Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रथमेबोधिनी टीका पद ३६ सू० १२ वेदनासमुद्घातगतजीवस्वरूपनिरूपणम् १०७१ 'गोयमा !' हे गौतम ! 'जहण्णेणं अंतोमुहुत्तस्स उक्कोसेणं विसेसाहिय अंतोमुहुत्तस्स' जघन्येन अन्तर्मुहूर्तस्य सम्बन्धिना, उत्कृष्टेन विशेषाधिकस्य-किश्चिदधिकेन अन्तर्मुहूर्तस्यअन्तर्मुहूर्ते नेत्यर्थः, वेदनाजननयोग्यान् पुद्गलान् निक्षिपति, तथा च यथाऽत्यधिकदाहज्वरपीडितः सन् सूक्ष्मपुद्गलान् शरीराद् बहिविक्षिपति तथैव जघन्येनापि उत्कृष्टेनापि अन्तर्मुहर्त यावाद् वेदनाजननसमर्थान् पुद्गलान् वेदनात्तः सन् स्वशरीरवर्तिनः स्वशरीराद् बहि रामप्रदेशेभ्योऽपि नि:सृष्टान् विक्षिपतीति भावः, गौतमः पृच्छति-'ते णं भंते ! पोग्गला निच्छूढा समाणा जाई तत्थ पाणाई भूयाई जीवाई सत्ताई अमिहणंति, वत्तेति, लेसेति, संघाएंति, संघटुंति, परिताति, किलामेंति उद्दति' हे भदन्त ! ते खलु पुद्गलाः निक्षिप्ता:-विक्षिामाः सन्तः तत्र वेदनासमुद्घातगतपुरुषसंस्पृष्टे क्षेत्रे यान् प्राणान्-द्वि त्रि चतुरिन्द्रियान , शङ्खकी टिकामक्षिकादीन भूतान्-वनस्पतिकायिकान् जीवान्पञ्चेन्द्रियान् गृहगोधिकासपोदीन् सत्वान् तदन्यपृथिवीकाधिकादीन् अभिघ्नन्तिआभिमुख्येन आगच्छतो घ्नन्ति, वर्तपन्ति-आवर्तपतिनान् कुर्वन्ति, लेशयन्ति-किश्चित् स्पृशन्ति, संघातयन्ति-परस्परं तान् संघातमासादयन्ति, संघट्टयन्ति- अत्यन्तं संघातविशेष___ भगवान- हे गौतम ! जघन्य अन्तर्मुहूर्त काल में और उत्कृष्ट कुछ अधिक अन्तर्मुहर्त मात्र काल में वेदना जनन योग्य पुद्गलों को बाहर निकालता है। अभिमाय यह है कि जैसे तीव्रतर दाहज्यर से पोडित पुरुष सूक्ष्म पुद्गलों को शरीर से बाहर निकालता है, उसी प्रकार जघन्य रूप से भी और उत्कृष्ट रूप से भी अन्तर्मुहर्त काल तक वेदना जनन के योग्ध अपने शरीरवती पुद्गलों को वेदना मे पीडित होकर जीव आत्म प्रदेशों से बाहर निकालता है।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! बाहर निकाले हुए वे पद्गल उस क्षेत्र में रहे हुए प्राणों, भूतों, जीवों और सत्वों का अभिहनन करते हैं, उन्हें आवर्त पतित करते हैं, किचित् स्पर्श करते हैं, पारस्परिक संघात को प्राप्त कराते हैं, संघहित करते हैं, परितप्त करते हैं, मूर्छित कर देते हैं और उनको निष्प्राण बना देते हैं,
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ ! જઘન્ય અન્તર્મુહૂર્ત કાળમાં અંત ઉત્કૃષ્ટ કાંઈક અધિક અંતમુહૂર્ત માત્ર કાળમાં વેદના જનન એગ્ય પુદ્ગલોને બહાર કાઢે છે.
અભિપ્રાય એ છે કે જેમ તીવ્રતર દાહજારથી પીડિત પુરૂષ સૂક્ષમપુદ્ગલોને શરીરથી બહાર કાઢે છે, એ જ પ્રકારે જઘન્ય રૂપથી પણ અને ઉત્કૃષ્ટ રૂપથી પણ અત્તમુહૂર્ત કાળ સુધી વેદના જનન એગ્ય પિતાના શરીરવતાં પુદગલોને વેદનાથી પીડિત થઈને જીવ આત્મપ્રદેશથી બહાર કાઢે છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન્! બહાર કાઢેલા તે પુલો તે ક્ષેત્રમાં રહેલ પ્રાણે, ભૂત, જી અને સત્યનું અભિહનન કરે છે તેમને આવ પતિત કરે છે, કિંચિત સ્પર્શ કરે છે, પારસ્પરિક સંઘાતને પ્રાપ્ત કરાવે છે, સંઘટિત કરે છે, પરિતપ્ત કરે છે,
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
