NaM bhaMte ! ihaM uvavisAmi? paesI ! esAe ujjANabhUmIe tumaMsi ceva jANae, tae NaM se paesI rAyA cittaNaM sArahiNA saddhi kesissa kumArasamaNassa adUrasAbhaMte uvavisai, kesikumArasamaNaM evaM vadAsI-tumbhe NaM bhaMte ! samaNANaM NiggaMthANaM esA saNNA aisA paiNNA esA diTThI nandI [nandisUtra pR0 168 paM0 4-] jJAnaprarUpaNA kRtA tathA'trApi paripUrNA kartavyA, granthagauravabhayAcca na likhyate, kevalaM taTTIkaivAvalokanIyA, tasyAM saprapaJcamasmAbhirabhidhAnAt / [166] 1 saMjJAnaM- saMjJA samyagjJAnamityarthaH 2 epaiva pratijJA nizcayarUpo'bhyupagamaH 3 epA-dRSTiH darzanam svatattvamiti JainEducation Inthandi For Private Personal Use Only
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / 'anyo nyat zarIrama' iti kezimatam // 307 // aisA kaI aisa heU esa uvaese esa saMkappe aisA tulA esa mANe aisa pamANe esa samosaraNe jahA aNNo jIvo | aNNaM sarIraM, NotaM jIvo taM sarIraM? taeNaM kesI kumArasamaNe paesiM rAyaM evaM vayAsI-paesI! amhaM samaNANaM NiggaMthANaM esA sapaNA jAva esa samosaraNe jahA aNNo jIvo aNNaM sarIraM, NotaM jIvo jo taM sriirN| / [167] tae NaM se paesI rAyA kesi kumArasamaNaM evaM vayAsI-jati bhaMte ! tumbhaM samaNANaM NiggaMthANaM esA saNNA jAva samosaraNe jahA aNNo jIvo aNNaM sarIraM No taM jIvo taM sarIraM, evaM khalu mamaM ajae hotthA, 5 iheva jaMbUdIve dIve seyaviyAe NagarIe adhammie jAva sagassa vi ya NaM jaNavayassa no sammaM karabharavitti pavatteti, se NaM tubhaM vattavyayAe subahuM pAvaM kammaM kalikalusaM samanjiNittA kAlamAse kAlaM kiccA aNNayaresu bhAvaH, 4 eSA ruciH-paramazraddhAnugato'bhiprAyaH, 5 eSa hetuH samastAyA api darzanavaktavyatAyAH-etanmUlaM yuSmadarzanamiti bhAvaH, 6 eSa saMkalpa:--epa sadaiva bhavatAM tAttviko'dhyavasAyaH, 7 eSA tulA yathA tulAyAM tolita samyagityavadhAryate tathA anenApyabhyupagamenAGgIkRtena ca yadvicAryamANaM saMgatimupaiti tat samyagityavadhAryate na zeSamiti tuleva tulA tayA, 8 evametanmAnamityapi bhAvanIyaM, navaraM mAna-prasthAdi, 9 etat pramANaM, yathA pramANe pratyakSAdyavisaMvAdi evameSo'pyabhyupagamovisaMvAdIti bhAvaH, 10 etat samavasaraNa-bahUnAmekatra mIlanaM, sarveSAmapi tatvAnAmasminnabhyupagame saMtulanamiti bhAvaH ityAdi / + 'yadi' zabdasya 'jaI' vA 'jadi' iti prAkRtam-uccAraNam , 'jati' iti tu paizAcIbhASocAraNam athavA pRSTha 88 gataM x TippaNaM draSTavyam / 0 saMlula-bhA0 1-2 / Jain Educatorlhteriosa For Private & Personel Use Only
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| // 308 // naraesu NeraiyattAe uvavaNNe / tassa NaM ajagassa NaM ahaM Nattue hotthA iMTe kate pie maNuNNe maNAme theje vesA. |paesinRpasie saMmae~ bahumae aNumae rayaNakaraMDagasamANe jIviussavie hiyayaNaMdijaNaNe uMbarapuppha piva dullabhe savaNa sya pitAmayAe, kimaMga puNa pAsaNayAe ? taM jati NaM se ajae mamaM AgaMtuM vaejA-evaM khalu natuyA! ahaM tava ajae | hApApitvena hotthA, iheva seyaviyAe nayarIe adhammie jAva no sammaM karabharavitti paMvattemi, tae NaM ahaM subahuM pAvaM kambhazramaNamatena kalikalusaM samajiNittA naraesu uvavaNNe taM mA NaM nattuyA ! tumaM pi bhavAhi adhammie jAva no sammaM karabhara- narakaM gatovittiM pavattehi, mA NaM tuma pi evaM ceva subahuM pAvakammaM jAva uvavajjihisi, taM jai NaM se ajae mamaM AgaMtuM pi svakI yaM priyaM vaejjA to NaM ahaM saddahejA pattiejA roejA jahA anno jIvo annaM sarIraM No taM jIvo taM sarIraM, jamhA NaM se | naptakaM pApaajjae mamaM AgaMtuM no evaM vayAsI tamhA supaiTTiyA mama painnA samaNAuso! jahA tajjIvo taM sriirN| syAkaraNAya [167] 1 iSTaH icchAviSayatvAt 2 kAntaH kamanIyatamatvAt 3 priyaH premanibandhanatvAt 4 manojJo manasA samyagupAdeyatayA narakAdAgajJAtatvAt 5 manasA amyate-gamyate iti - mano'maH 6 sthairyaguNayogAt sthairyo avizvAsako vizvAsasthAnaM 8 saMmataH kAryakaraNena 10 tyasabA dhayati ataH 9 bahumato bahutvena-analpatayA mato bahumataH 10 kAryavighAtasya pazcAdapi mato - bahumataH11 ratnakaraNDasamAno ratnakaraNDavadekA 'sa jIvaH ntenopAdeya iti bhAvaH, 12 jIvitasyotsavaH iva jIvitotsavaH sa eva jIvitotsavikaH, 13 hRdayanandijananaH, 14 udumbarapuSpaM tadeva zarI___x pR0 85 paM0 8 tathA ttippnn| - sarveSvapi AdarzeSu 'bahumata' padam tathApi idaM vivaraNaM yadi 'anumata' zabdasya tadA atra 'anumata' | ram' iti iti samucitam / 'bahumata' zabdasya vivaraNa puraiva Agatam ata etad vivaraNam 'anumata' zabdasya pratibhAti / paesimatam Jain Education remona For Private Personel Use Only willjainelibrary.org
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / / [168] tae NaM kesI kumArasamaNe paesiM rAyaM evaM vadAsI-asthi NaM paesI! tava sUriyakatA NAmaM devI? yathA na kohaMtA asthi, jai NaM tumaM paesI taM sUriyakaMtaM devi pahAyaM kayabalikammaM kayakouyamaMgalapAyacchittaM savvAlaMkA- 'pi svAparavibhUsiyaM keNai puriseNaM NhAeNaM jAva savvAlaMkArabhUsieNaM saddhiM iTTe saddapharisarasarUvagaMdhe paMcavihe mANu- | rAdhinam ssate kAmabhoge paccaNubhavamANiM pAsijasi tassa NaM tuma paelI! purisassa ke DaMDaM nivvattejAsi ? ahaM NaM adaNDayibhaMte ! taM purisaM hatthacchiNNagaM vA sUlAigaM vA sUlabhinnagaM cA pAyachinnagaM vA egAhacaM kUDAhacaM jIviyAo vava-I tvaiva visR jati tathA rovejaa| aha NaM paesI se purise tuma evaM vadejjA-mA tAva me sAmI ! muhattagaM hatthacchiNNagaM vA jAva jIvi narakapAlA yAo vavarovehi jAva tAva ahaM mittaNAiNiyagasayaNasaMbaMdhiparijaNaM evaM vayAmi-evaM khalu devANuppiyA! | nArakaM na pAvAI kammAI samAyarettA imeyArUvaM AvaI pAvijAmi, taM mA NaM devANuppiyA! tumbhe vi kei pAvAI kammAI visRjanti samAyaraha, mA NaM se vi evaM ceva AvaI pAvijjihiha jahA NaM ahaM, tassa NaM tumaM paesI! purisassa khaNamavi |ato nAraeyamajhu paDisuNejjAsi ? No tiNaDhe samaDhe, kamhANaM? jamhA NaM bhaMte ! avarAhI NaM se purise, evAmeva paesI! 10 kAnAgama nAt na zrehyalabhyaM bhavati tatastenopamAnam / yAn anA[168] 1 zUlAyAmatizayena gataM zUlAtigaM, etadeva vyAcaSTe-2-zUlAyAM bhinnaH zUlAbhinnaH sa eva zUlAbhinnakastaM, tathA ekaM tmavAdaH ghAtam ekena ghAteneti bhAvaH, 4 kUTAghAtam-kUTapatitasya mRgasyeva ghAteneti bhaavH| - shuulyaabhi-paa04-5| 309 // Jain Education emanal For Private & Personel Use Only Jainelibrary.org
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 31 // tava vi ajja hotthA iheva seyaviyAe NayarIe adhammie jAva No sammaM karabharavittiM pavattei se NaM amhaM vattavvayAe subahuM jAva uvavanno, tassa NaM ajjagassa tumaM Nattue hotthA iTThe kaMte jAva pAsaNayAe, se NaM icchai | mANusaM logaM havvamAgacchittae No ceva NaM saMcAeti havvamAgacchittae, caUhiM ThANehiM paesI ahuNovavaNNae | naraesu neraie icchei mANusaM logaM havvamAgacchittae no cevaNaM saMcAei-1 ahuNovavannae naraesa neraie se NaM tattha mahabhUyaM veyaNaM vedemANe icchejA mANussaM logaM havvaMNo ceva NaM saMcAei / 2 ahuNovavannae naraesu neraie naraya| pAlehiM bhujjo bhujjo samahiTTijamANe icchai mANusaM logaM havvamAgacchittae no cetra NaM saMcAe / 3 ahuNovavanae naraemu neraie nirayaveyaNijjaMsi kammaMsi akkhINaMsi aveiyaMsi anijjinnaMsi icchai mANusaM logaM0 no | ceva NaM saMcAei / 4 evaM Neraie nirayAuyaMsi kammaMsi akkhINaMsi aveiyaMsi aNijinnaMsi icchai mANusaM logaM0 no ceva NaM saMcAei havvamAgacchittae / iceehiM caUhiM ThANehiM paesI ahuNovavanne naraesa neraie iccha mANusaM logaM0 No cevaNaM saMcAei / taM saddahAhi NaM paesI ! jahA anno jIvo annaM sarIraM, no taM jIvo taM sarIraM 1 / 10 [169] eNaM se esI rAyA kesiM kumArasamaNaM evaM vadAsI-atthi NaM bhaMte ! esA paNNA uvamA, imeNa puNa kAraNeNa no uvAgacchai, evaM khalu bhaMte! mama ajjiyA hotthA iheva seyaviyAe nagarIe dhammiyA jAva vitti kappe tatra 5 sumahadbhUta narakavedanAvedanamekaM kAraNam / dvitIyam - 6 paramA dhArmikaiH kadarthanam / tRtIyam - 7narakavedanIyakarmAkSayata udvijanam / caturtham - 8narakAyuSkAkSayata udvijanam / Jain Education Inmatinal www.lainelibrary.org
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| mANI samaNovAsiyA abhigayajIvA0 [pR0290506]sanco vaNNao jAva appANaM bhAvemANI viharai, sA gaM svargagatAtujhaM vattavvayAe subahuM punnovacayaM samanjiNittA kAlamAse kAlaM kiccA aNNayaresu devaloesu devattAe uvavaNNA, 'pi mAtAtIse gaM ajiyAe ahaM nattue hotthA ihe kaMte [pR0 308 paM0 1] jAva pAsaNayAe, taM jai NaM sA ajiyA mama mahI kathaAgaMtuM evaM vaejA-evaM khalu nattuyA! ahaM tava ajjiyA hotthA, iheva seyaviyAe nayarIe dhammiyA jAba vitti |yituM nAga. kappemANI samaNovAsiyA jAva viharAmi / tae NaM ahaM subahuM puNNovacayaM samajiNittA jAva devaloema uva tA atona | AtmA zavaNNA, taM tumaMpi NattayA! bhavAhi dhammie jAva viharAhi, tae NaM tumaM pi eyaM ceva subahuM puNNovacayaM sama0 rIvyatijAva uvavanjihisi, taM jai NaM ajiyA mama AgaMtuM evaM vaejjA to NaM ahaM saddahejA pattiejA roijA jahA- riktaH aNNo jIvo aNNaM sarIraM, No taM jIvo taM sriirN| jamhA sA ajjiyA mamaM AgaMtuM No evaM vadAsI, tamhA supaiDiyA me paipaNA jahA-taM jIvo taM sarIraM, no anno jIvo annaM sriirN|| 311 // [170] tae NaM kesI kumArasamaNe paesIrAyaM evaM vayAsI-jati NaM tuma paesI! pahAyaM kayavalikammaM kayako 20 uyamaMgalapAyacchittaM ullapaDasADagaM bhiMgArakaDacchayahatthagayaM devakulamaNupavisamANaM kei ya purise baccagharaMsi ThiccA evaM vadejA-eha tAva sAmI ! iha muhuttagaM Asayaha vA ciTThaha vA nisIyaha vA tuyaha vA, tassa NaM tuma paesI! purisassa khaNamavi eyama paDisuNijjAsi? No ti0 kamhA NaM? bhaMte! asui asui sAmaMto, evAmeva x ehi-bhA0 1 / Jain Educatie inter nal For Private & Personel Use Only ravw.jainelibrary.org
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 312 // paesI ! taba vi ajiyA hotthA iheva seyaviyAe NayarIe dhammiyA jAva viharati, sA NaM amhaM vattavvayAe subahu | jAva uvavannA, tIse NaM ajjiyAe tumaM Nantue hotthA iTThe0 [pR0 308 paM0 1] kimaMga puNa pAsaNayAe / sA NaM icchai mANusaM logaM havvamAgacchittae, No cevaNaM saMcAei havvamAgacchittae / caMUhiM ThANehiM paesI! ahuNovavaNNae deve devaloesa icchelA mANusaM logaM0 No ceva NaM saMcAei-1 ahuNovavaNNe deve devaloesa divvehiM kA| mabhogehiM mucchie giddhe gaDhie ajjhovavaNNe se NaM mANuse bhoge no ADhAti no parijAnAti, se NaM icchila 5 mANusaM no ceva NaM saMcAeti / 2 ahuNovavaNNae deve devaloesa divvehiM kAmabhogehiM mucchie jAva ajjhovavaNNe, tassa NaM mANusse pemme vocchinnae bhavati divve pimme saMkate bhavati, se NaM icchelA mANusa0 No ceva NaM saMcAi / 2 ahuNovavaNNe deve divvehiM kAmabhogehiM mucchie jAva ajjhovavaNNe, tassa NaM evaM bhavai-iyANi gacchaM muhuttaM jAva iha gacchaM appAuyA NarA kAladhammuNA saMjuttA bhavaMti se NaM icchelA mANussaM0 No ceva NaM | saMcAei / 3 ahuNovavaNNe deve divvehiM jAva ajjhovavaNNe, tassa mANussae urAle duggaMdhe paDikUle paDilome 10 bhavai, uDDuM pi ya NaM cettAri paMca joaNasae asubhe mANussae gaMdhe abhisamAgacchati, se NaM icchelA mANusaM0 [170] 1 'caUhiM ThANehiM ahuNovavaNNae deve' ityAdi sugamam / navaram - 2' cattAri paMca vA joaNasae asubhe gaMdhe havai' iti / iha yadyapi navabhyo yojanebhyaH parato gandhapudgalA na ghrANendriyagrahaNayogyA bhavanti, pudgalAnAM mandapariNAmabhAvAt ghrANendriyasya : atra mUle 'abhisamAgacchati' iti kriyA / Jain Educationtentional svargIyo |devaH svabhogAsa ktvAdikA raNena nAtra AgantuM zaknoti atastasyAnAgamanAda pi na zre yAn anA tmavAdaH
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / / // 313 // No ceva NaM saMcAijAiceehiM ThANehiM paesI! ahuNovavaNNe deve devaloesu icchena mANusaM loga havvamAgacchittae No ceva NaM saMcAei habvamAgacchittae taM saddahAhi NaM tumaM paesI ! jahA-anno jIvo annaM sarIraM, no taM jIvotaM sriirN2| 171] tae NaM se paesI rAyA kesi kumArasamaNaM evaM vayAsI-asthi NaM bhaMte ! esa paNNA uvamA, imeNaM puNa me kAraNeNaM No uvAgacchati, evaM khalu bhaMte ! ahaM annayA kayAI vAhiriyAe uvaTThANasAlAe aNegagaNa*-5 NAyaka-daMDaNAyeMga-rAya-Isara-talavara-mADaMbiya-koDubiya-inbha-seTi-seNAvai-satthavAha-maMti-mahAmaMtica tathAvidhazaktyabhAvAt , tathApi te atyutkaTagandhapariNAmA iti navasu yojaneSu madhye anyAn pudgalAn utkaTagandhapariNAmena pariNamayanti, te'pi Urdhva gacchantaH parato'nyAn te'pyanyAniti catvAri pazca vA yojanazatAni yAvad gandhaH, kevalamUrdhvamUvaM mandapariNAmo veditavyaH, tatra yadA manuSyaloke bahUni gomRtakakalevarAdIni tadA paJcayojanazatAni yAvad gandhaH, zepakAlaM catvAri tata uktam-'catvAri paJca' iti / [171] 1 asti 2 bhadanta ! 3 prajJAto-buddhivizeSAdupamA / 4 gaNanAyakAH-prakRtimahattarAH 5 daNDanAyakAH-tantrapAlA 6 rAja| Izvara-talavara-mADambika-kauTumbika-ibhya-zreSThi-senApati-sArthavAha-matri-mahAmantri-gaNaka-dauvArikAH prAguktasvarUpAH [pR0285 * eSAM sarveSAM zabdAnAM vyAkhyA (pR0 285 paM0 3) draSTavyA / Jain Educatonemelosa For Private & Personel Use Only Jww.dainelibrary.org
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / // 314 // gaNaga-dobAriya-amacca-ceDa-pIDhamaI-nagara-nigama-daya-saMdhivAlehiM saddhiM saMparikhuDe viharAmi / tae NaM mama Naga ayaku:mbhIraguttiyA sa~sakkhaM seloI sagevejaM acauDabaMdhaNabaddhaM coraM uvaNeti tae NaM ahaM taM purisaM jIvaMtaM ceva aukuMbhIe nikSiptacaupakkhivAvemi, aumaeNaM pihANaeNaM pihAvemi, aeNa ya taueNa ya AyAvemi, AyapaccaiyaehiM purisehiM rakkhA- | radRSTAntena vemi tae ahaM aNNayA kayAI jeNAmeva sA aukuMbhI teNAmeva uvAgacchAmi, uvAgacchittA taM aukuMbhI ugga- anAtmalacchAvemi, uggalacchAvittA taM purisaM sayameva pAsAmiNo ceva NaM tIse ayakuMbhIe kei chiDDe i vA vivare i vA 5 bAdaH aMtare i vA rAI vA jao NaM se jIve aMtohiMto bahiyA nnigge| jai NaM bhaMte ! tIse aukuMbhIe hojA kei chiDDe vA jAva rAI vA jaoNaM se jIve aMtohiMto bahiyA Niggae, to NaM ahaM saddahejjA pattiejjA roenjA jahA anno jIvo annaM sarIraM no taM jIvo taM sarIraM, jamhA NaM bhaMte! tIse aukuMbhIe Natthi kei chiDDe vA jAva niggae, tamhA supatiTiyA me painnA jahA-taM jIvo taM sarIraM, no anno jIvo annaM sarIraM / [172] tae NaM kesI kumArasamaNe paesiM rAyaM evaM vayAsI-paesI ! se jahA nAma e kUDAgArasAlA siyA duhao 10 paM0 1] 7amA tyA-rAjyAdhiSThAyakAH 8 ceTAH-pAdamUlikAH 9pIThamaH-prAguktAH [pR0 285 paM010] 10 nagara-nagaravAsiprakRtayaH 11 nigamAH-kAraNikAH 12 dUtAH-anyeSAM gatvA rAjAdezanivedakAH 13saMdhipAlA-rAjyasandhirakSakAH nagararakSAkAriNaH 14 sasAkSi +sahoDhaM-15salodram grIvAnibaddhakiMcillodhramityarthaH, 16 agrAvRtabandhanabaddhaM cauramiti / + sahoSTaM sa-pA0 5 / JainEducation For Private Personel Use Only Hainelibrary.org
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| | littA guttA guttaduvArA NivAyagaMbhIrA, aha NaM kei purise bheriMca daMDaM ca gahAya kUDAgArasAlAe aMto aMto aNuppavisati tIse kUDAgArasAlAe savvato samaMtA ghaNaniciyaniraMtaraNicchiDAI duvAravayaNAI pihei, tIse kUDAgArasAlAe bahumajjhadesabhAe ThicA taM bheri daMDaeNaM mahayA mahayA saddeNaM tAlejjA, se NUNaM paesI! se sadde | NaM aMtohiMto bahiyA niggacchai ? haMtA Niggacchai, atthi NaM paesI! tIse kUDAgArasAlAe kei chiDe vA jAva | rAI vA jao NaM se sadde aMtohiMto bahiyA Niggae ? no tiNaTe samaDhe, evAmeva paesI! jIve vi appaDihayagaI puDhaviM bhicA silaM bhiccA pavvayaM bhiccA aMtohiMto bahiyA Nigacchai, taM saddahAhi NaM tumaM paesI! aNNo jIvo taM ceva 3 / [173] tae NaM paesI rAyA kesikumArasamaNaM evaM vadAsI-asthi NaM bhaMte ! esa paNNA uvamA imeNa puNa kAraNeNaM No uvAgacchai, evaM khalu bhaMte ! ahaM annayA kayAi bAhiriyAe uvaTThANasAlAe jAva [kaM0 171 paM0 2]| viharAbhi, tae NaM mamaM NagaraguttiyA sasakkha jAva uvaNeMti, tae NaM ahaM(saM) purisaM jIviyAo vavarovemi jIvi- yAo vavarovettA ayokuMbhIe pakkhivAvemi aumaeNaM pihAvemi jAva [kaM0 171 paM0 6] paccaiehiM purisehiM rakkhAvemi, tae NaM ahaM annayA kayAI jeNeva sA kuMbhI teNeva uvAgacchAmi taM aukuMbhi uggalacchAmi taM aukuMbhI kimikuMbhi piva pAsAmi jo ceva NaM tIse aukubhIe kei chiDe i vA jAva rAI vA jatANaM te jIvA [172] 1 bherI-DhakkA ! 2 daNDo vaadndnnddH| yAH kuTAkA kArazAlAya api zabda nirgamadRSTAntena jIvanigamaHa. yaHkumbhInikSiptamAritacaurasTa kRmirUpatA dRSTAntena a nAtmavAdaH // 315 // Jan Education hentona Mir.jainelibrary.org
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| // 316 // bahiyAhiMto aNupaviTThA, jati NaM tIse aukuMbhIe hoja kei chiDDe i vA jAva aNupavidyA teNaM ahaM saddahejjA taptalohaprajahA-anno jIvo taM ceva, jamhA NaM tIse aukuMbhIe natthi koi chiDDa i vA jAva aNupaviTThA tamhA supati viSTAgni | hiA me paiNNA jahA taM jIvotaM sarIraMtaM cev| zAntena [174] tae NaM kesI kumArasamaNe paesI rAyaM evaM vayAsI-asthi NaM tume paesI! kayAi ae dhaMtapuvve vA| | jIvavAdaH dhamAviyapuvve vA ? haMtA asthi, se gRNaM paesI ! ae dhaMte samANe savve agaNipariNae bhavati? haMtA bhavati, 5 bAla-yuva. asthi NaM paesI! tassa ayassa kei chiDDe i vA jeNaM se joI bahiyAhiMto aMto aNupaciTTe ? no iNamaDhe samaDhe, kadRSTAntena ajIvavAda: evAmeva paesI! jIvo vi appaDihayagaI puDhadhi bhicA silaM bhiccA bahiyAhiMto aNupavisai, taM saddahAhi NaM tumaM paesI ! taheva 4 / 175] tae NaM paesI rAyA kesIkumArasamaNaM evaM vayAsI-atthi NaM bhaMte ! esa paNNA uvamA imeNa puNa me kAraNeNaM no uvAgacchai, atthi NaM bhaMte ! se jahAnAmae ke purise taruNe jAva sippovagae pabhU paMcakaMDagaM nisirittae ? haMtA, pabhU / jati NaM bhaMte ! so cceva purise bAle jAva maMdavinnANe pabhU hojA paMcakaMDagaM nisirittae, to NaM ahaM saddahejA jahA-anno jIvotaM ceva, jamhA NaM bhaMte !sa ceva se purise jAva maMdavinnANe No pabhU paMcakaMDayaM nisirittae tamhA supaiDiyA me paiNNA jahA-taM jIvotaM cev| 176] tae NaM kesIkumArasamaNe parasiM rAyaM evaM vayAsI-se jahAnAmae kei purise taruNe jAva sippova Jain Education emanal For Private & Personel Use Only Wjainelibrary.org
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / anyaprakAreNa taruNadRSTAntena jIvavAdaH // 317 // gae NavaeNaM dhaNuNA naviyAe jIvAe navaeNaM isuNA pabhU paMcakaMDagaM nisirittae? haMtA, pbhR| so ceva gaM purise taruNe jAva niuNasippovagate korillieNaM dhaNuNA korilliyAe jIvAe korillieNaM isuNA pabhU paMcakaMDagaM nisirittae ? No tiNamaDhe smjhe| kamhA NaM / bhaMte! tassa purisassa apajattAI uvagaraNAI havaMti, evAmeva paesI! so ceva purise bAle jAva maMdavinnANe apajattovagaraNe, No pabhU paMcakaMDayaM nisirittae, taM sahahAhi NaM tumaM paesI ! jahA-anno jIvo taM ceva 5 / [177] tae NaM paesI rAyA kesIkumArasamaNaM evaM vayAsI-asthi NaM bhaMte ! esa paNNA uvamA imeNa puNa kAraNeNaM no uvAgacchai, bhaMte ! se jahAnAmae kei purise taruNe jAva sippovagate pabhU egaM mahaM ayabhAragaM vA tauyabhAragaM vA sIsagabhAragaM vA parivahittae ? haMtA pabhU / so ceva NaM bhaMte ! purise junne jarAjajariyadehe siDhilavalitayAviNaTTagatte daMDapariggahiyaggahatthe paviralaparisaDiyadaMtaseDhI Aure kisie pivAsie dubbale kilaMte no pabhU egaM mahaM ayabhAragaM vA jAva parivahittae, jati NaM bhaMte ! sacceva purise junne jarAjariyadehe jAva parikilaMte pabhU egaM mahaM ayabhAraM vA jAva parivahittae to NaM saddahejA taheva, jamhA NaM bhaMte ! se ceva purise junne jAva kilaMte no pabhU ega mahaM ayabhAraM vA jAva parivahittae tamhA supatihitA me paiNNA taheva / [178] tae NaM kesI kumArasamaNe paesiM rAyaM evaM vayAsI-se jahANAmae kei purise taruNe jAva sippovagae NaviyAe vihaMgiyAe Navaehi sikkaehiM NavaehiM pacchiyapiMDaehiM paTTa egaM mahaM ayabhAraM jAva parivahi Join Educat intel For Private Personel Use Only Jww.jainelibrary.org
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / jIvataH mRtasya ca tolane bhArabhedA| bhAvAd ajiivvaadH| // 318 // ttae ? haMtA pabhU / paesI ! se ceva NaM purise taruNejAva sippovagae junniyAe dubbaliyAe ghuNakvaiyAe vihaM|giyAe juNNaehiM duvbalaehiM ghuNakkhaiehiM siDhilatayApiNaddhaehiM sikkaehiM juNNaehiM dubbaliehiM ghuNakhaiehiM pacchipiMDaehiM pabhU egaM mahaM ayabhAraM vA jAva parivahittae ? No tiNa, kamhA NaM ? / bhaMte ! tassa purisassa junnAiM uvagaraNAI bhavaMti, paesI! se ceva se purise junne jAva kilaMte juttovagaraNe to pabhU egaM mahaM ayabhAraM vA jAva parivahittae, taM saddahAhi NaM tumaM paesI ! jahA-anno jIvo annaM sarIraM 6 / [179] tae NaM se paesI kesikumArasamaNaM evaM vayAsI-atthi NaM bhate ! [kaM0 177 paM01] jAva no uvAgacchai, evaM khalu bhaMte ![pR0 313 paM05] jAva viharAbhi, tae NaM mama NagaraguttiyA coraM uvaNeti, tae NaM ahaM taM purisaMjIvaMtagaM ceva tulemi tulettA chaviccheyaM akuvvamANe jIviyAo vavarovebhi mayaM tulemiNo ceva NaM tassa purisassa jIvaMtassa vA tuliyassa vA muyassa vA tuliyassa kei ANatte vA nANatte vA omatte vA tucchatte vA guruyatte vA lahuyatte vA) jati NaM bhaMte ! tassa purisassa jIvaMtassa vA tuliyassa muyassa vA tuliyassa kei annatte vA jAva lahuyatte vA to NaM ahaM saddahejjA taM ceva, jamhA NaM bhaMte ! tassa purisassa jIvaMtassa vA tuliyassa muyassa vA tuliyassa natthi kei annatte vA lahuyatte vA0 tamhA supatiTThiyA me painnA jahA-taM jIvo taM ceva / [180] tae NaM kesI kumArasamaNe paesiM rAyaM evaM vayAsI-asthi NaM paesI! tume kayAi vatthI dhaMtapubve vA dhamAviyapubve vA ? haMtA asthi / atthi NaM paesI! tassa vatthissa puNNassa vA tuliyassa apuNNassa vA Jan Education that For Private Personal use only
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / taliyassa kei aNatte vA jAva lahuyatte vA ? No tiNaDhe smjhe| evAmeva paesI! jIvassa agurulaghuyattaM vAyupUrNabhapaDuca jIvaMtassa vA tuliyassa muyassa vA tuliyassa natthi kei ANatte vA jAva lahuyatte vA, taM sahAhi NaM tuma | strAyAH ripaesI! ceva / ktabhavAyA |zca tolane [181tae NaM paesI rAyA kesi kumArasamaNaM evaM vayAsI-asthi NabhaMte ! esA jAva no uvAgacchaDa. bhArabhedAevaM khala bhaMte ! ahaM annayA jAva [pR0313505] coraM uvaNeti, tae NaM ahaM taM purisaM savvato samaMtA samabhi-5 | bhAvAd na lobhi no ceva gaMtastha jIva pAsAmi tae NaM ahaM taM purisaM duhA phAliyaM karemi karittA savvatosamaMtA sama- hi vAyora bhiloemi. no ceva Na tattha jIvaM pAsAmi evaM tihA cauhA saMkhejaphAliyaM karemi No ceva NaM tattha jIvaM | bhAvaH tadvapAmAmi jahaNaM bhaMte ! ahaM taM purisaM duhA thA tihA vA cauhA vA saMkhejahA vA phAliyaMmi vA jIvaM deiva na jI vAbhAvaH pAsaMto to NaM ahaM saddahejA no taM ceva, jamhA NaM bhaMte ! ahaM taMsi duhA vA tihA vA cauhA vA saMkhijahA| dvidhAkRte. vA phAliyaMmi vA jIvaM na pAsAmi tamhA supatiTThiyA me paiNNA jahA-taM jIvo taM sarIraM taM ceva / cavanant) 10 api zarIre 182] tae NaM kesikumArasamaNe paesiM rAyaM evaM vayAsi-mUDhatarAe NaM tumaM paesI ! tAoM tucchatarAo, jIvaM na ke bhaMte ! tucchatarAe ? paesI! se jahANAmae keI purise vaNatthI vaNovajIvI vaNagavesaNayAe joDaM ca pazyAmi joDabhAyaNaM ca gahAya kaTThANaM aDaviM aNupaviTThA) tae NaM te purisAtIse agAmiyAe jAva kiMcidesaM aNappattA iti ajI. vavAda: sasANA evaM parisaM evaM vayAsI-amhe NaM devANuppiyA! kaTThANaM aDaviM pavisAmo, etto NaM tumaM johabhAyaNAo // 319 // Jain Education intern al For Private Personel Use Only Iw.jainelibrary.org
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa // 320 // draSTukAma joiM gahAya amhaM asaNaM sAhejAsi, aha taM joibhAyaNe joI vijjhavejA etto NaM tuma kaTThAo joi gahAya araNikASThaM amhaM asaNaM sAhejAsi tti kaTu kaTThANaM aDaviM aNupaviTThA/tae NaM se purise tao muhuttantarassa tesiM purisANaM dvidhAviasaNaM sAhemi tti kaTu jeNeva jotibhAyaNe teNeva uvAgacchai joibhAyaNe joI vijjhAyameva pAsati tae NaM se | bhidya ani purise jeNeva se kahe teNeva uvAgacchai uvAgacchittA taM ka8 savvao samaMtA samabhiloeti no ceva NaM tattha joI pAsati, tae NaM se purise pariyaraM baMdhai pharasuM giNhai taM kaheM duhA phAliyaM karei savvato samaMtA samabhi-4 syeva paesi loei No ceva NaM tattha joiM pAsai, evaM jAva saMkhejaphAliyaM karei savvato samaMtA samabhiloei no ceva NaM tattha | nRpasya mUDhatvam joiM pAsai, tae NaM se purise taMsi kaTuMsi duhAphAlie vA jAva saMkhejjaphAlie vA joiM apAsamANe saMte taMte parisaMte niviNNe samANe parasuM egate eDei pariyaraM muyai evaM vayAsI-aho !mae tesiM purisANaM asaNe nosAhie tti kaTTa ohayamaNasaMkappeciMtAsogasAgarasaMpaviDhe karayalapallatthamuhe adRjjhANovagae bhUmigayadiTTie jhiyAi, tae NaM te purisA kaTThAiM chidaMti jeNeva se purise teNeva uvAgacchaMti taM purisaM ohayamaNasaMkappaM jAva jhiyAyamANaM pAsaMti evaM vayAsI-kiM NaM tuma devANuppiyA! ohayamaNasaMkappe jAva jhiyAyasi ? tae NaM se purise evaM vayAsI-tujjhe NaM devANuppiyA! kaTThANaM aDaviM aNupavisamANA mamaM evaM vayAsI-amhe NaM devANuppiyA! kahANaM aDaviM jAva-paviTThA, tae NaM ahaM tatto muhuttaMtarassa tujhaM asaNaM sAhemi tti kaTu jeNeva joibhA0 jAva kiM. 182 paM07-] jhiyAmi, tae NaM tesiM purisANaM ege purise chede dakkhe pattaDhe jAva uvaesaladdhe te purise evaM Jain Education emanal For Private Personel Use Only | w rjainelibrary.org
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / vayAsI-gacchaha NaM tujjhe devANuppiyA ! pahAyA kayavalikammA jAca havvamAgaccheha jA NaM ahaM asaNaM sAhemi tti kaddu pariyaraM baMdhai parasuM giNhai saraM karei sareNa araNiM mahei joiM pADei joI saMdhukkhei tesiM purisANaM asaNaM sAhei, tae NaM te purisA NhAyA kayabalikammA jAva-pAyacchittA jeNeva se purise teNeva uvAgacchaMti, tae NaM se purise tesiM purisANaM suhAsaNavaragayANaM taM viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM uvaNei, tae NaM te purisA taM viulaM asaNaM 4 AsAemANA vIsAemANA jAva viharaMti, jimiyabhunutarAgayA vi ya NaM samANA AyaMtA cokkhA paramasuibhUyA taM purisaM evaM vayAsI-aho! NaM tumaM devANuppiyA! jaDDe mUDhe apaMDie NibviNNANe aNuvaesaladdhe je NaM tuma icchasi kalusi duhAphAliyaMsi vA jotiM pAsittae, se eeNaDeNaM paesI! evaM vuccai mUDhatarAe NaM tumaM paesI! tAo tucchatarAo 8 / [183] tae NaM paesI rAyA kesikumArasamaNaM evaM kyAsI-juttae NaM bhaMte ! tumbha iya cheyANaM dakkhANaM vuddhANaM kusalANaM mahAmaINaM viNIyANaM viNNANapattANa uvaesaladdhANaM ahaM imImAe mahAliyAe mahacaparisAe majjhe uccAvaehiM AusehiM Ausittae uccAvayAhi uddhaMsaNAhiM uddhaMsittae evaM nibhaMchaNAhiM0 niccho ddnnaahiN| [184] tae NaM kesI kumArasamaNe paesiM rAyaM evaM vayAsI-jANAsi NaM tuma paesI! kati parisAo paNNatAo? jANAmi cattAri parisAo paNNattA, taMjahA-khattiyaparisA gAhAvaiparisA mAhaNaparisA isipa paesIH bhavadbhiH dakSaipi zramaNaiH mahatyAM parpadi kathamahamevamanAdRtaH? ||321 // JainEducatioriter For Private Personel Use Only wide.jainelibrary.org
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / // 322 // Jain Education Internatio risA / jANAsi NaM tumaM paesI rAyA ! eyAsi caunha parisANaM kassa kA daMDaNII paNNattA ? haMtA ! jANAbhi / jeNaM khattiyaparisAe avarajjhai se NaM hatthacchiNNae vA pAyacchiNNae vA sIsacchiNNae vA sUlAie vA egAhace kUDAhace jIviyAo vavarovijai / je NaM gAhAvaiparisAe avarajjhai se NaM taeNa vA veDheNa vA palAleNa vA vedittA agaNikAeNaM jhAmijjai / jeNaM mAhaNaparisAe avarajjhai se NaM aNiTThAhiM akaMtAhiM jAva amaNAmAhiM vaggUhi uvAlaMbhittA kuMDiyAlaMchaNae vA sUNagalaMchaNae vA kIrai, niccisae vA ANavijjai / je NaM isi parisAe avarajjhai se NaM NAiaNiTThAhiM jAva NAiamaNAmAhiM vaggUhiM ubAla bhai evaM ca tAva paesI ! tumaM jANAsi tahAvi Na tumaM mamaM vAmaM vAmeNaM daMDa daMDeNaM paDikUlaM paDikUleNaM paDilomaM paDilomeNaM vivadyAsaM vivacAseNaM vahasi / taNaM esI rAyA kesiM kumArasamaNaM evaM vayAsI evaM khalu ahaM devANuppiehiM paDhamillueNaM caiva bAgaraNeNa saMlatte tae NaM mamaM imeyArUve ajjhatthie jAva saMkappe samupajjitthA jahA jahA NaM eyassa purisassa vAmaM 10 vAmeNa jAva vivacAsaM vivacAseNaM vahissAmi tahA tahA NaM ahaM nANaM ca nANovalaMbhaM ca karaNaM ca karaNovalaMbhaM ca daMsaNaM ca daMsaNovalaMbhaM ca jIvaM ca jIvovalaMbhaM ca ubalabhissAmi, taM eeNaM ahaM kAraNeNaM devANuppiyANaM vAmaM vAmeNa jAva vivacAsaM vivacAseNaM vaTTie / [184] 1 vAmaM vAmena evam - 2 'daMDaM daMDeNaM' ityAdyapi bhAvanIyam / kezI zra0: parSadAM prakArAH tAsAMca daNDanItayaH paesI:jJAnaM labdhu kAmo'haM vivyatyAse na sthitaH inelibrary.org
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / / [185] tae NaM kesI kumArasamaNe paesIrAyaM evaM vayAsI-jANAsi NaM tuma paesI! kai vavahAragA paNNattA kezI zra haMtA jANAmi / cattAri vavahAragA paNNattA-1 deI nAmege No saNNavei / 1sannavei nAmege no dei / 3 ege dei vi | paesinRpasannavei vi / 4 ege No dei No saNNavei / jANAsi NaM tumaM paesI! eesiM cauNhaM purisANaM ke vavahArI ke a. |sya vyavavvavahArI? haMtA jANAmi / tattha NaM je se purise dei No saNNavei se NaM purise vavahArI / tattha NaM je se purise | hAritvam / No dei saNNavei se NaM purise vvhaarii| tattha NaM je se purIse dei vi sannavei vi se purise vvhaarii| tattha NaM je 5 hastAmala se purise No deha No sannavei se NaM ayvhaarii| evAmeva tumaM pi vavahArI, No ceva NaM tumaM paesI avvhaarii| kavad AtmA kathaM 186] tae NaM paesI rAyA kesikumArasamaNaM evaM vayAsI-tujjhe NaM bhaMte! iya cheyA dakkhA jAva uvaesaladdhA nadazyate? samatthA NaM bhaMte ! mamaM karayalaMsi vA AmalayaM jIvaM sarIrAo abhinivadvittANaM uvadaMsittae ? teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM paesissa raNNo adUrasAmaMte vAuyAe saMbutte, taNavaNassaikAe eyai veyai calai | // 323 // phaMdai ghaTTai udIrai taM taM bhAvaM pariNamai, tae NaM kesI kumArasamaNe paesirAyaM evaM bayAsI-pAsasi NaM tuma pae-120 [185] 1 dadAti-dAnaM prayacchati na saMjJApayati-na samyagAlApena saMtoSayati, caturbhaGgI pAThasiddhA, yadyapi tvaM na samyagAlApena mAM saMtoSayasi tathApi mama viSaye bhaktiM bahumAnaM ca kurvan AdyapuruSa iva 2vyavahAryeva nAvyavahArI, 1 etAvatA ca 'mRDhatarAe tumaM paesI! tao kaTThahArayAoM' ityanena vacasA [kaM0 182 aMtima paMkti yat kAluSyamApAditaM tadapanItam paramaM ca saMtoSa prApita iti| For Private Personal Use Only Jiw.jainelibrary.org
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / // 324 // Jain Education sI rAyA ! eyaM taNavaNassaI eyaMtaM jAva taM taM bhAvaM pariNamaMtaM ? haMtA pAsAmi / jAnAsi NaM tumaM paesI ! evaM taNavaNassaikArya kiM devo cAleha asuro vA cAlei NAgo vA kinnaro vA cAlei kiMpuriMso vA cAlera mahorago vA cAlei gaMdhavo vA cAlei ? haMtA jANAmi-No devo cAlei jAva No gaMdhacyo cAleha vAuyAe cAlei / pAsasi NaM tumaM paesI ! etassa vAukAyassa sarUvissa sakAmassa sarAgassa samohassa saveyassa sasassa sasarIrassa khavaM ? No tiNaTTe0 / jai NaM tumaM paesI raayaa| eyassa vAukAyassa sarUvissa jAva sasarIrassa rUvaM na pAsasi 5 taM kahaM NaM paesI / taba karayalaMsi vA AmalagaM jIvaM uvadaMsissAmi / evaM khalu paesI ! dasaTTANAI chaumatthe masse savvabhAveNaM na jANai na pAsai, taMjahA - dhammatthikArya 1 adhammatthimAyaM 2 AgAsatdhikArya 3 jIvaM asarIrabaddhaM 4 paramANupoggalaM 5 sa 6 gaMdhaM 7 vAyaM 8 ayaM jiNe bhavissai vA No bhavissai 9 ayaM saccadukvANaM aMtaM karessai vA no vA 10 / etANi ceva utpannanANadaMsaNadhare arahA jiNe kevalI savvabhAveNaM jANai pAsaI, taM0-dhammatthikArya jAva no vA karissai, taM saddahAhi NaM tumaM paesI ! jahA anno jIvo taM caiva 9 / [187 ] tae NaM se paesI rAyA kesiM kumArasamaNaM evaM vayAsI se nRNaM bhaMte ! hatthissa kuMthussa ya same ceva jIve ? haMto paesI ! hatthissa ya kuMthussa ya same caiva jIve / se NUNaM bhaMte! hatthIu kuMthU [187] 1 'haMtA esI hathissa ! kuMthussa ya same caiva jIve' iti pradezAnAM tulyatvAt kevalaM saMkocavikocadharmatvAt | kunthuzarIre saMkucito bhavati, hastizarIre vistRtaH uktaM ca - " AsaJja kuMthudehaM tattriyamitto gayammi gayamitto / na ya saMjuJjaha 10 rUpI api vAyuH hastA malakavad na darzyate tarhi arUpI AtmA tu kathaM dazyeta
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / appakammatarAe caiva appAkariyatarAe ceva appAsavatarAe ceva evaM AhAranIhAraussAsanIsAsaiDDIe mahajjuiappatarAe ceva, evaM ca kuMdhuo hatthI mahAkammatarAe ceva mahAkiriya0 jAva ? haMtA paesI ! hatthIo kuMthU appakammatarAe cedha kuMthuo vA hatthI mahAkammatarAe caiva taM caiva / kamhA NaM bhaMte! hatthissa ya kuMthussa ya same caiva jIve ? paesI ! jahA NAma e kUDAgArasAlA siyA jAva gaMbhIrA aha NaM kei purise joI va dIvaM va gahAya taM kUDAgArasAlaM aMto 2 aNupavisai, tIse kUDAgArasAlAe savvato samaMtA ghaNaniciyaniraMtarANi nicchiDDAI duvAravayaNAI piheti, tIse kUDAgArasAlAe bahumajjhadesabhAe taM paIvaM palIvejjA / tae NaM se paIve | | taM kUDAgArasAlaM aMto 2 obhAsai ujjovei tavati pabhAsei, No ceva NaM bAhiM, aha NaM purise taM paI iIraeNaM pijjA, tae NaM se paIve taM idurayaM aMto obhAsei, No ceva NaM iDDaragassa bAhiM No ceva NaM kUDAgArasAlAe bAhiM evaM gokiliMjeNaM pacchipiMDaeNaM gaMDamANiyAeM ADhateNaM addhADhateNaM patthaieNaM 10 jIvo saMkoyavikoyadosehi" // [ ] atra na saMyujyate jIvaH saMkocavikocadoSAbhyAmiti tayostasya svabhAvatayA - bhyupagamAt, tathA cAtra pradIpadRSTAnto vakSyate, athavA 2 'karma' AyuSkalakSaNaM 3 kriyA- kAyikayAdi 4 AzravaH prANAtipAtAdiH 5 AhAranIhArocchvAsa nizvAsAdidyutayaH pratItAH 6 iDDarakaM - mahat piTakaM, yena samastApi rasavatI sthagyate, 7 gokiliJja nAma yatra gobhaktaM prakSipyate, 8 pacchikApiTakaM ca pratItaM, 9 gaNDayuktA mANikA dezavizeSaprasiddhA, 10 ADhaka - 11 arghATaka - 12prasthaka Jain Education interational mahato gaja sya kSudratama stha ca kunthoH jIvasya samAnatAdiviSaye carcA // 32
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / paesIH paraMparAyAtaM mataM kathaM tyajeyam ? // 326 // addhapatthaieNaM kulaveNaM addhakula veNaM cAumbhAiyA~e aTThabhAiyAe solasiyAe battIsiyAeM causaTThiyAe dIvacaMpaeNNaM tae NaM se padIve dIvacaMpagassa aMto obhAsati 4, no ceva NaM dIvacaMpagassa bAhiM no ceva NaM causaTThiyAe bAhiM, No ceva NaM kUDAgArasAlaM No ceva NaM kUDAgArasAlAe bAhiM, evAmeva paesI! jIve vi jaM jArisayaM puvakammanibaddhaM boMdi Nivvattei taM asaMkhejjehiM jIvapadesehi sacittaM karei khuDDiyaM vA mahAliyaM vA, taM saddahAhi NaM tumaM paesI ! jahA-aNNo jIvo taM ceva NaM 10 / [188] tae NaM paesI rAjA kesi kumArasamaNaM evaM vayAsI-evaM khalu bhaMte ! mama ajagassa esa sannA jAva samosaraNe jahA-tajjIvotaM sarIraM, noanno jIvo annaM sarIraM tayANaMtaraM ca NaM mama piuNovi esa saNNA,tayANaMtaraM mama vi esA saNNA jAva samosaraNaM, taM no khalu ahaM bahupurisaparaMparAgayaM kulanissiyaM dihi chaMDessAmi / [189] taeNaM kesI kumArasamaNe paesirAyaM evaM vayAsI-mANaM tumaM paesI! pacchANutAbie bhavejAsi jahA va se purise ayhaare| ke NaM bhaMte ! se ayahArae ? paesI! se jahANAmae keI purisA asthatthI atthagavesI attha- 1 luddhagA atthakaMkhiyA atthapivAsiyA atthagavesaNayAe viulaM paNiyabhaMDamAyAe subahuM bhattapANapatthayaNaM gahAya, 13 arddhaprasthaka-14 kulava-15arddhakulavA magadhadezaprasiddhA dhAnyamAnavizeSAH, 16 caturbhAgikA-17aSTabhAgikA-18SoDazikA19dvAtriMzatkA magadhadezaprasiddhA eva rasamAnavizeSAH, 20 dIpacampako-dIpasthaganakam, 21 'evAmeva' ityAdi nigamanaM kaNThyam , uktaM caitadanyatrApi-"jaha dIvo mahaha ghare palIvio taM gharaM pagAsei / appapayAre taM taM evaM jIvo sdehaaii"|[ For Private & Personal use only Jain Education international | w.jainelibrary.org
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa egaM mahaM akAmiyaM chinnAvAyaM dIhamaddhaM aDaviM aNupaviThThA, tae Na te purisA tIse akAmiyAe aDavIe kaMci paraMparAyAtadesaM aNuppattA samANA egamahaM ayAgaraM pAsaMti, aeNaM savvato samaMtA AipaNaM vicchiNNaM sacchaDaM uvacchaDaM syApi aphuDaM gAr3ha pAsaMti hatuTTha-jAva-hiyayA annamannaM saddAveMti evaM vayAsI-esa NaM devANuppiyA! ayabhaMDe ihe kaMte niSTasya jAva maNAme, taM seyaM khalu devANuppiyA! amhaM ayabhArae baMdhittae tti kaTu annamannassa eyamaDhe paDisuNeti aya matasya tyAga evaM bhAraM baMdhati ahANupuvIe saMpatthiyA / tae NaM te purisA akAmiyAe jAva aDavIe kiMci desaM aNupattA zrayAn-iti samANA egaM mahaM tauAgaraM pAsaMti, taueNaM AiNNaM taM ceva [kaM0 189 paM05] jAva sahAvettA evaM vayAsI-esa udAharaNena NaM devANuppiyA! tauyabhaMDe jAva maNAme, appeNaM ceva taueNaM subahuM ae labbhati, taM seyaM khalu devANuppiyA! draDhayati ayabhArae chaDuttA tauyabhArae baMdhittae tti kaTu annamannassa aMtie eyamajhu paDisuNeti ayabhAraM chaDDeti tauyabhAraM baMdhaMti / tattha NaM ege purise jo saMcAei ayabhAraM chaDDettae tauyabhAraM baMdhittae, tae NaM te purisA taM purisaM // 327 // evaM vayAsI-esa NaM devANuppiyA! tauyabhaMDe jAva [kaM0 189506 tathA 10] subahuM ae lagabhati, taM chaDDehi Na 10 devANuppiyA! ayabhAragaM, tauyabhAragaM baMdhAhi / tae se purise evaM vadAsI-dRrAhaDe me devANuppiyA! ae, cirAhaDe me devANuppiyA ! ae, aigADhavaMdhaNabaddha me devANuppiyA! ae, asiDhilabaMdhaNabaddha devANuppiyA! ae, dhaNiyabaMdhaNabaddha devANuppiyA! ae, No saMcAemi ayabhAragaM chaDDettA tauyabhAragaM bNdhitte| tae NaM te purisA taM purisaM jAhe No saMcAyaMti bahahiM AghavaNAhi ya pavanavaNAhi ya Aghavittae vA paNNavittae vA tayA ahANu Jain Education leme al For Private Personel Use Only wwjainelibrary.org
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / paesI zramaNopAsako jAtA // 328 // pucIe saMpatthiyA, evaM taMbAgaraM ruppAgaraM suvaNNAgaraM rayaNAgaraM vairAgaraM, tae NaM te purisA jeNeva sayA jaNavayA jeNeva sAI sAI nagarAiM teNeva uvAgacchanti vayaravikaNayaM kareMti subahudAsIdAsagomahisagavelagaM giNhati aTTatalamUsiyavaDaMsage kArAveMti pahAyA kayabalikammA uppi pAsAyavaragayA phuDamANehiM muiMgamatthaehiM battI. saibaddhaehiM nADaehiM varataruNIsaMpauttehiM uvaNacijamANA uvalAlijamANA iTTe saha-pharisa-jAva viharaMti / tae NaM se purise ayabhAreNa jeNeva sae nagare teNeva uvAgacchai ayabhAreNaM gahAya ayavikiNaNaM kareti taMsi appamollaMsi nihiyaMsi jhINaparivvae te purise uppi pAsAyavaragae jAva viharamANe pAsati pAsittA evaM vayAsI-aho ! NaM ahaM adhanno apunno akayattho akayalakkhaNo hirisirivajjie hINapugNacAuddase duraMta paMtalakkhaNe / jati NaM ahaM mittANa vA NAINa vA niyagANa vA suNetao to NaM ahaM pi evaM ceva uppi pAsAyavaragae jAva viharaMto, se teNadveNaM paesI evaM vuccai-mA tumaM paesI pacchANutAvie bhavijjAsi, jahA va se purise aybhaarie| [190] ettha NaM se paesI rAyA saMbuddhe kesikumArasamaNaM vaMdai jAva evaM vayAsI-NaM khalu bhaMte ! aho| pacchANutAvie bhavissAmi jahA va se purise ayabhArie, taM icchAmi NaM devANuppiyANaM aMtie kevalipannattaM dhamma nisAmittae, ahAsuhaM devANuppiyA! mA paDibaMdha 0, dhammakahA jahA cittassa [pR0 288 paM06] taheva gihidhamma paDivajaha jeNeca seyaciyA nagarI teNeva pahArettha gmnnaae| Jan Education remonal For Private Personel Use Only
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM / [191] taraNaM kesI kumArasamaNe paesiM rAyaM evaM vayAsI- jANAsi tumaM paesI ! kai AyariyA pannattA ? haMtA jANAmi, tao AyariA paNNattA, taMjahA kalAyarie, sippAyarie, dhammAyarie / jANAsi NaM tumaM paesI ! tesiM tinhaM AyariyANaM kassa kA vinayapaDivattI pauMjiyavvA! haMtA jANAmi, kalAyariyassa sippAyariyassa uvalevaNaM saMmajaNaM vA karejA purao pupphANi vA ANavejjA majjAvejA maMDAvejA bhoyAvijA vA | viulaM jIvitArihaM pIidANaM dalaejjA puttANuputtiyaM vittiM kappejjA / jattheva dhammAyariyaM pAsijjA tattheva vaMdejjA 5 NamaMsejjA sakkArejA sammANejjA kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pajjuvAsejjA phAsuesaNijjeNaM asaNapANakhAimasA| imeNaM paDilA bhejA pADihArieNaM pIDhaphalagasijjAsaMthAraeNaM uvanimaMtejjA, evaM catAva tumaM paesI ! evaM jANAsi tahAvi NaM tumaM mamaM vAmaM vAmeNaM jAva vahittA mamaM eyamahaM akkhAmittA jeNeva seyaviyA nagarI teNeva pahArettha gamaNAe, [192] tae NaM se paesI rAyA kesi kumArasamaNaM evaM vadAsI evaM khalu bhaMte! mama eyArUve ajjhathie jAva samuppajjitthA evaM khalu ahaM devANuppiyANaM vAmaM vAmeNaM jAba bahie taM seyaM khalu me kalaM pouppabhAyAe rayaNIe phulluppalakamalako lummiliyammi [192] asthAyamarthaH - 1kalyamiti zvaH 2 prAduH- prAkAzye, tataH prakAzaprabhAtAyAM 3 rajanyAM 4 phullotpalakamala komalonmIlite | phulaM vikasitaM tacca tat utpalaM tacca kamalatha - hariNavizeSaH phullotpalakamalau tayoH komalam - akaThoramunmIlitaM yathAsaMkhyaM dalAnAM ca Jain Educatio interational 10 AcAryANAM tadvinayAnAM ca prakArAH paesI kha m-avinayaM sevana kSamayati // 329 //
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iy| adhunA // 330 // ahopaMDare paMbhAe rattAsoga-kisuya-suryamuha-guMjaddhaMrAgasarise kamalAgaranaliNisaMDayohae uhiyammi sare pUrva ramaNIsahassarassimsi diNeyare teyasA jalaMte aMteurapariyAlasaddhiM saMparivuDassa devANuppie vaMdittae namaMsittae yaH san etamaTThe bhujjo bhujjo samma viNaeNaM khAmittae tti kaTu jAmeva disiM pAunbhUte tAmeva disi pddige| tae NaM se paesI rAyA kalaM pAuppabhAyAe rayaNIe jAva teyasA jalaMte hahatuTTa-jAva-hiyae jaheva kUNie [aupa- jino bhUtvA pAtika sUtra pR0 64 paM01] taheva niggacchai aMteurapariyAlasaddhi saMparikhuDe paMcaviheNaM abhigameNaM vaMdaha amaraNIyo namaMsai eyama8 bhujo bhujjo sammaM viNaeNaM khaamei|| mA bhava iti sodAharaNaM [193] tae NaM kesI kumArasamaNe paesissa raNNo sUriyakaMtappamuhANaM devINaM tIse ya mahatimahAliyAe maha saMjJApita: caparisAe jAva dhamma prikhei| tae NaM se paesI rAyA dhammaM socA nisamma uhAe uTheti kesikumArasamaNaM paesI vaMdai namasai jeNeva seyaviyA nagarI teNeva pahArettha gmnnaae| [194] tae Na kesI kumArasamaNe paesirAyaM evaM vadAsI-mA NaM tuma paesI ! pubbi ramaNijje bhavittA 1 pacchA aramaNije bhavijAsi, jahA se vaNasaMDe i vA NasAlA i vA ikkhuvADae i vA khalavADae i vaa| nayanayozca yasmin tat tathA tasmin , atha rajanIvibhAnAnantaraM 5 pANDure-zukle 6 prabhAte, 7 raktAzokasya prakAza:-prabhA sa ca 8 kiMzukaM ca-palAzapuSpaM 9 zukamukha ca 10 gujjA-phalavizepo raktakRSNastadardha ca tAni teSAM sadRze-AraktatayA samAne 11 kamalAkarAH-hadAsteSu nalinIkhaNDAsteSAM bodhake 12 udayaprApte 13 Aditye 14 sahasrarazmau 15 divasakaraNazIle 16tejasA jvlite| in Edat anterrosal For Private Personel Use Only Hjainelibrary.org
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| [195] kahaM NaM bhaMte !? [196] vaNasaMDe pattie pupphie phalie hariyagarerijamANe sirIe atIva ubasobhemANe ciTThai, tayA vaNasaMDe ramaNijje bhavati, jayA NaM vaNasaMDe no pattie no pupphie no phalie no hariyagarerijamANe No sirIe aIva uvasobhemANe ciTThai tayA NaM junne jhaDe parisaDiyapaMDupatte sukkarukkhe iva milAyamANe ciTThA tayA NaM vaNe No ramaNije bhavati / [197] jayA NaM NasAlA vi gijai bAijjai nacijaha hasijjai ramijai tayA NaM NasAlA rmnnijjaa| bhavaha, jayA NaM nasAlA No gijai jAva No ramijjai tayA NaM NasAlA aramaNijjA bhavati / 198] jayA NaM ikkhuvADe chijjai bhijai sinjai pijjai dijai tayA NaM ikkhuvADe ramaNijje bhavai, jayA NaM ikkhuvADe No chijai jAva tayA ikkhuvADe aramaNijje bhavai / [199] jayA NaM khalavADe ucchubbhai uDuijjai malaijai muNijjai khajai pijjai dijai tayA NaM khalavADe rama-1.. Nije bhavati jayA NaM khalavADe no ucchubhai jAva aramaNije bhvti| se teNaTeNaM paesI! evaM vucai mANaM tume [196] 1 haritatayA 2 dedIpyamAne / [199] 1'mA NaM tume paesI! pubdhi ramaNijje bhavittA pacchA amaraNijje bhavijAsi' ityAdegranthasyAyaM bhAvArtha:-pUrvamanyeSAM / | dAtrA bhUtvA sampati jainadharmapratipacyA teSAmadAtrA na bhavitavyam asmAkamantarAyasya jinadharmApabhrAjanasya ca prskteH| Ian Education For Private Personal use only
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaypsenniy| // 332 // vairAgyam paesI! pubdhi ramaNije bhavittA pacchA aramaNije bhavijAsi jahA vaNasaMDe i vaa| paesinRpeNa [200] tae NaM paesI kesi kumArasamaNaM evaM vayAsI-No khalu bhaMte ! ahaM puci ramaNijje bhavittA pacchA kRtA aramaNijje bhavissAmi, jahA vaNasaMDe i vA jAva khalavADe i vA, ahaM NaM seyaviyAnagarIpamukkhAI satta gAmasa svadhana hassAiM cattAri bhAge karissAmi, egaM bhAgaM balavAhaNassa dalaissAmi, egaM bhAgaM kuhAgAre chubhissAmi, ega vyavasthA bhAgaM aMteurassa dalaissAmi, egeNaM bhAgeNaM mahatimahalayaM kUDAgArasAlaM karissAmi, tattha NaM bahahiM purisehiM paesIdinabhaibhattaveyaNehiM viulaM asaNaM0 uvakkhaDAvettA baTTaNaM samaNamAhaNabhikkhuyANaM paMthiyapahiyANaM paribhAe nRpasya mANe bahahiM sIlavvayaguNavvayaveramaNapaJcakkhANaposahovavAsassa jAva viharissAmi tti kaTTha jAmeva disiM pAubhUe tAmeva disiM pddige|| [201] tae NaM se paesI rAyA kallaM jAva teyasA jalaMte seyaviyApAmokkhAI satta gAmasahassAI cattAri bhAe kIrai, egaM bhAgaM balavAhaNassa dalai jAva kUDAgArasAlaM karei, tattha NaM bahahiM purisehiM jAva uvakkhaDA-10 vettA bahaNaM samaNa-jAva paribhAemANe vihrh| 202] tae NaM se paesI rAyA samaNovAsae abhigayajIvAjIve0 [pR0 190 paM06] viharai, jappabhiI ca NaM paesI rAyA samaNovAsae jAe tappabhiI ca NaM rajjaM ca raheM ca valaM ca vAhaNaM ca kohAgAraM ca puraM ca aMteuraM |ca jaNavayaM ca aNADhAyamANe yAvi viharati / Jain Education femella For Private & Personel Use Only Mainelibrary.org
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / tae NaM tIse sUriyakatAe devIe imeyArUve ajjhathie jAva samuppajjitthA-jappabhiI caNaM paesI rAyA sama paesinRpa NovAsae jAe tappabhiI ca NaM rajjaM ca raha jAva aMteuraM ca mama jaNavayaM ca aNADhAyamANe viharai, taMseyaM khala viraktaM me paesiM rAyaM keNavi satthapaoeNa vA aggipaoeNa vA maMtappaogeNa vA visappaogeNa vA uddavettA sUriya- jJAtvA kaMtaM kumAraM rajje ThavittA sayameva rajasiriM kAremANIe pAlemANIe viharittae tti kaTTha evaM saMpehei saMpehittA tatpatnyA: sUriyakaMta kumAraM sadAvei sadAvittA evaM vayAsI-jappabhiI ca NaM paesI rAyA samaNovAsae jAe tappabhiI 5 sUryakAntA yAH tanmAcaNaM rajjaM ca jAva aMteuraM ca NaM jaNavayaM ca mANussae ya kAmabhoge aNADhAyamANe viharai, taM seyaM khala tava raNasaMkalpa: puttA! paesiM rAyaM keNai satthappayogeNa vA jAva uddavittA sayameva rajasiriM kAremANe pAlemANe viharittae / tae NaM sUriyakaMte kumAre sUriyakatAe devIe evaM vutte samANe sUriyakaMtAe devIe eyamaDhe No ADhAi no pariyA // 333 // NAi tusiNIe saMciTThai, tae NaM tIse sUriyakatAe devIe imeyArUve ajjhathie jAva samuppajjitthA-mA NaM sUriyakaMte kumAre paesissa ranno imaM rahassabheyaM karissaitti kaTTha paesissa raNNo chiddANi ya mammANi ya raha-10 ssANi ya vivarANi ya aMtarANi ya paDijAgaramANI paDijAgaramANI vihrh| [203] tae NaM sUriyakaMtA devI annayA kayAi paesissa raNo aMtaraM jANai asaNaM jAva khAimaM savvavatthagaMdhamallAlaMkAraM visappajogaM pauMjai, paesissa raNNo NhAyarasa jAva-pAyacchittassa suhAsaNavaragayassa taM visasaMjuttaM asaNaM vatthaM jAya-alaMkAraM nisirei ghAtai / tae NaM tassa paesissa raNotaM visasaMjuttaM asaNaM Jain Educationtentional vw.jainelibrary.org
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / // 334 // | AhAremANassa sarIragaMmi veyaNA pAunbhUyA ujjalA vipulA pagADhA kakkAM kaDeMyA pharusA niThurA caMDau~ tivvA mArino'pi dukkhA duggA durahiyAsA pittaraparigyasarIre dAhavakaMtiyA vi vihrh| paesi na [204] tae NaM se paesI rAyA sUriyakatAe devIe attANaM saMpaladdhaM jANittA sUriyakaMtAe devIe maNasAvi kSubhyati | appadussamANe jeNeva posahasAlA teNeva uvAgacchai posahasAlaM pamanjai uccArapAsavaNabhUmi paDilehei dambha- kintu dharma saMthAragaM saMtharei dambhasaMthAragaM durUhai puratthAbhimuhe saMpaliyaMkanisanne karayalapariggahiyaM sirasAvattaM aM-5 dhammAcAya aliM matthae tti kaTu evaM vayAsI-namo'tthu NaM arahaMtANaM jAva [pR0 256 paM0 3] saMpattANaM / namo'tthu NaM ke ca smarati | sissa kumArasamaNassa mama dhammovadesagassa dhammAyariyassa, vadAmi bhagavataM tattha gayaM iha gae, pAsa [203] 1 ujjvalA duHkharUpatayA nirmalA sukhalezenApyakalaGkiteti bhAvaH 2vipulA-vistIrNA sakalazarIravyApanAt 3pragADhA prakarSaNa marmapradezivyApitayA samavagADhA, 4karkaza iva karkazA, kimuktaM bhavati ?-yathA karkazapASANasaMgharSaH zarIrasya khaNDAni troTayati evamAtmapradezAn troTayantI yA vedanopajAyate sA karkazA, tathA 5 kaTukA pittaprakopaparikalitasya rohaNyAdikadravyamiyopabhujya- 10 mAnamatizayenAprItijaniketi bhAvaH, 6 paruSA manaso'tIva rUkSatvajanikA, 7 niSThurA-azakyapratIkAratayA durbhedA'ta eva 8 caNDArudrA 9 tIvA-atizAyinI 10 duHkhA-duHkhasvarUpA 11 durladhyA 12 pittajvaraparigatazarIre 13 vyutkrAntyA cApi-dAhotpattyA cApi 14 viharati-tiSThati / [204] 1 padmAsanasanniviSTaH Jain Education a l For Private Personel Use Only prary.org
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ paesi rAyapaseNa iyaM / me bhagavaM tattha gae iha gayaM ti kaTu vaMdai namasai, pubi piNaM mae kesissa kumArasamaNassa aMtie thUlapANAivAe paJcakkhAe jAva pariggahe, taM iyANiMpiNaM tasseva bhagavato aMtie savvaM pANAivAyaM paJcakvAmi mRtvA sUryAjAva pariggahaM savvaM kohaM jAva micchAdasaNasallaM, akaraNijaM joyaM paJcakvAbhi, savvaM asaNaM cauvvihaM pi AhAraM bho jAtaH jAvajIvAe paccakkhAmi, jaM pi ya me sarIraM i8 jAva phusaMtu tti evaM pi ya NaM carimehiM UsAsanissAsehiM vosirAmi tti kaTTa AloiyapaDikate samAhipatte kAlamAse kAlaM kiccA sohamme kappe sUriyAbhe vimANe uvavA-5 // 335 // yasabhAe jAva vnnnno| [205] tae NaM se sUriyAbhe deve ahuNovavannae ceva samANe paMcavihAe pajattIe pajattibhAvaM gacchati, taM0AhArapajattIe sarIrapajjattIe iMdiyapajjattIe ANapANapajattIe bhAsamaNapajattIe, taM evaM khalu bho! sUriyAbheNaM deveNaM divvA deviDDI divvA devajuttI divve devANubhAve laddhe patte abhismnnaage| [206] sUriyAbhassa NaM bhaMte! devassa kevatiyaM kAlaM ThitI paNNattA? [207] goyamA! cattAri paliovamAI ThitI paNNattA, se NaM sUriyAbhe deve tAo logAo AukhaeNaM 2 krodhamAnamAyAlobhAH pratItAH prema-abhiSvaGgamAtram dveSaH-aprItimAtraH abhyAkhyAnam-asadoSAropaNaM paizunyaM-pizunakarma parivAda-viprakIrNAparadoSakathA aratiratI dharmAdharmAGgeSu mAyAmRSA-veSAntarakaraNato lokavipradAraNaM 3 mithyAdarzanam-mithyAtvaM tat zalyamiva mithyAdarzanazalyam / Jain Education tema For Private & Personel Use Only witw.jainelibrary.org
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| // 336 // bhivakkhaeNaM ThiikkhaeNaM aNaMtaraM caittA kahiM gamihiti kahiM uvavajihiti? goyamA! mahAvidehe vAse jANi sUryAbhaH imANi kulANi bhavaMti, taM0-aDDAiM dittAiM viulAiM vicchiNavipulabhavaNasayaNAsaNajANavAhaNAI bahudhaNabahu. cyutvA jAtarUvarayayAiM AogapaogasaMpauttAI vicchaDDiyapaurabhattapANAI bahudAsIdAsagomahisagavelagappabhUyAI nAmnA dRDhabahujaNassa aparibhUtAI, tattha annayaresu kulesu puttattAe pacAissai / pratijJo bhUtvA mahA [208] tae NaM taMsi dAragaMsi gabhagayaMsi ceva samANaMsi ammApiUNaM dhamme daDhA paiNNA bhvissi| tae | videhe varSe NaM tassa dArayassa navaNhaM mAsANaM bahupaDipunnANaM aTThamANaM rAiMdiyANaM vitikatANaM sukumAlapANipAyaM ahI. nirvANaNapaDipuNNapaMciMdiyasarIraM lakkhaNavaMjaNaguNovaveyaM mANummANapamANapaDipunnasujAyasavvaMgasudaraMga sasisomAkAraM | meSyati kaMtaM piyadasaNaM surUvaM dArayaM pyaahisi| [209] tae NaM tassa dAragassa ammApiyaro paDhame divase ThitivaDiyaM karehiMti tetiyadivase 207] 1 Ayogasya arthalAbhasya prayogA:-upAyAH saMprayuktA-vyApAritA yastAni AyogaprayogasaMprayuktAni 2 vicchardite-10 tyakte bahujanabahubhojanadAnenAviziSTocchiSTasaMbhavAt saMjAtavicchardai vA-nAnAvidhabhaktike bhaktapAne yeSAM tAni tathA, 3 bahudAsIdAsagomahiSagavelakAH prabhUtA yeSAM tAni tthaa| [209] 1 sthitau-kulamaryAdAyAM patitA-antarbhUtA yA prakriyA putrajanmotsavasambandhinI sA sthitipatitA tAM, 2 tRtIye Jain Education remenal For Private Personel Use Only wallhijainelibrary.org
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa pratijasya janmAdi | saMskArAH // 337 // caMdaisUradasaNigaM karissaMti chaThe divase jA~gariyaM jAgarissaMti ekArasame divase vIikate saMpatte bArasAhe divase Nivitta asuIjAyakammakaraNe cokkhe saMmajiovalitte viulaM asaNapANakhAimasAimaM uvakkhaDAvessaMti mittaNAiNiyagasayaNasaMbaMdhiparijaNaM AmaMtettA tao pacchA pahAyA kayavalikammA jAva alaMkiyA bhoyaNamaMDavaMsi suhAsaNavaragayA te mittaNAi-jAva parijaNeNa saddhi viulaM asaNaM AsAemAgA visAemANA paribhujemANA paribhAe~mANA evaM cevaNaM viharissaMti, jimiyabhutattarAgayA vi ya NaM samANA AyaMtI cokkhA paramasuibhUyA taM mittaNAi-jAva parijaNaM viuleNaM vatthagaMdhamallAlaMkAreNaM sakAressaMti sammANissaMti tasseva mitta-jAva-parijaNassa purato evaM vaissaMti-jamhA NaM devANuppiyA! imaMsi dAragaMsi gabhagayaMsi ceva samANaMsi ghamme daDhA paiNNA jAyA, taM hou NaM amhaM eyassa dArayassa daDhapaiNNe NAmeNaM / tae NaM tassa daDhapaiNNassa dAragassa ammApiyaro nAmadhejja karissaMti-daDhapaiNNo ya daDhapaiNNo ya / tae NaM tassa ammApiyaro aNuputveNaM ThitivaDiyaM ca caMdasUriyadarisaNaM ca dhammajAgariyaM ca nAmadhijakaraNaM ca divase 3 candrasUryadarzanotsavaM, 4 SaSThe divase 5jAgarikAM-rAtrijAgaraNarUpAM 6 nivRtte-atikrAnte 7 azucInAM-jAtikarmaNAM karaNe 8 AsvAdayantau 9 vividhakhAdyAdi svAdayantau 10paribhAjayantI-anyo'nyamapi yacchantau mAtApitarAviti prakramaH, 11 bhuktavantau bhuktottarakAlaM Agatau upavezanasthAne iti gamyate, 12 AcAntau zuddhodakayogena 13 caukSau lepasikthAdyapanayanena ata eva 14 paramazucibhUtau / 15 ' tae NaM tassa daDhapaiNNassa ammApiyaro aNupuvveNaM ThiipaDiyaM' ityAdyuktamanuktaM ca saMkSepata upadarzayati, sugama Jain Educatinterational For Private 8 Personal Use Only ivw.jainelibrary.org
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiyaM / // 338|| Jain Education pajemagaM ca paDivaddhAvaNagaM ca pacakamaiNagaM ca kannaveNaM ca saMbaicchara paDilehaNagaM ca cUlovarNeyaM ca annANi ya bahaNi bhAhANajammaNAiyAI mahayA iDDIsakArasamudaeNaM karissaMti / [210] tae NaM daDhapatiSNe dArage paMcadhAIparikkhitte khIradhAIe maMDaNadhAIe majjaNadhAIe aMkadhaIe kilA - araiIe, annAhi bahUhiM khujAhiM ciMlAiyAhiM vAmaNiryAhiM vaDabhiyAMhiM baiMcarAhiM baiMusiyAhiM johiyAhiM paNNaviyAhi IsiNiyAhiM vAruNiMyAhiM lAsiyAhi lAusiyAhiM darmilIhiM siMhelIhiM puliMdIhiM aura- 5 bIhiM paNIhi baihalIhiM muMraMDIhiM sarvairIhiM pAsIhiM NANa desI caitat, navaraM 16 prajemanaM- bhaktagrahaNaM 17 pracaGkramaNaM - padAbhyAM gamanam jalpanam 18 karNavedhanaM 19 saMvatsara pratilekhanaM 'prathamaH saMvatsaro'bhUt' ityevaM saMvatsaralekhanapUrvaM mahotsavakaraNam 20 cUDopanayanaM muNDanaM 21 anyAni ca bahUni 22 garbhAdhAna - janmAdIni kautukAni utsavavizeSarUpANi 23 mahatyA RddhyA mahatA satkAreNa pUjayA mahatA samudayena janAnAmiti / [210] 1 kSIradhAtryA - stanadAyinyA 2 maNDanadhAtryA - maNDayitryA 3 maJjanadhAtryA snApikayA 5 krIDanadhAtryA - maNDayitvA 15 krIDAkAriNyA 4 aGkadhAtryA - utsaGgadhAriNyA 6 kubjikAbhiH - vakrajaGghAbhiH 7 cilAtIbhiH anAryadezotpannAbhiH 8 vAmanAbhiH hakhazarIrAbhiH 9 vaDabhAbhiH maDahakoSThAbhiH 10 barbarIbhiH barbara dezasaMbhavAbhiH 11 bakuzikAbhiH 12 yaunikAbhiH 13 pahnavikAbhiH 14 IsinikAbhiH 15 vAruNikAbhiH 16 lAsikAbhiH 17 lakusikAbhiH 18 dramilAbhiH 19 siMhalIbhiH 20 pulindrIbhiH 21 AribIbhiH 22 pakkaNIbhiH 23 bahalIbhiH 24 muraNDIbhiH 25 zabarIbhiH 26 pArasIbhiH evaMbhUtAbhiH - 27nAnAdezIbhirnAnAvidhAnArya AryaanArya kula jA dAsyaH jainelibrary.org
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iy| // 339 // videmaparimaMDiyAhiM iMgiyaciMtiyapatthiyaviyANAhiM sadesaNevatthagahiyasAhiM niuNakaisalAhiM viNIyAhiM ceDiyAcaknavAlataruNivaMdapariyAlaparivuDe baeNrisadharakaMcuimaharyaravaMdaparikkhitte hatthAo hatthaM sAharijjamANe uvanacijamANe aMkAo aMkaM paribhujamANe uvagijjemANe uvalAlijamANe urvaMgUhijamANe avatAsinjamANe pariyaMdijamANe paricuMbijamANe rammasu maNikohimatalesu paraMgamANe girikaMdaramallINe viva caMpagavarapaoNyave NivvAghAyaMsi suhasuheNaM privddddisNi| [211] tae NaM taM daDhapatiNNaM dAragaM ammApiyaro sAtiregaaTTavAsajAyagaM jANittA sobhaNasi tihikaraNapradezotpannAbhiH 28 videza:-tadIyadezApekSayA dRDhapratijJajanmadezastasya 29 parimaNDikAbhiH 30 iGgita-nayanAdiceSTAvizeSaH 31 cintitaM-pareNa svahRdi sthApitam 32 prArthitaM ca-abhilaSitaM ca 33 vijAnate yAstAstathA tAbhiH, 34 svadeze yad nepathyaM-paridhAnAdiracanA tad gRhIto veSo yakAbhistAstathA tAbhiH 35 nipuNAnAM madhye yA atizayena kuzalAstA nipuNakuzalAstAbhiH, ata eva 36 vinItAbhiH, 37 ceTikAcakravAlena anArya-svadeza-saMbhavena 38 varSadharANAM-varddhitakaprayogeNa naMpusakIkRtAnAmantaHpuramahallakAnAM 39 kaJcukinAm-antaHpurapayojananivedakAnAM pratihArANAM vA 40 mahattarakANAM ca-antaHpurakAryacintakAnAM 41 vRndena parikSiptaH, tathA 42 hastAd hastaM-hastAntaraM 43 saMhiyamANaH 44 aGkAdaI 45 paribhojyamAnaH 46 parigIyamAnastathAvidhavAlocitavizeSaiH 47 upalAlyamAnaH krIDAdilAlanayA 48 AliGgathamAnaH AliGganavizeSeNa 49 stUyamAnaH 50 paricumbyamAnaH 51 girikandarAyAM lIna iva 52 campakapAdapaH 53 surkhasukhena 54 parivardhiSyate / Jain Education ilmeional For Private Personel Use Only voitrainelibrary.org
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| // 340 // NakkhattamuhuttaMsi pahAyaM kayabalikammaM kayakouamaMgalapAyacchittaM savyAlaMkAravibhUsiyaM karettA mahayA iDDIsa dRDhapratikArasamudaeNaM kalAyariyassa uvaNehiMti / tae NaM se kalAyarie taM daDhapatiNNaM dAragaM lehAiyAo gaNiyappahA jJasya a. NAo sauNaruyapajavasANAo bAvattari kalAo suttao atthao ya gaMthao ya karaNao ya sehAvehi ya pasi dhyayanam kkhAvehi ya, taM0-lehaM gaNiyaM rUvaM na gIyaM vAiyaM saragayaM pukkharagayaM samatAlaM jUyaM jaNavayaM pAsagaM aTThAvayaM pArekavvaM dagamaTTiyaM annavihiM pANavihiM vatthavihiM vilevaNavihiM sayaNavihiM ajjaM paheliyaM mAgahiyaM NihA-5 iyaM gAhaM gIiyaM siloga hiraNNajutti suvaNNajuttiM AbharaNavihiM taruNIpaDikambha ithilakkhaNaM purisalakSaNaM hayalakkhaNaM gayalakkhaNaM kukkuDalakkhaNaM chattalakkhaNaM cakkalakkhaNaM daMDalakkhaNaM asilakkhaNaM maNilakkhaNaM kAgaNilakkhaNaM vatthuvijaM garamANaM khaMdhavAraM mANavAraM paDicAraM vRhaM cakabUhaM garulavUhaM sagaDavUha juddhaM niyuddha juddhajuddhaM aTijuddhaM muTThijuddhaM bAhujuddhaM layAjuddhaM IsatyaM charuppavAyaM dhaNuveyaM hiraNNapAgaM suvaNNapAgaM maNipAgaM dhAupA suttakheDDu vaTTakheDDe NAliyAkheDe pattacchejna kaDagacchejja sajjIvanijjIvaM sauNaruyaM-iti / 10 [212] tae NaM se kalAyarie taM daDhapaiNNaM dAragaM lehAiyAo gaNiyappahANAo sauNaruyapajjavasANAo [211] 1 'arthataH' iti vyAkhyAnataH 2 karaNataH-prayogataH 3 sedhayiSyati-niSpAdayiSyati 4 zikSApayiSyati-abhyAsa *kArayiSyati / * sarvatra 'kariSyati' padam kevalaM mudrite pustake 'kArayiSyati' / Jain Education Intel For Private & Personel Use Only nelibrary.org
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiya / bAvantariM kalAo suttao ya atthao ya gaMthao ya karaNao ya sikkhAvettA sehAvettA ammApiUNaM uvaNehiMti / tae NaM tasma daDhapaiNNassa dAragassa ammApiyaro taM kalAyariyaM viuleNaM asaNapANakhAimasAimeNaM vatthagaMdha mallAlaMkAreNaM sakArissaMti sammANissaMti viulaM jIviyArihaM pItidANaM dalaissaMti viulaM jIviyA riha0 dalahattA paDivisajjerhiti / [213] taraNaM se daDhapatiSNe dArae ummukkabAlabhAve viNNAyapariNayamitte jovvaNagamaNupatte bAbattarika- 5 lApaMDie NavaMgasuttagaDibohae aTThArasavihadesippagAra bhAsAvisArae gIyaraI gaMdhavaNakakusale siMgArAgAra| cAruvese saMgayagayahasiyabhaNiyaciTTiyavilAvaniuNajuttovayArakusale hayajohI gayajohI rahajohI bAhujIhI bAhuppamaddI alaMbhogasa matthe sAhassIe viyAlacArI yAvi bhavissara / [214] nae NaM taM daDhaSNaM dAragaM ammApiyaro ummukkavAlamAvaM jAva viyAlacAriM ca viyANittA viulehiM [213] 1 dve zrotre dve nayane dve nAsike ekA jihvA ekA tvak ekaM mana iti suptAnIva bAlyAdavyaktacetanAni pratibodhitAni 10 yauvanena vyaktacetanAvanti kRtAni yasya sa tathA vyavahArabhASye 'sottAiM nava suttAI' [ ] ityAdi, 2 aSTAdazavidhAyAH aSTAdazabhedAyA dezIprakArAyA - dezIsvarUpAyA bhASAyA vizArado- vicakSaNaH, tathA 3 gItaratiH tathA 4 gandharve gIte nATaye ca kuzalaH 5 hayena yudhyate iti hayayodhI evaM 6 gajayodhI 7 rathayodhI 8 bAhuyodhI tathA 9 bAhubhyAM pramRnAtIti bAhupramardI sAhasikatvAt 10 vikAle caratIti vikAlacArI | Jain Education international gurudakSiNA dRDhaprati jJasya bhoga samarthatA // 341 //
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| dRDhapatijJasya anAsaktiH // 342 // | annabhogehi ya pANabhogehi ya leNabhogehi ya vatthabhogehi ya sayaNabhogehi ya uvanimaMtihiMti / [215] tae NaM daDhapaiNNe dArae tehiM viulehiM annabhoehiM jAva sayaNabhogehiM No sajjihiti so gijjhihiti No mucchihiti No ajjhovavajjihiti, se jahA NAmae paumuppale ti vA paume i vA jAva sayasahassapa- teti vA paMke jAte jale saMvuDDhe Novalippai paMkaraeNa novalippai jalaraeNaM, evAmeva daDhapaiNNe vi dArae kAmehiM jAte bhogehiM saMvaDDie Novalippihiti. mittaNAiNiyagasayaNasaMbaMdhiparijaNeNaM, se NaM tathArUvANaM therANaM aM. tie kevalaM yohiM bujjhihiti kevalaM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaissati, se Na aNagAre bhavissai IriyAsamie jAva suhuyahuyAsaNo iva teyasA jalaMte / tassa NaM bhagavato aNuttareNaM NANeNaM evaM dasaNeNaM cariteNaM AlaeNaM vihAreNaM ajaveNaM mahaveNaM lAghaveNaM khantIe guttIe muttIe aNuttareNaM savasaMjamasucariyatavaphalaNivvANamaggeNa appANaM bhAvemANassa aNaMte aNuttare kasiNe paDipuNNe NirAvaraNe NivvAghAe kevalavaranANadasaNe samuppajjihiti / tae NaM se bhagavaM arahA jiNe kevalI bhavissai sadevamaNuyAsurassa logassa pariyAyaM jANahiti taM0-AgatiM gati Thiti cavaNaM uvavAyaM takaM kaDaM maNomANasiyaM khaiyaM bhuttaM [215] 1 sarvasaMyamaH sarvAtmanA manovAkkAyAnAM saMyamanaM tasya sucaritasya ca AzaMsAdidoSarahitasya tapaso yatphalaM-nirvANaM tanmArgeNa, kimuktaM bhavati ?-sarvasaMyamena sucaritena ca tapasA, nirvANagrahaNamanayonirvANaphalatvakhyApanArtham , 2 manasi bhavaM mAnasikaM tacca kadAcidvacasApi prakaTitaM bhavati tata ucyate-manasi vyavasthita mAnasika manomAnasikam 3 kSayita kSayaM nItamiti bhAvaH, 10 en Education For Private Personel Use Only
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyaM / paDiseviyaM AvIkammaM rahokaeNmmaM arahA arahassabhAgI taM taM maNavayakAyajoge vaTTamANANaM savvaloe savvajIvANaM savvabhAve jANamANe pAsamANe vihrissh| tae NaM daDhapainne kevalI eyArUveNaM vihAreNaM viharamANe bahaI vAsAI kevalipariyAgaM pAuNittA appaNo AusesaM AbhoettA bahaI bhattAI paccakkhAissai bahuI bhattAI aNasaNAe cheissai jassaTTAe kIrai NaggabhAve kesalocabaMbhaceravAse aNhANagaM adaMtavaNaM aNuvahANagaM bhUmisejAo phalahasenjAo paragharapaveso laddhAvaladdhAiM mANAvamANAI paresiM hIlaNAo niMdaNAo khiNs-5||343|| NAo tajjaNAo tADaNAo garahaNAo 4pratisevitaM syAt syAdiadhaH-karma-bhUmau nikhAtaM parahAkarma guptasthAnakRtam 6hIlanAni sadbhutahInajAtyAyudghaTTanAni 7nindanAni-parokSe jugupsAbhASaNAni 8 khisakAni 'dhig muNDa te' ityAdi vAkyAni 9 tarjanAni aGgulyA nikSepapurassaraM nibharsanAni 10 tADanAni kshaadighaataaH| adharIkRtacintAmaNi-kalpalatA-kAmadhenumAhAtmyAH / vijayantAM gurupAdAH vimalIkRtaziSyamativibhavAH // rAjapraznIyamidaM gambhIrArtha vivRNvatA kuzalaM / yadavApi malayagiriNA sAdhujanastena bhavatu kRtii0|| iti zrImalayagiriviracitA rAjapraznIyopAgavRttikA samarthitA // pratyakSaragaNanAto granthamAnaM vinizcitam / saptatriMzacchatAnyatra zlokAnAM sarvasaMkhyayA / / grnthaanm-3700|| * vivaraNAnusAreNa mUla 'ahokamma' ityapi syAt / 0 etacchlokadvayaM bhA0 pratAveva / Jain Education emanal For Private Personel Use Only watjainelibrary.org
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iyN| vihAraH // 344 // uccAvayA virUrUvA bAvIsaM parIsahovasaggA gAmakaMTagA ahiyAsijati tama8 ArAhei carimehiM ussAsanissAsehiM sijjhihiti mucihiti parisivvAhiti savvadukkhANamaMtaM krehiti| [216] sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte! tti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai vaMdittA namaMsittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharati / [217] Namo jiNANaM jiyabhayANaM / Namo suyadevayAe bhagavatIe / Namo paNNattIe bhgviie| Namo bhagavao arahao pAsassa / passe supasse passavaNA nnmo| granthAgram-2120 / * vAkyametad azuddha pratibhAti / arthadRSTayA 'paesissa paNhe paNNavaNIe namo' iti saMbhavet / PSSSSSSSSBOS ||raaypsenniyN smttN|| Jain Education bemalla For Private & Personel Use Only Jainelibrary.org
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1'Amala rAyapaseNaiya suttano sAra zrIrAyapaseNaiya suttano sAra kappA' nagarIna varNana // 1 // [1] te kAle te samaye AmalakappA' nAme nagarI hatI. 1 bhagavAna mahAvIre je nagarIomA comAsAM karyA che temAM A nagarInuM nAma nathI, tema sUtromA jaNAvelI-AryadezanI-rAjadhAnIormA A nagaraunI gaNanA nathI. bhagavAne potAnI sAdhanAnA kALamAM jyA jyA vihAra karyo che temAM paNa 'AmalakappA' no ullekha nathI, tethI 5 'AmalakappA' nagarI vize koi vizeSa jANavA jebI noMdho nathI maLatI. sthitaprajJa thayA pachI bhagavAne je vihAra kayoM che temA A nagarInI gaNanA thai zake ema che e, A 'rAyapaseNaiya' nA ullekhathI sUcita thAya che. A nagarI hAlamA kyA che ! tenuM vartamAna nAma zuM che! e, magadhadezamA che ke bIjA koi dezamA che ! e badhI bAbato adyAvadhi aMdhArAmA ja che. TIkAkAra malayagiri 'AmalakappA'no saMskRta paryAya 'AmalakalpA' jaNAve che. A sUtramA je je vizeSa nAmo Ave che te jemanAM temaprAkRta-rAkhIne anuvAdamA prayojyAM che. koi paNa prAmANika AdhAra vinA mULa prAkRta nAmonuM saMskRta spAMtara karavA jatA arthAtara thavAno 10 bhaya rahe che. JainEducation For Private Personel Use Only Hw.jainelibrary.org
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra // 2 // Jain Education e AmalakappA nagarImAM dhana ane dhAnya vagerenI vibhUti paripUrNa hatI, mULathI vasavATa karIne rahenArA ane bahArathI AvIne vaselA pavA banne jAtanA loko tyAM pramodathI rahetA hatA, nagarInI cAre bAju dUra dUra sudhInI sImADAnI bhaoNya' prAjJa lokopa saMskArelI-keLavelI hatI, e bhoMya upara seMkaDo ane hajAro haLo pharatAM rahetAM hatAM, zeraDI, jaba ane zALanuM vAvetara thatuM hatuM tathA e bhayane pANInI nIko dvArA pANI pAvAmAM AvatuM hatuM. jyAMnA kUr3A ne sAMDho eka gAmathI bIje gAma jai zake pavAM pAsepAsenAM ghaNAM gAmo pa nagarInI AsapAsa hatAM, aneka 5 'rAyapaseNaiya' nuM saMskRta rUpa zrImalayagiri 'rAjapraznIya' jaNAve che tyAre temanAthI prAcIna AcArya siddhasene (tattvArtha- TIkAkAra) AsUtranuM saMskRta nAma 'rAjaprasenakIya' noveluM che ane vAdidevasUrinA guru zrImunicandrasUrie deveMdranara kendraprakaraNamA 'rAjaprasenajit' jaNAveluM che. A badhAmA koNa kaI rIte kharuM che e eka zodhano viSaya che, parantu Avo vyartha vivAda na UThe mATe ja mULa nAmonI prathA sAcavI rAkhI jarurI che. 2 ApaNo deza khetIpradhAna che, khetI ane pazuo ja ApaNI ahiMsaka saMskRtinuM pradhAna dhana che. prAcIna samayamA jema bIjA bIjA 10 viSayonAM zAstro hatAM te kRSividyAne lagatAM paNa hatAM emAM khetInI sAdhe sIdho sambandha dharAvanArA- bhUmiparIkSA, bhUmine keLavavAnI paddhati, pANIkaLAnI vidyA, bojarakSaNavidhi, vRkSonA rogo ane tenAM auSadho vagere - anekaviSayonI sphuTa carcA rahetI. mATe ja mULa sUtrakAra jagAve che ke 'prAjJaloko bhUmine saMskAratA - keLavatA' Ajano kheDUta mUDha gaNAya che tema te samayano kheDUta mUDha nahi paNa 'prAjJa' lekhAto, e ja, mULa sUtrano ukta ullekha sUcave che. 73 vyAkaraNamahAbhASyamA gAmaDAonI parasparanI nikaTatAne sUcavavA prAmonA vizeSaNarUpe 'kukkuTa saMpAtyAH prAmAH ' udAharaNa mUkeluM che. uparyukta 15 varNana uparathI cokkasa jaNAya che ke te bakhatanAM gAmo kharekhara kukkuTasaMpAtya ja hato. 'kukkuTasaMpAtya' eTale 'kUkaDo pahacI zake tevuM gAma;' helibrary.org
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya sutano sAra baLado, pADAo, gAyo ane gheTAMo, e nagarInuM pazudhana hatuM, jyAMnAM kaLAmaya AkAravALAM aneka caityo bhane pavA ja suMdara paNyataruNInA - aneka saMnivezo prekSakonAM manane AkarSatAM tAM. AkhIya nagarImA koi nahi lAMciyo,' koi nahi khUnI, koi nahi gAMThiyo, koi nahi cora ane koi nahi daMDapAzika- sonerI ToLIvALo pathI pa nagarI sarva prakAranA upadravothI rahita hatI, nagarImA rahenArA bhikSuo bhikSAne sArI rote meLavI zakatA hatA, tyAM rahenArA pratyeka manuSyanA jAnamAlane leza paNa hANa thavAno saMbhava na hato tethI te vizvAsapUrvaka sukhathI tyAM raddI zakato, aneka koTinA kauTumbika -kaNavI loko tyAM sukhe sukhe rahetA hatA. arthAt eka gAmano kUkaDo cAlato cAlato bIje gAma paheAMcI zake teTalaM najIkanuM gAma bhIlonA pradezamA ane magadhamAM kukkuTasaMpAtyAma najare joelA che. 4 sUtrano 'dhaNyataruNI' zabda vAMcIne koI bhaDakI na jAya. paNyataruNInI e samayanI saMsthA samAjamA AdarapAtra hatI. zrIvAtsyAyana potAnA kAmasUtramA jaNAve che ke - "zIla ane rUpanA guNothI yukta evI vezyA janasamAjamA Asana meLave che, rAjA tene pUje che ane guNavaMta jano 10 prazaMse che, kalAnA vidyArthio kaLA meLavAvA tene prArthe che ane teno Adara kare che." AjakAla A saMsthA vizeSa vikRta dharalI dekhAya che paNa te vakhate prAyaH tenuM nahi hoya ema A varNanathI mAnI zakAya. 5 A to mAtra varNanA che, koi sajIva ke nirjIvanuM varNana karatAM mAtra tenI UjaLI bAjunaM ja varNana karavAno praghAta, kaviomAM Adikavi vAlmIkithI cAlyo Ave che ane tene lIdhe teo keTaleka sthaLe kevaLa UnaLu UjaLu ja badhuM varNave che. mAnavasvabhAva jotA paNa A banavuM asaMbhavita jevuM jaNAya che. chatAM nagarInA A varNana uparathI 'emA rahenArA ekaMdara sArA hatA' ema to kalvI zakAya 6 mUlamA A mATe 'aNegakoDi' zabda che. TIkAkAra malayagiri, teno artha karatAM lakhe che ke "anekakoTibhiH anekakoTisaMkhyA kaiH" Jain Educationtemtional 15 // 3 // w.jainelibrary.org
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra // 4 // aneka naTo, nAcanArAo, rAjAnAM guNagAna gAnArAo, mallo, muTThijuddha karanArAo, hasAvanArA vidUSako, kathA karanArAo, kUda nArAo ke taranArAo, rAsa lenArAo ke bhAMDa loko, zubha azubha kahI batAvanArA jyotiSiko, "laMkho-vAMsaDAnI Toca upara khela karanArAo, citranAM pATiyAM hAthamA rAkhI janamanaraMjana karanArAo, tUNa vagADanArAo ane tuMbanI vINA vagADanArAo, pa badhA loko nagarImA sAro Azraya meLavatA hatA. daMpatIone krIDA karavAnA ramaNIya ArAmo, moTA moTA utsavo ane moTI moTI ujANIo UjavI zakAya pavAM suMdara udyAno, 4 sarasa kUvAo, AMkhane ThAre pavAM taLAvo, dIrghikAo-lAMbI lAMbI manohara vAvaDIo ane kyArAo nagarInI zobhAmAM vadhAro karatA hatA. ___ nagarInI rakSA karatuM nagarInI pharatuM uDu, upara pahoLu nIce sAMkaDaM evaM khAta hatuM tathA nagarI pharatI uMDI ane upara nIce sarakhI khodelI vizALa khAi hatI, nagarImAM koI upadravakArI na pesI zake mATe moTA moTA tIkSNa cakro, gadAo, musaMDhIo, so jaNAne kacarI nAkhe pavI moTI moTI zilAo vagere zastro' daravAje daravAje TAMgelA hatAM, nagarInI pharato dhanuSa jevo vAMkaDo koTa arthAt anekakoTi eTale aneka kroDa saMkhyA. paNa A artha karatA 'aneka koTi' no 'aneka prakAra' evo artha ahIM vizeSa ucita lAge che'koTi' zabdano 'prakAra' artha, jaina AgamomAM supratIta che.. 7 A artha mATe mULamAM 'laMkha' zabda che. je loko coghaDiyAM vagADe che tene 'laMghA' kahevAmAM Ave che. mULano 'laMkha' ana A 'lakA' banne samAna zabdo che eThale 'laGgha no mULa artha 'coghaDiyAM vagADanAro' kadAca hoi zake. 8 zaheranI pharatI khAi hoya che tema khAinI pharatuM bahAranA bhAgamA eka 'khAta' paNa hoya che, emAM aMgArA ke cINo bharavAmAM Avato. cINo eTale badho lIso hoya che ke tenA upara paga mUkatAM ja mANasa taLiye utarI jAya che. erIte 'khAta' zaheranI rakSAnuM eka sAdhana hatuM. 15 9 keTalAMka prAcIna zastronAM nAma, AcArya hemacandra A pramANe jaNAve che: "candrahAsa churI patrapAla daMDa IlI bhidipAla kunta dughaNa Jain Education telmaal For Private & Personel Use Only fwwwhinelibrary.org
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa-| iya suttano sAra goLa goLa kAMgarAothI zobhato hato, cokIdArone besavAnI aTArIo koTamAM khUba uMcI uMcI karavAmAM AyI hatI, koTa tathA nagarInI vacceno mArga ATha hAtha pahoLo rAkhelo hato, koTanI poLonA daravAjAomAM nAnA nAnA gaDho racelA hatA ane e daravAjAo majabUta rIte jaDelA hatA. nagarInA rAjamAgoM sArA sArA vibhAgavALA hatA, tyAM vyavahArIAonI moTI vasatI hatI ane vevhArarojagAranuM to e nagarI moTuM mathaka hatuM, kuMbhAra, sutAra, luhAra vagere zilpakArI lokono tyAM sukhe nirvAha thato hato. nagarInA keTalAka mArgoM siMgoDA" jevA trikoNa hatA, jyAM traNa ke cAra zerIo megI thAya pavA keTalApha trika mArgoM ame catuSka-coka mAgoM hatA ane jyAM aneka zerIo bhegI thAya pavAya keTalAya cAcara-catvara mAgoM hatA, rAjamArga upara rAjAnI avarajavara khUba rahetI, nagarInA mArgomAM uttama ghoDAo, jhUlatA hAthoo, zaNagArelA ratho, zikharavALo ghummaTadAra pAlakhIo, jhUlatI pAlakhIo ane bIjAM aneka vAhanonI haraphara ThIka rahetI. __ tyAMnA jalAzayo kholelAM kamaLothI camakartA hatAM ane dhoLAM dhoLAM moTA mahAlayo jANe AbhanA TekArUpa hoya evAM aDaga jaNAtAM kuThAra paridha tomara zaMku trizIrSaka zakti paTTisa duHsphoTa cakra zataghnI mahAzilA mubUMDhI cirikA varAhakarNaka ArAphala kaNaya vagere" A badhAMnI vadhAre bIgata mATe juo-abhidhAnaciMtAmaNi kAMDa 3 zlo0 446-451 1. A mArganuM khAsa nAma mULamA 'cariA che. bhASAmA ene ja maLato 'cara' zabda jANIto che. TIkAkAra kahe che ke "carikA aSTahastapramANo mArgaH" 11 nagarInA vividha mArgone sUcavavA mULamAM "siMghADaga' 'tiya' 'caukka' ane 'caccara' zabdo AvelA che. te te mArgonA AkAro uparathI 15 temanAM evAM judA judAM nAmo thaelAM che. je mArgano AkAra ziMgoDA jevo te 'siMghADaga'. bAkInA zabdo pratIta che. 'coka' ane 'cAcara' zabdo to bhASAmA paNa pracalita che. Jain Education Temehaal For Private & Personel Use Only witainelibrary.org
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iya suttano 'aMbasAlavaNa' caityarnu varNana sAra // 6 // hatA evI e AmalakappA nagarI darzanIya, manohara, prAsAdika ane asAdhAraNa sauMdaryavALI hatI. [2] evI e AmalakappA nagarIthI bahAra IzAna khUNAmAM aMbasAlavaNa nAmarnu paka caitya hatuM. ___caitya ghaNA lAMbA kALarnu purANuM, pUrva puruSoe gAelu-vakhANeluM hatuM, chatra, dhajA, ghaMTa, patAkA, lomahasta' -morapIMchI ane vedikA bagerethI zobhita hatuM, caityanu bhoMtaLa chANa vageretho lIpIne cokkhaM kareluM ane bhIMto vagere khaDIthI dhoLIne cakacakatI karelI, uttama rakta caMdananA thApAvALu, caMdananA suMdara kaLazothI maMDita hatuM, enA dareka daravAjA upara caMdananA ghaDAvALAM toraNo bAMdhelA hatAM, ____emAM upara nIce sugaMdhI pANIno chaMTakAva karIne moTI moTI mALAo laTakAvelI hatI, pAMca varNanAM sugaMdhI phulo, kALo agara, uttama kuMdurU, turuSkano" uMcA prakArano dhUpa vagere aneka sugaMdhI dhUpothI e maheMkI raheluM hatu-jANe ke sugaMdhono bharelo oraDo 12 aupapAtika-uvavAiya-sUtramA 'campA' nagarInuM varNana che. mULa sUtromA sAvatthI, kAkandI, rAjagRha vagere je je nagaronA varNananI hakIkata kahevAnI hoya che tyAM sUtrakAra kahe che ke aupapAtikamA varNavelI 'caMpA' pramANe te te nagaranuM varNana samajI levu. ahIM paNa mULakAre | evI ja bhalAmaNa karelI che. TIkAkAre te bhalAmaNa pramANe TIkAmAM nagarIno varNaka kAvyamaya bhASAmA nedheilo che. 13 'hatI' mATe mULamA hotthA' kriyA batAvelI che. 'hatI' ane hotthA' bacce ghaNu ja maLatApaNuM che. ane 'hotthA, pada, 'abhaviSTa' kriyApadanuM sagA bhAI jevaM che. 14 ahIM jaNAvelo 'caityano varNaka, aupapAtika sUtrathI laudhelo che. temA 'lomahasta' no artha 'lomamaya pramArjana'-ruvATAnI puJjaNI'-Apelo cha: e arthamA 'morapIchI no paNa bhAva samajAi jAya che. 15 sUtromA jyAM tyAM dhUpanAM nAma tarIke 'kALo agara' 'UMco kinaru' (keMcha) ane 'turukka'-'turuSka'nAM nAma ApelA che. 'turuka' Jain Education in angel For Private & Personel Use Only vww.lainelibrary.org
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra // 7 // jana hoya ! 5 caityamAM naTo, nAcanArAo jallo, mallo, mauSTiko, vidUSako, kUdanArAo, taranArAo, jyotiSiko, rAsa lenArAo, bhAMDo, kathA karanArAo, citrapaTane batAvanArAo, tUNa ane tuMbavINAne vagADanArAo, bhujago-bhogI-zokhI-jano ane magadho-bhATo vagere rahetA hatA. 5 caitya ghaNA lokomA ane aneka dezomAM prakhyAta hatuM, ghaNA AhotA loko tyAM Ahuti devA, pUjA karavA," vaMdana karavA ane namana karavA AvatA, ghaNA lokornu e satkArarnu, sanmAnanu ane upAsanAnuM sthAna hatuM, kalyANa ane maMgalarUpa pavA devatA saMbaMdhI zabda 'turkastAna' sUcaka che eTale ja turkastAnamA nIpajatA dhUpa mATe paNa eja zabdano upayoga mUrakAra kare che. A rIte ApaNo turkastAna sAtheno sambandha keTalo prAcIna che te samajI zakAya ema che. turuSka turukka-taraka. "turuko yavanadezajaH"-3 kAMDa, zloka 312. "turuSkAstu sAkhayaH syuH" 4 kAMDa, loka 25-abhidhAnacitAmaNi-hemacaMdra musalamAna bAdazAho 'zAhi'-'zAha' tarIke bahu prasiddha che. AcArya hemacaMdre e 'zAha' zabdanu saMskRta 'sAkhi' banAvyuM che ane tenI saMskRta | vyutpatti paNa ApelI che. phArasI zabdone binA saMkoce saMskRtamA utAravAnI prathA ziSTa lokomA AjathI keTalAya varSoM pUrve paNa pracalita hatI ema A uparathI samajI zakAya evaM che. 16 caityarnu A varNana jotA, te bhAre gammatanuM sthAna paNa hoya ema lAge che. keTaloka kathAomA caityane 'jugArIono akhADo' 'yuvAna yuvatIonAM mIlananu sthAna' 'abhisArikAonuM saMketasthAna e rIte varNavelaM che, te uparyukta varNana jotAM baMdha bese evaM che. 17 caitya, ukta rIte mojazokhanu sthAna hatuM chatAM tyAM pUjAAhuti vagere mATe ghaNA loko AvatA aima A varNana sUcave che. caityamA 15 | bhujaga loko rahe ane dharmavidhio paNa cAle e paristhitithI, te samayanA ApaNA lokonI manodazA ThIka ThIka vyakta thai zake ema che. For Private Personel Use Only Mainelibrary.org
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra // 8 // caityanI peThe e, vinayapUrvaka paryupAsavAne yogya hatuM. 3 'azoka' __devatAI zaktivALa, sAcavALa, sAcA upAyovALa ane hajAro yAgonA bhAgo jyAM naivedyarUpe dharavAmAM Ave che payA e caityane ghaNA vRkSanuM varNana loko AvI AvIne pUjatA-arcatA. vaLI, e caitya, cAre vAju eka moTA vanakhaMDathI gherApalu hatuM, e vanakhaMDa lIlochama, ThaNDo hima, kyAya harI kAMtivALo, kyAMya nIlI kAMtivALo, saghana chAyAvALo atyanta ramaNIya hato-pa vanakhaNDa jotAM jANe ke meghano samUha ja na hoya evo bhAsa jonArane thato hato. (3) caityanI cArebAju patharApalA e pahoLA vanakhaNDamAM vaccovacca eka moTuM ucaM azokanuM vRkSa hatuM, e paNa AMkhane ThAre parbu, | prasannatA pamADanAru ghaNu suzobhita hatuM. ___pa azokavRkSanI AsapAsa keTalAMya bIjAM tilakanAM, lakucanA-lavakanA, chatragopanA, zirISanAM, sAdaDanAM, dadhiparNanAM, lodaranA, dhavanAM, candananAM, arjunanAM, nIpanAM, kuDajanAM, kadambanA, phanasanAM, dADimanAM, zAlanAM, tADanAM, priyakanAM, priyaMgunA, purobaka-kuravakanAM, rAjavRkSanAM ane nandivRkSanA uttama vRkSo" AvelAM che. e badhAMya vRkSo mULa, kanda, skandha-thaDa, chAla, zAkhA, pravAla, patra, puSpa, phaLa ane bIjothI yukta che; e vRkSonAM mULo bhoMyamAM bahu uMDe pahoMcelAM, sIdhA ane ekasarakhI rIte goLa e badhAM ugelA, pahelaM mULa, pachI kanda, pachI thaDa, pachI zAkhA prazAkhA e jAtanI ekasarakhI ugaNI e vRkSAvaLImAM sacavApalI, pamanI zAkhA prazAkhAo cAre kora phelApalI, emanAM moTA moTA goLa thaDo ghAma vAma jeTalAM gherAvavALAM, e vRkSonAM patro vAyunA doSathI vA anya prakAranI Iti-upadrava-thI nahi kharelA arthAt pamanAM pAMdaDAM 18 ahIM je vRkSo gaNAvelA che temAMnA keTalAkano artha ja avagata thato nathI. TIkAkAra ane TabAkAra banne e bAbata mauna rAkhe che. 15/ kozakAro 'vRkSavizeSa' sivAya bIjo artha ApI zakatA nathI, mATe ja jemanA tema muLa nAmo kAyama rAkhelA che. Jain Education Semedonal For Private Personel Use Only Mainelibrary.org
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra pavAM ghATAM hatAM ke temAM kyAya chidra ja na jaNAya, e vRkSonA pAkAM gharaDAM pAMdaDAM to kharI paDelAM ane tAjAM navAM kUNAM pAMda ne lIdhe e lIlA lIlA kAca jevA opatA, vRkSonI Toce AvelA navA komaLa kisalayo zikharanI jema halyA karatA, chapa tumomAM | e badhAM koLelAM-kaLIovALAM, phulelA-phulovALAM, phaLelAM-phaLovALAM, pallavavALAM, gucchAvALA ane phaLonA bhArathI namelAM rahetAM. uMcA uMcAM taruo upara dampatIrUpa sUDA, mora, menA, koyala, koraka, kobhava, bhiMgAra, koMDalaka, jIvajIvaka, nandImukha, kapila, kapilAkSa, kAraMDa, cakavA, kalahaMsa ane sArasa vagere pakSIo Amatema uDatAM, kUjatAM-madhura kalakala karyA karatAM, bhamarA-bhamarIonuM | jhuNDa (pamanI upara) guMjAravA masta rahetuM. | // 9 // roga vinAnA, kAMTA bagaranA ane madhura rasabhara e taruonI" AsapAsa riMgaNI vagerenA nAnA choDo tathA navamAlikA vgerenaa| maNDapo zobhatA; pa vardhA vizeSa unnata taruvaro para dhvajo pharakyA karatA. azoka vRkSanI cAre bAju zobhAyamAna pa vRkSakuMjamA kyAMya jALiyAMpALI corasa vAvaDIo, kyAya goLa vAvo, kyAMya kamaLovALAM| nAnAM nAnAM pokharo ane kyAya pANIthI bharelI lAMbI lAMbI sIdhI nIko vagere aneka jaLAzayo e vRkSaghaTAnI zobhAmA vaLI vizeSa | 10 vadhAro karatAM, jeTalI jAtanI sugandho hoya che teTalI badhI 5 ghaTAmAMthI mahekatI tethI tene loko 'gandhadhANi" kahetA. panavela, nAgavela, azokavela, campakavela; AMbAvela," vanavela, vAsaMtIvela, mAdhavIvela, kuMdavela ane zyAmavela vagere bIjI aneka velaDIothI e vRkSarAji vIMTaLApalI rahetI, vanarAinA pratyeka vRkSanA mULamA ke AsapAsa ugelAM DAbha vagere ghAtakatRNo nIMdI nAkhelAM 19 vRkSone lagatuM A badhu varNana vAcatA te samayanA vRkSa-premIono vRkSo prati potAnA saMtAna jevo prema saheje jANIzakAya ema che. je lokomA vRkSanI sAcavaNI, vRkSone ugADavAnI paddhatirnu jJAna ane vRkSo prati kALajI na hoya teo AvAM vRkSo na ugADI zake. Aja-184/ kAla AvA vRkSapremIonA abhAvane lIdhe ja deza sUko thavA lAgyo che e khoTI bAta nathI. 20 gaMdhaprANi' zabda gaMdhanI tRptino sUcaka che. azokavRkSanI AsapAsano vRkSakuMja eTalI badho mahekato eTale ke je je jAtanA sugaMdho Jan Education et For Private Personal Use Only wir.jainelibrary.org
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiya suttano sAra // 10 // Jain Education Int hRtAM ane ukta badhI velaDIo phaLaphulothI nitya lacakatI rahetI. e vanarAimAM keTalAya krIDAratho, saMgrAmaratho, gADAMo, goLa ghummaTavALI pAlakhIo, jhUlatI pAlakhIo vagere aneka prakAranA vAhano chUTelAM rahetAM, ane sukhe sukhe javA AvavA mATe ThekaThekANe vicitra prakAranA setuo-pUlo-garanALAo bAMghelAM chatAM tathA pharavAharavA mATe aneka pAkA suMdara mArge karelA hatA. ukta vanarAjithI virAjita e uttamottama azokavRkSa upara ratnothI banela, nirmaLa, dedIpyamAna, dekhAvaDAM svastika, zrIvatsa, nandAvarta, vardhamAnaka, bhadrAsana, kalaza, matsya ane darpaNa-pa ATha maGgalo" laTakAvelAM hAM. saMbhavI zake che te badhAya temAthI phoratA ane te vaDe lokonI nAsA tRpta tRpta ane tara thai jatI mATe e vRkSakuMja 'gaMdhabhrANi' kahevAto. saMskRtamAM '' dhAtu tRpti arthane batAve che. gaMdhaprANi'no 'bhrANi' zabda, e 'maiM' dhAtuthI banelo che ane bhASAmA bolA 'dharA' kriyApada e ' mAMthI nIkalyuM che. ethI mudrita vivaraNamAMnA 'gaMdhatrANi' zabda karatAM 'gaMdhabhrANi' zabda yuktiyukta che. 21 A mATe mULamA 'cUyalayA' zabda che. nyAyanA graMthomA keTaleka sthaLe udAharaNa mATe 'cUtalatA' ke 'AmralatA' zabdano upayoga thayelo che teno artha 'AMbAvela' che. ugelAM ghaTAdAra vRkSo jevA moTA moTA AMbA to saunI jANamA che paNa 'AMbAvela' ne keTalAka nahi jANatA hoyaH khetIvADInA pradarzanamAM ghaNA prakAranA AMbA AvelA, temAM eka 'veliyo AMbo' paNa najare joelo. e AMbo pAtaLo soTI jevo hoya yane jema bIjI velo caDe che tema tenI vela caDe ane kerIo paNa dhAya. 22 vanarAinA ukta varNanathI ema samajI zakAya che ke ApaNe tyAMnI nagararacanAnI vidyA ghaNA uMcA prakAranI hatI. ghaNA prAcIna samayamA paNa pUlo ane pAkA mArgo vagere sukhasAdhano lokonA dhyAna bahAra na ito. 23 svastika zrIvatsa nathAvarta vardhamAnaka bhadrAsana kalaza matsyayugala ane darpaNa e ATha maMgalarUpa che. A sUtramA ghaNe sthaLe A ATha inelibrary.org
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra vaLI, vajranA DAMDAvALAM rUperI paTTAvALAM kamaLa jevAM sugandhI, kALAM, nIlAM, lAla, pILAM ane dhoLAM cAmaro TAMgelAM itAM pa uparAnta e azoka taru upara bIjAM ghaNAM uparAupara laTakatAM chatro, uparAupara laTakatI dhajAo, ghaMTa ane cAmaranI joDI, sarvaratnamaya padma, kumuda, nalina, subhaga, saugandhika, puMDarIka, mahApuMDarIka zatapatra ane sahasrapatranA hAtho khoDelA" itA. [4] pavA pUjApAtra pa azokavRkSanI nIce eka moTI kALI zilApATa hatI. azoka vRkSanA thaDanI lagolaga AvelI e zilApATa uMcAI, lambAI ane pahoLAImAM pramANasara hatI. jAMbuDAM, nIlAM kamaLano Dhagalo, marakatamaNi, bIyAnuM vRkSa, AMkhanI kIkI ane taravAranA varNa jevI te kALI zilApATa, AMjaNanAM vRkSo, meghano samUha, nIlAM kamaLa ane baladevanA vakhanI mAphaka camakatI hatI tathA bhamarAonuM jhuMDa, AMkhano suramo, gaLInI goLIo, maMgaLAne maMgaLa tarIke sUcavelA che. svargamAM devonI savArImA paNa Aja ATha maMgaLa sarva prathama cAle che je nigaTha loko dravya maMgaLa upara ocho bhAra Ape che teo ja A ATha padArthone maMgaLa tarIke jaNAve che tenuM kAraNa samajAtuM nathI. maMdiramAM jyAM jinamUrti hoya che tyAM paNa A ATha maMgalanI pATalI pUjAya che te mahadAzcaryano viSaya che. bIjuM to ThIka paNa 'matsyanA yugala' ne maMgala kahevAnuM zuM kAraNa haze ? 10 athavA e ATha maMgaLonI pAchaLa koi prakArano vizeSa itihAsa chupAeko ho ? 24 jUnA samayamA loko 'azokavRkSa' ne pUjatA haro, e, azokanA A jAtanA varNana uparathI jaNAya che. hAlamA paNa khIjaDA vagerenA vRkSo upara loko kapaDA laTakAve che, nAnAM nAnI ghoDiyAM ke DhIMgalA bAMdhe che ane dhajA ke trizUla vagere khoDe che. vaidika loko pIpaLAne ane tulasIne pUje che. bauddha loko gayAnA bodhivRkSane ane jaina lokono eka bhAga rAyaNanA jhADane pUje che. kSatriyonuM zamIpUjana to suprasiddha che ja. vRkSapUjAnI A paraMparA bahu bakhatathI cAlato jaNAya che enI pAchaLa vRkSonI upayogitA, kAi puNya puruSanI smRti ke bahe - 18 manAM paTaLa che e khAsa zodhano viSaya che. Jain Educatio International 4 zilA pATUnuM varNana // 11 //
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra rAjAnuM varNana // 12 // pADA ziMgaDu-e badhAM karatAya vadhAre kALI te zilApATa, jonArane kema jANe patharAine beThelA bhamarAogeM jhuMDa na hoya evo bhAsa karAvatI hatI. ___pano kALo raMga ghana-ghero hato, 5 kyAya koThalAnI jema polI na hatI, rUpamAtranAM pratibiMbo temA ArisAnI peThe paDatAM, ghATe siMhAsana jevI AThakhUNI pa pATanI badhI bAjunI koromAM motIo jaDelAM hatAM, cAmaDAnuM vastra, rU, mAkhaNa ane mAkaDAnurUpa badhAnI | jema panI suvALapa hatI; pavI ratnamaya" ramya zilApATa 5 azokavRkSanI nIce AvelI hatI. [5] A taraphapa nagarImA rAjA seyaH ane rANI dhAriNInu rAjya hatuM. 25 ratnamaya zilApATa ane vaLI enI koromA motIonuM jaDatara; A ane AvA bIjA ratnamaya, vajramaya, maNimaya, vaiDUryamaya ke suvarNamaya padArthanA varNana uparathI te samayanI saMpattinI bahulatA ja kalpI zakAya paNa e nayu atihAsika satya che ema to kema kahevAya ? 'laMkAmA sonuM pAke che', 'je jAya jAve te, pariyAnA pariyA cAve eTalaM dhana lAve' ityAdi vAkyono je Azaya che te ja Azaya A 'ratnamaya zilApATa' no che. A prakAranA varNako eka prakAranI atizayavALI bhASA cha, lokamAnasane lakSyamA rAkhIne AvA varNako karavA paDe che. kathAgraMthomA AvA varNako hoya toja kathAkAra saphaLa thayo gaNAya. 26 rAjA 'seya'no vizeSa vRttAMta jANavAmAM nathI. sthAnAMga sUtranA AThamA ThANAmAM zramaNa bhagavAna mahAvIre pravajita karelA ATha rAjAonAM nAmo gaNAvatAM sUtrakAre temAM aika nAma 'seya' paNa mUkechaM che. e 'seya' A ke bIjo koi te vize nakkI kahI zakAtuM nathI. TIkAkAra abhayadeva to te 'seya' A ja seya' che ema jaNAve che. teo lakhe che ke "tathA seye AmalakalpAnagaryAH svAmI, yasyAM hi sUryakAbho devaH |15|| saudharmAd bhagavato mahAvIrasya vandanArthamavatatAra nATyavidhi copadarzayAmAsa, yatra ca pradezirAjacaritaM bhagavatA pratyapAdi iti" arthAt je AmalakappA For Private Personal Use Only JainEducation flemional jainelibrary.org
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iya suttano sAra // 13 // rAjA seya mahAn himAlaya, mahAn malayagiri, mandarAcala ane mahendra jevo aDaga-aNanama hato. atyanta vizuddha-khAnadAna-rAjakula- rAvala-vaMzano e rAjA badhAM rAjalakSaNothI vibhUSita hato, pane bahujano bahumAna ApatA-pUjatA. sarvaguNasaMpanna kSatriya lohIno e rAjA yonizuddha hato, pano mUrdhAbhiSeka thapalo hato, panAM mAtApitA vizuddha vaMzanAM hatA. __e, manuSyono indra seya rAjA sImaMkara sImaMdhara kSemaMkara kSemaMdhara hato e mATe ja janapadano pitA jevo hato; janapadano pAlaka ane purohita, janapadamA setuo" ane ketuo karanAra e rAjA, naravara, puruSapravara, puruSasiMha, puruSavyAghra, puruSAzIviSa, puruSavarapu. NDarIka ane puruSavaragaMdhahastI hato. nagarImA sUryAbhadeva bhagavAnane vAMdavA Anyo ane teNe temanI pAse nRtya karI batAvyu tathA je nagarImAM bhagavAne pradezIrAjAnI kathA kahelI te AmalakappA nagarIno svAmI A 'seya che. TIkAkAra malayagiri 'seya'rnu saMskRta rUpAMtara zveta' kahe che paNa veta' che ke 'zreya' che e koNa kahI zake ? 27 mULamAM 'accaMtavisuddhAyakulavaMsappasUe' evaM rAjAnuM vizeSaNa che emAM 'kula' ane 'vaMza' e be eka sAthe mUkelA paryAyavAcaka zabdono 10 khAsa upayoga jaNAto nathI. 'atyaMta vizuddha evA je rAjakula-rAvaLa-vaMza temAM janmelo' evo artha laie to 'rAyakula' ane 'vaMza' banne zabdonI caritArthatA che. jaNAvelo artha barAbara hoya to e vizeSaNano rAyakula' zabda bAppA rAvaLanA 'rAvaLe' vaMzano sUcaka kahevAya. rAjakula-rAjaula-rAula-rAvaLa bAppAnI e vaMza suprasiddha che paNa te vaMzano utpAdaka mULa puruSa koNa ane kyAre thayo ! e nizcita rIte zodhI zakAya to AgamonA itihAsa ane samaya vize vizeSa ajavALu paDe. 28 setuo eTale mArgoM arthAt e rAjA mArgono dezaka che, ketuo eTale Azcarya UpajAve tevA banAvo-e rAjA AzcaryakAraka banAvono utpAdaka che. rAjAno A badho varNaka kavisamayanI bhASAmA lakhelo che. ethI tene te rIte samajabo joie. Jain Education infernal For Private & Personel Use Only jainelibrary.org
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra // 14 // .. samRddhivALo kAtie dIpato e seya nRpa prasiddha hato. bhavano, zayano, Asano, yAno ane vAhano panI pAse vipula-vistIrNa hatAM, panA bhaMDAramA ghaNuM dhana, suvarNa ane rajata-rUpaM bhareluM hatuM, arthalAbhanA" upAyone karI jANanAra panA rAjyamA paThavADamAM paNa ghaNa bhAtapANI pheMkI devAmAM AvatAM arthAt loko khAdhepIdhe sukhI hatA. 29 'AjanA rAjAnI peThe prAcIna samayanA rAjAo, arthalAbhanA upAyone karI jANatA' e hakIkata khAsa vizeSaNa dvArA sUcabavAmAM AvI che. ethI 'rAjA tarIke jamInanI AvakarUpe temane je yogya maLavu joie te to maLatuM ja haze ane te uparAMta arthalAbhanA upAyone teo yojatA haze' evo A vizeSaNano dhvani nIkaLI zake. paNa AjanA rAjAo, arthalAbhanA upAyo karatAM prajAne bhAre raMjADe che tema e prAcIna rAjAo karatA haze ke kema ! e eka prazna che. uttarAdhyayana sUtranA khalukija nAmanA satyAvIzamA adhyayananI gAthA teramImAM pAyaveTTi' zabda rAjAnI veTha' arthamAM vaparAyo che tethI jUnA bakhatamA 'veTha' hatI ema to kahI zakAya ane arthalAbha sAthe 'veTha' no gADha saMbaMdha che e to jANItuM che. . eThavADamA ghaNu khAvArnu cAlyu jAya ene saMpattinI nizAnI rUpe varNaveluM che, paNa e saMpattinI nizAnI karatAM bedarakArInuM vadhu nizAna che ema 10 lAgyA vinA rahetuM nathI. cAraseM varSa pUrve lakhelI eka prAcIna pratimA "tathA vicchaditam-tathAvidhaviziSTopakArakAritayA visRSTam ukuriTakAdiSu pracuraM bhaktapAnam" ityAdi pATha che. teno artha ema thAya che ke-'je rAjAnA rAjyamA viziSTa upakAra karavAne kAraNe pracura khAnapAna ukaraDA vageremA pheMkAya che." A uparathI 'jenA eThavADamA adhika khAvAna pheMkAya te vizeSa upakArI che' evaM TIkAkArarnu kathana nIkaLe che. paraMtu ahiMsAnI dRSTie vicArIe to A paddhati prazaMsanIya na ja gaNAya. kadAca kharekhara ebuM banatuM ja hoya topaNa rAjAnI varNanAmAM tenuM A jAtanuM varNana ahiMsAnI dRSTie na zobhe. eThavADadvArA upakAra karavA karatAM cokkhA bhojanadvArA upakAra karavAnI paddhatine ja jaina dRSTi svIkAre 25 che ane vivekIne to aima ja zobhe. eThavADathI to upakArane badale apakAra ja thAya ane mAnavabaMdhuo tathA anya prANIo pratino ApaNo For Private Personal Use Only Jain Education inte Howinelibrary.org
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya sutano sAra ghaNA dAso, dAsIo, baLado, pADAo, gAyo ane gheTaono pa prabhu hato, pano yaMtrakoza, annakoza, dhanakoza ane Ayudhakoza bharelo raheto, bahu dUbaLAono pa mitra hato evo e seya rAjA AmalakappA nagarImAM akaMTaka rAjya calAvato hato-panA rAjyamAM kyA dukALa, marakI vagere upadravo na hatA, sadA subhikSa raheto pathI panuM rAjyazAsana zivarUpa ane kSemarUpa lekhAtuM. [6] rANI dhAriNI hAthepage sukumALa hatI, tenI pAMce iMdriyomAM ke aMgamAM koi prakAranI khoDa na hatI, tenAM aMgapratyaGgo sAmudrika lakSaNo," vyaMjano ane guNothI yukta hatAM, vajanamAM ane uMcAimAM te barAbara mApasarane hatI, dekhAvamAM caMdra jevI priyakara 5 jaNAtI te rANInI kaDa muThImAM AvI jAya pavI pAtaLI, majabUta ane trivalIvALI hatI. prema-samabhAva paNa na jaLavAya ane gaMdavADa thai rogacALo badhe e to judaM ja. 30 rAjAnI pAse aneka baLado gheTAo vagere hovAnuM jaNAvIne tenI saMpatti varNacI che. dezanI dRSTie jotAM rAjAnI kharI saMpatti paNa te ja che. jyArathI rAjAoe e saMpatti tarapha durlakSya kartuM tyArathI temanI potAnI ane dezanI adhogati zarU thai, 31 hAtha-pagamA sAthiyo cakra vagerenA jevI rekhAo hovI te sulakSaNo kahevAya. zarIra upara zubhasUcaka masA ke tala vagere hova te 10 vyaMjano ane saubhAgya lAvaNya vagerene guNo samajavA. 32 pANIthI chalakAtA bharelA kuMDamAM puruSa ke khonA paDavAthI je pANI chalakAine bahAra nokaLe tenuM vajana droNa jeTalaM hoya to te paDanAra strI ke puruSa mApasara kahevAya. potAnA AgaLthI ekaso ne ATha AMgaLa UMcAi hoya to te yogya UMcAI kahevAya. 33. strIonI keDa mUThImA AvI jAya evI pAtaLI hoya to te adhika prazasta gaNAya che. janmatAM to puruSanI jema strInI keDamAM pAta- 15 LApaNuM oDuM hoya che paNa pachIthI yuropanI strIo potAnI kaDane pAtaLI karavAnA upacAro kare che tema jUnA bakhatamA keDane pAtaLI karavAnA Jain Education emanal 6 'dhAriNI' rANInaM varNana // 15 // ainelibrary.org
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra 7 bhagavAna | mahAvIra padhAryA // 16 // pUrNacaMdramukhI e rANI kAnomAM kuMDaLa paheratI, kapolo upara kastUrI lagADatI, panI AkRti, zRGgAra ane veza badhuM cAru-sAraM hatuM, bolave, cAlave ane hasave pa kuzaLa hatI, vividha ceSTAo, vividha vilAso, lalita saMlApo ane yukta upacAro karavAmAM te vizeSa niSNAta hatI. pavI e aMge aMge anupama lAvaNya dharatI dhAriNI rANI seya rAjA sAthe anurakta itI ane tenI sAthe manuSyanA zabda, sparza, | rasa, rUpa, gaMdha e pAMca prakAranA kAmabhogone" anubhavatI rahetI hatI. [7] A tarapha e rAjA-rANInA rAjyakALamAM gAmegAma pharatA ane sukhe sukhe viharatA zramaNa bhagavAna mahAvIra" AmalakappA nagarI taraphapadhAryA, aivA upacAro cAlatA haze kharA. 34 jaina paribhASA pramANe zabda ane rUpa e ye kAmamA gaNAya che; gaMdha, rasa, ane sparza bhogA gaNAya che. bhogo sthUla jaNAya che, tyAre kAmo bhogo karatAM vizeSa sUkSma lAge che. e dRSTie A vibhAga thayo jaNAya che. 35 jaina dharmanA covIza tIrthakaromAMnA chellA tIrthaMkara. temanA pitArnu nAma 8siddhArtha, mAtAnuM nAma =trizalA, jyeSTha bhAirnu nAma naMdivardhana, patnInu nAma gyazodA, putrIna nAma aNojjAra ("jyeSThA-sudarzanA-anavadyAGgI"-vizeSAvazyaka TIkA gA0 2307 ) ane jamAinuM nAma jamAlI hatuM. jamAlI mahAvIranI bena sudarzanAno putra hato. +mahAvIranI putrInI putrInuM nAma jasavatI hatuM. mahAvIranA mAtApitA pArzvanAthanA zramaNo. pAsaka hatA, temanA pitA jJAta kuLanA kSatriya hatA. (AvazyakacUrNImAM RSabhadevanA ja potAnA lokone 'jJAto' tarIke jaNAvelA che. 8"siddhatya, sejjaMsa, jasaMsa (pitAnAM traNa nAma) gotra kAzyapa, = tisalA, videhadigNA, piyakAriNI (mAtAnAM zraNa nAma) gotra vAsiSTha. * gotra kauDinya Jx aNojjA, piyadasaNA (putrInAM meM nAma) + mahAvIranA pittiyae (kAkA) supAsa. sesavaI, jasabaI (pautrInAM be nAma) gotra kauzika"-AcArAMga adhyayana 24 a l For Private Personel Use Only Jain Education w w.jainelibrary.org
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiya suno sAra ane nagarIthI bahAra IzAnakhUNA taraphanA aMbasAlavaNa caityamAM pUrvavaNita vanakhaMDathI virAjita azoka vRkSanI nIce AvIne UtaryA, tyAM teo yathocita avagraha dhAraNa karI pUrvAbhimukha thaI pa kALI zilApATa upara paryakAlane rahI saMyama ane tapathI AtmAne teonuM kuLa te jJAta kuLa ane teono vaMza te jJAta vaMza ) mahAvIrano janma vaizAlImA ( paTaNAthI 27 mAila uttare atyAranuM basAra ) kSatriyakuMDamAM thayo hato. temanA mAtApitAe temanuM nAma vardhamAna rAkhyuM hatuM te zrIza varSanA thatAM temanAM mAtApitA mRtyu pAmyAM. tyArabAda moTA bhAinI rajA laI temaNe pratrajyA ThIdhI, ane bAra varSa tapazcaryA ane dhyAnamA gALyA bAda sthitaprajJapazuM prApta kareM. tyArapachI teo zrIza varSa sudhI upadeza ApatA jIvyA, ane bahoMtera varSanI umare i. sa. pUrve cAraso sonI AsapAsamA teo vartamAna bihAra pAse pAvApurImA nirvANa pAyA. zvetAMbarI temaja digambaro bannene mahAvIra svAmI tIrthakara tarIke sarakhA ja mAnya hovA chatAM temanA janmanI ane vivAhanI hakIkata tathA samayAdi viSe bannemA matabheda che. temanAM bIjAM nAma A pramANe che:-vara, caramatIrthakRta, devArya, jJAtanadana, vaizAlika, sanmati, mahatIvIra, aMtyakAzyapa, nAthAnvaya (jJAtAnvaya); bauddha granthomAM teo dIrghatapasvI niggaMTha nAtaputa tarIke prasiddha che. 36 A zabda nivAsasthAnanA grahaNanI maryAdA sUcave che. jaina paribhASAmA Ano bIjo artha 'sAmAnya jJAna' evo paNa prasiddha che, paraMtu ahIM to Ano artha 'grahaNanI maryAdA' ghaTe ema che. gharaghaNInI saMmati meLavIne rahevA mATe gharane grahaNa karavuM, saMmati malye gharamA Utaravu ('ghara' zabda udyAna vADI bagIco khetara pahADa jhADa vagereno sUcaka samajavAno che) e bhAvane avagraha zabda sUcave che. zAstrakAra avagrahanA pAMca prakAra batAve che: iMdrAvagraha, rAjAvagraha, gRhapati avagraha, gRhasvAmiavagraha ane sAdharmikAvagraha. arthAt koi nivAsasthAnamA rahevuM hoya tyAre indra, rAjA, gRhapati- mAMDalika, gRhasvAmI ane potAno sAdharmika emanI saMmati meLavIne emanA nivAsamA rahevuM ucita che. eonI saMmati maLyA vinA emanA nivAsamA rahenuM doSajanaka che. 37 jyA jyAM tIrthaMkaronI rahevAnI vAta Ave che tyAM badhe teo pUrvAbhimukha thaine bese che evaM lakheluM hoya che. pUrva dizAmAM sUrya hoya Jain Education Intentional // 17 //
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra // 18 // bhAvita karatA rahevA lAgyA. e zramaNa bhagavAna mahAvIra Adikara, tIrthakara, svayaMsaMbuddha, puruSottama, puruSasiMha, puruSavarapuNDarIka, puruSavaragaMdhahastI, abhayadAtA, netradAtA, mArgadarzaka, zaraNadAtA, jIvitadAtA, dvIpasamAna, trANarUpa, zaraNarUpa, gati-Azraya-rUpa, AdhArarupa,dharmacakrane pravartAvanAra, vizuddha jJAna ane darzanathI yukta, chadmarahita, jina-jaya meLavanAra, jitAvanAra, taranAra, tAranAra, mukta, mukAvanAra, buddha, bodha Apa cha ethI e dizA ghaNA jUnA samayathI laukika dRSTie pavitra manAtI Avau che. dhaNA jUnA kALamA keTalAka loko sUryanA pUjaka hatA. pUrvAbhimukha besavAmA sUrya taraphanA jUnA sadbhAvanI nizAnI rahelI mAlUma paDe che. A paraMparAne anusarIne bIjA badhA sAmAnya loko paNa pUrva dizAne mahattva Ape che. jaina dRSTie to koI dizAne khAsa kazu mahattva hoya evaM jaNAtuM nathI. bhagavAna mahAvIranA samayamAM eka evo saMpradAya hato ke je dizAonI pUjAomAM mAnato. jaina sUtromA e saMpradAyarnu nAma 'disApokkhI' jaNAvelu che. bhagavAne dizAonI A jaDapUjAnA pracArane rokavA mATe ane dizAnA mAhAtmyanI niSprayojanatA batAvavA mATe bhagavatI sUtramA dizAone jIvAjIvAtmaka kahIne varNavelI che. dizAo mAtra AkAzarUpa hoI jIvAjIvarUpa samasta padArthanA AdhArarUpa che e bAta kharI che, paNa eTalA mAtrathI tenIjaDapUjA karavI jarAya upayogI nathI. ____38 bhagavAnano paricaya ApatA stutirUpa varNakamAM bhagavAnane dvIpasamAna, prANarUpa, zaraNarUpa, AzrayarUpa ane AdhArarUpa, jaNAvelA che. tene lagato mULa pATha "dIvo, tANaM, saraNaM, gaI, paiTThA" A prakArano che. mUrtipUjaka saMpradAyanA lokomAM A pAThano pracAra nathI paNa sthAnakavAsI saMpradAyanA lokomA Ano pracAra che. * dIvo' vagere zabdo prathamAvibhaktivALA che paNa temane badhAne chaTThI vibhaktivALA karIne prastuta stutimA yojavAnA che. 39 zakrastavamA vA bhagavAnano paricaya ApatA varNakamA ghaNA pAThabhedo mAlUma paDe che. keTaleka sthaLe 'jiNa' pachI 'jAvaya' zabda Ave Jain Education a l For Private Personal Use Only ||ww-lainelibrary.org
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapasega sAra nAra, sarvajJa, sarvadarzI ane apunarAvartananI zivarUpa, acala, aroga, akSaya avyAvAdha siddhine meLavavAnA abhilASI pavA hatA. 8 bhagavAna [8] emanA zarIranI uMcAI sAta hAtha, saMsthAna samacorasa ane saMhanana-zarIrano bAMdho-bana jevo majabUta hato. zarIranI aMda. | mahAvIranuM ranA vAyuo anukULa rahetA, malAzaya kaMka pakSInA malAzaya jevo nIroga, jaThara pArevAnA jaThara jevU tIvra, malavisarjananAM sthAna zArIrika pakSInAM malavisarjananAM sthAna jevAM nirlepa ane pITha, banne taraphanAM pAMsaLAM tathA uru sujAta hatAM. varNana ___ emano zvAsa sugaMdhI," nIrogI uttama mAMsa, chabI udAtta ane prazasta, zarIra nirmaLa ane aMgaaMgamAMthI jharatuM lAvaNya asAdhA-5 raNa hatuM. | // 19 // che tyAre kyAya kyAMya 'jAvaya' ne badale 'jANaya' pada dekhAya che. vizeSa vicAra karatA 'jANaya' ne badale 'jAvaya' pATha vadhAre susaMgata che. 'tinnANaM tArayANa' vagere vizeSaNo jotA 'jAvayANaM' pATha ja barAbara che. A uparAMta e zakrastavamA bIjA aneka pAThabhedo che. 40 bhagavAnanA zarIranuM varNana jotA ema mAlUma paDe che ke teo gRhasthAzramamA vizeSe karone byAyAmapriya haze. zarIranI majabUtAi ane suDoLapaNuM lAvavAmAM vyAyAma e mukhya kAraNa che. jaina sUtromA ThekaThekANe vyAyAmanI paddhatinA varNano to Ave ja che. kalpasUtramA bhagavAna |10 mahAvIranA pitA rAjA siddhArthano akhADo prasiddha che. bhagavAnanA malAzaya ane jaThara- je varNana kareluM che, te temanI mitAhAritA ane pathyacAritAne sUcave che. khAnapAnanA AcAro varNavatA jaina sUtromAM khAnapAnanA pramANa viSe khUba bhAra mUkavAmAM Avyo che. 41 yogI jyAre yoganI sAdhanA pUrI kare che, zarIra, mana ane vacana upara pUrepUro kAbU meLave che tyAre tenAM zarIramA lAvaNya, skRti, ane teja vadhu ne vadhu pramANamA prakaTe che. uparAMta keTalIka bIjI zaktiono paNa temA AvirbhAva thAya che. pAtaMjalayogasUtranA vibhUtipAdamA je vibhUtio varNavelI che, te badhI kharA yogIne sulabha hoya che. bhagavAna mahAvIranA zarIranuM varNana temanI yogalabdhine anurUpa che. Jain Educatie internal For Private & Personel Use Only dow.jainelibrary.org
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra. // 20 // hI jevA nirmaLa" eka zAIlanI haDapacI DIka, uttama pADo parAjaya, sthiratA ane / loDhAnA ghaNanI jevI subaddha snAyuvALI ane zikhara jevI unnata khoparI upara zirobhAga, mAthAnA vALa ghananicita-lagolaga ugelAcAMkaDiyA jamaNA vAMkavALA suMvALA ane bhamarA jevA kALA, vALa ugavAnI cAmaDI-kezAMtabhUmi-sonA jevI camakatI ane dADimanA phula jevI nigdha, chatra jevU uMcuM uttama uttamAMga-mastaka, vaNavinAno ekasarakho ardhacandra jevo lalATapaTTa ane pUrNacaMdra samAna somAkAra mukha, sAMbhaLavAmAM saravA pramANayukta banne kAna, mAMsathI bharelA puSTa banne kapola, dhanuSa jevI vAMkaDI kALI mAchI bhamaro, khIlelA 5 kamaLa jevAM ekAda ghoLA vALavALI pApaNavALAM banne nayano, garuDanI nAsikA jevI uttuMga lAMbI saraLa nAsikA, paravALA jevA banne hoTha, caMpAnI kaLI jevA nirmaLa eka zreNIbaddha badhA dAMta, agnithI dhamelA sonAnA jevu rAtuM tALavaM ane jIbha, avasthita-avasthAsucaka ane suvibhakta zmazru-dADhI mUMcha, zArdulanI haDapacI jevI mAMsala prazasta haDapacI, pramANasara cAra AMgaLa uMcI uttama zaMkha jevI rUpALI Doka, uttama pADo varAha siMha zArdUla baLada ane hAthInA khabhA jevA | 10 42 pApaNamA ekAda dhoLo vALa varNavavAnuM kAraNa samajAtuM nathI. kadAja e vizeSa gAMbhIrya, sthiratA ane vRddhatvasUcaka hoya. 43 bhagavAnanA dAMtanuM varNana vAcatA ApaNe temanA dAMtonI zuddhino khyAla meLavI zakaue chIe. kevaLI thayA pachI bhagavAna niyata AhArI rahyA che. AhArane je niyata leto hoya tenA dAMto AvA zuddha ane nirmaLa tyAre ja rahI zake jyAre te dAMto tarapha bedarakAra na rahe. koi chUmaMtara ke atizaya mAtra kahevAthI dAMtonI zuddhi thaI jatI nathI. e to, saMyamasAdhana, zarIranI vizeSasaMyamapUrvaka kALajI, AhAranu pramANa, svAdendriyano jaya, ajIrNano abhAva ane zarIragata raktakaNonI vidhucchakti upara nirbhara che. bhagavAnanA anuyAyI ApaNe, vadhAre to nahi paNa temanI daMtazuddhi jeTalaMya temanuM anukaraNa karIe toya basa che. anuyAyI ApaNIno abhAva ane zarIragata ra pAI jAtI nathI. e to, saMyamAna rahI zake jyAre te dAtA Jain Education in maila For Private Personel Use Only wwehinelibrary.org
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa:/ iya sucano sAra // 21 // | bharAvadAra majabUta khabhA, subaddha sAMdhAvALI sugliSTa sthira puSTa poMcAmAM susaMsthita nagaranA daravAjA pAchaLa rahelA bhogaLa jevI goLa ane dhoMsarA jevI lAMbI bhujAo, zeSanAge vistArelI phaNA jevA vipula ane uMcA karelA bhogaLa jevA dRDha bAhuo, rAtI komaLa mAMsala ane zubha cihnovALI hatheLI, pAMce AMgaLIo sidhI karatAM jemAM jemA paka paNa kANuM na dekhAya tevo nizchidra prazasta paMjo, lohIthI bharelI komaLa pAMca pAMca AMgaLIo, tAMbA jevA rAtA snigdha camakatA nakho, hatheLImAM candra, zaMkha, cakra, svastika ane sUryanI jevI rekhAo, pahoLI vizALa sonAnI pATa jevI ujjvala samatala-paka sarakhI ane zrIvatsanA" cihnathI zobhatI chAtI, hADakAM na dekhAya tevo mAMsala baraDo, kanakanI kAnti jevI kAntivAddhaM rogarahita | nirmaLa sujAta zarIra, saMgata saMnata suMdara ane sujAta paDakhAo, kAkhanI nIcenA banne bAjunA bhAgo barAbara pramANasara ane puSTa, mAchI Rju snigdha ane ramaNIya ruMvATI-romarAI, mAchalI ane pakSInI kukSi jevI sujAta puSTa kukSi, mAulInA udara jevU camakatuM udara, iMdriyo badhI nirmaLa, | 10 44 zrIvatsano artha ApatA AcArya hemacaMdra kahe che ke "zriyA yukto vatso vakSo'nena zrIvatsaH romAvartavizeSaH" kAMDa 2, loka 136 abhidhAnaciMtAmaNi. ruMvATAno eka khAsa prakArano vaLAMko te zrIvatsa. jenI chAtImAM e viziSTa prakArano saMvATAno vaLAMko hoya te sulakSaNo kahevAya evo lokavAda che. zrIvatsavALI chAtI hovAne lIdhe kRSNarnu eka nAma zrIvatsa paNa che. 'vatsa'no artha 'vakSa-chAtI' thAya che. jene lIdhe chAtI zobhAvALI thAya te zrIvatsa, je je jinabiMbo vartamAnamA dekhAya che te badhAMnI chAtInA barAbara madhya bhAgamA laMbacorasa je, eka upaselaM nizAna dekhAya che ane ene 'zrIvatsa' kahevAmAM Ave che. e nizAna koi upaselA hADakAnI smRti karAve che, tyAre 'zrIvatsa' to 15 ruvATAno khAsa prakArano vaLAko che e dhyAna devA jevI bAta che.. Jan Educatione lla For Private Personel Use Only
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra // 22 // pana jevI vizALa nAbhi, musala dapaNa ane vajranA madhya jevo madhyabhAga, "uttama ghoDo ane siMhanI kaTI jevo kaTIbhAga, zreSTha ghoDAnA gupta guhya bhAga jevo gupta sujAta ane nirupalepa guhya bhAga, uttama hAthI jevI malapatI lalita ane vikramavALI gati, hAthInI suMDha jevA zobhana uruo, DhAMkaNomAM barAbara beThelA mAMsala banne | dhuMTaNo, haraNI jevI ruDI vRtta jaMghAo, suzliSTa susaMsthita ane bahAra na kaLAya tevI ghuTIo, kAcabAnA caraNa jevA supratiSThita unnata cAru caraNo, nAnI moTI chatAM paganI AMgaLIo susaMhata ane komaLa, paganA nakho 5 rAtA ane camakatA, taLiyAM rAtAM kamaLanA patra jevAM sukomaLa ane mRdu, pagamA parvata nagara magara sAgara caka vagerenI jevI uttama rekhAo, viziSTa rUpa jAjvalyamAna agni, camakatI vIjaLI, ane taruNa sUryanI jevU ugra teja tathA aMgamA, uttama puruSanAM aMgamAM hoya evAM eka hajAra ATha sulakSaNoH zramaNa bhagavAna mahAvIra zarIre pavA prakAranA hatA. 45 bhagavAnanA zarIranA madhya bhAgane musala jevo varNavelo che. musala-sAMbelu-no madhya bhAga-jene pakaDIne khaMDAya che te bhAga pAtaLo |10 hoya che. madhya bhAga pachI tarataja kaTIbhAgarnu varNana che, tethI madhya bhAga ane kaTI banne judA che ena bIsarAya. 46 uttama puruSanA zarIramA eka hajAra ne ATha zubhatama lakSaNo hoya che e hakIkata jaina graMthomA vAraMvAra Ave che. paNa te lakSaNo kyAM kyoM che e saMbaMdhI bIgatavAra hakIkata kyAya najare caDatI nathI. hAthamAM caMdra, sUrya, zaMkha, cakra, svatika vagerenI jevI rekhAo hoya ane pagamA parvata nagara magara sAgara cakra vagerenI jevI rekhAo hoya-e badhAM zArIrika sulakSaNo che. 1008 ane 108 nI saMkhyA ghaNA || saMpradAyavALAne tema jaina lokone vizeSa priya che ena kAraNa zodhavA jevU che. Jain Education Internet For Private & Personel Use Only rwwrainelibrary.org
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra [9] svabhAve zramaNa bhagavAna mahAvIra anAnava-Asrava binAnA-sAmAjika vA AdhyAtmika dUSaNa jethI utpanna thAya tevI pravRtti vinAnA, mamatArahita, akiMcana -acchika garIbIne varelA-aparigrahI, saMsAranA srote-pravAhe-nahi vahenArA, Asakti viSayAnurAga 9 bhagavAna dveSa ane ajJAnathI para rahelA, nigraMtha pravacananA upadezaka, zramaNa zAstAonA nAyaka-temanA vyavasthApaka, zramaNonA adhipati,zramaNa mahAvIranA svabhAvarnu | varNana 47 jemanI pAse kiMcana-kAi-nathI te akiMcana. AvA akiMcano be prakAranA hoya che. eka to aucchika akiMcana ane bIjA ogha akiMcana. ogha akiMcano potAnI vRttine zodhyA vinA mAtra Avega ke dekhAdekhIthI akiMcanapaNuM mANe che, ethI teo akiMcano dekhAvA 5 chatAM potAnI ane paranI samAdhimAM vighnarUpa bane che, temanAmAM tRSNA kAma lobha IrSyA ahaMkAra vagere vRttio paDelI hoya che, temAMnI eka zA vRttine paNa te ogha akiMcano viveka na hovAne kAraNe dAbI zakatA nathI, ulaTuM te vRttionA teo dAsa banelA hoya che. ethI ogha akiMcanono moTo bhAga samAja, rASTra, vizva ke vyaktinI zAMtine hAni pahoMcADanAro thAya che. jeo potAnI vRttine tapAsI tAvIne ane potAnAM baLa sAmarthya ane maryAdA vagerena barAbara samajIne icchApUrvaka akiMcanapaNuM svIkAre che, teo acchika akiMcano che. AvA ja akicano potAne vikAsa sAdhI zake che ane vyakti samAja rASTra ke vizvanI zAMtimA potAno phALo nodhAvI zake che. bhagavAna mahAvIra A | 10 // jAtanA akiMcana hatA, paNa ogha akiMcana na hatA. saMsArano pratyeka prANI potAnI ajJAnatAne lIdhe duHkhanA paMkamA phasAelo che. saMsAramA ajJAna ane duHkhanI mAtrA eTalI badhI vadhAre che ke teno eTale samasta saMsAranA samagra ajJAna ane samagra duHkhano samULa nAza koithI koi prakAre thai zakyo nathI, thai zakato nayI ane have pachI thai zakaze ke kema e prazna cha Ama chAya je mahAna AtmAogeM hRdaya e duHkha paraMparAne jotAMja kakaLI UThe che, teo te duHkhanA sAdhanarUpe kadI paNa banatA nathI ane evA sAdhanabhUta na thavA mATeja teo acchika garIbIne svIkAre che. acchika garIbIne varelA ja mahAnubhAvo kharA akiMcana che. Jain Educat international Jiww.jainelibrary.org
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiya suttano sAra // 24 // Jain Educat vRMdamAM parivartana karanAra - krAnti karanAra, buddhone chAje pavA cotrIza atizayothI' saMpanna hatA. 48 A artha mATe mULa sUtramA 'samaNagaviMdapariaTTae' zabda Avelo che. TIkAkAra [zramaNA eva zramaNakAH teSAM vRndasya parivartakaH - au0 vR0 pR0 21 paM0 2] 'pariaTTae 'nu saMskRta rUpAMtara 'parivartaka' Ape che. zramaNa saMskRtimA bhagavAne je krAMti karelI che tene A vizeSaNa barAbara baMdhabesatuM che. pArzvanAtha bhagavAnanI paraMparAmA je zaithilya peThelaM, tene dUra karavA ane zramaNasaMskRtinuM teja vadhAravA bhagavaMte cAra yamanA pAMca yama karelA, potAnI jIvanacaryAmA acelakatva upara vadhAre bhAra mUkelo ane keTalIka sAmAjika hiMsAone dUra karavA temane jAtivAdane 5 dUra karI guNavAdane agrasthAne sthApelo, temaja strIo ane pachAta gaNAtA lokone UMce caDAvavA temane potAnA tIrthamA sAraM sthAna ApelaM. bhagavatanuM 'parivartaka' vizeSaNa A badhA bhAvane barAbara sUcita kare che, TIkAkAra to 'parivartaka' no artha 'vRddhikArI' batAve che paNa e atha vyutpattinI dRSTie saMgata che ke kema e vicAravA jevuM che. 49 samavAyAMga sUtramAM cotrIza buddhAtizeSo A pramANe jaNAvelA che: 1 keza dADhImUMcha ruMvADAM ane nakha e badhAM na badhe 2 kAyA nirogI ane pavitra rahe . 3 mAMsa ane lohI gokSIra jevuM dhoLu hoya. 4 zvAsocchvAsa padmagaMdhI. 5 phakta carmacakSuvALA na joi zake te 10 rIte AhAra ane nihAra pracchanna rahe. 6 prakAzabALu cakra. 7 prakAzavALu chatra. 8 prakAzavALAM dhoLAM cAmaro 9 AkAzajevuM svaccha sphaTi kamaya ane pAdapITha sahita siMhAsana. 10 ghaNo uMco iMdradhvaja (A cakra vagere badhuM bhagavAnanI vyAgaLa AgaLa cAle). 11 jyAM jyAM arihaMta bhagavaMto UbhA rahe ke bese tyAM yakSadevo azokavRkSane tatkALa nIpajAve. 12 mastakanA pAchaLanA bhAgamAM tejomaMDaLa-bhAmaMDaLa. 13 bhagavAna jyAM cAle te bhUbhAga sarakho sapATa banI jAya. 14 rastAmAM AvatA kAMTA UMdhA vaLI jAya. 15 Rtuo badhI niyamita aviparIta - rahe. 16 sugaMdhI zItaLa ane ThaMDA vAyu vaDe yojanaparimita bhUbhAga sApha thaI jAya. 17 te bhUbhAganI dhULa besI jAya te prakAre tenA upara meghano 15 chaMTakAva thAya 18 pAMce raMganA sugaMdhI phUlonI DhIMcaNa DhIMcaNa jeTalI bharacaka vRSTi thAya. 19 nahi gamatA zabdo sparzo ane raso rUpo ane national
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa. iya sudano sAra gaMdho dUra thai jAya. 20 managamatA zabdo sparzo raso rUpo ane gaMdhono prAdurbhAva thAya. 21 yojana sudhI saMbhaLAya te rIte bhagavAnano svara nokaLe. 22 bhagavAnanI dezanA ardhamAgadhI bhASAmAM thAya. 23 bhagavAna dezanA to ardhamAgadhI bhASAmA kare chatAM temane sAMbhaLavA AvelA badhA AyoM anAryoM vagere temane samajI zake. 24 paraspara vairavALA devo asuro rAkSaso bagere bhagavAnanI pAse upazAMta thAya. 25 anyatIthiko paNa bhagavAnane namaskAra kare. 27 teo bhagavAnanI pAse AvatAM niruttara thaI jAya. 27 je bAju bhagavAna vihAra kare te taraphamA AjubAju paccIza paccIza yojana sudhI Iti na thAya. 28 marakI na thAya. 29 svacakrano bhaya na rahe. 30 paracakrano bhaya na rahe. 315 ativRSTi na thAya. 32 anAvRSTi na thAya. 33 dukALa na paDe ane 34 je rogo cAlatA hoya te paNa jaladI ja zamI jAya. // 25 // ___ vaidika paraMparAe ane bauddha paraMparAe paNa potapotAnA te te pravartako mATe AvA AvA vA AthIya vadhAre adbhutatAvALA atizayo noMdhelA che, e bhUlavU na joie. ___ A atizayonI gaNanAmA zAstrIya eka vAkyatA jaNAtI nathI, tethI pravacanasAroddhAramA ane abhidhAnaciMtAmaNi-prathamakAMDa-mAM vaLI A atizayo badhaghaTa karIne bIjI rIte batAvelA che. temA je bheda che te A pramANe chaH yojanapramANa bhUbhAgamA praNa jagatano janasamudAya mAI zake. bhagavAna ekamukhavALA chatAM caturmukha brahmA jevA bhAse. maNikaMcanamaya nava kamaLonI racanA thAya. zubha zakuno thAya. vRkSo praNAma kare ane duMdubhIo vAge (pravacanasA0). bhagavAnanI AjubAju cAre prakAranA devo koDanI saMkhyAmA rahyA kare. praNa gaDhanI racanA thAya (abhidhAnaciMtA0) AmAMnA keTalAka atizayo janmathI hoya che, keTalAka karmakSayathI upajelA hoya che ane keTalAka devoe banAvelA hoya che, evo vibhAga TIkAkAroe batAvelo che. bhagavAnano puNyaprakarSa aparimita hato e niHzaMka vAta che paNa tenuM A rIte mApa kema naukaLI zake ? kharaM kahIe to emanA puNyaprakarSanuM mApa kADhavAnI bhASA ja ApaNI pAse nathI. upara je mApa kADhI batAvyuM che te to sAmAnya mAnavanI bhASA che. paNa 15/ Jain Education malal For Private & Personel Use Only wwpainelibrary.org
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra // 26 // vacananA pAMtrIza guNothI saMyukta pavA zramaNa bhagavAna mahAvIra je vakhate AmalakappA nagarImA AvyA te vakhate temanI sAthe AkAevI bhASAthI koI vivekI jana bhagavAnanA svarUpa saMbaMdhI bhulAvAmAM na paDe, mATe ja AcArya samaMtabhadra jaNAve che ke "devAgama-nabhoyAnacAmarAdivibhUtayaH / mAyAviSvapi dRzyante nAtastvamasi no mahAn" // arthAt-iMdrajALa karI batAvanArA, potAnI pAse devo Ave che eq batAvI zake che ane cAmara vagairene addhara rAkhI batAve che. he || bhagavan ! amAre mana tu, tArI pAse devo Ave che tethI moTo nathI paNa tAruM vItarAgapaNu ja tArau mahattAnuM kharaM kAraNa che ema hu~ mAnuM chu| 50 "satyavacananA patriIza atizayo jaNAvelA che" ema samavAyAMgasUtramA mULamAM lakhelaM che. e mATe mULamAM "paNatIsa saccavayaNAisesA paNNattA" evaM vacana che paNa e pAtrIza atizayo kayA kayA che? e bAbata mULamAM kazuya jaNAvelu nathI. mULanA e vacananI TIkA karatAM AcArya zrIabhayadeva jaNAve che ke-"satyavacananA atizayo AgamamA dIThAmA AvyA nathI paNa graMthAMtaramA nedheilA che." ["satyavacanAtizayA Agame na dRSTAH ete tu pranthAntaradRSTAH saMbhAvitAH"-samavAyAMga TIkA pR. 63] TIkAkAranA A ullekha uparathI 'A atizayo Agamika che ke nahi / evo prazna jarUra uThI zake che. enA samAdhAnanu A sthAna nathI paNa e vastu vicAraNIya to kharI ja. TIkAkAre 10 e pAMtrIza atizayo A pramANe batAvelA cheH 1 saMskAritA, 2 udAttatA, 3 upacAropetatA, 4 gAMbhIrya, 5 paDachaMdo paDavo, 6 saraLatA, 7 saMgItayuktatA, 8 mahArthatA, 9 pUrvApara avirodha, 10 ziSTatA, 11 asaMdigdhatA, 12 akhaMDanIyatA, 13 hRdayaMgamatA, 14 deza ane kALajeM anusaraNa, 15 tattvAnurUpatA, 16 ativistara ane asaMbaddha adhikAra rahitatA, 17 padonI paraspara sApekSatA, 18 abhijAtatA, 19 atisnigdha madhuratA, 20 paramarmano aprakAza, 21 artha ane dharma sAtheno saMbaMdha, 22 audArya, 23 paraniMdA ane svaprazaMsAnI abhAva, 24 prazasyatA, 25 vyAkaraNano avirodha, 26 satata kutUhala janakatA, 27 adbhutatA, 28 ativilaMbarahitatA, 29 vikSepa vahema vagaire dUSaNarnu na hovU, 30 hakIkatonI navInatA, 31 khAsa prakAranI vizeSatA, 32 varNa pada ane vAkyono ghaTanA, 33 sAhasayuktatA, 34 akheda ane For Private & Personal use only Jain Education in hand Jww.limelibrary.org
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya sucano sAra // 27 // zagata "dharmacakra AkAzagata chatra AkAzagata zveta cAmaro, pAdapITha sahita AkAzasphaTikamaya svaccha-siMhAsana ane AgaLa kheMcAto dharmadhvaja e badhuM hatu tathA cauda hajAra zramaNo-sAdhuo ane chatrIza hajAra zramaNIo sAthe saMparivarelA zramaNa bhagavAna mahAvIra pharatA pharatA tyAM AvyA hatA. [10] je vakhate zramaNa bhagavAna mahAvIra tyAM AvyA te vakhate AmalakappA nagarImA TheraThera-tarameTAmA trikamAM cokamAM cAcaramAM 35 vivakSita jarthanI siddhi. 51 samavAyAMganA mULamAM 'AkAzagata' arthano sUcaka 'AgAsaga' zabda Apelo che. teno artha karatAM TIkAkAra lakhe che ke-'tathA 'AgAsaga'tti AkAzagataM vyomavati AkAzakaM vA prakAzakam ityarthaHxxx evam AkAzagaM chatraM chatratrayam xxx AkAzake prakAzake zvetavaracAmare 'AgAsaphalihamaya'ti AkAzamiva yad atyantam accham sphaTikam tanmayaM siMhAsanam 4 'AgAsagao'tti AkAzagato'tyarthaM tuGga ityarthaH"-(pR0 61) TIkAkAranA kahevA pramANe 'AgAsaga' zabdanA praNa artho thayAH eka to vyomamA rahetu-advara rahetuM, bIjo prakAzaka-prakAza ApatuM-camakatuM, ane zrIjo ghaNu uMcu. 52 bhagavAnanA vihArano A badho varNaka vivaraNakAranI bhalAmaNa pramANe uvavAiya sUtramAthI lIdhelo che. uvavAiya sUtranA mULamAM "caudasahi samaNasAhassIhi chattIsAe ajiAsAhassIhiM" e pATha to che, paraMtu TIkAkAre tyAM e saMbaMdhe kazI hakIkata lakhI nathI e jarUra vicAravA jevU to kharaM ja. ane ema che mATe uvavAiya sUtranA saMpAdake mULanA e pAThane ( ) AvA nizAnA mUkelo che ane te upara "e vacana vyAkhyAnugAmI nI" [au0 vR0 pR0 21 sU0 10 10 11 tathA 14 ] evaM TippaNa kareluM che. TIkAkAra ane TippaNakAranuM valaNa e mULa pATha saMbaMdhe saMdeha upajAve evaM jaNAya che arthAt bhagavAna vihAra karatA haze tyAre dareka ThekANe temanI sAthe cauda hajAra sAdhuo ane chatrIza 25 hajAra sAdhvIo hamezAM rahetAM ja haze e nako na kahI zakAya paNa e vacana uparathI temanA zramaNazramaNInA parivAranuM mApa to jANI zakAya. Jain Education Intention! For Private Personel Use Only Iww.lnelibrary.org
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra // 28 // caturmukhomAM-cokaThAmAM-rAjamArgamA ane zerIomAM-jyAM sAMbhaLo tyAM ghaNA lokoM paraspara pama kahetA hatA ke he devAnupriyo! AkAzagata chatra vagere sAthe saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA zramaNa bhagavAna mahAvIra ahIM AvyA che to tevA prakAranA arahaMta bhagavaMtonA mAtra nAmagotra paNa kAne paDe toya moTo lAbha che, to pachI temanI sAme javAno temane vAMdavAno namavAno temanI pAse jai keTalAka khulAsA pUchavAno ane temanI payupAsanA-sevA karavAno prasaMga maLe to je lAbha thAya te mATe kahevU ja zu? __Arya puruSarnu eka paNa dhArmika suvacana kAne paDe topaNa te zreyarUpa che to pachI temanI pAse jai vipula artha-ghaNI hakIkato. jANavAno prasaMga sAMpaDe to tethI je zreya thAya te mATe kahevU ja zu? to he devAnupriyo ! ApaNe jaIe ane zramaNa bhagavAna mahAvIrane vAMdIe namIe satkArIpa sanmAnIe ane kalyANarUpa maMgaLamaya divya caityanI peThe temanI paryupAsanA karIe to e, ApaNe mATe A bhava parabhava ane janma janmAMtaramAM hitarUpa thaze, sukharUpa ane niHzreyasarUpa nIvaDaze. ___ Ama vicArIne ghaNA ugro ugraputro bhogo bhogaputro rAjanyo kSatriyo brAhmaNo bhaTo yodho prazAstAo mallakio licchavio 10 licchaviputro ane bIjA ghaNA mAMDalika rAjAo yuvarAjo rAjamAnya puruSo maDaMbAdhipo kauTuMbiko-kaNabIo ibhyo zreSThio senApatio sArthavAho vagere aneka loko jyAM bhagavAna UtaryA hatA tyAM javA nIkaLyA. 53 koi parivartanakArI ke saMzodhaka vaktA Ave tyAre saMpradAyanA bhedabhAva vinA dareka prajA tene sAMbhaLyA icche che evaM lokamAnasa Aje paNa che, to pahelo paNa evaM ja haze ema A uparathI jaNAya che. 54 ugra bhoga rAjanya kSatriya bhaTa yodha mallaki licchavi vagere, te samayanA prasiddha prasiddha rAjavaMzonAM khAsa vizeSa nAmo cha e dhyAnamA ||15/ rAkhavArnu cha, arthAt bhaTo eTale subhaTo, yodho eTale yuddha karanArAo, evo te nAmono artha barAbara nathI. Jain Education lerroa For Private & Personel Use Only 1 jainelibrary.org
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra emAMnA keTalAka" zramaNa bhagavAna mahAvIrane vAMdavAnI-namavAnI vRttivALA hatA, keTalAka mAtra bhagavAnane jovAnA icchuka hatA, keTalAka to 'bhagavAna kevA hoya' e jAtanA kutUhalathI javA prerAyA hatA, keTalAkane arthavinizcaya-khulAsA meLavavA hatA, keTalAkane pama hatuM ke tyAM jaizeM to athutapUrva sAMbhaLazuM ane sAMbhaLyuM che te saMbaMdhI zaMkAo dUra karazu, keTalAke pama dhArelu ke ApaNe to bhagavAnanI pAse sarva prakAre muMDabhAva dhAraNa karI agAra-ghara choDI anagAra thazu, keTalAke evo saMkalpa karelo ke ApaNe pAMca aNuvratavALo ane sAta zikSAvratavALo pama bAra prakArano gRhidharma svIkArazuM, keTalAka to mAtra jinabhaktinA rAgathI prerAyA hatA ane|5 keTalAka gatAnugatika hatA arthAt teo pama samajelA ke A badhA jAya che tyAre ApaNe paNa javu pa ziSTatA che-yogya chaH pama judI // 29 // judI vRttivALA teo badhA bhagavAnanI pAse javA nIkaLyA. zramaNa bhagavAna mahAvIranI pAse janArA e badhA nhApalA, temaNe balikarma karelu, tilaka vagere lagADelAM, mAthe Doke mALAo nAkhelI, hAra ardhadvAra praNasaro hAra laTakatAM jhUmaNAM kaTisUtra-kaNadoro vagere AbharaNo paherelAM ane suMdara vastro sajelA tathA zarIre caMdana lagADelu, eo keTalAka ghoDe caDelA, keTalAka hAthI upara beThelA, ratha upara caDelA, ghummaTavALI pAlakhImAM beThelA, ane jhUlatI pAla55 sabhA-samitiomA janArAnA mAnasarnu AbehUba citraNa A kaMDikAmA che. 56 koI gRhastha jJAnI pAse dharma sAMbhaLavA jAya ke rAjadarabAramA jAya tyAre 'balikarma' karIne jAya-evA aneka ullekho jaina AgamomA vidyamAna che. paNa e 'balikarma' zuM che ? te saMbaMdhI spaSTa mAhitI maLatI nathI. 'potapotAnA gRhadevo pAse bali caDAvavI-niveda dharavUbheTa dharavI' aivo balikarmano artha TIkAkAre Apelo che. ("kRtaM balikarma svagRhadevatAnAM yaiH te tathA"-uvayAiya pR. 59) AmA 'gRhadevatA' |15| koNa ane tenu zu svarUpa-e prazna Ubho rahe che. Jan Education For Private Personel Use Only vodiainelibrary.org
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ khImAM AvelA hatA; vaLI moTA janasamudAyathI viTAelA keTalAka mAtra page cAlIne jatA hatA. e badhA janArAono avAja paTalo rAyapaseNa 110bhagavAna | badho thato hato ke jANe koi khaLabhaLelo mahAsamudra gAjato na hoya. iya suttano | mahAvIranI AmalakappA nagarIthI bahAra IzAna khUNAmAM AvelA aMbasAlavaNa caityamAM pao badhA jai pahoMcyA. tyAM chatra vagere tIrthakaranA atizeSo jotAM teo potapotAnAM yAna vAhana UbhAM rAkhI UtarI paDyA-yAno choDI nAkhyAM, vAhano caravA chUTAM mUkI dodhAM ane dharmasaMzoeo bhagavAnanI pAse AvI pahoMcyA, temane traNa pradakSiNA dIdhI, vaMdanA karI namaskAra kayoM ane bhagavAnanI zuzrUSA karatA teo bahu 5 | paravANA // 30 // dUra nahi tema bahu najIka nahi e rIte hAtha joDIne temanI sAme vinayapUrvaka beThA. AmalakappAno rAjA seya, rANI dhAriNI paNa badhAMnI sAthe zramaNa bhagavAna mahAvIranI sevAmA joDAyAM hatA. AmalakappAnA rAjA seya, rANI dhAriNI ane tyAMnA janasamudAyane uddezIne zramaNagaNamA parivartana karanAra zramaNa bhagavAna mahAvIre potAnI dharmasaMzodhaka vANI saMbhaLAvI. temaNe "kamu ke: (1) "je manuSyo durbuddhithI prerAine popako karI te dvArA dhana pedA kare che teo A virATa vizvane duHkhanA UMDA khADAmAM dhakkele che ane pote paNa satata taraphaDiyAM mAratAM mAratAM jhurI jhurIne upaDI jAya che-chevaTe leza paNa zAMti pAmatA nathI. A saMsAramAM zAMti paNa che ane azAMti paNa che. zAMti ke azAMti meLavavI mAnavInA potAnA hAthanIja vAta che. manuSyamAM tRSNAvRtti vizeSa baLavAna che tene lIdhe e sukhaduHkhanu kharaM svarUpa samajI zakato nathI, ulaTuM duHkhane sukha samaje che ane sukhane duHkha samaje che. e tRSNAvRttinI prabaLa baLavattAne ja lIdhe krodha vadhe che, mUDhatA vyApe che ane manuSya potAnu-potAnA svarUpay-potAnA kartavyarnu 57 bhagavAnanI dharmasaMzodhaka dezanA je ahIM jaNAvalI che tenuM mULa uttarAdhyayana sUtranAM nIcenAM payomA chaH (1) je pAvakammehi dhaNaM maNussA samAyayaMti amati gahAya / pahAya te pAsa payaTThie nare verANubaddhA narayaM uti // 2 // Jain Education in all womainelibrary.org
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra // 31 // bhAna bhUlI jAya che paTale Akhara te mAnava maTI dAnavI vRtti upara AvI jAya che. Ama thavAthI manuSyonI paraspara hitakAriNI baMdhutAnI vRtti zithila thAya che, tethI anyoanya varavRtti pedA thai sarvatra azAMti Upaje che. zuM manuSya, pazu ke pakSIo vA A sthAvara jagata e badhu pa dhakhadhakhatI azAMtimA homAya che, mATe ja dhana pedA karanAra lokoe paraspara baMdhutAnI vRttino nAza na thAya te tarapha vizeSa lakSya rAkhI potapotAno vyavahAra karavo ghaTe. anyathA koInuM zreya thavAnuM nathI. mAtra dhana pedA karanAro A vicAra bhAgye ja kare che ke tenI dhanatRSNAnI AgamA AjasudhImAM keTalAM mAnadhI homAyAM, keTalAM pazuo ane pakSI baLIne khAkha 5 thai gayAM, keTalAM koTi vRkSo kapAyAM, keTalAM badhAM svaccha pANIno homa thaI gayo, keTalI badhI svaccha havAne bagADI nAkhI teno vinAza kayoM ane vimAza pAmatI keTalI Age keTakeTalAne bALI nAkhyA. dhana pedA karavAnI A rItarnu ja nAma durbuddhi che-ghora hiMsA-paraspara baMdhatAnI vRtti zithila thavI pa dAnavI vRttinuM mukhya lakSaNa che. e dharmanI, puNyanI, sukhanI ane prANImAtranI nAzaka che pa bhUla na joie. kriyAkAMDarnu hADapiMjara e vizuddha dharma nathI paNa te hADapiMjaramA paraspara baMdhutArUpa ahiMsAvRttino prANa saMcAravo e ja zuddha dharmano pAyo che, mATe ja Arya puruSoe eka ahiMsAne parama dharma kahelo che. (2) "vilAsI manuSya pama mAnato hoya ke mArUM zaraNa to dhana che, mAre paraspara baMdhutAnI vRtti keLavavAnI zI jarura che? to pama mAnato e mUDha khAMDa khAya che. mAtra dhana hovAne lIdhe AjasudhImAM koInuM trANa thayu nathI ane have pachI thaze paNa nahi. A loka ke paralokamAM teja sukhI thaze ke jenAmAM vyApaka bhrAtRbhAvanI jyoti prakaTI hoya ane jeno badho vyavahAra e vyApaka bhrAtRbhAva uparaja cAlato hoya. (3) "tRSNAnuM cakra paTalu badhu prabaLa che ke manuSya tenAthI zIghra chUTo thai zakato natho-icchA chatAM potAnA vyavahAromA viveka(2) vitteNa tANaM na labhe pamatte imammi loe aduvA parastha // 5 // (3) khippaM na sakkei vivegameuM tamhA samuTThAya pahAya kAme // 10 // Jain Education Internance For Private & Personel Use Only wdinelibrary.org
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa-I iya suttano sAra // 32 // pUrvaka rahI zakavAmAM zithilatA AvyA kare che; Ama chatAM mumukSu janoe gabharAvAnuM nathI ja, teoe to vAraMvAra prabaLa prayatna karyA karavAno che ane tRSNAnI pravRttionA pAzamAM na phasAtAM AtmasaMzodhanonA prayatnomA macyA rahevArnu ja che. (4) "juo-je A zramaNo ahIM beThelA che teo tRSNAnA cakrathI chUTavA mATe ja zrama karI rahyA che. tame pama na samajatA ke zramaNano mAtra veza paheravAthI zramaNa thai javAya che. A to eka prakAranI zALA che. jema tame nizALamAM jaine aMkajJAna zikho cho tema A mArI zALAnA zramaNa vidyArthio tRSNAnA cakane chedavAnI vidyAo zikhI rahyA che, teo e mATe sabaLa prayatna kare che. chatAMya | 5 tRSNAnAM navAM navAM rUpo temane vAraMvAra satAve che jethI teomAM paNa bhAre asamaMjasatA phelAi rahe che; AmachatAMya temane kahuM chu ke teoe mumukSAvRttino paka chAMTo bAkI hoya tyAMsudhI jarAya gabharAvAnu nathI, paNa AraMmelA prayatnamA ja dinapratidina zithilatA choDI savizeSa ugra banavAnuM che. koI tame kahezo ke zramaNa thayA pachI vaLI tRSNA zAnI? to mAre jaNAvaQ joipa ke tRSNA kAMi dhananI, strInI ke putranI ja hoya che ema nathI, e to aneka svAMgo karIne prANImAtrane satAvyA kare che. zramaNoe dhana mUkyu, strI ane vahAlAM mAtApitA choDayAM chatAM teomAM vezanI, upakaraNanI, khAvApIvAnI, celAcATInI, gurunI, upAsakanI, vAcanAnI, vezamAM paNa amuka ja prakAranA vezanI ane sauthI moTArmA moTI hAnikAraka tRSNA moTA thavAnI-moTA kahevarAvavAnI che. tRSNAnAM A rAkSasI svarUpoA zramaNone paNa ghaDIe paLe naDyA ja kare che-veza ane upakaraNonI tRSNAmAthI bacavA nagnabhAva dhAraNa karavA jatAM tenI ja eka tRSNA baMdhAI gaI, khAvApIvAnI jALamAthI bacavA anazanavato AdaratAM temAM ja phasAI javA jevU thayu, manane ThekANe lAvavA bhayaMkara ugra tapo, ghora dehadaMDano ane kezaluMcana vagere ghogatighora bAhya kaSTo karavA jatAM temAM ja TevAi rasalIna thavA jevU thayuH Ama aneka ugra upacAro cAlu chatAya haju A zramaNo ThekANe AvatA nathI; tema chatAMya mArI zraddhA che-mAro acaLa vizvAsa che ke prabaLa praya-15 lanI sAme tRSNA eka kSaNa paNa TakI zakavAnI nathI. mArA potAnA jAti anubhavathI kahuM chu ke tame paNa tRSNAnI sAme moracA mAMDazo (4) muhUM muhUM mohaguNe jayaMtaM aNegarUvA samaNaM crNtN| phAsA phusaMti asamaMjasaM ca Na tesu bhikkhU maNasA pausse ||11||-adhyyn 4 / Jan Education in that For Private Personal use only antinelibrary.org
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaNa iya sucano sAra // 33 // to jarUra tene chedIne vijaya varavAnA ja. (5) "ghera sonA rUpAnA kailAsa parvata jevaDA asaMkhya pahADo hoya topaNa e duHkhada tRSNA zamatI nathI-e to AkAza jevI amApa che. parnu zamana to vivekapUrvaka rahevAmA che ane te pramANe potapotAnA sarva vyavahAro calAvavAmAM che." sarva sukhakara bhrAtRbhAvane pharISAra yAda devarAvI bhagavAne potAnI dezanA pUrI karI. [11] AmalakappAno e janasamudAya bhagavAnanI ukta dezanA sAMbhaLIne vizeSa pramudita thayo ane 'bhagavAne nigraMtha pravacana ThIka 5 kahI batAvyu che' 'pavo koI zramaNa ke brAhmaNa nathI je A prakAranI dharmadezanA karI zake' pama kaheto kaheto pa samudAya potapotAnA sthAnake jai pahoMcyo. rAjA seya ane rANI dhAriNI paNa bhagavAnanI apUrva dezanA sAMbhaLIne prasanna prasanna thai gayAM, temaNe bhagavAnane vaMdana-namana karI keTalAka praznonA khulAsA pUchI lIdhA ane pachI teo nigraMtha pravacananI temaja bhagavAnanI yazogAthA gAtAM gAtAM potAne mahAlaye AvI pahoMcyAM. [12] je samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra AmalakappA nagarInI bahAra AvelA aMbasAlavaNa caityanAsamavasaraNamAM virAjatA hatA te (5) suvaNNaruppassa ya pavvayA bhave siyA hu kelAsasamA asNkhyaa| narassa luddhassa na tehi kiMci icchA hu AgAsasamA aNatayA // 48 // -adhyayana 9 58 'sam' ane 'ava' upasargapUrvaka 'sR-sarakavU-javU' dhAtumAthI 'samavasaraNa' zabda nIpajelo che. bhagavAnanA ke temanA ziSyonA Agamanane sUcabavA sUtromA aneka ThekANe 'samosaraI' kriyApada vaparAelu che. AjanI bhASAmA 'padhAravaM' kriyApada je bhAvane sUcave che te bhAva e| 15 'samosaraI' kriyApadano jaNAya che. A uparathI 'samavasaraNa'no prathama artha 'padhAravU' thAya. bIjo artha 'judA judA matavALAono meLo' thAya. Jain Education a l For Private Personal Use Only // //
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra // 34 // kAle te samaye "saudharmakalpamA sUryAbha vimAnamA sudharmA nAmanI sabhAmA sUryAbha siMhAsana upara beThelo sUryAbhadeva potAnA vipula avaH / / dhivaDhe samagra jaMbUdvIpa tarapha najara nAMkhI tene barAbara nirakhI rahyo hato. e sUryAbhadevanA parivAramA cAra hajAra sAmAnika devo, potapotAnA parivArathI viTaLApalI tenI cAra paTTarANIo, traNa sabhAo, sAta senAo, sAta senAdhipatio, soLa hajAra AtmarakSaka devo ane sUryAbhavimAnamA rahenArA bojA paNa ghaNA devo ane devIo hatA. sUryAbha siMhAsana upara beThelo te saparivAra sUryAbhadeva-nATya, gIta, vAdya, taMtrI, tala, tAla, bIjAM vividha vAjAMo ane vAdanakaLAmAM dakSa puruSa jene vagADe che pavo meghanI peThe gAjato mRdaMga-e badhAMmAMthI nIkaLatA madhura svaro sAMbhaLato sAMbhaLato divya bhogone bhogavato raheto hato.. sUryAbha deve samagra jaMbUdvIpane nirakhatAM nirakhatAM bhAratavarSamAM AmalakappA nagarInI bahAra aMbasAlavaNa caityamA AvI rahelA ane yogya avagrahapUrvaka saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA zramaNa bhagavAna mahAvIrane joyA. jemakeH-'vAdionuM samosaraNa' ["cattAri vAisamosaraNA"-"vAdinaH tIthikAH samavasaranti avataranti eSu iti samavasaraNAni-vividhamatamaulakAH"(sthAnAMga pR. 264-268] 'samavasaraNa'no zrIjo artha raheThANa-rahebAnuM sthAna-thAya che. ('samosaraNAIti-samavasaraNAni vasatayaH 4 kva bhagavAn avasthitaH iti jAnIta-bhagavAna kyA-kyA makAnamAM-UtaryA che te jANo-uvavAiya pR. 61) ane cotho artha trigaDu-samavasaraNanI racanA-thAya che. ukta praNe arthoM taddana sAdA svAbhAvika che tyAre A cautho artha vizeSa alaMkAravALo che. ahIM to pIjo raheThANa' artha baMdha bese ema che...| 59 saudharma svarga ane sudharmA sabhAnA nAmano nirdeza bauddhagraMthomAM paNa Ave che. juo bhagavatIsUtrano mAro anuvAda bhAga 2, pR015 129-130 TippaNa. Jain Educationalimanal wwinelibrary.org
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra 13bhagavAna mahAvIra pratye sUryAbhadevanI bhakti [13] bhagavAnanuM darzana karIne te sUryAbhadeva harSavALo, toSavALo ane AnaMdita cittavALo thayo tathA bhagavAna tarapha enA / manamAM prIti thaI-parama saumanasya thayu. harSanA AvegathI tenuM hRdaya dhabakavA lAgyuM, enAM kamaLa jevAM uttama netro khIlI uThyAM, AnaMdanA vegathI enAM uttama kaDAM berakhAM keyUra mugaTa banne kuMDalo ane suMdara hArathI suzobhita chAtI-e badhu calAyamAna haluMhaluM-thaI gayuM. nIce sudhI laTakatA pralaMbane ane kaMpAyamAna thaelAM bIjAM AbhUSaNone dhAraNa karato te sUryAbha deva bhagavAna mahAvIrane jotAM ja saMbhrama sAthe tvarA ane capaLatApUrvaka siMhAsanathI Ubho thaI gayo, pachI teNe pAdapITha upara caDI pAdukAo-mojaDIo-kADhI nAkhI ane tIrthakaranI sAme sAta ATha pagalA jaI DAbo dhuMTaNa uMco karI jamaNo dhuMTaNa dharaNI upara DhALI mastakane praNa vAra dharaNI upara namAvyu. pachI jarAka mAthAne uMcu karI kaDAM ane berakhAMthI stabdha thapalI bhujAone megI karI, daze nakha eka bIjAne aDe e rIte banne hatheLIo sAthe rAkhI zirasAvartapUrvaka mastake aMjali joDI te A pramANe bolyoH [14] Adikara, tIrthakara [kaM07 pR0 18 paM02-] yAvat ajara amara sthAnane prApta thapalA arihaMta bhagavaMtone namaskAra thAo, [15] ajaraamara sthAnane meLavavAnI vRttivALA zramaNa bhagavAna mahAvIrane namaskAra thAo, ahIM rahelo huM tyAM rahelA zramaNa bhaga-|| vAna mahAvIrane vAMdu chu, tyAM rahelA zramaNa bhagavAna mahAvIra ahIM rahelA mane jupa chaH ema karIne te sUryAbha deva bhagavAnane vAMdI namI pAcho pUrvAbhimukha thaI siMhAsana upara besI gayo. [26] tyAra pachI te sUryAbha devanA AtmAmA 2 ciMtanarUpa, abhilASarUpa A-A prakArano manogata saMkalpa-vicAra-utpanna thayAH | 60 cittamA kharekharo harSano udreka thA zarIra upara te udrekanI je asara thAya che te, A kaMDikAmA pratyakSavat varNavelI che. 61 A sthaLe sUryAbha devanA mukhamAM zakastavano Akhoya pATha mUkavAmAM Avyo che paNa te suprasiddha hovAne lIdhe ahIM Apelo nathI. 62 ekaja bhAvane batAvavA paryAyarUpa aneka zabdo mUkatrAnI paddhati sUtromAM pracalita cha, prAcIna vaidika vA bauddhagraMthomAMya tevI vAkyapaddhati Jain Educatintetional For Private Personel Use Only How.jainelibrary.org
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya sutno sAra // 36 // [17] "yogya bhavagrahapUrvaka saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA zramaNa bhagavAna mahAvIra jaMbUdvIpanA bhAratavarSamA AmalakappA 18bhagavAna nagarInI bahAra aMbasAlavaNa caityamA AvIne vihare che te mAre mATe zreyarUpa che. mahAvIranA ___ "tevA prakAranA arahaMta bhagavaMtanAM mAtra nAma gotra kAne paDe topaNa te mahAphaLarUpa che, to pachI temanI sAme javAno, temane vAMda utArAvALI vAno, namaskAra karavAno, temanI pAsethI keTalAka khulAsA pUchavAno ane temanI upAsanA karavAno prasaMga maLe to to kahevU ja zu? |jagyAne ___"Arya puruSarnu mAtra eka dhArmika suvacana kAne paDe topaNa te mahAphalarUpa che, to pachI nemanI pAsethI vipula artha-upadeza- svaccha ane meLavavAno prasaMga sAMpaDe to to kahevu ja zu? sugaMdhita "to huM zramaNa bhagavAna mahAvIrane vAMdavA, namavA, temano satkAra karavA, sanmAna karavA tathA kalyANarUpa maMgaLarUpa, caityarUpa ane karavA devarUpa zramaNa bhagavAna mahAvIranI paryupAsanA karavA jAuM. sUryAbhadeve "zramaNa bhagavAna mahAvIranI e paryupAsanA mAre mATe-janma-janmAMtaramAM hitakara, sukhakara, kSamakara, kalyANakara nIvaDavAnI che Abhiyoane nIvaDaze": pama te sUryAbha deva vicAra kare che. pa pramANe gaMbhIrapaNe vicArIne teNe potAnA Abhiyogika devone bolAvI temane | 10gika devone A pramANe kahAM karelI [18] "he devAnupriyo ! pama che ke, yogya avagrahane grahaNa karI saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA zramaNa bhagavAna mahA- AjJA vIra jaMbUdvIpanA bhAratavarSamAM AmalakappA nagarInI bahAra aMbasAlavaNa caityamAM AvIne vihare che. to he devAnupriyo! tame tyAM jAo yojAelI che. vivakSita bhAva upara vizeSa bhAra batAvavA eka ja vAcya mATe paNa aneka zabdo mukAtA haze, paraMtu bhASAmAM evaM ThIka na jaNAyAthI A anuvAdamA e paddhati svIkArI nathI. 63 TIkAkAra 'kSama'no artha 'saMgati' batAve che: (kSamAyaxsaMgatatvAya-rAyapaseNaiya pR.102 samiti) Jan Educati onal For Private Personal Use Only w.jainelibrary.org
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suno sAra ane aMbasAlavaNa caityamAM virAjatA zramaNa bhagavAna mahAvIrane traNa pradakSiNA karI temane vAMdo, namo ane pachI tamArAM nAma ane gotro temane kahI saMbhaLAvo, tathA zramaNa bhagavAna mahAvIranA UtArAnI AsapAsa cAre bAju yojana- pramANa jamInamAM apavitra, saDelAM, durgaMdhI taNakhAM, lAkaDAM, pAMdaDAM ke kacaro vagere je kAMda paDyaM hoya tene tyAMthI uThAvI dUra karo ane e jamInane taddana cokkhI karo. vaLI, teTalI jamIna upara sugaMdho pANIno chaMTakAva evI rIte karo jethI tyAMnI UDatI badhI dhULa besI jAya, bahu pANIpANI na thAya ane vadhAre kiccaDa paNa na thAya. pachI, jenI raja jarA paNa UDatI nathI evI jamIna upara jalaja ane sthalaja pavAM pAMca prakArAM sugaMdhI puSpono varasAda pavI rIte varasAvo ke tyAM vadhAM puppo cattAM ja paDe, temanAM DiMTiyAM nIce rahe ane e puSpo badhe jamInathI uMce eka eka jAnu-hAtha sudhI uparAupara khIcokhIca rahe. A uparAMta te jamInane kALo agara, uttama kinaru bhane turu E 64 bhaktonuM atizaya bhaktithI AvegavALu hRdaya ekavAra to kaI kaMi kalpanAo karI bese che ane pachI svastha thatAM te karelI kalpanAomAM potAnI ja buddhi jyAre visaMvAda Ubho kare che tyAre tenuM nirAkaraNa karavA vaLI bIjI kevI vicitra kalpanAo karavI paDe che, teno A eka sArarUpa namUno nIce pravacanasArodvAra pR. 107 mAthI ahIM UtArelo cheH 10 "bhagavAnanI samavasaraNabhUmimAM devo puSponI vRSTi kare che. e to kharaM, paNa tyAre e puSpavALI bhUmimAM jIvadayApradhAna jIvana gALanArA sAdhuo bese zI rIte ? puSpo upara sAdhuo bese to te vicArAM mUgAM puSpo kacarAya - duHkha pAme ane koI paNa prANIne duHkha na devAnA bALA sAdhuo e garIba puSpone dUbhave kharA ? AnA javAbamAM keTalAka kahe che ke samavasaraNa bhUmimAM varaselAM puSpo sajIva ja hoya che ema nathI, nirjIva paNa hoya che eTale temanA upara besavAthI temane duHkha thavAno saMbhava nathI. keTalAkoe Apelo A uttara kharo che ema pravacanasAroddhAranA TIkAkAra nathIM mAnatA. teo to kahe che ke tyAM varaselA badhAMya puSpo nirjIva nathI hotAM, sajIva paNa hoya che, tyAre 15 have tyAM sAdhuone besavAnuM kema thAya ? A mATe vaLI koi bIjA bIjo ja javAba zodhI kADhe che ke jyAM jyAM sAdhuo besavAnA hoya che Jain Education Inmanal // 37 // www.ainelibrary.org
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya sutano sAra // 38 // kanA sugaMdhI dhUpathI madhamadhita karo ane pa rIte e bhUmine sarva prakAre divya karo-jyAM uttama deva AvI zake evI suMdaramAM suMdara sugaMdhImAM sugaMdhI ane pavitramAM pavitra banAvo Ama karI kAravIne pachI mane zIghra samAcAra paNa Apo. " [19] Abhiyogika devoe 'zrImAna deva je kahe che te barAbara che' pama kahI sUryAbhadevanI e AzAne saharSa vinayapUrvaka hAtha joDIne svIkArI ane pachI seo IzAnakoNa tarapha javA nIkaLyA. IzAnakoNa tarapha jaI vaikriyasamudghAta" vaDe temaNe saMkhyeya yotyAM sajIva puSponI dRSTi nathI thatI paNa nirjIvanI thAya che. prastuta TIkAkAranI najaramAM temano A uttara paNa barAbara nathI. TIkAkAra kahe che ke samavasaraNabhUmimA besavA AvatA sAdhuo kAMi lAkaDAnI peThe hAlyA cAlyA vinA besI ja rahe che ema nathI, teo to tyAM jAvaAva paNa kare che, eTale rastAmAM Avata sajIva puSpo kacarAvAnAM ane duHkhI thavAnAM tenuM zuM ? A badhI hakIkata dhyAnamA laI pravacanasArodvAranA TIkAkAra eka taddana vilakSaNa javAba ghaDI kADhe che ane te A cheH samavasaraNa bhUmimAM varaselAM puSpo sajIva hoya che, e vAta kharI kiMtu paramakAruNika tIrthaMkara bhagavAnano evo prabhAva che ke jene lIdhe te puSpo kacarAtAM chatAya leza mAtra trAsa anubhavatA nathI, dalaDhuM jANe te puSpo amRtarasathI sIMcAta hoya evo AnaMda anubhave che aMtamAM TIkAkAra kahe che ke amAro A uttara badhAya gItArtha puruSone saMmata che." 10 A vize anuvAdakano vizeSa kahevAno adhikAra nathI. 65 A kriyAnuM vAstavika svarUpa samajAtuM nathI. jaina sUtromA A vize mAhitI to ghaNI maLe che paNa A kriyA anubhava bahAranI thai javAthI e mAhitI zabdasparza uparAMta bIjaM kazuM batAvI zakatI nathI. yogIo potAnAM zarIramAM dhAre evo pheraphAra karI zake ho ema saMbhaLAya che, tema devA paNa temane bhyAM jyAM javuM hoya te te sthAnane yogya potAnAM zarIro banAvavAmAM A kriyAno upayoga kare che ema Agamabacana kahe che. pAtaMjala yogazAstra prasiddha 'nirmANakAya'nI kriyA jevI A samudghAtanI kriyA lAge che ane te eka prakAranI zaktirUpa 15 che. Agama to kahe che ke te kriyA mAnavomAM paNa saMbhavI zake che paNa tene kema meLavAvI - siddha karavI e bAbata vizeSa jaNAveluM nathI. Jain Education interational 19 abhiyogika devo bhaktipUrvaka bhagavAna pAse AvyA jainelibrary.org
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra 6 jana lAMbo daMDa kADhyo arthAt 5 dvArA te devoe ratna, vajra, dhaiDUrya, lohitAkSa, masAragalla, haMsagarbha, pudgala, saugaMdhika, jyotirasa, aMjanapulaka, aMjana, rajata, jAtarUpa, aMka, sphaTika ane riSTanAM moTA-jADAM pudgalo dUra karI sUkSma pudgalo lIdhAM. pachI pharI paNa 20bhagavAna vaikriyasamudghAta karI temaNe potAnAM uttara vaikriyarUpo banAnyAM. A rIte teo-Abhiyogika devo-potAnAM rUpone banAvI ghaNIja | ane abhitvarAvALI, vizeSa vegavALI atizaya zIghratAvALI, vadhumAM vadhu capalatAvALI, pracaMDa divya gatithI tIrachI dizAmA javA upaDyA. yogika asaMkhya dvIpa ane samudronI baccovacca thatA teo jaMbUdvIpanA bhAratavarSamAM AyI pahoMcyA. pachI tyAM AmalakappA nagarInI yahAra je | devono tarapha aMbasAlavaNa caityamAM zramaNa bhagavAna mahAvIra birAjyA hatA te tarapha jaI te Abhiyogika devopa bhagavAna mahAvIranI pharatI | vArtAlApa praNa pradakSiNA karI, temane vAMdyA, namaskAra karyoM ane pachI teo A pramANe bolyAH ___ "he bhagavAna ! ame sUryAbhadevanA bhAbhiyogika devo chIe, Apa devAnupriyane bAMdIe chIpa, namIe chIpa, satkArIpa choe, sanmA- I n nIe chIe ane kalyANarUpa, maMgaLarUpa, devarUpa ane caityarUpa pavA Apa devAnupriyanI paryupAsanA karIpa chIe." [20] 'he devo' ema kaddIne zramaNa bhagavAna mahAvIre te devone A pramANe kAH "he devo! e purAtana che, he devo! e kRtyarUpa che, he devo! e karaNIyarUpa che, he devo! AcIrNa che, ane he devo! e saMmata manApaluM che ke bhavanapati, cAnavyaMtara, jyotiSika ane vaimAnika devo arahaMta bhagavaMtone badi che, name che ane tema karI potapotAnAM nAmagotro kahI saMbhaLAve che. he devo! e purAtana paddhati che ane te sammata thapalI che." garama pradezano mAnava ThaMDA pradezamAM jAya tyAre te potAnA zarIra upara garama kapaDA pahare che, oDhe che, tema devasRSTimA rahenArA loko jyAre mAnavasRSTimAM Ave che tyAre temane potAnAM zarIranI racanA badalavI paDatI haze ema Agamavacana uparathI lAge che. A vize vizeSa 15 tarka jai zakato nathI, temaja tema karavAnA arthAt zaroraparivartananA kAraNa saMbaMdhe paNa kazu kahI zakAtuM nathI. Jain Educati o nal For Private Personal Use Only How.jainelibrary.org
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra // 40 // [21] tyArapachI, zramaNa bhagavAna mahAvIre jemane ukta rIte kahelu che pavA te Abhiyogika devo harSita thayA ane yAvat praphulla hudayavALA thayA. temaNe zramaNa bhagavAnane vAMdI namI uttarapUrvanA khUNA tarapha jaI vaikriyasamudghAta kayoM, te dvArA saMkhyeya yojana lAMbo 21bhUmaMDala daMDa kADhayo arthAt e samudghAtadvArA te devoe moTAM-jADAM-pudgalone dUra karI sUkSma pudgalo lodhAM. pachI pharI paNa vaikriyasamudghAta svaccha kayu karI te devopa saMvartaka vAyanI racanA karI ane te vAyadvArA zramaNa bhagavAna mahAvIrano je sthaLe UtAro hato te sthaLanI AsapAsa cAre bAju eka yojana sudhImA je kAi apavitra-saDelAM, durgadhI taNakhalAM, lAkaDAM, pAMdaDAM ke kacaro vagere paDayuM hatuM te vadhuM| tyAMthI uThAvI dUra karI yojanapramANa bhUmaMDalane svaccha kayuH [22] vaLI, pharIvAra vaikriyasamudghAta karI te dvArA te devoe pANIbharelAM vAdaLanI racanA karI. jema koi kuzaLa chaMTAro pANI66 mULamAM A sthaLe vALIjhUDIne sApha karavA bAbata nIcenuM udAharaNa mUkelaM che. jema eka koi jhADuvALAno chokaro hoya-te jubAna baLavAna nirogI sthira bAMdhAno sAphasUphInI kaLAmA siddhahasta lAMbA ane sIdhA | hAthavALo hoya, kUdaq Tapo javu vagere kriyAmAM kuzaLa hoya, ane vaLI meghAvI dakSa tathA vAgmI hoya, evo te chokaro potAnA hAthamAM eka moTI daMDasaMpucchanI zalAkAhastakA ke veNuzalAkAmayI arthAt eka moTI sAvaraNI lai koi rAjAnA AMgaNAne ke aMtaHpurane dhIre dhIre sApha kare vA devaLane sabhAne parabane ArAmane ke udyAnane vALavA maMDe tema e Abhiyogika devoe te saMvartaka vAyudvArA e bhUmibhAgane vALI jhUDIne sApha kayoM. (moTA dAMDAvALI sAvaraNI te daMDasaMpucchanI. jenA hAthAmAM saLIo jaDelI che te zalAkAhastakA ane vAMsaDAnI saLIothI banelI sAvaraNI te veNuzalAkAmayI-A badhAM judI judI sAvaraNInAM nAmo che). 67 A uparathI ema lAge che ke pANI varasAvavA mATe kRtrima vAdaLAMnI racanA prAcIna samayamAM thatI haze. A yuganA vaijJAniko paNa 15 / evI koi cokasa phaLavatI zodha pAchaLa maMDyA che kharA. ane temAM teo thoDe ghaNe aMze phAvyA paNa che. a l For Private Personal Use Only Jain Education wwdainelibrary.org
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra Jain Educatio bharelA moTA ghaDAdvArA koI bagIcAne chAMTe ane tene zAMtaraja- zItaLa kare tema te devopa pa pANIbharelAM vAdaLadvArA pa svaccha karela bhUmaMDaLa upara sugaMdhI pANI varasAvI-chAMTI tyAM uDatI dhULane besAro dIdhI-tene zAMtaraja-zItaLa banAvI dIdhuM. pANIne varasAvato megha jema gAje che ane vIjaLIthI jhabake che tema te devoe raceluM pa pANIbhareluM vAdaLa paNa pANIne varasAvatuM gAjatuM hatuM ane vIjaLIthI camakatuM hatuM. [23] vaLI, zrIjIvAra vaikriyasamuddhAta karI te dvArA te devopa phUlabharelAM vAdaLanI racanA karo. jema koi mALIno kuzala yuvAna putra phUlabharelI caMgerIodvArA rAjasabhAne puSpothI maghamadhita karI de tema te devopa meghanI peThe gAjatA ane vIjaLIthI jhavakatA e phUlabharelAM vAdaLadvArA pANIthI sugaMdhita karelI e bhUmi upara pAMca prakAranAM puSpone varasAvI tene cAre vAjuthI maheka maheka karI mUkI ane jamInathI uMce ekapaka jAnu-hAtha sudhI uparAupara puSpothI khIcokhIca bharI dIdhI. te puSpo paNa temaNe evI rIte varasAvyAM ke dareka puSpanuM DiTiyuM nIdhuM rahe ane kaLIbhovALo bhAga upara rahe. 22 bhUmaMDala upara pANI chAMTa23 phUlo varasAvyAM // 41 // tyArapachI, puSpothI maghamaghatA pa bhUmaMDaLane kema jANe sugaMdhano mahAsAgara na banAvavo hoya tema e devopa tyAM cAre bAju uttama 10 kALo agara, uttama kinaru ane turukkano sugaMdhI dhUpa mUkI tene ghaNuM ja sugaMdhita karI mUkyuM ane evI rIte karI te sthaLe devo paNa AvI zake evaM tene AkarSaka banAvI dIdhuM. [24] have A badhuM bhUmizuddhine lagatuM kAma phtAvI te devo zramaNa bhagavAna mahAvIra tarapha AvyA, tyAM AvI temane vAMdI namI tyAMthI potAnA sthAna bhaNI javA nIkaLyA. je jAtanI vegavatI pracaMDa gatithI teo AvyA hatA te ja gatidvArA jatA tebha saudharmakalpane satvara pahoMcI gayA. tyAM je tarapha sUryAbhanAmanuM vimAna hatuM ane sudharmA sabhAmAM se tarapha sUryAbhadeva virAjelo hato tyAM jaI temaNe sUryAbhadeva tarapha vinayapUrvaka hAtha joDI mAthu namAvI 'sUryAbhadevano jaya thAo vijaya thAo' payo praghoSa karyo ane temaNe sene jaNAvayuM ke "he mahArAja ! Ape amane bhagavAna mahAvIranA UtArAnI AsapAsanA bhUmaMDaLane zuddha ane sugaMdhita karavAnI w.jainelibrary.org
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya sucanA sAra // 42 // je AzA ApI hatI te pramANe ame badhu karI AvyA chIe arthAt Ape ApelI AjJA ame have Apane pAchI soMpIpa choe." I [25] tyArapachI te sUryAbhadeva, e Abhiyogika devo pAsethI temaNe kahelI ukta hakIkatane sAMbhaLIne-avadhArIne harSita thayo, tuSTa || thayo yAvat praphulla hRdayavALo thayo. tyArabAda teNe potAnA senApati devane bolAvIne A pramANe kadyaH "he devAnupriya! sUryAbhavimAnamAM AvelI sudharmA sabhAmAM eka moTI sArA raNakArAvALI ghaMTA TAMgelI che, jeno gherAvo yojanapramANa che ane je meghanI peThe gaMbhIra ane madhura raNako kare che te ghaMTAne tuM zIghra ulALato ulALato-uMcA uMcA ghoSathI udghoSaNa karato karato A hakIkatane jAhera karaH he devo! sUryAbhavimAnamA rahenArA pratyeka devadevIone sUryAbhadeva AjJA kare che ke he devo! jaMbUdvIpanA bhAratavarSamA AvelI AmalakappA nagarInA aMbasAlavaNa caityamAM zramaNa bhagavAna mahAvIra samosaryA che, tene vAMdavA mATe sUryAbhadeva janAra che to he devAnupriyo! tame paNa tamArI sarva zobhA-Rddhi-samRddhi sAthe ane potapotAnA parivAra sAthe saMparivRta thaI potapotAnAM yAnavimAna upara caDI tenI sAthe javA taiyAra thAoH A mATe vilaMba na karatAM vakhatasara tame vardhA sUryAbhadevanI samakSa hAjara thaI jAo." [26] e prakAranI AzA karavAnI sUryAbhadevanI sUcanA sAMbhaLIne te senApatideva harSita thayo ane te-AzA karavAnI sUcanAne teNe vinayapUrvaka svIkAro. pachI te senApatideva sUryAbhavimAnamA AvelI sudharmA sabhAmAM Avyo ane jyAM te moTI sArA raNakArAvALI ane ghagADatAMja meghanI peThe gAjatI evI yojanapramANa gherAvAvALI ghaMTA TAMgelI che tyAM jaI teNe tene traNa vAra ulALI. pa ghaMTAne traNa vAra ulALatAM ja sUryAbhavimAnamA eka moTo jabaradasta avAja thayo, te avAja thatAM ja te vimAnamA rahelA badhA mahelo avAjanA paDachaMdAthI gAjI uThyA." 68 vadhAremA vadhAre dura bAra yojanathI AvanAro zabda ApoApa zrotragrAhya thai zake che paNa tethI vadhAre dUrathI Avato zabda koi bIjA sAdhana vinA enI meLe-ApoApa-zrotragrAhya thai zakato nathI. evo zrotraMdriyanA viSayane lagato sAdhAraNa niyama jainazAstramA che. ahIM sUryAbhadeva taraphathI potAnA | tAbAnA devone po. tAnI sAthe | bhagavaMtane vAMdavA AvavAnI AjJA 10 Jain Education manal For Private & Personel Use Only www.lainelibrary.org
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iya sutno sAra // 43 // e mahelomAM rahenArA devo ane devIo paraspara krIDAmAM mazagula hartA, ratimAM Asakta hatAM ane aneka prakAranA vilAsomAM tallIna hatAM; te badhAM e ghaMTAno avAja sAMbhaLI ekakAna thai gayAM, ghaMTAno avAja sAMbhaLI te bAne kutUhala thayuM. ghaMTAno avAja zAMta thayA pachI te devo ane devIoe 'saue bhagavAna mahAvIrane vAMdavA mATe janArA sUryAbhadeva sAthe javA taiyAra tharbu ane barAbara vakhatasara potapotAnAM vAhana-yAno sAthe sUryAbhadevanI samakSa hAjara tharbu' evI e senApatideve sUcavelI sUryAbhadevanI AjJAne dhyAnapUrvaka sAMbhaLI. [27] senApatideve saMbhaLAvelI sUryAbhadevanI AjJAne sAMbhaLIne e badhAM devo ane devIo harSita thayAM. emAMnA keTalAMkane to bhagavAna mahAvIrane vAMdavAnI vRtti thai AvI, keTalAMka to bhagavAna mahAvIrane pUjavA mATe utsuka thaI gayAM, keTalAMkane bhagavAna tarapha satkArano bhAva upajyo, keTalAMka bhagavaMta tarapha sanmAnavRttivALAM thayAM, keTalAMka mAtra kutUhaLavRttithI ja bhagavAnanI pAse javAne taiyAra thavA lAgyo, keTalAMkane pama thayaM ke bhagavAna pAse jazu to je AjasudhI nathI sAMbhaLyaM tevaM navaM sAMbhaLazaH keTalAMka evaM vicAravA lAgyo ke bhagavAna pAse jazuM to arthAne, hetuone, praznone, kAraNone ane vyAkaraNone pUchavAno prasaMga maLaze. bIjAM keTalAMka mAtra sUryAbhadevanI AjJAnI khAtara ja taiyAra thavA mAMDyAM. keTalAMka vaLI parasparanA anurAgathI bhagavAna pAse javAnI taiyArI sUryAbhadevana vimAna lAkha yojananuM batAvelaM che, temAMnI sughoSA ghaMTA yojananA gherAvAvALI che, te ghaMTA vagADyA pachI tenA zabdano raNako lAkha yojananA e AkhAya vimAnamA paheAMcI gayAnu jaNAvelu che; paNa ebuM bane zI rIte ? uparyukta sAdhAraNa niyama pramANe to bAra yojana karatAM vadhAre cheTethI Avato zabda koi paNa bIjA sAdhananA upayoga vinA enImeLe zropragrAhya thai zakato nathI, to pachI e ghaMTAno raNako lAkha yojana pramANavALA vimAnamA badhe zI raute pahoMcI zakyo haze ? TIkAkAra pote AvI zaMkA uThAve che ane tenuM samAdhAna ApatA te pote ja kahe che ke e to badhuM devanA prabhAvathI banI zake che, mATe e vize koi tarka ke zaMkAne avakAza nathI. [vivaraNa pR0 715010] Jain Education Interling For Private Personel Use Only Law.olnelibrary.org
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya sucano sAra // 44 // karavA lAgyo, keTalAMka jinabhaktinA rAgane lIdhe ane keTalAMka bhagavAna pAse javAno potAno dharma che, AcAra che, pama samajIne saja thavA lAgyAM. A pramANe aneka prakAranI vRttithI utsAhita thapalA te devo ane devIo potapotAnI Rddhi samRddhi ane parivAra 28 eka sAthe taiyAra thai potapotAnA yAna vimAna sajja karI gharAvara vakhatasara sUryAbhadevanI samakSa hAjara thayAM. moTA yAna4 [28] pote karelI sUcanA pramANe barAvara bakhatasara hAjara thaelA te devo ane devIone joine sUryAbhadeva khuzakhuza thai gayo. vimAnane pachI teNe potAnA Abhiyogika devone bolAvIne A pramANe kAH 'he devAnupriyo! lAkha yojanamA vistAravAlu eka bhoTuM yAna 5 racavAnI vimAna tame jaladI taiyAra karI, e moTA vistAravALA yAnamAM seMkaDo staMbho goThavavAnA che, emAM jAta jAtanA hAvabhAvavALI aneka AjJA phUtaLIo jaDavAnI che; jyAM tyAM zobhe e rIte varu, vRSabha-baLada, ghoDA, manuSya, magara, pakSI sarpa ke vAgha, kinnara, zarabha camarI gAya, hAthI, vanavelo ane kamaLavelo, e badhuM cItaravArnu cha, thAMbhalAo upara vajranI vedikAo banAvavAnI che, vidyAdhara ane vidyAdharInuM joDalaM jemA pharatuM dekhAya evAM aneka yaMtro te vimAnamAM goThavavAnAM che, hajAro kiraNothI sUryanI peThe jhagArA mAre ebuM hajAro rUpakothI yukta parbu te vimAna racavAnuM che, ane jonAranI AMkhane zItaLa kare evaM, aDakanAranA hAthane sukha upajAvanAlaM, 10 dedIpyamAna, suMdara, dekhAvaDu, TAMgelI aneka ghaMTaDIonA madhura raNakArAvALu, divya prabhAvavADhu ane vegavALI gativALu e, e yAna vimAna zIghra taiyAra karavAnuM che. he devo! tevA te yAna vimAnane taiyAra karIne tame mane jaladI samAcAra Apo." [29] Abhiyogika devone sUryAbhadeve pUrvokta prakArac yAna vimAna banAvavAnI AjJA karI tethI teo khuza thayA ane e AjJAne nemaNe vinayapUrvaka mAthe caDAvI. pachI teo uttarapUrvanA khUNA tarapha gayA, tyAM jaIne temaNe vaikriyasamudghAta karyo ane te dvArA saMkhyeya yojana lAMbo daMDa kADhyo, jADA pudgalone mUkI sUkSma pudgalone lIdhAM, vaLI pharIvAra paNa vaikriyasamudghAta koM ane pachI te AbhiH yogika devo divya evA te vimAna banAvavAnI pravRttimA lAgI paDayA. 69 juo TippaNa 55 muM. pRthvIparanA loko ane pRthvIthI vizeSa UMce rahetA devo e bannenA mAnasamAM jhAjho phera jaNAto nathI.. For Private Personel Use Only Jain Education internal witljainelibrary.org
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano ...sAra [30] te devoe e divya yAna-vimAnanI traNa bAjue praNa moTA suMdara sopAna goThavyAM, eka sopAna pUrvamAM, bIju dakSiNamAM ane cIjeM uttaramAM. te sopAnonI bhoMya vajramaya banAvI tenAM pratiSThAno riSTaratnonAM banAvyAM, TekA mATe mUkelA staMbho vaiDUryaratnamAMthI ghaDayA, | 30-yAnasopAnonAM pATiyAM sonArUpAmaya racyA, kaTheDAmAM AvelI sUIo (saLiyAo) lohitAkSaratnomAMthI nIpajAvI sAMdhAnA bhAgo vajrathI vimAnanI jaDyA, avalaMbanone aneka prakAranAM maNiomAthI banAvyAM, avalaMbana bAhuone-sopAnonI banne bAjunI kaTheDAvALI bhIMtone paNa maNi- racanAnaM omAthI ja racyA. A prakAre te devoe yAna-vimAnanI traNa bAjue mUkelA sopAno ati AkarSaka, jonAranA cittane prasAda upajAve 5 varNana pAM ane ghaNAM manohara banAvyA. ___ [31] te traNe suMdara sopAnonI AgaLa suMdara toraNo bAMdhyAM. te toraNo paNa caMdrakAMta ane sUryakAMta vagere aneka maNiothI bharelA hatA, maNimaya staMbho upara goThavelA hovAthI nizcala hatA, temAM vividha prakAranAM motIo mUkIne aneka prakAranI bhAto pADelI // 45 // hatI, hAthI, ghoDA, magara, pakSI, vanavelo ane kamaLavelo vagere aneka prakAranAM citro pa toraNomA korelA hatAM, pharatI pUtaLI jevAM yaMtro paNa pamA bharelA hatAM athavA goThavelAM hatA, e badhAM toraNo khUba prakAzamAna hatAM, jonAranI AMkhane, aDakanAranA hAthane sukha upajAve pavAM prAsAdika hatAM. [32] vaLI, te toraNonI upara te Abhiyogika devoe sAthIo, zrIvatsa, naMdAvarta, vardhamAnaka, bhadrAsana, kalaza, matsya-mAchalI ane darpaNa 5 ATha ATha maMgalo goThavyAM, uparAMta vajramAMthI banAvelI DAMDIvALAM kALAM cAmara, ghoLAM cAmara vagere aneka raMganAM cAmaronI dhajAo paNa te toraNo upara laTakAvelI hatI. vaLI, te toraNo upara, chatra upara chatra hoya te ghATe aneka chatro, e pramANe aneka ghaMTaDIo, patAkAo, sarva ratnamaya utpalanA, kumudanA, nalinanA, so pAMkhaDIvALA kamaLanA ane hajAra pAMkhaDIvATA kamaLanA aneka 24/ gucchAo goThavelA hatA... [33] have te Abhiyogika devo, pa sopAno ane tene lagatI bIjI badhI suMdara racanA pUrI karI te divya yAna-vimAnanI aMdaranA Jain Educationalcional For Private 8 Personal Use Only iw.jainelibrary.org
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAya paseNaiya sucana sAra // 46 // bhUmibhAgane suMdaramAM suMdara rIte sajAvavAnI pravRttimAM lAgI gayA. te divya yAna- vimAnana aMdarano bhUmibhAga, te devopa sarva prakAre sama banAvyo hato. jema murajano uparano bhAga, mRdaMgano uparano bhAga, sarovarano uparataLano bhAga, hAthanI hatheLIno bhAga, caMdranA maMDaLano bhAga, sUryanA maMDaLano bhAga, ArIsAno uparano bhAga jevo sarva prakAre sarakho hoya che-kyAMya UMco nIco nathI hoto, e prakAre te vimAnanI aMdarano bhUbhAga sarva prakAre sama karelo hato. vaLI, jema gheTAnuM, baLadanuM, varAhanuM, siMhanuM, vAghanuM, haraNanuM, bakarAnuM, ane dIpaDAnuM cAmaDuM sarva bAjuothI zaMku zaMku jevaDA khIlAo 5 bharAvI khecatAM jevuM ekasarakhaM thaI jAya che tevo te vimAnano aMdarano bhUbhAga sama banAvelo hato. te bhUbhAgamAM, kALA, nIlA, rAtA, pILA ane dhoLA evA aneka maNio jaDelA hatA. temAMnA keTalAka AvartavALA, pratyAvartavALA, zreNi ane prazreNivALA hatA, keTalAka vaLI svastika jevA, puSyamANava jevA, zarAvasaMpuTa jevA hatA. te maNiomAM bIjA keTalAka mAchalAnAM iMDAM jevA ane magaranAM iMDAM jevA jaNAtA hatA. keTalAka maNiomAM phUlavela, kamaLapatra, samudrataraMga, vAsaMtIlatA, kamaLavela vagere jevAM ghaNAM bIjAM suMdara citro korelAM hoya ema dekhAtuM hatuM te bhUbhAgamAM jaDelA badhA maNio bhAre cakacakATavALA, aneka kiraNovALA, utkaTa 10 prabhAvALA ane tejanA aMbArathI bharelA hatA. [34] pa maNiomAM je kALA maNi hatA te megha jevA, AMjaNa jevA, dIvAnI meza jevA, kAjaLa jevA, pADAnA ziMgaDA jevA, pADAnA ziMgaDAmAMthI banAvelI goLI jevA, bhamarA jevA, bhamarAnI hAra jevA, bhamarAnI pAMkhanA sArabhAga jevA, jAMbUDA jevA, kAga| DAnA nAnA baccA jevA, koyala jevA, hAthInA baccA jevA, kALA sApa jevA, kALA bakula jevA, zarada RtunA vAdaLA jevA, kALA azoka jevA, kALI kaNera jevA ane kALA baporIyA jevA kALA hatA. Jain Education intentional pra0 - zuM te kALA maNio, e ApelI upamAo jevA ja kharekhara kALA hatA ? u0- artha samartha nathI arthAt he AyuSman zramaNa ! e to mAtra upamAo che; paNa te kALA maNio to te badhI upamAo 15 w.jainelibrary.org
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra // 47 // karatA kyAMya vadhAre iSTatara, sarasa, manohara, ane manojJa kALA varNavALA hatA. [35] e maNiomAM je nIlA maNi hatA te bhRGga jevA, bhRGganI pAMkha jevA, popaTa jevA, popaTanI pAMkha jevAM, cApa pakSI jevA, | cASanA pIchA jevA, gaLI jevA, gaLInA aMdaranA bhAga jevA, gaLInI goLI jevA, sAvA jevA, *uccaMtaka daMtarAga jevA, vanarAi jevA, baLa deve paherelA lIlA kapaDA jevA, moranI Doka jevA, aLasInA phUla jevA, bANanA phUla jevA, aMjanakezInA phUla jevA, lIlA kamaLa jevA, lIlA azoka jevA, lIlA vaporIyA jevA, ane lIlI kaNera jevA lIlA hatA. pra0-zu te maNio, e ApelI upamAo jevA ja kharekhara lIlA hatA? u0-5 artha samartha nathI arthAt he AyuSman zramaNa ! e to mAtra upamAo che; paNa te lIlA maNio to te badhI upamAo | karatAM phyAya badhAre haetara, sarasa, manohara ane manojJa lIlA varNavALA hatA. [36] e maNiomA je rAtA maNi hatA te gheTAnA lohI jevA, sasalAnA lohI jevA, mANasanA lohI jevA, varAhanA lohI jevA, pADAnA lohI jevA, nAnA iMdragopa jevA, ugatA sUrya jevA, saMdhyAnA lAla raMga jevA, caNoThInA aDadhA-lAla bhAga jevA, jAsUdanA phUla jevA, kesuDAnA phUla jevA, pArijAtakanA phUla jevA, uMcA hiMgaLoka jevA, paravALA jevA, paravALAnA aMkura jevA, lohitAkSamaNi jevA, lAkhanA rasa jevA, kRminA raMgathI raMgelA kAmaLA jevA, cINAnA loTanA DhagaLA jevA, rAtA kamaLa jevA, rAtA azoka jevA, rAtI kaNera jevA ane rAtA dhaporIyA jevA rAtA hatA. pra0-zu te rAtA maNio, e ApelI upamAo jevA ja kharekhara rAtA hatA? u0-e artha samartha nathI arthAt he AyuSman zramaNa! e to mAtra upamAo che; paNa ne rAtA maNio to te vadhI upamAo | 70 Ano artha samajAto nathI, paNa gaLo jevA raMgano te koi padArtha hovo joie ema enA prasaMga uparathI jaNAya che. AjakAla paNa ghaNA loko dAMtane kALA raMge che, saMbhava che ke, e kALA raMga mATe A 'uccaMtaka' zabda vaparAyo hoya ? 10 Jain Educalanmal rebrang
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra // 48 // karatAM kyAMya vadhAre iSTatara, sarasa, manohara ane manoza rAtA varNavALA hatA. [37] e maNiomAM je pILA maNi hatA te sonAcaMpA jevA, sonAcaMpAnI chAla jevA, sonArcapAnA aMdaranA bhAga jevA, haLadara jevA, haLadaranI aMdaranA bhAga jevA, haLadaranI goLI jevA, haratALa jevA, haratALanI aMdaranA bhAga jevA, haratALanI goLI jevA, cikura jevA, cikuranA raMga jevA, uttama sonA jevA, uttama sonAnI rekhA jevA, vAsudeve paherelA pILA kapaDA jevA, allakInA phUla jevA, caMpAnA phala jevA, koLAnA phala jevA, AvaLanA phala jevA, ghIMsoDInA phUla jevA, sonerI juInA phala jevA, suhiraNyanA phUla jevA, koraMTaka phUlanI uttama mALA jevA, bIyAnA phUla jevA, pILA azoka jevA, pILI kaNera jevA, ane pILA baporIyA jevA | pILA hatA. pra0-zuMte pILA maNio, e ApelI upamAo jevA ja kharekhara pILA hatA? u0-artha samartha nathI arthAt he AyuSman zramaNa ! e to mAtra upamAo che paNa te pILA maNio to te badhI upamAo karatA kyAya vadhAre iSTatara, sarasa, manohara ane manoza pILA varNavALA hatA. [38] e maNiomA je dhoLA maNi hatA te aMka ratna jevA, zaMkha jevA, caMdra jevA, kuMdanA phUla jevA, zuddha dAMta jevA, kamaLa uparanA pANInA motIyA jevA, zuddha pANInA biMdu jevA, dahI jevA, kapUra jevA, gAyanA dUdha jevA, haMsonI zreNi jevA, krauMconI zreNi jevA, hAronI zreNi jevA, caMdronI zreNi jevA, zaradkratunA megha jevA, dhamelA ane cokkhA karelA rUpAnA patarA jevA, cokhAnA loTanA DhagalA jevA, kuMdanA phalanA DhagalA jevA, kumudanA DhagalA jevA, vAlanI sUkI ziMgo jevA, morapIMchanI vacce AvelA caMdraka jevA, bisataMtu jevA, mRNAlikA jevA, hAthIdAMta jevA, lavaMganA phala jevA, puMDarIka kamaLa jevA, dhoLA azoka jevA, dhoLI kaNera 15 jevA ane dhoLA baporIyA jevA UjaLA hatA. pra0-zuM te dhoLA maNio, pa ApelI upamAno jebA ja kharekhara UjaLA itA? Jain Education meal
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiya suttano sAra Jain Education Interation u0- e artha samartha nathI arthAt he zramaNAyuSman ! pa to mAtra upamAo he; paNa te ghoLA maNio to te badhI upamAo karatAM kyAMya vadhAre iSTatara, sarasa, manohara ane manoza dhoLA varNavALA hatA. [39] divya yAna- vimAnanI aMdaranA bhUbhAgamAM aneka raMgavALA cakacakita je maNio jaDelA hatA te mAtra dekhAvamAM suMdara hatA paTalaM ja nahi paNa sugaMdhI " paNa hatA. pa maNiomAMthI padhI sarasa sugaMdha phelAtI ke jANe pa bhUbhAgama koSThonAM, tagaranAM, palAnAM, sugaMdhI cUAnAM, caMpAnAM, damaNAnAM kuMkumanAM, caMdananAM, sugaMdhI vALAnAM, maravAnAM, jAinAM, jUinAM, mallikAnAM, snAnamallikAnAM, ketakInAM, pATalanAM, navamAlikAnAM, agaramAM, lavaMganAM, kapUranAM vAsakapUranAM puTo-paDiAo-anukULa havAmAM cAre bAju gaMdha phelAya pa rIte khullAM paDelAM na hoya, athavA tyAM pa sugaMdhI dravyomAMnAM khAMDavA jevAM dravyo khaMDAtAM na hoya, verAtAM na hoya, eka vAsaNamAMthI kADhI bIjA vANamAM bharAtAM na hoya, e jAtanI udAra, manoza, manahara ane ghrANane tathA manane zAMti ApanArI sugaMdha pa bhUbhAgamAMthI cAre bAju mahekyA kare che-maghamadhyA kare che. pra0 - zuM se sugaMdhI maNio, pa ApelI upamAo jevA ja kharekhara sugaMdhI hatA ? u0- pa artha samartha nathI arthAt he AyuSman zramaNa ! pa to mAtra upamAo che; paNa te sugaMdhI maNio to te badhI upamAo karatAM kyAMya vadhAre iSTatara, sarasa, manohara ane manoza sugaMdhavALA hatA. 71 haurA pannA motI ke maNi vagere jhaverAtanA UMcAmA UMcA padArthoM sau koine pratyakSa che, tema prakAza teja caLakATa ke amuka khAsa prakArano raMga vagere to dekhAya che, paraMtu temAMnA koImAM koI prakArano utkaTa gaMdha hovAnuM jANyaM nathI. tyAre devasRSTinA e maNio dhumadhu sugaMdhI hoya che e eka navuM jANavA jevuM kharaM. pRthvI gaMdhavatI che e kharI bAta, paNa maNiono jevo gaMdha ahIM varNavelo che tevo utkaTatama gaMdha, mAnavIsRSTinA koi paNa sthaLamAM nIpajelA ke nIpajatA maNiomAM jaNAto nathI, e dhyAnamA rAkhavA jevuM che. 10 // 49 // www.nelibrary.org
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa [40] te maNiono raMga ane gaMdha jevo uttama hato tevo ja temano sparza paNa uttamottama hato. kema jANe tyAM jamIna upara komaLa cAmaDuMja na pAyu hoya, rU ja na bharelu hoya, mAkhaNa ja na lagADelu hoya, haMsagarbhanA rUthI bharelI ebI taLAio ja na pAtharelI 41 vimAH iya suttano hoya, sarasaDAMnAM phUlonA jANe DhagalA ja na karyA hoya ane komaLa kamaLonAM pAMdaDAM na verelA hoya, payo te maNiono komaLa ko-|namA racalA sAra maLatara sparza hato. | prekSAgRhapra0-zuM komaLa sparzavALA te maNio e ApelI upamAo jevA ja kharekhara komaLa hatA? | maMDaparnu // 50 // ___ u0-e artha samartha nathI arthAt he AyuSman zramaNa ! e to mAtra upamAo che; paNa te komaLa maNio to te vadhI upamAo varNana karatA kyAMya vadhAre iSTatara, sarasa, manohara ane manoza komaLa sparzavALA hatA. [1] tyArapachI te Abhiyogika devoe pUrvavaNita divya yAna-vimAnanI aMdara barAbara baccenA bhAgamA paka moTA prekSAgRhamaMDapanI racanA karI. e devoe e maMDapane aneka staMbho upara Ubho karyo, uMcI vedikAo, toraNo ane suMdara pUtaLIothI suzobhita banAvyo, pamA ramaNIya ghATavALAM vimaLa ane prazasta vaiDUryaratno jaDyAM, te maMDapanA judA judA bhAgomAM bIjA paNa aneka prakAranA maNio jaDI tene vizeSa caLakato banAnyo, temAM pUrvokta baLada, ghoDo. hAthI, magara, nara, vanavela vagerenAM citro koryA vA cItAM, suvarNamaya ane ratnamaya aneka stUpo UbhA karyA, aneka prakAranI paMcaraMgI ghaMTaDIo tathA patAkAothI tenA zikharane zaNagAyu, e maMDapa paTalo badho cakacakato hato ke jonArane te jANe halato hoya tevo capala jaNAto, pAthI kiraNonI dhArA chUTato hoya ema lAgatuM, tenA-maMDapanA-badhA bhAgo lIpIguMpIne cakacakatA ane saMvALA karelA hatA, maMDapamAM bahAra ane aMdara raktacaMdana vagere aneka sugaMdhI dravyonA thApA mArelA hatA, jyAM tyAM caMdananA kalazo goThavelA hatA, bAraNAnA ToDalAo caMdananA kalazothI zobhAyamAna evAM tora 72 maNio jevo pASANamaya padArtha suMvALAmAM suMvALo-atizaya lIso hoi zake kharo, paNa te, rU mAkhaNa ke zirISa jevo narama hovAna kahevAmA e divya maNionI atizaya suMbALapa batAvavA mULakAre uparanI kaMDikAmA e varNana ApeluM haze. Jain Education lmalal For Private Personal Use Only eiorary.org
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasena iya sutano sAra pothI suzobhita karelA hatA, jyAM tyAM lAMbI lAMbI sugaMdhI mALAo laTakAvelI hatI, paMcaraMgI pupponA to Dhage Dhaga bharelA hatA, agara vagerenA pUrvokta sugandhI dhUpothI ra maNDapa maghamadhI rahyo hato. jANe ke sugandhano koi khAsa oraDo na hoya ? maNDapamAM cAre tarapha vAjAMo vAgI rahyAM hatAM ane apsarAonAM ToLe ToLAM AmathI tema pharatAM jaNAtAM hatAM. 5 e abhiyogika devopa e prekSAgRha maNDapane hamaNAM kahyo pavo sundara, prasannatAvardhaka, darzanIya- dekhAvaDo ane anupama banAvyo hato. te maNDapanI andaranI bhoM yAna- vimAnanI bhoM jevI taddana lIsI-sarakhI banAvI hatI ane temAM sugandhI, sarasa sparzavALA ane raMgaberaMgI maNio paNa tevA ja jaDelA hatA, jemAM padmalatAo bharelI ke pavo eka moTo sArAmAM sAro candaravo te maNDapamAM bAMdhelo hato. [42] te maNDapanA e lIsA bhUbhAganI baccovacca te devopa eka moTo vajramaya akhADo banAvyo pa akhADAnI baccovacca, ATha yojana lAMbI pahoLI ane cAra yojana jADI pakSI eka moTI svaccha, suMvALI, maNimaya maNipIThikA banAvI se maNipITikA upara eka moTuM siMhAsana sthApana kareM. siMhAsana uparanA cAkaLA (?) suvarNamaya tAra jhIka ane satArAthI jhagajhagatA hatAH siMho ratnanA, pAyA sonAnA, pAyAnA kAMgarA aneka prakAranA maNionA, gAtro jAMbUnadanAM, sAMdhAo vajranA ane siMhAsananuM vANa aneka maNiothI bhareluM hatuM. baLI te siMhAsanamAM ghoDo, hAthI, magara vagere pUrvokta aneka citra korelAM hatAM siMhAsana AgaLanuM pAdapITha maNimaya ane ratnamaya hatuM, te pAdapITha uparanuM paga rAkhavAnuM masUriyuM suMvALA astarathI DhAMkelaM hatuM ane te masUriyAnI laTakatI jhAlara komaLa kesarataMtu jevI jaNAtI hatI. siMhAsana upara raja na paDe mATe tene sArA zIvelA rajakhANathI DhAMkelaM hatuM, cokkhA kapAsamAMthI baneluM cokkhuM sUtarAu kapaDuM te rajastrANa upara goThaveluM hatuM ane te AkhA siMhAsana upara eka rAtuM vastra DhAMkelaM hatuM, e rIte pa siMhAsanane ramya, vALu ane sarva prakAre prAsAdika banAvavAmAM AvayaM hatuM. [43] pa sundara siMhAsananA uparanA bhAgamAM zaGkha, kunda, jalabindu ane samudranA phoNa jevuM dhoLu, temAM bharelAM ratnothI jhagamagatuM, jhIM ane sundara eka moTuM vijayadRSya bAMdheluM hatuM. e vijayadRSyanI barobara baccovacca eka moTo vajramaya aMkuza vAMko saLIyo Jain Education emonal 10 15 42 prekSAgR hamaMDapama velA akhADAnuM ane akhA DA upara AvelAM ma NipIThikA tathA siMhA sananuM varNana // 51 // w.jainelibrary.org
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iya suttano sAra // 52 // TAMgelo hato. e saLIyAmAM ghaDA jevaDhaM eka moTuM muktAdAma-motInuM jhuma-laTakAvelu hatuM ane te motInA jhumakhAnI cAre bAju ardha 43siMhAsaghaDA jevaDAM bIjAM cAra motIdAma parovelAM hatAM. Arote pa siMhAsananA uparanA bhAgamAM bAMdhelA vijayadRSyamAM eka moTuM motInuM jhummara zobhatu hatuM. e jhummaranAM motIo sonAnI pAdaDIvALAM bIjA aneka lambUsagothI zobhatAM hatAM temaja anekavidha maNio, jAtajAtanA nanA uparanA hAro, ardhahAro ane ratnothI camakatAM hatA. have jyAre pUrvano, pazcimano, dakSiNano ke uttarano vAyu cAlato tyAre e motIo dhIre bhAgamA dhIre halatA hatA. halatAM halatAM teo jyAre eka vIjA sAthe aphaLAtAM tyAre temAMthI kAnane madhura lAge tevu ane manane parama zAMti 5 laTakatA pamADe tevU udAra-manohara guMjana nIkaLatuM hatuM. e sundara divya guJjanathI siMhAsananI cAre bAju guMjAyamAna thai rahetI hatI. ghaDA jevaDA [44] te siMhAsananI AsapAsa vAyavya khUNAmAM, uttaramA ane IzAna khUNAmAM sUryAbhadevanA cAra hajAra sAmAnika devone besavA | motInA mATe eka eka hajAra-kula cAra hajAra bIjAM sundara bhadrAsano e Abhiyogika devoe mAMDo dIdhAM. sUryAbhadevanI cAra paTTarANIo ane jhumakhAmAMtenA parivArane besavA mATe pUrvanA bhAgamA cAra hajAra bhadrAsano goThavAI gayA. sUryAbhadevanI antaraMga sabhAnA ATha hajAra sabhyone thInIkaLabesavA mATe agnikhUNAmAM ATha hajAra bhadrAsano naMkhAI gayA. paja pramANe vacalI sabhAnA dasa hajAra sabhyone besavA sAru dasa hajAra | tAguMjanabhadrAsano dakSiNanA bhAgamAM, bAhya sabhAnA bAra hajAra sabhyone mATe bAra hajAra bhadrAsano nairRtya khUNAmAM ane sAta senApatione varNana sAru sAta bhadrAsano pazcimanA bhAgamA hArabandha nAkhavAmAM AvyAM. 44bhadrAA uparAnta sUryAbhadevanI cokI karanArA aGgarakSaka devo mATe e siMhAsananI cAre bAju arthAt pUrvamA cAra hajAra, dakSiNamA cAra hajAra, pazcimamA cAra hajAra ane uttaramA cAra hajAra ema kula bIjAM soLa hajAra bhadrAsano goThavavAmAM AvyAM. racanA [45] have A rIte te yAna-vimAna pUrNapaNe taiyAra thaI gayu. jema tAjo ugelo hemanta Rtuno bALasUrya, andhArI rAte saLagAvelA 15 kheranA aGgArAH japAkusumanuM vana, kesuDAMnuM vana vA pArijAtakanuM vana, rAtuM coLa jevU lAge tema te divya yAna-vimAna rAtuM coLa cakacakatuM hatu. anal sanonI Jain Education For Private & Personel Use Only
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra pra0-gu te yAna-vimAna, pane bALasUrya vagerenI ApelI upamAo jevU ja kharekhara lAlacoLa hatuM ? u.-e artha samartha nathI arthAt he AyuSman zramaNa ! e to mAtra upamAo che, paNa te yAna-vimAna to e badhI upamAo karatA kyAMya vadhAre iSTatara, sarasa, manohara ane manoza lAla varNavAlu hatuM. teno gandha ane sparza paNa pUrvokta maNionI peThe ghaNo / 46-48 sugandhI ane atizaya suMvALo hato. yAnavimAna e Abhiyogika devoe potAnA svAmI sUryAbhadevanI AzA pramANe pUrve varNavelaM evaM sundara divya yAna-vimAna sajadhaja karya ane upara caDalA enI pUrNAhutinA samAcAra temaNe vinayapUrvaka sUryAbhadevane jaNAvI tenI AjJA tene pAchI soMpI. saparivAra [6] potAnI dhAraNA pramANe e divya yAna vimAnanI taiyArInA samAcAra jANI sUryAbhadevane Ananda thayo, have teNe potAnA sUryAbhadevarUpane jinendra pAse javA jevu yogya karyu. moTA parivAravALI potAnI cAra paTTarANI ane gAndharvornu tathA nATakakAro-nATakIyAonuM nI bhagavAna moTuM lazkara e badhA sAthe e sUryAbhadeve te divya yAna-vimAnanI pradakSiNA karI ane pachI pUrva dizAnA sopAnadvArA te, e yAna pAse jatI vimAna upara caDI temAM goThavelA mukhya siMhAsana upara pUrvAbhimukha thaine beTho. pachI tenA cAra hajAra sAmAnika devo, e yAnavimAnanI 10 svArInu pradakSiNA karI uttara dizAnA sopAnadvArA enA upara caDyA ane pUrve goThavelAM potapotAnAM Asano upara beThA. tathA bIjA devo ane savistara devIo paNa yAna-vimAnanI pradakSiNApUrvaka dakSiNa dizAnA sopAnadvArA vimAna upara caDI potapotAnAM judAM judA Asano upara varNana goThavAI gayA. [17] e yAnavimAnanI savArImA sauthI prathama AgaLa aSTamaMgala-ATha maMgaLa-anukrame goThavApalAM hartA. semA pahelo svastika, // 53 // bIjo zrIvatsa, trIjo nandAvarta, cothu vardhamAnaka, pAMca, bhadrAsana, chaTTho kaLaza, sAta, matsyayugala ane ATha, darpaNa-pavI goThavaNI 15 hatI. tyAra pachI pUrNa kalaza, bhRGgAra, divya chatra ane cAmaro cAlatAM hatAM. A sAthe gaganatalano sparza karatI, atizaya sundara ane vAyuthI pharapharatI eka moTI UMcI vijayavaijayaMtI nAmanI patAkA cAlatI hatI. tyArapachI vaiDUryanA cakacakatA dAMDAvALu, mALAothI Jan Education a l For Private Personal use only Nainelibrary.org
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano // 4 // suzobhita, caMdra me, ujjvaLa-dhoLu UMcuM chatra cAlatuM hatuM. pachI jenA upara pAvaDIonI suMdara joDI ane pAdapITha mUkelA che, ebuM| maNi ane ratnanI kArIgarIthI Azcarya pamADanAraM uttama siMhAsana aneka dAsa devonA sabhA upara cAlatuM hatuM. tyAravAda vajramAMthI banAvelo, cakacakato, ghasIne sudhALo karelo, goLa AkAravALo, pacaraMgI nAnI nAnI hajAro dhajAothI zobhato, chatrAkAre goThavAralI vijayadaijayaMtI patAkAthI yukta, atizaya UMco-hajAra yojana UMco mATe ja AkAzane aDakato moTAmAM moTo indradhvaja cAlato hato. enI pachavADe suMdara veSabhUSAvALA, sajadhaja thapalA, sarva prakAranA alaMkArothI vizeSa dekhAvaDA lAgatA pAMca senAdhipatio temanA moTA subhaTasamudAya sAthe beThelA hatA, pamanI pAchaLa potapotAnAM ToLA sAthe, potapotAnA nejA (1) sAthe, potapotAnI viziSTa veSabhUSA sAthe e Abhiyogika devo ane temanI devIo goThavApalI hatI. tyArabAda-cheka chelle-te sUryAbhavimAnamAM rahenArAM bIjA devo ane devIo potapotAnI sarva prakAranI Rddhi siddhi, dyuti, baLa, veSabhUSA ane parivAra sAthe e yAna-vimAnanI savArImA joDAyalA hatAH A rIte vimAnanA svAmI sUryAbhadevanI AgaLa pAchaLa ane bance bAjue aneka deva devIo goThavApalAM hatAM ane e yAnavimAna e vadhAMne upADI vegavaMdha gAjatuM gati karatuM hatuM. [4] e rIte sajadhaja thapalo sUryAbhadeva, potAnA e divya ThAThamAThane batAvato vatAvato saudharmakalpanI vacce thaine nokaLyo, ane saudharmakalpathI uttaramA AvelA nIce AvavAnA-niryANamArga tarapha teNe potAnA e yAna-vimAnane haMkAyu. te, pa niryANamArgane pahoMcatAM lAkha yojananI vegavALI gatithI jhapATAbaMdha bhAratavarSa tarapha AvavA lAgyo, A tarapha AvatAM AvatAM tene asaMkhya dvIpo ane samudro ullaMghavA paDyA. e rIte vegabaMdha gati karato e sUryAbhadeva naMdIzvara dvIpa sudhI AvI pahoMcyo ane tyAM agnikoNamAM AvelA ratikara parvata pAse AvI lAgyo. A ratikara parvata pAse AvIne e sUryAbhadeve pUrve varNavelI potAnI devamAyA saMkelI lIdhI ane jaMbUdvIpanA bhAratavarSamAM pahoMcavA jevI sAdhAraNa vyavasthA karI lIgho. have te, ratikara parvatathI jaMbUdvIpa bhaNI AvavAnA mArge potAnA yAna-vimAnane haMkAravA lAgyo ane turatamAMja bhAratavarSamA pahoMcyo. tyAM pahoMcI teNe AmalakappAno rasto lIdho ane jhapA Jain Education intimathsal For Private & Personal use only wlinelibrary.org
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano khAra Jain Education Int natio | TAma ja AmalakappAnA avasAlavaNacaityamAM jyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra UtaryA che tyAM AyI lAgyo. tyAM AvatAM ja teNe e divya yAna- vimAna sAthai zramaNa bhagavAna mahAvIranI traNa pradakSiNA karI ane bhagavAnathI uttara pUrvanA bhAgamAM IzAna khUNAmAM teNe eyAnavimAname dharatIthI cAra AMgaLa addhara rAkhI UbhuM rAkhyuM. [49] moTA parivAravALI potAnI cAra paTTarANIo, gAMdharvonuM ane nATakIyAonuM ToluM pa badhA sAdhe pa sUryAbhadeva payAnavimAna uparathI UtarI nIce Avyo. tyAravAda sUryAbhadevanA cAra hajAra sAmAnika devo ane pa yAna vimAnamAM AvelA bIjA yA devo ane devIo kramazaH nIce AvyAM. evA moTA parivArathI vIMTApalo sUryAbhadeva, potAnI sarva prakAranI divya Rddhi sAthe, devavAdyonA madhura ghoSa sAthe cAlato cAlato zramaNa bhagavAna mahAvIra tarapha Avyo, traNa pradakSiNA karI, vAMdI, namI temane vinayanamra rIte kahevA lAgyoH "he bhagavan! huM sUryAbhadeva mArA sakala parivAra sameta, Apa devAnupriyane caMdana karuM huM namana karuM huM ane ApanI paryupAsamA karUM luM." [50] "he sUryAbha !" ema kahI zramaNa bhagavAna mahAvIre sUryAbhadevane A pramANe kaH " he sUryAbha ! e purAtana che, he sUryAbha ! e jIta che, he sUryAbha ! e kRtya che, he sUryAbha ! pa karaNIya che, he sUryAbha ! e AcarApalaM che ane he sUryAbha ! e saMmata thapaluM che ke 'bhavanapatinA, vAnavyaMtaranA, jyotiSikanA ane vaimAnika varganA devo arahaMta bhagavantone vAMde che, name che, ane pachI potapotAnAM nAma gotro kahe che,' to he sUryAbhadeva ! tuM je kare che te purAtana che ane saMmata thapaluM che." bhagavAnanI sAthai sUryAbha devanuM saMbhA paNa // 55 // zramaNa bhagavAna mahAvIranuM kathana sAMbhaLI sUryAbhadeva bahu harSita thayo, praphulla thayo ane ghaNo ja saMtuSTa thayoH pachI temane vAMdI 15 namI temanAthI bahu najIka nahi, tema bahu dUra nahi, evI rIte besI te sUryAbhadeva temanI zuzrUSA karato sAmo rahI vinayapUrvaka hAtha joDI zramaNa bhagavAna mahAvIranI paryupAsanA karavA lAgyo. winelibrary.org
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iya suttano sAra // 56 // [21] te vakhate thamaNa bhagavAna mahAvIre potAnA darzanArtha AvelA sUryAbhadevane, AmalakappAnA rAjA-rANIne tathA AmalakappAmAthI AvelI moTI janasabhAne dharmadezanA saMbhaLAvI. dezanA sAMbhaLI janatA to potapotAne ThekANe cAlI gaI. 52 sUryAme [12] dezanA sAMbhaLIne prasAda pAmelA ane AlhAdita hRdayavALA sUryAbhadeve UbhA thaIne praNAmapUrvaka zramaNa bhagavAna mahAvIrane bhagavaMtane A pramANe pUchayuH pUjya 53 bhagavaMta pra0-he bhagavan ! zu sUryAbhadeva bhavasiddhika-bhavya che ke abhavasiddhika-abhavya che? samyagdRSTivALo che ke mithyASTivALo che?|5| no uttara saMsAramA parimitapaNe bhamanAro che ke anaMtakALa sudhI bhamanAro che ? bodhinI prApti thavI tene sAru sulabha che ke durlabha che? zuM te 54 bhagavaMta ArAdhaka cha ke virAdhaka che? te carama zarIrI che ke acarama zarIrI che ? pAse nAca [53] 'he sUryAbha !' pama kahIne zramaNa bhagavAna mahAvIre tene nIce pramANe uttara ApyoH |karI batAu0-he sUryAbha ! tuM bhavya cho, samyagdRSTivALo cho, saMsAramA parimitapaNe bhamanAro cho, tane bodhinI prApti thavI sulabha che, tuM | vavAnI ArAdhaka cho ane tuM caramazarIrI cho. sUryAbhanI [14] bhagavAne Apelo uttara sAMbhaLIne sUryAbhadevarnu citta AnaMdita thayuM ane parama saumanasya yukta thayu bhagavAnano uttara sAMbhaLyA vInaMtI pachI e sUryAbhadeve bhagavAnane vAMdI namI A pramANe vinaMtI karI: "he bhagavan ! tame badhuM jANo cho ane juo cho, jyAM jyAM je che te badhu tame jANo cho ane juo cho, sarva kALanA banAvone jANo cho ane juo cho, sarva bhAvone tame jANo cho ane juo choH mArI divya Rddhisiddhine, meM prApta karelI divya devadyutine ane divya devAnubhAvane paNa pahelAM ane pachI tame jANo cho ane juo choH to he bhagavan ! Apa devAnupriya taraphanI mArI bhaktine lIdhe huM evI icchA karUM chu ke mArI divya Rddhisiddhi, ||15 divya devadyuti ane divya devaprabhAva tathA batrIza prakAranI divya nATyakaLA A gautama vagere zramaNanigraMthone dekhAhUM." For Private Personal use only Miainelibrary.org
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra [25] zramaNa bhagavAna mahAvIre sUryAbhadevanI uparyukta vinaMtIne Adara na Apyo, anumati na ApI ane te tarapha mauna rAkhyu. [16] tyArapachI bojIvAra, trIjIvAra paNa sUryAbhadeve evIja vinaMtI karI ame tenA uttaramAM bhagavAna mahAvIre teno Adara na karatA mAtra mauna ja dharI rAkhyu. chevaTe te sUryAbhadeva, zramaNa bhagavAna mahAvIrane traNa pradakSiNA daI, cAMdI namI uttara-pUrvanI dizA tarapha gayo. IzAna khUNAmAM jaI teNe vaikriyasamudghAta karyo, te dvArA teNe saMkhyeya yojana sudhInA lAMbA daMDane bahAra kADhyo, jADAM moTA pudgalo tajI dIdhAM ane joie. tevAM yathAsUkSma pudgalono saMcaya karyo, vaLI, bIjIvAra vaikriyasamudghAta karI teNe naraghAnA uparanA 5 73 AtmajJAnI bhagavAnanI sthitaprajJa dazA jotAM teo sUryAbhadevanA saMkalpane Adara na Ape te ja svAbhAvika che paNa A tarapha sUryAbhadevanI manobhUmikA jotAM te, temanI pAse nATaka karI dekhADavA sivAya bIjaM karI paNa zuM zake ? bhaktonI be koTi che. eka to manasA vacasA kAyena potAnA bhajanIyane anusaranArA vA anusaravA mATe atula prayatnazIla rahenArA ane bIjA temanA mAtra prazaMsako. prathama koTinA bhakto AvA bAhya upacAramA paDatA nathI, eo to bhajanIyanA zuddha anusaraNane ja potAnI bhakti samaje che; tyAre jeo bhajanIyane anusaravA jeTalA prabaLa puruSArthazALI nathI hotA teo temanA prazaMsako rahone toSa mAne che ane AvA prazaMsako ja bAhya upacAra sivAya bIjI bhakti sudhI paheAMcI zaktA nathI. e prazaMsako, potAnA bhajanIyano bAhya upacAra sAme sakhta aNagamo jANavA chatAya temanI potAnI jAtanI prasannatA mATe teo bAhya upacAra sivAya bIjaM kazu karI zake tevA nathI hotA. A paristhitimAthI aupacArika bhaktino AvirbhAva thayo lAge che. AmAMthI vivekanuM tattva nIkaLI jAya to te aupacArika bhakti rASTrIya, sAmAjika ane vaiyaktika hAnine nIpajAve che. vaLI bIju"yad' yadAcarati ziSTaH tat tadevetaro janaH" e uktinu tattva paNa bhagavAnanA aNagamAmA raheluM che e dhyAnamA rAkhavArnu che. TIkAkAra, sUryAbhadevanA e nATyavidhine svAdhyAya vagere kartavyano vighAtaka batAve che ("gautamAdInAM ca nATyavidheH svAdhyAyAdivighAtakAritvAt"-vivaraNa pR0 121 paM0-10). sUryAbhanI vInaMtIno bhagavAne karelo anAdara // 57 // Jivanitainelibrary.org For Private Personal Use Only Jan Education
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra // 58|| bhAga jevo sarva prakAre sarva bAjuthI ekasarakho evo eka bhUbhAga sajyoM, temAM rUpa, rasa, gaMdha ane sparzathI suzobhita pUrve varNavelA evA aneka maNio jaDI dIdhA, sarva bAjuthI ekasarakhA bhUmaMDaLamAM vaccovaJca teNe eka prekSAgRha racyaM-nATakazALA khaDI karI. e || nATakazALA, temAM bAMdhelo ulloca-caMdaravo, akhADo ane maNinI peDhalI e badhArnu varNana AgaLa kahevAi gayuM che, tathA maNinI e bhaktipUrvaka peDhalI upara siMhAsana, chatra vagere je AgaLa varNavAi gayuM che te badhu barAbara goThavI dIg. nAca karI [57] tyArapachI e sUryAbhadeva zramaNa bhagavAna mahAvIranA dekhatAM temane praNAma kare che ane 'bhagavAna mane anujJA Apo' ema kahI 5 vAlI pote yAMdhelI nATakazALAmAM temanI-tIrthakaranI-sAme uttama siMhAsanamAM bese che. | sUryAbhanI tyArabAda besatAM veta teNe aneka prakAranAM maNimaya kanakamaya ratnamaya vimala ane cakacakatAM kaDAM poMcI berakhAM vagere AbhU. taiyArI SaNothI dIpato UjaLo puSTa ane lAMbo evo potAno jamaNo hAtha pasAryoM. enA e jamaNA hAthamAMthI sarakhAM vaya lAvaNya rUpa ane yauvanavaMtA, sarakhAM nATakIya upakaraNo ane vastrAbhUSaNothI sajelA, khabhAnI vanne bAjumAM uttarIya vastrathI yukta, DokamAM koTiyu ane zarIre kaMcuka paherelA, TIlAM ane chogAM lagAvelA, citra vicitra paTTAvALAM ane phudaDI pharatAM jenA cheDA pheNa jevA uMcA thAya pavI cheDe-kore-mUkelI jhAlaravALA raMgaberaMgI nATakIya paridhAna paherelA, chAtI ane kaMThamAM paDelA ekAvaLa hArothI zobhAyamAna ane nAca karavAnI pUrI taiyArIvALA ekaso ne ATha devakumAro nIkaLyA. [58] eja pramANe sUryAbhadeve pasArelA DAvA hAthamAthI caMdramukhI, caMdrArdhasamAna lalATapaTTavALI, kharatA tArAnI nema camakatI bhAkRti veza ane cAru zRMgArathI zobhatI, hasave bolave cAlave vividhavilAse lalita saMlApe ane yogya upacAre kuzaLa, hAthamAM vAcALI, nAcakaravAnI pUrI taiyArIvALI ane barAbara e devakumAronI joDIrUpa pavI pakaso ne ATha devakumArIo nIkaLI. [59] pachI e sUryAbhadeve zaMkho1, raNaziMgAMra, zaMkhalIo3, kharamukhIo4, peyAo5, pIrapIrikAo6, paNavo-nAnI paDaghamo7, __74 vAghonA je je nAmo ahIM ApelAM che temAMnA keTalAMka spaSTa samajAtAM nathI. lokagamya kahIne TIkAkAre temanI vyAkhyA jatI For Private & Personel Use Only Jain Education Temelleal wwlainelibrary.org
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiya suttano sAra Jain Education Interation paTo-moTI paDaghamoTa, DhakkAo-DAkalIo9, moTI DhakkAo - DAko10, bherIo11 jhAlaro12, duMdubhIo13, sAMkaDamukhIo14, moTA mAdaLo15, mRdaMgo16, naMdImRdaMgo17, AliMgo18, kustuMbo 19, gomukhIo20, nAnA mAdaLo21, traNa tAranI vINAo22, vINAo23, bhamarIvALI vINAo24 cha bhamarIvALI vINAo25, sAta tAranI vINAo 26, babbIso27, sughoSA ghaMTAo28, naMdIghoSA ghaMTAo29, so tAranI moTI vINAo30, kAcayI vINAo 31, citravINAo32, Amodo33, jhAMjho 34, nakulo35, tUNo 36, tuMbaDAvALI vINa (o37, mukuMdo38, huDako39, vicikkIo40, karaTIo41, DiMDimo42, kiNito43, kaDavAMo44, dardaro 45, dardarikAo46, kustuMburuo47, 5 kalazIo48, kalazo49, tAlo50, kAMsAnA tAlo51, riMgirisiko52, aMgarikAo53, zizumArikAo54, vAMsanA pAvAo55, bAlIo56, veNuo-vAMsaLIo 7, parillIo58, ane baddhako59, ema ogaNapacAse jAtanAM pakaso ne ATha ATha vAjAMo banAvyAM ane pakaso ne ATha ATha te dareka vAjAMne bagADanArA banAvyA. [60] pachI sUryAbhadeve potAnA hAthamAMthI sarajelA te devakumAye ane devakumArIone bolAvyA, teoe 'AvIne zI AzA che?" ema vinayapUrvaka jaNAnyuM. 10 [61] temane sUryAbhi deve kahAM ke "he devAnupriyo ! tame zramaNa bhagavAna mahAvIra pAse jAo ane temane traNa pradakSiNA daI karI che. jijJAsuoe te te vAdyonI mAhitI ustAda bagADanArAo pAsethI jANI levI ghaTe. 75 mULa pAThamA vAjAMonA bhedanI saMkhyA ogaNapacAsa jaNAvelI che paNa mULa pATha pramANe vAjAMonI saMkhyA ogaNasATha thAya che. A vivAda samAdhAna karavA TIkAkAra kahe che ke e ogaNapacAsa to mULabhedo samajavAnA che ane vadhArAnA tenA peTA bhedo che. ("evamAiyAI egUNapaNaM AujjavihANAI biuvvara [kaM0 59] mUlabhedApekSayA AtoSabhedA ekonapaJcAzat zeSAstu eteSu evaM antarbhavanti yathA 15 vaMzAtoyavidhAne vAlI - veNu - parilI - bavva (ddha ? ) - gAH " - iti vivaraNa pR0 128 paM0 8) 59 aneka prakAranAM vAjAMo 114811 www.janelibrary.org
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiya suttano sAra // 60 // Jain Education In caMdana- namana karI e gautama vagere zramaNanirgathone te divya devaRddhi divya devadyuti divya devAnubhAvALu vatrIsa prakAranaM nATaka bhajavI batAvo." [62] sUryAbhadevanI AzA thatAM ja tene mAthe caDhAvI hRSTatuSTa thapalAM e devakumAro ane devakumArIo zramaNa bhagavAna mahAvIra tarapha jaI temane vAMdI namI je tarapha gautamAdika bhramaNanirgratho hatA te tarapha vaLyAM ane eka sAthe ja eka hAramAM eka katAra UbhA rahya, sAthe ja nIce namyAM, baLI pArchu sAthai ja teo potAnAM mAthAM uMcAM karI TaTTAra UbhAM rahyAM eja pramANe sahitapaNe ane saMgata- 5 paNe nIce namyAM ane pAchAM TaTTAra UbhA rahyAM, pachI sAthe ja TaTTAra UbhA rahI phelAi gayAM ane potapotAnAM nAcagAnanAM upakaraNo hAthapagamAM barAbara goThavI rAkhI eka sAthe ja vagADavA lAgyAM, nAcavA lAgyAM ane gAvA lAgyAM. [63] temanuM saMgIta urathI zarU thatAM uThAvamAM dhIruM maMda maMda mUrdhAmAM AvatAM tArasvaravALu ane pachI kaMThamAM AvatAM vizeSa tArasvaravALu, ema trividha hatuM, jyAre e badhAM gAtAM hatAM tyAre teno madhura paDachaMdo nATakazALAmAM AkhAya prekSAgRhavALA maMDapamAM par3ato hato. je jAtanA rAganuM gANaM hatuM tene ja anukUla emanuM saMgIta hatuM gAnArAonAM ura mUrdhA ane kaMTha pa traNe sthAno ane 10 e sthAnAnAM karaNo vizuddha hatAM. vaLI, guMjato vAMsano pAvo ane vINAnA svara sAthai bhaLatuM, eka bIjAnI bAgatI hatheLInA avAjane anusaratuM, muraja anekAMsIonA jhaNajhaNATanA tathA nAcanArAonA paganA ThamakAnA tAlane barAbara maLatuM, vINAnA layane barAbara ghabesa ane zarUAtathI je tAnamAM pAvo vagere vAgatAM chatAM tene anurUpa evaM pamanuM saMgIta koyalanA TahukAjevuM madhuraM hatuM vaLI, sarva prakAre sama, salalita-kAnane komaLa, manohara, mRdupadasaMcArI zrotAone ratikara, chevaTamAM paNa surasa pahuM te nAcanArAonuM nAcasajja viziSTa prakAranaM uttamottama saMgIta hatuM. [64] jyAre e madhuruM saMgIta cAlataM hatuM tyAre temane dhamatA, paNava paTaha upara AghAta karatA, zaMkha raNaziMguM zaMkhalI kharamukhI peyA ane pIrIpIrikAne, bagADanArA te devo bhaMbhA moTI DAkone aphaLAvatA, mero jhAlara duMdubhIo upara tADana karatA, muraja 15 62-63 nAca-gAna vAdananI zarUAta 64 vAjAMovagADavAnI pa ddhatio ainelibrary.org
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra mRdaMga naMdImRdaMgono AlApa letA, AliMga kustuMba gomukhI mAdaLa upara uttADana karatA, vINA vipaMcI ballakIAne mUvitA, so tAranI moTI vINA kAcabI vINA citra vINAne kUTatA, baddhIsa sughoSA naMdighoSAnuM sAraNa karatA, bhrAmarI SaDbhrAmarI parivAdanInuM sphoTana karatA, tUNa tuMbavINAne chabachavatA, Amoda jhAMjha kuMbha nakulornu AmoTana karatA-paraspara aphaLAvatA, mRdaGga huDukkI vici nATakanA kkIone cheDatA, karaTI DiDima kiNita kaDavAMne bajAvatA, dardaraka dardarikAo kustuMburu kalazIo maDuo upara atizaya tADana batrIza prakaratA, tala tAla kAMsAnA tAlo upara thoDaM thoDaM tADana karatA-paraspara ghasatA, riMgirisikA lattikA makarikA zizumArikAnuM ghaTTana | kAranAM je karatA ane baMsI veNu bAlI parillI tathA baddhakone phUMkatA hatA. je abhi[65] e rIte e gIta nRtya ane vAdya divya manoza manahara ane zRMgArarasathI taraboLa banyAM hatAM, adbhuta thayAM hatAM, badhAnAM nayo karI cittanA AkSepaka nIvaDayAM hatAM. e saMgItane sAMbhaLanArA ane nRtyane jonArAnA mukhamAMthI uchaLatA vAhavAhanA kolAhalathI e nATaka batAvyA zALA gAjI rahI hatI. ema e devonI divya ramata pravRtta thapalI hatI. temanAM nAma [66] pa ramatamA masta banelA te devakumAro ane devakumArIoe zramaNa bhagavAna mahAvIranI sAme svastika zrIksa naMdAvarta 10 vardhamAnaka bhadrAsana kalaza matsya ane darpaNanA divya abhinayo karI e maMgaLarUpa prathama nATaka bhajavI dekhADayuM hatuM. | // 11 // 76 bharatarnu nATyazAstra, nATya saMgIta vagerene lagatI anekavidha mAhitIothI bharyu paDyu che. ahIM nATayanA je basroza prakAra karI dekhADyA che temAMnA keTalAka to e nATyazAstramA batAvelA che. jevA ke-saMkucita. prasArita, duta, vilambita, aMcita vagaire. 57mI kaNDikAthI 89mI kaNDikA sudhImA saMgIta ane vAdyonA varNana sAthe e badhA abhinayono citAra Apelo che. ghaNAkharA abhinayonI bhAva samajAya evo che. emAMnA keTalAMka pazupakSIne lagatA, vanaspatine lagatA, jagatanA anya padArthone lagatA, prAkRtika prasaMgone lagatA ane utpAtone lagatA che. vaLI keTalAka lipine lagatA che-je abhinayo 'ka' vagere akSaronI AkRtine lagatA che te badhA lipisambandhI abhinayo che. brAhmI lipimA + AvI AkRti Jain Education al For Private & Personel Use Only maw.jainelibrary.org
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya sucano sAra // 62 // [67] vaLI, e devakumAro ane devakumArIo bIjuM nATaka bhajavI batAvavA pUrva jaNAvelI rIte ekasAthe eka hAramA bhegAM thaI gAvA nAcavA ane vAjAM vagADavA lAgyAM tathA e adbhuta devaramatamAM mazagula banI gayAM. ____ A bIjA nATakamAM temaNe zramaNa bhagavAna mahAvIranI sAme Avarta pratyAvarta zreNi prazreNi svastika pUsa mANavaga vardhamAnaka matsyADaka makaraMDaka jAra mAra puppAvalI padmapatra sAgarataraMga yAsaMtIlatA ane padmalatAnA abhinayo karI dekhADI bIjuM nATaka pUre kayu. [68] pachI zrIju nATaka bhajavI batAvacA megAM thayelA te devakumAro ane devakumArIopa zramaNa bhagavAna mahAvIranI sAme IhAmRga baLada ghoDo mAnava magara vihaga-pakSI vyAla kinnara ruru zarabha camara kuMjara vanalatA ane pAlatAnA abhinayo karI dekhADyA. [69] cothu nATaka dekhADatAM te devakumAro ane devakumArIoe zramaNa bhagavAna mahAvIranI sAme ekatazcakra dvidhAcakra ekatazcakra vAla dvidhAcakravAla pama cakrArdha ane cakravAlano abhinaya bhajavI batAnyo. [70] pAMca, nATaka bhajavatAM temaNe AvalikAono abhinaya karyo. pamA pamaNe caMdrAvalikA valayAvalikA haMsAvalikA sUryAvalikA ekAvalikA tArAvalikA muktAvalikA kanakAvalikA ane ratnAvalikAonA dekhAvo karI batAvyA. [72] chaTTuM nATaka zarU karatAM temaNe udgamanonA paTale caMdra UgavAnAM ane sUrya UgavAnAM dRzyo khaDAM kIM.. [72] sAtamA nATakamAM AgamananA arthAt caMdranA AgamananA ane sUryanA AgamananA dekhAvo karI batAvavAmAM AvyA. 'ka nau che eTale e AkRti pramANe goThavAIne je abhinaya karI batAvavo te 'ka' nI AkRtino abhinaya gaNAya. e ja pramANe lipisambandhI bIjA badhA abhinayo vize samajI levU. chello batrIzamo abhinaya bhagavAna mahAvIranI jIvana ghaTanAnA mukhya mukhya prasaMgone lagato che. A badhuM| jotAM te samayanI abhinayakaLAnA paramaprakarSano khyAla Ave che ane te pratyeka abhinayanI upayogitA paNa samajAya ebuM che. bhagavatIsUtramA paNa sUryAbhadeve karI batAvelA ahIM jaNAvelA abhinayono ullekha che. te mATe jujho bhagavatIsUtrano mAro anuvAda-khaMDa 2, pR0 43 nuM TippaNa. Jain Education intern al wijainelibrary.org
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapasega-1 iya suttano sAra [73] AThamA nATakamAM teopa AvaraNanA-caMdranA ane sUryanA AvaraNanA dekhAvo karI dekhADyA arthAt jyAre caMdragrahaNa ane sUryagrahaNa thAya tyAre jagatamAM ane gaganamA je jAtanuM vAtAvaraNa prasare che te e nATakamA pratyakSa karI batAvavAmAM Avyu. 80lipinA [74] navamA nATakamAM astamananA dekhAvo AbyA paTale jyAre caMdra ane sUrya AthamI jAya che tyAre jagatamAM ane AkAzamAM je A abhinayo je ghaTanAo bane che te badhI najaronajara khaDI karavAmAM AvI. [75] dasamuM nATaka caMdramaMDala sUryamaMDala nAgamaMDala yakSamaMDala bhUtamaMDala rAkSasamaMDala ane gAMdharvamaMDalanA abhinayomA pUraM thayu 5 // 63 // emAM caMdra sUrya nAga yakSa bhUta rAkSasa ane gAMdharva saMbaMdhI maMDalonA bhAvo bhajavI batAvyA. [76] agyAra, nATaka drutavilaMbita abhinayane lagatuM hatuM, temAM bRSabhanI ane siMhanI lalita gati, ghoDAnI ane gajanI vilaMbita gati, matta ghoDo ane matta hAthInI vilasita gati karI batAvavAmAM AvI. [77] bAramA nATakamA sAgara ane nAgaranA AkArone abhinayamA karI batAvyA. [78] tera, divya nATaka naMdA ane caMpAnA abhinayane lagatuM hatuM. [79] caudamA nATakamAM matyAMDa makarAMDa jAra mAranI AkRtionA abhinayo hatA. [80] pannaramA nATakamAM ka kha ga gha ane unA ghATanA abhinayo karI batAvyA. 77 ahIM lipinA abhinayonA ullekhamAM pAMca varganA paccIza akSaronA ja abhinayonI nAMdha che, temA svaranA ane ya ra la va za Sa sa ha La kSa ke jJa nA abhinayonI ullekha nathI e dhyAnamA rAkhavA jevu che. brAhmI lipimA 'ka' vagairenI je mULa AkRtio batAvI che te AkRtinA ghATanA abhinayo ahIM samajavA joie. azokanA zilAlekho brAjhIlipimA lakhAelA che e lipinA akSaronI AkRti mATe suprasiddha 15 lipizAstrI hIrAcanda gaurIzaMkara ojhAnI prAcIna lipimALA joI javI ghaTe, Jain Education emanal For Private & Personel Use Only willjainelibrary.org
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra // 64 // pachInAM cAra nATako anukrame 16 ca cha ja jha Ja nA, 17 Ta Tha Da Dha Na nA, 18 ta tha da dha na nA, ane 19 pa pha ba bha ma nA ghATanA abhinayone lagatA hatA. 84bhagavAna [81] vIsamuM nATaka azoka AMbo jAMbuDo ane kosaMbanA pallava saMbaMdhI abhinayone lagatuM hatuM. | mahAvIranA | jIvananI [82] 21 muM nATaka latAnA dekhAvo karavAne mATe hatu temAM padma nAga azoka caMpo Amra vana vAsaMtI kuMda atimuktaka ane iyAmanI velaDIonA abhinayo hatA. ghaTanAonA [83] pachI anukrame 22 druta 23 vilaMbita 24 drutavilaMbita 25 aMcita 26 ribhita 27 aMcitaribhita 28 ArabhaTa 29 bhasola | abhinayo ane 30 ArabhaTa bhasolanA abhinayone lagatAM nava nATako karI batAyA. 85nATaka31 mA nATakamA utpAta nipAta saMkucita prasArita rayAraiya (?) bhrAMta ane saMbhrAMtanI kriyAone lagatA abhinayo dekhAucAmAM AvyA. no upasaMhAra [84] 32 mA nATakamAM te eka sAthe paka hAramA megAM thapalAM devaramaNamA tallIna banelAM devakumAro ane devakumArIoe zramaNa bhagavAna mahAvIranA pUrvabhava saMbaMdhI caritrane lagatA banAvonA abhinayo bhajavI batAvyA ane pachI temanA ja vartamAna jIvanasaMbaMdhI paNa je je moTA moTA banAvo banyA hatA te darekane abhinayomA karI dekhADayA-temAM temanuM cyavana, garbhasaMharaNa, janmasamayanA banAyo, abhiSekano prasaMga, bAlakrIDA, yauvanadazA, kAmabhoganI lIlA, niSkramaNano prasaMga, tapazcaraNanI avasthA, jJAnI thayAnI paristhiti, tIrthapravartananI ghaTanAne lagatA abhinayo hatA ane pachI chellA abhinayamAM bhagavAna mahAvIranA nirvANarnu citra paNa UtAravAmAM Avyu hatuM. Ama e carama-chellu-batrIzamuM nATaka pUruM thayu. [85] e nATakomA te devakumAro ane devakumArIopa Dhola vagere tata-pahoLAM, voNA vagere vitata-tAMtavALAM, jhAMjha vagere ghana-15 nakkara ane zaMkha vagere zuSira-polAM pama cAra jAtanAM vAjA vagADelAM. 78 juo bhagavatIsUtrano mAro anuvAda-khaMDa 2, pR0 44 nuM TippaNa. nell For Private Personel Use Only
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iya suttano sAra // 65 // [86] utkSipta pAdavRddha maMda ane rocitra ema cAra prakAraceM saMgIta gAela. [87] aMcita, ribhita, ArabhaTa ane bhasola pama cAra prakAre nRtya kareluM. [88] dArzatika prAtyaMtika sAmAnyatopanipAtanika ane lokamadhyAvasAnika pama cAra jAtanA abhinayo bhajavI batAvelA. [89] have te deyakumAra ane devakumArIo gautamAdika zramaNa nirgathone e vatrIze prakAraceM divya nATaka dekhADI tathA zramaNa bhagavAna mahAvIrane traNa pradakSiNA daI temane vAMdI namI je tarapha potAno adhipati sUryAbhadeva hato te tarapha gayAM ane hAtha joDI 5 potAnA pa adhipatine jaya vijayathI yadhAvI teoe jaNAvyu ke Ape karelI AzA pramANe ame zramaNa bhagavAna mahAvIra pAse jaI batrIze prakAraceM e divya nATaka dekhADI AvyAM. tyAravAda e sUryAbhadeva potAnI te divya devamAyAne saMkelI laI eka kSaNamAM pakalo-hato tevo ekAkI banI gayo. pachI te zramaNa bhagavAna mahAvIrane praNa pradakSiNA daI vAMdI namI potAnA pUrvokta parivAra sAthe e divya yAna vimAna upara caDI jyAMcI Avyo hato 79 prastuta 'utkSipta' vagere zabda uparathI saMgotanA A cAra bhedo samajAya evA che paNa tenI vizeSa mAhitI to koI saMgItavizArada | 10 pAsethI ja jANI levI joie. 80 mULakAre abhinayanA A cAra prakAra batAvelA che, dArTAntika abhinaya te koI prakAranA dRSTAMtano abhinaya. 2 'pratyaMta' no artha 'mlecchadeza' che ("pratyanto mlecchamaNDala:" abhidhAna ci0 kAM0 4 glo0 18). bhoTa vagere dezone mlecchadeza gaNelA che. e dezanA lokono hemanA AcArano ke e dezanA koI prasaMga vagereno abhinaya te prAtyaMtika abhinaya. 3 sAmAnya prakArano abhinaya te sAmAnyopanipAtika ane lokanA madhya ke aMta saMbaMdhI abhinaya te lokamadhyAvasAnika abhinaya. abhinayanA prakArasUcaka te te zabdano A to zabdArthamAtra che. paraMtu te vize vizeSa samajavA mATe abhinayavizArado ane nATyazAstradvArA jANI levu joie. Jain Education indThatilal For Private Personel Use Only Newonelibrary.org
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapa seNaiya suttano sAra // 66 // tyAM ja pAcho cAlyo gayo. [90] panA gayA pachI 'bhagavan' ema kahIne cauda pUrvane jANanArA, cAra jJAnathI yukta, sarvAkSarasaMnipAtI, mahAtapasvI sUryAbhanI e devamAyAne johane zaMkAzIla thayelA ane kutUhalavALA banelA bhagavAna gautama bhramaNa, bhagavAna mahAvIrane cAMdI namIne namrapaNe A pramANe volyA. [91] pra0--he bhagavan ! te sUryAbhidevanI e divya devamAyA, e divya devadyuti, e divya devAnubhAva kyAM jato rahyo samAI gayo ? [22] u0 - he gautama! sUryAbhadeve sarjelI e devamAyA tenA zarIramAM atI rahI, tenA zarIramAM samAI gaI. [13] pra0 - he bhagavan ! se kyA kAraNathI ema banyuM ? Jain Education Inmatinal kyA 5 10 [ 94] u0- he gautama! bahAra ane andara chANa vagerethI lIMpelI gupelI pharatI vaMDIvALI bandha vAraNAMvALI uMDI ane pavana na bharAya pavI jema koI eka moTI zikharabaMdhI zALA hoya, pa zALAnI pAse mANasonuM eka moTuM ToluM UbhuM hoya ane pa vakhate e ToLu AkAzamAM eka moTuM pANIbharyu vAdaLu jUpa tathA e vAdaLaM hamaNAMja varasaze ema jo ToLAne lAge to jema e TokuM pAsenI pa zALAmAM pesI jAya, tema pa devamAyA sUryAbhanA zarIramAM samAI gaI athavA pa zALA bahAra ubhelu ToLaM potAnI sAme caDI AvatA vaMToLiyAne jue to paNa jema e pAsenI zALAmAM pesI jAya, tema e devamAyA sUryAbhanA zarIramAM samA gaI ema meM kahadhuM che. [ 99 ] vaLI, gautame pUcha ke - pra0 - he bhagavan ! sUryAbhadevanuM sUryAbhavimAna kyAM jaNAveluM che ? [96] u0- he gautama! jambUdvIpa nAmanA dvIpamAM mandara parvatathI dakSiNe A ratnaprabhA nAmanI pRthvI che, tenA ramaNIya samatala bhUbhAgathI UMce candra sUrya grahagaNa nakSatra ane tArakAo AvelAM che, tyAMthI AgaLa ghaNAM yojano seMkaDo yojano hajAro yojano 90 zaMkAzIla zrIgautamano prazna ane bhagavAnanuM prativacana 95-96 sUryAbhadevanuM vimAna kyAM che ? evA zrIgautamanA praznano Apelo uttara www.ainelibrary.org
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra lAkho yojano karoDo yojano ane lAkhokaroDo yojano UMce UMce dura jaIpa tyAre tyAM saudharmakalpa nAmano kalpa jaNAvelo cha, pa kalpa pUrva pazcima lAMbo, uttara dakSiNa pahoLo, AkAre ardhacandrasamAna saMsthita che, kiraNonA prakAzathI jhagajhagato che, tenI lambAI 197vimApahoLAI asaMkhya koTAnukoTi yojana che ane teno gherAvo paNa teTalo ja che, nanA prAkAsaudharmakalpamAM saudharmadevonA batrIza lAkha vimAnAvAso hoya che ema kA hai. e badhA vimAnAvAso sarvaratnamaya darzanIya ane ranuM varNana asAdhAraNa sundaratAvALA che. te vimAnonI vaccovaJca pAMca avataMsako jaNAvelA che. azoka avataMsaka, saptaparNa avataMsaka, campaka avataMsaka, cUtaka avataMsaka ane bacce saudharmAvataMsaka. e pAMce avataMsako paNa sarvaratnamaya sundaratama che. emAMnA te saudharmAvataMsaka mahAvimAnathI pUrve tIrachu asaMkhya lAkha yojana AgaLa vadhIpa tyAre tyAM sUryAbhadevatuM sUryAbha nAmarnu vimAna jaNAvelu che. e vimAnanI lambAI pahoLAI sADAbAra lAkha yojana che ane gherAvo ogaNacALIza lAkha bAvana hajAra AThaso ar3atAlIza yojana che. [97] sUryAbhadevanA pa vimAnanI pharato cAre bAju eka moTo prAkAra-gar3ha che. e gaDha traNase yojananI uMcAie che. mULamAM tenI // 67 // pahoLAI so yojana, vacce pacAsa yojana ane cheka upara pacIsa yojana che arthAt e gaDha mULamAM pagato-pahoLo vacce sAMkaDo ane Teka upara vadhAre pAtaLo che. gaDhano AkAra gAyanA pUMchaDA jevo che ane te Akhoya gaDha sarvakanakamaya accho manohara che. e gaDhanAM kAMgarAM aneka prakAranA kALA jIlA lAla pILA ane dhoLA pama pAMce raMgothI zobhitAM che. te eka eka kAMgarU~, lambAimAM eka yojana, pahoLAImA aradhuM yojana, ane thoDaM mATheruM yojana uMcAImAM che. te baghAM kAMgarAM sarva prakAranAM ratnomAMthI banAvelA 15 he-baTTha ramaNIya che. [28] sUryAbhadevanA te vimAnanI eka eka bAjupa hajAra hajAra bAraNAM hoya che pama kahelu cha arthAt te vimAnane pUrva pazcima For Private Personal use only Jw.ainelibrary.org Jain Educate
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra // 68 // uttara dakSiNa pama cAre bAjunAM maLIne cAra hajAra thAraNAM hoya che. 198vimAnate eka eka bAraNu ucAie pAMcaso yojana che, pahoLAIe ane praveze aDhIso yojana che. / te vardhA vAraNAM dhoLAM che, temanI uparanAM zikharo sonAnAM che, e zikharomAM vRSabha magara vihaga mAnava kuMjara kinnara padmalatA nA bAraNAMvagerenAM citro korelA, pamanA stambha-thAMbhalA uparanI vedikAo vanamaya-pa vadhAM hajAro kiraNothI jhaLahaLe che, evAM e AMkhane ThAre nuM varNana evAM sukhasparzavALAM che. te dareka vAraNAnI nemo vajramaya, mULa pAyA riSTaratnanA, thAbhalIo vaiDUryanI ane tenuM tala paMcaraGgo uttama maNiomAMthI banelaM che. DelIo haMsagarbharatnanI, indrakIlo gomedanA, vArasAkho lohitAkSaratnanI, otaraMgo jyotirasaratnanA, sUIo-khIlIo-lohitAkSaratnanI, sAMdhAo bajranA, khIlIonI TopIo vividha maNimaya, AgaLiyo ane tenuM aTakaNa vajranu, AvartanapITha-ulALAnuM TekaNa rajatanu, vAraNAnAM uttara paDakhAM aMkaratnanAM, evI e vAraNAMthonI zobhAvALI racanA che. tenAM kamADa lagAra paNa AMtarA vinAnAM capocapa bhIDAya tevAM majabUta che. vAraNAMnI bhIMtomA banne paDakhe ekaso aDasaTha aDasaTha bhItagoLIo che ane teTalIja gomANasIo paTale beThako che. vividha maNiratnothI ramatI pUtaLIo vAraNAMomAM khoDelI che. teno mADha-mADabhAga-vajrano ane mADabhAgarnu zikhara rUpAnuM che. - yAraNAnA upalA bhAgo suvarNamaya, temA maNimaya jALIvALA gokhalAo, paDakhAM ane paDakhAMno bAjuo aMkaratnamaya ane vAMsaDAo khapATo tathA naLiyAM jyotirasaratnamaya chetenI pATIo rUpAnI, naLiyAMnAM DhAMkaNa suvarNamaya ane TATIo vajramaya che. e jAtanAM te bAraNAM zaMkhanA upalA bhAga jevAM ane rUpAnA DhagalA jevAM dhoLAM lAge che. te bAraNAMo upara aneka prakAra tilako-TIlA ane|15 ardhacaMdro korelAM che, maNinI mALoo TAMgelI che, vAraNAM bahAra ane aMdara suMvALAM che, tenA uparanI raMganI bhUkI sonAnI velamaya cha: eyAM e bAraNAM suMdara, sArA sparzabALAM, rUDI zobhAvALAM, prasannatA pamADe tevAM darzanIya ane asAdhAraNa ramaNIya che. Jain Education emanal www.lainelibrary.org
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra 69 // [99] e vAraNAMnI banne bAjunI beThakomA kamaLa upara korelA pavA caMdananA soLa soLa kaLazonI hAro, teomAM sugaMdhI pANI bharelA, temanA kAMThAomAM rAtAM sUtara nAkhelAM ane tenAM DhAMkaNAM padmotpalanA-evA e sarvaratnamaya ghaDAo, he dIrghajIvI zramaNa ! moTAmA moTA indrakuMbhanI jevA vizeSa ramaNIya jaNAvelA che. __ [10] vaLI, te bAraNAMonI banne vAjunI beThakomA soLa soLa nAgadantonI-kaDiyAonI hAro AvelI che.te dareka nAgadanto upara nAnI nAnI jhaNajhaNatI ghaNTaDIo laTakelI, eo bhItamAM varAvara beTelA, emano Agalo bhAga bhItathI sArI rIte vahAra paDato -evA e sApanA aDdhA bhAga jaivA dekhAtA vanamaya sIdhA lAMbA nAgadanto, he AyuSman zramaNa ! moTA moTA gajadantanA AkAra jevA suMvALA ane zobhAjanaka che. vaLI, e nAgadaMtomA kALA, nIlA, rAtA, poLA ane dhoLA sUtarathI parovelI lAMbI lAyI mALAo laTakAvelI, pa mALAonA laMbUsako-uparanAM phumakA-sonAnAM, e phumakAMnI aDakhepaDakhe DelI sonAnA patarAnI pAMdaDIo che. jyAre dakSiNano uttarano pUrvano / ane pazcimano maMda maMda pavana vAya tyAre te dhIre dhIre halatI halatI pAMdaDIomAMthI kAna ane manane zAMti Ape paq madhuraM 10 saMgIta nokaLe che. baLI, he Ayupman zramaNa ! e nAgadaMtonI upara baujA soLa soLa nAgadaMtonI hAro AvelI che, te paNa gajadaMtanA AkAra jevA suMvALo atiramaNIya che. uparanA A nAgadaMtomA rajatamaya ziMkAM TAMgelA che, e dareka zikAmAM vaiDUryanI dhUpaghaDIo mUkelI che, e dhUpaghaDIomA uttama kALo agara kinaru ane turuSkano sugaMdhI dhUpa madhamadhI rahyo che, evI e sugaMdhI-cATa jevI maghamavatI dhUpaghaDIomAthI nIkaLatI manohArI sugaMdha ghANa ane manane zAMti ApatI te pradezamA cAre kora phelAtI rahe che. [11] vaLI, e bAraNAMonI banne paDakhenI beThakomA soLa soLa pUtaLIonI hAro jaNAvelI che. te pUtaLIo vividha prakAranI lIlAovALI, supratiSThita, sArI rIte zaNagArelI, raMgaberaMgI vastro paherelI ane aneka jAtanI mALAovaDe zobhAyamAna che. pamano Jhin Education le For Private 3 Personal Use Only w jainelibrary.org
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra // 7 // kaTibhAga bhUThImAM AvI jAya evo pAtaLo, aMboDo uMco ane kaThaNa pIvara-bharAvadAra-chAtI, AMkhanA khUNA rAtA, vALa kALA; komaLa ane zobhanika che. azoka vRkSa upara tenI DALane DAve hAthe pakaDIne e pUtaTIo umelI che. AMkhamIMcAmaNI karatI e, jANe devonAM manane harI na letI hoya, eka bIjA sAmu jotI e, jANe paraspara khIjatI na hoya, evI jaNAya che. e badhI banelI cha to pRthvImAMthI-mATImAMthI-paNa nitya rahenArI che. pamanu mukha caMdra jevU, lalATa caMdrArdha jevU ane dekhAva caMdra jevo saumya che. kharatA | tArAnI jema e badhI jhagamagyA kare che, meghanI vIjaLIno jhabakAro ane prakhara sUryano camakATa e karatAya teo vadhu jhabake che-camake|5 che. evI e pUtaLIo zaMgAre AkAre ane veze prasAda upajAve evI dekhAvaDI ane manohara che. [102] vaLI, e bAraNAMonI banne bAjunI beThakomA sarvaratnamaya suMdara jALIvALAM soLa soLa ramaNIya sthAno che, [103] banne paDakhenI e beThakomA soLa soLa ghaMTAnI hAro TAMgelI jaNAvelI che. e ghaMTAo suvarNamaya, temanA lolako vajramaya, ghaMTAnAM banne paDakhAM vividha maNimaya, ghaMTAnI sAMkaLo sonAnI ane dorIo rUpAnI che. temano raNako meghanA gaDagaDATa jevo, siMhanI | trADa jevo, duMdubhinA nAda jevo, haMsanA svara jevo maMju che. pavA-e kAna ane manane ThAre-sukha Ape-tevA raNakAvaDe te ghaMTAonI 20 AsapAsano pradeza paNa gAjato rahe che. _ [104] vaLI, e vAraNAMonI banne bAjunI beThakomA soLa soLa vanarAio jaNAvelI che. e vanarAiomAM vRkSo velo phaNagA ane| pAMdaDAM maNimaya che, emanA upara bhamarAo guMjatA rahe cheH evI e vanarAio TADhI hima jevI zItaLa ane prAsAdika che. [105] vaLI, te banne paDakhenI beThakomA vajramaya soLa soLa prakaMThako-oTalAo jaNAvelA che. te darekanI laMbAI pahoLAI aDhIso yojana ane jADAI savAso yojana che. te te eka eka prakaMThaka upara eka eka moTo uMco mahela Avelo jaNAvelo che, te dareka mahela aDhIso yojana UMco ane savAso yojana pahoLo che. jANe prabhAnA puMja na hoya pavA e mahelo vividha maNio ane ratnothI khIcokhIca jaDelA che. uparAupara chatrothI zobhAyamAna vijaya vaijayaMtI patAkAo e mahelo upara pavanathI pharapharatI rahe ch| For Private & Personel Use Only 5 Jain Education Intan wwginelibrary.org
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra Jain Education Inmat enAM maNikanakamaya zikharo ucAM Abhane aDatAM che. mahelonI bhIMtomAM bacce bacce ratnovALAM jALiyAMo mUkelAM ke. vAraNAMmAM pesasAMja vikAsamAna puNDarIka kamaLo ane bhIMtomAM vidhavidha tilako tathA ardhacaMdrako korelA che. mahelo aMdara ane bahAra lIsA sonerI veLuthI lIMpelA suMdaratama che. je prakaMThako upara te mahelo che te prakaMTako paNa chatrothI zobhatI dhajAothI ramaNIya che. [106] e mahelonAM bAraNAMnI banne bAju soLa soLa toraNo jaNAvelAM che. e maNimaya toraNo maNimaya thAMbhalAo upara besADelAM che, temanA upara padma vagerenA gucchAo TAMgelA che. te eka eka toraNanI AgaLa pUrve varNavelA pavA nAgadaMto tathA pavI ja bacce pUtaLIo umelI che. te ja rIte dareka toraNanI AgaLa eka eka bAju sarvaratnamaya ghoDA hAthI mAnava kiMnara kiMpuruSa mahoraga gAMdharva ne vRSabhanAM babbe joDakAM tathA temanI zreNIo vagere AvelAM che, te ja prakAre nitya puSpavALI sarvaratnamaya padmalatA vagerenI zreNio AvelI che. e rIte, he AyuSman zramaNa ! dizAsvastika caMdanakalaza ane mattagajanA mukhanI jevA bhRGgAranI ve hAro goThavelI che. vaLI, te toraNanI AgaLa bacce bacce ArisA hovAnuM jaNAveluM che. pa ArisAnAM cokaThAM suvarNamaya, maMDaLo aMkaratnamaya - 10 ane mAM paDatAM pratibimbo nirmalAtinirmala che. he dIrghajIvI zramaNa ! candramaMDaLa jevA pa nirmaLa ArisA ardhakAyapramANa jaNAvelA che. vaLI, e toraNonI AgaLa vajramA bacce thALo jaNAvelA che. pa rathanA paiDA jevA moTA moTA thALo jANe ke traNavAra chaDelA AkhA cokhAthI bharelA ja hoya evA bhAse che. vaLI, e toraNonI AgaLa svaccha pANI ane tAjAM lIlAM phaLothI bharelI ve be pAtrIo mUkelI jaNAvelI che. he ciraMjIva zramaNa ! e ve be pAtrIo gAyane khANa ApavAnA moTA goLa suMDalA jevaDI moTI sarvaratnamaya ane zobhanAtizobhana che. // 71 // jainelibrary.org
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya muttano sAra // 72 // vaLI, e toraNonI AgaLa nAnAvidha bhAMDothI bharelA sarvaratnamaya bece supratiSThako che-zarAyo che. bebe manogulikAo-peDhalIo che. e peDhalIomAM sonAnAM ane rUpAnAM aneka pATiyAMo jaNAvelAM che. te sonArUpAnAM pATiyAMomAM bajramaya nAgadato jaDelA che, pa nAgadaMto upara vajramaya zikAM che, e zikAM upara kALA nIlA rAtA pILA ane dhoLA sUtaranA paDadAvALA pavanathI bharelA ghaDAo che; e badhA pavanapUrNa ghaTo caiDUryamaya suMdara che. __ vaLI, e toraNonI AgaLa ratanathI bharelA babbe karaMDiyAo cha; cakravartInA ratnapUrNa karaMDiyAnI jema e karaMDiyAo potAnA 5 prakAzathI e jagyAne cAre vAjuthI cakacakatI karI mUke che. vaLI, e toraNonI AgaLa vajramaya babbe hayakaMThA gajakaMThA narakaMThA kinnarakaMThA kiMpuruSakaMThA mahoragakaMThA gAMdharvakaMThA ane vRpabhakaMThA che. teomAM sarvaratnamaya babbe caMgerIo che. temAM sarvaratnamaya puSpa mALA cUrNa cakha AbharaNa sarasava ane pIchIo mUkelI che. vaLI, e toraNonI AgaLa babbe siMhAsano ane vabe chatro hocArnu jaNAveluM che. e chatronA dAMDA caiDUryanA, kAnI-jhUla-sonAnI, sAMdhA vajranA, motIthI parovelI sonAnI ATha hajAra saLIo ane caMdana jevI zItaLa sugaMdhI chAyA che. maMgalarUpa citrothI Ale. 1 khelAM caMdanA ghATa jevAM e sarva chatro atizobhanika che. baLI, e toraNonI AgaLa bece cAmaronI hayAtI jaNAvelI che. e cAmaronA hAthA ceharyanA ane pamA vividha mnnirtnnii| koraNI korelI che. kSIrasAgaranA phINa jevAM pAtaLA vALavALAM sarvaratnamaya pacAmaro bahu suzobhita dekhAya che. ___ eja pramANe te toraNonI AgaLa tela, kuTha-upaleTa, patra-tamAlapatra, cUA, tagara, palacI, haratALa, hiMgaLoka, maNasila ane| aMjananA dhabbe kuDalAonI asti jaNAvelI che. e kuDalAo sarvaratnamaya ane anupama zobhAvALA che. [107] caLI, pa sUryAbhavimAnanA paka paka vAraNA upara cakanI nIzAnIvALA ekaso ne ATha dhvajo che; pa ja pramANe mRga, garuDa, chatra, pIchu, pakSI, siMha, vRSabha, cAradaMto hAthI ane uttama nAganI nIzAnIvALA ekaso ne ATha ATha dhvajo cha, arthAt e| Jain Education Inte For Private & Personel Use Only ww.jinelibrary.org
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ vanakhaMDo | tRNono // 73 // rAyapaseNa- pratyeka vAraNA upara eka hajAra ane azI dhvajo laherI rahyA che ema jaNAvelaM che. iya suttano ga e sUryAbhavimAnamAM caMdaravAthI suzobhita pAMsaTha pAMsaTha bhaumo-bhUminAM sthAno jaNAvelAM che. e bhaumonI varAvara vacce eka paka/sAra siMhAsana mAMDelu cha, vAkInA bhaumo upara eka eka bhadrAsana mAMDelu che. vimAnamA vAraNAMonAM otarako soLa prakAranAM ratnothI ghaDelA che. vAraNAMo upara dhajA ane chatrothI zobhatAM ATha ATha maMgalo| AvelAM che: e rIte vimAnanI cAre bAjunAM te vAM bArAo evI uttamottama zobhAvALAM che. [108] e sUryAbhavimAnanI AsapAsa pAMcase pAMcase yojana mUkIne cAra dizAmAM cAra vanakhaMDo AvelA che. pUrvamA azokavana, dakSiNamA sAdaDavana, pazcimamA caMpakavana ane uttaramA cUtakavana. e vanakhaMDonI laMbAI sADAbAra lAkha yojanathI kAMdaka vadhAre ane pahoLAI pAMcaso yojana che. te darekanI pharato eka eka koTa che. ema e cAre vanakhaMDo lIlAchama jevA, TADhA hima jevA, jonAranI AMkhane ThAre pavA zItaLa che.. [109] te vanakhaMDornu mAtaLa taddana sama-sapATa che, te upara aneka prakAranA maNio ane tRNo zobhI rayA che, temano sparza ane gaMdha managamato AkarSaka che. [110] he bhagavan ! pUrva pazcima dakSiNa ane uttaranA vAyarA bAya che tyAre maMda maMda halatA paraspara athaDAtA payA te tRnnono| || ame mANaono kevo avAja thAya che ? he gautama ! emano avAja zramahara zrutimadhura ane zrutine atyaMta tRpti ApanAro thAya che. chatra, dhajA, ghaMTa, patAkA ane uttama toraNothI suzobhita eka suMdara ratha hoya, jenI cAre vAju nAnI nAnI TokarIo jaDelI hoya, himAlayamAM ugelA tinizanA lAkaDAnAMthI banAvelo hoya, ArA ane ghosaraM barAbara besADelAM hoya, paiDAM uparano loDhAno paatto| Jain Educatio n al For Private Personel Use Only Whujainelibrary.org . . 1
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya, evo para tenA jebo vanakhaMDomAM rAyapaseNaiya suttano sAra aneka zeSa madhura hai jalAzayo // 74 // majabUta hoya, kulIna ghoDAnI joDa joDelI hoya, hAMkanAro sArathi atikuzaLa hoya ane aneka prakAranAM hathoAro kavaco bhAthAMo vagere yuddhopakaraNothI je bharelo hoya, evo pa ratha, maNiothI bAMdhelA rAjAnA bhavya AMgaNAmAM vAraMvAra cAlato hoya, vAraMvAra Avato jato hoya, tyAre teno je madhuradhvani saMbhaLAya che, tenA jevo te tRNono ane maNiono dhvani che? gautama ! nA, enA jevo pamano dhvani nathI paNa te karatAya vizeSa madhura che. vAdanakuzaLa nara vA nArIdvArA rAtrInA chelle pahore vAgatI caDatI utaratI mUrchanAvALI pavI vaikAlika vINAno je madhura avAja 5 saMbhaLAya che tevo avAja, te tRNono ane maNiono cha ? gautama ! nA, pavo paNa nathI-pa karatAM savizeSa madhura che. bhadrazALa naMdana somanasa ke pAMDakavanamA athavA himAlaya malaya ke maMdara girinI guphAomA rahetA, gAnatAnanI sahela karavA sAthe maLelA kinnaro kiMpuruSo mahorago ane gAMdhoMno jeco vizuddha madhura gItadhvani guMje che, teyo dhvani paraspara athaDAtA e maNi ono ane tRNono cha ? gautama ! hA, te maNiono ane tRNono pavo madhurAtimadhura dhvani nIkaLe che. [111] vaLI, e vanakhaMDomA ThekaThekANe nAnI moTI nAnAmAM nAnI ane moTAmAM moTI pavI aneka corasa cAvo, goLa puSkariNIo, sIdhI vahetI nadIo, vAMkI cuMkI vahetI nadIo ane phUlothI DhAMkelA pavAM hAravaMdha AyelA aneka sarovaro tathA hAravaMdha zobhatA aneka kavAo AvelA che. e badhAMnA kAMThA rajatamaya, kAMThAnA bhAgo khADAkhaDiyA vinAnA pakasarakhA che. emanI aMdaranA pANAo bajramaya ane veLu suvarNa-rajatamaya che. vAvo vagere e vadhAM jalAzayo suvALA sonAnA taLiyAvALAM che, emAM UtaravAnAM ane nIkaLavAnAM sAdhano sArI rIte goThavA-|| palAM che, emanA ghATo aneka prakAranA maNiothI jaDelA che. cAra khUNAvALA e jalAzayomAM pANI agAdha ane atizItaLa che. JainEducation For Private Personal Use Only
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa- iya suttano sAra pANI jemanI upara bhamarA-bhamarIo guMjI rahyAM che payAM utpala, kumuda, nalina, subhaga, saugaMdhika, pA~DarIka, so ane hajAra pAMkhaDIvALAM / kholelA kamaLothI ane visapatra tathA mRNAlanA daMDothI e vAM jalAzayo DhaMkApalAM che. jemanI aMdara bhamatA matsyo ane kAcavAo Asava jevAM ane bIjA kalola karI rahyA che ane jemane kAMThe aneka prakAranAM pakSIo vicarI rahyAM che pavAM e svacchAtisvaccha jaLathI chalakatAM jalAzayo| prakAranAM te vanakhaMDomAM zobhI rahyAM hai. e jalAzayomA keTalAMkamAM Asava jevAM pANI che, keTalAMkamAM zeraDInA rasa jevAM, keTalAMkamAM ghI jevAM, keTalAMkamAM dRdha jevAM, 5 vaTomAM keTalAMkamAM khArA Usa jeyAM ane keTalAMkamA sAmAnya pANI jevAM pANI bharelAM che. krIDAnAM te vAvo ane kRvA vagere pratyeka jalAzayonI pharatAM cAre dizAmA traNa praNa sopAno che, te sopAno upara toraNo dhajAo ane / aneka chatro vagere zobhI rahyAM che. sAdhano ane [112] temAM nAnI nAnI vAvo vagerenI ane kUvAnI hAromA bacce vacce ghaNA utpAtaparvato niyatiparvato jagatIparvato dAruparvatodevonI AvelA che tathA koi UMcA ke nIcA pavA dakamaMDapo dakamAlako ane dakabhaco ubhA karelA che. krIDA vaLI tyAM manuSyone hiMcavAlAyaka hicakA jevA keTalAka hiMcakAo goThavApalA che, tema pakSIone jhalavAlAyaka jhalA jevA keTalAye jhalAo galI rahyA che. e vadhA hiMcakAo ane malAo sarvaratnamaya hovAthI adhikAdhika prakAzamAna ane manohara ke. | // 7 // 113] vacce bacce AvelA te utpAtaparvato vagere parvato upara ane hiMcakAo upara sarvaratnamaya pAM aneka haMsAsano, jA~cAsano, garuDAsano, unnata DhaLatAM ane lAMyAM Asano, pakSyAsano, bhadrAsano, vRpabhAsano, siMhAsano, padmAsano ane svastikAsano sajApalA che. [114] vaLI, te vanakhaMDomAM sarvaratnamaya jhaLahaLAyamAna evAM AligRho, mAligRho, kadalIgRho, latAgRho, AsanagRho, prekSaNagRho, Jain Education For Private Personal use only Ra j ainelibrary.org
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra // 6 // majjanagRho, maMDanagRho, prasAdhanagRho, garbhagRho, mohanagRho, zAlAgRho, jALIvALa gRho, citragRho, kusumagRho, gaMdhagRho, ArisAbha cAra prAsAbino zobhI rahyAM che ane te pratyeka gRhamA pUrva kahyA pramANe haMsAsano ghagere ArAma panArAM Asano mAMDelAM he. / [115] baLI, te vanakhaMDomAM jyAM tyAM sarvaratnamaya pavA jhaLA jhaLAM thatA jAinI velonA maMDapo, jUinI velonA maMDapo, mallikA, do ane navamAlikA, vAsaMtI, dadhivAsukA, sUrilli-sUrajamukhI, nAgaravela, nAga, atimuktaka, apphoyA ane mAlukAnI latAonA maMDapo upakArikA phelApalA che. layana [116] te pratyeka maMDapamA hasa ane garuDa vagerenA ghATanA, UMcA DhaLatA ane lAMbA pavA keTalAya sarvaratnamaya zilApaTTako DhALelA che. te badhAya zilApaTTako mAkhaNa jevA suMbALA komaLa ane dedIpyamAna che. he ciraMjIva zramaNa ! se sthaLe aneka deyo ane devIo se che, sUe che, vihare che, hase che, rame che, ratikrIDA kare che ane e rIte pote pUrva upArjelA zubha kalyANamaya bhagalarUpa puNyakarmonA phalavipAkone bhomavatA AnaMdapUrvaka vicare che. / [117] vaLI, te dhanakhaMDonI baccovacca pAMcase yojana UMcA ane aDhIso yojana pahoLA pavA cAra moTA prAsAdo zobhI rahyA 20 che. prAsAdonAM bhoyataLiyAM taddana sapATa che ane temAM caMdaravA siMhAsano yagere upakaraNo yathAsthAne goThavAelA che. / temAMnA eka prAsAdA azokadeva, dhojAmAM saptaparNadeva, zrIjAmAM caMpakadeva ane cothAmAM cUtakadeva ema cAra devono nivAsa (cha. e cAre devo moTI divya samRddhivALA ane palyopamapramANa AyuSyacALA . 118] atizaya suMdara evA te sUryAbhanAmanA devadhimAnano aMdarano bhUbhAga tahana sapATa ane atyaMta ramaNIya che. tyAM paNa ghaNA devo ane devIo phare che, bese che, hase che, ratikrIDA kare che ane AnaMda mANatA vicare che. te vimAnanA e bhUbhAganI baccopacca lAkha yojana lAvU pahoThaM padhu eka moTuM upakArikAlayana cheH teno gherAvo traNa lAkha soLa hajAra baseM sattAvIsa yojana, traNa koza, aTThAvIsaseM dhanuSa, sera AMgaLa ane upara ochu vadhatuM audhuM AMgaLa che. pa paSu / mAnano aMdarano bhUbhAgamA vicare che. teno gherAyopavaM Jan Education
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa panavara vedikAnuM varNana iya suttano sAra 77 // moTu layana Aya suvarNamaya che ane atyanta manoharamA manohara che. [119] e layananI cAre bAju aDadhuM yojana UMcI ane pAMcaseM dhanuSa pahoLI pavI eka moTI padmavaravedikA che ane paTalAja mApano eka moTo vanakhaMDa te layanane gherI rahelo che. te vedikAnA thAMbhalA, pATiyAM, khIlIo, khIlIonI TopIo, bAMsaDA, vAMsaDA uparanAM naLiyAM, pATIo, mobhIyAM, DhAkaNAM ane|| tenAM jAliyAM, gokhalA vagere e badhaM vividha ratnamaya maNimaya vajramaya ane suvarNarajatamaya cha, panA keTalAMka jALiyAM nAnI nAnI TokarIovALAM, motInA paDadAvALAM ane moTI moTo laTakatI mALAvALA hai. __ vedikAmAM jyAM tyAM sarvaratnamaya ghoDAnI vRSabhanI ane siMha vagerenI joDo zobhI rahI che. he bhaMte ! e bedikAne padmavaravedikA kahevArnu zuM kAraNa ? gautama! e vedikAnA thAMbhalA, pATIyAM, khIlIo, khIlIonI TopIo, mobha ane jALiyAM vagere dareka bhAgamAM,comAsAnA pdd'taa| pANIne rokI zake evA chatrAkAra aneka prakAranAM sarvaratnamaya suMdara utpalo, kumudo, nalino, puMDarIko bagere nAnA prakAranAM svIlelA padmo zobhI rahyAM che, mATe he ciraMjIva zramaNa ! e vedikAne padmavaraverikA kahelI che. he bhagavan ! upara varNavelI e padmavaravedikA zuM zAzvata che ke azAzvata cha? gautama ! dravyArthika nayanI dRSTipa to e vedikA zAzvata che, paNa he gautama! te vedikAnA varNoM gaMdho, raso ane spazoMnI dRSTie jotA arthAta varNAdi paryAyonI apekSAe to te vedikA azAzvata che, mATe tene zAzvata paNa kahI che ane azAzvata paNa kahI che. he bhagavan ! upara varNavelI vedikA, zuM tyA kAyama rahevAnI che? he gautama ! e vedikA, tyAM koI divasa na hatI, nathI ke nahi haze ema to na kahevAya; paNa e, tyAM hamezAMne mATe hatI, che bhane / haze ema kahevAya; mATe te tyAM dhruva, zAzvata, avyaya, nitya ane sadA avasthita che ema mAnavu joie. Jain Education errona For Private Personel Use Only w.jainelibrary.org
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiya suttano sAra // 78 // Jain Education [120] upakArikAlayananI pharato je vanakhaMDa varNavelo che teno cakravAlaviSkaMbha be yojanathI kAMika ocho che ane teno gherAvo to te layananA jeTalo ja che. pa vanakhaMDamAM paNa aneka devo ane devIo phare che, hase che, bese che, sUpa che ane ratikrIDA karatAM vihare che. [121] pa lathanamI pharatAM cAre dizAmAM bAra cAra sopAno govelAM che. pa sopAno upara toraNo dhvajo ane chatro vagere ghaNA manahara padArthoM jhUlI rahyA che. layananaM bhayataLa, maNiratna ane vajra vagere bahumUlya dhAtuothI badhiluM che ane vaLI te tahara sapATa ane cAre bAju jhagArA mAratuM zobhI rahyuM che. _[122] layananA te samatala bhUbhAganI baccovaca pAMca Avelo che. yojana uMco ane aDhIso yojana paholo evo eka moTo mukhya prAsAda te mukhya prAsAdanI pharatA bhane lenA karatAM UMcAI ane pahoLAImAM aDadhA evA bIjA cAra prAsAdo AvI rahelA che. vaLI, e AjubAju AvelA cAra prAsAdonI AsapAsa temane vIMTaLAIne temanA karatAM UMcAipa ane pahoLAipa aDadhA evA bIjA 10 cAra mahAlayo sohAmaNA AvelA che. vaLI, sohAmaNA e cAra mahAlayone gherIne UmelA paNa mApamAM tenA karatAM aDadhA pavA bIjA cAra mahAlayo tyAM dIpI rahelA che. A helA cAra mahAlayonI UMcAi 62 // yojana ane pahoLAi 31 yojana upara eka koza che. e badhAya prAsAdonI aMdara caMdaravA siMhAsana vagere zobhanika upakaraNo goThavApalAM che ane upara dhajAo toraNo ane AThaATha maMgaLo jhUlI rahyAM che. 15 [123] ema aneka prAsAdothI vIMTApalA te mULa prAsAdadhI uttarapUrvamAM arthAt IzAnakhUNAmAM eka moTI sudharmA sabhA AvelI cheenI laMbAI so yojana, pahoLAi pacAsa yojana ane uMcAi bahoMtera yojana che. jemanI upara aneka prakAranAM toraNo pUtaLIo ane sudharmA sabhA ane maMDapo Jainelibrary.org
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra apsarAnAM jhuMDo korelAM che pavA aneka manahara staMbho upara e sabhA racApalI che. pa sabhAne pUrvamA dakSiNamAM ane uttaramA pama traNa stUpo ane dvAro bhUkelA che. te eka eka dvAra soLa soLa yojana uMcaM ane ATha yojana pahoLaM che, tema te darekano pravezamArga paNa teTalA ja mApano temanI che patraNedvAro ghoLAM dRdha jevAM, suvarNamaya stUpavALAM ane upara ATha ATha maMgaLothI virAjita che. sAmenI te pratyeka dvAranI sAme eka eka mukhya maMDapa che. pa maMDapanI laMbAi so yojana, pahoLAi pacAsa yojana ane UMcAI soLa yojana | maNipIThikaratAM vadhAre che. | kA upara e maMDapane paNa pUrvamA dakSiNamA ane uttaramA ema praNa vArasAkha pADelAM che. te pratyeka bAralAkha UMcAImA soLa yojana anecAra jina pahoLAImAM ATha yojana che ane te darekano pravezamArga paNa seTalA ja mApano che te vAM vAraNAMo caMdavA vagerethI suzobhita che ane pratimA temanI upara dhajAo ane ATha ATha maMgalo pharapharI rahyAM che. baLI, te pratyeka mukhamaMDapanI sAme temanI jevA ja suMdara prekSAgRhamaMDapo AvelA che. [124] te paka paka prekSAgRhabhaMDapanA samataLa bhUbhAganI vacce eka moTo dhajramaya akhADo zobhI rahyo che. // 79 // te eka eka akhADAnI vazcovaJca ATha yojana lAMbI pahoLI, cAra yojana jADI ane nAnA prakAranAM maNiratnothI bAMdhelI pacI eka moTI maNipIThikA zobhI rahI che, e maNipIThikA upara siMhAsana vagere ArAmanI sAmagrI goThavI rAkhelI che. ___vaLI, jyA prekSAgRhamaMDapo varNavelA che tyAM te pratyeka maMDapanI sAme paNa soLa yojana lAMbI pahoLI ane ATha yojana jADI evI | suMdara maNipIThikAo DhALelI che. te dareka pIThikAnI upara soLa yojana lAMbA pahoLA ane te karatAM UMcAimAM kAMika vadhAre UMcA tathA sarva prakAranAM ratnothI | caNelA dhoLA zaMkha jevA UjaLA pavA aneka stUpo bAMdhelA che. padareka stUpo upara dhajAo toraNo ane ATha ATha maMgaLo chAjI rahyAM che. Jan Educat ional For Private Personal Use Only
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra // 8 // tathA, e eka paka stUpanI pharatI cAre dizAmAM vaLI bIjI maNipIThikAo AvelI che. te pIThikAonI laMbAI pahoLAI ATha caityavRkSonuM yojana ane jADAI cAra yojana che.pa pIThikAo aneka prakAranA maNiothI nirmalI atizaya ramaNIya che, emanI upara ane e stUponI | varNana barAbara sAme cAra jinapratimAo virAjelI che, e pratimAo jinanI UMcAie UMcI ane paryakAsane beThelI che. temAMnI eka RsabhanI, bIjI vardhamAnanI, trIjI caMdrAnananI ane cothI vAriSeNanI pratimA che. [125] vaLI, te stUponI sAme soLa yojana lAMbI pahoLI ane ATha yojana jADI evI sarvamaNimaya bIjI maNipIThikAo nirmelI | che. te dareka pIThikA upara eka paka caityavRkSa AveluM che. e badhAM caityavRkSo ATha yojana UMcAM ane "aDadhu yojana UMDAM che.ghe yojanana thaDa aDadhuM yojana pahoche che. thaDathI nIkaLo UMcI gapalI vacalI zAkhA cha yojana UMcI che. ema e caityavRkSono sarvAMga laMbAI pahoLAI ekaMdara ATha yojana jhAjherI che. e vRkSonAM mULa vajramaya, zAkhA rUperI, kaMdo riSTaratnamaya, skaMdho vaiDUryanA, nAnI nAnI zAkhAo maNimaya ratnamaya pAMdaDAM vaiDU 81 AgamodayasamitivALA pustakamA (pR0 87) "te NaM ceiyarukkhA aTTa joyaNAI uDDhe uccatteNaM, aTTha joyaNAI ubveheNaM" Avo pATha che. te pATha pramANe "te caityavRkSo UMcAImAM ATha yojana che ane UMDAImA ATha yojana che" AvI artha thAya. tyAre A mULa pAThanI TIkAmAM taddana judoja artha che. ("pratyekaM caityavRkSA aSTau yojanAni Urdhvam-uccaitvena, ardhayojanam udvedhena-uNDatvena" samiti AvRtti pR090) A vivaraNamAM "UMDAI aDadhuM yojana" batAbI che. mane lAge che ke prastuta vivaraNa- prAmANya jotA samitivALI AvRttimA 'advajoyaNa pATha hovo joie paNa saMzodhakanI asAvadhAnIthI 'aTTa joyaNAI thaI gayuM che, A pAThamAM 'aTTha' ne badale 'addha' vAMcavAthI kAma sarI jaze ema koi na dhAre, kAraNa ke 'joyaNAI e bahu-15 vacananI saMgati thai zake ema nathI. 'aDadhA yojana' mATe 'joyaNaM' ema ekavacana ja ghaTamAna thaI zake. For Private Personel Use Only Join Education mella
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ isa sutno sAra | yanAM, DIMTiyAM suvarNamaya, aMkurAo jAMbUnadamaya ane phUlaphalabhara vicitra maNiratnamaya surabhi che. e phaLono rasa amRtasama madhuro | che. e rIte sarasa chAyA, prabhA, zobhA ane prakAzavALAM e caityavRkSo vizeSamA vizeSa prAsAdika che. vRkSo upara ATha ATha maMgaLo vajo Ane chatro vagere zobhI rahelA che ane pamanI-e vRkSonI-pharatA zirISa vagere bIjAM paNa | aneka vRkSo AvelAM che. e caityavRkSonI AgaLa ATha yojana lAMbI pahoLI ane cAra yojana jADI pavI sarvamaNimaya bIjI aneka maNipIThikAo | 5 AvelI che. ___pa dareka pIThikAo upara sATha yojana UMcA ardha kroza uMDA ane ardha kroza paddoLA evA viziSTa prakAranA vajramaya aneka mahendradhvajo khoDelA che, temanI upara pathanathI hAlatI nAnI nAnI aneka patAkAo, ATha ATha maMgaLo, dhvajo ane chatro vagere badhuM laherI raheluM che. 82 ahIM paNa samitivALo AvRttimA mULa pATha ane TIkAno pATha banne paraspara asaMgata chapAelA che vyAre mULamAM 'joyaNa' che tyAre | TIkAmAM 'ardhakrozam" che. mArI pAsenI bhAvanagaravALI prati sivAya bAkInI badhIya pratiomAM paNa samitinI AvRtti jevo ja pATha che. mAtra eka bhAvanagatvALI pratimA ja 'joyaNa'ne badale 'addhakosa' pATha che ane e 'addhakosa' pATha paNa bhAvanagaravALI pratimA pahelethI na hato paraMtu koIe sudhArIne banAvelo cha arthAt bhAvanagaravALI pratimA pahelA 'joyaNaM' pATha ja hato paNa pachI tene badale koIe vivaraNarnu prAmANya dhyAnamA rAkhI 'addhakosaM' karelo che ane ahIM meM to e sudhArelA pAThane ja mAnya rAkhyo che. // 8 // Jain Education at hinelibrary.org
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya sucano sAra 1182 // te dareka mahendradhvajonI AgaLa so yojana lAMbI pacAsa yojana pahoLI ane dasa yojana uMDIevI nandA nAmanI puSkariNIo AvelI che. panAM pANI sAmAnya pANI jevAM mIThA rasavALAM che. ___e pratyeka puSkariNIonI cAre kora pUrva varNavelAM padmavaravedikAo ane vanakhaMDo AvelAM che ane puSkariNIomAM traNa bAju sarasa sopAno goThavelA che tathA upara besADelA toraNo, dhvajo, ATha ATha maMgaLo ane chatro bagere tyAM ThekaThekANe dIpI rahelA che. e sudharmAsabhAmA pUrva ane pazcimamA soLa soLa hajAra tathA dakSiNa ane uttaramA ATha ATha hajAra peDhalIo bAMdhelI che. pa 5 peDhalIo uparanAM pATIyAM suvarNa rajatamaya ane te upara jaDelA nAgadanto bajramaya che. te nAgadantomA kALA sUtaranI mALAo laTake che. vaLI, 5 sudharmAsabhAmAM pa peDhalIonI jevIja ane je upara sukhe saI zakAya pacI sukomaLa suMdara zayyAo dhIchApalI che, pavI aDatALIza hajAra gomAnasIo AvelI che. te gomAnasIonI pAse ja jaDelA nAgadantomA TAMgelAM rajatamaya ziMkAM upara vaiDUryamaya dhUpaghaDIo mUkelI che ane 5 dhUpaghaDIomAthI nIkaLato sugandhamaya kALA agarano dhUpa cAre kora mahekI rahyo che. [126] sabhAnI andaranA bhAgarnu bhautaLa taddana sapATa ane vividha maNiothI bAMdhelu che ane te upara siMhAsana candaravA vagere sAmagrI sarasa rIte sajelI che. vaLI, e bhoMtaLanI baccovacca soLa yojana lAMbI pahoLI ane ATha yojana jADI pacI sarvamaNimaya eka moTI maNipIThikA 83 ahIM paNa mULa pATha ane vivaraNamA moTo bheda che. mULa pATha 'dasa joyaNAI che tyAre vivaraNano pATha 'dvAsaptatiyojanAni che arthAt mULamAM 'dasa yojana' lakhelA che tyAre vivaraNamAM 'bahoMtera yojana' lakhelAM che. A sthAne paNa mAtra eka bhAvanagaranI pratimA vivaraNamA 'daza yojanAni' pATha Ave che ane tene ja ahIM rAkhyo che, Ama karavAyI ja mULa ane vivaraNano visaMvAda maTe che. samitivALI AvRttimAM to e |15/ visaMvAda kAyama rahelo che. baLI vivaraNamA je 'bahetira yojana' lakheTu che te paNa vicAraNIya to kharuMja ne ! For Private Personel Use Only in Education ellorary.org
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya sutano sAra bAMdhelI che. tenI upara sATha yojana UMco yojana uMDo ane yojana pahoLo tathA aDatALIza khUNAvALo, aDatALIza dhAravALoranLI pAsavALo pavo mahendradhvajanI jevo eka moTo mANavaka caityastambha Avelo che. panI upara ATha ATha maMgaLo dhajAo bhane chatro ghagere khoDI rAkhelAM che. pa caityastambhanI baccenA chatrIza yojana" jeTalA bhAgamAM sonA rUpAnAM pATiyAM jaDelAM che. te pATiyAM upara besADelA vajramaya nAgadanto mAM rUperI zikAM TAMgI rAkhyAM che. te zikAM upara vajramaya goLa goLa dAvaDIo goThavI rAkhelI hai ane te dAbaDIomAM 5 jinanA sakthio - sAthaLanAM hADakAMo mUkI rAkhelAM che. sUryAbhadevane ane bIjAM paNa aneka deva devIone jinanA te sakthio arcanIya ke vandanIya ke ane paryupAsanIya che. [127] ATha maMgaLa ane cAmara vagerethI suzobhita te mANavaka caityastambhanI pUrve ATha yojana lAMbI pahoLI ane cAra yojana jADI va sarvamaNimaya eka moTI maNipIThikA AvelI che ane tenA upara eka moTuM siMhAsana DhALeluM che. // 83 // baLI, te caityastambhanI pazcime, pUrve AvelI patrI ane pavaDI ja bIjI eka maNipIThikA AvelI che, tenA upara eka moTuM atizaya 10 ramaNIya devazayanIya goThaveluM che. devazayanIyamA paDhavAyA sonAnA, pAyA maNinA ane pAyAnA kAMgarAM sonAnAM che. panI iMso ane uMpaLAM vajranAM vANa vividhamaNimaya, taLAI rUpero ane ozokA suvarNamaya che. te devazayanIya banne bAjuthI UMcuM ane baccethI DhaLatuM evaM gambhIra che, e meluM na thAya paTalA mATe panA upara rAtuM vastra DhAMkelaM 84 ahIM Agamodaya samitivALI AvRttimAM mULamAM 'battIsAe joyaNesu' - chapAelaM che paNa te pATha, vivaraNa jota khoTo jaNAya che. viva- 15 raNamAM 'Satrizati yojaneSu' (pR0 92) pATha che mATe mULamAM 'chattIsAra joyaNesu' ja pATha hovo ucita che. Jain Education Intentional caitya staMbha nI vaccenA zikAmAM zrI jinanA sAthaLanAM hADakAM
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiya suttano sAra // 84 // Jain Educat che ane pa mAkhaNa jevuM suMvALu, komaLa, atisuvAsita, manohara che. [128] panI uttarapUrva paTale IzAna khUNAmAM ATha yojana lAMbI pahoLI ane cAra yojana jADI pavI sarvamaNimaya eka moTI maNipIThikA che. tenI upara sATha yojana UMco eka yojana paholo pavo eka kSullaka nAno mahendradhvaja ropelo che, panA upara ATha ATha maMgaLo ane dhvajo vagere zobhI rahyAM che. e nAnA mahendradhvajathI pazcime copALa nAmano eka moTo hathiyArono vajramaya bhaNDAra che, emAM uttama praharaNo- parigho taravAro gadAo ane dhanuSa vagere astrazastra saMgharI rAkhyAM che. e bhaNDAramAM sAcacI rAkhelAM sUryAbhadevanAM e badhAM astrazastro UjaLAM pANIvALAM aNIdAra ane vizeSamAM vizeSa tejavALAM che. sUryAbhano zastra bhaMDAra siddhAyatanamAM 5 ekaso- ATha [129] sudharmA sabhAnI upara ATha ATha maMgaLo chatro ane dhajAo vagere zobhAjanaka padArthoM dIpI rahyAM che. e samAnI uttarapUrve paTale IzAna khUNAmAM so yojana lAMdhuM pacAsa yojana poluM ane bahoMtera yojana UMcaM evaM eka moTuM siddhAyatana AveluM che. e siddhAyatananI badhI zobhA sudharmAsabhAnI jevI samajavAnI che. 10 e siddhAyatananI baccovacca soLa yojana lAMbI pahoLI ATha yojana jADI pavI eka moTI maNipIThikA AvelI che. e pIThikAno upara soLa yojana lAMbo paholo ane te karatAM thoDo vadhAre UMco pavo sarvaratnamaya eka moTo devacchaMdaka goThavelo che. tenA upara jinanI UMcAIe UMcI evI ekaso ne ATha jinapratimAo birAjelI che. pratimAonA hAthapaganAM taLiyAM tapanIyamaya, nakho vacce lohitAkSaratna jaDela aMkaratnanA, jAMgho, jAnuo, Uruo ane dehalatA kanakamaya, nAbhI tapanIyamaya, romarAI riSTaratnamaya, cucuko ane zrIvRkSa tapanIyamaya, vanne oSTho pravAlamaya, dAMto sphaTikamaya, jIbha 15 ane tALabuM tapanIyamaya, nAsikA bacce lohitAkSaratne jaDela kanakamaya, AMkho vacce lohitAkSaratne jaDela aMkaratnamaya, kIkIo AMkhanI pAMpaNo ane bhavAMo ripraratnamaya, banne kapolo kAna bhane bhAlapaTTa kanakamaya, mAthAnI ghaDIo vajramaya, mAthAnA vALa ugavAnI | jinamati mAo
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiya suttano sAra cAmaDI tapanIyamaya ane mAthA uparanA vALa riSTaratnamaya che. [130] te dareka jinapratimAonI pAchaLa, mALAvALAM ghoLAM chatro gharI rAkhanArI chatradhAraka pratimAo che, baje vAjura maNikanakamaya cAmarane vajhatI cAmaradhAraka pratimAo che. baLI te dareka jinapratimAonI AgaLa sarvaratnamaya pavI ve be "nAgapratimAo, bhUtapratimAo, yakSapratimAo ane kuMDadhAraka pratimAo AvelI che. pa uparAnta eka so ATha pakaso ATha ghaMTo, kaLazo, bhRGgAro, ArisAo, thALo, pAtrIo, supratiSTho, manogulikAo, ratnakaraMyAo, ikAo gajakaMThAo ane vRSabhakaMThAo vagere aneka padArthoM tyAM pa pratyeka jinapratimAnI AgaLa goThavelA che. caLI phUla, mALA, cUrNa, gandha, vastra, AbharaNa, sarasava ane morapIMcha vagere upakaraNonI ekaso ATha eka so ATha caMgerIo, tyAM pratimAo AgaLa mUkI rAkhelI hai. 85 sUryAbhadevanA vimAnamAM to badhA vaimAnika devo rahe che, tyAM nAgo ane bhUtono nivAsa nathI tema saMbaMdha paNa nathI, chatAM evimAnamo nAgo ane bhUtonI pratimAo zA mATe sthApelI haze ? sthApelI to ThIka paNa emane jinapratimAonI AgaLa zA mATe mukavAmAM Ava ho ? nAgonI ane bhUtonI prAcIna pUjApaddhatinI AmA asara to nahi hoya ? loko nAgothI ane bhUtothI bhaya pAmatA ane temAMthI potAnuM rakSaNa meLavabA teoe nAgo ane bhUtonI pUjA pravartAvelI e bAta prasiddha che; tyAre zuM sUryAbhadeva paNa nAgonI ane bhUtonI pUjA karato ha kharo ? ene paNa emanAthI bhaya haze ke kema ? nAga ane bhUta e banne nAmo eka baLavAna ane suprasiddha vaMzane paNa sUcave che, to zuM ahIM parAelA te banne zabdo e vaMzanA sUcaka che ke nAgadevatA vA bhUta preta vyaMtaranA sUcaka che, e bAbata paNa vicAravA jevI to kharIja. 15 Jain Education emaional 10 nAganI ane bhUtanI pratimAo // 85 //
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra // 86 // Jain Education vaLI, phUla, mALA, gandha ane morapacha vagerenAM teTalAM ja paTalako tyAM sthApI rAkhelAM che. e uparAnta ekasI ATha ekaso ATha siMhAsano, chatro, cAmaro, telanA DabAo, kuThanA DabAo, sugandhI patra, sugandhI cUvA, tagara, palacI, haratALa, hiMgaLoka, maNasila ane AMjanA DabAo, pa vadhuM tyAM yathAkrame goThavI rAkheluM che. e DabAomAM tela vagere je padArthoM bharelA che te atyanta nirmaLa sugandhI ane uttama jAtanA che. vaLI, pa siddhAyatanamAM sugaMdhI dhUpathI maghamaghatAM ekaso ne ATha dhUpadhANAM rAkhelAM che ane pa AyatanonI upara jaDelA ATha ATha maMgaLo dhajAo ane chatra vagere pamanI zobhAmAM badhAro karI rahyAM che. [131] te siddhAyatanamI uttarapUrve paTale IzAna khUNAmAM sudharmAsabhA jevI eka moTI upapAtasabhA AvelI che. e sabhAnI uttarapUrve so yojana lAMbo pacAsa yojana paholo ane dasa yojana UMDo evo eka moTo svaccha pANIno dharo bharelo che. te dharAnI uttarapUrve sUryAbhadevanI eka moTI abhiSekasabhA AvelI che. e sabhAmAM abhiSeka karavAnI badhI sAmagrI bharelI che. te abhiSekasabhAnI uttarapUrvI sUryAbhavanA alaMkArothI bharelI edhI eka moTI alaMkArasabhA AvelI che. pa sabhAnI uttarapUrve eka moTI vyavasAyasabhAnuM 10 sthAna AveluM che, temAM siMhAsana vagere badhAM upakaraNo vyavasthita rIte goTavelAM che. vyavasAyasabhAmA sUryAbhadevanuM eka moTuM pustakaratna mUkeluM che. te pustakanAM "pAnAM ratnanAM pAnAM upara rAkhavAnI kAMbIo riSTa86 svargIya badhA padArthoM ratna ane maNi vagerenA varNavelA che tema tyAMnuM pustaka paNa ratnamaya che ema mULakAra kahe che. pustakanI ratnamayatA pASANa upara lakhavAnA yuganI yAdI Ape che. lakhavA mATe pAMdaDAM ke kAgaLo jyAM sudhI nahi zodhAyAM hatAM te pahelAM pustako patthara ke mATInI iMTo upara lakhAtAM e hakIkata itihAsaprasiddha che. A svargIya pustaka paNa pASANamaya ( ratnamaya ratna paNa eka jAtano pASANa che) 15 hoIne patthara upara lakhAeluM hoya te svAbhAvika che. mULakAra, pustaka tenI zAhI lekhaNa khaDiyo akSaro ane khaDiyAnAM DhAMkaNa suddhAMnuM adbhuta sUryAbhadevanA dharma pustakanuM varNana jainelibrary.org
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra ratnanI, pAnAmAM parovelo doro tapanIyano, dorAnI gAMTho vividhamaNimaya, khaDiyo vaiDUryano, khaDiyA- DhAMka' riSTaratnanu, tenI sAMkaLa tapanIyanI, mapI-zAhI riTaratnanI, lekhaNa bajanI ane akSaro riSTaratnamaya che. evA ratnamaya pustakamAMnuM badhuM lakhANa dharmasaMbaMdhI che azvA bIjI rIte kahIe to e pustaka eka dhArmika zAstra che. te vyavasAyasabhAnI uttarapUrve AgaLa varNavelA dharA jevaDI lAMbI pahoLI ane UMDI evI eka moTI naMdA puSkariNI AvelI che.. tenI uttarapUrve ATha yojana lAMbu pahoLa ane cAra yojana jADaM evaM sarva ratnamaya atizaya manohara eka moTuM balipITha AveluM che. 5 pa rIte varNavelu sUryAbhadevarnu vasatisthAna vadhAremAM vadhAre manohara ane sarva prakAre atizaya AkarSaka che. [132] te kAle te samaye tAjA avatarelA sUryAbhadeve AhAra zarIra iMdriya zvAsocchvAsa ane bhASA mananI paryAptidvArA zarIranI varNana kare che, paNa teo pustakanA nAma bAbata kazo ullekha karatA nathI, tema tenA mULakartA, TIkAkAra, temAM AvelA viSayonI carcA vagere pustaka saMbaMdhI mahattvanI bAbata mATe eka AMkaDo paNa pADatA nathI. je aMgo upAMgo ke pUrvo vagere jainazAstro prasiddha che tenA karatAM e pustaka zuM koI judA prakAraceM haze? mULamA phakta eTalaM lakhelaM che ke e pustakamA dharma saMbaMdhI lakhANa che, paNa te lakhANa kayA dharmane lagatuM 10 che, koNe lakhelu che ane zA uddezathI lakhela che evI koI mAhitI mUlakAre ApI nathI. bIjI vAcanAmAM A pustakane dhammie satthe' arthAt 'dhArmika zAkha' tarIke jaNAvelu che. A sthaLe samitivALA pustakamA mULa ane TIkAmA pAThabheda che. je pATha TIkAmAM bIjI vAcanAno kahelo cha tene saMpAdake ahIM mULamAM chApelo che ane je pAThane TIkAkAre prastuta mUlano mULapATha jaNAvelo che te pATha mULamA dekhAto nathI. AvA prakAranA mULagata ane TIkAgata pAThabhedo A sUtramA tema ja anya sUtromAM aneka sthaLe rahelA che tethI vicAraka abhyAsI zuddha ane prAcIna pAThane tAravI kADhI artha meLavavA prayatna kare to ja mULanA bhAvane pAmI zake, nahi to bhulAvAmAM paDe tevaM che. // 87 // Jan Education in For Private sPersonal use Only wwwinelibrary.org
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra thA133] sUryAbhadeva gayA bhAviSyamA sadAne mATe yAramA paDyo ke-ahIM A sUryAbhadevane ekasI ne ATha jinapratimA // 8 // sarvAMgapUrNatA meLavI lIdhI. pachI e deva evA vicAramA paDyo ke-ahIM AcIne mAruM prathama kartavya zuM che ? have pachI niraMtara zuM gAmAjika karavArnu cha ? tatkALa ane bhaviSyamAM sadAne mATe zreyarUpa pavu zu kAma karavAnu cha ? sabhAnA [133] sUryAbhadeva evo vicAra kare che tyA tarata ja tenI sAmAnika sabhAnA devo hAtha joDIne sevAmAM hAjara thayA ane 'jaya | devonI thAo vijaya thAo' ema bolI svAmIne vadhAvatA tenI pAse AvIne kahevA lAgyAH he devAnupriya ! ApanA A vimAnamA eka moThe siddhAyatana che. temAM jinanI UMcAie UMcI pavI ekaso ne ATha jinapratimAo |' bhalAmaNa birAjelI che. ApanI sudharmAsabhAmAM eka moTo mANavaka caityastaMbha Ubho karelo che temA goThavI rAkhelA vaz2amaya goLa DabAmAM jinanA sakthio sthApI rAkhelA che. e, Apane ane amane badhAne arcanIya baMdanIya upAsanIya che. to he devAnupriya ! pa pratimAonI ane e sakthionI arcA vaMdanA ane paryupAsanA e ApanuM prathama kartavya che ane vaLI vartamAna ane bhaviSyamAM sadAne mATe zreyarUpa evaM paNa eja kAma che. [134] sUryAbhadeva ukta sUcana sAMbhaLI devazayyAmAMthI tarata ja beTho thayo, tyAMthI upapAtasabhAnA pUrvadvAre nIkaLI pelA svaccha 20 pANIthI bharelA moTA dharA tarapha gayo. dharAne anupradakSiNA karato te temAM pUrva dvAre peTho ane tyAM goThavela sopAnadvArA temAM UtayoM, ___87 TIkAkAra lakhe che ke "A sthaLe pustakomA ghaNoya vAcanAbheda-pAThabheda che ane temAMno keTaloka to prAyaH apUrva che, tethI ziSyone saMmoha to thavAno paNa e na thAya te mATe ahIM eka sugama pATha ame Apelo che." ("iha prAktano granthaH prAyaH apUrvaH bhUyAn api ca pustakeSu vAcanAbhedaH tato mA bhUt ziSyANAM sammoha iti kvApi sugamo'pi yathAvasthitavAcanAkramapradarzanArtha likhitaH-pR0 102) mArI samajamA phera na hoya to je hakIkatane AzrIne jaina samAjamA moTo matabheda pravarte che te hakIkatane lagato A pAThabheda lAge che. A pAThabheda bAbata khUba vicArIne tattvazodha thAya to ja jaina samAjamAM zAMti pravarte e dhyAnamA rAkhabArnu che. in Education malla |ww.lainelibrary.org
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra tyAM teNe jalakrIDA ane jalanimajjana sArI rIte kIM, pachI te cokkho ane paramazucibhUta thaI dharAmAthI bahAra Avyo ane jyAM | sUryAbhadevanaM abhiSekasabhA hatI tyAM gayo. snAna abhiSekasabhAne pradakSiNA karato te pUrvadvAre temAM peTho ane tyAM goThavelA mukhya siMhAsana upara jaI caDI beTho. sUryAbhadeva[135] pachI tenI sAmAnika sabhAnA devasabhyoe tyAMnA karmakararUpa Abhiyogika devone bolAvyA ane hukama Apyo ke no iMdrA bhiSeka he devAnupriyo ! ApaNA svAmI A sUryAbhadevanA mahAvipula iMdrAbhiSekanI taiyArI karo. ukta AzA sAMbhaLatAM ja te Abhiyogika devopa tyAMthI IzAna khUNAmAM jaI eka be vAra vaikriyasamuddhAta karI lIdho ane te dvArA abhiSekanI sAmagrI mATe eka hajAra ATha eka hajAra ATha pavA ghaNA padArthoM banAvI lIdhA; jevA ke ||89 // sonAnA, rUpAnA, maNinA, sonAmaNinA, rUpAmaNinA ane sonArUpAmaNinA kaLazo banAnyA, bhaumeya kalazo ghaDI kAlyA; teja prakAre ane teTalI ja saMkhyAmAM bhRGgAro, ArisA, thALo, pAtrIo, chatro, cAmaro, phUlanI ane morapIMcha bagerenI caMgerIo, telanA, hiMgaLokanA ane AMjaNa vagerenA DayAo ane dhUpadhANAMo e badhu eka hajAra ATha eka hajAra AThanI saMkhyAmAM racI nAkhyu. e badhI svAbhAvika ane banAvaTI sAmagrI laI te Abhiyogika devo tirachA loka tarapha javA vegavALI gatithI jhapATAbaMdha upaDyA. e bAju asaMkhya yojana jatAM jatAM teo kSIrasamudra pAse AvI pahoMcyA, temAMthI kSIrodaka ane tyAMnA prazasta utpala vagere kamaLo laI tyAMthI teo puSkarodaka samudre jaI pahoMcyA. tyAMnAM pavitra pANI ane puSpAdika laI te Abhiyogika devo bharata paravatamA AvelAM mAgadha, varadAma ane prabhAsa tIrthoM tarapha uDayA. tyAM pahoMcI tIrthajaLa ane tIrthadhaLa laI teo gaMgA siMdhu raktA ane raktavatI nadI one ovAre UtaryA. tyAMnAM zuci pANI ane mATI letAka teo cullahimavaMta vagere parvato tarapha jai caDyA. tyAMthI pANI puSpa ane sarva prakAranI auSadhi sarasava vagere lIdhuM. tyAMthI teo padmapuMDarIkanA dharA tarapha gayA. tyAMnu cokkhaM pANI vagere bharI tyAMthI hima Jain Education remona For Private & Personel Use Only whiainelibrary.org
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiya suttano sAra // 90 // Jain Education vaMta, auravata, rohitA, rohitAMzA, suvarNakUlA ane rUpyakUlA nadIo bhaNI teo upaDayA, pachI sahAvati viyaDAvati ane vRttavaitADhya tarapha gayA. pachI tyAMthI mahAhimavaMta rukmi vagere parvato bhaNI uDyA ane tyAMthI mahApadmadraha mahApuMDarIkadraha tarapha jaI pachI o harivarSa ane ramyakakSeNanI harikAMtA bhane nArIkAMtA nadIo bhaNI vaLyA. tyAMthI gaMdhAvatI mAlavaMta bhane vRttavaitADhya tathA niSedha nIlavaMta timiccha kesaridraha ane mahAvidehanI sItA sItodA nadIo bhaNI teo gayA. pachI tyAMthI cakravartInA badhA vijayoe jaI ane pa rote te te badhAM sthaLonAM pANI mATI puSpAdika laI cheka chehale teo maMdara parvate jaI pahoMcyA. maMdara parvatanA bhadrazAla naMdana ane somanasa vanamAMthI suMdara gozIrSacaMdana vagere sAmagrI laI teo jhapATabaMdha pAchA pharyA ane tvarAvALI cAlathI pAchA sUryAbhavimAnamAMjyAM siMhAsana upara potAno svAmI sUryAbhadeva beThelo he tyAM-jaI pahoMcyA Une pelA sAmAnika sabhAnA sabhyo samakSa iMdrAbhiSekanI sarva sAmagrI je temaNe vividha sthaLethI ANI hatI te hAjara karI dIdhI. 5 abhiSekanI sarva sAmagrI AvI pahoMcyA pachI sUryAbhadevanI sAmAnika sabhAnA cAra hajAra devasabhyo, tenI cAra paTTarANIo, bIjI RNa sabhAbhanA potapotAnA parivAravALA devo, sAta senAdhipatio, soLa hajAra AtmarakSaka devo ane vIjA paNa ghaNA 10 devadevIo-evadhAMpa tyAM abhiSekasabhAmAM AvI te te sAmagrIdvArA moTI dhAmadhUmathI sUryAbhadevano iMdrAbhiSeka karyo. [136] e mahAvipula iMdrAbhiSeka cAlato hato tyAre keTalAka devopa sUryAbhavimAnamAM sugaMdhI pANIno cha~TakAva karyo, keTalAkopa ne vimAnanI badhI dhULa jhADI kADhI, bIjA keTalAkopa pa vimAna ane tenAM zerI bajAra vagere bhAgone liMpIguMpIne sApha karyA, mAMcA upara mAMcA DhALIne vimAnane zaNagAryu, ThekaThekANe hArabaMdha dhajApatAkAo ropI, caMdaravA bAMdhyA, sugaMdhI chAMTaNAM chAMTardhA, caMdananA thApA mAryA, vAraNebAraNe caMdananA pUrNa kaLazo ane toraNI TAMgyAM, lAMbI lAMbI sugaMdhI mALAo laTakAvI, suvAsita puSpo veyaM, 15 sugaMdhamaya dhUpo uvekhyA, sonuM rUpuM vajra ratna maNi phUla phaLa mALA cUrNa gaMdha AbharaNa ane vastra vagereno varasAda varasAvyo, maMgaLa vAja vAgyAM, Dhola dhaDakyA, vINAo raNajhaNI, dhavaLa maMgaLa gavAyAM, vividha prakAranAM abhinayovALAM nRtyo thayAM, nATako bhajavAyAM, abhiSekane lIdhe devono AnaMda jainelibrary.org
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUryAbhadeve rAyapaseNaiya suttano sAra sonA rUpa ratno vagere vecAyAM, pama te te devoe potAnA svAmInA abhiSekanI khuzAlImAM te vimAnane aneka prakAre suzobhita karyu. vaLI, te prasaMge harSamA AvI jaI koi devo bucakArA karavA lAgyA, koI phUlyA samAtA nathI, keTalAko nAcavA mAMDyA, tAMDava paherelA karavA lAgyA, hokArA karavA lAgyA, bAhuo aphaLAvavA lAgyA, haNahaNavA mAMDyA, hAthInI peThe cIso pADavA lAgyA; keTalAko vastra ane UchaLe che, siMhanAda kare che, UMce UDe che, nIce paDe che, paga pachADe che, gAje che, jhabake che, varase che, potapotAnAM nAmo kahI| AbhUSaNo saMbhaLAve che, tejathI tape che; keTalAko moTethI thUthU kare che ane keTalAko potAnA hAthamAM dhUpadhANAM, phaLazo ane kamaLo vagere |5|| rAkhI Amatema doDAdoDI kare chaH e rIte te dareka devo potAnA svAmInA abhiSekanI khuzAlI mANe che. // 9 // abhiSeka thaI rahyA bAda te dareka devo hAtha joDIne bolyA ke he naMda ! tAro jaya thAo, he bhadra ! tAro jaya thAo, je ajita che tene tu jita ane je jita che tenI tuM rakSA kara. devomA jema iMdra. tArAomAM caMdra, asuromAM amara, nAgomAM dharaNa ane manuSyomAM bharatanI peThe tuM amArI bacce rahe. vaLI, ghaNAM palyopamo, ghaNAM sAgaropamo, ghaNAM palyopamo ane sAgaropamo sudhI amArA upara ane A AkhA sUryAbhavimAna upara |10| Adhipatya bhogava ane amane bardhAne surakSita rAkhato tuM ahIM AnaMdathI vihara. Ama bolIne te badhAM devadevIoe jaya jaya nAda kayoM ane e rIte sUryAbhadevano iMdrAbhiSeka pUro thayo. [137] abhiSeka pUro thatAM te sUryAbhadeva, tyAMcI pUrvane bAraNe nIkaLI alaMkAra sabhAne pradakSiNA karato temA teja vAraNe peTho ane tyAMnA mukhya siMhAsane beTho. pachI tenA sAmAnika sabhyadevoe tenI samakSa tyAM badhI alaMkArasAmagrI upasthita karI. pahelA to mhApalo hovAthI teNe suko-|15| maLa aMgalUchaNA dvArA potAnAM aMgo lUchayAM, tenA upara sarasa gozIrSacaMdanano lepa karyoM ane tyArabAda pakaja phUMke UDI zake tevU Jain Educationem tonal For Private Personel Use Only waljainelibrary.org
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiya suttano sAra // 92 // Jain Education ghoDAnI lALa jevuM narama, suMdara varNa ane sparzavALu ane jene cheDe sonuM jaDeluM che tevuM sphaTika jevuM UjaLu dhoLu devadUSya "yugala teNe pahernu pachI hAra, adhahAra, ekAvaLa, motInI mALA, ratnAvaLa, aMgada, keyUra, kaDAM, berakhAM, kaNadoro, dase AMgaLIpa veDha vIMTIo, chAtI upara doro; mAdaLiyuM, kaMThI, jhUmaNu, kAne kuMDaLa ane mAthe cUDAmaNi mugaTa vagere AbharaNo paherI potAnA dehane pa sUryAbhadeve ThIka ThIka sajAvyo. miMka vyava vaLa, guMthelI vaTelI bharelI ane eka bIjAnA nALathI joDelI evI cAre prakAranI mALAothI potAnI jAtane kalpavRkSanI peThe 5 sAya jANyo suzobhita karatAM teNe divya puSpamALa paNa paherI. [138] pa rIte alaMkRta thapalo te sUryabhideva vyavasAyasamAne pradakSiNA karato temAM Avyo ane tyAM siMhAsanArUDha thayo. pachI to tenA sAmAnika sabhyopa tenI samakSa tyAMnA pustakaratnane mUkyuM teNe tene ughADI vAMcI temAMthI dhArmika vyavasAyane lagatI samajutI meLavI lodhI. pakrama pUro thayA bAda te, tyAMthI pUrvadvAre nIkaLI naMdA puSkariNIe gayo. tyAM goThavelA sopAnadvArA puSkariNImAM UtarI teNe potAnA hAthapaga pakhALyA, pachI cokkhA paramazucibhUta thaI hAthInI mukhAkRtinI jevI pANIthI bharelI eka moTI dhoLI rajatamaya jhArI ane puSkariNInAM kamaLo vagere laI tyAMthI te siddhAyatana tarapha javA nIkaLyo. sUryAbhadeve pustaka vAMcI ghA 88 bhagavAna mahAvIranA samasamayI loko be vastro paheratA e hakIkata, te samayanI vastraparidhAnapaddhatino ullekha ane bIjAM keTalaoNka prAcIna citro uparathI samajI zakAya ema che. e rIte svargIya devo paNa bhAratavarSanI e vastraparidhAnapaddhatine anusaratA hoya ema A varNana sUcita kare che. vastranI banAvaTanuM varNana jotAM te samayanI vastraracanAnI kaLA paramaprakarSane pAmelI che e to cokkhu jaNAya che. sUtrakAre varNaveluM vastra AjanAM vastrayaMtro paNa nathI banAvI zakatAM, tyAre e vastra te samayanA hAthavaNATanI banAvaTa che e, vastraracanAnI kaLAno paramaprakarSa nahi to bauddhuM zuM ?
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra siddhAyatanamA jyAM devacchaMda che ane je bAjue jinapratimAo che te tarapha jaI e sUryAbhadeve ane tenA sakaLa parivAre temane | sUryAbhadeve praNAma karyA, pachI temane morapIchathI jI, sugaMdhI pANIthI ekhALI, sarasa gozIrSacaMdanano lepa kayoM, suvAsita aMgalUchaNAthI lemane zrIjinapralUMchI ane pachI te pratimAone akSata pavAM devadRpya yugala paherAvyA. tyAravAda te savastra pratimAo upara phUla, mALA, gaMdha, cUrNa, | timAnI varNa, vastra, AbharaNa vagere caDAvI temane lAMbIlAMbI mALAo paherAvI ane pAMce prakAranAM puSponA pagara bharyA. pachI te jinapratimA-| pUjA karI onI sanmukha rUperI akhaMDa cokhAnA svastika darpaNa bagere AuATha maMgaLo AlekhyAM, caiDUryamaya dhUpadhANAmAM sugaMdho dhUpa saLagAvI te pratyeka pratimAo AgaLa dhUpa ko ane pachI gaMbhIra arthavALA moTA pakaso ne ATha chaMdo bolI temanI stuti karI. // 9 // 89 TIkAkAre lakhelu che ke-"sUryAbhadeva bAMde che eTale te jinapratimAone caityadanavidhipUrvaka badi che ane pachI name che eTale praNidhAnAdikanA yogapUrvaka name che' evo keTalAkano mata che. tyAre baLI bIjA keTalAka to kahe ke "caityavaMdanano je prasiddha vidhi che te to virativALAone ja baMdhavese evI che. temA IryApayikIpUrvakano kAussagga Avato hovAthI virativALA sivAyanA bIjAone e vidhi karabo ucita nathI, mATe 'bAda ' eTale caityavaMdanapUrvaka vAMde che ema nahi paNa sAmAnyapaNe vAMde che ane 'name che' eTale Azaya-bhAva-vRddhine kAraNe Adara- ||10 pUrvaka name che" evo artha samajavo. sUryAbhadeve karelI caityavaMdanarUpa stutinA prasaMgamAM A prakAre moTo matabheda che." ahIM je tadhyarUpa hoya te to parama RSi kevaLI bhagavaMto jANe" Ama kahIne ai matabhedothI guMcvAIne TIkAkAra chUTI jatA jaNAya che, paNa e bAbata koI prakAranI spaSTatA karatA nathI. vaLI "A pachI je hakIkata Ave che te saMbaMdhe paNa moTo pAThabheda che" ema TIkAkAra jaNAve che. A badho vAcanAbheda ane ukta matamatAMtarI dhyAnamA rAkhaune A prakaraNane samajavu joIe. " moTA chaMdavALA 108 zloka dvArA sUryAbhadeve stuti karelI" ema mULamAM kaheluM che paNa e chaMdo kyA prakAranA hatA e vize kazu jaNAveluM nathI. stuti karatAM sUryAbhadeve zakrastava paNa kahelaM che paraMtu te atipra-12 siddha hovAthI ahIM pUrU Apelu nathI. ("vandate tAH pratimAH caityavandanavidhinA prasiddhena, namaskaroti pazcAt praNidhAnAdiyogena iti eke. anye Jain Education emanal wir.jainelibrary.org
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiya suttano sAra // 94 // Jain Education Internatio tyArabAda te sUryAbhadeva sAtaATha pagalAM pAcho pharyo, pacho besI, DAbo paga UMco rAkhI, jamaNo paga jamIna upara mUkI, mAthu RNa vAra nIcuM namAvI, hAtha joDIne A pramANe bolyoH arihaMta bhagavaMtAne namaskAra, yAvat acaLa siddhine varelAo prati namaskAra. [pR0 18 paM0 2 ] pachI to e siddhAyatanano bacalo bhAga, tenI cAre vAjuno dvArapradeza, mukhamaMDapo, prekSAgRhamaMDapo, vajramaya akhADo, badhA caityastaMbho, maNipIThikAoM uparanI jinapratimAo badhAM caityavRkSo, mahendradhvajo, naMdApuSkariNIo, mANavaka caityastaMbhomAM sacavAI rahelAM jinanAM sakthio, devazayyAo, nAnA mahendradhvaja, sudharmAsabhA, upapAtasabhA, abhiSekasabhA, alaMkArasabhA ane e badhI sabhAono cAre bAjuno pradeza, e badhAMne tathA e vadhe sthaLe AvelI pUtaLIo zAlabhaMjikAo, dvAraceTIo ane vIjAM vadhAM bhavya upakaraNo vagerene te sUryAbhadeve morapIMchIthI paMjyAM divya pANInI dhArAothI poMkhyAM, temanA upara gozIrSa caMdano lepyAM te batI thApA mAryA ane temanI sanmukha phUlanA pagara bharyA, dhUpa dIdho ane te zobhAvardhaka badhI sAmagrI upara phUla caDAvyAM, temaja mALAo, ghareNAM ane vastra vagere paherAvyAM ane potAnI Rddhine sUcavatA te pratyeka padArtha tarapha e rIte te sUryAbhadeve potAno sadbhAva batAvyo. ema karato karato te, cheka chelle vyavasAyasabhAmAM AvI pahoMcyA. tyAM teNe tyAMnA pustakaratnane morapIMchathI pUMjyu, divya jaLanI dhArAthI poMkhyuM bhane uttama gaMdha temaja mALA vagere vaDe pUrvavat tenI arcA karI tathA tyAMnI pUtaLIo vagere tarapha paNa teNe te ja rIte potAno sadbhAva sUcita karyo. A vadhuM karIne jyAre te balipITha pAse AvI balinu visarjana kareM che tyAre teNe potAnA Abhiyogika devone bolAvI nIceno tu abhidadhati - viratimatAmeva prasiddhaH caityavandanavidhiH anyeSAM tathA'bhyupagamapurassarakAyavyutsargAsiddheH iti vandate sAmAnyena, namaskaroti Azaya- 15 vRddheH abhyutthAnanamaskAreNeti / tattvamatra bhagavantaH paramarSayaH kevalino vidanti / ata UrdhvaM sUtraM sugamam, kevalaM bhUyAn vidhiviSayo vAcanAbheda iti" - pR0 110 ) 10 sUryAbhadeve vimAnanI pUtaLIo vagere arcanA karI ane devo dvArA karAvI www.ainelibrary.org
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra hukama kahI saMbhaLAvyoH sUryAbhano he devAnupriyo ! tame zIghra jAo ane A sUryAbhavimAnamA AvelA siMgoDAnA ghATanA mAgomAM trikomA catuSkomAM catvaromAM parivAra caturmukhomAM ane mahApathomAM tathA prAkAra aTArIo dvAro gopuro toraNo ArAmo udyAno bano vanarAjio kAnano ane vanakhaMDomAM arthAt mArA A vimAnamAM vasatAM devo ane devIo ukta rIte nAne moTe badhe sthaLe arcanikA kare parbu tepane jAhera karo. Abhiyogika devodvArA potAnA svAmI sUryAbhadevanI upara pramANenI ghoSaNA sAMbhaLI tyA vasatAM pratyeka devo ane devIoe ukta / ghoSaNAmAM jaNAvyA pramANenAM te te pratyeka sthaLanI arcanikA karI. A badhu patI gayA pachI te sUryAbhadeva naMdA puSkariNIpa gayo, tyAM teNe hAtha paga pakhALyA ane tyAMthI te, cAra hajAra sAmAnika devasabhyo, cAra paTTarANIo ane soLa hajAra AtmarakSaka devo vagere aneka deva devIo sAthe, moTA ThAThamAThathI vAjate gAjate // 95 // caraghoDo phare tema pharato pharato sIdho potAnI sudharmAsabhA tarapha Avyo, tyAM pUrvadvAre pesI tyAMnA mukhya siMhAsana upara pUrvAbhimukha thaIne beTho. [140] e sabhAmAM te sUryAbhadevanI pazcimottare ane uttarapUrve DhALelA cAra hajAra bhadrAsanomAM sUryAbhadevano sAmAnika sabhAnA sabhyadevo beThA, pUrvamAM tenI cAra paTTarANoo, dakSiNapUrvamAM AMtarasabhAnA ATha hajAra devo, dakSiNamAM madhyasabhAnA dasa hajAra devo, dakSiNapazcimamA bAhya sabhAnA bAra hajAra devo ane pazcime sAta sAta senAdhipatio beThA. vaLI, te sUryAbhadevanI pharatA cAre dizAmAM cAra cAra hajAra AtmarakSaka devo beThA. e AtmarakSaka devopa varAvara sajelAM kavaco paherelA, khecelI kAmaThIbALAM dhanuSo hAthamAM dharI rAkhelAM, potapotAnA paheravezo upara uttama citapaTTo bharAvelA, temAMnA keTalAkanA hAthamA nIlA pILAM ane rAtAM phaLAM itAM, keTalAkanA hAthamAM cApa, cAru, carma, daMDa, khaDga ane pAza vagere anazastro jhabakI |15| rahelAM hatAM, potAnA svAmI sUryAbhadeva tarapha khUba bhaktibhAvabharI dRSTie jotA tathA vinIta bhAve kiMkarabhUta thaIne rahelA ane samaye Jain Education tema For Private Personel Use Only
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra // 16 // samaye e sUryAbhadevanI rakSA mATe sAvadhAna rahetA se AtmarakSaka devo tyAM tenI pharatA cAre dizAmAM cokI pahero bharatA UbhA che. te sUryAbhadevanI e badhI divya Rddhi che, divya zobhA che ane divya devazakti che. | sUryAbhadeva nI AvaradA pra0-he bhagavan ! e sUryAbhadevanI sthiti-AvaradA keTalI lAMbI jaNAvelI che ? ane tenA u0-he gautama! panI AvaradA cAra palyopamanI jaNAvelI che. pra0-he bhagavan ! sUryAbhadevanI sAmAnika sabhAmAM besanArA devonI sthiti keTalI lAMbI jaNAvelI che ? pUrva bhavane lagatA u0-he gautama ! teonI AvaradA paNa cAra palyopamanI jaNAvelI che. he gautama! te sUryAbhadeva e prakAranI mahARddhi, mahAdyuti, mahAvaLa, vizALa yaza, atula sukha ane mahAprabhAvavALo che. praznottarI [141] pra0-he bhagavan ! te prakAranI divya devaRddhi devadyuti ane devaprabhAva e badhuMe sUryAbhadevane kevI rIte maLyu ? teNe e | badhu kevI rIte prApta karyu ? ane kevI rIte e badhAno te svAmI thayo ? e sUryAbhadeva panA pUrvajanmamAM koNa hato? parnu nAma gotra zuM hatuM ? e kayA gAma nagara ke saMnivezano nivAsI hato? paNe paq te zuM dIdhuM zu khAdhuM zuM karyu ne zuM Acaryu ke jethI te pavo 20 mahAprabhAvazALI deva thayo ? athavA tathAprakAranA Arya zramaNa ke brAhmaNanI pAsethI teNe parbu te dhArmika Arya suvacana zuM sAMbhaLyu ke jethI te evo atula vaibhavavALo uttama deva thayo ? u0-'he gautama vagere zramaNo! pama kahIne zramaNa bhagavAna mahAvIre bhagavAna gautamane AmaMtrIne A pramANe kahAM: sUriyAbhanuM varNana samApta / Jain Education ennal For Private Personal use only wi.jainelibrary.org
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra rAjA paesInI kathA 'kekayi' nAmano adho [142] he gautama ! ema che ke A jaMbUdvIpa nAmanA dvIpamA bhAratavarSamA kekayiardha" nAme janapada, dhana ane dhAnya vagerenI Ayadeza vibhUtithI paripUrNa hato. te dezamAM sarva prakAranAM sukhanuM dhAma evI seyaviyA" nAmanI nagarI hatI. te nagarIthI yahAra uttarapUrvanA ane seya 90 jaina zosromA 25|| Arya dezonAM tathA te dareka dezanI eka eka rAjadhAnInAM nAma prasiddha che. 25 dezo to AkheAkhA Arya viyA nagarI hatA ane 'kekayi' deza aDadho Arya hato ema e zAstra sUcave che. bauddhagraMthomA ya 'kekaya dezano ullekha che. te dezaveM vartamAna sthAna uttaramA pezAvara tarapha vahI zakAya. paNa tenI cokkasa sImA kaLI zakAtI nathI. mULa pAThamA 'keiyaaddhe' ebuM chapAelu che ane TIkA | // 17 // kAre ("kekayI nAma ardham"-pR0 114 ) lakhIne te mULa zabdanI vyAkhyA ApI che. TIkAno ullekha jotAM mULa pATha 'kaiya'ne badale 'keaI' ke 'keyaI' hoya to zuddha pATha kahevAya. rAjA dazarathanI eka rANInu 'vaikayI' nAma te, A kekaya dezanI hatI mATe 'kaikayI' paDadhuM jagAya che. 91 A nagarIne 'kekaya' dezanI rAjadhAnI tarIke sUtromA varNavelI che. 'seyaviyA' no saMskRta paryAya TIkAkAre 'zvetambI' sUcavelo che. A-10 vazyaka sUtra (pR0 197 vibhAga 1) mA jaNAvelu che ke "chadmastha bhagavAna mahAvIra vihAra karatA karatA uttaracAvAla ke uttaravAcAla pradezamA gayA, tyAMcI 'seyabiyA' gayA, tyAM te nagarInA zramaNopAsaka rAjA paradezIe bhagavAnano mahimA ko ane pachI tyAMthI bhagavAna surabhipura pahAMcyA | A nagarI vartamAnamA kayAM che tenI hakIkata maLI nathI. dIghanikAya nAmanA bauddha graMthamA AvelA pAyAsisuttamAM A nagarone 'setavyA' nAmathI in Educatanem wijainelibrary.org
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya sutsano sAra // 98 // digbhAgamAM-IzAna khUNAmAM vadhI RtuomAM phaLothI lacyuM rahetuM sundara sugandhI zItaLa chAyAyAlu ane sarva prakAre ramya nandanavana jevU miyavaNa nAme udyAna hatuM. te nagarIno rAjA mahAhimavanta jevo prabhAvazALI payesI" rAjA hato. e rAjA adhArmika, adharmiSTha, paesI rAjA dharmane nahi anusaranAro, adharmane ja jonAro, adharmane phelAvanAro hato. panA zIla tathA AcAramA kyAya dharmane nAmarnu paNa sthAna sUcavelI che ane kozala dezamA (janadRSTie ayodhyA ane tenI AsapAsano pradeza)vihAra karatA karatA kumAra kAzyapa A nagarImA AbyA ema sUcI ene kozalonA nagara tarIke jaNAvelI che. ("yena setavyA nAma kosalAnaM nagaraM tad abasari"-dIghanikAya bhAga 2 pR. 316) 92 mULamAM A mATe 'paesI' zabda vaparAelo che , TIkAkAra A mATe 'pradezI' zabda vApare che ane AvazyakamAM 'padesI, zabda sUcave lo che A rAjA saMbaMdhI je hakIkata have pachI A, rAyapaseNaiya sUtramA AvanArI che tene lagabhaga maLatI hakIkata 'dIghanikAya' nA pAyAsisu'taMta' nAmanA lAMbA prakaraNamA AvelI che. ('pAyAsi zabdamAM 'yAnI pahelAM je kAnA jevU nizAna che te, kharekhara kAno nayI paNa paDimAtrAnI lipimA | e kAnA jevU nizAna 'ya' uparanI mAtrA che eTale enuM kharu vAcana 'payesi' thAya paNa mAtrA vAMcavAnI bhUlanA pariNAma ane 'ya' pachI eka kAno vadhI javAne kAraNe 'payesi' ne badale 'pAyAsi' thayuM hoya ema na bane ) e suttatamA mukhya praznakAra rAjA 'pAyAsi che, temAM tene 10 rAjanya vaMzano jaNAvelo che ane teno saMbaMdha kozala vaMzanA rAjA 'pasenadi sAthe batAvelo che. rAyapaseNaiyamA jema rAjA payesi ne atyaMta pApiSTa tarIke varNadelo che tema dIghanikAyamA nathI. paraMtu ema ema to kahelaM che ke- e rAjAne pApamaya vicAro thayelA; paraloka nathI, aupapAtika sattA nathI ane sukRta tathA duSkRtano koi prakArano phalavipAka -pariNAma-nathI. A rAjA vize bIjI koI atihAsika mAhitI maLI nathI. (tena kho pana samayena pAyAsi rAjaJjo setavyaM adhjhAvasati x x x pasenadikosalena dinna rAjadeyyaM x x x pAyAsirAjaJassa evarUpaM pApakaM didvigataM utpannaM hoti iti pi natthi paraloko, natthi sattA opapAtikA, natthi suktadukkatAnaM kammAnaM phalavipAko ti-dIghani kAya bhAga 2 pR0 316-317) a l For Private Personel Use Only |25| nin Education rary.org
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iya suttano sAra yakaMta na hatuM. vaLI, e rAjA potAnI AjIvikA adharmathI ja calAvate. panA moDhAmAMthI 'haNo' 'chedo bhedo' pavIja bhASA nIkaLato. pa prakRtie pracaNDa krodhI bhayAgaka ane adhama hato. pamA hAtha hamezaM lohIbharyA-lohIthI kharaDApalA ja rahetA. pa cinAvicArye pravRtti sUriyakatA karanAse, halakAone uttejana ApanAro, lAMciyo, ThagAro, kapaTI, bagabhagata ane aneka prakAramA phAMsalAo racI savai koIne duHkha rANI, sUridenAro hato. panAmAM koI prakAranAM vrata zIla guNa ke maryAdA na hatAM, kadI paNa e pratyAkhyAna uposatha ke upavAsa na karato, aneka | manuSyo mRga pazu pakSI ane sarpa vagereno ghAtaka ito. TuMkAmAM e rAjA adharmano ketu hato. kadI te gurujanono Adara na karato, 5 yuvarAja vinaya na karato, tema koI zramaNa vA brAhmaNamA teme leza paNa vizvAsa na hato. Avo te kara rAjA potAnA AkhA dezanI karabhara kalyANavRtti varAvara calAvI na zakato. | mitra citta [143] e rAjAne bolave cAlaveM hasave kuzaLa ane hAthepage suyALI sUriyakantA nAme rANI hatI. payesI rAjAmA anurakta pa | sArathi rANI tenI sAthe aneka prakAranAM mAnavI bhogone bhogavatI rahetI hatI. [14] papasI rAjAno moTo dIkaro sUriyakantA rANIne peTe ayatarelo sUriyakanta nAme yuvarAja kumAra hato. e yuvarAja, rAjA | 100 payesInAM rAjya rASTra baLa vAhana koza koThAra antaHpura ane samagra dezanI potAnI meLe saMbhALa karato raheto hato. // 99 // [142] te payesI rAjAne tenAthI moTo, bhAI ane kalyANamitra jevo, citta nAme eka sArathi hato. saMpattivALo e koIthI na __93 A mATe TIkAkAra 'citra' zabda vApare che. dIghanikAyamA A mATe 'khatte' zabda che. A sUtramA jema rAjA paeso ane citta bacce gADha saMbaMdha batAyelo che tathA te theno bacce vizeSa bAtacIta thayAnI hakIkata lakhelI che, tema dIghanikAyanA pAyAsisuttaMta prakaraNamAM rAjA pAyAsi ane khatte bacceno saMbaMdha jaNAvelo che ane te benI bacce vizeSa vAtacIta thayAnI nedhi karelI che. 'satte' no saMskRta |20| paryAya kSattR-kSattA che ane teno artha sArathi-ratha hAMkanAra-che. ["sUtaH kSattA ca sArathiH"-amarakoza kAM0 2 kSapriyavarga lo0 59.] huM na Jan Educati o nal For Private Personel Use Only wjainelibrary.org
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra // 10 // davAya evo hato. baLI, e citta sArathi arthazAstramA sUcavelA sAma dAma bheda daNDa vagere rAjakAraNI upAyomAM kuzala hato, hAjara javAvI, anubhavI hato. autpattikI vainayikI karmaja ane pAriNAmika pavI cAre prakAranI buddhi panAmA hatI. rAjA papasI, tenA potAnAM kuNAladezaaneka kAryonAM kAragonAM kuTumbonAM mantraNAonAM chapAM kAmonAM rahasyabhUta banAyonAM aneka jAtanAM nirNayonAM ane pavA vIjA meda | sAvatthI bharelA aneka prakAranA rAjakAraNonA vyavahAronAM vidhAnomAM tenI salAha leto.rAjAne mana e sArathi khaLAnA vacalA stambha jevo hto| nagarIjitaane rAjA pane pramANabhUta, potAno AdhAra, Alambana ane potAnI AMkha jevo ja samajato hato. e sArathimA rAjA payesIno khUpa || zatru rAjA vizvAsa hato, mATe ja 5 aneka prakAranI rAjakhaTapaTomA ane bIjAM paNa vividha prakAranAM rAjakAryomA potAnI salAha ApI zakato. bIjI rIte kahIe to e sArathi, rAjA payesInA samagra rAjyanI dhurAne caheto hato. [146] je vastra te rAjA payesI seyaviyA nagarImA rAjya karato hato te vakhate rAjA jitazatru kuNAladezanI sAvatthI" nagarIno bhUlato houM to rAyapaseNaiyamA je 'citte' zabda vaparAyo che te, e khatte' ne badale che ane tema thavAmA lipibhrama kAraNa jaNAya che 'khatte' zabda koI kALe 'citte' paMcAyo hoya athavA cakArabahula bhASAvALA loko te 'khatte' ne 'citte' samayA hoya. kavargane badale cavarga bolavAno rivAja gUjarAtanA keTalAka bhAgamA kAMI navo savo nathI, ethI 'khatte ne badale 'citte' yA pachI te-'citte'-vizeSa nAma kalpAyuM hoya ane tyArabAda te mATe 'sArahi'- sArathi ebuM vizeSaNa yojAyu hoya ema kema na bane ? daughanikAyamA 'khatte' pada nirvizeSaNa hovAthI 'citte' uparathI 'khatte' nI kalpanAne avakAza raheto nathI. 94 sUtromAM A nagarIne kuNAlanI rAjadhAnI kahelI che. TIkAkAro tene 'zrAvastI kahe che. dIghanikAyanA mahAsudassana suttetamA sAvatthIne te samayanuM 'mahAnagara kahe luM che, 'sahetamaheta' nA nAmathI je gAma Aje jANituM che te A 'sAvatthI' che ema prAcIna bhUgoLanA zodhako kahe cha. A mATe vadhAre jANavA sAru juo mArI 'bhagavAna mahAvIranI dharmakathAo' mAnu 'zrAvastI' upararnu TippaNa. in Education a l For Private & Personal use only wir.jainelibrary.org
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra jAte pote| rAjAle ziSya mA jaNAve rAjA hato. kuNAladeza samRddhivALo hato ane sAvatthI nagarI paNa RddhisiddhithI bharelI hatI. te sAvatthI nagaronI vahAra IzAna / | citta sArakhUNAmAM koTTaya nAme caitya hatuM, rAjA jitazatru payesI rAjAno AjJAdhArI khaMDiyo rAjA hato. thirnu sAvaeka vakhate rAjA payesIe vizALa mahAmUlya evaM rAjAne devA jevU eka moTuM meTaNuM taiyAra karAvyu. pachI citta sArathine tthI tarapha bolAvIne kA ke, citta! tuM sAvatthI nagarIe jA ane tyAM jitazatru rAjAne A ApaNI bheTa ApI Ava" tathA tyAMnA rAjakAryo, prayANa rAjanItio ane rAjavyavahAro tuM jAte pote ja jitazatra rAjAnI sAthe rahIne joto-saMbhALato thoDo vakhata tyAM rahI paNa Ava. | 95 mULa sUtramA jaNAveluM che ke "sAvatthInI rAjA jitazatru, seyaviyAnA rAjA paesIno aMtevAsI hato." atevAsI zabda ziSyanA bhAvane | sUcave che. ziSya jema gurunI AjJAno dhAraka hoya che tema rAjA jitazatru, rAjA paesInI AjJAno dhAraka hato arthAt tenA tAbAno khaDiyo | // 101 // rAjA jitazatru hato. paristhiti Ama chatAM rAjA paesI potAnA sArathi cittane potAnA tAbAnA rAjA jitane bheTaNuM ApI AvavAnI je bhalAmaNa kare che tenu zu kAraNa hovU joIe ? kharI rIte to tAbAnA khaDiyA jitazatru rAjAe potAnA uparIbhUta rAjA paesIne prathama bheTaNuM mokaTavU joIe. A saMbaMdhe mULamAM ke TIkAmAM kazo khulAso mato nathI, paNa kalpanAthI je khulAso sUjhe che te A cheH keTalIeka vAra |10| tAbAnA khaMDiyA rAjAo, potAnA uparIbhUta rAjA karatAM baTa, senA, koza-dhanabhaMDAra ane bIjI bAbatomA AgaLa baMdhavAno gupta prayAsa kare che ane tema karI potAnA uparIbhUta rAjAne haThAvI tene sthAne AzvAno ane potAnuM khaMDiyApaNu bhusavAno prayatna pra channapaNe sevatA hoya che, A paristhitinI jANa vyAre uparIbhUta rAjAne thAya che tyAre te mukhya rAjA, rAjanItizAstrane avalaMbIne te mATe tapAsa karavA prayatna kare che ane te prayatna karavAnAM jema bIjAM paNa aneka nimitto hoya che tema 'bheTa mokalavI' te paNa eka nimitta che. A ja vastune rAjA paesI potAnA sArathi cittane nIcenA zabdomA jaNAvI rahyo che: "citta ! tuM A bheTa ApI Ava tathA tyAMnA rAjakAryo, rAjanItio 25 ane rAjavyavahAro tuM jAte pote ja joto saMbhALato thoDo bakhata tyAM rAjA jitazanI pAse rahI paNa Ava." Jain Educat Interational For Private & Personal use only
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya sucano sAra pAchaLa thIbhAvAnI sAyarathI nAva karato karato ghoDA ubhA // 102 / / citta sArathi pa bheTaNu laI potAne ghera Anyo ane teNe potAnA kauTumbika puruSone bolAvIne kahAM ke-he devAnupriyo ! mAre mATe chatrIyALo cAra ghaNTAbALo payo ghoDA jaDelo ratha jaladI taiyAra karI hAjara karo. kauTumvika puruSo e rathanI taiyArImA lAgyA paTalA samayamA citta sArathi nAhyo, balikarma kayu, bastara daheryu, bhAthu bAMdhyu, gaLAmAM hAra sAthe rAjacivALo paTTo paheyoM ane joitAM hathIAra-paDIAro paNa bAMdhI lIdhAM. pachI peluM rAjAe ApelaM bheTaNu laI, taiyAra thaIne AvelA ratha upara citta sArathi beTho, tene mAthe paka jaNe koraMTakanA phUlanI | mALAvA chatra dharyu ane rathanI pAchaLa hathIArabandha vIjA aneka mANasone paNa teNe sAthe lIdhA. pa rIte te seviyA nagarIthI nIkaLI kekayiardha dezanI bacce thato kuNAla dezanI sAvatthI nagarI tarapha javA lAgyo. bacce bacce bahu lAvA nahi pacA sukharUpa zirAmaNIvALA paDAva karato karato te sAvatthI nagarIe jaI pahoMcyo. tyAM jitazatra rAjAnA gharanI je bAju bahAranI upasthAnazALA hatI tyAM jaI teNe ghoDA ubhA rAkhyA, rathane sthira kayoM, pachI rathathI utarI potAnA rAjAe Apelu meTaNu laI jitazatra rAjAnA gharamAM aMdaranI upasthAnazALAmAM gayo, tyAM pahoMcI rAjA jitazatrune 10 praNAma karyA, tene 'jaya ho vijaya ho' ema kahone vadhAnyo ane pachI rAjA payesIpa mokalelaM bheTaNu najara kayu. __ e meTa svIkArI jitazatru rAjApa citta sArathino satkAra karyo, sanmAna kayu ane UtaravA mATe rAjamArga uparano eka moTo AvAsa kADhI Apyo. citta sArathi sAyasthI nagarInI baccovacca thato te Apele utAre jA pahoMcyo, nAhyo, palikarma kayu, mAMgalika zuddha vastro paheyI, nAnA paNa mahAmUlya ghareNAMtho zarIrane zaNagAyu. __pachI jamI karIne cokkho thaI sundara rIte goThavelA siMhAsana upara AvIne beTho eTale baporane vakhate namate chAMye enI sAme | 25 gAndharvo madhura gIto gAvA lAgyA ane kuzaLa nAcanArAo suMdara nRtya karavA lAgyA. A rIte mAnavabhogya yogya uttama sukhone bhogavato te tyAM sAvatthI nagaromA raheSA lAgyo. Jan Education inte For Private Personel Use Only orary.org
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra pArthApatya | kezikumAra zramaNa // 103 / / [147] te cakhane tyAM-sAvatthI nagarImAM-pApitya kezI nAme kumArazramaNa paNa AvelA hatA. e kezI kumArazramaNa jAtavAna kulIna baliSTha vinayI jJAnI samyagdarzanI cAritrazIla lAjavAna nirabhimAnI ojasvI tejasvI varcasvI ane yazasvI hatA. emaNe krodha mAna mAyA ane lobha upara jIta meLavelI hatI, nidrA iMdriyo ane parISaho upara kAbU karelo hato. pamane jIvananI tRSNA ke maraNano bhaya nahotA. pamanA jIvanamA tapa, caraNa, karaNa, nigraha, saraLatA, komaLatA, kSamA, nirlobhatA e badhA guNo maNyarUpe hatA. vaLI, te / zramaNa, vidyAvAna mAMtrika brahmacArI ane veda tathA nayanA jJAtA hatA. temane satya zauca vagere sadAcAronA niyamo priya hatA, tathA teo caudapUrvI ane cAra zAnavALA hatAH pavA te kezI" kumArazramaNa potAnA pAMcaveM bhikSuzipyo sAthe krame krame gAme gAma pharatA pharato sukhe sukhe viharatA zrAvastI nagarInI yahAra IzAna khUNAmAM AvelA koTTaya caityamAM AvIne UtaryA ane tyAM yogya abhigraha dhAraNa karIne saMyama tathA tapathI AtmAne bhAvita karatA rahevA lAgyA. je vakhate kezI kumArathamaNa sAvatthI nagarIe AvyA te vakhate te nagarImAM Thera Thera-tarabheTAmA trikamA cokamAM cAcaramA cokaThAmA rAjamArgamA ane zerIpa zerIpa jyAM sAMbhaLo tyAM ghaNA loko paraspara pama kahetA hatA ke Aje to pApitya kezI kumArazramaNa ahIM AvyA che, to he devAnupriyo! ApaNe temanI pAse jaIe, temane bAMdIpa, namIpa, satkArIe ane sanmAnIe. 96 dIghanikAyamA Amane sthAne kumAra kAzyapa (pAlo-kumAra kassaparnu nAma che. kAzyapano bhikSu samudAya pAMcarsenI saMkhyAmA batAvelo che. kumAra kAzyapane zramaNa gautamanA (gautama buddhanA) zrAvaka tarIke varNavelA che. (bauddhazAsanamA tyAgI hoya te zrAvaka ane gRhastha hoya te upAsaka) A kumArakAzyapa sIdhA ja seyaviyA nagarImA Ave che tyAre kezIkumAra-zramaNa sAvatthIe AvyA pachI seyariyA bhaNI jAya che. Ajanma brahmacArI hoya te kumArazramaNa kahevAya. mULa to kumArazramaNa zabda yaugika che paNa pachI te brAhmaNa muni vagere zabdanI peThe rUDha thayo lAge che. pANinIyanA mULa aSTAdhyAya [2-1-70]mAM paNa e zabdano ullekha che eTalo e zabda prAcIna che. Jain Education Trainelibrary.org a l
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiya suttano sAra // 104 // Jain Education Ama vicArIne pa nagarIno janasamudAya mahAjana koya caityamAM jyAM kezI kumArabhramaNa UtaryA hatA tyAM temanA darzanArthe pahoMcyuM. kezI kumArabhramaNe potAno pAse AvelA lokone temane yogya hitazikSAoM kahI saMbhaLAvI. [148] te vakhate tyAM jatA ke tyAMthI pAchA pharatA lokono ghoMghATa sAMbhaLIne citta sArathinA manamAM ema thayuM ke 'zuM Aje A nagarI iMdra skaMda rudra mukuMda nAga bhUta yakSa stUpa caitya vRkSa giri guphA kRvo nadI sarovara ke samudra saMbaMdhI koi utsava che ke jene laIne A ghaNA ugro bhogo rAjanyo kSatriyo ikSvAkuo jJAto kauravyo brAhmaNo bhaTo yodho licchavio malakio prazAstAo ibhyo ibhyaputro ane senApatio bagere nAhI dhoIne AvajA karI rahyA che, keTalAka ghoDe caDelA che, keTalAka hAthIpa beTelA che ane keTalAka ToLe vaLIne page cAlatA AvajA kare che' ? lokonI e doDadhAmavALI AvajAnuM kAraNa jANavA citta sArathie potAnA kaMcukI puruSane tapAsa karavA mokalyo, teNe yarAvara tapAsa karI kharA samAcAra maLatAM ja AvIne citta sArathine vinayapUrvaka jaNAnyuM ke he devAnupriya ! Aje A nagarImAM koi iMdra ke sAgara vagereno utsava nathI paNa pArzvApatya kezI kumArabhramaNa A nagarInA kohaya nAmanA caityamAM AvIne utarelA che ane temanA darzanArthe jayA mATe A vadhI doDadhAma ghoMghATa thaI rahyAM che. 110 [149] potAnA saMdezavAhake kahelI e hakIkata sAMbhaLIne citta sArathi khuza thayo ane tene paNa kezI bhramaNa pAse javAnuM mana thayuM, pathI teNe kauTuMbika puruSone bolAvIne azvaratha jaladI taiyAra karI lAvavAno Adeza karyo. " ratha AvI pocatAM to te sArathi nAhyo, balikarma kareM, maMgalamaya zuddha vastro paheryo, eka jaNe panA upara chatra dharyu ane pa te, rathamAM besI moTA samudAya sAthai kezI kumArabhramaNanA utArA bhaNI javA nIkaLyo. temanI pAse pahoMcatAMja ghoDAo UbhA rAkhyA, 15 rathane bhAvI dIdho ane pote rathathI UtarI kezI kumArazramaNanI praNa pradakSiNA karI, temane cAMdI namI hAtha joDI vinayapUrvaka sevA karato temanI sAme beTho. citta sAra thinuM ke zi kumAra pAse wwlainelibrary.org
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra kezI kumArabhramaNe citta sArathine ane tenI sAthenI moTI janatAne caturyAma dharmano upadeza karyoM paTale ke sarva prakAranI hiMsAthI virAma karavo, sarva prakAranA asatyathI virAma karavo, sarva prakAranI corIthI virAma karavo ane sarva prakAranA vahiddhAdAnathI virAma karavo. [150] kezI kumArabhramaNe kahelI A hitazikSAo sAMbhaLIne citta sArathi pramudita thayo ane zramaNane traNa pradakSiNA daI hAtha joDI A pramANe bolyoH he bhagavan ! tame kahelA nirgratha pravacanamAM zraddhA karUM chu, vizvAsa dharUM luM, he bhagavan ! tamopa jaNAveluM nirgratha pravacana maneruce che, te pramANenA pAlana mATe UjamALa thauM chu ane he bhagavan ! jevuM tame kaheluM che tevuM te, mane sAdhuM lAge che. tamArI pAse A ghRNA ugro bhogo ane ibhyo vagerepa potAnuM puSkaLa sonuM rUpaM dhana dhAnya baLa vAhana bhaMDAra koThAra ane vizALa aMtaHpura e badhAMno parityAga karIne ane pa badhuM dhana janatAmAM baheMcI daIne muMDa thaI gRhavAsa choDI aNagArapaNuM svIkArya che paNa huM tema karavA samartha nathI. huM to Apa devAnupriyanI pAse pAMca aNuvratavALo ane sAta zikSAvatavALo ema bAra prakArano gRhidharma 10 svIkAravA zaktimAna hu~. kezI kumArabhramaNa bolyAH he devAnupriya ! tane sukha thAya tema kara, temAM vighna na AvavA de. pachI kezI kumArabhramaNa pAse citta sArathipa pUrve jaNAvelo gRhidharma svIkAryoM ane temane vAMdI namIne pAcho pa sArathi potAne UtAre AvI pahoMcyo. 97 sthAnAMgasUtrI TIkAmAM ( pR0 202) bahiddhA eTale maithuna ane AdAna eTale parigraha ema jaNAveluM che athavA strIparigraha vA bIjo koI paNa prakArano parigraha 'bahidvAdAna' mAM samAI jAya che. kezI kumArazramaNa bhagavAna pArzvanAthanA anuyAyI hatA mATe temaNe cAra mahAvratone upadezelA che. Jain Education Inmational 15 // 105 // www.ainelibrary.org
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iya suttano sAra // 106 // Jain Educati [151] have te citta sArathi zramaNopAsaka thayo. jIva ajIva puNya pApa Asrava saMvara nirjarA kriyA adhikaraNa baMdha ane mokSanA svarUpane te barAbara samajavA lAgyo. nirgratha pravacanamAM tene have pavI dRDha zraddhA thaI ke te pravacanathI koI deva asura nAga suvarNa yakSa rAkSasa kinnara kiMpuruSa garuDa gAMdharva ke mahoraga vagere devagaNo tene caLAvI zake nahi. nigraMtha pravacana taraphanI tenI badhI zaMkAo daLI gaI, badhI kAMkSAo zamI gaI ane badhI vicikitsAo osarI gai. te e pravacananA marmane barAbara samajyo ane jema asthimajjA paraspara otaprota thaI rahelAM che tevI ja otaprotatA ra pravacanamAM tene jAmI gaI. have te ema mAnavA lAgyo ke A nitha 5 pravacana paramArtharUpa che ane bAkI badhuM anartharUpa che. pravacananI AvI AsthAne lIdhe have te" atizaya dAnazAlI thayo paTale have teNe potAnA gharanA AgaLiyA uMcA karI lIdhA arthAt sarva koine mATe daravAjAo khullA karI nAkhyA. tenuM zIla paTalu badhuM pavitra vanyuM ke have te koinA gharamAM ke aMtaHpuramA pravezato topaNa lezamAtra aprItikara nahoto lAgato. caudaza AThama amAvAsyA 19 ane pUrNimAnA divasomAM te pUrepUro uposatha pALato, nirbaMdha zramaNone nirdoSa khAnapAna khAdima svAdima pITha pATIyAM zayyA saMthAro vastra pAtra kAmaLa pagapUMchaNu ane osaDavesaDa Apato hato tathA zIlavata guNa viramaNa pratyAkhyAna ane uposathopavAsa 10 dvArA potAnA AtmAne bhAvita karato ane sAvatthI nagarImAM je je rAjakAryoM ane rAjavyavahAro hatA te badhAMne jitazatru rAjAne sAthai rAkhIne te pote ja saMbhALato rahevA lAgyo. 98 jeNe dharmavacanane sAMbhaLIne samajama lIgheluM hoya ane jIvanazuddhi, samAjazuddhi, rASTrazAMti ane vizvazAMtinA kAraNe e dharmavacanane jIvanamA utArakhA prayatna kyoM hoya tevA eka mAnavanuM kharekharuM zabda citra A kaMDikAmAM doreluM che. 99 vaidika saMpradAya ane bauddha saMpradAyamA paNa A tithione dharmakaraNI mATe batAvelI che. A mATe juo 'bhagavAna mahAvoranI dharmakathAo' mAMnuM te vizenuM TippaNa. citta, zramaNopAsaka thayo w.jainelibrary.org
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra [152] Ama keTalAka divaso cItyA pachI koi eka divase rAjA jitazatrue eka mahAmUlya bheTaNuM taiyAra karAvyu. pachI citta seyaviyA sArathine bolAvone rAjApa kA ke-he citta !] seyaviyA nagarIe jA ane huM A je najarANu ApuMchaMne rAjA payesIne najara | | tarapha Akara tathA mArI vatI pamane vinaMtI karaje ke temaNe je mArA yogya saMdezo kaho mokalAbyo che te mAre mana sAco ane asaMdigdha vavA mATe che. Ama sUcanA ApIne rAjAe vizeSa AdarapUrvaka citta sArathine vidAya ApI. citte kezi____ [153] citta sArathi paNa e bheTaNu laI potAne UtAre AvI, javAnI taiyArI karavA lAgyo. jatAM pahelA te nAhI dhoI zuddha vastro 5 zramaNane paherI kezI kumArazramaNa pAse gayo. karelI zramaNe sArathine dhamopadeza kayoM. dharmopadeza sAMbhaLI sArathi prasanna thayo. UThatAM teNe zramaNane vinaMtI karI ke-he bhagavan ! vinaMtI rAjA jitazanI vidAya laI Aje hu~ seyaviyA nagarI bhaNI ravAnA thA chu, to he bhagavan ! tame koI vAra seyaviyA nagarI jarUra |paesinRpa padhArajo. seyaviyA nagarI prAsAdika che, darzanIya che ane badhI rIte ramaNIya cha, mATe jarUra tame tyAM padhAravA kRpA karazo. / adhArmika citta sArathinA A kathanano kezI zramaNe Adara na kayoM, te tarapha koI dhyAna na Apyu, paNa mAtra mauna ja dharI rAkhyu. chatAM 10 citta sArathie to bIjIvAra ane trIjIvAra paNa seyaviyA nagarI AvavAno Agraha karyA ko. vinaMtIno jyAre be-traNavAra sArathie AgrahabharI vinaMtI karI tyAre kezI kumArazramaNa sArathi prati bolyA-ke he citta ! jema koI paka | asvIkAra lIlochama ThaMDI chAyAvALo moTo vanakhaMDa hoya, to he citta ! te vanakhaMDa, manuSya pazu pakSI ane sapoM vagerene rahevAlAyaka kharo? citta bolyo-hA jarUra-pa rahevAlAyaka kharo. ___ zramaNa bolyA-paNa he citta ! e vanakhaMDamAM aneka prANIonuM lohI pInArA bhIlugA nAmanA pApazakuno rahetA hoya to e vana- 15/ // 107 // khaMDa zu rahevAlAyaka kharo ? citta bolyo-pama hoya to e sAro vanakhaMDa paNa upasarga denAro hovAthI rahevAlAyaka na gaNAya. zramaNa volyA-paja pramANe, he citta ! tArI seyaviyA nagarI paNa bhale ghaNI sArI hoya, chatAM teno adhArmika rAjA payesI Jain Educat inteletional For Private Personel Use Only Www.jainelibrary.org
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra // 108 // prajAno kArabhAra sArI rIte na calAvanAro hovAthI hu~ tyAM kevI rIte AvI zakuM ? kezizrama[154] pachI citta sArathie kezI kumArazramaNane ema kA ke-he bhagavan ! tamAre rAjA payesI sAthe zu karavU che ? seyaviyA nagarImA sArthavAha vagere bIjA ghaNA loko che, jeo Apa devAnupriyane vAMdaze namaze ane ApanI sevAmA raheze tema ja e loko NanA Adara mATe citte Apane khAnapAna khAdima svAdima pratilAbhaze tathA pITha phalaka zayyA saMstAraka vagere dvArA paNa Apane upanimantrita karaze. sArathirnu A kathana sAMbhaLI kezI kumAra bolyA-citta ! tyAre vaLI koi vakhate tArI seyaviyA nagarIpa paNa AvIzu. potAnA udyAnapAla [155] pachI sArathi kezI zramaNane vAMdI namI tyAMthI potAnA UtArA tarapha javA mATe pAcho pharyo. UtAre AvI ghoDe joDelA kone karelI cAra ghaMTAvALA rathamAM besI seyaviyA nagarIthI je rIte Avyo hato te rIte kuNAladezanI vacamAM thatoka pAcho tyAM javA nIkaLyo. kekayiardha dezanI seyaviyA nagarImA AvatAM ja citta sArathie tyAMnA miyavaNa udyAnanA rakhevALone bolAvI sUcanA karI ke-he / bhalAmaNa devAnupriyo ! pAvApatya kezI kumArazramaNa krame krame gAmegAma pharatA pharatA ahIM AvavAnA che, to teo ahIM Ave tyAre, devAnuH priyo ! tame temane vAMdajo, namajo, temane rahevA yogya sthaLamAM rahevAnI anujJA Apajo ane pITha phalaka zayyA saMstAraka laI javA 10 nimaMtraNa karajo. te rakhevALoe citta sArathirnu ukta kathana mAthe caDhAvyu ane teo kezI kumAranA AgamananI rAha jovA lAgyA. [156] miyavaNanA rakhevALone pUrvokta bhalAmaNa karI citta sArathi seyaviyA nagarIe AvI pahoMcyo. nagarInI vaccovacca thatoka te, payesI rAjAnA gharamAM bahAranI upasthAnazALA tarapha gayo. tyAM pahoMcI teNe ghoDAone thaMbhAvI ratha Ubho rAkhyo, rathathI UtarI rAjA jitazatrupa Apelu mahAmUlya meTa' laI te sArathi, rAjA payesI pAse gayo, hAtha joDI rAjA payesIne vadhAvI te bheTaNuM tene najara kayu. rAjA payesIe jitazatrunI meTa svIkAratAM citta sArathinuM sanmAna karyu, satkAra karyo ane tene potAne ghera javAnI anujJA ApI. rAjA pAsethI nIkaLI rathamAM beso sArathi potAne ghera Avyo, nAho, balikarma kayu, khAi pIne zuddha thayo ane pachI potAnA Jain Education remona For Private Personel Use Only jainelibrary.org
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiya sutano sAra uttama prAsAdama suzobhita siMhAsane beTho. tyAM tenI sAme mRdaMgo vAgavA lAgyA, vatrIza prakAranAM nATako thavA lAgyAM ane uttama taruNIo nAcavA lAgIH e rIte te, gAnatAnamAM potAno samaya vitAvato uttama sukhone bhogavato rahevA lAgyo. [157] have anya koI divase kezI kumArabhramaNe mAgI ANelAM pITha pATIyAM zayyA ane saMthAro .. pAchAM ApI dIghAM ane pote potAnA pAMca anagAro sAthe bahAra vihAra artha nIkaLI paDayA. sAthI nagarIthI vihAra karI pharatAM pharatAM teo kekayiardha dezanI seyaviyA nagarInA miyavaNa udyAnamAM AvI pahoMcyA ane 5. tyAM yathocita avagraha svIkArI saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA rahevA lAgyA. // 109 // kezI kumArabhramaNa te udyAnamAM AbI pahoMcyA tyAre temanuM Agamana thayuM jANI te udyAnapAlako bahu khuza thayA. temanI pAse AvIne teoe kezI zramaNane vAMdyA, temane yogya rahevAnA sthaLomAM rahevAnI anumati ApI, ane temane upayogamAM levA mATe pITha pATIyAM saMthAro vagere laI javAne nimaMtraNa AyuM. 10 te ravALa kezI kumArazramaNanAM nAma ane gotra pUchIne yAda paNa karI lodhAM pachI teo ekAMtamAM bhegA thaI paraspara bAtacIta karavA lAgyA ke, he devAnupriyo ! ApaNo cittasArathi jemanI vATa joto rahe che, jemanuM darzana icche che ane jemanAM nAma gotra sAMbhaLatAM paNa e khUba prasanna thAya che, te ja A kezI kumArabhramaNa gAmegAma pharatAM pharatAM ahIM seyaviyA nagarImAM AvI caDayA che; 100 AjakAla jema upAzrayamAM pITha pATa pATalA vagere taiyAra rahe che ane sAio saMthArAne sAthai ja pherave che tema pahelA na hatuM. pahelA to comAsuM karanArA zramaNo pote jAte pITha vagere upayukta padArthane gRhasthane tyAMthI nirdoSa rIte mAgI lAvatA ane saMthAro paNa sA na pheravatA. jyAre ane jyAMsudhI jarUra paDe tyAM sudhInI mudata mATe saMthAro paNa gRhasthane tyAMthI mAgI lAvavAmAM Avato. saMthArAmAM ghAsa- 15 parALa pAtharavAmAM AvatuM. Jain Education international kezizramaNa seyaviyA AvyA v.jainelibrary.org
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iya suttano sAra paesIne upadeza ApavAnI cittanI bhalAmaNa // 110 // to he devAnupriyo ! ApaNe jaIe ane cittasArathine tene atipriya lAge tevI kezI kumAranA AgamananI hakIkata jaNAvIe. evo vicAra karI te udyAnapAlako cittasArathine ghera gayA, tene praNAmapUrvaka jayavijayathI vadhAvI kahevA lAgyA ke, he devAnupriya ! tame jemanI vATa joi rahyA cho te kezI kumArazramaNa opaNI seyaviyA nagarInA miyavaNa udyAnamA AvI saMyama ane tapathI | AtmAne bhAvita karatA rahevA lAgyA che. __ [158] ukta hakIkata sAMbhaLI cittasArathi bahu khuza thayo. pachI te, AsanathI uThI-Ubho thaI pAdapIThathI nIce UtarI pagamAMthI 5 | mojaDIo kADhI nAMkhI khame khesa rAkhI hAtha joDI je dizAmA kezI kumArazramaNa UtaryA hatA te dizA tarapha sAta ATha pagalAM gayo |:ane praNAmapUrvaka temanI stuti karavA lAgyoH namo'tthu NaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM vagere [pR0 18 paM0 2] Ama zakastava pUruM karatAM chevaTe te bolyo ke-ahIMnA miyavaNa udyAnAM padhArelA e mArA dharmAcArya ane dharmopadezaka kezI kumArazramaNa bhagavAnane huM vAMduM chu. e rIte potAnA dharmAcAryane namaskAra karI temano Agamana saMdezo kahevA AvanAra te udyAnapAlakono sArathipa satkAra karyo ane jIvatAMsudhI pahoMce teTaluM vizALa prItidAna ApI temane vidAya karyA. __ pachI teNe kauTuMbika puruSone bolAvIne azvaratha jaladI taiyAra karI lAvavAno Adeza ko. ratha AvatAM bhAvatAM to te nAhI, balikarma karI, zuddha vastro paherI ane zarIrane zobhAvI taiyAra thaI gayo. pachI te, rathamA besI moTA janasamudAya sAthe kezI kumArathamaNanA darzanArthe gyo| [159] kezI zramaNanI dharmadezanA sAMbhaLI harakhAelo ane toSa pAmelo sArathi bolyo ke-he bhagavan ! amAro rAjA paesI adhArmika che ane potAnA dezano ya kArabhAra barAbara calAvato nathI, tema koI zramaNa brAhmaNa ke bhikSuono Adara karato nathI Jain Education remona For Private Personel Use Only waldjainelibrary.org
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra paesInI dharma sAMbhalavAnI ayogyatA // 11 // | ane sarva koIne herAna herAna kare che. mATe he devAnupriya ! tame e rAjAne dharmopadeza Apo, to tenuM ghaNu bhalu thAya, sAthe zramaNa brAhmaNa bhikSuo, manuSyo, pazuo ane pakSIonuM paNa ghaNu bhalu thAya ane tema thatAM tenA AkhAya dezanuM paNa ghaNu sAraM thAya. cittasArathinaM A kathana sAMbhaLI kezI kumArabhramaNa bolyA ke-he citta! je manuSyo ArAma ke udyAnamA AvelA dhamaNa brAhmaNanI sAme jatA nathI, temane vAMdatA namatA ke satkAratA nathI, temaja temanI paryupAsanA karatA nathI ane temanI pAse jaI potAnA praznonA khulAsA pUchatA nathI, teo kevaLIe kahelA dharmane sAMbhaLavAno lAbha meLavI zakatA nathI. je manuSyo upAzrayamAM AvelA zramaNa brAhmaNano Adara karatA nathI, temanI pAse jaI kazo khulAso pUchatA nathI, teo dharma sAMbhaLavAno lhAyo laI zakatA nathI. je manuSyo gocarIe nIkaLelA zramaNa brAhmaNanI bhakti karatA nathI, temaja temane vipula azana pAna khAdima ane svAdima vaDe pratilAbhatA nathI tathA temane koI prakArano khulAso pUchatA nathI, teo dharmane sAMbhaLavA samajavAnA adhikArI thaI zakatA nathI. temaja je manuSyo zramaNa brAhmaNanI pAse javA chatAM potAnI jAtane hAtha kapar3e ke chatrI vaDe DhAMkI rAkhe che-chupAvI rAkhe che arthAt eka khUNAmAM jaI cupacApa besI rahe che paNa kazo khulAso pUchavA AgaLa AvatA nathI, teo ya dharmane sAMbhaLavAno lAbha khoI bese che. paNa he citta ! je manuSyo ArAma udyAna ke upAzrayamA AvelA zramaNa brAhmaNano Adara kare che, gocarIe AvelA temane vipula dAna Ape che ane temanI pAse jatAM potAnI jAtane na chupAvatAM jyA jyA prasaMga maLe tyA tyA sarva khulAsA pUchI le che, teo ja dharmane sAMbhaLayAno samajavAno ke meLavavAno lAbha meLayo zake che. to he citta ! tArA rAjA papasIne ame dharma kevI rIte kahI zakIpa, kemake te amArI pAse Avato nathI temaja amArI sAmu | paNa joto nathI. Jan Educati onal For Private Personal Use Only w.anelorary.org
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iya suttano sAra // 112 // Jain Educat [160] pachI sArathi bolyoH he bhagavan ! koI eka vakhate mArI pAse kaMboja dezamAMthI cAra ghoDAonI bheTa AvelI, pa meM na rAkhatAM paravArI rAjAne tyAM mokalI ApI, to he bhagavan ! e ghoDAonA vhAnAthI rAjA papsIne huM Apa devAnupriyAnI pAse lAvI zakIzaH mATe he devAnupriya ! te samaye tame rAjA paesIne dharmakathA kahetAM leza paNa glAna thazo nahi tame tamAre rAjA papasIne khUba chUTathI dharma kahejoleza paNa acakAzo nahi. pachI kezI kumArabhramaNa bolyAH he citta! te prasaMge vAta. tyAravAda cittasArathi potAnA dharmAcArya kezI kumArazramaNane cAMdI namI rathamAM besI potAne AvAse jaI pahoMcyo. ational [161] have eka divase prabhAtanA pahore niyama dhArI ane Avazyaka karI sUrya ugatAM ja cittasArathi potAne gherathI rAjA parasIne ghera gayo. rAjAne namaskAra karI jayavijayathI vadhAvI te bolyoH he devAnupriya ! Apane meM keLavelA cAra ghoDAnI bheTa mokalelI che, to he svAmI ! cAlo ane Aja e ghoDAonI ceSTA juo, 10 arthAt pamanAM cAla svabhAva vagerenI parakha karo. rAjA sArathine kaH citta ! tuM jA ane pArakhavAnA te cAre ghoDAo joDelo azvaratha jaladI taiyAra karI ahIM haMkArI lAva. azvaratha AvI pahoMcatAM zarIrane sajadhaja karIne rAjA rathamAM besI seyaviyA nagarInI baccovacca thatoka ghoDAne khelavato khelayato bahAra nIkaLyo. ema jatAM jatAM cittasArathi te rathane aneka yojano" sudhI khaMcI gayo. rAjA parasI, garamI, tarasa, rathano vAyaro UnI lU ke 15 uDatI dhULathI kaMTALI thAkI gayo bhane bolyoH 101 ahIMno A 'aneka yojana' zabda, pharavAnI maryAdAnA atirekane sUcave che tethI teno 'so pacAsa yojana' evo artha koi na samaje. 5 ghoDAnI parakhane bAne citta, pasIne zramaNa pAse laI gayo v.jainelibrary.org
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suno sAra citta ! mAruM zarIra thAkI gayuM che mATe have rathane tuM pAcho vALa. sArathirathane pAcho vALI miyavaNa udyAna tarapha haMkArI gayo udyAna pAse pahoMcatAM teNe rAjAne ka svAmI ! ANi udyAna che. ahIM ghoDAone sArI rIte thAka khavaDAvIpa ane temano badho zrama ApaNe dUra karo nAkhIpa. [162] rAjApa 'hA' pADatAM te udyAnamAM kezI kumArazramaNanA UtArAnI pAse jaI citte ghoDAone rokI rAkhyA rathane sthira kaya ane ghoDAone choDI nAkhI temano bhrama dUra thAya tevI pravRtti zarU karI. rAjA paNa rathathI nIce UtarI sArathinI e pravRttimAM joDAyo ane ghoDAone dhIme dhIme pheravavA lAgyo. ema karatA karatAM miyavaNamAM maLelI moTI sabhAmAM bacce besI moTA avAje kahetA kezI kumArazramaNane rAjAe joyA. jotAM jatene vicAra Ayo ke 'jaDa loko ja jaDanI upAsanA kare che, muMDa loko ja muMDanI pUjA kare che, mUDha lokoja mUDhano Azraya khoLe che, apaMDita loko ja apaMDitano Adara kare che ane ajJAnI loko ja ajJAnInuM bahu mAna kare che' to A vaLI koNa jaDa mUDha muMDa apaMDita ane ajJAnI puruSa che je zaramALa ane zarIre hRSTapuSTa dekhAvaDo lAge che ? e zuM khAya che ? zuM pIye che ? evaM 10 zuM khAdhA pIdhAthI panuM zarIra AvuM tagamagI rahuM che ? ane vaLI pazuM de che jene lIdhe AvaDI moTI mAnavamedanInI bacce beTho beTho te moTA varADA pADe che ? Ama vicAra AvatAM ja rAjAe sArathine kadduH citta ! joto kharo A loko kevA jaDa che je pelA moTA jaDanI sevA kare che are e moTo jADo jaDa teonI sAme kevA moTA barADA pADIne koNa jANe zuMya samajAve che ! gammata to e che ke AvA naphakarA ane jAmI gaelA jaDa lokone lIdhe ApaNe ApaNI potAnI paNa udyAnabhUmimAM sArI rIte harI pharI zakatA nathI. mAtra visAmo 15 ane zAMti meLavAvA mATe to ahIM AvyA ane ahIM to mAthAnA vALa UMcA thaI jAya pavA barADA karane athaDAyA kare che. [163] citte rAjAne kaH Jain Education Interational zramaNa tarapha paesInI aruci // 113 //
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiyaM sutano sAra // 114 // Jain Education ma he svAmI ! e kezI nAme kumArabhramaNa pAzrvapitya che, jAtivaMta che, ghAra jJAnanA dhAraka hai, pamane Adho'vadhijJAna thapalaM he ane o annajIvI che. rAjA bolyoH citta ! tuM zuM kahe che ? zuM pa puruSane Adho'vadhijJAna che ? zuM pa annajIvI che ? sArathi bolyoH hA, svAmI ! ema ja che. rAjAH citta ! tyAre zuM pa puruSa abhigamanIya che ? cittaH hA, svAmI ! pa zramaNa abhigamanIya che. rAjAH tyAre to citta ! ApaNe tenI sAme jaIe. [164 ] Ama vAtacIta karI e banne jaNA sAthe, kezI kumAranI sAme jaIne temanI pAse beThA. rAjaH he bha'te' ! zuM tame AMgho'vadhijJAna dharAvo cho ? zuM tame annajIvI cho ? zramaNe rAjAne kaH he papasI ! gAme gAma pharatA koI aMkavANiyA zaMkhavANiyA ke daMtavANiyA dANamAMthI chaTakI javA mATe koIne kharo rasto pUchatA 15 102 kezI kumArazramaNanuM hRSTapuSTa ane kAMtibALu moTuM tAjuM zarIra joIne rAjAne mana A prazna udbhavelo che. jeo tapasvI hoya a bhikSAmAM Avela aMtaprAMta anna khAtA hoya teonuM zarIra AyuM moDhuM tAju ane kAMtivALu hoI zake kharuM ? e jAtanI rAjAne mana zaMkA che. TIkAkAra paNa Aja khulAso Ape che. ( "eSa kim AhArayati ? x na khalu kadannabhakSaNe evaMrUpAyAH zarIrakAnteH upapattiH ityAdi - pR0 130 ). citte karAvelo zrama no pari caya
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiya suttano sAra nathI paNa ADe vaLe mArge cAle che, tema vinayanA mArgathI chaTakI javAne lIdhe tane paNa sArI rIte pUchatAM AvaDatuM nathI. papasI ! mane joIne tane evo vicAra thayelo kharo ke A jaDa loko pelA moTA jaDanI upAsanA kare che ane A mArA udyAnamAM paNa varADA pADI mane ya sukhe rahevA detA nathI ? rAjAH hA, e yAta kharI. [165 ] paNa he bhaMte! pa tame jApyaM zAthI ? tamane pahuM te kebuka jJAna ke darzana thapalaM che jethI mArA manano saMkalpa paNa tame jANo lodho ? kezI zramaNa bolyAH amArA bhramaNa niryathonA zAstromAM kaheluM che ke jJAnanA pAMca prakAra cheH 1 AbhinibodhikajJAna 2 zrutajJAna 3 avadhijJAna 4 manaH paryavajJAna ane 5 kevaLazAna. temAM avagraha IhA avAya ane dhAraNA pama cAra prakAranuM paheluM jJAna che. aMgapraviSTa ane aMgavAhya ara prakAra bIjA jJAnA che. trIjuM jJAna, bhavapratyaya ane kSAyopazamika ema be bhedavALu che ane cothA jJAnanA Rjumati tathA vipu. lamati evA ve bheda che. 10 he papasI ! jaNAvela pAMca jJAnomAM pahelAMnAM cAre jJAna to mane tharalAM je phakta eka pAMcamuM kevaLazAna che te mane thapaluM nathI. pa pAMcamuM jJAna to arihaMta bhagavaMtone hoya che. Jain Education nterational he parasI ! huM chadmastha huM ane e cAra jJAnodvArA tArA mananA saMkalpane paNa jANI zakuM huM-joI zakuM kuM. [166 ] pachI rAjA kezI zramaNane kahAMH he bhaMte! ahIM hUM ApanI pAse besuM ? kezI kumArabhramaNa bolyAH 103 jJAnanA nAnA moTA aneka prakAro ane tenI vizeSa samajutI mATe juo nandIsUtra athavA bhagavatIsUtra. pasInA avinaya bAbata zramaNanI Takora zramaNanA jJAna dhAvata pasInI pRcchA // 115 //
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttanoM sAra 5 / // 116 // A udyAnabhUmi tArI potAnI che tethI ahIM besa ke na besacaM pa tArI vRttinI vAta che. pachI to cittasArathi ane rAjA papasI pa banne jaNA sAthe kezI kumArazramaNanI pAse beThA. rAjApa zramaNane pRchyu: jIva ane zarIra bhinna he bhaMte ! tamArA zramaNa nigraMthomA pavI samaja che, evI pratijJA che, evI dRSTi che, evI ruci che, evo hetu cha, pavo upadeza che, | bhinna che evo saMkalpa che, evI tulA che, evaM mAna che, ebuM pramANa che ane evaM samosaraNa che ke-jIva judo che ane zarIra juduM che, paNa | evI zramaje jIva che te ja zarIra che pavI samaja nathI. kumArazramaNa bolyAH NanI samaja hA, papasI ! amArI samajamAM jIva judo he ane zarIra jurnu cha ema che paNa je jIva che te ja zarIra che evI amArI samaja nathI. [167] rAjA volyoH jIva ane zarIra banne judAM judAM ja hoya ane je jIva che teja zarIra che ema na hoya to, he bhaMte! tame sAMbhaLo keeka mAro dAdo hato, je A ja nagarImA moTo adhArmika rAjA hato, te potAnA dezanI paNa ThIka sAra saMbhALa na karato ane 10 104 samosaraNa eTale eka matamA "ghaNAogeM mIlana"-["etat samavasaraNam-bahUnAmekatra mIlanam"-pR0 133 TIkAkAra] 105 dIghanikAyamAM A bAbata nIcenI hakIkata che. rAjA pAyAsi ane kumAra kAzyapa e ve vacce mulAkAta thatAM pAyAsi potAnI zaMkAo kAzyapa pAse raju kare che. pachI kAzyapa, rAjAne samajAvavA kahe che ke-he rAjanya ! A candra zuM che ? sUraja zuM che? teo A lokamAM che ke paralokamAM che ? devo che ke mAnavo cha ? arthAt-A udAharaNa ApIne kAzyapa, rAjA pAse paralokanI sAbItI Ape che paNa rAjAne gaLe A vAta utaratI nathI. pachI rAjA kahe che ke, mArA keTalAka jAtabhAio ane mitro prANAtipAtAdikamAM masta rahetA, teone |15 meM kahA~ rAkhekheM ke prANAtipAtAdikathI tame narake jAo to mane e bAbatanI sUcanA karavA ahIM Avajo. paNa teo ahIM AvyA nahIM vema Jain Education malla For Private Personal Use Only orary.org
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra ghaNAMya pApakarmomAja rAcyo raheno tamArA kaheyA pramANe to e pApI mAro dAdo kALa AvatAM maraNa pAmI koI eka narakamAM nairayika jIva ane thayo hovo joIe. he bhaMte ! kema khalaM ne ? zarIra bhinna vaLI, e mArA dAdAno huM bahAlo pautra chu, tene mArA para ghaNuM heta hatuM, huM teno vizeSa lADIlo-mAnIto hato, tenuM hRdaya mane || | bhinna hoya joIne vizeSa AnaMda pAmatuM. vadhAre zuM, paNa mAjhaM nAma sAMbhaLIne paNa teo potArnu ahobhAgya mAnatA. to mAro have, he bhaMte! tamArA kahevA pramANe jIva ane zarIra judAM judAM hoya to mArA dAdA narakamAM gayA hovA joie. vaLI, mArA 5 dAdopApI dAdAne mArA upara ghaNaM heta hataM tethI temaNe ahIM mArI pAse AvIne ema jaNAyavu joIe ke "he pautra! hUM tAro dAdo hato paNa hoIne narake adhArmika hovAne kAraNe meM ghaNAM pApo AcarelA, tetho hu~ narakamAM paDyo chu. mATe, he pautra! tuM leza paNa pApa na Acaraje ane gaelo, te prAmANikapaNe dezano kArabhAra karaje. pApakarmamAM par3Iza to mArI peThe narakamAM jaIza-narakanI yAtanAo bahu bhayaMkara che, mATe bhUlye mane haju cUkye jarA paNa pApAcaraNa na sevIza." sudhI kema bhaMte ! mAro dAdo mArI pAse AvIne ukta rIte kahe, to jIva ane zarIra judAM judAM che evI mArI zraddhA thAya, paNa atyAra-10 sudhImAM mAre dAde ahIM mArI pAse AcIne pavu kazuMya kahelu nathI, tethI hu~ ema samarnu cha ke temano jIva ane zarIra pa banne sAthe ja kAI khabara nAza pAmI gayAM che arthAt mArA dAdAnA dehane dena detAMnI sAthe temano jIva paNa ahIM baLI gayo che to paralokamAM jAya ja koNa ? ApavAna Avyo ? ane pama che mATe te ahIM AvI paNa kyAthI ke ? ane Ama che mAre jIva ane zarIra banne eka ja che-je jIva che teja zarIra che-e mArI pratijJA supratiSThita che. Ama kahI jIva ane koI dutane paNa temaNe mokA yo nahIM, mATe paraloka nathI evI mArI zraddhA che. ayapaseNaiya sUtramA rAjA paesIe potAnA dAdAnuM dRSTAnta 20ii ApIne je hakIkata kahelI che teja hakIkata dIghanikAyamA rAjA pAyAsie potAnA mitrona udAharaNa ApIne kahelI che. vaLI, narakamAthI na abhinnatA AvI zakavAnu je kAraNa rAyapaseNaiyasUtramA batAveluM che te ja kAraNa dIghanikAyamA paNa kaheluM che. juo dIghanikAya bhAga2 pAyAsisuttaMta pR0 320.. kahe che. // 117 // For Private Personal Use Only Jain Educa t ional ww.jainelibrary.org
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iya suttano sAra // 118 // [168] kezI kumArazramaNa volyAH zramaNaH he papasI ! tAre sUryakAMtA nAme rANI che. have tuM pama samaja ke pa rUDI rUpALI tArI gaNI koI rUDA rUpALA parapuruSa sAthe jelamA mAnavIya kAmasukhone anubhavatI hoya ema tuM jo, to e kAmuka puruSano tuM zu daMDa kare? he bhaMte ! huM e puruSano hAtha kApI nAkhu, paga chedI nAkhu, ene zULIe caDAvI da athavA eka ja ghAe teno prANa lauM. paDelo apahe paesI ! te kAmuka puruSa kadAca tane ema kahe ke-he svAmI! tame eka ghaDIka thobhI jAo, mArA mitro jJAtijano saMbaMdho. 14rAdhI, potAjano ane parivAranA lokone hu~ pama kahI Ayu ke-he devAnupriyo! kAmavRttine vaza thaI hu sUryakAMtAnA saMgamAM paDayo tethI maraNanI | nAM sagAMne A sakhta sajA pAmyo chu, mATe he devAnupriyo ! tame bhUlyecUkye paNa pavA pApAcaraNamAM na paDazo, paDazo to mArI peThe phAMsInI | samajAvavA sajA pAmazo. AvI zaka____ he paesI ! 5 puruSatuM kAkaludIthI bhareluM A gaLagaLa vacana sAMbhaLIne tu te kAmukane sajA karatAM ghaDIka paNa thobhI | to nathI te jaIza kharo? 10 na Ave mATe he bhaMte ! pama to na ja bane. pa kAmuka mAro aparAdhI che mATe leza paNa DhIla karyA vinA huM tene pAdharoja phAMsIe caDAvI daMDaM. jIva ane eja pramANe, he papasI ! narakamAM paDelo tAro dAdo parataMtrapaNe je duHkho bhogavI rahyo che te tane-vahAlA pautrane kahevA na zarIra AvI zake. abhinna che 106 kezI kumAra zramaNa rANInu udAharaNa ApIne ahIM je hakIkata jaNAve che teja hakIkata coranuM udAharaNa ApIme kumAra kAzyapa dIghanikAyamA jaNAve che. teo kahe che ke-he rAjanya ! koI pakaDAyelo cora tane ema kahe ke, 'hu mArA kuTuMbane kahI Aq ke tame corI |15| bane ? na karazo ane karazo to mArI jema vipattimAM paDazo eva~ mane mArA kuTuMbamA jaI kahI AvavAnI rajA Apo, huM pAcho AvatAM sudhI tamo khamo ane tyArabAda mane zikSA karajo, to tuM coranI e vAta mAne kharo ? rAjA na pADe che ityAdi. juo dIghanikAya pR0 321. | ema kema Jain Educatintestinal nA // For Private Personal Use Only Jww.jainelibrary.org
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra manuSyalokamAM jaIne pApakarmanAM mAThAM phaLonI sUcanA karI AghavAnI panI to ghaNIya icchA hoya, paNa te pelA aparAdhI puruSanI peThe tyAMthI chUToja thaI zakato nathI. narakamA tAjo ja Avelo aparAdhI-nArakI, manuSyalokamAM AvavAne to icche che, paNa nIcenAM cAra kAraNone lIdhe te ahIM AvI zakato nathIH ___ tyAMnI-narakanI bhayaMkara vedanAno anubhava tene atyaMta vihvala karI nAkhe che ane tethI te kiMkartavyamUDha vanI jAya che, e prathama 5 // 119 // kAraNa che. narakanA kaThora saMtrIo e nArakIme ghaDIbhara paNa chUTo rAkhatA nathI ane tene vAraMvAra satAvyA kare che, e bIjuM kAraNa che. tAjA nArakIna nAraka vedanIya karma pUru bhogavAI rahelu nathI hotuM, e trIjuM kAraNa che, ane co) kAraNa tenuM narakarnu Ava pUru thapaluM nathI hotuM, e cha, arthAt manuSyalokamA AvavAne icchato paNa nArakI e badhA pratibaMdhone lIdhe ahIM AvI zakato nathI. mATe, he papasI ! 'zarIra sAthe ja jIva ahIM baLI jAya che ane tethI marelo mANasa pharI ahIM kyAthI AvI zake ? ema je tuM kahe che e barAbara nathI. marIne narakamAM paDelo prANI ahIM nathI AcI zakato tenuM kAraNa tenI parataMtratA ja che, nahIM ke te nathI. mATe, he papasI! tuM pama samaja ke-jIva judo che ane zarIra juduM che-koi kALe te vanne eka che evaM nathI. [169] paesI bolyoH he bhaMte ! mArI mAnyatAne dRDhIbhUta karanAro A eka bIjo dAkhalo samiLoahIM-Aja nagarImA mArI eka dAdI rahetI hatI, je moTI dhArmika zramaNopAsikA hatI, vaLI e jIva ajIva puNya pApa 107 A sUtramA rAjA paesIe potAnI dharmiSTha dAdInuM udAharaNa ApIne je hakIkata jaNAvI che se ja hakIkata dIghanikAyamA rAjA 10 Jain Education Thermal For Private sPersonal use Only Mjainelibrary.org
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra dharmiSTha // 120 // Asrava saMvara vagere tattvonI jANakAra hatI ane tapa tathA saMyamavaDe potAnA AtmAne vAsita karatI bahu puNya upArjana karatI hatI. tamArA kahevA pramANe to, kALa AvatAM maraNa pAmI, e koI eka svargamA deva thapalI hovI joipa. he bhaMte ! kema kharuMne ? paesI vaLI, e mArI dAdIno hu~ vahAlo pautra chu. have e mArI dAdI, tamArA kahevA pramANe deva thaI hoya to teNIe ahIM mArI pAse AvIne evaM kahevU joie ke-9 tArI dAdI hatI ane dhArmika hovAne lIdhe bahu puNyopArjana karI svargamAM deva thaI chu, mATe hoIne svarga he pautra ! tuM paNa dhArmika thaje ane dezano kArabhAra prAmANikapaNe karaje, dAnAdika baDe puNya upArjana karIza to mArI peThe svarganA gaelImArI sukho anubhavIza. dAdI mane he bhaMte ! mArI dAdI mArI pAse AvIne e pramANe kahe to jIva ane zarIra judAM judAM che paco mArI khAtrI thAya. paNa maryAne svarga vize lAyo vakhata thayo chatAM atyArasudhImA mArI dAdIpa ahIM mArI pAse AvIne evaM kazuM ya sUcaveluM nathI, tethI jIva ane zarIra samAcAra e banne paka jache paNa judAM judAM nathI e mArI khAtrI pAkI thAya che. ApavA na [170] kezI kumArazramaNa bolyAH / AvI mATe he papasI ! tuM ema samaja ke,08 devamaMdiramA javA mATe tu nAhelo che, bhInAM kapaDAM paherelAM che, tArA thamAM kaLaza ane dhUpanI jIva ane | zarIra apAyAsie potAnA dharmaparAyaNa mitrona udAharaNa ApIne sUcavelI che. temAM kayu cha ke-"rAjA pAyAsie potAnA dhArmika mitrone kayu ke tmo| | bhinna che. tamArI dharmavRttine lIdhe svarga javAnA ane ema bane to mane tamo e samAcAra ApavA jarUra Avajo" ityAdi-juo dIghanikAya pR0 327. 108 dIghanikAyamAM Ane badale kumAra kAzyape koju udAharaNa ApeluM che ane te A che. "jema koI manuSya gUthakUpamAM-gaMthAtI gaTaramAM-paDelo hoya ane tenu Akhu zarIra maLathI kharaDAyela hoya te mANasane tyAMthI bahAra kADhI navarAbI-dhobarAvI-cokkho karI, sugaMdhI telathI 15 tenA upara vilepana karI, mALA vagere paharAvI tene suzobhita karo pachI tene pAchA pharIvAra e gandhAtI gaTaramA javAna kahevAmAM Ave to jAya 10 Jain Education intelllenosa For Private Personel Use Only How.jainelibrary.org
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra kaDachI rahI gaI che ane devamaMdigmA pesavAne tuM pagalA ja upADe che, payAmAM pAyakhAnAmAM beThelo koI puruSa tane pama kahe ke svargamA he svAmI ! tame ahIM pAyakhAnAmAM Avo, beso, UbhA raho ane thoDIvAra lAMbu DIla karo; to he paesI ! tuM e vAtane kAne gaelo | ghara kharo? prANI svapapasI bolyoH he bhaMte ! hu evaM kazaM kAne na dharUM arthAt eka kSaNa mATe paNa pAyakhAnAmA na jauM. he bhaMte ! pAyakhArnu to bhAre gaMdu che, pavI/ 4 gIya bho TA gaMdI jagyAmAM huM zI rIte jaI zakuM? kezI kumArazramaNa bolyAH | saktine e ja pramANe, he papasI ! svargamAM deva thapalI tArI dAdI ahIM AvI tane potAnAM sukho kahevAne icche, topaNa AvI zake nahi. lIdhe arhi svargamAM tAjo utpanna thapalo deva, manuSyalokamAM AvavAne to icche che, paNa nIcenAM cAra kAraNone lIdhe te ahIM AcI na AvI zakato nathIH zake mATe e deva, svarganA divya kAmabhogomAM khUba mazagula banI jAya che ane mAnavIsukhomAM tenI ruci rahetI nathI, e paheluM kAraNa che. jIva nathI e devano manuSya sAtheno premasaMbaMdha TUTI gapalo hoya che ane svarganAM devadevIo sAtheno nayo premasaMbaMdha temA saMkramelo hoya che, ema na e bIjuM kAraNa che. kahevAya divya kAmasukho bhogavavAnI lAlacamAM paDelo e deva, aba ghaDIe jau aba ghaDIe jauM, ema vicAre to che, paNa tenA AvatAM kharo? rAjA kahe che-na jAya tema A gandhAtA mAnavalokamAthI svarge pahoMcelA devo pharobAra gandhAtA mAnavalokamAM Ave kharA ?" ityaadi.....||121|| dIghanikAya pR0 324. 109 dIghanikAyamA kaheluM che ke-"mAnavalokanA pUrAM so barasa eTale trAyastriMza devono eka divasa-rAta; evA ApaNAM so varasa jeTalA Jain Educatioint For Private Personal use only Jw.jainelibrary.org
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa| iya suttano sAra // 122 // AvatAM to manuSyalokanAM tenAM alpAyuSI saMbaMdhIo marI gayelAM hoya che, kAraNa ke devanI ghaDI paTale ApaNAM hajAro varSa arthAt | panI eka ghaDImAM to ApaNI keTalIpa peDhIo badalAI jAya che, eTale ghaDI pachIya devarnu AvaQ kalpI laIe topaNa e panA kharA saMbaMdhIone maLI zakato nathI, pa trIju kAraNa che. cothu kAraNa manuSya lokanI mAdhu phADI nAkhe pavI bhayaMkara gaMdakI che. 1 e gaMdakI uMce paNa "" cAraso pAMcaso yojana sudhI phelAya che ane pa pavI tIva hoya che ke deva pane sahI zakato nathI. lAMbAM prIza rAtadivasa thAya tyAre devono eka mAsa ane evA bAra mAsa bIte tyAre devornu eka varasa thAya. e prAyastriMza devornu evAM divya hajAra varSa jeTaluM dIrgha AyuSya hoya che. e devo ema dhAre che ke ApaNe be ke praNa rAta A divya kAmaguNone bhogavI pachI ApaNA mAnavI sambandhIone samAcAra ApavA jaIzu" ityAdi pR0 327. 110 dIghanikAyamA jaNAveluM che ke-"devonI dRSTimAM manuSyo azuci che, durgandhI che, jugupsita che. manuSyalokanI durgandha so yojana UMco jaIne devone bAdhA upajAve che." "yojanasataM kho rAjana! manussaMgadho deve ubbAhati"-pR0 325. 111 nava yojana karatAM badhAre dUrathI AvatAM sagaMdha pudgalo ApoApa ghrANendriyano viSaya thaI zakatA nathI evo ghrANendriyanA viSayane lagato jainazAstrano niyama che. nava yojana karatAM vadhAre dUrathI je pudgalo Ave che temano gandha atyanta manda thaI jAya che arthAt prANendriya tene laI zakatI nathI. Avo niyama chatAM ahIM je cArase pAMcaseM yojana sudhI durgandha javAnI vAta kahI che tenI saMgati kema thAya ? Avo prazna TIkAkArane potAne thAya che. ane tenuM samAdhAna paNa teo pote ja potAno rIte zodhI kADhe cha: "jo ke niyama to evo ja che topaNa je pudgalo atiutkaTa gandhavALA hoya che te nava yojana sudhI pahoMcatAM tyAM temane je bIjAM pudgalo maLe che temAM teo potAnA durgandhano, pAsa besADe che ane pa pAsa veThelAM pudgalo baLI AgaLa jaI bIjAM pudgalomA pAsa besADe che, e raute upara upara pAsa besADelAM pudgalo For Private Personal Use Only Jan Education a sanelibrary.org
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iya suttano sAra deva enI potAnI icchA hovA chatAM uparanAM cAra kAraNone lIdhe ahIM AvI zakato nathI. mATe, he parasI ! 'zarIra sAthai ja jIva ahIM baLI jAya che, pathI marelo mANasa pharI ahIM kyAMthI AvI zake ?" evI tArI samaja barAbara nathI. cArase pAMcase yojana sudhI pahocI baLe che. paNa A bAta lakSyamA rAkhavAnI che ke upara upara jatAM gandha manda thaI jAya che. manuSyalokamA je | durgandha che te sAdhAraNa rIte cArase yojana sudhI jAya che paNa manuSyalokamA jyAre durgandha khUba badhe che tyAre te pAMca yojana sudhI paNa pahoMce che, mATe mULakAre 'cAraso' ane 'pAMcaso' ema be saMkhyA batAvI che." ("iha yadyapi navabhyo yojanebhyaH parato gandhapudgalA na ghrANendriya|grahaNayogyA bhavanti, pudgalAnAM mandapariNAmabhAvAt ghrANendriyasya ca tathAvidhazaktyabhAvAt tathApi te atyutkaTagandhapariNAmA iti navasu yojaneSu madhye anyAn pudgalAn utkaTagandhapariNAmena pariNamayanti te'pi UrdhvaM gacchantaH parato'nyAn te'pi anyAn iti catvAri paJca vA yojanazatAni yAvat gandhaH kevalam Urdhvam Urdhvam mandapariNAmo veditavyaH / tatra yadA manuSyaloke bahUni gomRtakakalevarAdIni tadA paJca yojanazatAni yAvad gandhaH zeSakAlaM catvAri tata uktam- catvAri paJca iti pR0 134) A samAdhAna taddana sAdhAraNa che TIkAkAra pote ja kahe che ke upara upara gandha manda thato jAya che to pachI cArase ke pAMcase yojana sudhImAM mandatama bhayelI durgandha, devone kema bAdhA pahAcADI zake ? A to eka saMgati mAtra kahevAya. A bAvatamAM sthAnAMganA TIkAkAra abhayadevasUri vaLI navo prakAza pADe che. teo kahe che ke "manuSyakSetra ke gantuM svarUpa che ema A uparathI sUcita thAya che. vastutaH to deva vA bIjo koI nava yojana karatA vadhAre dUrathI AvelAM pudgalono gandha jANato nathI- jANI zakato nathI athavA zAstramAM indriyonA viSayanuM je pramANa batAveluM che te sambhava che ke audArika zarIra sambandhI indriyonI apekSAe hoya." ( " idaM ca manuSyakSetrasya azubhasvarUpatvamevoktam / na ca devaH anyo vA navabhyo yojanebhyaH parataH AgataM gandhaM jAnAti iti athavA ata eva vacanAd yad indriyaviSayapramANamuktaM tad audArikazarIrendriyApekSayaiva sambhAvyate " - pR0 244 sthAnAMgaTIkA.) bharatAdika kSetramA yA ekAMta sukhamA kALa hoya tyAre tenI durgandha cAraso yojana jAya che ane jyAre tevo kALa na hoya tyAre 10 15 Jain Educationema onal // 123 // jainelibrary.org
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iya suttano sAra // 124 // marIne svargamAM gapalo prANI ahIM nathI AvI zakato, tenuM kAraNa svarganA mojazokho tarapha tenI vizeSatama abhiruci che, nahi loDhAnI ke te natho ja, tethI he papasI! tuM ema samaja ke jIva judo che ane zarIra judu che, paNa te banne eka nathI. kuMbhImA [171] vaLI pharIne paesI bolyoH nAkhelA he bhaMte ! jIva ane zarIra judAM jurdA nathI te mATe A eka vIjo purAvo dhyAnapUrvaka sAMbhaLoH coranA uhe bhaMte ! tame ema samajo ke koI eka divase mArI bahAranI upasthAnazALAmAM mArA maMtrI vagere parivArathI gherApalo hu~ rAjarmi- dAharaNathI hAsanamA beTho houM, te vagnate mArA koTavALo koI eka corane pakaDI lAve, huM te corane jIvato ne jIvato loDhAnI kuMbhImAM pUrI ajIvavAda dauM, tenA upara loDhAnu DhAMkaNuM sajjaDa DhAMkI daDaM, tene loDhA tathA sIsAnA rasathI revarAvI dauM ane tenA upara mArA vizvAsu sainikonI cokI mUkI te lohakuMbhInI sAcavaNa karAvaM. pachI vakhata jatAM hu~ pote jAte te kuMbhIne kholAvU to temAM pelA pUrelA puruSane marelo jouM du. jIva ane zarIra judAM judA hoya to pa puruSano jIva kuMbhImAMthI bahAra zI rIte jAya? kuMbhIne kyAya rAI jeTaluM paNa kANuM nathI, jethI jIvane bahAra javAno mArga 10 maLI zake. kuMbhI kyAya jarA paNa kANI hota to ema mAnI paNa zakAta ke jIva bahAra nIkaLI gayo che ane tethI ema paNa Tharata ke zarIra ane jIva judAM judAM che, paNa A kuMbhI to kyAMya kANI ja nathI paTale jIva judo hoya to pAMthI nIkaLI zI rote zake? | mATe jIva ane zarIra banne paka che ane zarIra akriya thatAM jIva paNa akriya thAya che, e mAruM dhAraduM barAbara che. [172] kezI kumArazramaNa bolyAHpAMcaso yojana jAya che mATe be saMkhyA batAvI che ema zrIabhayadevasUri kahe che. ("kadAcit bharatAdiSu ekAntasuSamAdau catvAri, anyadA tu 25| paJcApi"-pR0 244 sthA0 TI0) Jhin Education ItemBonal For Private Personal Use Only wouldjainelibrary.oro
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra he paesI! tuM ema samaja ke zikharanA ghATanI ghummaTavALI eka moTI oraDI hoya, je cAre kora lIMpelI hoya, jenAM bAraNAM saJjaDa baMdha sajjaDa vAselA hoya ane jemAM jarAya havA paNa na pesI zake pavI te uMDI hoya, temAM koI puruSa bherI ane ene vagADavAno daMDo karelA gharalaine pese, pesIne enAM vAraNAM sajjaDa rIte baMdha kare, pachI te, oraDInI vaccovaJca besIne moTA moTA avAjathI e merIne bagADe, to he paesI! merIno e avAja bahAra nIkaLe kharo? mAMthI jema hA, bhaMte ! nIkaLe. zabda bahAra he paesI! e oraDImA kyAMya eka paNa kANuM che kharUM? Ave che nA, bhaMte, e oraDImAM kyAMya paNa kANuM nathI. tema saJjaDa he papasI! eja pramANe, vagara kANAnI oraDImAMthI paNa avAja bahAra nIkaLI zake che, tema vagara kANAnI kuMbhImAthI jIva paNa baMdha karelI bahAra nIkaLI zake che, arthAt pRthvIne zilAne ke parvatane medIne sosalaM javAnu sAmarthya jIvamAM che, mATe tene game tyAM pUravAmAM kuMbhImAMthI Ave topaNa te bahAra nIkaLI ja javAno. ethI tuM ema samaja ke jIva ane zarIra judAM judAM che paNa e banne eka nathI. jIva nIka[173] vaLI, paesI bolyo: LI zake cha he bhaMte ! jIva ane zarIra judA judA nathI paNa eka ja che pavI mArI dhAraNAne Teko Apato A baLI eka dAkhalo sAMbhaLoH marelo cora mArA koTavALopa pakaDI ANelA corane hu~ jIvathI mArI nAkhU, pachI te mArI nAkhelA corane loDhAnI kuMbhImAM pUrI darDa, tenA upara majabUta DhAMkaNuM besArI, tene revarAvI ane pAkI cokI besADI dauM; pachI vakhata jatAM te loDhAnI kuMbhI ughADI joU 9 to / | kRmirUpa tene kIDAothI khabadatI kuMbhI jevI bhAlu cha. pa kuMbhImAM kyAMya rAI jeTaluMya kANu nathI, chatAM emAM eTalA badhA kIDA kyAthI peso gayA? ajIvavAda huI to pama samaju Tu ke zarIra ane jIva ekaja che, mATe zarIramAMthI ja e badhA nIpajyA hocA joie. zarIra ane jIva judA judaaNsaar25|| 115thayoche mATe Jain Educatie Inmational For Private & Personel Use Only Tww.jainelibrary.org
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra // 126 // hoya to e kuMbhImAM meM joelA e jIvo bahArathI zI rIte AvI zake ? [174] kezI kumAra bolyA:he paesI! te pahelAM koIvAra dhamelu loDhuM joeluM che kharaM ? vA te jAte koIvAra loDhuM dhamAveluM kharaM ? bhaMte ! hA, dhamelu loDhaM meM jopaluM che ane tene dhamAvela paNa che. paesI! pavu e loDhuM agnimaya lAlacoLa thaI gaeluM hoya che, e vAta kharIne ? hA, bhaMte ! e vAta kharI che. to he paesI! e nakkara loDhAmAM te agni zI rIte peTho ? rAi jeTaluMya kANu loDhAne nathI, chatAM temAM agni pesI zake che, tema jIva paNa sarvatra aniruddha gati zaktivALo che. te pRthvIne ane zilA vagerene bhedIne paNa game tyAM pesI zake che. he papasI ! barAbara sajjaDa baMdha karelI e kuMbhImAM paNa te je jIvo joyA che te badhAya temAM ""bahArathI peThelA che, mATe tuM pama | mAna ke zarIra ane jIva judAM judAM che paNa eka nathI. [175] rAjA paesI bolyoH he bhaMte ! koI eka bANAvalI taruNa puruSa taruNa hoya tyAre eka sAthe pAMca vANone pheMkI zakavA jeTalo kuzaLa hoya, paNa te |ja puruSa jyAre maMda jJAnavALo bALaka hato tyAre evI kuzaLatA dharAvI zakato hota to hu~ pama mAnata ke jIva judo che ane zarIra juduM che. paraMtu maMda zAnavALo e bALaka" evI kuzaLatA batAcI zakato nathI, mATe jIva ane zarIra eka che e mAro kalpanA susaMgata che. 112 muDadAmA je kIDA dekhAya che temanA jIyo, koI bIjo gatithI cyavIne muDadAnA zarIramA peThelA che-upajelA che evo A | vAkyano Azaya che. 113 rAjA paesonA A tarkano abhiprAya nIce pramANe jaNAya chaH AtmavAdI paramparAo AtmAne nitya mAne che, eTale jevo AtmA | n For Private Personal Use Only tapelA loDhAmAM jema agni pese che tema kANA vagaranI kuMbhImA jIvo pese che. bAla ane yuvakanA udAha raNathI | ajIvavAda 2all Jain Educatio ibrary.org
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra yuvakanA bAjA prakAranA udAharaNa dvArA jIvavAda | // 127 // [176] kezI kumAra bolyA: he papasI! koi eka bANAvalI taruNa puruSa, navaM dhanuSa navI dorI ane navaM vANa e baDe eka sAthe pAMca bANone pheMkI zakavA jeTalI kuzaLatA dharAvI zake che, paNa te ja puruSa pAse jUna khavAI gapaluM dhanuSa tevI ja doro ane tedhuMja bUlu phalaM hoya, to te eka sAthe pAMca phaLAMne pheMkI zake kharo? bhaMte ! na pheMkI zake. he paesI! taruNa puruSa zaktizALI to che, paraMtu upakaraNonI nyUnatA-khAmI-ne lIdhe ne potAnI zakti batAcI zakato nathI, tema maMda jJAnavALA bALakamAM AvaDatarUpa upakaraNanI khAmI che, mATe te pa avasthAmA eka sAthe pAMca bANane pheMkI zakato nathI. hA, te ja maMda jJAnavALo bALaka jyAre taruNa thai AvaDatarUpa upakaraNa meLave che, tyAre temA evI zakti khIlI uThe che, paNa tethI tuM ema na mAna ke zarIra ane jIva banne eka che. papasI! e banne to judAM judAM che. [177] paesI bolyoHbALakamA che tevo ja AtmA, te bALakanI yuvAvasthAmAM paNa che. jo Ama che to pachI je kAma bALakano AtmA nathI karI zakato te kAma teja bALakanI yuvAvasthAno AtmA kema karI zake ? vyavahAramA to ebuM jovAmAM Ave che ke je kAma bALakano AtmA nathI karI zakato te kAma tenI yuvAvasthAno AtmA karI zake che. banne avasthAmAM-bALa ane yuvAna avasthAmA eka ja vyaktino AtmA eka ja hoya ane te nitya hoya-eka sarakho ja avasthAmA raheto hoya, to e ghaTanA na banI zake, mATe rAjA paesI kahe che ke AtmA ane zarIra judA judA nathI. rAjA paesIne mate to bALakanuM zarIra azakta che. mATe je kAma te na karI zake te ja kAma te bALakanuM yuvAna zarIra jarUra karI zake, zarIra to badalAyA kare che mATe tene mate AtmA ane zarIra eka ja che, e kalpanA, udAharaNathI te samajAve che. Jain Education remona For Private Personel Use Only wellainelibrary.org
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapasamA iya suttanA sAra // 128 // he bhaMte ! jaima koi taruNa puruSa, loDhAnA sIsAnA ke jasatanA moTA bhArAne upADavA samartha che, tema te ja taruNa puruSa jyAre jIvatA ane Doso thAya arthAta cAmaDI badhI labaDI gapalI, gAtra tamAma DhIlAM, dAMto badhA kharI gaelA ane cAlatAM lAkaDIno Teko lIghelo payo muelAnA gharaDo thAya, tyAre evA moTA bhArane upADI zakato dekhAto nathI. vajanamA he bhaMte ! taruNa maTI evo paDoso thaelo puruSa, evA moTA bhArane paNa upADI zakato dekhAya, to hu~ ema mArnu ke jIva judo / pharaka nathI che ane zarIra juduM che, anyathA mArI mAnyatA ja barAbara che. mATe jIva [178] kezI kumAra bolyA: nathI he paesI! evaMDo moTo bhAra to koI haTTokaTTo puruSa ja upADI zake. vaLI, pavA haTTAkaTTA taruNa puruSanI pAse bhAra upADavAnAM sAdhano barAbara na hoya to e paNa pavA bhArane na upADI zake. dhAra ke, koI haTTokaTTo taruNa puruSa to che, paNa tenI pAse bhAra uMcakavAnI je kAvaDa che, te pAtaLI ane ghuNe khAdhelI che, kAvaDanAM zikAM doraDAM ane vAMsanI saLIo e vadhUya evaM saDeluM che, Ama hovAthI evo baLavAna puruSa paNa e bhArane na uThAvI zake arthAt bhAra upADavAmAM sudRDha zarIra uparAnta bIjI paNa kaLavakaLa hovI joie ane upakaraNo paNa pUratAM hovAM joie. taruNa maTI pelA DosA thayelA puruSa pAse e badhuM hota, to e paNa evo bhAra jarUra upADI zakata; mATe tAre ema mAnavu joie ke zarIra ane jIva judA judA che paNa te banne eka nathI. [179] papasI bolyo: he bhaMte ! meM paka jIvato cora toLyo, pachI tene jIvathI mArI nAkhI pharIvAra toLyo, jIvatAM tenu je vajana hatuM teja vajana tenA maDAnuM hatuM-e banne vajanamA leza paNa pharaka na hato. jIva ane zarIra judAM judAM hoya ane jIva zarIramAMthI nIkaLI jato hoya, to 15 maDAna vajana ghaTavU joipa. he bhaMte ! e banne sthitimAM vajanano jarAya pharaka jaNAto nathI, mATe huM ema mArnu chu ke jIva ane zarIra eka ja che paNa judAM judA nathI. Jan Education For Private Personel Use Only Twittainelibrary.org
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyasenaiya suttano sAra [180] kezI kumAra bIlyA: he papasI ! pahelAM koIvAra teM cAmaDAnI masakamA 14 pavana bharelo che kharo ? vA bharAvelo che kharo ? cAmaDAnI khAlI masaka ane pavanabharelI masaka e bannenA vajanamAM kAMi phera paDe che kharo ? nA, bhaMte ! phera nathI paDato. pasI ! khAlI ane pavanabharelI masakanA vajanamAM phera na paDato hoya to jIvatAnuM ane muDadAnuM vajana pharaka vinAnuM ja hoya ne ? jIva bhAre nathI tema haLavo ya nathI, tethI jIva nIkaLI jatAM muDadAnuM vajana ghaTe pama na bane, paTale eka sarakhA vajanane lIghe tuM ema mAnato ho ke jIva ane zarIra banne eka ja che, te jarA ya saMgata nathI. 5 [181] papasI bolyo: he bhaMte ! koI vAra eka corane mArI pAse lAvavAmAM Avyo, 'temAM jIva che ke nahi' pa jANavA meM tene cAre bAju tapAsyo, paNa jIva to kyAMya dIThAmAM na Avyo. pachI meM tenA be UbhA cIrA karI tene pharIvAra joyo, chatAMya jIva to na ja dekhAyo pachI to thaI zake teTalA tenA nAnA nAnA kaTakA karI tene vAraMvAra tapAsI joyo, chataya temAM kyAMya jIvanuM nizAna paNa na jaNAyuM. mATe huM kahuM huM ke jIva ane zarIra eka che paNa judAM judAM nathI. 114 A masakanuM udAharaNa barAbara che kharaM ? patranathI bharelI masakanuM vajana avazya vadhe ja ane khAlI masakanuM vajana pavanathI bharelI masaka karatA jarUra oche thAya e to Aje paNa pratyakSa che. je pavana potAnA jabaradasta AMcikAthI moTA moTA totiMga vRkSone samULa ukheDI nAkhe che, je pavanathI bharelA DabA vA tuMbaDA dvArA ApaNe tarI zakIe choe te pavananuM vajana na hoya e bane ja kema ? chatAM 'pavananuM vajana nathI' ema je ahIM kahalaM che te kaI dRSTie samajavu e kaLAtuM nathI athavA sthUladRSTie Ama kahe hoya. pavanathI bharelI kothalImAM 10 ane khAlI kothalImAM vajanano pharaka nathI mATe pavana nathI ? za rIrane cIrI cIrIne joyAM chatAM jIva na 15 | jIva nathI bhaLAyo mATe // 129 //
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iya suttano sAra // 130 // [182] kezI kumAra muni bolyAH araNInA he papasI ! pelA kaThIyArA karatAya tuM vizeSa mUDha jaNAya che. he bhaMte ! e kaThIyAro vaLI koNa hato? lAkaDAne | cIrIne paesI ! agni ane agni rAkhavArnu ThAma sAthe laI keTalAka vanajIvI loko vananI zodha mATe nIkaLI paDanyA. cAlatA cAlatAM | agni jonAteo jemA ghaNAM lAkaDAM che evI eka moTI aTavI pAse AvI pahoMcyA. pavAmAM temAMnA koie potAnA sAthanA mANasane kahAM ke, 5 ranI peThe he devAnupriya ! ame lAkaDAonI bharelI A aTavImAM jaIe chIe. tuM A agni ane agninuM ThAma lai jA bhane amArA mATe khAvAnuM rAMdhI rAkhaje. kadAca koI kAraNathI agni olavAI jAya to tu lAkaDAmAthI agni laIne amAra khAvAnaM rAMdhI rAkhaje. | paesI temanA gayA bAda thoDI vAre rAMdhavAnI zaruAta karavA jatAM pelA sAthIe agnine olavAI gayelo dITho. ethI teNe potAnA rAjAnI sAthInI bhalAmaNa pramANe lAkaDAmAMthI agni meLavavA lAkaDaM hAthamA lai cAre bAju tapAsI joyaM paNa temAM tene te kyAMya na kaLAyo. pachI to teNe hAthamA kuhADo lai lAkaDaM cIrI nANyu chatAM temAMya agni na dITho. chevaTe teNe thaI zake teTalA tenA nAnA nAnA | 10 kaTakA karI te harekane tapAsI joyA, chatAMya temA ekamAM agnirnu nizAna paNa na bhALyu. Akhare thAkI kaMTALI te vicAro ciMtAtara thai lamaNe hAtha daIne beTho ane 'haju sudhI hu~ rAMdhI na zakyo' e bAbata aphasosa karavA lAgyo. paTalAmA je sAthIo lAkaDAnA bhArA levA gapalA hatA te badhA pAchA pharyA ane A bicArAne ciMtAtura thapalo dITho. teoe pUchayuH he devAnupriya ! tuM udAsa kema beTho che ? haju sudhI te amArA sAru khAvAnuM nathI rAMdhyu ? teNe jaNAbyu ke, he bhAio ! tamArA gayA bAda thoDIvAramA ja tamoe Apelo e agni to olavAI gayo. pachI hu~ tamArA 115 dIghanikAyamA AkuMja eka moTuM udAharaNa ApelaM che. temA mAtra eka nAno chokaro ane eka jaTila e bene AzrIne hakIkata kahelI che. juo pR0 341. mUDhatA Jain Educat intetional For Private Personal use only ww.jainelibrary.org
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra kahevA pramANe lAkaDAmAMthI agni meLavavA lAkaDAne tapAsavA lAgyo. lAkaDAne cIrI, tenA nAnA nAnA kaTakA karI tapAsI joyu. to temAM agni to kyAMya na jovAmAM Avyo. tethI agni vinA huM rAMdhu zI rIte ? e mATe ja Ama aphasosamAM paDayo chu. pachI teomAnA ja koi dakSa puruSe sAthenA bIjA badhA bhAione kahA ke, tame badhA nAhI dhoine balikarma karI teyAra thaine Avo, huM hamaNAM ja rasoi banAvI nAkhu chuH pachI e dakSa puruSe kuhADo laI lAkaDAmAMthI ghasaNiyuM zara banAvyu ane pa zarane araNI sAthe ghasI agni upajAvI agnine | saMdhukIne te badhAonI rasoI karI nAMkhI. paTalAmAM nahAvA dhovA gapalA badhA sAthIo AvI pahoMcyA. sau sAthe jamI karIne coktA thai meLA maLIne vAto karavA beThA. rasoInI vAta nIkaLatAM pelA dakSa puruSe pelA udAsa thayelA sAthIne ko ke, he devAnupriya ! agnine zodhavA mATe te lAkaDAM phADI phADIne jovAno prayAsa karyo tethI ema jaNAya che ke, tuM jaDa che, mUDha che ane taddana ajJAna che. he papasI ! e agnizodhaka kaThIyArAnI peThe te paNa jIvane zodhavA-jovA-mATe zarIrane cIrI cIrIne jovAnuM pANI valovyu, tethI tuM paNa enA karatAM kAMi ocho mUDha nathI. [183] paesI bolyo he bhaMte ! tamArA jevA zAnI buddha mahAmati vijJAnI ane vinIta puruSa Avo moTI sabhA vacce mArA para Akroza kare, khIjAI | jAya ane mArI nirbhartsanA kare e zuM ThIka kahevAya ? [184] kezI zramaNa bolyA: paesI ! tane khabara cha ke kSatriyaparSadA gRhapatiparSadA brAhmaNaparSadA ane RSiparSadA pama cAra prakArano parSadAo che. e cAre parSadAonI daMDanItine paNa tuM kyA nathI jANato? kSatriyaparSadAno aparAdha karanAra kAMto potAtA hAtha paga gumAve, mAthu gumAve ane kAMto jIvathI jAya. paesItame dakSa thaine bhara sabhA bacce mAru Ama apamAna karo cho? / kezI sabhAo ane tenA niyamone jANe che? // 131 // Jain Educat intet tona For Private Personel Use Only Hww.jainelibrary.org
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa| iya sucano sAra paesIjJAna meLavavAnI vRttithI meM tamane uzkayo // 132 // gRhapatiparSadAnA aparAdhIne baMdhAine AgamAM saLagI javU paDe. brAhmaNaparSadAno aparAdhI aniSTa upAlaMbhapUrvaka kuMDInA vA zunakanA nizAnathI aMkita thAya ke nirvAsita thAya-hadapAra jAya. RSiparSadAno aparAdha karanAra, atianiSTa nahiravI vANIvaDe upAlaMbha pAme. he papasI ! ukta daMDanItithI tuM paricita che, chatAya tuM mArI pratikULa vA kare che, viparIta rahyA kare che, mATe ja tAre 'tuM mUDhatara che' pavI haLavI paNa mArI AkrozavANI vANI sAMbhaLavI paDe che. paesI bolyoH he bhaMte ! mane ema thapalu ke huM jema jema ApanI pratikULa vartIza-viparIta vartIza, tema tema tattvane vizeSa jANIza, jJAnane pAmIza, karaNa ane darzanane adhika samajI zakIza, tethIja huM atyArasudhI ApanI pratikULa vo chu ane viparIta bolyo chu. [18]-kezI muni bolyAHhe papasI ! tuM jANeja che ke vyavahArakonA cAra prakAra kahelA che. keTalAko de to cha paNa mIThI vANI nathI bolI zakatA. keTalAko vANIne to mIThI rAkhe che paNa kazuya detA nathI. keTalAko / kazaMya detA nathI tema vANI paNa mIThI nathI rAkhatA. ane keTalAko de che ane sAthe pANI paNa madhurI bole che. he parasI! A cAra vyavahArakomA je deto nathI ane vANI ye mIThI nathI bolato, te taddana avyavahArI che ane bAkInA traNe vyavahAranA jANakAra che. he papasI ! pa rIte tuM paNa vyavahArI che, kAMi avyavahArI nathI. 116 A padanI vyAkhyA karatAM TIkAkAra lakhe che ke-"kezI kumArazramaNe rAjA paesIne 'tuM muDha nara che' ema pahelAM kahelaM ane tethI rAjAnA manamA kaluSatA paNa nIpajelI, have te kaluSatA dUra karavA ane tene saMtuSTa-prasanna karavA kezI kumArajIe tene ahIM' vyavahArI' vyavahArI che Jain Educatio n al For Private & Personel Use Only How.jainelibrary.org
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra zako? [186]-paesI bolyoH | paesIhe bhaMte ! tame dakSa cho, buddha cho, vijJAnI cho, to jema koi AmaLAne hatheLImAM batAve, tema tame mane jIvane na batAvI zako? | tame AvA rAjA paesIpa e prazna karyo teTalAmAM tenI pAseja jorathI vAyu vAvA lAgyo, tethI tRNa ane vanaspatio vadhu hAlavA lAgyuM, jJAnI thaine kaMpavA lAgyuM, paraspara athaDAvA lAgyu ane navA navA AkAre UDavA lAgyu. | hathelImA te vakhate lAga joine kezI munie rAjA paesIne kahA ke-he paesI! je A tRNo ane banaspatio kaMpe che te to tuM jue cheda AtmA na ne? to zu pane koi deva halAve che? dAnava, nAga, kicara, kiMpuruSa, mahoraga ke gAMdharva halAve che? batAvI paesI bolyoHhe bhaMte ! e tRNa vagerene to vAyu ja halAve che, paNa koi deva dAnava ke kinnara halAvato nathI. kezI-rUpI kezI-he paesI ! kAma, rAga, moha, veda, lezyA ane zarIrane dhAraNa karanArA e vAyune tuM joI zake cha ? paesI-nA, bhnte| huM tene joI zakato nathI. | vAyu na kezI-rUpadhArI, dehadhArI, mohI ane rAgI pavA vAyune paNa tuM joI zakato nathI, to indriyAtIta payA jIvane huM tane zI rIte | 10 joi zakAya to amRta kahIne vakhANyo che." A padano Azaya kholatAM TIkAkAra kezI kumArazramaNa- hArda A pramANe jaNAve che-" he rAjA paesI ! jo ke tuM AtmA kema sArI rote bolIne mane saMtoSa nathI Apato topaNa mArA tarapha tArAM bhakti ane bahu mAna che mATe tuM' vyavahArI' che." (evAmeva paesi! joi tuma pi vabahArI iti-yadyapi tvaM na samyagAlApena mAM saMtoSayasi tathApi mama viSaye bhaktibahumAnaM ca kurvan AdyapuruSa iva vyavahArI eva na zakAya? avyavahArI. etAvatA ca ' mUDhatarAe tuma paesI! tao kaTTahArayAo' ityanena vacasA yat kAluSyamApAditaM tad apanItam , paramaM ca saMtoSaM | 15 // 133 / / prApita iti| pR0 140) Jain Education national For Private & Personel Use Only T
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iya suttano sAra jIvanI // 134 // batAvI zakuM? moTA hAthI papasI! kharI vAta to ema che ke, je manuSya rAgadveSathI para che, te dharmAstikAya adharmAstikAya AkAzAstikAya azarIrojIva paramANupudgala zabda gandha vAyu pa ATha padArthAne sArI rIte jANI zake che-samajI zake che ane 'A jina thaze ke nahi' 'A badhAM ane nAnAduHkhono nAza karaze ke nahi ? e be hakIkatone paNa teja jANI zake che. arthAt vItarAga manuSya pa dasa bAbatone sArI rIte jANI mAM nAnA zake che; mATe he papasI ! tuM pama samaja ke jIva ane zarIra judAM judAM che paNa eka nathI. kaMthavAnA [187] parasI bolyoH samAnatA he bhante ! hAthIno ane kaMthavAno jIva eka sarakho cha ? vagere vize he papasI! hA, te bananA jova eka sarakhA che. carcA he bhaMte ! hAthI karatAM to kaMthayo alpa karmavALo alpa kriyAvALo ane alpa AmravavALo che tathA kathavAnA AhAra, nihAra, zvAsocchvAsa, baLa, vIrya ane dyuti vagere paNa alpa che, ane pathI ulaTuM, e vadhu kaMthavA karatAM hAthImAM vadhAre che; Ama hAthImA 10 ane kaMthavAmAM AsamAna jamIna jeTalo cokkho meda jaNAya che, chatAMya he bhaMte! tame pama kaho cho ke hAthIno ane kaMthavAno jIva eka sarakho cha? kezI kumAra bolyA: he papasI! tuM pama dhAra ke ghummaTadAra ane zikharAkAra eka moTI oraDI hoya, temAM koI puruSa dIyo laine pese ane pachI e te oraDInAM bayAM bArI bAraNAM barAbara bandha karI de ane enAM badhAM chidro chAMdI de, to e dIpakano prakAza, e Akhoe oraDIne |12| ajavALaze paNa bahAranA bhAgane nahi ajavALe; kema kharuMne ? e rIte, e dIpaka upara koI moTo thALa DhAMke athavA moTuM DAluM DhAMke, to te dIpakano prakAza te te DhAMkaNanA andaranA bhAgane prakAzaze paNa bahAra nahi prakAze, arthAt vadhe dIpaka to ekaja che paNa te For Private Personal Use Only wjainelibrary.org Jain Educator
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra moTA DhAMkaNa nIce hoya to vadhAre bhAgamA prakAze che ane nAnA DhAMkaNa nIce hoya to ochA bhAgane prakAze che. teja nyAye. he paesI! A jIva paNa jevaDA-moTA ke nAnA-zarIrane meLave che, tevaDA zarIranA badhA bhAgone potAnA asaMkhya Atmapradezo dvArA sacitta karI paesIzake che, pachI bhalene zarIra moTAmA moTuM hoya ke nAnAmAM nAnu hoya; mATe he paesI! tuM ema samaja ke hAthIno ane kaMthavAno jIva | mArI paraMeka sarakho che ane tuM pama paNa mAna ke jIva ane zarIra judA judA che paNa eka nathI. parAne kema [188] rAjA bolyoH choDaM ? he bhaMte ! 'jIva ane zarIra eka che' paryu huM kAMi ekaloja mAnato nathI, paNa mArA dAdA ane mArA pitA emaja samajatA AlyA khoTI paraMche, paTale mArI e samaja kulaparamparAnI samaja che, bahupuruSa paramparAthI cAlI AvelI che, to he bhaMte ! mArA kulanI e dRSTine hu~ parA to zI rIte choDI zakuM? choDavIja [189] kezI zramaNa bolyAH joie evaM he papasI ! tArI e samajane tuM nahi badalAvIza, to pelA loDhAno bhAro nahi choDanArA kadAgrahI puruSanI peThe tAre pastAvU paDaze. |10| udAharaNa rAjA bolyoH sAthe bhaMte ! loDhAno bhAro nahi choDanAro kadAgrahI puruSa vaLI koNa hato ane tene pastA, kema paDyu ? samarthana kezI kumAra bolyAH paesI! keTalAka dhanArthI lokI vipula karIyANAM bharIne ane sAthe ghaNu vadhu bhAtuM lAne, jyAM koI AveluM nahi pavI eka moTo // 135 // lAMbI aTavImAM jai caDyA. tyA koI eka sthaLe pahoMcatA temaNe jemAM ghaNuM loDhuM daTAyelu che evI eka moTI loDhAnI khANa joI. 15 khANane jotAMja khuzImAM AvI jaI teo paraspara kahevA lAgyA ke A loDhuM ApaNane vizeSa upayogI che, mATe tene bhArA bAMdhI lai javU sAruM che. Jain Educati o nal For Private Personal use only w.jainelibrary.org
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya sucano sAra // 136 / / pama vicArI teo loDhAnA bhArA bAMdhI temane uMcakI eja aTavImA AgaLa cAlyA. cAlatA cAlatAM, jemAM ghaNu sIsuM bharelu che evI eka moTI sIsAnI khANa temanA jovAmAM AvI. thoDAka paNa sIsAnA badalAmAM loDhuM ghaNu maLe che, mATe loDhA karatAM sIsAne bahumUlya samajI teopa loDhAnA bhArAne paDatA mUkI sIsAnA bhArA bAMdhavAno vicAra kayoM ane panA bhArA bAMdhyA paNa kharA. parantu teomAnA eka sAthIe sIsAne bahumUlya samajavA chatAM loDhAnA bhArAne paDato mUkI sIsAno bhAro na ja bAMdhyo. pa bAbata tene bIjA sAthIoe ghaNaM ghaNaM samajAvyaM toya te pakano bena thayo. ulaTuM teNe pama kA ke, he devAnupriyo! loDhAno A bhAro hu~ ghaNA dUrathI upADI lAgyo chu ane tene ghaNo majabUta bAMdhelo che, mATe ene mUkIne sIsAno bhAro bAMdhavAnuM mAru mana nathI. pachI to teo badhA sIsAnA bhArAne uMcakI e aTavImA vaLI AgaLa vadhyA. AgaLa cAlatA cAlatAM teoe tAMbAnI, rUpAnI, sonAnI, ratnanI ane vajranI moTI moTI khANo joI. paoe to jema jema bahumUlya vastuo maLatI gaI, tema tema ochI kImatavALo vastao choDI dIdhI ane Akhare teoe bajranA bhArA bAMdhI temane uMcakI potAnA dezamA potapotAnA nagara bhaNI javAne prayANa karya. nagaramAM pahoMcI, bhAre bhAre ANelAM vajrone vecI, teo badhA nyAla nyAla thaI gayA. teoe ATha taLavALA moTA moTA mahAlayo baMdhAvyA, ghaNAM dAsa dAsIo gAyo ane gheTAM vagerene AMgaNe vasAvyAM ane e mahAlayomA birAjI teo taruNIothI bhajavAtAM batrIza prakAranAM nATako, temanAM gAna nAca jotAM jotAM AnandapUrvaka rahevA lAgyA. tyAre pelo loDhAnA bhArAne uMcakI lAvanAra sAthI loDhuM vecI ghaNuM ojhe kamAyo ane temanA e sAthIono vaibhava joi potAnI jAtane niMdavA lAgyoH hu~ kevo hInapuNya chu, kevAM mAThAM lakSaNavALo cha, meM sAthIornu kaheSu chevaTasudhI kAne na ja dharya ane eka mArA durAgrahamAMja taNAyo. temana kahevaM mAnya hota to Aje hu~ paNa emanA jevoja vaibhava mANata. he papasI! tuM paNa tAro durAgraha na choDIza, to pa loDhAnA bhArAvALA durAgrahIno peThe tAreya pastA, paDaze ane tenI peTe dInahIna tharbu paDaze. For Private Personel Use Only jainelibrary.org
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra [190] kezIkumAranuM kathana sAMbhaLI Akhare rAjA parasone bhAna AbhyuM ane teNe kezIkumArane vandana karIne kahAM ke, he bhaMte! mAre jarAya pastAvuM paDe evaM to huM nahi karU~. mAro pUrva graha choDIne ApanI pAse huM kevaLIbhASita dharmane sAMbhaLavAnI - samajavAnI icchA rAkhuM huM, mATe have mAre pelA loDhAvALAnI peThe pastAvAnuM kyAM ra ? kezI bhramaNa bolyAH he devAnupriya ! sukha thAya tema kara, paNa sArA kAmamAM pratibaMdha na AvavA de. rAjAnI jijJAsAvRtti joi kezI zramaNe jema citta sArathine dharmakathA kahI saMbhaLAvI gRhidharma samajAbhyo hato, tema rAjA pasIne paNa temaNe dharmakathA kahI gRhidharmanI samajaNa ApI ane rAjApa gRhidharma svIkArI potAnI seyaviyA nagarI bhaNI javAno manasUbo karyo. [191] rAjA uThato hato tyAM kezI zramaNa bolyAH pasI ! kalAcArya, zilpAcArya ane trIjA dharmAcArya e traNa AcAryAMnA vibhAgane tuM jANe che ane pa traNenI vinayapratipatti kevI kevI karavAnI hoya che, tenI paNa tane khabara che. papasI bolyo: bhaMte! hA, e badhuM huM barAbara jANuM huM. kalAcArya ane zilpAcAryanuM tailAdikathI mardana karavuM, temane mhavarAvavA, temanI pAse puSpAdikanI suvAsa phelAvavI, vastro ane ghareNAM gAMThAM ApI sArI rIte zaNagAravA, AdarapUrvaka jamADavA, moTuM prItidAna Apa ane temane evI vRti bAMdhI ApavI ke je temanA putronA putro sudhI pahoMcyA kare. 15 ane dharmAcAryane jotAM temane vaMdana kara, satkAra karavo, devatAnA caityanI peThe te maMgaLamaya AcAryanI upAsanA karavI tathA temane khAna pAna khAdima svAdima vagere nirdoSa padArthodvArA pratilAbhavA ane pITha pATiyAM zayyA saMthAro vagere lai javA nimaMtrita karavA. Jain Education Intelational 10 zramaNopA saka paesI AcAryonA ane temanI pratipatti onA prakAro // 137 //
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa iya suttano sAra // 138 // he paesI ! tuM ema samaje che tyAre atyArasudhI mArI sAme te je pratikULa vartana calAvyuM che tenI mAphI mAgyA vinA nagarI bhaNI | paesI javAne ATalo badho utAvaLo kema thayo che ? potAnA [192] rAjA bolyoH avinayane he bhaMte ! atyArasudhI huM ApanI pratikULa vayoM chu e kharaM paNa e viSe meM evo vicAra karyo che ke AvatI kAle prabhAtano pahora savinaya thatAMja mArA badhA parivAra sAthe ahIM AvI Apane caMdana namana karI meM karelA A avinayanI vinayapUrvaka vAraMvAra mAphI mAgu. 5 Ama kahI rAjA papasI potAne sthAne pahoMcI gayo ane savAra thatAM ja e rAjA rAjA koNikanI peThe moTA ADaMbara sAthe pAMca | pahelo sAro 11 abhigamapUrvaka kezI zramaNa pAse Avyo ane temane vAMdI namI potAnA avinaya saMbaMdhI vizeSa namratApUrvaka kSamA mAgI. hato have [193] kezI zramaNe e rAjA parasIne tenI rANI sUryakAMtAne tathA tenI sAthenI moTI sabhAne dharmadezanA kahI saMbhaLAvI. jaina thaine [194] dharmadezanA sAMbhaLI potAne sthAne javAnI tvarAvALA rAjAne kezI kumAre kadhaH aramaNIya he papasI! vanakhaMDa, nRtyazALA, zeraDIno vADha ane khoLano vADo pahelAM pahelA to ramaNIya lAge che paNa pachI aramaNIya thai |10| na thato jAya che, tema, tuM pahelAM ramaNIya thai pachI aramaNIya na thato. 117 koI saMtapuruSa pAse jatAM je adaba-maryAdA sAcavavAnI hoya che tenuM nAma abhigama che. 118 A vAkyano Azaya spaSTa karavA TIkAkAra A pramANe jaNAve che: " kezIkumArajI rAjA paesIne kahe che ke he rAjan ! tuM jainadharmAnugAmI na hato tyAre bIjA lokone dAna Apato hato. dAnanI tArI A prathA have paNa tAre cAlu rAkhavI ucita che. arthAt jaina dharmAnugAmI thayA pachI paNa tuM pahelAM jevo dAnI hato tevoja have paNa dAnI rahe e ucita che. tAtparya e ke tuM pahelA jevo ramaNIya hato | 12| tevoga ramaNIya have pachI paNa raheje, paNa aramaNIya na thato. aramaNIya thaIza-Tuko dRSTivALo thaIza-to jainadharmanI apakIrti thaze ane amone Jain Education Semeal For Private & Personal use only wwjainelibrary.org
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra // 139 // [195] papasI bolyoH he bhaMte ! vanakhaMDa, nRtyazALA, zeraDIno vADha ane khoLano vADo e pahelAM pahelA to ramaNIya lAge che ane pachI aramaNIya thai jAya he, te vaLI kema? [196] kezI bolyA: paesI! sAMbhaLa. vanakhaMDa jyAMsudhI patravALo phUlavALo phaLavALo ane ghaTAdAra chAyAvALo lIlochama hoya che tyAM sudhI ramaNIya lAge che ane jyAre tenAM pAMdaDo kharI paDe che, phUlo karamAi jAya che, phaLo nathI hotA, tema te sUko khaMkha thai jAya che, tyAre bIhAmaNo lAge che. 197] nRtyazALAmAM jyAre nAca cAlato hoya, gANAM gavAtA hoya, vAjAM vAgatAM hoya ane loko hasatA ramatA hoya tyAre te ramaNIya lAge che ane jyAre nAca baMdha hoya, gANAM na cAlatAM hoya, vAjAM na vAgatAM hoya ane temA eka paNa mANasa na pharakatuM hoya, tyAre te sUnakAra sthAna jevI bIhAmaNI jaNAya che. 198] zeraDInA vADhamAM ciMcoDA cAlatA hoya, zeraDI pIlAtI hoya, loko teno rasa pItA hoya. koDa tene letA hoya vA detaa| hoya, tyAre te vADha bhayoM bhoM-ramaNIya lAge che, paNa jyAre temAM ciMcoDA baMdha hoya, zeraDI na pIlAtI hoya, eka cakalu ya na pharakatuM hoya, tyAre te khAvA dhAya che-aLakhAmaNo dIse che. aMtarAyakarma lAgaze." (mA NaM tume puvvaM ramaNijje bhavittA pacchA aramaNijje bhavijAsi // ityAdergranthasya ayaM bhAvArthaH-pUrvamanyeSAM dAtrA bhUtvA samprati jainadharmapratipattyA teSAmadAtrA na bhavitavyam asmAkamantarAyasya jinadharmApabhrAjanasya ca prasakteH" pR0 145) rAjA paesone A sUcanA karI kezIkumArajIe vizALa bhAvanI je samaja ApI che te atimahattvanI che ane Aje ApaNe ene anusaroe to jainadharmanI prabhAvanA thavA uparAMta samAjamAM paNa zAMti pedA karI zakIe. a l For Private Personal use only 15 Jain Education
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suno sAra // 140 // [199] khoLanA vADAmAM jyAre ghANIo cAlatI hoya, tala pIlAtA hoya, loko bhegA thaine sAnI khAtA hoya, eka bIjA paraspara sAnIne letA detA hoya, tyAre te ramaNIya jaNAya che, paNa jyAre ghANIo ja baMdha hoya koinI avarajavara na hoya, tyAre te aramaNIya bhAse che. tema he parasI ! tu pahelAM ramaNIya thaine pachI pAchaLathI aramaNIya na thato. [200] rAjA parasI bolyo: he bhaMte ! tame jaNAvelAM udAharaNonI peThe huM pahelAM ramaNIya thai pachI aramaNIya nahi thauM meM to pavo vicAra karyo che ke hAla 5 mArA tAvAmAM seviyA pramukha je sAta hajAra gAmo che tenA cAra bhAga pADu: eka bhAga rAjyanI vyavasthA ane rakSaNa mATe valavAhanane soMpuM, eka bhAga koThAra mATe rAkhuM, eka bhAga aMtaHpuranI rakSA tathA nirvAha mATe dauM ane eka bhAganI pedAzamAMthI eka moTI kUTAgArazALA banAvu, temAM aneka puruSone pagAradAra, peTavaDiye ke bhADe rokI khAnapAna khAdima svAdima taiyAra karAvaM kane e badhuM aneka zramaNa, brAhmaNa, bhikSu tathA pravAsI vaTemArguo vageremAM varhecAvu, tathA huM zIlavrata, guNavrata, viramaNa, pratyAkhyAna ane poSadhopavAsadvArA jIvanayApana karato rahuM. he bhaMte! mArI A dhAraNA che. ema kahI te rAjA potAnA parivAra sAthai kezI munIne vAMdI namI potAne sthAnake cAlyo gayo. [201] nagarImAM AvI rAjAe je dhAraNA kezI munIne nivedI hatI, te pramANe vadhI vyavasthA karI dIdhI ane pote paNa te rIte AcaravA lAgyo. [202] have to rAjA paesI zramaNopAsaka thayo, jIva ajIva vagere tattvonuM tene bhAna thayuM, e pravRtti sarvanI jema ocho vane ane saMramAM jema adhika rahevAya tema te vartavA lAgyo eTale rAjya, rASTra, vaLa, vAhana, bhaMDAra, koThAra, gAma nagara ane aMtaHpura 15 tarapha tenuM dhyAna Apo Apa oluM rahevA lAg. Jain Educationtentional 10 paesIe karelI potAnA dhananI suvyavasthA w.jainelibrary.org
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra jyArathI rAjA paesIkheM dhyAna rAjyakArabhAra ane viSayopabhogo tarapha ochu rahevA lAgyu-osaravA lAgyuM, tyArathI tenI rasIlI / paesIno rANo sUryakAMtAne evo vicAra thayo ke have koi zastraprayoga, agniprayoga, maMtraprayoga ke viSaprayogadvArA rAjA paesIne ThekANe karavo vairAgya ane joie, rAjakumAra sUryakAMtano rAjyAbhiSeka karavo joie ane mAre vividha viSayopabhogomAM rasa letAM letAM rAjyazrIne saMbhALatA | | tethI tenI rahevu joie. strIe tene teNIe A potAno saMkalpa rAjakumAra sUryakAMtane sUcavyo ane rAjAne mArI nAkhI tene rAjya siMhAsana ApavAna jaNAvyu. 5 |mAravAnI rAjyakamAra sUryakAMta potAnI mAtAnA tevA krUra vicAramA saMmata na thayo te bAbata ko uttara na ApatAM mauna ja rahyo. karelo potAnA e vicAramA rAjakumAranI asaMmati jANI teNIne ema thayuM ke rakhene rAjakumAra tenA A rahasyano meda phoDI nAkhe ane saMkalpa rAjAne badhu kahI de. Ama vicArI teNI rAjA papasIne mAravAno lAga zodhavA lAgI, tenAM chidro jovA lAgo ane have tene zIghra mArI nAkhavAnI bAbatamAM sAvadhAna rahevA lAgI.. 10 / 14 / [203] ekavAra lAga maLatAM ja teNIe rAjA paesInA khAnapAnamA, tene paheravAnAM vastromAM, suMghavAno mALAomAM ane tenA zaNagAranAM ghareNAMomAM ""viSa meLavyaM. nAhI dhoI balikarma karI jevo rAjA rasavatI zALAmAM jamavA Avyo, tevU ja tene teNIe 5 viSamaya bhojana pIrasyu, viSamaya vastro paherAvyAM, viSamaya mALAo ApI ane viSamaya zaNagAra sajAvyo. 119 bhojanamAM ke pINAmAM viSa bheLavabAnI kaLA to prakhyAta che, paNa bastromAM suMghavAnI mALAomA ane zaNagAranA sAmAnamAM, na kaLI zakAya te rIte viSa bheLavavAnI kaLA te kALe paNa lokomA jANItI hatI e jANavA jebI hakIkata che. Aje paNa evA viSamaya poSAka | bane che ke jene paheratAM ja maraNa nIpaje. Jain Education emelnal For Private & Personel Use Only wwlainelibrary.org
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNa| iya suttano sAra // 142 // ema thatAM rAjA paesInA zarIramAM tIvra vasamI vedanA UpajI ane viSama pittajvarana jora vyApatAM, nahi sahI zakAya tevI bhAre mAryoM gae. | baLatarA thavA lAgI. lo paesI [204] rAjA to samajI gayo ke pote rANInA kAvatrAthI ThagAyo che, chatAM teNe rANI upara leza paNa roSa na ANatAM pAtharo poSa kSobha pAmadhazALA tarapha javAno manasubo karyo. tyAM jai tene paMjI pramArjI tathA zaucanI ane laghuzaMkAnI jagyAne tapAsI pachI te pUrvAbhimukha | to nathI thai DAbhanA saMthArAmAM palyaMkAsane sthira beTho ane hAtha joDI mAthu namAvI yA pramANe bolyoH paNa potAnA arahaMta bhagavaMtone namaskAra. dharmane ane mArA dharmAcArya ane dharmopadezaka kezI kumArazramaNane namaskAra. ahIM rahI temane vaMdana karatA mane bhagavaMta kezI kumArajI juo, dharmAcAryane huM temane vAraMvAra cAMduM chu-namuM hUM. | saMbhAre cha meM pahelAM e mArA dharmAcArya pAsethI sthUla prANAtipAta vagerenA tyAgathI pratijJAo lIdhI hatI ane hamaNAM paNa temanI ja sAkSImAM paesI marIsarva prakAranA prANAtipAta vagerenA tyAgano niyama lauM chu, krodha mAna mAyA ane lobha vagere kaSAyo choDI dauMchu, nahi karavA | 10 jevu vadhuM kArya tajI dau chu ane jIvatAMsudhI cAre prakAranA AhArano paNa parityAga karuM cha. deva thayo vaLI, A zarIra je mane atyaMta vahAluM che tene paNa chellA zvAsocchvAsa cAlatAM sudhI vosarAvI dauM chu. ema karIne te rAjAe potAnA sArAM narasAM badhAM kAryonI AlocanA karI, pratikramaNA karI ane teNe kAlamAse maraNa AvatAM samAdhipUrvaka kALa karI saudharmakalpanA sUryAbhavimAnamA sUryAbhadevarUpe avatAra meLavyo... [205] te tyAM hamaNAM tAjo utpanna thapalo sUryAbhadeva pAMca prakAranI paryAptiodvArA zarIrAdikanI pUrNatA meLave che, to he gautama! A sUryAbhadeve e divya devaRddhi, divya devazakti ane divya devaprabhAva e rIte meLavelAM che. [206] he bhagavan ! sUryAbhadevanI jIvanasthiti AyuSyamaryAdA keTalA kALa sudhInI jaNAvelI che ? pASAzA 500gAkAmayAbha Jain Education temallina For Private & Personel Use Only wwilgainelibrary.org
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra [207] he gautama ! tenI AyuSyamaryAdA cAra palyopamanI kahelI che, he bhagavan ! te sUryAbhadeva AyuSya pUraM thatAM tyAMthI kyA javAno-kyAM janma levAno ? sUryAbhadeva cyavIne he gautama ! sUryAbhadeva, teno devatvakALa pUro thatAM mahAvidehavarSamAM janma levAno. mahAvidehavarSamA je kuLo Alya che, dIpta cha, mahAvidehalevaDadevaDanA vyApAramA kuzaLa che, jemanI pAse bhavana, zayana, Asana, yAna, vAhana, dhana, sonuM ane rUpu vizeSa che, khAnapAnanI saga mAM dRDhavaDa adhikAdhika che, dAsadAsIo gAya ane gheTAM ghaNAM che, pavA prasiddha ane koIthI parAbhava na pAmanArAM kuLomAM te sUryAbhadeva putra 5 paNe avataraze. thai nirvANa [208] e putrapaNe garbhamAM bhAvatAM ja tenAM mAtApitAnI dharmamA raDhatA thaze. pAmaze pUrA nava mAsa ane sADA sAta divasa jatAM te bALakano tyAM janma thaze. dRDhapratijJanA 209] janma thayA pachI pahele divase tenAM mAtApitA bALakanA janmano utsava karaze, pIje divase 12"sUryacaMdranAM darzana karAvaze, janmAdi kaTe divase dharmajAgaraNa Ujavaze, pama agyAra divasa bItI jatAM ane bAramo divasa AyatAM bALakanA janmanuM sUtaka kADhI nAkhaze |Rol saMskAro arthAta tenAM mAtApitA cokkhAM thaze, pachI badhe lIpaNaguMpaNa karI bhojananI vipula sAmagrI taiyAra karAvaze ane potAnAM sagAM saMbaMdhI mitra zAtijana svajana parijana vagerene AmaMtrI nhAi dhoI balikarma karI vAM sAthe besIne bhojanamaMDapamA bhojana karaze. padI ne patranAM mAtApitA, vastra gaMdha mAlA ane alaMkAravaDe AmaMtrita janono satkAra karo, sanmAna karaze ane teonI samakSa | // 143 // sa kaDe ke A bALaka tenI mAtAnI kukSimAM Avyo tyArathI ame dharmamA dRDha pratizAbALAM thayAM chIe, mATe ame tenaM 'dapratija' ebuM yathArtha nAma pADIzu. 120 A saMskArone lagatI savistara mAhitI mATe juo saMskAro uparanuM bhagavAna mahAvIranI dharmakathAo' mAnu TippaNa. Jan Educati onal For Private Personal use only w.jainelibrary.org
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ Arya ane rAyapaseNa iya suttano sAra anAryaku unI aneka dAsa // 144 // | dAsIo e prakAre nAmasaMskAra thayA bAda samaya AvatAM bALakanAM mAtApitA tenA prajemanaka prativardhApanaka pracaMkramaNa karNavedha sNvtsrmH| tilekha ane cUlopanayana vagere badhA saMskAro karaze. [210] teo potAnA putranA lAlanapAlana mATe pAMca dhAtrIonI yojanA karazeH eka vALakane dhavarAvanArI, bIjI zaNagAranArI, trIjI nhavarAvanArI, cothI khoLAmAM laI pharanArI ane pAMcamI ramADanArI. e uparAMta tyAM gharakAma mATe rokavAmAM AvelI, potapotAnA dezano poSAka paheranArI, iMgita ciMtita ane prArthitane samajanArI, 5 |pavI dezavidezanI bIjI paNa aneka kuzaLa dAsIo" dvArA ane aMtaHpuranA rakSaNa mATe yojAelA varSadharo22 kaMcukIo tathA mahattaro dvArA e bALakanuM ghaNI sArI rIte lAlanapAlana thaze; koI te vALakane hAthohAtha pheravaze, koi tenI pAse nAcaze, koi tenAM gIta gAze, koi tene bacI leze, e prakAre aneka rIte lAlita pAlita thato te bALaka caMpAnA choDanI jema sukhe sukhe dinadina vRddhi pAmaze. 121 sUtromA jyA jyA dAsIok varNana Ave che tyAM badhe lagabhaga eka sarakho ullekha hoya che. anArya dezanAM je nAmo sUtramA sUcavelAM che teja nAmo dAsIonAM varNanamAM noMdhelA che. jemake-cilAIyA (kirAta dezanau) bayariyA (bAbara dezanI) siMhalI (siMhala dezanI) ArabI (arabastAnanI) pArasI (pArasa-paziyA-dezanI) ityAdi. A uparathI ema samajI zakAya che ke Aryoe anAryoM upara jaya meLavI temane dAsa tarIke rAkhabAnI prathA pADelI te AjasudhI paNa bhusAI nathI. 122 rAjAnA aMtaHpuranI rakSA mATe ukta dAsIo uparAMta keTalAka varSadharo ane kaMcukIo paNa rAkhavAmAM AvatA; jeo mULathI napuMsaka hatA vA jeone aMtaHpuranI rakSA mATe khasI karavAmAM AvatA teo varSadhara kahevAtA ane jeo khInI peThe kAMcaLI-kApaDu-paherIne rahetA teo kaMcukI kahevAtA. AcArya hemacandra kahe che ke-"ghaNDhe varSavaraH" abhidhAna0kAMDa-3 zlo0 392. arthAt "paMDha eTale varSavara." | 15 kozamAM varSavara zabda che ane sUtromAM varSadhara zabda che, chatAM e banne zabdono bhAva to eka sarakho che. Join Educat i onal For Private & Personal use only jainelibrary.org
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyapaseNaiya suttano sAra [21] putrane navamuM varasa besatAM tenAM mAtApitA, nhavarAvI valikarma karAvo sArI rIte zaNagArI zubha muhUrttamAM moTA utsava sAthe kalAcArya pAse kalAo zIkhayA mokalaze. dRDhapratijJarnu [212] kalAcArya lipi ane gaNitathI mAMDIne pakSIonI bhASA samajavA sudhInI bahoMtere kaLAone prayoga sAthe zIkhavADI | bhaNatara mAtApitA pAse te putranu upanayana karaze.. gurudakSiNA dRDhapratijJano kalAo saMbaMdhI abhyAsa joi mAtApitA kalAcArya upara khuza thaze ane viziSTa khAnapAna vastra gaMdha mAlA alaMkA-5 dRDhapatijJanI rovaDe kalAcAryano satkAra karaze tathA jIvanaparyaMta cAle tevU vipula prItidAna dai temane visarjita karaze. bhogasama[213-214] bahotera kalAnipuNa, aDhAra"dezIbhASAvizArada, gItanRtyarasika nATyakalAkovida, pavo dRDhapratijJa yauvanamA AvatAM rthatA dRDha tenAM mAtApitA tene bhogasamartha jANI ema kaheze ke, he ciraMjIva ! tuM yuvAna thayo che mATe have tuM kAmabhogonI A vipula sAmagrone pratijJani. bhogava. 215] dRDhapratijJa potAnAM mAtApitAne (vinayapUrvaka) jaNAvaze ke, he mAtApitA ! bhogonI e sAmagrImA mane jarAya rasa nathI, |10| anAsakti arthAt te e bhogasAmagrIthI lalacAze nahi, kheMcAze nahi, tema temA leza paNa Asakti rAkhaze nahi. jema kamaLa paMkamAM pedA thAya che ane pANIthI vadhe che, chatAM paMka ke pANIthI lepAtuM nathI, tema kAmomAM pedA thapalo ane bhogomAM | // 145|| vadhelo e dRDhapratijJa te kAmabhogathI jarA paNa lepAze nahi. paNa tathArUpa uttama sthaviro pAsethI bodhijJAnane meLvaze ane agArane tyajI muMDa thai anagAra dharmano svIkAra karaze. pachI to te pUrNa ahiMsA satya tyAga tapa ane sadvartananA tejathI camakaze ane jevaTe uttamottama jJAna darzana cAritra Arjava mArdava laghutA kSamA nirlobhatA vagere guNothI adhikAdhika dIpato te, anuttara anaMta nirAvaraNa nirvyAghAta evA kevaLajJAna ane kevaLada 123 bahotera kaLAnI savistara samaja mATe juo bhagavAna mahAvIranI dharmakathAoM' mAnuM kaLAbho upararnu TippaNa. 124 A vizeSaNanI spaSTa samaja mATe juo bhagavAna mahAvoranI dharmakathAomAna dezI bhASA upararnu TippaNa. in Educati on For Private Personal Use Only
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIgatimanA rAyapaseNaisa sucanA sAra vihAra // 146 // zanane pAmaze. ___have to te dRDhapratijJa arhan jina bhagavAna kevaLI kahevAze ane jemAM devo manuSyo tathA asuro rahe che pavA samasta lokanA | paryAyane jANaze, arthAt te, prANImAtranAM Agati, gati, sthiti, cyavana, upapAta, tarka, kriyA, manobhAva vagerene jANaze, temarnu prakaTa karma ke gupta karma e badhu kaLI zakaze, temarnu khAghela pIdhela ane bhogaveluM samajI zakaze. pavo te dRDhapratiza arhan sarva lokanA sarva jIvonA sarva bhAvone jANato joto pRthvI taLa upara viharaze. e prakAre bahu varSe viharato te potAnA AyuSyano anta nikaTavartI jANI ghaNA divasonuM anazana leze ane je sAdhyanI siddhi mATe nagnabhAva, muMDabhAva, kezaloca, brahmacaryadhAraNa, asnAna, adantadhAvana, aNuvahANaga, bhUmizayyA, kASTAsanano Azraya, bhikSA mATe paragRhapraveza, mAnApamAnasahana, lokanindA vagere ghaNu AkarUM kaSTa saha paDe che tathA na khamI zakAya tevA jAta jAtanA vAvIza parISaho khamayA paDe che, te sAdhyanI siddhi meLavaze, arthAt te siddha thaze, buddha thaze, mukta thaze ane sarva duHkhonA antane karazeparinirvANa pAmaze. [216] he bhagavan ! te e pramANe che, he bhagavan ! te e pramANe che, ema kahI bhagavAna gautama, zramaNa bhagavAna mahAvIrane vAMdI, namI, saMyama, ane tapabar3e AtmAne vAsita karatA vihare che. [217] bhayone jitelA jinone namaskAra. zrutadevatA bhagavatIne namaskAra. prazapti bhagavatIne namaskAra.arihaMta bhagavAna pArzvanAthane namaskAra. rAjA papasInA praznone jaNAyanArA prastuta granthane namaskAra. mULarnu granthamAna-2120 PuNCISCONOMIS rAyapaseNaiyano sAra samApta // ISICISSUS Jain Education t o rjainelibrary.org
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Private & Personel Use Only
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 ||raaypsenniyN samattaM // For Private & Personel Use Only