Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 1162

प्रयमेबोधिनी टीका पद ३६ सू० १७ सयोगावस्थायां सिद्धयाद्यभावनिरूपणम् ११४९, कत्वात् , उक्तश्च-'स ततो योगनिरोधं करोति लेश्यानिरोधमभिकाङ्क्षन् । समयस्थितिच बन्ध योगनिमित्त स निरुरुत्सुः ॥१॥ समये समये कर्मादाने सति सन्तते ने मोक्षः स्यात् । यद्यपि हि विमुच्यन्ते स्थितिक्षयात् पूर्वकर्माणि ॥२॥ नाकर्मणोहि वीर्य योगद्रव्येण भवति जीवस्य । तस्यावस्थानेन तु सिद्धः समयस्थिते बन्धः॥३॥ एवम्--" विणिवत्तसमुग्घाओ तिणि विजोगे जिणो पोजना । सच्चमसच्चामोसं च सोमण तह वइजोगं ॥१॥ मोरालिय कायजोगं गमणाई पाडिहारियाणं वा । पच्चप्पणं करेजा जोगनिरोह तओ कुणइ ।।२।। किन्न स जोगो सिल्झइ स बंध हे उत्ति जं सजोगोऽयं । न समेइ परमसुकं निरंतर बंध होते रहने से मोक्ष नहीं हो सकता। इस कारण मोक्ष प्राप्ति के लिए योग का निरोध होना आवश्यक है । कहा भी है-तत्पश्चात् केवली लेश्या का निरोध करने के लिए योग निरोध करते हैं। योगनिमित्तक एक समय की स्थितिवाले बन्ध का ये निरोध करते हैं ॥१॥ किन्तु प्रत्येक समय में नूतन कर्मों का बन्ध चालू रहने से बन्ध की परम्परा चलती रहती है, इस कारण उस समय मोक्ष नहीं होता, यद्यपि पूर्यबद्ध कर्म स्थिति के क्षय से निर्जीर्ण होते रहते हैं ॥२॥ कर्म रहित जीव का वीर्य योगद्रव्य के साथ नहीं होता। उसके अवस्थान से ।।३।। इस प्रकार केवली समुदघात से निवृत्त होकर तीनों योगों का व्यापार करते हैं। मनोयोग में सत्यमनोयोग और असत्यामृषामनोयोग का तथा सत्यवचनयोग और असत्यामृषा वचनयोग का प्रयोग करते हैं। औदारिकशरीर काययोग के द्वारा चे गमन आदि क्रियाएं करते हैं और प्रति हारी पीठ फलक आदि वापिस लौटाते हैं । तत्पश्चात् योगों का निरोध करते પ્રાપ્તિને માટે યોગને નિરાધ થવે આવશ્યક છે. કહ્યું પણ છે તત્પશ્ચાત કેવલી લશ્યાને નિરોધ કરવાને માટે કહે છે કેગ નિમિત્તક એક સમયની સ્થિતિવાળા બને તેઓ નિરોધ કરતા રહે છે. પેગ નિમિત્તક એક સમય સ્થિતિવાળા બઘને તેઓ નિરોધ કરે છે 1 ||
કિન્તુ પ્રત્યેક સમયમાં નૂતનકના બન્ધ ચાલુ રહેવાથી બન્ધની પરંપરા ચાલ્યા કરે છે, એ કારણે તે સમયે મેક્ષ નથી થત, યદ્યપિ પૂર્વ બદ્ધકર્મસિસ્થતિ ના ક્ષયથી नियता २९ छ ।॥ २ ॥
કર્મ રહિત જીવ શું વીર્ય દ્રવ્યના સાથે નથી હોતા. તેને અવસ્થાનથી બે સમયની સ્થિતિવાળા બન્ધ થાય છે ૩
એ પ્રકારે કેવલી સમુદુઘાતથી નિવૃત્ત થઈને ત્રણે એના વ્યાપાર કરતા રહે છે. માગમાં સત્યમયેગ અને અસત્યમૃષામનેયેગને તથા સત્યવચનગ અને અસત્યામૃષાવચનગને પ્રવેગ કરે છે.
ઔદારિક શરીરકાયગના દ્વારા તેઓ ગમન આદિ ક્રિયાઓ કરે છે અને પ્રતિહારી પીઠ ફલક આદિ પાછા વાળે છે. તત્પશ્ચાત ગેને નિરોધ કરે છે.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫