Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
१०३४
प्रज्ञापनासूत्र नास्ति, तदन्यस्यास्तीति भावः, 'जस्सस्थि जहण्णेणं एक्को या दो वा तिणि वा उक्कोसेणं संखेजा या असंखेज्जा या अणंता या' यस्यापि अनागताः कषायसमुदघाताः सन्ति तस्यापि जघन्येन एको वा द्वौ या त्रयो वा उत्कृष्टेन संख्येया या असंख्येया या अनन्ता या सन्ति तत्र संख्येयकालं संसारावस्थायिनः संख्येयाः, संख्येयकालं संसारावस्थायिनः असंख्येपाः, अनन्तकालं संसारावस्थायिनोऽनन्ता अनागताः कषायसमुद्घाता बोध्याः, 'एवं जाय वेमाणियस्स' एवम्-नैरयिकस्येव यावद असुर कुमागदि भवनपतेः पृथिवीकायिकायेकेन्द्रियस्य विकलेन्द्रियस्य पश्चन्द्रियतियग्योनिकस्य मनुष्यस्य वानव्यन्तरस्य ज्योतिष्कस्य वैमानिकस्य च अनन्ताः क्रोधकषायसमुदधाता अतीताः, अनागतास्तु कस्यचित् सन्ति, कस्यचिन्न सन्ति, यस्यापि सन्ति तस्यापि जघन्येन एकोपा द्वौ या त्रयो वा उत्कृष्टेन संख्येया या असंख्येया वा अनन्ता वा सन्ति, ‘एवं जाय लोहसमुग्घाए एए चत्तारि दंडगा' एवम्चिना ही सिद्ध हो जाएगा, उसको भायी कषायसमुदघात नहीं हैं । जो नारक उससे भिन्न प्रकार का हैं, उसको भाची कषायसमदघात हैं। जिसको भावी कषायसमुद्घात हैं, उसके जघन्य एक, दो अथवा तीन हैं, और उत्कृष्ट संख्यात, असंख्यात अथवा अनन्त हैं। जो संख्यात काल तक संसार में परि भ्रमण करेगा उसके संख्यात, असंख्यात काल तक संसार में रहनेवाले के असंख्यात और अनन्तकाल तक रहने वाले के अनन्त भावी कषायस दरात समझना चाहिए।
नारक के समान ही असुरकुमार आदि भवन पतियों के, पृथिवीकायिक आदि एकेन्द्रियों के, विकलेन्द्रियों के, पंचेन्द्रियतिथंचों के, मनुष्यों के वामव्यन्तर ज्योतिष्क और वैमानिकों के अनन्त अतीत क्रोधसमदघात हैं। अनागत किसी के हैं किसी के नहीं। जिसके हैं उसके भी जघन्य एक, दो अथवा तीन हैं, उत्कृष्ट संख्यात, असंख्यात अथवा अनन्त हैं।
क्रोधसमुद्घात के समान ही मान समुदघात, मायासमुदघात और लोभसमुद्घात भी नारक आदि चौबीसो दंडकों में कह लेना चाहिए । इस प्रकार ઘાત નથી જે નારક એનાથી ભિન્ન પ્રકારના છે, તેના ભાવી કષાયસમુદઘાત છે, જેના ભાવી કષાયસમુદૂઘાત છે, તેના જઘન્ય એક, બે અથવા ત્રણ છે અને ઉત્કૃષ્ટ સંખ્યાત અસં. ખ્યાત અથવા અનંત છે, જે સંખ્યાતકાળ સુધી સંસારમાં પરિભ્રમણ કરશે તેની સંખ્યાત અસંખ્યાતકાળ સુધી સંસારમાં રહેનારાના અસંખ્યાત અન-તકાળ સુધી રહેનારના અનંત ભાવી કષાય સમુદ્રઘાત સમજવા જોઈએ. નારકના સમાન જ અસુરકુમાર આદિ ભવનપતિન પૃથ્વી કાયિકે આદિ એકેન્દ્રિયના વિલેન્દ્રિયના, પચેન્દ્રિય તિર્યચેના, મનુના, વાનcર, જતિષ્ઠ, અને વૈમાનિકના અનન્ત અતીત કોધ કષાયસમુદ્દઘાત છે. અનાગત કેઈન છે, કેઇના નથી. જેના છે તેના પણ જઘન્ય એક, બે અથવા અનન્ત છે.
કોઇ સમુદ્દઘાતની સમાન જ માનસમુદ્દઘાત માયામુદ્દઘાત અને લેભસમુદ્દઘાત પણ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
