Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद २४ सू० १ कर्मप्रकृतिबन्धनिरूपणम्
४६७ गोत्रान्तरायं बध्नन् जीवः कति कर्मप्रकृती बंध्नाति ? गौतम ! जीवो ज्ञानावरणीय बन्धन् यत्र बध्नाति तत्र भणितव्यः, एवं नैरयिकोऽपि यावद् वैमानिकः, एवं पृथक्त्वेनापि भणि. तव्यम् । इति प्रज्ञापनायां भगवत्यां चतुर्विंशतितमं पदं समाप्तम् ॥ सू० १ ॥
टीका-त्रयोविंशतितमे पदे कर्मप्रकृतिबन्धादिरूपः परिणामविशेषः प्ररूपितः सम्प्रति तमेव विशेषाभिधानार्थ प्ररूपयितुमाह-'कइ णं भंते ! कम्मपगडीओ पण्णत्ताओ?' हे भदन्त ! कति खलु कर्मप्रकृतयः प्रज्ञप्ता? भगवानाह-'गोयमा!' हे गौतम ! 'अट्ट कम्मपगडीओ पण्णताओ' अष्टौ कर्मप्रकृतयः प्रज्ञप्ताः, 'तं जहा-णाणावरणिज्नं जाव अंतराइयं तद्यथा-ज्ञानावरणीयं यावद् दर्शनावरणीयम्, वेदनीयम्, नाम, गोत्रम्, आयुष्यम्, अन्तरायम्, 'एवं नेरइयाणं समझ लें । (नामगोय अंतराइयं बंधमाणे जीवे कति कम्मपगडीओ बंधंति ?) नाम, गोत्र और अन्तराय कर्म को बांधता हुआ जीव कितनी कर्मप्रकृतियों को बांधता है ? (गोयमा ! जीयो णाणावरणिज्जं बंधमाणे जाहिं बंधंति ताहिं भाणियच्चो) हे गौतम ! जीव ज्ञानावरणीय को बांधता हुआ जहां बांधता है, वहां कहना चाहिए (एवं नेरइए वि) इसी प्रकार नारक भी (जाय येमाणिए) यावत् वैमानिक (एवं पुहत्तेण विभाणियव्यं) इसी प्रकार बहुवचन से भी कहना चाहिए
चौवीसवां पद समाप्त । टीकार्थ-तेईस वें पद में कर्मप्रकृतिबन्ध आदि परिणाम विशेष की प्ररूपणा की गई, अब उसी की विशेष प्ररूपणा करने के लिए सूत्रकार कहते हैं
गौतमस्वानी-हे भगवन् ! कर्मप्रकृतियां कितनी कही गई हैं ?
भगवान्-हे गौतम ! कर्मपकृतियां आठ कही गई हैं वे इस प्रकार हैंज्ञानावरणीय, दर्शनावरणीय, वेदनीय, मोहनीय, नाम, गोत्र, आयु और न (एवं पुहुत्ते ण वि) से सारे हुत्पनी विवक्षाथी ५ए। समया
(णामगोयं अंतर।इयं बंधमाणे जीवे कति कम्मपगडी भो बधति ?)-नाम, गोत्र मने અન્તરાય કર્મને બાંધી રહેલા જીવ કેટલી કમ પ્રકૃતિ બાંધે છે ?
(गोयमा ! जीयो णाणावरणिज्ज बंधमाणे जाहिं बंधति, ताहि भाणियव्यो)- गौतम ! ७५ ज्ञानाशीयने मांधत छतो यi माधे , त्यां
गे (एवं नेरइए वि) मे ॥ ५४॥२ ना२७ ५५] (जाव वेमाणिए) यावत मानि (एवं पुहुत्तेण वि भाणियव्य) से જ પ્રકારે બહુવચનથી પણ કહેવું જોઈએ. પ્રસૂ૦ ૧
ટીકાર્ય–તેવીસમાં પદમાં કર્મ પ્રકૃતિ અન્ય આદિપરિણામ વિશેષની પ્રરૂપણા કરાઈ છે. હવે તેની વિશેષ પ્રરૂણા કરવાને માટે સૂત્રકાર કહે છેશ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન્ ! કમં પ્રકૃતિ કેટલી કહેલી છે?
શ્રીભગવાન ગૌતમ! કર્મપ્રકૃતિ આઠ કહેલી છે, તેઓ આ પ્રકારે છે. જ્ઞાનાવરણીય, દર્શનાવરણીય, વેદનીય, મિહનીય, નામ, શેત્ર, આયુ અને અન્તરાય, એજ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
