Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
૨૦૮૪
प्रज्ञापनासूत्रे जपन्येनायामतोऽशुलासंख्येयभागप्रमाणं क्षेत्रं प्राप्नोतीति भावः, 'सेसं तं चेय' तदनन्तरं शेषं वक्तव्यं तच्चैव-पूर्वोक्तरीत्यैव समुच्चयजीवपदयदयगन्तव्यम्, नागकुमारादिष्यति दिशन्नाह-'जहा असुरकुमारे एवं जाय वेमाणिए' यथा असुरकुमारो मारणान्तिकसमुद्घातवक्तव्यतया प्रतिपादित एवम्-तथैव यावद्-नागकुमारः, सुवर्णकुमारः, अग्निकुमारः, विद्युत्कुमारः, उदधिकुमारः, द्वीपकुमारः, दिक्कुमारः, पवनकुमारः, स्तनितकुमारो विकले. न्द्रियः पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिको मनुष्यो पानव्यन्तरो ज्योतिष्को वैमानिकश्च प्रतिपत्तव्यः किन्तु-'णयरं एगिदिए जहा जोये निरय सेसं' नवरम्-पूर्वापेक्षया विशेषस्तु एकेन्द्रियः प्रथिवी. कायिकादि यथा जीयो निरवशेषम्-साकल्येन प्रतिपादित स्तथा प्रतिपत्तव्यः ॥ सू० १२ ॥
वैक्रियादि समुद्घातविशेषरक्तव्यता __ मूलम्-जीवे णं भंते ! वेउनियसमुग्याएणं समोहए समोहणित्ता जे पुग्गले निच्छभइ तेहि णं भंते ! पोग्गलेहिं केवइए खेत्ते अप्फुण्णे केवइए खेत्ते फुडे ? गोयमा ! सरीरप्पमाणमेत्ते विक्खंभवाहल्लेणं आयामेणं जहाणेणं अंगुलस्स संखेजइभागं, उक्कोसेणं संखिजाइं जोयणाई एगदिसिं विदिसिं वा, एवइए खित्ते अप्फुण्णे एवइए खेत्ते फुडे, में पृथ्वीकायिक के रूप में उत्पन्न होने वाला हो और यह मारणान्तिकसमुद्घात करता है तब जघन्य लम्बाई की अपेक्षा अंगुल के असंख्यातवें भाग मात्र क्षेत्र को ही व्याप्त करता है । शेष घक्तव्यता पूर्ववत् अर्थात् समुच्चय जीव की वक्तव्यता के समान ही समझ लेना चाहिए।
जैसी वक्तव्यता मारणान्तिकसमुद्घात संबंधी असुरकुमार की कही है, वैसी ही नागकुमार, सुवर्णकुमार, अग्निकुमार, विद्युत्कुमार, उदधिकुमार, द्वीपकुमार, दिक्कुमार, पवनकुमार, स्तनितकुमार, विकलेन्द्रिय, पंचेन्द्रिय तियेच, मनुष्य वानव्यन्तर, ज्योतिष्क और वैमानिक की वक्तव्यता भी समझ लेना चाहिए। एकेन्द्रिय की वक्तव्यता समुच्चय जीव के संमान समग्र रूप से जान लेना चाहिए । ॥सू० १२॥ ઉત્પન્ન થનારા હેય અને તે મારણાંતિકસમુદુઘાત કરે છે, ત્યારે જઘન્ય લંબાઇની અપે. ક્ષાએ અંગુલનો અસંખ્યાત ભાગ માત્ર ક્ષેત્રને જ વ્યાપ્ત કરે છે. શેષ વક્તવ્યતા પૂર્વવત્ અર્થાત્ સમુય જીવની વક્તવ્યતાના સમાન જ સમજી લેવી જોઈએ. જેવી વક્તવ્યતા મારણાંતિકસમુદ્દઘાત સં બં ધી અસુરકુમારની કહી છે, તેવી જ નાગકુમાર, સુવર્ણકુમાર, અગ્નિકુમાર, વિદુકુમાર, ઉદધિકુમાર, દ્વીપકુમાર, દિકકુમાર, પવનકુમાર, સ્તનતકુમાર, વિલેન્દ્રિય, પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ, મનુષ્ય, વાનવ્યન્તર, જ્યોતિષ્ક અને વૈમાનિકની પણ સમજી લેવી જોઈએ એકેન્દ્રિયની વક્તવ્યતા સમુચ્ચય જીવના સમગ્રહરૂપથી જાણું લેવી જોઈએ. સૂ૦ ૧૨ા
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
