Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिना टीका पद २३ सू. ६ सातावेदनीयादि कर्मानुभावनिरूपणम्
२१९
कर्मणउदयं प्रतिपादयति- 'जं वेदेइ पोग्गलं वा पोग्गले वा पोग्गल परिणाम वा वीससा वा पोग्गलाण' परिणाम तेसिवा उदएण जाव अट्ठविहे अणुभावे पण्णत्ते' यं वेदयते पुद्गलं वा - बाह्यद्रव्यादिस्वरूपम्, तद्द्रव्यसम्बन्धाद् राजादिविशिष्टपुरुषसम्परिग्रहाद् वा नीच जातिकुलप्रसूतोऽपि जात्यादि सम्पन्न इव लोकस्य मान्यो भवति, इत्येव जातिकुलविशिष्टताऽवगन्तव्या, एवं बलविशिष्टता च लकुटिभ्रमणवशाद् मल्लानामिव सं जायते, रूपविशिष्टता च प्रतिविशिष्टतादृशवस्त्रालङ्कार सम्बन्धात्, तपोविशिष्टता पुनः पर्वत शिखराद्यारोहणेनातापनां विदधतो भवति, श्रुतविशिष्टता तु रमणीय भूदेश सम्बन्धात् स्वाध्यायं सम्पादयतो भवति, लाभविशिष्टता च महार्घ्यजात्यादि रत्नादियोगाद् भवति, ऐश्वर्यविशिष्टता तु धनसुवर्णादिसम्बन्धाद् भवति, एवं यान् वा बहून् पुद्गलान् तथाविधवाह्यद्रव्यलक्षणान् वेदयते, यं वा पुद्गल परिणाम दिव्यफलाद्याहार परिणामलक्षण' वेदयते, विस्वसया - स्वभावेन वा यं पुद्गलानो परिणामम् अकस्मादभिहितजलधरागमम वादादिस्वरूप वेदयते तत्प्रभावात् जातिविशिष्टत्वादिकम् उच्चैर्गोत्रकर्म फल होता है, वह बल की विशेषता है । विशेष प्रकार के वस्त्रां एवं अलंकारों से रूपकी विशिष्टता उत्पन्न होती है । पर्वत के शिखर आदि पर आरूढ होकर आतापना लेनेवा में तप की विशिष्टता होती है । रमणीय भूमि प्रदेश के संबंध से स्वाध्याय करने वाले में श्रुत की विशिष्टता उत्पन्न होती हैं । बहुमूल्य उत्तम रत्न आदि के योग से लाभकी विशिष्टता होती है। धन-स्वर्ण आदि के संबंध से ऐश्वर्य की विशिष्टता उत्पन्न होती है । इस प्रकार बाह्य द्रव्यरूप बहुत से पुद्गलों का जो वेदन किया जाता है, अथवा दिव्य फल आदि के आहार परिणाम रूप जिस पुद्गल परिणाम का वेदन किया जाता है, या स्वभाव से जिन पुद्गलों का परिणाम - अकस्मात् जलधारा का आगमन आदि-वेदा जाता है । उनके प्रभाव से उच्चगोत्र कर्म के फल का वेदन किया जाता है । इस प्रकार उच्चगोत्र कर्म के उदय का परतः प्रतिपादन करके, अब उसके स्वतः उदय का कथन किया जाता है - उच्चगोत्रकर्म के पुद्गलों के उदय से यावत् उच्चगोत्र
મલ્લેામાં જે શારીરિક ખળ ઉત્પન્ન થાય છે, તે મળની વિશેષતા છે. વિશેષ પ્રકારના વસ્ત્રો તેમજ અલંકારોથી રૂપની વિશિષ્ટતા ઉત્પન્ન થાય છે, પર્વતના શિખર, વિગેરે ઉપર આરૂઢ થઇને આતાપનાલેનારાએમાં તપની વિશિષ્ટતા થાય છે. રમણીય ભૂમિ પ્રદેશના સમ્બન્ધથી સ્વાધ્યાય કરનારાઓમા શ્રુતની વિશિષ્ટતા ઉત્પન્ન થાય છે. બહુમૂલ્ય ઉત્તમરત્ન આદિના ચેગથી લાભની વિશિષ્ટતા થાય છે, ધન સુવર્ણ આદિના સમ્બન્ધથી અશ્વયની વિશિષ્ટતા ઉત્પન્ન થાય છે. એ પ્રકારે ખાદ્ય દ્રવ્ય રૂપ ઘણા બધા પુદ્દગલાનું વૈદન કરાય છે, અથવા સ્વભાવત: જે પુદ્ગલેાના પરિણામ અકસ્માત્ જલધારાનુ આગમન આદિ વેઢવામાં આવે છે.
તેમના પ્રભાવથી ઉચ્ચ ગાત્ર કના ફલનુ વેદન કરાય છે. એ પ્રકારે ઉચ્ચગેાત્ર કર્મીના ઉદ્ભયનું પરંત: પ્રતિપાદન કરીને હવે તેના સ્વત: ઉદ્દયનું કથન કરાય છે ઉચ્ચ ગાત્ર કમના પુદ્ગલાના ઉદયથી યાવત ઉચ્ચગેાત્ર કમ નુ વેદન થાય છે, અર્થાત્ જાતિ વિશિષ્ટતા
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
