Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 1169

प्रज्ञापनासूत्रे रूपा अन्तररहितजीवप्रदेशा इत्यर्थः शुषिरापूरणात् सूक्ष्मक्रियाऽप्रतिपाति ध्यानप्रतिपत्तिकाले एव तत्प्रभावाद् वदनोदरादिविवराणामापूरितत्वात् दर्शनज्ञानोपयुक्ताः जीयस्वभावत्वात् , निष्ठितार्थाः कृतार्थत्वात् , ‘णीरया णिरेयणा वितिमिरा विसुद्धा सासयमणागयद्धं कालं चिटुंति' नीरजस:-बध्यमानमरजोमलरहिताः, निरेजनाः निष्कम्पाः कम्पक्रियाहेतुविरहात् , वितिमिरा:-कर्मतमोरहिताः, विशुद्धा:-अत्यन्तशुद्धाः सन्तः शाश्वतं यथा स्यात् तथा अनागताद्धम्-अनागता-भाविनी श्रद्धा-सम्यो यत्र तं तथाविधं कालं यावत् तत्रगता स्तिष्टन्ति, सम्प्रति स्पष्टार्थ तदेव विशदयितुमाह - 'से केणढे णं भंते ! एवं चुच्चइ-तेणं तत्थ सिद्धा भवंति, असरीरा जीवघणा देसणणाणोवउत्ता निद्वियहा नीरया निरयणा वितिमिरा विमुद्धा सासयमणागयद्धं कालं चिळंति ?' हे भदन्त ! तत्-अथ केनार्थेन-कथं तावत् एवम्-उक्तरीत्या उच्यते यत्-ते खलु-पूर्वोक्त क्रमसंभूताः अयोगाः केवलिन स्तत्र-लोकान्ते सिद्धा भवन्ति किं स्वरूपास्ते इत्याह-अशरीराः-सिद्धत्वप्राप्तिप्रथमसमये एव सर्वात्मना
औदारिकादिशरीराणां परित्यक्ततया तद्रहिताः, जीवघनाः, दर्शनज्ञानोपयुक्ताः-निष्ठितार्थाः सिद्धप्रयोजनाः कृतार्था इत्यर्थः, नीरजसः-कर्मरमोमलरहिताः, निरेजना:
आत्मप्रदेश सघन हो जाते हैं, बीच में कोई छिद्र नहीं रहता, क्योंकि सूक्ष्मक्रिय-अप्रतिपाती ध्यान के समय में ही उस ध्यान के प्रभाव से मुख, उदर
आदि के विधरों को पूरित कर देते हैं। वे दर्शनोपयोग और ज्ञानोपयोग में उपयुक्त होते हैं, क्योंकि उपयोग जीव का स्वभाव है इसी प्रकार सिद्ध कृतार्थ होते हैं, नीरज होते हैं, अर्थात् बध्यमान कर्मरज से रहित होते हैं, निष्कम्प होते हैं, क्योंकि कम्पनक्रिया का कोई कारण यहां नहीं रहता । वे चितिमिर अर्थात् कर्मरूपी तमसे रहित होते हैं। विशुद्ध अर्थात् विजातीय द्रव्य के संयोग से रहित -पूर्ण शुद्ध होते हैं और सदासर्वदा वहाँ विराजमान रहते हैं।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! किस हेतु से ऐसा कहा जाता है कि वे वहां सिद्ध होते हैं, अशरीर, जीवधन, दर्शन-ज्ञान में उपयुक्त, कृतार्थ, नीरज, निष्कम्प,
તેઓ જીવઘન હોય છે, અર્થાત તેમના આત્મપ્રદેશ સઘન થઈ જાય છે, વચમાં કઈ છિદ્ર નથી રહેતું, કેમકે સૂમક્રિયા-પ્રતિપાતિ ધ્યાનના સમયમાં જ તે ધ્યાનના ભાવથી મુખ, ઉદર આદિના વિવરેને પ્રેરિત કરી દે છે, તેઓ દર્શને પગ અને જ્ઞાન પગમાં ઉપયુક્ત થાય છે, કેમકે ઉપગ જીવને સ્વભાવ છે.
A એ જ પ્રકારે સિદ્ધ કૃતાર્થ થાય છે, નીરજ થાય છે, અર્થાત્ બળમાન કમરથી રહિત થાય છે, નિકપ હોય છે, કેમકે કમ્પન ક્રિયાનું કેઈ કારણ ત્યાં નથી રહેતું. તેઓ વિતિમિર અર્થાત્ કર્મરૂપી તમથી રહિત હોય છે. વિશુદ્ધ અર્થાત્ વિજાતીય દ્રવ્યના સંગથી રહિત પૂર્ણ શુદ્ધ હોય છે અને સદા સર્વદા ત્યાં બિરાજમાન રહે છે,
શ્રી ગૌતમસ્વામી ભગવદ્ ! ક્યા હેતુથી એવું કહેવાય છે કે તેઓ સિદ્ધ થાય छ, अश२, ०५धन, शन, शानमा अ५युत, ताथ, नी२५, नि०४-५, पितिमिर
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫