Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
४५२
प्रज्ञापनासूत्रे
कालस्थितिकं ज्ञानावरणीयं कर्म बध्नाति, एवं तिरिक्खजोगिणी वि, मणूसे वि माणूसी वि' एवम् तथाविध तिर्यग्योनिकोक्तरीत्या तिर्यग्योनिकी अपि, मनुष्योऽपि मानुषी अपि तथाविधविशेषणविशिष्टतयैव उत्कृष्टकालस्थितिकं ज्ञानावरणीयं कर्म बध्नाति, 'देवदेवी जहा नेरइए' देवो देवी च यथा नैरयिकः पूर्वोक्त विशेषणविशिष्टः उत्कृष्टकालस्थितिकज्ञानावरण कर्मबन्धकतया प्रतिपादितस्तथा प्रतिपादनीयः एवं आउयवज्जाणं सत्तहिं कम्प्राणं' एवम् - ज्ञानावरणीय कर्मोक्तरीत्या आयुष्यवर्णानां कर्मणाम् दर्शनावरणीय वेदनीय मोहनीयनामगोत्रान्तरायरूपाणामपि उत्कृष्टकाल स्थितिबन्धकतया नैरयिकादयः प्रतिपत्तव्याः, गौतमः पृच्छति - 'उक्कोस कालठिइयं णं भंते ! आउयं कम्मं किं नेरइओ बंधइ जाव देवी बंधइ ?' हे भदन्त ! उत्कृष्टकालस्थितिकं खलु आयुष्यं कर्म कि नैरयिको बध्नाति ? यावत्- किं तिर्यग्योनिकः, तिर्यग्योनिकी, मनुष्यः, मानुषी, देवः, देवी वा किं बध्नाति ? भगवानाह - अर्थात् जिन विशेषणों द्वारा तिर्येच ज्ञानावरण की उत्कृष्ट स्थिति का बन्ध करता है, उन्हीं विशेषणों वाली तियैचिनी, मनुष्य और मनुष्याणी भी उत्कृष्ट कालिक ज्ञानावरण की स्थिति का बन्ध करता है ।
जिन विशेषणों से युक्त नारक जीव ज्ञानावरण कर्म की उत्कृष्ट स्थिति का बंध करता है, उन्हीं विशेषणों वाला देव और देवी को भी उत्कृष्ट स्थिति चाले ज्ञानावरणीय कर्म का बन्ध होता है ।
जैसे ज्ञानावरण कर्म के उत्कृष्ट स्थिति के बन्धक कहे हैं, उसी प्रकार आयु कर्म को छोड कर शेष सभी कर्मों के अर्थात् दर्शनावरणीय, वेदनीय, मोहनीय, नाम, गोत्र और अन्तराय कर्मों की उत्कृष्ट स्थिति के बन्धक भी समझ लेने चाहिए ।
गौतमस्वामी - हे भगवन् ! उत्कृष्ट काल की स्थितिवाले आयुकर्म को क्या नारक बाधता है ? क्या तिर्यच बांधता है ? क्या तिर्यचिनी बांधती है ? मनुष्य, એ જ પ્રકારે મનુષ્ય, તિય ચિની મનુષ્યાણી વિષે પણ સમજી લેવુ જોઇએ. અર્થાત્ જે વિશેષણા દ્વારા તિય ́ચ જ્ઞાનાવરણુની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિના અન્ય કરે છે, તેજ વિશેષણાવાળી તિય ચિની, મનુષ્ય અને મનુષ્યાણી પણ ઉત્કૃષ્ટ કાલિક જ્ઞાનાવરણુની સ્થિતિના અન્ય કરે છે. જે વિશેષણાથી યુક્ત નારક જીવ જ્ઞાનાવરણીય કર્મીની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિના અન્ય કરે છે, તેજ વિશેષણા વાળા દેવ અને દેવીને પણ ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિવાળાં કર્મોના બંધ થાય છે. જેવા જ્ઞાનાવરણ ક`ના ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિના અન્ધક કહ્યા છે, એજ પ્રકારે આયુકમ સિવાય શેષ બધાં કર્મોના અર્થાત્ નાવરણીય, મેહનીય વેદનીય, નામ, ગોત્ર અને અન્તરાય કર્મોની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિના અન્ધક પણ સમજી લેવા જોઈએ
શ્રીગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્ ! ઉત્કૃષ્ટ કાલની સ્થિતિ વાળા અયુકને શુ' નારક બાંધેછે ? शुतिर्यय मधे छे : शुं तिर्यथिनी जांघे छे ? मनुष्य; भानुषी, हेव अगरहेगी जांघे छे ?
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
