Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
१०६०
प्रशापनासूत्रे प्रज्ञप्ताः, 'तं जहा-वेयणासमुग्घाए कसायसमुग्घाए मरणंतियसमुग्घाए' तद्यथा-वेदनसमुद् घातः, कषायसमुद्घातः, मारणान्तिकसमुवातच, तथा च वायुवर्जितैकेन्द्रियविकलेन्द्रियाणां वैक्रियाहारकतेनोलब्धीनामसमावेन तेषां तत् त्रितयसमुद्घातासंभवाद् आद्यास्त्रयो वेदना कषायमरणलक्षणाः समुद्घाता उक्ताः किन्तु-'णवरं वाउकाइयाणं चत्तारि समुग्घाया पण्णत्ता' नवरं वायुकायिकानां चत्वारः समुदघाताः प्रज्ञप्ता: 'तं जहा-वेयणासमुग्घाए, कसायसमग्घाए, मारणतियसमुग्याए, बेउन्वियसमुग्घाए' तद्यथा-वेदनासमुद्घातः, कषायसमुद्घातः, मारणान्तिकसमुद्घातः, वैक्रियसमुद्घातश्च, बादरपर्याप्ताना वायुकायिकानां वैक्रियलब्धेः सद्भावेन क्रियसमुद्घातस्यापि सम्भवात् गौतमः पृच्छति-पंचिंदियतिरिक्खजोणियाणं पुच्छा' पश्चन्द्रियतिर्यग्योनिकना कियन्तश्छानस्थिकाः समुद्घाताः प्रज्ञप्ताः ? इति पृच्छा, भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'पंचसमुग्घाया पण्णत्ता' पञ्चसमुद्घाताः पञ्चन्द्रियति योनिकानां छदमस्थावस्थायां प्रज्ञप्ताः, 'तं जहा-वेवणासमुग्याए, कसायसमुग्घाए, न्द्रियों में चैक्रियलब्धि, तैजसलब्धि और आहारकलब्धि नहीं होती, अतएच तीन समुदधात का उनमें संभव नहीं हैं, इस कारण उनमें प्रारंभ के तीन समुदघात वेदनासमुद्घान, कषायसमुदघात और मारणान्तिकसमुद्घात ही कहे गए हैं । विशेषता यह है कि वायुकायिकों में चार समुदघात होते हैं, जो इस प्रकार हैं-(१) वेदनासमुद्घात (२) कषायसमुद्घात (३) मारणान्तिकसमुद्घात (४) वैक्रियसमुद्घात । बादरपर्याप्त वायुकायिकों में वैक्रियलब्धि का सदभाव होने से चैक्रियसमुदघात भी होता है। ___ गौतमस्वामी-हे भगवन ! पंचेन्द्रियतिर्यंचों में कितने छादमस्थिक समुद्घात होते हैं ?
भगवान-हे गौतम! पंचेन्द्रियतिर्यचों में पांच छादमस्थिक समुदघात होते हैं, वे इस प्रकार हैं-(१) वेदनसमुद्घात (२) कषायसमुदघात (३) मारणा તૈજસૂલબ્ધિ અને આહારકલબ્ધિ નથી હોતી, તેથી ત્રણ સમુદ્રઘાતનો તેમનામાં સંભવ નથી, એ કારણે તેમનામાં પ્રારંભના ત્રણ સમુદ્દઘાત–વેદનાસમુઘાત, કષાયસમુદ્દઘાત, મારણાન્તિકસમુદ્ધાત. વિશેષતા એ છે કે વાયુકાયિકામાં ચાર સમુદ્રઘાત થાય છે જે આ પ્રકારે છે (૧) (१) नासभुधात (२) ४ायसमुद्धात (3) माRilतसमुद्धात (४) अने वैश्यસમુઘાત. બાદર પર્યાપ્ત વાયુકાયિકમાં વૈકિલબ્ધિને સદ્ભાવ હોવાથી વૈક્રિયસમુદ્રઘાત ५ थाय छे.
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્! પંચેન્દ્રિયતિયામાં કેટલા છામચ્છિક સમુદ્રधात थाय छ ?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ! પંચેન્દ્રિયતિર્યંચમાં પાંચ છ મસ્થિક સમુદ્રઘાત થાય छे, ते मा १२ ४-(१) वेनासमुद्धात (२) पायसमुद्धात (3) भारतिसभुधात
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫