Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
१०७८
प्रज्ञापनासूत्रे
,
समोहणिता जे पोग्गले णिच्छुभइ' हे मदन्त ! जीवः खलु मारणान्तिकसमुद्घातेन समवहन्यते - समवहतो भवति तदनन्तरं समवहत्य यान् पुद्गलान् तैजसादि शरीरान्तर्गतान् विक्षिपति आत्मप्रदेशेभ्यो वियुक्तान् करोति-' तेहिं णं भंते ! पोग्गलेहिं केवइए खेत्ते अण्णे केवइ फुडे ? ' हे भदन्त । तैः खलु पुद्गलैः कियत् क्षेत्रमापूर्ण भवति ? कियत् क्षेत्र स्पृष्टञ्च भवति ? भगवानाह - ' गोयमा !' हे गौतम ! 'सरीरयमाणमेते विक्खभवाहल्लेणं आयामेणं जहणेणं अंगुलस्स असंखेज्जइभागं उकोसेणं असंखेज्जाई जोयणाई एगदिसिं' शरीरप्रमाणमात्रं विष्कम्भवाहल्येन - यावत्प्रमाणः स्वशरीरस्य विष्कम्भो विस्तारो भवति यावत्प्रमाणञ्च बाल्यम् - स्थौल्यं भवति तावत्प्रमाणं क्षेत्रम्, आयामेन - आयामतो जघन्येन स्त्रशरीरातिरेकाङ्गुलस्यासंख्येयभागमात्रम् उत्कृष्टेन असंख्येयानि योजनानि यावद् एकदिशि- एकस्यां दिशि न तु विदिशि स्वभावतो जीवप्रदेशानां दिश्येच गमनशालित्वात्, एतावत् क्षेत्रमापूर्णम्, एतावत् क्षेत्रं स्पृष्टं भवति, जघन्येन उत्कृष्टेन वा आत्म
"
अब मारणान्तिक समुदघात को लेकर प्ररूपणा करने के लिए कहते हैंगौतमस्वामी - हे भगवन् ! जीव मारणान्तिक समुद्घात से समवहत होता है । समवहत होकर के तैजसशरीर आदि के अन्तर्गत जिन पुगलों को अपने से पृथक करता है, उन पुद्गलों द्वारा कितना क्षेत्र आपूर्ण होता है ? कितना क्षेत्र निरन्तर व्याप्त होता है ?
भगवान् हे गौतम! शरीर का जितना विष्कंभ और बाहल्य होता है, उतना क्षेत्र, लम्बाई में जघन्य अपने शरीर से अंगुल का असंख्यातवां भाग अधिक और उत्कृष्ट असंख्यात योजन तक का क्षेत्र एक दिशा में आपूर्ण और व्याप्त होता है । विदिशा में नहीं, क्योंकि जोच के प्रदेश स्वभावतः दिशा में ही गमन करते हैं । जघन्य और उत्कृष्ट रूप से आत्मप्रदेशों द्वारा भी इतना क्षेत्र का पूरित होना संभव है, तात्पर्य यह है कि इतना क्षेत्र अपूर्ण होता है, इतना क्षेत्र व्याप्त होता है ।
હવે મારણાન્તિક સમુદૂધાતને લઇને પ્રરૂપણા કરવા માટે કહે છે
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્ ! જીવ મારણાન્તિકસમુદ્ઘાતથી સમવહન થાય છે. સમહત થઈને તેજસ શરીર વગેરેનાં અંતગત જે પુદ્દગલાને પેાતાનાથી જૂદા કરે છે, તે પુદ્ગલો દ્વારા કેટલા ક્ષેત્ર આપૂર્ણ થાય છે ? કેટલાં ક્ષેત્ર નિર ંતર વ્યાપ્ત થાય છે ? શ્રી ભગવાન કે ગૌતમ ! શરીરનાં જેટલાં વિકલ અને માહલ્ક હોય છે, તેટલુ ક્ષેત્ર, લખાઈમાં જયન્ય પેાતાના શરીરથી અંગુલના અસંખ્યાતમે! ભાગ અધિક અને ઉત્કૃષ્ટ અસંખ્યાત ચેજન સુધીનું ક્ષેત્ર એક દશામાં આપૂર્ણ અતે વ્યાપ્ત હાય છે. વિદીશામાં નહીં, કેમ કે જીવના પ્રદેશ સ્વભાવતઃ દિશામાં જ ગમન કરે છે. જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટ રૂપથી આત્મપ્રદેશ દ્વારા પણ આટલા ક્ષેત્રનુ પૂરિત થવુ સંભવ છે. તાપ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
