Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद ३६ सू० ९ कषायसमुद्धातनिरूपणम्
१०३५ क्रोधसमुद्घात इव यावद-मानसमुद्घातो मायासमुद्घातो लोभसमुद्घातश्चापि नैरयिकादि चतुर्विशतिदा उकक्रमेण वक्तव्यः, तथा चैते-क्रोधमानमाया लोभसमुद्घातविषयकावत्यार चतुर्विंशतिदण्डकाः-पण्णवतिसंख्यकालापका भवन्तीति भावः, इत्येवमेकत्येनाभिधाय सम्प्रति बहुत्वेन तानेव चतुश्चतुर्विंशतिदण्डकान् नैरयिकादिविषयकान् प्ररूपयितुमाह-'नेरइया णं भंते ! केवइया कोहस मुग्घाया अईया' हे भदन्त ! नैरयिकागां कियन्तः क्रोधसमुदघाता अतीताः सन्ति ? भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'अणंता' अनन्ताः कोधसमुदधाता नैरयिकाणामतीताः अन्ति "केवइया पुरेक्खडा ? कियन्तः क्रोधसमुद्घाताः पुरस्कृता:अनागताः सन्ति ? भगवानाह-'गोयपा! हे गौत्तम ! अनन्ताः क्रोधसमुद्घाता अनागताः सन्ति पृच्छासमयभाविना नैरयिकाणां मध्ये बहानामनन्तकालावस्थायित्वात् एवं जाय येमाणियाणं' एवम्-नैरयिकाणामिव यावद-असुरकुमारादि भवनपतीनां पृथिवीकायिकादि वैमानिकपर्यन्तानाम् अनन्ताः क्रोधसमुददाता अतीता अनागताश्च सन्ति, प्रागुक्तयुक्तेः ये चार चौवीस दंडक होते हैं और सब मिलकर छियानवे आलापक हो जाते हैं।
एकवचन की अपेक्षा यह कथन किया गया हैं । अब बहुवचन की अपेक्षा से उन्हीं चौबीसों दंडकों में प्ररूपणा की जाती है
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! नारकों के अतीत क्रोधसमुद्घात कितने हैं ? भगवान्-हे गौतम ! नारकों के अतीत क्रोधसमुद्घात अनन्त हैं। गौतमस्वामी-हे भगवन् ! नारकों के अनागत क्रोधसमुदघात कितने हैं ?
भगवान्-हे गौतम ! अनागत भी अनन्त हैं, क्योंकि पृच्छा के समय बहुन नारक ऐसे होते हैं जो अनन्त काल तक संसार में रहेंगे । इसी प्रकार असुरकुमार आदि भयनपतियों के, एवं पृथिवीकायिक आदि से लेकर वैमा. निकों तक के अतीत और अनागत क्रोधसमुद्घात अनन्त कहना चाहिए । युक्ति पूर्ववत् समझना चाहिए । इसी प्रकार क्रोधसमुदघात की तरह मानसमु. નારકાદિ વીસે દંડકમાં કહેવા જોઈએ. એ પ્રકારે ચાર ગ્રેવીસ દંડક થાય છે. અને બધા મળીને છ— આલાપક બને છે. એક વચનની અપેક્ષાએ આ કથન કરાયું છે
હવે બહુવચનની અપેક્ષાથી તે વીસે દંડકમાં પ્રરૂપણા કરાય છેશ્રી ગૌતમરામી-હે ભગવન્! નારકોના અતીત ક્રોધસમુદઘાત કેટલા છે? શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ! નારકોના અતીત કોષસમુદુઘાત અનન્ત છે. શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન ! નારકના અનાગત ક્રોધસમુહૂઘાત કેટલા?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ ! અનાગત પણ અનન્ત છે, કેમકે પુછાના સમયે ઘણા નારક એવા હોય છે જે અનન્તકાળ સુધી સંસારમાં રહેશે. એ જ પ્રકારે અસુરકુમાર આદિ ભવન પતિયે ના, પૃથ્વીકાયિક આદિથી લઈને વિમાનિક સુધીના અતીત અને અના ગત કોષસમુદ્દઘાત અનત કહેવા જોઈએ. યુક્તિપૂર્વવત્ સમજવા જોઈએ.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
