Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद ३६ सू० १७ सयोगावस्थायां सिद्धयाद्यभावनिरूपणम् ११५९ तस्य जीवस्य ॥१॥ तदभावान च बन्ध स्तत्प्रायोग्यस्य भवति कर्मणः । तदभाव तदभाव: सर्वोद्धा चैप विज्ञेया ॥२॥ इति, तस्माद् रागादीनामभावादायुः प्रभृतीनां कर्मणां पुनरुत्पादाभावस्तदभावाच्च न पुनरुत्पत्तिरिति भावः, तथा चोक्तम्-दग्धे बीजे यथाऽत्यन्तं प्रादुभवति नाङ्कुरः । कर्मबीजे तथा दग्धे न रोहति भवाङ्कुरः॥१॥ इति, प्रकृतमुपसंहरमाह'से तेणटेणं गोयमा ! एवं बुच्चइ-तेणं तत्थ सिद्धा भवंति असरीरा जीवघणा दंसणणाणोवउत्ता णिहियट्ठा णोरया णिरेयणा वितिमिरा विमुद्धा सासयमणागयद्धं कालं चिट्ठति त्ति' हे गौतम ! तत्-अथ तेनार्थेन एव मुच्यते यत् ते खलु अयोगाः केलिन स्तत्र-लोकान्ते सिद्धा भवन्ति, कीदृशस्वरूपास्ते इत्याह-अशरीराः, जीवघनाः, दर्शनज्ञानोपयुक्ताः, निष्ठि. तार्थाः, नीरजसः, निरेजनाः, वितिमिराः, विशुद्धाः शाश्वतम् अनागताद्धं कालं तिष्ठन्तीति, ग्रन्थादिमध्यान्तेषु मङ्गलं कर्तव्यमिति शिष्टाचारपरम्पराऽऽगनियमानुसारे ग्रन्थसमाप्तौ तदेव सिद्धिस्वरूपं शास्त्रस्य परममङ्गलमयं शिष्योपशिष् गदिशिक्षार्थमुपसंहरन्नाह-निचिन्छपुनर्जन्म न होने के कारण सिद्ध सदैव सिद्ध दशा में ही रहते हैं ॥२॥
तात्पर्य यह है कि रागादि का अभाव हो जाने से आयु आदि कर्मों की पुनः उत्पत्ति नहीं होनी और कर्मों की उत्पत्ति न होने से उनका पुनर्जन्म नहीं होता। कहा भी है-जैसे बीज के जल जाने पर उससे अंकुर उत्पन्न नहीं होता, उसी प्रकार कर्म-बोज के जल जाने पर भय रूप अंकुर भी नहीं उगता है ॥ १॥
अब प्रकृत का उपसंहार करते हैं
श्रीभगवानू-हे गौतम ! इस हेतु से ऐसा कहा जाता है कि वे केवली वहां सिद्ध हो जाते हैं। वे अशरीर. जीवधन, दर्शनज्ञानोपयुक्त, कृतकृत्य, नीरज.निष्कम्प, वितिमिर और विशुद्ध होते हैं तथा सदा-सर्वदा वहां विराजमान रहते हैं।
शिष्ट जनों के शिष्टाचार की परम्परा यह है कि ग्रन्थ की आदि में, मध्य में और अन्त में मंगलाचरण करना चाहिए। इसके अनुसार प्रस्तुत ग्रन्थ की
તેના અભાવમાં કમના બન્ધ નથી હોતા અને એ કારણે પુનર્જન્મ ન થવાના કારણે સિદ્ધ સંદેવ સિદ્ધદશામાં જ રહે છે ઘરા
તાત્પર્ય એ છે કે રાગાદિને અભાવ થઈ જવાથી આયુ આદિ કર્મોની પુનઃ ઉત્પત્તિ નથી થતી અને કર્મોની ઉત્પત્તિ ન થવાથી તેમના પુનર્જનમ પણ નથી થતા.
કહ્યું પણ છે જેમ બીજના સેકાઈ જવાથી તેનાથી અંકુર ઉત્પન્ન નથી થતા, એજ પ્રકારે કમબીજના બળી જવાથી ભવરૂપ અંકુર પણ નથી ઉગતા ના
હવે પ્રકૃતનો ઉપસંહાર કરે છે
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ! એ હેતુથી એમ કહેવાય છે કે તે કેવલીએ ત્યાંથી સિદ્ધ था तय थे. तो मशरीर, धन, शनशाना५योग, मृतकृत्य, नी२४, नि , વિતિમિર અને વિશુદ્ધ થાય છે. તથા સદા સર્વદા ત્યાં વિરાજમાન રહે છે.
શિષ્ટજનના શિષ્ટાચાર પ્રરૂપણાની પરંપરા એ છે કે ગ્રન્થની આદિમાં, મધ્યમાં भने मन्तमा मसाय२५१ ४२ मे, म ' ग्रन्थादौ मध्ये चान्ते च मङ्गलमाचरेत्'
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
