Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
,
प्रबोधिनी टीका पद ३६ सू० १७ सयोगावस्थायां सिद्ध्याद्यभावनिरूपणम् ११५३ निरोधं करोति, ' जोगनिरोहं करेत्ता अजोगयं पाउण्ड ' योगनिरोधं कृत्वा अयोगतां मनोवचः काययोगाभावं प्राप्नोति, 'अजोगयं पाउणित्ता ईसिंहस्स पंचक्खरुच्चारणद्वाए असंखेज्जसमइयं अंतोमुहुत्तियं सेलेसि पडिवज्जर' अयोगताम्-तथाविधयोगाभावं प्राप्य, अयोगताप्राप्त्यभिमुखो भूत्वेत्यर्थः, ईषत् - किञ्चित् कालम् शैलेशीं प्रतिपद्यते इत्यग्रेणान्वयः कियता कालेन विशिष्टां शैलेशीमित्यत आह- ह्रस्वपञ्चाक्षरोच्चारणादया - नातिद्रुतं विलम्बितम् अपि तु मध्यमेन प्रकारेण यात्रता कालेन हूस्वानि ' अ इ उ ऋ लृ ' इत्येवं रूपाणि पञ्चाक्षराणि उच्चार्यन्ते तावता कालेन विशिष्टा मित्यर्थः पुनः कि विशिष्टा मित्याह- असंख्येयसामयिकीम् असंख्येय समयप्रमाणाम् आन्तर्मुहूर्तिकम् - जघन्येन अन्तर्मुहूर्तप्रमाणाम्, शैलेशीम् - शीलम् - चारित्रम् - सर्वसंवररूपं तस्येशः शीळेशः, तस्यावस्था शैलेशी तां प्रतिपद्यते, उक्तञ्च - 'सीलं व समाहाणं निच्छयओ सव्वसंवरो सो य । तस्सेसो सीलेसो सेलेसो होइ तदवस्था || १ || हरसक्खाई मज्झेण जेण कालेन पंच भणति । अच्छ सेलेसिगतो तत्तियमित्तं तभी कालं ॥ २ ॥ तणुरोहारंभाथी झायइ सुहुमकिरिया नियट्टि सो | वोच्छिन्नििरयमप्पडिवाई सेलेसि कालंमि " ||३||, शीलञ्च समाधानं निश्चयतः सर्वसंवरः स च । तस्येशः शीलेशः शैलेशी भवति तदवस्था | १|| ह्रस्वाक्षराणि मध्येन येन सम्पूर्ण योग का निरोध कर देते हैं । इस प्रकार जब योग का निरोध कर देते हैं तब अयोगत्व को अर्थात् अयोगिदशा प्राप्त करते हैं । अयोगित्वदशा प्राप्त करते ही शैलेशीकरण करते हैं और न बहुत जल्दी, न बहुत धीरे अर्थात् मध्यम रूप से पांच हस्व अक्षरों का -अ, इ, उ, ऋ, ऌ का उच्चारण करने में जितना काल लगता है, उतने काल तक शैलेशीकरण-अबस्था में रहते हैं । शील का अर्थ है सर्वसंवर रूप चारित्र, उसका ईश अर्थात् स्वामी शीलेश कहलाता है । शीलेश की अवस्था शैलेशी है । कहा भी हैशील का अर्थ निश्चयतः सर्वसंवर रूप चारित्र हैं । उसका ईश शीलेश और उसकी तात्कालिक अवस्था शैलेशी कही जाती है || १|| मध्यम रूप के पांच हस्य ગત્વને અર્થાત્ અયગી દશાને પ્રાપ્ત કરે છે યોગી દશા પ્રાપ્ત કરતા જ શૈલેશી કરણ કરે છે. અને ઘણી ઉતાવળથી નહીં, બહુ ધીરેથી નહી. અર્થાત્ મધ્યમરૂપથી પાંચ હસ્વ અક્ષરોના—અ. ઇ, ઉ,ઋ, લૂ ના ઉચ્ચારણ કરવામાં જેટલેા કાળ લાગે છે, તેટલા કાળ સુધી શૈલેશીકરણ અવસ્થામાં રહે છે.
શૈલના અથ છે સવ સવર રૂપ ચારિત્ર, તેના ઇશ અર્થાત્ સ્વામી શીલેશ કહેવાય છે. શીલેશની અવસ્થામાં શૈલેશી છે.
કહ્યું પણ છે—શીલના અથ નિશ્ચયતઃ સર્વ સવરૂપ ચારિત્ર છે. તેના ઈશ શીલેશ અને તેની તાત્કાલિક અવસ્થા શૈલેશી કહેવાય છે. ! ૧૫
મધ્યમ રૂપથી પાંચ હસ્વ અક્ષર જેટલા સમયમાં ખેલાય છે, એટલા કાળ સુધી
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
