Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi

Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 813
________________

८००
प्रज्ञापनासूत्रे अवधिना उपरितनौवेयकदेवा जानन्ति पश्यन्ति, गौतमः पृच्छति-'अणुत्तरोववाइयदेवा णं भंते ! के इयं खेत ओहिणा जाणंति पासंति ?' हे भदन्त ! अनुत्तरौपपातिकाः खलु देवाः कियत क्षेत्रम् अवधिना जानन्ति पश्यन्ति ? भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! संमिन्नं लोगनाठि ओहिणा जाणंति पासंति' संभिन्नाम्-परिपूर्गामपि चतुर्दशरज्या त्मिका लोकनाडीम् अवधिना जानन्ति पश्यन्ति, अथ वैमानिकानां जघन्येन अङ्खला संख्येयभागपमाणक्षेत्रकथनं नो चिते यतोऽगुलासंख्येयभागमात्रक्षेत्रपरिमितस्यावधेः सर्वजघन्यतया तस्य चावधेः सर्व जघन्यस्य तिर्यग्मनुष्येषु एत्र संभवो नान्यत्र, उक्तञ्च-'उत्कृष्टो मनुष्येष्वेव नान्येषु, मनुष्यतिर्यग्यो निकेष्वेव नघन्यो नान्येषु, शेषाणां मध्यम एवेति चेदत्रोच्यते- सौधर्मादि देवानामुपपातकाले पारभविकस्यापि अबधेः संभवेन कदाचित् सर्वमघन्यस्यापि तस्य संभवात्, उपपातानन्तरं पुनस्तद्भव जन्य एवावधिः संभवति ऊपर अपने विमानों तक ऊपरी अवेयकों के अवधिज्ञान से जानते-देखते हैं।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! अनुत्तरोपपातिक देव अवधिज्ञान से कितने क्षेत्र को जानते-देखते हैं।
भगवान-हे गौतम ! परिपूर्ण लोकनाडी को, जो चौदह राजू प्रमाग हैं, अनुत्तरोपपातिक देव जानते-देखते हैं !
कहा जा सकता है कि वैमानिक देवो के अवधिज्ञान का जघन्य विषय प्रमाण अंगुल का असंख्यातवां भाग कहना उचित नहीं है, क्योंकि अंगुल के असंख्यातवें भाग को जानने वाला अवधि जघन्य अवधि है, और जघन्य अवधि तियेचों और मनुष्यों में ही पाया जाता है। तियचों और मनुष्यों के अतिरिक्त शेष जीवों में तो मध्यम अवधि ही होता है। इसका समाधान यह है कि सौधर्म आदि देवों में उपपात के समय पूर्वभव सम्बन्धी अवधिज्ञान का ઉપર પિતાના વિમાન સુધી ઉપરી શૈવેયકના દેવ અવધિજ્ઞાનથી જાણી-દેખી શકે છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન્! અનુત્તરીયપાતિક દેવ અવધિજ્ઞાનથી કેટલા ક્ષેત્રને ond-हेने छ ?
શ્રી ભગવાન–હે ગૌતમ! પરિપૂર્ણ લેકનાડીને કે જે ચૌદ રાજુ પ્રમાણ છે, અનુત્તમૈપ પ તિક દેવ જાણે દેખે છે.
કહી શકાય છે કે, વૈમાનિક દેવેના અધિજ્ઞાનને જઘન્ય વિષષ પ્રમાણ અંગુલનો અસંખ્યાતમ ભાગ કહેવે ઉચિત નથી, કેમકે આંગલના અસંખ્યાતમાં ભાગને જાણ નાર અવધિ જઘન્ય અવધિ છે અને જઘન્ય અવધિ તિર્ય એ મનુષ્યમાં જ મળે છે. તિયા અને મનુષ્ય સિવાય શેષ જીવમાં તે મધ્યમ અવધિ જ હોય છે
એનું સમાધાન આ છે કે-સૌધર્મ આદિ દેવામાં ઉપપાતના સમયે પૂર્વભવ સંબંધી અવધિજ્ઞાનને સંભવ છે, એ કારણે તેમનામાં સર્વ જઘન્ય અવધિ પણ કદાચિત થઇ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫


Page Navigation
1 ... 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173