Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद २३ सू० १० एकेन्द्रियनातिनामस्थितिनिरूपणम् द्वादशसागरोपमकोटीकोटयः ऋषभनाराच संहनन नामकर्मणः कर्मरूपताऽवस्थानलक्षणा स्थितिः प्रज्ञप्ता, किन्तु द्वादशवर्षशतानि यावद् अबाधाकाल:-बन्धसमयादारभ्य स्वोदयेन जीवस्य न किश्चिदपि बाधामुत्पादयति, तावत्कालमध्ये दलिककर्मनिषेकाभावात्, अतएव-अबाधोनाअबाधाकाल परिहीना अनुभवयोग्या कर्मस्थितिः कर्मदलिकनिषेकरूपा अवसेया, 'नारायसंघयणनामस्त जहण्णे सागरोवमस्स सत्त पणतीप्सइभागा पलिओक्मस्स असंखेज इभागेणं ऊगया' नाराचसंहनननाम्नः कर्मणो जघन्येन सागरोपमस्य सप्तपञ्चत्रिंशद्भागाः पल्योपमस्यासंख्पेयभागोनाः स्थितिः प्रज्ञता, तस्य उत्कृष्टेन स्थितेश्चतुर्दशसागरोपमकोटीकोटिप्रमाणत्वात् प्रागुक्तरीत्या चतुर्दशानामर्द्धस्य सप्तत्वला भेन ७० सप्ततेरस्य च पञ्चत्रिंशत्त्वला. भेन उपर्युक्तभागस्थितिसंभवात्, 'उकोसेणं चोइससागरोवमकोडाकोडोओ' चउद्दसवाससयाई अबाहा, अबाहूणिया कम्महिई कम्मनिसे गो' उत्कृष्टेन नाराच संहनननाम्नः कर्मणश्चतुर्दशसागरोपमकोटीकोटयः कर्मरूपताऽवस्था लक्षणा स्थितिः प्रज्ञप्ता, किन्तु चतुर्दशवर्षशतानि यावद् अवाधाकाल:-बन्धसमयादारभ्य स्वोदयेन जीवस्य न किञ्चिदपि बाधां जनयति, संहनननामकर्म की उत्कृष्ट स्थिति बारह कोडाकोडी सागरोपम की है, यह कर्मरूपतावस्थानरूप स्थिति है किन्तु इसका अधाधा काल बारह सौ वर्ष का है, अर्थात् बन्धकाल से लेकर बारह सौ वर्ष तक वह जीव को कोई बाधा नहीं पहुं. चोता, क्यों कि उस काल में उसके दलिकों का निषेक नहीं होता है, अतः अबाधाकाल कम करने पर जो स्थिति शेष रहती है, यह इसका निषेक काल है, अर्थातू अनुभवयोग्य स्थिति का काल है।
नाराचसंहनन नामकर्म की स्थिति जघन्य सागरोपम का सात बंटे पैतीस - भाग की, परन्तु पल्योपम का असंख्यातवां भाग कम है क्यों कि उत्कृष्ट स्थिति चौदह कोडाकोडी सागरोपम की है, अतः पूर्वोक्त प्रकार से चौदह को आधा करने से सात, और सत्तर ७० को आधा करने से पैंतीस होते हैं । इस प्रकार का लाभ होता है । नाराचसंहनन की उत्कृष्ट स्थिति चौदह कोडाकोडो છે. આ કર્મરૂપતા-અવસ્થાનરૂપ સ્થિતિ છે. પરંતુ તેના બંધ કાળથી લઈને બાર વર્ષે સુધી તે જીવને કઈ બાધા પહોંચાડતું નથી કારણ કે તે સમયમાં તેનાં દળિયાને નિક થતું નથી. આથી અબાધા કાળ બાદ કર્યા પછી જે બાકીની સ્થિતિ રહે છે તે તેને નિષેક કાળ છે અર્થાત અનુભવગ્ય સ્થિતિને કાળ છે.
નરાચ સંહનન નામકર્મની સ્થિતિ જઘન્યથી સાગરોપમના સાત પાંત્રીસાંશ ભાગમાં પલ્યોપમના અસંખ્યાતમા ભાગ જેટલી ઓછી છે. કારણ કે ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ ચોદ કડાકડી સાગરોમની છે. આથી પૂર્વોક્ત પ્રકારે ચૌદને અર્ધા કરવાથી સાત અને સિત્તેરને અર્ધા કરવાથી પાંત્રીસ થાય છે. આ પ્રમાણે ? મેળવાય છે.
નારાચ સંહનની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ ચૌદ કડાકોડી સાગરોપમની છે. તેને ચૌદ વર્ષને અખાધાકાળ છે. અર્થાત્ બંધસમયથી લઈને ચોદસ વર્ષ સુધી જીવને કેઈ હરક્ત તે કર્મ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
