Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi

Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 986
________________

प्रबोधिनी टीका पद ३६ सू० ५ कषायसमुद्घातनिरूपणम्
९७३
भवन एकेन्द्रियत्वे विकलेन्द्रियत्वे पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकत्वे मनुष्यत्वेऽपि ज्ञातव्यम्, 'वाणमंतरजोइसिय वे प्राणिया जहा असुरकुमारा' वानव्यन्तरज्योतिष्कवैमानिकाः यथा असुरकुमारा उक्तास्तथैव वक्तव्याः, किन्तु - 'णवरं सहाणे एगुत्तरियाए भाणियव्वे जाव वेमाणिय. इस वैमाणियत्ते' नगरम् - विशेषस्तु स्वस्थाने एकोत्तरकेण - पूर्वोक्तस्वरूपेण भणितव्यम् तथा च कस्यचित् सन्ति कस्यचिन्न सन्ति यस्यास्ति तस्यापि जघन्येन एको वा द्वौ वा त्रयो वा उत्कृष्टेन संख्येया वा असंख्येया वा अनन्ता वा सन्ति, यावद् - तेजस्कायिकस्य वायुकाfथकस्य वनस्पतिकायिकस्य विकलेन्द्रियप्रभृतिकस्य वैमानिकान्तस्य नैरयिकत्वे यावद् वैमानिकत्वे अतीताः कषायसमुद्धाताः अनन्ताः, भाविनस्तु जघन्येन एकद्वित्रा वा, उत्कृष्टेन संख्येयावा असंख्येया वा अनन्ता वा भवन्ति 'एवं एए चउन्चीसं चउन्नीसा दंडगा' एवम्पूर्वोक्तरीत्या एते प्रदर्शिताश्चतुर्विंशति संख्यकाः प्रत्येकं नैरयिकादिक्रमेण चतुर्विंशत्याः संघाः चतुर्विज्ञा दण्डाः षट् पञ्चाशदुत्तरसहस्रसंख्यका भवन्ति ।। सू० ५ ॥
और मनुष्यपने में भी जान लेना चाहिए । वानव्यन्तरों, ज्योतिष्कों और वैमा निकों की वक्तव्यता असुरकुमारों के समान समझनी चाहिए। विशेषता यही है कि स्वस्थान में सर्वत्र एक से लेकर कहना चाहिए अर्थात् किसी के हैं, किसी के नहीं हैं, जिसके हैं, उसके जघन्य एक, दो अथवा तीन हैं और स्कूट संख्यात, असंख्यात अथवा अनन्त हैं । यावत् तेजस्कायिक, वायुकायिक, वादस्पतिकाधिक विकलेन्द्रियादि वैमानिक पर्यन्त के नारकपने यावत् वैमानिकपने अतीत कषायसमुद्यात अनन्त हैं और भावी जघन्य एक, दो या तीन हैं, हैं, उत्कृष्ट संख्यात, असंख्यात अथवा अनन्त हैं
"
इस प्रकार ये सब पूर्वोक्त चौबीसों दण्डक, चौबीसों दंडकों में घटाए जाते अतः सब मिलकर १०५६ (एक हजार छपन) दंडक होते हैं । ॥ सू० ५ ॥
पशु, यथेन्द्रियतिय ं ययशे अने मनुष्यया या भगी सेवा में, वानव्यन्तरो ज्योति કે। અને વૈમાનિકાની વક્તવ્યતા અસુરકુમારાના સમાન સમજવી જોઇએ.
વિશેષતા એ છે કે સ્ત્રસ્થાનમાં સત્ર એકથી લઇને કહેવું જોઇએ, અર્થાત્ કાઇને છે, કાઇને નથી, જેને છે તેને જઘન્ય એક બે અથવા ત્રણ છે અને ઉત્કૃષ્ટ સખ્યાત, અસંખ્યાત અથવા અનન્ત છે.
યાવત્ તેજસ્કાયિક, વાયુકાયિક, વનસ્પતિકાયિક, વિકલેન્દ્રિયાદિ વૈમાનિક પન્તના નારકપણે યાવત્ વૈમાનિકપણે અતીતકષાય સમુદ્દાત અનન્ત છે અને ભાવી જઘન્ય એક, બે અગર ત્રણ છે, ઉત્કૃષ્ટ અસંખ્યાત અથવા અનન્ત છે.
આ પ્રકારે આ બધા પૂર્વોક્ત ચેાવીસે દંડક ચાવીસે 'ડકામાં ઘટાવાય છે, તેથી બધા મૌને ૧૦ ૧૦૫૬ (એક હજાર છપ્પન) દંડક થાય છે. સૂ॰ ૫૫
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫


Page Navigation
1 ... 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173