Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
-
१३४
प्रज्ञापनासूत्रे नमिति चतुष्कसंयोगे प्रथमो भङ्गः, अयाष्टविधबन्धकपदे एकवचन षइविधबन्धकपदे च बहुवचनमिति द्वितीयं भङ्गमाह- 'अहवा सत्तविहबंधगा य एकविहबंधगा य अट्ठविहबंधए य छबिहबंधगा य२, अथवा बहवः सप्तविधकर्मबन्धकाश्च एकविधक. र्मबन्धकाश्च, कश्चि देकोऽष्टविधर्मबन्धकश्च, बहवः षड्विधर्मकाश्च, एतौ च द्वौ भङ्गो अष्टविधकर्मबन्धकपदस्यकवचनेन षडविनकर्मबन्धकपदस्य चैकवचनबहुवचनाभ्यांलब्धी, अथ तस्यैव बहुवचनेन द्वौ भङ्गो प्ररूपयितुमाह- अहवा सत्तविहबंधगा य एगविहबंधगाय अविहबंधगा य छबिहबंधए य ३' अथवा बहवः सप्तविधकर्मबन्धकाश्च एकविधकर्मबन्धकाच अष्टविधकर्मबन्धकाश्च भवन्ति एकस्तु षइविधकर्मबन्धकश्च भवति३, 'अहवा सत्तविहबंधगा य एगविहबंधगा य, अविहबंधगा य छबिहबंधगा य ४' अथवा बहवः एव सप्तविधकर्मबन्धकाश्च एकविधकर्मबन्धकाच अष्टविधकर्मबन्धकाश्वषइविधकर्मबन्धकाश्च भवन्ति ४, इत्येव चतुष्कयोगे चत्वारो भङ्गाः, अथ पूर्वोक्तरीत्यैव अष्टईस समय चतुष्क संयोगी भंगों में प्रथम भंग पाया जाता है ।
अब अष्टविधानक पद में एकवचन और छह विध बन्धक पद बहुवचन का प्रयोग कर के दूसरा भंग बतलाते हैं-अथवा बहुत जीव सात प्रकृतियों के बन्धक बहुत एक प्रकृति के जनक कोई एक आठ प्रकृतियों का बनक और बहुत जीव छह प्रकृतियों के बधक होते हैं। यह दो भंग अष्टविधनानक पद के एकवचन से और छह विधजनक पद के एकवचन और बहुवचन से निष्पन्न हुए।
अब अष्टविधबन्धकों के बहुवचन का आश्रय लेकर दो निकल्प दिखलाते हैं, यथा बहुत सात कर्म प्रकृतियों के बंधक, बहुत एक प्रकृति के बन्धक बहुत आठ प्रकृतियों के बन्धक और कोई एक जीव छह प्रकृतियों का बन्धक होता है । अथवा बहुत सात को बांधने वाले, बहुत एक कोबांधने वाले बहुत आठ को बांधने वाले
और बहुत से छह प्रकृतियों को बांधने वाले होते हैं । इस प्रकारचतुःसंयोगी चार भंग बनते हैं। છના બધેક. કેઈ એક-એક હોય છે. તે સમયે ચતુષ્ક સંયોગી ભંગમાં પ્રથમ ભંગ મળે છે - હવે અષ્ટવિધ બન્ધક પદમાં એક વચન અને છવિધ બંધક પદમાં બહુવચનને પ્રયોગ કરીને બીજો ભંગ બતાવે છે અથવા ઘણુ જીવ સાત પ્રકૃતિના બધેક. ઘણા એક પ્રકૃતના બધેક. કોઈ એક આઠ પ્રકૃતિયાના બધક અને ઘણો જીવ છે પ્રકૃતિની બધી હોય છે. આ બે ભંગ અષ્ટવિધ બન્યક પદના એક વચનથી અને છ વિધ બન્ધક પદના એક વચનથી નિષ્પન્ન થયા.
હવે અષ્ટવિધ બજૂકેના બહુવચનને આશ્રય લઈને બે વિકલ્પ બતાવે છે યથા-ઘણું સાત કર્મ પ્રકૃતિના બન્ધક ઘણાં એક પ્રકૃતિના બન્યક ઘણુ આઠ પ્રકૃતિના બધેક અને કેઈ એક જીવ છે પ્રકૃતિનાં બધેક થાય છે. અથવા ઘણું સાંતને બાંધનારા ઘણા એકને બાંધનારા આ આઠને બાંધનારા અને ઘણું તે છ પ્રકૃતિને બાંધનારા હોય છે. એ પ્રકારે ચતુઃસંયેગી ચાર ભંગ બને છે.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
